T IN LAØNH

BAÛN TIN CUÛA

HOÄI THAÙNH TIN LAØNH VIEÄT NAM
TAÏI ARNHEM
soá 45 ra ngaøy 25-10-2006

Haõy cuøng toâi toân troïng Ñöùc Gieâ-hoâ-va,

Chuùng ta haõy cuøng nhau toân cao danh cuûa Ngaøi.
Toâi ñaõ tìm caàu Ñöùc Gieâ-hoâ-va, Ngaøi ñaùp laïi toâi,
Giaûi cöùu toâi khoûi caùc ñeàu sôï haõi.
(Thi thieân 34:3-4)
 Trong soá naøy

Xuùc caûm Thu veà! - Thuùy Lan

Thô:
Gioù Muøa Thu – Minh Ngoïc
Suy gaãm:
TAÛN MAÏN VEÀ TEÂN - Nguyeãn leâ
Tìm hieåu:
Maëc khaûi ñaëc thu ø(Kinh thaùnh)
Muïc sö Traàn Ñaøo
Giaûi nghóa Kinh thaùnh: Möôøi Ñieàu raên.
Söu taàm:
Hai lyù do lôùn laøm
hoân nhaân thaát baïi!
Caâu chuyeän gia ñình:
Möôøi ñieàu luaät Chuùa vaø gia ñình chuùng ta
Minh Nguyeân
Söû kyù Hoäi thaùnh:
Thôøi kyø thöù naêm
Töø ñôøi Charles Ñaïi ñeá cho ñeán ñôøi GreùgoireVII
(naêm 800-1073 S.C.)
Soaïn giaû: Jonh Drange Olsen

2
 möøng khoâng? Vui möøng thì ñuùng neáu
Xuùc caûm Thu veà!
chuùng ta tìm ñöôïc lyù do… ví duï nhö
Muøa thu ñeán vôùi nhöõng aùng maây baøng
chuùng ta uûng hoä moät ñoäi boùng naøo ñoù
baïc, vôùi chieác laù xanh ñoåi maøu ruïng
thaéng cuoäc, ñöôïc thöôûng do keát quaû
xuoáng, vôùi côn möa khoâng lôùn nhöng
coâng vieäc toát, chuùng ta môùi laäp gia
ñuû öôùt vaø laïnh run! Thu mang nhöõng
ñình, chuùng ta môùi coù con, chuùng ta
noãi buoàn cuûa naêm thaùng, thu gôïi nhôù
vöøa qua ñöôïc côn beänh… Ngöôïc laïi
nhöõng taâm hoàn tróu naëng thöông ñau,
neáu chuùng ta khoâng coù lyù do gì ñeå vui
thu… caûm giaùc thaät coâ ñôn!
möøng thì chuùng ta seõ böïc boäi, caèn
Chieàu hoâm qua mình toâi baâng khuaâng
nhaèn vaø thích ñoaùn xeùt ngöôøi khaùc.
Coù muøa thu veà tô vaøng vöông vöông.
Kinh thaùnh cho chuùng ta bieát vui möøng
Khoâng phaûi laø thi só, nhaïc só thì chuùng
laø traùi cuûa Thaùnh linh chöù khoâng noùi
ta môùi thaáy rung ñoäng khi gioù thu
vui möøng laø traùi cuûa hoaøn caûnh
thoang thoaûng hay moät chieàu daïo böôùc
“Nhöng traùi cuûa Thaùnh linh, aáy laø loøng
döôùi trôøi thu ngaäp laù… Coù leõ trong
yeâu thöông, söï vui möøng, bình an,nhòn
moãi chuùng ta ñaõ moät hay nhieàu laàn
nhuïc, nhaân töø, hieàn laønh, trung tín,
lang thang vôùi nhöõng baâng khuaâng cho
meàm maïi, tieát ñoä “ (Ga-la-ti 5:22). Ñeå coù
cuoäc ñôøi mình! Ñoái vôùi nhieàu ngöôøi
moät ñôøi soáng ñong ñaày söï vui möøng
muø thu thì luùc naøo cuõng buoàn, vaø toâi
thì chuùng ta phaûi böôùc theo Thaùnh linh,
nghó loøng cuûa chuùng ta cuõng buoàn
töø ñoù chuùng ta coù theå vui möøng duø
cuõng hiu haét nhö trôøi thu vaäy !
hoaøn caûnh cuûa chuùng ta laø thuaän caûnh
Moät mình ñi lang thang treân ñöôøng
hay nghòch caûnh.
Buoàn hiu haét vaø nhôù baâng khuaâng
Söù ñoà PhaoLoâ ñaõ kinh nghieäm chính
Laø con caùi cuûa Chuùa chuùng ta coù buoàn
cuoäc soáng cuûa mình, duø oâng ñang ôû
khoâng? Neáu ai noùi raèng toâi coù Chuùa
trong tuø nhöng oâng vaãn khuyeân chuùng
neân toâi khoâng bao giôø buoàn thì khoâng?
ta “Haõy vui möøng trong Chuùa luoân
Ñuùng bôûi nieàm vui vaø noåi buoàn laø söï
luoân. Toâi laïi coøn noùi nöõa: haõy vui
ban cho cuûa Chuùa ñeå chuùng ta coù söï
möøng ñi “ (PhiLíp 4:4). Nieàm vui ñeán töø
caûm thoâng vôùi anh em cuûa mình, cuøng
Chuùa, Ñaáng ôû trong taát caû chuùng ta thì
chung vui vôùi nieàm vui cuûa anh em,
môùi laø nieàm vui vónh cöûu, chaéc chaén,
cuøng chia xeõ khi anh em coù chuyeän
khoâng thay ñoåi theo thôøi tieát hay hoaøn
buoàn, Chuùa muoán chuùng ta “Haõy vui
caûnh, coøn nieàm vui ñeán töø nhöõng gì
vôùi keû vui, khoùc vôùi keû khoùc” (Roâ-ma 12:
xaûy ra xung quanh seõ qua mau vaø maát
15.)
Ngöôøi khoâng tin Chuùa thì vui möøng khi ñi.
coù nhieàu tieàn cuûa, truùng soá… Coøn Neáu taát caû chuùng ta choïn cho mình
chuùng ta thì sao? Chuùng ta coù vui moät ñôøi soáng luoân vui möøng nhö lôøi
khuyeân cuûa PhaoLoâ thì khoâng nhöõng
3
chæ ích lôïi cho rieâng mình maø seõ laø
moät ñôøi soáng naâng ñôõ cho ngöôøi khaùc
vaø söï vui möøng cuõng bieåu hieän cho
moät ñôøi soáng laøm saùng danh Chuùa nöõa.
Laïy Chuùa, xin ñöøng ñeå baát cöù ñieàu gì
trong theá gian naày cöôùp laáy söï vui
möøng maø Chuùa ñaõ ban cho chuùng con,
xin giuùp chuùng con soáng troïn veïn trong
nieàm vui coù Chuùa trong loøng mình ñeå
chuùng con soáng ñeïp loøng Chuùa vaø ñöa
daét ñöôïc nhieàu ngöôøi trôû laïi vôùi Ngaøi.
Amen.
Thuùy Lan
Thô: Gioù Muøa Thu
Chuùa cho ta coù muøa Thu,
Trôøi trong gioù maùt ñöa ru giaác laønh,
Maây bay töøng ñaùm maøu xanh,
Xen vaøo maây traéng chung quanh höõu tình,
Treân caây nhöõng chieác laù xinh,
Chieàu Thu gioù thoåi taïo hình muùa bay,
Gioù Thu thoåi maùt ñeâm ngaøy,
Cho ta thöôûng thöùc laâu daøi söôùng vui,
Gioù Thu thoån thöùc buøi nguøi,
Trong ta töôûng nhôù tôùi Ngöôøi taïo ra,
Chính Ngaøi, Thieân Chuùa chuùng ta,
Laøm neân maøu nhieäm chan hoøa gioù Thu!
20-10- 2005
Minh Ngoïc
4
Tin töùc-Tin töùc-Tin töùc...
Ngaøy 29-10: Hoäi thaùnh Tin laønh Vieät
nam taïi Hoøa lan toå chöùc buoåi thôø
phöôïng vaø thoâng coâng hieäp nguyeän taïi
ñòa chæ: Nieuwoord, Notengaard 3,
3992 JR, Houten. Chöông trình toång
quaùt, goàm coù: Thôø phöôïng Chuùa,
thoâng coâng hieäp nguyeän, sinh hoat
chung. Trong ngaøy naøy, Hoäi thaùnh
Arnhem seõ khoâng nhoùm laïi.
Hoäi thaùnh cuõng seõ toå chöùc traïi Giaùng
sinh töø ngaøy thöù baûy 23-12 tôùi ngaøy
25-12-2006 taïi ñòa ñieåm: Tergracht,
Plaatweg 6, 6258 WK Epen. Leä phí
cho suoát kyø traïi laø 45 euro (töø 10 tuoåi
trôû leân), cho nhöõng ngöôøi tham döï maø
khoâng nguû qua ñeâm laø 15 euro.
Chöông trình toång quaùt goàm coù: Söù
ñieäp, ca nhaïc, quaø taëng thieáu nhi, tieäc
Giaùng sinh, sinh hoaït thanh thieáu
nieân... Ñeå bieát theâm chi tieát veà kyø traïi,
xin lieân laïc vôùi Muïc sö Huyønh Vaên
Coâng, Tel. 045-5225658.
E-mail: ds.congvanhuynh@hetnet.nl
Ngaøy 17-12: Hoäi thaùnh Arnhem seõ toå
chöùc Leã Giaùng sinh. Buoåi thôø phöôïng
seõ baét ñaàu töø 14 giôø tôùi 17 giôø, sau ñoù
seõ coù tieäc Giaùng sinh.
Töø ngaøy 25 tôùi 30-12-2006 Khoaù thaàn
hoïc cuûa Vieän thaàn hoïc vaø traïi muøa
ñoâng cuûa Toång ñoaøn Thanh nieân AÂu
chaâu seõ ñöôïc toå chöùc taïi nhaø thôø
Wuppertal: Flexstr. 13, Wuppertal
Langerfeld, Ñöùc quoác.
Thaønh phaàn Giaùo sö vaø moân hoïc:
-Phöông phaùp giaûng giaûi kinh: MSTS.
Toâ vaên UÙt
-Thaùnh kinh nhaân ñòa söû MS. Nguyeãn
vaên Bình.
-Caùc moân hoïc ñaëc bieät cho thanh nieân
nhöng ngöôøi lôùn cuõng coù theå tham döï:
Ms. Phaïm xuaân Bahnar Trung, moân
Ñöùc Chuùa Jesus; Ms.Töø Minh Laøi
moân Laõnh ñaïo Thanh nieân. Leä phí: 70
euro moãi ngöôøi (hoïc phí vaø aên ôû).
Suy gaãm:
TAÛN MAÏN VEÀ TEÂN
Con ngöôøi sinh ra ai cuõng coù moät caùi
teân ñeå goïi, teân ñeïp hay teân xaáu khoâng
do ngöôøi aáy muoán maø coù, nhöng teân
aáy do cha meï hoaëc ngöôøi khaùc ñaët cho
mình. Caùc baäc cha meï löïa choïn teân
con theo nhieàu caùch, ngaøy xöa caùc cuï
con ñoâng neân thöôøng choïn cho mình
moät caâu coù yù nghóa naøo ñoù ñeå ñaët teân
caùc con, ví duï Nhaân, Nghóa, Leã, Trí,
Tín chaúng haïn. Hoaëc baét töø teân cuûa
ngöôøi cha roài ñaët tieáp noái teân caùc con
cho thaønh moät caâu. Hoaëc choïn nhöõng
caùi teân noùi leân öôùc mô, hoaøi baõo cuûa
cha meï vôùi con cuûa mình, mong öôùc
cho con mình ñaït ñöôïc nhöõng ñieàu toát
ñeïp nhö teân ñöôïc ñaët.
Ngaøy nay cha meï luoân caân nhaéc, baøn
baïc raát kyõ tröôùc khi ñaët teân cho con,
vaø ñeå deã choïn ñöôïc teân ñeïp, cha meï
thöôøng ñaët teân baèng moät töø keùp, caû teân
5
cuûa nam cuõng vaäy, chæ moät soá ít coù teân
chæ moät töø ñôn giaûn nhö ngaøy tröôùc. Vì
vaäy thanh nieân ngaøy nay phaàn lôùn ñeàu
coù teân daøi ñeán 4-5 töø chöù ít coøn 3 töø
nhö theá heä oâng cha.
