Trng i hc Ngoi ng Hu Khoa Ting Anh

Bi tiu lun mn Nhng nguyn l c bn ca ch ngha Mc L Nin 2

ti: Bn cht ca Ch ngha t bn l g? Bn cht c thay i trong iu kin hin nay hay khng? V sao?

Gio vin hng dn: C Kim Phng

Sinh vin thc hin: L Nguyn Thy Hng Nhm 2 M SV: 11F7011092. Anh Spk8b

Cu hi: Bn cht ca Ch ngha T bn l g? Bn cht c thay i trong iu kin hin nay hay khng? V sao? Bi lm: I. Bn cht ca Ch ngha t bn l g? Ch ngha t bn l mt hnh thi kinh t x hi ca x hi loi ngi, xut hin u tin ti chu u phi thai v pht trin t trong lng x hi phong kin chu u v chnh thc c xc lp nh mt hnh thi x hi ti Anh v H Lan th k th 17. Sau cch mng Php cui th k 18 hnh thi chnh tr ca "nh nc t bn ch ngha" dn dn chim u th hon ton ti chu u v loi b dn hnh thi nh nc ca ch phong kin, qu tc. V sau ny hnh thi chnh tr kinh t x hi t bn ch ngha lan ra khp chu u v th gii. S pht trin ca ch ngha t bn (vi t cch mt hnh thi kinh t) t ch ngha phong kin khng do mt l thuyt gia no xy dng. Tuy nhin A.Smith l ngi c ng gp to ln nht xy dng mt h thng l lun tng i hon chnh v ch ngha t bn t do hay t do kinh t. Ch ngha t bn khng ng nht vi ch ngha t do d nn tng l kinh t t hu, ni cch khc ch ngha t bn l mt trong cc hnh thi kinh t ca sn xut t hu, v i lp vi ch ngha x hi trn nn tng s hu cng cng. Cc chnh sch an sinh x hi trong nn kinh t t bn khng phi l thnh t ca ch ngha t bn, v cng khng phi biu hin c trng ca ch ngha x hi. Chnh xc hn l n l mt biu hin ca mt nn kinh t c iu chnh t nhiu bi nh nc. c im c trng nht ca ch ngha t bn l nhn nhn quyn s hu t nhn v quyn t do sn xut v kinh doanh c x hi bo v v mt lut php v c coi nh mt quyn thing ling bt kh xm phm ca con ngi. Trong nn kinh t t bn ch ngha khng loi tr hnh thc s hu nh nc v s hu ton dn v i khi mt s nc ti mt s thi im t trng ca cc hnh thc s hu ny chim khng nh (hay cn gi l m hnh kinh t hn hp), nhng iu c bn phn bit x hi ca ch ngha t bn vi x hi i lp vi n l x hi cng sn l trong x hi t bn ch ngha quyn t hu i vi phng tin sn xut c x hi v php lut bo v, s chuyn i quyn s hu phi thng qua giao dch dn s c php lut v x hi quy nh. Cn ch ngha cng sn v phn ln trng phi ch ngha x hi cng nhn quyn s hu tp th v nh nc i vi phng tin sn xut. Trong hnh thi kinh t t bn ch ngha cc c nhn dng s hu t nhn t do kinh doanh bng hnh thc cc cng ty t nhn thu li nhun thng qua cnh tranh trong cc iu kin ca th trng t do: mi s phn chia ca ci u thng qua qu trnh mua bn ca cc thnh phn tham gia vo qu

