PHN 1 TNG QUAN V QUN TR NHN S V QUN TR NGUN NHN LC

I. T QUN TR NHN S N QUN TR NGUN NHN LC12

1. Nhn lc - ngun nhn lc v vai tr ca ngun nhn lc a. Nhn lc - ngun nhn lc Nhn lc c hiu l ton b cc kh nng v th lc v tr lc ca con ngi c vn dng ra trong qu trnh lao ng sn xut. N cng c xem l sc lao ng ca con ngi - mt ngun lc qu gi nht trong cc yu t ca sn xut ca cc doanh nghip. Nhn lc ca doanh nghip bao gm tt c nhng ngi lao ng lm vic trong doanh nghip. Bt c doanh nghip no cng c hnh thnh bi cc thnh vin l con ngi hay ngun nhn lc ca doanh nghip. Ngun nhn lc ca mt doanh nghip bao gm cc c nhn c vai tr khc nhau v c lin kt vi nhau theo nhng mc tiu nht nh. Cn sc lao ng c hiu l ton b th lc v tr lc ca mi con ngi biu hin thnh sc lao ng ca mi ngi lao ng. - Th lc ch sc kho ca thn th, n ph thuc vo sc vc, tnh trng sc kho ca tng ngi, mc sng, thu nhp, ch n ung, ch ngh ngi, ph thuc vo tui, gii tnh. - Tr lc ch s suy ngh, hiu bit, s tip thu kin thc, ti nng, quan im, lng tin, nhn cch ca tng con ngi. Ngun nhn lc khc vi cc ngun lc khc ca doanh nghip do chnh bn thn ca con ngi. Nhn vin c cc nng lc, c im c nhn khc nhau, c tim nng pht trin, c kh nng hnh thnh cc nhm hi, cc t chc cng on bo v quyn li ca h, c th nh gi i vi hot ng
1 2

Chistian Batal - Qun l NNL trong khu vc Nh nc NXB Chnh tr Quc gia 2002 H Vn Hi - QTNL trong doanh nghip NXB Bu in 2007

ca cc nh qun tr, hnh vi ca h c th thay i ph thuc vo chnh bn thn h hoc s tc ng ca mi trng xung quanh. b. Vai tr ca ngun nhn lc + Ngun nhn lc l mt ngun lc sng Gi tr ca con ngi i vi x hi ch yu th hin nng lc lao ng ca con ngi. Nng lc lao ng khng th tn ti c lp ngoi mt c th kho mnh. Do , mt con ngi c nng lc ngh nghip m doanh nghip cn c l mt con ngi c c th kho mnh, c tinh thn ch ng lm vic, c thc sng to ci mi, c kh nng thch ng vi mi trng t chc v vn ho doanh nghip chnh l ngun lc quan trng nht ca doanh nghip. + Ngun nhn lc l nhn t ch yu to li nhun cho doanh nghip: Ngun nhn lc m bo mi ngun sng to trong doanh nghip. Ch c con ngi mi sng to ra cc hng ho, dch v v kim tra c qu trnh sn xut kinh doanh . Khng c nhng con ngi lm vic c hiu qu th doanh nghip khng th no t ti mc tiu. + Ngun nhn lc l ngun lc mang tnh chin lc: Trong iu kin x hi ang pht trin sang kinh t tri thc, th cc nhn t cng ngh, vn nguyn vt liu ang gim dn vai tr ca n. Bn cnh , nhn t tri thc ca con ngi ngy cng chim v tr quan trng. + Ngun nhn lc l ngun lc v tn: X hi khng ngng tin ln, doanh nghip ngy cng pht trin v ngun lc con ngi l v tn. Nu bit khai thc ngun lc ny ng cch s to ra nhiu ca ci vt cht cho x hi, tho mn nhu cu ngy cng cao ca con ngi. 2. T qun tr nhn s n qun tr ngun nhn lc a. Khi nim qun tr nhn lc - qun tr ngun nhn lc (Human Resources Management)

Trong thc t thut ng qun tr nhn lc hay qun tr ngun nhn lc u c hiu ging nhau v bn cht v c trnh by theo nhiu gc khc nhau. gc t chc qu trnh lao ng: "Qun tr nhn lc l lnh vc theo di, hng dn, iu chnh, kim tra s trao i cht (nng lng, thn kinh, bp tht) gia con ngi vi cc yu t vt cht ca t nhin (cng c lao ng, i tng lao ng, nng lng...) trong qu trnh to ra ca ci vt cht v tinh thn tho mn nhu cu ca con ngi v x hi nhm duy tr, bo v v pht trin tim nng ca con ngi. Vi t cch l mt trong cc chc nng c bn ca qu trnh qun tr: qun tr nhn lc bao gm t hoch nh, t chc, ch huy, phi hp v kim sot cc hot ng lin quan n vic thu ht, s dng v pht trin ngi lao ng trong cc t chc. i su vo chnh ni dung hot ng ca qun tr nhn lc th "Qun tr nhn lc l vic tuyn dng, s dng, duy tr v pht trin cng nh cung cp cc tin nghi cho ngi lao ng trong cc t chc". Tu chung li, qun tr nhn lc c quan nim trn hai gc : ngha hp v ngha rng. Theo ngha rng th qun tr nhn lc trong doanh nghip khng ch l cng vic ca mt b phn m l hot ng chung ca tt c cc b phn trong doanh nghip. Ngha hp ca qun tr nhn lc l c quan qun l lm nhng vic c th nh: tuyn ngi, bnh xt, giao cng vic, gii quyt tin lng, bi dng, nh gi cht lng cn b cng nhn vin nhm chp hnh tt mc tiu, k hoch ca doanh nghip. Xt trn gc qun l, vic khai thc v qun tr nhn lc ly gi tr con ngi lm trng tm, vn dng hot ng khai thc v qun l nhm gii quyt nhng tc ng ln nhau gia ngi vi cng vic, gia ngi vi ngi v gia ngi vi doanh nghip. Khai thc v qun tr nhn lc cn t 3

c kt qu nng cao s ng gp c hiu sut ca ngi lao ng i vi doanh nghip, nng cao sc cnh tranh ca doanh nghip ng thi cng phi p ng nhu cu ca ngi lao ng, nng cao i sng vt cht v tinh thn cho h lm cho mi ngi thoi mi trong cng vic. Tm li, khi nim chung nht ca qun tr nhn lc hay qun tr ngun nhn lc c hiu nh sau: "Qun tr nhn lc l tt c mi hot ng ca t chc nhm xy dng, s dng, duy tr, pht trin mt lc lng lao ng sao cho ph hp yu cu cng vic ca t chc (doanh nghip) c v mt s lng v cht lng". Ni cch khc: "Qun tr nhn lc l nhng hot ng nhm tng cng s ng gp c hiu qu ca c nhn vo mc tiu ca t chc (doanh nghip) ng thi c gng t c cc mc tiu x hi v mc tiu c nhn. b. S khc bit gia quan im truyn thng v quan im mi v qun tr nhn lc T cui nm 70 th k XX, vn cnh tranh gay gt trn th trng cng vi s chuyn i t qu trnh sn xut cng nghip theo li c truyn sang qu trnh sn xut theo cng ngh k thut hin i, nhng bin i trong c cu ngh nghip, vic lm v nhu cu ngy cng nng cao ca nhn vin to ra cch tip cn mi v qun tr con ngi trong mt t chc, doanh nghip khng cn n thun ch l vn qun tr hnh chnh nhn vin theo cch truyn thng nh trc y na. Trn c s l lun v c trng ch yu ca khi nim v qun tr nhn bn ch ngha. Khi nim ny dn dn ni bt vo nhng nm 80 ca th k th XX. Khi nim qun tr nhn s truyn thng khng cn thch hp na. Ton b quan nim, hnh thc, ni dung, phng php.. ca qun tr bt u chuyn i hn thnh qun tr nhn lc. Hnh thc qun tr ny khng phi ch thay i v tn gi vi qun tr nhn s truyn thng m khc nhau v bn cht. S dng hnh thc qun tr ny mang li li ch rt ln cho doanh nghip. 4

Nhng khc nhau ch yu gia qun tr nhn lc hin i vi qun tr nhn s truyn thng: - S khc bit quan trng th nht l: + Qun tr nhn s (Personnel Management): Truyn thng qun l con ngi v mt hnh chnh, l hot ng p dng cc nguyn tc php nh v tr lng, ngh php, ngh l, hu tr nhm mc ch qun l con ngi. + Qun tr nhn lc hin i c chc nng rng hn qun tr nhn s truyn thng. Qun tr nhn lc theo quan im hin i chuyn t cng vic nm cn b, cng nhn vin c tnh s v hnh chnh chuyn thnh xy dng c mt h thng quy hoch, khai thc, s dng v qun l nhm thc hin mc tiu ca t chc v nng cao sc cnh tranh ca t chc. Do , qun tr nhn lc hin i khc c bn tnh chin lc, tnh hon cnh v pht trin lu di. - S khc bit quan trng th hai gia qun tr nhn lc hin i vi qun tr nhn s truyn thng l: + Qun tr nhn s truyn thng thin v qun l c nhn, qun l h mt cch tuyt i. Hot ng ny c cu thnh bi cc hot ng c in nh tuyn dng, nh gi, thuyn chuyn, b nhim n thc hin m khng tnh n nhu cu ca t chc cng nh nhu cu ca i ng nhn vin. + Qun tr nhn lc hin i coi con ngi l ngun lc hng u ca t chc, rt ch trng vic khai thc ngun lc ny. Hin nay, vic o to v gio dc thng xuyn i vi ngun nhn lc ngy cng c coi trng. u t cho vic ny ngy mt tng cao. Nhiu doanh nghip ni ting trn th gii u t xy dng trng bi dng, o to nghip v ring nhm phc v cho hot ng kinh doanh ca mnh. Ni dung bi dng, o to nghip v ngy cng rng. S ngi c bi dng v o to tng nhanh. Phng thc khai thc ngun nhn lc cng a dng, phong ph. Ngoi ra, cc t chc rt ch trng vic s dng c hiu qu i vi cn b, cng nhn vin trong doanh nghip. 5

- S khc nhau quan trng th ba gia qun tr nhn lc hin i vi qun tr nhn s truyn thng l. + Trc kia, c quan nhn s truyn thng ch tn ti nh mt b phn cu thnh ca t chc. Cch thc lm cho cng tc ny c hiu qu ch yu l h thp ti a chi ph cho vic qun l nhn s. + Cn qun tr nhn lc hin i th thng qua thc hin nhiu chc nng qun l mang li hiu qu kinh t cho t chc. Kt qu cui cng ca khai thc ngun nhn lc l mang li hiu qu kinh t ln v lu di cho t chc. Vic chn chnh hp l, iu ng, b tr, ng vin khch l, c th lao thng, pht, nng cao tnh tch cc lao ng ca h, pht huy u th tng hp ca ngun nhn lc mang li hiu qu kinh t cho t chc. V mt tit kim chi ph gi thnh cho qun l th qun l nhn lc cng t hiu qu cao hn nhiu so vi qun l nhn s truyn thng. - S khc nhau quan trng th t gia qun tr nhn lc hin i vi qun tr nhn s truyn thng l: Qun tr nhn lc hin i tin hnh vic qun l con ngi theo quan im nhn vn. Qun tr nhn lc hin i coi ngi lao ng l "Ngi x hi", khc vi qun tr nhn lc truyn thng coi ngi lao ng l "Ngi kinh t". Qun tr nhn lc hin i cho rng mc tiu u tin ca t chc l tho mn nhu cu pht trin t thn ca ngi cn b, cng nhn vin. Bng hnh thc qun l nh vy, khi qun l nhn vin cn phi thc hin qun l "Nhn cch ho", ch n tm l, hnh vi, ng c lm vic ca ngi lao ng v lun tm cch nng cao cht lng cuc sng ca h. Qun tr nhn lc hin i cng hn ch n mc thp nht s khng ch v gim st kht khe i vi ngi lao ng, ng thi gip v t vn cho h, gip cho mi c nhn u trng thnh v pht trin trong t chc. V d cho ngi lao ng i bi dng o to to c hi pht trin, gip cho ngi lao ng c phng php lm vic tt hn, nng cao nng sut lao ng v hiu qu cng vic, t nng cao thu nhp cho ngi lao ng. 6

- Ngoi nhng ni dung m qun tr nhn s truyn thng thc hin, qun tr nhn lc l nhm mc ch tm kim s ho hp gia nhu cu ca mt t chc v ngun nhn lc ca t chc . Nhu cu v ngun nhn lc ca t chc l nhu cu s dng lao ng cho cc v tr lm vic khc nhau. Ngun nhn lc tng ng vi cc nhn vin thc s m ng cc cng vic c th. Vic phn cng cng vic v v tr cc cng vic trng doanh nghip cho ngi lao ng, s c hai trng hp xy ra: Khi trnh c nhn cao hn yu cu ca cng vic i hi: nhn vin s ri vo tnh trng nhm chn, thiu ng c lm vic, hiu sut cng tc thp. Khi trnh c nhn thp hn yu cu ca cng vic i hi: do thiu trnh , kin thc v k nng cn thit, nhn vin khng th t c kt qu mong mun. Qu trnh tm kim s ho hp gia nhu cu ca mt t chc v ngun nhn lc ca t chc c thc hin trn hai phng din: - Phng din nh lng: gii quyt vn bin ch, bng cch c gng gim thiu tnh trng tha hoc thiu bin ch. - Phng din nh tnh: gii quyt vn ng c v nng lc lm vic bng cch gim thiu s khng ph hp gia nng lc v yu cu ca cng vic, ho hp ng c lm vic v nhu cu lao ng ca nhn vin vi nhng yu cu m cng vic t ra trong tng lai. Tm li, khai thc v qun l nhn lc hin i c tnh chin lc v ch ng hn nhiu so vi qun l nhn s truyn thng. 3. Cc ni dung ca qun l nhn lc (QLNL) trong t chc Ni dung ca qun l nhn lc trong t chc c th chia theo cc giai on sau y: 1. Giai on chun b v tip cn ngun nhn lc: - Phn tch v thit k cng vic; - Lp k hoch nhn lc; 7

- Tuyn dng nhn vin. 2. Giai on t chc v s dng c hiu qu ngun nhn lc: - Phn cng v hp tc lao ng; - T chc v phc v tt ch lm vic; - Hp l ho phng php lao ng; - nh mc thi gian lao ng; - Tr cng lao ng: tin lng v bo him x hi; - Ci thin khng ngng iu kin lao ng; - Xy dng ch lm vic v ngh ngi hp l; - Tng cng k lut lao ng v thi ua; - nh gi tnh hnh thc hin cng vic ca nhn vin... 3. Giai on pht trin ngun nhn lc: - o to v o to li; - bt v thng tin; - Thay i, thuyn chuyn; - Cho thi vic hay sa thi; Ngoi ra, qun l ngun nhn lc cn gii quyt mt s ni dung quan trng nh: - Bo m thng tin cho ngi lao ng; - y mnh cc hot ng cng on; - Thc hin tt cc quan h lao ng; - Phc li v chia li nhun... Cc ni dung trn u c quan h v tc ng qua li mt thit, cht ch vi nhau. Vi mi ni dung i hi c nhng hnh thc v phng php tip cn khoa hc, linh hot. Tng th cc ni dung to thnh mt h thng, c ch thch hp nht nhm kch thch v ng vin ngi lao ng trong doanh nghip tch cc hon thnh mc tiu chung cng nh thc hin c cc mc tiu ca tng b phn v tng c nhn. 4. Phng qun l nhn lc 8

 nc ta, tu theo quy m hot ng m cc t chc c thit k vi cc kiu c cu t chc khc nhau. Nhng c mt c cu b my qun l c hiu qu nht c phn ln cc t chc p dng l m hnh c cu t chc theo kiu trc tuyn - chc nng. Hot ng ca n da trn c s ch mt th trng, ng thi pht huy tt ti nng ca cc chuyn gia theo cc chc nng chuyn mn ho. Cc lnh o b phn chc nng c trch nhim t vn, c vn, chun b cc quyt nh theo chuyn mn ca mnh (la chn cc phng n ti u) v trnh ln lnh o ca t chc ra quyt nh cui cng. Sau , cc lnh o chc nng s hng dn nghip v, theo di vic thc hin cc quyt nh ny cc b phn trong t chc. Nh vy trong kiu c cu trn, phng qun l ngun nhn lc l mt phng chc nng, c nhim v gip t chc v cc nhn vin cng t c mc tiu ca mnh. C th l, phng qun l ngun nhn lc ng gp mt cch c hiu qu vo vic ci thin hiu qu ca t chc mt cch trc tip, bi tm ra cch thc tt hn v hiu qu hn t cc mc tiu ca n v gin tip ci thin cht lng cuc sng ca mi nhn vin trong t chc. Khi , vai tr then cht ca phng qun l nhn lc l: - Vai tr c vn, t vn cho cn b lnh o v qun l cc cp; v tt c cc nghip v lin quan n cng tc t chc v qun l ngi lao ng trong mi qu trnh hot ng; t khu lp k hoch lao ng, tuyn dng nhn vin, n phn cng, b tr v s dng mt cch c hiu qu ngi lao ng, nh gi chnh xc, i ng tho ng v bo m mi quyn li vt cht cng nh o to, pht trin ngi lao ng; - Vai tr dch v, bo m mi quyn li v dch v cho ngi lao ng: theo ng Lut Lao ng (thc hin lu tr v bo qun h s, bo him y t, phc li, bo him x hi...) va gp phn bo m ng gp mt cch tt nht, hiu qu nht cho cc mc tiu ca t chc, va p ng v tho mn tt hn cc nhu cu chnh ng ca ngi lao ng cng nh gia nh h, ng

thi gip h hon thin khng ngng chnh bn thn mnh trong qu trnh lao ng sn xut v kinh doanh. Ta c th hnh dung cc mng hot ng ca phng qun l ngun nhn lc qua s sau:
Mi trng kinh doanh Thng tin

T chc Nghin cu NNL v cc thch thc Lp k hoch NL v tuyn dng

Cc quan h lao ng - x hi

Cc mc tiu: X hi, Kinh t, Con ngi v Chc nng nhn lc

T chc v nh mc lao ng

o to v pht trin nhn lc

Tr cng lao ng

Thng tin

S 1.1. M hnh phng qun l nhn lc v cc phn h ca n trong t chc

Cc hot ng ca phng qun l nhn lc c thc hin theo cc nhm nhim v c th v c tp hp thnh cc b phn (ban) ca phng. Quy m ca phng cn ph thuc rt nhiu vo quy m ca t chc, cng vi c im v tnh cht phc tp ca cc sn phm cng nh cng ngh ch to chng. Trn c s phn tch cng vic, nh qun l t chc s tnh ton v nh bin lao ng cho phng qun l nhn lc. 10

Ni chung c cu t chc ca phng qun l ngun nhn lc (QLNNL) mt chc vi quy m ln s c cc b phn nh sau:
Trng phng QLNNL

B phn nghin cu ngun nhn lc

B phn t chc v tuyn dng lao ng

B phn o to v pht trin nhn lc

B phn t chc QTL v nh mc lao ng

B phn tr cng lao ng

B phn KL, v sinh v an ton lao ng

B phn y t v bo him

S 1.2. C cu t chc ca phng qun l nhn lc ca mt t chc quy m ln Cc trch nhim ch yu ca cn b qun l nhn lc: + Trong mt k hoch kinh doanh tng th ca t chc, thit k cc mc tiu v nhn lc v ch r s ng gp ca cng tc qun l nhn lc i vi cc mc tiu ca t chc; + Nhn ra cc vn v qun l c th xut hin khi nng cao hiu qu qun l nhn lc; + Thit k ra cc th tc cn thit cho cng tc tuyn dng, s dng v pht trin cn b nhn vin trong t chc; + Thit k v thc hin chnh sch lao ng nng cao nng sut lao ng, tho mn yu cu cng vic, em li li nhun cao cho t chc cng nh li ch chnh ng cho ngi lao ng; + Gip cho cn b qun l cc cp nhn thc c trch nhim ca h trong vic qun l nhn lc ngay chnh b phn m h ph trch; + Cung cp cng c, phng tin cn thit to mi trng lao ng thun li ph hp vi s pht trin ca lc lng lao ng; + m bo nh gi ng v chnh xc kt qu thc hin cng vic, gp phn quan trng vo cng tc o to v pht trin ngh nghip chuyn mn 11

cho ngi lao ng, bo m cng bng trong phn phi li ch cho ngi lao ng, cng nh gii quyt tt mi vn tranh chp gia nhng ngi lao ng; + Gip ngi lao ng hiu r chnh sch qun l v nng cao hiu bit ca ngi lao ng i vi cng tc qun l. Quan tm n mi quy nh ca Chnh ph trong khi vn phi bo m li ch chnh ng ca ngi lao ng... Nhn vin qun l nhn lc l nhng ngi c o to chuyn mn v nghip v, s trc tip thc hin nghip v qun l nhn lc trong cc t chc. Do , h chnh l cc chuyn gia, tham mu c lc cho lnh o cc cp v vn thu ht, xy dng, s dng, pht trin v bo v ngun nhn lc. Chnh t cc cng vic ny i hi nhn vin qun l nhn lc phi c trnh i hc tr ln, c kin thc v con ngi, v x hi, v tm sinh l lao ng, v lut php cng nh kin thc v kinh t, k thut - cng ngh ca t chc... Cc chuyn gia qun tr ngun nhn lc phi bit tch lu kinh nghim, tip xc rng ri, bit lng nghe v thu thp kin t nhng ngi lao ng, c tm huyt, c o c, bit gii quyt cng vic mt cch linh hot, hp l, cng bng... Tuy cha c hnh mu chung cho mi t chc v quy m v s lng nhn vin qun l nhn lc, nhng kinh nghim thc t cho thy: - Trong cc t chc rt nh (di 10 ngi lao ng) th ngi qun l t chc kim nhim lun chc nng qun l nhn lc; - Trong cc t chc nh (trn, di 100 ngi lao ng) th ch cn mt hay hai chuyn gia thc hin chc nng qun l nhn lc; - Trong cc t chc va (t 200 ngi lao ng tr ln) th ch cn c mt ban hay mt phng qun l nhn lc; - Trong cc t chc ln (hng nghn ngi lao ng) th c khi hnh thnh nhiu b phn hay nhiu phng cng tham gia qun l nhn lc... 12

5. Bn cch tip cn hin i nh qun tr cn bit Khi cp n ngha ca ngun nhn lc trong cc t chc v cc doanh nghip, cc nh kinh t v cc gio s pht biu nh sau: - Gio s, tin s Letter C.Thurow - nh kinh t v qun tr hc thuc Vin Cng ngh K thut Matsachuset (MIT) cho rng: "iu quyt nh cho s tn ti v pht trin ca cng ty l nhng con ngi m cng ty ang c. phi l nhng con ngi c hc vn cao, c o to tt, c o c, c vn ho v bit cch lm vic c hiu qu..." - Gio s, tin s Gary Backer, ngi c gii thng Nobel v kinh t nm 1992 vi cc cng trnh khoa hc v "vn con ngi" (The Human Capital) vit: "Cc cng ty nn tnh ton, phn chia hp l cho vic chm lo sc kho, hun luyn, nng cao trnh ngi lao ng t nng sut cao nht. Chi ph cho gio dc, o to, chm lo sc kho ca nhn vin phi c xem l mt hnh thc u t...". - Gio s Felix Migro th kt lun rng: "Qun tr nhn lc l ngh thut chn la cc nhn vin mi v s dng cc nhn vin c sao cho nng sut v cht lng cng vic ca mi ngi t mc ti a c th c"...(1). - Gio s Derick Harbison, trong tc phm "Kinh t hc cho th gii th ba", lp lun nh sau: "Ngun nhn lc l nn tng ch yu to ra ca ci cho cc nc. Tin vn v ti nguyn thin nhin l cc nhn t th ng trong sn xut, con ngi l tc nhn tch cc ch ng tch ly vn, khai thc ti nguyn thin nhin, xy dng cc t chc x hi, kinh t v chnh tr v a s nghip pht trin t nc tin ln. R rng l t nc no bt lc trong vic pht trin tay ngh v kin thc cho nhn dn mnh v khng s dng nhng ci mt cch hu hiu trong nn kinh t quc dn, nc s khng th pht trin c bt c ci g"(1).

(1) (1)

Qun tr nhn s. Nxb. Thng k, Nguyn Thanh Hi. Kinh t hc cho th gii th ba. Gio s Derick Harbison.

13

Nu qun l nhn lc trong mt nn kinh t quc dn cp n c ch hnh thnh, chun b v s dng c hiu qu ngun nhn lc trong ton x hi, th qun l nhn lc trong cc t chc trc tip nghin cu, phn tch cc hnh thc, cc phng php tt nht lin quan ti vic hnh thnh v s dng c hiu qu nht ngun nhn lc. Chng ta c th hc hi kinh nghim ca cc t chc Nht Bn trong vng na th k qua vi trit l nhn s v chin lc con ngi mang mu sc vn ho dn tc. l ch thu dng sut i, l chnh sch i x kho lo ca ch doanh nghip nh s dng con ngi ng kh nng ca h, ng thi khng ngng bi dng ngun nhn lc, to iu kin cho mi ngi pht huy ti nng, tr tu sng to, ht lng v s nghip ca cng ty v cng l v chnh bn thn ngi lao ng... Nh vy, tr thnh mt cn b qun tr ngun nhn lc gii, nh qun tr cn bit da trn bn cch tip cn hin i sau y: + Tip cn v con ngi: Qun l ngun nhn lc l qun l con ngi, do phi bit ch ti cc li ch ca h trong qu trnh h thc hin mc tiu ca t chc. Hn na mun qun l tt h, cc nh qun l phi rt hiu bit v con ngi, phi bit tn trng h cng nh bit ng vin kh nng tch cc, ch ng, sng to... cn tim n trong mi ngi nhn vin. Nh m x hi v cc t chc mi c th thnh cng v pht trin nhanh chng c... + Tip cn v qun l: Qun l l tng hp cc hot ng c thc nhm thc hin mc ch v mc tiu ca t chc thng qua n lc ca cc c nhn. Qun l gm cc hot ng: lp k hoch, t chc, ch huy, iu phi v kim tra. Qun l ngun nhn lc l trch nhim ca ngi qun l trong t chc. Phng qun l ngun nhn lc phi c vn, phc v cho cc cn b qun l trong n v h c th qun l ngy cng tt hn ngi lao ng trong b phn ca mnh... + Tip cn v h thng: T chc l mt h thng phc tp v m ra mi trng bn ngoi, m trong mi b phn v c nhn l cc phn h v cc 14

phn t c quan h cht ch, mt thit vi nhau thc hin nhng mc ch, mc tiu chung ca n. Ch mt phn t no khng bnh thng th c t chc s b nh hng. Do , ngoi vic bit phn cng lao ng mt cch hp l cho tng c nhn v tng b phn, cc nh qun l cn phi bit to lp iu kin lao ng tt nht cho h tin hnh cc hot ng, cng nh phi bit quan tm mt cch hp l, hi ho nht n li ch ca h trong qu trnh pht trin t chc; + Tip cn v mt ch ng tch cc: ngoi vic to lp v duy tr mt cch tch cc cc c gng ca tng c nhn v b phn trong mt t chc, cn b qun l ngun nhn lc cn phi nhn thy trc c thch thc cng nh cc vn c nh hng n con ngi v kt qu lao ng ca h, t c s chun b trc, o to trc, phng trc nhm lm tng s ng gp mt cch ch ng, tch cc hn na ca tt c mi nhn vin trc khi cc thch thc xut hin... Tm li, cc yu cu i vi nh qun tr doanh nghip, qun tr nhn s hin nay: phi c ti nng thc s, c o c tt, c hc vn, c vn ho, ngh lc v ch, bit cch lm vic vi con ngi, bit ngh thut qun l con ngi v lun l tm gng, ngi bn tin tng ca ngi lao ng trn con ng tin ti vn minh v hnh phc. II. MI TRNG V CC THCH THC I VI QUN L NHN LC 1. Mi trng qun l nhn lc Mi trng l ton b cc yu t (iu kin) t nhin v x hi, trong con ngi, t chc v cc sinh vt tn ti v pht trin trong mi quan h gia chng... Mi trng l ton b cc nh ch v cc lc lng bn ngoi t chc, c nh hng n hot ng v thnh qu ca t chc... C nhiu cch phn loi mi trng. Chng hn, phn loi theo ba cp nh: mi trng v m, mi trng tc nghip ca ngnh c th v hon cnh ni ti ca t chc, chng c m t theo bng 1.3 di y. 15

Mi trng v m bao gm cc yu t nm bn ngoi t chc, nh hnh v c nh hng n mi trng tc nghip ca cc ngnh c th cng nh hon cnh ni ti ca cc t chc. N to ra nhng c hi, nhng thun li cng nh nhng thch thc, kh khn, nguy c v ri ro cho mi ngnh v mi t chc... Mi trng tc nghip ca ngnh c th bao hm cc yu t v cc lc lng can thip ch yu nm bn ngoi t chc. N cng nh hnh v to nn mi quan h qua li, cnh tranh gia cc t chc; Hon cnh ni ti ca t chc bao gm cc yu t bn trong, chi phi qu trnh hot ng ca t chc v t chc c th kim sot c chng... Bng 1.3. Mi trng kinh doanh v cc cp ca n

Mi trng v m Bao gm cc mi trng thnh phn 1. Mi trng ti nguyn 5. Mi trng chnh tr v lut php 2. Mi trng nhn khu trng ngnh c th k thut v cng ngh 6. Mi trng Mi 3. Mi trng ch hot ng ca ngnh Mi trng sinh thi 7. - Quy kinh t 4. Mi trnglc lngx hi - Cc vn ho can thip ch8. Mi trng quc t yu: 1. Cc i th cnh tranh hin ti 1. Ngun nhn lc 2. Kh nng v marketing 3. Kh nng v ti chnh 3. Hng ho thay th 2. Cc i th tim cnh ni ti ca t chc nh cung cp 4. Cc Hon n s xut hin 4. Kh nng 5. Khch hng ngh v k thut cng 5. Kh nng v sn sut 6. Nn np qun l

16

T mi trng kinh doanh, cc nh qun l hnh dung r hn mi trng qun l nhn lc v chia mi trng qun l nhn lc thnh mi trng bn ngoi v mi trng bn trong t chc. Hnh v di y gii thiu r mi trng qun l nhn lc vi cc yu t bn ngoi v bn trong t chc. Bng 1.4. Mi trng qun l nhn lc i vi cc t chc
Ti nguyn Nhn khu Sinh thi Khoa hc v k thut Chnh tr Lut php Mi trng bn ngoi t chc Kinh t X hi Vn ho Mi trng bn trong t chc Nhim v / bn phn Chin lc / chnh sch Vn ho cng ty C ng Marketing Ngun nhn lc Sn xut Cng on Ti chnh R&D Nn np qun l ... Quc t Cc i th tim n Cc i th cnh tranh Hng ho thay th Cc nh cung cp Khch hng

Mi trng qun l nhn lc bn ngoi bao gm tt c cc yu t c nh hng n hot ng qun tr nhn lc ca t chc. N bao gm cc mi trng thnh phn ca mi trng v m v cc yu t thuc mi trng ngnh c th nh: mi trng ti nguyn v nhn khu, mi trng chnh tr v lut php, mi trng vn ho v x hi, mi trng kinh t, mi trng khoa hc, k thut v cng ngh, cc i th cnh tranh, cc nh cung cp, khch hng... Mi trng qun l nhn lc bn trong cng bao gm tt c cc yu t bn trong ca mt t chc v c chi phi, nh hng n hot ng qun tr nhn lc ca t chc nh: cc c ng, nhim v ca cng ty, chin lc kinh doanh, c im v trnh ca ngun nhn lc, trnh v kh nng ti chnh, trnh v kh nng v k thut v cng ngh, trnh v kh nng qun l ca cc cn b...