Coù ngöôøi choïn teân cuûa ngöôøi mình thoï
ôn hoaëc ngöôõng moä ñeå ñaët teân cho
con, hoaëc ñaët teân mang yù nghóa haøm
ôn Ñaáng mình toân thôø, vì vaäy nhöõng
gia ñình tín höõu Tin Laønh thöôøng coù
moät caùi teân phoå bieán laø Thieân AÂn.
Tuy nhieân cuõng coù nhöõng caùi teân maø
cha meï muoán ñaët ñeå noùi leân quan
ñieåm cuûa mình, möôïn teân con ñeå baøy
toû laäp tröôøng, chính kieán maø khoâng
caàn bieát trong töông lai con mình coù
ñoàng moät tö töôûng vôùi mình hay
khoâng. Ví duï sau cuoäc khuûng boá 11-9
taïi Myõ, coù nhieàu ngöôøi ñaët teân con laø
Bin Laden; vaø môùi ñaây, ñeå baøy toû söï
uûng hoä phe Hezbollah trong cuoäc
chieán choáng Israel, vôï choàng anh
Mohammad al-Khaled ñaõ moät möïc
yeâu caàu ghi teân khai sinh cho con trai
môùi chaøo ñôøi laø Raad, laø teân goïi cuûa
moät loaïi teân löûa taàm xa cuûa toå chöùc
Hoài giaùo Hezbollah. Ngöôøi meï baûy
con naøy coøn cho bieát, baø vaãn muoán coù
theâm Raad 2 vaø Raad 3 nöõa!
Baùo chí nöôùc ta cuõng ñaõ ñaêng tin moät
ngöôøi coù caùi teân raát laï, Mai Phaït Saùu
Nghìn Röôûi! Ñoù laø hoï teân ñaày ñuû cuûa
moät chaøng trai hoï Mai sinh naêm 1987,
truù taïi thoân Quaûng Ñaïi, xaõ Ñaïi Cöôøng,
huyeän Ñaïi Loäc, tænh Quaûng Nam. ÔÛ
tuoåi naøy, baïn beø cuøng löùa vôùi anh vöøa
hoïc xong naêm thöù nhaát ñaïi hoïc, coøn
anh thì chæ môùi chuaån bò vaøo lôùp 12. Söï
hoïc chaäm treã cuûa anh coù nguyeân nhaân
töø caùi teân cuûa chính mình.
Ngöôøi ta keå raèng, naêm 1987, oâng Mai
Xuaân Caùn - moät caùn boä cuûa UBND xaõ
Ñaïi Cöôøng - sinh ñöùa con thöù naêm vaø
bò UBND xaõ naøy buoäc phaûi noäp phaït
saùu nghìn röôûi môùi cho ñaêng kyù khai
sinh vì sinh nhieàu con. ÖÙc vì nhaø
ngheøo khoù maø laïi bò phaït, neân sau khi
chaïy ñuû tieàn noäp ñeå laøm giaáy khai sinh
cho con, oâng Caùn laáy luoân möùc tieàn
phaït ñoù ñeå ñaët teân cho caäu quyù töû cuûa
mình.
Baïn beø, ngöôøi thaân vaø UBND xaõ ra
söùc khuyeân can oâng khoâng neân ñaët teân
cho con kyø quaëc nhö vaäy, nhöng oâng
Caùn moät möïc khoâng nghe. Tröôùc thaùi
ñoä cöông quyeát thaùi quaù cuûa oâng,
UBND xaõ Ñaïi Cöôøng ñaønh phaûi chaáp
nhaän ñaêng kyù khai sinh cho con oâng
vôùi caùi teân Mai Phaït Saùu Nghìn Röôûi!
OÂng Caùn khoâng ngôø raèng nhöõng lôøi
caûnh baùo tröôùc ñaây cuûa baïn beø, ngöôøi
thaân vaø chính quyeàn ñoái vôùi oâng quaû
thaät khoâng sai. Caäu con trai lôùn leân,
khi vaøo hoïc caáp II mang ñeán tröôøng
caùi teân quaù ngoä nghónh, bò baïn beø treâu
choïc khoâng chòu noãi phaûi boû hoïc maát
hai naêm.
Theá nhöng, oâng Caùn vaãn khoâng chòu
xin thay ñoåi teân laïi cho con. Vì quaù
ham hoïc cuøng söï ñoäng vieân nhieät tình
cuûa ngöôøi thaân vaø baïn beø neân Saùu
Nghìn Röôûi ñaõ vöôït qua maëc caûm ñeå
6
tieáp tuïc ñeán tröôøng cho ñeán hoâm nay.
Tuy nhieân, Saùu Nghìn Röôûi chaúng khi
naøo caûm thaáy thoaûi maùi trong giao tieáp
vôùi moïi ngöôøi caû.
Vöøa qua, nhôø ngöôøi chò ruoät, Mai Phaït
Saùu Nghìn Röôûi ñaõ ñöôïc cô quan coù
thaåm quyeàn quyeát ñònh cho ñoåi teân laïi
laø Mai Hoaøng Long, moät caùi teân thaät
ñeïp nhö göông maët cuûa anh. Nghe ñaâu
coøn coù moät ngöôøi ñoàng höông cuûa Mai
Phaït Saùu Nghìn Röôûi teân laø Mai Phaït
Ba Ngaøn Röôûi. Tröôøng hôïp ñaët teân
naøy cuõng do ngöôøi cha bò UBND xaõ
phaït ba ngaøn röôûi vì ñi khai sinh cho
con quaù muoän theo qui ñònh.
Nhöõng caùch ñaët teân noùi treân, duø yù ñònh
ñaët teân khaùc nhau, nhöng ñeàu coù moät
ñieåm chung gioáng nhau laø caùi teân
khoâng noùi leân ñaëc ñieåm cuûa con,
nhöng laïi noùi leân ñaëc ñieåm vaø yù muoán
chuû quan cuûa ngöôøi ñaët teân. Moãi
ngöôøi ñeàu coù moät caùi teân rieâng bieät vaø
duø coù moät soá teân truøng nhau, nhöng
nhìn chung thì khoâng cha meï naøo ñaët
moät teân chung cho taát caû caùc con, duø laø
treû sinh ñoâi, sinh ba cuõng vaäy.
Theá nhöng caùch ñaây gaàn 2.000 naêm,
coù moät nhoùm ngöôøi goàm nhieàu chuûng
toäc, nhieàu vaên hoaù khaùc nhau, nhöng
hoï ñöôïc ngöôøi ta ñaët cho hoï moät caùi
teân chung gioáng nhau, ñoù laø teân “Cô
Ñoác nhaân”. Thaùnh Kinh ghi laïi: “Caùc
tín höõu phaûi di taûn trong cuoäc baét bôù
do vuï EÂ-tieân ñi qua xöù Pheâ-ni-xi, ñaûo
Síp vaø An-ti-oát, nhöng chæ truyeàn giaùo
cho ngöôøi Do Thaùi maø thoâi. Tuy nhieân,
vaøi ngöôøi trong soá aáy, goác ôû Síp vaø Sy-
ren ñeán An-ti-oát vaø baét ñaàu truyeàn
giaûng Phuùc AÂm veà Chuùa Gieâ-xu cho
ngöôøi ngoaïi quoác. Quyeàn naêng Chuùa ôû
cuøng hoï neân moät soá ñoâng ngöôøi tin
nhaän vaø quay veà vôùi Chuùa. Hoäi Thaùnh
taïi Gieâ-ru-sa-lem nghe tin, lieàn phaùi
Ba-na-ba ñeán An-ti-oát. Ñeán nôi ñöôïc
chöùng kieán aân suûng cuûa Ñöùc Chuùa
Trôøi, oâng vui möøng, khích leä taát caû anh
em quyeát taâm kieân trì theo Chuùa. Vì
Ba-na-ba laø ngöôøi toát, ñaày daãy Thaùnh
Linh vaø ñöùc tin. Soá ngöôøi tin Chuùa laïi
gia taêng raát nhieàu. Ba-na-ba ñi Taïc-sô
tìm Sau-lô. Tìm ñöôïc roài, oâng ñöa Sau-
lô veà An-ti-oát. Suoát moät naêm, Ba-na-ba
vaø Sau-lô hoïp vôùi Hoäi Thaùnh vaø giaûng
daïy cho nhieàu ngöôøi. Taïi An-ti-oát, laàn
ñaàu tieân, caùc tín höõu ñöôïc goïi laø Cô
Ñoác nhaân.”(Coâng Vuï 11:19-26).
Khi ñaïo Chuùa baét ñaàu phaùt trieån taïi
Gieâ-ru-sa-lem, thì moät côn baét bôù döõ
doäi xaûy ra khieán caùc moân ñoà phaûi tan
laïc khaép nôi, ñi deán ñaâu hoï truyeàn
giaûng Tin Laønh ñeán ñoù. Nhoùm ngöôøi
ñeán An-ti-oát truyeàn giaùo cho ngöôøi Do
Thaùi vaø Hy Laïp. Nhöõng ngöôøi tin vaø
tieáp nhaän Chuùa Gieâ-xu laøm Chuùa cuûa
ñôøi mình, coù moät neáp soáng hoaøn toaøn
ñoåi môùi, gaây söï chuù yù vaø ngaïc nhieân
trong daân chuùng. Hoï khoâng phoâ
tröông, khoâng khua chieâng gioùng
troáng, nhöng tieáng taêm cuûa hoï vang ra
ñeán noãi daân chuùng taïi An-ti-oát ñaõ ñaët
cho hoï moät caùi teân chung, ñoù laø Cô
Ñoác nhaân. Thaät ra ban ñaàu, teân naày laø
moät bieät danh coù tính nhaïo baùng,
nhöng maëc, con caùi Chuùa cöù soáng, cöù
7
laøm chöùng cho Chuùa vaø qua neáp soáng
ñaïo cuûa hoï, hoï chaúng quan taâm khi
soáng cho Chuùa nhö vaäy thì ngöôøi ta seõ
goïi hoï teân gì, nhöng daàn daàn teân Cô
Ñoác nhaân trôû thaønh teân goïi chính thöùc
cho nhöõng ngöôøi tin theo Chuùa Gieâ-xu
cho ñeán ngaøy nay. Moät teân thaät toát
ñeïp, phaûn aùnh trung thöïc ñôøi soáng vaø
vieäc laøm cuûa caùc tín höõu ñaàu tieân.
“Cô Ñoác nhaân” coù nghóa laø ngöôøi
thuoäc veà Chuùa Gieâ-xu, laø ngöôøi tin
theo Chuùa Gieâ-xu Cô Ñoác. Khi ñaët teân
naày cho nhöõng ngöôøi tín höõu ñaàu tieân,
ngöôøi ta ñaët vôùi yù xaáu chöù khoâng phaûi
ca tuïng. Coù theå teân naày ban ñaàu cuõng
laøm cho moät soá tín höõu naøo ñoù khoù
chòu, nhöng phaàn lôùn nhöõng ngöôøi tin
Chuùa ñaàu tieân ñeàu khoâng caûm thaáy hoå
theïn vì caùi teân aáy, hoï khoâng caàn nghó
ñeán vieäc ñoåi teân, hoï cuõng chaúng caàn
ñính chính. Neáp soáng cuûa hoï laâu ngaøy
ñaõ bieán ñoåi yù nghóa cuûa caùi teân taäp theå
aáy, teân Cô Ñoác nhaân töø choã mang yù
nghóa xaáu daàn daàn trôû thaønh moät nieàm
töï haøo cuûa ngöôøi theo Chuùa Cöùu Theá
Gieâ-xu. Neáp soáng ñaïo toát ñeïp ñaõ thay
ñoåi caû yù nghóa cuûa teân goïi.
Ngaøy nay, chuùng ta cuõng mang teân Cô
Ñoác nhaân, nhöng khoâng phaûi do ngöôøi
khaùc ñaët cho, maø chính mình töï xöng
nhö vaäy. Tuy nhieân thaät ñaùng buoàn,
khi nhieàu ngöôøi nhaän mình laø Cô Ñoác
nhaân nhöng laïi coù caùch soáng chaúng
khaùc gì ngöôøi ngoaïi. Nhieàu ngöôøi bôûi
neáp soáng cuûa hoï ñaõ bieán teân Cô Ñoác
nhaân toát ñeïp trôû thaønh một teân tai
tieáng, khoâng coøn ñuùng vôùi yù nghóa cuûa
teân goïi daân chuùng ñaët cho nhöõng ngöôøi
tin theo Chuùa trong nhöõng ngaøy cuûa
Hoäi Thaùnh ñaàu tieân.