trnh kinh t. Cc cng ty t nhn to thnh thnh phn kinh t t nhn l thnh phn kinh t ch yu ca nn kinh t t bn ch ngha. C th ni cc yu t quyn t hu, thnh phn kinh t t nhn, kinh doanh t do, cnh tranh, ng lc li nhun, tnh t nh hng t t chc, th trng lao ng, nh hng th trng, bt bnh ng trong phn phi ca ci l cc khi nim gn lin vi nn kinh t t bn ch ngha. 1 C ch bc lt t bn ch ngha C. Mc vch ra rng, t bn khng h pht minh ra lao ng thng d, rng: "Ni no m mt b phn x hi chim c quyn v nhng t liu sn xut th ni ngi lao ng, t do hay khng t do, u buc phi thm vo thi gian lao ng cn thit nui sng bn thn mnh mt s thi gian lao ng di ra dng sn xut nhng t liu sinh hot cho ngi chim hu t liu sn xut" (1). Quy lut k chim hu t liu sn xut bc lt ngi lao ng khng c t liu sn xut, c thc hin di nhng hnh thc v c ch khc nhau trong nhng hnh thi x hi khc nhau. Trong x hi chim hu n l, giai cp n l b l thuc hon ton v thn th vo giai cp ch n, th ngoi vic b bc lt lao ng thng d, n l cn b chim mt phn ln sn phm cn thit ca giai cp n l. Trong ch phong kin, giai cp nng n c mt phn t do v thn th i vi giai cp a ch v ch bc lt lao ng thng d biu hin di hnh thc bc lt a t, lao ng thng d v lao ng cn thit c phn chia r rng. Bi vy, theo C. Mc c ch bc lt thi phong kin c nhiu tin b hn chim hu n l. Giai cp t sn bc ln v i lch s cng l giai cp c chim t nhn nhng t liu sn xut ch yu ca x hi. Khc vi c ch bc lt trong hai hnh thi kinh t x hi trc ch yu da trn quan h hin vt, c ch bc lt t bn ch ngha da trn quan h gi tr; ni cch khc l quan h trao i nhng vt ngang gi (tc l tun theo quy lut gi tr). Quan h ny che du s bc lt trong mt c ch trao i vi v b ngoi nh l t do v bnh ng, chnh v vy m cc nh kinh t hc trc C. Mc khng thnh cng trong vic l gii bn cht bc lt t bn ch ngha. A. Smith v D. Ri-cc- quan nim mt cch hi ht, b ngoi rng, mua bn gia t bn v cng nhn hnh nh l mua bn lao ng nn c hai ng u gp b tc trong vic l gii mt cch khoa hc bn cht v ngun gc ca li nhun. Chng hn, nu lao ng l hng ha th n phi c kt tinh vo vt, nh vy l cng nhn bn hng ha ch khng bn lao ng; lao ng c xc nh l thc

o ca mi gi tr th khng th t ly n o lng gi tr ca bn thn n. Mt khc, nu mua bn lao ng m trao i ngang gi th khng cn c s tn ti ca li nhun, nhng thc t li nhun tn ti mt cch khch quan. Vy, theo cc cch gii thch , quy lut gi tr mu thun vi quy lut sn xut ra li nhun v ngc li. C. Mc pht hin rng, quan h mua bn gia cng nhn v t bn khng phi l mua bn hng ha lao ng m l mua bn mt loi hng ha c bit hng ha sc lao ng. Hng ha ny c gi tr v gi tr s dng khc vi cc hng ha thng thng. Gi tr ca hng ha sc lao ng l gi tr nhng t liu sinh hot ti thiu cn thit ti sn xut sc lao ng ca cng nhn v bao hm nhng yu t tinh thn, lch s v dn tc Gi tr s dng ca hng ha ny (tc l tiu dng n trong qu trnh sn xut) c kh nng to ra mt lng gi tr ln hn gi tr ca chnh n l sc lao ng. Do d nh t bn tr gi tr sc lao ng cho cng nhn trn c s trao i ngang gi th vn thu c phn gi tr di ra, bin thnh li nhun. Nh vy, quy lut gi tr v quy lut sn xut ra li nhun khng ph nh ln nhau m song song tn ti: trao i gia t bn v cng nhn tun theo quy lut ngang gi (quy lut gi tr sc lao ng) nhng nh t bn vn thu c phn di ra ngoi gi tr sc lao ng; phn di ra c C. Mc gi l gi tr thng d. Nh vy, bc lt lao ng thng d biu hin thnh bc lt gi tr thng d l quy lutbc lt c th ca phng thc sn xut t bn ch ngha v l quy lut tuyt i ca phng thc sn xut . T s gia gi tr thng d v t bn kh bin hay t s gia lao ng thng d v lao ng cn thit l t sut gi tr thng d; t sut ni ln mc bc lt giai cp cng nhn. Gi tr thng d c biu hin b ngoi l mt s tin di ra ngoi t bn ng trc; s tin c tn gi l li nhun. Phm tr li nhun che du quan h bc lt v n lm cho ngi ta d lm tng l con ca t bn ng trc (c + v) ch khng phi l con ca t bn kh bin (v). Tng s gi tr thng d bc lt c phn chia thnh cc loi thu nhp n bm trong x hi t bn: li nhun cng nghip, li nhun thng nghip, li nhun ngn hng; n cn c phn chia nh hn na thnh li nhun doanh nghip, li tc cho vay v.v.. Qu trnh phn chia tun th theo quy lut cnh tranh bnh qun ha t sut li nhun. Gi tr thng d cn phi phn chia cho ch s hu rung t di hnh thc a t. Nh vy, tng s gi tr thng d do ton b giai cp v sn, cng nhn to ra trong cc ngnh sn xut b ton b giai cp t bn v a ch phn chia nhau trong cuc u tranh khng khoan nhng.