17

Vi cch phn loi ny, cc nh qun l nhn lc s d dng nh gi su sc cc nhn t c bn ngoi cng nh bn trong c nh hng n cng tc qun tr nhn lc t h c cc i sch ng ph mt cch kp thi vi s bin i ca cc yu t thuc mi trng kinh doanh. 2. Cc thch thc i vi qun l nhn lc Ngy nay khi mi trng kinh doanh lun lun bin ng v pht trin th cc yu t cng bin ng phc tp v c nh hng rt ln n cc thnh qu ca mi doanh nghip, nh hng n cng tc qun l ni chung v n qun l nhn lc ni ring. C th chia cc thch thc ny thnh 3 loi sau: - Cc thch thc bn ngoi; - Cc thch thc bn trong; - Cc thch thc v ngh nghip qun tr nhn lc. V cc loi thch thc bn ngoi v bn trong l rt nhiu, nhng y ta ch nu mt vi loi c bn. Mt khi cc thch thc ny xut hin, cc nh lnh o ca t chc phi bit phn tch, nhn nh s tc ng v c cch ng x kp thi v hp l. + Thch thc v s a dng v lao ng trong mt t chc: H khc nhau v ngun gc dn tc, v tn gio, v trnh vn ho, v ti nng v tui tc... th cng tc qun l nhn lc cng thm kh khn v phc tp hn; + Thch thc v cng ngh: S pht trin nh v bo ca k thut v cng ngh nh hng ng k n ngun nhn lc ca cc t chc, i hi h phi bit nng cao trnh ngh nghip nu khng mun b tt hu. iu lm cho cc nh qun l phi bit la chn v thch ng vi s tin ho v cng ngh, phi bit quan tm o to v pht trin cho ngun nhn lc; + Thch thc v kinh t: Cnh tranh mang tnh cht quc t v ngy mt khc nghit khin cho cc t chc phi thay i mt cch linh hot v kp thi i vi hnh vi, cc phng php sn xut ca mnh... a ra c sn phm c cht lng cao hn, gi c hp l hn, p ng tt hn nhu cu ca ngi tiu dng. Cng v nhn thy tm quan trng v con ngi, cho nn cc 18

t chc mt mt, gim s lng lao ng khng cn thit v mt khc, bit ginh ly ngi ti gii v pha mnh cnh tranh c vi cc i th... + Thch thc t nhu cu ca cc ng ch doanh nghip: Trong mi ngnh, cc ng ch, mc d u mong mun phn li ch c nhn ca mnh l khng ngng tng ln, nhng h thng phi thng nht v cam kt mt s nht tr vi nhau v s qun l nhn lc v v quyn li ca ngi lao ng (nh tin lng ti thiu, khen thng, gi lm vic v cc iu kin lao ng ni chung...). Chnh nhng bn cam kt ny hn ch hot ng ca cc gim th v phng nhn s trong vic qun l ngi lao ng. Nh vy, i vi c hai bn cc thch thc ny t ra l phi t c mc tiu m khng lm nh hng n bn cam kt . + Thch thc t nhu cu v li ch hp php ca ngi lao ng: Mi nhn vin u mong mun c doanh nghip p ng ngy cng cao v nhu cu vic lm v iu kin lao ng tt hn; lng bng v cc khon i ng, c hi thng tin, cng nh cht lng cuc sng ca h... + Thch thc t vn ho ca t chc, vn ho doanh nghip: N l bu khng kh x hi v tm l ca t chc, l h thng cc gi tr, cc nim tin, thi quen c hnh thnh trong phm vi t chc, chng tc ng n cu trc chnh thc ca t chc v to ra chun mc hnh vi ca t chc. Vn ho t chc l sn phm ca ton b cc kha cnh nh: phong cch ca ngi lnh o, ch quyt tm ca ban lnh o cng vi s thnh t hay s tht bi ca h cng nh ca t chc, s i x vi khch hng, s i x vi nhn vin, mi quan h gia lnh o v nhn vin, trch nhim i vi x hi v mi trng... N th hin v nhng qu kh v hin ti ca t chc, gp phn to nn truyn thng vn ho ca t chc. Thch thc ny i hi cc nh qun l phi bit la chn, iu chnh theo hng tch cc ca vn ho t chc... + Thch thc v ngh nghip: Nhn vin qun l nhn lc phi c kin thc nh: hiu bit su sc v con ngi; quan h lao ng v x hi; bit la 19

chn v thay th nhn vin; bit t chc qu trnh lao ng; bit o to v pht trin nhn vin; am hiu v sc kho v an ton lao ng; bit xy dng v thc hin tt cng tc tin cng, tin lng, phn chia li nhun... Ngoi cc kin thc trn, ngi nhn vin qun l nhn lc cn phi c o c ngh nghip, n th hin bng chnh o c, lng tm, trch nhim ca c nhn vi ngh qun l nhn lc la chn. Ngy nay, khi ngi lao ng c o to tt v c trch nhim vi chnh mnh trc cng ng th h mi pht huy ht tim nng ca mnh. iu , phn ln ph thuc vo s quan tm, chm lo ca nh qun tr trong cc t chc. V ch khi mi nhn vin trong t chc s: * Dm gnh vc cng vic, dm nhn trch nhim gii quyt cc vn , n lc, tch cc khng ngng nng cao hiu bit v kinh nghim, cng nh truyn t chng trong t, i hay nhm cng tc. * i mi, sng to trong cng vic nng cao hn na mc tiu ca t chc; * Gii thiu t chc tt hn cho khch hng v x hi; * Nhit tnh cng tc v cm thy t ho l mt thnh vin ca t chc... Tm li, trn c s hiu bit su sc v con ngi, nh qun tr ni chung v cc nhn vin qun tr nhn lc ni ring s c iu kin thuyt phc h, bit to ng lc v thc y h lm vic, hng ti hon thnh mi mc tiu ca t chc, cng nh t c mc tiu ca chnh bn thn nhng ngi lao ng trong t chc.

20

II. CHNH SCH V M HNH QUN L NGUN NHN LC3 1. Qu trnh pht trin t tng qun l ngun nhn lc Trong lch s qun l ca cc nc pht trin phng Ty, c th ni trng phi qun l mt cch khoa hc c in do Taylor i din v khoa hc tm l cng nghip trong thi k s khai ca n l giai on khi u ca khoa hc qun l ngun nhn lc. Trong giai on ny, trung tm ca qun l v thng qua phng php lm vic khoa hc nng cao nng sut lao ng. Vo cui th k 19, do dn s tng nhanh,th trng c m rng nn nhu cu hng ho tng ln, i hi pht trin sn xut vi tc cao. Trong bi cnh , vic s dng my mc thay cho sc ngi v nng cao nng sut lao ng tr thnh vn quan trng nht ca qun l. Mc d nhng bin php qun l lc h thp nhn phm ca con ngi nhng nng sut lao ng tng ln 300%, to ra cuc cch mng cng nghip huy hong trong lch s. Taylor cho rng qun l mt cch khoa hc l mt cuc cch mng su sc v tm l. Ht nhn ca cuc cch mng l dng phng php "khoa hc" thay th cho phng php "kinh nghim". Qun l nhn s l giai on th hai ca lch s qun l ngun nhn lc. Do s pht trin v kinh t, x hi v vn ho, phng php qun l lao ng c in khng cn thch hpna. Mt ch qun l nhn s c h thng l mt s m hnh qun l nhn s. Nhng m hnh qun l ny ch yu ly "cng vic" lm trun tm. Th d, lc tuyn dng nhn vin, nh qun l nhn mnh s thch ng ca nhn vin vi cng vic v tiu chun nh gi thnh tch ca nhn vin. Ni tm li l xut pht t yu cu cng vic quyt nh vic tuyn dng, cn tiu chun tr lng th cn c vo c trng ca cng vic. T tng v phng php qun l ny pht huy c hiu qu trong iu in pht trin kinh t x hi lc .

Phng php qun l nhn s, bin son: L Anh Cng - Nguyn Th L Huyn - Nguyn ThMai - NXB Lao ng x hi - H Ni (2005)

21

Nhng cng vi s pht trin nhanh chng ca khoa hc k thut, thi i tin hc t ra cho cng tc qun l nhng yu cu cao hn. Trong thi i ny, tnh nng ng ca con ngi trong cng vic tr nn quan trng hn i vi hiu sut v cht lng cng tc. T tng qun l ngun nhn lc ny sinh chnh t yu cu . T tng qun l ny "ly con ngi lm trung tm", to thnh mi lin h hu c gia pht trin ca con ngi v s pht trin ca doanh nghip. Do , thi i qun l ngun nhn lc cn c gi l thi i khi phc s quan tm i vi con ngi. Vit Nam, cho n nay qun l ngun nhn lc vn l mt cm t mi l i vi nhiu ngi. H cha phn bit c s khc nhau gia vic qun l ngun nhn lc vi vic qun l lao ng. y khng ch l s khc nhau v t ng m l s thay i v t tng, l lun v phng php. Do , mi cn b qun l cn phi thch g vi s pht trin kinh t, x hi, vn ho, tip thu mt cch c h thng t tng, l lun v phng php qun l mi. 2. Quan nim v nhn ti trong iu kin kinh t th trng Kinh t th trng l mt h thng cc loi th trng hp thnh. N bao gm: th trng sn phm, th trng vn, th trng k thut, th trng lao ng. Qun l ngun nhn lc l cng vic gn lin vi th trng lao ng. Nhiu nm nay, do chng ta khng tha nhn sc lao ng mang thuc tnh hng ho nn trong vic xc nh chnh sch nhn s v qun l con ngi, c nhng vic lm tri vi quy lut c bn ca qun l. Quan im coi sc lao ng l hng ho, nhn b ngoi th khng c g quan trng, nhng li rt c ngha trong cng tc qun l. Phng php qun l bt ngun t chnh sch qun l, chnh sch qun l li bt ngun t t tng qun l. Trong iu kin kinh t th trng, sc lao ng l hng ho.Do , ngi lao ng c quyn yu cu ngi s dng lao ng tr gi ng mc cho sc lao ng ca h. iu i hi chng ta phi t vn quyn dng ngi ca doanh nghip v quyn la chn ch lm vic ca ngi lao ng l hai vn cng tn ti song song. 22

Trong iu kin kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, ngi lao ng cn l ngi s hu t liu sn xut. Nhng quan h s hu ny khng lm cho h c qun chi phi mt cch trc tip nhng t liu sn xut c th no. Do vy, c nhn ngi lao ng thng khng coi quyn s hu ny l quyn s hu thc s. Xt trn gc ny, ngi lao ng thuc v ton x hi ch khng phi thuc v mt doanh nghip no. Mt khc, thc l ng ch doanh nghip khng th hnh thnh mt cch t pht. c bit, quan h gia ngi lao ng vi doanh nghip l quan h hp ng nn kh linh hot. V vy, nu doanh nghip mun gi nhng ngi lao ng gii th phi lm cho h hi lng, phi c chnh sch tho ng thu ht h. Nhn ti m chng ta cp y l nhng ngi lao ng gii hoc nhng ngi lao ng m x hi thiu. Khi nim nhn ti trong tng ngnh, trong tng doanh nghip cng khng ging nhau. B qut thu ht, lu gi nhn ti l ch tha nhn v th hin gi tr ca nhn ti. Chnh sch nhn s gi vai tr v cng quan trng trong cuc cnh tranh thu ht nhn ti. Trong my nm gn y, tnh trng tht thot nhn ti ang e do s tn ti v pht trin ca cc doanh nghip Nh nc. Nguyn nhn cn bn l cc doanh nghip nh nc khng pht huy c gi tr ca nhn ti. Nu tnh hnh ny khng c nhanh chng thay i th kh nng tn ti ca cc doanh nghip nh nc s b suy gim mnh. Trn gc v m, s chuyn dch lao ng gia doanh nghip ny vi doanh nghip khc l mt vic tt. Nhng i vi mi doanh nghip, s tht thot nhn ti s dn n nhng tn tht to ln. c bit l, trong iu kin th ch php lut cha c kin ton, s tht thot nhn ti s i km s tht thot v b quyt k thut, b mt kinh doanh ca doanh nghip, khin cho nng lc ca i th cnh tranh tng ln, th phn ca doanh nghip b thu hp. Trong thc t, c rt nhiu v d minh chng cho hin tng ny. Qu trnh ci cch th ch kinh t theo chiu su dang t ra mt vn l; do nh tr thnh hng ho, vn bo him x hi, bo him y t c x hi ho, 23

vic k kt hp ng lao ng tr thnh ph bin. Do ,lu gi ngi lao ng gii tr thnh vn cn c xem xt mt cch nghim tc. Nh ni trn, vic xy dng mt chnh sch nhn s mang tnh cnh tranh l mt nhim v cp bch. Ht nhn ca chnh sch nhn s l coi trng nng lc nhn vin. iu ny khng ch l mt quan nim m c nhng ni dung thit thc. N c th hin tt c cc khu ca cng tc qun l nh tuyn dng, thng cp kim tra thnh tch, phn phi tin lng, o to, pht trin, bo him phc li. Thng qua cc chnh sch , ngi lao ng c ng vin khng ngng vn ln. Do doanh nghip phi coi vic tng cng th ch qun l vi m l mt nhim v quan trng thc hin ch doanh nghip hin i. Nhng trong qu trnh cnh tranh vn phi tun theo quy tc nht nh. l ch qun l, Ch qun l l s th hin nguyn tc qun l. l nhng chun mc hnh vi m mi ngi buc phi thc hin. Ch qun l th hin trnh qun l tng hp ca mt doanh nghip.Ch qun l cng c th, chi tit v c chp hnh cng trit th hot ng ca doanh nghip cng quy c. Nu khng c ch th cng tc qun l th tr nn tu tin, khng th t c tnh cng khai v s tr thnh v hiu, thm ch c khi cn lm hng vic. V vy, c th thy rng, quan nim nhn ti phi c th hin thnh mt ch qun l hu hiu mi c th thu ht, lu gi, o to c ngy cng nhiu nhn ti. 3. La chn chnh sch qun l ngun nhn lc. 3.1. Nhn t ch yu cn cn nhc khi vch chnh sch nhn s Chnh sch nhn s l s th hin mt cch tng hp quan nim qun l ngun nhn lc, th hin nhng nguyn tc qun l; nht nh. Khi hch nh chnh sch nhn s, doanh nghip cn ch nhng nhn t sau y:

24

Nhn t khch quan Nhng nhn t khch quan nh hng n chnh sch nhn s ca doanh nghip bao gm: chnh sch lao ng ca nh nc, tnh hnh th trng lao ng,tnh hnh pht trin khoa hc k thut, truyn thng vn ho, quan nim gi tr ca x hi Chnh sch lao ng l nhng vn bn php lut ca nh nc v vic lm,qun l lao ng m doanh nghip phi tun theo. Th d, nhng quy nh ca nh nc v tuyn dng, hp ng lao ng, thi vic, bo him, tin lng, o to,nh hng ca th trng lao ng i vi chnh sch nhn s ca doanh nghip ch yu c th hin quan h cung cu v lao ng. i vi nhng loi lao ng c bit m cung khng cu th doanh nghip phi c chnh sch nhn s thch hp thu ht v lu gi h. Nu cung ln hn cu th chnh sch nhn s ca doanh nghip phi c tnh cnh tranh. nh hng ca khoa hc k thut i vi chnh sch nhn s ca doanh nghip l nh hng gin tip. N pht huy tc dng thng qua yu cu v t cht nhn vin kt hp vi tnh hnh cung cu trn th trng lao ng. Th d, i vi nhng lao ng k thut m doanh nghip cn n hoc s cn n, nhng trn th trng lao ng khng c sn th doanh nghip phi c chnh sch bo v, lu gi h h khi b i ni khc. i vi nhng lao ng m th trng c sn th doanh nghip khng nn t chc t o to tit kim chi ph. nh hng ca cc quan nim gi tr x hi i vi con ngi hin nay cng l nhng iu cn tnh n. Bi v khi nhng quan nim gi tr trong x hi hnh thnh th chng ta kh c th thay i chng. V d, quan im ca lp tr hin nay trong vic chn ngh, c thi ca h trong vic thuyn chuyn cng tc. Do , khi hoch nh chnh sch nhn s, chng ta phi tha nhn thc t . ng thi, cng phi xt n truyn thng vn ho v nh hng ca n i vi cng tc qun l. 25

Nhn t ni b Nhn t ny ch yu bao gm tnh trng ngun nhn lc, c s ca qun l, phong cch qun l v xu hng gi tr ca cn b qun l cao cp. V tnh trng ngun lc v s thch ng ca n vi s s vt cht ca doanh nghip (thch ng hay khng thch ng). Nu c s vt cht ca doanh nghip mang tnh c nh cao, t c kh nng thay i tnh trng ngun nhn lc ph hp vi nhu cu tng th th cn phi thc hin mt chnh sch nhn s n nh. Nhng nu tnh hnh khng nh vy, th cn p dng mt chnh sch nhn s c iu chnh khi cn thit. C s qun l l iu kin quan trng thc thi chnh sch nhn s. Khi c s qun l tng i yu th trong chnh sch nhn s phi ch trc tin n vic quy phm ho cng tc qun l. Vic hoch nh chnh sch qun l cn phi dnh ch iu chnh trong tng lai. ng thi cng phi xt n phong cch qun l, xu hng gi r ca ngi qun l cao cp. Nhn t tng hp Trong loi nhn t ny, iu quan trng nht l chin lc kinh doanh v quy hoch pht trin ca doanh nghip. Chin lc kinh doanh v quy hoch pht trin ca doanh nghip phi c hoch nh trong nhng iu kin khch quan v ch quan ca doanh nghip, phn nh t tng kinh doanh ca doanh nghip. Chnh sch nhn s phi phc v chin lc kinh doanh ca doanh nghip y. V d, chin lc kinh doanh xc nh quy m sn xut, tnh trng k thut, quy trnh cng ngh v t cng xc nh nhu cu nhn lc v phng thc qun l. 3.2. Cc chnh sch nhn s c th la chn C rt nhiu loi chnh sch nhn s v tiu chun phn loi cng khc nhau. Nhng ni chung c th chia lm 3 loi: loi kh c lao ng, loi khai thc ti nguyn v loi quyn bin. Vi nng chnh sch nhn s khc nhau, quy lut qun l v c im qun l cng rt khc nhau. iu cn lu

26

 l vic phn loi chnh sch nhn s l do con ngi t ra, cc c im ca n khng phi l tut i nn khng th sao chp mt cch cng nhc. 3.2.1. Loi k c lao ng c im ca loi hnh ny l quan h gia ngi lao ng v doanh nghip c xc nh bng hp ng lao ng trong mt thi gian nht nh, vic iu chnh quan h gia ngi v vic trong ni b doanh nghip phi da vo th trng lao ng bn ngoi. iu i hi phi c mt th trng lao ng tng i pht trin (mc pht trin ca th trng lao ng c th hin cng lm vic ca sc lao ng). Hin nay, phn ln cc nc u M, p dng chnh sch ny. Nhng chnh sch qun l ny hi thin v hiu qu s dng trong thi gian ngn nn mc nht nh s nh hng n tim lc pht trin lu di ca doanh nghip. Mt l, khi s dng chnh sch nhn s ny, cn mang li cho nhng ngi c nng lc nhiu li ch thu ht v lu gi h. Nu khng lm nh vy th khng th hin c gi tr ca nhn ti. Hai l, trng tm qun l ca loi hnh ny l s thch ng ca nhn vin i vi cng vic v ly cng vic lm trung tm v nhn vin thng xuyn thay i cn c trng cng vic th khng thay i. Nu doanh nghip "ly con ngi lm trung tm" v cn c vo nng lc mi ngi thit k cng vic th khi nhn vin no di chuyn i ni khc, s kh kim c ngi c kt cu nng lc v c im tng t. Do , cn phi ly cng vic lm trung tm, cn c theo yu cu cng vic la chn, kim tra, o to, xc nh mc lng ca nhn vin. Ba l, phi xy dng nhng quy nh r rng v cng vic. thc hin s qun l theo m hnh "ly cng vic lm trung tm" mt cch hu hiu, doanh nghip cn c quy nh bng vn bn v quyn hn, trc trch ca mi cng vic, quy trnh thao tc, tiu chun chp hnh, t cch nhn vin, ly lm cn cu cho cng tc qun l, ng thi cng l c s cnh tranh cng bng. 27

Bn l, ch trng gi tr s dng tc thi ca nhn vin. Khi tuyn dng nhn vin, cn ch tri thc, kinh nghim, k nng ca ngi n tuyn, u tin nhng ngi tng tri trong cng vic. Nh vy, sau khi c tuyn dng, h c th lm vic ngay, khng cn mt nhiu chi ph o to Nm l, phi c bin php kim tra s thch ng ca nhn vin i vi cng vic. Mc d khi tuyn dng, doanh nghip t chc thi trc nghim hoc vn p nhng nhn vin c thch ng vi cng vic hay khng th phi tra cng tc thc t mi c th nh gi c. Khi nng lc ca nhn vin vt qua yu cu, nu doanh nghip khng kp thi thng cp th c nguy c h b i ni khc. Ngc li. nu nng lc nhn vin khng p ng yu cu th s nh hng n cht lng v hiu sut cng vic. Su l, trong cng tc o to, phi t yu c nng cao hiu sut cng vic ln hng u. iu c ngha l vic o to phi thit thc nhm tit kim chi ph o to, sau khi c o to, nng lc cng tc c nng cao, h s tm cch chuyn i ni khc c li hn. Tuy nhin, nhc im ln nht ca m hnh ny l c th lm suy yu kh nng qun t ca doanh nghip, tch ri li ch ca doanh nghip vi s c mt ca c nhn. Khi doanh nghip pht trin chm chp hoc nh tr, nhng nhn vin c trnh cao s b i ni khc. V vy, khi p dng m hnh ny, phi lng trc n iu . 3.2.2. M hnh khai thc ngun nhn lc c trng ca m hnh ny l thng qua vic o to nhn vin c cht lng cao gii quyt vn thch ng gia ngi v vic, Trong m hnh da vo hp ng lao ng, doanh nghip da vo th trng lao ng bn ngoi l chnh. Cn trong m hnh ny ch yu l da vo th trng lao ng ni b. Mc cnh tranh trn th trng lao ng ni b thp hn th trng lao ng bn ngoi. S chuyn dch nhn vin trn th trng lao ng ni b l chuyn dch trn mt mt bng. Cn s chuyn dch nhn vin trong m hnh hp ng l s chyn dch ln v xung. 28

Chnh sch nhn s trong m hnh ny ch trc tin n thm nin cng tc ca nhn vin. Cn phi tha nhn mt s tht l nu c o to c k hoch v rn luyn trong thc t th tri thc, kinh nghim v k nng ca nhn vin s dn c nng cao. Trong iu kin , thm nin cng tc cng l mt nng lc. Chnh sch nhn s ca Nht Bn v c bn thuc m hnh ny. Trong tm qun l ca m hnh ny l s thch ng ca nhn vin i vi doanh nghip. T tng qun l ca n l ly con ngi lm trung tm, th hin cc mt sau y: Mt l, khi hoch nh t chc cng vic, phi tnh n yu t con ngi. Mc d vic xc nh chc trch, quyn hn l cn c quan trng ca cng tc qun l nhng nu chc trch, quyn hn c xc nh qu t m s hn ch tnh ch ng ca nhn vin trong cng vic. Do , khi p dng m hnh ny, gii hn chc trch khng nn qu g b c th khai thc ngun lc t hai pha. Khi nng lc nhn vin khng p ng chc trch cng vic th phi khai thc nng lc ca h. Khi nng lc nhn vin cao hn chc trch th ni rng chc trch ca h m bo s thch ng gia ngi v vic. Hai l, ch trng gi tr khai thc ca nhn vin. Cn c vo chin lc pht trin kinh doanh ca doanh nghip o to v khai thc nhng ngi m doanh nghip cn thit. l mt c im cn thit ca m hnh ny. Khi tuyn dng nhn vin, cn c bit nhn mnh gi tr khai thc lu di ca h. Cn ch tuyn dng nhng ngi tr tui,c kh nng thch ng cao ri cn c vo nhu cu ca doanh nghip o to, c bit ch xem xt tim nng pht trin ca nhn vin. Ba l, cn c quy hoch pht trin nhn vin lu di. C s ca m hnh ny l o to nhn vin v cc loi pht trin doanh nghip. Do , doanh nghip cn cn c vo chin lc pht trin kinh doanh ca mnh lp ra quy hoch o to v pht trin nhn vin ph hp vi nhu cu ca doanh nghip. Nh vy, doanh nghip s khng ngng c c mt i ng nhn 29

vin cho nhu cu nc mt m cn chun b c i ng nhn vin trong tng lai. Bn l, tng cng s thch ng ca nhn vin i vi vn ho doanh nghip. Xy dng nn vn ho doanh nghip c sc qun t cao, nng cao s thch ng ca nhn vin i vi vn ho doanh nghip l mt yu cu khch quan n nh i ng nhn vin, ngn nga tnh trng tht thot nhn vin, gy tn tht cho doanh nghip. Trong iu kin nhn vin c th t do chn ni lm vic, s tht thot nhn vin s dn n nhiu ri ro cho doanh nghip. Bin php duy nht gim bt ri ro l n nh nhn vin, nht l nhng cng nhn vin gii. Nm l, xy dng ch khen thng m trng tm l khen thng tp th. Khc vi m hnh hp ng, m hnh ny thin v vic xy dng sc mnh cng ng. Ch khen thng c nhn thng to ra s ganh ua gia cc c nhn, lm suy yu sc mnh cng ng. Ch khen thng tp th s to ra sc mnh cng ng. Lm nh th khng phi l loi b s ganh ua tp th, qua nng cao sc hi t ca cng ng. Su l, khuyn khch phng thc qun l c s tham gia ca cng nhn vin. Thc t chng minh phng thc qun l ny khng nhng c th pht huy tch cc, sng to ca cng nhn vin m cn c tc dng tng cng kh nng hi t ca cng ng. Mt s cn b qun l cho rng cng nhn vin km nng lc nn khng tin vo phng thc qun l ny. Nguyn nhn ca tnh hnh ny l do h khng c s hiu bit y v phng thc qun l c s thm gia ca cng nhn vin. Cng nhn vin tham gia qun l doanh nghip khng c ngha l mi ngi trong s h u tham gia quyt sch cp cao nht. Nu mi cng nhn vin u c th iu khin cng vic ca mnh mt cch hu hiu th iu cng c th coi l tham gia qun l. cc doanh nghip ca Nht Bn thng p dng ch a n. l hnh thc c bn ca phng thc qun l ny.

30

Nhc im ln nht ca chnh sch qun l ngun nhn lc ch trng nhiu n thm nin cng tc l n km hm s pht trin nhanh chng ca nhng ngi cha c thm nin cng tc lu di nhng c nhiu nng lc. Trong thi i ny, do t cht ca nhn vin c nng cao, nhc im ngy cng bc l r nt. 3.2.3. M hnh quyn bin Chnh sch qun l nhn s quyn bin l mt chnh sch qun l linh hot. C s ca m hnh qn l da theo hp ng l s ganh ua c nhn. C s ca m hnh khai thc ngun nhn lc l s phi hp cng ng. Nhng c nhn v cng ng khng th tch ri nhau. Do , trong my nm gn y, cc nc Phng Ty ang c xu hng kt hp hai m hnh lm mt. th d, cc doanh nghip ca M coi vic n nh i ng nhn vin l mt vn quan trng trong qun l, ng thi tm mi cch nng cao thc cng ng ca nhn vin l mt vn quan trng trong qun l, ng thi tm mi cch nng cao thc cng ng v nhn vin. Cn cc doanh nghip Nht Bn th ch trng nng cao nng lc nhn vin. Trong khi p dng chnh sch qun l nhn s quyn bin, cn ch xem xt cc mt sau y: a. nh hng ca quy m doanh nghip i vi nhu cu v kt cu ngun nhn lc Ni chung, cc doanh nghip ln u c lnh vc sn xut kinh doanh tng i n nh, c nh hng nht nh i vi th trng, phn cng ni b tng i c th. cc doanh nghip ny, nu ch p dng mt cch n c phng thc qun l theo hp ng lao ng hoc phng thc khai thc ngun lc u khng chc c li m nn p dng phng thc qun l quyn bin. i vi cng nhn sn xut, do quy trnh cng ngh c quy phm, nhn cng c th nn khng cn nhng cng nhn c nng lc ton din. i vi nhng cng nhn sn xut, do quy trnh cng ngh c quy phm, phn cng c th nn khng cn nhng cng nhn c nng lc ton 31

din. i vi nhng cng nhn ny, vic p dng m hnh qun l theo hp ng s c li. i vi nhn vin qun l kinh doanh, nhn vin k thut, cn b ct cn, trung kin c tin pht trin, vic p dng m hnh khai thc lu di s c li. i vi cc doanh nghip va v ngh, chu nhiu nh hng ca th trng, sn phm tiu th nhanh, phn cng ni b khng t m nn yu cu v t cht cng nhn cao thch ng vi s thay i v sn phm, phn cng ni b, cng ngh. Do , vic n nh i ng cng nhn vin l rt quan trng. Nu cc doanh nghip va v nh p dng chnh sch qun l theo hp ng th vic di chuyn ca cng nhn c th nh hng n s tn ti ca doanh nghip. b. c trng k thut c nh hng n yu cu v kt cu ngun nhn lc Khng ngng p dng k thut l vic c ngha quan trng i vi s tn ti v pht trin ca doanh nghip, c bit l nhng doanh nghip s dng khoa hc k thut cao. Ni chung, trn th trng lao ng thng thiu nhng ngi c trnh khoa hc k thut cao. Do , khng th da vo th trng lao ng bn ngoi gii quyt nhu cu ny m doanh nghip phi t o to, ng thi phi phng nhng ngi gii b i, mang theo c b quyt k thut. Trong trng hp ny, cn p dng phng thc qun l n nh nhn vin. c. Yu cu v kt cu ngun nhn lc trong cc giai on pht trin khc nhau ca doanh nghip. Trong thi k mi xy dng v thi k quy m doanh nghip pht trin nhanh, nhng ngi n lm vic doanh nghip ngay t khi mi thnh lp thng tr thnh lc lng trung kin ca doanh nghip. Trong trng hp, cn n nh i ng nhn vin, bo m cht lng v ch trng o to h. Khi doanh nghip i vo giai on pht trin n nh, cn tng cng nhn t nng lc trong chnh sch nhn s.

