Nhac Pham Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy
Tp sch nh di dng Adobe Acrobat (pdf) ny l mt tp hp nhng bi vit ng trn lin mng v cch sng tc nhc thng qua nhng khc iu ni ting ca nhc s Phm Duy. T lc bt u phn tch mt bi nhc ph th n gin l Hoa Rng Ven Sng ba nm trc y, ti dn dn ln sn qua tm hiu cc khc iu di hi, vi nhc l kh hn nh o Anh St Ch ng T, Nghn Trng Xa Cch, v Nng Chiu Rc R. Ti cng tm hiu thm v nhc Vit Nam, ni r hn l tm hiu cch sng tc giai iu da trn thang m ng cung. Gn y nht, ti phn tch mt trm khc iu ni ting ca nhc s th tm mu s chung cho s thnh cng ca cc khc iu y. Ti so snh ci ngun nhc - gia cc khc iu vi nhau, ri tm ra nhng th d cho tng cch pht trin nhc , cch to cu nhc, on nhc, v cch xy dng cu trc nhc lm thnh mt khc iu hon chnh. Bi vit y di trn 60 trang vi nhan Tm Hiu Cch Pht Trin Giai iu Trong Nhc Phm Duy, cha h c ng ti trn lin mng v nay c a vo phn sau ca tp sch ny. Ngoi ra, ti cng thm vo hai tiu lun ngn, mt ni v s hin hu ca mt tin trnh ha m xuyn sut phn ln cc khc iu ca nhc s, v tiu lun cn lI tm hiu nhc thut ca nhc phm Chiu V Trn Sng. Trong tm tnh mun chia x vi cc bn nhng tm ti ny, mi bn c nhng tiu lun sau y, c sp xp theo th t ra i ca chng. Ti c bin tp li cc thut ng m nhc, sa mt s li chnh t v lc b nhng ch khng cn thit. Tuy vy, tp sch s chc chn cn nhiu sai st, mong bn c b qua. Hy vng lot bi ny s to hng khi bn c nhng tm ti, nhn xt tng t vi nhng khc iu m bn hng yu thch. Hc Tr Tiu Saigon, California Thng Ging, 2010
Trang 1
Mc Lc
1. Tm hiu ngh thut sng tc nhc qua ca khc Hoa Rng Ven Sng 2. Nhn Nghe Tnh Ca 3. o Anh St Ch ng T Vi Nhn Xt 4. Tm Hiu Tinh Yu Trong Ngh Thut Sng Tc Nhc ca Nhc S Phm Duy 5. Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Nhc Phm Nghn Trng Xa Cch 6. Tn Mn v nhc phm Nng Chiu Rc R 7. Tm Hiu Cch Pht Trin Giai iu Trong Nhc Phm Duy 8. Tm Hiu V Tin Trnh Ha m Trong Nhc Phm Duy 9. Phn Tch Nhc Phm Chiu V Trn Sng
Hc Tr copyrighted 2010 All rights reserved

