You are on page 1of 8

Ngun Chng c trong T tng hnh s Vit Nam nm 2003

Tm li: Nhng g c coi l chng c phi c y ba thuc tnh trn. Nu xt trong quan h ni ti gia cc cc thuc tnh ca chng c th tnh khch quan v tnh lin quan l ni dung ca chng c, cn tnh hp php l hnh thc ca chng c. Ba thuc tnh ca chng c c quan h cht ch vi nhau. Khng th coi l chng c nu nhng ti liu thu c khng tho mn y c ba thuc tnh trn y. IV -Cc loi ngun chng c C nhiu cch hiu khc nhau v ngun chng c. C kin cho rng ngun chng c chnh l ngi hoc vt cung cp chng c (1). Li c quan nim cho rng gia ngun chng c v chng c c quan h n vic s dng chng c: T nhng ngun ny, sau khi c quan t tng xc nh dng ngun no chng minh trong tng v n c th th ngun chng c y tr thnh chng c ... Gi d ta coi bn tay p sp l ngun chng c v cng bn tay y nga l chng c th ng tc xoay c tay bn tay t sp thnh nga c v nh qu trnh iu tra, t duy xc nh ngun chng c no c th c dng l chng c chng minh(1) Nh vy, theo quan nim ny th ngun chng c chnh l chng c. N ch ph thuc vo vic c s dng hay khng trong qu trnh gii quyt v n hnh s. T quan nim ny tc gi i n vic phn nh chng c thnh hai loi chnh: Chng c vt cht (gm vt chng, bin bn hot ng iu tra v cc ti liu khc) Chng c tinh thn (gm cc li khai, kt lun gim nh). Quan nim khc cho rng ngun l ci dng xc nh chng c: Ngun chng c l phng tin chng minh m t cc phng tin chng minh rt ra c chng c. Chng c phi c rt ra t nhng phng tin chng minh(2) Nhng li c quan nim cho rng Ngun chng c l nhng hnh thc biu hin s tn ti ca chng c, c quy nh bi cc quy phm php lut, m t c th rt ra c chng c(3) Theo quan nim ny th ngun chng c c hiu theo hai kha cnh: th nht, ngun l hnh thc biu hin ca chng c, cho php ta nhn thc c mt cch c th r rng v chng c; th hai, ngun l ni cha ng chng c m t c th rt ra c chng c. Quan nim ny c nt gn gi vi quan nim sau: ...ngun chng c vi ngha l ni l c quan tin hnh t tng hnh s tm ra c nhng tnh tit c gi tr chng minh v ti phm(1) Nh vy, c th thy rng ngun chng c cng l mt vn c cc nh nghin cu quan tm l gii theo cc cch nhn khc nhau. Chng ti thng nht vi quan nim cho rng ngun chng c l ni cha ng nhng thng tin c th xc nh l chng c ca v n hnh s nu tho mn cc thuc tnh ca chng c. V d, trong v n hnh s c rt nhiu li khai ca ngi lm chng, ngi b hi, c bn kt lun gim nh v nhiu tnh tit khc nhau. y ch l ngun chng c ca v n hnh s. Khng phi tt c mi vn trong li khai ca ngi lm chng, ngi b hi hay l ca kt lun gim nh u l chng c. Chng hn, ngi lm chng khai cho c

quan iu tra bit rt nhiu thng tin v cc thng tin ny xc nh c c nhiu s kin xy ra. Th ch c thng tin no xc thc v s kin c lin quan n v n v c thu thp theo ng Lut t tng hnh s th mi c th l chng c... R rng l ngun chng c c vai tr quan trng trong vic xc nh chng c trong v n hnh s. Nu khng c ngun chng c th khng th c chng c, nhng khng phi c c ngun chng c l xc nh c chng c. Sau y, gii thiu mt s vn c bn v ngun chng c trong Lut t tng hnh s Vit Nam: 1. Vt chng Vt chng l ngun chng c c tnh truyn thng. T khi c hot ng t tng hnh s th vt chng lun lun gi vai tr quan trng cho vic lm sng t s tht ca v n. Tuy nhin, vn c nhng quan