Trong giai on ch ngha t bn c quyn, nh cao ca n l c quyn nh nc l ch ngha quc, c nhiu bin i trong hnh thc v c ch bc lt t bn ch ngha. Quy lut sn xut gi tr thng d biu hin thnh quy lut t sut li nhun bnh qun trong thi k t do cnh tranh th nay, trong ch ngha t bn c quyn, n biu hin thnh quy lutt sut li nhun c quyn cao; quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c sn xut trong thi k t do cnh tranh nay biu hin thnh quy lut gi c c quyn vi h thng gi bn c quyn cao, gi mua c quyn thp do t bn c quyn can thip v p t v.v.. Nhng b phn cu thnh li nhun c quyn cao l: lao ng thng d, thm ch mt phn lao ng cn thit ca cng nhn trong x nghip c quyn; mt phn lao ng thng d ca cc x nghip nh v va do x nghip c quyn xn bt thng qua h thng gi c c quyn; lao ng thng d, thm ch mt phn lao ng cn thit ca nng dn v th th cng cng b bc lt thng qua h thng gi c c quyn; phn quan trng l siu li nhun thuc a da trn s bc lt nng n lao ng thng d v mt phn lao ng cn thit ca nhn dn lao ng nhng nc thuc a hay ph thuc. Cng vi s pht trin ca cch mng khoa hc k thut v ca ch ngha t bn c quyn nh nc, c ch bc lt tr nn phc tp v tinh vi hn (ch ngha Taylo, ch ngha Fayol, ch ngha Ford, ch ngha Ford mi v.v., ln lt xut hin bin minh cho tnh cng bng, sng phng trong quan h gia t bn vi lao ng). Trn thc t trong ch ngha t bn hin i, ngy cng c nhiu th on v hnh thc bn rt li nhun tinh vi khng t ngi cn lm tng n mt th ch ngha t bn mi "nhn vn" hn trc y, nh "ch ngha t bn nhn dn", "x hi tham d" iu khng th che du c l s hnh thnh mt tng lp t sn n bm, qu tc, thc li, ti phit; s thao tng c tnh cht ton cu ca cc tp on xuyn quc gia, tnh trng bt bnh ng trong cc quan h thng mi quc t; s xut hin ca ci gi l ch ngha thc dn kinh t; s p t chnh sch gia ng v Ty, gia cc nc giu vi cc nc ngho 2 o su s phn cc x hi h qu tt yu ca quy lut bc lt t bn ch ngha S phn ha x hi thnh giai cp khng lao ng nhng giu c, y quyn lc, thng tr, p bc a s ngi trong x hi v giai cp lao ng sn xut ra ca ci x hi nhng ngho kh, b tc mi quyn v b p bc l sn phm tt yu ca mi x hi c ch ngi bc lt ngi da trn ch t hu v t liu sn xut. Nhng s phn cc x hi vi hnh thc biu hin kinh t ca n l s phn