32

Tm li, trong qu trnh xc nh chnh sch nhn s, phi xem xt u nhc im, c - mt ca cc chnh sch khc nhau, khng th cng nhc, cng khng th qua loa cho xong chuyn. Nu doanh nghip c c s vt cht k thut c bit so vi ngi khc v nhu cu lao ng ca doanh nghip khng d tm c trn th trng th doanh nghip phi t o to. i vi nhng lao ng d dng tm c trn th trng th p dng phng thc qun l lao ng theo hp ng. Ngoi ra, cn phi tnh n s ph hp gia phng thc qun l vi vn ho doanh nghip. 4. Vn ho doanh nghip v qun l ngun nhn lc Bt k phng thc qun l no cng c bi cnh vn ho nht nh v bi cnh vn ho li cng quan trng i vi vic qun l doanh nghip. Vit Nam l mt nc Chu , c lch s lu i. Nn vn ho vi lch s hng nghn nm dng nc v gi nc ca Vit Nam to ra mt quan im qun l ring. Sau khi ci cch, m ca, Vit Nam du nhp nhiu t tng v phng php qun l ca phng Ty nhng do i khi cha nghin cu k bi cnh vn ho ca mnh nn ny sinh mt s quan im v cch nhn cha ton din. V d, c ngi coi mt s hnh vi khng ng trong qun l l bn sc ring ca mnh ri bo lu n. Ngc li, cng c ngi ch trng tip nhn tt c t tng v phng php qun l ca phng Ty, k c khi chng khng ph hp vi bi cnh kinh t, chnh tr, x hi ca Vit Nam. Cng c ngi p dng mt phng thc qun l no mt cch phin din, khng nghin cu iu kin v hon cnh c th v cui cng khng t c hiu qu mong mun. Trong vn cnh tranh, bi cnh vn ho ca cc nc u M l mi trng tt thc hin s cnh tranh gia ngi ny vi ngi khc, bi v quan nim ca ngi phng Ty l mi ngi v mnh v Thng v mi ngi. Nhng phng ng, quan nim khng d g c chp nhn. Trong qun l, s khc nhau gia phng ng v phng Ty li cng r nt. 33

Th d, phng Ty, ngi ta kh chp nhn "s mt mt ca c nhn", nhng phng ng, ngi ta li kh chp nhn quan im "mi th u l ca ti". phng Ty, ngi ta coi trng s bnh ng gia ngi ny vi ngi khc, cn phng ng, ngi ta li coi trng s ho thun trong cng ng. Ngay cc nc phng ng cng c nhng quan nim khc nhau. V d, Vit Nam v Nht Bn u l hai nc c lch s lu i. Nhng do nn vn ho khc nhau nn l lun qun l v quan nim qun l cng c s khc nhau. Do nh hng ca t tng Nho gio nn Vit Nam coi trng "Nhn, Ngha, L, Tr, Tn", trong ch Nhn c t ln hng u. V vy, trong qun l, ngi Vit Nam trnh lm tn thng n tnh cm ngi khc, c xu hng ng cm vi k yu. Tuy nhin Nht cng chu nh hng ca Nho gio, quan nim lm ngi ca h l "Trung, Hiu, Dng", trong ch Trung c t ln hng u nn trong qun l, h nhn mnh s trung thnh tuyt i vi cp trn v rt coi trng v cp bc. S khc nhau v qun l cn th hin trong cc nn vn ho doanh nghip khc nhau. Vn ho doanh nghip l mt h thng quan nim gi tr phc tp, trong , c trng ngnh ngh, lch s pht trin, phong cch lnh o, t cht v quan nim ca nhn vin u nh hng n h thng gi tr y. Mt quan im qun l hoc phng php qun l no c th thu c thnh cng doanh nghip ny nhng khng th thnh cng doanh nghip khc. Nhng quan im qun l ca mt doanh nghip khng phi l bt bin. V s tn ti v pht trin ca mnh, doanh nghip phi khng ngng tip thu nhng t tng qun l tin tin, ci tin phng php qun l, nhng rt cn chun b y v tin hnh mt cch c k hoch, qua nhng bc khc nhau, trong quan trng nht l s thay i v quan nim. Thng qua vic s dng vn ho doanh nghip tin hnh qun l l yu cu tt yu ca qun l ngun nhn lc. cng l yu cu cao nht v qun l m ngi qun l doanh nghip theo ui. Mi doanh nghip u c nn vn ho ca mnh nhng khng phi nhng nn vn ho u mang li 34

ngay s thnh cng trong kinh doanh. Nhiu doanh nghip a ra nhng khu hiu rt ku v vn ho ca doanh nghip mnh nhng nhng quan nim m h ra ch dng li trong suy ngh ca cn b qun l, khng i vo suy ngh v hnh ng ca cng nhn vin. Vn ho doanh nghip l quan nim gi tr c bn ca doanh nghip, c ton th cng nhn vin t nguyn chp nhn v l ti sn chung ca doanh nghip. N quy nh m thc t duy v m thc hnh vi ca mi ngi trong doanh nghip, tr thnh nhng thi quen, np ngh, v nu lm ngc li th cm thy kh chu. Hn na, m thc t duy v m thc hnh vi y c duy tr lin tc trong cng nhn vin, c cng nh mi. Mt doanh nghip mnh phi l mt doanh nghip c th to ra c mt nn vn ho doanh nghip gm nhng quan nim gi tr c bn v thc trch nhim c ton th cng nhn vin chp nhn, mt mi trng tm l thc y cng nhn vin khng ngng phn u, bo m cho doanh nghip lun lun thnh cng, tch cc thc y qu trnh i mi v pht trin ca doanh nghip. Nn vn ho ca mt dn tc hay ca mt doanh nghip u cn phi tri qua mt thi gian nui dng lu di ch khng phi ch do mt s ngi vch ra l xong. Nhng iu khng nh l nn vn ho dn tc v vn ho doanh nghip hin i khng phi ch l mt qu trnh la chn t nhin m l mt qu trnh xy dng tch cc vi s tham gia ca nhiu ngi. Qu trnh xy dng nn vn ho doanh nghip cng khng phi l mt qu trnh t gic (cng khng th da vo s t gic). N i hi nh qun l phi dng nhiu hnh thc khng ngng truyn th nhng quan nim gi tr ca doanh nghip cho cng nhn vin v thng qua uy quyn ca nh qun l khin cho cng nhn vin chp nhn nhng quan nim gi tr y. Chng ta khng th lm cho cng nhn vin t gic vt b quan nim "ti l ngi lm thu" v chp nhn quan nim "ti cng l ng ch". Chng ta cng khng th thng qua cng tc gio dc t tng lm cho cng nhn vin tip nhn quan nim gi tr rng: "trong gi lm vic m khng lm vic l chim ot tin ca doanh nghip". Uy quyn ca nh qun l l uy quyn 35

ca ch qun l l bin php khng th thiu c xy dng vn ho doanh nghip. Trong qu trnh ci cch, m ca v hi nhp kinh t quc t, cc doanh nghip ang gp phi mt cuc cnh tranh quyt lit. Trong th k 21, cc doanh nghip nn qun l ngun nhn lc nh th no? l mt vn ln cn c gii p. Mt doanh nghip mun thnh cng th phi xy dng cho c mt nn vn ho doanh nghip tt. Mt doanh nghip tin tin s d chin thng c nhng doanh nghip lc hu l v nn vn ho ca h thch ng c vi nhu cu cnh tranh v c sc sng. Trong lch s loi ngi, chng ta chng kin nhiu v d v nhng nn vn ho tin tin thay th nhng nn vn ho lc hu. V d: Trong lch s Trung Quc c 2 ln dn tc thiu s l Mng C v Mn Thanh cai tr nc Trung Hoa. Tuy nhin, vo thi k , vn ho Mng C v vn ho Mn Thanh lc hu hn vn ho ngi Hn. Do , ngi Mng C v ngi Mn Thanh phi chp nhn vn ho ca ngi Hn v nhiu mt, thm ch trong sinh hot ca mnh cng lng l thay i theo li sng ca ngi Hn. cng l qu trnh nn vn ho tin tin dn dn thay th nn vn ho lc hu. S pht trin ca vn ho l mt qu trnh k tha ci c v sng to ci mi. Khi tip thu mt nn vn ho khc c nhng yu t tt hn th chng ta khng nn bi xch n m phi coi l s pht trin ca chnh mnh. Bi v s k tha va bao hm vic tip tc gi gn v pht huy nhng u im trong nn vn ho ca mnh v ca ngi khc, ng thi loi b nhng ci lc hu, khng thch hp trong nn vn ho ca mnh v ca ngi khc. l chun mc pht trin ca vn ho doanh nghip. Vic xy dng ni dung v phong cch vn ho doanh nghip ng nhin cn quan tm n yu t a phng, ngnh ngh, giai on pht trin, t cht cng nhn vin, thc qun l ca ngi lnh o v.v.. Nhng d sao, n cng phi gii p c my vn sau y: (1) S i x vi khch hng. (2) S i x vi cng nhn vin, (3) Suy ngh v quan nim v cnh

36

tranh, (4) Trch nhim i vi x hi v mi trng, (5) Suy ngh v hp tc v cnh tranh, (6) Nhn thc v gi thnh v li nhun. Nn vn ho doanh nghip ca chng ta phi lm cho mi ngi u hi lng. l khch hng, ngi lao ng, c ng, x hi v mi trng, thm ch bao gm c nhng nh cung cp v cc i th cnh tranh. y, chng ta ch tho lun vn v cng nhn vin. Chng ta thng nghe ni n vic h thc hin ngha v v li ha ca h i vi cng nhn vin ra sao. Nu mun cng nhn vin trung thnh vi doanh nghip th doanh nghip phi lm g cho cng nhn vin. Vn ho doanh nghip l nhng quan nim gi tr ca doanh nghip th hin qua phng chm, chnh sch, nguyn tc, ch ca doanh nghip. Nhng mt s doanh nghip li a ra nhng khu hiu rt kh c th chp nhn c. V d, mt doanh nghip cng nghip n a ra khu hiu "d kh my cng trung thnh vi doanh nghip" ng vin cng nhn vin. Nu lm vic cho doanh nghip m c kh cc mi th ai mun lm? Ni cch khc, nu mun cho cng nhn vin quan tm n doanh nghip, cng doanh nghip ng tm hip lc, lm trn nhim v th vn quan trng nht l cng nhn vin phi c hng nhng li ch m doanh nghip mang li. Ch c nh vy, h mi tch cc lm vic, mi cm nhn c nim vui ca s thnh cng, mi cm thy cc gi tr ca mnh c coi trng v do , h mi yu qu doanh nghip. Xy dng vn ho doanh nghip l vic quan trng nht hin nay ca cc nh qun l, l nhim v c bn ca vic qun l ngun nhn lc, c lin quan n ton b s vn hnh v pht trin ca doanh nghip. Vn qun l l vn con ngi, l vn ca nh qun l, trong mu cht l ngi qun l cc nhn vin qun l. Chnh v vy m trong qu trnh xy dng vn ho doanh nghip, quan nim v hnh vi ca cc nh qun l, c bit l cn b qun l cp cao gi vai tr rt quan trng. Nh qun l l ngi i din cho li ch doanh nghip, l ngi chu trch nhim cao nht trc qun chng, l ngi o to cp di, l ngi khai ph nhng quan nim mi, l 37

ngi n c, ch o vic thc hin cc quy tc ca doanh nghip. Do , mi cn b qun l phi nm vng nhim v qun l ca chnh mnh v thc hin nhim v mt cch xut sc. Nu c th xy dng c vn ho doanh nghip trong mt thi gian di th chng ta s c th ginh c thng li trong cnh tranh. 5. Cng tc qun tr nhn lc trong cc t chc v cc doanh nghip Vit Nam Trong iu kin ca Vit Nam hin nay, xu th qun tr ngun nhn lc (QTNNL) trong cc t chc v cc doanh nghip cn phi tin hnh nh sau: - Thay i nhn thc cng tc qun tr nhn lc theo hng tch cc hn, bi bn hn, khoa hc hn, hiu qu hn, di hn hn v ph hp hn vi yu cu ca nn kinh t th trng. Cn phi t b cch t duy ngn hn, theo thi quen, kinh nghim... trong qun tr nhn lc. - Chin lc v nhn lc phi c coi l mt b phn quan trng hng u ca chin lc kinh doanh ca cc t chc. Cc t chc cn phi xy dng chin lc v nhn lc lu di. Cc chnh sch qun tr ngun nhn lc ngy cng phi r rng v chi tit hn c th xy dng c mt i ng ngi lao ng c trnh k thut v chuyn mn cao, p ng c yu cu pht trin ca khoa hc - k thut, to ra sc mnh cnh tranh; - Ngi lnh o cp cao ca t chc cn nhn c vai tr quan trng ca QTNNL v c b phn chuyn trch c trnh cao, c phm cht tt, bit vn dng cc phng php khoa hc trong qun tr ngun nhn lc; - Cc t chc phi xy dng trit l qun tr nhn lc da trn s lnh o sng sut, bit tn trng con ngi, bit to iu kin cho ngi lao ng pht trin h cng chung sc tham gia vo s thc hin cc mc tiu chung ca t chc, trong c mc tiu ca cc c nhn ngi lao ng... - Khi hoch nh chnh sch qun l con ngi, cn ch y cc vn nh: tn trng v qu mn con ngi; quan tm n cc nhu cu v li ch chnh ng ca con ngi; chm lo gio dc v o to con ngi; to iu kin con ngi lm vic c nng sut v hiu qu; qun l con ngi mt cch vn minh, nhn o; lm cho con ngi cng c gi tr trong x hi v cuc sng ca con ngi ngy cng hnh phc hn... 38

PHN 2. K NNG QUN TR NHN LC

C th tham kho mt s thng tin: i hc Menbourne t chc ly kin nh gi ca hn 3000 cu sinh vin S TT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Cc nng lc cn thit K nng giao tip (ni) Kh nng lm vic c lp K nng giao tip (vit) K nng lm vic nhm K nng phn tch vn K nng gii quyt vn Kh nng lng nghe, hiu cc quan im khc Nhn thc tnh pht trin ca tri thc Kh nng ng dng nghin cu phn tch v kin D kin ca CSV ca trng 1 12 2 3 3 6 4 11 5 4 6 8 7 9 8 2 9 5 10 11 12 13 14 15 7 13 1 10 14 15

ra quyt nh 10 Kh nng thch ng vi s phc tp ca vn 11 K nng s dng cng ngh thng tin trong cng vic 12 Kin thc v lnh vc chuyn mn 13 Nhn thc v kh nng ng dng v pht trin chuyn mn 14 S hiu bit v cc mn vn ho khc nhau 15 Kh nng v s t tin trong mi trng lm vic quc t

39

DOANH NGHIP MONG MI I VI SINH VIN 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Nhit tnh cng tc S hp tc S sng to Kin thc chuyn mn C c tnh Cc hot ng lnh vc khc Kin thc thc t Th hng trong hc tp Uy tn trng o to 30% 20% 14% 12% 11% 6% 3,5% 2,0% 1,5%

( iu tra ca Tp ch Japan Update)

40

CC K NNG QUN TR

K nng qun tr l nng lc thc hin cng vic, l nhng kh nng khng mang tnh bm sinh v chng c phn chia thnh bn nhm: cc k nng k thut, tng tc qua li vi ngi khc, nhn thc v truyn thng. i vi mi nh qun tr, cc k nng ny tn ti trong h nh mt phc hp c mi lin h rt cht ch vi nhau v mc ca mi k nng tu thuc vo cp bc, trch nhim v vai tr m h m nhim. Chng ta s ln lt xem xt tng k nng. 1. K nng k thut K nng k thut bao hm nng lc p dng nhng phng php, quy trnh v k thut c th trong mt lnh vc chuyn mn no . Nhng k nng ny rt cn thit i vi cc k s thit k, cc nh nghin cu th trng, cc chuyn vin k ton v cc lp trnh vin vi tnh. Chng kh c th v thng c dy trong cc trng hc, cc kho hun luyn ngh nghip. Mc s dng nhng k nng ny ca cc nh qun tr rt khc nhau v iu gn lin vi vic nhn r v pht trin cc k nng k thut cn thit trong t chc. 2. Cc k nng tc ng qua li vi ngi khc. Cc k nng ny bao gm k nng lnh o, thc y, qun tr xung t v lm vic vi ngi khc. Trong khi cc k nng k thut bao hm s hot ng lin quan n vt cht; k thut th i tng ca k nng tc ng qua li vi ngi khc l con ngi. y l nhng k nng rt quan trng i vi cng vic ca tt c cc nh qun tr, v mc ca chng tu theo cp bc v chc nng ca tng nh qun tr. Mt nh qun tr c k nng tng tc qua li vi ngi khc trnh tuyt ho s khuyn khch cp di v nhn vin tham gia vo qu trnh ra

41

quyt nh m khng s mt uy tn. ng ta lun qu trng mi ngi v c mi ngi knh trng. 3. Cc k nng v nhn thc K nng nhn thc l nhng kh nng, nng lc t duy v hoch nh. Nhng nh qun tr c k nng nhn thc tt l ngi c th thy trc c mi lin h qua li gia cc b phn v chc nng trong t chc, mc nh hng do s thay i ca mt b phn i vi nhng b phn khc. Rt kh pht trin nhng k nng ny bi chng lin quan n phng php t duy ca mi ngi. s dng hu hiu cc k nng v nhn thc i hi con ngi phi c t duy trong nhng iu kin sau: (1) Khng b rng buc bi nhng mc tiu v tiu chun cng nhc, m phi c nhng u tin tng xng. (2) Mi vn u c t trong iu kin c tnh may ri v c xc sut gii quyt thnh cng. (3) C s phc tho mi tng quan v m hnh tng qut ca cc mi quan h gia nguyn nhn v kt qu. Cc k nng v nhn thc c vai tr rt quan trng i vi nhng ngi lm quyt nh. 4. Cc k nng truyn thng Cc k nng truyn thng l nng lc gi v nhn thng tin, tng, tnh cm v cc quan im. Chng bao gm cc k nng dng li ni, ch vit v ngn ng khng li (hay ngn ng c th) v trong phn ln thi gian lm vic, cc nh qun tr u s dng nhng k nng nng ny. Do , nh qun tr phi l ngi truyn thng c hiu qu. Tuy nhin, ti cc trng i hc nhng k nng ny cha c quan tm ng mc, m ni dung o to ch trng vo cc k nng k thut. Mt khc, nng sut lao ng ph thuc rt nhiu vo tm l, gii tnh v cc gi tr vn ho ca mi ngi cng nhn, do cc nh qun tr cn phi

42

c nhng hiu bit cn thit v vn ho, tm l con ngi, nhng gi tr ca mi nhm chng tc c th truyn thng hiu qu. 5. Tm quan trng ca cc k nng qun tr i vi cc cp qun tr. Mc quan trng ca cc k nng qun tr i vi mi cp qun tr c trnh by trong 1.4. Trong cc k nng truyn thng v k nng tng tc vi ngi khc c tm quan trng khng thay i i vi tt c cc cp qun tr. Mc khc, k nng truyn thng cn gi vai tr rt quan trng bi chng l tin cho php s dng hu hiu cc k nng cn li.

K nng nhn thc K nng truyn thng K nng truyn thng K nng k thut

qun tr gia cp c s

qun tr gia cp trung s cp c gian

qun tr gia cp cao

Hnh 1.4 - Tm quan trng ca cc k nng qun tr i vi cc cp qun tr

43

Hn na, hnh 1.4 cho thy mc khc bit ca s ch trng vo cc k nng qun tr gia cc cp qun tr tp trung vo k nng nhn thc v k nng k thut. Nhng nh qun tr cp cng thp th c s ch trng vo k nng k thut nhiu hn so vi cc qun tr gia cp cao hn. Ngc li, cc qun tr gia cp cng cao th i hi cng phi nhn mnh hn n cc k nng nhn thc, bi h phi a ra nhng quyt nh rt phc tp, mang tnh chin lc, c nh hng lu di n s thnh cng hay tht bi ca t chc. Bng 1.3 - Nhng k nng qun tr ch yu. Nhm k nng Cc k nng k thut K nng c th Kh nng s dng my vi tn Kh nng v marketing v kinh doanh Kh nng v sn xut Cc k nng tng tc vi ngi khc Cc k nng nhn thc C t cch o c mu mc Qun tr ngun nhn lc Hn ch s khng tho mn ca nhn vin K nng t duy chin lc C tm nhn xa, trng rng K nng hoch nh C kin thc v tnh hnh kinh t, chnh tr quc t, khu vc v trong nc. Cc k nng truyn thng K nng quan h vi khch hng Thng xuyn chia s thng tin vi nhn vin Lin h cht ch vi cc phng tin truyn thng i chng Nhy cm vi nhng khc bit v vn ho Tu trung, khi tin hnh cc hot ng kinh doanh trong iu kin bng n truyn thng ngy nay, cng vi s quc t ho nn kinh t th gii ang din ra ht sc nhanh chng, nhng k nng trn l ti cn thit i vi mt nh qun tr. 44

QUN TR L MT TIN TRNH NNG NG Qun tr l qu trnh tip nhn, t chc cc ngun lc v thc hin cc mc tiu ca t chc thng quan nhng ngi khc, bi vy l mt tin trnh din ra rt nng ng. Bn cht sinh ng ca tin trnh ny c th hin trong hnh 1.5. T tng qun tr bao gm cc l thuyt v kt qu thc nghim, nhng l thuyt qun tr mi cng nhng kt qu thc nghim mi c th c sng to ra vo bt c thi im no v chng pht trin khng ngng. Khi chng c ng o cc t chc chp nhn v p dng th to thnh nhng phng php qun tr v em li s pht trin cho t chc. Chng hn vo nhng nm 1950, khi cc cng ty Nht tip thu l thuyt kim sot cht lng ng b ca tin s Dening v tin s Juran, ri sau pht trin thnh phng php qun tr TQM ht sc hu hiu, nng cao kh nng cnh tranh v em li s "thn k kinh t Nhn Bn". Ngy nay, cc nh qun tr ang tch cc tm ti, th nghim nhiu gii php mi gii quyt nhng vn cp bch do cc tc lc mi trng bn T chc
Hoch nh Lnh o ngoi v bn trong t chc to ra. Cc tc lc mi trng bn ngoi bao gm

t l lm pht gia tng, nhng pht minh mi trong lnh vc cng ngh truyn thng hay nhng p lc ca mi trng kinh doanh quc t nh s bin ng ca gi du m, nhng hn ch v xut nhp khu thng qua cc iu
doanh v x na kin v cht lng, gi c, th phn Hn th hi nhng p lc v mt php o c kinh trch nhim Ra quyt nh

Kim sot

l nhm m bo an ton sc khe cho ngi tiu dng, bo v mi trng thin nhin... cng toCc tc lc p lc rt mnh m i vi mi quyt nh ra nhng ton cu ho ca cc nh qun tr.
kinh doanh

Cc tc lc

ca mi trng

45
S pht trin ca t tng qun tr

Hnh 1.5. Qun tr l mt tin trnh nng ng Do nu cc nh qun tr khng nhanh chng thch nghi vi nhng thay i ny bng cch iu chnh kp thi phng php t duy, phng php hoch ch, ra quyt nh th h kh c th t c thnh cng. Bi vy nhiu t chc kinh doanh ln, c ting tm ang tin hnh vic i mi ti tt c cc cp v trong hu ht ton b cc chc nng ca t chc. Nhng thay i ny cng s tc ng n cc nh cung cp ca h. V vy c th ni rng qun tr l mt tin trnh rt nng ng, v i mi khng ngng. S thnh cng ca t chc, ca cc nh qun tr ph thuc phn ln vo nhng chin lc i mi hu hiu.

TR THNH NH QUN TR THNH CNG

46

Nhng nh qun tr thnh cng v hiu qu l nhng ngi c nhng tri thc rt rng ri v t c s cn bng gia tnh cch c nhn v k nng qun tr. Nhng phm cht ny c th c tp hp trong ba nhm cc yu t l nng lc (A - ability), ng c (M - motivation) v thi c (O opportunity). Do cng thc c bn i vi mt nh qun tr thnh cng v hiu qu (SE) c th c thit lp nh sau: SE = A x M x O Mt khc, s thnh cng v hiu qu ca nh qun tr cn tu thuc vo s phi hp cn bng gia nng lc, ng c v thi c. Nu thiu mt trong ba yu t, th hai yu t kia khng th pht huy c sc mnh. 1. Nng lc Nng lc qun tr l kh nng iu hnh thc hin cc mc tiu ca t chc mt cch c hiu nng v hiu qu. Thc vy, nh qun tr thnh cng ngy nay cn phi hi cc nng lc nh nng lc t duy, nng lc k thut v nng lc tng tc vi ngi khc. Nhng nng lc ny c th hin trong nhng tiu chun v phm cht v kh nng ca nh qun tr tng lai nh sau: 1. L ngi c tm phm cht c bn gm: c ngh lc, c sng kin, khao kht phc v con ngi, c tri thc, c nhn thc, c tm nhn xa - trng rng, c tm hn ci m - linh hot v c ti thuyt phc ngi khc. 2. L ngi c kh nng t duy chin lc. 3. C kh nng lnh o doanh nghip thch nghi vi s thay i ca mi trng. 4. C kin thc v php lut. 5. C kh nng qun tr hiu qu cc ngun nhn lc ca doanh nghip. c c nhng phm cht - nng lc ny cc nh qun tr (hin ti v tng lai) cn phi n lc khng ngng. Nhng kin thc l thuyt gip cho 47

vic t duy c h thng, v c th tch lu chng thng qua qu trnh hc tp nh trng hay t hc. Cn nhng kinh nghim thc t c th t tch lu bng kinh nghim ca bn thn, ca nhng ngi xung quanh hoc thng qua nghin cu cc tnh hung in hnh. Tuy nhin c ngh lc v tinh thn, i hi mi nh qun tr phi c kht vng v ham mun chinh phc nhng kh khn - thch thc. 2. ng c qun tr (hay kht vng thnh cng) c rt nhiu cu chuyn v nhng ngi phiu lu, mo him vt qua nhng kh khn tng chng khng vt ni v b quyt thnh cng ca h thng c th hin rt ngn gn: s kht vng. Tng t nh vy, d c hiu c ton b kho tng tri thc ca nhn loi, th mt nh qun tr cng khng th t c thnh cng nu ng ta khng c kht vng tin ln pha trc. Nh qun tr hc John B.Miner s dng nhng thit b kho st tm l o lng mc tiu hnh ng ca cc c nhn v a ra 7 yu t v ng c c th tr thnh mt nh qun tr thnh cng nh sau: 1. C ham mun t c mt a v quyn lc no . 2. Sn sng chp nhn s cnh tranh vi nhng ngi ngang hng trong cc tr chi hay th thao. 3. Mong mun c t khng nh bn thn v dm chu trch nhim. 4. Sn sng chp nhn s cnh tranh vi ngi ngang hng trong ngh nghip hay nhng vn lin quan n cng vic. 5. Mong mun c th hin quyn hn v quyn lc i vi ngi khc. 6. C phong cch i x theo cch ring khi trong m ng. 7. C thc trch nhim trong khi thc hin nhng nhim v hng ngy, lin quan n cng vic qun l. 3. Thi c

48

C th so snh nhng nh qun tr tim tng c ti nng v c ng c hnh ng mnh m vi nhng ht ging tt, nu gp nhng ming t mu m, thi tit thun li th s pht trin nhanh chng v ngc li. Tnh thi c i vi cc nh qun tr tim tng bao gm hai yu t: c giao cng vic qun tr thch hp; Bu khng kh ni lm vic thun li, th hin s ng h ca nhng ngi xung quanh. Theo iu kin th nht, cng vic qun tr thch hp l ming t tt v trn phng din ny, c hi ngh nghip i vi mi nh qun tr thay i tu theo tng ngnh v tng cng vic c th. Chng hn, c ngi ch pht huy c s trng trong nhng cng vic vn phng, nghin cu; trong khi c nhng ngi ch ph hp vi nhng cng vic si ng nh iu hnh cc hot ng marketing hay giao tip vi khch hng. Theo iu kin th hai, mi ngi phi nh k nh gi li cng vic ang m nhim thy nu kt qu khng p ng nhng k vng ra th phi thay i cng vic. Tm li, cc nh qun tr tng li cn phi suy ngh ngay t by gi v cch thc c th thc hin tt nht cng thc SE = A x M x O ca ring mi ngi. * * *

49

* Qua nhng bi vit sau, anh (ch) hy cho bit: l do cn phi nghin cu k nng qun l v nhng k nng no cn c cp thc hin cng vic?
A. O TO NHNG NGI QUN L CHO CC T CHC CA TH K 21

(Lc ghi bi ni ca GS. Jean LanDouceur HTH Moncton Canada) Nhng du hiu ca thi i chng ta Chng ta hy xt mt s cc thay i y quanh chng ta m c nh hng ti doanh nghip: + Cc sn phm mi + Cc cng ngh mi + Ti m rng cc ngun lc + T do ho cc cuc trao i (cc th trng chung) + S hi t v gi c + Ni mng (cc my tnh, cc my fax, cc cp truyn hnh) + t khu trung gian hn (t ngi sn xut n ngi tiu dng) + Bun bn bng in t (mua, bn qua mng Internet hoc qua v tuyn). + Tin in t (cc phiu chuyn giao thanh ton qua my). + Cc gi tr x hi mi (sinh thi, gii phng). + T nhn ho cc dch v ca Chnh ph + Th in t + Cc hp hi thoi + ........ v......v....... Nhng thay i ny khng phi khng c hu qu i vi vn qun l cc t chc ln hay nh, t nhn cng cng, thc hay o. iu a chng ta ti ch phi suy ngh li i vi cc phng thc c truyn qun l cc doanh nghip. 50