nim khc nhau v gi tr ca ngun chng c ny. Theo mt s lut gia t sn, vic phn chia chng c c xc nh nh sau: Cc chng c c th c chia lm hai loi: Li khai v vt chng. Li khai l loi chng c di dng li ni hoc vit, thng l cc cu tr li khi b hi cung, li tng trnh, li th ti, v.v... Vt chng l loi chng c tn ti khch quan, c hnh dng, kch c, v.v... Vt chng tn ti di nhiu dng, vt chng c th ln nh mt to nh, b nh nh mt si vi, c th ch thong qua nh mt mi hng hay r rng nh quang cnh ca mt v n(1) Nh vy, theo cc lut gia ny th khng c s phn bit chng c vi ngun chng c. Li khai v vt chng l chng c ca v n hnh s. Vt chng c hiu l tt c nhng g tn ti bn ngoi th gii khch quan c hnh dng, kch c... c th xc nh c bng trc quan th u l vt chng. T c th hiu tt c cc loi du vt vt cht u c gi l vt chng. Cho nn, vt chng c th rt s nh mt to nh m c th nh b li ti hoc tn ti dng kh... Vic cao c bit gi tr ca vt chng trong qu trnh chng minh v n hnh s th hin r nht trong gii lut gia t sn. Theo h, vt chng c gi tr chng minh rt cao trong sut qu trnh gii quyt v n hnh s t khi tip nhn tin bo v t gic v ti phm cho n khi tin hnh xt x ti phin to: Vt chng c th chng minh c c v n hnh s xy ra hay khng. Vt chng ch ra mi lin h gia th phm v nn nhn hay hin trng v n. Vt chng c th c dng tm ra nhng ngi c lin quan n v n. Vt chng c th minh oan cho ngi v ti. Vt chng c th dng kim tra li khai ca ngi b hi, ngi b tnh nghi...(1) Thm ch theo cc tc gi ny th gi tr ca vt chng cn th hin ch ...Vt chng ng tin cy hn nhn chng.Vt chng tr nn quan trng hn nh nhng quy nh mi ca To n. To n ti cao Hoa K hn ch vic s dng cc li khai hay li th ti ca b co. Khi xt x on bi thm thng yu cu a ra cc vt chng. Vic khng c bt k mt loi vt chng no hin trng cng c th cung cp thng tin quan trng hoc chm dt tranh lun ti phin to. Vt chng ng tin cy hn nhn chng... n gin l h ch k li nhng g h ngh l nhn thy(1). Trong trng hp nu c mu thun gia li khai ca nhng ngi c hi vi vt chng thu thp c th ngi ta s s dng vt chng bc b li khai. Vic xc nh nh vy, phi chng mt ln na cc lut gia t sn tr v vi vic tha nhn h thng chng c hnh thc

(chng c php nh) tng tn ti trnh t t tng hnh s xt hi vo thi k phong kin tp quyn thng tr cc nc Ty u. Xut pht t nguyn l chn l lun lun l c th(2) ca ch ngha duy vt bin chng, Lut t tng hnh s ca cc nc i theo con ng x hi ch ngha khng chp nhn vic cao thi qu gi tr ca vt chng trong hot ng chng minh v n hnh s, ngc li cng khng c coi thng gi tr chng minh ca vt chng trong hot ng iu tra v xt x v n hnh s. Vt chng rt quan trng nn phi ch trng thu thp y , khng c st d l vt nh nht, tm thng nht. Tuy vy, cng phi nh gi ng mc, khng nn cho n l loi ngun chng c cao nht v l vn nng. Thc t, vt chng c khi vn l gi. Phm vi v tc dng chng minh ca n c mc khc nhau...