wWw.kenhdaihoc.

com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV

GIAO THOA NH SNG

Phn 1: Tng quan l thuyt v nhng dng giao thoa c bn
A. L THUYT C BN
I. nh sng n sc nh sng trng
+ nh sng n sc l nh sng khng b tn sc khi i qua lng knh. Mi nh
sng n sc c mt mu nht nh gi l mu n sc.
+ nh sng trng l tp hp v s nh sng n sc khc nhau c mu bin thin
lin tc t n tm.
+ Kt qu th nghim v s tn sc nh sng ca Niutn: hin tng tn sc nh
sng l hin tng cc tia sng sau khi i qua lng knh khng nhng b lch v
pha y ca lng knh m cn b tch ra thnh mt dy mu bin thin lin tc t
n tm. Mu b lch t nht, mu tm b lch nhiu nht.
+ Kt qu th nghim vi nh sng n sc: chm sng c mu xc nh (chng hn
mu lc) khi i qua lng knh ch b lch v pha y ca lng knh m khng b tn
sc.
II. Giao thoa nh sng
1. Ngun kt hp: l 2 ngun c cng tn s v lch pha khng i theo
thi gian.
2. Th nghim
Th nghim giao thoa nh sng ca Young


S
1
, S
2
l hai khe sng; O l v tr vn sng trung tm
a (m): khong cch gia hai khe sng
D (m): khong cch t hai khe sng n mn
(m): bc sng nh sng
L (m): b rng vng giao thoa, b rng trng giao thoa.
Hiu ng i t S
1
, S
2
n im A trn mn
Xt D >> a, x th: d
2
d
1
=
D
ax

+ Kt qu th nghim v giao thoa nh sng n sc ca Young (Ing): Trn mn
nh ta thu c cc vch sng song song v cch u v sen k cc vch ti. (cc
vch sng ti xen k nhau u n)
Vng giao thoa
wWw.kenhdaihoc.com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV
3. Gii thch
- Hin tng giao thoa nh sng ch c th gii thch khi tha nhn nh sng c tnh
cht sng.
- Trong vng gp nhau ca 2 sng nh sng s c nhng ch hai sng gp nhau
cng pha, khi chng tng cng ln nhau v to nn vn sng. Ngc li, khi
hai sng ngc pha chng trit tiu ln nhau s to nn vn ti.
4. ngha: giao thoa nh sng l mt bng chng thc nghim quan trong
khng nh nh sng c tnh cht sng.

B. CC DNG BI TP C BN V GIAO THOA NH SNG VI KHE
ING
I- Giao thoa vi nh sng n sc
Dng 1: V tr vn sng- v tr vn ti- khong vn:
a- Khong vn: l khong cch gia 2 vn sng lin k
i =
a
D .
( i ph thuc khong vn ca cc nh sng n sc khc nhau l
khc nhau vi cng mt th nghim).
b- V tr vn sng bc k: Ti ng vi Ad = d
2
d
1
= k. , ng thi 2
sng nh sng truyn ti cng pha
x
k
s
= k.
a
D .
= k.i

A l vn sng trung tm th k = 0 hay Ad = 0
k = 0: ng vi vn sng trung tm
k = 1: ng vi vn sng bc 1

k = n: ng vi vn sng bc n.
c- V tr vn ti th k + 1: Ti ng vi Ad =(k +
2
1
). . L v tr hai sng
nh sng truyn ti ngc pha nhau.
x
1 + k
T
=
a
D
k
.
).
2
1
(