Cch qun l trc y Nu xem xt cc ngi qun l hot ng nh th no th chng ta c th thy rng cng tc qun l b nh hng bi cc h dc c k nh l: - Ch c nhng ngi qun l mi c kh nng ra cc quyt nh. - Cc tin tc phi ghi trn cc giy v phi lu gi ch ti mt ni. - Mi ngi qun l phi c mt phng lm vic v mt th k; - Ngi qun l phi na ngy c cc th t v na ngy d cc cuc hp. - Mi nhn vin ch c thc hin mt cng vic - Mt ngi no c nhn vo lm trong doanh nghip s phi ginh c cuc i ngh nghip ca mnh tn tu phc v cho doanh nghip ; - v...v... Bi cnh qun l cng tin trin. C th, th k 20, ch yu ngi ta cao li nhun, cao vic chun ho cc sn phm, vic quan liu ho cc cu trc, vic tng tp ho cc tp tnh v tnh n nh ca cc nghip v. Cc xu hng biu l hin nay cho chng ta bit trc c cc hin tng khc; tn ti v pht trin lu di, lm i din da theo cc gp v qun tr (ngoi cc c ng cn c cc ngun khc tham gia qun l); lin kt cc nhm khc nhau; a dng ho cc ngun nhn lc; thch ng nhanh chng vi cc lc lng trong mi trng. Chng ta phi tha nhn rng mt gii php t ra l l tng vo 15,10 hoc 5 nm trc y th vo th k 21 li c th khng thch hp gii quyt cc vn qun l trong cc doanh nghip. iu ny lm cho cc nh gio dc phi suy ngh nhiu v cc chng trnh o to mn khoa hc qun l. Cc thch mi: Nh vy, cc trng i hc phi suy ngh li v cc chng trnh o to ca mnh c th chun b tt hn cho cc sinh vin trc cc thc t ca th k tng lai. Cc v hiu trng, cc v ch nhim khoa, cc gio s v cc sinh vin thng trn tr v vn qun l th k 21. Cc cuc tho 51

lun cp ti nhiu ch ; sau y l mt mu chn c tnh cht i din: - Nhng xu hng ni bt trong gii doanh nghip th k 21 l g? - Nhng c trng no cn c i vi cc t chc cc thp k ti? - Cc c nhn cn c nhng phm cht no c th hot ng thch hp trong cc t chc tng lai? - Lm th no hun luyn cho cc c nhn thch ng c vi cc cng ngh tin hc mi? - Tc ng ca xa l thng tin nh th no trong vic trao i tin tc v ra cc quyt nh? - i vi cc ngi qun l, nhng nng lc no l ch yu h c th thnh t trong cng vic? - Chng ta phi s dng cc phng tin lin kt no qun l mt tp hp phc tp cc ngun v cc iu kin rng buc? - Cc c nhn phi tin hnh nhng hot ng ca mnh trong cc iu kin lm vic th no? - Theo cc tiu thc no chng ta s nh gi tnh sng to, s chn thnh, nng lc v cui cng l s thnh t ca cc ngi qun l? Trc cc cu hi phc tp nh vy, nhng ngi tham d tr nn lng tng. V vy, chng ta cn tm ra cc phng hng c th bit r hn v cc t chc trong tng lai v t ra c nhng dung mo mi cho cc ngi qun l mai sau. Vn qun l th k 21 Ngi ta d kin rng vic qun l ngy cng c tnh cht nhiu chiu v chng ta phi suy ngh nhiu hn n cc mi tc ng tng h v n cc h thng (ch khng phi ch theo mt chiu). Nhng ngi qun l s tr thnh ngi gp cho cc h thng mi to thun li cho cc nghip v thng mi rt c th l cng vic s c tin hnh trong cc t chc b hn (P.M.O) nhng c lin kt thnh mng li phi hp hnh ng. Thm 52

ch cc cng ty ln u quyn ("outsouring") cc hot ng thng mi (sn xut, bn) hoc qun tr (k ton, ti chnh, qun l nhn s) cho cc x nghip khc hoc cho cc nh t vn bn ngoi. Nh cng trnh nghin cu i ti kt lun l cc ngi qun l th k 21 s cn phi gy nh hng (ch khng phi l ra lnh) v phi phi hp (ch khng phi l kim sot). Khc vi thp k trc cc vai tr i hi phi c nhng thay i v cc gi tr v cc phng php o to cc ngi qun l trong tng lai. Ta c th thy trc l th k sau nhng iu kin lm vic ca cc c nhn s rt khc. Ngi ta thy c nhng tp tnh khc ca cc ngi lm vic vi mt my tnh xch tay hoc mt in thoi di ng. Ngi ta thy ngy cng c nhiu ngi lm vic trn xe hi, trn my bay ti khch sn hoc thm ch ti nh ring. Chc chn s nh hng ti vic kin trc cc to nh (phng lm vic, cc vn phng, cc vn xng) v thm ch c ni t tr s ca cc cng ty mi. Tm li, chng ta phi thy trc c rng vn qun l cc t chc trong tng lai s c n gin ho, i mi, linh hot hn v do s khc vi cch qun l nh ta bit th k 20. Nhng nhu cu mi v o to. Cc sinh vin hm nay mai sau s phi lm vic vi nhng tnh hung y tr ngi, vi nhiu iu khng r rt, vi nhng vn kh nm bt, vi nhiu rng buc v mi sinh. iu ny lm cho vic phn tch rt phc tp v vai tr ca cc ngi qun l tr nn c tnh cht chin lc hn. Cc nh qun tr trong tng lai phi bit qun l vi s ch ti mt s yu t trong mi trng ca mnh. + Vic ph b quy tc ca cc cuc trao i (s t do ho) + Nhng thay i trong cc quyn u tin (cc yu cu mi). + Vic cu trc li cc t chc (vic n gin ho). + S a dng ho cc ngun nhn lc (tnh khng ng u). 53

+ Nhng sa i v ni lm vic (th d: lm vic t xa). + Cc quyt nh c cn c theo nhiu tiu thc (ch khng phi ch theo chi ph). p ng cho nhng xu th ny, ngi ta phc tho din mo ca cc nh qun l trong tng lai: nh hng c tnh cht hu hiu (cch nhn chin lc), c kh nng phn tch cc tnh hung (chun on), nhm vo hnh ng (quyt nh c tnh cht thc tin), c kh nng gy nh hng ti nhng ngi khc (ng vin), kho lo trong trao i bng li v bng vn bn, c kh nng rn luyn tt, c nng lc thch ng nhanh chng vi mt mi trng nng ng. Ni chung x hi i hi cc c s gio dc phi o to cc chuyn gia m x hi s cn n gii quyt cc vn gp phi th k 21. iu ny i hi h phi c nhng nng lc qun l mt cch c hiu qu khng nhng cc t chc hin c m c nhng loi hnh t chc mi s c to ra trong th k 21. CC NNG LC QUN L Ni chung, ta c th xc nh cc yu t c bn trong cng vic ca mt ngi qun l nh sau: Kh nng qun l cc d liu: tp hp cc thng tin: phn tch cc d liu, tnh ton, thu thp cc kin, so snh, p dng... S kho lo trong vic qun l nhn s: nh hng, trao i, tc ng, ng vin, u quyn, thuyt phc, hp tc, gii quyt cc mu thun.. Kho lo trong qun l s vic: Cng c, my mc, vt liu, xe c, kh nng vn hnh li, iu chnh, chuyn ch... Nhiu cng cuc nghin cu (trong c ca Hip hi Canada cc nh k cu v qun l, ca Hi Qun tr M v ca trng qun l Sloan) cho php xc nh c mt s kh nng c tnh cht quan trng i vi cc nh doanh nghip. Sau y l bng lit k cc kh nng :

54

a) cp c nhn: T ch, nhn thc c cc kh nng v nhng hn ch ca mnh, c k lut, c suy lun, c nhn nh, qun l c thi gian ca mnh. b) cp hnh ng: C thi mang tnh cht hu hiu; phn tch chun on, hiu qu tu theo mc tiu, nhn thc c im ch ca cc quyt nh, nh gi mt cch hin thc cc tnh hung. c) cp lnh o: Tin tng cc ngi khc, c thi dm ngh, dm lm, chia s cch nhn kho lo huy ng nhn vin, khu gi s tham gia. d) cp tc ng tng h: Trnh by bng li, trao i bng vn bn, tm kim trong internet, hot ng mt cch thch hp theo nhm cng tc. Ngi ta nhn thy rng mt ngi qun l cn pht trin lnh vc kh nng. iu ny rt quan trng v Richard Hodgetts i ti kt lun l: "Yu t thnh cng ch yu ca mt ngi qun l l nng lc qun tr ca anh ta". S tin trin ca vic o to v qun l. iu l th l ta hy so snh cch ging dy c tnh cht truyn thng na u th k ny vi loi hnh o to c xut cho thi k hin ti ca chng ta. Cc bng sau y trnh by nhng c trng ca hai nhm m hnh o to.

55

Bng 1: Gio dc truyn thng (th k 20) Trng tm Ni dung Phng php ging dy Cc khi nim, cc nguyn l, gio iu Nhng chc nng ln ca x nghip, vai tr ca cn b, cc cng c k thut Thy gio truyn th kin thc, trnh by tng loi cc thng tin, s ph thuc vo thy gio, sch Sinh vin Nhng li ch gio khoa Thi th ng (nghe, c, ghi, nh, ng), ng khung trong lp v th vin c luyn mt cch ng u bi gio vin, s lng ln sinh vin, gio trnh chung, cc k thi Cc mt hi chun ho. B hn ch trong vic thu nhn kin thc, l l quyt nh trong tnh hung gp ri ro, t khch l sng kin, tinh thn dm ngh dm lm. Bng 2: Cch o to hin i ( ngng ca th k 21)
Trng tm Ni dung Sinh vin Cc mt li Qu trnh kinh doanh, ra chin lc, i mi, thch ng thng xuyn S ph thuc ln nhau ca cc ngun, phi hp cc hot ng, qun l nhn s, nng lc qun tr. Quan h vi nhau hc tp, thc tp c tnh cht hp tc, ng khung trong mt nhm lm vic Cch nhn tng qut v doanh nghip, thch ng tu theo mi ngi hc, quan h c c nhn ho bi ngi thy, nh gi c nhn v theo nhm. Vic pht trin cc k nng i hi thi gian, cng thng gia nhng ngi tham gia, phi thch ng lin tc

Cc mt hi

Trc y, ngi ta nhn mnh nhiu ti kin thc vn ho chung v mt s mn hc c bn nh k ton, chnh tr kinh t, lut... Cn ngy nay, ngi ta ni nhiu ti tp tnh ca con ngi, ti vic qun l cc d n, qun l cht lng v thm ch c vic qun l tr tu.

56

Chng ta c th nhn thy rng vic o to qun l tin trin nhiu t u th k ny. Tht vy, vic ging dy trc y ch yu l mang tnh cht thy tr, nhn mnh v l thuyt; nhng theo thi gian th vic o to nhn thc gim i ng k to thun li hn na cho vic pht trin cc nng khiu hoc cc s kho lo sinh vin. Bng 3 s gii thch s thay i y trong o to. Bng 3: S tin trin ca cc thnh phn trong o to qun l
Cc yu t Kin thc (hiu bit) S kho lo (bit lm) Thi (bit c x) A Vo khong 1900 95% 4 1 1950 75% 20 5 2000 40% 45 15 2050 ? ? ?

Ngy 27/05/2000 (Bui lm vic ca gio s T. Landouceur vi gio vin khoa kinh t lao ng v dn s i hc KTQD - Trong chng trnh trao i, hp tc gia i hc Moncton Canada v i hc Kinh t Quc dn H Ni giai on 1999 2001) * * *

57

B. K NNG, K NNG V K NNG

Cng tc o to cn b qun l khu vc hnh chnh cng cho TPHCM cha p ng yu cu pht trin mt th nng ng, mt trung tm kinh t ln ca c nc. Cc nh khoa hc thuc Vin Nghin cu qun l hnh chnh cng Thu in (SIPU), c quan nc ngoi ang tham gia thc hin d n "H tr ci cch hnh chnh" ca Chng trnh Pht trin Lin Hip Quc (UNDP) dnh cho TPHCM, nh gi rng "cng tc o to cn b qun l hnh chnh ca thnh ph cng nh ca Vit Nam ni chung khng to ra nhng cn b c kh nng gii quyt cng vic". o to cha hng n cht lng u ra. Tin s Poon Yeow Hua thuc SIPU pht biu: "Vic o to cn b qun l nh nc lu nay Vit Nam ch tp trung vo vic cng c kin thc c bn m cha o to k nng thc hin, gii quyt cng vic". Tin s Poon cho rng: "Cng tc o to Vit Nam mi ch ch trng n vic m bo cung cp s lng cho khu vc hnh chnh cng v o to bt, ch cha ch trng n mc tiu o to c c cn b nng lc lm vic, p ng c cc tiu chun nghip v, thc hin ci cch hnh chnh". Nghin cu ca SIPU cho thy chng trnh bi dng v qun l hnh chnh t cp chuyn vin n cn b cao cp do Trung ng lp ra ch c 25 30% mn hc v qun l hnh chnh, trong khi c 70 - 75% l cc mn v kin thc c bn (kinh t x hi, lut php, nh nc). Ni dung gio trnh mang tnh hng dn chung chung, ch yu tp trung vo truyn t cc kin thc v nh nc, lut php... Mt s ni dung c bn b trng lp. Nhng ngi tng hc qua cc kho o to, bi dng cho rng c khong 40% ni dung kho o to b lp li, rt t s khc bit gia cc chng trnh o to khc nhau.

58

Cc chuyn giai ca SIPU nh gi: "Ton b h thng o to bi dng cn b cn yu, dn n cht lng o to thp". Th nht, vic la chn hc vin km do da trn chc danh, trn cc yu cu hnh thc ch khng da trn yu cu cng tc thc t. Th hai, khng kim sot cht lng o to mt cch h thng. Th ba, ti liu o to thiu v yu do qu l thuyt, thiu minh ho, thiu bi tp tnh hung, thiu v d thc tin. Th t, bn thn ging vin cng b nh gi l km nng lc, khng c o to kin thc mi. S lng hc vin qu ng, kho hc ko di nhng khng chuyn su, o to khi tuyn dng thay v trc khi tuyn dng, phn b ngun lc km hiu qu... lm cho cht lng o to cng xung thp. T tm nhn ca thnh ph tng lai... Vn t ra l xc nh TPHCM s nh th no trong tng lai, t xy dng i ng cn b lnh o, qun l ph hp. Cc chuyn gia ca SIPU cho thy rng vi nhng tiu ch v din tch, dn s khng thi cha th lm nn mt thnh ph c tm c th gii trong xu th pht trin hin nay. N i hi phi km theo iu kin c s h tng, thng tin lin lc, ti chnh, giao lu thng mi, tnh c o v vn ho x hi. Cc chuyn gia ca SIPU cho rng nhim v ca cc nh qun l l phi khai thc nhiu th mnh ca thnh ph, to ra nhiu ca ci cho nn kinh t v gim nhng tc ng tiu cc ca n trong tin trnh pht trin nh s qu ti v c s h tng, mt cn bng v mi trng. Theo SIPU, qun l thnh ph khng phi l trc tip lm kinh t, m l to ra mi trng, cung cp cc dch v cng thch hp cc b phn, thnh phn khc lm ra ca ci. Qun l th phi tnh n vic gii quyt vn v mi trng to cn bng x hi... V vy, thnh ph cn c i ng cn b qun l nh th no c th n u nhng vn c tnh cht di hn nh vy.

59

T cch t vn trn. Tin s Poon cho rng chng trnh o to cn b qun l hnh chnh phi nhm lm cho hc vin lm c vic v cng vic o to s tip tc trong qu trnh lm vic ca hc vin ngay ti cng s. Trong khi , Gio s Kerstin Keen (thuc SIPU) nhn mnh rng "o to v qun l khc vi vic hc tp c c bng cp, cc cuc thi nng ngch". "Cn lu , ngi cn b qun l c o to qun l con ngi, qun l s thay i thng xuyn ca i sng kinh t x hi v c qun l ti chnh", ng Keen ni. Gio s Keen s dng bn tay nh mt m hnh nh gi, phn tch nng lc cn c ca mt cn b qun l. Ngn ci biu th k nng, bao gm kh nng thc hin cng vic, x l cc cng c, kh nng tr tu. Ngn tr biu th kin thc v l thuyt, phng php, cc d kin, s liu t c trong qu trnh hc tp. Theo ng Keen, c s khc bit gia kin thc v k nng. K nng khng th hc c qua sch v, l thuyt, m phi bng thc hnh, lm i lm li nhiu ln. Ngi ta khng th nh gi c kin thc v l qu trnh hc tp, nhng nh gi c k nng thng qua vic x l mt tnh hung no . Ngn tay gia biu th kinh nghim c c t cuc sng thc t, tht bi, thnh cng. c th hc hi c t kinh nghim cn phi suy ngm, c kt. Nh vy, k nng, kin thc, kinh nghim l ba yu t u tin to ra nhng nng lc ca mt ngi. Gio s Keen cho rng ba yu t ny u c th thng qua o to, rn luyn m c c. Nhng nhng yu t cn li cu thnh nn "bn tay" nng lc li ph thuc vo mi ngi. Ngn tay eo nhn biu th cc mi quan h ca mt con ngi thng qua tip xc v thit lp c trong thi gian di. V vy, quan h kh c th em cho, hay chuyn giao, truyn t t ngi ny sang ngi khc. Ngn t biu th h thng cc gi tr bao gm truyn thng vn ho, thi ng x, hay l mc tiu mun vn ti. Gio s Keen n c, mc tiu hin nay l 60

cc nh lnh o Vit Nam ang ra l cng nghip ho, hin i ho t nc v h phi ngh lm sao t n iu . Gio s Keen ngh chia chng trnh o to cn b qun l thnh ph thnh 10 hc phn. Trong ch mt hc phn o to kin thc chung, cn li chn hc phn s tp trung o to k nng thc hin cng vic. Cc k nng ny bao gm k nng qun l thch ng vi s thay i do chnh sch, lut php, do xu th ton cu ho v tin b khoa hc k thut, k nng xy dng v qun l mt tp th lm vic; k nng giao tip, truyn t thng tin; nh gi c cht lng dch v c quan mnh mang li cho dn chng v pht trin cht lng ; k nng nm bt, nhng g ang xy ra v d on tng lai, bin ni lm vic thnh ni hc tp nng cao nng lc tt c cn b nhn vin mt cch thng xuyn... Lu Phan (Thi bo kinh t Si Gn 5/10/2000)

61

C. "RN" K NNG LM VIC

Nht ngh tinh Sau mi ln chuyn ch lm, Hng Thm (24 tui) li c thu nhp cao hn hn, phn ln nh b CV hp dn th hin kinh nghim phong ph. Hn mt nm, c chuyn 3 cng vic khc nhau: tip tn, th k, PR.. Tuy nhin, theo mt chuyn gia v nhn s th kinh nghim v chuyn mn m ngi lao ng tr thc s gt hi c t khong thi gian lm vic ngn ngi kia l khng ng k! L do: trung bnh, mt nhn vin phi mt t nht mt nm mi c th thc s thnh tho cng vic. Vt qua 2 thng th vic, bn ch chng t c rng mnh c th thch nghi vi mi trng doanh nghip ch khng c ngha l lm tt cng vic ri. Do , bn tr ng vi quan tm n chuyn "nhy vic" vi mc th lao cao hn. Khi bn "cng" tay ngh, a s nh tuyn dng s c c ch i ng xng ng v rt kh tm ngi ph hp vi c trng ca cng ty. Ngoi ra, vi s thnh tho cng vic, khng kh bn c c ch lm tt hn, d l cng ty khc hoc cng ty hin ti. "Mt ngh cho chn cn hn chn ngh", c chuyn mn ngha l bn c v th trn th trng lao ng. "Ti" ci... ti Thp cn c ti luyn, bn tr cng cn khng ngng t mnh lm giu thm tri thc ngh nghip bng cch cp nht cc kin thc mi v: yu cu chuyn mn, nhu cu th trng lao ng. Tham gia vo cc din n ngh nghip, mng x hi... trn internet l mt cch thc hu hiu bn tr to dng mi quan h cng nh c chia s kinh nghim v kin thc thc tin. Bn cnh , lm vic thnh tho, ngi lao ng cn quan tm rn luyn cc k nng "mm" ng dng tt kin thc vo thc tin. V d, mt ngi d gii ngoi ng n my nhng nu thiu k nng giao tip th cng kh lm vic tt vi ngi nc ngoi. Mt s k nng mm cn thit trong cng vic l: t hc hi, giao tip, pht hin v gii quyt vn , lm vic c lp v lm vic theo nhm, qun l thi gian,... K nng qun l cng vic theo tin thi gian rt quan trng. khng b st cng vic, bn c

62

th ghi ch nhng vic cn lm ra giy mu, dn ni d trng thy hoc s dng chc nng Task ca Microsoft Office Outlook. iu mu cht l phi nhn bit chnh xc cc mt hn ch ca bn thn v quyt tm ci thin bng nhiu cch: tham gia cc kho hc, t nghin cu t liu, hc hi kinh nghim t chnh mnh v ngi chung quanh... Gia Hu (23 tui, nhn vin kinh doanh) th l: "Hng ngy phi gi e-mail bng ting Anh cho khch hng nhng mnh li hay vit sai chnh t. V th, mnh theo ui kho hc k nng vit ting Anh chuyn ngnh v mi ngy u dnh 30 pht rn luyn k nng vit. Mo nh ca mnh l son tho vn bn trn Microsoft Word tn dng chc nng kim tra li chnh t v tm t ng ngha, sau mi copy vo e-mail. Ngoi ra, mnh hay dng cc trang web kim tra vn phm ting Anh nh: Spellchecker.net/spellcheck/, Spellcheckplus.com". Sau mi n lc, bn cn t nhn xt xem mnh tin b nh th no. C cu, "hy lm vic bnh thng mt cch xut sc trc khi lm vic xut sc mt cch bnh thng". Bi Mn (Thng 2-2008)

63

BI MT K NNG QUN L THI GIAN "Qun l thi gian thc ra l cch gi sai - thch thc chnh l qun l bn thn chng ta". Setphen R.Covey. Mc tiu: Thi gian l mt ngun lc m nu mt i s khng bao gi ly li c. Chng ta khng th qun l thi gian m chng ta ch qun l c cch s dng n. Mc tiu ca bi ny l gii thiu mt s phng php thc tin lp lch trnh s dng thi gian theo mc ch ca anh (ch). Kt qu: Sau bi ny anh (ch) phi c kh nng: + Phn tch xem mnh s dng thi gian nh th no. + Xc nh cc u tin. + Xc nh c v gim nhng g lm ph thi gian. + S dng danh mc cng vic lm hng ngy hoc hng tun. + Thc tp qu trnh gm 5 bc qun l thi gian. I. KHI NIM QUN L THI GIAN 1. Quan nim sai v thi gian Thc ra thi gian khng th tit kim c. Chng ta khng th d tr thi gian s dng trong tng lai. Nu b mt i thi gian s khng th ly li c. Ngi ta thng ngh l: Mt ngy no sc p s ht. n sm v mun hoc lm vic c ngy ngh s gim bt c sc p cng vic. Mt ngy no ngi ta s chm dt vic i hi nhng pht cui cng. S c nhng khong thi gian khng b lm phin trong ngy.

64

2. Qun l thi gian Anh (ch) c c im no di y khng? a. Lm cc vic th v trc nhng vic khng th v? b. Lm nhng vic d trc vic kh? c. Lm vic cp bch trc nhng vic quan trng? d. Lm cc vic theo trnh t ca n? e. i n gn thi hn trc khi thc s thc hin mt d n? Nu anh (ch) c mt hoc nhiu cu tr li l c th anh (ch) s c li t qun l thi gian. Qun l thi gian thc ra l mt hnh thc lp thi gian biu c nhn. Ngi qun l tt thi gian bit sp xp nhng vic mnh cn lm theo mt trnh t hp l nht.
II. NHNG VN V QUN L THI GIAN

1. Phn tch vic s dng thi gian ca anh (ch) nh gi c xem anh (ch) s dng thi gian c tt khng hy duy thi gian biu hng ngy trong mt giai on ngn sau nh gi thng tin thu nhp c. C gng duy tr mt thi gian biu. Khi kt thc anh (ch) s c mt bn tng kt v thi gian v cc hot ng lm t anh (ch) c th phn tch xem mnh s dng thi gian hiu qu nh th no. 2. Nm bc qun l thi gian hiu qu im c bn ca qun l thi gian l lm th no s dng thi gian mt cch hiu qu. Mt thc t l khng phi mi vic u quan trng nh nhau. iu ny i hi anh (ch) phi bit cc mc ch phi t c, cc hot ng t c mc ch , v tm quan trng cng nh mc cp bch ca mi hot ng. Chng ta s bn n qu trnh sau y theo nm bc: a. Lit k cc mc tiu ca anh (ch). Mc tiu no anh (ch) t ra cho bn thn v n v mnh qun l.

65

b. Xp hng cc mc tiu theo tm quan trng. Khng phi tt c cc mc tiu u quan trng nh nhau. ra gii hn v thi gian cho cc mc tiu v anh (ch) mun m bo vn quan trng nht s c u tin nht. c. Lit k cc hot ng cn thit t c mc tiu - hot ng c th no anh (ch) cn lm t c mc tiu? d. Vi mi mc tiu t u tin cho cc hot ng khc nhau. Bc ny ra mt lot cc u tin th hai. y anh (ch) cn nhn mnh c mc quan trng v tnh cp bch. Bc ny s xc nh cc hot ng m anh (ch) phi lm, nn lm, cc hot ng ch cn lm khi c th, v cc hot ng c th u quyn cho ngi khc. e. Lp lch trnh v cc hot ng theo mc u tin anh (ch) a ra hay chun b mt k hoch hng ngy. Mi sng hoc cui ngy lm vic anh (ch) ln danh sch ca 5 vic quan trng nht s lm trong ngy hoc ngy sau. 3. Mt vi im cn nhc 3.1. Tm hiu ng h sinh hc ca anh (ch) Mi chng ta c mt chu k thng nht. Vi mt s ngi th bui sng l lc sng khoi nht trong ngy vi s ngi khc thi gian li l chiu hay ti. Nu anh (ch) gii quyt cc vn kh khn nht vo nhng lc sng khoi th nhiu kh nng anh (ch) s va sng sut va c nng sut cao. 3.2. Nhm cc hot ng khng quan trng li Dnh cho nhng lc c nh trong ngy gi in thoi, kim tra cng vic. Anh (ch) nn lm vic ny nhng lc khng sng khoi lm. 3.3. Cn thn khng b mt thi gian cho hp hnh khng hiu qu Hp hnh mt nhiu thi gian ca ngi qun l. Nu anh (ch) iu hnh mt cuc hp anh (ch) nn ra gii hn thi gian t u. Anh (ch) nn chun b mt chng trnh ngh s v tun th n. Nu mun cuc hp rt ngn, c th yu cu mi ngi ch ng ni chuyn. 66

4. u tin + Cng vic loi A - Cng vic khn cp v quan trng Cc cng vic khn cp v quan trng cn phi c lm ngay lp tc. Cn lp k hoch v suy ngh cn thn trc khi lm cc cng vic ny. + Cng vic loi B - Cng vic quan trng nhng khng cp bch. Cng vic quan trng nhng khng cp bch l nhng vic phi hon thnh t mc tiu. + Cng vic loi C - Cng vic cp bch nhng khng quan trng. Cc cng vic ny cn phi ch ngay nhng khng mt nhiu thi gian hay phi suy ngh nhiu. + Cng vic loi D - Cng vic bn bu L cng vic khng nh hng n hiu qu ca n v nhng lm cho ngi ta cm thy c nng sut cao. Quan trng + Rt quan trng: phi hon thnh + Quan trng: Nn hon thnh + Khng quan trng lm: C th c ch nhng khng cn thit. + Khng quan trng: Khng dn n kt qu g. Cp bch + Rt cp bch: Phi hon thnh ngay + Cp bch: Nn hon thnh ngay. + Khng cp bch: C th lm sau + Thi gian khng phi yu t chnh.
RT QUAN TRNG

RT CP BCH
KHNG QUAN TRNG

B
KHNG CP BCH

D 67

5. Cc gii php kim sot cc nguyn nhn lng ph thi gian:

Nguyn nhn ph thi gian Nghe in thoi Gii php + T ra d chu, nhng khng qu ci m + Chun b trc + Kim sot cuc ni chuyn + Gi cc cuc in thoi cng mt lc + Phn loi cc cuc gi in thoi + Dnh ra thi gian c th tip khch (cho trng hp cn gp) + Yu cu ngi khc hn trc + nh gi tnh hnh + Cn nhc xem nn ng hay ngi + Khi ni xong ng dy hoc lm ra v chun b bc i Cng vic giy t + Ni vi khch hng s ni chuyn saukhi khng bn + Sp xp bn lm vic + X l th t, h s cng mt lc + Yu cu ngi khc khng gi nhng bn ghi nh khng lin quan + Xy dng cc knh truyn thng hiu qu. + R rng, chnh xc v xc tch + Thc hnh k nng lng nghe hiu qu Duy tr k lut bn thn + Khng li nhng vic cn lm ngay + Xem li k hoch v danh mc cng vic v tun th + ng b c ngy vo cc cng vic loi D + a ra mt k hoch r rng v kh thi vi nhng thi gian nht nh. + D on trc cc kh khn + S dng mt thi gian biu + ng nc n chn mi nhy + Thnh thong nn gii lao + D on trc kh khn + U quyn cc cng vic thng l + Yu cu thnh vin c kinh nghim trong nhm x l cc vn n gin. + Dnh thi gian hng dn cn thn ngi c u quyn. Khng c kh nng t chi + T r bn ang bn + Kin quyt - ng i gnh nhng vn cp bch ca ngi khc

Khch kha

Truyn thng km Tr hon

Thiu k hoch

Cng thng U quyn

68

+ Gi mt cch x l tt hn + Gi mt ngi khc gip

Chu k khng hong Khng hong dn n

Cng vic cht lng km dn n

B mun dn n

Lm tt dn n

Lm vic nhiu v vt v hn dn n

69

Nhng vic ti cn lm 1. . 2. 6. Lch v thi gian biu hng ngy . Khi anh (ch) nh mc u tin cho cng vic, anh (ch) c th sp 3. xp thi gian bng cch s dng mt thi gian biu. . Bn cnh thi gian biu hng ngy anh (ch)Lch hn c mt lch cng cn 4. nhc anh (ch) v cc cng vic nht nh m .anh (ch) khng lm hng ngy. . Ghi ch Ngy . . . 5. . . . . . 6. . . . . . 7. . . . . 8. . . . 9. . . . 10. . . 11. . 12. . 13. . 14. 15.

70

Bi tp 1 V mt biu hnh trn v xem phn b thi gian ca anh (ch) hin nay nh th no.

Bi tp 2: Xc nh 10 ni dung cng vic trong thng ny ca anh (ch) v sp xp chng vo cc cung phn t thch hp trong hnh 1.