Coù nhöõng caùi teân khoâng ñeïp hoaëc aûnh
höôûng ñeán taâm lyù ngöôøi mang teân, thì
luaät phaùp cho pheùp ñaët teân laïi. Nhöng
teân Cô Ñoác nhaân khoâng theå vaø khoâng
bao giôø ñöôïc ñaët laïi. Ngöôøi ñoåi teân chæ
ñoåi caùch goïi, con ngöôøi aáy vaãn nhö cuõ.
Ngöôøi ta coù theå mang moät teân raát hay
nhöng ngöôøi aáy chöa haún ñaõ toát. Cô
Ñoác nhaân khoâng ñoåi teân, nhöng caàn
thay ñoåi chính con ngöôøi, töø xaáu xa
thaønh toát ñeïp; töø ích kyû thaønh yeâu
thöông; töø thaâu tröõ thaønh ban cho; töø
ñoøi hoûi thaønh phuïc vuï… nhôø vaøo söï
cheát vaø soáng laïi cuûa Chuùa Cöùu Theá
Gieâ-xu.
Haõy ñeán quyø döôùi chaân thaäp töï giaù vaø
thay ñoåi chính mình ñeå teân Cô Ñoác
nhaân maõi maõi laø teân saùng ngôøi trong
theá giôùi toái taêm naày.
Nguyeãn Leâ
Tìm hieåu:
Maëc khaûi ñaëc thuø
(Kinh thaùnh)
Ñaây laø baøi nghieân cöùu cuûa Muïc sö Traàn Ñaøo
veà vieäc theå naøo Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ baøy toû veà
chính Ngaøi vaø chöông trình cöùu chuoäc nhaân loaïi
cuûa Ngaøi qua Kinh thaùnh. Do phaïm vi giôùi haïn
cuûa tôø baùo, chuùng toâi xin trích giôùi thieäu phaàn
cuoái cuûa baøi nghieân cöùu naøy.
8
Toång keát veà Kinh Thaùnh, maïc khaûi
chöõ vieát cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi.
Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ maïc khaûi chính
Ngaøi, Ñaáng Chaân Thaàn duy nhaát cho
nhaân loaïi töø khi saùng theá qua thieân
nhieân nhöng loaøi ngöôøi ñaõ sa ngaõ, ñaõ
töø khöôùc maïc khaûi veà Ñaáng Taïo Hoùa
vaø thay theá baèng nhöõng meâ tín dò
ñoan, baèng caùc thaàn töôïng khaùc. Duø
vaäy Ñöùc Chuùa Trôøi vaãn kieân trì, tieáp
tuïc maïc khaûi veà Ngaøi vaø chöông trình
cöùu chuoäc cuûa Ngaøi cho nhaân loaïi qua
caùc tieân tri, nhöõng ngöôøi khoân ngoan
kính sôï Chuùa vaø vaøo thôøi ñaïi cuoái
cuøng, Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ maïc khaûi veà
Ngaøi qua chính Con Moät cuûa Ngaøi,
Chuùa Cöùu Theá (Heâb 1:2). Kinh Thaùnh
Taân Öôùc laø maïc khaûi ñaëc thuø ghi laïi
cuoäc giaùng theá, söù meänh hy sinh cöùu
roãi nhaân loaïi, söï soáng laïi, hoäi thaùnh
ñaàu tieân vaø söï daïy doã cuûa Chuùa Cöùu
Theá. Con daân Chuùa coù Ñöùc Thaùnh
Linh trong loøng trong moïi thôøi ñaïi seõ
nhaän thaáy vaø coâng nhaän maïc khaûi ñaëc
thuø hay Kinh Thaùnh laø Lôøi Ñöùc Chuùa
Trôøi.
Tuy nhieân trong thôøi ñaïi tieán boä veà
khoa hoïc thöïc nghieäm vaø xaõ hoäi öa
chuoäng vaên hoùa ña nguyeân nhö ngaøy
nay chuùng ta laïi caàn phaûi nghieân cöùu,
hoïc hoûi ñeå bieát chaéc, ñeå xaây döïng
nieàm tin cuûa mình vaø ñoàng thôøi trình
baøy moät caùch tin töôûng thuyeát phuïc vaø
khaùch quan raèng Kinh Thaùnh chính laø
maïc khaûi ñaëc thuø cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi;
laø Lôøi cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi coù ñaày ñuû
thaåm quyeàn cuûa Ñaáng Chuû Teå vuõ truï;
ñöôïc Chuùa Gieâ-xu xaùc nhaän ; ñöôïc
caùc Söù Ñoà vaø moân ñoà Chuùa tin töôûng,
ghi cheùp, daïy doã vaø truyeàn baù; ñöôïc
caùc coäng ñoàng daân Chuùa khaép moïi nôi
tin nhaän vaø gìn giöõ qua caùc baøi Tín
Ñieàu.
Raèng Kinh Thaùnh laø Lôøi Chuùa ñöôïc
thaàn caûm (Ñöùc Thaùnh Linh soi daãn);
Caùc lôøi tieân tri trong Kinh Thaùnh ñeàu
ñaõ vaø seõ öùng nghieäm hoaøn toaøn; Ña soá
caùc coâng trình khaûo coå ñaõ xaùc nhaän söï
chính xaùc cuûa Kinh Thaùnh; Kinh
Thaùnh qua thôøi gian vaø bao nhieâu
thaùch thöùc ñaõ chöùng toû raát ñaùng ñöôïc
tin caäy hôn baát cöù moät vaên kieän lòch söû
coå xöa naøo treân theá giôùi.
Thaàn Hoïc Thöïc Tieãn.
Kinh Thaùnh laø maïc khaûi chöõ vieát cuûa
Ñöùc Chuùa Trôøi cho nhaân loaïi, trong ñoù
coù ngöôøi Vieät Nam. Nhö vaäy chuùng ta
coù moät nguoàn maïc khaûi nöõa theâm vaøo
maïc khaûi phoå quaùt töø vuõ truï thieân
nhieân ñeå bieát Ñöùc Chuùa Trôøi.
Kinh Thaùnh laø Lôøi Ñöùc Chuùa Trôøi ñem
laïi moïi ñieàu höõu ích cho ñôøi soáng con
ngöôøi treân ba laõnh vöïc: Taâm linh, ñaïo
ñöùc vaø kinh teá.
1-Kinh Thaùnh chöùa ñöïng Phuùc AÂm
ñaày ñuû quyeàn naêng ñeå cöùu roãi con
ngöôøi. (Roâ-ma 1:16-17)
2/ Kinh Thaùnh coù khaû naêng ñoåi môùi
ñôøi soáng con ngöôøi. (2Tim 3:15,16)
3/ Kinh Thaùnh chöùa ñöïng nhöõng
nguyeân taéc soáng giuùp cho con ngöôøi
9
soáng thaønh coâng vaø thònh vöôïng. (Gioâ-
sueâ 1:8)
4/ Kinh Thaùnh laø aùnh saùng höôùng daãn
con ngöôøi. (Thi 119:105)
5/ Kinh Thaùnh coù quyeàn naêng giuùp con
ngöôøi khoûi phaïm toäi. (Thi 119:11)
6/ Kinh Thaùnh laø löông thöïc taâm linh
cho con ngöôøi. (Ma-thi-ô 4:4)
7/ Kinh Thaùnh nhö nöôùc tinh khieát
thanh taåy con ngöôøi. (Thi 119:9; EÂph
5:25-26)
8/ Kinh Thaùnh nhö löûa thieâu ñoát moïi
raùc reán. (Geâ-reâ-mi 23:29)
9/ Kinh Thaùnh nhö göông soi chuùng ta.
(Gia-cô 1:23-25)
10/ Kinh Thaùnh an uæ con daân Chuùa.
(Roâ-ma 15:4 )
Laø con daân Chuùa ngöôøi Vieät, haõy coù
thaùi ñoä nhö EÂ-xô-ra, moät trong nhöõng
ngöôøi ñöôïc Ñöùc Chuùa Trôøi duøng ñeå
phuïc höng daân Chuùa sau thôøi löu ñaøy ôû
Ba-by-loân cho ñeán thôøi Chuùa Cöùu
Theá: "Thaät vaäy, EÂ-xô-ra chuyeân taâm
tìm kieám Kinh Luaät cuûa Ñöùc Chuùa
Trôøi, thöïc haønh chuùng cuõng nhö daïy
doã ñaïo luaät vaø qui cheá Ngaøi cho daân
Y-sô-ra-eân". (EÂ-xô-ra 7:4) (Taùc giaû
phieân dòch)
Chuùng ta haõy chuyeân taâm hoïc hoûi,
nghieân cöùu Lôøi Chuùa ñeå bieát veà Ñöùc
Chuùa Trôøi, yù chæ, chöông trình cuûa
Ngaøi vaø caùch soáng hôïp yù Chuùa, ñeïp
loøng Ngaøi.
Chuùng ta hoïc hoûi Lôøi Chuùa khoâng phaûi
chæ ñeå hieåu bieát suoâng, nhöng hieåu
bieát ñeå thöïc haønh, ñeå aùp duïng cho ñôøi
soáng, phaùt trieån hoäi thaùnh Chuùa.
Ñieàu thöù ba maø EÂ-xô-ra ñaõ laøm laø
truyeàn baù, daïy doã Lôøi Chuùa cho daân
Chuùa.
Nghieân cöùu Lôøi Chuùa
Chuùng ta neân vui möøng vaø tin töôûng
hôn vì mình ñaõ tin Ñaáng Chaân Thaàn vaø
ñi theo con ñöôøng Chaân Lyù. Ñöùc
Chuùa Trôøi ñaõ phaùn vôùi nhaân loaïi qua
Kinh Thaùnh; chuùng ta tin vaø bieát nhö
theá, vaäy chuùng ta caàn ñeå thì giôø nghieân
cöùu, nghieâm tuùc hoïc hoûi Lôøi Chuùa ñeå
nghe tieáng phaùn cuûaNgaøi. Ñaây laø
nguoàn maïc khaûi ñaëc thuø ñeå hieåu bieát
ñuùng ñaén vaø ñaày ñuû veà Ñöùc Chuùa
Trôøi, Chuùa Cöùu Theá, nhöõng nguyeân
taéc soáng trong Vöông Quoác Ngaøi vaø
xaây döïng hoäi thaùnh Ngaøi.
Ñöùc Chuùa Gieâ-xu ñaõ phaùn: "Con ngöôøi
soáng khoâng phaûi chæ nhôø baùnh, nhöng
cuõng nhôø moïi lôøi phaùn cuûa Ñöùc Chuùa
Trôøi." (Mat 4:4) Nhö theá chuùng ta phaûi
aên Lôøi Chuùa moãi ngaøy ñeå nuoâi döôõng
ñôøi soáng taâm linh. Chuùng ta phaûi ñoïc
Lôøi Chuùa moãi ngaøy ñeå nghe lôøi Chuùa
phaùn. Tín höõu Tin Laønh thöôøng töï haøo
vì mình hoïc vaø bieát nhieàu Kinh Thaùnh.
Ñaây laø moät truyeàn thoáng toát ñeïp, ñaùng
duy trì vaø khích leä. Tuy nhieân ña soá tín
höõu cuõng chæ hoïc Lôøi Chuùa vaøo ngaøy
Chuùa Nhaät hay trong nhöõng buoåi hoïc
Kinh Thaùnh, caàu nguyeän maø thoâi.
Theo tinh thaàn cuûa lôøi Chuùa Gieâ-su
cuõng nhö Kinh Thaùnh Cöïu Öôùc daïy:
"Quyeån saùch Kinh Luaät naøy chôù xa
10
mieäng con, haõy suy gaãm ngaøy vaø
ñeâm..."(Gioâ-sueâ 1:8) Nhö vaäy moãi tín
höõu chuùng ta caàn hoïc vaø suy gaãm Lôøi
Chuùa moãi ngaøy. Chuùng ta caàn daïy,
khuyeán khích vaø coå ñoäng trong taát caû
caùc hoäi thaùnh ñeå moãi con daân Chuùa
daønh thì giôø ñeå ñoïc Kinh Thaùnh, suy
gaãm vaø caàu nguyeän vôùi Chuùa moãi
ngaøy. Neáu moïi tín höõu Vieät ñeàu
thöôøng xuyeân aên uoáng Lôøi Chuùa; hoï
seõ ñöôïc nhieàu aân phöôùc vaø tröôûng
thaønh; hoäi thaùnh Chuùa seõ phaùt trieån
maïnh meõ.
Nhöõng ngöôøi giaûng daïy Lôøi Chuùa
khoâng nhöõng caàn coù thì giôø ñoïc Kinh
Thaùnh moãi ngaøy nhöng cuõng caàn ñeå
rieâng thì giôø nghieâm tuùc nghieân cöùu,
suy gaãm Lôøi Chuùa.