(1) Theo iu 56 B Lut t tng hnh s Vit Nam th: Vt chng l nhng vt dng lm cng c, phng tin phm ti; vt mang du vt ca ti phm; vt l i tng ca ti phm cng nh tin bc v nhng vt khc c gi tr chng minh ti phm v ngi phm ti Vt chng l nhng vt ( vt, sc vt, thc vt, cc cht rn, lng,..) m da vo c th xc nh cc s kin c ngha i vi vic gii quyt ng n v n hnh s. Nhng vt mang nhng thng tin xc nh s kin xy ra c lin quan n v n hnh s. Vic khai thc cc thng tin t vt chng khc vi vic khai thc thng tin t li khai ca nhng ngi tham gia t tng hnh s (ngi lm chng, ngi b hi...). Thng tin do ngi tham gia t tng hnh s cung cp c m ho di dng li ni v ch vit. Vi nhng ngn ng ny, con ngi c th hiu c ngay v s vic m cc thng tin ny xc nh. Song vic khai thc cc thng tin t vt chng li i hi s quan st trc quan, t m, c s dng n cc phng tin h tr v cc thnh tu khoa hc khc. Cho nn, c ngi gi vt chng l nhn chng cm. C nhiu cch phn loi vt chng, cn c vo c im ca vic xut hin v tham gia vo qu trnh xy ra v n hnh s, c th phn chia vt chng thnh nhng loi sau y: + Vt chng l nhng vt dng lm cng c, phng tin phm ti nh dao, sng, n, mn, ch, h c su... Phng tin giao thng, thng tin: Xe my, b m... Nh , phng (nh trong v cp gt, g bc, cha mi dm...) + Vt chng l nhng vt mang du vt ca ti phm: Qun o dnh mu, ci cc c du vn tay... Vt mang du vt nu theo ngha rng th gm: Vt ghi li du vt lc ti phm xy ra; vt ghi li du vt lc tin hnh iu tra (khm nghim)... + Vt chng l nhng vt c coi l i tng ca ti phm nh ti sn ca Nh nc, cng dn... (k c tin l i tng ca ti phm) +Vt chng cn l nhng vt khc c gi tr chng minh ti phm v ngi phm ti (k c tin bc do phm ti m c). V d: Thng qua phm ti m c tin ri dng tin mua sm cc dng khc; hoc pht hin thy vt li du vt hin trng (nh ti hin trng thu c si vi v khi khm xt pht hin chic o; ti hin trng thu du vt dp, khi khm xt thu i dp c c im ging vi du vt li hin trng...) Trn c s ca gi tr chng minh ca vt chng m ngi ta c th chia vt chng thnh hai loi nh sau: Vt chng c gi tr chng minh c ti phm, vt chng c gi tr chng minh ngi phm ti.

Vt chng c gi tr chng minh ti phm l nhng vt, tin bc m t cc c quan tin hnh t tng hnh s v ngi tin hnh t tng hnh s c th tm ra nhng tnh tit c gi tr chng minh ti phm (tc l c s lin quan nht nh -t hoc nhiu- i vi ti phm). Bao gm: Tin bc (l cng c, phng tin, i tng phm ti hoc vt mang du vt ti phm); Vt c dng lm cng c phm ti; Vt c dng lm phng tin phm ti; Vt l i tng tc ng ca ti phm; Vt mang du vt ti phm; Vt khc c gi tr chng minh (do phm ti, mua bn ti sn chim ot c m c). Vt chng c gi tr chng minh ngi phm ti l nhng vt chng m t cc c quan tin hnh t tng hnh s, ngi tin hnh t tng hnh s c th tm ra nhng tnh tit c gi tr chng minh ngi phm ti. V d: Du vn tay, du vt mu, du nng g ca ngi phm ti b qu...(1) Ngoi ra c tu thuc vo tnh nng, tc dng ca vt chng m ngi ta cn chia vt chng thnh vt chng l v kh, cht c cht chy, cht phng x... v vt chng l cc vt thng thng. Cn c vo gi tr s dng ca vt chng ngi ta chia thnh vt chng c gi tr s dng v vt chng khng c gi tr s dng. Cn c vo thi gian tn ti c gi tr s dng ca vt chng m ngi ta chia ra thnh cc loi nh vt chng thuc loi mau hng hoc d b phn hu, vt chng thuc loi ti sn c thi hn s dng ngn... Cn c vo tnh cht c bit ca vt chng m ngi ta chia thnh vt chng l tin vng, kim kh qu,... v vt chng l cc ti sn thng thng... Vic phn chia theo cn c no tu thuc vo mc ch ca vic phn chia nh tm kim bin php thu thp thch hp, bo qun tt hoc nh gi, x l vt chng... 2. Li khai ca ngi lm