Nhng trch on nhc phm c s ng ca nhc s Phm Duy n bn in t ln th ba 01/2010 do Hc Tr tng bn min ph. Khng c php s dng li di bt k hnh thc thng mi no khc.
Trang 2
Tm hiu ngh thut sng tc nhc qua ca khc "Hoa Rng Ven Sng" ca nhc s Phm Duy
Khng c sng to ch thc no m khng phi lm vic kh nhc.[1] Johannes Brahms Trong mt ln nghe nhc phm "Hoa Rng Ven Sng" (HRVS) do ca s Lan trnh by vi phn ho m ca nhc s Duy Cng, ti ny ra nh tm nguyn bn bi th ca thi s Lu Trng L. Ti mun tm hiu xem nhc s Phm Duy (PD) thay i nhng g t bi th to thnh mt ca khc "rt du dng" (ch PD dng trn bn nhc - music sheet khi ghi ch cch trnh by ca khc). Tng nh Hoa Rng Ven Sng, vn d rt lin lc v rt th, c l theo st nguyn bn th ca n. Sau mt hi tm kim (trn trang nh c Trng http://dactrung.net/tho ), bi th cng hin ra, nhng di ta l "Cn Chi Na." Ti hon ton ngc nhin khi thy bi th ny li theo th th nm ch, khc hn vi li nhc gm ba kh th, mi kh c bn cu, v mi cu c tm ch. Ti bn ny ra ngh l s thm thi gian nghin ngm v vit xung xem nhc s chuyn i nh th no t th sang li nhc. ng thi, ti cng mun tm hiu v mt nhc thut xem nhc s khai trin nhc th no, qua hc hi thm v cch vit mt ca khc ra sao. Ni gn li l ti mun dng HRVS nh mt "study case" (bi tp nghin cu) [2]. Chnh v vi tinh thn ca mt hc tr tm hiu cch sng tc nhc, mun chia x nhng g thu lm c, ch hon ton khng phi di cp mt ca mt ngi ph bnh m nhc, ti xin gi n cc bn tiu lun ny. Tiu lun ny gm ba phn. Phn u l nhng nhn xt cm quan v cch thc nhc s Phm Duy chuyn t th sang li nhc, ri phn hai vit v cc hin tng cc nt n nh v khng n nh trong mt m giai trng. Phn ba ti ng dng cc nguyn tc trong phn hai cng vi khi nim nhc l khc tm hiu k thut vit nhc ca HRVS. Phn 1 - T Th sang Li Nhc Nhn thong qua, ta thy nhc s lc b y vi chi tit trng lp, iu chnh th cho mch lc v ph hp vi tit tu 3/4. Ngoi ra, Phm Duy
Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy Trang 3
khng ngn ngi lp i lp li rt nhiu ln mt vi ch, ri ng sa li ca ch bng cch dng nhng tnh t khc, v mt vi ch ng b hn i ton b mt chi tit. Sau y l ton b li th ca c hai bi: Cn Chi Na Gi y hoa hoang di Bn sng rng ti bi qua ri cn mng, ng v na, tnh i ! Lng anh ri rng Trn sng ngy tn ri. Tnh anh x bng, Cn chi na, em i ? Cn u nh trng vng M trn ln tc ri ? Chn nng trn ng si, Sng l rn rng. Trng ni vn m mng Trn nhng vng tc ri ? m y xun va sang Em va hai mi tui Cn u nhng gi nhung la: Mng trm trn bng Tnh p trong gi Ru tn hn khng ung cng say nng ? Cn u mi c l p trong m tc my ? Mt cht tnh th ngy Khng cn trn i m. Hoa Rng Ven Sng (m giai G trng - Nhp 3/4 - Rt Du Dng) Gi y trn sng, hoa rng ti bi! Gi y em i, cn mng tan ri! Lng anh tan hoang, thi v tnh i Ngy nh theo sng, bng x chiu ri.. ("Ht")
Cn u em i! Cn u nh trng vng Cn u nh trng vng, m trn ln tc ri? Cn u em i! Cn u bc chn ngi Cn u bc chn ngi, m trn ng chiu ri? Cn u m sang, l rn rng! Cn u sng tan, trng ni m mng? Cn u em ngoan, tc ri ngn ngang Tui em i mi, xun mi va sang... Cn u em i! Cn u gi nhung la? Mng trm trn bng, tnh nng trong gi... Cn u em i! Cn u mi c di? Cht tnh th ngy, Khng cn trn i m.. Cn y ... (Tr v u cho ti "Ht") "Gi y" vi "Cn u" Nhc s lm ni bt v gy tng phn gia qu kh v hin ti qua cch s dng hai cm t "Gi y" v "Cn u". Chng c lp li rt nhiu ln nu so snh vi cc ch khc trong bi: "cn u" c lp 13 ln cn "gi y" th 3 ln (hai ln kh mt, sau ht thm mt ln na trc khi kt thc). Thit ngh, nhng ch ny phi c lm ni bt ln v n chnh l l cn bn ca bi nhc - m t mt tm trng luyn tic v mt mi tnh qua. V th, chng c Phm Duy t vo u nhc (motif) "gi y trn sng", v cc khai trin nhc s bt ngun t motif . Theo thin ngh, nhng ch lp v tr quan trng s gip cho ngi nghe nhc nh rt lu hn giai iu ca bn nhc. Nu nh s lp i lp li c v nh n iu trong th, th khi kt hp vi nhc bng cch ch nhy nhng qung khc nhau (qung 5, qung 6, hoc c cu nh "Cn u" kh ba so vi "cn u" kh hai) khng nhng s khng nhm chn m cn gy s tng phn hay so snh v cc sc thi tnh cm khc nhau. Ta thy c cc mu sc bin i trong tnh cm ca ngi nam: hoc ku than, hoc nhung nh hay luyn tic, v.v. lng qua cc m hng khc nhau ca hai ch "cn u" v "gi y". Theo nh b cc r rng ca ca khc, tng on li nhc s c t tn theo th t l A B A' C. V on u cng l on kt nn bn nhc c cu trc l ABACA. Sau y chng ta s ch tm hiu li nhc ca tng on, v dnh
phn phn tch nhc trong phn 3 ca tiu lun. on A Trong na u ca on ny, nhc s chnh sa, un nn rt nhiu ba cu th nm ch, t: Gi y hoa hoang di Bn sng rng ti bi qua ri cn mng, thnh Gi y trn sng, hoa rng ti bi! Gi y em i, cn mng tan ri! Nh bn n phn trn, "gi y" c tm quan trng v phi nm trong phn u ca on, v nhc s chng ngay u cu trong c hai cu ny. V nhc chnh gm 4 ch ("gi y trn sng", "gi y em i", trong "trn sng" v "em i" c tc dng m nht hn rt nhiu), nn bn ch cn li ch gi ghm hai l "hoa rng" v "cn mng" m thi. Phm Duy khng ngn ngi b i yu t ca hoa l "hoang di" v sp li thnh hai cu nh ta thy. Cch gieo vn cng rt st: "ti bi" i vi "tan ri". Nhc s cng c i hai ch "qua ri" thnh "tan ri", v "tan" th hnh tng hn, v nht l hp vi nc hn l "qua ri". Ch "trn sng" c l hp cnh hn vi "bn sng", cho ta ci cm gic l cc cnh hoa ri t ti, ri rc khp c mt on sng, cn bn sng ch n thun m t ni chn m hoa rng. Tt nhin y ch l cm quan ring ca ti, v o mi ngi nhn ra mi khc. Bn cng c th s ch ra rng bn sng nghe n th mng hn, vi cnh lng qu mc mc, v cy ci r bng "bn sng", do thch hp hn. iu ng ni y l chng ta bt u mt cuc tranh lun cn thit, qua cho ta hiu hn v ngh thut ph nhc t th ca nhc s. Qua na sau ca on A, t li th nguyn thu ng v na, tnh i ! Lng anh ri rng Trn sng ngy tn ri. Tnh anh x bng, Cn chi na, em i ?
tr thnh Lng anh tan hoang, thi v tnh i Ngy nh theo sng, bng x chiu ri.. Chng ta thy y mt din tin tun t: nu ta hiu hnh tng hoa rng trn sng l tm trng ca ngi nam, th "tan hoang" rt ph hp vi khung cnh , v r ngha hn rt nhiu so vi ch "ri rng" trong th. Tuy nhin, Phm Duy vn gi c ton vn chnh ca mch th l van xin tnh i thi ng nh sng v na, lng "anh" tri tan hoang nh hoa theo sng v cng tn theo nh bng x bui chiu ri. Ngoi ra, ta cn thy nhc s khng dng ch lp na, vi ch trnh s nhm chn. Ta s thy tip ch lp "cn u" tr li vo u on B tip theo. on B Nu on A, ta thy nhc s dn nhiu tng dn tri vo thnh cc cu ngn ngn bn ch, th on B ny Phm Duy to ra vi bin chuyn trong li nhc bng cch tri di ra cho cu bng cch lp li phn gia ca cu v cho ba cu cui di ra thnh nm ch thay v bn ch. Trong li th nguyn thu ch vi ba cu mi lm ch: Cn u nh trng vng M trn ln tc ri ? Chn nng trn ng si, nhc s kho lo ko di ra thnh ba mi tm ch, trong nhc (motif "cn u") xut hin su ln: Cn u em i! Cn u nh trng vng Cn u nh trng vng, m trn ln tc ri? Cn u em i! Cn u bc chn ngi Cn u bc chn ngi, m trn ng chiu ri? S lp li ca hai hnh nh "nh trng vng" v "bc chn ngi" bng cch chuyn dch giai iu i xung chc chn lm giu thm hai hnh nh trn v lm cho ca khc "du dng" v d nh hn rt nhiu, nu so snh vi vic dng cc li ca khc in vo giai iu. V li, khi chuyn ng giai iu tng i gia cc nt ca hai cu u nh nhau (s r m r s <-> sl la t sol r) th cch hay nht l dng li li nhc cho tin!
Thm vo , s xut hin lin tip ca cc cu ngn nm ch ny lm thay i tit tu, to cho bi ht c mt s a dng tng i, tuy vn gi cu trc bn cu th thnh mt on nh on A. on A' Trong on ny, cu nhc hon ton ging nh on A, nn cc cu th nguyn thu cng phi c xp xp li cho ph hp vi giai iu. iu quan trng l motif "cn u" phi c nhc li t nht l ng ch nh ch "gi y" on A. Do th vn t trng tm vo qu kh, ch "cn u" l la chn duy nht. thay i khng kh, ti bn c t tm hiu cch nhc s Phm Duy "chuyn h" nh th no: Th: Sng l rn rng. Trng ni vn m mng Trn nhng vng tc ri ? m y xun va sang Em va hai mi tui Li nhc: Cn u m sang, l rn rng! Cn u sng tan, trng ni m mng? Cn u em ngoan, tc ri ngn ngang Tui em i mi, xun mi va sang... Trong on ny, nu thm mt t th bn s nhn thy s thm vo ca ch "m" lin lc vi "ngy" on A, cng nh s bin i t "em va hai mi tui" thnh "tui em i mi", ngay sau li thm vo "xun mi va sang" rt ph hp m t tui thanh xun nht ca i ngi con gi. Cu nhc "Tui em i mi, xun mi va sang" ny cng to ra mt dn nhp nh nhng cu "Cht tnh th ngy, Khng cn trn i m" on C c ci m so snh. on C Trong on C ny, Phm Duy tip tc s dng ti tnh ngh thut un li cho ph hp vi nhc , v b hn mt chi tit t thc ("ru tn hn") li ca nghing v tnh lng mn hn. T li th:
Cn u nhng gi nhung la: Mng trm trn bng Tnh p trong gi Ru tn hn khng ung cng say nng ? Cn u mi c l p trong m tc my ? Mt cht tnh th ngy Khng cn trn i m. Phm Duy sa thnh: Cn u em i! Cn u gi nhung la? Mng trm trn bng, tnh nng trong gi... Cn u em i! Cn u mi c di? Cht tnh th ngy, Khng cn trn i m.. C hai chi tit nh, chng ta thy Phm Duy sa ch "tnh p" thnh "tnh nng", cng nh "c l" thnh "c di". Ch "tnh nng" c l nghe thun tai hn, d ht hn, v nht l hp vi vn "mng trm" trc n. Nhng ch "c l" m tr thnh "c di" th hi khc thng, v c hai ch "l" v "di" ht ln nh nhau, vic g phi i. Theo thin , ch "di" nghe "t" hn c l l v ngay sau n c ch "th ngy", v cng i vi "tc ri ngn ngang" on trc na. Nhng thay i nho nh ny tng chng nh khng ng k, nhng c l gp mt phn no to nn phong cch nhc ring bit ca Phm Duy, lm nhc ca ng khng th ln vi nhc ca ai khc c. Nghe nhng ch "tnh nng", "c l", "ngn ngang", ti lin tng n mt ca khc khc cng s dng nhng ch tng t, l nhc phm "H Hng". Nhng "hng hoang", " hoe", "to nng", " mu", v.v. lm tng mu sc bn nhc y rt nhiu v to nn nt ring ca nhc Phm Duy. Kt bi cng l m bi S l mt thiu st nu khng ni n vic Phm Duy s dng li on A lm on kt ca ca khc. Sau mt lin tc mi ba ch "cn u", nhc s cho ta tr v vi hin ti, v ng cng khng qun sa nh ch "Gi y" thnh "Cn y" nhn mnh "lng anh" vn "cn" tan hoang lm! Ti nh li khi hc lp lun vn Anh Ng 100, bi lun essay no cng phi c 5 phn: m bi, 3 phn phn tch, v kt lun th phi tm mi cch nu li ci lun (thesis) nu ra u bi. Phm Duy b lun c m bi vo lm
kt lun th tht tuyt v tin li, c g hi i hc thy cng cho lm nh vy! Sau khi phn tch xong li nhc, ta thy l li ca rt r rng mch lc, b cc cht ch, on no ra on y, khng i lan man, di dng, thm ch lc . C l y l mt yu t khc rt cn thit lm nn s thnh cng ca mt ca khc. Trong phn tip theo, ti mi cc bn chia x mt vi khi nim th v m ti va thu thp c gn y. Chng s lm sng t nhiu iu sau ny phn ba khi chng ta phn tch cc k thut m nhc Phm Duy s dng trong bi nh cung nhc, qung, nt n nh v khng n nh, v.v. Phn 2 - S n nh v khng n nh ca cc nt trong cng mt thang m Dy ho iu (Harmonic Series) Mt trong vi iu th v m ti c c gn y [3] l s hnh thnh ca cc nt nhc da trn "dy ho iu" (harmonic series). Theo , nu bn cng mt si dy kim loi hai u ri gy vo, ta s nghe c mt nt nhc. Ti s dng th d vn c cnh ti m ti khng h bit, l dy sol ca cy n guitar. (V l sol cao nn trong hnh minh ha bn s thy n c vit thp hn hai bt .) Sau nu ta tip tc chia si dy n y ra lm hai, ba, bn, nm, su, v.v. phn bng nhau, th ta s nghe c dn dn tt c cc nt nhc ca thang m Sol trng (Sol La Si Do Re Mi Fa# Sol). iu th v l ch sau su ln chia u tin, cc nt nghe c u nm trong hp m ch (tonic chord) G trng! Ln chia 1: G (G - Ch m 1) Ln chia 2: G (G - Ch m 1 - cao hn nt trc mt bt - octave) Ln chia 3: D (Re - qung 5) Ln chia 4: G (G - Ch m 1 - cao hn nt u hai bt ) Ln chia 5: B (Si -qung 3) Ln chia 6: D (Re - qung 5)
Trang 10
Hnh 1 Su nt u tin nghe c khi chia lm 1,2,3,4,5,6 phn bng nhau. V cc nt trn c hnh thnh mt cch t nhin v u ri vo mt trong ba nt ca hp m Sol trng, nn tai nghe nhc ca chng ta s c cm gic rt thun tai, nh nhng, c cm gic ton vn mi khi ta nh cc nt y, nht l nt G ch m, v n xy ra n ba ln trong su ln chia nh trn. Tng t, nu ta gy ba nt G B D cng lc (block chord - triad) th ta nghe s m tai hn rt nhiu so vi cc hp m khc trong m giai Sol trng (G Am Bm C D E F#-5).
Hnh 2 Nhng nt cn bn to nn thang m Sol trng.
Hnh 3 Chng qung ba v qung nm ln tng nt ca thang m to ra cc hp m dng cho m giai Sol trng. S n nh v khng n nh ca cc nt trong cng mt thang m
Trang 11
Theo Jack Perricone, tc gi ca quyn sch "Cch thc vit Giai iu" [3], hin tng trn gii thch c ti sao cc nt u c khuynh hng hoc ng yn, hoc di chuyn/ho gii ti cc nt khc. ng gi cc nt ng yn (1, 3 v 5) l cc nt n nh (stable tones), v cc nt cn li (2, 4, 6, 7) l cc nt khng n nh (unstable tones). Theo kinh nghim c nhn, ti cng thy l nt cng khng n nh bao nhiu th n cng c khuynh hng chuyn ng cp k tr v cc nt n nh by nhiu. Nu mt nt khng n nh li tip tc i n mt nt khng n nh khc, hoc lp i lp li nt khng n nh nhiu ln, th cng lm tng thm kch tch v cu nhc i hi s ho gii mnh hn na.
Hnh 4 n nh t ln n nh. Ch m Sol n nh nht cn nt Do v Fa# l hai nt khng n nh nht. Cc nt nhc trong cng mt thang m c ba khuynh hng di chuyn chnh l: Quy tc 1 - Gia cc nt n nh: Nt Sol (qung 1) n nh nht v xy ra hai ln chia u, sau th nt Re (qung 5) n nh km hn (xy ra ln chia th ba) v c khuynh hng tr v ch m. Tuy nhin nt Re vn n nh hn nt k tip l nt Si (qung 3), do Si c khuynh hng di chuyn hoc v thng ch m, hoc v nt Re ny. Quy tc 2 Gia cc nt khng n nh: cc nt ny l La (2), Do (4), Mi (6) v Fa thng (7) c khuynh hng tr v cc nt n nh v theo hng chuyn dch i xung (downward): La tr v Sol, Do tr v Ti, Mi v Re. Ring Fa# v ch cch ch m Sol c na qung m thi nn c khuynh hng chuyn ln nt ch m Sl. Quy tc 3 - Cc nt na qung (chromatic tones): cc nt ny c khuynh hng ho gii i xung v nt gn nht ca thang m: Sol# v Sol, La# v La, Do# v Do, Re# v Re. Trong vi trng hp c bit, vi nt ny cng c th v mt trong cc nt n nh ngay trn n, th d Do# v Re (qung 5), hay La# v Si (qung 3).
Khi nm bt c ba quy tc ny th ta s c mt khi nim r rng hn ti sao mt chuyn ng trong giai iu (hnh m) u tun theo mt quy tc bt bin l nhng nt khng n nh c to ra gy cng thng (tension) cch my i na (bng cch di chuyn ti cc nt khng n nh khc nhau) cui cng cng s phi tr v cc nt n nh. Ta s th dng nhng quy tc ny, song song vi mt vi quy tc khc, phn tch ca khc "Hoa Rng Ven Sng". Phn 3 Bn v nhc thut ca Hoa Rng Ven Sng Trc tin, ti phi xc nh cng vic ang lm ch n thun va c gng phn tch, va phng on tng bc i ca nhc s Phm Duy m thi. Nu ti c vit g s st xin nhc s v cc bc trng thng trong nn tn nhc Vit Nam cng ci xa v b qua cho l hu bi. Nhng phn tch sau y s khng th no gii thch c v sao nhc xy n vi nhc s, ri nhc s nm bt v quyt nh dng nhp no (2/4 hay ), v ti sao li khai trin theo nhc nh thy. Ti c th ly v d tng t nh trong hi ha, ta c th nu ra tt c cc k thut v ca danh ha Pablo Picasso chng hn, nhng trn th gian ny ch c mt Picasso m thi. Th nhng t ra nu ta xem xt, nh gi mt bc ha qua k thut v tiu chun, th ta cng gn s tht hn l ch khen p m khng c chng c km theo. Sn bi Nh ni qua phn mt, bi ny c vit di cu trc ABACA. on A lp li ba ln nh vy l rt hp l v n nh ci neo ko ta v li ct li ca bn nhc. on B v C l hai bin th khc hn nhau v mu sc v chuyn ng, ch ging nhau motif "cn u em i", nhng do cu trc ABACA nn lm ca khc tr nn rt cht ch. on A Theo nhc s Johannes Brahms, nhc (motif) l mt cm hng t tri, l mt tng phm m ng ch c th ni rng n l ca ng sau khi tri qua mt thi gian lm vic cc nhc ( khai trin nhc thnh mt tc phm hon chnh). Quay v bi HRVS, ta hy tm phng on li th ca hai cu u: Gi y trn sng, hoa rng ti bi! Gi y em i, cn mng tan ri!
hnh thnh trong u nhc s Phm Duy mt khong thi gian sau khi nhc s c xong bi Cn chi na. Motif chnh l Gi y trn sng, cn hai cu va k to nn mt tiu on hon chnh, vi cung nhc ln xung hi ha. Sau y l k m ca hai cu trn, vi cu 1 thng hng vi cu 2 tin theo di hnh m:
Hnh 5 Hai cu u ca on A Ti s dng on nhc nh ny phn tch vi chi tit cn bn nh nhc , tit tu, cc chuyn ng ca giai iu t n nh i n khng n nh v v li n nh. Sau ti ni n cch t ho m cho bi nhc v cch nhc s PD thay th hp m. a. Nt nhc chnh Nt nhc chnh ca on ny khng khc hn l ch m Sol. Ta thy cu nhc bt u bng mt nt sol, n cui dng mt tr thnh nt re, l qung nm v do c khuynh hng tr v ch m. cui dng 2 th qu thc cu nhc v li nt sol, to mt cm gic hon ton. Vic tr mt nt nhc c l quan trng, v n nhc ti nhc khng i qu xa, v phi lun nh n lc tr v. b. Nhc (Motif, hook) [4] Bn nt nhc u v cng l nhc ny cng lm mt cng vic tng t nh nt nhc chnh va ni n phn trn. Nhc rt n gin: mt nt trm v 3 nt bng c cng cao . Nhc ny lp i lp li trong sut c bi, nhng vi cc qung khc nhau: qung 4: re sol sol sol (gi y trn sng), qung 5: re la la la (gi y em i), ri mt qung nm khc: sol r r r (lng anh tan hoang), v.v. Tuy khc nhau nhng v cng mt nt trm v ba nt bng u cu, ta nghe c cc bin i th v khc nhau m ta vn theo di c khi no on s ht. Trong tm nt ca mi dng th 4 nt u dng lm nh ci neo tr cu nhc li, cn 4 nt sau c nhim v to cng
thng hay ho gii v cc nt n nh. Ta cng thy 3 nt sol nhp th ca cu 1 cng nh 3 nt la tng ng cu hai c nhim v lm nt tm (passing note). Tuy nhin ta thy r my nt chnh li chuyn ng cn cc nt tm ny li ng yn, tht l!
Hnh 6 Nhc ca HRVS c. Tit tu V bi ny tit tu nhp nhng nh mt bn lun v (valse), nn c bi u ch n gin l mt half note theo sau l mt quarter note. Ta thy t thn tit tu ny c mt chuyn ng thc p ri, c hai ch ri li tip theo hai ch, c nh th, nh th, c nh vy, nh vy. V c l tit tu ny ti cng mt lc theo nhc , nn nhc s khng ngn ngi tm mi cch chuyn cu th t nm ch sang cu 8 ch trong c ngt thnh 4 ln ph hp: Gi y / trn sng / hoa rng / ti bi / Gi y / em i / cn mng / tan ri. y cng l mt im cho thy c im prosody (vn lut theo st m iu) c Phm Duy hon ton tun theo trong nhc phm ny.
Hnh 7 Tit tu ca HRVS d. Ng cung (Pentatonic scale) Nu ta nhn cc nt nhc trong hai cu trn, ta thy tc gi ch dng trong c 5 nt: Sol(1), La(2), Si(3), Re(5), v Mi (qung 6) m thi. Cc nt ny khi nh ln s to mt cm gic rt Vit nam, do tuy dng m giai Ty phng nhng nhc s c b bt nt qung 4 v qung 7 nhc chnh khng b lai cng. Ta c th gii thch tch cht ng ny ca ng cung, nu ta nhn thy l qung 4 c khuynh hng v qung 3 rt mnh, v ch cch c mt na cung (do->si). Tng t fa# (7) ch cch sol (8)c na cung. V khuynh hng ha gii nh trn l mt c th ca nhc Ty phng, nu ta trnh hai
nt trn v hnh chung nhc ca ta khng b lai cng, m vn s dng c gn ht cc hp m cn bn! e. Cung nhc (melodic contour) v s a cu nhc t khng n nh v trng thi n nh Trc tin tm hiu xem giai iu chuyn ng ra sao, cch d nht l ly bt ch m ni lin cc nt li. Ta thy ngay lp tc hai cu u tin chuyn ng y ht nhau, ch khc ch dng cc nt khc nhau m thi.
Hnh 8 V hnh m ca na on A. Ta cng c th tm hiu hnh m ca c on nhc bng cch ch v mt nt mnh nht trong measure (nhp 1) ri tm hiu xem on chuyn ng ra sao. ng thi ta c th thm vo qung ca nt nm cui cu xem cu c kt vo nhng nt khng n nh khng, v nu khng th tm hiu nhc s ha gii th no tr v cc nt n nh.
Hnh 9 Cc nt chnh to nn hnh m ca on A. C 5 loi chuyn ng m thanh cn bn. l chuyn ng i ln (ascending), chuyn ng i xung (descending), chuyn ng cung (arch gm ln v xung), chuyn ng o cung (inverted arch i xung ri i ln), v sau cng l tnh (stationary dm chn ti ch). Nu s dng mt loi chuyn ng hoi th s d gy s nhm chn ngi nghe, do cch hay nht l dng ht cc loi chuyn ng. Ta th v cc chuyn ng ca on A da theo nm loi k trn:
Trang 16
Hnh 10 Cc chuyn ng ca on A: xung, cung ri o cung, v hai cung lin tip. to c cc chuyn ng ny, ta phi bit cc quy lut nh nhc n phn hai gy cng thng, kch tnh, sau ha gii cc nt khng n nh tr v n nh. C th ni ci ti ba ca ngi nhc s l ch bit to kch tch cho ph hp vi nhc , ri cng thng tho cch ha gii v to kt cc bt ng hay m tai cho ngi nghe. V hnh 10 cho ta tt c cc nt chnh trong giai iu ca on A, nn ta c th dng ngay n ri v s ha gii ngay sau kt thc ca mi tm cu:
Hnh 11 p dng cc quy tc phn hai vo hnh 9 xem on ny c theo lut hay khng. Ta thy nt qung 6 khng n nh s phi tr v nt qung 5 theo quy tc 2, nt qung 5 th tr v 1 theo quy tc 1, cn 6 ging tr v 5 theo quy tc 3 (chuyn ng i xung gia hai nt chromatic mi ging v re). Ring nt cui, thay v i v ch m Sol th nt nhc li l Re, cng thun tai nhng cha c v hon tt (ng). Khi nim n nh/khng n nh nu ni rng ra theo ngha m cu hoc kt thc mt cu nhc (ch khng n thun bn v quan h gia hai nt vi nhau) th c gi l ng (n nh) hoc m (khng n nh). Do , cui on A, nhc s Phm Duy c m nt nhc d dng bt sang on B (v on C). f. t hp m C mt iu l l trong cc nhc bn Vit Nam xa (trc 1975), cc nhc s khng nhiu khi vo cc hp m cho ngi chi nhc d dng theo di. Vic t hp m ny khng kh nu giai iu gin d, khng dng nhng k thut i h (modulation) cu k, nhng s lm ngi chi nhc kh on trng hp m nu bi nhc phc tp. Theo thin , cc nhc s nn lun lun
ghi hp m trong bn nhc in ca mnh, ngi chi nhc bit c v mu sc ca giai iu, v cng v ha m l mt trong ba thnh t chnh ca m nhc (giai iu, tit tu, v ha m). Nhc s Phm Duy, trong hn mi tp sch xut bn ti hi ngoi, hu nh bao gi cng hp m cho bi nhc, v qua ngi thng ngon hc hi c ngh thut t hp m ca ng rt nhiu. (Ngoi PD ra, cc nhc s khc nh ng Khnh, T Cng Phng, L Uyn Phng, c Huy v.v. trong tp nhc ca h cng c hp m ln cch nh trn guitare, rt tin). Chng ta th ly ngay v d ca hai cu u xem cch ng t hp m ra sao. Trc tin, ti s th t hp m cn bn theo cch ti hay lm. Ti ly nt chnh ca mi trng canh (hnh 5 + hnh 9) ri tm cc hp m c cha nt trong hnh 3, chn mt hp m thch hp nht v vit xung bn di ca nt . Sau y l kt qu ca ti:
Hnh 12 t hp m theo nguyn tc cn bn. Nu bn th cc hp m ny trn n guitare hay piano, bn s thy n nghe c, nhng nu bn dng cc hp m trong bi ca nhc s Phm Duy, bn s thy n c nhiu mu sc hn v c bit c v bun man mc lc gn cui on:
Trang 18
Hnh 13 Hp m dng trong sch nhc ca nhc s Phm Duy. hp m u, v to mt bin i ha m trn cng nt sol nn PD i t G sang Em. S chuyn i ny rt nh nhng v G ch khc Em c mt nt mi, nh mi tn ch trong hnh trn. Tng t, Am ch cch c Cm6 c mt nt Mi gim, nn s chuyn dch rt t nhin, ng thi to cho ta mt cm gic bi hi xao xuyn. iu ng ni l hp m Cm6 (IV th) ny khng nm trong cc hp m chnh ca thang m G trng, nn khi c cho vo th hp m lm giu thm mu sc ca bn nhc. (Trong sch Cch vit bi nhc c ni ting (Writing Music for Hit Songs), nhc s Jai Josefs gi hp m ny l subdominant minor c tc dng nh nh, luyn tic qu kh (nostalgic), to cm xc (emotional), v c cm xc ln ln gia ng cay v ngt ngo (bittersweet) [5].) Ta thy nu nhc s PD khng ghi cc hp m ny xung th chng ta hoc khng bit, hoc phi on m. Cn nhc s vit xung th lm r ngha rt nhiu. Tng cng nn nhc qua l nhc s c i hc nhc Php mt thi gian (1954-55) vi nhc s Robert Lopez cng nh Institut de Musicologie, Paris, chuyn v cn bn nhc l, tin trnh m nhc th gii, v b quyt sng tc, cng nh v l thuyt ha m, i m v thc hnh piano (Hi K III, Chng Nm), nn cc hp m nhc s t trong cc sch nhc ca ng c gi tr hc hi cao. g. Na sau on A Sang cu 3: nhc s chuyn dch nt nhc ln mt qung 5 v pht trin , to tng phn so vi hai cu u. Sang cu 4 cc nt nhc y ht nh cu 3, ch khc mt nt Mi ging thay v nt Mi trng, lm cu ny nghe bun b, hoi nim hn rt nhiu! So vi cu 2, nt La khng c lin lc gn vi hp m Cm, phi i thnh Cm6, th cu 4 nt nhc Mi ging l nt ct t ri, v hp m Cm l hp m ph hp nht. Cng theo Jai Josefs, s d ta mn
c Cm l v n chnh l hp m qung 4 ca m giai Sol th, ch cch m giai sol trng c na cung qung 3 m thi. Hp m 4 th ny dng rt thng dng trong cc bi nhc Vit Nam thang m th, chng hn nh trong nhc ca nhc s Trnh Cng Sn (th d nh t hp m ch Am i sang Dm, hay t Em sang Am vy.) Ngoi ra, s chuyn ng ca giai iu ln cao hn cng c tc dng lm cu vn di ra, tng phn phn no vi s k l na trn.
Hnh 14 Na sau ca on A. Ngoi ra, ta thy nhc s s dng thm nhiu hp m mi, lm cho mu sc giai iu phong ph hn na on trn. h. Vn lut i i vi m iu (Prosody) V phn mt chng ta ch bn v th m cha ni n nhc, nn khi nim vn lut (prosody) cha th nn ln c. Khi c ti y, bn hy dng li mt cht v dnh thi gi xem li phn mt thy ht mi n lc sa th u nhm tha mn yu t prosody ny. Cu nhc ht ln cng nghe m v thun tai bao nhiu, th PD thnh cng trong vic i t th qua nhc by nhiu vy. i. on A v on kt Bn c nh phn 1 c ni vic on A li cng c dng lm on kt khng? lm nh vy, kt bi phi chuyn ti ng ca li nhc (li prosody na!). Ngy nh theo sng, bng x chiu ri cho ta mt cm gic luyn tic, khng ton vn. cng chnh l l do ti sao nt Re c dng, v n qung 5, ch khng phi ch m! Kt bi khng ng hon ton m m cho tri theo dng sng
Tng t, trong on A, cu tui em i mi, xun mi va sang, nhng ha hn tui thanh xun cn thnh thang rng m va sang c gi gm vo mt kt on vi nt R. on B on B cha ng ht cc thnh t m nhc ni n phn A, trnh nhm chn ti s ch trng vo phn khai trin nhc. Chng ta thy bn nt u l s lp li nt nhc chnh ngi nghe c th thy s tip ni gia on A v B. Sau , PD lm mt s nhc li ngn hn bng cch ch dng li hai nt (si re) v to nn mt cung nhc vi tit tu khc trc mt t (si re mi re si). nhn mnh nhc mi ny, v ng thi cng to mt bin th vi nhc mi, nhc s cho cu nhc i xung vi cung tng t (sol la si la re). Ngoi ra, nhc s c lm cho cu ngn nga tit tu mi ny bng cch lp li li nhc (cn u nh trng vng, cn u nh trng vng). Sau cng, ho gii hai cung i xung, nhc s to mt cu nhc o cung. Ta thy cu nhc rt cn i (balanced) v tr xung quanh nt si: u cu, gia cu, v cui cu.
Hnh 15 on B. cu th hai, ta thy Phm Duy s dng li gn ht cu nhc th nht, ch dng hai nt cui kho lo a giai iu v ch m sol. Ta c th ni nhc s h tin cu nhc bng cch lp li n, ch khc li nhc m thi. Vi cch lm nh vy, ta thy on B nghe khc on A nhng dng lu to nn bn sc ring. Mt nhn xt khc l nhc s vn h tin nt nhc bng cch s dng tip cc nt trong thang m ng cung. Bn thy nt do v fa# vn cha c s dng, do ta thy 4/5 bi hon ton nghe rt ng phng. Ring nt fa# va k s to nn mt s mi l trong on C, v s gp phn lm on C tng phn r nt vi ton bi nhc. on C
Tip tc sang on C, trong on ny im ni bt nht l nhc hon ton tng phn so vi hai on trc. Ta thy ngoi tr bn nt nhc u ca motif, cn li th cc chuyn ng khc hn. Sau khi lp li 4 nt u cng hai nt u motif (cn u / gi nhung ), nhc s cho giai iu nhy mt qung nm tng, xung nt Fa# (la). S nhy nt thnh lnh ny lm tng kch tnh ca cu, nht l nt fa# li ri vo nhp mnh v ko di 3 nhp. Sau , nhc s vit tip mt cung nhc vt ln mt qung 9, ch vi 4 nt si fa# si do#. Nt Do# ny li l mt c bit khc, v n khng nm trong thang m Sol trng. Theo quy tc 3 phn 2, v nt Do# l nt chromatic, nn n s c khuynh hng rt mnh ha gii v nt trn n (v n nh hn nhiu), l nt Re. Thc vy, sau khi lp li nhc trn (si fa# si) ln na th cu nhc tr v nt re. Trong vic t hp m, nt Do# c t l F#7 l rt thch hp, v n chnh l hp m qung 5 ca Bm. Trong m nhc, hp m F#7 c gi l secondary dominant, v hp m tuy khng thuc v thang m, nhng c h hng vi mt hp m ca thang m (Bm). Khi nh mt secondary dominant ln, tai nghe nhc lin c khuynh hng mun nghe hp m ha gii ca n. Ngoi ra, tit tu cng c thay i (1nhp, 1 nhp ri, v na nhp) nhm nhn mnh hn na hai nt do# v re. C th ni nhng iu k trn phn no lm cho cu nhc tr nn tic nui v c tnh cht k l, to cm xc cho ngi nghe hn.