ha giu ngho trong cc x hi n l v phong kin, mc d cc ch bc lt siu kinh t ny biu hin ra l d man, tn bo, nhng l c hn . Trong ch bc lt t bn ch ngha, s phn cc x hi l v cng su sc, s phn ha giu ngho c y ti cc . y ca ci ngy cng tp trung vo mt s nh cc c nhn l nhng triu ph v t ph; cc i lp l nhng ngi sng di mc ngho kh cc nc t bn pht trin v ng o nhng ngi cng kh, i rt cc nc t bn ang pht trin. Ch bc lt t bn ch ngha sm chp ly nhng thnh tu mi ca khoa hc, k thut v cng ngh khng ngng nng cao nng sut lao ng x hi, do nng sut lao ng thng d cng ngy cng tng theo; c ch bc lt t bn ch ngha chuyn hng sang da ch yu trn s tng nng sut lao ng. Cng trn c s k thut pht trin m c ch bc lt da trn tng cng lao ng thi qu v ko di ngy lao ng mt cch che du cng pht trin. Ca ci x hi ngy cng c to ra nhiu, nhng li ch tp trung vo mt cc. Mt khc, ni dung vt cht ca ch bc lt t bn ch ngha l gi tr thng d mang hnh thc gi tr trao i (tc l vng bc hay tin t); trong quan h bc lt da trn hnh thc gi tr trao i, lng thm kht tng lao ng thng d v kht vng lm giu trn c s c y ti cc . S d nh vy l v gi tr trao i vi hnh thc biu hin vt cht ca n l vng, tc tin t, v mt cht lng c sc mnh v hn (c tin l c tt c), v mt s lng bao gi cng c hn. Mu thun gia cht lng c sc mnh v hn v s lng c hn lm tng lng thm kht v vt c nhiu tin. Do tt c nhng iu kin lch s v tnh hnh trn, quy lut bc lt t bn ch ngha y su qu trnh phn cc x hi m cc x hi bc lt trc kia khng th snh kp. c im ca sn xut t bn ch ngha cn l ti sn xut m rng nhm m rng bc lt v ngy cng tch t tp trung t bn ci tin k thut, tng nng sut lao ng lm cho gi tr c bit thp hn gi tr x hi vi mc ch thu li nhun cao hn li nhun trung bnh v thng trong cnh tranh. Do , t bn tch ly ngy cng ginh u t nhiu hn vo vic hin i ha gung my sn xut, lm cho kt cu hu c (c/v) ca t bn thay i theo hng: t bn bt bin (c) tng ln c v gi tr tuyt i v tng i trong khi t bn kh bin (v) tng ln tuyt i, nhng gim tng i do k thut hin i va t tin va lm gim s lng cng nhn vn hnh my mc. Quy lut kt cu ca t bn thay i theo hng tng ln nh vy dn n gim mc cu v sc lao ng trong khi s lng ca giai cp cng nhn tng ln cng vi s pht trin ca sn xut t bn ch ngha.

T dn n nn nhn khu tha tng i hay nn tht nghip v hnh thnh i qun cng nghip tr b. Tch t, tp trung t bn trong qu trnh tch ly cng a n kt qu mt s t nh t bn tc ot ca s ng nh t bn nh v va qua con ng cnh tranh "c ln nut c b". Nn ngho kh, p bc, n dch, bc lt cng tng ln. Vy l, s tp trung t liu sn xut v x hi ha lao ng t n ci im m chng khng cn thch hp vi ci v t bn ch ngha ca chng na 3 ngha ngy nay ca Hc thuyt v gi tr thng d i vi nc ta Trong Hc thuyt v gi tr thng d, C. Mc c mt nhn nh c tnh cht d bo khoa hc trong x hi hin nay, l: "Mc ch thng xuyn ca nn sn xut t bn ch ngha l lm th no vi mt t bn ng trc ti thiu, sn xut ra mt gi tr thng d hay sn phm thng d ti a; v trong chng mc m kt qu y khng phi t c bng lao ng qu sc ca nhng ngi cng nhn, th l mt khuynh hng ca t bn, th hin ra trong ci nguyn vng mun sn xut ra mt sn phm nht nh vi nhng chi ph t nht v sc lc v t liu, tc l mt khuynh hng kinh t ca t bn dy cho loi ngi bit chi ph sc lc ca mnh mt cch tit kim v t ti mc ch sn xut vi mt chi ph t nht v t liu" . T vic nghin cu Hc thuyt gi tr thng d ca C. Mc, chng ta thy r t nht ba vn ln trong giai on pht trin hin nay ca t nc. Mt l, trong thi k qu nn kinh t nc ta, trong mt chng mc no , quan h bc lt cha th b xa b ngay, sch trn theo cch tip cn gio iu v x cng c. Cng pht trin nn kinh t nhiu thnh phn chng ta cng thy r, chng no quan h bc lt cn c tc dng gii phng sc sn xut v thc y lc lng sn xut pht trin, th chng chng ta cn phi chp nhn s hin din ca n. Hai l, trong thc t nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha nc ta hin nay, mi phng n tm cch nh lng rnh mch, my mc v x cng v mc bc lt trong vic hoch nh cc ch trng chnh sch, cng nh c thi phn bit i x vi tng lp doanh nhn mi u xa ri thc t v khng th thc hin c. iu c sc thuyt phc hn c hin nay l quan h phn phi phi c th ch ha bng lut. ng li ch trng chnh sch ca ng v Nh nc mi khi c th ch ha thnh lut v cc b lut th chng nhng gp phn xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha, ly lut lm cng c v c s iu chnh cc hnh vi x hi ni chung, m cn c hnh vi bc lt ni ring. Ai