Hoäi thaùnh vaø giaùo hoäi Vieät Nam chuùng
ta caàn ñeå rieâng ngaân saùch, caáp hoïc
boång cho nhöõng ngöôøi coù aân töù vaø
ñöôïc keâu goïi ñeå chuyeân taâm nghieân
cöùu Kinh Thaùnh vaø Thaàn Hoïc; ñeå saùng
taùc, soaïn thaûo vaø dòch thuaät nhöõng taùc
phaåm döôõng linh boå ích vaø nhöõng coâng
trình nghieân cöùu Kinh Thaùnh quoác teá.
Veà vaán ñeà thöïc haønh Lôøi Chuùa giöõa
tín höõu Vieät Nam vaø hoäi thaùnh Vieät
Nam, chuùng ta caàn nghieân cöùu tröïc
tieáp Kinh Thaùnh; duøng Lôøi Chuùa nhö
nguoàn chaân lyù chính yeáu ñeå ruùt ra
nhöõng nguyeân taéc Thaùnh Kinh phuø hôïp
vôùi taâm tình, vaên hoùa Vieät trong tieán
trình xaây döïng tín höõu Vieät, hoäi thaùnh
Vieät Nam. Chuùng ta neân hoïc hoûi taát caû
nhöõng truyeàn thoáng, chöông trình,
nguyeân taéc toát ñeïp trong lòch söû cuõng
nhö cuûa caùc hoäi thaùnh, giaùo hoäi baïn,
nhöng khoâng neân söû duïng hay baét
chöôùc hoaøn toaøn truyeàn thoáng, chöông
trình, moâ hình hoäi thaùnh hay caùc cô
caáu toå chöùc cuûa caùc giaùo hoäi ngoaïi
quoác.
Ñöùc Chuùa Trôøi ñaõ duøng maïc khaûi phoå
quaùt laãn maïc khaûi ñaëc thuø ñeå baøy toû,
daïy doã nhaân loaïi, trong ñoù coù ngöôøi
Vieät Nam, vaäy chuùng ta haõy tìm kieám
Lôøi Chuùa ñeå xaây döïng moät neàn thaàn
hoïc Vieät Nam; hoaøn toaøn döïa treân
Kinh Thaùnh, hôïp vôùi tín lyù Kinh Thaùnh
nhöng ñoàng thôøi cuõng hôïp vôùi taâm
tình, vaên hoùa Vieät. Chuùng ta coù theå
ñan cöû hai tröôøng hôïp ñieån hình:
-Chuùa Gieâ-xu chính laø Ñöùc Chuùa Trôøi
Ngoâi Hai, chuùng ta hoaøn toaøn tin töôûng
tín lyù Kinh Thaùnh naøy nhöng chuùng ta
khoâng nhaán maïnh vaø phoå bieán cho
ngöôøi Vieät bieát raèng ñaïo cuûa Chuùa
Gieâ-xu chính laø ñaïo Trôøi.
-Moät trong möôøi ñieàu raên troïng ñaïi
trong Kinh Thaùnh laø "hieáu kính cha
meï" vaø ñieàu naøy hoaøn toaøn thích hôïp
vôùi quan nieäm "hieáu ñeã" cuûa caùc neàn
vaên hoùa chòu aûnh höôûng Khoång Maïnh
nhö vaên hoùa Vieät Nam. Nhöng töø caû
traêm naêm nay chuùng ta vaãn chòu tieáng
oan, ai tin theo Chuùa Gieâ-xu laø ngöôøi
baát hieáu. Chuùng ta caàn nhaán maïnh,
phaùt trieån yù nieäm hieáu thaûo trong Kinh
Thaùnh; tìm nhöõng nghi thöùc thích hôïp,
thöïc haønh vaø phoå bieán roäng raõi ñeå
quaûng baù ñieàu raên troïng ñaïi naøy, ñeå
11
cho ngöôøi Vieät Nam thaáy raèng Ñaïo
Chuùa laø moät ñaïo lyù cao quí, toát ñeïp.
Toâi mong raèng chuùng ta cöù chuyeân
taâm tìm kieám Lôøi Chuùa, hoïc hoûi,
nghieân cöùu Lôøi Chuùa ñeå tìm ra nhöõng
moâ hình thích hôïp cho vieäc truyeàn baù
vaø phaùt trieån hoäi thaùnh Chuùa giöõa
voøng ngöôøi Vieät, ngöôøi AÙ Chaâu cuõng
nhö nhaân loaïi noùi chung.
Sau khi truyeàn Lôøi Chuùa cho coäng
ñoàng daân Chuùa, Moâi-se ñaõ khuyeân hoï:
"Hoâm nay, toâi môøi an chò em löïa choïn
giöõa phöôùc laønh vaø tai hoïa, giöõa söï
soáng vaø söï cheát. Neáu anh chò em vaâng
giöõ caùc ñieàu raên, maïng leänh vaø luaät leä
cuûa Chuùa maø toâi truyeàn cho anh chò
em hoâm nay, neáu anh chò em yeâu kính
Chuùa, Ñöùc Chuùa Trôøi chuùng ta, ñi theo
caùc ñöôøng loái Ngaøi, vaâng lôøi Ngaøi, anh
chò em seõ ñöôïc soáng vaø daân soá anh chò
em seõ gia taêng. Chuùa, Ñöùc Chuùa Trôøi
chuùng ta seõ ban phöôùc cho anh chò em
trong xöù anh chò em saép vaøo chieám
höõu." (Phuïc 30:15-16)
Lôøi Chuùa khoâng nhöõng chæ maïc khaûi
veà Ñöùc Chuùa Trôøi, söï cöùu roãi cuûa Ngaøi
trong Chuùa Cöùu Theá nhöng cuõng chöùa
ñöïng nhöõng nguyeân lyù giuùp cho ñôøi
soáng theå chaát laãn taâm linh ñöôïc phong
phuù vaø thònh vöôïng. Khi chuùng ta tin
töôûng, soáng theo vaø quaûng baù nhöõng
nguyeân lyù naøy cho coäng ñoàng, xaõ hoäi
chuùng ta ñang soáng; toâi tin raèng coäng
ñoàng, xaõ hoäi, daân toäc chuùng ta seõ ñöôïc
khai saùng vaø thònh vöôïng.
Truyeàn baù Chaân Lyù cuûa Chuùa.
Chaân lyù cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi laø baát
bieán vaø vónh cöûu. Phuùc AÂm cuûa Chuùa
Cöùu Theá cuõng khoâng heà thay ñoåi,
nhöng caùch thöùc hay phöông phaùp
truyeàn baù thì thay ñoåi tuøy theo thôøi
ñaïi,vaên hoaù vaø daân toäc khaùc nhau.
Kinh Thaùnh, Lôøi cuûa Chuùa ñaõ ñöôïc
phieân dòch ra treân moät ngaøn ngoân ngöõ
khaùc nhau nhöng söù ñieäp vaø Phuùc AÂm
cöùu roãi thì khoâng heà thay ñoåi. Nhö
vaäy,
-Chuùng ta caàn nghieân cöùu Lôøi Chuùa ñeå
ruùt ra nhöõng nguyeân lyù baát bieán, vónh
cöûu vaø Phuùc AÂm cöùu roãi cuûa Chuùa
Cöùu Theá. Vôùi söï tieán boä vaø phoå bieán
cuûa nhieàu taùc phaåm vaø coâng trình
nghieân cöùu quoác teá ngaøy nay, ñaây
khoâng phaûi laø moät vaán ñeà quaù khoù
khaên. Ñieàu khoù khaên vaø teá nhò laø laøm
theá naøo ñeå choïn loïc, nhaán maïnh vaø aùp
duïng nhöõng chaân lyù caàn yeáu, quan
troïng, thöïc teá vaø thích hôïp vôùi boái
caûnh, trình ñoä vaø taâm tình ngöôøi Vieät
Nam.
-Khi ñaõ naém vöõng chaân lyù vaø Phuùc
AÂm cuûa Chuùa, chuùng ta coù theå tìm
kieám nhöõng phöông caùch truyeàn ñaït
khoâng traùi vôùi Kinh Thaùnh nhöng thích
hôïp vôùi taâm tình, vaên hoùa Vieät Nam.
Ñaây cuõng laø moät vaán ñeà khoù khaên,
phöùc taïp vaø caàn nhieàu noå löïc, thôøi gian
cuøng vôùi nhöõng taám loøng nhieät thaønh
caàu nguyeän ñeå Ñöùc Thaùnh Linh soi
saùng, höôùng daãn chuùng ta tìm ñöôïc
nhöõng phöông phaùp truyeàn baù Ñaïo
12
Chuùa vaø Lôøi Chuùa thích hôïp vaø höõu
hieäu nhaát cho ngöôøi Vieät Nam.
Muïc sö Traàn Ñaøo.
Giaûi nghóa Kinh thaùnh:
Möôøi Ñieàu raên.
Daàu thöôøng noùi laø möôøi ñieàu raên,
nhöng voán trong Nguõ kinh khoâng cheùp
nhö theá, vì theo nguyeân vaên Heâ-bô-rô
laø "Möôøi Lôøi", laø "Giao öôùc", hoaëc
nhieàu laàn nhö laø chöùng côù troïng theå
cuûa yù muoán Ngaøi toû ra thì cheùp laø
"Baûng Chöùng", nghòch cuøng ngöôøi
phaïm phaùp . Song ñeán ñôøi Ñaáng Christ
ñaõ ñöôïc goïi laø "caùc ñieàu raên" roài (Lu-
ca 18:20).
Goác tích möôøi ñieàu raên. Vì côù nhöõng
tình hình xaûy ra luùc Ngaøi ban Möôøi
Lôøi lôùn ñoù cho daân söï neân ñöôïc coi laø
long troïng hôn moïi lôøi daïy khaùc. Taïi
nuùi Si-na-i, giöõa ñaùm maây, coù côn toái
taêm, chôùp nhoaùng, khoùi bay, vaø saám
vang nhö tieáng keøn, Moâi-se ñöôïc goïi
ñeán ñeå nhaän luaät phaùp, vì neáu daân söï
khoâng coù thì khoâng phaûi laø daân thaùnh
nöõa. Kinh Thaùnh hieäp laïi taïi ñaây hai
thieät söï maø ngöôøi hay phaân reõ:töùc laø
chính Ñöùc Chuùa Trôøi, khoâng phaûi
ngöôøi, ñang phaùn vôùi Y-sô-ra-eân trong
côn raát khuûng khieáp ñoù, vaø theo ngoân
ngöõ cuûa caùc giaùo sö sau ñöôïc soi saùng,
Ngaøi cuõng coù theå duøng loái khaùc phaùn
nöõa. Nhöng khoâng coøn coù lôøi naøo khaùc
ñöôïc phaùn caùch ñoù, vaø baøi cheùp cuõng
ñaëc bieät nhö söï khaûi thò voán coù. Khoâng
coøn lôøi naøo khaùc ñöôïc cheùp nhö "Möôøi
Lôøi" ñoù, laø nhöõng lôøi ñöôïc vieát vaø
khaéc treân hai baûng ñaù, khoâng phaûi bôûi
söï khoân kheùo ngöôøi ñaët ra, song bôûi
quyeàn Thaàn Vónh vieãn, bôûi "ngoùn tay
cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi" (Xuaát EÂ-díp-toâ kyù
31:18; 32:16).
Söï chia möôøi ñieàu raên. Daàu Kinh
Thaùnh khoâng cheùp roõ, song vì chuù
troïng veà hai baûng, aáy toû ra söï phaân
bieät nhö theá laø quan heä, vaø hieäp vôùi söï
toùm taét Luaät phaùp cuûa caû Moâi-se vaø
Ñaáng Christ laøm hai phaàn: Baûng nhöùt
coù boån phaän ñoái vôùi Ñöùc Chuùa Trôøi,
vaø baûng nhì coù boån phaän ñoái vôùi keû
laân caän. Song taïi ñaây gaëp söï khoù giaûi
quyeát: chaúng nhöõng veà söï saép daët caùc
ñieàu raên giöõa "Hai baûng ñaù", song
cuõng veà caùch chia chính "Möôøi Lôøi"
ñoù nöõa. Chính Kinh Thaùnh khoâng phaân
bieät roõ vaø coù ba loái saép ñaët khaùc nhau
truyeàn laïi töø ñôøi giaùo hoäi Do-thaùi vaø
Hoäi Thaùnh xöa.