Hnh 15 on C. Na on sau, nhc s li cho ta thy mt nt nhc khc vi na trn, ch ging phn u l dng cc nt qung xa (m si m si u mi c di) , ri uyn chuyn du dng qua nhiu hp m khc nhau Em->E->A->D trc khi a giai iu tr li nt re, to s sn sng cho vic tr li ch m sol trong phn A ht li (re sol, sol sol). V cch nhc s t hp m, ta cng c th thy hp m E hay A, ta c th t E hoc Em, hay A hoc Am u
c v nhc s c khng vit nt qung 3 trong cu nhc (sol# hay sol trong trng hp E/Em, v do# hay do trong trng hp A/Am.) Bin th v tng phn Nhn li trn bi ht, ta thy tc gi kho lo to ra nhiu bin th (variations) cng nh tng phn (constrast) nhng vn c ci neo cn u lm cho nhc chuyn ng nhp nhng. Ta hay th im danh li cc bin th/tng phn m Phm Duy s dng: V b cc bi: ng dng ABACA thay v ABAB, do ta thy bi nhiu mu sc on B v C, nhng b cc vn cht ch (coherent) v c on A lm si dy kt ni. Thay i li th thnh li nhc: Phm Duy ly nt nhc lm chnh, v thay i th cho ph hp. Tuy nhin ta thy ca khc vn trung thnh vi ngha nguyn thy ca thi s Lu Trng L. V tit tu: ngoi nhp cn bn xuyn sut bi, ng thm nt vo cho cu t 4 ch tr thnh cu 5 ch. Ta thy on A ch ton 4 ch, sau on B l 4-55-5, ri on C l 4-5-4-4. S thay i ny lam gim i s n iu ca tit tu. V giai iu: ng khai trin giai iu theo nhiu hng khc nhau, hoc nhy cung 4 ri cung 5, hoc em nguyn cu ln cao hn (mt qung nm). Ngoi ra giai iu on B hon ton khc on C, ch ging nhau nt nhc 4 nt u cu (cn u em i, c tc dng lm xuyn sut mch giai iu). S tng phn gia on B v C rt r nt vi vic dng qung nh on B, v qung ln hn on C. V ha m: nhiu ha m khng c trong thang m (Cm6, F#7, E, A) c s dng. C s tng phn gia ho m on B v on C, trong on C dng nhiu hp m nghch nh hn. C l phong cch khai trin mt nhc theo nhiu cch bin i, nhng vn gi nguyn vn n cng tit tu trong c bi nhc, l mt c im ng ch trong nhc Phm Duy. Ti c th k ra rt nhiu ca khc ni ting c Phm Duy sng tc theo phong cch ny: ng Xa Nhau, Tin Em, Tr Li Em Yu, Con ng Tnh Ta i, ng Em i, Git Ma Trn L, Gi Thong m H, Ma Thu Paris, Nghn Trng Xa Cch, Nghn Nm Vn Cha Qun, Cy n B Qun, H Hng, Phng Yu, v.v. Bi no cng
hay theo cch ring ca n, v trong mi bi th nhc u c khai trin n tn cng. bi nhc ng li vi ngi thng ngon Theo Michael Miller, tc gi ca quyn sch Hng dn cho ngi mi hc v L thuyt Nhc (The Complete Idiots Guide to Music Theory)[5], vit mt bn nhc hay v lng ng trong ngi thng ngon, bi nhc phi c tht nhiu cc yu t sau y, tuy nhin bn tha h lm nhng ngoi l, v bn phi l gii c (justify) ti sao bn thay i t cc quy tc trn. Da vo mt nt chnh, ri to cc thay i t nt , sau v li chnh nt y. i u th i, lc cui phi v nh. Gi nguyn thang m. Dng nm nt chnh (pentatonic scale). Tm nhc (hook, motif). Kin to cc bin th. Vit cu 4, 8, hay 16 trng canh (chn ch khng l). Lm cho cu chuyn ng, ng dm chn ti ch. Chuyn ng nho nh, ng chuyn qung ln. Cc nt phi trong mt qung (range) nht nh ( ca s ht c). Trnh vit qung kh lm cho ca s kh ht. Gi tit tu cn bn, khng cu k. Vit bi trong time signature, ng dng ci khc (th d nh dng nhp 3/4 sut bi, ng chuyn qua 5/4 hay 4/4 ri v li ). Kin to, sau ha gii cng thng trong giai iu. Kin to cu hi v cu tr li (call & response) trong giai iu. Thit lp cu, on cho i xng. Dung ha gia s lp i lp li v bin th. Theo st tin trnh hp m ( son cho bi). Theo st dn bi chun: ABAB, ABA, v.v. Prosody: t theo st nhc. Vit cho mt nhc c no . Hy to ra sc thi ring bit! (Be unique). Hc cch vit nhc cho dn nhc. Chng ta thy bi Hoa Rng Ven Sng cha ng gn ht cc quy lut, ch
c vi quy tc l ngoi l v khng ph hp m thi. Chng hn nh ng vit cc nt cch nhau mt qung 3 nhiu, nht l trong on C. Tuy nhin v tit tu l nhp Valse, nn c sn ng nng (kinetic energy) cu nhc khi ht ln tri chy hn. ng mun on C c nhiu kch tch hn, do ng khng ngn ngi dng mi k thut lm vic y. ng cng khng theo b cc ABAB m dng ABACA, v ph hp vi b cc bi th hn, v.v. Trong mt s bi nhc khc, chng ta cng c th ly nhiu v d v vic dng hay khng dng cc quy lut ny. Cu Em hi anh, em hi anh bao gi tr li? Xin tr li, xin tr li: mai mt anh v (K Vt Cho Em) l mt th d v cch kin to cu hi v cu tr li rt hp tai. Cn trong o Anh St Ch ng T, nhc s lin tc i time signature: 4/4, 2/4, 6/4, 3/4 cho ph hp vi th. ng Chiu L Rng l mt th d v cch dng tit tu rt cu k. Ni tm li, theo thin th cc nhc phm ca Phm Duy l mt kho tng qu gi trc tin cho nhng ai mun tm hiu cch sng tc nhc, sau l tm hiu cch sng tc tuy Vit Nam m vn theo ng cc nguyn tc nhc l ca m nhc Ty Phng. Thay Li Kt Nhng tng trong u vit xung mt tiu lun bn v nhng iu c bn trong nhc thut ca nhc s Phm Duy hnh thnh trong ti trong mt khong thi gian di, hai ba nm tr li y. May nh c ng lc thc y sau khi c bi vit ca mt gio s v ngnh in ton l Paul Graham[7], trong ng c nhc n mt iu l bn phi vit xung nhng tng ca bn, v phi vit cho c gi xem ch khng vit nh nht k, th nhng tm ti v l lun ca bn mi c sc c. Khng nhng th, khi vit xung bn s t tm ra nhng iu hay m nu suy ngh sung cha chc bn c c. V l do , ti khng ngn ngi na m ngi xung vit tiu lun ny, trc tin gip ti h thng ho cc suy ngh v tm d liu chng minh cho cc suy ngh , tip theo l cng hin n cc bn yu nhc ni chung v nhc Phm Duy ni ring mt vi cm ngh v su tm ca ti v nh ngha ca mt bn nhc hay, vi nhng thc o nhc l r rng c th. Ngoi ra, ti hy vng ngi c thy r hn cht na s sng to cng nh sc lm vic cn mn v rt nghim tc ca nhc s Phm Duy cng nh ca cc nhc s khc, qua gip ta c mt thi trn trng v lch s ti thiu khi bn v nhc ca h. Ti xin mi cc bn c tip cc bi vit khc v nhc Phm Duy m ti rt ngng m. V phn phn tch li trong nhc Phm Duy, ti oan chc cha c ai vit hay hn nh vn Xun V, vi quyn Na Th K Phm Duy
[8]. V mt nhc thut v s nghip m nhc s ca nhc s, xin tham kho thm Mt Ngi Gia N i v Ngh Thut ca Phm Duy ca tc gi Georges Etienne Gauthier [9]. Nhc s Phm Quang Tun cng c nhiu bi vit su sc v nhc thut ca nhc s Phm Duy trang nh ca ng http://tuanpham.org Xin cm n c gi chu kh b th gi c ht tiu lun ny. Chc cc bn nhiu sc kho v xin hn gp li trong mt dp khc. Hc Tr California, thng 2 nm 2006 Ghi ch & ti liu tham kho: [1]Trch t sch Music in the Western World: A History in documents, ng tc gi Piero Weiss v Richard Taruskin, Schirmer Books, 1984. Trang 401-402, Brahms on Composing. on vit trch t sch: George Henschel, Personal Recollections of Johannes Brahms. Trch on: There is no real creating, he (Brahms) said, without hard work. That which you would call invention, that is to say, a thought, an idea, is simply an inspiration from above, for which I am not responsible, which is no merit of mine. Yea, it is a present, a gift, which I ought even to despise until I have made it my own by right of hard work. And there need be no hurry about that, either. [2] Cng xin c ni thm l ti c chn th 100 bi nhc Phm Duy ti yu thch t phn tch v lp cc d liu thng k (Ti c post ln y: http://dactrung.net/tacgia/default.aspx?TacGiaID=jXQ0YNDGv4m5Cm4Z76 GOWA%3d%3d ). [3] Melody in Songwriting, Jack Perricone - Berklee Press 2000. y l mt quyn sch rt hay v dy ngi c cch vit mt giai iu da trn mt tin trnh ha m hay vit m khng cn n chuyn ng ha m. [4] Khi nim nhc ny ti c ni qua trong bi vit trc c ng trn trang c Trng (http://dactrung.net/baiviet) nhan : Th phn tch nhc phm Phi Pha ca nhc s Trnh Cng Sn http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=CSpT%2bXIMWBy9Mh%2 fpBxICLA%3d%3d
v Lng L Ni Ny Vin ngc qu nm lng l trong kho tng th nhc Trnh Cng Sn http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=VZg2nWZ2piYfC1VhUyHj OA%3d%3d . [5] Writing music for hit songs, Jai Josefs. Schrirmer Books, 2nd Edition 1996. y l mt quyn sch khc khng th thiu c trong t sch ca nhng ai mun tm hiu cch sng tc nhc. [6] The Complete Idiots Guide to Music Theory, Michael Miller. Sch ny l quyn u trong b 3 quyn rt c sc ca ng Miller vit v nhc cho t sch the Idiots Guide. Hai quyn kia l Guide to Solos & Improvisation v Guide to Music Composition. [7] The Age of the Essay, Paul Graham. Xem trn lin mng ti link sau: http://www.paulgraham.com/essay.html [8] Na Th K Phm Duy, Xun V. Xem trn lin mng ti link sau: http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=dxVs3cW%2b1isyiV0PBZM nVA%3d%3d [9] Mt Ngi Gia N i v Ngh Thut ca Phm Duy, Georges Etienne Gauthier, ng trn bo Bch Khoa trc 1975. Xem trn lin mng ti link sau: http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=FwJu3JbLceEt5d3CadGVE w%3d%3d Cm n: Ngi vit cm n anh SN (mt ngi bn cng s lm) b nhiu thi gi c cc bn tho v gp kin hu ch tiu lun r rng v mch lc hn.
Trang 27
Nhn Nghe Tnh Ca
Nhn nghe nhc phm "Tnh Ca do M Linh trnh by trong a ht "Phm Duy - Ngy Tr V Vol 1," ti c mt s cm xc v track thu m ln bi ht, nhng v tng lan man, nn ti cc tng thnh nhng tiu on nh, thay v xp xp li thnh mt bi vit hon chnh. Mong bn c lng th.
*** Trong "Tnh Ca", ting ht M Linh [v ha m ca c Tr - cm n ns Phm Duy b sung chi tit ny] c ht sc chng t cho mi ngi (mt cch gin tip) h cho nhc s Phm Duy mc ch ti hu ca cuc tr v ca ng: gii thiu li nhng nhc phm bt h ca ng v em chng chnh thc tr v ni ca chng, trong lng nc Vit Nam, trong lng ngi dn Vit Nam t Bc ch Nam. T ting ci tu ra i (hay tr v ?) trong nhc dn nhp, cho ti ting ht mnh, "nng nn", tr tnh ca M
Linh, cng nh ca cc ging ht b nam n, ting violon ro rt background, cng nh nhng ch lp i lp li sau cng "ti yu ... ting nc ti", nhng yu t c g khc hn l lm dy ln trong lng ngi nghe mt tnh yu ting Vit, yu nc Vit, v yu con ngi Vit Nam? Thnh gi qua bi "Tnh Ca" ny s cm thy con ngi nhc s Phm Duy mn cm v yu "ting nc ti" v t nc Vit Nam nh th no mi c th vit ln nhng ngn t v giai iu ro rt, mnh lit v nng nn n vy? T , ngi nghe cm thy rt thuyt phc v hiu ra ci ngun ti sao ns Phm Duy quyt ch tr v qu nh. *** Nghe track nhc ny t tn Cali xa xm, trong thi i ton cu ha: my computer vi h iu hnh M (Microsoft), dng blogger (ca google) lm web ch vit, nghe nhc t my iPod, ti cm nhn thm mt ngha mi m "Tnh Ca" mang n. Ting Vit, hn bao gi ht, l mt phng tin thng tin khng th thiu c cho mi con dn Vit trn tri t c th tm n vi nhau, hiu v thng cm vi nhau. Cho nn, "ti yu ting nc ti" l vy. Bi nhc vit ln nm 1953 li hp thi hp cnh hn bao gi ht, v c l s chng bao gi li thi. Khng phi l iu ngu nhin m "Tnh Ca" li thuc hng Top Ten cc bi ht c nhiu ngi xem v nghe nht ti mt website chuyn v su tp nhng tinh hoa ngh thut ca ngi Vit (c Trng.) "Tnh Ca" c 25154 lt ngi xem trong khong thi gian 6 nm (Xem 10 bi c nhiu nht bn tay phi ti http://dactrung.net/nhac/default.aspx). *** Trong on 2 ca "Tnh Ca", ns Phm Duy theo ti "suy din" - v nn mt cnh tng honh trng bng cch dng cung nhc. Ti yu t nc ti, nm phi phi bn b bin xanh Rung ng vun sng ra Thi Bnh Nhn trng dng ht cu no lnh ...
Trang 29
(V cung nhc, ti c ni s qua trong bi vit Tm hiu ngh thut sng tc nhc qua ca khc "Hoa Rng Ven Sng" ca nhc s Phm Duy) *** Mi ln ti chu tm ra nghin ngm mt bi ht no ca nhc s Phm Duy (ta nh thin sinh tm hiu mt cng n vy,) nhiu lc ti tm ra nhiu ci "ah-ha", m nu thong qua, c l ti s chng bao gi ngh ra nhng iu . "Tnh Ca" cng khng l ngoi l. Di cp mt ca mt mn sinh t hc cch sng tc nhc (mc d cha c bi no ra l :-) ht,) "Tnh Ca" l mt mu mc ca phng cch sng tc chn phng, y h n i , c m bi, dn chng, kt bi, v.v., ni tm li l c rt nhiu ci hc. Ti xin n c vi iu nhn xt nh sau: 1. Cu trc bi rt cht ch ca c 3 li nhc, u ra y. Th d trong on mt, m bi l "Ti yu ting nc ti," th sau dn chng lin: khng phi ch mnh ti yu m c t nc bn ngn nm ca ti ai cng yu ht, thot ci ti c tha hng di sn vn ho y, vi cung bc gin hn, nh nhung,v.v. ri th tc gi a v thc t: yu ting Vit l yu lun c ming xinh n ni (ting vit) ca c lng ging! Li nhc do khng nhng nh nhng m cn c sc thuyt phc, km theo ci ci nh. Hai on sau ni v t nc v con ngi Vit Nam cng m bi, thn bi, v kt cc gn gng, chnh, cht ch nh vy. Tuyt nhin khng thy ci lan man, lc , l u c? Ti c vi dp nghe nhiu bi nhc ph th ca cc nhc s khc, nhiu khi h b nguyn con vo thnh bi nhc, thnh ra nghe nh l ngm th, khng c cu trc r rt, th c kh khng ch? 2. Trong bi thc ra c ti 5 nhc khc nhau:
a.Ti yu ting nc ti t khi mi ra i, ngi i M hin ru nhng cu xa vi i ! Ting ru mun i
Trang 30
b.Ting nc ti ! Bn ngn nm rng r bun vui Khc ci theo mnh nc ni tri, nc i c.Ting nc ti ! Ting m sinh t lc nm ni Thot nghn nm thnh ting lng ti, nc i (pht trin t nhc "b") d.Ti yu ting ngang tri Nhng cu h gin hn khng ngui Nh nhung hoi mnh tnh xa xi Vng tin vo mng p ngy mai e.Mt yu cu ht Truyn Kiu Lng l nh ting so diu ( diu) lng ta V yu c gi bn nh Ming xinh n ni tht th ( ) c duyn...
Th m chng vn lin kt vi nhau tht lin lc, do nhc s kho lo xp xp nhp iu xen ln nhau, cng nh sau 4 on nh cng nhp 4/4 thnh nhp nhanh hn 2/4, cha k nhc s cn chuyn t cung th sang trng, cng nh thay i bc ng cung lin tc trong bi. Thc vy, nu ta th m ch th thy: a: 5/7/7/7 b: 3/7/7/2 c: 3/7/7/2 d: 5/7/7/7 e: 6/8/6/8 (lc bt!) Ta thy on "d" c tit tu y ht on "a", ch khc ci l dng nhiu nt nghch nh dn nhc n cao tro. "b" v "c" c m v gia "a" v "d" khi nhm, thnh ra nu khng tinh chng ai bit "d" c tit tu ging ht "a". V s ging tit tu ny, bi nhc rt cht ch v kin kt. Ti thch nhc ca ns PD, c l l v nhiu khi ng cho ta vi bt ng nghe l l tai nhng "" v thuyt phc lm. Th d, trong vi bi ht ng i t th sang trng "ci rp" ri li quay v th ngay lp tc, hoc vice versa. Trong, " i ! Ting ru mun i", ch i c chuyn sang cung trng lm cu nhc bng sng ln, sau li chuyn qua th: "Ting nc ti." 3. "Tnh Ca" cng theo ng lut "ho gii," sau bn on nhc t cung th
"a" t t dn n cao tro vi nhng nt nghch nh "d", cui cng ho gii hai ln bng cch chuyn sang trng v i nhp, to cm gic khoan khoi ni ngi nghe. Ti c mt dp tm nghin cu quyn sch "ng V Dn Ca" cng ca nhc s Phm Duy (Xun Thu xut bn 1990), rt tm c v hiu s s th no l nhc ng cung. Ti sau cng c vit xung cho mnh cch chuyn i ng cung theo phng php k m Ty Phng, hy vng c dp s trnh by v bn c. Ti cng hy vng c dp, nhc s s chnh sa nhng phn khng cn thit, c th ti bn li "ng V Dn Ca" cho gii yu nhc v sng tc nhc trong nc c mt pho "Cu m chn kinh" m tham kho. Hc Tr (7/2006)
Trang 32
o Anh St Ch ng T Vi Nhn Xt
Trong phn u ca bi vit hai phn ny, ti xin c nu mt s nhn xt v nhc phm"o Anh St Ch ng T", do nhc s Phm Duy ph nhc nm 1970 t th Hu Loan. "o Anh St Ch ng T" trung thnh vi nguyn bn "Mu Tm Hoa Sim," tc l theo li k chuyn. Bn nhc c rt nhiu nhc khc nhau, cng nh chuyn time signature nhiu ln, v dng phng php chuyn cung (metabole) rt ti tnh t th sang trng ri li tr v th, ri t time signature ny sang time signature khc (4/4->2/4->6/4>3/4) rt nhanh l m ta nghe vn khng thy ng ngng chi ht. S d phi c cc k thut trn, theo ti cng chnh v nhc theo li k chuyn, v tnh tit th o le lm, v t cnh, t ngi, v.v. na, nn nhc thut phi rt phong ph. Hn na, sau vin ngc ton bch "Tnh Ca" thc c ng, v hai trng ca phong ph Con ng Ci Quan v M Vit Nam, Ns Phm Duy hn tip tc chinh phc gii thng ngon min Nam qua tnh khc khng di m cng chng ngn ny, v n khng nhng mang m hng Vit Nam su m m cng cha ng nhiu k thut vit nhc tinh xo - nhng khi nghe li thy rt d nghe cng nh d dng n su vo lng ngi. *** Trc tin xin bn c thng thc li v nhc. Phn [A], [B], v.v. l do ti t thm tin so snh: o Anh St Ch ng T (Th: Hu Loan - Nhc: Phm Duy) Saigon 1970 [A] Nng c ba ngi anh i b i lu ri! Nng c i ngi em c em cha bit ni Tc nng hy cn xanh, tc nng hy cn xanh... Ti l ngi chin binh xa gia nh i khng chin Ti yu nng nh yu ngi em gi ti yu Ngi em gi ti yu, ngi em gi ti yu.
Trang 33
[B] Ngy hp hn ti mc hnh qun Bn ng qu bt i giy chn s Ti mi t xa ni n v v Ti mi t xa ni n v v Nng ci vui bn anh chng "k khi" Thi lon ly c ai cn o ci? Ci va xong l ti i. Ci va xong l ti i ... [C] T chn xa xi nh v i ngi Ly chng chin binh my ngi tr li? M nh khi mnh khng v Th thng ngi v, b bng chiu qu. [D] Nhng khng cht ngi trai chin s M cht ngi gi nh min xui Nhng khng cht ngi trai chin s M cht ngi gi nh min xui Nhng khng cht ngi trai chin s M cht ngi gi nh min xui Hi i ! Hi i ! [E] Ti v khng gp nng M ngi bn m vng Chic bnh hoa ngy ci thnh chic bnh hng Nh xa em hin ho o anh em vin t Nh ngi yu mu tm Nh ngi yu mu sim! [F]
Gi pht la i Chng c ni mt li Chng c ng mt ngi! [A'] Nng c ba ngi anh i b i lu ri! Nng c i ngi em, nhng em th s ln Tc nng hy cn xanh, tc nng hy cn xanh i mt chiu ma rng ni chin trng ng Bc Ba ngi anh c tin ngi em gi thng au V tin d i mau, ri tin ci i sau. [G] Chiu hnh qun qua nhng i sim Nhng i sim, nhng i sim, i tm hoa sim Tm c chiu hoang bin bit ... Ri ma Thu trn nhng dng sng Nhng dng sng, nhng dng sng ln gi Thu sang Gi rn rn trn m vng Chiu hnh qun qua nhng i sim Nhng on qun, nhng on qun v ting qun ca C li no ru i i! [H] i ! i ! o anh st ch ng t V anh cht sm, m gi cha khu! Nhng i sim, nhng i sim, i tm hoa sim i tm hoa sim, i tm hoa sim i tm hoa sim, i tm hoa sim i tm hoa sim ... *** c qua ht li nhc v nguyn bn bi th, ta thy nhc s Phm Duy rt trung thnh vi bn gc, khng thm tht nhng chi tit mi, ch xp xp li
cho gn gh v ph hp vi nhc. Trong on [A] chng hn, ch c nhng thm tht cn thit c a vo ch ch l in y cu nhc, ng thi nhn mnh bng cch lp li 2-3 ln nhng quan trng: "tc nng hy cn xanh", hay "ti yu nng nh yu ngi em gi." Ring "tc nng hy cn xanh", khi lp li nh vy phng c ting ku than, on trch tri xanh v s t trn t ngt ca ngi v tr. Ta s thy ting ku than ny c lp li ln na trong on [A']. y ch l mt th d, trnh nhm chn ti bn c so snh v tm ra nhng chi tit tng t trong cc on cn li. *** Trong on [B], nhc t chm bun chuyn sang th hnh khc 2/4, mnh, ti vui v sng sa. Mi chi tit c m t dn dp, mt phn cng l v ns Phm Duy kho chn nhng danh t, ng t "gn" ri cho chng ri vo nhp mnh ca trng canh: hnh qun, xa, v, ci vui, xong, i. Bn thy : xa, v, xong, i, nhanh nh mt gic m. Cu trc cc cu nhc cng ngn, ch c 3->4 ch: ti mi t xa, ni n v v, ci va xong, l ti i, v.v. to nn mt trng thi dn dp, khn trng, ng ht nh tc phong qun ng. *** on [C]->[F] mi bn xem phn hai (Tm Hiu Tinh Yu ) thy cch nhc s chuyn i trng thi tm l t vui [B] sang bun, on thn, lng ng bng cch dng tit tu v chuyn cung ra sao. Ngoi ra, ti cng l khi ni v "nng" th nhc s dng m giai th (mnh mai) din t, trong khi ni v "ci ti" hoc v cc chin s th phn ln ng dng m giai trng (khe mnh, dt khot.) Ti c bit thch on [E], tit tu valse, du dng v bun:"o anh em vin t, nh ngi yu mu tm, nh ngi yu mu sim." Rt cm ng! Trong on [F], ch vi hai nt nhc (Do v Mi ging) cng vi mt tin trnh ha m i xung (Cm->Abmaj7->Cm), nhc s to nn mt bu khng kh th lng m m. S chuyn cung t C sang Cm cng rt t ngt, nhng to nn s ngng ng, cng nh lm cu ni tr v on [A'] (Nng c ba ngi anh ...)
Trang 36
*** Trong nhc Phm Duy, ci m ti hay l tm hiu xem ngi ngh s s dng cung nhc ra sao lm li nhc ph hp vi nhc v tng ca on nhc. on [G], nhc s v cho ta mt dy ni i trng trng ip ip, san st nhau, vi nhng on qun ni bc nhau, c leo, c th dc, ri li leo na, v.v.
Chiu hnh qun qua nhng i sim, Nhng i sim, nhng i sim, i tm hoa sim Tm c chiu hoang bin bit Ri ma Thu trn nhng dng sng, Nhng dng sng, nhng dng sng ln gi Thu sang Gi rn rn trn m vng Chiu hnh qun qua nhng i sim, Nhng on qun, nhng on qun v ting qun ca C li no ru i i Cnh tng ny tht l "honh trng," hng v, v oai hng phi khng bn? *** Trong nhng bc qun hnh, gia nhng khc qun ca, l thay vn c
nhng li ru nh nhng, vng vn, y tic nui: i ! i ! o anh st ch ng t V anh cht sm, m gi cha khu Chnh giai iu mt m tnh cm ny lm ni bt ln s tng phn tt cng n phi l ca nt nhc khi hon ca cui bi. Trong khi giai iu v ha m l nhc chin thng, y hnh phc, mnh m, ton vn, th li nhc li din t mt tm trng u hoi v "nhng i sim - nhng i tm hoa sim." Ta thy r ci gi chua cht phi tr ca bt k mt cuc chin tranh no, cho d chin tranh y c chnh ngha hay khng. Sau ny, nhc s Phm Duy li a trit l "nht tng cng thnh vn ct kh" ny vo Minh Ha Kiu vi nhc phm "Hn S Tranh Hng," ph t th ca vn ho Nguyn Du, nh ng gii thiu trong bui ra mt CD ti Little Saigon nm 2001: "Tri qua mt cuc binh ao ng xng v nh cao bng tri... " Hc Tr (8/2006)
Trang 38
Tm Hiu Tinh Yu Trong Ngh Thut Sng Tc Nhc ca Nhc S Phm Duy
Trong nhiu nhc phm ca nhc s Phm Duy, nu bn , bn s cm thy chng u c cng chung mt cu trc vng chc, vi mt li pht trin nhc rt hi ha, cn phng, v l gc. Ti tm kim lu, quan st nhiu bn nhc, m vn khng tm ra nhng phng php ring bit nhc s dng xy dng bn nhc. p dng nhng quy tc vit nhc ty phng xem cch vit ca nhc s th thy chng cng ng ht [1], nhng ti vn cn cm thy mnh cn thiu mt mt xch no . Cho ti mt ngy ti lc li trong b sch su tm nhc ca ti, c quyn "ng V Dn Ca" cng ca nhc s vit, th ti mi "ah-ha!" v cht hiu ra ti sao nhc s li vit nhc nh vy. Sau y l nhng ghi nhn ca ti sau khi suy ngm v quyn sch, mi bn cng chia x vi ti. Phn 1. Nhc Ng Cung Nhc s Phm Duy, trong quyn "ng V Dn Ca" ( NXB Xun Thu 1990), gii thch cn k s hnh thnh ca "nhc ng cung." Da trn nghin cu ca cc v thy Jacques Chailley, Constantin Brailiou, thang m cn bn ca nhc iu - c thnh lp da trn mt hin tng m thanh l lut cng hng (loi de la rsonance.) Lut ny cho ta bit rng mt m thanh chnh s ra nhng m thanh ph gi l bi m (sons concomittants) v ha m (sons harmoniques.) Tip theo, nhc s ni n s hnh thnh ca nh cung, tam cung, t cung, cui cng l ng cung. ng cng ni n cc dng (th) c c do cch sp t cc th o (inversions) t cc nt trong nh, tam, t v ng cung. ng ly th d, t nt u l Fa, th ha m nghe r nht ca n l Do (qung 5), do to thnh nh cung. Tng t, Do c ha m r nht l Sol, do Fa, Do v Sol hp thnh tam cung. K n, v qung 5 ca Sol l Re, nn Fa, Do, Sol v Re to thnh t cung. Cui cng, v La l qung 5 ca Re, nn ta c Fa, Do, Sol, Re v La hp thnh nm nt ng cung. Sau y l bng tm gn nh cung ti ng cung vi cc dng (th) c c: Nh Cung :
lut cng hng: Fa Do; th #1: Do Fa Tam Cung: lut cng hng: Fa Do Sol; th #1: Fa Sol Do; th o #2: Do Fa Sol; th o #3: Sol Do Fa T Cung: lut cng hng: Fa Do Sol Re; th #1: Fa Sol Do Re; th o #2: Sol Do Re Fa; th o #3: Do Re Fa Sol; th o #4: Re Fa Sol Do Ng Cung: lut cng hng: Fa Do Sol Re La; th #1: Do Re Fa Sol La; th o #2: Re Fa Sol La Do; th o #3: Fa Sol La Do Re; th o #4: Sol La Do Re Fa; th o #5: La Do Re Fa Sol; Cng theo nhc s, nu t cung cng vi cc th o cho ta cc qung m 5, 4, 2, 7 th v 3 th, th ng cung to cho nhc t mt khng kh nhc thc (music modale) bng c khng kh nhc ch th (musique tonale) v cho thm qung 3 trng (Fa->La). Ngoi ra, ta c mt chui nhc i lin nhau (Fa Sol La), m cc nhc hc gia gi l pycnon, lm cho giai iu c ch ngh ngi. iu m ti hc c u tin l nhn ra tm quan trng ca cc th o, m quy tc bt bin l: trong mt cu nhc (t ra l nhc ht Vit Nam,) ta ch c th dng cc nt trong mt th y m thi. Sau , nu ta mun pht trin cu sang mt bin th khc ca ng cung, hay chuyn hn sang mt ng cung khc, th ta li tm cch bc cu sang cu mi. Trong cu mi, quy tc li c lp li, tc l cu nhc ch nm trong phm vi nm nt ca ng cung ta chn m thi. Ngoi ra, nu ta mun dng nt t qung 8 tr ln (tc l khng thuc bt k mt th o no ca ng cung, ta phi t nt ch cui cu, a phn
lm nn sang cu khc, hay l nhn mnh mt no , ch nt khng th nm ln vo gia cu c. Kt lun ny s d ti rt ra c l v nhc s Phm Duy dng rt nhiu cc th d minh ha cho cc th o: t cu rao hng, ht o dng nh cung, ti h hu, ht v ca tam cung, tang tnh tang hay l nga ca t cung, cho ti ru con min Bc, l con c, l nga ty, v.v. ca ng cung, tuyt nhin khng thy th d no dng mt qung 8 ht, m ch lng vng quanh cc nt trong th nh sn. [Thc ra, ti tm ra mt ngoi l cho lut ny [2]: ch "trng" l nt re cao, chch nt re u "lnh" mt qung 8.] Ng cung ng th d trn, ng t tn l "Ng cung Do Re Fa Sol La." Theo ti thy, ng cung ny ta c th nm na gi l Ng cung F/Dm chng? (Theo l thuyt nhc ty phng, ng cung ny c gi tn l Fa Pentatonic Scale, nhng ti vn thch t tn l F/Dm, v n ch ra mi quan h gia trng v th trong nhc ng cung Vit.) Nm nt trn ta thy va nm c trong m giai th Dm ln m giai trng Fa, nhng c bit l key signature (Si bemol) li khng xut hin trong k hiu "F/Dm" ti va tm t ny. t tn nh vy theo ti c ci li l ta c th lm cho ngi hc nhc ty phng hiu rt mau mn. iu th hai ti rt ra c l s chuyn i gia trng v th xy ra mau l v nhun nhuyn hn nu ta ch dng nhng nt thun trng trong cu nhc (F: Fa La Do) nghe c "cht" trng, sau d dng chuyn qua th nu c "tr" hai nt Fa v La (m b nt Do i) ri sau thm vo nt Re tip theo giai iu v tr thnh m giai th (Dm: Re Fa La). Da trn cch k hiu trn, v da theo th d trang 80 ca "ng V Dn Ca", ti v xung cc nt nhc th #1 ca c 12 nt nhc (7 nt trng ca piano bng trn v 5 nt en bng di) nh sau, ch l ng cung th #1 gm 1 qung 2, theo sau l qung 2 1/2, ri 2 qung hai, v sau cng l mt qung hai 1/2. Cch t tn cho thang m kiu xa cng hi kh hiu mt t. Ti c v 2 ln k dc nt th ba ca ng cung, th d, vi ng cung Do Re ||Fa|| Sol La, th Fa mi l nt ch m ca tht cung trng (F); cn nt th hai ca ng cung li l nt tng ng vi nt ch m ca tht cung th (Dm).
Hnh 1 - Thang m Ng Cung ca 12 Nt Nhc (Bng trn: Do->Si; bng di: 5 nt thng/ging)
Phn 2. S Chuyn cung (metabole) Gia Cc Ng Cung Trong "ng V Dn Ca", nhc s Phm Duy c ni n bin cung (pien) nh l mt s s dng tm mt nt ngoi lai trong mt thang m ng cung. Ti ngh y l mt dng ca nt tm (passing note) trong nhc ch thong qua v nhp yu, khng quan trng. Tip theo, ng dnh 4 trang ni v s chuyn cung (metabole) t mt ng cung ny n mt ng cung khc. Theo ng, v hin tng chuyn cung, mt nt nhc khng cn b tri buc trong 5 cung bc na. ng ly th d, ng cung Do Re Fa Sol La (F/Dm theo k m ca ti) c th i qua ng cung Re Mi Sol La Si (G/Em) c thm hai cung mi l Mi v Si. Hoc ta cng c th chuyn kho t Do Re Fa Sol La (F/Dm) sang Fa Sol Si b Do Re (Bb/Gm) cho cung Si b hin ra. Sau , ng ly th d bt u t ng cung Do Re Fa Sol La, ri ly tng nt trong ng cung tm ra cc ng cung lin quan.
Thc vy, cch dng mt bng chuyn cung rt d dng, mt khi ta c Bng 1 bn trn. Trc tin ta v mt bng k 5 dng su ct (5X6), sau vit xung ng cung cn tm vi nt u hai ln nh sau, th d l ng cung Sol La Do Re Mi (C/Am): Sol La Do Re Mi Sol Sau , ta vit cc nt trong ng cung xung ct 1 ca cc dng k: Sol La Do Re Mi Sol La Do Re Mi Cui cng ta d theo bng 1 v em tng hng vo hon tt bng. Ta cng khng qun b vo k m bit dng thuc v ng cung no. Sol La Do Re Mi Sol La Si Re Mi Fa# La (D/Bm) Do Re Fa Sol La Do (F/Dm) Re Mi Sol La Si Re (G/Em) Mi Fa# La Si Do# Re (A/F#m) p dng phng php trn, v i chiu vi hnh 1, ti v ra y hai bng chuyn cung ca hai thang m Sol La do Re Mi (C/Am) v Si b Do Mi b Fa Sol (Eb/Cm). Ngoi vic minh ha cho phn 2 ny, cc thang m y s l cng c tr gip c lc cho vic tm hiu o Anh St Ch ng T trong phn k tip. Hnh 2 - Bng Chuyn cung ca cc Thang m Ng Cung Sol La Do Re Mi (C/Am) v Si b Do Mi b Fa Sol (Eb/Cm)
Trang 43