chp hnh ng php lut th c x hi tha nhn v tn vinh theo phng chm: dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Trong nhn thc, quan im chung nn coi cng chnh l mc bc lt c x hi chp nhn, tc l lm giu hp php. Trong qun l x hi th phi kim sot cht ch thu nhp c nhn, thu nhp doanh nghip , mt mt, chng tht thu thu, mt khc, bo m s cng bng trong phn phi thng qua Nh nc v bng cc "knh" phn phi li v iu tit thu nhp x hi. Thit ngh, y l mt hng tip cn vn bc lt gip chng ta trnh c nhng nhn thc gio iu, phi bin chng v quan h bc lt, cng nh vic vn dng n trong mt giai on lch s c th ca vic gii phng sc sn xut, to ng lc pht trin kinh t v ch ng hi nhp thnh cng vi nn kinh t quc t. Ba l, mt khc, cng phi bo v nhng quyn chnh ng ca c ngi lao ng ln gii ch s dng lao ng bng lut v bng cc ch ti tht c th mi bo m cng khai, minh bch v bn vng. Nhng mu thun v li ch trong qu trnh s dng lao ng l mt thc t, vic phn x cc mu thun y nh th no trnh nhng xung t khng cn thit cng li l mt yu cu cp thit hin nay, th hin trong bn cht ca ch mi. Bo v c nhng quyn li chnh ng, nhng quyn li c lut php bo v, ca tt c cc bn trong quan h lao ng l mt bo m cho vic vn dng mt cch hp l quan h bc lt trong iu kin hin nay, ng thi cng l nhng ng gp c bn nht cho c qu trnh hon thin v xy dng m hnh kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam.

II.

Bn cht c thay i khng? V sao?

Nhng ngi phn i ch ngha t bn cho rng: Tnh cht ch k ca ch ngha t bn khng h thay i v gy nn nhng bt n trn th gii. K t thi Karl Marx v khi ngun ca ch ngha cng sn, bn cht bc lt ca ch ngha t bn khng h thay i: Ngy nay trong qu trnh ton cu ho, ch ngha t bn trn th gii li gy nn khong cch giu ngho ngy cng ln gia cc dn tc, v gia cc giai tng x hi bn trong cc quc gia, dn tc, gy ra mt ch p bc kinh t (ch ngha quc kinh t) cn nng n hn ch thuc a thc dn ngy xa, gy bt n trn th gii. Vic cc cng ty t bn bm vn sang cc nc ngho trnh thu, trnh cc chi ph t ti chnh quc, chim hu cc ngun ti nguyn, khai thc cc ngun nhn lc mt cch bt cng, ti a ho