1. Giaùo hoäi Do-thaùi ngaøy nay theo
saùch Talmud laáy lôøi töïa (Xuaát EÂ-díp-toâ
kyù 20:2; Phuïc truyeàn luaät leä kyù 5:6)
laøm ñieàu raên thöù nhöùt: "Ta laø Gieâ-hoâ-
va Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi, ñaõ ruùt ngöôi
ra khoûi xöù Ai-caäp, laø nhaø noâ leä"; vaø
laáy Xuaát EÂ-díp-toâ kyù 20:3-6 laø nhöõng
ñieàu caám "chôù coù caùc thaàn khaùc, ...chôù
quì laïy tröôùc caùc hình töôïng, ...ñöøng
haàu vieäc chuùng noù" laøm ñieàu raên thöù
hai: coøn caùc ñieàu raên khaùc saép ñaët nhö
Hoäi Tin laønh.
13
2. Giaùo hoäi La-maõ vaø giaùo hoäi Luther,
theo giaùo phuï Augustin, coi ñieàu raên
thöù nhöùt goàm laïi töø Xuaát EÂ-díp-toâ kyù
20:1-6 veà söï chôù coù caùc thaàn khaùc vaø
söï chôù thôø hình töôïng. Vaäy, ñieàu raên
thöù ba cuûa boån hoäi laø ñieàu raên thöù
hai,v.v. cho ñeán thöù chín laø thöù taùm
cuûa hai hoäi ñoù. Sau, ñieàu raên thöù möôøi
veà söï chôù tham lam cuûa boån hoäi chia
laøm ñieàu raên thöù chín vaø thöù möôøi cuûa
hai hoäi ñoù. Cuõng vaäy, veà loái saép ñaët
hai baûng thì baûng nhöùt coù ba ñieàu raên
ñaàu (heát veà ngaøy thaùnh) vaø baûng nhì
coù baûy ñieàu raên coøn laïi.
3. Giaùo hoäi Hy-laïp vaø giaùo hoäi Anh,
theo Philon, Joseøphe vaø Origeøne vôùi
caùc giaùo phuï La tinh xöa, laáy ñieàu raên
"chôù coù caùc thaàn khaùc" laøm ñieàu raên
thöù nhöùt vaø laáy "chôù laøm töôïng...chôù
quì laïy caùc hình töôïng..." laøm ñieàu raên
thöù hai.
Vaäy thì, coù ba caùch chính chia hai
baûng ñaù:
a) Caùch cuûa giaùo hoäi La-maõ nhö noùi
treân, laáy ba ñieàu raên ñaàu vaøo baûng thöù
nhöùt vaø baûy ñieàu raên coøn laïi vaøo baûng
thöù nhì.
b) Caùch thöôøng chia cuûa boån hoäi laø laáy
boán ñieàu raên ñaàu veà boån phaän ta ñoái
vôùi Chuùa vaøo baûng thöù nhöùt, vaø saùu
ñieàu raên coøn laïi veà nghóa vuï ñoái vôùi
loaøi ngöôøi vaøo baûng thöù nhì.
c) Caùch chia ñöôïc coâng nhaän cuûa caùc
vaên só Do-thaùi xöa, Joseøphe vaø Philon,
cho naêm ñieàu raên vaøo moãi baûng, nhö
theá cöù giöõ soá naêm, soá möôøi. Song aáy
döôøng nhö coi vieäc boån phaän ñoái vôùi
cha meï ngang vôùi boån phaän ñoái vôùi
Ñöùc Chuùa Trôøi; traùi laïi phaûi leõ hôn laø
coi vieäc boån phaän ñoái vôùi cha meï neân
ñöùng ñaàu baûng nhì vì cuõng hieäp vôùi lôøi
toùm taét luaät phaùp cuûa Chuùa Jeâsus (Ma-
thi-ô 22:37-39). Trong Roâ-ma 13:9
Phao-loâ toùm laïi 5 ñieàu raên cuoái cuøng
trong 1 caâu "Phaûi
yeâu keû laân caän nhö mình".
Möôøi ñieàu raên cheùp trong Nguõ kinh
Sa-ma-ri. Nguõ kinh cuûa ngöôøi Sa-ma-ri
cuõng theâm ñieàu raên thöù möôøi moät nöõa:
"Song khi Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi
ñem ngöôi vaøo xöù Ca-na-an, baát luaän
nôi naøo ngöôi ñi, ngöôi phaûi döïng hai
baûng ñaù lôùn, phaûi traùt baèng thaïch cao,
vaø vieát ôû ñoù moïi lôøi cuûa luaät phaùp naày.
Vaû laïi, sau khi ngöôi ñi qua soâng Gioâ-
ñanh, ngöôi phaûi döïng hai hoøn ñaù maø
ta truyeàn ngöôi laøm ngaøy nay, treân nuùi
Ga-ri-xim, vaø taïi ñoù phaûi laäp moät baøn
thôø cho Gieâ-hoâ-va Ñöùc Chuùa Trôøi
ngöôi: laø moät baøn thôø baèng ñaù, chôù
duøng saét maø xaây döïng. Baèng ñaù khoâng
ñeõo ngöôi seõ laäp baøn thôø cho Gieâ-hoâ-
va Ñöùc Chuùa Trôøi ngöôi, vaø seõ daâng
cuûa leã thieâu cho Ngaøi treân ñoù; ngöôi
cuõng seõ daâng cuûa leã thuø aân vaø aên taïi
ñoù, vaø ngöôi seõ vui veû tröôùc maët Ngaøi
treân nuùi beân kia soâng Gioâ-ñanh, vaø bôûi
ñöôøng maët trôøi laën, trong xöù Ca-na-an,
ôû ñoàng baèng ñoái ngang Ghinh ganh,
gaàn caây deû boäp taïi Moâ-reâ, höôùng veà
Si-chem". Trong chính khuùc naày toû ra
ngöôøi Sa-ma-ri coá yù xen vaøo ñeå quyeát
14
raèng söï thôø phöôïng Chuùa taïi nuùi Ga-ri-
xim laø nhôø quyeàn pheùp troïng theå bôûi
tieáng Chuùa taïi nuùi Si-na-i, neân coi lôøi
phuï theâm ñoù nhö ngang vôùi Möôøi Lôøi
lôùn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi.
Keát luaän. Möôøi ñieàu raên ñöôïc toû ra laø
quan heä hôn heát vì chính Ñöùc Chuùa
Trôøi phaùn ra vaø luaät phaùp coøn laïi thì
Ngaøi nhôø Moâi-se (Phuïc truyeàn luaät leä
kyù 33:2; Coâng vuï caùc söù ñoà 7:53; Ga-
la-ti 3:19; Heâ-bô-rô 2:2), vaø vì cheùp
bôûi chính ngoùn tay Ngaøi treân hai baûng
ñaù toû ra laø beàn vöõng khoâng phaûi taïm
"Luaät phaùp cho ngöôøi ta bieát toäi loãi"
(Roâ-ma 3:20; 7:7); löông taâm chæ cho
ngöôøi toäi boái roái, song luaät phaùp bôûi
möôøi ñieàu raên laøm cho ngöôøi bieát toäi,
laø moät chöùc vuï veà söï ñònh toäi vaø veà söï
cheát (II Coâ-rinh-toâ 3:7, 9). Möôøi ñieàu
raên laø trung taâm cuûa caû luaät phaùp, neân
Chuùa baûo Moâi-se ñeå hai baûng ñaù ñoù
taïi trong hoøm giao öôùc, döôùi naép thi aân
(Phuïc truyeàn luaät leä kyù 10:1-5). Bôûi
theá toû ra chæ nhôø söï thöông xoùt cuûa
Chuùa chuoäc toäi maø Luaät phaùp coù theå
laøm trung taâm cuûa giao öôùc giöõa Chuùa
vôùi ngöôøi (Roâ-ma 3:25-26). Cöù theo lôøi
truyeàn khaåu, hai taám bia ñoù thöôøng ñeå
trong hoøm maõi cho ñeán khi Gieâ-reâ-mi
ôû trong nguïc. Töø sau khi Neâ-bu-caùt-
neát-sa ñaùnh phaù Gieâ-ru-sa-lem, khoâng
thaáy Kinh Thaùnh cheùp ñeán hoøm giao
öôùc nöõa.
Döïa theo Thaùnh kinh töø ñieån cuûa
Wm.C. Cadman
Söu taàm: Hai lyù do lôùn laøm
hoân nhaân thaát baïi!
Trong quyeån saùch baùn-chaïy-nhaát cuûa
oâng, "Phaûi chi anh aáy bieát!", Gary
Chapman giaûi thích nhöõng nhu caàu
thieát yeáu nhaát cuûa ngöôøi phuï nöõ. Ñoàng
thôøi, oâng giuùp cho nam giôùi laøm theá
naøo ñeå thoûa ñaùp nhöõng nhu caàu ñoù.
OÂng ñöa ra möôøi böôùc ñôn giaûn ñeå
laøm taêng tieán trong baát cöù hoân nhaân
naøo. OÂng khoâng chæ giuùp nhöõng ngöôøi
ñaøn oâng hieåu theá naøo ñeå ñaùp öùng
nhöõng caûm giaùc cuûa moät ngöôøi phuï nöõ,
maø coøn chæ cho hoï laøm theá naøo ñeå cho
naøng caûm thaáy mình quan troïng.
Vôùi caùch dieãn taû khoâi haøi, thaám vaøo
loøng baèng nhöõng hình aûnh cuûa chính
cuoäc ñôøi oâng, cuõng nhö qua söï kieän
lòch söû vaø nhöõng thí duï Kinh Thaùnh,
Gary trình baøy moät moâ hình ñeå ñaït
ñöôïc moät hoân nhaân toát hôn.
Ñaây laø moät phaàn trích töø cuoán saùch
neâu treân:
1. Nhöõng ngöôøi ñaøn oâng vaø nhöõng
ngöôøi ñaøn baø böôùc vaøo hoân nhaân vôùi
nhöõng öôùc voïng nhö trong "cuoán-
truyeän" vaø vôùi söï huaán luyeän veà hoân
nhaân quaù giôùi haïn. Moät laàn noï toâi hoûi
moät coâ sinh vieân raèng coâ muoán laäp gia
ñình vôùi maãu ngöôøi ñaøn oâng nhö theá
naøo. "Toâi thích anh aáy laø ngöôøi maø coù
theå keå chuyeän vui, haùt vaø nhaûy ñaàm,
vaø ôû nhaø vaøo buoåi toái."
"Coâ khoâng muoán coù moät ngöôøi choàng,"
toâi ñaõ noùi cho coâ ta nghe, "ñieàu maø coâ
15
muoán ñoù laø moät maùy truyeàn hình chôù
klhoâng phaûi ngöôøi choàng."
Nhöõng hình töôïng cuûa coâ veà moät ngöôøi
choàng ñaõ noùi leân moät trong nhöõng lyù
do thoâng thöôøng nhaát maø laøm cho
nhöõng hoân nhaân thaát baïi. Chuùng ta laäp
gia ñình vôùi nhöõng öôùc muoán khoâng
thöïc teá vaø hieám coù. Vaø moät trong
nhöõng ñieàu bò thieáu laø khaû naêng bieát
quan taâm ngöôøi khaùc. Trong thöïc teá,
haàu heát chuùng ta thöôøng lô laø khi ñoái
dieän tröôùc nhöõng nhu caàu thieát thöïc
cuûa ngöôøi phoái ngaãu cuûa chuùng ta.
Coù phaûi noù trôù treâu khoâng, khi muoán
coù moät caùi baèng cuûa ngheà haøn, ngöôøi
ta maát boán naêm huaán luyeän, nhöng
muoán moät giaáy hoân phoái thì khoâng caàn
gì caû ngoaøi hai thaân theå saün saøng vaø coù
khi laø chæ phaûi qua moät cuoäc thöû maùu?
Bôûi vì haàu heát chuùng ta böôùc qua haønh
lang giaùo duïc maø khoâng coù nhöõng lôùp
hoïc veà söï giao tieáp caên baûn naøo caû.
Nhieàu ngöôøi ñaøn oâng laäp gia ñình
hoaøn toaøn khoâng coù kieán thöùc ñeå laøm
theá naøo xaây döïng moät moái quan heä
yeâu thöông ñaày yù nghóa. Toùm laïi, haàu
heát ñaøn oâng khoâng bieát laøm theá naøo ñeå
yeâu thöông ngöôøi vôï cuûa hoï ñeå khieán
caû hai ñeàu haïnh phuùc.
Gaàn ñaây, toâi ñaõ hoûi naêm ngöôøi ñaøn baø
ñaõ ly dò moät caùch caù nhaân raèng, "Neáu
choàng cuûa baø baét ñaàu ñoái xöû laïi vôùi baø
baèng tình yeâu chung thuûy, thì baø coù
chaøo ñoùn oâng trôû laïi khoâng?"
