Giáo trình kĩ thuật truyền hình

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH
A. NGUYN L PHT-THU HNH

Ch
I. PH
ng 1 : NGUYN L PHT HNH:

NG PHP QUT HNH
V tuy n truy n hnh l ph ng th c truy n hnh chuy n ng c a m t c nh (ng i, phong c nh) no chuy n i xa nh sng i n t . Mu n truy n i m t hnh nh ta c n chia hnh nh thnh nhi u ph n t nh v bi n i cc ph n t ny thnh nh ng tn hi u i n t l v i c ng sng c a chng. M i ph n t c a hnh nh lin h v i m t ph n t sng v tr t ng ng v i mn nh my thu hnh. V tr chnh xc c a t ng ph n t c a hnh nh r t quan tr n. N u khi t o l i hnh nh, th t cc ph n t c a hnh nh b xo tr n s gy nh ng s mo hnh khng th ch p nh n. Vng m c c a m t ng i c qun tnh: khi nh n c c m gic c a nh sng th c m gic s cn t n t i trong m t th i gian, ngh a l sau khi m t ngu n nh sng , vng cn c n m t th i gian m i tr l i tr ng thi ban u. K thu t truy n hnh l i d ng qun tnh ny c a m t ti t o l i hnh nh lin t c. Ng i ta khng pht ng th i t t c cc ph n t c a hnh nh n ph n pht sng t ng ng c a mn nh my thu hnh m l n l c t ng ph n t tr c sau. S ph n t t nh t c n cho m t hnh trn mn my thu hnh c xc nh nh sau:
h d
Hnh 1 Hnh 2 Quan h gi a kho ng cch nhn t t nh t v s dng c n phn tch Th c nghi m xc nh r ng: kho ng cch d d nhn nh t t mn nh n m t ng i xem l 4 n 6 l n chi u cao h c a hnh. kho ng d nhn nh t, n u ta mu n cc dng nhn khng b cch bi t nhau th gc c a hai dng k nhau ph i khng l n qu m t pht (1/60 ) hay 1/3438 radian. G i h: chi u cao hnh, n: s dng, d: kho ng cch d nhn nh t = (46)h ta c tg( /2) = (h/2)/d = 1/(812) Suy ra: = 10 n 14
GV so n: Tr n Duy Chung
Trang 1
Nh v y s dng t nh t s l: n = / = ( 10 0 14 0 )/( 10 /60) = (600 800) dng N u coi 1 ph n t nh l m t vung, th v i mn hnh tiu chu n 4/3 ( ng 3, ngang 4), s ph n t t i thi u cho m t hnh s l: 4/3x (625) 2 = 520833 ph n t Nh qun tnh c a m t, mu n ti t o m t tc ng lin t c, c n pht kho n 25 hnh /giy, ngh a l trong m t giy, 520833 ph n t c a hnh ph i lin h 25 l n v i cc ph n t pht sng t ng ng c a mn nh my thu hnh. V y trong m t giy c n 520833 x 25 = 13020825 lin h . Trong tr ng h p tn hi u th t n l m t hnh sin vung m t ph n t en v m t ph n t tr ng k ti p nhau c a hnh s t o thnh m t chu k . V y v i cch qut xen k 25 hnh / giy, t n s th t n s l:
25/2 x 520833 = 6,510 MHz Trong h th ng ny, l th t n c c i, tuy nhin trong th c t ch c n m t t n s gi i h n th p h n c ng mb o nt u. T c l c th nhn k t qu trn v i h s Kell 0,75 ta c: 0,75 x 6,51 = 4.8825MHz
thay th b c m bi n g m 108 sensor c a m t c m nh th th ng i ta s d ng camera_thi t b g m m t h th ng th i nt chuy n i cc i m c a hnh nh theo t ng dng i n. my thu, ti t o l i hnh nh ny ng i ta dng ph qut nh sau: n hnh nh c a v t u knh v cc m ch thnh cc tn hi u ng php qut, t ng
Dng 1 Khung nh Dng 2
Dng 1 Dng 2
Dng n
Dng n
Hnh 3. Nguyn l qut hnh M t hnh nh t ng qut s c c t ra thnh n dng, cc i m nh trn t ng dng l n l t c chuy n thnh cc tn hi u i n c m nh y u t ng ng v i sng v mu s c. Khi ti t o l i nh cc tn hi u i n trn t ng dng trn s c a vo i u khi n m t sng i n t v l i hnh nh trn mn hnh. Ty theo m nh y u c a tn hi u t i cc i m trn m t dng m sng c a mn hnh s khi ph c l i nh hnh nh ban u. S dng qut trong m t nh v s nh qut trong 1 giy c xc nh d a trn 2 tiu chu n truy n hnh:
Trang 2
- OIRT (International Radio-Television Organisation): l tiu chu n truy n hnh chu u, trong qui nh s dng qut l 625 dng v s nh/s ~ 25 nh. - FCC (Federal Communications Commssion ): l tiu chu n truy n hnh c a M trong qui ~30 nh. Tuy nhin, trong th c t ph ng php qut xen dng:
Dng 1 Dng 3
nh s dng qut l 525 dng v s
nh qut trong 1 giy
t ng ch t l
ng c a nh ng
i ta s
d ng
Dng n
Hnh 4 Nguyn l qut xen dng
my thu
Vi c qut xen dng m b o s dng qut trong m t giy khng t ng nh ng s l n l p l i c a cc bn nh t ng g p i d n n m b o ch t l ng nh qut. Xem m t nh m u qut:
Hnh 5 GV so n: Tr n Duy Chung Trang 3
Hnh 6 bn nh 1 v bn nh 2 II. D I T N C A TN HI U HNH Di t n c a tn hi u hnh g m 2 bank: - VHF (very high frequency): 49,75Mhz 223,25Mhz - UHF (ultra high frequency): 470Mhz 958Mhz Do t n s c a tn hi u hnh thay i t 30Hz n 4,2Mhz nn
r ng c a m i
knh truy n hnh c ng r t r ng v c th ph thu c vo tiu chu n truy n hnh: OIRT: m i knh c
0,7MHz
r ng 8 Mhz
6,5MHz Sng mang Audio
Sng mang Video
6MHz 1,25MHz
8MHz
Hnh 7 D i thng c a tn hi u truy n hnh OIRT - Chu n FCC: m i knh c r ng 6Mhz

0,7MHz Sng mang Video 4,5MHz Sng mang Audio
4,2MHz 1,25MHz
6MHz
Hnh 8 D i thng c a tn hi u truy n hnh mu FCC

GV so n: Tr n Duy Chung Trang 4
Vi t Nam s d ng tiu chu n OIRT (h truy n hnh mu PAL D/K, chi ti t ph n sau), xem s phn chia cc knh sng trong di t n truy n hnh theo OIRT:
PAL D/K (OIRT) TELEVISION STANDARD - CHANNEL CHART
CATV
0 1 0 2 0 3 0 4 0 5 0 6 0 7 0 8 0 9 1 0 1 1 1 2 SC -1 SC -2 SC -3 SC -4 SC -5 SC -6 SC -7 SC -8 SC11 SC12 SC13 SC14 SC15 SC16 SC17 SC18 SC19 SC20 SC21 CATV SC22 SC23 SC24 SC25 SC26 SC27 SC28 SC29 SC30 SC31 SC32 SC33
MHz
48.5-56.5 58-66 76-84 84-92 92-100 174-182 182-190 190-198 198-206 206-214 214-222 222-230 111-119 119-127 127-135 135-143 143-151 151-159 159-167 223-231 231-239 239-247 247-255 255-263 263-271 271-279 279-287 287-295 295-303 303-311 311-319
VIDE O
49.75 59.25 77.25 85.25 93.25
SOUN D
BROADCAST
2 1 2 2 2 3 2 4 2 5 2 6 2 7 2 8 2 9 3 0 3 1 3 2 3 3 3 4 3 5 3 6 3 7 3 8 3 9 4 0 4 1 4 2 4 3 4 4 4 5 4 6 4 7 4 8 4 9 5 0 5 1 BROADCAST 5 2 5 3 5 4 5 5 5 6 5 7 5 8 5 9 6 0
MHz
470-478 478-486 486-494 494-502 502-510 510-518 518-526 526-534 534-542 542-550 550-558 558-566 566-574 574-582 582-590 590-598 598-606 606-614 614-622 622-630 630-638 638-646 646-654 654-662 662-670 670-678 678-686 686-694 694-702 702-710 710-718
VIDEO
471.25 479.25 487.25 495.25 503.25 511.25 519.25 527.25 535.25 543.25 551.25 559.25 567.25 575.25 583.25 591.25 599.25 607.25 615.25 623.25 631.25 639.25 647.25 655.25 663.25 671.25 679.25 687.25 695.25 703.25 711.25
SOUND
477.75 485.75 493.75 501.75 509.75 517.75 525.75 533.75 541.75 549.75 557.75 565.75 573.75 581.75 589.75 597.75 605.75 613.75 621.75 629.75 637.75 645.75 653.75 661.75 669.75 677.75 685.75 693.75 701.75 709.75 717.75
56.25 65.75 83.75 91.75 99.75
175.25 183.25 191.25 199.25 207.25 215.25 223.25 112.25 120.25 128.25 136.25 144.25 152.25 160.25 224.25 232.25 240.25 248.25 256.25 264.25 272.25 280.25 288.25 296.25 304.25 312.25
181.75 189.75 197.75 205.75 213.75 221.75 229.75 118.75 126.75 134.75 142.75 150.75 158.75 166.75 230.75 238.75 247.75 254.75 262.75 270.75 278.75 286.7 5 294.7 5 302.7 5 310.7 5 318.7 5 SOUN
MHz
319-327 327-335 335-343 343-351 351-359 359-367 367-375 375-383 383-391 391-399 399-407 407-415
VIDEO
320.25 328.25 336.25 344.25 352.25 360.25 368.25 376.25 384.25 392.25 400.25 408.25
D 326.7
5 334.7 5 342.7 5 350.7 5 358.7 5 366.7 5 374.7 5 382.7 5 390.7 5 398.7 5 406.7 5 414.7 5
MHz
718-726 726-734 734-742 742-750 750-758 758-766 766-774 774-782 782-790
VIDEO
719.25 727.25 735.25 743.25 751.25 759.25 767.25 775.25 783.25
SOUND
725.75 733.75 741.75 749.75 757.75 765.75 773.75 781.75 789.75
Trang 5

SC34 SC35 SC36 SC37 SC38 SC39 SC40 SC41 SC42 SC43 SC44 SC45 SC46 SC47 SC48 SC49 SC50 SC51 SC52 SC53 CATV SC54 SC55 SC56 SC57 SC58 SC59 SC60 SC61 SC62 SC63 SC64 SC65 SC66 SC67 SC68 SC69 SC70 SC71 SC72 SC73 SC74 SC75 SC76 SC77 SC78 SC79 SC80 SC81 415-423 423-431 431-439 439-447 447-455 455-463 463-471 471-479 479-487 487-495 495-503 503-511 511-519 519-527 527-535 535-543 543-551 551-559 559-567 567-575 416.25 424.25 432.25 440.25 448.25 456.25 464.25 472.25 480.25 488.25 496.25 504.25 512.25 520.25 528.25 536.25 544.25 552.25 560.25 568.25 422.7 5 430.7 5 438.7 5 446.7 5 454.7 5 462.7 5 470.7 5 478.7 5 486.7 5 494.7 5 502.7 5 510.7 5 518.7 5 526.7 5 534.7 5 542.7 5 550.7 5 558.7 5 566.7 5 574.7 5 SOUN
MHz
575-583 583-591 591-599 599-607 607-615 615-623 623-631 631-639 639-647 647-655 655-663 663-671 671-679 679-687 687-695 695-703 703-711 711-719 719-727 727-735 735-743 743-751 751-759 759-767 767-775 775-783 783-791 791-799
VIDEO
576.25 584.25 592.25 600.25 608.25 616.25 624.25 632.25 640.25 648.25 656.25 664.25 672.25 680.25 688.25 696.25 704.25 712.25 720.25 728.25 736.25 744.25 752.25 760.25 768.25 776.25 784.25 792.25
D 582.7
5 590.7 5 598.7 5 606.7 5 614.7 5 622.7 5 630.7 5 638.7 5 646.7 5 654.7 5 662.7 5 670.7 5 678.7 5 686.7 5 694.7 5 702.7 5 710.7 5 718.7 5 726.7 5 734.7 5 742.7 5 750.7 5 758.7 5 766.7 5 774.7 5 782.7 5 790.7 5 798.7 5
BROADCAST
MHz
VIDEO
SOUND
III. TN HI U TRUY N HNH: III.1 D ng sng c a tn hi u truy n hnh en tr ng v truy n hnh mu: T t c cc mu s c trong th c t u c th t o thnh t 3 thnh ph n
mu c b n R (Red), G (Green) v B (Blue). Theo l thuy t v mu s c, mu sng c d a trn s pha tr n R, G v B v i ph n tr m b ng nhau, tuy nhin
th c t n u pha tr n theo cng th c ny th s hnh thnh mu xanh nh t do s c m nh n v mu s c l khng th c ny th s hnh thnh mu xanh nh t
do s c m nh n v mu s c l khng
ng
u:
UV
S c m th c a m t ng i
Green
Blue
Red
H ng ngo i
c sng nm
400
440
480
520
560
Hnh 9
600
640
680
Tn hi u hnh c a cc camera:
c t o ra thng qua h th ng th u knh v cc c m bi n mu
Hnh 10 Nguyn l t o R, G, B Ty theo mu s c c a i m nh m tn hi u ra c a cc c m bi n R, G, B s c l n nh khc nhau. Trong truy n hnh en tr ng, tn hi u truy n hnh l tn hi u chi Y , l thnh ph n t ng h p t R, G, B theo nguyn l pha mu v theo s c m th mu s c c a m t ng i c gi tr xc nh theo cng th c sau: Y = 0, 59G + 0, 3R + 0,11B Tn hi u truy n hnh mu s g m tn hi u Y v hai thnh ph n R-Y v B-Y. Ngy nay, t t c cc i pht u s d ng tn hi u Y, R-Y, B-Y truy n i thng tin hnh nh. T i my thu, n u l my thu tr ng en s thu nh n 3 thnh ph n tn hi u hnh sau l c l y 1 thnh ph n Y; n u my thu hnh mu s ti t o l i 3 tn hi u R,G, B d a trn 3 thnh ph n tn hi u thu c.
Trang 7
D ng sng c a tn hi u hnh t ng h p truy n hnh en tr ng:

M c en
M c tr ng
Tn hi u hnh c a m t dng (Y)
Xung dng
ng b
Hnh 11 D ng tn hi u hnh en tr ng Tn hi u hnh truy n i theo t ng dng qut, t i cu i m i dng m t xung ng b c truy n km theo cho php my thu ng b xung qut c a dng k ti p v i i pht, th i gian xu t hi n xung ng b c ng l th i gian m sng phng tia i n t t i my thu di chuy n t cu i dng hi n t i tr v u dng k ti p. Khi truy n xong dng cu i cng c a m i bn nh, m t chu i xung ng b c truy n km theo cho php my thu ng b nh k ti p v i i pht. Th i gian xu t hi n c a xung ng b ny c ng chnh l lc sng i n t t i my thu di chuy n t cu i mn hnh n u mn hnh chu n b qut bn nh k ti p.
B n nh i
Chu i xung ng b mnh ( nh)
B n nh i+1
D ng sng c a tn hi u hnh t ng h p truy n hnh mu:
Tin hi u hnh c a 1 dng (Y, R-Y, B-Y)
Tn hi u b dng
ng
M u tn hi u sng mang mu (burst mu): 8-10 chu k
Hnh 12 Tn hi u hnh mu
Trang 8
D ng tn hi u
ng b mnh ( nh):
Tn hi u truy n hnh en tr ng v mu truy n i.
c bi n i u AM bin st tr
c khi
III.2 Tn hi u m thanh trong truy n hnh: Trong k thu t truy n hnh, m thanh stereo c truy n i cng lc v i hnh nh v c bi n i u FM t i t n s sng mang l n h n t n s sng mang hnh 6,5Mhz (OIRT) ho c 4,5Mhz (FCC) III.3 S kh i qu trnh thnh l p tn hi u truy n hnh:
CAMERA R G B
M ch Ma Tr n
Y
R-Y B-Y
T ng h p tn hi u Y
M ch t ng h p mu
A B A B
Bin i u tn hi u mu
B C NG TN HI U T NG H P
Y+A +B
M CH PHT TN HI U NG B B C NG TN HI U NG B DAO NG T O SNG MANG MU
Tn hi u t ng h p
BIN I U AM BIN ST T I F0 ANTEN PHT
B C NG AUDIO V VIDEO
CNG SU T PHT
MICRO
BIN I U FM T I F0 + 6,5M/4,5M
Hnh 13 S
thnh l p tn hi u truy n hnh mu

Trang 9
IV. H TH NG TRUY N HNH MU: IV.1 H th ng truy n hnh mu NTSC( National Televison System Committee) L h th ng truy n hnh mu u tin trn th gi i xu t hi n t i M vo nh ng h th ng NTSC, ng i ta truy n
n m 50 ( theo tiu chu n truy n hnh FCC ). i 3 tn hi u mu sau: Y = 0, 59G + 0, 3R + 0,11B I = 0, 74 ( R - Y ) - 0, 27 ( B - Y ) Q = 0, 48 ( R - Y ) + 0, 41( B - Y ) Tn hi u I
c truy n v i d i thng kho ng 1,3MHz, tn hi u Q truy n v i d i c bi n c tr n
thng 0,5 MHz v tn hi u Y v i d i thng 4,2MHz. Tn hi u I v Q s i u AM cn b ng v i t n s sng mang ph fsc = 3,58Mhz tr v i tn hi u Y: c khi
Trang 10
Hnh 14 S kh i pht NTSC D ng sng c a ph ng php i u bin nn:
Gi i i u ch
i u bin cn b ng
c th c hi n b ng cch nhn tn hi u
i u bin cn b ng v i m t thnh ph n tn hi u c cng t n s v pha v i sng mang g c v l c h thng (LPF) thu c tn hi u g c, chnh v l do ny m
my pht hnh ph i truy n km theo cc m u sng mang mu (burst mu) gip my thu c c s ti t o sng mang ph . B ng t n c a h truy n hnh mu NTSC theo tiu chu n FCC: u i m: h thng NTSC n gi n, thi t b m ha v gi i m khng ph c t p i x ng v do gi thnh thi t b th p. Khuy t i m: d sai mu do d i t n c a I v Q khc nhau v do s b t c a bin t n tn hi u I.
Trang 11
IV.2 H th ng truy n hnh mu PAL (Phase Alternative Line) M t vi n m sau khi h NTSC u b t a vo s d ng, h truy n hnh mu c a Chu a ra m t h th ng
u pht tri n v k th a thnh qu c a NTSC Y = 0, 59G + 0, 3R + 0,11B U = 0, 493 ( B - Y ) V = 0, 877 ( R - Y )
truy n hnh cho ring mnh l h PAL. Trong h ny s d ng 3 tn hi u mu sau:
S khc nhau quan tr ng nh t c a h PAL so v i h NTSC l tn hi u V pha theo t ng dng qut c a nh ( th hi n b ng d u c as o pha ny l s a mo pha c a mu. c i u bin nn t i t n s 4.43Mhz
bi u th c ). M c ch
cc dng qut, v i u ny c th d n
n s mo s c
Trong truy n hnh PAL, tn hi u U v V
Trang 12
Dy tr
Khu ch
iY
C ng
OUT
Y R M CH MA TR N V
Khu ch i V (0-1,5Mhz) i u bin nn Tn hi u V C ng
G B
Khu ch i U (0-1,5Mhz)
i u bin nn Tn hi u U
OSC 4,43Mhz
+90 +90
+135 +135
C p xung ng b
CM T
CM T
Hnh 15 S
kh i pht PAL
D i t n c a m t knh truy n hnh OIRT s d ng h th ng mu PAL:

Sng mang Video 0,75MHz 6,5MHz Sng mang Audio
Y
1,25MHz
4,43MHz 8MHz
IV. 3 H th ng truy n hnh mu SECAM: SECAM ( Sequentiel Couluer A Memoire): H th ng truy n hnh l n l t, c nh , ra i t i Php, c s d ng ph bi n t i Php v cc n c
thu c Lin x c . H truy n hnh ny s d ng 3 tn hi u mu:
Trang 13
Y = 0,59G + 0,3R + 0,11B DR = -1, 9 ( R - Y ) DB = 1, 5 ( B - Y ) Hai tn hi u DR v DB c i u t n b i 2 t n s sng mang mu khc nhau v c l n l t truy n i theo t ng dng, dng th nh t g m Y v DR th dng ti p theo s l Y v DB
Dy tr
OUT
Y R M CH MA TR N + o pha CM T + B DB CM T
L c 0-1,5MHz Bi n i u FM
DR
M ch t o xung ng b
OSC 4,406MHz
OSC 4,25MHz
Hnh 16 S
kh i pht SECAM
D i t n c a knh truy n hnh OIRT h SECAM:

Sng mang Video Sng mang Audio
0,75MHz
6,5MHz
Y
1,25MHz
4MHz 8MHz
Trang 14
Cc thng s k thu t c b n c a 3 h th ng truy n hnh mu: Thng s S dng qut T l qut cch dng T n s qut mnh fV f H ( Hz ) NTSC 525 2:1 59,94 15.734,266 625 2:1 50 15625 6,5 4,433619 PAL SECAM 625 2:1 50 15625 6,5 DB=4,25 DR=4,40625 D i thng tn hi u mu I=1,3 Q=0,5 U=1,5 V=1,5 DR=DB=1,5
D i thng tn hi u Y ( MHz ) 4,2 T n s sng mang mu 3.5795Hz
Ch
ng II. NGUYN L THU HNH:

N HNH (CRT: CATHOD RAY TUBE):
HV
I. C U T O BNG
Cu n gia nhi t
RGBRGBR
R G B Yoke L1 L2 L3 Anode RGB
Hnh 17 C u t o n hnh L1: l i i u khi n, i u khi n s l ng tia i n t pht ra t Cathod di chuy n n mn hnh L2: l i gia t c, t ng t c cc i n t khi chng di chuy n L3: l i h i t , h i t chm tia i n t p t p trung vo m t i m nh ( R,
Trang 15
G, B) R, G, B: l 3 cathod c a n hnh b nh n ct
c i u khi n b i cc tn hi u R, G v c cng l n th i n p t i
i pht. Tn hi u R, G, B nh n
R, G, B cng m. Yoke : cu n l ch d c, ngang, nhi m v t o ra t tr ph c i u khi n b i 2 dng i n hnh r ng c a c ng th ng ng (cu n l ch d c) v theo
ng theo ph
ng ngang. D ng tn hi u nh sau:
Th
Tv
- FCC: TH = 63,5 s (fH = 15750Hz); TH = 16668,75 s (fV = 60Hz) - OIRT: TH = 64 s (fH = 15625Hz); TH = 20000 s (fV = 50Hz)
Do c
ng
tia i n t suy gi m theo kho ng cch truy n nn c s khc nhau

Trang 16
trong vi c i u khi n c ng tia qut trong mn hnh cong v mn hnh ph ng 1. Mn hnh ph ng: Mn hnh ph ng hay cn g i l siu ph ng th c ch t c ng l n hnh chn khng gi ng nh n PIL hay trinitron, nh ng do kch th c mn hnh l n v ph ng nn nh ng vng bin ngoi cng c a n hnh kho ng cch n cat t s l n h n so v i cc i m n tm mn hnh, do v y cc i n t ph i i m t qung ng di h n nn tc ng vo mn hu nh quang y u h n, k t qu l nh ng vng bin xung quanh mn hnh, nt v sng km h n. kh c ph c hi n t ng ny, trong cc my thu mn hnh ph ng ph i s d ng m ch b i n p h i t l: M ch h i t t ng (Dynamic Focus) M ch tinh ch nh i n t ng. Cc m ch ny u s d ng k t h p b n cu n dy nh t trn c n hnh, g n ca t t. i n p cung c p cho m ch ny l +15v l y t cu n cao p. Trong my thu hnh mu SONY WEGA cn dng m ch i u ch t c tia i n t nh m t ng c ng s c nt c a hnh nh b ng cch thay i t c tia i n t t i cc vng bin chuy n ti p t ng t hnh nh t m c en sang m c tr ng v ng c l i. Tn hi u i u ch t c c l y t tn hi u Video, qua m ch x l r i cung c p cho cu n i u ch t c trn c n hnh. M ch i u ch t c c tc d ng t ng nt khi hnh nh chuy n t tr ng sang en v gi m nt khi chuy n c nh t en sang tr ng, sau t ng t t ng t c cc tia i n t , k t qu l nt khi chuy n c nh en tr ng c t ng ln. Mn hnh ph ng v t m hi n th ph ng Ch l m t s mn hnh c g i l c mn ph ng. v n l cc CRT v i b m t ph ng khc v i cc lo i c b m t h i cong. Cn LCD c mang tn t m hi n th ph ng. 2. Mn hnh tinh th l ng: Nhi m v c a mn hnh l ti t o l i hnh nh. ti t o l i hnh nh, ph ng php ph bi n nh t hi n nay l hi n th hnh nh d a vo b n ma tr n i m nh. Theo ph ng php ny, m t khung hnh s c chia ra lm v s cc i m nh nh . Cc i m nh c d ng hnh vung, c kch th c r t nh . Kch th c th c c a m t i m nh l: 0.01x0.01 (cm). Tuy nhin kch th c th c ny ph n l n ch c ngh a l thuy t, v h u nh chng ta t khi quan st c cc i m nh t i kch th c th c c a chng, m t ph n do chng qu b, m t ph n do kch th c quan st c a i m nh ph thu c vo phn gi i: v i cng m t di n tch hi n th , phn gi i (s l ng i m nh) cng l n th kch th c quan st c c a chng cng b. Kch th c c a m t khung hnh c cho b i s l ng i m nh theo chi u ngang v s l ng i m nh theo chi u d c. V d kch th c khung hnh 1600x1200 (pixel) c ngh a khung hnh s c hi n b b i 1600 i m nh theo chi u ngang v 1200 i m nh theo chi u d c. Nhi u ng i l m t ng gi tr 1600x1200 trn chnh l phn gi i c a hnh nh. Th c ch t, gi tr v s l ng pixel ch mang ngh a kch th c (image dimension), cn
phn gi i (resolution) c cho b i s l ng i m nh hi n th trn di n tch m t inch vung. phn gi i cng cao, hnh nh c hi n th s cng nt. phn gi i t n gi tr phn gi i th c khi m m t pixel c hi n th v i ng kch th c th c c a n (kch th c th c c a pixel c l y sao cho m t kho ng cch nh t nh, pixel c nhn d i m t gc x p x b ng n ng su t phn li c a m t ng i). N u phn gi i b h n gi tr phn gi i th c, m t ng i s c c m gic hnh nh b s n, khng nt. N u phn gi i cao h n phn gi i th c, trn l thuy t, nt v chi ti t c a hnh nh s t ng ln, tuy nhin th c s m t ng i khng c m nh n c hon ton s khc bi t ny. M t ng i c m nh n hnh nh d a vo hai y u t , mu s c v sng (chi) c a hnh nh. Mn hnh mu n hi n th c hnh nh th c ng ph i ti t o l i c hai y u t th gic ny c a hnh nh. V mu s c, m t ng i c kh n ng c m nh n h n 4 t s c mu khc nhau, trong c m t ph mu kho ng h n 30 tri u mu c c m nh n r r t nh t. Mu n ti t o l i hnh nh chn th c, mn hnh hi n th c n ph i c kh n ng hi n th t nh t l kho ng 16 tri u mu. Bnh th ng, khi mu n t o ra m t mu s c, ng i ta s d ng k thu t l c mu t nh sng tr ng, m i b l c mu s cho ra m t mu. Tuy nhin, v i kch th c v cng b c a i m nh, vi c t 16 tri u b l c mu tr c m t i m nh l g n nh v v ng. Chnh v th , hi n th mu s c m t cch n gi n nh ng v n cung c p kh y d i mu, ng i ta s d ng ph ng php ph i h p mu t cc mu c b n. H cc mu c b n ph i tho mn i u ki n ti t o cm t ph mu r ng t cc mu thnh ph n, v cc mu thnh ph n, khi c t ng h p v i cng t l ph i t o ra m t trong hai mu s c p l mu en (lo i tr c a t t c mu s c) ho c mu tr ng (t ng ho c a t t c mu s c). V cc mu c b n, trong cc ti li u m thu t c i n th ng c p n ba mu c b n vng, , xanh lam. Mu h p v i mu vng s t o ra mu da cam, mu xanh v i t o ra mu tm, mu vng v i xanh t o ra xanh l. Ti p t c t cc mu trn, ph i h p v i nhau s ra c t t c cc mu khc. Tuy nhin, h 3 mu c b n c a m thu t c i n ngy nay t ra c nhi u nh c i m trong cc ng d ng k thu t. Th nh t, v i m i l n ph i h p mu, mu thu c th ng b x n i, gy kh kh n trong vi c ti t o l i nh ng mu s c t i nh xanh l m , vng chanh..., v nh c i m quan tr ng nh t, khi ch ng ba mu c b n vng, , xanh lam v i c ng gi ng nhau ln nhau th khng thu c mu en hon ton. Y u i m ny khi n cho h mu , vng, xanh lam by gi ch cn t n t i trong sch v , v h u nh khng c m t ng d ng k thu t th c t no. Thay vo , ngy nay c hai h mu c s d ng r t ph bi n l h mu RGB v h mu CMYK. C s xy d ng nn hai h mu c b n ny d a trn nguyn l ph i mu pht x v ph i mu h p th c a nh sng. V hai nguyn l ph i mu trn, c n ni qua v c ch m t c m nh n mu. Mu s c m m t c m nh n c ph thu c vo b c sng c a nh sng chi u t i m t. B c sng c a nh sng chi u t i m t l i ph thu c vo b n ch t ngu n sng. C hai lo i ngu n sng, l ngu n sng s c p v ngu n sng th c p. Ngu n sng s c p l cc ngu n sng c kh n ng t pht ra sng nh sng, cn ngu n sng
th c p l ngu n sng pht ra nh sng b ng cch ph n x l i nh sng t ngu n sng s c p. Khi quan st m t ngu n sng s c p, mu s c m m t ng i quan st c chnh l mu c a nh sng m ngu n sng pht ra, cn khi quan st ngu n sng th c p, mu s c quan st c l mu m ngu n sng th c p khng c kh n ng h p th t ngu n sng s c p. V d : khi quan st nh sng pht ra t n led, chng ta c c m nh n mu th nh sng t n led pht ra c b c sng n m trong vng nh sng . Cn khi quan st m t t m b ng mu , ta c c m nh n mu b i t m b ng h p th h u h t cc b c sng khc (xanh, tm, vng...) t ngu n sng s c p, ch c mu l khng h p th c v truy n n m t chng ta. Mu s c c a ngu n sng s c p lun khng i, cn mu s c c a ngu n sng th c p l i thay i ph thu c vo mu s c c a ngu n sng s c p. Chi u sng ngu n sng th c p b ng cc ngu n sng s c p c mu khc nhau s thu c nh sng th c p khc nhau. Ph i mu pht x l hnh th c ph i mu s d ng cho cc ngu n sng s c p, cn ph i mu h p th l hnh th c ph i mu s d ng cho cc ngu n sng th c p. Chng khc nhau c b n: c ch c a ph i mu pht x l c ng mu, cn c ch c a ph i mu h p th l tr mu. C th ki m ch ng i u ny m t cch n gi n: theo nh ngh a, nh sng tr ng l t ng ho c a v s nh sng n s c c mu s c khc nhau, c b c sng t 0.4 n 0.7um. Tuy nhin, chng ta ch c th thu c nh sng tr ng n u chi u cc chm sng ch ng ln nhau (cc chm sng c pht ra t cc ngu n sng s c p), cn n u ch ng cc mu s c ln nhau b ng cch t chng ln m t t gi y, t t nhin s ch ng bao gi nh n c mu tr ng, m ng c l i, cn ra mu en. L do l qu trnh t mu s c ln t gi y khng ph i qu trnh t ng h p cc mu, m ng c l i, l qu trnh lo i tr cc mu. Khi o i tr h t t t c cc mu th r rng ch cn mu en.
Minh ho nguyn t c ph i mu pht x
Minh ho nguyn t c ph i mu h p th
Ph i mu pht x c s d ng trong cc thi t b pht ra nh sng nh cc lo i n, cc lo i mn hnh. Cc nh sng c mu khc nhau, khi chi u ch ng ln nhau s t o ra nh sng c mu s c khc. Ba mu c b n c a c ch ph i mu pht x trong cc mn hnh l mu , xanh lam v xanh l (RGB). Theo hnh trn, s k t h p mu s c c v h i l : mu c ng mu xanh l l i ra mu vng ? C n ch , nguyn l ph i mu pht x ch ng khi c quan st tr c ti p t cc ngu n sng s c p nh mn hnh, n, cn khi quan st qu trnh ph i mu
trn gi y ho c trn mn chi u, th c ch t chng ta ang quan st m t ngu n sng th c p nn hi n nhin nguyn l ph i mu pht x trng kh v l. T ng ho c a ba mu c b n trong ph i mu pht x l mu tr ng. Ph i mu h p th c s d ng trong cc ng d ng m con ng i ph i quan st cc ngu n sng th c p, nh in bo, v tranh... Nguyn l c a ph i mu h p th l tr mu. L p v t li u s h p th t t c cc mu s c, ngo i tr mu , nn chng ta nhn c mu . Ph i mu h p th d a trn 4 mu c b n: CMYK: vng, xanh l , h ng, en. V l thuy t, ch c n ba mu vng, xanh l , h ng l c th t o ra d i mu kh trung th c. Sau ny, trong k thu t in n, mu en c thm vo c th i u ch nh m t cch chi ti t h n sng t i c a mu. C th th y ng d ng c a h mu CMYK trong cc my in mu: chng ch c 4 h p m c, t ng ng v i 4 mu ny c th in ra t t c cc mu s c c a b c tranh. Nh v y, c ch ph i mu trong cc mn hnh l c ch ph i mu pht x , d a trn ba mu c b n l mu , xanh lam, xanh l. D a trn ba mu ny, mn hnh c th ti t o l i g n nh ton b d i mu s c m m t ng i c m nh n c. l v mu s c, cn y u t th hai c a hnh nh l sng, s c i u ch nh b i m t n n n. Mn hnh LCD
Do hnh nh c m ho v hi n th d i d ng b n ma tr n i m nh, nn mn hnh LCD c ng ph i c c u t o t cc i m nh. M i i m nh trn mn hnh LCD s hi n th m t i m nh c a khung hnh. Trong m i i m nh trn mn hnh LCD, c ba i m nh con (subpixel), m i i m nh hi n th m t trong ba mu: , xanh l, xanh lam. n m c nguyn l ho t ng c a mn hnh LCD, ta xt m t s khi ni m sau: nh sng phn c c: theo l thuy t sng nh sng c a Huyghen, Fresnel v Maxwell, nh sng l m t lo i sng i n t truy n trong khng gian theo th i gian. Ph ng dao ng c a sng nh sng l ph ng dao ng c a t tr ng v i n tr ng (vung gc v i nhau). D c theo ph ng truy n sng, ph ng dao
ng c a nh sng c th l ch nhau m t gc tu . Xt t ng qut, nh sng bnh th ng c v s ph ng dao ng khc nhau. nh sng phn c c l nh sng ch c m t ph ng dao ng duy nh t, g i l ph ng phn c c. Knh l c phn c c: l lo i v t li u ch cho nh sng phn c c i qua. L p v t li u phn c c c m t ph ng c bi t g i l quang tr c phn c c. nh sng c ph ng dao ng trng v i quang tr c phn c c s truy n ton b qua knh l c phn c c. nh sng c ph ng dao ng vung gc v i quang tr c phn c c s b ch n l i. nh sng c ph ng dao ng h p v i quang tr c phn c c m t gc 0< <90 s truy n m t ph n qua knh l c phn c c. C ng nh sng truy n qua knh l c phn c c ph thu c vo gc h p b i ph ng phn c c c a nh sng v quang tr c phn c c c a knh l c phn c c. Tinh th lng: c pht hi n b i m t nh th c v t ng i o n m 1888. Khi ni n khi ni m tinh th , ta th ng lin t ng t i v t ch t th r n v c m t c u trc hnh h c trong khng gian nh t nh. Tuy nhin v i tinh th l ng th khc. Tinh th l ng khng c c u trc m ng tinh th c nh nh cc v t r n, m cc phn t c th chuy n ng t do trong m t ph m vi h p nh m t ch t l ng. Cc phn t trong tinh th l ng lin k t v i nhau theo t ng nhm v gi a cc nhm c s lin k t v nh h ng nh t nh, lm cho c u trc c a chng c ph n gi ng c u trc tinh th . V t li u tinh th l ng c m t tnh ch t c bi t l c th lm thay i ph ng phn c c c a nh sng truy n qua n, tu thu c vo xo n c a cc chm phn t . xo n ny c th i u ch nh b ng cch thay i i n p t vo hai u tinh th l ng.
Cc l p c u t o mn hnh LCD Quay tr l i c u t o mn hnh tinh th l ng. Mn hnh tinh th l ng cc ut o b i cc l p x p ch ng ln nhau. L p d i cng l n n n, c tc d ng cung c p nh sng n n (nh sng tr ng). n n n dng trong cc mn hnh thng th ng, c sng d i 1000cd/m2 th ng l n hu nh quang. i v i cc mn hnh cng c ng, t ngoi tr i, c n sng cao th c th s d ng n n n xenon. n n n xenon v m t c u t o kh gi ng v i n pha bi-xenon s d ng trn cc xe h i cao c p. n xenon khng s d ng dy tc nng sng nh n Vonfram hay n halogen, m s d ng s pht sng b i nguyn t b kch thch, theo nh lu t
Trang 21
quang i n v m u nguyn t Bo. Bn trong n xenon l hai b n i n c c, t trong kh tr xenon trong m t bnh thu tinh th ch anh. Khi ng ngu n, c p cho hai i n c c m t i n p r t l n, c 25 000V. i n p ny v t ng ng i n p nh th ng c a xenon v gy ra hi n t ng phng i n gi a hai i n c c. Tia l a i n s kch thch cc nguyn t xenon ln m c n ng l ng cao, sau chng s t ng nh y xu ng m c n ng l ng th p v pht ra nh sng theo nh lu t b c x i n t . i n p cung c p cho n xenon ph i r t l n, th nh t v t qua ng ng i n p nh th ng sinh ra tia l a i n, th hai kch thch cc nguyn t kh tr ln m c n ng l ng cao nh sng do chng pht ra khi quay tr l i m c n ng l ng th p c b c sng ng n. L p th hai l l p knh l c phn c c c quang tr c phn c c d c, k n l m t l p tinh th l ng c k p ch t gi a hai t m thu tinh m ng, ti p theo l l p knh l c phn c c c quang tr c phn c c ngang. M t trong c a hai t m thu tinh k p tinh th l ng c ph m t l p cc i n c c trong su t. Ta xt nguyn l ho t ng c a mn hnh LCD v i m t i m nh con: nh sng i ra t n n n l nh sng tr ng, c v s ph ng phn c c. Sau khi truy n qua knh l c phn c c th nh t, ch cn l i nh sng c ph ng phn c c d c. nh sng phn c c ny ti p t c truy n qua l p tinh th l ng. N u gi a hai u l p tinh th l ng khng c t m t i n p, cc phn t tinh th l ng s tr ng thi t do, nh sng truy n qua s khng b thay i ph ng phn c c. nh sng c ph ng phn c c d c truy n t i l p knh l c th hai c quang tr c phn c c ngang s b ch n l i hon ton. Lc ny, i m nh tr ng thi t t.
C u t o m t i m nh con N u t m t i n p gi a hai u l p tinh th l ng, cc phn t s lin k t v xo n l i v i nhau. nh sng truy n qua l p tinh th l ng c t i n p s b thay i ph ng phn c c. nh sng sau khi b thay i ph ng phn c c b i l p tinh th l ng truy n n knh l c phn c c th hai v truy n qua cm t ph n. Lc ny, i m nh c b t sng. C ng sng c a i m nh ph thu c vo l ng nh sng truy n qua knh l c phn c c th hai. L ng nh sng ny l i ph thu c vo gc gi a ph ng phn c c v quang tr c phn c c. Gc ny l i
ph thu c vo xo n c a cc phn t tinh th l ng. xo n c a cc phn t tinh th l ng ph thu c vo i n p t vo hai u tinh th l ng. Nh v y, c th i u ch nh c ng sng t i m t i m nh b ng cch i u ch nh i n p t vo hai u l p tinh th l ng. Tr c m i i m nh con c m t knh l c mu, cho nh sng ra mu , xanh l v xanh lam.V i m t i m nh, tu thu c vo c ng nh sng t ng i c a ba i m nh con, d a vo nguyn t c ph i mu pht x , i m nh s c m t mu nh t nh. Khi mu n thay i mu s c c a m t i m nh, ta thay i c ng sng t i c a ba i m nh con so v i nhau. Mu n thay i sng t i ny, ph i thay i sng c a t ng i m nh con, b ng cch thay i i n p t ln hai u l p tinh th l ng. M t nh c i m c a mn hnh tinh th l ng, chnh l t n t i m t kho ng th i gian m t i m nh chuy n t mu ny sang mu khc (th i gian p ng response time). N u th i gian p ng qu cao c th gy nn hi n t ng bng ma v i m t s c nh c t c thay i khung hnh l n. Kho ng th i gian ny sinh ra do sau khi i n p t ln hai u l p tinh th l ng oc thay i, tinh th l ng ph i m t m t kho ng th i gian m i c th chuy n t tr ng thi xo n ng v i i n p c sang tr ng thi xo n ng v i i n p m i. Thng qua vi c ti t o l i mu s c c a t ng i m nh , chng ta c th ti t o l i ton b hnh nh. 3. Mn hnh Plasma
Plasma: Plasma l m t trong cc pha (tr ng thi) c a v t ch t. tr ng thi plasma, v t ch t b ion ho r t m nh, ph n l n cc phn t ho c nguyn t ch cn l i h t nhn, cc electron chuy n ng t ng i t do gi a cc h t nhn. ng d ng c tnh ny c a plasma, ng i ta ch t o ra mn hnh plasma. tr ng thi bnh th ng, cc ion d ng v electron chuy n ng h n lo n. V n t c t ng i c a chng so v i nhau khng l n. Khi t kh plasma vo gi a hai i n c c, i n tr ng tc d ng ln cc h t mang i n s lm cho chng chuy n ng c h ng: cc electron b ht v pha c c d ng, cc ion d ng b ht v pha c c m. Trong qu trnh chuy n ng ng c chi u nhau nh v y, cc h t mang i n va ch m vo nhau v i v n t c t ng i r t l n. Va ch m s truy n n ng l ng cho cc electron l p ngoi cng c a nguyn t kh, lm cho cc
electron ny nh y ln m c n ng l ng cao h n, sau m t kho ng th i gian r t ng n, cc electron s t ng chuy n xu ng m c n ng l ng th p h n v sinh ra m t photon nh sng theo nh lu t b c x i n t . Trong mn hnh plasma, ng i ta s d ng kh xenon ho c kh neon. Cc ch t kh ny khi b kch thch s pht ra tia c c tm, khng nhn c tr c ti p b ng m t th ng, nh ng c th gin ti p t o ra nh sng kh ki n.
C ng gi ng nh mn hnh LCD, mn hnh Plasma c ng c c u t o t cc i m nh, trong m i i m nh c ng c ba i m nh con th hi n ba mu , xanh l, xanh lam. M i i m nh l m t bu ng kn, trong c ch a ch t kh xenon ho c neon. T i m t tr c c a bu ng c ph l p pht pho. T i hai u bu ng kh c ng c hai i n c c. Khi c i n p c t vo hai i n c c, ch t kh bn trong bu ng kn s b ion ho, cc nguyn t b kch thch v pht ra tia c c tm. Tia c c tm ny p vo l p pht pho ph trn m t tr c c a bu ng kn s kch thch ch t pht pho, lm cho chng pht sng. nh sng pht ra s i qua l p knh l c mu t tr c m i bu ng kn v cho ra m t trong ba mu c b n: , xanh l, xanh lam. Ph i h p c a ba nh sng ny t ba i m nh con trong m i i m anh s cho ra mu s c c a i m nh. Nh c i m ch y u c a mn hnh Plasma so v i mn hnh LCD l chng khng hi n th cm t phn gi i cao nh mn hnh LCD c cng kch th c. i u ny do trong mn hnh LCD, m i i m nh con ch c n m t l p tinh th l ng kh b c ng c th thay i ph ng phn c c c a nh sng m t cch d dng, t t o i u ki n ch t o cc i m nh v i kch th c b, t o nn m t s l ng l n i m nh trn m t n v di n tch ( phn gi i cao). Cn v i mn hnh Plasma, m i i m nh con th c ch t l m t bu ng kn ch a kh. Th tch c a l ng kh ch a trong m t bu ng kn ny ph i t m t gi tr nh t nh c th pht ra b c x t ngo i m nh khi b kch thch ln tr ng thi plasma. Chnh v th , kch th c m t i m nh c a mn hnh Plasma kh l n so v i m t i m nh c a mn hnh LCD, d n n vi c v i cng
Trang 24
m t di n tch hi n th , s l ng i m nh c a mn hnh Plasma t h n LCD, ng ngh a v i phn gi i th p h n.
Mn hnh th h m i: LED display v Laser TV