li nhun chng t bn cht bc lt ca ch ngha t bn cha h thay i... V cc thch thc ca th gii nh s ngho nn, nn i,nn khng b, phong tro chng ton cu ho... l th hin ca cc mu thun ny do ch ngha quc kinh t gy ra. y l tm l chung ca d lun cc nc chm pht trin ln n s bt bnh ng kinh t gia cc dn tc. [cn dn ngun] X hi cng dn ca x hi t bn khng th gii quyt cc mu thun i khng. Cc nh nc t bn ch ngha khng th lm tt cng tc iu tit x hi m n lun c xu hng bo v giai cp t sn, bc lt cc tng lp lao ng lm cho mu thun x hi ngy cng su sc hn. S giu mnh ca mt s nc t bn ch l kt qu ca vic khuyn khch ngi ta t li nhun ln hng u m khng cn quan tm n vn o dc hay x hi. Hu qu l mt b phn nh ca x hi tr nn giu c da trn sc lao ng v s ngho kh ca a s mi ngi. X hi t bn l x hi t s ch k thnh trit l cuc sng, t li nhun ln trn ht, lm xi mn o c x hi v cui cng s lm bng hoi x hi. S t do qu trn ca c nhn trong x hi t bn lm ny sinh cc nhu cu qui d, cc loi t nn x hi... Cui cng s tc ot hnh phc ca con ngi. y l lun im ca phi l lun mun kt hp kinh t th trng t bn ch ngha c iu tit vi nh hng x hi ch ngha ca nh nc x hi ch ngha hn ch cc tiu cc ca ch ngha t bn.[cn dn ngun] Kinh t t bn t li nhun lm nn tng, do thng gy ra cc vn nn nhim mi trng, hy hoi mi sinh, bt chp hu qu i vi sc khe cng ng Nhng ngi ng h ch ngha t bn cho rng: Hnh thc kinh t th trng t do khng b nh nc can thip ca nn kinh t t bn ch ngha l b iu tit kinh t tng hp vn nng cho kinh t th gii v cng vi cc kinh nghim phng trnh khng hong m kinh t t bn ch ngha thu nhn c n s mang mt sc sng mi cho tng lai kinh t nhn loi. y l lun im ca mt s nh kinh t hc hng u ca chu u v M ngy nay ng u l Alan Greenspan l i in c v cho mt nn kinh t th trng t do ton phn khng b nh nc can thip. Trong qu trnh t t chc v cnh tranh v li nhun ca cc doanh nghip t bn, x hi s c li hn v x hi s tin nhanh v pha trc hn l hnh thi t mc tiu trc tip tho mn cc quyn li ca x hi ln trn quyn li ca cc doanh nghip t bn t nhn. y l lun im m i din l Adam Smith ng t ca kinh t hc t bn ch ngha v phn no

c chng thc bng thc t tranh ua ca hai nn kinh t cng sn t bn trong th k 20. Ch ngha t bn l tng lai ca nhn loi v n pht trin tnh nng ng ca nn kinh t ni ring v x hi ni chung. Ch ngha t bn s mt dn tnh ch k v dn s bin i thnh ch ngha t bn nh nc vi s hu dn tp trung vo tay nh nc hoc ch ngha t bn ton dn vi hnh thc cc cng ty c phn. y l phi l lun ng h s can thip ca nh nc vo kinh t t bn ch ngha m i din l John Maynard Keynes v cng l l lun ca ch ngha cng sn chu u(Eurocommunism). X hi cng dn ca ch ngha t bn c kh nng iu tit cc bt bnh ng hng n mt x hi ngy cng cng bng hn m vn gi c tnh nng ng t bn ch ngha (ch ngha cng sn chu u,v.v) Ch ngha t bn trn c s cnh tranh tn ti v ti a ha li nhun, do ch trng pht trin khoa hc k thut, sng to, tn trng ngi ti nng, c tr thc. Ch ngha t bn trn c s t hu, do hn ch tha ha nh nc. Nhng ngi ng h ch ngha t bn bao gm nhng ngi theo cc hc thuyt ch ngha t do, ch ngha bo th, dn ch Thin Cha gio, i khi c dn ch x hi. Nhng ngi phn i ch ngha t bn l nhng ngi theo ui ch ngha x hi (c ch ngha x hi dn ch), ch ngha cng sn, ch ngha pht xt v c mt s ngi ch ngha v chnh ph.