chng, ngi b hi, nguyn n dn s, b n dn s, b can, b co, ngi b tm gi, ngi c quyn li ngha v lin quan n v n. a, Li khai ca ngi lm chng Li khai ca ngi lm chng l li trnh by ca ngi c hiu bit v nhng tnh tit c lin quan n v n theo yu cu ca c quan tin hnh t tng hnh s. Ni dung li khai ca ngi lm chng c th l din bin ca v n; nhn thn ca b can, b co, ngi b hi; quan h ca h vi b can, b co, ngi b hi; nhng vn khc c lin quan n vic gii quyt v n (Nhng hot ng ca b can trc, sau khi v n sy ra...) Li khai ca ngi lm chng c ngha quan trng, khng th thay th c. V vn ny c hiu l nu mt ngi tham gia (c th tham gia) vo t tng hnh s vi v tr l ngi lm chng th c quan tin hnh t tng hnh s khng h gi vai tr t tng khc nh ngi phin dch, ngi gim nh hoc ngi tin hnh t tng hnh s trong v n hnh s . Khng th nh ngi khc n c quan tin hnh t tng hnh s lm chng thay, m ai l ngi c hiu bit v v n c coi l ngi lm chng th h phi t mnh thc hin ngha v, trch nhim lm chng, khng th giao cho ngi khc lm thay mnh. b, Li khai ca ngi b hi

Li khai ca ngi b hi l li trnh by ca ngi b ngi phm ti trc tip xm hi n th cht, tinh thn, ti sn. Ni dung li khai ca ngi b hi c th l: Din bin ca v n, nhng tnh tit m h bit c (c im ti sn b chim ot, cc giy t c lin quan, cng tc bo v...) Nhng thit hi do ti phm gy ra. Quan h ca h vi b can, b co. Nhng vn khc c ngha cho vic gii quyt v n. Li khai ca ngi b hi c ngha quan trng. Bn thn h l ngi b thit hi nn h mong mun nhanh chng lm r v n, h c th nh c nhng tnh tit c ngha cho vic gii quyt nhanh v n. Tuy vy h cng c nhng c im tm l khng phi lun lun c li cho vic iu tra nh thi phng nhng thit hi. c, Li khai ca nguyn n dn s Li khai ca nguyn n dn s l li trnh by ca c nhn, c quan hoc t chc b thit hi v vt cht v c n yu cu bi thng thit hi. Li khai ca nguyn n dn s c ngha cho vic xc nh thit hi vt cht do ti phm gy ra. d, Li khai ca b n dn s Li khai ca b n dn s l li trnh by ca c nhn, c quan, t chc m php lut quy nh phi chu trch nhim vt cht i vi thit hi do hnh vi phm ti gy ra. Ni dung li khai ca b n dn s c th l li trnh by v vic h c chp nhn yu cu bi thng, mc bi thng ca nguyn n dn s hay khng, l do ca cc kin ny... e, Li khai ca ngi b tm gi Li khai ca ngi b tm gi l li trnh by ca ngi b bt trong trng hp khn cp hoc phm ti qu tang (c quyt nh tm gi i vi h) v nhng tnh tit c lin quan n vic h b nghi l thc hin ti phm. Ni dung li khai ca ngi b tm gi thng thng c mt trong hai kh nng: H khai nhn hnh vi phm ti. Trong trng hp ny vn cn phi thm tra xc minh c cn c khi t v n hnh s, khi t b can... H a ra nhng l do trnh by l mnh khng phm ti, khng c li... (cn xc minh lm r s tht, khng tu tin quy kt theo nhn nh ch quan khi cha thm tra xc minh) Khi nh gi li khai ca ngi b tm gi phi tht khch quan, khng c cho rng h phm ti ( phng c s nhm ln), cng khng c ch quan cn phng h nh lc hng c quan iu tra. Ngi b tm gi thng quan tm n v n. V vy, li khai ca h cn phi c xem xt k lng v so snh vi cc ti liu khc c trong qu trnh thm tra xc minh. g, Li khai ca b can, b co Li khai ca b can, b co l li trnh by ca ngi ang b truy cu trch nhim hnh s v nhng tnh tit ca v n.