N u nh kho ng vi n m tr c y, mn hnh tinh th l ng v mn hnh Plasma c coi l hai nh d ng mn hnh th h m i, thay th cho mn hnh CRT qu c k . So v i mn hnh CRT, mn hnh tinh th l ng v plasma c nh ng u i m v t tr i: kch th c nh g n, ki u dng n t ng, thi t k t m ph ng, v c th ch t o c nh ng mn hnh v i kch th c kh ng l . Mn hnh tinh th l ng, plasma, k t h p v i cng ngh truy n hnh nt cao HDTV ang m ra m t k nguyn m i trong l nh v c nghe nhn, gi i tr. Nh ng, khng d ng l i , trong khi mn hnh tinh th l ng v plasma ang t ng b c chi m l nh th tr ng, th tin t c v nh ng th h mn hnh m i, v i u i m v t tr i h n xu t hi n. Mn hnh LED v Laser ang c coi l hai nh d ng mn hnh th h m i, sau k nguyn LCD v Plasma. Chi m u th so v i mn hnh CRT truy n th ng b i nhi u u i m, nh ng mn hnh LCD v Plasma c ng c nh ng nh c i m khng th ch i ci. Th i gian p ng, gc nhn v t ng ph n lun l i m y u ch t ng i c a mn hnh LCD trong b t c cu c c nh tranh no v i nh ng lo i mn hnh khc. M c d cng ngh s n xu t t m panel mn hnh ngy cng pht tri n, nh ng do c tnh k thu t c a mn hnh LCD, s khng c m t c i ti n no c th xo b hon ton nh ng nh c i m c a lo i mn hnh ny. V i mn hnh plasma, phn gi i, kh kh n khi s n xu t nh ng mn hnh kch th c b, gi thnh cao l nh ng nh c i m l n. M t cch t ng qut, t i m ng ho cao c p, mn hnh tinh th l ng v plasma v n ch a th cung c p m t ch t l ng hnh nh, chn th c mu s c nh nh ng mn hnh CRT truy n th ng. nh vo nh ng i m y u c a, mn hnh LED v Laser ra i, k t h p c u i m c a mn hnh tinh th l ng, plasma l kch th c nh g n, ki u dng p, v c a mn hnh CRT l ch t l ng hnh nh tuy t h o. Nh c i m c a mn hnh LCD v Plasma, b t ngu n t chnh c u t o c a hai lo i mn hnh ny. t o ra c mu s c t i m i i m nh, c n ph i t ng h p mu s c t ba i m nh con. Mu s c c a ba i m nh con ny c c nh l c mu t nh sng tr ng pht ra t n n n. Vi c l c c chnh xc ba mu xanh l, xanh lam, l khng h d dng. R t kh ch t o c nh ng knh l c mu hon h o, c th l c c ton b nh sng, ch cho m t nh sng n s c i qua. Bao gi c ng c m t l ng nh nh ng nh sng n s c c mu khc l t qua c knh l c mu. Chnh nh ng nh sng l t qua ngoi mong mu n ny khi n cho mu s c c a m i i m nh con khng t chnh xc tuy t i, d n n vi c hi n th mu s c t i i m nh c ng khng chnh xc. H n n a, nh c i m ny cn khi n ph mu m mn hnh LCD cng v i Plasma c kh n ng ti t o l khng l n. M t mn hnh LCD v i panel TN ch c kh n ng hi n th th c 262 000 mu s c, ngay c v i panel PVA cao c p, c ng ch hi n th c 16.7 tri u mu. So v i ph mu m m t ng i c m nh n c, kh n ng hi n th mu
s c c a mn hnh LCD v Plasma ch t 35-40%. Hai lo i mn hnh th h m i, LED v Laser, v c u t o chung c ng t ng t nh mn hnh LCD v Plasma, bao g m cc i m nh, m i i m nh c ng c ba i m nh con, m i i m nh con hi n th m t mu c b n trong h mu RGB. Tuy nhin, khc v i mn hnh tinh th l ng v plasma, mn hnh LED v Laser khng s d ng ph ng php l c nh sng t nh sng n n n cho ra nh sng n s c, m s d ng ph ng pht pht tr c ti p ra nh sng c b c sng mong mu n. Nh vi c pht ra tr c ti p nh sng n s c, m i i m nh con s cho ra m t mu s c chnh xc, v mu s c t ng h p hi n th t i m i i m nh c ng chnh xc. Mn hnh LED v Laser ang trong giai o n nghin c u nn h u nh r t t nh s n xu t cng b cc c tnh k thu t, nguyn l chi ti t, nh ng v c b n c th phn tch ho t ng c a hai lo i mn hnh trn nh sau: Mn hnh LED Mn hnh LED, hi n ang c h tr pht tri n b i t p on Samsung. LED Light emitting Diode, it pht quang, l m t lo i i t bn d n c kh n ng pht ra nh sng kh ki n, c ng nh cc lo i b c x h ng ngo i v t ngo i. C u t o c a LED g m hai kh i bn d n, m t kh i lo i p, v m t kh i lo i n ghp v i nhau. Khi t m t i n p thu n vo hai u LED, l tr ng trong kh i bn d n p v electron trong kh i bn d n n chuy n ng v pha nhau. T i m t ti p xc x y ra m t s t ng tc gi a l tr ng v electron. Trong qu trnh t ng tc ny c th gi i phng n ng l ng d i d ng nh sng kh ki n ho c cc b c x i n t khc nh tia h ng ngo i, t ngo i. B c sng c a nh sng kh ki n pht ra ph thu c vo m c n ng l ng c gi i phng. M c n ng l ng c gi i phng ph thu c vo c u trc nguyn t c a ch t lm bn d n. Ngy nay, nh nghin c u v v t li u bn d n, con ng i c th ch t o c nh ng LED c kh n ng pht ra mu s c nh mong mu n, trong c ba mu c b n c a h mu RGB l xanh, xanh l, .
ng d ng LED trong vi c s n xu t mn hnh, m i i m nh s
cc ut ot
Trang 26
ba LED: xanh, xanh l, . Nh i u ch nh c ng sng c a t ng LED, c th thay i c ng sng t i c a ba LED so v i nhau, nh t o ra mu s c t ng h p t i m i i m nh. Khi mu n i m nh t t, ch c n t t ton b 3 LED l c th thu c mu en tuy t i, khng g p ph i hi n t ng mu en khng chn th c do l sng t n n n nh v i mn hnh LCD. Mn hnh Laser Mn hnh Laser ang c coi l cng ngh mn hnh th h m i nhi u tri n v ng nh t, c h tr pht tri n b i Mitsubishi. Laser l vi t t t c a c m: Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation, khu ch i nh sng b ng cc pht x kch thch. nh sng laser pht ra c ng d a trn nguyn l b c x i n t , tuy nhin c nhi u tnh ch t c bi t so v i nh sng thng th ng. nh sng laser c c ng m nh l laser c t o thnh t ch t r n. M t ch t r n thch h p, khi nh n c kch thch t bn ngoi, cc electron bn trong s nh y ln m c n ng l ng cao h n, sau l i nhanh chng chuy n v m c n ng l ng th p h n v gi i phng m t photon nh sng. Photon ny bay ra, chuy n ng trong lng kh i ch t r n, l i va ch m v i nh ng nguyn t khc, kch thch electron c a nguyn t ny ln tr ng thi cao h n, sau khi nh y xu ng tr ng thi th p l i ti p t c pht ra m t photon khc. C nh v y t o ra m t ph n ng dy chuy n, cng ngy cng gi i phng ra nhi u photon. T i m t u c a kh i ch t r n c g n m t g ng bn m . Photon g p g ng ny s i ra ngoi, t o thnh tia Laser. Cc photon c a tia laser, do c cng t n s , cng pha, l i chuy n ng song song v i nhau nn tia laser c n ng l ng r t l n, l i c t p trung trong m t di n tch nh . M t c i m quan tr ng c a tia laser, l cc photon c a n sinh ra t ph n ng dy chuy n, nn n ng l ng c a cc photon gi ng nhau tuy t i, d n n b c sng c a tia laser l ng nh t tuy t i.
Laser heli-neon M t mn hnh laser, yu c u ph i c ba tia laser v i ba mu s c xanh, xanh l, . Hi n nay, m i ch c tia laser (cn g i l laser h ng ng c) l ph bi n v
Trang 27
c kh n ng ng d ng trong s n xu t mn hnh, cn laser xanh v xanh l, do c n ng l ng cao h n nn g n nh khng th t o c trong i u ki n ho t ng c a m t mn hnh. Thay vo , ph i s d ng m t qu trnh bi n i t n s thu c laser c t n s cao h n t n s c a tia laser g c. Qu trnh ny g i l Second Harmonic Generation, l i d ng s t ng tc c a cc photon v i v t li u phi tuy n c bi t k t h p n ng l ng vo m t photon m i, c n ng l ng g p i photon ban u, hay c b c sng nh b ng m t n a. Second Harmonic Generationi c tm ra vo n m 1961, m t th i gian sau khi cc nh khoa h c tm c ph ng php t o ra tia laser b ng h ng ng c. Nh ph ng php ny, c th t o ra c tia laser xanh v xanh l. Mn hnh laser, v i nguyn l ho t ng d a vo vi c pht ra cc tia laser thay cho vi c dng n c ng cao (HID: high intensity discharge) trong cc mn hnh projector, c nhi u u i m so v i cc lo i mn hnh hi n nay nh c kh n ng ti t o l i m t ph mu r t r ng v i chnh xc mu s c cao (c th t n h n 90% ph mu m m t ng i c th c m nh n), tiu th t n ng l ng h n mn hnh LCD hay Plasma, kch th c g n nh , tu i th lu (c th ln n h n 50000 gi ). Mn hnh Laser ang c nhanh chng hon thi n trong vi c nghin c u, c kh n ng s ra m t vo cu i n m 2007, v d n ph bi n vo n a sau n m 2008 v u 2009. Theo d on, m t khi a vo s n xu t quy m l n, gi thnh c a mn hnh Laser s r h n r t nhi u so v i gi mn hnh LCD v Plasma hi n t i, c th ch b ng m t n a Mn hnh SED
Mn hnh SED, m t th i gian t ng c coi l cng ngh mn hnh th h m i tri n v ng nh t, so v i cc cng ngh khc nh mn hnh Laser, mn hnh OLED... Tuy nhin, t sau n m 2004, v i v r c r i gi a nano-proprietary (hng pht minh ra cng ngh SED) v Canon (hng mua b n nguy n s n xu t mn hnh SED) do Canon t chia s cng ngh v i Toshiba, cc ho t ng nghin c u v a vo s n xu t mn hnh SED ch m h n l i. Ban u, Canon d nh tung ra m u tr ng by chnh th c mn hnh SED vo tri n lm CES 2006 v s n xu t i tr vo cu i n m 2006, u n m 2007. Sau k ho ch ny b
hu b . Vi c cng b mn hnh SED c d i sang tri n lm CES 2007. Tuy nhin, m t n m sau, thm m t l n n a, k ho ch cng b mn hnh SED b tr hon, r t ng ti c khi m cng ngh mn hnh v truy n hnh nt cao chnh l tiu i m nng nh t c a h i ch CES 2007. Mn hnh SED nh m t v th l cng ngh mn hnh th h m i tri n v ng nh t vo mn hnh Laser. Nguyn nhn ch y u l gi c a mn hnh SED khi s n xu t hng lo t s khng th c nh tranh c trn th tr ng, sau c n s t gi m gi chng m t hai lo i mn hnh LCD v Plasma. Mn hnh SED: Surface-conduction electron-emitter display: mn hnh pht x i n t d n b m t. Cng ngh SED th c ch t c nghin c u t r t lu, vo n m 1986. Ngay sau khi mn hnh CRT tr nn ph bi n, gi i khoa h c nh n ra m t s i m y u c a lo i mn hnh ny, trong r r t nh t l t n s qut qu th p v i m t s s n ph m c kch th c khung hnh l n. M t t ng ban u c a ra, l s d ng nhi u sng phng i n t thay cho m t sng phng i nt c i thi n t n s qut. chnh l t ng b t ngu n cho vi c nghin c u cng ngh mn hnh SED, m t c i ti n l n t mn hnh CRT. C u t o c b n c a mn hnh CRT bao g m m t sng phng i n t , m t h th ng t o t tr ng bi n i qu o electron, v m t mn hu nh quang. ng phng i n t d a theo hi u ng pht x nhi t electron. Khi cung c p n ng l ng cho m u kim lo i d i d ng nhi t, cc electron s c truy n n ng l ng b t ra kh i lin k t m ng tinh th kim lo i. Cc electron ny sau khi b t ra c t ng t c b i m t i n tr ng. Sau khi c t ng t c b i i n tr ng, electron c qu o th ng h ng v pha mn hu nh quang. Tr c khi p vo mn hu nh quang, electron s ph i bay qua m t vng t tr ng c t o b i hai cu n dy, m t cu n t o t tr ng ngang v m t cu n t o t tr ng d c. Tu theo c ng c a hai t tr ng ny, qu o c a electron trong t tr ng s b l ch i v p vo mn hu nh quang t i m t i m c nh tr c. To c a i m ny trn mn hnh c th c i u khi n b i vi c i u ch nh c ng dng i n trong hai ng dy, qua i u ch nh c ng t tr ng tc d ng ln electron. Electron p vo mn hu nh quang (th ng l ZnS) s khi n i m pht sng. t o ra ba mu c b n trong h mu RGB, ng i ta s d ng ba sng phng i n t ring, m i sng t ng ng v i m t mu. Cng ngh mn hnh SED, v c b n kh gi ng v i mn hnh CRT, c ng d a vo s pht sng c a ch t hu nh quang khi b electron p vo. Tuy nhin, mn hnh SED c m t c i ti n v t b c so v i mn hnh CRT, l thay v s d ng m t sng phng i n t i u khi n s pht sng c a ton b i m nh, mn hnh SED s d ng ring m t sng phng i n t cho t ng i m nh. V i mn hnh CRT, c th i u khi n m t chm tia electron qut kh p chi u ngang v chi u d c mn hnh, yu c u u tin l qu o c a chm tia electron trong t tr ng ph i di, t ng ng v i l n c a mn hnh. i u ny gy ra nh c i m c a mn hnh CRT l chi u dy qu l n. Nh c i m th hai c a mn hnh CRT, l t n s qut. Do ch v i m t chm tia electron, l i ph i qut su t ton b cc i m nh trn mn hnh hi n th m t khung hnh, nn th i gian hi n th m t
khung hnh s cng l n khi s i m nh cng l n. i u ny gy tr ng i cho vi c s n xu t cc mn hnh c kch th c l n. M t nh c i m n a c a mn CRT l do chm tia electron ph i qut xung quanh m t tm, nn b m t mn hnh l b m t cong ( l h i tr c, cn gi y th c mn CRT ph ng). B ng vi c s d ng m t sng phng i n t cho m t i m nh ring bi t, mn hnh SED kh c ph c hon ton ba nh c i m ni trn c a mn hnh CRT. Do m i i m nh c m t sng phng i n t ring, nn chm electron sau khi c t ng t c b i i n tr ng s t i p th ng vo mn hu nh quang m khng c n bay qua vng t tr ng, nn b dy c a mn hnh SED r t b, ch ngang ng a v i mn hnh LCD v Plasma. M i i m nh c i u khi n c l p b i m t sng phng nn ton b i m nh trn khung hnh s hi n th cng m t lc, t n s hi n th s l n h n nhi u so v i t n s qut c a mn hnh CRT. V cu i cng, khng h c b t c m t qu trnh "qut" no v i mn hnh SED, nn hi n nhin b m t mn hnh s l b m t ph ng. Nh v y, nh d a trn cng ngh truy n th ng c a mn hnh CRT nn mn hnh SED s c ch t l ng hnh nh ngang ng a mn hnh CRT, tuy nhin c kch th c mn hnh l n h n, phn gi i cao h n, v nh g n h n. II. KH I CAO T N HAY KH I CH N KNH Dng ch n l a knh truy n hnh c a m t i pht hnh m ta mu n thu. Tn hi u truy n hnh a n kh i ny s c khu ch i ln r i tr n v i dao ng ngo i sai c a my t o ra tn hi u trung t n th p h n, d khu ch i v ch n l c. Kh i ch n knh c 3 ph n: khu ch i cao t n, dao ng ngo i sai ( dao ng n i) v tr n t n. 1. Khi ni m chung Trong my thu hnh mu, cc yu c u c bi t i kh i chon knh: T ng khu ch i cao t n ph i c nhi u r t t, t c linh ki n c a n ph i c nhi u nh v lm vi c ng ch . T n s c a dao ng n i c ng ph i th t n nh n u khng c th x y ra m t mu ho c mu khng trung th c ho c nhi u trn nh truy n hnh ( nhi u do phch gi a trung t n ti ng v trung t n mu) V th th ng c thm m ch t i u t n AFC 2. S kh i c a b knh.
kh i c a b knh
Trang 30
M ch vo : C nhi m v ch n knh theo nguyn l c ng h ng sng, t i anten c nhi u sng mang t cc i pht khc nhau i t i, sng mang no c t n s trng v i t n s dao ng c a m ch vo s c ch n i vo m ch khu ch i.cao t n. M ch K cao t n : Khu ch i sng mang t i pht sau khi c thu vo qua m ch c ng h ng . M ch dao ng : C nhi m v t o dao ng n i a vo m ch tr n t n. M ch tr n t n : C nhi m v tr n t n s dao ng v i tn hi u cao t n l y ra t n s trung t n IF IF = F0 - RF F0 : L t n s dao ng n i RF : L tn hi u cao t n ( sng mang ) IF : L t n s trung t n, t n s IF c d i t n c nh t 31,5MHz n 38MHz 3. M ch vo & K. i cao t n. M ch vo th c ch t l m t b y c ng h ng, khi ta chuy n knh, cc cu n dy c c m khng khc nhau c ti p xc vo m ch c ng h ng lm thay i t n s c ng h ng, n u t n s c ng h ng trng v i t n s sng mang th tn hi u sng mang c thu vo v c khu ch i qua t ng Q1 , u ra t ng K cao t n Q1 c thm m t m ch c ng h ng n a nng bin tn hi u ln m c cao nh t.
Trang 31
4. M ch dao
ng n i
M ch t o dao
ng
M ch t o dao ng cung c p dao ng n i cho m ch i t n, khi ta chuy n knh, cu n L1 c thay th t o ra m ch c ng h ng c t n s thay i. 5. M ch i t n
Gii t n c a tn hi u IF M ch i t n c tn hi u RF v t n s dao ng n i OSC cng c a vo c c B c a n i t n, tn hi u trung t n IF l y ra trn c c C c gi tr b ng hi u hai t n s u vo IF = OSC RF N u t n s RF t ng th t n s dao ng OSC c ng t ng t ng ng mb ot n s IF lun lun khng i, t n s trung t n IF chi m m t gi i t n t 31,5MHz n 38MHz
Trang 32
III. KH I TN HI U HNH C nhi m v khu ch i trung t n mang tn hi u hnh, sau tch tn hi u hnh ra kh i trung t n hnh v khu ch i ln n m c c n thi t i u ch n hnh. Kh i tn hi u hnh g m cc t ng khu ch i trung t n hnh, tch sng th t n v cc t ng khu ch i th t n. Ngoi ra cn c b t o i n p t i u khu ch dng i u khi n h s khu ch i c a t ng khu ch i cao t n v khu ch i trung t n hnh v i m c ch gi cho m c tn hi u t thay i khi kho ng cch gi a my thu hnh v i pht hnh thay i nhi u. 1. S m ch khu ch i trung t n
M ch khu ch IC Khu ch
i trung t n s d ng IC
i trung t n bao g m cc m ch .
IF AMPLY l m ch khu ch i tn hi u trung t n t b knh a sang, sau cung c p tn hi u cho m ch tch sng. Detector L m ch tch sng, tch tn hi u Video t ng h p ra kh i sng mang c a i pht, bi n p T2 c ng h ng cho m ch tch sng. Vdeo Amply L m ch khu ch i tn hi u Video tr c khi a ra ngoi IF AGC (Auto Gain Control ) L m ch t o i n p t i u ch nh khu ch i cho m ch trung t n RF AGC L m ch t o i n p t i u ch nh khu ch i cho m ch RF Amply c a b knh M ch trung gian gi a b knh v t ng khu ch i trung t n l b l c gi i thng, m ch ny c nhi m v cho tn hi u trung t n thu c gi i 31,5MHz n 38MHz i qua
v lo i b cc t n s ln c n, m ch ny bao g m cc linh ki n, C1,L1,C2,C3, L2, T1 t o thnh cc m ch c ng h ng nng cao bin tn hi u trong d i sng trung t n, tn hi u vo c a vo cc chn 8 v 9 c a IC Tn hi u ra chn s 3 l tn hi u Video t ng h p bao g m Tn hi u th t n (Video), xung H.syn, xung V.syn, tn hi u i u t n FM.
2. T n khu ch i th t n (Video) Nhi m v c a m ch khu ch i th t n : Khu ch i tn hi u Video sau tch sng ln bin l n => cung c p cho n hnh ti t o l i hnh nh. Ti p nh n xung dng v xung mnh a v xo tia qut ng c Th c hi n cc ch c n ng i u ch nh t ng ph n, sng.
T ng khu ch
i th t n my Samsung 359R
Trang 34
Nhi m v cc linh ki n trong m ch : C1 : L t n i t ng CF1 : L th ch anh, l c tn hi u ti ng khng cho ti ng nh h ng sang ng hnh n Q khu ch i tn hi u th t n, R2 l i n tr nh thin, R3 l tr ghnh, R4 l tr n nh nhi t , R5 l i n tr phn p. Tri t p Contras i u ch nh bin tn hi u ra => L tri t p ch nh t ng ph n trn mn hnh Xung dng H.P (Horyontal Pul ) i qua R6 v D1, xung mnh V.B (Vert Blanking) i qua R7 v D2 : hai xung cng i qua t C3 vo c c E n K th t n lm nhi m v xo tia qut ng c T C4 a tn hi u th t n vo Katt n hnh v ng n i n p m t chi u Tri t p Bright lm thay i i n p m t chi u trn Katt => L tri t p ch nh sng mn hnh IV. KH I NG B : 1. M ch khu ch i v tch xung ng b Dng tch cc xung ng b ra kh i tn hi u th t n chung r i phn chia chng ra xung ng b mnh a n ng b t ng dao ng t o sng qut mnh v xung ng b dng a n ng b t ng dao ng t o sng qut dng. Kh i ng b g m t ng tch sng ng b , khu ch i v phn chia xung ng b , b so pha. 2. S kh i c a kh i ng b :
S t M ng h M M M
kh i c a kh i
ng b
ch tch xung ng b : Tch tn hi u ng b chung ra kh i tn hi u Video p. ch khu ch i : Khu ch i bin xung ng b chung ch tch phn : Cho tn hi u ng b mnh V.SYN i qua ch vi phn : Cho tn hi u ng b dng H.SYN i qua
Trang 35
3. S
m ch chi ti t :
Kh i
ng b trong Ti vi Samsung 359R
R1, C1, R2, C2 l m ch tch xung ng b , tch hai xung V.SYN v H.SYN ra kh i tn hi u Video t ng h p n Q1 l t ng khu ch i hai xung ng b trn R7, C3 v R8, C4 l hai m t l c tch phn , cho t n s th p V.SYN i qua v l c b t n s cao C5, R9 l m ch l c vi phn cho t n s cao H.SYN i qua v ng n t n s th p l i . Xung V.SYN sau m ch l c tch phn i t i m ch dao ng mnh Xung V.SYN sau m ch vi phn i t i m ch so pha V. KH I T O SNG QUT MNH: T o ra tn hi u qut mnh, cung c p cho cc b dy qut mng. Kh i ny g m t ng dao ng t o sng, ti n khu ch i mnh, t ng khu ch i cng su t mnh v cc cu n qut mnh.
1. Nhi m v c a kh i qut mnh : Nhi m v c a kh i qut mnh l li tia i n t qut theo chi u d c, kh i qut mnh bao g m : M ch t o dao ng : T o ra xung mnh c t n s 50Hz cung c o cho t ng cng xu t M ch ti n K : Khu ch i xung mnh cho kho h n tr c khi a vo t ng
cng xu t. T ng cng xu t : Khu ch i xung mnh cho l n r i a n cu n li mnh li tia tia i n t dn theo chi u d c. Xung ng b : i u khi n cho m ch dao ng , dao ng ng t n s . 2. S chi ti t kh i qut mnh s d ng n bn d n :
chi ti t kh i qut mnh dng n bn d n. Phn tch s m ch : Q1 l t ng dao ng, ho t ng theo nguyn l dao ng ngh t, L1 l cu n dy t o dao ng, VR1 l tri t p i u ch nh t n s cn g i l tri t p V.Hold VR2 l tri t p a xung dao ng sang t ng ti n K i, khi ch nh VR2 s lm thay i bin dao ng ra => VR2 l tri t p ch nh chi u cao mn hnh. VR3 l tri t p ch nh tuy n tnh, khi ch nh VR3 th d ng xung thay i => tuy n tnh mnh thay i, tuy n tnh l dn u gi a cc i m nh theo chi u d c. Q2 l t ng ti n khu ch i , K o pha tn hi u tr c khi a vo hai n cng xu t. Q3 v Q4 l hai n K i cng xu t, m c theo ki u y ko L2 l cu n li mnh g n trn c n hnh M ch h i ti p qua C1 c tc d ng s a mo tuy n tnh . Xung ng b mnh c a vo m t u c a cu n dy L1 3. S kh i qut mnh dng IC trong Ti vi Samsung 359R Phn tch s trn : Trong IC c tch h p ba m ch : T o dao ng : V.OSC, t ng ti n K i V.Amply v t ng cng xu t V.OUT, cc linh ki n i n tr , t i n c a ra ngoi.
Xung ng b V.SYN i qua m ch l c tch phn R1, C1 sau i qua t vo chn s 5 => i vo m ch dao ng gim c nh t n s mnh. Chi t p V.HOLD chn 6 c tc d ng i u ch nh thay i t n s mnh. Chi t p V.SIZE chn 4 c tc d ng i u ch nh thay i kch th c d c mn hnh. Chi t p V.LIN t sau cu n li tia c tc d ng thay i i n p h i ti p => Lm thay i tuy n tnh d c mn hnh, C3, C4 l cc t h i ti p .
VI. KH I T O QUT DNG: 1. Nhi m v c a kh i qut dng. T o ra tn hi u qut dng, cung c p cho cc cu n qut dng. Kh i ny g m t ng dao ng dng, t ng khu ch i trung gian v t ng khu ch i cng su t dng, bi n p ra ph i h p v i cc cu n qut dng. Ngoi ra, kh i ny cn c m ch t o qu cao p cung c p cho An t n hnh, t o cc cao p c p cho cc c c c a n hnh, t ng khu ch i cng su t mnh, khu ch i th t n cu i 1. Phn tch s kh i qut dng.
kh i c a kh i qut dng
Trang 38
M ch so pha : So snh gi a hai t n s l xung H.syn t i pht g i t i v i xung AFC t cao p h i ti p v t o ra i n p i u khi n, n u t n s AFC b ng H.syn th p i u khi n khng i => t n s qut dng khng i, n u t n s AFC > t n s H.Syn th m ch so pha t o ra i n p i u khi n gi m => lm t n s dao ng dng gi m v ng c l i. ( AFC l vi t t t c a Auto Frequency Control : T ng i u ch nh t n s dng, H.syn l vi t t t c a Horyontal Synsep : Xung ng b dng ) M ch t o dao ng dng : T o ra xung dng c t n s b ng 15625Hz , t n s ny c gi c nh nh i n p i u khi n t m ch so pha, tr ng h p h ng m ch so pha ho c m t xung H.syn hay xung AFC th t n s dng bi sai => sinh hi n t ng m t ng b => nh b xin ho c tri ngang. T ng kch dng : khu ch i xung dng cho m nh sau a t i i u khi n n cng xu t ng m T ng cng xu t : Ho t ng ch ng t m i u khi n bi n th cao p ho t ng . B cao p : L bi n th ho t ng t n s cao 15625Hz cung c p cc m c i n p cao cho n hnh, nh p HV = 10.000V, p G2 = 110V, v cung c p xung dng i u khi n cu n li ngang. 3. S chi ti t kh i qut dng my Samsung 359R
Trang 39
Phn tch s chi ti t : R1, R2, D1, C1 l m ch so pha, m ch ny so snh xung H.syn v xung AFC ( m u tm ) t o ra i n p i u khi n i qua R3 v R4 vo i u khi n n dao ng Q1 R3, C2 l m ch l c tch phn lo i b thnh ph n xung xoay chi u , gi l i thnh ph n m t chi u Q1 l n t o dao ng, t C4 v cu n L1 t o thnh m ch dao ng LC, t C3 h i ti p d ng, t n s dao ng ph thu c vo cc t C3, C4, v cu n dy L1, nm ch nh H.Hold chnh l i u ch nh li cu n dy L1 => lm c m khng L1 thay i => lm t n s dao ng thay i, t n s c n nh nh i n p i u khi n t m ch so pha a sang , dao ng c l y trn chn E i qua R8 a sang t ng kch dng. Q2 l n kch dng, khu ch i xung dng ln m nh sau ghp qua bi n p kch T1 sang i u khi n n cng xu t Q3 Q3 l n cng xu t, ho t ng ng t m nh m t cng t c i n t => t o ra dng i n xoay chi u ch y qua cao p T2, t C5 l t b, C6 v D3 l t v Diode nh t, D4 v C7 l m ch ch nh l u i n p B2 =110V cung c p cho G2, C8 v D5 t o ra i n p m a vo G1 khi t t my, i n p HV l y trn cu n th c p kho ng 10KV i n p ny dng v n hnh lm c c m c a t l c v v y v n hnh ph i lun lun c ti p mass
T ng dao
ng dng
Trang 40
VII. KH I NG TI NG: 1. S kh i ng ti ng
kh i
ng ti ng
Tn hi u i u t n FM i cng tn hi u Video t ng h p c tch qua t gi y => i qua m ch c ng h ng u vo i vo t ng khu ch i trung t n ti ng => sau khi K ln bin l n tn hi u a sang m ch tch sng i u t n l y ra tn hi u m t n => sau tn hi u m t n c khu ch i qua m ch cng xu t r i a ra loa pht l i m thanh. 2. M ch trung t n ti ng dng Transistor
M ch trung t n ti ng dng Transistor T301 l bi n p trung t n c ng h ng u vo , c ng h ng t n s 6,5MHz Q1 l n khu ch i trung t n T302 l bi n p trung t n tch sng, sau bi n p T302 l m ch tch sng i u t n n Q2 l m ch khu ch i tn hi u m t n .
Trang 41
3. Kh i
ng ti ng dng IC
Kh i
ng ti ng trong Tivi Samsung 359R
CF1 l th ch anh c ng h ng u vo, c ng h ng t n s 6,5MHz IF Amply l t ng K trung t n ti ng FM DET l m ch tch sng i u t n CF2 l th ch anh c ng h ng u ra Tn hi u m t n sau tch sng c a n chi t p Volume sau t ng cng xu t AUDIO OUT khu ch i v a ra loa.
a sang
VIII. KH I NGU N NUI. 1. Kh i ngu n n p tuy n tnh Nhi m v c a kh i c p ngu n l cung c p ngu n 1chi u 12V n nh cho my ho t ng, i n p vo l ngu n xoay chi u 220V AC khng n nh.
kh i - kh i ngu n nui
Bi n p c nhi m v i i n 220V AC xu ng i n p 18V AC M ch ch nh l u c u v l c ch nh l u i n p xoay chi u AC thnh i n p m t chi u DC M ch n p tuy n tnh : c nhi m v gi cho i n p ra c nh v b ng ph ng cung c p cho t i tiu th .
Trang 42
M ch gi m p, ch nh l u v m ch l c .
Bi n p v m ch ch nh l u c u, m ch l c Bi n p ngu n : i n p vo = 220V 50Hz , i n p ra = 18V D1, D2, D3, D4 l m ch ch nh l u c u , ch nh l u i n AC thnh DC T C1 : 2200F/25V l t l c ngu n chnh
Bi n p v m ch ch nh l u c u, m ch l c trong th c t . M ch n p tuy n tnh : Nhi m v : M ch n p tuy n tnh c nhi m v => T o ra i n p u ra n nh v b ng ph ng, khng ph thu c vo i n p vo , khng ph thu c vo dng i n tiu th S kh i t ng qut
Trang 43
i n p vo l ngu n DC khng n nh v cn g n xoay chi u. i n p ra l ngu n DC n nh v b ng ph ng M ch l y m u l l y ra m t ph n i n p u ra, i n p l y m u t ng gi m t l i i n p u ra . M ch t o p chu n : l t o ra m t i n p c nh M ch d sai : so snh i n p l y m u v i i n p chu n pht hi n s bi n i i n p u ra v khu ch i thnh i n p i u khi n quay l i i u ch nh m c a n cng xu t, n u i n p gi m th p i u khi n , i u khi n cho n cng xu t d n m nh, v ng c l i . n cng xu t : khu ch i v dng i n v gi cho i n p ra c nh . S chi ti t c a m ch n p tuy n tnh my Samsung
AC
M ch n p tuy n tnh trong Ti vi Samsung 359R Mach t o p l y m u g m R5, VR1, R6 , i n p l y m u c a vo c c B n Q2 . M ch t o p chu n g m Dz v R4, i n p chu n a vo c c E n Q2 Q2 l n d sai , so snh hai i n p l y m u v i n p chu n t o ra i n p i u khi n a qua R3 i u khi n ho t ng c a n cng xu t Q1 Q1 l n cng xu t R1 l i n tr phn dng T 2200F l t l c ngu n chnh .
Trang 44
Nguyn t c n p nh sau : Gi s khi i n p vo t ng ho c dng tiu th gi m => i n p ra t ng ln => i n p chu n t ng nhi u h n i n p l y m u => lm cho i n p UBE n Q2 gi m => n Q2 d n gi m => dng qua R3 gi m => n Q1 d n gi m ( v dng qua R3 l dng nh thin cho n Q1 ) => k t qu l i n p ra gi m xu ng, vng i u ch nh ny di n ra trong th i gian r t nhanh so v i th i gian bi n thin c a i n p, v v y i n p ra c c tuy n g n nh b ng ph ng. Tr ng h p i n p ra gi m th m ch i u ch nh theo chi u h ng ng c l i. 2) Ngu n xung ki u : Buck y l ki u bi n i ngu n cho i n p u ra nh h n so v i i n p u vo t c l Vin > Vout Xt m t m ch nguyn l sau :
M ch c c u t o nguyn l n gi n ch dng m t van ng c t ngu n i n v ph n l c u ra. i n p u ra c i u bi n theo r ng xung Khi " Switch On" c ng t c l n i ngu n vo m ch th lc dng i n i qua cu n c m v dng i n trong cu n c m t ng ln, t i th i i m ny th t i n c n p ng th i c ng cung c p dng i n qua t i. Chi u dng i n c ch y theo hnh v Khi " Swith Off" c m ra t c l ng t ngu n ra kh i m ch. Khi trong cu n c m tch l y n ng l ng t tr ng v t i n i n c tch l y tr c s phng qua t i. Cu n c m c xu h ng gi cho dng i n khng i v gi m d n. Chi u c a dng i n trong th i i m ny nh trn hnh v . Qu trnh ng c t lin t c t o t i m t i n p trung bnh theo lu t b m xung PWM.