TI LIU THAM KHO 1. Drucker, P. (1966) The Effective Executive, Happer and Row, New York. 2. Lakein, A. (1999) How to get control of you time & life. NAL, New York. 3. Taylor, H (1988) Time management Eagle trading Malaysia. * * *

71

BI HAI QUN TR NHM LM VIC Trong nhng nm gn y, nhiu doanh nghip tha nhn tnh cn thit v hiu qu hot ng ca cc nhm, i trong t chc. Cc nhm to ra mt din n thun li nhn vin tham gia vo qu trnh ra quyt nh, chia s thng tin, phi hp hot ng, thit lp lng tin v cng c cc mi quan h Trong qun tr doanh nghip, nhm thng c hiu gn lin vi mt nhm cng tc, c cc nguyn tc t chc nht nh hon thnh c hiu qu mt khi lng cng vic nht nh. Hot ng theo nhm vn l mt c trng quan trng ca mi con ngi. y va l mong mun va l yu cu ca tm l, tnh cm x hi....Bi th, doanh nghip thng tng hp ca nhiu t chc tr thnh mt ni dung ngy cng quan trng ca qun tr t chc. I. Nhng c trng c bn ca nhm 1. Khi nim 1.1. Nhm (group) Hu ht mi ngi u l thnh vin ca nhng nhm no , chng hn nh cc nhm ti ni lm vic, ti ni c tr, hay cc nhm chnh thc hoc khng chnh thc. Nhm l s lin kt gia hai hay nhiu c nhn nhm tho mn nhng nhu cu no ca cc thnh vin. S lin kt ny hnh thnh t s tip xc c nhn mang tnh lin tc nhm t ti nhng mc tiu no . Chng hn, nu 11 ngi l cng nhau chi mt trn bng v sau gii tn th h khng to thnh mt nhm. Tuy nhin nu h thng xuyn cng nhau chi bng vo cui mi tun, c mc tiu chung l ginh thng li trong mi trn u v c s truyn thng hon ton t do gia cc thnh vin th h hp thnh mt nhm. 72

1.2. i (team) i l nhm bao gm mt s ngi cng tc vi nhau mt mc no nhm thc hin nhng mc tiu chung v nhng mc tiu ny gn lin vi cc mc tiu ca b phn hay t chc. Hay ni cch khc, i l mt nhm c y quyn tham gia vo tin trnh ra quyt nh v gp phn vo qu trnh thit lp, thc hin cc mc tiu chung ca t chc. Nh vy, tt c cc i u l nhm, tuy nhin khng phi tt c cc nhm u l i. 2. Phn loi nhm. C nhiu cch tip cn nhn bit cc loi nhm, y xem xt nhm di mt s tiu thc phn loi sau: a) Cn c vo hnh thc - Nhm chnh thc (c hnh th t chc): Tc l nhm c xc lp c tnh cu trc, mang tnh b phn cu thnh mt t chc nht nh. Loi nhm ny c nhim v thc hin cc hot ng c xc nh theo k hoch mc tiu v trt t nhm c p t t cc th lc bn ngoi nhm. - Nhm phi chnh thc: L nhm hnh thnh t pht trong t chc, sn xut t nhu cu tinh thn. y khng chnh xc nh mc tiu k hoch g c th, trt t nhm hon thnh do tho thun cm tnh. Cn lu l loi nhm phi chnh thc tn ti trong mi t chc. N s pht huy tc dng nu n c thit lp trn c s tnh cm v t, gip ln nhau; ngc li nu chng c thit lp theo ui mc tiu i lp vi mc tiu t chc th s lm suy yu t chc. S mnh ca qun tr t chc l mt mt xy dng cc nhm chnh thc khoa hc; mt khc pht hin, khuyn khch cc nhm phi chnh thc c li cho t chc v hn ch s pht trin ca cc nhm phi chnh thc tiu cc.

73

Lnh vc

Nhm A

Nhm C

Hnh 2.1: Cc nhm hot ng trong mt t chc Trong hnh trn, hnh vung ch nhm c chnh thc, t chc, hnh elip ch nhm phi chnh thc. Trong trng hp ny, nhm B gp kh khn bi cc thnh vin trong nhm anh ta ph trch li chu hng ca c hai nhm khc m trn thc t kh c s thng nht ton nhm. (Phn sau s nghin cu su 2 loi nhm ny) b) Phn loi theo cc tiu thc khc: - Theo tnh cht cng vic, c nhm lm vic (sn xut), nhm hc tp, nhm tranh lun, nhm d n. - Theo mc ngh nghip: Nhm bn hng, nhm nghin cu, lp rp, cung ng, nhm kim tra... - Theo tui: Nhm lo thnh, k cn, nhm mi nhp cuc.... Trong cc doanh vn tn ti rt nhiu chnh thc nhm (nhm cht lng, nhm sn phm), ngay trong cc doanh nghip cc nc pht trin, cc hnh thc nhm vn tn ti rt phong ph v qun tr nhm ngy cng c ngha. Cc nhm ng quan tm hin nay gm: Nhm d n, nhm phn tch, nhm nghin cu pht trin, nhm t qun, nhm sn xut, nhm cht lng, nhm km cp ngh nghip. Sau y ta nghin cu k 2 loi nhm: 2.1. Nhm chnh thc. Nhm chnh thc l nhm c t chc, c mc ch v c nhim v trc tip tham gia vo qu trnh ra quyt nh. Nhm chnh thc l mt b phn thuc c cu t chc chnh thc ca doanh nghip. Chng c th l cc

74

phng, b phn, cc i, cc nhm d n hay cc nhm cht lng, cc ban hoc Hi ng qun tr. Trong cc nhm chnh thc c ba loi i l i gii quyt vn , i hot ng v nhng mc tiu c bit v i t qun. - i gii quyt vn l nhng nhm chnh thc bao gm: t 5 n 20 ngi, gm nhng ngi tnh nguyn, l thnh vin ca doanh nghip, tp hp t nhiu lnh vc thuc mt phng, hay b phn. H thng gp nhau mi tun mt ln, trong khong mt ti hai gi tho lun v phng php ci tin cht lng, nng sut hay mi trng lm vic. Quyn hn ca i thc hin nhng tng ca n rt hn ch. Mc d cc i gii quyt vn c th ci tin cht lng v lm gim chi ph, nhng v c bn cc i khng t chc li cng vic hay lm thay i vai tr ca cc nh qun tr. Nhng i theo m hnh ny rt ph bin trong cc doanh nghip Nht. - i hot ng v nhng mc ch c bit l nhng nhm chnh thc, bao gm t 5 ti 30 nhn vin thuc nhiu b phn khc nhau v i khi thuc hai cp khc nhau ca t chc. Nhim v ca i bao gm thit k, ph bin cng ngh mi v nhng sng kin ci tin cng vic, gp g khch hng v cc nh cung cp ci thin cht lng hng ho hay nguyn liu, lin kt hot ng ca cc b phn chc nng (ti chnh, nhn s, marketing...) nhm i mi sn phm day dch v, hoc ci thin mi lin h gia cc quyt nh, k hoch chin lc v chin thut. Cc i ny thng nhn c s y quyn nhiu hn so vi cc i gii quyt vn . Hnh thc nhm chnh thc ny pht trin rt nhanh chng trong cc doanh nghip cc nc pht trin t u thp nin 80. - Nhm t qun l nhng nhm chnh thc, gm t 5 n 15 nhn vin cng lm vic vi nhau hng ngy sn xut ra nhng sn phm hay dch v no . Nhng nhm ny t m nhim nhiu cng vic qun l, bao gm vic thit lp lch lm vic v ngh ngi, lun phin cng vic v phn cng nhim v gia cc thnh vin, t mua nguyn liu, ra cc quyt nh trong 75

phm vi nhm v thit lp cc mc tiu chin thut. Nhm thng c y quyn kim sot ton b qu trnh thc nhim v ca b phn. Mi thnh vin ca nhm thng thng tho nhiu k nng cn thit c th hon thnh bt c phn vic no m b phn m nhim. Cc nhm t qun thng c thnh lp nhm lm thay i cung cch lm vic ca cng ty v trong nhiu doanh nghip, nhm t qun gp phn lm gia tng nng sut n 30%. Tuy nhin, tc dng ch yu ca cc nhm t qun l n thc y qu trnh nng cao cht lng sn phm hay dch v trong doanh nghip. iu kin kin quyt cc nhm t qun pht huy tc dng l cc thnh vin ca nhm phi c tri qua nhng chng trnh hun luyn cn thit. M hnh nhm t qun bt u xut hin v pht trin nhanh chng vo u nhng nm 80 v c coi l mt "ln sng tng lai" trong kinh doanh. 2.2. Nhm khng chnh thc Nhm khng chnh thc hnh thnh da trn c s t nguyn, nhm lin kt mi ngi trong cng vic hng ngy, gip ln nhau v trao i tnh cm h tr cho vic tho mn nhu cu ring ca cc thnh vin. Trn c s h tr, thc y s hng ti mc tiu ca t chc. Cc nhm x hi trong v ngoi doanh nghip l mt trong nhng loi nhm khng chnh thc ph bin nht. C cu ca nhm khng chnh thc thng hnh thnh da trn c cu chnh thc ca doanh nghip. (Bn cht v c im ca nhm khng chnh thc s c phn tch trong mc II) 3. Tin trnh pht trin ca nhm C kh nhiu cch khc nhau m t s pht trin ca nhm. T nhin, tt c cc nhm u c nhng c trng c bn nh mi nhm u c nhng thnh vin ca n, nhim v v mc tiu, quy m, cc mi quan h chnh thc, v khng chnh thc, mi trng vt cht xung quanh v.v... Bi vy, hu ht cc nhm u tri quan nhng giai on pht trin c bn nh sau:

76

3.1. Giai on hnh thnh Trong qu trnh thnh lp, cc hot ng ch yu ca nhm l c gng tp trung vo vic xc nh mc tiu v chng trnh hnh ng, th nghim v xc lp cc mi quan h tng tc qua li gia cc thnh vin ca nhm. Nu cc thnh vin c nhng hiu bit v vai tr ca ngi lnh o nhm v c s quen bit nhau th s pht trin ca nhm s d dng hn. 3.2. Giai on sng gi. S xung t bt u xut hin l c trng ni bt ca giai on th 2 ny. Nhng sng gi thng xy ra bao gm nhng phn ng tnh cm hay phn ng t v i vi nhng yu cu ca nhim v v s i u gia cc c nhn trong qu trnh xc lp cc mi quan h. Cc thnh vin ca nhm c th thc hin nhng hnh ng nhm thch thc ngi lnh o, hoc h c th tch mnh ra khi s tc ng qua li trong nhm. Nu s xung t vt qu nhng gii hn c th kim sot, th s lo lng v cng thng s bao trm ln nhm. Nu s xung t b kim ch, khng cho php xy ra th xut hin tnh trng bc bi v kh chu. Tnh trng ny c th dn ti thi th hay bung xui ca cc thnh vin. Mc d gii quyt xung t l mc tiu ca nhm trong sut thi gian ny v khi xung t c gii quyt th nhm cng t c kt qu. Song qun l xung t duy tr n mc c th kim sot c th hp l hn bi nh c th thc y s tng tin v pht trin lin tc ca nhm. 3.3. Giai on trng thnh c trng ni bt ca giai on ny l s hp tc gia cc thnh vin. Cc ch lin quan n cng vic c truyn thng rng ri trong nhm nhm din t cc kin, chia s thng tin, thc y s hp tc v to ra s cng hng. Trong giai on ny, cc thnh vin gn b vi nhau mt cch cht ch, n lc lm vic nhm to ra s ho hp trong nhm v do lm gia tng 77

lng trung thnh v n lc xy dng nhm. Khi tnh thng nht ca nhm tng ln th s chia s trch nhim trong nhm cng gia tng v t dn ti phong cch lnh o dn ch v ra quyt nh da trn s nht tr ca tp th nhm. 3.4. Giai on hot ng Nhng nhm hot ng c hiu qu thng l nhng nhm c qu trnh tn ti lu di. Trong giai on ny, cc thnh vin ca nhm tin tng v chp nhn nhng ngi khc. hon thnh nhim v, nhm thng khuyn khch v ng h s a dng ho v quan im hn l hng ti s thng nht. Cc thnh vin sn sng chp nhn ri ro m khng lo s v s nh gi xu ca nhm i vi nhng tng ca h. H ch lng nghe, tip nhn thng tin phn hi v qu trnh ny tp trung vo cc nhim v v mc tiu ca nhm hn l vo nhng c im ring ca cc thnh vin. Ngi lnh o nhm l ngi c kh nng gii quyt nhng vn c th trong mi giai on no . Do , nhm thng xuyn thay i ngi lnh o, bi khi mt vn c gii quyt th mt vn khc s xut hin v mt thnh vin khc c nng lc gii quyt vn s m nhim vai tr lnh o nhm. Trong mi quan h gia cc thnh vin, nhm chp nhn s khc nhau v s khng nht tr v tng, song i hi cc thnh vin lm vic da trn s hp tc v lng nhit tnh. Nhm c gng t c s thng nht v nhng vn quan trng v trnh nhng mu thun ni b. Mt nhm hot ng hiu qu thng c nhng c trng sau: - Cc thnh vin hiu r mc tiu ca nhm - Cc thnh vin lun tun theo cc quy trnh ra quyt nh - Cc thnh vin c thi ci m v tin cy ln nhau. - Cc thnh vin lun sn lng gip ngi khc v bit cch nhn c s gip ca ngi khc. - Cc thnh vin lun thc v s t do ca chnh h trong mi lin h vi s t do ca ngi khc.

78

- Cc thnh vin c th chp nhn v gii quyt xung t trong ni b nhm. - Cc thnh vin lun c thc v s ci tin hot ng ca h Mc hin din hay thiu vng nhng c im ny trong mt nhm s quyt nh tnh hiu qu ca n. 3.5. Giai on chm dt hot ng. Giai on chm dt hot ng ca nhm bao gm s kt thc nhim v ca n v s khng b rng buc bi cc mi quan h. S chm dt hot ng ca nhm khng phi lun c d liu trc, m trong nhiu trng hp n xy ra kh t ngt. S chm dt hot ng ca nhm theo k hoch thng bao hm s cng nhn nhng ng gp, thnh tch ca nhm v c d liu trc v thi gian. II. c im, c cu, hot ng v li ch ca nhm khng chnh thc 1. Bn cht ca nhm khng chnh thc Nhng mi quan h gia cc thnh vin trong cc nhm khng chnh thc thng khng c th hin trn s t chc chnh thc ca doanh nghip. Xut pht t nhng mi lin h tnh cm, s tng tc qua li, do s "ng thanh tng ng, ng kh tng cu" gia cc thnh vin m hnh thnh nn nhm khng chnh thc mt cch t nhin. Trong cc nhm chnh thc, quyn hn, quyn lc, a v v nguyn tc c p dng nhm duy tr hot ng ca nhm. Tuy nhin trong cc nhm khng chnh thc th cc hot ng ca nhm cn chu s chi phi ca uy tn, phm gi, o c...ca cc thnh vin. 2. c im ca nhm khng chnh thc. 2.1. Hnh thnh mt cch t pht trong t chc Bn trong mi c cu chnh thc u c nhng h thng khng chnh thc pht sinh v tn ti khng ph thuc vo mong mun ca ban lnh o chnh thc.

79

Cc nhm khng chnh thc hnh thnh v tn ti da trn cc mi quan h x hi v tnh cm gia cc thnh vin trong t chc, bi mt trong nhng nhu cu rt quan trng v c bn ca con ngi l nhu cu hi nhp vo i sng x hi. Do , nh lnh o chnh thc khng nn tm cch ph v cc nhm khng chnh thc trong b phn do mnh ph trch m cn khuyn khch, h tr v nh hng....cc hot ng ca chng nhm phc v mc tiu ca t chc. 2.2. Quyn lc Quyn lc trong nhm khng chnh thc khng do bt c ai n nh, y quyn m n c xc lp, duy tr da trn c s uy tn, ti nng v s tin tng ca cc thnh vin i vi ngi ng u nhm. Quyn lc c cc thnh vin ca nhm mc nhin cng nhn v ngm nh ch khng c bt c s minh nh chnh thc no. Mt khc, quyn lc v uy tn ca mt c nhn trong mt nhm cng vn ng rt linh hot v c th t ngi ny sang ngi khc do s cng nhn ca cc thnh vin. Chng hn, mt ngi mi gia nhp nhm c a v chnh thc cao, c hc vn uyn bc, bng cp cao, c o c tt...c th nhanh chng nhn c s tn nhim ca cc thnh vin trong nhm. 2.3. Phm vi hot ng Phm vi hot ng ca nhm chnh thc thng l nh hp, bi n hon ton ph thuc vo thi gian, tnh cm, uy tn ca c nhn v lin h theo tng nhm mt. Do , mt c nhn c th c uy tn v c s i m ca nhm ny trong khi mt c nhn khc li c nhm khc cm phc v tn trng. Gia cc nhm cng c s khc bit v nhn thc, s thch, hc vn hoc nhu cu... 3. Hot ng ca nhm khng chnh thc Tnh hnh hot ng ca cc nhm khng chnh thc khng th m t bng cc th, biu nh hot ng ca nhm chnh thc, song n vn din ra rt si ng. Nhng hot ng ny th hin trn cc mt: 80

Hot ng ca nhm khng chnh thc l nhm tho mn nhu cu

ca cc thnh vin trong nhm. Bi chnh nhng nhu cu ny l c s tp hp cc c nhn thnh nhm. Do gia cc thnh vin ca nhm thng c s ng cm kh cao. Qu trnh hot ng ca nhm s thc y cc mi lin lc v truyn thng mt thit gia cc thnh vin. Cc thnh vin trong nhm chia s nhng thng tin lin quan n nguyn vng ca h. ng thi phc v cc hot ng tham gia vo cng vic ca nhm, gia cc thnh vin cng xut hin nhu cu thit lp mt h thng truyn thng ni b mau l, chnh xc v hiu qu h c th tho lun, a ra kin, hoc nguyn vng ca c nhn. Cc thnh vin lun quan tm v gim st hot ng ca nhau rt cht ch.Mi thnh vin trong nhm u bit r, nhng hot ng ca nhm, cng vic ca cc thnh vin khc v khi cn u phi a ra kin ring, t r thi , chnh kin v nhng ng gp vt cht nu cn. Gia cc thnh vin l mi quan h bnh ng, t nguyn. 4. Th lnh ca nhm khng chnh thc Th lnh ca mt nhm khng chnh thc thng c nhng c trng sau: * Tui tc: H thng l nhng ngi ln tui hn, c nhiu thm nin cng tc hn cc thnh vin khc v thng c mi ngi tin cy, v knh trng. Do kinh nghim v tui tc nn h thng c phn ng chn chc hn nhng ngi tr tui. * Kh nng chuyn mn Nu nhm khng chnh thc c hnh thnh v tn ti da trn c s chuyn mn th ngi c kh nng chuyn mn cao trong lnh vc s d dng tr thnh th lnh ca nhm. Thun li ca ngi th lnh c chuyn mn l ng ta c th d dng nhn din nhng vn ca nhm v nhng phng n gii php ti u v quyn li ca nhm.

81

* a v v chc v Nhng ngi c a v v chc v cao trong t chc thng c nhiu thun li trong vic to nh hng v lin h vi mi ngi. ng thi, nh a v, chc v m h cng thng nhn c s v n, kinh trng ca mi ngi; do hc cng rt thun li trong cng v th lnh ca nhm khng chnh thc. * Nhn cch v hc vn Nhng ngi c hc vn uyn bc, bng cp cao, giao du rng ri, cng vi c tnh lim chnh, cng minh, ho nh v c tnh hng thin cao thng c cc thnh vin ca nhm tn nhim, tn lm th lnh. * C tinh thn sn sng phc v li ch ca tp th Mt trong nhng c tnh quan trng nht mt ngi c th tr thnh th lnh ca nhm l tinh thn x thn v tp th, v quyn li ca nhm. Thin ch ny c bc l trong cc cng vic ca nhm v nhng ngi cng c s n lc phc v cho li ch tp th th cng c mi ngi tin tng v tn nhim. Nh nhng c trng trn m mt th lnh ca nhm khng chnh thc s c th d dng tr thnh mt nh lnh o chnh thc. ng thi, nu mt tp th c ngi ng u va l th lnh khng chnh thc, va l nh lnh o chnh thc th s c nhiu thun li trong hot ng v thng t hiu qu cao. 5. Li ch ca nhm khng chnh thc. Nhm chnh thc duy tr hot ng da vo quyn li v trch nhim ca cc chc danh chnh thc, hiu qu hot ng da trn quyn lc v nhng hnh thc thng pht, k lut c th hin r trong c ch, th tc, quy nh ca t chc. Trong khi cc nhm khng chnh thc da vo nhn cch, uy tn, hc vn v tnh cm gia cc thnh vin. Do mi lin h gia cc thnh vin trong nhm chnh thc thng rt gn b, linh hot v mm do. 82

Cc nhm khng chnh thc c th em li cho t chc nhng li ch nh sau: Thng qua hot ng ca cc nhm khng chnh thc, lnh o Cc nh lnh o chnh thc c th s dng cc nhm khng doanh nghip c th hiu r nhng nguyn vng v nhu cu ca nhn vin. chnh thc truyn t thng tin, nh hng d lun v iu chnh nhng thiu st, s h ca h. Cc nhm khng chnh thc gp phn n nh t chc, lm gim t l vng mt, b vic ca nhn vin, gp phn lm tng lng trung thnh ca nhn vin vi cng ty. Cc nhm khng chnh thc l din n dn ch dnh cho cc thnh vin ca chng. Thng qua , nhn vin c th a ra nhng kin xy dng t chc hay nhng tng sng to, sng kin gp phn thc y s pht trin ca doanh nghip S hin hu ca cc nhm khng chnh thc l mt i trng c th gp phn lm gim tnh trng c ti trong t chc. III. K nng qun tr nhm 1. M hnh qun tr nhm thc hin qun tr, ngi ta c gng m hnh ho cc thnh t c bn v mi quan h gia chng trong nhm; t thc hin vic tm ra cc yu t chi tit nht cho vic iu chnh. C th m t tng qut mi quan h gia cc thnh t theo m hnh sau:

83

Ph trch Nhm

Phng tin qun tr

Nhm

Kt qu Nhm

Tnh trng Nhm Hnh 2.2. Quan h gia cc yu t trong nhm Theo m hnh trn, qun tr nhm cn thc hin vic iu chnh cc quan h gia cc thnh t sau: a. Cc yu t v tnh trng nhm y xem xt cc hon cnh thc trng ca nhm trong tnh trng hot ng ca t chc: - Tnh trng vic lm, tnh th chung ca ton t chc - Tnh trng mi trng ca t chc trong tng th - Tnh trng tng c nhn thnh vin trong nhm b. Cc yu t c nhn v mi quan h gia cc thnh vin ca nhm - Cn theo di, phn tch nh k cc yu t mang tnh c nhn ca cc thnh vin nh: Nhu cu, s mong i ca h vo nhm, kinh nghim; kh nng v s sn sng; mc tiu c nhn v cc ng lc... - Cc quan h trong nhm rt a dng: Quan h sn sng gip , ci m, cng gnh chu, c lp hnh ng, ch k, di tr... c. Cc yu t lin quan ton b nhm - Cc yu t lin quan cng vic: Loi v tnh cht cng vic mc kh khn cng vic, cc kh khn gp phi.... 84

- Cc yu t lin quan n i ngoi: Quan h vi nhm khc, vai tr v v tr ca nhm trong t chc... - Cc yu t v cu trc nhm: Cc c trng, tnh nng ng, cc nh mc, tng, v th, phm vi, mng li thng tin, tnh trng o to. d. Cc yu t lin quan n c nhn ngi ph trch - Cc c trng c nhn: Nng lc, tim nng, kin thc, uy tn, bn cht, mc tiu theo ui... - Tc phong qun tr: nh hng kt qu hay con ngi; ph phn hay chp nhn; kh khan hay hi hc; kht khe hay ci m. e. Cc yu t v phng tin qun tr. - S dng cng c php l - S dng sc mnh quyn uy. - To ra cc khuyn khch ph hp. - Thc hin cc cuc gp g trao i. - Nm vng hot ng kim tra - Ph phn sa cha sai lm - Cung cp thng tin - Nm bt c th vn - Duy tr cc nn np trong nhm - To ra s gn b vi kt qu - C phng thc nh gi ph hp g. Cc nhn t lin quan n kt qu ca nhm - Thnh tch mc tiu ca nhm: Xc nh mc tiu ph hp cc n lc ca nhm c khch l. Nu mc tiu ra qu ln s kh thc hin v d lm nn tinh thn ca nhm. - Gi vng cc thnh tch t c. y l iu kin cn nhm c th vn ti xa hn. - Khuyn khch thnh tch c nhn ca cc thnh vin.

85

Ngi ph trch nhm cn phi l ngi ton tm ton vi nhm; khng ra cc yu cu qu cao hoc qu thp; loi b mi s thin lch (qu cao hay qu coi thng mt vn g ca nhm). Mt khc ngi ph trch cn phi l ngi c kh nng chng li mt cch c hiu qu cc mt xu nh: thi v k, b phi, chng i. iu i hi ph trch nhm trc ht phi l tm gng tt. 2. Qun tr cc thnh vin trong nhm a. Phn loi cc thnh vin trong nhm Nhim v qun tr nhm xt cho cng l vic hng cc thnh vin i n kt qu nh ca nhm. thc hin s qun tr hu hiu vi mi thnh vin trong nhm, c th a ra m hnh cc loi thnh vin theo cc phn loi kh tng hp vi cc tn gi v c trng nh sau: * Thnh vin l "ngi sao ca nhm": c th hin nh ngi ph trch phi chnh thc ca nhm. y l ngi c c tnh c nhn kh hon thin, sn sng gip , gi vai tr mc tiu ca nhm v c nh hng n tinh thn, thnh tch ca nhm. Vi loi thnh vin ny, nh qun tr cn lu : - Cn ng vin vi mi hnh thc - T chc cc cuc ni chuyn ring vi h v c nhn v v nhm - S kim tra i vi anh ta cn t nh, nu khng s l xc phm - Cn gi quan h thng xuyn, cung cp thng tin v nhm tm kim s chia s v kin ca h - S nh gi vi h cn rt ng mc - Vi h, nhm trng phi l tm gng tt * Thnh vin l loi "kh bo": L ngi t nghe s ch huy lun t ra khng hi lng, hay gy g, ci ln, tm cch vt khi cc khun kh, gii hn v l ngi gi vai tr phn m trong nhm. Qun tr loi thnh vin ny cn ch n:

86

- Tm hiu k nguyn nhn ca cc biu hin la chn kh nng giao vic khc, thay i s hp tc trong nhm, c ng vin ng mc. - S dng cc sc p ca nhm kt hp gp ring ph bnh - Tng cng kim tra v iu chnh cc sai st kp thi - Trnh tr dp, cng nhn kp thi cc tin b - Nu qu mc n lc c th ngh n do sa thi * Thnh vin loi "c vn ": Trong nhm c th c thnh vin c biu hin chn chng, thiu tin tng, xa lnh ngi khc, lm vic cm chng, nng sut km v rt d ri vo tnh trng b li ko cc sai lm. Qun tr i tng ny cn ngh n: - Huy ng s tr gip ca c nhm, nht l nhng ngi lc quan. - Cn gp ring chia s, lng nghe, to khng kh thn thin. - Tng cng theo di, kim tra kn o v gp nh nhng. * Thnh vin loi "mu m": L loi ngi lun ch v li bng cch lm hi ngi khc, la trn do di, bn r ng nghip, tn dng nhm v li ch k. H khng th hin r nt vai tr trong nhm Qun tr ny cn ch : - C cc chng c c th v hnh vi ca h v i cht "bc m" - Nh qun tr cn c hai thi km gi, t cho h l bit ht t lu. - S dng sc p ca tp th, nu cn c th e da sa thi. * Loi thnh vin "giu thnh tch": y l nhng ngi lc quan. - Cn gp ring chia s, lng nghe to khng kh thn thin. - Tng cng theo di, kim tra kn o, v gp nh nhnh. * Thnh vin "lnh trnh": L ngi lm vic khng ht sc mnh, li v c suy ngh ch k, n np sau nhm v tn dng mi c hi v li. Loi ngi ny d pht trin thnh k li bing, v tch s cho nhm. Vi loi ny c th: - Giao vic c th, khch l kiu "tru trc" v c v kp thi khi cn.

87

- Cn gp ring tm hiu nguyn nhn v ch r s nh hng xu ca h ti nhm, khng nn qu kin nhn vi loi ngi ny v mt s e da sa thi thuyn chuyn l cn thit. - Cn ch r cc yu cu v kim tra thng xuyn, tm cch nng dn cc nh mc cng vic vi h. - Cn gia thi qun tr thc gic i hi v cn t ra quyn uy. * Thnh vin loi "lnh mi": L ngi mi nhp cuc, mi vic cn em ngi, mun th hin mnh nhng thiu t tin, thch s an ton, d tip xc vi loi "ngi sao" hoc l loi "hn lo", d chp nhn th ng trong cc quan h ca nhm, cha th hin vai tr c nhn. Nh qun tr cn trnh 03 khuynh hng sai lm nh giao cng vic qu nng, qu nh nhng hay do nt nng cao thanh th. Nn: - Gii thiu cho h lch s, qu trnh, to c hi lm quen nhm. - Khuyn khch h hi, gip tr li, c thnh vin tt km cp. - Lng th li v khen kp thi, khuyn khch xut tng mi. - Cn trc tip x l cc vn ny sinh ngay t u, trnh nguy c xy ra xung t, c bin php theo di, kim tra un nn kp thi. * Thnh vin loi "vui v": Thong ng trong cch xem xt, quan im gi tr c th, thch c chia s, rt d c qu mn, nhit tnh, c vai tr gi gn nhm rt tt. Vi cc thnh vin ny cn: - Pht huy kh cht vui v ca h trong nhng hon cnh ph hp ca qun tr nhm, cn chm ngi cho h khi cn. - S dng h vo vic gi gn nhm, chng khuynh hng xu xo. - Cn c kim tra tho ng vi h, khch l hot ng cng cng * Thnh vin loi c "tham vng": Ban u l mt tt trong vic n lc hon thnh tt cng vic, nhng s theo ui thnh tch cc oan n mc lm hi c li ch ca nhm mi c coi l k tham vng. Loi ngi ny n lc t c mc tiu ring ca mnh, th hin vai tr c nhn, t ra ch k

88

v cng tht bi khng t gy nh hng n tnh hnh chung ca nhm. Qun tr loi ngi ny cn: - Khen ngi thnh tch nhng hng thnh tch ca anh ta vo nhm. - Gii thch cho h rng n lc c nhn ch k khng th thnh cng. - To c hi h gn b vi nhm, phn cng vic theo nhm - Phi s dng s km nn i vi loi ngi ny. * Thnh vin loi "nht nht": t lng tin, khng th hin quan im c nhn, kh nhn bit mong mun ca h. Tng cng cc sinh hot nhm, to iu kin cho h pht biu... * Thnh vin loi "hi hc": L ngi c nng khiu thng minh, d chia s. H thng gy khng kh vui v cho c nhm nhng cng c th lm dng s hi hc chm chc nh hng n c nhm. Cn lu : - Th hin cho h bit s hi hc cng ch c gii hn - Nh qun tr phi th hin mnh cng c kh nng v hiu thu cc hi hc ca h. - Nhc nh n k lut lao ng s hi hc khng lm nh hng nng sut. - Khai thc anh ta trong cc sinh hot phi chnh thc. * Thnh vin loi "trm tnh": Bit km nn, quan tm n bn cht, t th hin ra bn ngoi, h c vai tr gi gn s cn bng trong nhm. Cn thn khuynh hng bt cn hoc m mu ca nhng ngi ny. Nh qun tr cn: - Bit s dng anh ta nhng khi xy ra xung t trong nhm. - Bit cm n h mt cch ng lc, ng thi im. * Thnh loi vin "hi ht": Th hin qua loa cng vic, thch hnh thc, thng c nng sut thp nhng hay t i, thch hp s thng cm v gip ca ngi khc. Qun tr cn quan tm: - Giao vic phc tp, kim tra lin tc v ng vin bng gi tr. 89

- Hn ch cc c hi th hin s hi ht ca h. - H d phn ng, nn ph bnh h cn su sc h nhn bit. - Kin nhn li ko h vo cc hot ng tp th. b. Nhng cch thc qun tr i vi nhm Mt t chc thng bao gm nhiu nhm nhng cn thit phi duy tr s qun tr theo nhng phng thc ph hp. iu quan trng l mi phng cch li c tc dng ph hp vi nhng loi nhn vin nht nh. Di y gii thiu 05 phng cch i vi cc loi nhn vin nht nh: b1. Phng cch khch l ph hp vi 03 loi nhn vin sau: - Hay c biu hin "thiu hng th": Cn khai thc cc tch cch c th tc ng vo "tin nng" cha c nh thc ca h. - Loi "lnh trnh": Cn chm ngi vo cht tham vng cn st li ca loi ngi ny, h cn bit nhm s nguy hiu nu c ra nh vy. - Loi hay "t chi": Cn tha nhn v nh thc tim nng v kinh nghim ca h tham gia vo nhm b2. Phng cch ngn chn: c dng cho 08 loi nhn vin sau - Loi "lm li": Cn ngn chn kiu ni mt thi gian ca h - Loi hay thc mc": Thng rt nhiu thc mc v c, thiu tinh thn sn sng, cch thc mc c th "gy nhiu", cn ngn chn. - Loi "thng thi": Cn ngn chn cc hiu bit ca h phc v cho li ch ca nhm ch khng phi l s li ko, chia b phi. - Loi "tham vng": h tp trung ht mnh vo cng vic, khng vt qua mc tiu nht nh ca nhm. - Loi hay "l s": C gng ng tham gia l s vi h, cn ngn chn bng cch pht l cc l s ca anh ta. - Loi "hi hc": Loi ny c th lm ln xn t chc, cn cho h bit rng ban thn s hi hc cng ch c gii hn. - Loi "kh bo": Cn c ngn chn bng uy tn ca nh qun tr, cn t cu hi kh khin anh ta phi suy ngh, c hi hc vi anh ta. 90

- Loi "mu m": Cn cnh co anh ta rng mi mu m b pht gic t lu, cc bin php ngn chn sn sng. b3. Phng thc tip thm can m: Nh qun tr cn bit cch tip thm can m nhn vin ca mnh t tin hn vo kh nng vn cng nh t tin vo chnh sp ca anh ta. Phng cch ny c bit cn thit i vi hai loi nhn vin sau: - Loi "nht nht": Cn t cu hi, giao cng vic d vi ln anh ta c c hi t tin vo bn thn mnh. - Loi "c vn ": Cn kin nhn h t cm nhn v c s hiu bit chia s vi nhm. b4. Phng cch qun tr coi trng gi tr (coi trng hiu qu): Nh qun tr c nhim v mang li cho t chc hiu qu cao, bi th nhng thnh vin giu thnh tch v gi vai tr ngi sao ca nhm cn phi c tn vinh trong nhm. Cn c s trn trng nht nh vi h. Ngoi ra, vi loi ngi "vui v", "trm tnh" th nh qun tr cng cn ch cho h thy rng thc o quan trng nht vn l hiu qu cng vic. b5. Phng cch qun tr c "mu m": Qun tr vn l mt khoa hc, mt ngh thut. Tuy nhin v i tng qun tr rt phc tp, bi vy nh qun tr cn hnh thnh v s dng nhng mu m nht nh. Phng php ny c bit vi hai loi nhn vin sau: - Loi "hi ht": Cn bit "bc m" loi ny ng lc, s dng tp th nhm ch diu anh ta khin anh ta phi cu cu n nh qun l. - Loi "lnh mi": Cn to cho anh ta ngh rng anh ta sp tr thnh ngi quan trng c tha nhn trong nhm. Nh qun tr hy thng xuyn t ba cu hi: Ti nh th no? Ti quan h ng x nh th no? Ti c tc dng nh hng nh th no?