B can, b co l ngi hiu r nht v nhng tnh tit ca v n. Li khai ca h c ngha quan trng trong vic lm sng t s tht. Tuy nhin, h khng c ngha v phi khai bo nh ngi lm chng m h c quyn bo cha. Nu b can, b co khai bo thnh khn th c khoan hng. V vy, trong t tng hnh s Vit Nam th lun khuyn khch b can, b co tch cc gp phn xc nh s tht ca v n. Trong khi , mt s nc, b can b co hon ton c quyn im lng- quyn ny c gii thch cho h bit khi tin hnh hi cung. Chng hn, To n M trc y cng nh hin nay khng yu cu b co phi th ti. Tuy vy trn thc t khng n gin nh th, thng k cho thy khon 75-90% cc bn n u c a ra trn c s cc b co t th nhn. Trong cc trng hp khi b co khng phn khng u b kt ti (99%)(1). Thm ch li c s mc c gia cng t vin v b can trong vic nhn ti. h, Li khai ca ngi c quyn li ngha v lin quan n v n L li trnh by ca ngi c quyn li, ngha v c lin quan n cc quyt nh ca To n. Ni dung li khai ca h cng phi c xem xt tng t nh li khai ca ngi lm chng, ngi b hi, nguyn n dn s.... 3. Kt lun gim nh iu 1, Php lnh Gim nh t php s 24/2004/PL-UBTVQH11 do y ban thng v quc hi ban hnh quy inh: Gim nh t php l vic s dng kin thc, phng tin, phng php khoa hc, k thut, nghip v kt lun v chuyn mn nhng vn c lin quan n v n hnh s, hnh chnh, v vic dn s (sau y gi chung l v n) do ngi gim nh t php thc hin theo trng cu ca c quan tin hnh t tng, ngi tin hnh t tng nhm phc v cho vic gii quyt cc v n. Kt lun gim nh l bn nhn xt ca ngi gim nh v vn c lin quan n vic lm r v n hnh s c c quan tin hnh t tng hnh s trng cu, da trn c s quy lut khch quan ca t nhin, x hi. Kt lun gim nh l c s xc nh c ti phm xy ra hay khng, ai l ngi phm ti... V vy, mc d B Lut t tng hnh s, khng c quy nh vic gim nh trc khi khi t v n hnh s. Song thc t trong qu trnh tin hnh t tng hnh s, hot ng gim nh c th c tin hnh trc khi khi t v n hnh s nh gim nh v nguyn nhn cht ngi, tnh cht mc thng tch, mc tn hi sc kho, nguyn nhn chy...Ngi gim nh ch c php kt lun trong phm vi c trng cu m khng c kt lun sang nhng vn thuc thm quyn ca ngi tin hnh t tng hnh s. Ngi gim nh phi chu trch nhim trc php lut v kt lun ca mnh. Trong trng hp c quan tin hnh t tng hnh s khng ng vi kt lun gim nh th phi nu r l do, nu kt lun cha r hoc cha y th quyt nh gim nh b sung hoc gim nh li (khon 2, iu 55 B Lut t tng hnh s). Tuy nhin, vic gim nh li phi theo ng php lut. Nhng tnh tit trong bn kt lun gim nh l chng c khi c ba thuc tnh ca chng c. Kt lun gim nh l loi ngun chng c quan trng v cc chng c ny c da trn nhng c s ca cc thnh tu khoa hc. Khoa hc cng pht trin th cc thnh tu ca n cng c s dng nhiu vo vic gii quyt v n hnh s.