Dng i n qua t i s d ng xung tam gic m b o cho dng lin t c qua t i. T n s ng c t kh cao m b o tri t nhi u cng su t cho m ch. Van cng su t th ng s d ng cc van nh Transitor t c cao, Mosfet hay IGBT...
i n p
u ra
c tnh nh sau : r ng xung %)
Vout = Vin * (ton/(ton+toff) = Vin* D ( v i D l
V i ton, toff l n l t l th i gian m v th i gian kha c a van i v i ki u ngu n Buck ny th cho cng su t u ra r t l n so v i cng su t u vo v s d ng cu n c m, t n hao cng su t th p. Do v y nn ngu n buck cs d ng nhi u trong cc m ch gi m p ngu n DC. V d nh t i n p 100VDC m mu n h xu ng 12VDC th dng ngu n Buck l h p l. D i y l m t ng d ng c a ngu n Buck trong vi c t o ra ngu n 3.3V
Trang 46
M ch dng LM3485 t o xung ng c t van.M ch c th i u ch nh oc i n p u ra, c ph n h i n nh i n p 3) Ngu n xung ki u : Flyback y l ki u ngu n xung truy n cng su t dn ti p thng qua bi n p. Cho i n p u ra l n h n hay nh h n i n p u vo. T m t u vo c th cho nhi u i n p u ra S nguyn l nh sau :
Trang 47
M ch c c u t o b i 1 van ng c t v 1 bi n p xung. Bi n p dng truy n cng su t t u vo cho u ra. i n p u ra ph thu c vo b m xung PWM v t s truy n c a li Nh chng ta bi t ch c dng i n bi n thin m i t o c ra t thng v t o c ra s c i n ng c m ng trn cc cu n dy trn bi n p. Do y l i n p m t chi u nn dng i n khng bi n thin theo th i gian do ta ph i dng van ng c t lin t c t o ra c t thng bi n thin. Khi "Switch on " c ng th dng i n trong cu n dy s c p t ng d n ln. C c tnh c a cu n dy s c p c chi u nh hnh v v khi bn cu n dy th c p sinh ra m t i n p c c c tnh d ng nh hnh v . i n p s c p ph thu c b i t s gi a cu n dy s c p v th c p. Lc ny do diode ch n nn t i c cung c p b i t C Khi "Switch Off" c m ra. Cu n dy s c p m t i n t ng t lc bn th c p o chi u i n p qua Diode cung c p cho t i v ng th i n p i n cho t Trong cc m hnh c a ngu n xung th ngu n Flybach c s d ng nhi u nh t b i tnh linh ho t c a n, cho php thi t k c nhi u ngu n u ra v i 1 ngu n u vo duy nh t k c o chi u c c tnh. Cc b bi n i ki u Flyback c s d ng r ng ri trong cc h th ng s d ng ngu n pin ho c acqui, c m t ngu n i n p vo duy nh t cung c p cho h th ng c n nhi u c p i n p(+5V,+12V,-12V) v i hi u su t chuy n i cao. c i m quan tr ng c a b bi n i Flyback l pha(c c tnh) c a bi n p xung c bi u di n b i cc d u ch m trn cc cu n s c p v th c p (trn hnh v ) Cng th c tnh ton cho ngu n dng Flyback Vout=Vin x (n2/n1) x (Ton x f) x (1/(1-(Ton x f))) V i: n2 = cu n dy th c p c a bi n p n1 = Cu n dy s c p bi n p Ton = th i gian m c a Q1 trong 1 chu k f l t n s b m xung (T=1/f = (Ton + Toff)) Ngu n xung ki u Flyback ho t ng 2 ch : Ch lin t c (dng qua th c p lun > 0) v ch gin o n (dng qua th c c p lun b ng 0) M t m ch ng d ng ngu n dng Flyback nh sau:
Trang 48
y l m ch nng p dng ngu n chuy n i flyback. i n p ra t i 180V. S d ng IC555 v c n nh i n p u ra
u vo 12V cho
Trang 49
B. TRUY N HNH S
- V TINH
I/ Gii thieu ve truyen hnh so: Truyen hnh so (Digital Television) la mot phng phap truyen hnh hoan toan mi, Tren the gii, cac nha ieu hanh cap, ve tinh, tren mat at eu ang chuyen ong en moi trng so, Chau Au, truyen hnh so a c s dung Anh (phat song truyen hnh so 1999, c, Phap, Ireland, Tay Ban Nha, Ha Lan, Thuy ien, Hau het cac nha phan tch cong nhgiep eu d bao viec chuyen dch len truyen hnh so la mot s tien hoa (evolution) hn la mot cuoc cach mang (revolution), no lam thay oi cach song cua hang tram trieu gia nh tren the gii, Cac cong ty cho rang s hoi tu gia may tnh ca nhan, may thu hnh (TV sets) va Internet a bat au va ieu o se dan en s chuyen hoa cc ai ve may tnh, oi vi ngi tieu dung, ky nguyen mi ve so se nang cao viec xem truyen hnh ngang vi chat lng chieu phim, am thanh ngang vi chat lng CD cung vi hang tram kenh truyen hnh mi va nhieu dch vu mi, Truyen hnh so cho thue bao xem c nhieu chng trnh truyen hnh vi chat lng cao nhat, oi vi cac nha phat song truyen hnh, viec chuyen dch len moi trng so se lam giam viec s dung bang tan/kenh, lam tang kha nang cung cap cac ng dung Internet cho thue bao va m ra mot lnh vc mi, cac c hoi mi ve thng mai, Nhieu dch vu mi tren c s truyen hnh so se c hnh thanh: Truy cap Internet tai cac toc o Chi Game tren mang vi nhieu ngi Video theo yeu cau VOD (video on - demand) Cung cap cac dong video va audio Dch vu thanh toan tien t nha (home banking) Cac dch vu thng mai ien t Cap nhat phan mem may tnh Truyen thanh, truyen hnh a phng tien (Multimedia) oc bao ien t Tren nam mi nam qua, truyen hnh s dung tn hieu tng t nh la mot phng tien truyen dan phat song, Viec cham dt truyen hnh tng t va phat trien truyen hnh so oi hoi phai au t mi may thu hnh so, may phat hnh so, cac thiet b san xuat va hau ky so cho chng trnh truyen hnh, ieu o dan en phai s dung mot mat bang so chung, m ra cac c hoi cho th trng dan dung,
Truyen hnh so co toc o truyen d lieu cao, cho phep cung cap noi dung a phng tien phong phu va ngi xem truyen hnh co the lt qua Internet bang may thu hnh, Nh co ky thuat nen, co the phat song nhieu chng trnh truyen hnh tren mot kenh song (truyen hnh tng t phat song 1 chng trnh /1 kenh song) . 1/Tieu chuan truyen hnh so: Cac to chc ve tieu chuan quoc te la cac c s nghien cu va e xuat cac tieu chuan truyen hnh so, v du mot vai to chc quoc te nh: q ETSI (the European Telecommunications Standards Institute) q DVB (Digital Video Broadcasting) q ATSC (the Advanced Television Systems Committee) q DAVIC (the Digital Audio Visual Council) q ECCA (the European Cable Communications Association) q CableLabs q W3C (W3 Consortium) q FCC (the Federal Communications Commission) ETSI la mot to chc phi li nhuan, xac nh va cung cap cac tieu chuan vien thong, ETSI bao gom mot hoi ong chung GA (General Assembly) , 1 uy ban (Broard), mot to chc ky thuat TO (Technical Organization) va mot ban th ky, To chc TO e xuat va quang ba cac tieu chuan ky thuat, Tren 3500 chuyen gia lam viec cho ETSI trong 200 nhom . 2/ac iem truyen hnh cap Digital : S tien bo cua cong nghe truyen hnh cap so trong viec ma hoa hnh anh va am thanh, san xuat chng trnh, lu tr va phat song ang lam thay oi mot cach nhanh chong nhng quan niem truyen thong ve phat thanh va truyen hnh, Trong ky thuat truyen hnh cap so, tn hieu video va audio c truyen chung tren mot kenh, Thue bao co the la chon va xem cac chng trnh theo y muon, Ngay nay, mang cap phan phoi thng la mang a dch vu phc tap ien hnh la mang HFC (Hybrid Fiber Coax) . Mang HFC la s ket hp toi u gia cap ong truc va cap quang, Mang HFC la mang bang rong tuyen tnh cho phep truyen ong thi nhieu tn hieu cao tan RF (radio frequency) , moi tn hieu co bang tan khac nhau c ghep kenh theo tan so FDM (Frequency Division Multiplexing) . e ap ng nhu cau ngay cang cao cua khach hang, viec cai tien kha nang truyen va cung cap cac dch vu tren cap la quan trong, a co nhieu e an cai tien tap trung quan tam en viec truyen cac kenh truyen hnh so tren cap: Chau A va Nhat Ban co tieu chuan ISDB (Integrated Services Digital Broadcasting: phat so cac dch vu tong hp) , Tieu chuan nay cho phep truyen
nhieu dch vu so nh truyen hnh nhieu kenh, Fax, Teletex, hnh anh tnh va cac d lieu khac qua mot kenh giong kenh cua mot chng trnh truyen hnh tng t, Chau Au nhom nghien cu DVB (Digital Video Broadcasting) a a ra cac tieu chuan mo ta viec cung cap cac dch vu truyen hnh so tren cap, Tieu chuan do nhom DVB rat c quan tam va c ng dung Chau Au cung nh nhieu ni tren the gii, Thanh cong co y ngha cua d an DVB la o phan giai cao cua he thong truyen hnh trc tiep en tan nha, D an DVB la s ket hp hai hoa gia cac chuan cua ETSI cho truyen dan cac dch vu a phng tien va a chng trnh qua cac phng tien quang ba nh cac ve tinh, mang truyen hnh cap CATV, he thong phan phoi video t mot iem en nhieu iem MVDS (Multipoint Video Distribution) va cac kenh UHF cac tram mat at, S ra i cua cac chuan truyen hnh so co cac u iem vt troi so vi cac chuan truyen dan va phat tn hieu truyen hnh tng t nh: q Kha nang chong nhieu cao q Co kha nang phat hien va sa loi q Chat lng chng trnh trung thc do tai pha thu tn hieu truyen hnh so co kha nang phat hien va t sa loi nen tn hieu c khoi phuc hoan toan giong khi phat, q Tiet kiem pho tan so va kinh ph au t bang cach s dung cong nghe nen MPEG 2 va phng thc ieu che tn hieu so co mc ieu che cao: QBSK, QAM, 16QAM, nh o dai tan 8Mhz co the tai c 4 8 kenh chng trnh truyen hnh so chat lng cao, q Kha nang thc hien truyen hnh tng tac, truyen so lieu va co kha nang truy cap Internet
II Tn hieu :
1/ Tn hieu so :
Tn hieu so la dang tn hieu ac trng bi 2 mc gia 0 hay 1 va cac mach so ch lam viec vi hai mc gia tr nay .tuy nhien oi tng ieu khien la cac mach so trong nhieu trng hp co rat nhieu ,tham ch co vo so cac trang thai khac nhau va cac tn hieu ma mach so nhan c do phan hoi cung co tnh chat nh vay. Co 2 phng phap bien oi la ADC va DAC, e thay c qua trnh co c tn hieu so t tn hieu tng t hay ngc lai. + Chuyen oi DAC (digital to ananlog converter). ay la qua trnh lay tn hieu so ( dang nh phan) chuyen thanh tn hieu analog vi mc ien ap hay dong ien t le vi gia tr so ngo vao. + Chuyen oi ADC (analog to digital converter).
Trang 52
La qua trnh chuyen oi tn hieu t tng t sang so goi tat la A\D la qua trnh ngc cua D\A ,nhng phc tap hn D\A va thi gian chuyen oi cung nhieu ,dai hn. 2/Cac phng phap x ly tn hieu : a/ Nen Video: K thu t nn nh s ang ng m t vai tr c c k quan tr ng trong cc h th ng vi n thng v multimedia gi i quy t v n b ng thng c a ng truy n. Cc k thu t nn video u c g ng lm gi m l ng thng tin c n thi t cho m t chu i cc b c nh m khng lm gi m ch t l ng c a n i v i ng i xem. Ni chung, tn hi u video th ng ch a ng m t l ng l n cc thng tin th a, chng th ng c chia thnh hai lo i: th a t nh bn trong t ng frame (statistical) v th a ng gi a cc frame (subjective). M c ch c a nn video l nh m lm gi m s bit khi l u tr v khi truy n b ng cch pht hi n lo i b cc l ng thng tin d th a ny v dng cc k thu t Entropy m ho t i thi u ho l ng tin quan tr ng c n gi l i. Nn d li u c chia thnh hai d ng c b n: Nn khng m t d li u (Lossless) v nn c m t d li u (Lossy). i v i d ng nn khng m t d li u, nh c khi ph c hon ton gi ng nh g c, tuy nhin i u ny i h i ph i c thi t b l u tr v ng truy n l n h n. Cc thu t ton c a nn khng m t d li u th ng d a vo vi c thay th m t nhm cc k t trng l p b i m t nhm cc k t c bi t khc ng n h n m khng quan tm t i ngh a c a dng bit d li u. Cc v d c a d ng nn khng m t d li u l Run-Length Encoding (RLE), Huffman Coding, Arithmetic coding, Shannon-Fano Coding, LZ78, LZH, LZW.... i v i d ng nn c m t d li u, nh c khi ph c khng gi ng hon ton v i nh g c, d ng nn ny thch h p cho vi c l u tr v truy n nh t nh, video qua m t m ng c b ng thng h n ch . Cc d ng nn ny th ng cho h s nn cao h n, n lin quan t i vi c dng cc php bi n i tn hi u t mi n ny sang mi n khc. Cc v d c a bi n i c m t d li u g m: Differential Encoding, Discrete Cosine Transform(DCT), Vector Quantization, JPEG (Joint Photographic Experts Group) v MPEG (Motion Picture Experts Group). Cc ph ng php nn nh c m t tn hi u g m c 4 b c nh hnh 1
nh g c (Image) Bi n i (Transfrom) L ng t ha (Quantize) M ha (Encode)
Hnh 1. S c b n c a b m ho nh g c c bi n i theo nhi u cch khc nhau. Vo nh ng n m 1980, vi c nn v gi i nn tn hi u video d a trn k thu t DPCM (differential pulse code modulation) c CCITT chu n ho theo tiu chu n H.120. Cc ph ng php nn dng DPCM d a trn nguyn t c pht hi n s gi ng nhau v khc nhau gi a cc i m nh (pixels) g n nhau tm cch lo i b cc thng tin th a. Tuy nhin, ch t
ng nh ng khng t c cc yu c u c n thi t. c i thi n ch t l ng nh ng m khng lm t ng s l ng bit so v i yu c u, k thu t m ho chuy n sang dng cc php bi n i m chng c th x l ng th i m t nhm cc pixels v ta c khi ni m v cc b m ho trn cc kh i (block-based codecs). i v i cc b m ho trn cc kh i nh, m i i m nh (pixel) s c n t h n 1 bit m ho. Cc b m ho kh i c th d a trn hai nguyn t c bi n i c b n: Discrete Cosine Transform (DCT) v Vector Quantization (VQ). DCT c dng bi n i cc kh i nh hai chi u c kch th c 8X8 t mi n khng gian sang mi n t n s . Bi n i DCT l t ng t nh bi n i DFT (Discrete Fourier Trransform). Cc h s DCT nh n cs c l ng t ho (Quantization) v m ho (Encode). Cc h s DCT nh n cs c l ng t ho (Quantisation coding) thnh t p cc h s n gi n h n n a. M c ch c a n l lm gi m h n n a s bit c tr ng cho m t h s . T i b m ho s c m t b ng m (code book) v b ng cc ch s n i b , t c th ch n c cc t m (code word) t ng ng m t cch t t nh t cho t p cc h s c t o ra. Qu trnh l ng t ho c ng ng th i lm trn gi tr c a cc h s m c nh h n, y chnh l nguyn nhn gy ra m t tn hi u, tuy v y nh c khi ph c t ch t l ng m c c th ch p nh n c i v i ng i xem. Trong ph ng php VQ, b c nh c chia thnh cc kh i c kch th c c nh, m t b ng m (code book) c xy d ng v i cc ch s t ng ng v i cc kh i nh ny. Nh v y, thay cho vi c ph i truy n l n l t cc kh i c a b c nh, ta ch c n truy n cc ch s t ng ng c a cc kh i nh ho c ch s t ng ng g n ng nh t so v i cc kh i nh c n truy n. Hai ph ng php ny cho k t qu khng khc nhau nhi u v ch t l ng nn nh ng, tuy nhin ngy nay bi n i DCT t ra c ng d ng r ng ri h n trong cc s nn v gi i nn cc b c nh t nh (theo tiu chu n JPEG) v x l nh ng (theo tiu chu n c a MPEG). Nn tn hi u nh dng MPEG MPEG (Moving Picture Expert Group) c ra i vo n m 1988 nh m m c ch chu n ho cho nn tn hi u m thanh v video. MPEG - 1 c th nn tn hi u video t i 1.5Mbit/s v i ch t l ng VHS v m thanh l p th (stereo audio) v i t c 192 bit/s. N c dng l u tr video v m thanh trn CD-ROM. Vo nh ng n m 1990, MPEG-2 ra i nh m p ng cc tiu chu n nn video cho truy n hnh. MPEG-2 c kh n ng m ho tn hi u truy n hnh t c 315Mbit/s v truy n hnh nt cao t c t i 15-30Mbit/s. MPEG-2 cho php m ho tn hi u video v i nhi u m c phn gi i khc nhau, chng c kh n ng p ng cho nhi u ng d ng khc nhau. Nhi u thu t ton t ng ng v i nhi u cc ng d ng khc nhau pht tri n v c t p h p l i thnh m t b tiu chu n y c a MPEG. Vi c p d ng ton b cc c i m c a chu n MPEG-2 trong t t c cc b m ho v gi i m l khng c n thi t do s ph c t p c a thi t b c ng nh s t n km v d i thng c a ng truy n V v y trong h u h t cc tr ng h p ta ch s d ng m t ph n nh t nh trong ton b cc c i m c a chu n MPEG-2, chng th ng c g i l profiles v levels. M t profile s xc nh m t thu t ton ( i u ch nh bitstream v phn gi i mu) v m t level s xc nh m t s tiu ch b t bu c cho cc tham s c a b c nh (v d nh kch th c nh v s l ng bit).
MPEG-4 tr thnh m t tiu chu n cho nn nh k thu t truy n hnh s , cc ng d ng v ho v video t ng tc hai chi u (games, videoconferencing) v cc ng d ng multimedia t ng tc hai chi u (World Wide Web ho c cc ng d ng nh m phn pht d li u video nh truy n hnh cp, Internet video...) vo n m 1999. Ngy nay, MPEG-4 tr thnh m t tiu chu n cng ngh trong qu trnh s n xu t, phn ph i v truy c p vo cc h th ng video. N gp ph n gi i quy t v n v dung l ng cho cc thi t b l u tr , gi i quy t v n v b ng thng c a ng truy n tn hi u video ho c k t h p c hai v n trn. MPEG khng ph i l m t cng c nn n l m u i m c a nn nh dng MPEG chnh l ch MPEG c m t t p h p cc cng c m ho chu n, chng c th c k t h p vi nhau m t cch linh ng ph c v cho m t lo t cc ng d ng khc nhau. Nn MPEG l s k t h p hi ho c a b n k thu t c b n: Ti n x l (Preprocessing), on tr c s chuy n ng c a cc frame b m ho (temporal prediction), b chuy n ng b gi i m (motion compensation) v m l ng t ho (quatisation coding). Cc b l c ti n x l s l c ra nh ng thng tin khng c n thi t t tn hi u video v nh ng thng tin kh m ho nh ng khng quan tr ng cho s c m th c a m t ng i. K thu t on chuy n ng d a trn nguyn t c l cc nh trong chu i video d ng nh c lin quan m t thi t v i nhau theo th i gian: M i frame t i m t th i i m nh t nh s c nhi u kh n ng gi ng v i cc frame ng ngay pha tr c v ngay pha sau n. Cc b m ho s ti n hnh qut l n l t t ng ph n nh trong m i frame g i l macro blocks, sau n s pht hi n macro block no khng thay i t frame ny t i frame khc. B m ho s tin on tr c s xu t hi n c a cc macro blocks khi bi t v tr v h ng chuy n ng c a n. Do ch nh ng s thay i gi a cc kh i trong frame hi n t i (motion compesated residual) v cc kh i c tin on m i c truy n t i bn pha thu. Pha bn thu t c b gi i m l u tr s n nh ng thng tin m khng thay i t frame ny t i frame khc trong b nh m c a n v chng c dng i n thm m t cch u n vo cc v tr tr ng trong nh c khi ph c. Nh chng ta u bi t, nn tn hi u video c th c hi n nh vi c lo i b c s d th a v khng gian (spatial coding) v th i gian (temporal coding). Trong MPEG, vi c lo i b d th a v th i gian (nn lin nh) c th c hi n tr c h t nh s d ng cc tnh ch t gi ng nhau gi a cc nh lin ti p (Inter-frame techniques). Chng ta c th s d ng tnh ch t ny t o ra cc b c nh m i nh vo nh ng thng tin t nh ng nh g i tr c n ( predicted ). Do v y pha b m ho, ta ch c n g i nh ng b c nh c thay i so v i nh ng nh tr c, sau ta l i dng ph ng php nn v khng gian lo i b s d th a v khng gian trong chnh b c nh sai khc ny. Nn v khng gian d a trn nguyn t c l pht hi n s gi ng nhau c a cc i m nh (pixels) ln c n nhau (Intra-frame coding techniques). JPEG ch p d ng ph ng php nn theo khng gian v n c thi t k x l v truy n cc nh t nh. Tuy nhin nn tn hi u theo ph ng php c a JPEG c ng c th c dng nn cc b c nh m t cch c l p trong dy tn hi u video. ng d ng ny th ng c g i l JPEG ng (Motion JPEG). Trong m t chu k g i m t dy cc b c nh theo ki u JPEG ng, nh u tin c nn nh s lo i b d th a v khng gian, sau
Trang 55
cc nh ti p theo c nn nh s lo i b d th a v th i gian (nn lin nh). Qu trnh c l p i l p l i cho m t dy cc b c nh trong tn hi u video. Thu t ton nn MPEG c ng d a trn php bi n i DCT cho cc kh i nh 8x8 picxels tm ra s th a v khng gian m t cch c hi u qu gi a cc i m nh trong cng m t b c nh. Tuy nhin, trong tr ng h p c m i t ng quan ch t ch gi a cc i m nh trong cc b c nh k ti p nhau t c l trong tr ng h p hai b c nh lin ti p c n i dung trng nhau, k thu t Inter- frame coding techniques s c dng cng v i vi c tin on s d th a v khng gian t o thnh k thu t tin on b chuy n ng gi a cc b c nh (Motion compesated prediction between frames). Trong nhi u s nn MPEG, ng i ta th ng k t h p c vi c tin on b chuy n ng theo th i gian v php bi n i thng tin theo khng gian t hi u qu nn cao (Hybrid DPCM/DCT coding of video). H u h t cc s nn MPEG u dng k thu t l y m u b xung (Subsampling) v l ng t ho (Quantization) tr c khi m ho. L y m u b xung nh m m c ch lm gi m kch th c b c nh u vo theo c theo chi u ngang v chi u d c, nh v y s gi m s l ng cc i m nh tr c m ho. C ng nn nh r ng trong m t s tr ng h p ng i ta cn l y m u b xung theo th i gian lm gi m s l ng cc b c nh trong dy nh tr c khi m ho. y c xem nh l m t k thu t r t c b n nh m lo i b s d th a d a vo kh n ng l u nh c a m t ng i c m th . Th ng th ng, chng ta c th phn bi t s thay i v sng c a nh (changes in Brightness) t t h n so v i s thay i v mu (Chromaticity changes). Do tr c h t cc s nn MPEG s ti n hnh chia b c nh thnh cc thnh ph n Y (Luminance hay brightness plane) v UV (Chrominance hay color planes) t c l m t thnh ph n v sng v hai thnh ph n v mu. Cc tn hi u video thnh ph n ny s c l y m u (samples) v s ho (digitised) t o nn cc i m nh r i r c theo t l 4 : 2 : 2 v 4 : 2 : 0. K thu t tin on b chuy n ng c s d ng nh l m t trong nh ng cng c m nh lm gi m s d th a v khng gian gi a cc b c nh. Khi ni m v b chuy n ng l d a trn s phn on h ng chuy n ng c a cc b c nh t c l cc nh thnh ph n trong dy video s c thay th g n ng. K thu t tin on b chuy n ng gi a cc b c nh c xem nh l bi n php h n ch b t cc thng s c a chuy n ng b i vi c dng cc vector chuy n ng m t s d ch chuy n c a cc i m nh. K t qu tin on t t nh t c a m t i m nh l d a trn s tin on b chuy n ng t m t b c nh m ho c truy n pha tr c c a n. C hai thng s , sai s chuy n ng (bin ) v cc vectors chuy n ng (h ng chuy n ng) u c truy n t i pha bn nh n. Tuy nhin do c m i quan h t ng quan ch t ch gi a cc i m nh v khng gian (trng v khng gian), m t vector chuy n ng c th c dng cho m t kh i cc i m nh g m cc pixels ln c n nhau (MPEG -1 v MPEG -2 dng cc kh i 16 x16 pixels). Trong MPEG-2, c nhi u ph ng php tin on s chuy n ng. V d m t kh i nh c th c tin on xui t nh ng nh c truy n tr c n (Forward Predicted), c th on ng c t nh ng nh truy n sau n (Backward Predicted) ho c theo c hai chi u (Bidirectionally Predicted). Cc ph ng php
Trang 56
dng tin on cc kh i trong cng m t nh c ng c th khng gi ng nhau, chng c th thay i t kh i n sang kh i kia. H n n a, hai tr ng (fields) trong cng m t kh i c ng c th c tin on theo hai cch khc nhau dng cc vector c l p nhau ho c chng c th dng chung m t vector. i v i m i kh i nh, b m ho s ch n cc ph ng php tin on thch h p, c g ng m b o ch t l ng nh t t nh t khi c gi i m trong i u ki n yu c u kh t khe v s bit. Cc thng s lin quan t i ch nph ng php tin on c ng c truy n t i b gi i m cng v i d on sai s nh m khi ph c g n chnh xc nh g c. Trong MPEG, c 3 ki u nh khc nhau c dng m ho cho cc kh i nh. Ki u nh Intra (I-pictures) l nh c m ho m t cch c l p m khng c n tham kh o t i cc nh khc. Hi u qu nn tn hi u t c do lo i b s th a v khng gian m khng c y u t th i gian tham gia vo qu trnh. I-pictures c dng m t cch tu n hon t o thnh cc i m t a cho dng d li u trong qu trnh gi i m. nh Predictive (P-pictures) c th s d ng cc nh I ho c P ngay st pha tr c n b chuy n ng v chnh n c ng c th c dng tham kh o cho vi c tin on cc nh khc M i kh i nh trong P-picture c th ho c c m theo ki u tin on (predicted) ho c c m m t cch c l p (intra-coded). Do s d ng c nn theo khng gian v th i gian, hi u qu nn c a P-pictures c t ng ln m t cch ng k so v i I-pictures. nh Bidirectionally-Predictive pictures hay BPictures c th s d ng cc nh I ho c P pha tr c ho c pha sau n cho vi c b chuy n ng v do v y cho k t qu nn cao nh t. M i kh i trong B-pictures c th c tin on theo chi u ng c, xui, c hai h ng ho c c m m t cch c l p. c th tin on ng c t m t b c nh pha sau n, b m ho s ti n hnh s p x p l i cc b c nh t th t xu t hi n m t cch t nhin sang m t th t khc c a cc nh trn ng truy n. Do v y t u ra c a b m ho, B-pictures c truy n sau cc nh dng tham kh o pha tr c v pha sau c a n. i u ny s t o ra tr do ph i s p x p l i thng tin, tr ny l n hay nh l tu thu c vo s cc b c nh B-pictures lin ti p nhau c truy n.Cc nh I, P, B-pictures th ng xu t hi n theo m t th t l p i l p l i m t cch tu n hon, do ta c khi ni m v nhm cc b c nh GOP (Group of Pictures). M t v d c a GOP d ng nh t nhin xu t hi n theo th t nh sau: B1 B2 I3 B4 B5 B7 B8 P9 B10 B11 P12 Th t xu t hi n c a chng trn ng truy n b thay i do s s p x p l i c a b m ho nh sau: I3 B1 B2 P6 B4 B5 P9 B7 B8 P12 B10 B11 C u trc c a m t GOP c th c m t b i hai tham s : N l s cc nh trong GOP v M l kho ng cch gi a cc nh P-pictures. Nhm GOP ny c miu t nh N = 12 v M = 3. S c a b m ha v gi i m dng MPEG-2 S b m ho v gi i m MPEG 2 c trnh by hnh 2. M ho MPEG-2 Qu trnh m ho cho P pictures v B pictures c gi i thch nh sau: D li u t cc kh i nh (macroblocks) c n c m ho s c a n c b tr (Subtractor) v b on chuy n ng (Motion Estimator). B on chuy n ng s so snh cc kh i nh m i c a vo ny v i cc kh i nh c a vo tr c v c
l u l i nh l cc nh dng tham kh o (Reference Picture). K t qu l b on chuy n ng s tm ra cc kh i nh trong nh tham kh o g n gi ng nh t v i kh i nh m i ny. B on chuy n ng sau s tnh ton vector chuy n ng (Motion Vector), vector ny s c tr ng cho s d ch chuy n theo c hai chi u d c v ngang c a kh i nh m i c n m ho so v i nh tham kh o. Chng ta l u r ng vector chuy n ng c phn gi i b ng m t n a do th c hi n qut xen k . B on chuy n ng c ng ng th i g i cc kh i nh tham kh o ny m chng th ng c g i l cc kh i tin on (Predicted macroblock) t i b tr tr v i kh i nh m i c n m ho (th c hi n tr t ng i m nh t ng ng t c l Pixel by pixel). K t qu l ta s c cc sai s tin on (Error Prediction) ho c tn hi u d , chng s c tr ng cho s sai khc gi a kh i nh c n tin on v kh i nh th c t c n m ho. Tn hi u d hay sai s tin on ny s c bi n i DCT, cc h s nh n c sau bi n i DCT s c l ng t ho lm gi m s l ng cc bits c n truy n. Cc h s ny s c a t i b m ho Huffman, t i y s bits c tr ng cho cc h s ti p t c c lm gi m i m t cch ng k . D li u t u ra c a m ho Huffman s c k t h p v i vector chuy n ng v cc thng tin khc (thng tin v I, P, B pictures) g i t i b gi i m.
Hnh 2. S b m ho v gi i m dng MPEG i v i tr ng h p P-pictures, cc h s DCT c ng c a n b gi i m n i b (n m ngay trong b m ho). Tn hi u d hay sai s tin on c bi n i ng c l i dng php bi n i IDCT v c c ng thm vo nh ng tr c t o nn nh
tham kh o ( nh tin on). V d li u nh trong b m ho c gi i m lun nh vo b gi i m n i b ngay chnh bn trong b m ho, do ta c th th c hi n thay i th t cc b c nh v dng cc ph ng php tin on nh trnh by trn. Gi i m MPEG-2 Qu trnh khi ph c l i nh t i b gi i m l hon ton ng c l i. T lu ng d li u nh n c u vo, vector chuy n ng c tch ra v a vo b b chuy n ng (Motion Compensator), cc h s DCT c a vo b bi n i ng c IDCT bi n tn hi u t mi n t n s thnh tn hi u mi n khng gian. i v i P pictures v B pictures, vector chuy n ng s c k t h p v i cc kh i tin on (predicted macroblock) t o thnh cc nh tham kh o. B/ Nen Audio Trong phan nay c gii thieu ve he thong am thanh Stereo 3\2
C
R Hien Th
Thnh Gia
Hnh 1.2d : Mo hnh am thanh Stereo 3/2 + Vi he thong am thanh tren gom C,L,R 3kenh nay cung u tao nen o ro , on nh tuy nhien hai kenh sau L(s), R(s) cung gop phan tao ra mot am thanh hoan hao + Cap tn hieu trai va phai lay mau theo tieu chuan AES/EBU vi tan so lay mau la 48Khz,16 en 20 bit tren mot mau cho toc o 1536 --> 1920Kbit/s.dch vu am thanh vong vi 6 kenh Audio (5.1 kenh) cho toc o bit ln hn(4,6 Mbit/s) + Nen audio theo chuan audio ISO/MPEG-1 ay la tieu chuan ma hoa audio vi tan so lay mau 32,441va 48Khz, toc o bit khoang 32 --> 192 Kbit/s cho am thanh Mono va 64 --> 384Kbit/s cho am thanh Stereo.
Ls
Rs
Trang 59