Nhn vo hai bng trn, ti c cc nhn xt ring nh sau: 1. Trong thang m "C/Am" ta thy s xut hin ca tt c cc hp m chnh c dng trong m giai Do trng khi ta vit nhc (da theo 1 trong 5 th chnh v o): C, Dm, Em, F, G, v Am (d nhin!). Do vy, di chuyn gia cc ng cung ny rt mch lc v d dng, v theo h tht cung ty phng, chng u l h hng gn ca nhau, u cng to ra cc hp m y da vo cch xy dng qung 3 v 5 ca cc nt trong thang m trng chng ln nhau. 2. Trong thang m "C/Am", nu ni v m giai th, ta khng thy s xut hin ca hp m V quen thuc (E), do V7 (E7) ng nhin cng khng c! y li l hp m m cc nhc s Vit Nam 30-40 nm tr li y hay s dng trc khi tr v ch m Im ( v h dng thang m harmonic minor: la,
si, do, re, mi, fa, sol#, la,) m tiu biu nht l nhc ca nhc s Trnh Cng Sn (Th d: ... nghe bun nhp chn b v (E7) Ngy mai em i (Am) ... Bin Nh.) T , ta c bng chng ni rng nhc Trnh Cng Sn khng bt ngun t nhc ng cung. 3. Mun chuyn cung, ta ch cn "tr" (linger?) cc nt chung ca c hai ng cung mt chp (giai on chuyn tip) cho thnh gi nghe quen tai, sau chuyn sang nt ca ng cung mi. Ch c vy thi! That's it! Th d: trong bi "o Anh St Ch ng T", chuyn t m giai th Cm sang m giai trng C t [A] sang [B](t ngi em gi ti yu ... sang Ngy hp hn ...) , nhc s Phm Duy ch khng dng nt Mi ging, l nt to nn nt th cui cu, ri sau ng dng hai nt Sol v Do l hai nt ging nhau c hai ng cung C/Am v Ab/Cm nh thy trong bng chuyn cung Ab/Cm bn trn. Xin xem hai hnh sau:
4. Ti thy cc ng cung cng bng vi nhau c th chuyn i rt d dng. y l mt quan h song phng. Th d ta c th di chuyn d dng t C/Am qua G/Em v ngc li. Tri li, ta khng d dng i t bng ny sang bng khc khi bng trc khng c dng no cha ng tn thang m ca bng sau. C th gi y l quan h n phng. Th d, trong bng C/Am khng cha ng cung Eb/Cm, nn rt kh i t C sang Cm.
Ngoi ra, ti thy v ng cung khng c qung 1/2, v khng c hai nt IV v VII, nn trong nhc ng cung ni chung khng c tnh cht kch tnh (dramatic), nhc nghe thong dong, nh nhng hn nhc tht cung. Sau y chng ta s p dng hai phn u vo vic tm hiu cch sng tc nhc dng thang m ng cung lm nn tng. Phn 3. Tm Hiu Mt Phng Php Sng Tc Nhc Theo Ng Cung v Thut Chuyn cung 1. Cht Liu v S Pht Trin Nhc Ti ngh, m nhc cng ht nh hi ha, mun vit nhc ta cn c cht liu. Trong hi ha, bn c hng triu mu sc khc nhau chn. Nhng nh bn thy, trong cc tc phm ca cc danh ha ni ting nh Salvador Dal, Vincent Van Gogh, Pablo Picasso, v.v. h u gii hn li s mu sc cn bn ca h, v lm vic trn cn bn . Ni cho cng, mi mu sc u l nhng bin i khc nhau t ba mu cn bn l , xanh l cy v xanh m, tc l trong ci a dng l mt t chc rt cht ch v khoa hc. Nu ta khng bit gii hn s mu sc ta s dng, bc tranh ca ta s khng c c tnh v ni dung.
Cc gam mu s dng ca cc ha s u khc nhau, t Vincent Van Gogh, Pablo Picasso, n Salvador Dal V phn m nhc, hy khoan bn v cc yu t khc lm thnh bn nhc nh tit tu, ha m, ca t, cch chia on (phin khc, ip khc), nt nhc, v.v. ta hy bn v iu cn bn nht. Ta mun bao nhiu nt nhc khc nhau hin
ra trong mt khc on? Cng ging nh mt gia nh nhiu con, khng bit cu t, cu to hay c con gi ru ang lm g, c cng nhiu nt nhc ta cng kh cai qun, do khi son nhc rt d i vo tnh trng lan man, lc . Tuy m nhc c cc thang m (scales) khc nhau: aeolian scale, dorian scale, harmonic v melodic minor scales, v.v., cc thang m ny b b tc ch chng ch a ra cc nt to thnh thang m, ch khng a ra mt phng php pht trin giai iu da theo cc thang m . Thang m ng cung th ngc li. V xy dng trn nn tng ha m, khng nhng ng cung c y cc qung 2, 3 th & trng, 4, 5, 6 v 7 th, thang m cn cung cp mt phng php xy dng giai iu vi rt nhiu kh nng bin i khc nhau, t cu nhc ny sang cu nhc khc. Thc vy, sau mi cu nhc, th d nh "Cn u em i ..." trong nhc phm Hoa Rng Ven Sng, ta c nhng kh nng (possibilities) vit cu k (trong cng thang m) nh sau: 5 dng th ca ng cung + 4 dng th ca t cung + 3 dng th ca tam cung + 2 dng th ca nh cung = 14 kh nng. (Xem phn 1 thy ht cc th v th o vi th d t ng cung Do Re Fa Sol La [F/Dm]) Trn y ta ch ni n cc bin th ca cng mt thang m. Nu ta tnh thm 4 thang m h hng khc (nh trong hnh 2 chng hn, vi thang m C/Am ta c D/Bm, F/Dm, G/Em v A/#Fm) ta c th to ra tng cng: 14 x 5 = 70 kh nng bin i! l ta cha k vic kt hp nhun nhuyn tht cung ty phng chuyn mch lc t ng cung qua tht cung v quay v li ng cung (Xem [2].) Sau y ta hy tm hiu cch sng tc nhc theo thang m ng cung qua vi nhc phm ca ns Phm Duy. 2. Gii m "Hoa Rng Ven Sng" da theo ng cung Ta bit kh nng bin i (70+ cch khc nhau) t cu ny sang cu khc ca mi cu nhc, vy cch thc bin i th nh th no? Nh nhc s Phm Duy "bt m", vic chuyn cu ny cng khng kh hiu cho lm. Theo ng, trc ht ta bt u bng mt nhc vi tit tu v qung nhy nht nh, ri khi vit sang cu k ta ch cn i sang mt dng th khc trn hoc di dng th , (hoc gi nguyn cng c, nu cu k cha nt phi tnh
tin) ri chuyn dch cu nhc theo ng th t . Gia cc on nhc th ta thay i tit tu, nhc , ng cung, v.v. Vy t ra ta s c mt bn nhc, hay d cha bit, nhng theo ng cch pht trin nhc theo thang m ng cung. (Xem [3] hiu nhc s chn ng cung no.) Trong na u on A, 4 trong 5 nt ca th #1 ng cung Re Mi Sol La Si (G/Em) c dng rt nhiu, theo mt cu trc pht trin rt logic: re sol sol sol, sol mi sol re; re la la la, la re la sol. Trc kia, ti khng hiu ti sao nhc s li bt u t re, v dng sol v la nh vy. Hoc ti sao ng bt u cu 1 "cn u" vi re sol ri trong cu 2 chuyn ln mt "cn u" khc re la thay v bt u vi re si ri ln re do? Nay, ti c cu tr li, l nhc s sng tc nhc theo m giai ng cung.
na sau on A, nhc s dng nt nhc tng t nh na on u, nhng ln ny ng dng dng o #3 Sol La Si Re Mi vit cu nhc. Cui cng ng cho vo nt Mi ging khng c trong ng cung, lm cho bi nhc mang m hng bun ca nhc ty phng. (Lu thm, nt do gn cui cu cng khng c trong ng cung, nhng v n ri vo nhp yu (nhp th ba), nn ta c th coi y l mt nt tm, c s dng cu nhc tin ti nt re cao.)
K tip, trong on B ta thy nhc s dng th o #3 ca ng cung G/Em l Sol La Si Re Mi vit cu si re re re, si re mi re si. Sau ng chuyn qua
th #1: Re Mi Sol la Si v gi nguyn cu trc cu "re mi re" chuyn thnh "la si la." Cu cui cng s dng 4 nt trong th #1 nh vy v nng giai iu ln "sol mi re sol ti."
3. Gii m "o Anh St Ch ng T" da theo ng cung Nu xem nguyn bn "i tm Hoa Sim" ta thy bi th di gn hai trang giy ny c rt nhiu tnh tit, tng. Khi ph nhc, nu c qu nhiu tnh tit nh vy m ch dng mt thang m trng hoc th th s khng lt t c ht mu sc ca bn nhc. Nhc s Phm Duy s dng ba thang m chnh - theo nh ngha ty phng - l Do trng, Do th, v La th. sp xp chng i t thang m ny sang thang m khc mt cch nhun nhuyn v hp l, ng chn theo th t sau (xin xem phn mt ni dung ca [A], [B], v.v.): [A]Cm -> [B]C -> [C]Am -> [D]Am -> [E]C -> [F]Cm -> [A']Cm -> [G]C -> [H]C. Thm vo , nhc s ti tnh thay i tit tu lm bi nhc sinh ng, m vn rt hp l nh sau: [A]4/4 -> [B]2/4 -> [C]6/4 -> [D]4/4 -> [E]3/4 -> [F]3/4 -> [A']4/4 -> [G]4/4 -> [H]4/4. Sau y l vi gii thch ngn v cch son nhc theo tht cung hay ng cung ca nhc s, cng nh vi kin khc v tit tu, v.v. (Xin xem trc bi vit "o Anh St Ch ng T" [4] v cc nhn xt khc ca ti v nhc phm ny.) on A v A' V l do cu 2 (nng c i ngi em) l mt nt qung 6 ca hp m Fm, ta c th ni nhc s dng thang m tht cung Do th trong on ny. Ngoi ra, nt nhc l tai nh si flat ca hp m G7 cng l ha m ty phng G7 (hay G sus4 nh k hiu trong bi) c th ha gii v Cm. Nhc li, c th chuyn t m giai th qua m giai trng mt cch nh nhng, nhc s trnh dng nt mi ging lc gn cui cu (ngi em gi ti yu, ngi em gi ti yu,ngi em gi ti yu ...)
on B on B c th ni l mt th d tiu biu v cch vit nhc ng cung. on c xy dng vi ng cung Sol La Do Re Mi (C/Am), th #1. V l th 1, nn nghe rt r, rt hng dng. iu ny cng ht nh trong nhc ty phng, nu ta nh hp m mt th chnh (do mi sol), th nghe hng dng hn l cc th o ca n (mi sol do, hay sol do mi.) Cu nhc bt u bng cch s dng 3 nt sol, do v la, sau nt nhc chuyn dch ln do mi re, v sau cng luyn ly rt cu k (ti mi t xa, ni n v v: re mi do re, do do sol sol ...) on nhc [B] c lp li hai ln gy ch cn thit v din t ht cc chi tit ca ngy ci. Cc nt chnh trong hp m trng (do mi sol) c dng nhiu hn, thnh ra cu nhc nghe nh Do trng ca tht cung, nhng thc ra nhc s li vit trn nn tng ca mt thang m ng cung. Hai nt re v la xut hin t, v c dng nh cc nt tm.
on C Sang on C, nhc s dng m giai La th, v trong nhc c nt la nhp mnh trng canh u, v ng cng dng nhiu nt si ha gii cu nhc t E7 v Am.
on D on ny, nhc s li dng ng cung C/Am ln na, nhng vi bin th #5 Mi Sol La Do Re (la la do mi la do do). Tip theo, nhc s dng th #1 Sol La Do Re Mi trong cu 2 (re re mi, la re mi mi) v chuyn dch cu nhc i ln hai ln. K tip, ng chuyn ng cung sang th #3 Sol La Si Re Mi ca ng cung G/Em (si si re, sol do re re) trc khi tr v tht cung do trng.
on E By gi th c l bn nhn quen thang m ng cung ri? on ny, nhc s Phm Duy dng ng cung C/Am hai ln (ti v khng gp nng, m ngi bn m nng), ri chuyn qua G/Em (chic bnh hoa ngy ci, thnh chic bnh ...) v tr v C/Am ch "hng."
Trang 51
on F Nh ni phn chuyn cung, v trong thang m C/Am khng cha thang m Eb/Cm, nn rt kh chuyn v. Nhc s dng hai nt do v mi ging bt ng chuyn t Do trng sang Do th. Cu ny rt n khp (prosody) vi li nhc: nh th Hu Loan bun nh n nhng k nim vui, th thc ti bun b (reality strucked) l ngi v qua i m chng c ni mt li. Cch t ha m cng th v, chuyn ng chm i xung trn mt nn hai nt nhc tr l.
on G on ny li cng l ng cung C/Am. Xin xem thm [4] v cch nhc s dng cung nhc.
on H on cui, thang m do trng c s dng vi nt la ging thm vo, v cui cng l mt lot cc chuyn cung mnh m t Do sang Fa ri Do, ... lm giai iu c v rt ch th, rt mnh m.
Trang 52
Ta thy, mc d ng cung C/Am c dng rt nhiu, ta nghe vn thy mi l v khng nhm tai, mt phn v nhc s s dng cc th o khc nhau, phn khc nh vo ti nng vit nhc ca nhc s. iu ng ni l, cng ht nh khng ai bit chy trc khi bit i, h thang m ng cung l mt nn mng vng chc m ngi tp sng tc no cng nn bit thu o trc khi vit c mt bn nhc hay, nht l nhc c m hng dn ca. Thay Li Kt Bn va theo di xong nhng g ti thu thp c sau khi c quyn sch "ng V Dn Ca". Nhc Ng Cung v thut chuyn cung m ti trch dn y ch l mt phn nh nhng g nhc s Phm Duy cp n trong quyn sch y. Tuy trong phn "Phm Duy v Dn Ca Khng Chin," ng c gii thch cn k nhng nhc thut dng trong "Nh Ngi Thng Binh", "Dn D", "Ma ng Chin S", v "Ting Ht Trn Sng L," nhng nhng tc phm quan trng hn nh "Trng Ca Con ng Ci Quan" hay "Trng Ca M Vit Nam", m theo ng th "c s pha trn ca hng trm h thng nhc ng cung khc nhau" th khng c th d no ht, to cho nhng k hu sanh nh ti mt nim tic nui su xa. "Minh Ha Kiu" cng vy, v c sng tc sau khi "ng V Dn Ca" ra i, nn khng c mt trong quyn sch y, tht ng tic. Ti rt hy vng ng b thi gi qu bu ra vit mt quyn sch mi ly t liu t "ng V Dn Ca" v thm vo nhiu hn phn p dng dn ca v nhc ng cung vo nhc ca ng (km theo mt CD vi nhc minh ha cho cc giai iu c th d trong sch) hu th c mt ti liu qu bu. Gn y, ti mua c nh sch T Lc, California quyn "Nh", v "S Hnh Thnh ca Tn Nhc Vit Nam" ng vit sau khi hi hng (2005 - NXB Phng Nam n hnh.) Hy vng quyn sch mi tip theo s l "Phm Duy v Nhc Dn Ca/Ng Cung." Ta hy xem ng vit trong cu cui phn "Phm Duy v Dn Ca Khng Chin": "i vi mt ngi sng tc, s trng by l li lm vic ca mnh lm khi l mt vic qu tha v v ch. Nhng v l do ti mun dn dt tui tr i vo ng li son dn ca Vit Nam cho nn ti phi phn tch cn k nhc thut m ti s dng by lu nay. Mong rng tui tr tip thu k lng." Vi mt ngi c gn mt ngn bn nhc, vi ch mi bn trang sch m t v nhc thut (trong phn "Phm Duy v Dn Ca Khng Chin") phng c t lm chng? Mt ngi m c s nghip vinh danh v thng hoa nhc dn
ca nh ng, s xut bn mt quyn sch mi chuyn v nhc vi nhiu trang b sung v nhc thut ca ng s l mt mn qu tinh thn qu bu ng trao tng cho chng ta, nht l lp tr. Ti thc s tin nh vy. Hc Tr (8/2006) Blog: http://hoctro.blogspot.com/ *** Ph lc: [1] Tm hiu ngh thut sng tc nhc qua ca khc "Hoa Rng Ven Sng" ca nhc s Phm Duy - Tiu Lun ca Hc Tr [2] Ns Phm Duy cho ta th d bi Hn Vng Phu (Phn th Nht) ca nhc s L Thng l s kt hp ca ng cung Do Re Fa Sol La v tht cung vi m th Re Mineur.
Nhc phm Hn Vng Phu (Phn 1) - (Ngun: email t Ns Phm Duy)
Trang 54
[3] y l ton vn gii thch ca nhc s v cch s dng ng cung trong nhc phm "Hoa Rng Ven Sng": "Mt nhc ng cung (re mi sol la si) tm gi l on A, vi nt nhc i ln v ngng cung re, nhc li mt chuyn tnh v Gi y trn sng hoa rng ti bi Gi y em i cn mng tan ri Lng anh tan hoang thi v tnh i Ngy nh theo sng bng x tn ri oan B l mt nhc ng cung khc vi mt dng nhc (melodic contour) c nhc i nhc li nhn mnh ti cuc tnh ma thu ngy xa ca anh v em : Cn u em i? Cn u nh trng vng Cn u nh trng vng M trn ln tc ri Cn u em i? Cn u bc chn ngi Cn u bc chn ngi M trn ng chiu ri Ti tr li on A (theo li th) ni thm vo ngy xa v ngy nay ca cuc tnh : Cn u m sang l rn rng Cn u sng tan trng ni m mng Cn u em ngoan tc ri ngn ngang Tui em i mi, xun mi va sang By gi th ti thm mt nhc khc vi on C. T ng cung re mi sol la si, ti nhy qua nhc min si re fa# si v mi sol si mi bi v mng tan, tnh nht, v th ngy cng chng cn trn i m ca em na ! Cn u em i? Cn u gi nhung la Mng trm trn bng Tnh nng trn gi Cn u em i?
Cn u mi c di Cht tnh th ngy Khng cn trn i m.. V ca khc kt thc vi nhc ca on A mt cch rt hp l (logic) v c in (classic) : Gi y trn sng hoa rng ti bi Gi y em i cn mng tan ri Lng anh tan hoang thi v tnh i Ngy nh theo sng bng x tn ri " Ngun: ti liu ring ca ti do ns Phm Duy gi tng "Phm Duy Ph Th Lu Trng L." [4] o Anh St Ch ng T - Vi Nhn Xt ca Hc Tr.
Trang 56
Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Nhc Phm Nghn Trng Xa Cch ca nhc s Phm Duy
Tip tc s tm ti ca ring ti v cch sng tc mt nhc phm thng qua cc ca khc ca nhc s Phm Duy (ns PD,) ln ny ti chn nhc phm rt ni ting l Nghn Trng Xa Cch. Ti chn bn nhc ny hc hi v nhiu l do. Trc tin, hu nh ngi Vit no cng u bit bn nhc ny, do ti mun tm hiu cc yu t no lm bn nhc tr nn ph thng v ni ting nh vy. Ngoi ra, ti c chn mt bi nhc c chnh tc gi xp vo loi nhc tnh l mt trong ba loi nhc m ns PD t nh ngha v nhc ca ng (tnh yu, s au kh v ci cht.) Yu t th ba l do tnh c, hai bn nhc trc ti nghin ngm (xem [1] v [2]) l do ns son nhc t li th ca hai nh th rt ni ting l Lu Trng L v Hu Loan. Ti mun ln ny nghin ngm mt bn nhc do chnh ns PD son c li ln nhc, xem ng lm nhng g khin cho bn nhc ni ting nh vy. No, mi cc bn cng theo ti tm hiu ngh thut sng tc nhc ca nhc s. Trc tin, mi bn xem li li ca bi nhc: Nghn Trng Xa Cch (Saigon-1969) I Nghn trng xa cch, ngi i ri! Cn g u na, m khc vi ci? Mi ngi ln xe v min qu kh Mi ngi em theo ton vn thng yu. ng tin ngi vo d vng nht mu S c chng nhiu n au. Ni gt ngi vo d vng nhim mu C l k nim trc sau Vi cnh xng hoa nm p trong th Ri s tan nh bi m
Vt tc nu kh cn cht thm tho Th gi bay i mt m Nghn trng xa cch ngi i ri Cn g u na m gi cho ngi... II Tr ht v ngi chuyn c p ngi. Chuyn i ta bun t hn vui Li ni, li ci Chuyn ngn chuyn di Tr ht cho ngi, cho ngi i Tr ht cho ai ngy thng m tri ng ta i tri t yn vui Rng vng ban mai, ng ph trng soi Tr ht cho ngi, cho ngi i! Tr ht cho ai c nhng chua cay Ngy chia tay, lng l ma ri Mt ting thng i, gi n cho ngi Tr nt i mi gng ci Nghn trng xa cch i t ngang ri Cn li trn tri gi n cho ngi... Nghn trng xa cch ngi cui chn tri ng di hnh phc, cu chc cho ngi K n, xin mi bn c qua nhng ch thch ca ns PD khi ni v nhc phm. Trong Ngn Li Ca Phm Duy Tng Qut, chng vit v Ht cho Cuc Tnh Tnh Ca Mt Mnh, tc gi vit nh sau: 1968. Trn con ng i Vit Nam ni chung c bit bao nhiu l kh khn v trn con ng ring ca ti c bit bao nhiu l h ly, sau mi nm gn gi nhau, n lc m ti v Nng Th ca ti phi chia tay nhau. Trc y, nu ti son nhng tnh khc c tht, dnh ring cho mt ngi tnh, tm gi l nhng bi tnh ca i la th by gi, ti son Tnh Ca Mt Mnh. By gi th thc s l chia phi ri! C ha hn ng xa nhau th cng phi ti lc c ngi qua cu, v ti ngh rng cng chng cn g na
u m gi mi nhau... Th nhng cn nhiu lm, cn qu nhiu d m ca cuc tnh, cho nn ti s khn ting ku ln gi hn ngi bng nhng tnh khc y p k nim xa... Cn trong Hi K 3, chng 17, tc gi vit: ti khng cn bng d no ngh ti chuyn tm tnh. Ti khng cn thnh thi cui tun li xe i n ngi tnh ri chng ti ngi trong xe hi hay trn mt bi c hoang vng ngoi , ni vi nhau nhng chuyn cao xa, th mng. Ngi bn gi cng cm thy phi xa ti bc ln xe hoa. Qua mt l th vit bng bt ch, nng gi t ti, khng bun ru nui tic, khng n hn xt xa. Xong ri, mi tnh ca ti phi chm dt y ri. Ti son bi Nghn Trng Xa Cch, coi nh li tin bit ngi yu. Ch qua hai on t bch ngn ca nhc s, ti thy c mt iu l nhc vit ra, li vit ra phi chnh t t y lng mnh, vi nhng cm xc, kinh nghim v rung ng rt tht. C nh vy, nhc mi c th i thng vo lng ngi c. Ti gi l iu kin cn, ni theo nh cch ni ton hc. Nu khng c iu kin cn ny th forget it, nhc bn vit ra s ch l nhng so ng, gi to (superficial) nh kiu tnh em xa xm,ni au ngn nm, nghe nhiu nhng chng hiu bao nhiu. Tip theo, ti mi bn c cng tm hiu nhng tm ti nho nh ca ti v bi nhc. Nhn Xt Chung: Nhc phm Nghn Trng Xa Cch c cu trc khc hn vi cc nhc phm khc ca ng cng nh ca cc bn nhc ca cc nhc s khc cng thi, dng cu trc ABA hay ABAB. N ch c hai on di, ti tm t tn l on I v II. on I c th gi l hon chnh, v nu nhc s d di v thm vo mt on II nghe c, nhc phm c l s vn ni ting. Nhng chnh s n gin n kinh in v ng nhc c sc, cng on II vi mt k thut vit nhc tinh t, lm cho bi nhc c mt vc dng ring, to cho n c mt v th cao v c a chung trong cc bn nhc Vit. on I Ta Bi:
Trang 59
Ngay c vic t tn bi cng l mt ngh thut ca nhc s. Tn nhc phm li cng l bn nt u ca bn nhc, v c lp i lp li nhng ch quan trng nht trong bi, khin mi khi ngh v bi nhc, l ngi ta nh ra lin ni dung, nh ngay cch ht ra sao. Thm ch, nghn trng xa cch cng tr thnh mt cch ni vn hoa trao i mi khi phi t bit ngi thn i xa nh. Nhc : Trong bn nhc ny, nhc khng c g khc hn l cu u tin, Nghn trng xa cch. Chng ta thy tc gi lp li hai ln ngay khi buc vo bi ht, nhn mnh v cng khng nh nhc , cng nh nhn mnh ca t ng sau nt nhc. Nhc c lp li cui on I, cng nh cui on II, cng nhm mc ch khng nh nh trn.
Nhc da hon ton trn ba nt chnh ca thang m Do trng sol do mi, li kt cu bng chnh nt Do, do c mt mu sc rt mnh, rt thc, rt qu quyt. Trong trng hp ny, nhc to nn mt s khng nh v mt s mt mt ngi yu. Nt Fa c gii thiu thong qua (ngi i ri) nhng ri li tr v nt Do. Sn Bi on I ny l mt on nhc hon chnh, v c m bi, thn bi, v kt lun. Nhc c pht trin rt hi ha, cn i. Cung nhc t t vn ln, t mi ngi ln xe n ton vn thng yu, ri lng ng lng chng vi n au v trc sau, ri h cnh mt m. Hai cu kt khng g khc hn l s lp li nhc bo trc hai cu u, do c tc dng khng nh cho li nhc l cn g u na, m gi cho ngi. Cch pht trin nhc ng
Trang 60
Bi nhc m u bng mt li tn thn ngi i ri! Sau , tc gi di hn bng cch mi ngi yu ln xe hoa v hy i qua i ti cho xong. Nhng ngay lp tc, tc gi li nh nhung v l k nim v a ra dn chng tc thi nh vi cnh xng hoa v vt tc nu kh. Cui cng, tc gi chua xt kt lun l gi nhng k nim cho ngi lm chi, mt khi ngi i ri. Cm gic ca ti khi c k li on ny l thy n va ging li va khc mt nhc phm khc cng do Phm Duy ph thnh nhc t th Cung Trm Tng, l nhc phm Tin Em. Trong nhc phm ny, ta thy cng c s a tin gia ngi nam v ngi n, cng c ln xe tin em i, cha bao gi bun th, ri anh mt mnh li,v.v. Tuy nhin, tnh cm trong nhc ng Nghn Trng Xa Cch khng cn n thun l t thc na, m y nhng hnh nh rt th, tuy thc m phng pht v siu thc, v nht l rt nguyn thy (original), do chnh tc gi ngh ra ch khng vay mn ni khc. Thc vy, chnh ch mi trong mi ngi ln xe l mt bt m (giveaway clue) cho ta thy iu ny. Ti sao li phi mi ngi ln xe? Ngi ln th c t nhin ln ch, sao li phi mi? Ti ngh, mi y l mi ngi n trong tm tng ca nhc s (ch khng phi ngi tnh tht bng xng bng tht,) ln xe i v min qu kh ca nhc s! Khi ta hiu iu mu cht ny ri th nhng nhc ng cn li tr nn d hiu v cng. V l ngi tnh trong tm tng nn mi c nhng ch nh v min qu kh, d vng nht mu, d vng nhim mu, v.v. V v tnh yu l mt s th rt kh on hu qu, ni th ny lm th khc, nn ngi nam va ni cu trc l ng tin ngi vo d vng nht mu, s c chng nhiu n au, cu sau lp tc ni gt ngi vo d vng nhim mu! Hai hnh tng tip theo, vi cnh xng hoa v vt tc nu kh, ti cho l rt ngh thut v nguyn thy, v ngoi vic to ra c nhng hnh tng c th minh ha nhng tnh cm gia hai nhn vt chnh, chng cn to thm nhng hnh nh y mu sc, gp phn thi v ha nhc ng. Ngoi ra, chng cng c nhn cch ha tr thnh mt ngi n ra i mt m. Quan trng nht, hai vt lm tin tr thnh v dng v chng c cn ngha g na u m gi cho ngi! Trong cc bn nhc Vit, ta kh tm ra nhng hnh nh rt nguyn thy v li c s dng t n nh vy!
Ngoi ra, nhc s kho lo sp xp th t ch trong cu, cng vi nhc, chng to ra mt tnh cnh dng dng k ngi i trong tm tng ngi nam. Th d nh trong cu s c chng nhiu n au, thc ra l c t n au, nhng khi i thnh c chng nhiu v cho hai ch c v nhiu vo nhp mnh, ha ra li l c nhiu n au! (m vn phi gi v l ch c t n au ;-) Ta s thy trong on II cng c vi ba tnh hung nh vy, th d nh khi vui nhiu hn bun c chuyn thnh bun t hn vui v v nhp mnh ri vo ch t v vui, nn ta nghe ra (v hiu) l t vui! Pht trin giai iu v cung nhc Nhc phm ny sng tc theo phong cch vit nhc Ty phng ch khng dng nhc dn ca lm nn tng, nn ta c th so snh n vi nhng chun mc vit nhc ca nhc ph thng. Ti thy c on I cch thc pht trin nhc rt l c in v nht l rt Phm Duy, khi ng khai trin bn nt nhc sol sol do mi (nghn trng xa cch) mt cch rt mu mc ln nhng bin th khc nh mi mi fa sol (mi ngi ln xe), ri li dng th o nh r r sol sol (ng tin ngi vo), cng nh bin th ca nhc thnh re la sol sol (vi cnh xng hoa), la fa mi mi (vt tc nu kh) ri tr v nh nhng nhc lm kt lun. Thc vy, sau hai cu u dng phng php lp (repetition), tc gi pht trin nhc ln thnh mt cp hai cu lp khc: Mi ngi ln xe v min qu kh Mi ngi em theo ton vn thng yu. Sau o nhc v pht trin cho cu nhc khng cn cu trc 4 4 4 4 nh hai on nh trn na, m tr thnh 4 4 4 2, v lp li hai ln: ng tin ngi vo d vng nht mu S c chng nhiu n au. Ni gt ngi vo d vng nhim mu C l k nim trc sau Ri bng phng php m phng cu trc cu nhc trc, nhc s khai trin tip nhc thnh mt nt nhc hao hao ging khc v cho n t t i v ch m. Ta cng thy gia hai cu vi nhau c mt s i xng rt cht ch, v vn lut rt st (trong on cng nh trong c nhc phm):
Vi cnh xng hoa nm p trong th Ri s tan nh bi m Vt tc nu kh cn cht thm tho Th gi bay i mt m Cui cng l s lp li m bi vi mt kt lun chc nch: Nghn trng xa cch ngi i ri Cn g u na m gi cho ngi... Cc k thut khc nhc s dng trong on ny c th k ra nh: gi tit tu cn bn, dng qung d ht cng nh cc nt pycnon lin nhau (mi mi fa sol mi ngi ln xe, sol sol la ti mi ngi em theo), hoc k thut m phng: t do do mi mi (d vng nht mu) sang la la re re (s c chng nhiu) lm cho cu chuyn ng lin tc v trnh nhm chn, v.v. Ni vy, nhng t nhc lm nn c on nhc l thuc v ti nng thin ph ca mi ngi, phn tch t thn giai iu ni rng n hay hay d l chuyn ph phim, khng th ngh bn. Do , bn thy ti ch chia x vi bn nhiu n chuyn prosody, l vic vit li n khp vi nhc v qua nng cao nhc ng ln, hoc nhng k thut vit nhc cn bn khc m ti t hc (v ch thi c thc hnh :) m khng lm bn tht su v cch vit giai iu cho tht p. Ci ty thuc vo chnh vn sng, trnh cm th m nhc, lng am m sng to ti tn cng sc lc, v s c gng t lm mi ca bn. on II Nhc : Ngoi vic pht trin nhc tt yu phi c ca tng on I v II, im ni bt l nhc ca on II li l th o, trong hai nt u ca na cu trn c bin i (tr ht v ngi,) khc hn on I. Chng ta s thy tc gi c mt ch r rng khi lm nh vy.
Trang 63
Tht vy, trong on II ta thy nhc bin i rt nhiu nhng ch hai nt u (bun t hn vui, ngi khc ngi ci,) trong khi on I th a s li l hai cp nt nhc c cng nt (nghn trng xa cch, mi ngi ln xe, ng tin ngi vo, d vng nht mu, v.v.) Theo ti ngh, chnh l cch tc gi to nn mt s tng phn trong nhc, qua to nn s a dng trong mt th ng nht, mt trong cc yu t cn bn m ngh thut rt hay theo ui.
S a dng trong ng nht trong tranh Piet Mondrian (tranh c tn l Broadway Boogie-Woogie) Mt Ngh Thut Chuyn cung Tinh T Nu nhn s qua nhc bn, ta s b lm v tng on II ch n thun l mt chuyn cung (modulate) n gin t Do trng sang Do th ri v li Do trng, nhng thc ra khng phi vy. Nhc s kho lo to ra mt l trnh nh sau: C th -> G7 -> G th -> G Thc vy, u tin ng i sang t Do trng sang Do th vi du biu 3 nt ging, to cho on nhc c mt mu sc bun b, tng phn vi on I.
Tr ht v ngi chuyn c p ngi. Chuyn i ta bun t hn vui Li ni, li ci Chuyn ngn chuyn di Tr ht cho ngi, cho ngi i Sau ng m phng on trn lm tip on k, kt thc cho ngi i vi mt nt khng n nh (re) Tr ht cho ai ngy thng m tri ng ta i tri t yn vui Rng vng ban mai, ng ph trng soi Tr ht cho ngi, cho ngi i! Tuy nhin, chnh ch ny, thay v d di i v nt ch m, ng ti tnh dng hai php m phng (imitation) v lp (repetition) lp ngay li chnh xc on u trc (tr ht v ngi, chuyn c p ngi), nhng vi cc nt nhc c chuyn cung (modulate) sang m giai Sol th (ch c hai nt ging.) Tuy nhin, trn t nhc ca ng khng ghi li chi tit ny, m vn gi nguyn l 3 nt ging.
Tr ht cho ai c nhng chua cay Ngy chia tay, lng l ma ri Ta thy, v mc tiu chuyn cung thnh cng, ngi nghe ch b l tai mt t, ri li m tai ngay v nghe cu nhc ht nh u on II, mc tiu tip theo v nhc thut gi y l lm sao tr v Sol trng mt cch nhanh v nh nhng. Mt ting thng i, gi n cho ngi Tr nt i mi gng ci
Trang 65
Vi cu cui, ta thy ng nh nhng h cnh bng cch ci b trc tin l nt si ging, ri ti la ging, tr v nt Sol (trng.) Tht l mt cuc h cnh an ton!
Phi c h cnh an ton, gi l lc lp li nhc quen thuc v mt kt thc nhc ng y kch tnh (dramatic): Nghn trng xa cch i t ngang ri Cn li trn tri gi n cho ngi... Ri bi nhc cng kt bng cung Do trng ton vn, nhng l cho ai kia, ch u phi cho ta! Nghn trng xa cch ngi cui chn tri ng di hnh phc, cu chc cho ngi Prosody, prosody, prosody Bn s hi ti: nhc s lm nhc cu k nh vy vi dng g? Xin tha, ngoi vic lm cho giai iu c a dng hn v nghe khng nhm chn, mc ch chnh l lm cho nhc n khp theo li (prosody.) Thc vy, khi li th l ci trong khi nhc th vn iu thc th bun b th c iu g khng n ri. Tuy vy, ci gng ci ny khng trn vn, v thuc v Sol trng ch khng v Do trng! Ta thy mt minh ha bc thy cho cu hi lm cch no m t gng ci trong nhc. Cc chi tit khc v nhc thut cng nh nhc ng trong on II cng cn kha kh nhiu, nhng ti dnh li bn c tm hiu, khng thi bn li gng ci bo ti rng: ng ni toc ra ht th cn g na u ti tm hiu, thi ti tr li c bi cho ng :) Thay Li Kt
Trong mt bi phng vn nhc s Phm Duy trong nc u nm nay (2006), ngi k gi c hi nhc s ngh sao v i sng m nhc v nhng sng tc mi ca cc nhc s tr hin nay. Cu tr li lm ti git mnh. Nhc s Phm Duy ni l m nhc hin nay km sang trng. Thiu s cun ht v rung ng lng ngi. Nhc s cng khuyn bn thn nhc s tr phi bit trau di nng cao trnh thm m ca mnh, khng mnh tr ri mun ni g vit g cng c. Theo ti, y l mt nhn xt hon ton xc ng v c tnh xy dng. Ngoi ra, ti cng nghe phong thanh l nhc s s cho xut bn mt quyn sch v nhc thut, ti rt hy vng quyn sch y s c nhiu iu l th chng ta, nhng ngi tr, cng hc hi. Thn i cho bn v xin hn gp li bn trong mt ln tm hiu nhc Phm Duy khc. Hc Tr 10 Thng 12, 2006
Trang 67
Tn Mn v nhc phm Nng Chiu Rc R