"Dó nhieân laø toâi seõ chaøo ñoùn oâng aáy
laïi," moãi ngöôøi ñaõ ñaùp laïi. Nhöng, raát
tieác laø khoâng coù baø naøo trong hoï ñaõ
hy voïng raèng choàng cuûa hoï seõ coù theå
laøm ñöôïc ñieàu ñoù.
Vì ñaõ bieát moät trong nhöõng ngöôøi ñaøn
oâng ñoù caùch caù nhaân, toâi phaûi ñoàng yù
vôùi söï thaát voïng cuûa vôï oâng ta. Neáu
oâng ñaõ saün saøng ñeå thöû, thì oâng ñaõ coù
theå ñem ñöôïc baø trôû laïi. Tieác thay, oâng
ñaõ khoâng quan taâm vieäc hoïc hoûi gì
theâm.
"Ñieàu maø oâng ta khoâng bieát ñöôïc, laø
nhieàu ngöôøi phuï nöõ phaûn öùng nhö
nhöõng con choù con. Moät phuï nöõ ñaõ
giaûi thích vôùi toâi. "Neáu anh aáy trôû laïi
vaø ñoái xöû vôùi toâi moät caùch teá nhò, lòch
söï, vaø hieåu bieát, thì ngaøy mai toâi seõ
nhaän anh aáy trôû laïi."
Thaät buoàn laøm sao, khi nhöõng ngöôøi
ñaøn oâng chuùng ta khoâng bieát caùch naøo
ñeå laáy loøng nhöõng ngöôøi vôï cuûa chuùng
ta, hay laø laøm theá naøo ñeå giöõ ñöôïc hoï
vaø khoâng maát nöõa! Laøm theá naøo ñeå
chuùng ta coù ñöôïc söï gaàn guõi, tình
thöông, vaø söï töông giao cuûa hoï!
Chuùng ta phaûi baét ñaàu töø nôi ñaâu? Vaø
thay vì coá gaéng tìm hieåu ñieàu gì ñoù ñeå
söûa chöõa ñôøi soáng vôï choàng ñang gaõy
ñoå cuûa mình, haàu heát chuùng ta ñeàu
döôøng nhö ñi tìm hieåu thuû tuïc ly dò.
Chuùng ta vi phaïm nhöõng qui luaät trong
quan heä vôï choàng trong hoân nhaân, vaø
roài laïi hoûi raèng taïi sao taát caû laïi daãn
ñeán söï chua xoùt nhö ngaøy hoâm nay.
Nhöng chuùng ta khoâng bieát raèng qui
luaät cuûa khí ñoäng löïc laø noù seõ laøm cho
chieác maùy bay ñaâm nhaøo thaúng xuoáng
16
maët ñaát, khi maùy bay ñoù chæ bay coù
moät caùnh!
Haõy töôûng töôïng chính baïn laø moät kyõ
sö khoâng gian laøm vieäc cho NASA.
Coâng vieäc cuûa baïn laø ñöa moät vaøi
ngöôøi leân treân maët traêng. Nhöng nöûa
ñöôøng, chuyeán bay bò truïc traëc. Baïn coù
leõ seõ khoâng muoán boû ñi toaøn boä döï aùn
trong khi chæ vì coù ñieàu naøo ñoù sai soùt
xaûy ra. Thay vaøo ñoù, baïn vaø nhöõng
ngöôøi ñoàng nghieäp khaùc seõ taäp trung
ñeå taâm trí, laøm ngaøy laøm ñeâm ñeå coá
khaùm phaù ra nan ñeà vaø tìm caùch ñieàu
chænh choã caàn thieàt ñoù mong sao chieác
phi thuyeàn khoâng gian ñoù trôû laïi ñuùng
vò trí hoaëc giuùp nhöõng phi haønh gia trôû
veà traùi ñaát an toaøn. Neáu döï aùn ñaõ thaát
baïi hoaøn toaøn, thì baïn vaãn khoâng boû
noù ñi. Baïn seõ nghieân cöùu ñieàu gì ñaõ
xaûy ra vaø ñieàu chænh noù laïi ñeå traùnh
nhöõng vaán ñeá töông töï trong töông lai.
Gioáng nhö chieác phi thuyeàn khoâng
gian, hoân nhaân cuûa baïn laø döï aùn vôùi
nhöõng qui luaät maø xaùc ñònh söï thaønh
coâng hay thaát baïi cuûa noù. Neáu baát cöù
moät trong nhöõng quy luaät naøy bò vi
phaïm, thì baïn vaø vôï cuûa baïn seõ bò keït
trong nhöõng quyõ ñaïo, vaø ñi ñeán söï ñoå
vôõ. Tuy nhieân, neáu trong suoát hoân
nhaân maø baïn nhaän bieát qui luaät hay
nguyeân lyù maø baïn ñang vi phaïm vaø
laøm nhöõng ñieàu chænh caàn thieát, thì
hoân nhaân cuûa baïn seõ ôû trôû laïi trong vò
trí ñuùng cuûa noù.
2. Ñaøn oâng vaø ñaøn baø thöôøng thieáu söï
hieåu bieát veà nhöõng söï khaùc bieät chung
giöõa ngöôøi nam vaø ngöôøi nöõ. Toâi daùm
noùi raèng haàu heát nhöõng söï khoù khaên
gia ñình ñeàu taäp trung xung quanh moät
thöïc teá - ñaøn oâng vaø ñaøn baø khaùc bieät
nhau. Nhöõng khaùc bieät (caûm xuùc, tinh
thaàn, vaø theå xaùc) lôùn ñeán noãi khoâng
moät noã löïc taäp trung naøo ñeå coù theå
hieåu chuùng ñöôïc. Noù gaàn nhö khieán
cho ngöôøi ta nghó khoâng theå naøo coù
ñöôïc moät hoân nhaân haïnh phuùc. Moät
nhaø taâm lyù hoïc noåi tieáng moät laàn ñaõ
noùi, "Sau ba möôi naêm nghieân cöùu veà
phuï nöõ, toâi töï hoûi, 'Ñieàu gì laø ñieàu hoï
thaät söï muoán?'" Neáu ñaây laø keát luaän
cuûa oâng ta, thì haõy töôûng töôïng raèng
chuùng ta bieát ít oûi theá naøo veà ngöôøi vôï
cuûa chuùng ta? Coù theå baïn ñaõ bieát ñöôïc
moät trong nhöõng söï khaùc bieät ñoù cuûa
ngöôøi phoái ngaãu roài. Nhöng ngöôïc laïi,
nhieàu ngöôøi thì nhö môùi nghe laàn ñaàu
tieân. Baïn coù bieát raèng, ví duï nhö, moãi
teá baøo trong moät thaân theå cuûa moät
ngöôøi ñaøn oâng coù moät nhieãm-saéc-theå
taïo neân moät daïng hoaøn toaøn khaùc bieät
so vôùi nhöõng teá baøo ñoù trong thaân theå
cuûa ngöôøi ñaøn baø khoâng? Roài gì nöõa?
Baùc só James Dobson noùi raèng, coù
baèng chöùng roõ reät cho thaáy raèng "choã
ngoài" ( vò theá ) cuûa nhöõng xuùc caûm
trong boä naõo cuûa ngöôøi ñaøn oâng ñöôïc
keát hôïp caùch khaùc bieät hôn trong boä
naõo cuûa moät ngöôøi ñaøn baø. Vôùi chæ hai
söï khaùc bieät naøy thoâi, ñaøn oâng vaø ñaøn
baø ñuû coù haøng daëm caùch bieät nhau veà
tinh thaàn vaø theå xaùc.
(Söu taàm.)
17
Caâu chuyeän gia ñình:
Möôøi Ñieàu Luaät Chuùa
vaø Gia Ñình Chuùng Ta
Toùm taét Möôøi ñieàu luaät Chuùa:
I-Tröôùc maët ta ngöôi chôù coù caùc thaàn khaùc
II-Ngöôi chôù laøm töôïng chaïm cho mình,
cuõng chôù thôø laïy vaø haàu vieäc caùc hình
töôïng ñoù
III-Ngöôi chôù laáy Danh Chuùa laøm chôi, töùc
laø goïi ñeán Danh Chuùa caùch baát xöùng
IV-Haõy nhôù ngaøy nghæ ñaëng laøm neân ngaøy
thaùnh
V-Haõy hieáu kính cha meï ngöôi haàu cho
ngöôi ñöôïc soáng laâu treân ñaát
VI-Ngöôi chôù gieát ngöôøi
VII-Ngöôi chôù phaïm toäi taø daâm
VIII-Ngöôi chôù troäm caép
IX-Ngöôi chôù noùi chöùng doái
X- Ngöôi chôù tham lam
Ñieàu Raên Thöù Saùu:
Ngöôi Chôù Gieát Ngöôøi.
Coù leõ quyù vò coøn nhôù vuï thaûm saùt kinh
hoaøng xaûy ra cho moät laøng Amish vaøo
ngaøy 2 thaùng 10 vöøa qua. Moät ngöôøi
ñaøn oâng teân Charles Roberts, 32 tuoåi,
vaøo moät ngoâi tröôøng nhoû cuûa ngöôøi
Amish, duøng suùng baén vaøo caùc em nöõ
hoïc sinh, töø 7 ñeán 13 tuoåi, roài töï töû.
Keát quaû: ngöôøi caàm suùng cheát, 5 em
hoïc sinh cheát vaø 5 em bò thöông. Anh
Roberts ñaõ phaïm giôùi raên thöù Saùu moät
caùch taøn aùc döôùi caû hai hình thöùc: gieát
ngöôøi voâ toäi vaø töï töû. Vì ñang noùi veà
giôùi raên thöù saùu: Ngöôi chôù gieát ngöôøi,
neân hoâm nay chuùng toâi xin trình baøy
theâm nhöõng chi tieát ñaùng chuù yù chung
quanh vuï thaûm saùt naøy.
Trong laù thö ñeå laïi cho vôï, Roberts cho
bieát anh caêm thuø ñôøi vaø caêm giaän
Chuùa veà nhöõng chuyeän xaûy ra trong
quaù khöù. Anh giaän vì 9 naêm tröôùc ñöùa
con gaùi môùi sinh cuûa anh bò cheát. Anh
cuõng bò löông taâm caén röùt vì 20 naêm
tröôùc anh xaâm phaïm tieát haïnh hai
ngöôøi baø con trong gia ñình. Anh
Roberts nuoâi moái caêm giaän vaø aân haän
trong loøng suoát bao nhieâu naêm maø
khoâng ai bieát. Ngöôøi chung quanh ñeàu
noùi anh laø ngöôøi hieàn laønh, thaân thieän.
Ngay caû ngöôøi vôï soáng beân caïnh anh
cuõng khoâng heà bieát choàng mình nuoâi
trong loøng noãi caêm giaän saâu ñaäm: Giaän
ñôøi vì chuyeän khoâng may xaûy ra, giaän
mình ñaõ laøm nhöõng ñieàu toäi loãi. Nhieàu
naêm ñaõ troâi qua nhöng anh Roberts
khoâng tha thöù cho ngöôøi, cuõng khoâng
tha thöù cho chính mình. Vaø cuoái cuøng,
anh quyeát taâm ñi gieát ngöôøi voâ toäi vaø
roài tieâu huûy söï soáng cuûa chính mình.
Vì khoâng tha thöù, anh Roberts ñaõ gieo
cheát choùc, gaây khoå ñau cho nhöõng
ngöôøi hieàn laønh, khoâng laøm gì haïi ñeán
anh, nhöng gia ñình nhöõng naïn nhaân
ñoù ñaõ phaûn öùng nhö theá naøo, ñaây laø
ñieàu ñaùng cho chuùng ta ghi nhaän vaø
hoïc hoûi.