Dong ES Dong PES RF
Audio vao
Ma hoa Audio
ong goi
ong goi
Inner Interleaver
Audio ra
Giai ma Audio
M goi PES
Giai ieu che RF
He thong audio trong truyen hnh so Co hai phng phap e giam toc o bit cua tn hieu Audio: v Phng phap 1: Chu yeu la loai bo tn hieu d tha audio bang phep tng quan thong ke v Phng phap 2: S dung che mat na thi gian va pho tan so S dung 2 phng phap tren th toc o bit can truyen giam xuong 200Kbit/s va tham ch thap hn oi vi am thanh Stereo. Sau ay ta i vao s o khoi mach ma hoa audio lp 1 va 2, s o khoi mach giai ma audio lp 1 va 2 , s o khoi mach ma hoa va giai ma Audio lp 3.
D lieu Audio vao Bang loc (32 bang phu) 31 Lng t hoa Tuyen tnh Ma hoa cac Thong tin phu
nh dang dong bit va ma sa sai
D lieu a ma hoa
Bieu so FFT (1024 iem)
Mo hnh Tam ly am thanh
ieu khien t xa
S o khoi mach ma hoa audio lp 1 va 2

D lieu phu
Trang 60
theo chuan ISO/IEC 11172-3 (ISO/MPEG) Tuy thuoc vao tng ng dung khac nhau, he thong ma hoa tn hieu Audio co ba lp vi mc o phc tap tang dan. oi vi ca 3 lp tn hieu Audio eu c bien oi t mien thi gian sang mien tan so bang 32 bang loc phu.
31 D lieu a ma hoa Tach kenh va phat hien loi, sa sai Giai lng t
0 Giai ma Thong tin phu
Qua trnh ngc cua bang loc (32 bang phu)
Tn hieu Audio Stereo
D lieu phu
S o khoi mach giai ma Audio lp 1 va 2 Theo chuan ISO/IEC 11172-3 (ISO/MPEG) Lp 1,2 bieu th tn hieu audio au vao bang 32 bang loc phu .nhng thong so nay c lng t hoa va ma hoa di s khong che cua mo hnh am thanh. Lp 1 ch bien the gian c cua phng phap ma hoa MPEG-1 va c s dung chu yeu trong cac ng dung dan dung. Lp 2 thc hien viec nen tn hieu va thc hien viec lng t hoa tinh hn,ng dung nhieu ke ca dan dung lan chuyen dung.
D lieu Audio Bang loc (32 bang phu) 31 DCT 0 0 575
-Vong kiem soat meo -Lng t hoa phi tuyen tnh -Vong kiem soat toc o bit
575
575
Ma hoa Huffman nh dang dong bit va ma sa sai
D lieu audio a ma hoa
Bieu so FFT (1024 iem)
Mo hnh
ieu khien t xa
Ma hoa cac Thong tin phu
D lieu phu
Trang 61
S o khoi mach giai ma audio lp 3 Theo chuan ISO/IEC 11172-3 (ISO/MPEG)