Sau hn hai nm tri ln n t hc t cc nhc phm ca nhc s Phm Duy v cc sch anh ng khc v cch hc sng tc m vn cha ra i c tc phm u tay, ti m ra bun bc v k :) . Tuy nhin ti cng cm thy rt c khch l v rt cm ng khi c nhc s ng cc bi tiu lun v nhc thut Phm Duy ca ti ln trang mng mi lm ca ng. Vy l vic hc ca ti khng n ni t cht no. Mt hm p tri, ti gi b sch nhc Phm Duy ca ti su tm ra, tnh c ti lt ng bi Nng Chiu Rc R. y l mt trong cc tnh khc m ti rt a thch. y cng l bi th su trong chng khc Mi Bi Rong Ca m nhc s ra CD nm 1988. CD trn do nhc s Duy Cng ha m, vi hai ging ca Thi Hin v Duy Quang. Ti ly iPod ra nghe, ri nhm mt li chim nghim, th thy c nhiu tng l qa, ti vi ly bt ra ghi chp li cc chnh. Hm nay, ti mun chia x cc tng trn vi cc bn yu nhc Phm Duy. Phin khc - on 1 [ Motif A]: Sau y l cu u tin ca bn nhc:
Cu th hai giai iu cng y ht nh vy: Ch bun g, khi tan nng, m v Cho thun ng m dng bc i
Trang 68
Nghe giai iu rt ngt ngo, tru mn. Ri bn c bit khng, ti cht rng mnh v nhn ra nhc s vit giai iu ri bt m gin tip cho thnh gi qua ch m dng. Nhn li cung nhc ca cu th thy l n ng nh biu hnh sin vy; ng theo quy lut m dng ca v tr, ln xung nhp nhng v chuyn ha, b tc ln nhau, ri li lp i lp li. Ti v th na cu trn bn d nhn ra.
Cm thy phn chn v tm ra mt chi tit th v, ti ho hc truy tm cc du vt khc. Phin khc - on 2 [ Motif B]: Sang on 2, nhc tr nn khc hn v nhc s to ra nhng qung rt xa nh qung 8 (la la), ri qung 7 (la sol), ri qung 6 (la fa), ri qung 5 (la mi).
Ti rt thch ca t ca on ny, v n din t vt nng, mt nhn cch ha ca nhn vt nam - tc gi - ngi tnh gi trn u non. Ch vt rt t, v n khng phi l tia nng ca bui tra na, m ch l vt ca bui chiu sp tt, nhng vn chi la tm mt. Nng khng cn oi bc nh bui tra, m c ci rt, cam cam ca hong hn. Bn thy cung nhc ca cu cng rt th v, n vi ln, vi ln, nhng cui cng vn tr v ch m l nt re, rt hi ha theo lut tri t.
Trang 69
Tip theo cu trn, nhc s tr v on 1 [A] v dng ca t khc. c nguyn thm cho i la n cn Nui tht di hong hn i n c nguyn rng khi m cht cha v Nng chiu hng ti hn nng tra. Nu tc gi khng chia ra phin khc ri ip khc, v.v. , bn s thy nhc phm ny c ba on nhc khc nhau vi trnh t l ABACABAC. Bn s thy r l vi cung nhc ln xung nh trong bi, y chnh l hnh nh ca yin-yang, ca biu hnh sin.
ip Khc [Motif C] : Nu [B] , cc nt nhc c bt u bng la(2) ri gii hn ch gia nt y v nt si(3) (tng vt nng chi ..) th [C], cc nt c bt u t nt la(3) cao, v cng luyn ly theo cung nhc hnh sin, ri t t chuyn ng xung ch m re(3). C theo nh cch suy din ca ti, ti bn on ny nhc s mun miu t ai, ngi nam hay ngi n :-) ?
Trang 70
Cung nhc ca on ny tht p, v giai iu rt quyn r! C nhiu im rt hay trong on ny. Bn thy, v ni dung ca t ni v ngi nam c gng thuyt phc ngi n (hay l ngi nam t thuyt phc mnh th ng hn,) cc nt nhc a s l c qung 3 tr ln, nu tr i cc nt luyn ly cui cu cng nh cc nt tm. Ngoi ra, c cung nhc to nn mt cnh tng mt tri ln rt st vi li ca bi nhc. Hai cu nhc u c cung hnh sin tht p v cc nt nhc c chuyn dch xung tht chnh xc ( em c thy khng (la si si la) <-> em c thy khng (sol la la sol.) Cu nhc cui c lp li hai ln rt t, v n c tc dng an i v khng nh. Cc ch nh l th, bao la c dng rt t v n m t rt ng cnh tng ca mt bui hong hn trn bin. Ti nh c mt ln ngi trn ct nhn hong hn xung trn bi bin Huntington Beach nh vy. Chiu xung di l th, vi mt mt tri luyn tic, tuy ln t t ri nhng nhng vt nng vn cn cha chu ri mt nc bin. Cc nhn xt khc:
Trang 71
Xem k thm mt cht na, bn s thy nhc s dng cc t c cc thanh bng, trc, ngang, v nng rt chnh xc. Ly th d nh on [A]:
Trong on ny, ch ch vi thanh trc nt cao nht, bun g thanh bng nt thp hn, ri li n ch pht thanh trc nt cao nht, ri chia la thanh ngang v bng cc nt thp nht. Nu bn so snh nh vy cho c bi, bn s thy cu no cng c sp xp mt cch kho lo nh vy! y khng phi l mt tnh c u bn. Nu khng sp t nh vy, th lm sao ca s Duy Quang c th din t ngt ngo c nh vy. Chng trch ti nghe ngi ta bo Phm Duy l mt ph thy m nhc! Ti nh hi nh khi ni v ph thy l ti lin tng ngay lin ti g G Mn (Gargamel) trong truyn X Trum (Schtroumpf, Smurfs.) Lc no g cng ng trc quyn sch c mi cng thc (recipies) lm th trn i, ngay c T Vua cn phi ln vo tm thuc gii. Ti cng mun i n cp quyn b kip vit nhc ca nhc s Phm Duy coi th ng c bao nhiu cng thc.
Nhng G Mn bt ti X Trum 101 tn hoi khng c, cn ng Phm Duy ph thy th bt tn no l dnh tn ny. Bt xong ri ng dng chng lm mu ri nn thm ra gp mi, hai mi ln :-) (chi tit hn, l nhng Ngn Li Ca, Ngn Li Ca Khc, ri ti Bn tp Hi K v cc kho lun m nhc khc, cng nhng CD ca Phm Duy Cng Production v Phng Nam gn y.)
Ngoi ra, mt nhn xt khc ca ti l hu nh mt lng bi kh nhiu ca ng m ti thch, khi cn thit ng u dng nhiu hn 2 motives nhc, tuy nhin ng gii hn l 3 motives m thi cho nhc trnh b nhiu, him lm mi c mt nhc phm c nm motives nh o Anh St Ch ng T. Xem cc trang nhc ca nhc s v do chng trn piano vi cc hp m i km, ti nhn thc r rng nhc s rt c gng tm ti cc cch thc pht trin giai iu khc nhau, hoc dng cc ha m t bc hai (secondary dominant) hay cc hp m l khc nh tng +, gim -, sus 4, v nht l th 6 (th d nh Cm6), v.v. Nu bi ch c 2 motives, nh trong Em L Cha Ny (th Phm Thin Th), th Phm Duy cng c tm ti ri ngh ra cch chuyn cung tht kho lo t A trng sang D trng ri v li D trng, khin cho ngi nghe khng b nhm tai qua mt on nhc di din t bn ma Xun H Thu ng: Xun v H = La trng:
Thu = Re trng:
ng = tr v La trng:
Trang 73
Bn thy tc gi vn c tnh nguyn ba du thng, trong khi ma Thu chnh ra ch c hai du thng m thi, v sol thng c tr v sol thng (ch gc) . Tm li, nu c mt tng hp ca cc quy tc sng tc nhc trong nhc Phm Duy, bn s thy c ba quy tc sau y trong : 1. Ni dung li nhc phi c kho lo n tng trong cung nhc [m dng (yin yang) -> cung nhc hnh sin, lut prosody.] 2. Cc m sc trong nhc phi rt Vit Nam v phi chn t theo cao ca nt nhc mt cch tht hp l v trn tru sut c bi nhc, 3. C gng cho thm vo ba nhc (motif, motives) khc nhau, nu ca t i hi, v hai th khng v lm bi nhc tr nn d nhm chn, cho d nhc , giai iu v cung nhc c hay cch my i chng na. Khi ngi ta ni n khi nim nhiu, ngi ta ni vi ba, dm ba, ch u c ai ni dm hai? Kt Trn y l mt vi suy ngh nho nh ca ti v nhc phm Nng Chiu Rc R. Ti c ch phn tch v nhc khng thi m khng ch trng nhiu hn v phn ca t, mc d ti bit ca t rt sc tch, cha ng rt nhiu hnh tng cng cc n d trong mt bi th nh. Ti c ph lc ton b li nhc ca Nng Chiu Rc R cng nh cc nhn xt ca nhc s L Uyn Phng v Mi Bi Rong Ca m ti su tm c trn lin mng bn c tham kho thm. Chc bn mt ngy vui v xin hn gp li mt ln Tm hiu nhc thut Phm Duy khc. Hc Tr Vit xong ti Tiu Si Gn - 11 thng 7, 2008
Trang 74
Ph lc1: Rong Ca 6 Nng Chiu Rc R Nhc v li: Phm Duy (Bi Bin Hong Hn San Francisco - Ma Xun 88) Ch bun g, trong giy pht chia la Khi chiu v, lung lay trc tre Ch bun g, khi tan nng, m v Cho thun ng m dng bc i Tng vt nng chi chan Cn chy loang trc hin Tng vt nng m m Cn l bao c nguyn c nguyn thm cho i la n cn Nui tht di hong hn i n c nguyn rng khi m cht cha v Nng chiu hng ti hn nng tra. IP KHC Em c thy khng nng chiu rc r Em c thy khng nng p cn Nng cn nng l th Th m i, vi g ? Nng cn nng bao la Th xin m i ch ! Ch lm ngi, nghe anh sp qua i Anh ch cn bn em cht thi Nu phi la xa ni th gian ny Cn mt ngy, vui mun ni vui Cuc tnh anh vi em Ch cn giy pht thi Th tnh, xin c coi L nghn tia nng ri Th k ny ang trong nng ban chiu Cho lng ngi bng khung nh nhau
Trc ca vo trm nm rt xa vi Trong chiu i, yu nhau rt lu. IP KHC Em c thy khng nng chiu rc r Em c thy khng nng p cn Nng cn nng l th Th m i, vi g Nng cn nng bao la Th xin m i ch !
Trang 76
Ph Lc 2 - L Uyn Phng: Phm Duy, Nng Chiu Rc R (Tp Ghi - bo NGI VIT, 1988) Nh ting chung vng n t h v. Nh nhng tia chp sng ngi trong m ti. Nh nhng tia nng m u tin ca mt ngy trong ma ng gi lnh. Nh nhng tia nng chiu rc r ca mt ngy y vui bun ca kip sng. m nhc Phm Duy n trong mi cuc i Vit Nam nh khng kh trong bu kh quyn ca ca dao, tc ng, ca truyn Kiu, ca Cung On Ngm Khc, ca Chinh Ph Ngm, ca ngn ng, ca m thanh, ca cm xc Vit Nam. Trong y lng ca mi ngi Vit Nam, t tng l mt thiu nin trong thi khng chin hay n hm nay l mt thanh nin cui th k 20, u mang mt du vt no cn st li ca bu dng kh nui ln tm hn h trong gn na th k ny. Ngi ta c th tng tng mi iu, nhng khng mt ai c th t gi thit l h ngng th mt lc no trong qu kh. m nhc ca Phm Duy cng vy, ngi ta khng th gi thit rng mt ngi Vit Nam no cha tng nghe mt bi ht no ca Phm Duy trong sut cuc i ca h. Mt ca khc khi c tip thu bi no b, ngng mt lc con tim ca mt ngi ri tun ra t chic li ca ngi th d mun d khng, anh ta cng b nhim bi chnh ca khc ri. Ni nh th thy ci ch thc s ca Phm Duy trong mi tm hn Vit Nam. Bao gi nghe nhng ca khc mi ca Phm Duy, ti cng v cng xc ng v cm khoi. Xc ng bi ci tnh hm cha trong v cm khoi bi s sng to bng ln t . Ln ny khi nghe tp rong ca ''Ngi tnh gi trn u non'', khng nhng ti xc ng, cm khoi m cn cm nhn c trong su thm ca tm hn ti mt c mun c chia x vi nhc s Phm Duy, chia x nim m c c bc ra khi chnh bn ng ca mnh ha nhp vo mt v tr cha tng thy, k c trong tr no ca con ngi -- mt th gii cha bit t ci bit, mt th gii cha c t ci c. Ht cho nm 2,000 hay ht cho nm 20,000 khng c s khc bit no t bn cht, n c s cch bit v thi gian, nhng thi gian thc s khng bao gi , cng khng bao gi thiu bc t ci khng n ci c, t ci ng n ci sai, t ci bit ri n ci cha tng bit. Nhng bi rong ca ca Phm Duy, m ra cho ngi nghe nhng con ng khng phi trn mt t, chng rt gn vi nhng con ng trong tr no con ngi nhng chng cn gn hn vi nhng con ng bn kia ca tr no . Phm Duy rong ca v nhng con ng, ng khng rong ca
trn nhng con ng , v chnh l iu ti mun c chia x cng ng. S tri buc ca thi gian v khng gian trong kip ngi lm bung ln trong tc phm ngh thut nhng o gic v mt th gii khng bin cng, mt thin ng, mt nit bn, mt Ty Phng Cc Lc... nhng th gii khng bin cng thc s khng ngoi mt t ca chng ta, s tri buc ca thi gian l sn phm ca t tng con ngi, chnh ci mun ng khung i sng ca chng ta li, chnh ci yu, ci ght, ci sai, ci ng to nhng gii hn cho i sng ca chng ta. Khi mt ngi ph v c bn ng ca hn th th gii gii hn khng cn na, lc hn thc s rong ca trn mi iu ca kip sng, lc l nghn thu, lc l nng chiu rc r, lc l nga hng vt qua trn kim, lc l Phm Duy ''Ngi tnh gi trn u non...'' m nhc, ngh thut khng bao gi c tui, cng chng c hnh tng v Phm Duy l ngi th hin iu r rng nht, ng trong ci c mun ca mt c b 13 tui, ng ha nhp vi ni lng ca ngi c ph, ng trong tinh thn ca mt chin s... qung ng ng i qua, qu tht v cng nhn nhp, bn cnh ng lun c nhng k ng hnh, ng ct ting ht thay cho h v h cm thy bc chn ca h vng chc hn, th mng hn, tuyt vi hn v gi y vi ''Ngi tnh gi trn u non'', Phm Duy ang trong chnh Phm Duy, ng ang tng bc i su vo ni tm ng, ng ang khm ph chnh ng. Khng cn ai l k ng hnh vi ng trn on ng ny na, v th m nhng ca khc trong tp nhc ny bng bc mt ci g ht sc c n, ht sc lng l. Mi m thanh n vi ti nh nhng li mi gi m thm ca tri chiu, nh sng bng ln cui chn tri, rc r nh ho quang. Ngi nghe cm nhn ni mt ci g, va thc, va gi, va nh ngn ngi, va nh thin thu, v p tht l k qui, nu ngi nghe bc qua khi c nhng gii hn ca ch quan, hn s cm thy c s k diu ca mt i ngi sng to, hn s thy c ci chung trong ci ring ca Phm Duy, ci ring trong ci chung ca Phm Duy v hm nay ci ring trong ci ring ca Phm Duy. Ti c mong tape nhc ''Ngi tnh gi trn u non'' ca Phm Duy s c n tip mt cch nng hu chng ta cn hy vng l nhng tc phm gi tr thc s vn cn c ch ng trong tm hn ca nhng ngi t nn Vit Nam chng ta. Vi ha m tuyt vi ca Duy Cng, cng ting ht thm trm ca Duy Quang v ging ht ht sc mt m ca Thi Hin, bng nhc NTGTN qu l mt s hon ho trn nhiu phng din, n th hin c ci tnh ng nht trong ton b ca mt tc phm, s gn b t nhin v hon ton gia ni dung ca ca khc vi ngh thut s dng m sc ng lc
v thng minh ca Duy Cng v nhng ting ht khng th thay th c ca Duy Quang v Thi Hin, cng trnh ngh thut ny tht xng ng cho mi mt ngi yu m nhc Vit Nam nng niu, gn gi. Chng ta nh mt nhiu iu trong cuc sng ca chng ta, nhng c nhng iu nu mt i th chng ta s mt mt c hi ln thng hoa chnh i sng ca mnh, cun bng nhc ''Ngi Tnh Gi Trn u Non'' l mt trong nhng iu khng th no mt c .
L Uyn Phng
Trang 79
Tm Hiu Cch Pht Trin Giai iu Trong Nhc Phm Duy
Tip tc vic tm hiu cch sng tc qua nhc Phm Duy, ti chn ra khong trn di mt trm khc iu ri so snh chng vi cc quy tc son nhc ty phng. Sau mt thi gian thu thp v i chiu, ti xin trnh by n bn c nhng kt qu y. Ti s xoy mnh vo nhc trong nhc Phm Duy, v n l ci ngun ca tng bn nhc, ri cc phng php nhc s s dng to nn mt cu nhc, on nhc, cng nhng cu trc nhc to nn mt khc iu hon chnh. Mc ch ca bi vit ny nhm gii thiu nhng bn tr yu nhc ni chung, v nhc Phm Duy ni ring, c mt ci nhn r nt hn v cc gi tr cn bn trong nhc ca ng cng sc sng to phi thng ca nhc s. Do , bn ch cn bit s v nhc l cn bn, ti s c gng trnh by cho tht d hiu. Cc sch hc v tham kho ti c ghi r trong phn ph lc.
B Su Tp Nhc Phm Duy ca ti
Trang 80
A - Nhc Cng nh vi mt tc phm ngh thut khc nh mt bc ha hay bc nh, mt bi nhc phi c mt ch . Trong m nhc, ch thng bt ngun t nhc (motif), v n phi c nhc n t nhng nt u tin ca bn nhc. lm quen vi kho tng nhc Phm Duy mt cch c h thng, khng g n gin hn l bt u bng cch tm nhc ca tng bn nhc. Hy dng nhc phm Chiu V Trn Sng lm th d. Cu u tin ca khc iu y l Chiu bung, trn dng sng Cu Long, nh mt cn c mong, i chiu.
Nhn vo on nhc trn, ta c nhn xt l v phn nhc, do nhng cu nhc nh theo sau u pht trin t hai nt u tin Do Sol, do ti chn chiu bung l nhc ca bi, ri ly phn tch c on. Vi nhc chiu bung, ta c th a ra vi nhn xt nh sau: - Bi ny c mt chuyn ng i ln t Do -> Sol. - Nhc bt u trc nhp mnh vi ch chiu, v nhp mnh ch bung. - Cu nhc pht trin theo s ch l 2/5/5/2, do cu c mt kin trc i xng. - V cung nhc, cu nhc i ln t Do n Sol (bung), tip tc Sol (Long), ri xung Fa (mong), cui cng tr v ch m Do (chiu), do nhc cng t v hi ha, hin du do c ha gii v ch m ngay t cu u. y l mt nhc hai ch khc, bi N Tm Xun:
Trang 81
Bi ny cng c nhc hai ch, v cc nt Mi Re La theo sau (ln tro ln) ch l mt bin i tnh tin ca hai nt u La Mi, cc cu nhc theo sau cng vy. Vi nhc tro ln, ti c vi nhn xt: - Bi ny c mt chuyn ng i ln t La -> Mi. - Nhc bt u trc nhp mnh vi ch Tro, v nhp mnh ch ln, thnh ra tro rt vng v vo nhp mnh, khng b ht chn. - Cu nhc pht trin theo s ch l 2/3/2/3 ri 3/1/1 vi nhng ch bi, hi c thm nhng luyn ly, to mt khung cnh nhn nhp, c phn tinh qui, lc tro ln trn nh cy bi ri nhn nha hi hoa. - V cung nhc, cu nhc i ln t ch m La ti M, ri cui cng tr v ch m L (mt bt cao hn), do cng ha gii v ch m ngay t cu u. Xin php c ni thm mt cht ngoi l. Khi phn tch bi N Tm Xun ny trong bi vit Ngh Thut Ph Nhc ca Phm Duy [B-11], nhc s Phm Quang Tun ch ra: vi 2 cu lp tro ln, ln tro ln, tro ln, ln tro ln, nt cht tro c ln gn hai bt , so vi nt La u tin. Nhn xt thm ca ti l ch c cch vo ngn, hai ch m thi, tc l tro ln, v v hai ch to mt cm gic nh hai tay tro, th nhc mi c th tro nhanh v sinh ng th c. Sau khi ng ci s tro ln cao ca c nhc ln li qua bi vit ca nhc s Phm Quang Tun (cch nay cng gn tm nm,) nhn xt bn nhy ca ng l ng lc chnh ti t tm ti hc hi thm v sng tc nhc ni chung v tm hiu nhc Phm Duy ni ring, cng nh tm hiu v s lin h mt thit gia li v nhc (prosody). Sau y l vi th d nhc hai ch khc: - M Khc (hm nay, tri nh ln cao, tri nh ln cao, ti bun), - Phng Yu (yu ngi, nh l chiu ng), v.v. Cc nhc ba ch gm c: - Cn Cht G Nh (ph ni cao, ph ni y sng ), - ng Xa Nhau (ng xa nhau, ng qun nhau, ng r khc tnh ngho), - Hn Em Nm 2000 (hn em nh, nm hai ngn s, hai bn ca h, cho anh tr v ), - K Vt Cho Em (em hi anh, em hi anh bao gi tr li? ),
- Khi Tnh Trng Chi (m nm xa, khi cung n ln t, ), - Nng Chiu Rc R (ch bun g, trong giy pht chia la, ), - Ngy Thng H (ngy thng h, mnh mng bun ), n cc nhc bn ch: Bn Ni Bn N ( m chm ngy tn, theo ting xe v, ln v vin ph), Ch Cui (trng soi sng ngi, treo trn bin tri ), C Hng (rc em ln i, c hoang ngp li, ), Cn G Na u (cn g na u, m tm thy nhau, mi thung au di lu ), - Gnh La (mnh mng mnh mng, sng la mnh mng, lc tri m rng ng, rng ng), - Ngy Xa Hong Th (em tan trng v, ng ma nho nh ), - Tr Li Em Yu (tr li em yu, khung tri i hc, ),
Ri n nhc nm ch, c mt s l t cc on th cng nm ch, ca chnh nhc s, hay ph t th ngi khc, nh: o Anh St Ch ng T (nng c ba ngi anh, i b i lu ri), Cnh Hoa Trng (mt n chim tc trng, bay v qua trn gian ), Chuyn Tnh Bun (nm nm ri khng gp, t khi em ly chng, ), Con ng Tnh Ta i (con ng tnh ta i, vi bn chn nh b), m Xun (m qua say ting n, i chim uyn n ging), K Nim (cho ti li ngy no, trng ln bng ngn cau, ), Tin Em (ln xe tin em i, cha bao gi bun th), Tm S Gi V u (ngy y tui xun lnh, rt cm lng c hoa ), Tnh Ca (ti yu ting nc ti, t khi mi ra i ngi i! ), Tm Nhau (tm nhau trong hoa n, tm nhau trong cn gi, ), Tui Mng M (em c m m g, tui ni hai tui mi ba ), ng Chiu L Rng (chiu ri trn ng vng), v.v.
Cc nhc su ch cng vy, mt s bi l cu u ca mt bi th lc bt: Cy n B Qun (hm xa ti n nh em ), D Lai Hng (m thm nh mt dng sa ), a Em Tm ng Hoa Vng (rng xa c g t quan ), Gi Em L a Hoa Su (ngy xa o nhum hong hn ), Kip No C Yu Nhau (ng nhn em na anh i ), Ngi V (m c hay chng con v ), Thng Tnh Ca (du nhau i trn ph vng),
Trang 83
- Xun Th (tnh xun chm n m qua ), v.v. Nhc by ch, th li t ph t th by ch, m phn ln l v chnh di: - Git Ngi Trong Mng (lm sao git c ngi trong mng ), - H Hng (ma h i qua nh ln gi ), - Hoa Xun (xun va v trn bi c non), Cui cng, vi cc nhc tm ch tr ln, ta c: M Trng Dng (sng v min man ..), Hn H (mt ngi ngi bn kia sng ), v.v. Vi bi M Trng Dng chng hn, ta khng th chia thnh nhiu on nh ri xp vo loi nhc hai ch, v ca c cu l 12 ch, vi cu ngay sau n cng l 12 ch nh vy, ch c i nt cui t Sib (dng) qua Mib (dng) m thi. Vi mi hai nt m u nh vy, cng thm mi hai nt sau cng ging ht, on ny c tc dng nu ln (cu 1) ri ti khng nh (cu 2) s yu thng v b bn, bao la, mnh mng, khng bit u m ngng ca M Vit Nam.
Sau khi nhn dng xong nhc cng cu trc cu u tin ca mt s khc iu, ti thy nhc s lm khi khng cn ro n g ht, m i thng vo vn , nh: ra sng, ng nhn em na anh i, ta ngt i, ln xe tin em i. Lc khc th t vn nan gii: em hi anh? lm sao git c ngi trong mng? hay t cu hi em c m m g? hay khng nh vn ngay, nh trong ti yu ting nc ti. Cng nhiu khi, vo phi nhp t t, khng c g m phi vi vng, nh trong: mt ngi ngi bn kia sng, mt n chim tc trng, du nhau i trn ph vng, chiu bung, trn dng sng Cu Long, hm xa ti n nh em, v.v. Ri li c bi vo rt lng l, chng c nh g c, nh trong chiu ri trn ng vng, t ni lng ca mt chic l.
Trang 84
Mt chi tit ng k na trong nhc Phm Duy l cch ng chn ta cho bi ht c l khng nh hng ti s ni ting ca nhc phm y. Khi tham kho cc sch hng dn sng tc nhc ca u M, h u khuyn khch c gi dng ta bi lm ca t ca nhc , v qua kinh nghim nghe nhc ti cng thy nh vy. Th d nh Yesterday (The Beatles), The Winner Takes It All (ABBA), Weve Only Just Begun (The Carpenters), v.v. cc bi nhc ny u dng phng php trn. Tuy nhin, nhc Phm Duy c l l mt ngoi l, v trong 100 bi ti tuyn chn, ch c khong mt phn ba l tn bi ht trng vi ca t ca nhc . in hnh l nhc phm m ai cng bit nh Tnh Ca, trong bi ch c nhc mt ln gn cui li nhc th ba, ri thi! Khi ni v nhc Phm Duy, nhc s L Uyn Phng c nhn xt nh sau: m nhc, ngh thut khng bao gi c tui, cng chng c hnh tng v Phm Duy l ngi th hin iu r rng nht, ng trong ci c mun ca mt c b mi ba tui, ng ha nhp vi ni lng ca ngi c ph, ng trong tinh thn ca mt chin s, qung ng ng i qua, qu tht v cng nhn nhp, bn cnh ng lun c nhng k ng hnh, ng ct ting ht thay cho h, v h cm thy bc chn ca h vng chc hn, th mng hn, tuyt vi hn, Thc vy, nhn lt qua danh sch cc nhc , ta thy cc ti m nhc s dng lm nhc qu tht rt phong ph, t t cnh t tnh, t v bn ma xun h thu ng, n t ni tm nhn vt, ri cc chng ng ca mt i ngi, t lc sinh ra cho n khi la i. Khi th t chn, lc th li cng iu ha, khi th nhp vai mt em b, lc tr thnh ngi tnh, ri lc th li ha thnh c gi. i vi ngi hc sng tc nhc, y l mt th d tiu biu cho vic th nghim v lm nhng bi tp v cc ti khc nhau, t nhc bun vui, t nhc dn ca n hin i, ri jazz, blues, hay cc iu nhc Nam M. Vi nhng cy n keyboard workstation hin i ca cc hng nh Yamaha, Korg, Kurzweil, hay Roland, th nhiu khi nn nhc cn to nhiu cm hng hn na improvise v vit nhng sng tc mi, thay v thi xa ch c th sng tc vi cy n guitar hay n piano. B - Nhc th hai Trong cc bi nhc ti th d bn trn, phn ln chng u ch c mt nhc m thi. Th d nh trong Nghn Trng Xa Cch, th nghn trng xa cch l nhc , v ngi i ri, cn g u na, m khc vi ci l cc khai trin cng vi bn ch ca nhc y. Cc th d khc c th k ra ngay l K Nim, Nghn Nm Vn Cha Qun, Tin Em, v.v.
Tuy vy, ti cn thy c khi mt nhc th hai c gii thiu ngay sau nhc th nht, ri nhc s cho hai nhc khai trin v tng tc chung vi nhau vi nhiu cch khc nhau, rt th v. Sau y l vi th d: Bi Vin Du: Nhc 1: Ra sng, Nhc 2: Bit mt trng dng, bit tri mnh mng,bit i vin vng, bit ta hi hng. Khai trin nhc 1: Ra khi, Khai trin nhc 2: Thy lng phi phi, thy tnh th gii, thy mng ngy mai, thy nim tin mi
Ta thy cch vit nhc trn ta nh vnh th, tc l mt ngi ra mt mc, ri ngi kia cm khi ra mt bi th t mc . Ta th tm hiu mt dng khc qua bi Ma Thu Cht: Nhc 1: Ta ngt i, Nhc 2: Mt cm hoa thch tho. Khai trin nhc 1: Em nh cho, Khai trin nhc 2: Ma thu cht ri
Ta thy hai nhc tng tc vi nhau ht nh hai ngi ni chuyn, do ti xp bi vo dng nhc hi-p. Mt ngi xng ln ta ngt i (ngt ci
Trang 86
g?) th cu sau tr li l: mt cm hoa thch tho. Cu k: Em nh cho (cho ci chi?), ri tr li ngay l ma thu cht ri. Thm vo , ng cn c bit thch s dng mt bin th na ca nhc hi-p ny. Sau khi ht xong cu u tin c hai nhc hi v p, ng ch tip tc khai trin nhc p, ri cui cng kt thc bng cch rt ngn nhc p, hay nhc li nhc hi, nhng vi bin th o ca n. Ta hy xem vi th d: Bi Nu Mt Mai Em S Qua i: Nhc hi: Nu mt mai, Nhc p: em s qua i, Khai trin nhc p: hoa ph y ngi Khai trin nhc p: xe nhp m khi Kt lun bng cch rt ngn nhc p: xa xi.
Mt th d khc l nhc phm Nng Chiu: Nhc hi: Chiu i, Nhc p: lc chiu v rp bng nng khoai, Khai trin nhc p: tru b v rc m xa xi, Tr v nhc hi (bng th o): i chiu,
Ti cha c dp nhn k cch cc nhc s khc s dng nhc hay hai nhc trong nhc ca h so snh cc phong cch nhc, nhng ti thy cch dng hai nhc mt cch rt thc v sng to c th c coi l mt tnh cch ca nhc Phm Duy (gamme phamduyrienne) chng?
Trang 87
C - Tit tu ca nhc Sau khi nhn din xong nhc ca tng bi, vic tip theo l tm hiu cu trc tit tu ca cc bi , ri tm nhng lin h gia tit tu vi s ch ca nhc , hu t c nhng kt lun nh nhc nm ch th hp vi tit tu no, nhc bun th tit tu ra sao, v.v. Ti vit li vi phn loi cc tit tu ca nhp y, ch v nhiu bi rt ni ting ca ng c vit vi nhp ny. Nhp - Tit tu #1:
Cc bi nhc tiu biu ca tit tu ny l Xun Th (tnh / xun chm / n m / qua ), Git Ma Trn L (git / ma trn / l nc / mt /m gi, ) Hoa Rng Ven Sng (gi / y trn / sng, hoa / rng ti / bi ), Ma Thu Paris (ma / thu Pa / ris, tri / but ra / i ), Ngy Xa Hong Th (em / tan trng / v, ng / ma nho / nh ), ri n Thng Tnh Ca (du / nhau i / trn ph / vng ) Cc ch gch di l ch nm nhp 1, tc nhp mnh ca trng canh. Ta c nhn xt ngay l tit tu ny rt ph hp vi cc kh th bn ch hay th lc bt. Nhp - Tit tu #2:
Tit tu ny l mt bin th ca tit tu #1, c dng trong cc nhc phm Cnh Hoa Trng (mt / n chim tc / trng ), Ch Cui (trng / treo sng () / ngi ), Ngy Thng H (ngy thng / h, mnh mng / bun ) Ch vi ba th d trn, ta thy ta c th dng tit tu ny cho nhc ba, bn, hoc nm ch. Nhp - Tit tu #3:
Trang 88
Tit tu ny c nhiu bin th trc v sau cu nhc, nhng bao gi cng c ba nt en gia. Cc th d gm c Chuyn Tnh Bun (nm / nm ri khng / gp ), Em Hin Nh Ma Soeur (em / hin nh ma / soeur ), Ngy Chng Mnh (ngy / c em /i nh vo /i ) Va ri l ba tit tu tiu biu ca nhp . Nh bn thy, lm thng k v cc loi tit tu khc nhau s gip ta lm quen hn vi nhng cch vit nhc khc nhau, rt b ch cho k nng cm th m nhc. Vic nghin cu k lng hn tit tu trong nhc Phm Duy vt ngoi khun kh cho php ca bi vit ny, hy vng s l mt ti rt th v ca mt tiu lun trong tng lai chng? Sau khi tm tm hiu xong v nhc cng tit tu ca chng, chng ta s tm hiu n cc cch nhc s s dng to ra mt cu nhc t mt nhc y. D - Pht trin nhc thnh cu nhc Sau khi c mt nhc , giai on k tip l thm tht cho n tr thnh mt cu hon chnh. Nu so snh vi vic vit thnh mt cu vn, th ta va vit xong ch ng v ng t, gi l lc thm v ng v cc du chm than, chm hi n tr thnh mt cu hon chnh. C rt nhiu cch pht trin mt nhc thnh mt cu nhc, ti lit k ra y nhng g ti quan st c. 1 Lp li chnh xc Nhiu khi, nhn mnh nhc v ca t, khng g hiu qu hn l lp li chnh xc c nt nhc, tit tu, ln ca t ca nhc , nh trong bi ng B Em Mt Mnh sau y:
Mt th d khc l bi K Vt Cho Em, khi lp li hai ln c tc dng nh mt li gng hi.
Trang 89
Bn thy cu trn, nhc s gi nguyn nt nhc nhng chuyn dch hp m t Eb sang Gm. y l mt cch s dng rt c dng trong nhc ph thng. Sau y l mt th d khc, bi Hy Yu Chng, tuy nhc s khng hp m nhng trong mt da nhc ti nghe ca s Thi Hin ht v Duy Cng ha m, th anh hp m C ri Am.
2 Lp li gn nh chnh xc Nhiu khi, ch vi mt thm tht nh, cng lm cho nhc bin dng, to c hi pht trin thm, chng hn nh trong nhc phm Cn Cht G Nh. Ta thy nhc c thm vo hai nt Sol Si trong cu ph ni cao, ph ni y (i) sng.
3 Lp li chnh xc ca t, chuyn dch cu nhc Trong Tnh Khc Chin Trng, li nhc gi ti em c vn di ra vi ch ti chuyn ng ln, t nt Mi n nt Sol, to ra mt cm gic nu ko.
Trang 90
Mt th d khc l bi Gi Em L a Hoa Su, trong on o nhum hong hn c lp li ba ln chuyn dch cung nhc ln gn hai bt , t L ti M.
Nh th Nguyn Sa khng ngt li khen ngi kin trc nhc ca on nhc trn nh sau: Trong Gi Em L a Hoa Su, Phm Duy mang li cho ngi cha nh di chn ni kin trc ca mt lu i, ri anh khng ngn ngi mang c to lu i ln nh ca ngn ni cao nht. Ngy xa o nhum hong hn ngi cha chn ni ca th c nhc s cho ly nguyn vn v a ln mt cung bc cao hn thnh mt ngy xa o nhum hong hn... c lp li ln ba trn mt cung bc cht vt, to lu i c a ln k diu tut trn nh cht vt ca ngn ni. Trong to lu i trn ni cao c c ting hi, c c t o lng bay trong gi ca n Lan. n Lan i, em di em hn cng c di chuyn vi k thut di chuyn ngi cha tr thnh lu i v s mang ln ni cao cng li c nhc li thm hai ln trn nhng cung bc cng lc cng cao, to ni ngi thng ngon mt cm xc khoi cm ngt lm him qu. Th lc bt ph nhc ca Phm Duy xy trn m iu ng cung, nhc Vit Nam ni chung xy trn m iu ng cung. Nhng ni nhc Vit xy trn ng cung cng nh ni th lc bt c cu hai cu su tm. Su tm ai cng bit, nhng lm th tm th no cho hay, cho thy c sng to cho ra su tm... cng nh vit nhc ng cung th no cho y p sng to, l c mt vn . Phm Duy bit vn y v gii quyt vn . Mi bi lc bt ph nhc, anh s dng mt k thut khc bit, thch ng vi kch thc v ni dung ca bi th. Mi ln ph th lc bt, Phm Duy u c ci hay khc nhau, ln no cng lm cho ngi thng ngon phi sng st, bng hong, hn th, chn ng trc mt kin trc m thanh lng ly sng to. 4 Lp li mt khc nhc trong cu ko di cu
Trang 91
Trong bi Gnh La, cm ch rng ng, cng nhng cm ch lp khc nh mnh mng, khi nhc li hai ln to cho ta ci cm gic gnh thc nhp nhng, cn xng. Nu b cc cp ch ny ra th bi ht mt i ht v vui ti, nhn nhp.
5 Luyn ly cu nhc Luyn ly cu nhc (melisma) l mt c im ca nhc Phm Duy (chnh ng cng gi n l mt phn ca gamme phamduyrienne.) Khi u l bi Cy n B Qun, c son nm 1945. Ta thy cc ch tnh tang, tnh tnh tnh tang c vit thng vo khc iu.
Mt th d khc l bi Kip Sau, khi nhc s thm vo hai ch l hoa lm tng thm v duyn dng ca cu th lc bt, cng nh lm ngi nghe khng cn nhn ra y l th ph nhc c na.
Cc nhc phm khc c cng c im luyn ly ny l Bi Ca Sao, Ai, Thng Ai Nh Ai, Gi Em L a Hoa Su, v nht l trong bi a Em Tm ng Hoa Vng, v.v.
Trang 92
E - Pht trin mt cu nhc thnh mt on nhc Sau khi c mt cu nhc v mt cung nhc (da theo mt tng v sn bi), gi l lc lm cho tng trn vn. Ti tm ra c mi bn cch nhc s s dng. Nhng trc tin, ti mun gii thiu li vi bn c ba tiu mc nh v l thuyt sng tc cng nh ni s v thang m ng cung. Ti ngh chng l mt nn tng rt cn cho ngi mun hc cch sng tc nhc, cng nh ngi mun nng cao trnh thng thc nhc. 1. S n nh v khng n nh ca cc nt trong cng mt thang m Theo Jack Perricone, tc gi ca quyn sch Cch thc vit Giai iu, cc nt trong mt thang m tht cung c khuynh hng hoc ng yn, hoc di chuyn ti cc nt khc trong cng thang m y. ng gi cc nt ng yn (1, 3 v 5) l cc nt n nh (stable tones), v cc nt cn li (2, 4, 6, 7) l cc nt khng n nh (unstable tones). Nt cng khng n nh bao nhiu th n cng c khuynh hng chuyn ng cp k tr v cc nt n nh by nhiu. Nu mt nt khng n nh li tip tc i n mt nt khng n nh khc, hoc lp i lp li nt khng n nh nhiu ln, th cng lm tng thm kch tch v cu nhc i hi s ho gii mnh hn na. Hnh sau trnh by n nh t ln n nh. Ch m Sol n nh nht cn nt Do (qung 4) v Fa# (qung 7) l hai nt khng n nh nht.
Cc nt nhc trong cng mt thang m c ba khuynh hng di chuyn chnh l: Quy tc 1 - Gia cc nt n nh: Nt Sol (qung 1) n nh nht v xy ra hai ln chia u, sau th nt Re (qung 5) n nh km hn (xy ra ln chia th ba) v c khuynh hng tr v ch m. Tuy nhin nt Re vn n nh hn nt k tip l nt Si (qung 3), do Si c khuynh hng di chuyn hoc v thng ch m, hoc v nt Re ny.
Quy tc 2 Gia cc nt khng n nh: cc nt ny l La (2), Do (4), Mi (6) v Fa thng (7) c khuynh hng tr v cc nt n nh v theo hng chuyn dch i xung (downward): La tr v Sol, Do tr v Mi, Mi v Re. Ring Fa# v ch cch ch m Sol c na qung m thi nn c khuynh hng chuyn ln nt ch m Sl. Quy tc 3 - Cc nt na qung (chromatic tones): cc nt ny c khuynh hng ho gii i xung v nt gn nht ca thang m: Sol# v Sol, La# v La, Do# v Do, Re# v Re. Trong vi trng hp c bit, vi nt ny cng c th v mt trong cc nt n nh ngay trn n, th d Do# v Re (qung 5), hay La# v Si (qung 3). Khi nm bt c ba quy tc ny th ta s c mt khi nim r rng hn ti sao mt chuyn ng trong giai iu (hnh m) u tun theo mt quy tc bt bin l nhng nt khng n nh c to ra gy cng thng (tension) cch my i na (bng cch di chuyn ti cc nt khng n nh khc nhau) cui cng cng s phi tr v cc nt n nh. 2 - Cung nhc - a cu nhc t khng n nh v trng thi n nh Trc tin tm hiu xem giai iu chuyn ng ra sao, cch d nht l ly bt ch m ni lin cc nt li. Sau y l mt th d vi hai cu u trong bi Hoa Rng Ven Sng. Ta thy ngay lp tc hai cu u tin chuyn ng y ht nhau, ch khc ch dng cc nt khc nhau m thi.
Ta cng c th tm hiu hnh m ca c on nhc bng cch ch v mt nt mnh nht trong trng canh (nhp 1) ri tm hiu xem on chuyn ng ra sao. ng thi ta c th thm vo qung ca nt nm cui cu xem cu c kt vo nhng nt khng n nh khng, nu khng th tm hiu nhc s ha gii th no tr v cc nt n nh. Hnh sau l cc nt chnh trong on 1 ca nhc phm Hoa Rng Ven Sng.
Trang 94
C 5 loi chuyn ng m thanh cn bn. l: chuyn ng i ln (ascending), chuyn ng i xung (descending), chuyn ng cung (arch - gm ln v xung), chuyn ng o cung (inverted arch i xung ri i ln), chuyn ng tnh (stationary dm chn ti ch). Nu s dng mt loi chuyn ng hoi th s d gy s nhm chn ngi nghe, do cch hay nht l dng ht cc loi chuyn ng. Ta th v cc chuyn ng ca on A da theo nm loi k trn, ta s thy mt chuyn ng i xung, chuyn ng cung, o cung, theo sau l hai cung.
to c cc chuyn ng ny, ta phi bit rnh rt quy tc v s n nh v khng n nh nh trnh by trong tiu mc 1 to cng thng, kch tnh cho on nhc, sau ha gii cc nt khng n nh tr v n nh. C th ni ci ti ba ca ngi nhc s l ch bit to kch tch cho ph hp vi nhc , ri cng thng tho cch ha gii v to kt cc bt ng hay m tai cho ngi nghe. Bn c th xem thm k hn cch ti phn tch mt chuyn ng trong tiu lun Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Ca Khc "Hoa Rng Ven Sng" Ca Nhc S Phm Duy [D-1]. 3. S dng thang m ng cung (pentatonic scale) Trong tiu lun trc y nhan Tm Hiu Tinh Yu Trong Ngh Thut Sng Tc Nhc Ca Nhc S Phm Duy [D-2], ti c bn n ng cung vi nhng th d ly t sch ng V Dn Ca cng do nhc s Phm Duy bin son. Theo ti, nhc vit vi thang m ng cung rt c sc, v n khng hn bun nh thang m th, n cng khng hn vui nh thang m trng. V
khng c qung 4 v qung 7 trong thang m, nhc khng c nhu cu ha gii cp bch v ch m, m c bay nhy trong cc th o ca ng cung. Mt thang m trng nh C m b ly mt i hai nt Fa v Si s tr thnh mt thang m C ng cung (C pentanonic scale.) l tn gi chnh thc ca thang m. Trong bi Tm Hiu Tinh Yu, v mun m t mi lin h mt thit gia mt thang m trng v mt thang m th lin h, nh C v Am, hay G v Em, ti t tn thang m l C/Am, hay G/Em. Hy vng bn c khng b ri mt v cch t tn y. Hnh di y minh ha tt c mi hai thang m ng cung.
Nhc s Phm Duy s dng rt nhiu thang m ng cung trong nhc ca ng, nn vic tm ti nhng k thut m nhc s s dng rt b ch cho vic cm th m nhc trong mi chng ta. Ba tiu mc nh va ri kt thc nhng iu cn bn ti mun nhc li nhng bn c cha c dp xem cc tiu lun khc v nhc Phm Duy ca ti c t tng. Ti c ng cui tiu lun ny ch c cc tiu lun y trn lin mng. Sau y mi c gi xem tip cc phng php to ra mt on
nhc bng cch thay i cc cu nhc. Mt s cc phng php cp phn pht trin nhc thnh cu nhc, chng hn nh luyn ly, nu mun th ta cng tha h s dng tip trong thn bi ca on nhc. 4 Thay i nh cui cu Nh cp tiu mc trc, pht trin cu nhc ta cn phi to ra cung nhc bng cch a cc nt chnh t n nh n khng n nh, hoc a ti mt nt n nh khc. Mt trong cc cch to ra cung nhc l lp li c nhc , ch tr nt cui l dng nt khc, th d nh trong nhc phm Tm Nhau:
Mt th d khc l khc iu ng Xa Nhau, trong nhc rt n gin, ch c thay i cc nt cui (xa nhau = Re, qun nhau = Mi, r khc = Fa) v thay i t ba ch thnh nm ch m thi. Khi nn n th ta phi cng iu ha hay ni to ln, cn trong nhc th biu l bng cch cho cc nt nhc i ln.
Nt cui khng phi ch thay i khi i ln, m cng c thay i khi i xung, to mt cung nhc rt p, chng hn nh trong bi ng Em i, cc nt cui to nn mt chuyn ng t Si, La, Sol, ri kt thc Si. Hy th tng tng mt tin n t t i trn i xung th c v lng mn, gn gi hn l tin n i v tri, phi khng bn?
5. Tnh tin cu nhc (sequence)
Trang 97
y l phng php hiu qu nht c s dng trong nhc Phm Duy. C cu nhc c chuyn dch t mt th o ny sang th o khc ca ng cung. Trong bi Ch Cui, cu u trng soi sng ngi s dng th o #2 (Re Fa Sol La Do), trong khi cu th hai treo trn bin tri dng th o #1 (Do Re Fa Sol La), tnh tin c cu nhc i xung. Ti s bn v cch tnh tin qua cc th o ca ng cung trong mt tiu mc phn sau.
Ta c th tm ra mt s th d khc s dng thang m ng cung ln tht cung tnh tin cu nhc nh trong Ting So Thin Thai (m m nh xun nng, nng niu so bn rng, dm ba ch Kim ng ), hoc Ngi V (lc chiu v rp bng nng khoai, tru b v rc m xa xi .) Nhiu khi ta cn thy c mt cu di gm hai cu nh c tnh tin xung, chng hn nh trong nhc phm Ngy Xa Hong Th, lc bt u th l Si Si Fa Fa,
sau tr thnh Fa Fa Do Do.
6. Lm cu nhc nhanh ln hay chm i y chng c g khc hn l lm cho cu nhc tr nn phc tp hn cng nh khng b nhm, bng cch thay i tit tu vi s thm vo hoc bt i mt hay nhiu nt nhc. Th d thy r nht l bi Bn Ni Bn N. Sau khi lm cho on chm li ht mt on nh,
th cu nhc tr nn rt vi v bng nhiu nt nhc lin tip, ng thi lp i lp li ng cc nt (c nghe dn d, bc ai vt v). Ta cng thy cu kt thc vo nhp th 3, tc l nhp yu hn nhp 1, lm cho cu c v ht hng. Cu sau c ht vi 13 nt nhc, so vi 4 nt cu trc.
Nu c tip tc s dng k thut trn th bi ht tr nn nhm, m ca s li b ht hi. Do , sau khi lm di cu nhc ra, chng ta cng c th lm ngn, tc l lm chm n li:
7. Lm mng hay dy nhc Ngoi ra cn c mt cch khc, tc l lm mng nhc (thinning) bng cch b i mt hay vi ch , chng hn nh trong bi Gnh La: Gnh gnh thc, gnh thc v, gnh v, gnh v, gnh v. Cc ch gnh v l s b bt ca cc ch gnh thc v, to ra mt nhp iu khn trng. Cch ny khc cch lm nhanh ln hay chm i nh trn ch l lm mng ngay trong chnh cu nhc. Bn thy cu nhc vn nhanh, nhng ch th t i.
Trang 99
8. Gi tit tu, thay i cao gia cc nt nhc (permutation) Nhiu khi, vi mt tit tu hay, ta c th vit nhng bin th ca tit tu v cung nhc y theo cung nhc i ln i xung, lp, v.v. lm cho bi nhc tr nn phong ph. Cch ny khc vi cch chuyn dch, v ta c th xo trn cc qung gia cc nt nhc, m khng cn tnh tin. Th d r nht l bi Khi Ti V, th Kim Tun. V l ph th nn t nhiu nhc cng phi uyn chuyn theo cc du bng trc ca th v cu trc th, nhng v tit tu vui ti hn h, nn nghe vn thy giai iu c tnh ng nht, khng b long. Nhc s cng thnh thong nhc li Khi ti v! Khi ti v! nn cng lm tng s ng nht ca nhc khc.
Trang 100
9. o ngc th t cung nhc i khi, ta mun thay i cung nhc thay v c chuyn ng ln, ta c th to mt chuyn ng o, tc l i xung. Hy xem th d sau y t nhc phm Thng Tnh Ca, sau hai cu nhc c cung i ln:
Nhc c bin i thnh mt cung i xung, to nn mt sc thi mi, trong khi tit tu vn c gi nguyn.
Cc th d khc gm hai cu u tin trong cc bi Ngi V
v Em L Cha Ny.
10 - Thay i nhp trong mt bi nhc Ta cng thy nhc s i khi thay i nhp trong mt bi nhc, lm cho bi, khi th c v nh b ht hng, khi th lm bn nhc vui ti ln. Th d r nht l bi o Anh St Ch ng T, cc on nhc c thay i tit tu lin tc gia 2/4, v 4/4. Mi bn xem thm Tm Hiu Tinh Yu Trong Ngh
Thut Sng Tc Nhc Ca Nhc S Phm Duy [D-2] thy r hn cch i nhp ny. 11 Thay i s lng ch ca mi cu Ti thy rt r trong bi no, nhc s cng tm cch bin i s lng ch ca mi cu, rt him khi s ch bng nhau trong c on hay c bi. Th d nh bi Th Nh Git Ma(, Rt Trn Tng ), gn ht nguyn bi ch l nhng cu bn ch, th m cui cng cng c hai cu nm ch cui bi (Ch thy sng lng lng, ch thy sng chp chng.) Ti ngh mc ch chnh khng g khc hn l to nhng bin th cho cu nhc, on nhc, nu khng th nghe s rt n iu. Ch c mt s rt t bi nh K Nim, hay Ngy Thng H, l s ch bng nhau m thi. C l v nhc li nhng k nim, nn bi nhc ch lp i lp li nhng cu nhc nm ch cho c c v bun bun? Trong trng hp ca bi Ngy Thng H, nhng cm ba lm cho nhc c ci oi bc, gay gt (v man di) ca ma h chng? 12 S dng nt nhc ca hp m ri thnh giai iu Nhiu khi trong mt on nhc, ta khng cn phi on hp m ca n, v tc gi dng ngay cc nt to thnh hp m lm thnh cu nhc. Tuy nhin y l cch t c s dng, k c trong nhc Phm Duy. Th d r nht l nhc ca bi Nghn Trng Xa Cch, khi nhc s ri mt th o ca hp m Do trng:
Mt th d khc l bi ng Chiu L Rng, khi tc gi kho lo s dng mt hp m nghch nh, ri dn chng ln gn hai bt , ri sau li kho lo ri chnh cc nt i xung, to nn mt s m phng c sc ca hnh dng mt chic l cng nh vng xoy ca gi lng.
Trang 102
Ri cc nt nhc theo cc th o ca ng cung Khi sng tc mt khc iu theo nhc ng cung, bn c th khai trin nhc rt d dng theo mt quy lut, l ri nhc theo cc th o. Trong bi Tm Hiu Tinh Yu, ti c trch ra trong sch ng V Dn Ca v nhc ti cch thnh lp nh cung, tam cung, t cung, v sau cng l ng cung nh sau, xin c trnh by li cng bn. Th d: Ng cung F (F pentatonic scale: Fa Sol La Do Re) Nh Cung : lut cng hng: Fa Do; th #1: Do Fa Tam Cung: lut cng hng: Fa Do Sol; th #1: Fa Sol Do; th o #2: Do Fa Sol; th o #3: Sol Do Fa T Cung: lut cng hng: Fa Do Sol Re; th #1: Fa Sol Do Re; th o #2: Sol Do Re Fa; th o #3: Do Re Fa Sol; th o #4: Re Fa Sol Do
Ng Cung: lut cng hng: Fa Do Sol Re La; th #1: Do Re Fa Sol La; th o #2: Re Fa Sol La Do; th o #3: Fa Sol La Do Re; th o #4: Sol La Do Re Fa; th o #5: La Do Re Fa Sol; Trong ng cung, thay v ri hp m, ta c th ri trn nhng th o ca nh, tam, t hay ng cung. Th d nh trong bi Khi Tnh Trng Chi, cng vi cung Fa trng (mt du ging theo tht cung ty phng), ta s thy c cu u s dng ng cung, vi th o #5, ngha l ch bin i trong cc nt L Do Re Fa Sol m thi, ch khng vt qu qung 8 m ln nt L. Ring nt Si (ging) c coi l nt tm, ch lt nhanh t La ln Do thi, nn khng k.
Trong cu tip theo, nhc s li cu nhc xung v dng th o #3, tc l ch gi gn trong cc nt Fa Sol La Do Re m thi.
Cu tip theo li i xung vi th o #2: Re Fa Sol La Do, nhng ri li chuyn qua tht cung v ri th o #2 ca hp m C (Sol Do Mi Sol), ri chuyn sang nt bc VII Mi (rt khng n nh) v nt sau cng l Sol, bc II, cng vn khng n nh, to cho cu nhc lng lng, ch ha gii v ch m Fa.
Trang 104
Theo kinh nghim ring ca ti, nhc Phm Duy bay nhy t nhc tht cung qua ng cung mt cch rt hi ha, nu khng ngi xung phn tch, ta vn thy chng rt Vit Nam, nhng cng vn theo ng nhng chun mc nhc l ty phng. 13 Bit cch lm bi nhc ngh ngi Nhng cch va ni trn dng lm bi nhc di hn hoc ngn i, ri thay i cao nhng nt nhc. Lm khi khng lm g c cng l mt hnh thc lm y bn ! Sau mt hi cho cung nhc ln bng xung trm, phi cho nhc c ngh ngi, to nn s tng phn v lm tng gi tr cu nhc trc ln, thay v c chuyn ht t k thut n sang k thut kia. Ti ngh cch ny ging nh cch ngi thit k mt bc poster. Khng phi ch no cng dn tht nhiu hnh vo, m ta phi thit k sao cho c ch trng poster c cn i. Ngay trong phn m u Anh i Trn ng Ci Quan ca Trng Ca Con ng Ci Quan, khi c ct c nhn nh anh l khch: dng chn ng li, li ca cng c dng chn ng li hai trng canh (sau khi ht xong ch ) cho ting so ph ha, mi mc anh ng li, xem c em y than nhng g.
14 Kt thc nhc , cu nhc, hay on nhc theo li nam hay n Nh trnh by phn nhc , khi xem xt mt nhc , ta nn xem cc phn on ca cu nhc kt thc nhp no. Trong bi ng Xa Nhau, nhng ch cui nh i, hoa, th, k u kt thc nhp th hai, cng l nhp yu. Sch ty phng gi loi kt ny l kt n (feminine), tng phn vi li kt nam (masculine), thng hay xy ra nhp 1.
Trong cu nhc ng em c i , v nhp mnh nhn vo ch em ri tip theo l ch c i, ta cm thy em i nh nhng hn, m i hn, ch khng c v g l i nhc qun hnh, nhc cho c, nh nhc trong chung khc Vit Nam! Vit Nam! c. 15. Chuyn cung (metabole modulation) Chuyn cung l mt phng php gii thiu nhng nt mi hay thang m mi, khng c trong thang m ang s dng. C hai loi chuyn cung, l chuyn cung trc tip v chuyn cung t mt hp m tr. Loi th hai i hi phi c tnh sng to v kh nng hiu bit rnh mch v ha m. V chuyn cung loi th hai cng hi phc tp nn ti chn n lm tiu mc cui. a) Chuyn cung trc tip (direct modulation) Trong cch chuyn cung ny, mt on nhc s c m phng theo mt on ca thang m c, nhng c on c chuyn cung thng ln thang m mi. Cch ny hay c cc nhc s ha m dng cui bi, khi h mang nguyn c ip khc ln mt thang m mi cho nhc c v ti mt, sinh ng hn. b) Chuyn cung t mt hp m tr (pivot chord modulation) Ti dng li th d bn n trong bi vit Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Nhc Phm Nghn Trng Xa Cch Ca Nhc S Phm Duy, trong mt nt nhc nh sau:
c chuyn cung thnh:
Trang 106
S d chuyn cung ny xy ra c l v cui cu u, ng l nhc s dng hp m V7, tc l G7, nhng ng kho lo dng Gm, nh thy trong hnh sau:
Sau khi thnh gi nghe quen tai Gm ri, th ng mi chuyn qua bc I ca thang m mi l Bb. Trong tin trnh chuyn cung va ri, Gm c gi l hp m tr (pivot chord), v n va l bc V th ca thang m Cm, m cng va l bc VI th ca thang m mi Bb. Sau y l ghi nhn v mt tc phm cng c rt nhiu chuyn cung khc, l nhc khc Cn G Na u, c tit tu chnh nh sau:
Khi u bng mt cung i ln G th:
qua on hai giai iu tr thnh thang m trng tng ng l Bb trng.
ri cu cn chuyn cung sang Re th:

v tip tc lm mt chuyn cung ngon mc na sang Do th,
trc khi tr li cung G th, cho trn mt vng than th!
Ngoi vic s dng y 7 nt nhc v cc bin th ln xung ca chng, cng nh hai cung th v trng, hai nt ph l Mi thng v Si thng cng c nhc i nhc li k lng, ch khng ch dng nh hai nt tm. Nu nghe i nghe li, bn s thy cu cn g na u c lp i lp li ti mc nh thi min ngi nghe, hay ni khc i cu nh l mt li kinh. Vit v nhc thut ca bi ht ny cng th loi nhc tnh cm (trong quyn Ngn Li Ca), nhc s c nhn xt: Nhng trong hnh phc ca nhc tnh thy le li s kh au ri. Bi v ti t bit khng gi c cuc tnh ny cng nh khng can m i theo n, cho nn ti c nhng bi nh Nu Mt Mai Em S Qua i, vi hoa ph y ngi, em s ln xe hoa! Xe hoa y l xe tang hay l xe ci? Ch bit rng em s qua cu, em phi xa anh! Ri cn g na u? Cn g na u m ch n nhau? M tng nh nhau? M on trch nhau? M phi khc nhau? M gi mi nhau??? D phi i mi nm sau mi chia tay vi ngi tnh, bi CN G NA U c son ra ngay trong lc ny. V phng din
Trang 108
nhc thut, bi ny c nhng bin chuyn quanh co, khut khuu ca mt nhc au kh. Ni thm v chuyn cung trong thang m ng cung Nh chng ta bit, nu ch s dng mt thang m ng cung m thi th nhc ca chng ta d hay cch my cng ch nm trong nm nt nhc, c th ni l rt g b. K thut chuyn cung cho ta chuyn t mt ng cung ny sang mt ng cung khc tng i d dng, do cho php ta s dng thm mt hoc nhiu nt ca thang m mi, v ta cng c th chuyn ngc li thang m c lc cui on. Bng sau y cho ta cc chuyn cung c th xy ra thang m ng cung C. Theo bng ny, trong ng cung C ta c th chuyn qua cc ng cung D, F, G v A. Th d, mun chuyn t ng cung C sang D, ta ch cn vit mt cu nhc hay s dng hp m c nhng nt Re, Mi v La, l nhng nt chung ca hai thang m, th cu k tip ta c th bt u dng hai nt Fa# v Si, l hai nt ch c trong ng cung D m khng c trong ng cung C. Khi tr v li ng cung C cng vy, li ch dng Re, Mi v La mt chp, ri dng nt hai nt cn li nu cn (Sol v Do.)
Rt d dng xy dng mt bng nh trn cho bt c thang m no bn mun. Trc tin nhn bng 1 thang m, ri ly ra thang m ch. Ly nm nt ca thang m ch ri so snh tng nt vi tng nt u ca 12 thang m ri la ra nm ci cng tn. Nm thang m l nhng thang m ta c th dng chuyn cung. 16 S tng phn trong nhc
Trang 109
Khng nhng ch dng nhng k thut thm bt, nhc s Phm Duy cn rt ch ti mt yu t na, l s tng phn trong nhc. Trong bi Ch Cui, phn u cc nt u m vc trm,
cn phn ip khc th cc nt nhc li a s m vc cao (t chuyn mn l tessitura) to s tng phn gia hai on nhc.
Yu t tng phn ny c th p dng cho c nhc phm, th d nh vic lm ip khc tri hn ln so vi phin khc nh ta va thy, cng nh vic to nh im (climax) ca tng on hay c nhc phm ri ha gii n. Cc yu t c th dng l thay i tit tu, chuyn t trng sang th hay ngc li, chuyn ng xa hn hay gn hn gia cc nt nhc, ca t, v.v. Bn v s tng phn trong nhc Phm Duy, ti cn thy r rt s tng phn gia mt s cc khc iu, khi so snh vi mt s khc iu khc. iu ni ln mt s chng mc, khng thi qu trong nhc Phm Duy. Khi ng cn n s n non trong nhc, th nhc c n non n tn cng, nh trong cc khc iu Cn G Na u, ng B Em Mt Mnh, Git Ngi Trong Mng, K Vt Cho Em, cn nhng khi ng cn s thong dong, th ng cng rt mc thong dong, nh trong cc nhc phm K Nim, Ngy Chng Mnh, Chiu V Trn Sng, v.v. 17 S iu hp gia li v nhc (prosody) Trong nhiu th d bi vit ny cng nh trong cc tiu lun khc ca ti, bn thy r l nhc s rt thn trng trong vic dng t, cng nh s dng k thut vit nhc prosody chp cnh cho ca t, giu c li cng thm trau chut hn. Bn chc ng vi ti l nhc s Phm Duy rt c bit ti trong vic kt hp hi ha, t nhin gia nhc v li. y l mt c im xuyn
sut trong ton b gia ti nhc Phm Duy, l mt yu t chnh ca gamme phamduyrienne. Ni theo c vn c iu, th nhc s qu l mt Pham-duy, proso-dy extraordinaire! Sau y l mt th d na v s iu hp gia li v nhc trong nhc Phm Duy. Trong Minh Ha Kiu Phn Hai, khi Thy Kiu va t gi ngi yu v nh, thy b m mnh i vng vn cha v, bn quay gt ngc v tr li ch tr ca ngi yu! Ci st sng tr li vi Kim Trng y c din t tht sinh ng vi mt cung nhc i ln bng cch tnh tin vn khuya bng li ba ln tin (k thut E-5) t Si ti Mi (vi 12 nt ln ti qung 11), khi ti ni ri, th nhc li s xung (ch vi 7 ntkhng k 2 nt tm tr v li nt Si). Ta thy cch rt ngn cu (k thut E-6) khi kt hp vi vic ri hp m (k thut E-12) trong cu ti ni chng, ti ngay ni chng to c mt hiu qu tht sinh ng!
F - Pht trin hai nhc thnh cu nhc v on nhc Nhc li, phn B, khi bn n mt on nhc gm c hai nhc , ta thy chng c rt nhiu cc tng tc rt th v. Chng ta hy tm hiu tip vi th d khc. Trong nhc khc Ma Thu Cht, hai nhc ta ngt i v mt cm hoa thch tho n khong gia bi hon chuyn ch cho nhau, cng vi ca t c thm tht nh ma thu cht, cht ri. Ton b on nhc ch l nhng lp li ca cht v nh cho. Trong mt tiu lun trc, ti c ni n vn lp li nh l mt dng ca s nhn mnh, on ny cng l mt th d cho k thut .
Trang 111
K tip, chng ta hy xem mt th d di hn v cch ng hai nhc tng tc vi nhau ra sao. Trong Ting So Thin Thai, hai nhc Xun ti v m m cnh xun nng tung hng v i p nhau, to nn mt tin cnh trn trn th. Nhc 1: Xun ti, Nhc 2: m m nh xun nng, Pht trin nhc 2: nng niu so bn rng, Pht trin nhc 2: dm ba ch Kim ng. (nhc ngh ngi nghe ting so ca ch Kim ng) Ht li vi bin th ca nhc 1: (H xang x) ting so, Pht trin nhc 2: nh nhng lt c nng, Pht trin nhc 2: nhc lng a hiu ht, Pht trin nhc 2: v bun xa, bun vng, Ht li nhc 1: mnh mng, Ht li nhc 1: l bun. Bn thy c s gim tc trong on hai, sau nh nhng lt c nng v nhc lng a hiu ht l nhng cu nhc nm ch, th nhc c lm chm li (k thut E-6) vi mt cu nhc cng nm ch, nhng phn li l 3+2: v bun xa, bun vng kt thc l hai ch mnh mng v l bun.
Trang 112
Va ri l nhng th d v cch to mt cu nhc vi mt hay hai nhc , sau y ti mi bn tm hiu tip v cch pht trin t cu thnh mt on nhc. G - Pht trin nhiu cu nhc thnh mt on nhc Gio s Pat Pattison ca trng i hc m nhc Berklee c mt gii thch trong quyn Song writing: Essential Guide to Lyric Form and Structure [B-3] rt khoa hc v cht ch v cch xy dng sn ca mt cu nhc, mt on nhc, thm ch c mt bi nhc. Cng thc rt n gin: 1. Nu ln cu trc chnh 2. Nhc li cu trc chnh 3. To mt bin th ca cu trc 4. Tr v cu trc ban u A A B A
Theo ng, cu th hai lp li cu trc ca cu u nh l mt hnh thc to mt chin khu (home base). Khi pht trin cu th ba, ta phi chuyn dch ra xa chin khu, to mt cng thng ni ti: i n mt ni khng an ton, khng bit r. Cu th t tr v chin khu l mt cch gii quyt m p, ta nh ngi thn v nh c tay bt mt mng.
Trang 113
Ta hy xem mt vi th d. Trc ht l nhc khc ng Em i. Ta thy cu u tin minh chng r rng cho khi nim chin khu. Nt nhc bt u t chin khu Si, cui cu khi tr v nh vi ch k cng l nt Si. A: ng em c i A: hng m gt hoa B: n nhng a th A: i d k
K tip l th d v cu trc AABA cho mt on nhc vi nhc phm ng Xa Nhau. on A: ng xa nhau, ng qun nhau, ng r khc tnh ngho Nhc li on A: ng chia nhau ni vui nim au. To mt bin th B: ng bung mau, ng dt o, ng thot gic mng u, Tr v on A: D cho m c khng bn lu. Khi so snh nhc v hai nt cui, bn s thy s tr li ca hai nt La Re.
Khi tin n son mt bi nhc, vi khi nim ny trn thc t ta ca s ht hai ln phin khc cho ngi nghe quen tai, song sau ht ip khc cho l tai, ri li tr v phin khc, do chng c g khc hn l cu trc AABA c thy rt nhiu trong nhc nh Vit Nam ln th gii. lm th d, hy th xem mt bn nhc c cu trc cc cu trong on, ln cc on trong mt bi, l nhc phm Hn H. on A A: Mt ngi ngi bn kia sng im nghe nc chy v u A: Mt ngi ngi y trng hoa tri theo nc chy phng no
B: Tri th ma ri ma ri khng ngng sui tun nim au A: Ngi th hn nhau sang sng mong cho chng tnh ma Ngu Lp li nhc on A A: Cuc i lm cho i bn yu nhau cch mt bin su A: hn h tn thu sang xun bn nhau bit thu ban u B: d tnh khng ngui i ta xin cho ha vui v sau A: tri cn lm cho ma ri ma ri cch bit di lu... on B Nc vn tri mau mt vn hoen su nh hn theo nc tri khng mu S kip hay sao? khng cho bc cu th xin sng nc s cho gn nhau.. Tr v on A A: Mt ngi bn ra ven sng bung theo nc cun cun mau A: Mt ngi chm su trong khi ma Ngu bng ngng ngang u B: Cuc tnh thng au m m tri theo nc xui v u? A: Hn h gp nhau thin thu cho phong ph i ngi sau Nh bn thy, khng cn thm tht mu m, nhng cuc hn h ny c cm gic rt an ton, rt tnh xanh khi cha lo s, v c i th li c v. Mt th d khc l nhc phm Tr Li Em Yu. Cu trc nhc cng nhc i nhc li theo kiu AABA, c trong on, ln gia cc on nhc vi nhau, du n hi khc mt t (AABBAA). on A A: Tr li em yu, khung tri i hc A:Con ng Duy Tn cy di bng mt B: Bui chiu khun vin my tri xanh ngt A: Vt chn trn ng vn cha phai nht on A A: Tr li em yu, khung tri ma h A: Ngn n hiu hiu ni bun c x B: Vi git ma sa hn mm trn m A: Tc em thm nng, dng em hin ha.
Trang 115
on B Anh s ra i v min ct trng Ni c qu hng mt m thuc sng Anh s ra i v min mnh mng Cn gi cao nguyn, tng m lnh lng on B Anh s ra i nng hnh trang em du chn soi tui i ngy th em ni thng yu vo nim thng nh Anh s ra i chng mong ngy v on A A: Tr li em yu con ng hc tr A: Nhng ngy th tng bng ph x B: Ch Nht uyn ng, hn h y A: Ung ly chanh ng, ung mi em ngt on A A: Tr li em yu mi tnh vi vi A: Ngi trng thn yu, bn b c mi B: ng bun anh i bao gi cho ti? A: Ni au cao vi, ni au cn di Coda Tr v nhc : Tr li em yu! Tr li em yu! Kt thc: My tri xanh ngt... i nhngCh Nht uyn ng ca nhng hn h y (li hn h!), ri ung ly chanh ng, v ung mi em ngt, sao m thn mt v c cm gic tr v nh nh th. Phn tip s l nh ngha ca nhng on nhc c dng, cng nh cch s dng chng sao cho tht hiu qu v ph hp vi tinh thn bn nhc. H - Pht trin nhiu on nhc thnh mt nhc phm Cng trong quyn sch ni trn, Pat Pattison gii thch th no l mt kin trc nhc. Theo ng, mt kin trc nhc (song system) gm mt kin trc lin kt nhau nh nhc thnh cu, cu thnh on, ri cui cng nhiu on lm thnh mt kin trc nhc. Thng th mt kin trc nhc phi xoy quanh
v i n mt on trung tm (central section), v gm c nhng phn sau: phin khc (verse), chnh ca phin khc (refrain), ip khc (chorus),ri khc chuyn tip (bridge), v li cu (hook). Mt kin trc khng cn phi c 5 loi trn mi c sc, nhng t nht phi c phin khc v ip khc. Ti s ln lt a cc th d. Phin khc v ip khc: trong hai bi Hn H v Tr Li Em Yu va nhc ti ngay phn trn, th phin khc l phn A v ip khc l phn B. Kin trc nhc ca bi Hn H, do l AABA, v nhc s phi ht theo ht nh vy. Trong Tr Li Em Yu, mc d giai iu ging nhau, nhng v nhc s bt ta phi ht ip khc hai ln, v ht theo sau phin khc hai ln, ri chuyn cung t F trng ln A trng, v vit thm mt cu hook cui bi, nn kin trc nhc phi l AABBAAC. Cng theo Pattison, th phin khc c nhim v gii thiu nhc, lp i lp li , pht trin n ln. Phin khc cng dng nh ngha (define) mt cu trc nhc cho c khc iu, t nh bng cch to ra nhng cu nhc c s ch nh 5/5/5/5, hay 3/5/5/3, v.v. Trong kh , ip khc li l ni kt thc nhc cng nh li, hay a ra mt kt lun. V vy, n phi l ni c cu trc cn xng nht ca c nhc phm - l phn trung tm ca nhc phm y. Sau khi ht xong ip khc th tng phi c hon ton chm dt, v pht trin ht mc ri, nu c tr li phin khc th phi a ra mt tng khc, ch khng dng li tng c na. Th d r rt nht l nhc phm Ngy Chng Mnh, phn hai l mt tng khc, cho d nhc th hon ton dng li ca phn 1. chnh ca phin khc (refrain) l mt on nh trong phin khc, v c lp i lp li lm r phin khc. Refrain khng th t n l mt on, m n phi nm trong phin khc. Th d thy r nht ca refrain l bi Git Ngi Trong Mng, trong ci mantra git ngi i c lin tc thi min ngi nghe.
Trang 117
K n, cu ni (bridge) l mt ni kt hai on hi khc bit li vi nhau. Cu ni thy r nht l trong bi o Anh St Ch ng T, trong gi pht la i, chng c ni mt li, chng c ng mt ngi l mt cu ngn c nhim v ni phn u vi phn sau, nu khng th sau khi kt thc on vi Nh ngi yu mu sim m chuyn ngay thnh Nng c ba ngi anh th bn nhc mt i ci mc nim rt cn thit ca ngi chin s ti ngi v tr.
Trong nhc nh ca u M c mt khi nim gi l hook m ti khng bit dch ra sao, phi dch theo ngha en l li cu. Hook l mt nt nhc no tiu biu nht ca bi. M thc vy, nu chng ta l nhng con c, th qu l
nhc s tung ra tht nhiu li cu, tc l nhng on nhc ngn (khng nht thit phi l nhc ), cho ta phi nh n ci hook mi khi nh n nhc phm y. Ti th im danh li thm vi ci hooks bn thy r hn s quan trng ca chng. - Nhc phm Cn G Na u -> hook: cn g na u, - Nhc phm Tui Mng M -> hook: tht p thay, tht p thay, gic m tin - Nhc phm Xun Ca -> hook: Xun Xun i! Xun i! Xun i v.v. Mt im quan trng khi nh gi ti nng ca mt nhc s l cc bin i khc nhau h s dng v cch xy dng mt kin trc nhc xuyn sut s nghip m nhc s ca ngi y. (Do , nu mt nhc s c t bi ni ting one hit wonder ta khng th gi h l nhc s ln c.) V mt ny, qua vic ch xem xt cch nhc s Phm Duy xy dng cc kin trc nhc trong mt trm bi nhc ti chn la cho ti thy r ng qu l mt bc thy, vi qu nhiu cc bin th v cu trc bi nhc. iu ny tch nhc ca ng ra ring bit so vi phn ln cc dng nhc khc, vi cc kin trc thng ch n gin gm hai loi ABAB, hoc AABA m thi. (Ring ti khi ti thy mt cu trc nhc n gin lp li hoi, bi ny qua bi khc trong ton b s nghip ca mt nhc s no , th ti cho l mt biu hin ca s ngho nn ca c tng tng trong cch xy dng mt khc iu.) Ti ly ngay mt s nhng bi nhc dng lm th d trong phn nhc chng minh: - M Khc: BAB, trong hai cu u li c tc dng nh l ip khc, v mt on A c phin khc tht di, - Thng Tnh Ca: AABA, - Phng Yu: AABB, - Cn Cht G Nh: ABAC, - ng Xa Nhau: AABA, - Hn Em Nm 2000: AABA, - K Vt Cho Em: AABACAD, bi ny c n ba ip khc vi giai iu l cc bin th ca B, cng vi D l mt coda lp i lp li cu u ca A (Em hi anh, em hi anh bao gi tr li, xin tr li, xin tr li mai mt anh v.) - Khi Tnh Trng Chi: AABCDA - Nng Chiu Rc R: ABAC, - Ngy Thng H: AABBAA, - Bn Ni Bn N: ABC, - Ch Cui: AAB,
C Hng: ABCD, Cn G Na u: AAB, Gnh La: AAB, o Anh St Ch ng T: ABCDEFAGH, Bi Ca Sao: AB, Tui Thn Tin: AABB, Tui Ngc: AAB, Tui Mng M: AB,
Va ri l mt s th d v cc kin trc nhc khc nhau trong cc khc iu Phm Duy. Ti ch phn tch th mt s rt t cc nhc gm c hai, ba, n by v tm ch, ghi xung cc kin trc l thy chng rt a dng ri, khng bit bn ngh sao? Hin tng a dng v phc tp ny trong nhc Phm Duy, ti ngh mt phn l do nhc s c gng gi trung thc cu trc sn c ca cc bi th ph thnh nhc, phn kia l vic ng rt sng to trong nhc m ng vit li. Hy xem th o Anh St Ch ung T. V rt trung thnh vi li th ca thi s Hu Loan, bi ny ch c mt kin trc nhc l ABCDEFAGH, ht theo trnh t trn t u n cui bn. Bn c th xem k hn b cc bi trn trong mt tiu lun trc ca ti [D-2]. Ci hay l nghe mt lt m vn khng b long v c qu nhiu nhc . Cn vi bi th gin d nh Ting Thu ca Lu Trng L, th cu trc nhc cng theo st bi th ngn ny, tc l ch AA vi A l mt bin th nh ca A. Xin ni thm, ti c mp3 bi ny do Thi Hin v Duy Quang trnh by vi Duy Cng ha m, v bi nhc n gin nn lp i lp li nhiu ln, vi cc bin th ha m phong ph, vi CODA khng g khc hn l mt ha m theo li The Carpenters hay s dng, rt thch th v sng to. C l y l mt hi ng (reunion) trong nhc ca khng kh gia nh Phm Duy nhng nm 70, khi sut ngy trong nh ng ch nghe nhng giai iu tuyt vi ca nhm nhc ? ( By gi th khc, nhc phng tr phi l nhc rock si ni. Lc ny, nhng bi ht ca hai anh em nhc s Carpenters c mi ngi a thch. Nhng bi We've Only Just Begun, Close To You... c cc con ti vn my ht nghe sut ngy. Phm Duy, Hi K III Chng 18) i vi cc khc iu ng vit c nhc ln li, ng cng t ra lm ch rt mc trong cch xy dng kin trc nhc. Trong nhng khc iu ngy th, trong sng ca tui mi ln ca N Ca nh Tui Thn Tin, Tui Ngc, Tui Mng M, ng ch vit vi nhng kin trc nhc cc k n gin: AAB, AAB, thm ch AB. Hy xem th kin trc nhc ca Tui Mng M:
on A: Em c m m g, tui mi hai, tui mi ba? Em c m em l, em c l tin n, Ban php tin cho hoa, bit ni c ting ngi, Ban php tin cho ngi, chp cnh bay gia tri. on B: Tht p thay!Tht p thay! Gic m tin! Tht p thay!Tht p thay! Gic m tin!
Bn thy l on B cc k n gin, ch l mt cu tn thn, c lp li hai ln t m nt p ngy th trong suy ngh ca tui mi ln. Tui mi ln th u c rt ngy th, ch bit xng xnh mc o di ngy xun ri ra ngi ly cho m cha, v ch c m c thm cnh chp cnh bay gia tri thi. Khi bc qua tui i mi th c m mi tr nn phc tp v trn th hn, chng mun c cnh na, ch mun cng ngi yu vt dp tung tng ln i tin thi! Hy nghe C Hng thy r hn im ny. Trong C Hng, ng khng ngn ngi vit bn on nhc vi cc nhc khc nhau, vi nhc th t tng phn r rt so vi ba nhc trc. Khc iu ny c mt kin trc nhc rt ly k, m t bn sc thi khc nhau ca mt ln hn h tnh t, gm giai on khi ng, vt dp ri chy rong chi trn i, ri n giai on m man ch nng sm ln, giai on i vi c bng thc gic rc em ln i trinh, ri cui cng l giai on ln n nh i ri - th lng lng, th mng v bt u tung cnh bay v mi em nghing nghing nghe mt tri yu ng. Trong nhc Vit Nam, ti cha thy mt bi no t mt cnh yu ng vi ca t bng by n nh vy, ai mun hiu theo ngha bng hay ngha en th nhc phm vn OK nh thng. Ti xin ni thm mt cht v nhc thut ca C Hng. Nhc m u vi mt du thng (G trng) di trn, khi tin n on 3 tr thnh 4 du thng (E trng) trn tin cnh.
Sau trong on 4, mt ln na nhc s li to nn mt chuyn cung thot xc t tin cnh v tin ln mt khng gian mi cn bao la hn na: y l lc ang trn tin cnh vi 4 du thng:
sau nhc s xut thn chuyn dch cu nhc trc, t mi em ln ni cao thanh bnh n mi em r o ni thnh, l mt chuyn cung t E trng sang A trng, ri cung nhc bay cht ngt ln n nt M.
Sau cng, t trn khng trung bao la ca tn cng hoan lc, i tnh nhn r nhau nhn ngm i ni, ri cng nhng con i di nghing tai nghe mt tri yu ng. Nghe ch cng khng cn thy na v i tnh nhn st bn ri. Ca t tuyt p ca khc iu ny, vi nhng nghe mt tri, ri em ngoan nh tnh nng, son vo nm 1960, hn l ngun cm hng cho nhng nhc s th h n em ni tip vi nhng n d, v von khng km? Ri c cung nhc, qu sc prosody vi ca t, l mt chui nhng nt nhc lng lng i xung, ngt ngo nh ma li, lm sao em no m khng mun r o ni thnh cng anh ln ni cao thanh thanh cho c?
Phn tch va ri chm dt phn tm hiu phng php pht trin mt khc iu ca nhc s Phm Duy. Hy vng sau khi c xong phn ny, bn c th nh danh c nhng yu t chnh lm nn style nhc Phm Duy (m chnh
ng tm gi l gamme phamduyrienne.) Nhng tng v nhc n gin ban u, qua khi c tng tng phi thng ca Phm Duy to nn nhng m thanh, khc iu cu k bng by, phn v ti nng t ti ca mt ngi ngh s vit nhc (v mt cht b him vi bit danh l nh ph thy m thanh trong na), cng vi mt lng say m sng to v nghin cu k lng khng ngng ngh v nhc thut Vit Nam v ca th gii, cng nh mt lng ham mun chinh phc nhng th thch trong m nhc trong sut s nghip sng tc ca ng. Vit mt ca khc cha , ng phi lin kt chng thnh nhng chng khc mi bi, ri nhng nhc cnh, trng ca, t khc di hi, cui cng l bn bc tranh Minh Ha (Truyn) Kiu, vi khong trn di nm mi khc iu. i khi ti t hi, whats next? Cn iu g na m ng khng lm c khng?
Trang 123
Hnh Trnh Phm Duy Phn mt m bn va xem c kt nhng g ti nghim ra sau khi xem xt mt trm bi nhc ca ng m ti a thch. Sau y ti xin tip tc bng mt tn mn vi nhan Hnh Trnh Phm Duy v mt s tn mn khc, gm nhng suy ngh ri rc ca ti trong khi ang vit tiu lun ny. Tiu lun Tm Hiu Cch Pht Trin Giai iu Trong Nhc Phm Duy phn trn l nhng g ti quan st c khi so snh nhc ca ng vi nhng sch dy sng tc c vit ra trong khong mi n hai mi nm tr li, do vy ta c th loi tr kh nng nhc s dng nhng sch ny hc v vit nhc . H qu thy ngay ca vic so snh l nhc Phm Duy cha h li thi, v th gii vn ang nghe v dy cc cch vit mt bn nhc theo li m nhc s bt u th thch v s dng t cui nhng nm 40 v hon thin (perfecting) vo nhng thp nin 60 v 70, qua cc trng ca v cc chng khc di hi v y sng to khc nh Tm Ca, o Ca, B Ca, N Ca, cha k dng nhc tnh cm tnh gm trn 30 nhc khc i vo nhng ngc ngch trong no b ca tt c nhng ngi Vit no c dp thng thc qua, d ch mt s nh nhng khc iu ny. Ri ba mi nm hi ngoi, nhc s cho ra tip cc chng khc, t khc khc, ri cui cng l bn nhc phm ln mang tn Minh Ha Kiu, va hon tt thng T nm 2009, gm trn di nm mi khc iu y tnh khai ph v sng to, kt qu ca mt s cng tc mt thit v nhc thut vi ngi con th l nhc s Duy Cng. Gii thiu ton b qu trnh sng tc nhc ca Phm Duy l mt vic khng tng, khng phi ch mt hai bi vit di l xong. V ng t nhn gn i mnh vi vn nc ni tri, khi nhn xt v Phm Duy hay nhc Phm Duy ta phi tm hiu thm v lch s Vit Nam trong c th k hai mi va qua. Ti d nhin khng c gan ln dm lm cng vic gii thiu hnh trnh nhc Phm Duy g ht, ti ch t nhn mnh l mt cu hc tr nh i tm thy hc o qua sch v u M ri p dng chng phn tch nhng khc iu Phm Duy m thi. Ch c mt con ngi duy nht c c can m lm vic ny, ngi khng ai khc hn l chnh nhc s, dng cng b ra nhiu nm thu thp cc ti liu ca mnh, ca ngi khc vit v mnh, t tr nh, phng vn bn b, v.v. ti hin li mt i ngi ca nhn vi y vinh quang v nhc nhn trong b Hi K bn quyn, cng nh ton b ca t ca ng trong
quyn Ngn Li Ca, v cui cng l tp sch Ngn Li Ca Khc, mt su tp nhng bi nhc ngoi quc ng dch sang ting Vit. Nhn ang ni v cc b sch ny, ti c dp c xem b Ngn Li Ca v ton b Trng Ca M Vit Nam dch sang Anh ng bi nhc s Phm Quang Tun, cng nh phn ln Hi K c dch sang Anh ng bi gio s Eric Henry. Hy vng nhng b sch ny s mt ngy c n tay bn c Anh ng, cng nh cc th h con chu ca ngi Vit hi ngoi, h c th bit thm v cuc i ca mt ngh s ln ca chng ta. Trong m nhc, cng c mt th nghim highlight nhng giai on chnh trong s nghip nhc Phm Duy, l CD Hnh Trnh Phm Duy do ca s Qunh Giao thc hin vi phn ha m Duy Cng trong thp nin 90. CD trn qu l gii thiu cho ngi nghe mt s bi nhc tiu biu cho tng giai on: - Giai on khng chin: V Min Trung (1947), Ting n Ti - Nhng bi nhc tnh thi khng chin ca nhc s: m Xun (1949) v Cnh Hoa Trng (1951), - Nhc qu hng: Vin Du (1953) - Nhc tnh cm tnh: Thng Tnh Ca (1956), Nu Mt Mai Em S Qua i (1958), - Trung Ca Con ng Ci Quan v M Vit Nam: Cu Long Giang (1960) v M Trng Dng (1964), - Tm Ca: Ti Uc M (th Nht Hnh - 1965) - o Ca: Li Ru M Mm Nng Niu (th Phm Thin Th - 1970) - Nhc Tnh ph th v Minh Ha Kiu: Tnh Cm (th Hong Cm 1984) v Ngy Xun Con n a Thoi (1998).
Trang 125
V gii hn cho php ca mt CD, ch c nhng bi trn c chn la, qu l mt flashback qu ngn. Theo thin , thy r thm t na s lng ly v ton ho ca cc khc iu Phm Duy, bn phi thng thc thm t nht l ba CD concept art na. S d ti ni t nht v du c nghe thm ba CD ny, chng ta vn cn thiu cc bi tiu biu nht trong cc Trng Ca Con ng Ci Quan, M Vit Nam, cc khc iu ca dng nhc tnh cm tnh, v cc Chng Khc nh o Ca, Hn Mc T Ca, Minh Ha (Truyn) Kiu. y l cha k mt s nhc phm c ha m li rt thnh cng qu nh sau khi nhc s hi hng. Thi th trong khi ch i The Best of Phm Duy trn b 10 a CD chng hn, ta hy th im danh ba (3) CD rt c sc ny vy: - Rong Ca: mt CD th hin s th nghim nhc New Age vi cc sng tc mi ca nhc s trong cui thp nin 80, mt tp hp ca nhng khc iu m c netter mnh danh l Phm Duy nht trong nhng chng khc m nhc s vit. Nhc s tm lc ch ca CD ny nh sau: Tt c mi bi rong ca u vit th ht k (ballad), mt th loi ca nhng ngi ht rong (troubadour) trong d vng. Nhng bi ballad thng kt cu n gin, d ni dung l nhng li tn tng tnh yu hay nhng suy ngm siu hnh, li hot k thi s x hi v v n l ca PD cho nn n vn m m sc dn gi, gn gi tm tnh qun chng Vit Nam ca mi la tui.
Vi ring ti, CD ny qu tht mang n mt khng gian bao la, nhng hnh nh siu thc, nhng quyn luyn trn th ca ngi
tnh gi. C th ni ti yu ht ton b cc khc iu ca CD. N c mt ci g lin lc gia bi ny qua bi kia, bng bc mt thng ip v ngn v tm thc ca ca nhn Phm Duy. - Nhc Tnh Phm Duy: mt CD gm nhng bi m nhc s gi l Nhc Tnh: Ra Sng Ra Bin. Sau y l mt trch on trong mt ti liu nhc s gi ring cho ti, xin c chia s cng bn: Ni qua v vic ha m : Vo lc ti mun tm bit giai on nhc n iu (monophonic) bc qua giai on nhc a iu (polyphonic), ti c ngay mt ngi c th gip ti i ti mc ch, ngi l Duy Cng. T ngy con ti va t VN mi qua M, nhp hc khoa m nhc ti Santa Ana College (1979 g ), ti khuyn khch Cng hc ngay cc cch ha m phi kh ri hai b con th nghim tm ra mt ng li ho m thun vi l tai Vit Nam. Chng hn, chng ti th thch i vo th i nhc (grande musique) m khng nht nh phi i theo trng phi nhc classic hay neo-classic Ty Phng. Trc ht, chng ti mun thc hin mt selection nhc khng li. Nhng selection m nhc a iu ny cha c th l mt ci g hon ton mi, n phi l mt s iu ca m ngi nghe quen thuc nhng cha h c mt ho m, phi kh no ng ngha l phi m c. Chng ti bn dng 10 bi ht rt quen thuc v sp xp vo mt ch . l ch Nhc Tnh : Ra Sng Ra Bin. Chng trnh nhc ny mang tnh cht nhc thnh phng, m u bng bi Chiu V Trn Sng. Sau khi cho nghe on ''nhc sng'' m t cnh mt ngi ngi m mng bn dng Cu Long Giang, nhc chuyn qua ''nhc bin'' a ngi nghe vo cuc hi trnh (exodus) ln nht ca ngi Vit trong th k. Ra ti th gii mt mng ri l mt s hoi x (nostagia) mng lung, nhc gi li d vng vi cnh chin tranh/ho bnh, tnh yu/th hn, no nhit/c n, hi vng/tht vng v.v... qua nhng bi nh Tnh Khc Chin Trng, Tr Li Em Yu, Con ng Tnh Ta i, ng Xa Nhau, M Khc v.v... trong bt c bi no cng u c s ti to. Vi selection ny, chng ti th thch son nhc a iu v nhc khng li, theo trng phi n tng (impressionist).
Trang 127
Th thch ny c thnh cng hay khng th ch nghe mi bit c, ti cho d c tn tng cch my cng v ch. Ring ti, CD ny ti nh gi l mt trong nhng CD nhc ha tu tuyt diu nht ca tn nhc Vit Nam, c tm c ngang cc CD ha tu ni ting khc v cht lng m cc tay t nh Paul Mauriat, Raymond Lefrve thc hin, v vt xa cc CD nhc easy listening nh ca Richard Clayderman. Ch tic mt iu l concept nhc CD ny ra i c mt ln ri thi, khng bit bao gi mi c CD th hai cng phu nh vy. - Tnh Ca Phm Duy: CD cui cng m ti mun ni n l CD Tnh Ca Phm Duy do Khnh H Productions thc hin trong thp k 90. CD gm c cc bi: Ngy Chng Mnh, Cn G Na u, ng Em i, Ti Cn Yu Ti C Yu, Kip No C Yu Nhau, Ma Thu Paris, H Hng, Cnh Hoa Trng, Nng Chiu Rc R v Ngy Thng H. CD ny c th gi l highlight r nt hn tinh hoa ca dng nhc tnh cm tnh ca nhc s, cng vi hai bi nu trn trong CD Hnh Trnh Phm Duy. CD ny bc l c y nhng cung bc (nuances) tnh yu ca dng nhc tnh Phm Duy, t e p, c in, t tnh, t cnh, thi v cuc i, ri n nhng xng tng tnh yu mun tha, ri nhng cnh hn h tht m cng ca hn em qun nh, nhng yu ng cung nhit trong H Hng v ci oi bc ca bui tra h trong Ngy Thng H.
Trang 128
Ha m Duy Cng Nhng cm nhn m bn c phn trn v nhc tnh cm Phm Duy u da trn cc bi ha m ca anh Duy Cng, ngay c nhng hp m ti nghe c cng u da theo nhc anh do anh re-harmonization li t hp m gc do nhc s Phm Duy t, vn rt cu k. Ti c bit thch th nhng ch intro, solo, hay bridge trong cc bi anh son, cng nh cc hooks v cc giai iu chi (counter melodies) bng n violon, piano, so hay guitar, trong nhc tht trn y, c th lm thnh mt bi nhc ring d dng, nhng anh ch thch lm nhc ha m thi, c l? Ti s ly mt th d cch anh ha m cho nhc phm Ngy Chng Mnh, c trnh by qua hai ging ht Khnh H-Tun Ngc trong CD Tnh Ca Phm Duy, va gii thiu trong tn mn trc. y l mt tc phm kinh in v s i xng trong cch son li ca nhc s Phm Duy. Ton b li nhc u ca bi nhc vit v ci ngy ca anh i vo i em, em i vo i anh, tnh yu qu p khi i mi, i mi quyt tri i ngi, khi nhng cnh tay an vng tnh i, m c cng nhau trn i. Ngy l nhng ngy tnh vn vai ln khi, ti chn tng my khi. Nhng ci ti tnh l cng vi giai iu thit tha tru mn , sang li hai n tr nn u hoi v y nui tic. i mi gi y x nt n ci, cng nhng cnh tay ng ngng t ti, ch cn b v lc v tri. Gi y, tm trn my xa khi, ch cn thy o di khn ci. Nh vy, li nhc phn hai tng phn rt r rt so vi phn u. Vy Duy Cng lm nhng g m t nhng sc thi tnh cm ?
Trang 129
u tin, anh cho mt on do dng cm tht nh nhng, n s nh ngy u mi yu nhau, ri ting ht Tun Ngc bt u ct ln. K tip, khi Khnh H bt u ht th ban nhc c mi nhc c ha tu. Sau nhc li m du, khng dng trng, ri nhc li y n li vi ting ht tm s ca Tun Ngc pht trin ht cc tinh hoa ca li nhc. Ri phn nhc do dng chuyn tip sang phn hai l mt pht trin ca gin v cm ca cu:
nhng thay v chi tip na sau ca ip khc, anh i thng thm hai nt cao hn l Do Re chuyn v ch m D trng, to mt cm gic hi ht hng ngi nghe, v nhc vi chuyn v bc I khi mi gia chng. N l im bo trc cho nhng g s xy ra ca li nhc ngy c em ra khi i ri ca phn sau! Bi ny ti nghe rt nhiu ln trong sut bao nm qua, nhng nay tm phn tch, ti mi thy nhng chi tit tuy nh nht (subtle) nh vy nhng to mt cm gic rt trung thc vi nhng g li ca din t. Hai ting ht nam v n ht b, ha quyn vi nhau ln u cng nh ln cui trong hai cu sau cng ca nhc phm, nh mt hp nht sau cng trc gi chia phi: Ngy c ku ln gi hn ngi, trng dng i c st sa cng hoi m thi
Cc bn c th vo trang http://www.duycuong.com xem thm cc CD anh lm phn ha m trong sut 30 nm qua hi ngoi v trong nc. Thut chuyn cung v The Beatles Trong mt dp tm hiu cch vit nhc ca nhm The Beatles, ti tnh c tm thy ri c th quyn The Songwriting Secrets of The Beatles trn Google Books khong trm trang u, thy tuyt qu v t mua quyn sch dy gn 800 trang ny. Tc gi rt thng tho s dng guitare, ng gii thch rt nhiu cc cch chuyn hp m nghe l tai trong cc #1 Hits ca the Beatles. c quyn ny, bn s thy thm cch chuyn hp m u cu t F sang Em7 trong Yesterday c lch s ra sao, ri cch chuyn cung vi hp m tr ch trong mt cu nhc ca bn Free As a Bird nh
th no. Ti t t thu lm v hin c trong tay khong 10 cun sch loi v nhc thut ca h, ti c ghi li mt s trong phn tham kho mc C, cha k sch mn t th vin v ti liu in ra t lin mng. Ti cng su tm ht cc CD ca h. Ti thy nhc h hay v rt phc tp, nht l trong thi k h ch lm vic trong Abbey Road Studios Lun n, ch khng cn hng th trnh din live na. Ti cng phc ln ti sng tc nhc ca h, nhng cu trc nhc cng ly k nhng gn gng, giai iu lng ly nhng cng rt chng mc, nu so snh vi gamme phamduyrienne.
Chng Dng S v Con Nga Vng v Microsoft Trong mi chng khc ca o Ca, c mt bi nhc c ngha rt thm trm, l bi Chng Dng S v Con Nga Vng. Nhc s Phm Duy tm lc bi ht ny nh sau. o Ca Ba a ra hnh nh mt dng s ci nga vng i tm ngi yu mun thu. i ht nm thng, i khp mi ni, i cho ti khi o bo sn rch, nga vng i lng m vn khng tm ra ngi yu l tng. Th ri mt ngy kia, dng s dng chn xung nga trn chic cu bc qua mt con sng ang gm sng, nga vng bng ho thnh ngi p m dng s ra cng i tm. Th ra, t lu, dng s ngi ln s tht m khng bit ! Trong lch s pht trin cng ty Microsoft, nhng nh lnh o, k c Bill Gates, lm nhng quyt nh tuy c v nh nht, nhng v ang gy kh khn cho s pht trin ca chnh cng ty mnh khng t. Khng nhng vy, nhng quyt nh y cn lm nhng ngi v ang tng mn m cng ty ny au lng, chn nn, i khi tc gin ght ly hoc ty chay cc nhu liu v sn phm Microsoft khc. Vic cng ty nh con tu internet m
Google ang lm b ch l mt th d, con tu bun bn thng mi qua iPod ri iTouch, iTunes, iPhone m Apples cho thy rt thnh cng l mt th d r rt khc. T mt cng ty b ch v nhu liu dng trong Windows, nay Microsoft thng bo c li nhiu nht qua vic bn nhu liu tr chi, qu l mt mt mt thu nhp ng k v mt s thay i chin lc khng my hiu qu. C l mt trong cc vt thng lng nh vy, l vic Microsoft ngng sn xut nhu liu d vit nht th gii l Visual Basic (VB) cch y gn mi nm, chuyn qua mt th h nhu liu k tip c tn l Dot Net. VB mt thi c coi l nhu liu ph bin nht trn th gii, v qu l n rt d hc v d vit. T ch kim bc t m kim [Xem C-1] vi vic upgrade cng nh bn cc phin bn mi khc ca VB trong sut mi nm qua, Microsoft bn c tng cng l ... zero m kim, do vic p cc k s in ton nh c nhn ti phi upgrade t VB 6 ln Visual Basic.Net. Bn trong, mi chuyn khng phi d dng, nhu liu mi thc ra l mt ci bnh mi m ru cng mi. Kt qu l rt nhiu hng ln, nh loi quyt nh dng tip nhu liu VB 6, nay c thn mt gi l VB Classic m khng p gt, p ghic g ht. Hin nay ti vn dng nhu liu ny vit cc chng trnh in ton cho th h sau (Next Generation) ca hng a quc gia m ti ang lm vic. Va lm m ti va tic dm cho Microsoft, phi chi n c cho tip tc bn cc phin bn mi ca VB hng ti mua tip, trong khi vn m mang VB.NET, c phi hn khng, sao li c khng khng i ngi khc phi upgrade? Vic qung b v khai thc kho tng m nhc Phm Duy hin nay Vit Nam, phi chng cng l mt chuyn c tch Chng Dng S v Con Nga Vng khc? Sau khi ni vng tay ln v to mt c ch ngon mc l cho php nhc s Phm Duy hi hng v cho lu hnh c gii hn mt s bn nhc khc ca ng, nh chc trch c v hi lng tng vi vic khai thc (ni v von l) hai con nga vng song sinh (twin) ny. Vic gii thiu Minh Ha Kiu cng nh t chc m nhc Ngy Tr V H Ni trong thi im ny (nm 2009), cng lc vi vic ng ti kin ca mt s kin negative ca cc nh lnh o m nhc, to cho ngi thng ngon mt cm gic trng nh xui, kn thi ngc. Nhng ngi thun ty yu mn nhc Phm Duy trong v ngoi nc nh ti, tht ra, c l ch mong mi thm nhiu nhc phm ca Phm Duy, b cng nh to (Trng Ca Con ng Ci Quan hay M Vit Nam chng hn), c cp giy php cho lu hnh vi mt tc nhanh hn hin nay, qung i qun chng Vit Nam c th thng thc nhng nhc phm ngh thut tiu biu khc ca nhc s.
Ti mng v t ho v khng bit c trng hp hay khng, Mt Trm Tnh Khc Ca Mt i Ngi do ti tuyn chn v khi ng trn trang bi vit c Trng ln lt c xut hin trong danh sch cho php lu hnh. (Ti c ghi li 100 bi Ph Lc 2 ca tiu lun ny.) Ti cn nh rt r, khi lm danh sch y, v phi gi cho va ng con s mt trm, va phi gom mi th loi (style) nhc, ti phi b qua rt nhiu nhc phm tuyt k (v khng lin quan lm n tnh khc) nh Chng Dng S v Con Nga Vng, ri B M Gio Linh, cng nh mt s nhc phm khc trong cc Trng Ca Con ng Ci Quan hay M Vit Nam, trong Minh Ha Kiu 3 nh Trc Lu Ngng Bch, v.v. v v.v. t nht ti c th thm vo nm mi bi nhc khc rt d dng. Ti ngh, nhng bi nhc y l tinh ty ca nhc Phm Duy, l con nga vng m ta chng phi tm kim u cho xa, v con nga vng y nay tr v nh. Trc kia, do vic i nh c nc ngoi m ti bit v yu nhc Phm Duy - ri ni li c tnh t dn tc v yu mn thay v qun ting Vit, ti chng mong g hn l cc th h tr trong nc c t do ca ht cc bn nhc m th h chng ti khng c php ht ny. Tc cho php pht hnh cc bi ht tip theo cng nh s i x vi nhc s, do , cng l mt trong vi thc o ca ti trong vic ci m v sinh hot vn ngh ca nh nuc Vit Nam. nng cao trnh thng thc nhc Mt ln vo thm th vin Huntington Library thuc thnh ph Huntington Beach, California, ti t m xem h c nhng sch ting Vit no, v thng thng cc thnh ph thuc Qun Cam u c t sch ting Vit dnh cho c gi Vit ng. Ti khng th tin c mt ti, hai quyn sch dy cm, mi quyn c trn di mt ngn trang, ni v s nghip ca cu tng thng Bill Clinton v ng kim b trng ngoi giao Hoa K, b Hillary Clinton trn k sch! Dont get me wrong, ti bit hai ngi ny ng l cc bc di non lp bin, v ti cng thy bn nh ci m nh th no c th in sch dch vi nhng lnh t ca quc gia mt thi c xem l khng i tri chung ny. iu ti mun ni l thay v in nhng sch nh vy, cc nh xut bn c th cho ngi i nghin cu ri xin giy php xut bn cc sch hay v cc loi hnh ngh thut khc, c phi b ch hn khng? Thay v than vn v mt nn m nhc ph thng ngho nn, ca t thiu sng to, chng ta c th lm mt vic l dch v in ra cc sch v qu gi v phng cch sng tc nhc, nhng ngi tr cha c iu kin i hc tp nc ngoi cng c th
bit c cc cch thc cn thit sng tc mt bn nhc. Ti c mt danh sch ng phn Ti liu tham kho Mc B, gm mt s sch m ti cho l tinh hoa nht ca phng thc dy nhc trn th gii hin nay bn c tham kho thm. Nhn y ti cng xin c gii thiu n cc bn yu nhc mt quyn sch rt kinh in v b ch hc hi, l quyn Sng Tc Mt Bi Nhc Ph Thng ca c nhc s Hong Thi Th, do nh sch Khai Tr pht hnh khong nm 1955. Ti c c bn copy ca quyn sch ny do mt ln tnh c mua c ti hiu sch Vn Khoa trong khu Phc Lc Th thuc Tiu Saigon, California. iu ng k nht i vi ti l sch dch li y cc thut ng m nhc t Php ng sang Vit ng, lm khi ti tm khng ra mt thut ng tng ng sau khi tham kho cc sch Anh ng, ti gi quyn Sng Tc l thy ngay. Sch dy rt k lng cc phng thc sng tc rt bi bn. Ti hy vng cc nh xut bn trong nc s tm cch lin h vi gia nh nhc s Hong Thi Th xin php ti bn quyn sch qu bu ny. Mt cch na nng cao trnh thng thc nhc l a con em chng ta i hc cc lp hc nhc. C con gi ca ti nm nay mi tui, ti cho chu i hc thm dng cm mi cui tun. Chu va thi u bc hai (trn tng s mi bc) ca k thi hng nm ca Hi Gio Vin m Nhc California. Ngoi vic thi thc hnh trn dng cm, chu cn phi hc l thuyt nhc na. Trong bi thi vit, chu phi bit 5 du ging th thuc thang m no, 6 du thng th sao? Chu phi nhn mt bn nhc ri tr li l t nt ny ln nt kia l qung my, hoc nt cui ca on nhc th thuc giai kt no, perfect cadence (giai kt trn), hay l imperfect cadence (giai kt gy)! Khi xa ti hc nhc Saigon, thy n nh km, v chng h c mt cuc thi no, nn ti cng ch bit ti thuc vo bc my. Nay th ti bit ri, ti thuc bc hai, v tm nm na, khi con gi ti hc xong trung hc th ti s ln bc mi v l thuyt nhc, v phi hc theo vi chu . iu ti mun ni y l cc bc ph huynh phi chu kh cho con em i hc thm nhc hay cc loi hnh ngh thut khc, con em c th cm th v appreciate nhng tc phm ngh thut , chng c mt thi tng knh vi ngh s, khi hiu h phi hy sinh i sng c nhn v iu ting d lun phng s ngh thut nh th no. Ti bit l cho d ti c m nhc n cch my i na, ti cng khng th b job m chuyn qua vit nhc ton thi gian, v ly u ra tin nui con ci vi ci income khng thng xuyn y nu c?
Nhng bn tho v bi ht chp tay ca nhc s Sau nhng ln c bi ca nh nhc hc George Etienne Gauthier v cc bn hp ph vit trn giy ca nhc s Phm Duy, ti u t m v tic nui v sinh sau mun, khng thy c ti mt bi. Ti xin ng li nguyn vn on vn y: i vi nhng ai bit c nhc th s nghin cu cn thn mt bn hp ph ca Phm Duy cho thy thm mt bng chng na, nu cn, rng phn nhiu cc khc iu y va l kt qu ca cm hng, va l kt qu ca cng phu. Thc ra s kt hp diu k ca l tr v tnh cm ni Phm Duys kt hp lm cho thin ti khc vi th ti nng thng thngs kt hp y nhn vo giy cng nhn ra c nh l nghe bng tai. Nu mun thu hiu n ni n chn ci lun l tim tng ln lao ng trong rt nhiu tc phm ca ngi nhc s y, trc ht phi xt n bn nhc vit trn giy. Mt cch tm hiu c th soi sng v pht gic c nhiu b n trong ngh thut khc iu ca Phm Duy. S thc th nghin cu mt bn hp ph ca Phm Duy l xem ngh s lm vic, theo di ngh s trong b thut luyn kim qua cch son nhc. Nhn tin cng nn ghi nhn cng phu thn trng ca Phm Duy trong vic chp cc khc iu ca mnh. T khi ti bt u ngnh nhc hc n nay, mt ti xem qua hng trm bn hp ph, hoc nh n hoc ht, vy m t khi ti trng thy nhng bn hp ph c vit k cng nh ca Phm Duy. Bn vit r rng v chnh xc mt cch kiu mu, nhng hp ph chng t rng nt nhc trong tm t hon ton ng ho vi nt nhc trn giy. Tht l tc gi ca cc trng ca c ti vit nhc diu xo. Hy xem k cc on nhc nh Ai V X Hu Th V, Ai i Trn Dm ng Trng, Nc Non Ngn Dm Ra i, M Xinh p, Nhng Dng Sng Chia R, Chp B Ma Ngun, hy xem k cc bn hp ph ca o Ca Mt, o Ca Bn, o Ca Nm v o Ca By, hy xem cc bn hp ph trong hng chc ca khc khc... tht l tuyt diu. Nht l tht ng cho ta hc hi. Mi nhp, mi nt nhc, mi du lng, tt c u c ghi r rng, chnh xc, t m, bt c on nhc kh khn ra sao. y thc s phi ni l c mt khoa hc vit nhc, nhng li phi nhn mnh rng khoa hc c quan trng n u th i vi Phm Duy n vn khng bao gi l mt cu cnh. Tri li, ni mi tc phm, chnh khoa hc phc v cho s ph din ngh thut, chnh khoa hc phc v cho nhc v khng c mc ch no khc hn l ghi cho tht chnh xc kha cnh bt tr v bin o ca nhc . Vy nu xy ra trng hp khc iu ca Phm Duy b trnh by km st t nhiu, th khng th li cho nhng khuyt
im hay nhng s mp m ni bn vit ca tc gi, bi v l gin d l khng h c nhng ci bao gi. Thc ra, ni v chuyn trnh by, c th ni rng i khi kin ca Phm Duy gn vi Maurice Ravel v Igor Stravinski vn cng l nhng nhc s rt cn thn trong vic ghi nhc trn bn tho, v mun rng ngi ta ng nn ''trnh by'' tc phm ca h m ch nn ''chi ng nhng g c vit thi''. Khi ang son bi vit ny, ti th hi nhc s bng in th xem ng cn gi c bn tho no khng, th may qu, ng c c nhng ngi hm m tng li hai nhc cnh l Chc N V Tri (ni dung i thoi Nguyn Thnh Chu) v Mu Tm Hoa Trinh N (son theo v li ca Kin Giang). Ti xin mn php ng li vi trang ca hai nhc cnh , bn c c dp cng xem. Xin cm n nhc s gi ti hai nhc cnh ny, cng nh xin cm n ngi hm m nhc cha quen nhng rt gn gi ny. Phn ln cc bi nhc, ng u ng trn bo Sng Di Min Nam, k c hai bn chp tay ca hai Trng Ca Con ng Ci Quan v M Vit Nam, m nay chnh ng cng khng cn gi li c na. Nu ai c bn , xin vui lng scan li v gi cho ti in th imfine02@yahoo.com ti c th chuyn li cho nhc s. y l mt trang bn tho ca nhc cnh Mu Tm Hoa Trinh N. R rt nht l cch nhc s to cung nhc cho nhc khc, iu rt t thy trong cc bn in in t xut bn ti hi ngoi.
Trang 136
V y l nhc khc cui ca nhc cnh Chc N V Tri. Ti thy cch vit tng nt mc n (eight note) tht l bng by, nht l cu cui Nc mt ha ht cm, khi cung nhc i xung, nhng ci mc cng i xung theo.
Sau y l mt li bnh phm rt xc ng khc ca nh nhc hc Gauthier, cng kt thc cho lot bi vit Mt Ngi Gia N i v Ngh Thut ca Phm Duy ca ng: Thng khi, bn di mi bi chp tay, bn cnh tn k ca mnh, ngh s v hnh mt chic l, i khi mt bng hoa. Ti ngh rng Phm Duy t xem nh mt thn cy v mi ln ng sng to mt tc phm, c phn no ging nh mt chic l ri khi cnh cy. Khi ma thu qua i, cy i th Phm Duy s gn tr tri, nhng di gc cy, chng ta s
c ngm mt tm thm l p nht ! Tuy nhin, khi ma ng n, th cy i th Phm Duy s khng cht. C th n s ch thip ng. ch i mt ma xun mi. Vi tng mn t Gauthier, ti xin kt thc bi vit ny vi nim hy vng mt ngy khng xa, ton b tm thm l ca nhc s Phm Duy s c cho php lu hnh rng ri cng nh c ca ht trong ton ci Vit Nam, vi nhng bnh phm, khen ch, yu, ght, v.v. v v.v. v nh th, ngy tr v ca ng mi hon ton c ngha. Ti xin c by t ni y lng bit n su xa n nhc s Phm Duy, khng ngi b cht thi gian qu bu tr li in th rt k lng nhng cu hi v nhc v cch thc sng tc trong nhc ca ng. Xin cm n nh vn L Hu b th gi xem cc bn tho ca tiu lun v gp nhiu kin qu bu phn vit v nhc ca tiu lun c r ngha hn, cng nhng kin khc ton bi vit c thm phn mch lc. Sau cng, xin cm n bn c b th gi xem tiu lun ny, v xin hn gp li trong tiu lun ti - ni theo nh mt bi nhc Top 100 ca nhc s, ti cn yu nhc Phm Duy, ti cvit v nhc Phm Duy, mt ti khng bao gi cn. Hc Tr Vit ti Tiu Sign, California Hon tt trung tun thng 6/2009
Trang 138
Ti Liu Tham Kho A Sch v ti liu ca nhc s Phm Duy