Nhöõng ngöôøi coù con bò thöông, bò cheát
coù quyeàn giaän anh Roberts, leân aùn vaø
ñoøi gia ñình anh phaûi laøm moät ñieàu gì
ñoù ñeå chuoäc phaàn naøo toäi aùc, ñeå ñeàn
buø cho nhöõng maát maùt vaø ñau ñôùn anh
ñaõ gaây ra cho hoï. Neáu nhöõng gia ñình
ñoù laøm vaäy cuõng chính ñaùng vaø hôïp lyù,
18
nhöng hoï ñaõ khoâng laøm nhö theá. Caùc
nhaø baùo ghi nhaän vaø vieát laïi nhö sau:
Haønh ñoäng taøn aùc cuûa Roberts ñaõ
khoâng khieán coäng ñoàng Amish noåi
giaän, duø ñaây laø moät coäng ñoàng raát gaàn
guõi thöông yeâu nhau. Nhöõng ngöôøi ñaøn
oâng, ñaøn baø trong laøng noùi leân noãi kinh
hoaøng vaø ñau buoàn cuûa hoï tröôùc vuï
thaûm saùt, nhöng noùi caùch nhoû nheï, dòu
daøng, khoâng gaøo khoùc keâu la, khoâng
moät chuùt giaän döõ. Moät vaøi ngöôøi laåm
baåm moät mình: "Thaät toäi nghieäp, thaät
ñaùng buoàn!" Moät ngöôøi khaùc chæ than
moät tieáng: "Buoàn! Buoàn quaù!" Baøi baùo
naøy noùi tieáp: Thay vì taäp trung vaøo
nhöõng em hoïc sinh bò gieát, ngöôøi
Amish toû loøng quan taâm ñeán gia ñình
anh Roberts, hoï aân haän khoâng hieåu sao
moät ngöôøi coù theå ñi xa söï daãn daét cuûa
Chuùa ñeán nhö theá. Moät ngöôøi trong
laøng noùi: "Phaûi chi coù ngöôøi bieát ñeå
giuùp Roberts thoaùt khoûi taâm traïng
buoàn chaùn, toäi nghieäp cho moät linh hoàn
laàm laïc, roõ raøng laø anh coù chuyeän
buoàn quaù lôùn." Moät phuï nöõ khi phoùng
vieân nhaø baùo hoûi ñaõ traû lôøi: "Caûm taï
Chuùa, toâi ñöôïc daïy laø khoâng traû thuø
nhöng phaûi tha thöù." Moät vò muïc sö
Menonite, tröôùc kia cuõng laø ngöôøi
Amish noùi: "Ngöôøi Amish xem caùi
cheát laø moät phaàn cuûa ñôøi soáng, duø
thöông tieác vaø ñau buoàn cho ngöôøi ñaõ
ra ñi nhöng hoï chaáp nhaän vaø tin ñaây laø
ñieàu Thieân Chuùa an baøi."
Neáu vuï thaûm saùt naøy xaûy ra trong moät
coäng ñoàng khaùc, chaéc chaén phaûn öùng
khoâng nheï nhaøng nhö theá nhöng seõ coù
hoãn loaïn, ñoát phaù, xuoáng ñöôøng ñeå traû
thuø hay ñeå bieåu loä söï phaãn noä vì coù
ngöôøi ñaõ gaây ra caùi cheát ñau thöông
trong coäng ñoàng cuûa mình. Coäng ñoàng
Amish khoâng giaän döõ noåi loaïn, khoâng
leân aùn ngöôøi ñaõ gieát con chaùu mình,
traùi laïi, hoï laøm taát caû nhöõng gì coù theå
laøm ñeå ñem an uûi ñeán cho vôï con vaø
gia ñình cuûa ngöôøi ñaõ gaây ñau ñôùn cho
mình. Sau ngaøy xaûy ra vuï thaûm saùt, gia
ñình cuûa moät em bò cheát cho ngöôøi baø
con cuûa vôï anh Roberts ñeán ôû trong
nhaø mình. Nhöõng gia ñình khaùc ñeán
nhaø anh, an uûi vôï con anh vaø noùi raèng
hoï tha thöù vieäc anh laøm. Coäng ñoàng
Amish cuõng môû moät tröông muïc trong
ngaân haøng ñeå giuùp gia ñình anh
Roberts.
Taïi sao ngöôøi Amish coù theå tha thöù deã
daøng nhö theá? Chuùng ta caàn bieát veà
ñöùc tin vaø ñôøi soáng cuûa ngöôøi Amish
ñeå hieåu taïi sao hoï coù theå xöû söï cao
ñeïp khi bò ngöôøi khaùc taøn haïi. Ngöôøi
Amish laø nhoùm tín höõu Tin Laønh, töø
AÂu chaâu sang Baéc Myõ ñeå traùnh cuoäc
baùch haïi toân giaùo, vaø ñònh cö trong
vuøng Pennsylvania töø naêm 1720. Hoï laø
nhöõng ngöôøi Tin Laønh thuaàn tuùy, nieàm
tin cuûa ngöôøi Amish goàm nhöõng ñieàu
caên baûn nhö: tin Ñöùc Chuùa Trôøi laø
Ñaáng Taïo Hoùa, Chuùa Cöùu Theá Gieâ-xu
laø Con Ñöùc Chuùa Trôøi, ñaõ ñeán traàn
gian chòu cheát vì toäi cuûa nhaân loaïi.
Chuùa Gieâ-xu laø con ñöôøng cöùu roãi duy
nhaát. Hoï tin Kinh Thaùnh laø Lôøi truyeàn
19
phaùn cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi. Khoâng chæ
tin Kinh Thaùnh laø Lôøi ñeán töø Ñöùc
Chuùa Trôøi, hoï nghieâm chænh aùp duïng
Lôøi Kinh Thaùnh vaøo ñôøi soáng haèng
ngaøy. Ngöôøi Amish soáng ñôøi soáng ñôn
giaûn, hieàn hoøa, khoâng chaïy theo vaät
chaát vaø nhöõng tieän nghi cuûa xaõ hoäi vaên
minh, vì hoï aùp duïng Lôøi Chuùa daïy
trong thö Roâ-ma 12:2: "Anh em ñöøng
raäp khuoân theo ñôøi naøy nhöng haõy caûi
bieán con ngöôøi anh em baèng caùch ñoåi
môùi taâm thaàn, haàu coù theå nhaän ra ñaâu
laø yù Thieân Chuùa: caùi gì laø toát, caùi gì
ñeïp loøng Thieân Chuùa, caùi gì hoaøn
haûo."
Ngöôøi Amish khoâng söû duïng ñieän löïc,
vì hoï tin raèng nhöõng tieän nghi do ñieän
löïc ñem laïi seõ ñöa con ngöôøi ñeán caùm
doã vaø seõ huûy phaù gia ñình vaø hoäi
thaùnh. Vaø thaät ñuùng nhö theá, ngaøy nay
phim aûnh, ti-vi, video vaø Internet ñaõ
ñöa bao nhieâu ngöôøi vaøo con ñöôøng toäi
loãi. Ngöôøi Amish chuû tröông soáng haøi
hoøa vôùi ngöôøi chung quanh, khoâng aên
mieáng traû mieáng, khoâng traû thuø ngöôøi
laøm haïi mình nhöng saün saøng tha thöù
vì hoï thöïc haønh lôøi Chuùa daïy trong
Kinh Thaùnh.
Chuùng toâi xin trích ñoïc moät soá lôøi
Chuùa daïy veà yeâu thöông, tha thöù maø
ngöôøi Amish ñaõ laøm theo:
“Hôõi anh em yeâu daáu, anh em bieát ñieàu
ñoù, ngöôøi naøo cuõng phaûi mau nghe maø
chaäm noùi, chaäm giaän; vì côn giaän cuûa
con ngöôøi khoâng laøm neân söï coâng bình
cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi” (Thö Gia-cô 1:19,
20).
“Chôù laáy aùc traû aùc cho ai, phaûi chaêm
tìm ñieàu thieän tröôùc maët moïi ngöôøi.
Neáu coù theå ñöôïc, thì haõy heát söùc mình
maø hoøa thuaän vôùi moïi ngöôøi. Hôõi keû
raát yeâu daáu cuûa toâi ôi, chính mình chôù
traû thuø ai, nhöng haõy nhöôøng cho côn
thònh noä cuûa Ñöùc Chuùa Trôøi...Vaäy, neáu
keû thuø mình coù ñoùi haõy cho aên, coù khaùt
haõy cho uoáng... Ñöøng ñeå ñieàu aùc thaéng
mình, nhöng haõy laáy ñieàu thieän thaéng
ñieàu aùc” (Roâ-ma 12:17-21).
Lôøi Chuùa cuõng daïy ngöôøi tin Chuùa:
“Phaûi boû khoûi anh em nhöõng cay ñaéng,
buoàn giaän, töùc mình, keâu reâu, maéng
nhieác, cuøng moïi ñieàu hung aùc. Haõy ôû
vôùi nhau caùch nhaân töø, ñaày daãy loøng
thöông xoùt, tha thöù nhau nhö Ñöùc
Chuùa Trôøi ñaõ tha thöù anh em trong
Chuùa Cöùu The”á (Thö EÂ-pheâ-soâ 4:31,
32).
“Ñöøng laáy aùc traû aùc, cuõng ñöøng laáy
ruûa saû traû ruûa saû, traùi laïi, phaûi chuùc
phöôùc, aáy vì ñieàu ñoù maø anh em ñöôïc
goïi ñeå höôûng phöôùc laønh” (I Phi-e-rô
3:9).
Söù ñoà Phao-loâ khuyeân:
“Anh em laø keû choïn löïa cuûa Ñöùc Chuùa
Trôøi, laø ngöôøi thaùnh vaø raát yeâu daáu
cuûa Ngaøi, haõy coù loøng thöông xoùt. Haõy
maëc laáy nhaân töø, khieâm nhöôøng, meàm
maïi, nhòn nhuïc. Neáu moät ngöôøi trong
anh em coù ñieàu gì phaøn naøn vôùi keû
khaùc thì haõy nhöôøng nhòn nhau vaø tha
thöù cho nhau. Nhö Chuùa ñaõ tha thöù anh
em theå naøo thì anh em cuõng phaûi tha
thöù theå aáy” (Thö Coâ-loâ-se 3:12,13).
Chuùa Gieâ-xu daïy:
20
“Caùc ngöôi coù nghe lôøi phaùn raèng:
Haõy yeâu ngöôøi laân caän vaø haõy gheùt keû
thuø nghòch mình. Song ta noùi cuøng caùc
ngöôi raèng: Haõy yeâu keû thuø nghòch vaø
caàu nguyeän cho keû baét bôù caùc ngöôi,
haàu cho caùc ngöôi ñöôïc laøm con cuûa
Cha caùc ngöôi ôû treân trôøi” (Phuùc AÂm
Ma-thi-ô 5:43-45).
Kinh Thaùnh coøn voâ soá nhöõng lôøi daïy
khaùc veà yeâu thöông vaø tha thöù. Ngöôøi
Amish ñaõ thöïc haønh lôøi Chuùa daïy, tha
thöù cho ngöôøi ñaõ laøm haïi mình, nhôø ñoù
haän thuø ñöôïc boâi xoùa, thöông ñau ñöôïc
chöõa laønh, ngöôøi trong coäng ñoàng coù
theå soáng vôùi nhau trong haøi hoøa, yeâu
thöông. Tröôùc loøng ñoä löôïng cuûa ngöôøi
Amish, coâ Marie, vôï cuûa ngöôøi gaây ra
cuoäc taøn saùt noùi: "Toâi vaø gia ñình toâi
thaät söï nguïp laën trong loøng nhaân töø,
thöông xoùt vaø tha thöù cuûa ngöôøi
Amish. Tình thöông ñoù ñaõ ñem laïi cho
gia ñình toâi söï haøn gaén thöông ñau maø
chuùng toâi ñang caàn. Loøng chuùng toâi
cuõng tan naùt tröôùc maát maùt lôùn lao cuûa
nhöõng gia ñình ñaõ maát ngöôøi thaân yeâu.
Nhöng chuùng ta haõy cuøng nhau ñaët hy
voïng vaø loøng tin caäy vaøo Ñöùc Chuùa
Trôøi, laø Ñaáng an uûi chuùng ta, vaø giuùp
nhau xaây döïng laïi ñôøi soáng."
Thöïc haønh Lôøi Chuùa daïy, nhöõng ngöôøi
trong hoaøn caûnh ñau thöông ñaõ ñeán vôùi
nhau baèng tình yeâu vaø tha thöù. Nhôø ñoù
thöông ñau ñöôïc chöõa laønh, maát maùt
ñöôïc buø ñaép, ñoå vôõ ñöôïc xaây döïng laïi.
Ñaây khoâng phaûi laø haønh ñoäng töï nhieân
cuûa con ngöôøi toâäi loãi, yeáu ñuoái nhöng
laø haønh ñoäng sieâu nhieân cuûa nhöõng
ngöôøi toäi loãi yeáu ñuoái nhöng daâng ñôøi
soáng mình cho Chuùa höôùng daãn vaø
quyeát taâm thöïc haønh Lôøi Chuùa phaùn
daïy. Quyù vò coù ñang caêm giaän moät
ngöôøi naøo hay thaáy khoù tha thöù cho
ngöôøi naøo khoâng? Haõy môøi Chuùa Cöùu
Theá Gieâ-xu böôùc vaøo cuoäc ñôøi quyù vò.