D lieu audio a ma hoa Tang kenh va phat hien loi, sa sai
575 DCT 0 0 Giai ma Thong tin phu 575 Giai lng t 31 31
Qua trnh ngc cua bang loc (32 bang phu)
DCT
0 0
Tn hieu Audio Stereo
D lieu phu
S o khoi mach giai ma audio lp 3 Theo chuan ISO/IEC 11172-3 (ISO/MPEG) Lp 3 la s ma hoa cac moun hieu qua nhat cua hai loai ma ASPEC va MUSICAM. Moi bang loc phu lai c chia nho nhieu ng co o phan giai cao hn. lp nay neu muon hieu qua nen cao phai dung phng phap lng t hoa phi tuyen. Trung tam cua mang phat song video so bao gom he thong nen , no cung cap chng trnh Video, Audio chat lng cao cho ngi xem bang cach ch s dung mot phan nho o rong bang tan mang, muc ch cua nen d lieu la toi thieu hoa kha nang lu tr va truyen dan phat song thong tin (ghep nhieu tn hieu thong tin vao mot dong truyen). He thong nen tn hieu bao gom cac bo ma hoa so va cac bo ghep kenh, cac bo giai ma co nhiem vu chuyen tn heu tng t sang so co nen va xao tron thanh 1 dong Audio va Video va d lieu khac di dang so co nen. Ma hoa so cho phep truyen dan phat song nhieu chng trnh Video/ Audio chat lng cao qua cung o rong bang tan nh mot kenh song Video/Audio tng t (8Mhz viet nam). C/ Ghep kenh nhieu chng trnh: e co the phat nhieu chng trnh trong mot day tan nhat nh ngi ta s dung phng thc ghep kenh theo tan so. Phng phap ghep kenh bang cach ghep cac goi d lieu PES thuoc cac chng trnh hoac noi dung thong tin khac e truyen tren mot kenh thong tin c goi la ghep kenh goi.
Ghep kenh goi c dung trong truyen hnh so mat at e truyen vai chng trnh truyen hnh tren mot kenh cao tan va ket hp vi cac phng phap ghep kenh (TDMA) theo thi gian va (FDMA) theo tan so e truyen nhieu chng trnh qua bo phat. Trc tien ta xet tng dong d lieu sau khi c nen Audio, Video se c truyen va x ly tn hieu Audio/ Video ra sao. Dong c s Tn hieu Audio, Video sau khi c nen MPEG co dang mot dong c s d lieu vi chieu dai tuy y va ch cha nhng thong tin can thiet e co the khoi phuc lai am thanh va hnh anh ban au.
D lieu Video (REC.601) Ma hoa Video Dong c s
D lieu Audio (AES/BEU)_
Ma hoa Video
Dong c s
Dong c s (ES) Cac bo ma hoa oi hoi tn hieu au vao theo chuan REC601 oi vi Video, tuy nhien thiet b ma hoa MPEG-2 tren thc te thng bao gom ca mach so hoa tn hieu Video tng t (bien oi A/D). Tn hieu Audio au vao phai theo chuan ES/EBU hoac mach ma hoa phai bao gom cac bo bien oi A/D. Dong c s ve c ban la tn hieu goc tai au racua mot bo chuyen oi ,ma hoa va cha nhng thong tin can thiet e giup bo giai ma tai tao lai hnh anh va am thanh ban au Dong c s ong goi Co the truyen vi toc o tin cay cao, dong d lieu c s c chia thanh cac goi nho co kch thc phu hp tao nen dong d lieu c s ong goi.
Dong c s Video Ma hoa Video PES Video
Dong c s Audio
Ma hoa Video
PES Audio
Dong c s (PES)
Trang 63
Dong c s ong goi c mang thong tin audio,video t mach nen c chia thanh nhieu goi Dong chng trnh c thiet ke trong moi trng khong co tap nhieu va nham mot dong chng trnh la ket qua cua ghep kenh mot vai dong c s dung chung mot xung nhp, dong d lieu sao ghep kenh van cha dong bit ieu khien bi mieu ta chng trnh:
Dong c s Video Dong c s Audio 1 Dong c s Audio 2 Dong d lieu c s Dong c s d lieu Ban o dong c s
PID 1 PID 2 PID 3
PID (n -1) PID 2 n PID 3 (n+1)
Ghep kenh
Dong chng trnh
Ghep kenh dong chng trnh + Ghep kenh he thong La qua trnh ghep nhieu dong chng trnh khac nhau. Dong bit ieu khien mc ieu khien co PID=0. Dong d lieu con cha ban ket hp chng trnh.
Dong chng trnh 1 Dong chng trnh 2 Dong chng trnh 3 Dong chng trnh n
Ghep kenh
Ghep kenh mc he thong
PID = 0
Ghep kenh dong chng trnh Mot dong chng trnh c bieu th bang 1 so lieu trong bang ket hp chng trnh, nh vay nhan dien mot chng trnh cung nh noi dung chng trnh c tien hanh theo hai bc sau: a/ S dung bang ket hp trong dong d lieu PID=0 e nhan dien PID cua mot dong d lieu co cha bang chng trnh can tm.
b/ Xax nh PID cua cac dong c s va cau thanh chng trnh. Tai bo tach kenh, cac dong d lieu tng ng vi chng trnh can tm c tach khoi dong d lieu chungf va a ti bo giai ma. 3/ Tn hieu Video so : a/ Tn hieu Video so tong hp : Tn hieu Video so tong hp thc chat la s chuyen oi tn hieu video tng t tong hp sang video so. Tn hieu video tng t c lay mau (ri rac hoa) vi tan so lay mau bang 4 lan tan so song mang mau (4fsc ) vao khoang 17,72 MHz oi vi tn hieu PAL. Moi mau tn hieu c lng t hoa bi 10 bit, cho ta mot chuoi so lieu 177 Mbit/s (trong trng hp 8 bit, chuoi so lieu co toc o 142 Mbit/s).
Tn hieu Video tong hp analog Loc thong thap Lay mau Lng t Ma hoa
ong bo
Bien oi A/D tn hieu mau tong hp
Tn hieu Video tong hp digital
Tn hieu video so tong hp co u iem ve dai tan. Nhng tn hieu video tong hp so co nhng nhc iem cua tn hieu tong hp tng t nh hien tng can nhieu choi mau. Tn hieu tong hp cung gay kho khan trong viec x ly, tao ky xao truyen hnh..vv.. b/ Tn hieu Video so thanh phan : Tn hieu video so thanh phan la s chuyen oi t tn hieu video tng t thanh phan sang so, va c quy nh theo tieu chuan quoc te CCIR 601 (hoac ITU (R) 601). Hnh di ay se minh hoa qua trnh chuyen oi tng t sang so tn hieu video thanh phan. oi vi tieu chuan nay, tn hieu choi c lay mau vi tan so 13,5 MHz, hai tn hieu mau c lay mau vi tan so 6,75 MHz. Moi mau c lng t hoa bi 8/10 bit, cho ta toc o bit bang 216/270 Mbps. Lng t hoa bi 8 bit cho ta 256 mc va 10 bit cho ta 1024 mc vi t so tn hieu tap am (S/N) cao hn. Bien oi tn hieu video thanh phan cho ta dong so co toc o bit cao hn tn hieu so tong hp. Tuy nhien, dong tn hieu thanh phan so cho phep x ly de dang cac chc nang. Ghi dong, tao ky xao v.v Hn na, chat lng anh khong chu cac anh hng can nhieu choi, mau nh oi vi tn hieu tong hp.
Vi s phat trien cua cong nghe ien t, cac chip co toc o cao ra i, cho phep truyen toan bo chuoi so lieu video so thanh phan noi tiep nhau tren mot day dan duy nhat. Video so noi tiep co nhng u iem c ban: Khong b nhieu ky sinh, khong meo, t so tn hieu/ tap am cao/ Chuyen oi tn hieu n gian. Co the cai tn hieu Audio trong chuoi so lieu Video so. Nh vay ch can mot si cap co the truyen ca tn hieu audio va video. Khau thiet ke, lap at va khai thac thiet b, nh o n gian va thuan tien hn nhieu. Mac du ca hai phng phap so hoa tn hieu tong hp va thanh phan eu c nghien cu va ap dung trong ky thuat truyen hnh so. Tuy nhien, nh nhng tnh chat u viet nen phng phap bien oi tn hieu thanh phan uc khuyen khch s dung. Cac ky thuat cua phng nay c s dung rong rai va hnh thanh nen cac tieu chuan thong nhat cho truyen hnh so.
Tn hieu Video thanh phan analog EB EY Tn hieu Video thanh phan digital Loc thong thap Loc thong thap Loc thong thap Lay mau Lng t Ma hoa EB EY
ER EY
Lay mau
Lng t
Ma hoa
ER EY
EY
Lay mau
Lng t
Ma hoa
EY
ong bo
Hnh : Bien oi A/D tn hieu mau thanh phan 4/ Tn hieu audio digital : au nam 1980 cac thiet b audio so a dan chiem lnh va thay the cac thiet b audio tng t trong phat song va san xuat. Vi nhng u iem cua tn hieu audio so nh : o meo tn hieu nho mot cach ly tng (0,01%) Dai ong am thanh ln gan mc t nhien (>90 dB)
ap tuyen tan so bang phang ( 0,5 dB) Viec tm kiem d lieu nhanh chong, de dang. o ben on nh lau dai .v.v --> Ket qua la cai thien chat lng ghi vax ly tn hieu am thanh, ong thi no ap ng c nhu cau lu tr va cac he thong san xuat chng trnh bang may tnh. Mot tieu chuan audio so ra i vi s lien ket gia hai Hiep hoi ky thuat audio AES (Audio Engineering Society) va Hiep hoi truyen thanh truyen hnh chau Au EBU (European Broadcasting Union) a xay dng nen tang cho s phat trien cua thiet b ghi am va cac thiet tai studio, ni tn hieu c x ly va phan phoi hoan toan so. Ngoai ra, no han che hien tng meo tn hieu am thanh trong hai qua trnh bien oi tng t so va ngc lai, t o chat lng cua tn hieu am thanh c nang cao ro ret. Thiet b Audio so nay, co ac iem tn hieu vao va ra la tng t, dung thay the trc tiep cac thiet b so va hoat ong trong moi trng tng t. Tuy nhien trong ky thuat san xuat va truyen dan co xu hng se tien ti so hoa toan phan, o la toan bo qua trnh ghi, x ly va truyen dan eu lam viec trong moi trng so. Cuoi cung, mot giao thc cho toan bo qua trnh truyen dan, c ch ro trong cac tai lieu ve tieu chuan AES/EBU, a phat trien va c tha nhan trong cac thiet b audio so t pha phat en pha thu. Hai ly do chnh cho thay x ly tn hieu am thanh theo cong nghe so la thc s can thiet: Chat lng tai tao cua he thong audio so khong phu thuoc vao phng tien ma ch phu thuoc vao chat lng cua qua trnh chuyen oi A/D va ngc lai. Viec chuyen oi audio sang so m ra rat nhieu c hoi ma tn hieu analog khong ap ng c. { Cac thong so ky thuat ac trng anh hng ti chat lng tn hieu { T so tn hieu tren tap am (S/N) la t so gia mc ien ap hu ch tren mc ien ap tap am o bang dB Dai ong cua kenh truyen dan cho biet t le gia mc ien ap ra cc ai va cc tieu ma khong b anh hng cua tap am, bieu thi bang dB. Gia tr cc ai phu thuoc vao kha nang ieu che he thong, con gia tr cc tieu phu thuoc vao tap am cua toan kenh. Tn hieu truyen i thng b gii han trong mot dai tan so, tuy thuoc vao chat lng cua kenh. Tren mot kenh truyen ly tng, tn hieu au ra phai bien oi tuyen tnh vi tn hieu au vao. Neu khong se meo tn hieu, thng co hai loai meo : meo tuyen tnh va meo phi tuyen.
Tn hieu Audio tng t khi truyen qua mot so thiet b nh may ghi bang t tnh hoac may quay a co the phai chu s bien oi tan so do s chuyen ong c hoc khong ong nhat cua bang va a. Hien nay, cac mang thong tin phat trien co the audio so mot cach de dang tren nhng khoang cach khong xac nh ma khong gay ton hao. Phat thanh so (DAB) tan dung nhng ky thuat nay e loai bo can nhieu, giam am, van e thu nhieu ng truyen cua phat audio tng t. ong thi, se tan dung dai thong mot cach co hieu qua hn. Thiet b so co chng trnh t tm loi c thiet lap san. Khi o, may ch ra loi cua ban than no va se khong con can s dung may tao dao ong e tm kiem tn hieu. Do o thiet b so re hn thiet b tng t rat nhieu. Tom lai, e cac thiet b so co the hoa nhap vao moi trng tng t, th cac tn hieu tng t can phai c chuyen oi sang so va ngc lai. Tn hieu Audio so thc s tr nen hap dan khi tn hieu Audio tng t qua bo bien oi (A/D) e tao thanh tn hieu so co sai lech khong ang ke, s phc tap trong qua trnh so hoa c giai quyet, va nh dang so phu hp cho tng ng dung nh truyen dan va ghi Audio.
Trang 68
C. CC PH NG TH C TRUY N D N TN HI U TRUY N HNH S