91

3. Cc quan h ca nhm a. Quan h i khng gia cc nhm: Thng thng, khi nhm cng vng mnh th cng xut hin v pht trin s khc bit ca nhm so vi cc nhm khc trong t chc. y rt d xut hin cc quan h mu thun gia cc nhm, thm ch c s cng kch. Theo lgc, khi mt nhm no b cng kch th h c xu hng gn b vi nhau hn, ni cch khc l h on kt hn trong ni b nhm. Nh nhm cng mnh ln v mu thun vi cc nhm khc cng tng. Trong trng hp ny qun tr nhm i hi phi tm ra c cc gii php nu khng s e do s pht trin ca c t chc ln. b. Cc bin php qun tr: Nh qun tr ng trc yu cu phi gim bi cc nh hng tiu cc, thc y cc nh hng tch cc t mi quan h gia cc nhm. Cc bin php c th s dng l: - Gim bt s khc bit gia cc nhm c trn hai phng din, vt cht v tm l. - Thc hin s ho gii bng nhng ngi c uy tn tt trong t chc gim bt s cng thng gia cc nhm - T chc cc cuc gp g phi chnh thc gia cc nhm, c th bt u bng s gp g cc trng nhm - Xem xt li tnh cht, ni dung cnh tranh gia cc nhm theo hng khc. c. Cc cp trong nhm Cc cp mang tnh th bc trong nhm chnh thc thng rt gin n, gm trng nhm v cp thnh vin. y, tnh th bc c cng nhn theo cc quy nh mang tnh t chc, nhim v, trch nhim v quyn hn c quy nh r rng. Tuy nhin, qun tr t chc trong iu kin trnh x hi

92

ho cao li ph thuc rt ln vo vic nghin cu tnh th bc ca nhm phi chnh thc. Cc cp ca nhm phi chnh thc nh hng rt ln n tnh th bc ca nhm chnh thc ni ring, ton b t chc ni chung. Rt c th mt nhm trng chnh thc (c b nhim hn hoi) li c nh hng m nht n cc thnh vin ca nhm, km xa mt ngi c th bc trong nhm phi chnh thc, thm ch ngi khc nhm. Cc nhn t nh hng n vic hnh thnh th bc ca nhm phi chnh thc: Trong cuc sng ca cc t chc thng vn xy ra tnh trng ngi ch huy nhm, thm ch l sp ca c t chc ln li c rt t uy tn khch quan i vi nhn vin. Trong khi c nhng ngi c nhm, t chc suy tn nh nhng th lnh phi chnh thc. Qun tr t chc ngy cng i hi phi cp hn n cc hin tng ny, bi rt c th chnh nhng hin tng ny li lm cho t chc suy yu, thm ch tan r. Cc nhn t ng k n gm: - Quan h x hi ca thnh vin: y ni n cc tnh cch nh s chan ho, nhit tnh, on kt, ci m, s ho hip, d tip xc. - S hiu bit v v th ca thnh vin trong nhm: Cc quan h chun mc ang ph bin. - Cc c trng v iu kin c nhn khc nh: iu kin kinh t, tnh trng gia nh, cc nng khiu. Cu hi 1. Ti sao ngy nay lm vic theo nhm (t, i) li quan trng? 2. Hy phn bit nhm, i 3. Ni n k nng qun tr nhm cn ch nhng vn g? Ti sao? Bi tp

93

Hy nh gi mc s dng nhm lm vic hin nay trong cc t chc ca anh (ch). Cc hot ng hay chc nng no trong t chc ca anh (ch) ph hp vi kiu lm vic nhm (t, i). Ti liu tham kho 1. Qun tr nhn lc trong doanh nghip ca TS H Vn Hi NXB Bu in (2007) 2. Belbin, R.M (1990) Management Teams: Why They Succeed or Fail 3. Waitts (1998) Creating Hands on Management Mercury, London 4. Qun Tr Doanh nghip ca Nguyn Hi Sn NXB Thng K 2000. * * *

94

BI BA QUN TR XUNG T V CNG THNG

Cc hot ng kinh doanh ca mt doanh nghip v cc nhm khng phi lun din ra mt cch sun s, m doanh nghip phi lun thch nghi, i mi v sng to tn ti v pht trin. Mt khc, mi thnh vin ca nhm, ca t chc u c nhng im khc bit, s a dng ny l mt trong nhng ngun gy ra xung t v cng thng i vi cc c nhn v cc nhm trong t chc. Mt nh qun tr nhn rng "Cch tt nht mi ngi cng lm vic mt cch hiu qu vi nhau l hy tha nhn v tn trng (ng ph nhn) nhng khc bit ca ngi khc". Sau khi nghin cu bi ny, anh (ch) s thy r rng tnh a dng gia cc c nhn ch l mt trong nhiu nguyn nhn gy ra s xung t v cng thng cho nhn vin. ng thi chng ta cng s thy rng khng c s cng thng v xung t no khng gy ra tc hi, bi vy tt c cc thnh vin ca t chc u phi hiu v "qun tr" c chng. I. Nhng quan nim c bn v xung t 1. Cc khi nim 1.1. Xung t l s i u pht sinh t s khng nht tr do cc bn c nhng mc tiu, t tng, hay tnh cm tri ngc nhau. Khi nim ny hm c ba loi xung t c bn nh sau: + Xung t v mc tiu l tnh trng xy ra s xung khc gia cc c nhn, cc nhm, cc b phn hay cc doanh nghip do s khc bit gia mc tiu nh v kt qu t c. + Xung t v nhn thc l tnh trng m cc tng hay t tng c lnh vc mt cch tri ngc nhau. + Xung t v tnh cm l tnh trng m ngi ta xung khc vi nhau v tnh cm, tc l ngi ta tr nn gin d i vi ngi khc.

95

1.2. Qun tr xung t l s dng nhng bin php can thip lm gim s xung t qu mc, hoc gia tng s i lp trong tnh trng mu thun qu yu. C kh nhiu phng php cc c nhn hay t chc c th p dng qun tr xung t. Tuy nhin, vic la chn mt phng php ca mt c nhn tu thuc vo quan im c bn v xung t ca ngi . Quan im v xung t gm c 3 loi: quan im tiu cc, quan im tch cc, v quan im cn bng. a. Quan im tiu cc i vi nhiu ngi, t xung t c hiu l nhng tnh trng tiu cc nh chin tranh, s xm lc, hu dit, tnh trng bo lc hay th ch. Quan im ca qun tr truyn thng cho rng, xung t l iu khng mong mun. Ngi ta cho rng c th lm gim hay ngn nga xung t thng qua s tuyn chn, hun luyn nhn vin mt cch cn thn, m t cc cng vic mt cch chi tit, ra nhng nguyn tc c th v h thng khen thng thch hp. Nhng tp qun ny hin vn c p dng lm gim v ngn nga nhng xung t khng mong mun. S xung t bn trong doanh nghip c th tr nn c bit nguy him khi ban lnh o cng khai hoc ngm trng i cc nhm hay c nhn trong t chc tranh ua vi nhau. Trong nhng trng hp ny, s thnh cng ca mt c nhn hay nhm c th l do s thit hi ca nhm hay c nhn khc. Nhng nhn vin thng phi i mt vi tnh trng ny s lun trong trng thi cng thng cao v phi tm cch thot ra khi trng thi . S bc bi ca nhn vin c th c bc l qua nhng hin tng tm l nh s th , lnh n hay nhng hin tng c th nh i lm tr gi, vng mt hoc b vic. Trong nhng tnh hung cng thng hn, h c th phn ng bng nhng hnh ng chng i hay khng thn thin nh n cp hoc ph hng ti sn.

96

Nhng xung t vi cng mnh thng dn ti nhng thnh kin hay s xuyn tc thc t. Tnh trng ny c th lm cho ngi ta a ra nhng quyt nh m s lm gia tng hn l lm gim hay gii quyt xung t. Trong bu khng kh cng thng, ngi ta thng tp trung vo vic c gng a ra quan im ring ca mnh m b qua nhng nhu cu v quan im ca ngi khc. Do vic tm kim chin thng tr nn quan trng hn l tm ra nhng gii php c li cho c hai bn. Bi vy, nhng tnh cm tiu cc c th xem vo nhng c gng nhm tm ra mt cch gii quyt thch hp loi b nhng nguyn nhn ca s xung t. Cc thnh vin thuc tt c cc cp ca doanh nghip thng khng mun c s xung t ni b, bi h cho rng xung t s lm phng hi n nng sut v hiu qu v c th lm ri lon hot ng ca t chc. b. Quan im tch cc Trong nhiu trng hp, cng vic ca cc nh qun tr v cc nhm l cn hnh thnh mt nhn thc tch cc v xung t. Cc nhn vin v nhm c thi tch cc i vi xung t c th coi tnh trng xung t nh l mt s kch thch, hp dn v thch thc i vi t chc. S xung t c th em li nhiu c hi chn la tt nu n khng c tin hnh vi mc ch ginh u th ca mt s ngi chng li nhng ngi khc. Thc vy, xung t c th khuyn khch s tm kim nhng nguyn nhn dn ti s khc bit v quan im v a ra nhng gii php hu hiu gii quyt chng. V vy, phng php tip cn tch cc ny c th em li tnh sng to, i mi v s tin b trong t chc. Bng cch cung cp y nhng thng tin v tnh hnh hot ng ca doanh nghip cho nhn vin, cc nh qun tr c th thc y nhn vin a ra kin tranh lun ca h i vi cc mc tiu ca t chc. c. Quan im cn bng Thi ca s ng mi ngi i vi s xung t l khng ph nhn, song cng khng tuyt i ho n. S xung t ni b t chc l khng th 97

trnh c v c th xy ra vo nhng thi im cn thit. a s cc xung t cn phi c qun l cht ch bao gm nhng mu thun gia cc cng nhn, gia cc nh qun tr vi cp di, gia cc nhm, phng ban v gia doanh nghip vi cc nhm bn ngoi nh cc nhm khch hng quan trng, cc nh cung ng v cc c quan chnh ph. a s nhng nhn vin tch cc u c quan im cn bng v xung t. Thng qua s qun l thch hp, doanh nghip c th ti thiu ho nhng tc ng tiu cc v ti a ho nhng tc ng tch cc ca xung t. II. S xung t v m h v vai tr a s nhng xung t m cc thnh vin ca t chc gp phi u thuc hnh thc xung t v vai tr hay s m h v vai tr. Xung t v vai tr c th xy ra khi mt ngi phi chu nhng p lc mnh m v tri ngc nhau. Vai tr l mt tp hp nhng nhim v v cng vic m mt c nhn c t chc hay nhng ngi khc k vng s hon thnh tt p. Mt ngi thng gi kh nhiu vai tr c bn trong v bn ngoi doanh nghip, ti ni lm vic, trong x hi v ti nh. Chng hn, vai tr ca mt ngi cng nhn trong cng ty l vn hnh thit b, hp tc v gip cc ng nghip... i vi x hi anh ta gi vai tr l mt cng dn, mt ngi bn... cn vi gia nh anh ta gi vai tr lm chng, lm cha... Trong trng hp nhng kh khn phi khi c gng thc hin vai tr vt qu kh nng ca mt ngi th c th dn n xung t v vai tr. i vi mt s ngi, s khng hiu r vai tr ca h c th gy ra nhng cng thng v lo lng nghim trng hn nhiu so vi nhng xung t vai tr tim tng. S m h v vai tr bao gm hay mt s trong nhng trng thi sau: + Khng hiu r mc thnh tch k vng cn phi t ti. + Khng hiu r hay b nhm ln v nhng hot ng cn tin hnh hon thnh cng vic.

98

+ Khng tin chc nhng h qu gn lin vi cng vic nh tng lng, thng chc. Chng ta s thy phn cui bi ny, s m h v vai tr thng em li s cng thng cao i vi nhiu ngi. 1. Nhng k vng i vi vai tr Nhng k vng i vi vai tr l nhng suy ngh, hy vng ca nhng ngi khc v nhng g m mt c nhn nn hay khng nn lm. Khi nhng k vng v vai tr khng r rng, th c nhn c th b lm vo tnh trng m h v vai tr. Cc thnh vin thuc mt vai tr tp th c th chu s tc ng bi nhng hnh ng ca ngi khc v ngc li, hnh ng ca h cng tc ng n nhng ngi khc. Mt c nhn c th phi hon thnh nhim v trc khi c th gi vai tr ca ring h. Chng hn trong mt i bng , hon thnh mt ng chuyn bng, ngi tin v phc tho trong u ng bng ca anh ta v ngi nhn phi kim sot c bng. Thnh tch ca ngi tin v nh hng n hot ng ca cc cu th khc trong i. Ton i t ra nhng k vng i vi nhng g m cu th tin v cn lm v khng nn lm. Cc thnh vin khc cng c th gy p lc i vi ngi ang m nhim mt vai tr p ng nhng k vng ca h. p lc c th c to ra thng qua mt s hnh thc nh khen thng, k lut, bt buc, trc tip hay gin tip. Trong thc t, mt c nhn c th va l ngi chu p lc t s k vng ca nhng ngi khc, ng thi va l ngi gy p lc vi nhng ngi khc. 2. M hnh phn on vai tr Vai tr bao gm hai giai on: + Nhng n lc ca mt hay nhiu ngi tc ng n hnh ng ca ngi ang gi mt vai tr. + Nhng phn ng ca ngi gi vai tr nhm tc ng n nhng k vng tng lai ca cc thnh vin khc i vi anh ta. 99

Chng hn, nhng k vng ca nh qun tr c bin thnh p lc v chuyn n ngi nhn vin. Trong nhng bi cnh c th, ngi nhn vin c th biu l bng nhng phn ng tnh cm mnh m, hay phn ng vt cht nh tng huyt p, hoc phn ng v nhn thc nh t chi khng tun theo. Phn ng tnh cm l s cm nhn i vi p lc nh s gin di, vui mng, s tht vng, chn nn, s thc y tch cc.v....Phn ng nhn thc l nhng suy ngh v p lc. Nhng tnh cm v suy ngh ny tc ng n cch thc m ngi nhn vin phn ng i vi p lc ca nh qun tr. Phn ng to ra s phn hi ti nh qun tr v tc ng n nhng k vng tng li ca ng ta i vi ngi nhn vin. 3. Cc hnh thc xung t v vai tr Mc gay gt ca s xung t vai tr tu thuc phn ln vo quyn thng - pht ca nhng ngi a ra cc k vng (yu cu) v s mong mun p ng nhng k vng ca ngi gi vai tr. Nhng xung t thng em li tm trng cng thng cho tt c cc bn. Cc mu thun v vai tr c th c chia thnh 4 loi c bn: s t my thun ca chnh ngi a ra cc k vng; mu thun gia ngi a ra cc k vng, mu thun gia cc vai tr v mu thun v vai tr ca c nhn. 3.1. S t mu thun ca chnh ngi a ra cc k vng. Mu thun ny xy ra khi chnh ngi c quyn yu cu a ra nhng thng ip tri ngc nhau cho ngi nhn. Chng hn, mt nh qun tr yu cu mt nhn vin phi hon thnh mt nhim v c th no trong ngy. Tuy nhin, ngay sau ng ta li giao thm mt nhim v khc cho ngi nhn vin v yu cu anh ta cng phi hon thnh trong cng ngy. Nu thi gian cn thit hon thnh mi cng vic u chim ht ton b thi gian ca ngy lm vic, th nh qun tr t mu thun v tnh trng cng thng s xy ra.

100

3.2. Mu thun gia nhng ngi a ra cc k vng Mu thun loi ny c th xy ra khi nhng p lc gia ngi a ra cc k vng khng tng hp vi nhau. Th d, cc nh qun tr v nhn vin ca mt doanh nghip phi p ng nhiu k vng vi nhng yu cu tri ngc nhau ca cc nhm c quyn li trong doanh nghip nh cc c ng, khch hng, cc nh cung ng, cc c quan chnh quyn... Thc t ny em li s cng thng. Mt kt qu nghin cu v s cng thng ca cc gim c doanh nghip ch ra rng, h phi chu nhng p lc tri ngc nhau t ba nhm c quyn li trong cng ty l i ng nhn vin di quyn, cc nh lnh o chnh quyn a phng v cc c quan nh nc qun l v gim st hot ng ca doanh nghip. 3.3. Mu thun gia cc vai tr Mu thun gia cc vai tr c th xy ra khi p lc ca vai tr gn lin vi t cch thnh vin trong mt nhm mu thun vi nhng vai tr pht sinh t t cch thnh vin trong cc nhm khc. Chng hn, p lc bi cng vic chnh thc l lm thm gi ti cng ty hay cng vic ti nh c th mu thun vi nhng p lc i hi phi dnh nhiu thi gian hn cho ngh ngi hay quan tm n gia nh. Khi hnh thc xung t ny bc pht mnh m, th mt c nhn c th b lm vo tnh trng cc k cng thng bi phi t b mt vai tr no . Nhng mu thun loi ny thng xut hin trong i sng ca x hi cng nghip. 3.4. Mu thun gia vai tr v nhu cu c nhn Mu thun gia vai tr v nhu cu c nhn c th xy ra khi c s khc bit xut hin gia p lc i hi phi c gng hon thnh vai tr ca c nhn vi nhng nhu cu, thi , gi tr hoc kh nng ca chnh ngi . Nhiu mu thun c p dng nhm ci thin tnh hnh bi chng c th p ng cc yu cu: 101

+ Lm gim s xung t ni b v s khng n nh bn trong mi c nhn. + Duy tr nhng gi tr c bn v vai tr ca c nhn trong x hi. + To ra mt phng php hu hiu duy tr trt t bn trong v gii thch nhng hnh ng ca ngi khc. Cc khun mu p ng nhng mc ch ny bng cch phn chia cc c nhn thnh nhiu nhm theo nhng tiu thc phn t nh tui gi, gii tnh, tn gio, chng tc, hc vn... v sau nh gi v nng lc, c tnh v hnh vi theo tng nhm. Tuy nhin, khng c mt m hnh chung no cho tt c mi ngi p dng qun tr nhng mu thun v vai tr. C tnh ca mi c nhn v mi quan h tng tc gia nhng ngi a ra cc k vng c tc ng rt nhiu n vic p dng phng php tip cn. III. M hnh ngu nhin v xung t M hnh ngu nhin v xung t gip cc nh qun tr, cc nhm v cc c nhn nhn din nhng trng thi mu thun m h s phi i mt. M hnh ny cho rng, tu theo tng loi mu thun m p dng nhng gii php qun tr xung t cho ph hp. M hnh c xy dng da trn hai bin ngu nhin l bin phn bit v bin hp nht v cho php nhn din bn trng thi mu thun c bn. 1. Cc bin s: + Bin phn bit cp n cc mc m mt hay nhiu mc tiu ca c nhn hay ca nhm trong xung t c coi l xung khc vi nhau. Bin phn bit c th hin theo chiu dc trong hnh 3.1. s 1 cho thy tnh trng c mc xung khc cao v mc hp nht thp, l tnh trng m nu cc c nhn hay nhm ny c li th s c nhng c nhn hay nhm khc b thit hi. Th d trong hu ht cc trn u ca cc mn th thao u c mt bn thng v mt bn thua.

102

+ Bin hp nht cp ti mc m mt hay nhiu mc tiu ca cc c nhn hay nhm c coi l tng hp vi nhau. Bin ny c th hin theo chiu ngang trong hnh 3.1. Trong trng hp c s tng hp cao ( s 3), th cc c nhn hay nhm s ch c th c li khi cc c nhn hay nhm khc c li. Th d, trong mt trn cu lng i nam, mi cu th s c li khi cu th cn li chi gii. S hp tc v h tr gia h s lm gia tng kh nng chin thng trong trn u. 1. Tnh trng mu thun thng - thua (Nhng tnh tit xung t cao) 2. Tnh trng mu thun phc tp (lm gim nhng tnh tit xung t cao) 3. Trng thi hp tc (cc tnh tit mu thun trng thi n ho). 4. Tnh trng ph thuc ln nhau thp (khng c cc tnh tit mu thun) Cao 1 Tnh trng mu thun thng thua (nhng tnh tit xung t cao) 2 Tnh hnh mu thun phc tp (lm gim nhng tnh tit xung t cao)

Trng thi hp tc Tnh hnh ph (cc tnh tit mu thuc ln nhau thun trng thi (khng c cc tnh Thp n ho) tit mu thun) 3 4 Cao Thp Bin hp nht Hnh 3.1. M hnh ngu nhin v xung t 4 tnh trang: 1. Tnh trng mu thun thng - thua Tnh trng mu thun thng - thua xy ra khi c mt mi lin h phn bit cao v hp tc thp ( 1, hnh 3.1.). Li ch ca mt ngi l s thit hi, mt mt ca ngi khc v tnh trng mu thun thng - thua xy ra khi c s xung t trc tip v mc tiu. Cc t chc thng c gng ti thiu ho 103

Bin phn bit

nhng tnh trng mu thun thng - thua ni b bi nu xy ra, chng s c nhng nh hng tiu cc i vi thnh tch v thi ca nhn vin. Cc tnh trng mu thun thng - thua ni b thng gn lin vi nhng mu m, th on ti ni lm vic. Mt s nhn vin thng thc hin mt s th on khi h theo ui nhng mc tiu ch k i lp vi cc mc tiu ca cc thnh vin khc trong t chc. Trong nhng tnh hung mu thun thng - thua, tnh thng xuyn v cng ca cc tnh tit xung t mc rt cao. 2. Tnh trng mu thun phc tp Tnh trng mu thun phc tp l tnh trng m trong t chc va tn ti nhiu mc tiu chung; ng thi cng c nhiu mc tiu tri ngc nhau. trong hnh 3.1, s 2 cho thy tnh trng mu thun phc tp va c mc phn bit cao, va c mc hp tc cao. Cc mi quan h gia ban lnh o v cc t chc qun chng trong doanh nghip thng trong tnh trng ny. S xut hin ca tnh trng phn bit thng lin quan n s phn phi cng bng cc quyn li v dnh nhng u tin thch hp i vi cc mc tiu. Chng hn, ban lnh o cng ty thng ch trng vo vic gia tng li nhun, trong khi cng on thng nhn mnh cc yu t nh tng lng, cc khon phc li, an ton ngh nghip.... Phng tin hp nht ca tnh trng mu thun phc tp thng bao gm nhng c trng sau: + Cc c nhn hay tp th cng nhau tho thun v nhng iu khon m chng s chi phi cc mi quan h qua li ca h. Th d, ban lnh o doanh nghip v cc i din cng on c th t c s tho thun v thi im, cch thc tin hnh v chng trnh ngh s ca cc cuc hp lin tch. + Cc c nhn hay tp th cho rng h c th nhn c nhiu li ch t mi quan h h tng gia cc bn v s chm dt, hay tnh trng xu i trong cc mi quan h s em li cho h nhng tht bi. Chng hn, vic duy tr cc mi quan h tt p gia ban lnh o v nghip on cng ty s trnh c tnh trng nh cng ko di c th gy thit hi cho tt c cc bn. 104

+ Cc c nhn hay tp th tin tng rng h s gia tng c cc ngun li thng qua s hp tc gia cc bn. Th d cc t chc qun chng trong doanh nghip hp tc vi ban lnh o nhm gii quyt nhng vn pht sinh trong sn xut c th em li s gia tng nng sut v cht lng. Nh , c th nng cao phc li cho cng nhn v li nhun cho doanh nghip. Cc mi quan h trong tnh trng mu thun phc tp thng rt d thay i v thng tri ngc nhau hn l cc mi quan h trong cc cn li (hnh 3.1). Cc nh qun tr, cc nhm v cc c nhn cng c th di chuyn t tnh trng mu thun phc tp sang mu thun thng- thua hoc trng thi hp tc. Khuynh hng ca s di chuyn ny tu thuc vo thi , phng thc truyn thng ni b v quy trnh ra quyt nh ca t chc. 3. Trng thi hp tc Trng thi hp tc l tnh trng m cc bn c nhiu mc tiu chung hn l nhng mc tiu gy mu thun. Trng thi ny xy ra khi trong t chc tn ti cc mi quan h c mc hp nht cao v phn bit thp ( s 3, hnh 3.1). Cc hnh ng ca mt c nhn, nhm hay t chc l iu mong mun ca nhng ngi khc bi chng em li nhng h qu tch cc i vi h. 4. Tnh trng ph thuc ln nhau thp Tnh trng ph thuc ln nhau thp l tnh trng m gia cc bn c s tng tc qua li mc rt thp v c rt t cc mc tiu chung hay mc tiu mu thun nhau. Tnh trng ny xy ra khi mi quan h gia cc bn c mc phn bit cng nh hp tc rt thp ( s 4, hnh 3.1). Do khng c s xung t, hay xung t ch mc ti thiu, bi cc c nhn hay nhm khng c l do g xung t vi nhau. T nhng trnh by trn, chng ta thy m hnh xung t ngu nhin l mt cng c rt hu dng chn on tnh cht ca nhng xung t gia cc c nhn, hay t chc. ng thi, m hnh cng cho thy cn phi c nhng phng php qun tr xung t khc nhau, ph hp vi tng loi tnh hung c th.

105

IV. Cc phng php qun tr xung t S xung t gia cc c nhn vi nhau l s khng nht tr hay i lp vi nhau v quyn li trong vic thc hin cc mc tiu, chnh sch, nguyn tc v cc quyt nh. ng thi, s xung t cng l nhng hnh ng xung khc to ra s gin d, ng vc, lo s, on gin, hay khng chp nhn ngi khc.

Mong mun ca c nhn tho mn nhng quan tm ring

Quyt on

Phong cch Phong cch i u i u (cnh tranh) (cnh tranh) Phong cch Phonghip tho cch hp tc Phong cch n trnh

Phong cch Phong cch hp tc hp tc

Khng Hnh 3.2. quyt on cc phong cch qun trca c t gia cc c nhn M hnh v Mong mun xung nhn Khng tho mn s quan tm xung Hu nh tt c chng ta u phi i ph vi nhngca t Hp tc v c nhn hp tc ngi khc c th p dng mt trong nm phong cch qun tr xung t c trnh by trong hnh 3.2 c th t c thnh cng. Trong hnh trn, chiu dc ca m hnh ch r mc quyt tm ca mt c nhn nhm c gng tho mn nhng mi quan tm ring ca chnh ngi . Chiu ngang ca m hnh ch r mc hp tc m c nhn mun c gng tho mn nhng mi quan tm ca ngi khc. Nm phong cch qun tr xung t gia cc c nhn th hin nhng tp hp ca hai bin s l s quyt tm v s hp tc m ngi ta c th s dng trong mi tnh hung xung t.