+ = i k ).
2
1
( + .
Hay vn ti th k: x
k
T
= (k - 0,5).i.
V d: V tr vn sng bc 5 l: x
5
S
= 5.i
V tr vn ti th 4: x
4
T
= 3,5.i (S th vn 0,5).
Dng 2: Khong cch gia cc vn
Loi 1- Khong cch vn cng bn cht lin tip: l = (s vn 1).i
V d: khong cch gia 7 vn sng lin tip: l = (7 1).i = 6i
Loi 2- Gia mt vn sng v mt vn ti bt k:
wWw.kenhdaihoc.com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV
Gi s xt khong cch vn sng bc k v vn ti th k, v tr: x
k
s
= k.i; x
k
T
=(k
0,5).i
Nu:
+ Hai vn cng pha so vi vn trung tm: x A =
' k
t
k
s
x x
+Hai vn khc pha so vi vn trung tm:
' k
t
k
s
x x x + = A
-Khong cch gia vn sng v vn ti lin k l :
2
i
nn v tr vn ti cc th lin
tip c xc nh:
t
x =k
2
i
(vi k l: 1,3,5,7,.)
VD: Tm khong cch gia vn sng bc 5 v vn ti th 6
Gii: Ta c i x i x
t s
5 , 5 ) 5 , 0 6 ( ; 5
6 5
= = =
+ Nu hai vn cng pha so vi vn trung tm: i i i x x x
s t
5 , 0 5 5 , 5
5 6
= = = A
+ Nu hai vn khac pha so vi vn trung tm : i x x x
s t
5 , 10
5 6
= + = A
Loi 3- Xc nh v tr mt im M bt k trn trng giao thoa cch vn trung
tm mt khong x
M
c vn sng hay vn ti, bc my ?
+ Lp t s:
M
x
n
i
=
Nu n nguyn, hay n eZ, th ti M c vn sng bc k=n.
Nu n bn nguyn hay n=k+0,5 vi k eZ, th ti M c vn ti th k +1
V d:
Mt khe hp F pht nh sng n sc bc sng nm 600 = chiu sng hai
khe song song vi F v cch nhau 1m. Vn giao thoa c quan st trn mt mn
M song song vi mn phng cha
1
F v
2
F v cch n 3m. Ti v tr cch vn trung
tm 6,3m c
A.Vn ti th 4 B. Vn sng bc 4 C. Vn ti th 3 D. Vn sng
bc 3
Gii: Ta cn xt t s
i
x

Khong vn i=
a
D
=1,8mm, ta thy 5 , 3
8 , 1
3 , 6
= l mt s bn nguyn nn ti v tr cch
vn trung tm 6,3mm l mt vn ti
Mt khc + = k x
t
(
2
1
)i= 6,3 nn (k+
2
1
)=3,5 nn k= 3. Vy ti v tr cch vn trung
tm 6,3mm l mt vn ti th 4 vy chn p n A
Dng 3: Xc nh s vn trn trng giao thoa:
- Trng giao thoa xt l chiu rng ca khu vc cha ton b hin tng giao thoa
hng c trn mn- k kiu L.
- S vn trn trng giao thoa:
wWw.kenhdaihoc.com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV
+ S vn sng: N
s
= 1+2.
(

i
L
2

+ S vn ti: N
T
= 2.
(

+ 5 , 0
2i
L

- S vn sng, vn ti trong on MN, vi 2 im M, N thuc trng giao thoa nm 2 bn vn sng
trung tm:
+ S vn sng: N
s
=
(

i
OM
+
(

i
ON
+1.
+ S vn ti: N
T
=
(

+ 5 , 0
i
OM
+
(

+ 5 , 0
i
ON
.
- S vn sng, ti gia 2 im MN trong on giao thoa nm cng pha so vi vn sng trung tm:
+ S vn sng: N
s
=
(

i
OM
-
(

i
ON
.
+ S vn ti: N
T
=
(

+ 5 , 0
i
OM
-
(

+ 5 , 0
i
ON
.
Vi M, N khng phi l vn sng.
V d:
Trong mt th nghim v Giao thoa anhs sng bng khe I ng vi nh sng n sc
= 0,7 m, khong cch gia 2 khe s
1
,s
2
l a = 0,35 mm, khong cch t 2 khe
n mn quan st l D = 1m, b rng ca vng c giao thoa l 13,5 mm. S vn
sng, vn ti quan st c trn mn l:
A: 7 vn sng, 6 vn ti; B: 6 vn sng, 7 vn ti.
C: 6 vn sng, 6 vn ti; D: 7 vn sng, 7 vn ti.
Gii:
Ta c khong vn i =
a
D .
=
3
6
10 . 35 , 0
1 . 10 . 7 , 0