I. M u:
K t qu c a qu trnh x l k thu t s l t o ra dng d li u s . V ph ng di n v t l, tn hi u s l nh ng xung di n, theo quy c c xung (ho c c xung d ng) c gn l 1, v khng c xung (ho c c xung m) c g n l 0. Dng d li u ny c nhu c u ph i c truy n i t n i ny n n i khc ph c v nhi u m c ch s d ng. C ba ph ng th c truy n tn hi u truy n hnh s l cp quang, v tinh v m t t (vi ba s ). Ba ph ng th c cng c pht tri n v chng h tr v b sung cho nhau. N u truy n hnh v tinh s c th ph sng m t khu v c r t l n v i hng tr m ch ng trnh th truy n hnh s trn m t t (thu b ng anten c nh trn mi nh) c dng chuy n cc ch ng trnh khu v c, nh m ph c v m t s l ng ng i thu khng l n. Ngoi ra truy n hnh m t t cn cho php thu b ng anten nh c a cc my thu xch tay, thu di ng. Truy n hnh cp s ph c v c dn khu v c ng c, khng c i u ki n l p anten thu v tinh.
II. Truy n Hnh Cp:

1. Khi qut cng ngh truy n hnh cp: H th ng truy n hnh cp CATV xu t hi n vo nh ng n m cu i c a th p nin 40. y l m t h th ng truy n hnh c kh n ng ph c v cho m t khu v c t p trung ng dn c , kh c th nh n c tn hi u truy n hnh t cc my thu hnh t trong cc nh ring do kho ng cch n i pht qu xa hay do nh h ng c a i ni. V v y, c n thi t l p cc anten t t i cc i m ph h p c th thu c tn hi u truy n hnh m b o ch t l ng v truy n qua ng cp ph c v cho m t nhm dn chng no . Nh s pht tri n c a h th ng chuy n ti p vi ba, r t nhi u lo i hnh d ch v ra i c kh n ng ph c v t t cho m t khu v c trn. Vo cu i nh ng n m 1970 v tinh vin thng ra i cho php h th ng truy n hnh cp nh n c t t c cc ch ng trnh truy n hnh trn ton th gi i. ng th i dung l ng knh truy n c ng t ng ln, p ng c nhu c u c a ca m t thnh ph l n. Truy n hnh cp s d ng cc knh n m trong ph m vi d i thng c n du i c a b ng UHF. Cc knh truy n hnh cp c chia thnh cc b ng VHF th p, VHF trung, VHF cao v siu b ng (superband). M t u i m c a h th ng truy n hnh cp l c th s d ng cc knh k nhau truy n tn hi u trong t t c cc ph m vi m khng xu t hi n nhi u ng knh. Tuy nhin, cc tn hi u ph i c i u khi n tuy n tnh cao nh m trnh hi n t ng i u bi n t ng h . Hi n nay, Vi t Nam cc i truy n hnh v m t s nh cung c p d ch v a ra cc d ch v truy n hnh t ng t , truy n hnh k thu t s , truy n hnh cp Sau y l cch nhn t ng quan v cc d ch v truy n hnh.

V TINH C-band: 3,4 - 4,6 Ghz Ku -band: 10,9 - 14,5 Ghz Studio Center My thu v tinh
A V TRUY C P THU BAO
B ch
i u
RF
HUB
FO RF
IF
M ha
A V
B ch
i u
RF
U CU I QUANG
B
i u
RF
HUB
FO
FO
B i u ch
RF
RF
My thu MMDS
RF
A V
B ch
Ghp
RF
ANTEN
Knh
RF
Ngu n cung c p
Gi i i u ch
UHF VHF A V
B thi t l p
B ch
i u
RF
B ghp knh B chia 3 B chia 2
TAP 4
TAP 8
S3
S2
KHU CH I NG TRUY N
KHU CH
RF
TV
THU BAO
B ch
i u TV
THU BAO
M ng truy n hnh cp bao g m 3 thnh ph n chnh: H th ng thi t b t i trung tm, h th ng m ng phn ph i tn hi u v thi t b thu bao.
TB u cu i B chia K trung k tn hi u RF K l p tn hi u RF
Vng v n chuy n
Nt quang
B chia
n cc thu bao
Nt quang Nt quang K trung k tn hi u RF
Nt quang
n cc thu bao
Trang 70
a. H th ng thi t b trung tm: + H th ng trung tm ( Headend Syetem) l n i cung c p, qu n l ch ng trnh h th ng m ng truy n hnh cp. y c ng chnh l n i thu th p cc thng tin quan st tr ng thi, ki m tra h at ng m ng v cung c p cc tn hi u i u khi n. + V i cc h th ng m ng hi n i c kh n ng cung c p cc d ch v truy n t ng tc, truy n s li u, h th ng thi t b trung tm cn c thm cc nhi m v nh : M ha tn hi u qu n l truy nh p, tnh c c truy nh p, giao ti p v i cc m ng vi n thng nh m ng Internet b. M ng phn ph i tn hi u truy n hnh cp: M ng phn ph i tn hi u truy n hnh cp l mi tr ng truy n d n tn hi u t trung tm m ng n cc thu bao. Ty theo c tr ng c a m i h th ng truy n hnh cp, mi tr ng truy n d n tn hi u s thay i : v i h th ng truy n hnh cp nh MMDS (v tuy n nhi u knh), mi tr ng truy n d n tn hi u s l sng v tuy n, cn i v i h th ng truy n hnh cp h u tuy n (Cable TV) mi tr ng truy n d n s l cc h th ng cp h u tuy n (cp quang, cp ng tr c, cp ng xo n ). M ng phn ph i tn hi u truy n hnh cp h u tuy n c nhi m v nh n tn hi u pht ra t cc thi t b trung tm, i u ch , khu ch i v truy n vo m ng cp. Cc thi t b khc trong m ng c nhi m v khu ch i, c p ngu n v phn ph i tn hi u hnh nh v m thanh n t n thi t b c a thu bao. H th ng m ng phn ph i tn hi u truy n hnh cp l b ph n quy t nh n i t ng d ch v , kho ng cch ph c v , s l ng thu bao v kh n ng m r ng cung c p m ng. c. Thi t b t i nh thu bao: V i m t m ng truy n hnh cp s d ng cng ngh t ng t , thi t b t i nh thu bao c th ch l m t my thu hnh, thu tn hi u t m ng phn ph i tn hi u. V i m ng truy n hnh cp s dung cng ngh hi n i h n, thi t b thu bao g m cc b chia tn hi u, cc u thu tn hi u truy n hnh (Set-top-box) v cc cp d n Cc thi t b ny c nhi m v thu tn hi u v a n Tivi thu bao s d ng cc d ch v c a m ng: Ch ng trnh Tivi, truy nh p Internet, truy n d li u 2. Cc thnh ph n c a h th ng truyn hnh cp: Cc tn hi u t v tinh,vi ba,qua pht sng m t t c thu nh n b i u thu tn hi u, t i y c ng th c hi n x l tn hi u. H th ng phn ph i cp bao g m b ph n trung chuy n, cc ng cung c p chnh v cc ng cung c p cu i cng phn ph i ch ng trnh n t ng my thu. M t s h th ng cn c cc ng siu tr c s d ng k t n i v i cc ph n c kho ng cch xa c a h th ng v c khi k t n i v i cc h th ng khc. Chng c th l cc ng cp ng tr c, cp quang hay h th ng vi ba.
Trang 71
Cc ng trung truy n, ng cung c p tn hi u c th s d ng cp ng tr c, cp quang. Ring i v i ng siu tr c c th s d ng cc ng truy n vi ba. a. Cp ng tr c: Cp ng tr c c s d ng r ng ri cho vi c phn ph i cc ch ng trnh truy n hnh. Hnh d i cho th y c u t o c a m t lo i cp ng tr c dng cho CATV. Ph n v c a dy d n trong th ng l ch t ng, v i i n tr nh s thu n l i cho vi c truy n dng i n v i c ng cao. Nhm c s d ng v ngoi v ph n li c a dy d n trong do u i m v kh i l ng. V t li u gi a hai l p th ng l nh a. Gi a li v ph n ngoi c cc ti khng kh lm gi m kh i l ng v trnh s th m n c. Ngoi cng l m t l p v b c ch ng cc tc ng c h c. ng knh tiu chu n c a cp l 0,5; 0,75 ; 0,875 v 1in. Tr khng c tnh c a cp l 75 W. Tn hi u s v suy gi m khi truy n hnh theo chi u di c a cp. L ng suy gi m t l ngh ch v i ng knh cp v t ng theo t n s .
Trong th c t ng i ta s d ng cc lo i cp sau truy n tn hi u trong truy n hnh cp l: RG-6 l lo i cp nh nh t dng trong truy n hnh cp. N dng a tn hi u t cc b Tap-off ho c Splitter n t ng h gia nh thu bao. c tnh suy hao c a n l 21 dB/100m khng th dng truy n tnh hi u i xa c, ng i ta ch dng cp ny d n tn hi u vo TV c a h gia nh - Dy li c lm b ng thp m ng 18 AWG, ng knh 1.02mm. - C nhi u l p b c Nhm ch ng nhi u. - V b c lm b ng nh a PVC - i n tr : 75 +/-3 Ohm. - V n t c truy n: 85%. - i n dung: 54 +/-3pF/m. - S suy hao: 20dB min (5-2300MHz). RG-11 l lo i cp nh dng trong m ng truy n hnh cp. Cp RG-11 c hai lo i: lo i th nh t c dy b o hi m v lo i th hai khng c dy kim lo i b o hi m. V m t ch tiu k thu t hai lo i ny hon ton gi ng nhau, c tnh suy hao c a n l 12dB/100m. - Dy li c lm b ng thp m ng 14 AWG, ng knh 7.11mm. - C nhi u l p b c Nhm ch ng nhi u. - V b c lm b ng nh a PVC - i n tr : 75 +/-3 Ohm.
Trang 72
b. Cc b khuy ch i v n nh: B khuy ch i ng truy n b l i suy gi m tn hi u, ng vai tr quan tr ng khi thi t k h th ng. M i b khuy ch i c ch a m t b n nh b l i suy gi m cc t n s khc nhau. Trong h th ng truy n hnh cp th ng s d ng b khuy ch i c u. V i tr khng vo l n, tn hi u t ng trung chuy n c th c l y ra m khng nh h ng n ch t l ng c a ton b knh truy n. Yu c u i v i b khuy ch i n nh r t nghim ng t, do s tch l y suy hao c a r t nhi u thnh ph n n i ti p: - Ph i lm vi c c trn m t ph m vi d i t n s r ng, h s khuy ch i ph i t i cc khu v c t n s cao. - B n nh c kh n ng b suy gi m theo t n s . - B khuy ch i c c tuy n tuy n tnh cao, trnh xuyn m v t o ra cc t n s gi a cc knh. - T ng i u ch nh h s khuy ch i v c tuy n t n s b l i s thay i do nhi t . - T s tn hi u/nhi u c a m t b khuy ch i ring ph i cao ch ng c m c nhi u t ng c a cc b khuy ch i. Cc hnh d ng th c t v cc thng s k thu t c s d ng trong truy n hnh cp
y l lo i khu ch tn hi u truy n hnh cp chuyn nghi p, m nh m , 1 u vo v ch c 1 u ra. c dng ngoi tr i - Khuy n co dng t t nh t t 1 n 20 tivi, , tn hi u m nh m , dao ng t n s t 5dB n 20dB, b o m tn hi u g c nh th no th tn hi u qua b khuy ch i s t t h n th y r. - Cng su t th c t : 8W, c i u ch nh t ng. - C ng tn hi u, ch t l ng hnh nh, mo hnh nh, nt hnh nh, ch t l ng m thanh c i u ch nh t ng THNG S K THU T D i t n s (MHz): 45 ~ 750 Kh n ng khuy ch i t ng (dB): 30 Max.output c p (dB V): 117 Norminal c p u vo (dB V): 70 Ph m vi i u ch nh (dB): 0 ~ 20 Slop Ph m vi i u ch nh (dB): 0 ~ 18 Ti ng n (dB): 7 Composite b c hai (dB): 54
Quay tr l i m t (dB) Kh n ng ch u st (KV) Ngu n i n: i n n ng tiu th (W) Kch th c (mm)
12 5 (10/700 S) 50Hz AC220V 8 223X180X85
y l lo i khu ch tn hi u truy n hnh cp chuyn nghi p, m nh m , 1 u vo v ch c 1 u ra. - Khuy n co dng t t nh t t 5 n 40 tivi, cp i m t ng xa kho ng 100 mt, chia c 4 c p tn hi u, tn hi u m nh m , dao ng t n s t 5dB n 40dB, b o m tn hi u g c nh th no th tn hi u qua b khu ch i s t t h n th y r. - R t thch h p dnh cho khch s n, nh cao t ng, chung c , gia nh nhi u phng, khu v c nh tr chia nhi u tivi.. - Lo i ny c h th ng t n nhi t m nh m nn c th s d ng 24/24. - Cng su t th c t : 11W, c i u ch nh th cng - C ng tn hi u, ch t l ng hnh nh, mo hnh nh, nt hnh nh, ch t l ng m thanh c i u ch nh th cng. - Lo i ny c ch c n ng khu ch i t n s r ng, gip gi m suy tn hi u khi i m t ng, c m ch l c nhi u tn hi u, c. M ch r nhnh tn hi u truy n hnh cp (TAP OFF): Cc m ch khuy ch i ng dy chia ng tr c thnh nhi u o n c chi u di khc nhau v suy gi m t i t n s cao nh t b ng h s khuy ch ai c a b khuy ch i. B n nh c c ng thm vo nh m lm gi m khuy ch i cc t n s th p h n sao cho khuy ch i c a m i o n trung chuy n g m c b khuy ch i v n nh l 0 dB. d. u thu tn hi u: u thu c a h th ng CATV ch n tn hi u t nhi u ngu n khc nhau, x l chng truy n i, t o l i v i u ch cc sng mang cho cc knh d ch chuy n t n s khi c n, v ph i h p cc knh truy n trn h th ng. u thu tr c h t c n ph i c anten c kh n ng thu c tn hi u truy n hnh pht sng m t cch t t nh t. u thu th c hi n nhi m v c a m t b khuy ch i v x l tn hi u. B ti n khuy ch i t t i anten c i thi n t s S/N khi tn hi u anten thu y u.Tn hi u u ra c a b ti n khuy ch i c bi n i thnh trung t n IF cho cc ng d ng khc. Tn hi u IF sau c i u t n cho cc knh RF, n i c tr n v i cc tn hi u khc v phn ph i cho ton h th ng. e. M ch hai chi u: Khi th c hi n truy n ng c tn hi u ch ng trnh t cc ngu n v u thu, s ph i thi t l p cc knh ring. Th ng dng knh c t n s 6,0 30 MHz truy n tnh
hi u ng c ny. Khi thi t k h th ng hai ng c n l u n nhi u l n gy ra cc ng r phn ph i. V v y, t t c cc tn hi u ng c u b ch n, ngo i tr tn hi u ch ng trnh c n tuy n v u thu. N u khng, tn hi u s mang nhi u r t l n v khng s d ng c. 3. H th ng cp quang: Cp quang l m t trong nhi u k thu t c ng d ng r ng r i trong cng nghi p truy n thng nh ng n m g n y v t c nh ng thnh qu to l n. Mi tr ng truy n c a cp quang l b c x h ng ngo i v i cc thnh ph n i n t c t n s c c cao. H n n a, h th ng cp quang cn c d i thng r t r ng, c th truy n i cc tn hi u s ni chung(tn hi u truy n hnh s ni ring) c t c bit cao. suy gi m v th i gian tr qua cp quang u th p. Cp quang c ng c dng truy n cc tn hi u t ng t m t cch hi u qu . S kh i nguyn l c b n c a h th ng cp quang c trnh by trn hnh 3. M t ngu n quang, LASER hay m t n LED, c i u ch b ng tn hi u hnh c n truy n i. Tn hi u quang c truy n i trong s i quang n u thu, n i c b c m quang, bi n i tn hi uquang thnh tn hi u i n.
Ngu n quang i u ch B l p Gi i i u ch
video
video
ng cp
Hnh 3 Khng gi ng v i h th ng truy n tn hi u i n t , h th ng cp quang c n i u ch t i cc b l p. Tuy nhin, i u ny c th c hi n d dng v i tn hi u s . V i tn hi u t ng t , v n tr nn ph c t p h n.
III. Truy n Hnh S Broadcasting):
M t
t ( DTTB- Digital Television Terrestrial
So v i cc ph ng php truy n khc, ph ng th c truy n hnh s m t t c nh ng nh c i m nh : - Knh b gi m ch t l ng do hi n t ng ph n x nhi u ng (multipath) b m t m t t c ng nh cc ta nh. - T p nhi u do con ng i t o ra cao. - Do phn b t n s kh dy trong ph t n truy n hnh, nn xu t hi n giao thoa gi a truy n hnh t ng t v s . Tuy nhin, s ra i c a cc chu n truy n hnh s m t t nh DVB- T (Digital Video Broadcasting- Terrestrial) c a chu u v ATSC ( Advanced Television Systems Committee) c a M kh c ph c ph n l n cc nh c i m trn so v i truy n hnh v tinh v cp. M t khc, DTTB c hi u qu s d ng t n ph cao h n v ch t l ng t t h n v i pht sng t ng t hi n t i.
Trn d i t n c a 1 knh truy n hnh t ng t c th pht 1 ch ng trnh truy n hnh phn tch cao HDTV ( mn hnh r ng, t l 16/9) ho c nhi u ch ng trnh phn tch th p h n. - Trong ph m vi ph sng, ch t l ng n nh, khng b t p nhi u,hnh nh c bng v.v - My thu hnh c th c l p t d dng cc v tr trong nh, c th xch tay ho c thu l u ng ngoi tr i. - C dung l ng l n ch a m thanh v cc d li u. Hnh 4 m t khi qut c u trc c a h th ng DTTB. T , c th phn bi t cc giai o n sau y c a qa trnh pht sng truy n hnh s trn m t t: Pht sng
Studio
thu
M ha ngu n M ha truy n d n (knh) a h p/ s a l i i u ch
Gi i i u ch
Gii m truy n d n (knh) Gi i a h p/ s a l i
Gi i m ngu n
Hnh 4 Bi n i tn hi u v audio thnh cc d li u s . M ha ngu n d li u s (Source coding) b ng cc thu t ton, lo i b nh ng thng tin d th a trong cc hnh nh t nh v ng c ng nh trong m thanh. M ho ngu n ch lin quan n cc c tnh c a ngu n, khng ch u nh h ng c a ph ng ti n truy n pht. Gi v da h p video, audio v cc d li u ph vo 1 dng d li u. i u ch tn hi u pht sng b ng dng d li u. Qu trnh ny bao g m c m ha truy n d n,m ha knh v cc k thu t gi m xc su t l i, ch ng cc suy gi m ch t l ng do nhi u nguyn nhn Thu: m gi, gi i m, hi n th hnh v a ti ng ra my thu.
IV. Truy n Hnh V Tinh:

1.Gi i thi u: Vi c s d ng v tinh cho h th ng CATV v h truy n hnh qu ng b cb t u t nh ng n m 70 c a th k tr c v pht tri n r t nhanh. Vai tr c a v tinh hi n nay l thi t y u trong c vi c truy n d n v pht sng cc ch ng trnh truy n hnh. Cc u i m n i b t c a h truy n qua v tinh:
Trang 76
M t ng truy n v tinh c th truy n i cc tn hi u v i kho ng cch r t xa. ng truy n v tinh khng b nh h ng b i i u ki n a hnh, a v t, v mi tr ng truy n d n r t cao so v i b m t qu t. C th th c hi n qua i d ng, r ng r m,ni cao c ng nh cc a c c. Vi c thi t l p m t ng truy n qua v tinh c th c hi n trong th i gian ng n. i u ny c ngh a quan tr ng trong vi c thu th p tin t c, c n c thi t l p nhanh. V i 1 v tinh c th t v s tr m thu trn m t t, r t thu n l i cho h th ng CATVc ng nh cho d ch v DTH(Direct- To- Home), truy n hnh tr c ti p n t n t ng gia nh. Ngoi ra, v tinh cn c kh n ng phn ph i ch ng trnh truy n hnh v i cc h th ng lin k t khc. Trong truy n hnh v tinh, i u quan tr ng nh t c ch l s knh v tinh c thi t l p dnh cho cc ch ng trnh truy n hnh. Cc ch ng trnh ny c th ph c v cho h th ng CATV hay truy n hnh qu ng b (THQB). Trong THQB qua v tinh, m t s knh v tinh c dng cho cc ch ng trnh c nh. Cc ch ng trnh ny pht lin t c trong ngy. S knh cn l i dnh cho cc d ch v nh tin t c hay th thao v.v ..th c hi n pht ch ng trnh trong m t kho ng th i gian no . Hnh 5 cho th y cc thnh ph n c a m t h truy n tin v tinh. M t tr m m t t pht tn hi u ln v tinh(uplink) g i l pht ln b ng anten c nh n, khuy ch i v d ch chuy n t n s xu ng d i t n s pht xu ng qua m t b chuy n i (transponder) g i l b pht p. Tn hi u c truy n xu ng m t t b ng b n i xu ng (downlink). Vng v tinh bao ph c g i l v t v tinh. Ph m vi c a v t v tinh c xc nh b i cng su t b c x hi u d ng. 2. V tinh: a. V tr qu o: V tinh chuy n ng quanh tri t theo m t qu o nh t nh, hnh 6. Khi v tinh chuy n ng trong m t ph ng qu o cng chi u quay c a qu t, v i bn knh 35.800 km, ta c v tinh a t nh.Khi ,t i m t i m trn tri t,v tr c a v tinh l khng thay i. S d v tinh a t nh lun m t v tr so v i m t t l do t c cn b ng gi a cc l c bao g m tr ng l c, l c ly tm. Q y o L c ly tm V tr c nh c a v tinh trn qu o a t nh g i l v tr qu o, c xc nh b ng kinh tuy n ch a v tinh. Cc v tinh c a m t Tr ng l c qu c gia ph i c xc l p trn m t cung c a qu o theo s phn chia c a chu n qu c t . 3 35.800km V tr qu o c a t ng v tinh c xc l p theo quy nh c a qu c gia. Vi c th c hi n ng cc tiu chu n ny nh m trnh nhi u gi a cc knh v tinh. Kho ng cch gi a cc v tr qu o cng b th s l ng v tinh cng nhi u trn qu o. Kho ng cch nh
Trang 77
nh t c a chng c xc nh b ng tnh nh h ng c a anten pht v thu. Ban u i v i b ng C (xem b ng 1) kho ng cch gi a cc v tinh l 4o v i v i b ng Ku l 3o. Tuy nhin, hi n nay kho ng cch l nh h n 2o. B ng Ku c kho ng cch v tr qu o nh h n b ng C v v i b c sng ng n h n, tnh nh h ng c a anten c ng t c cao h n. Ngoi v tinh a t nh, cn s d ng cc h c qu o hnh elip. Nh vi c ko di cc i m xa tri t ln cao m v tinh chuy n ng t do h n, th i gian c ng nh ph m vi ph sng c t ng ln. V tinh v i qu o elip ph c v cho cc vng hai bn c u v c bi t cho cc c c tri t. c i m c a h th ng ny l do chuy n ng t ng i c a v tinh xa l r t nh nn c th thu c tn hi u lin t c v i anten thu c nh; trong khi , anten pht trn v tinh ph i c i u ch nh theo s chuy n ng c a v tinh. b. Gc ng ng v gc ph ng v : Gc ng ng c a v tinh l gc nhn t 1 i m trn m t t n v tinh so v i ng chn tr i. Gc ph ng v c tnh t v tr kinh tuy n c a n so v i kinh tuy n khng ( Greenwich) v c o b ng ( 0 n 360o). Gc ng ng cng l n th cng d truy n tn hi u m khng g p nhi u do a hnh nhi t b m t qu t. i v i b ng C, gc ng ng nh nh t l 5o, v i v i b ng Ku l 10o-20o. Tuy nhin c n ch cc tr ng h p suy gi m v m t tn hi u: Hi n t ng che khu t m t tr i khi tri t n m gi a m t tr i v v tinh, v tinh khng thu c n ng l ng qua cc t m pin m t tr i m ph i s d ng ph n n ng l ng ph t cc c quy ho t ng. Bnh th ng, c quy c n p i n t cc pin m t tr i. Hi n t ng che khu t ny x y ra lc g n n a m, vng kinh tuy n c a v tinh trong th i gian kho ng 21 ngy c a ma xun v ma thu, m i l n 8 pht. M t tr ng h p khc khi n tn hi u t v tinh kh thu nh n chnh xc c l v tinh gi a tr m thu v m t tr i. Khi , anten thu h ng th ng n m t tr i nn c r t nhi u b c x khc ngu n b c x t anten pht trn v tinh. Tn hi u thu c tr m thu c m c nhi u r t cao. C n ph i h ng anten c a tr m thu sang 1 v tinh khc khng b gin o n ch ng trnh. Th i gian xu t hi n hi n t ng ny tu thu c v c a tr m m t t v ng knh anten thu. 3. B ng t n v tinh: Theo tiu chu n qu c t , cc v tinh vi n thng s d ng cc d i t n s L(1,531,71GHz), S (2,5- 2,69GHz), C (3,4- 7,075GHz), X (7,9- 8,4GHz), Ku (10,714,8GHz),Ka (17,7- 21,2GHz), K (27- 31GHz) v d i c b c sng milimet. Trong , cc d i t n C v Ku c s d ng cho truy n hnh v i d ng truy n thng c nh (FSS- Fixed Satellite Service). Truy n hnh tr c ti p t v tinh (DBS- Direct Broadcast Satllite) c ng s d ng d i t n Ka(B ng 1).
B ng 1
B ng t n C-FSS Ku-FSS DBS
Pht ln 5.925- 6.245GHz 14.0- 14.5 GHz 17.3- 17.8 GHz
Pht xu ng 3.700- 4.200GHz 11.7- 12.2GHz 12.2- 12.7GHz
Tnh ch t c a b ng t n v cc lo i d ch v ph thu c vo tnh ch t truy n sng t ng khng gian c a cc d i t n . B ng t n C c t n s th p nn suy hao do m a v trong khng kh nh h n. Vng ph sng c a v tinh, lm vi c b ng t n C, theo l thuy t c th t 1/3 b m t qu t. r ng b ng t n s th p nn ng knh anten thu v pht l n (t 3 n 3,6 m), nh t l i v i thi t b trn v tinh, vi c v n chuy n c ng k nh, ph c t p s lm t ng chi ph ln r t nhi u. i v i b ng t n K, vng ph sng h p h n v suy hao trn ng l n h n nhi u so v i b ng C do t n s cao. c bi t, tn hi u b ng t n K ch u suy gi m m nh do m a. D i b ng t n K th ng chia ra nhi u d i t n con, m i d i cho php truy n 35 ch ong trnh. Anten cho v tinh lm vi c b ng Ku c bn knh nh h n (t 0,40,6m), nn thi t b thu pht nh g n. Thi t b thu v tinh b ng K n gi n v d thao tc h n so v i b ng C. Thng tin v tinh c chia lm cc lo i thng tin ton c u, thng tin trong khu v c, thng tin trong ph m vi qu c gia v thng tin a ph ng. Trong thng tin v tinh vi n thng ton c u, m b o h th ng th ng dng b ng C truy n v i 3 v tinh trn 3 v tr khc nhau. C ng ch c b ng C m i c th p ng c yu c u ph sng trn di n r ng. Trong ph m vi khu v c l n c ng s d ng v tinh b ng C. V tinh b ng K c s d ng trong ph m vi qu c gia cho truy n hnh DBS. 4. H th ng v tinh: G m hai b ph n chnh: V tinh nhn t o v h th ng thng tin. V tinh ch a cc h th ng cung c p n ng l ng c ng nh b duy tr v tinh trn qu o c a n. H th ng thng tin thnh ph n nh anten, b thu, b chuy n i. a. C u trc v tinh: C u trc v tinh c n m b o c s n nh theo ph ng h ng. N ng l ng cho v tinh do cc t m pin m t tr i. H th ng n nh c a v tinh nh m duy tr n ng v tr c n thi t, trnh cc dao ng do a hnh b t th ng, m c d l c tc ng ln v tinh l cn b ng. Tr m v tinh g m anten thu v pht, b thu, b chuy n i. B pht p nh n 1 tn hi u trung t n IF t my thu v th c hi n chuy n d ch t ns n knh dnh cho tn hi u pht xu ng, khuy ch i tn hi u tru c khi pht xu ng m t t.
Trang 79
b. Tr m m t t: C nhi m v n i tn hi u xu ng v pht tn hi u ln v tinh. Hnh 8 l s ch c n ng tr m pht ln: Video D n sng Ph i Anten pht K cng Tr n h p su t cao Audio X l tn hi u T o sng mang i u ch Chuy n i t ng d n Hnh 8 Tn hi u hnh v tn hi u ti ng u tin c tr n v i nhau, sau qua b ph i h p. T i y t o ra sng mang t n s trung gian, th ng l 70MHz i v i tn hi u hnh, sau c khuy ch i ti n nh n v chuy n ln t n s pht a ra ph n K cng su t. Cng su t ra ph i c ph i h p v i anten v t p trung truy n n v tinh. S kh i tr m n i xu ng c nu trn hnh 9:
Trang 80
chuy n i t tiu hao
chuy n i gi m t n
Video
Khuy ch i IF Gi i i u ch Gi i m
Audio
Dao ng
My thu
Hnh 9 5. Truy n tn hi u truy n hnh s qua v tinh: i v i m t a hnh ph c t p nhi u i ni, r ng r m v nhi u n i dn c th a th t nh n c ta, gi i php truy n tn hi u truy n hnh s qua v tinh c tnh kinh t cao so v i cc ph ng th c khc. Hai b ng t n hi n c s d ng cho TH s qua v tinh n c ta l: C (4-6 GHz) v Ku (12-14 GHz). Ch n b ng Ku v khi thu t n s cao, t n s pht xu ng l 12 GHz, anten thu s ch c n kch th c b h n anten thu b ng C. T m ra kh n ng t ng nhanh s l ng cc tr m thu v tinh m i mi n t n c. i u ny c ng c ngh a l gi thnh cc u thu s gi m.
c i m c a TH s qua v tinh c th th y t s Tn hi u M ho hnh hnh Tn hi u M ho ti ng ti ng S li u b sung

M ha d li u Kh i m
kh i tr m pht ln ( hnh 10):

M ho B o hi m hnh l i truy n M ho M ho hnh QPSK Tuy n cao t n
MUX
Truy nh p c i u ki n
Hnh 10 T t c cc tn hi u hnh, ti ng, s li u c a m i ch ng trnh trong knh c nn (lo i b cc thng tin d th a gi m t c dng bit) ring. Sau , b ghp knh MUX t t c c ghp thnh 1 dng bt tn hi u, bao g m chu i cc gi tin c cc byte tiu v byte tin t c. Tiu cho php nh n bi t d ng tin c truy n trong gi v ch ng trnh lin quan. Sau MUX, tin hi u chuy n n kh i m, i u khi n b ng my tnh. Trong kh i m, dng tn hi u c ghp v xo tr n theo m t quy lu t m ch ring ng i qu n
l vi c thu xem cc ch ng trnh truy n hnh bi t. ng th i, ng i qu n l n m kha m m n u my thu khng nh n c, s khng s p x p l i tr t t dng tn hi u v khng cho ra hnh trn Ti Vi. B o hi m l i truy n: Nhi u sinh ra trong cc linh ki n i n t v cc t p nhi u khc lun ph r i tn hi u c n truy n v gy ra l i. ch ng nhi u, trong k thu t truy n d n v x l tn hi u s , ng i ta dng m s a sai . y l m t s lo i m c ci vo dng d li u gip cho u thu pht hi n v c s a sai n u c. Ti p theo, tn hi u s s c i u ch s QPSK (kha d ch vung pha): Dng tn hi u s ph i c sng cao t n mang i b ng cch i u ch theo m t trong ba ph ng php i u bin, i u t n, i u pha: - N u ta truy n dng b ng i u bin, bin c a sng cao t n s b d ch chuy n theo tn hi u s c n truy n. l cch i u ch OOK (On Off Keying, kha t t m ). - N u dng i u t n, t n s c a sng cao t n s bi n thin theo bin c khng c a dng xung s . l cch i u ch FSK (Frequency Shift Keying, kha d ch t n). - N u dng i u pha, pha c a sng cao t n s c s d ch chuy n. l cch i u ch PSK (Phase Shift Keying, kha dich pha). Trong tr m pht ln ch y u dng QSPK, th c hi n trung t n 70 MHz. Sau , trung t n 70MHz c chuy n ln di t n Ku (14GHz) b ng ph ng php tr n v i t n, r i pht ln v tinh. H th ng K cng su t: Sng v tuy n truy n i trong khng gian b suy gi m, v v y ph i K n c ng m nh. Sng c t n s cng cao th suy gi m trong khng gian v trong my m a cn l n. V v y cc tram pht Ku ph i c cng su t c c i n 2KW (n u dng Anten pht c ng knh kho ng 10m). Cng su t th c t khi pht cc ch ng trnh ph thu c vo (t ng theo): - S l ng ch ng trnh ang pht - Ch t l ng ch ng trnh - N u tr i c m a, nh t l m a ro, sng b suy g m m nh - N u thm cc d ch v khc qua tr m pht - N u Anten parabol pht c kch th c nh , cng su t pht ph i cao. H th ng Anten v i u khi n Anten: Anten ph i h ng chnh xc n v tr a t nh c a Anten. V Anten cn ch u cc l c h p d n c a cc hnh tinh g n xa h m t tr i, nn c th b sai l ch v tr. Tr m m t t ph i nh my tnh t ch nh Anten v tinh thu t t nh t c ng nh pht xu ng tri t v i h ng chnh xc nh t. Ng i qu n l v tinh ph i xy d ng tr m theo di v i u khi n v tinh lin t c. T tr m ny, s t t m v i u ch nh cc ng c ph n l c g n trn v tinh hi u ch nh cho v tinh gi ng v tr
Trang 82

Giáo trình kĩ thuật truyền hình

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giáo trình kĩ thuật truyền hình

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

A. NGUYN L PHT-THU HNH

ng 1 : NGUYN L PHT HNH:

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

Dng 1 Khung nh Dng 2

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

nh s dng qut l 525 dng v s

nh qut trong 1 giy

Hnh 4 Nguyn l qut xen dng

Hnh 5 GV so n: Tr n Duy Chung Trang 3

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

Sng mang Video

Hnh 7 D i thng c a tn hi u truy n hnh OIRT - Chu n FCC: m i knh c r ng 6Mhz

Hnh 8 D i thng c a tn hi u truy n hnh mu FCC

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

49.75 59.25 77.25 85.25 93.25

56.25 65.75 83.75 91.75 99.75

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

c t o ra thng qua h th ng th u knh v cc c m bi n mu

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

D ng sng c a tn hi u hnh t ng h p truy n hnh en tr ng:

Tn hi u hnh c a m t dng (Y)

Chu i xung ng b mnh ( nh)

D ng sng c a tn hi u hnh t ng h p truy n hnh mu:

Tin hi u hnh c a 1 dng (Y, R-Y, B-Y)

M u tn hi u sng mang mu (burst mu): 8-10 chu k

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

Tn hi u truy n hnh en tr ng v mu truy n i.

thnh l p tn hi u truy n hnh mu

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

c truy n v i d i thng kho ng 1,3MHz, tn hi u Q truy n v i d i c bi n c tr n

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

Hnh 14 S kh i pht NTSC D ng sng c a ph ng php i u bin nn:

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

u pht tri n v k th a thnh qu c a NTSC Y = 0, 59G + 0, 3R + 0,11B U = 0, 493 ( B - Y ) V = 0, 877 ( R - Y )

truy n hnh cho ring mnh l h PAL. Trong h ny s d ng 3 tn hi u mu sau:

Trong truy n hnh PAL, tn hi u U v V

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

D i t n c a m t knh truy n hnh OIRT s d ng h th ng mu PAL:

thu c Lin x c . H truy n hnh ny s d ng 3 tn hi u mu:

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

D i t n c a knh truy n hnh OIRT h SECAM:

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

D i thng tn hi u Y ( MHz ) 4,2 T n s sng mang mu 3.5795Hz

ng II. NGUYN L THU HNH:

R G B Yoke L1 L2 L3 Anode RGB

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

R, G, B cng m. Yoke : cu n l ch d c, ngang, nhi m v t o ra t tr ph c i u khi n b i 2 dng i n hnh r ng c a c ng th ng ng (cu n l ch d c) v theo

tia i n t suy gi m theo kho ng cch truy n nn c s khc nhau

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

Minh ho nguyn t c ph i mu pht x

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

m t di n tch hi n th , s l ng i m nh c a mn hnh Plasma t h n LCD, ng ngh a v i phn gi i th p h n.

Mn hnh th h m i: LED display v Laser TV

GIO TRNH K THU T TRUY N HNH

ng d ng LED trong vi c s n xu t mn hnh, m i i m nh s