[1] Hi K I, II, III, v IV PDC Productions (B IV cha c in thnh sch.) [2] Ngn Li Ca PDC Productions [3] Ngn Li Ca Khc http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=uxDV4K2w43sY8hh58hy0GQ%3d%3d [4] ng V Dn Ca, Xun Thu 1990. [5] Ht L, Mt Loi Ca D Thng http://phamduy2000.com/index.php?Module=Content&Action=blogCategory&id=114&I temid=18 [6] Mt s in th gia nhc s v c nhn ti.
B Ti liu lin quan n sng tc nhc - t liu v nhc Phm Duy

[1] Sng Tc Mt Bi Nhc Ph Thng (K thut ha m v lut sng tc), Hong Thi Th Nh Sch Khai Tr, 1955. [2] Melody in Songwriting, Jack Perricone - Berklee Press 2000. [3] Song writing: Essential Guide to Lyric Form and Structure, Pat Pattison - Berklee Press 1991. [4] Songwriting: Essential Guide to Rhyming, Pat Pattison - Berklee Press 1991. [5] The Songwriters Workshop: Melody, Jimmy Kachulis Berklee Press 2003. [6] Reharmonization Techniques, Randy Felts Berklee Press 2007. [7] Writing music for hit songs, Jai Josefs. Schrirmer Books 1996. [8] Song Writing: A Complete Guide to the Craft, Stephen Citron 1985. [9] Bn v k thut vit nhc trong vi ca khc Phm Duy, Phm Quang Tun http://www.tuanpham.org/nhacphamduy.htm [10] Ngh thut ph nhc ca Phm Duy, Phm Quang Tun http://www.tuanpham.org/photho.htm [11] Ngy tr v ca Phm Duy trong bi cnh m nhc Vit Nam, Phm Quang
Tun http://www.tuanpham.org/PDtrove.htm [12] Phm Duy, Ti Cn Yu, Ti C Yu, L Hu http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=YfJ8JwQrLCEaZgUDhev7hQ%3d%3d [13] Phm Duy Vi Ngn Li Ca, Nguyn Sa. (trong lot bi vit v th ph nhc ng trn TH K 21) [14] Na Th K Phm Duy, Xun V. Xem trn lin mng ti link sau: http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=dxVs3cW%2b1isyiV0PBZMnVA%3d% 3d [15] Mt Ngi Gia N i v Ngh Thut ca Phm Duy, Georges Etienne Gauthier, b kho cu ng trn bo Bch Khoa trc 1975. Xem trn lin mng ti link sau: http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=FwJu3JbLceEt5d3CadGVEw%3d%3d [16] Phm Duy Cn Ni Bun, T T - Vn S Hc 1971.
C Cc ti liu khc
[1] The Disaster known as Visual Basic, Dermot Hogan, Trong bi c on Microsoft is missing over a billion dollars of upgrade revenue and it seems that VB6 users arent upgrading to VB .NET at all or are moving to C#. http://www.bitwisemag.com/copy/bytegeist/bytegeist7.html [2] The Songwriting Secrets of The Beatles, Dominic Pedler Omnibus Press 2003. Xem th y. http://books.google.com/books?id=fts1uK4ceJ8C&dq=songwriting+secrets+of+the+beatl es&printsec=frontcover&source=bn&hl=en&ei=brgtSpLiKbVlQfCutzfCg&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=8 [3] Twilight of the Gods: The Music of the Beatles, Wilfred Mellers. [4] Revolution In The Head, Ian MacDonald [5] Alan W. Pollacks Notes on ... Series Mt nghin cu v nhc thut rt k lng ton b cc bn nhc ca The Beatles, xem trn mng y: http://www.icce.rug.nl/~soundscapes/DATABASES/AWP/awp-notes_on.shtml [6] The Songs of John Lennon: The Beatles Years, John Stevens Berklee Press. Xem th mt bi ng ta phn tch link di. Nhng bi vit trc ca ti v cc khc iu Phm Duy chu nh hng t cch phn tch cc bi nhc ca quyn sch ny. http://akamai.www.berkleemusic.com/assets/display/760681/berklee_hard_days_night_a nalysis.pdf
D - Cc bi vit ng v nhc thut Phm Duy ca ti trn lin mng:

[1] Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Ca Khc "Hoa Rng Ven Sng" ca Nhc S Phm Duy http://www.dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=FpnbnB9rg73quvcqjUuhdg%3d% 3d [2] Tm Hiu Tinh Yu Trong Ngh Thut Sng Tc Nhc Ca Nhc S Phm Duy http://www.dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=B1Jufvv816lfpC659Q2f3A%3d%3 d [3] Nhn Nghe "Tnh Ca" http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=3Cp21Way6uEzRrbaSL71Zw%3d%3d [4] Tm Hiu Ngh Thut Sng Tc Nhc Qua Nhc Phm Nghn Trng Xa Cch Ca Nhc S Phm Duy http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=uB%2fHLFkafBEW8VxWojlT2g%3d% 3d [5] Tn Mn V Nhc Phm Nng Chiu Rc R Ca Nhc S Phm Duy http://dactrung.net/baiviet/noidung.aspx?BaiID=OftiywnhldUVsCmqG%2bBBxg%3d%3 d
Trang 141
Ph Lc 1 Bng Phn Loi Mt S Tit Tu ca Nhp Tit tu #1 #2 #3 #4 #5 #6 Cng thc Th d

Xun Th (tnh / xun chm / n m / qua ) Cnh Hoa Trng (mt / n chim tc / trng ), Chuyn Tnh Bun (nm / nm ri khng / gp ) Khi Tnh Trng Chi (/m nm / xa khi / cung n ) hay trong Ting Thu, u c ch u nm vo nhp mnh. Cn Cht G Nh, D Lai Hng, M Khc, Ngm Ngi, Thuyn Vin X, Nu Mt Mai Em S Qua i, v.v. K Nim (cho / ti li ngy / no ) mt cch s dng lin ba Chiu V Trn Sng (chiu / bung trn dng sng Cu / Long) mt cch s dng lin ba khc m Xun (/ m qua say ting / n ) nhn mnh ch m v n, ch khng ch qua. Ngi V (m c hay chng con / v )
#7
#8 #9 #10 #11
Tm S Gi V u (ngoi /y tri xun /lnh ) Tin Em (ln / xe tin em / i )
Trang 142
Ph Lc 2 Mt Trm Tnh Khc Ca Mt i Ngi (do Hoctro chn la v ph bin trn lin mng)
1. o Anh St Ch ng T (Th: Hu Loan) 2. Bi Ca Sao 3. Bn Cu Bin Gii 4. Bn Ni Bn N (Th: Cung Trm Tng) 5. Cnh Hoa Trng 6. Cy n B Qun 7. Chiu V Trn Sng 8. Ch Cui 9. Chuyn Tnh Bun (Th: Phm Vn Bnh) 10. C Hng 11. Cn Cht G Nh (Th: V Hu nh) 12. Con ng Tnh Ta i 13. Cn G Na u 14. D Lai Hng 15. m Xun 16. Ai 17. a Em Tm ng Hoa Vng (Th: Phm Thin Th) 18. ng B Em Mt Mnh (Th: Minh c Hoi Trinh) 19. ng Xa Nhau 20. ng Chiu L Rng 21. ng Em i 22. Em Hin Nh Ma Soeur (Th: Nguyn Tt Nhin) 23. Em L Cha Ny (Th: Phm Thin Th) 24. Gnh La 25. Git Ngi Trong Mng 26. Gi Thong m H 27. Git Ma Trn L 28. Gi Em L a Hoa Su (Th: Phm Thin Th ) 29. H Hng 30. Hy Yu Chng (Th: Nguyn Tt Nhin) 31. Hn Em Nm 2000 32. Hn H 33. Hoa Rng Ven Sng (Th: Lu Trng L) 34. Hoa Xun 35. Khi Ti V (Th: Kim Tun) 36. Khi Tnh Trng Chi 37. Kip No C Yu Nhau (Th: Hoi Trinh) 38. Kip Sau (Th: Cung Trm Tng) 39. K Nim 40. K Vt Cho Em (Th: Linh Phng) 41. L Diu Bng (Th: Hong Cm) 42. Lm Sao M Qun c (Th: Nguyn Tn Pht)
43. M Trng Dng 44. M Khc (Th: Xun Diu) 45. Mng Du 46. Ma Thu Cht (Th: Guillaume Apollinaire) 47. Ma Thu Paris (Th: Cung Trm Tng) 48. Ma Xun Yu Em (Th: Qu Ton) 49. Nng Chiu Rc R 50. Nu Mt Mai Em S Qua i 51. Ngm Ngi (Th: Huy Cn) 52. Ngy Chng Mnh 53. Ngy Em Hai Mi Tui 54. Ngy Thng H 55. Ngy Tr V 56. Ngy Xa Hong Th (Th: Phm Thin Th) 57. Nghn Nm Vn Cha Qun 58. Nghn Thu 59. Nghn Trng Xa Cch 60. Ngi V 61. Nha Trang Ngy V 62. Nh Ngi Ra i 63. N Tm Xun 64. Nc Mt Ma Thu 65. Nc Mt Ri 66. Nc Non Ngn Dm Ra i 67. Nng Chiu 68. Phng Yu 69. Qu Ngho (Bao Gi Anh Ly c n Ty) 70. Ri y Anh S a Em V Nh 71. T n i 72. Tm S Gi V u (Th: L Minh Ngc) 73. Th Nh Git Ma (Th: Nguyn Tt Nhin) 74. Thu Ca iu Ru n (Th: Paul Verlaine) 75. Thng Ai Nh Ai 76. Thng Tnh Ca 77. Thuyn Vin X (Th: Huyn Chi) 78. Tin Em (Th: Cung Trm Tng) 79. Ting n Ti 80. Ting So Thin Thai (Th: Th L) 81. Ting Thu (Th: Lu Trng L) 82. Tm Nhau 83. Tnh Ca 84. Tnh Cm (Th: Hong Cm) 85. Tnh Hoi Hng 86. Tc Mai Si Vn Si Di 87. Ti Cn Yu Ti C Yu 88. Ti ang M Gic Mng Di (Th: L Lan) 89. Tr Li Em Yu 90. Trn i Xun
91. Tui Mng M 92. Tui Ngc 93. Tui Thn Tin 94. V Min Trung 95. Vt Su (Th: Nguyn Sa) 96. Vin Du 97. Vit Nam! Vit Nam! 98. Xun Ca 99. Xun Th 100. Yu L Cht Trong Lng
Trang 145
Tm Hiu V Tin Trnh Ha m Trong Nhc Phm Duy

tip tc cng vic tm hiu ngh thut sng tc nhc qua dng nhc Phm Duy - khng ngoi mc ch trc nht l t tm li gii p cho mt s bn khon v nhc thut ca ng, ri vit xung cng hin n bn c nhng li gii y ti th i tm cc mu s chung khc ca gamme phamduyrienne. Cho ti tiu lun mi nht ny, ti tm thy nhng yu t cn bn trong nhc Phm Duy nh sau: 1. Ly dn ca v nhc ng cung l cn bn chnh pht trin cu nhc, 2. S dng mt hay nhiu nhc khc nhau (ty theo ni dung) to mt on nhc, khi th song song, khi th tng phn, v cc nhc tng tc vi nhau, 3. Xy dng cc kin trc nhc (song systems) thch hp vi tng bi ht ni ring, v tng chng khc ni chung - chng khc N Ca c cu trc nhc rt n gin, trong khi dng nhc tnh cm tnh th rt phc tp, 4. Ch n s kt hp mt thit gia nhc v li (prosody) cho kt qu (final effects) ca khc iu thnh mt cp s nhn hoc ly tha x ca hai bin s (z = xy hay z = y ), thay v ch l cp s cng (z = y + x), v 5. S dng rt nhun nhuyn cc k thut vit nhc cn bn (nh gii thiu trong phn Pht trin mt cu nhc thnh on nhc ca tiu lun trc.) Sau khi xem i xem li bn in in t (ti va gi ln lin mng ngy 16/6) tm thm li chnh t, ti cht ng ra mt nn mng khc hin hu gn nh sut ton b s nghip vit nhc ca nhc s. l vic nhc s: 6. Lun lun c mt s sp xp tin trnh ha m (chord progression) ca khc iu cng lc ang sng tc khc iu y (cng lc: simultaneously, in parallel.) lm r hn tnh cht mi ny, ti s i tht chm trong mch suy ngh ca ti, t lc bt u nghi ng, cho ti lc chc nh bp v s c mt ca mt nn mng tin trnh ha m trong hu ht cc khc iu Phm Duy.
Theo nh ti thy, cc khc iu nhc Phm Duy t thn l nhng giai iu c lp (independent melodies), hiu theo ngha l nu chng c ht ln, th nghe rt c sc ri, m khng cn phi c mt nhc c no nh guitar hay dng cm i km din t thm phn ha m ca giai iu . y l nh hng trc tip ca vic sng tc theo nhc ng cung, v t thn chng khng c mt h thng l thuyt ha m nh ty phng, m n gin ch l nhng iu ru, cu h m nhc s sng v th t nhin nh kh tri khi i chu du cng gnh nhc c Huy t Bc vo Nam trong nhiu nm rng r. Xin ni thm, khi ni cc giai iu Phm Duy thi k u u l nhng giai iu c lp, khng c ngha l nhng giai iu ph thuc (dependent melodies) l khng c sc, ch n thun l chng phi c ht vi nhc c i km. V loi giai iu th hai ny khng c trong nhc Phm Duy lc y, ti xin a ra mt th d khc l nhc phm One Note Samba ca Antonio Carlos Jobim v Johnny Mercer, trong c cu nhc u ch dng mt nt Sol, nhng tit tu v ha m ph ha rt c sc. Nhng giai iu c lp trong nhc Phm Duy thy r nht trong thi k khng chin, khi ng bt u to dng sc thi ring cho gamme phamduyrienne ca ng. Nu bn c dp c bi phn tch ngn ngi ca nhc phm Nh Ngi Thng Binh - mt trong vi phn tch him hoi m nhc s lm vi ch : i vi mt ngi sng tc, s trng by l li lm vic ca mnh lm khi l mt vic qu tha v v ch. Nhng v l do ti mun dn dt tui tr i vo ng li son dn ca Vit Nam cho nn ti phi phn tch cn k nhc thut m ti s dng by lu nay. (ng V Dn Ca Xun Thu xut bn, 1990) th bn s thy nhc s bt u s dng rt nhiu cc h thng chuyn cung cho nhc ca ng bay ra khi ci ci ca nm nt nhc. Nh vit r trong bi Tm Hiu Tinh Yu, vi ngh thut s dng chuyn cung trong nhc ng cung, nhc s lm bt ra nhiu nt nhc mi lm giai iu phong ph thm rt nhiu. Tuy nhin y ch l phn pht trin giai iu, ta cha thy xut hin mt tin trnh ha m trong khi sng tc nhc ca nhc s giai on ny. Cho ti khi nhc s sang Php hc thm v nhc. Sau y l trch on trong in th ring, khi nhc s chia x vi ti nhng hi c ca ng v sng tc nhc v s hnh thnh cc khc iu: Trc khi i hc v S Thnh Hnh V Bin Hnh ca Ng Cung (La Formation et les Tranformations du pentatonique) Php,
ti v tnh sng tc nhng bi ht (t Nh Ngi Thng Binh ti V Min Trung) vi gn nh tt c nhng nguyn l m cc ging s h thng ha h ti. D rng ti khng hc c g nhiu trong nhng tuyt phm ca trng phi classic hay neo-classic u chu sau khi hc ni Gio S Lopez v composition, contrepoint, fugue v.v (Trn Vn Kh lc rt c sau khi nghe ti ni th) nhng ti nh nhng ngy nghe ging Vin Nhc Hc m vng lng i vo vic sng to nhng giai iu Vit Nam. Sau khi c on trn, cng vi c k Ph lc 1 v nghe ton b cc nhc phm ca ng trong thi khng chin, chc bn s ng vi ti rng cha c mt du vt r rt ca mt tin trnh ha m trong nhc Phm Duy trong giai on trc khi nhc s sang Php du hc. Ta cng cha thy mt du vt ca mt tin trnh ha m ly k phc tp nh trong C Hng m ti phn tch bi trc ( cui phn Pht trin nhiu on nhc thnh mt nhc phm.) Nh ti c ni trang u tiu lun ny, khi xem i xem li bn in u tin, c bit l on phn tch nhc khc C Hng, ti nhn thc r rt rng sng tc nhc phm ny, chc chn nhc s phi ngi xung v rnh mch l trnh bn bc, cng vi tin trnh ha m, c th chuyn bi nhc t mt du thng thnh bn du thng, ri cha dosage, phi boost thm mt chuyn cung khc t E trng sang A trng ri tin thng n E trng nt M. (Xin xem li tht k on vit .) Sau khi ln nt M, nhc s vit mt tin trnh ha m vi bass i xung, rt ph hp (prosody) vi ci s th dc cng nh release sau khi t n ci climax M trong nhc, cng nh n ci tn cng hoan ca trong ca t cng ta ln ni cao thanh thanh. y ta thy mt s phi hp tuyt diu gia ca t, giai iu, v mt yu t th ba ha m - m ti ch vi ln nhc ti trc y khi bn v prosody v thut chuyn cung.
S d ti gi l ha m vi bass i xung, v cc hp m ng khng ng n iu y, nhng nu tinh vi ci clue Emaj7 ta c th thy ngay:

Em i: hp m E trng, nt cao nht l Mi y cn i di: hp m Emaj7 (Mi Sol# Si Re#), nt cao nht l Re#, Nh bao: hp m A trng (La Do# Mi), nt qung ba l Do#, nhiu mng i: hp m E trng (Mi Sol# Si), nt qung nm l Si, Nghing nghing: hp m B trng (Si Re# Fa#), nt ch m tip tc l Si, nghe mt tri: hp m B7 (Si Re# Fa# La), nt qung 7 l La, Yu ng: hp m E l hp m ch ca thang m vi 4 du thng, tc l tr v nh vi nt Mi. Bn thy , tin trnh ha m l mt bass tng nt i xung ca thang m Mi trng: Mi -> Re# -> Do# -> Si -> Si -> La -> Mi. Thc vy, ngay sau khi nhc s tr v nc chng ta thy bt u c s chuyn bin v khc bit ca giai iu Phm Duy so vi cc khc iu trc . Trong Tnh Hoi Hng hoc Tnh Ca, hay trc nh Nh Ngi Thng Binh, Cy n B Qun, ri n m Xun v Cnh Hoa Trng, v.v. chng ta thy cc khc iu tuy ht sc trng thnh trong cung cch thit lp v lm ch cc kin trc nhc, nhng chng cha m nt du vt ca mt cng hng ty phng trong . Nhng sau th khc, bt u vi Chiu V Trn Sng, Thng Tnh Ca, Tm Nhau, Cho Nhau, ng Xa Nhau, v nht l trong cc khc iu son theo th Cung Trm Tng nh Ma Thu Paris, Tin Em, Bn Ni Bn N, ta thy nhc nhanh chng tip thu cc c im ca nhc ty phng, tin trnh ha m c mt du n r nt hn trong cch pht trin cu nhc ln on nhc. Ly Chiu V Trn Sng (sng tc nm 1956) lm th d chng hn. Ngay t cu u, nhc mang m du n ca mt tin trnh ha m Cm -> F7 ->Cm ->F7 ->Cm, ri cu th hai l mt nhc li ca tin trnh , ch khc l tin trnh c chuyn dch ln thnh Ab -> Bb ->Ab -> Bb ->G7 >Eb.
Trang 149
Thay v s dng mt th o ca ng cung no nh trong cc nhc phm ca giai on truc, nhc s Phm Duy bt u s dng php chuyn dch theo ha m ty phng trong hai cu trn. iu ny khng c ngha l ng t b ng li sng tc nhc ng cung v dn ca mi - ngc li l ng khc - nhng ta thy t nay trong b ngh (toolbox) m ng s dng luyn kim c thm mt cy ba t nng cn khc, l sng tc theo mt tin trnh hoch nh, vi nn tng ha m lm cn bn cho giai iu bn trn. Khi hai cch pht trin giai iu ng cung v tht cung - tng tc vi nhau, chng s to ra nhng kt qu cng khng km phn tuyt diu, chng hn nh trong khc iu o Anh St Ch ng T, nh ti trnh by trong mt bi vit trc. Tr li vi cch s dng tin trnh ha m trong nhc. Ti thy c rt nhiu th d, mt s c cp n trong cc tiu lun trc nh C Hng, nay vi cch hiu ca sng tc nhc trn nn ca mt tin trnh ha m, th soi sng hn rt nhiu ti sao cung nhc li phi thay i nh vy ph hp vi tin trnh. on C ca khc iu Hoa Rng Ven Sng (son nm 1958) l mt th d khc, khi nhc s ch dng mt secondary dominant (F#7 -> Bm) trong tin trnh m nhc, r rng y l mt nh hng ch c trong nhc ty phng. (Xin xem thm tiu lun ca ti v phn tch Hoa Rng Ven Sng.) Hy th tm hiu mt th d hon ton mi khc, l nhc phm Phng Yu, son nm 1970. Trong khi phin khc l nhng tin trnh ha m nh, vi cc cui cu bao gi cng lun qun quanh hp m ch Gm v nt Sol,
tt nhin l do sp t ni ln ci tnh yu tuyt vng nh con dun ngc ln tri, qun tr trong tm tng: Yu ngi nh l chiu ng, Nh my hng cha tm, Nh con chim khc trong lng, Nh cn ging m h, Tnh ta nc n ( ) canh khuya Yu ngi nh sui cun rng su, Nh con tu say gi, Nh con dun ngc ln tri Yu trng sao vi vi, Lm sao ni c tnh ti?
Th trong ip khc, tt cc nhng dn nn, qun tr y c n bng bng cch chuyn cung sang m giai trng song song l G trng, tc l t 2 nt gim thnh mt nt thng. Yu ngi, yu Phng, Yu hoa u ma, Yu mu rc r, Yu em m la, Yu bng ting ni n s
Trang 151
Ta thy, thay v chuyn t hp m ny sang hp m khc nh trong phin khc, trong ip khc nhc s cho phn ha m ngh ngi lin hai trng canh, giai iu c th lt t c ci n bng ca cu tn thn Yu ngi, yu Phng, Yu hoa u ma, ta nh l mt t ph ca ht mm, vt qua t tip nhn nh sng mt tri cng nh kh tri th. Cui cu li cn mt chuyn cung nhanh l sang hp m Ab vi hai nt Mib Mib to ra mt ting ni tuy mi l, nhng rt n s (v li quay tr v hai nt Re Re v ch m G trng) Hai ch n s ny lm ti lin tng n nhc phm Chng Dng S v Con Nga Vng ti c nhc qua tiu lun trc, khi ci s tht hnh phc c u xa u m phi i tm? Ci s tht y ch quanh ta thi, n hin r ra trong o hoa u ma, trong ting ni n s, trong cn ma dt d. Ma dt d l phi ri, v ma u ma h, nn mi c cu tn thn l Yu lun c hoa ln ngi tn Phng! ng vy , yu ngi tn Phng, ri yu lun cy phng v vi mu hoa thm rc r u h. Sao m tng phn vi li nhc tuyt vng l chiu ng phin khc n nh vy? Tr li vi ci prosody trong ch n s, ci s tht sp nga hnh phckh au ca mt ng xu y chng c cch no th hin r nt hn bng cch chuyn t cung th sang cung trng (Gm sang G u ip khc), hoc l hai nt cch nhau mt bn cung Mib v Re nh ta va thy. Suy ngh ngn v Phng Yu ca ti kt thc bi vit ngn v s kin to mt giai iu thng qua vic sp t k lng v ha m ca nhc s Phm Duy. y ch l bi vit gii thiu u tin v tin trnh ha m nh mt gia v khng th thiu trong tng khc iu Phm Duy. Bn s thy t bi tiu lun ny tr i ti s nhn nh mt bn nhc vi thm phn tin trnh ha m, ngoi cc nhn xt thng thy khc. Nh ni trn, ti km thm mt in th ca nhc s gi tr li khi hi ng nu c th, ghi li t hi c v cch thc sng tc nhc ca ng cng nhng k nim vui bun ca tng nhc phm. Xin chc nhc s mt ngy L n Cha (Fathers Day) tht vui ti v trn trng mi bn c cng xem in th ca ng. Vit xong ngy Fathers Day 21 thng Su 2009 Hc Tr
Trang 152
Ph Lc
Sau y l in th tr li ca nhc s Phm Duy khi c ti ng mun hc hi tm hiu k lng v s pht trin giai iu ca ng trong thi khng chin.
Pht Trin Giai iu

Khi mi khi s vit nhc, ti cha c mt hng i no trong sng tc. Nt nhc (melody) hay nhc (motif) ca ti ch gin d l s ty hng ph nhc nhng cu th mi (C Hi M) hoc cu th t do hay lc bt (Gm Trng S, Cy n B Qun)... V phi theo prosody ca th nn tit iu cng n s, d c chia on khc nhau trong c cu.
Ti v tnh chn mt h thng m giai ng cung ph nhc, cho nn trong on 1 ca C Hi M, motif l nt nhc i xung fa mi re do, c repetition v imitation i ln sol mi do fa... giai iu nm trong mt h thng ng cung c nt ging :
Fa sol la do re mi (mib) hay Do re mi (mib) fa sol la

V cu phong, tit tu trong on 1 phi l Lento : chm chm, k l, lng mn. Ch : ch v -- trong cu kh tri trong sng v m i -- c gim xung na cung, gy s m i, m mng.
Trong on 2 ny, giai iu nm trong ng cung do re fa sol la vi 2 chuyn h fa sol lab do re mib (hai cung sau khng dng n) v fa
sol sib do re.
Tit tu phi c s hot ng (mouvemented), nhn nhp, on ... v l cuc tn tnh ca Nguyn Bnh/Phm Duy vi c sn n...
on 3 vn l nhc modal do re fa sol la v do reb fa sol lab Nt nhc phi bun v c hi m khng tr li... c bit u c sn n ngi Mng khng hiu ting Vit cho nn c lng thinh l qu ng !
Qua ti nhng bi sau nh Gm Trng S, Cy n B Qun, giai iu ca ti vn cha phi l gamme phamduyrienne, ti son theo gamme diatonique c ch th (tonal), vi ging re mineur (ton re th) m ai cng dng, k t L Thng, ng Th Phong, Vn Cao, Nhun v.v...
Cng trong li vit nhc nh vy, ti s c thm Chinh Ph Ca, Chin S V Danh v.v... Khi son Cy n B Qun th ti mun to ra mt gamme ca ring mnh, nht l ton bi l th lc bt, c thm nhng cu ly tnh tang tnh tnh tnh tang cho cu nhc khng nm cht trong ci khung lc bt : ta/ta t/t ta/- ta/t ta/t t/ta ta/t... on gia khng cn l th lc bt nn prosody cng thay i.
Trang 155
Cho ti khi (1947) ti quyt nh son DN CA MI th mi li ra ci gamme phamduyrienne m ti to ra : l mt lot on khc m Nh Ngi Thng Binh l bi khi u vi nhc ng cung vi bn ln chuyn h :
Qua bi ny v nhng bi dn ca khng chin khc, ti ch a vo nhng motifs c m hng dn ca c (gi l melody signature). Nghe l thy trong c m hng ht h, ht cho, ru con, ht c l... L bi ht modal nhng vn c th l bi ht c tonalit vi 2 phn minor v major.
Loi dn ca mi sau ny s c nhng cu ht di hn trc, v d Ting Ht Sng L c on gia (ht theo ad libitum) :
Hi c con gi git ym bn b, Thuyn ti u bn sng L, Na m nghe ting qun th... th than!

an ny l MT cu ch khng phi l BA cu v r rng l ging ngm bng mc, sa mc... Cho ti khi ti son V Min Trung th mi thy motif hay melody ca Phm Duy l c hi th, rng ri, mnh mang v rt lyric (nn th) :
V min Trung ! Min thy dng bng da ngn thng Thuyn ngc sui sut mt dng sng... di i qu hng x dn gy i bng la, con sng xa, thnh ph c...
Vn l motif , nhng trong 2 periphrases sau y, phn melody c s thay i, ngha l giai iu sau l s pht trin (development) ca motif trc : Periphrase 2
Periphrase 1
V min Trung ! Ngi v y sng cng ngi dn La chinh chin chy bng thn lng iu tn m hm nao gi u bun trn sng vng C ting ht xao xuyn nh trng vng.
Sau l nhng motifs v giai iu di hi trong nhng bi Tnh Periphrase 4
Periphrase 3
Hoi Hng, Tnh Ca, V Chng Qu, Vin Du...

Tnh Hoi Hng
Qu hng ti, c con sng o xinh xn Nc tun trn ng vung vn

La thm cho hai ma Dn trong lng tri v khuya vng ting la m... Ti yu ting nc ti t khi mi ra i, ngi i M hin ru nhng cu xa vi i ! Ting ru mun i Chng l thanh nin mch sng khi trn lung cy Ni nng hin lnh nh thc vi khoai Nng l con gi nt na trong xm Nc da en rn vi n ci son.
Vin Du c mt motif c nhc li ti SU ln : V Chng Qu Tnh Ca
Ra khi Bit mt trng dng, bit tri mnh mng Bit i vin vng, bit ta hi hng Ra khi Thy lng phi phi, thy tnh th gii Thy mng ngy mai, thy nim tin mi Chi vi, Con thuyn trn sng khng ngui Bo bng x ti x lui, vng tay cho li Xa xi Hi ngi trong vin phng i Hn h nhau vin du thi, ln ng mi mi Ra i Nc tri bao la, ht cuc phong ba t lin u cng khng xa g Phiu du Khp no y , bng ngi say sa Thy hon cu m khc i Tnh Ca
Vin Du
Trang 158
Phn Tch Nhc Phm Chiu V Trn Sng
Trong chiu hng tip tc tm ti cch sng tc nhc qua vic phn tch mt tc phm, ln ny ti chn bn Chiu V Trn Sng ca nhc s Phm Duy, vit nm 1956. Ti cng c bit thch bi nhc vi phn ha tu ca nhc s Duy Cng trong a Nhc Tnh Phm Duy, trong nhng nt sang c ca giai iu v ha m u c th hin r nt, vi nhc c nhc i nhc li vi nhng bin i chord progression l tai gn cui bi nh nhng phn chiu (reflections) ca rng chiu trn sng nc, to cho ngi nghe c tht nhiu cm hng vi nhp suy ngh ring ca h. Trc ht, ti s th trnh by nhc thut ca Chiu V Trn Sng. Bn nhc ny dng ba nt ging, do ly Do th lm thang m chnh, theo nh ngha nhc Ty phng. Tuy nhin, theo nhc s Phm Duy v Phm Quang Tun, th bi ny dng thang m Cm6 - tc cung On lm thang m chnh, do c cm gic luyn tic [1]. Thang m ny dng cc nt Do Mib Fa Sol v La thng, ch khng c nt La ging nh trong thang m Do th. Nh bn s thy, bi ny dng nhiu La thng cng nh La ging, nhng trn ln nhau rt hi ha, do bn s thy bn nhc va mang m iu ty phng ln ng phng. Sau y l ln lt cc phn tch v nhc thut ca phin khc ri ip khc. Phin khc: Ngay t cu u ca phin khc, ta thy n mang dng dp trm hng, nghim trang. l v hai nt chnh l Do v Sol c dng lm nhc , ri lm tr ca tng phn on nh trong cu nhc. Chiu (Do) bung (Sol) Trn dng sng Cu Long (Sol) Nh mt cn c mong(Fa) i chiu(Do)
Trang 159
Ta thy cu trc ca cu i xng, v dng phn on 2/5/5/2 ch. Cung nhc khi u t Do, vn ln Sol, ri xung Fa v sau cng tr v Do. y l loi kt t IV sang I (plagal cadence) do khng c nhiu kch tnh v khng dng n bc V p m. Ton b cu nhc do hon chnh, khng c nhng y a ln n cao tro qua nhiu cu nhc, nh trong mt s cc nhc phm khc ca nhc s. Cch dng hp m F7 cho thy mt s sng to trong chord progression, v trong C th khng c hp m F7 m ch c Fm. Nhng chord ny nghe khng qu l tai, v c ht 4 nt nm trong ng m On, l Fa La Do v Mib. V cch pht trin giai iu, ta thy cu ny hon ton s dng l li pht trin ca lut vit nhc ng cung, tc l ch vit trong nhng nt mt th ca ng cung m thi. on ny, th c dng l th chnh Do Mib Fa Sol La. Bn hy nhn li on nhc thy cu nhc ch s dng mt trong nm nt trn m thi. Ti c ni r hn v cch vit nhc ny mt s bi trc y, nu bn ch cn google hai ch phamduy v hoctro l thy ngay. Sang cu nhc th hai, nhc s dng cu trc ca cu nhc trc, nhng ln ny chuyn ln mt th cao hn. im c bit l cu nhc li quay v s dng m giai Do th. Cc nt nhc, thay v dng theo ng cung phi l Mib Fa Sol La Do, th li s dng cc nt Sol Lab Sib Do Re, tc l ch quanh qun trong nm nt lin nhau ca thang m Do th m thi. Phn ha m, do vy s dng cc hp m trng Ab, Bb v Eb. Trong bi nhc, nhc s dng hp m G7 cui cu, nghe c v kch tnh, nhng trong bn ha tu, hp m c s dng li l Eb, do nghe sng sa v trang trng hn. V (Do) u (Do) i hng cy g rong(Do) Nghing mnh trn sng sng (Si) Yu kiu(Sol)
Cc nt nhc cui mi cu cng theo ng cch lm cu trc, l ch tr hai nt chnh l Do v Sol, ch tr c nt Si gn cui. Nt nhc vt ln
mt bt u cu, luyn ly ri t t chuyn v nt Sol, bc 5. Tuy nt ny l mt trong nhng nt n nh (Do Sol v Mib), nhng do t n nh hn Do, to nhc phm c th tr v li nt Do u cu ba. Cu nhc th ba khng g khc hn l mt s lp li ca cu mt, lm cu nhc y c nghe nhiu ln hn, to mt vt n ca cu nhc trong ngi nghe. Ti ht cui cu ny, bi nhc c mt cu trc rt cn i. Bun ti Khng v sao bng dng Theo ngang qu giang Thng chiu. Sau khi thnh gi nghe mt lot cc cn i nh trn, nhc s to mt s bin i v m thanh ln tit tu bng mt cu ngn cui on. Cu ny l mt cu tn thn gm c hai on nh, mi on 4 ch: Bi v thng nhiu Nn nh () Tnh Yu Cu ny mang tnh c th ca li h Nam b. Tuy cha c dp tm hiu tht su cc loi h ba min, nhng do sinh trng trong Nam, ti nghe rt quen thuc nn c th khng nh iu ny. Chnh ci ch () trong ngoc cng l ca s c th ht v ngu hng theo li Nam b ny thi, v thng thung ti ch gn cui l ngi Nam h thng h ngn nga nh vy.
V m thanh, thay v dng cc nt gn nhau trong ba cu trc, cu ny dng k thut ty phng ri cc nt ca Cm l Mib Sol Do i ln, ri dng ng hp m dng trc y l F7, ri cc nt y ln cao hn La Do Mib, ri luyn ly xung nt Do (5). Nu xem ht ton b phin khc, ta thy nhc phm c dng nhc i ln r rt, trong cu mt v cu ba ch quanh qun t nt Do (4) v Sol, nhng khi n cu cui tin ln nt Do (5), tc l mt trng canh cao hn.
Trang 161
Nhc phm do to nn dng v honh trng, v cng rt ph hp vi chnh ca bi nhc, khi to mt dng nhc chy thun chiu t sng ra bin. V cch phi hp ng ty, ta thy ba phn t ca phin khc dng thang m ng cung, ch c cu th hai l khng. Cc lut pht trin giai iu cng theo st. Tuy nhin khi cn phi thay i th tc gi cng khng ngn ngi, nh cu th t dng mt cu ri vi cc hp m Cm v F7 rt r nt ty phng, m vn l ng phng v cc nt ca hai hp m Cm v F7 u nm trong ng cung Do Mib Fa Sol La. Ch trch mt nhc s ngi Nga tn thn l nghe c trong bi c m hng ca nhc c in chu u, nhng cch luyn m, chuyn on li r nt m nhc ca Phong ng.[2] ip Khc Trong phn ip khc, c giai iu, cung nhc, cch pht trin cu v on, ln tit tu u hon ton khc phin khc. Trong khi phin khc gm nhng nt luyn ly trong phm vi hp nh gia Do (4) -Sol v Sol-Do (5), th u cu 2, nhc s dng nhiu nt Do lin tc trc khi nhy ln mt qung 4 l Fa, cng lp li cu nhc hai ln. S khc bit ny lm cho on hai c tc dng lm bi vn di ra, l s tip ni ca cu th t phin khc. Hy xem cu th nht, gm hai cu nh nh sau: Bi v i cn nhiu khi l m Bi v i cn nhiu khi thnh th
Cung nhc cng khng vn ra ri ko v trong mt cu hon chnh, nh cc cu mt v hai ca phin khc, m l cao vt ln t Do ti Fa, v c lp i lp li hai ln, nh khng nh ci s lan ta y. Tit tu cng thay i, t nt c di 1 nhp, ri na nhp v lin ba:
tr thnh 7 nt mc n lin tip:

Sau khi t n cao tro ngay ch trong hai cu nh tn thn u tin, cu th hai nhc s cho ta tip hai cu nh tip, uyn chuyn vi nhng nt lin nhau i gn ht mt bt t Fa tr v Sol. Ti thy y l mt cch ha gii nhng ging co (tension) ca cu trc rt l-gc nhng cng khng km phn ngh thut, nh hai nt v lin nhau vng xung. C khi (y) vui lng l! C khi (y) tun su u.
Hai cu nhc sau cng c mt li kin trc tng t, khi cu th ba gm hai cu nh tn thn, cn cu bn l hai cu nh ha gii cng vi cch uyn chuyn i xung Do (4) v i ngc ln Do (5) cng rt iu luyn. cu th ba, nhc s s dng lut tnh tin a cu nhc xung thp hn, thay v t Do n Fa nh cu 1, th l t Sol n Do. Nhng cu trc, nhc s dng nt La ging ch v, cn cu sau th dng nt La thng ch ch. Cch dng hai nt t do qua li rt c bit ny khng phi d lm, nhng do gii thiu thnh gi mt s nhng thay i tng t trong cc cu trc, v v s bin i ny nhp th t l nhp yu, nn ngi nghe rt d dng chp nhn. Bi v chiu bun, chiu v dng sng! Bi v tnh i no ch th on?
Trang 163
S bin i nh ny tt nhin phi c ch ch, v n c tc dng ha gii bt mt du ging (La) ca thang m Do th, hai cu nh tip theo ci tri bt thm mt nt ging na l Mi th tr thnh Mi thng, cu nhc c th s dng hp m Do trng. Hy ct ting ca cho i thm () bun Hy ct ting ca cho lng thi kh ho
Ti thy s chuyn hp m t Do trng sang Do th nhng hai ln m vn mch lc nh trn qu tht l tuyt diu, v t thy ai c th chuyn c d dng nh vy. Thng th cui phin khc ngi ta hay i thnh lnh t th qua trng (Cm qua C), hay trng qua th (C qua Cm), nhm to mt hiu ng thay i trong li nhc v nhc. Cn thay i nh trn th ti cha thy c trng hp no khc. Theo thin , v chun b qu k cng cho ngi nghe s chuyn tip mch lc gia hai thang m ng ty xuyn sut bi ht, nn s b hai du ging ny tuy l nhng khng cn l na cui bi. Khi k hn v phn li ca nhc phm, ta thy s kt hp ng ty hi ha ny rt ph hp vi tinh thn ca bi, m theo ti l tnh nh nguyn m vn ng nht. Ta s thy ca t c nhng cu d v kh hiu nh: C khi (y) vui lng l! C khi (y) tun su u. ri n Bi v chiu bun, chiu v dng sng! Bi v tnh i no ch th on? v Hy ct ting ca cho i thm () bun Hy ct ting ca cho lng thi kh ho
Trang 164
Khi ci vui v ci bun cht n cht i, th hin bng cc nt La ging v La xen ln nhau, th ta cng nh mt bui chiu bun, c dng sng Cu Long phn chiu li lng ta, vui bun cho c i, cng ta chim nghim, v Thng i thng ln nhau trong chiu. Trong Ngn Li Ca, nhc s c phn loi bi ny thuc v Tnh cm thin nhin, nhng theo ti ngh bi ny hng ni rt nhiu, v n c chung mt mch suy ngh nh bi ng Chiu L Rng, hay l nhng bi sau ny trong Rong Ca (nh Nng Chiu Rc R hay Bi Ht Nghn Thu), ngha l nh nhc s c ni u l son nhc cho c nhn, cho ring mnh. Khi nghe i nghe li bi ny trong da Nhc Tnh Phm Duy[3], ti rt thch cch s dng nhc c cng nh cch pht trin bi nhc, nhng ch ngh lng cng nh dn dp, cc cu nhc i (counter melodies), v nht l cc hp m l trn nn cu 1 phin khc m nhc s Duy Cng thm vo lm thnh mt bn ha tu gn tm pht m ngi nghe vn cha thy chn. V dng a s l gin dy cng nh cc loi so cho giai iu chnh, ngi nghe khng b cch chia nhc equal temperament lm h i ci l l ca dn ca min Nam khi nghe n cc nt La thng.
Ti hy vng mt ngy gn y, cng ty Phng Nam v cc nhc s Phm Duy- Duy Cng s cho ti bn li CD qu gi ny ngi nghe trong nc c dp thng thc mi nhc phm tiu biu ca nhc s Phm Duy, v mt ngh thut ha tu vng vng iu luyn, y sng to lm nn tn tui nhc s Duy Cng. Trn 20 nm tri qua k t khi CD c ra
mt ln u ti thnh gi Vit Nam hi ngoi, nhng khi nghe li lc ny, ti thy chng khng h c tui. Nhng c gng sng to trong CD vn cn tinh khi v mi m mi khi nghe li, ht nh nhng CD ha tu bt t khc ca Paul Mariat, Raymond Lefvre m ti vn thng nghe mi khi cn mt cht tnh tm chim nghim v nhng ni bun vui trong i sng. Xin thn i cho bn v hn gp li bn trong mt ln tm hiu v nhc Phm Duy khc. Hc Tr Tiu Si Gn, thng 1/2010
Ti liu tham kho: 1. Bn v k thut vit nhc trong vi ca khc Phm Duy (nhc s Phm Quang Tun) 2. Vit v Chiu V Trn Sng ca Nguyn Ngc Sn. 3. CD ha tu Nhc Tnh Phm Duy gm 10 nhc phm: Chiu V Trn Sng, Tr Li Em Yu, Tnh Khc Chin Trng, ng Xa Nhau, Tin Em, Thng Tnh Ca, Con ng Tnh Ta i, ng Em i, Hai Nm Tnh Ln n, v M Khc.
Trang 166

Nhac Pham Duy

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Nhac Pham Duy

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Hc Tr copyrighted 2010 All rights reserved

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Hnh 2 Nhng nt cn bn to nn thang m Sol trng.

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Nhn Nghe Tnh Ca

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

a.Ti yu ting nc ti t khi mi ra i, ngi i M hin ru nhng cu xa vi i ! Ting ru mun i

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Nhc phm Hn Vng Phu (Phn 1) - (Ngun: email t Ns Phm Duy)

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tn Mn v nhc phm Nng Chiu Rc R

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Pht Trin Giai iu Trong Nhc Phm Duy

B Su Tp Nhc Phm Duy ca ti

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Mt th d khc l bi K Vt Cho Em, khi lp li hai ln c tc dng nh mt li gng hi.

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

5. Tnh tin cu nhc (sequence)

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

sau tr thnh Fa Fa Do Do.

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Cc th d khc gm hai cu u tin trong cc bi Ngi V

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy

c chuyn cung thnh:

Tm Hiu Cch Sng Tc Nhc Qua Dng Nhc Phm Duy