= 2.10
-3
m = 2mm.
S vn sng: N
s
= 2.
(

i
L
2
+1 = 2. | | 375 , 3 +1 = 7.
Do phn thp phn ca
i
L
2
l 0,375 < 0,5 nn s vch ti l N
T
= N
s
1 = 6 S
vch ti l 6, s vch sng l 7. p n A.
Bi tp vn dng: Trong th nghim nh sng giao thoa vi khe I ng, khong
cch gia 2 khe s
1
, s
2
l 1mm, khong cch t 2 khe n mn quan st l 2 mt.
Chiu vo 2 khe nh sng c bc sng = 0,656 m. Bit b rng ca trng giao
thoa lag L = 2,9 cm. Xc nh s vn sng, ti quan st c trn mn.
A: 22 vn sng, 23 vn ti; B: 22 vn sng, 21 vn ti
C: 23 vn sng, 22 vn ti D: 23 vn sng, 24 vn ti
wWw.kenhdaihoc.com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV
Dng 4: Giao thoa vi khe Young (Ing) trong mi trng c chit sut
l n v thay i khong cch.
Gi l bc sng nh sng trong chn khng hoc khng kh.
Gi ' l bc sng nh sng trong mi trng c chit sut n.
'
n

=
a. V tr vn sng: x =
k ' D
a

=
k D
n.a

b.V tr vn ti: x =(2k +1)
' D
2a

= (2k +1)
D
2na

c. Khong vn: i=
' D
a

=
D
an

d. Khi thay i khong cch:
+ Ta c: i =
a
D
i t l vi D khi khong cch l D: i =
a
D

khi khong cch l D: i =
a
D'

Nu AD = D D > 0. Ta dch mn ra xa (ng i > i)
Nu AD = D D < 0. Ta a mn li gn ( ng i < i).
V d:
Mt khe hp F pht nh sng n sc = 600nm, chiu vo khe I ng c a =
1,2mm, lc u vn giao thoa c quan st trn mt mn M t cch mt mt
phng cha S
1
, S
2
l 75cm. V sau mun quan st c vn giao thoa c khong
vn 0,5mm th cn phi dch chuyn mn quan st so vi v tr u nh th no?
Gii : Ta c i =
a
D'
D =

a i'.
=
9
3 3
10 . 600
10 . 2 , 1 . 10 . 5 , 0

= 1 m. V lc u D = 75cm
= 0,75m nn phi dch chuyn mn quan st ra xa thm mt on D- D =
0,25m.
Bi tp vn dng:
Bi 1: Trong th nghim giao thoa nh sng Ing: nh sng c bc sng = 0,5 ,
khong cch gia hai khe S1S2 l a = 1mm, khong cch gia 10 vn sng lin tip
l 4,5mm
a, Tm khong cch t S1S2 n mn
b, Tm khong cch t vn sng bc 3 n vn ti bc 8
c, Ti M cch vn trung tm 4,75mm l vn sng hay vn ti bc my?
d, Bit b rng trng giao thoa l 1,5cm, hy tm s vn sng v s vn ti quan
st c
wWw.kenhdaihoc.com - knh thng tin - hc tp - gii tr cho HS-SV
S: a, D = 1m b, khi 2 vn cng bn so vi O x = 2,25mm; khi hai vn
hai bn x/ = 5,25
c, vn ti bc 10 d, 30 vn ti v 31 vn sng
Bi 2: Trong th nghim giao thoa nh sng(khe Young), hai khe S1S2 cch nhau
on a = 2mm v cch mn quan st 2m
a, Ti v tr M trn mn, cch vn trung tm 3,75m l vn sng bc 5. Tnh bc
sng ca nh sng n sc, l nh sng mu g?
b, Thay nh sng trn bng nh sng n sc c bc sng th thy ti M l vn
ti bc 8. Tnh bc sng
c, Xt 2 im P v Q trn mn v cng mt pha vi vn sng trung tm O vi xP
= 7,5mm. Tnh xem trn on PQ c bao nhiu vn sng ng vi bc sng
S: a, = 0,75 b, = 0,5 c, 13 vn sng
Bi 3: Trong th nghim Young, khong cch gia hai khe l a = 1,5mm v
khong cch t hai khe n mn quan st l D = 120cm. Chiu vo hai khe mt
nh sng n sc c bc sng . Kt qu thu c 13 vn sng trn mn v o
c khong cch gia hai vn sng ngoi cng l 4,8mm
a, Xc nh bc sng
b, Ti im M1 v M2 ln lt cch vn sng chnh gia 1,4mm v 2,0mm c vn
sng hay vn ti ?
c, Nu a ton b h thng vo trong nc c chit sut n = 4/3 th khong cch
gia hai vn sng ngoi cng l bao nhiu?
S: a, = 0,5 b, M1 vn ti th 4, M2 vn sng th 5 c, 3,6mm

Cu lc b Gia s th khoa