Phong cch dn xp n tho (dung np)

106

1. Phong cch n trnh mu thun N trnh mu thun l khuynh hng tm cch rt ra khi tnh hung xung t hay gi tnh trung lp. Cc nhn vin trong doanh nghip thng tm cch tr li thng cc vn , hoc tm cch khng bn thn can d vo xung t bng cch trnh xa chng. Mt trong nhng cch n gin trnh xung t l gi vai tr nh mt mt xch trong tin trnh truyn thng, chuyn tip cc thng tin gia mi ngi. Khi c hi v mt ch ang gy tranh ci, mt cc nhn p dng phong cch ny c th tr li: "Ti khng c thi gian nghin cu vn ny mt cch k lng", hoc "Ti cn c thm d kin trc khi a ra kin "... Khi cc xung t khng c gii quyt nh hng n vic hon thnh mc tiu, phong cch trnh khi mu thun s dn ti nhng hu qu tiu cc i vi cng ty. Tuy nhin, trong mt s trng hp phong cch ny t ra rt hu ch. Chng hn, trong nhng tnh hung sau: + Vn tranh lun l th yu, t quan trng, nn n khng ng k mt thi gian, hay sc lc. + Trong trng hp khng c thng tin gii quyt xung t mt cch hiu qu ti thi im . + Quyn hn ca c nhn thp hn so vi quyn hn ca ngi c quan im i lp, bi vy ngi c rt t c hi em li s thay i. + Nhng ngi khc c th gii quyt xung t hiu qu hn. 2. Phong cch dn xp n tho Phong cch dn xp n tho l khuynh hng gii quyt cc tnh hung xung t bng cch ti thiu ho hay ch ng nhng khc bit v nhn thc hay hnh ng thng qua s ch trng vo nhng li ch chung. Nhng ngi thin v phong cch ny thng cho rng. "Ti sn sng khng tranh lun v quan im ca mi ngi nu iu em li cho h s hi lng", hay "khi tho lun v mt vn , ti khng mun ni bt c iu g m chng c th lm tn thng tnh cm ca ngi khc", hoc"Chng ta 107

ng lo lng qu nhiu v vn m nh hng xu n tnh cm bn b, mi vic ri s n tho". Nhng ngi theo phong cch ny thng hnh ng da trn suy ngh cho rng, mi mu thun s mt i cng vi thi gian. H ch trng ti s hp tc trong nhm v c gng lm gim nhng mu thun v cng thng bng cch a ra nhng ng h v khng nh li s bo m. Phong cch ny cho thy s ch trng n phng din tnh cm v quan tm rt t ti nguyn nhn ca xung t. Do , phong cch ny s khng em li hiu qu khi p dng ring r. Tuy nhin, n c th em li hiu qu tc th trong nhng trng hp sau: + Gip mi ngi km hm s bc pht nhng xung t tnh cm tim tng v c th s dng lm gim cng xung t. + Duy tr bu khng kh ho thun v trnh s chia r ni b. + Nguyn nhn ca xung t l do c tnh ca cc c nhn. 3. Phong cch i u Phong cch i u l s dng quyn lc p buc ngi khc v yu cu ngi ng vi quan im ca bn. Phong cch ny em li nhng h qu l ch lm hi lng mt trong nhiu bn xung t. Cc nh qun tr theo phong cch ny c th p dng i x nhn vin nh: "Nu anh khng chp nhn nhng iu th hy ri khi cng ty", hay "Nu anh khng bit cch phi hp vi mi ngi, cng ty s phi tm ngi thay th". Khi c ai khng nht tr vi quan im ca h, th cc nh qun tr ny thng tm cch gy p lc i vi ngi . Phong cch i u thng em li hiu qu trong nhng tnh hung xung t mang tnh thng - thua. Khi gii quyt nhng xung t ny, cc nh qun tr theo phong cch dng sc mnh thng s dng cc bin php rn e, p dng hnh pht, nh gi thnh tch xu v nhiu hnh pht khc t c s chin thng. iu th hin s c gng gy p lc ca cp trn i

108

vi nhng kin i lp ca cp di. Phong cch ny thng gn lin vi nhng tnh hung c mc cng thng gia cc c nhn mc cao. Phong cch ny thng lm trit tiu ng lc lm vic ca nhn vin bi nguyn ca h khng c quan tm, nhng thng tin cn thit v nhiu gii php khc b b qua. Tuy nhin, trong mt s tnh hung, phong cch ny tr nn rt cn thit nh: + Nhng tnh hung khn cp i hi phi hnh ng nhanh chng. + Nhng tnh hung khng mong mun, nhng phi tin hnh m bo tnh hiu qu lu di v s tn ti ca doanh nghip nh ct gim cc chi ph khng hp l, pht nhng nhn vin vi phm k lut... + C nhn cn hnh ng t bo v v ngn chn nhng hnh vi th li c nhn ca ngi khc. 4. Phong cch tho hip Phong cch tho hip th hin khuynh hng m cc c nhn chp nhn s hy sinh mt s quyn li ca h bng cch a ra nhng nhng b nhm t c s tho thun. Thi thin v s tho hip ca c nhn c th c th hin nh "Ti chp nhn ngi khc t c thnh cng khi m h cng chp nhn ti t c thnh cng no ". Hoc "Ti c gng p ng hi ho quyn li ca tt c cc bn". S tho hip c th hin trong phn gia ca hnh 4.2. V tr ny ch ra rng tho hip l t ti mt s cn bng gia nhng hnh vi quyt on v khng quyt on, cng nh s cn bng gia nhng hnh vi hp tc v khng hp tc. Tuy nhin, nhiu kt qu nghin cu cho thy rng nhiu ngi coi phong cch tho hip l mt hnh thc hp tc rt mnh m m ngi ta c th tho mn nhng mi quan tm ca ngi khc. Phong cch tho hip thng t ra thch hp khi: + S tho thun c th em li cho mi bn kt qu tt hn so vi tnh trng khng t c tho thun.

109

+ Trong trng hp khng t c mt tho thun c th mang li thnh cng cho mi bn. + Trong trng hp c s mu thun v mc tiu hay quyn li, do ngn cn cc bn i ti s tho thun. ng thi, trong nhiu tnh hung xung t, nu cc gii php tho hip c a ra qu sm c th gy ra nhiu rc ri. + Th nht, cc c nhn c khuyn khch tho hip da trn nhng tnh hung d liu trc hn l da trn nhng vn thc t. + Th hai, ngi ta d dng chp nhn tnh trng tho hip nh d kin hn l tm kim nhng gii php c th c tt c cc bn d dng chp nhn. 5. Phong cch hp tc c trng ni bt ca phong cch hp tc l s sn sng nhn din nhng nguyn nhn ch thc ca xung t, s chia s thng tin rng ri trong ni b v tm kim nhng gii php c li cho tt c cc bn. Phong cch hp tc trong qun tr xung t c bit thch hp khi: + Cc bn lin quan c mt hay nhiu mc tiu chung v khng tho thun c vi nhau v phng tin t c mc tiu . + S thng nht s em li mt gii php chung tt nht gii quyt xung t. + Cn phi a ra nhng quyt nh c cht lng cao da trn c s nhng nh gi v mt chuyn mn v nhng thng tin hin c. 5.1. Hng dn p dng. C kh nhiu cch p dng phng php hp tc, tuy nhin chng ta cn lu 5 im quan trng: + Thu nhn v a ra kin ca c nhn v nhng u im ch yu cn c s hp tc ca cc bn. + Ch xem xt gii quyt tho hip sau khi phn tch nhng kh khn thc t v a ra nhiu gii php khc nhau. 110

+ ng bao gi oan chc rng bn bit r nhng g m ngi khc ang suy ngh. Cn kim tra nhng gi thit ca bn trong thc t. + ng bao gi "chp mi" cho ngi khc (cho h l hn nht, lon thn kinh, v.v...) + Hy hng v tng lai. Nhng g m chng ta ang ngh v ang lm th quan trng hn nhng iu xy ra trong qu kh. Phong cch hp tc c mt tim nng rt to ln qun tr cc xung t mt cch c hiu qu, nhng n cng i hi nhng ngi p dng phi tun theo cc nguyn tc hng dn. ng thi, chng ta cn lu rng mi phong cch qun tr xung t ch pht huy tc dng trong nhng tnh hung c th nht nh. 5.2. Nhng tr ngi khi p dng phong cch hp tc Mc d c coi l phong cch qun tr xung t hu hiu nht, song phong cch hp tc cng c nhng hn ch trong mt s tnh hung c th. 1. Nhng hn ch v thi gian, thng ngn cn s chia s trc tip nhng tnh cm lin quan n xung t. 2. Nhng gi tr chung ca tp th c th ngn cn cc nhn vin ca n bc l nhng tnh cm tiu cc i vi ngi khc. 3. Nhng nh kin v gi tr ca t chc i khi c th to ra nhng kh khn i vi vic p dng phong cch hp tc ca nh qun tr. Vic p dng phong cch hp tc cn tu thuc vo phong cch lnh o v nhng c trng vn ho ca t chc. Cc nh qun tr c phong cch lnh o h tr v tham gia s thun li hn so vi cc nh qun tr c phong cch lnh o c on. ng thi, phong cch ny cng ph hp hn trong nhng t chc c nhng c trng vn ho m v h tr so vi nhng t chc c nhng c trng vn ho khp kn v chuyn quyn.

111

V. Qun tr s cng thng do cng vic gy ra Khi gp phi nhng xung t gay gt, hay nhng gii php qun tr xung t t ra khng hiu qu th ngi ta c th phi tri qua tnh trng cng thng trong cng vic mc cao. 1. Khi nim S cng thng bao gm nhng phn ng ca c nhn v xc cm, c th v nhn thc i vi nhng tnh hung qu mc chu ng ca ngi . S cng thng thng to ra nhng phn ng thiu t ch. Phn ng thiu t ch l nhng phn ng thuc nhn thc, c th hoc cm xc xy ra mt cch t ng v ngi ta phi chu ng m khng kim sot c chng. Chng hn, s nng nc to ra m hi, s gi lnh to ra s run ry v s lo s c th to ra phn ng t v. C hai loi cng thng ch yu l cng thng dng tnh v cng thng m tnh. Cng thng dng tnh l s cng thng c tnh cch tch cc, l tm trng hi lng ko di, chng hn nh nhng cm xc dng tnh m ngi ta tri qua bi s vui mng do lm c mt vic tt. Tri li, s cng thng tm tnh l s cng thng do gp phi nhng thit hi, s khng hi lng hay b au n, bnh tt qu mc chu ng. a s nhng ngi lm vic qu mc u b cng thng m tnh v do , ngi ta thng s dng thut ng "s cng thng" (Stress) ch trng thi cng thng m tnh (distress). 2. Ngun gc ca nhng cng thng m tnh. C nhiu nguyn nhn tim nng ca s cng thng ti ni lm vic, l nhng xung t v vai tr, s m h v vai tr v nhng iu kin ti ni lm vic. Bng 3.3. l bng cu hi m chng ta c th s dng nh gi mc cng thng ti ni lm vic thi im hin ti hoc trong qu kh. Bng lit k tt c nhng vn c th pht sinh ti ni lm vic.

112

Bng 4.3. Bng nh gi mc cng thng trong cng vic

Phn ng Yu t a. Mi trng vt cht 1. Mi ngi cm thy qu nng hay qu lnh 2. Mi ngi ngh rng c nguy c b tai nn nghim trng ti ni lm vic 3. Mi ngi ngh rng c kh nng tht s c th t c mt mong mun no trong cng vic. b. S xung t v vai tr 4. Ngi ta c th phi lm c nhng cng vic m c nhn cm thy tri vi o l 5. Cp trn giao qu nhiu nhim v, trong khi dnh cho qu t thi gian hon thnh chng. 6. Chu qu nhiu p lc t nhiu ngi c. S khng r rng v vai tr 7. Nhn vin khng bit r mc thnh tch phi t c trong cng vic 8. Nhn vin khng bit r cch thc tin hnh cng vic 9. Nhn vin khng bit cp trn nh gi thnh tch ca h nh th no. 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 1 2 3 4 5 Khng bao gi 1 1 Him khi 2 2 i khi Thng xuyn 4 4 Lun lun 5 5

3 3

1 1 1

2 2 2

3 3 3

4 4 4

5 5 5

* Ch dn: - Khoanh trn im m anh (ch) cho l thch hp v cng im theo tng nhm yu t, sau tnh tng s im.

113

+ Mi trng vt cht (cu 1-3):.... + S xung t v vai tr (cu 4-6):.... + S khng r rng v vai tr (cu 7-9):.... + Tng s: - Tng s im ca mi nhm yu t dao ng t 3-15; nu nhm yu t no c tng s im > 10 th chng t l chng c vn v nh qun tr phi quan tm xem xt. - Tng s im ca ba nhm yu t dao ng t 9- 45, nu tng s im >27 th chng t l mc cng thng trong hai hay ba nhm yu t vt qu mc c th chp nhn. Tnh trng ny c th l nguyn nhn gy ra s tho mn trong cng vic thp, hay t l vng mt cao. 3. Hu qu ca s cng thng m tnh Nhng cng thng m tnh thng gy ra nhiu hu qu tiu cc tim tng. Nhng hu qu ny bao gm: + Nhng hu qu ch quan: S lo lng, nng ny, lnh m, bun b, chn nn, mt mi, tht vng, cm gic ti li v ti h, d b kch ng v tc gin, lun r, t ch thp, lun cng thng, lo s v c n. + Nhng hu qu v hnh vi: D b tai nn, mt ng, d bc pht tnh cm, n khng ngon, ung ru v ht thuc qu nhiu, d b kch ng... + Nhng hu qu v nhn thc:Khng c kh nng ra quyt nh, thiu tp trung, hay qun, d xc ng khi b ph bnh, tr tr v tinh thn. + Nhng hu qu v c th: tng nhp tim, tng lng ng trong mu, tng huyt p, kh ming, ra m hi trm, gin ng t mt... + Nhng hu qu v t chc: nng sut thp, t l vng mt cao, cc mi quan h ni b cng thng, t l b vic, tai nn lao ng cao, cht lng sn phm thp v nhn vin khng tho mn trong cng vic. Nhng hu qu ny khng loi tr ln nhau, m mt ngi b cng thng m tnh c th chu nhiu hu qu bt li. Tuy nhin ti mt thi im, mt c nhn thng khng phi chu tt c mi hu qu trong c 5 loi hu qu, mt 114

c nhn thng khng phi chu tt c mi hu qu trong c 5 loi hu qu, cng nh trong mi loi hu qu. Mi ngi c th chu mt s hu qu tiu cc ca s cng thng m tnh nhiu ln. Song vn nghim trng thng khng xut hin tr khi s cng thng m tnh xy ra thng xuyn v c cng mnh. Mt s ngi phi chu ng s cng thng m tnh mc cao trong nhng khong thi gian di s b lm vo tnh trng suy kit. Suy kit l qu trnh tm l dn ti nhng kt qu l tnh trng khng cn cm xc, mt nhn tnh, lm vo trng thi trm ut, c n. Nhng ngi lm vo tnh trng ny thng c phn ng gay gt i vi nhng cng thng trong cng vic. Tnh trng suy kit v s cng thng m tnh khng din ra mt cch ring r, m chng thng tc ng qua li vi c tnh, cng vic, iu kin lm vic v nhng c trng vn ho ca t chc. Qu trnh suy kit thng tin trin qua ba giai on. 1. B lm vo tnh trng ri lon v xut hin tm trng bi quan 2. Tm trng bi quan tng v hay ni gin. 3. Lnh m, th , thi ch v tuyt vng. Nhng hu qu ca s cng thng m tnh v tnh trng suy kit tng nhanh trong cc quc gia cng nghip ho v thu ht s ch ca chnh quyn cc doanh nghip, cc t chc bo v sc kho, cc nh nghin cu v cc phng tin truyn thng i chng. Nhiu cuc hi tho khoa hc v nhiu gii php c xut nhm qun tr v loi b s cng thng i vi con ngi. 4. Qun tr s cng thng m tnh ca c nhn Nhn thc r nhng nguyn nhn ca s cng thng v hiu r nhng phn ng i vi cc yu t gy cng thng l c s nn tng qun tr nhng cng thng ca c nhn. C kh nhiu hot ng m cc c nhn c th tin hnh loi b s cng thng ca ring mi ngi.

115

+ Hiu r nhng gi tr ca bn thn: iu quan trng khng phi l i nhanh, m l i trn con ng ring ca anh (ch). + Cn iu chnh nhng iu t nhn xt v bn thn: Chng ta thng c nhng nhn xt tiu cc khng cn thit v bn thn, bi ngi ta thng rt kh vt qua nhng cm xc ca c nhn. + Cn bit cch th gin: Hy tm mt cn phng hon ton yn tnh, c tin nghi v thoi mi. Sau , ngi xung, nhm mt th nh v gi u c hon ton thanh thn t 10 n 15 pht. Thc hnh mi ngy hai ln. + Tp th dc u n: C gng tp th dc mi tun ba ln, mi ln 20 pht v bt u tng bc. Nn tham kho kin ca bc s v ch luyn tp. + Dnh cho bn thn nhng khong thi gian nhn ri cn thit: Cch tt nht trnh tnh trng suy sp l t cho php mnh c nhng khong thi gian ngh ngi hi phc sc lc v np thm nng lng. + Chp nhn v thc hin ch n ung hp l: Cn duy tr mt trng lng bnh thng. Hng ngy phi duy tr ba n sng. + Khng s dng cc cht kch thch: Khng ung ru, bia, ht thuc l v thuc ng. Ngoi ra, c th loi b s cng thng s quyt tm thay i nhng g c th thay i v quyt tm khng sng th ng vi nhng g khng th thay i c. Cch n gin nht ng u vi s cng thng m tnh l to ra s thay i vi ngi b Stress, bng cch i ngh mt, thay i cng vic, hoc i ngh. 5. Qun tr s cng thng trong t chc Cc t chc, cc nhm u c th tin hnh nhng hot ng tch cc lm gim cng v s ngi trang b stress hoc gia tng kh nng chng li s cng thng ca nhn vin bng nhng bin php di y. 5.1. n nh nhng mc tiu thch hp

116

Cn s dng nhng phng tin hu hiu vo qu trnh hoch nh mc tiu nhm lm gim v loi b s xung t v vai tr v s khng chc chn. Nhng yu t ny thng l nguyn nhn chnh gy ra stress v s mt mi. Bi vy, u quyn v khuyn khch nhn vin tham gia vo qu trnh a ra cc quyt nh nh hng, ti cng vic hng ngy ca h cng l nhng gii php gip h kim sot mc stress. 5.2. H tr tnh cm H tr v tnh cm l s thng cm, quan tm chm sc, yu thng v biu l s tin cy ca mi ngi i vi mt c nhn. Nhng hnh thc h tr v tnh cm v cc hnh thc h tr khc ti ni lm vic do cc c cng, cc ng nghip v nhn vin thc hin c th gip mt c nhn chng li s cng thng. Nn vn ho ca t chc c th truyn t nhng thng ip v s h tr tnh cm mnh m, gip nhn vin ng u mt cch thnh cng vi nhng p lc v yu cu v thnh tch. Vic p dng cc phong cch (qun tr xung t), hp tc, dn xp n tho v tho hip em li n tng v s ng cm, s quan tm v tin tng. 5.3. Nhng chng trnh c bit Cc chng trnh thu thp kin ca nhn vin, hun luyn v phng php lnh o, ra quyt nh tp th, ti thit k cng vic v c cu t chc, thi gian lm vic linh hot... c cc t chc tin hnh c th ngn nga v lm gim stress i vi nhn vin. + Thi gian lm vic linh hot cho php nhn vin thay i thi gian n v ri khi ni lm vic trong nhng gii hn nht nh nhm tho mn mong mun v nhu cu ca c nhn. + Cc chng trnh hun luyn c bit c thit k h tr nhn vin v tm l v sc kho. Nhng chng trnh ny l mt phn ca phng php ngn nga s gia tng stress v lm gim s nhy cm ca nhn vin i vi bnh tt, stress bng cch iu chnh li sng ca h. Cc chng trnh 117

ny thng bao gm cc lp hun luyn v cch loi b s cng thng, b thuc l, tp th dc nhp iu, chi mt s mn th thao...

Cu hi tho lun
1. Ti sao cc t chc khng th trnh c mu thun xung t?, 2. Hy nu nhng c trng ch yu ca m hnh ngu nhin v xung t? 3. S m h v vai tr l g? S m h v vai tr c tm quan trng nh th no i vi vic tm hiu v xung t nhng cng thng ca nhn vin trong t chc? Bi tp 1. Da vo nhng hiu bit ca anh (ch) hy a ra mt s th d v 4 loi xung t? 2. Hy lit k nhng cng thng ch yu ca anh (ch) trong cuc sng thi im hin ti? Nhng yu t cng thng ny gy ra nhng cm gic tch cc, tiu cc nh th no? Anh (ch) thng p dng nhng bin php g loi b cng thng? Nhng phng php c hiu qu khng? Hy gii thch nguyn nhn em li hiu qu (hoc khng hiu qu). Ti liu tham kho 1. Qun tr Doanh nghip ca Nguyn Hi Sn NXB Thng K (2000) 2. Guffey, M.E (1991) Essentials of Business Communication Prentice Hall. 3. Watts (1998) Creating Hands - on Management Mercury - London * * *

118

QUN TR V I MI - THAY I
I. NHNG TIN THC Y S I MI DOANH NGHIP 1. Nguyn nhn ca s thay i Tin b cng ngh, s thay i v nhu cu ca ngi tiu dng, khuynh hng ton cu ho kinh doanh v vn bo v mi trng,... to thnh nhng p lc mnh m i hi doanh nghip phi i mi cc hot ng kinh doanh v cung cch qun tr. hot ng mt cch hiu qu, mi thnh vin ca doanh nghip phi bit cch gii quyt mt cch sng to, trong nhng iu kin c th nht nh, nhng vn ny ang c t ra. Trn c s thc y doanh nghip lin tc i mi, thch nghi v pht trin bn vng trong mt th gii lun thay i. Nh nghin cu Peter Senge nhn nh rng, trong thi i ngy nay mt doanh nghip mun t c thnh cng phi tm ra nhng phng php m rng v nng cao nng lc sng to ca nhn vin. Cc m hnh t chc v kim sot doanh nghip kiu hnh chnh - mnh lnh khng cn ph hp bi chng bc l nhng yu im nh: Cc m hnh ny khng th phn ng nhanh chng ui kp tc pht trin sn phm mi ca cc i th cnh tranh hoc tn dng c nhng c hi th trng mi xut hin. Khng c kh nng tho mn ca ngi tiu dng ang pht Cc m hnh ny khng s linh hot qun l mt i ng lao trin rt mnh m. ng a dng ca doanh nghip Ngy nay, tc thch nghi vi s thay i ca mi trng tr thnh mt v kh cnh tranh ca doanh nghip. Chng hn, cc hng Honda v Toyota ca Nht Bn ch mt ba nm bin mt khi nim mi thnh sn phm xe hn trn th trng trong khi cc hng GM, Chrysler...ca M thng phi mt 5 nm. 119

Thc vy, s thay i tr thnh mt phn tt yu ca cuc sng v tc thay i ang ngy cng nhanh hn. S 6.1 trnh by mc thay i trn su lnh vc c bn ca x hi v i sng trong 100 nm qua.
1- Tc di chuyn 2- Kh nng kim sot bnh tt 3- Mc tng dn s 4- Mc s dng cc ngun nng lng 5- Tc x l d liu 6- Tc truyn thng Mc gia tng 10 100 1000 10.00 0 100.000 1.000.000 10.000.000

S 6.1 - Mc t hay i ca mt s lnh vc trong 100 nm qua.

1

i vi cc nh qun tr, nhng yu cu v trch nhim, hc vn, k nng v cc phm cht c nhn cng ngy cng cao. Cc nh qun tr phi c kin thc chuyn mn trong nhiu lnh vc. ng thi, s an ton v vic lm i vi cc nh qun tr cng ngy cng gim. Nguyn nhn l do thch nghi vi nhng bin i ca th trng v nhng khuynh hng mi ca kinh doanh c cu ca cc doanh nghip cn c t chc li theo c cu mng, gim thiu cc cp qun tr trung gian. Nhn vin ca doanh nghip c t chc thnh cc nhm d n thc hin
1

Ngun: Don Hellriegel & John W.Slocum; Management; Addison Wesley publlshing company, 6 th Edition.

120

nhng d n sn phm hoc nhng hp ng cung ng hng ho, dch v c th cho khch hng. Sau khi kt thc d n hay hp ng nhm s gii tc. Thnh phn ca mi nhm thng bao gm mt s nh qun tr, cc chuyn gia v nhn vin thuc nhiu lnh vc chuyn mn khc nhau. H c y quyn c th a ra nhng quyt nh kp thi, c th lm vic theo thi gian linh hot v khng nht thit phi ngi ti vn phng cng ty. 2- Nhng thch thc ch yu i vi cc hot ng qun tr iu khin hu hiu cc hot ng ca mt doanh nghip, cc nh qun tr phi lin tc to ra nhng thay i tch cc v phn ng linh hot vi nhng thay i ca mi trng. C 4 thch thc ch yu m cc nh qun tr v s phi i ph l: 2.1- C cu t chc ca doanh nghip phi c thit k ph hp vi s thay i v thc y tnh sng to ca nhn vin thnh cng trong mt mi trng kinh doanh bin i ht sc nhanh chng, cc doanh nghip phi khuyn khch nhn vin to ra nhng thnh qu sng to. Nhim v hng u ca cc nh qun tr l to iu kin thun li cc nhn vin hp tc vi nhau trong cc nhm, nhm hon thnh tt cc nhim v t chc. Qua mt s quan st, ngi ta nhn thy rng, khi nhn vin c lm vic trong nhng nhm c s on kt v hp tc cht ch th h c th hon thnh cng vic mt cch hiu qu v nhanh chng. ng thi, nhn vin phi c hun luyn y v k nng gii quyt vn v ngh thut ng x. 2.2- Cc nh qun tr cn nhn thc rng c s ca quyn lc trong doanh nghip ang thay i. Trong tng lai gn, nhn vin s tham gia nhiu hn vo qu trnh ra quyt nh so vi qun kh. Chuyn mn s tr thnh mt c s quan trng ca quyn lc. S t chc ca doanh nghip s thay i lin tc tu theo mi sn phm hay dch v mi m n a vo sn xut. Quyn ph trch d n sn phm s da trn c s chuyn mn . Bi vy ti mi thi im d n 121

chuyn sang mt giai on mi, th mt thnh vin ca nhm c nng lc v kin thc ph hp nht v lnh vc chuyn mn cn thit s tr thnh ngi qu ph trch. Nhn chung, c cu t chc kiu truyn thng ngy cng t ra cng knh chm chp v khng hiu qu. Bi vy, cn thit lp mt c cu t chc cho php nhn vin tham gia vo qu trnh ra quyt nh v c cu ny c th linh hot, phn ng kp thi trc nhng thay i ca mi trng. 2.3. Doanh nghip phi tm ra nhng phng php cho php nhn vin v cc nhm ti tt c cc cp trong t chc pht trin nhng tng sng to ca h Nhng nhn vin ny c gi l cc "nh sng ch", h lun tm cch a ra nhng tng mi v trn c s , doanh nghip cn tm ra nhng gii php khuyn khch v kt hp tt c nhng u im ca tt c mi tng d hn hay nh. Cn khuyn khch nhn vin lun lun i mi v sng to vi s t do hon ton. D d n sn phm c tht bi th cng khng nh hng n ng ngh nghip ca nhn vin. Chng hn, gim c cng ty Sharp (Nht bn) cho rng: "Cn phi thng cho tt c nhng ai c sng kin, nu khng s lm thui cht nim say m ca h. hng chng ti, nhiu ngi sau hng lot tht bi c nhng pht sinh v cng qu gi, mang li mt ngun li ln cho hng". Nht bnh qun mi nm cng nhn xut t 60 - 80 sng kin hp l ho sn xut. y l t l ng u th gii. B quyt ca h l hy thng cho tt c mi sng kin, d l nhng sng kin khng hiu qu. Ti cng ty 3M (Hoa K), cc k s c php s dng 1/3 thi gian lm vic theo ui nhng d n sng to ring ca h. 2.4. Cc doanh nghip phi chp nhn khi nim "th trng ton cu" v "nn kinh t ton cu"

122

Ngy nay, vi s pht trin mnh m ca cng ngh thng tin v s gia tng tc di chuyn...Cc nh kinh doanh c th tin hnh hi hp, a ra cc quyt nh u t mt cch nhanh chng m khng nht thit phi trc tip gp g pha i tc. Hn th na, mt bin ng ti th trng ti chnh Thi Lan hay Hng Kng cng c th gay tc ng ngay lp tc n cc th trng Chu u hoc Bc k.. Mt sn phm c th c sn xut, lp rp v hon thnh do s ng gp ca nhng cng nhn ti nhiu quc gia khc nhau. ng thi n cng c th c tiu th ti khp mi ni trn th gii. Mt doanh nghip ch sn xut v kinh doanh bn trong mt quc gia cng khng th trch khi p lc cnh tranh ca cc cng ty a quc gia hay tp on kinh doanh quc t. Tc ton cu ho kinh doanh ang din ra ht sc nhanh chng. Nhiu cng ty a quc gia ca Ho K, Nht Bn hay Chu u tm cch thm nhp cc th trng mi bng cch mua li, st nhp, thn tnh hoc lin minh chin lc vi cc cng ty ca cc s ti. Nhng gii php ny cho php gia tc thm nhp th trng mi v c chi ph r hn so vi vic b vn u t trc tip vo mt th trng hi ngoi. II. HOCH NH TIN TRNH I MI DOANH NGHIP i mi doanh nghip c hai mc tiu gn b cht ch vi nhau: lm cho doanh nghip thch nghi vi mi trng v thay i hnh vi ca nhn vin. Tin trnh i mi doanh nghip c th c tin hnh theo 8 bc nh s 6.2. Nhng bc ny to thnh nhng thnh phn c bn ca tin trnh i mi. Tuy nhin, khng nht thit phi tin hnh y cc bc v theo mt trnh t cng nhc. Chng ta s ln lt nghin cu tng bc ca tin trnh. * Bc 1 - nh gi nhng thay i ca mi trng. Mi trng bn ngoi ca doanh nghip thay i khng ngng, ti thi im bt u tin trnh i mi doanh nghip cn nh gi chnh xc mc v tm quan trng ca nhng thay i v s xy ra. Cn quan tm n s 123

thay i ca cc yu t mi trng nh tin b cng ngh, cnh tranh, chnh tr, vn ho v tnh hnh th trng lao ng. Mt trong nhng chc nng quan trng c ban lnh o doanh nghip l theo di nhng bin ng ca cc yu t ny v thng qua iu hnh doanh nghip hot ng mt cch hiu qu. C th nh gi mc v t l thay i ca mi trng bn ngoi ca doanh nghip l n nh (tng i) hoc khng n nh. C mt s ngnh nh:
Xc nh khong cch gia thnh tch v mc ch