Theo cc quy nh ca php lut t tng hnh s v thc tin u trnh chng ti phm th cc trng hp trng cu gim nh phc v cho vic gii quyt v n hnh s c chi thnh hai trng hp: Th nht, theo quy nh ti khon 5 iu 44; khon 2 iu 57 B Lut t tng hnh s th bt buc phi trng cu gim nh khi xc nh: Nguyn nhn cht ngi, tnh cht thng tch, mc tn hi sc kho, kh nng lao ng. Tnh trng tn thn ca b can, b co trong trng hp c nghi ng v nng lc trch nhim hnh s ca h. Tnh trng tm thn ca ngi lm chng, ngi b hi trong trng hp c nghi ng v kh nng nhn thc v khai bo ng n v nhng tnh tit ca v n. Khi vt chng l vng bc, kim kh qu, qu, c, cht n, cht chy, cht c, cht phng x, cht ma tu. Th hai, theo quy nh ti iu 130, B Lut t tng hnh s th c quan tin hnh t tng hnh s trng cu gim nh khi xt thy cn thit: Do yu cu ca v n (thu c nhng ti liu cn thit phi gim nh...) Vn thuc chuyn mn khoa hc m ngi tin hnh t tng hnh s khng th t mnh kt lun c (v khng c kh nng hoc khng khch quan...). V d: Hng gi, vn ho phm... Kt thc vic gim nh, ngi gim nh phi c bn kt lun gim nh. Trong bn kt lun gim nh, ngi gim nh c th a cc dng kt lun gim nh nh sau:(1) - Kt lun khng nh l kt lun dt khot i vi vn cn gim nh c t ra, c tnh cht xc nh dt khot hoc ph nh dt khot. Dng kt lun ny l c gi tr chng c. Trn c s yu cu gim nh, cc ti liu c gi n gim nh... ngi gim nh c th kt lun khng nh mt s dng sau: + Kt lun v s ng nht l kt lun khng nh trc tip mt ngi mt vt hoc mt s vic. + Kt lun v s ng loi l kt lun xc nh mt nhm ngi, vt, s vic. Chng hn kt lun v gii tnh ngi li du vt, xc nh din tnh nghi, din vt chng cn tm, din s vic cn kim tra... - Kt lun kh nng l kt lun khng dt khot i vi vn gim nh c t ra, nhng n c xu hng xc nh v mt ngi, mt vt hoc mt s vic nht nh. Vic xc nh c th ng c th khng ng. V vy, kt lun dng ny ch c gi tr tham kho, dng xy dng gi thuyt iu tra. - Khng kt lun c c th do cc ti liu, vt chng, du vt, mu vt gi n khng yu t kt lun hoc c quan gim nh khng thi gian, phng tin, kinh ph, trnh kt lun. Cng tc gim nh l trch nhim ca cc c quan tin hnh t tng hnh s. Cng tc ny bao gm: Hot ng trng cu gim nh, hot ng kim tra nh gi kt qu gim nh. Khng giao cho ngi b hi t i gim nh v hot ng gim nh l hot ng t

tng hnh s phi c tin hnh theo ng quy nh ca Lut t tng hnh s v thm quyn, th tc. Khc vi vic gii quyt mt s loi n (dn s, hnh chnh...), hot ng trng cu gim nh trong v n hnh s c giao cho Th trng c quan iu tra. C kin ngh b sung vo iu 141 B Lut t tng hnh s cho php Vin kim st c quyn trng cu gim nh(1). 4. Bin bn hot ng iu tra, xt x v cc ti liu khc Bin bn hot ng iu tra, xt x l nhng vn bn php l ghi nhn nhng hot ng t tng ca c quan tin hnh t tng hnh s. Nhng tnh tit ghi trong bin bn iu tra (bin bn khm nghim hin trng, khm nghim t thi, khm xt...), xt x (bin bn phin to, bin bn ngh n, bin bn thu gi vt chng, bin bn xem xt ti ch...) hoc cc hot ng t tng khc c th c coi l chng c (khi tho mn cc thuc tnh ca chng c). Ch m bo tnh hp php ca cc bin bn iu tra, xt x. Ti liu khc l nhng vn bn hp php khc c nhng tnh tit lin quan n v n m cc c quan, t chc hoc c nhn cung cp cho cc c quan tin hnh t tng hnh s. Cc ti liu khc nh l lch b can, giy khai sinh, bo co ca c quan Nh nc, bin bn x l vi phm hnh chnh, trch lc tin n tin s... Cc ti liu khc thu c phi ch n ngun cung cp (v thm quyn, s khch quan...) v tnh hp php khi thu thp. Nu ti liu c du vt ca ti phm th c coi l vt chng. (V d: Ho n chng t, th...) Lc trch t sch

You might also like