B t Bt u u

nh gi nhng thay i ca mi trng

Chn on nhng vn ca doanh nghip

Nhn din nhng ngun pht sinh s chng i i vi i mi

Tip tc s i mi

Tip tc s i mi

Tm kim nhng gii php thay i

Thit lp mc tiu cho nhng c gng i mi

S 6.2. Hoch nh tin trnh i mi doanh nghip Ngnh sn xut ung, ngnh bo him v ngn hng l nhng ngnh c mc n nh tng i cao. Trong nhng ngnh ny, cc tiu thc nh sn phm, khch hng, nh cung cp, phng thc phn phi v gi c ca cc doanh nghip l kh ng nht. Cc cng ty thng c gng lm cho khch hng phn bit sn phm ca h vi sn phm ca cc i th v tch cc qung b sn phm to ra mc cu. Chng hn, cc nh sn xut xe hi nh Ford, Chrysler hay Toyota thng cnh tranh vi nhau cng loi xe hn, cng nhm khch hng, gi bn tng ng v gp cng loi kh khn trong 124

phn phi. Hoc chi ph mua bo him ca khch hng thng tng ng nhau v cc cng ty bo him thng c gng lm khc bit sn phm ca h thng qua nhng dch v m h cung cp cho ngi nhn bo him. Tri li, i vi nhng doanh nghip tham gia hot ng kinh doanh trong nhiu ngnh v bn nhng sn phm (dch v) khng lin quan vi nhau thng phi i ph vi nhng bt n cao hn t mi trng bn ngoi. * Bc 2 - Xc nh khong cch gia cc thnh vin v mc ch Khong cch gia thnh tch v mc ch l s chnh lch gia nhng g m doanh nghip mong mun tn dng t nhng c hi kinh doanh ca n v nhng kt qu thc hin t c. Mt nh qun tr a ra 5 cu hi cp di ca ng ta nh gi khong cch thnh tch nh sau: a. Theo d on ca bn, nhng thay i ca mi trng bn ngoi s c nh hng nh th no i vi doanh nghip trong 5 nm tip theo? b. Hin trng ca yu t mi trng (nh cc quy nh ca nh nc, khch hng v cc i th cnh tranh...) v chng ang tc ng n cc hot ng kinh doanh nh th no? c. Doanh nghip cn to ra nhng li th so snh mi (sn phm, knh phn phi, gi c) nh th no i ph vi nhng thay i trn ca mi trng? d. Nhng kt qu m doanh nghip c th t c l g? e. Doanh nghip c th phm phi nhng sai lm g? * Bc 3. Chn on nhng vn ca doanh nghip Mc ch ca bc ny l nhn din tch cht v ni dung ca vn trc khi hnh ng. Cc vn ca doanh nghip thng do nhiu nguyn nhn to ra. Khi tin hnh chn on, cc nh qun tr nn bt u bng cch tr li nhng cu hi sau: a. Nhng vn c th cn phi iu chnh l g? b. Nguyn nhn ca nhng vn ny l g? 125

c. Cn tin hnh nhng thay i g gii quyt nhng vn ny? d. Nhng lc lng no ng h v lc lng no chng li nhng thay i ny? e. Mc tiu ca nhng thay i ny l g? Chng c o lng nh th no? Nhng k thut thu thp d liu nh k thut thm d kin, t chc hi tho, phng vn khng chnh thc...thng c s dng chn on vn . Mc tiu ca nhng k thut ny nhm trch nhng nh kin ch quan ca nhng ngi c trch nhim i vi nhng vn lin quan n con ngi th i hi p dng k thut thm d kin v do cc nh t vn chuyn nghip thc hin. Kt qu nghin cu ny c th cho php ban lnh o nh gi thi ca nhn vin v lng bng, thi gian v iu kin lm vic. kin ca nhn vin c ghi chp nc danh nn h c th bc l nhng tnh cm thc m khng s b tr a. Kt qu nghin cu theo phng php ny c th ch ra nhiu vn tim tng trong t chc. * Bc 4. Nhn din ngun gc ca s chng i i mi Nhiu doanh nghip b tht bi hon ton khi tin hnh i mi, bi nhng n lc i mi thng gp phi nhng chng i ngm t bn trong. Nhng nh qun tr c kinh nghim c th d dng nhn thy tnh trng ny, cng nhng nguyn nhn khin ngi ta chng li s i mi. 1. Nguyn nhn ca s chng i i mi Mt s ngi chng li s thay i v i mi bi lo s rng bn thn h s khng th p ng c nhng yu cu v k nng v nng lc cn thit do s thay i t chc t ra i vi h. Mt tr ngi quan trng khc i vi tin trnh i mi l nhiu nh qun tr khng c kh nng thay i v nhn thc v hnh ng theo kp tc v thay i ca doanh nghip. Thm ch, c mt s ngi nhn thy rng i mi l cn thit nhng h khng th thay i. 126

Tu trung, ngi ta thng b cn tr khi tin hnh i mi bi nm nguyn nhn: bo v quyn li ring, khng hiu r hoc thiu lng tin vo i mi, khc nhau v nh gi tnh hung, b hn ch v cc ngun lc v nhng tr ngi do tun th nhng tho thun vi cc t chc khc. Nhng ngi c quyn lc gn lin vi s duy tr tnh trng hin ti ca doanh nghip thng chng li s i mi. Bi s i mi doanh nghip c th dn ti s thu nh quy m, ct gim chi ph v ti cu trc c cu t chc, do lm cho nhiu ngi b thay i ch lm, gim thu nhp, thm ch b sa thi... Nhiu ngi chng li i mi do hc khng hiu r nhng ngha tim n ca n. Bt c s hiu lm hay thit tin tng vo i mi cng c th to thnh s chng i. Hnh thc chng i ny thng lm cho cc nh qun tr bt ng, bi nhiu ngi cho rng nhn vin ch chng li i mi khi n khng em li quyn li cho h Nhn vin cng c th chng li i mi nu nhng nh gi tnh hnh ca h khc vi nhn nh ca cc nh qun tr. Trong khi , nhiu ngnh qun tr th cho rng, vi nhng thng tin ging nhau th ngi ta c th a ra nhng nhn nh ging nhau. Gi thit ny khng phi lc no cng ng. Nhiu doanh nghip rt ch trng vo i mi theo kp v vt ln trc nhng thay i ca mi trng, nhng do cc ngun lc ca chng b hn ch nn khng th thc hin c bt c s thay i no. Nhiu s kin i mi ca cc doanh nghip rt c trin vng song khng thc hin c bi nhng rng buc do nhng tho thun ca doanh nghip k kt vi cc t chc khc. Chng hn, mt doanh nghip c th khng thc hin c d nh ti c cu t chc, bi n c th gp phi s phn i gay gt ca cng on hoc cng nhn. Nhng tr ngi ny thng gp phi trong cc mi quan h vi cc nh cung ng, cc i th cnh tranh, nh thu v cc c quan cng quyn. 127

2. Nhng phng php khc phc s chng i Khng phi tt c mi hin tng chng li s i mi u l xu. Bi c nhng trng hp, s chng i thc y ban lnh o cng ty phi xem xt li cc d kin i mi. Nh vy, thi ca nhn vin c th to thnh mt c ch cn bng v kim sot m bo rng cc nh qun tr phi c k hoch v tin hnh cc bc i mi mt cch hp l. Mt s phn i hp l c th khin ban lnh o cng ty phi xem xt d kin i mi cn thn hn, do c th a ra nhng quyt nh c cht lng cao hn. Trn thc t s khng bao gi ht s phn i i mi. Do cc nh qun tr cn bit cch lm gim v loi b nhng chng i . Bng 6.1. lit k tm tt bn phng php thng c s dng khc phc s chng i. Phng php 1. Loi b s chng i i mi thng qua gio dc v truyn thng. Phng php ny s rt l tng khi nguyn nhn ca s chng i l do thiu thng tin hoc do thng tin sai lch v ngi chng i chnh l ngi phi thc hin i mi. Bng 6.1. Mt s phng php khc phc s chng i i mi
Thng c s Phng php dng trong cc tnh Thun li Bt li hung 1. Gio dc v Khi b thit thng tin Khi c thuyt C th mt nhiu truyn thng hay thng tin sai lc phc, ngi chng thi gian nu c i s tr thnh nhiu ngi lin ngi tham gia thc quan hin i mi tch 2. Tham gia v gn Khi b v i mi nhng cc ngi Khi tr thnh ngi C th mt nhiu

khi xng khng trong cuc, ngi ta thi gian nu nhng c y thng tin s cam kt thc hin ngi tham gia thit cn thit thit k i mi. H s kin k mt k hoch i tin trnh i mi v kt nhng thng tin mi khng ph hp. nhiu ngi khc c thch hp thnh mt quyn xem xt k hoch i mi

128

phn bc 3. Thng lng v Khi c mt s ngi i khi l phng C th kh tn km tho hip hay nhm b thit php d dng v tin bc nu pha hi v quyn li do trch khi s chng i tc khng mun i mi i quyt lit tho hip 4. Vn ng hu Khi nhng sch lc N c th l mt gii C th pht sinh trng v li ko khc t ra khng php tn km tng i nhiu vn trong tng lai nu ngi ta thy b li ko hu hiu hoc qu nhanh v t tn km

Phng php 2. Khi nhng ngi chng i tim tng c tham gia thit k v thc hin tin trnh i mi d kin th h thng s khng chng i li s i mi na, Mc tham gia vo tin trnh i mi ngy cng cao, th s chng i cng gim v ngc li. Nhiu nh qun tr cho rng nhng n lc mi lun bao hm s tham gia ca mi ngi. Tuy nhin, nhiu nh qun tr khc li cho rng l mt quan nim sai lm. Thc vy, phng php tham gia ch t hiu qu tt trong nhng trng hp m nhng i mi d kin cn n thng tin tng nhiu ngi thit k v thc hin chng. Mt khc, phng php ny cng c nhng gii php ti v tn nhiu thi gian. Bi vy phng php ny thng khng hu hiu trong trng hp i hi phi c nhng i mi nhanh chng Phng php gii quyt s chng i th ba l thng lng v tho hip bng cch a ra nhng khuyn khch hay phn thng dnh cho nhng ngi chng i. Phng php ny t ra c bit thch hp khi nhng ngi chng i l nhng ngi chu thit thi do tin hnh i mi. Chng hn, khi doanh nghip hin i ho cng ngh dn ti d tha lao ng, th cn phi c chnh sch bi hon tho ng i vi nhng ngi b mt vic lm, hoc doanh nghip phi ti tr kinh ph o to li h.

129

Phng php th t l vn ng, li ko lm cho nhng ngi

chng i thay i thi . Phng php ny thng s dng nhng thng tin c chn lc. Mt hnh thc ca phng php ny l vn ng hu trng. Vn ng hu trng l th thut thuyt phc khng chnh thc nhm nhn c s ng h, nht tr ca nhng ngi tham gia vo qu trnh ra quyt nh v loi b s phn i ca h. Trong trng hp vn ng mt nhm th nn giao cho ngi ng u nhm mt vai tr no trong tin trnh i mi. y khng phi l hnh thc tham gia bi ngi xng i mi khng thc s mun c s tham gia ca nhng ngi c li ko. Tuy nhin, nu nhng ngi c vn ng, li ko cm thy b la gt th h s c nhng phn ng rt tiu cc i vi i mi. Nhiu nh qun tr cho rng, khi li ko cp di c th to ra s chng i i vi i mi mnh hn so vi p dng cc sch lc khc v c th lm pht sinh nhiu vn mi trong tng lai. 3. Cch la chn phng php ph hp C 5 yu t cn xem xt khi lc chn mt phng php khc phc s phn i i mi. a. Cng v hnh thc chng i Khi gp phi s chng i ln hn d kin th s gp nhiu kh khn hn vt qua. Trong trng hp ny, phng php truyn thng v phng php cng tham gia l nhng phng php ph hp nht khc phc s chng i qu mnh m. b. Quyn hn ca ngi phn i i mi Khi quyn hn ca ngi phn i cng ln th ngi xut i mi cng phi tm cch rng buc cht h vo tin trnh i mi. Bi vy, trong trng hp ny, phng php tham gia l ph hp nht.

130

Ngc li, nu ngi xut c a v cng cao th cng nn dng phng php thng lng c. Nhu cu v thng tin v s cam kt ca mi ngi Khu nhu cu v thng tin v s cam kt ca nhng ngi khc phc v cho thit k v thc hin i mi cng ln th ngi ch tr i mi cng nn p dng phng php thng lng, hoc phng php vn ng li ko. e. Hu qu trc mt v lu di Bt lun s la chn phng php khc phc s chng i qua xem xt 4 yu t trn nh th no, th nh qun tr vn phi xem xt nhng tc ng trc mt v lu di ca i mi. S phn i i mi ca mi ngi c th c nhng nh hng tiu cc c nc trc mt v lu di Tu trung, mi phng php khc phc s chng i u c nhng u im ring. Chng hn, phng php truyn thng v phng php thng lng thng gii quyt c nhng chng i ban u v em li nhng li ch lu di. Phng php tham gia c tc dng lm gim s chng i c trc mt v lu di. Cn phng php vn ng,li ko c th nhanh chng loi b s chng i trc mt, nhng c th dn ti nhng chng i lu di. * Bc 5. Thit lp mc tiu ca i mi i mi t hiu qu cao, cn thit lp mc tiu trc khi cc hot ng i mi c bt u. Nu c th, cc mc tiu ca i mi nn c: 1. c t trn c s nhng nhu cu thc t ca doanh nghip v nhn vin 2. Biu din di nhng hnh thc r rng v c th o lng c 3. Gn lin vi cc chnh sch ca doanh nghip 4. C th t ti c Chng hn, nu mc tiu ca mt chng trnh i mi l nhm gip cc nh quan tr cp c s gim thi gian ngng my, th mt trong nhng ngha v ca doanh nghip l phi hun luyn nhng nh qun tr ny mt cch y vn hnh v bo tr my mc trc khi bt u chng trnh. Ban lnh o 131

cp cao cng phi gii thch r nhng yu cu i vi i mi, cc gii php t c mc tiu cn giao quyn ph trch cc hot ng bo tr cho cc nh qun tr cp c s. * Bc 6. Tm kim cc gii php i mi Bc tip theo trong hoch nh i mi doanh nghip l tm kim nhng gii php c ch. Trong nhiu trng hp, s i mi thnh cng c th ch da vo s thay i mt s yu t no trong doanh nghip. C 4 phng din tip cn i mi lin quan cht ch vi nhau l cng ngh, c cu t chc, cng vic v con ngi. Nhng phng din tip cn ny s c cp chi tit trong phn sau. S thay i ca bt c yu t no trong bn yu t trn u c nhng tc ng mnh m n cc yu t cn li. Cc gii php thuc mi phng tin i mi c lit k trong bng 6.2. Chng hn, phng din tip cn cng ngh ch yu da vo nhng thay i thuc quy trnh sn xut, phng php sn xut, nguyn liu v h thng thng tin. Phng din tip cn c cu t chc th ch trng vo nhng thay i v c cu t chc ni b nh: sp xp li cc phng - ban, iu ng nhn s v st nhp hay tch, chia cc phng, b phn Phng din tip cn nhim v tp trung vo thay i nhng hnh ng v trch nhim thuc tng cng vic c th. Phng din tip cn ny c th lm tng hoc gim nhng yu cu v k nng, kin thc i vi nhn vin ang m nhim cng vic v cng lm thay i nhng chun mc thnh tch ca h Bng 6.1. Cc phng din tip cn i mi v nhng gii php thc hin chng Phng din tip cn Cng ngh C cu t chc Gii php p dng nhng thnh tu ca cng ngh thng tin, t ng ho, vi tnh ho Thay i c cu t chc

132

Ci t cc h thng cng nhn, nh gi, khen thng chnh thc Phn tn quyn hn v trch nhim bng y quyn Nhim v cho cc cp di p dng cc chng trnh lm phong ph cng vic Thnh lp cc nhm cht lng v cc nhm lm Con ngi vic t qun Nghin cu v hnh ng da trn thng tin phn hi tng qut Thc hin cc chng trnh xy dng nhm v hoch nh con ng ngh nghip trong t chc Trng tm ca phng din tip cn con ngi nhm ci thin trnh k nng ca nhn vin v tnh hiu qu ca doanh nghip bng cc chng trnh hun luyn v pht trin ngun nhn lc. i vi cc nh qun tr, phng php tip cn ny ch trng ci thin nhng k nng cn thit hc c th thc hin tt cc vai tr ca nh qun tr * Bc 7. Thc hin i mi Bc th 7 l thc hin v lm phong ph s i mi. Kh nng duy tr s i mi lin tc ny thuc rt nhiu vo nhng hot ng tch cc, c ch ch ca doanh nghip trong sut qu trnh i mi v sau khi i mi. Nhng ngi c hnh ng mi, tch cc v thnh tch tt phi c khen thng hp l. Nhng phn thng ph hp ca t chc c th cao chng trnh i mi. Khi nhn vin cho rng phn thng i vi nhng thnh tch i mi l xng ng th h s c gng duy tr v pht huy. ng thi, vic thc hin cc chng trnh i mi cng c th t c nhng thnh tu cao hn nu nhng nhn vin thc hin cc hot ng i mi c tham gia vo qu trnh thit k cc chng trnh i mi * Bc 8. Tip tc i mi

133

Trong bc ny, cc nh qun tr phi nh gi mc thnh cng ca tin trnh i mi. S nh gi ny da trn c s so snh cc thnh tch trn cc phng din: mc tho mn ca khch hng, nng sut, pht trin sn phm mi, th phn.v..v... trc v sau i mi. Qua xc nh mc tng, gim ca cc tiu thc ny. thc hin tt nhng nh gi ny th trc khi thc hin chng trnh i mi, ban lnh o doanh nghip phi nh gi hin trng ca cc tiu thc trn, thit lp mc tiu v cc mc chun thnh tch m chng trnh phi t n. Chng l c s o lng mc thnh cng ca chng trnh Tht l l tng nu vic nh gi thnh tch ca i mi c thc hin lin tc, do chnh nhng ngi c lin quan v tham gia vo chng trnh ny t nh gi. Tuy nhin, y l cng vic rt cn thit bi thng qua t nh gi mi ngi s thy r h ang u v c th a ra nhng iu chnh cn thit Trn phng din qun tr, cc nh qun tr cn tin hnh nh gi thnh tch i mi vo nhng khong thi gian nh trc. Da vo nhng kt qu nh gi, ban lnh o doanh nghip quyt nh tip tc chng trnh hoc tin hng mt chng trnh i mi khc. III. CC PHNG DIN TIP CN I MI CA DOANH NGHIP 1. Phng din cng ngh u th k 20 ny, Frrederik Taylor i mi cc phn xng ch to da trn nhng tng ca l thuyt qun tr khoa hc. Mc tiu chnh ca ng l gia tng tnh hiu qu ca doanh nghip thng qua cc nguyn l qun tr khoa hc. Tuy nhin, k t u nhng nm 1980, cng ngh thng tin v ang lm thay i tn gc nhng nguyn l qun tr ca Taylor. Nhng thnh tu ca cng ngh thng tin nh my vi tnh, phn mm v mng truyn thng in t...ang c p dng kh rng ri trong qun tr v iu hnh cc doanh nghip. Ngy nay, cng ngh thng tin c s dng nh mt cng c hu hiu gip cc doanh nghip ti thit k hoch h tr cc qun 134

trnh kinh doanh mi v c s dng trong hu ht cc lnh vc ca doanh nghip nh vn chuyn hng ho - nguyn vt liu, marketing, hoch nh, sn xut, qun tr ngun nhn lc...Ti Hoa K da vo nhng thnh tu ca cng ngh thng tin nhiu cng ty ang tin hnh cc chng trnh "ti lp" nhm i mi cc hot ng qun tr, gia tng tnh linh hot ca doanh nghip, hng v khch hng v tho mn ti a nhu cu ca h,...Cc hot ng ca doanh nghip c tin hnh theo nhng qu trnh ng b, trong doanh nghip hnh thnh nhng nhm cng tc thuc nhiu b phn chc nng khc nhau cng tham gia hon thnh cc n t hng ca khch hng. Cng ngh thng tin cho php cc thnh vin ca nhm gi vng cc mi lin h cng vic vi nhau v cc mi lin h khc vi cc nh cung ng v khch hng. 2. Phng din c cu t chc Nhiu doanh nghip thng t c nhng thnh tch kinh doanh cao thng qua vic ti t chc li c cu ca n. Di y l nhng l do v p lc thc y cc qun tr tin hnh cc bin php i mi c cu t chc ca doanh nghip p lc cnh tranh trn th trng to ra nhng sc p i hi doanh nghip phi thay i c cu t chc m bo tnh linh hot v gia tng li nhun. Cc b phn, phn xng c nhim v, chc nng chng cho nhau phi c st nhp v nhn s phi c b tr hp l. Cc chc nng trung gian khng pht huy hiu nng phi b loi b. Duy tr hoc gia tng th phn trong mt th trng ton cu ang c quc t ho mt cch nhanh chng. Nhng doanh nghip c lc xut khu mnh, hoc c nhng d n u t, lin doanh nc ngoi c th phi thnh lp nhng phng chc nng chuyn trch nhng cng vic ny. Qu trnh st nhp v hp nht gia cc cng ty cng xut hin yu cu phi t chc li c cu ca doanh nghip.

135

Nhng tin b v cng ngh cng c th lm pht sinh nhu cu

phi t chc li doanh nghip nhm tn dng nhng li th tim tng ca cng ngh mi 3. Phng din nhim v. Mt khi mt cng vic thay i d bi bt c l do no, th nhim v cng thay i. S thay i ca cc cng vic c th vi mc ch nhm gia tng c v cht lng cng vic v nng sut u c gi l lm phong ph cng vic. C th tm tt nhng c im chnh ca chng trnh ny nh sau: Chng trnh lm phng ph cng vic nhm lm thay i cc mi quan h c bn gia nhn vin v cng vic ca h. L thuyt lm phong ph cng vic da trn gi thuyt cho rng chnh cng vic c th l mt yu t thc y mnh m i vi nhn vin, lm tng s tho mn ca h v tng nng sut. ng thi trong mt s trng hp, cng vic ch c th gip nhn vin tho mn cc nhu cu bc thp v chng trnh lm phong ph cng vic to ra nhng phng tin thc y hc hng ti tho mn cc nhu cu bc cao. Lm phong ph cng vic c th trc tip lm thay i cc hnh ng ca nhn vin v dn dn hnh thnh nhng thi tch cc hn i vi cng vic ca cng ty, ng thi to thnh s t thc v bn thn h. Mt khc, do vic lm phong ph cng vic thng lm gia tng thc t qun v t do c nhn nn thc y nhn vin c thi ng h i mi. Lm phong ph cng vic to ra nhiu c hi khi xng cc chng trnh i mi doanh nghip. Nhiu vn v k thut thng bc l khi cng vic c thay i, bi vy y l c hi cc nh qun tr r sot li cng ngh p dng. Cn nhng vn thuc v s lin kt con ngi thng xut hin trong mi quan h gia cc nh qun tr vi nhn vin, gia cng nhn vi nhau...li l nhng c hi ca cc chng trnh lm phong ph cng vic pht trin nhng k nng mi v cc nhm lm vic. Cc chng trnh lm phong ph cng vic c th phn tch ho mt doanh nghip. Nhn vin c nng cao tinh thn t pht huy mi 136

kh nng v lm tt cng vic ca h. y l nhng c s to ra s pht trin bn vng cho doanh nghip. 4. Phng din con ngi Cc phng din cng ngh, c cu t chc v nhim v c gng thay i phng php tin hnh cng vic nhm nng cao hiu qu ca doanh nghip. cc phng din tip cn ny da trn s tin tng rng nhn vin s t c nng sut cao hn nu c lm vic trong mt mi trng thch hp. Tri li, phng tin tip cn con ngi c gng nhm lm thay i hnh vi ca nhn vin mt cch gin tip thng qua nhng thay i v k nng, thi , nhn thc v nhng k vng ca h. Nhng k nng, thi , nhn thc mi c th khuyn khch nhn vin tm kim s i mi v nhim v, cng ngh v c cu ca doanh nghip C kh nhiu phng php gin tip tc ng vo thi v hnh vi ca c nhn, nhm hoc t chc v chng c gi vi tn chung l cc phng php pht trin t chc. Pht trin t chc l chin lc khoa hc hnh vi c vch ra nhm tm hiu, thay i v pht trin lc lng lao ng ca doanh nghip ci thin tnh hiu qu ca n. Mc d pht trin t chc thng bao hm c nhng thay i v c cu, cng ngh v nhim v, song trng tm ca n l thay i con ngi. Ni dung ca phng php pht trin t chc bao gm nghin c thng tin phn hi, nng cao tnh hiu qu ca cc nhm trong doanh nghip v ci thin mi quan h gia cc c nhn. Phng php ny thng c p dng gii quyt nhng vn v mu thun bn trong v gia cc nhm. 4.1. Gi tr ca phng php trin t chc. Phng php ny c ba tp hp gi tr ch yu, gm: Nhng gi tr hng ti con ngi: Ngi ta thng c nhng c

mun t nhin mun vn ti s trng thnh v pht trin. Mc ch ca pht trin t chc l nhm gip nhn vin vt qua mi tr ngi trng thnh v ng gp ngy cng nhiu hn cho doanh nghip. N coi trng con ngi vi phm gi, s tn trng, hnh ng ngay thng v truyn thng ti a. 137

Nhng gi tr hng ti nhm: S cng nhn, hp tc v tham gia

vo nhm khng cng nhn hoc tn trng tnh cm ca cc thnh vin ca n th s lm gim tinh thn hng hi ca nhn vin trong vic tm kim cc gii php cho cc vn . S ci m, chn tht trong nhm c th thc y nhn vin tch cc lm vic. Nhng gi tr hng ti doanh nghip: Cch thc lin kt nhm c nh hng mnh m n hiu qu ca n. S pht trin t chc tha nhn tm quan trng ca nhng thay i c khi xng t cp lnh o v c a dn dn vo ton b doanh nghip. Mt nh qun tr nhn xt: "S i mi thnh cng ging nh mt thc nc, n t trn xung di". Trong khi cc mi lin h gia cc cp ca doanh nghip c ti luyn qua cc nhm. 4.2. Cc phng php pht trin t chc C kh nhiu phng php pht trin t chc, nhng chng ta ch cp n hai phng php thng dng nht l nghin cu thng tin phn hi v xy dng cc nhm trong t chc. * Phng php nghin cu thng tin phn hi Phng php ny cho php cc nh chnh tr v nhn vin cung cp thng tin phn hi v t chc v nhn c nhng thng tin phn hi v cc hot ng ca h. Nhng thng tin ny tr thnh ch tho lun ca nhm v l tc nhn kch thch s i mi. Nhng thng tin phn hi chnh xc nhn c t nhng ngi khc v hnh ng v thnh tch ca mt ngi l mt trong nhng gi tr v c trng c bn ca phng php pht trin t chc Ngi ta c th p dng cc phng php nh thn d kin, bng cu hi, ... thu thp thng tin phn hi. * Phng php xy dng nhm trong t chc Phng php ny gip cc nhm trong doanh nghip hot ng hiu qu hn thng qua nhng th nghim v ci tin v c cy t chc, lnh o, truyn thng, gii quyt cc mu thun v tho mn cc thnh vin ca nhm. Hiu qu hot ng ca nhm tu thuc vo s hp tc gia cc thnh vin ca n, bi mi ngi phi cng nhau lm vic hon thnh cc mc tiu

138

ca t chc v gii quyt nhng vn pht sinh. cn xc nh chnh xc nhng vn cn tp trung gii quyt v phm vi lin quan ca chng. Mt chng trnh xy dng nhm thng bt u t cp lnh o ca t chc v c trin khai ra khp doanh nghip nhm tp trung gii quyt nhng vn ni cm ca cc nhm hay b phn. Thng thng, chng trnh xy dng nhm thng din ra theo trnh t nh m hnh c trnh by trong s 6.3. Chng trnh c bt u khi mt vn c cng nhn. Sau ngi ta tin hnh thu thp v phn tch, x l thng tin nhm chn on s tin trin ca vn v nguyn nhn ca n. Bc tip theo l tin hnh hoch nh v gii quyt vn bng vic thc thi nhng gii php d kin. Cui cng, nhm tin hnh nh gi kt qu ca chng trnh.

Bt u

Cng nhn vn

Thu thp d liu

Phn tch d liu

nh gi kt qu

Thc hin

Hoch nh: a ra cc gii php

S 6.3. M hnh in hnh v mt chng trnh xy dng nhm 4.3. nh gi cc phng php Phng php nghin cu thng tin phn hi l phng php nh gi pht trin t chc kh hu hiu. N c s dng trong rt nhiu loi t chc. Phng php ny pht huy tc dng tt nht khi c s dng nh cu ni gia cc chn on cc vn ca t chc v bc thc hin cc gii

139

php trn phng din con ngi i mi t chc. Phng php ny cho php thu thp d liu t mt s lng ln nhn vin v cung cp thng tin tr li cho h h tr gii quyt cc vn ca t chc. Phng php xy dng nhm cng t ra rt hu ch i vi cc doanh nghip bi cc l do: - Th nht, n ch yu tp trung vo nhng tnh cm v thi ca cc thnh vin trong nhm. Bi thi v tnh cm ca nhn vin c tr thnh nhng chng ngi cn tr i mi nu khng c quan tm ng mc. - Th hai, cc mi quan h khng chnh thc gia cc thnh vin trong nhm cng c th gp phn nng cao hiu qu i mi ca t chc. - Th ba, phng php xy dng nhm c th ci thin thnh tch ca nhm, c bit i vi nhng nhim v phc tp, khng th tiu chun ho v cn ti s quyt nh tp th. CU HI THO LUN 1. Nhng thay i no thuc mi trng kinh doanh i hi cc nh doanh nghip phi tin hnh i mi? Ngy nay cc nh qun tr thng phi i ph vi nhng thch thc no trong qun l doanh nghip. 2. Hy nu nhng nguyn nhn dn n nhng chng i i mi? C my phng php khc phc s chng i i mi v chng thng vn dng nh th no? 3. Phn tch ni dung ca cc gii php c p dng trong mi phng din tip cn i mi?

140

BI TP TRC NGHIM Thi ca anh (ch) i vi i mi nh th no? * Ch dn: tm ra thi ca anh (ch) i vi i mi, hy nh du vo k t m anh (ch) chn trong 18 cu hi di y. Hy nh rng khng c cu hi tr li ng hoc sai. K hiu R: Rt ng : ng O: Khng c kin K: Khng ng RK: Rt khng ng
1 Ti lun c gng a ra nhng tng mi v nhng phng din tip cn mi i vi vn cn gii quyt 2 Ti thng tch ri cc s vt hay tnh hung tm ra phng thc vn ng ca chng 3 Ti thng trng mong vo nhng ngi bn ca ti tm ra nhng cch s dng mi cc phng php hay thit b hin c 4 Trong nhm bn chng ti, ti thng l ngi u tiu a ra v th nghim nhng tng hay phng php mi 5 Ti thng biu l tnh c o v sng to 6 Ti thch lm nhng cng vic m chng tng gy ra nhng kh khn 7 Ti d nh xc tin nhiu cuc tip xc vi cc chuyn gia trong cng lnh vc chuyn mn ca ti thuc cc cng ty khc 8 Ti d nh dnh nhiu thi gian v tin bc theo ui nhng tng mi l 9 Ti thng a ra nhng li ph bnh ti cc cuc hp bn v nhng phng php tin hnh cng vic mi 10 Khi c hi, cc bn ca ti thng ni ti l ngi rt di dm v hi hc 11 Ti him khi bm ly cc nguyn tc hoc tun theo cc l nghi 12 Ti thng ngn cn nhng cuc hp chnh thc tho R R R O O O K K K RK RK RK

RK

R R R

O O O

K K K

RK RK RK

R R R R R

O O O O O

K K K K K

RK RK RK RK RK

141

13 14 15 16

17 18

lun v nhng tng mi Ti thng ng h nhng ngh ca bn b v nhng phng php mi tin hnh cc cng vic C l ti s khng phn i s khng r rng trong phn cng cng vic Nhng ngi i trch khi nhng thu tc c cng nhn ca t chc th khng nn b pht Ti hy vng c bit khi lng cng vic hn l cht lng cng vic ca ti phi hon thnh khi bt u mt d n mi Ti cn phi tch lu kin thc v kinh nghim cho cng vic ca ti, hoc l ti s ri b n Ti s ri b mt cng vic khi n khng to ra nhng thch thc i vi ti

R R R R

O O O O

K K K K

RK RK RK RK

R R

O O

K K

RK RK

Hy t chm im theo biu im: R: 5 im : 4 im O: 3 im TI LIU THAM KHO: 1. Qun tr hc ca Nguyn Hi Sn. NXB Thng k 1998 2. Balogun, J& Hailay V.H. (1999) Exploring ftrategic change Prentice Hall Europe 3. Carnall C.A (1995) Managing change in organizations 2nd edition prentice Hall
* * *

R = 2 im RK = 1 im

142