Chuùa seõ giuùp quyù vò tha thöù ñeå roài
nieàm vui vaø bình an cuûa Chuùa seõ traøn
ngaäp trong cuoäc ñôøi quyù vò.
Minh Nguyeân
Chöông Trình Phaùt Thanh Tin Laønh
Söû kyù Hoäi thaùnh
Soaïn giaû: Jonh Drange Olsen
Thôøi kyø thöù naêm
Töø ñôøi Charles Ñaïi ñeá cho ñeán ñôøi
GreùgoireVII (naêm 800-1073 S.C.)
Ñoaïn thöù ba (Tieáp theo)
II. Söï truyeàn ñaïo cho caùc daân Töc-
can-ñích.
a) Söï truyeàn ñaïo trong nöôùc Ñan-
maïch.
(1) Charles ñaïi ñeá sai Luidger ñi giaûng
ñaïo ôû Ñan-maïch. – Luùc Charles ñaïi ñeá
coøn sanh tieàn vaãn lo môû mang cho ñaïo
lyù cuûa Ñaáng Christ, ñaõ ñònh sai ngöôøi
ñi giaûng ñaïo cho caùc daân toäc Tö-can-
ñích, töùc laø nöôùc Ñan-maïch, Na-uy vaø
Thuïy-ñieån. OÂng beøn sai Luidger, moân
ñeä cuûa Alcuin, ñeán giaûng ñaïo taïi ñoù,
coâng vieäc chöa keát quaû ñöôïc bao
nhieâu thì ñaõ cheát vaøo naêm 809 S.C.
21
Ñeán naêm trò vì cuûa Louis le
Deùbonnaire, con trai cuûa Charles ñaïi
ñeá, Ñöùc Chuùa Trôøi môû ñöôøng cho coâng
vieäc ñònh laøm baáy laâu nay ñöôïc phaùt
ñaït vaø thaønh coâng.
(2) Ebbon sang truyeàn ñaïo taïi Ñan-
maïch. – Vaøo loái naêm 820 S.C. taïi Ñan-
maïch coù daáy leân moät cuoäc tranh giaønh
quyeàn vò. Harald Klak vaø vöông haàu
xöù Julland muoán cho ñöôïc ngoâi nöôùc,
coù ñeán caàu vieän hoaøng ñeá Louis giuùp
ñôõ mình. Hoaøng ñeá nhaän lôøi taùn thaønh
cho, roài nhôn dòp, phaùi Ebbon, toång
giaùm muïc thaønh Reims, qua ñoù giaûng
daïy cho daân Ñan-maïch veà leõ ñaïo cuûa
Ñaáng Christ (naêm 822 S.C.). YÙ nguyeän
cuûa hoaøng ñeá Luois ñöôïc thoûa maõn,
nhöng coâng vieäc laøm cuûa Ebbon chöa
kieán hieäu bao nhieâu, vì chaúng maáy
naêm Harald bò chuùng truaát ngoâi ñuoåi
ra khoûi xöù (naêm 826 S.C.). Ebbon
khoâng theá cöù ôû ñoù ñöôïc, cuõng phaûi
theo ngöôøi maø ñi ra nôi khaùc. Harald
sang qua nöông naùu nôi hoaøng ñeá
Luois, taïi thaønh Ingelheim. Ñöông luùc
kieàu nguï taïi ñoù, vôï choàng ngöôøi coâng
nhaän ñaïo Ñaáng Christ, vaø chòu leã Baùp-
teâm. Ñoaïn, khi trôû veà xöù, ngöôøi ñem
theo mình Anschaire (naêm 801-864
S.C.) laø tu só ôû nhaø doøng Corbie thuoäc
veà ñòa haït Amiens (xöù Phaùp).
(3) Anschaire Söù ñoà cuûa Baéc phöông.
– Vaû, Anschaire raát sôùm daâng mình
cho Ñöùc Chuùa Trôøi ñi truyeàn baù ñaïo lyù
cho daân ngaoïi, roài sau naày ñöôïc moät
phöông danh quí baùu laø Söù ñoà cuûa Baéc
phöông. Thieát töôûng caùi huy hieäu aáy
raát xöùng vôùi coâng vieäc cuûa ngöôøi laøm.
Khi môùi ñeán Ñan-maïch ngöôøi lo laäp
tröôøng daïy doã treû em, ñeå ñaøo taïo sau
naày nhöõng ngöôøi ñi truyeàn baù Tin-laønh
cho ñoàng baøo mình. Caùc treû em aáy
ngöôøi choïn töø trong voøng noâ-leä maø
chuoäc ra. Ruûi thay, ñeán naêm 829 S.C.
vua Harald bò chuùng truïc xuaát moät laàn
nöõa, Anschaire phaûi giao coâng vieäc
mình ñaõ khôûi laøm cho Gislemar maø
troán qua ôû Thuïy-ñieån.
b) Söï truyeàn ñaïo taïi Thuïy-ñieån.
(1) Anschaire sang truyeàn ñaïo taïi
Thuïy-ñieån. – Anschaire nghe ôû Thuïy-
ñieån coù ñoaøn thöông maõi vaø phu tuø bò
baét qua ñoù ñaõ truyeàn baù ñaïo Ñaáng
Christ ít nhieàu cho daân boån xöù. OÂng
nhöùt ñònh qua ñoù tröôùc laø giaûng ñoàn
ñaïo lyù cuûa Chuùa theâm ra, vaø sau tieän
beà tò naïn baét bôù ôû Ñan-maïch. YÙ
nguyeän ñöôïc may maén, vua Thuïy-ñieån
tieáp ñaõi oâng töû teá laém, aân caàn khuyeân
haõy giaûng daïy ñaïo lyù cuûa Chuùa vaø laøm
leã Baùp-teâm cho keû naøo tình nguyeän tin
theo.
(2) Gauzbert vaø Rimbert. – Vua Thuïy-
ñieån tin theo ñaïo. – Naêm 832 S.C.
Anschaire ñeán thaønh La-maõ caàu giaùo
hoaøng Greùgoire IV laäp moät chöùng toång
giaùm muïc taïi thaønh Hambourg (ôû veà
baéc boä nöôùc Ñöùc), ñeå coi soùc vaø cai trò
coâng vieäc giaûng ñaïo taïi hai nöôùc Ñan-
maïch vaø Thuïy-ñieån. Giaùo hoaøng öng
thuaän lôøi thænh caàu, laäp oâng laøm toång
giaùm muïc cuûa hai xöù aáy; laïi cuõng coù
22
sai Gauzbert, chaùu cuûa Ebbon, theo
oâng ñaëng giuùp ñôõ coâng vieäc giaûng ñaïo.
Nhöng coâng vieäc taïi ñoù khoù khaên,
Gauzbert ngaõ loøng, ôû Thuïy-ñieån ñöôïc
vaøi naêm roài trôû veà queâ höông.
Anschaire laïi xin giaùo hoaøng caáp cho
mình ngöôøi khaùc, laàn naày Rimbert leân
theá cho Gauzbert. Nhôø Rimbert heát
loøng soát saéng, coâng vieäc cuûa Chuùa
caøng ngaøy caøng ñöôïc lan traøn ra khaép
caû nöôùc, ñeán ñoåi naêm 1008 Olaf
Scotkonung, vua Thuïy-ñieån, cuõng coâng
nhaän ñaïo Ñaáng Christ vaø chòu leã Baùp-
teâm. Qua khoûi luùc naày Hoäi thaùnh ñöôïc
laäp vöõng vaøng vaø ñaïo lyù cuûa Chuùa lan
traøn moïi nôi trong xöù; thaäm chí naêm
1075 vua Inge coù phoùng hoûa moät caùi
chuøa lôùn nhöùt cuûa baùi-vaät-giaùo taïi
thaønh Upsala, vaø ra saéc leäch caám thôø
thaàn Odin vaø Thor cuøng moïi thöù cuùng
teá khaùc.
c) Nöôùc Ñan-maïch coâng nhaän ñaïo
Ñaáng Christ.
(1) Anschaire trôû veà Ñan-maïch. –
Anschaire vì söï baét bôù ñaïo phaûi laùnh
thaân khoûi xöù Ñan-maïch; daàu vaäy, oâng
khoâng naûn chí, laïi trôû veà ñoù laàn thöù nhì
lo rao giaûng ñaïo lyù, vaø ñöôïc pheùp caát
moät giaùo ñöôøng taïi xöù Slesvig. Daàu coù
maáy vò vua Ñan-maïch vaãn khoâng haïp
yù vôùi coâng vieäc Anschaire laém, thì oâng
cuõng chaúng heà sôøn loøng, cöù moät möïc
lo taán tôùi luoân cho ñeán luùc qua ñôøi
nhaèm naêm 864 S.C. Coâng vieäc cuûa oâng
laøm thaät coù aûnh höôûng linh nghieäm,
ñeán ñoãi boïn giaëc trong xöù phaûi khieáp
oai. Coù keû noùi, aûnh höôûng aáy ñöôïc linh
nghieäm, laø taïi coù ñaët quyeàn laøm pheùp
laï; nhöng oâng baùc ñi maø ñaùp laïi moät
caâu chí ñaùng cho phaän toâi tôù cuûa Ñaáng
Christ, raèng: “Neáu thaät xöùng ñaùng thì
toâi caàu nguyeän Chuùa haõy laøm cho toâi
chæ moät pheùp laï, laø xin Ngaøi laáy aân
ñieån maø ñaøo taïo cho toâi neân moät ngöôøi
toát laønh.”
(2) Reimbert keá thöøa Anschaire. –
Anschaire coù caát moät nhaø thöông nuoâi
keû beänh hoaïn, nhaø ôû cho keû moà coâi,
chuoäc boïn noâ-leä khoûi aùch cuûa hoï, giuùp
ñôõ cho keû ngheøo vaø sai chuùng ñi giaûng
ñaïo Ñaáng Christ khaép moïi nôi trong
xöù. Reimbert noái nghieäp cho Anschaire
maø laøm toång giaùm muïc taïi thaønh
Hambourg. OÂng vaø nhieàu ngöôøi khaùc
ñoàng moät loøng soát saéng veà söï giaûng
ñaïo trong nöôùc Ñan-maïch; nhöng vì
tình hình chaùnh trò boù buoäc neân coâng
vieäc cuûa Chuùa bò nhieàu noãi ngaên trôû.
(3) Ñaïo Ñaáng Christ traûi nhieàu söï baét
bôù. – Daân Ñan-maïch coâng nhaän ñaïo. –
Nhaèm ñôøi trò vì cuûa Gorme le Vieux veà
giöõa theá kyû thöù chín, thì nöôùc Ñan-
maïch ñöôïc thoáng nhöùt. Gorme voán laø
keû suøng phuïng baùi vaät giaùo, daàu vaäy
ban ñaàu ngöôøi ñeå cho tín ñoà ñöôïc töï do
truyeàn ñaïo lyù Ñaáng Christ. Laàn laàn veà
sau, vì thaáy söï truyeàn ñaïo aáy khieán
cho daân söï mình trôû loøng phaûn nghòch
ñaïo cuõ, ngöôøi lieàn ra leänh caám vaø
quyeát dieät ñaïo Chuùa luoân heát caùc keû
tín tuøng. May thay, möu yù ngöôøi chaúng
thi haønh xong ñöôïc, vì bò Henri I,
23
hoaøng ñeá nöôùc Ñöùc, keùo quaân qua
ngaên caûn, binh vöïc ñaïo lyù cuûa Chuùa
döõ laém. Ñoaïn, Gorme le Vieux baêng haø
naêm 941 S.C., con trai ngöôøi Harald
Blaaland (naêm 941 – 991 S.C.) leân keá
vò. Vua nay nhôø toång muïc Unni chæ
daïy ñaïo lyù cho, ñaõ tin nhaän Ñaáng
Christ, neân khi leân ngoâi lo binh vöïc vaø
baûo hoä moïi ñöôøng. – Swen keá vò cho
Harald(naêm 991 – 1014) laïi gheùt ñaïo
vaø Hoäi thaùnh cuûa Chuùa voâ cuøng, neân
laäp taâm duøng heát phöông theá phaù huûy
ñaïo, y nhö möu yù cuûa oâng noäi mình.
Traûi qua heát thôøi haïn naày ñeán ñôøi
Canut ñaïi vöông (1014 – 1035), caû
nöôùc Ñan-maïch ñeàu chòu coâng nhaän
ñaïo Ñaáng Christ.
(4) Vua Canut giuùp ích cho ñaïo Ñaáng
Christ nhieàu. – Vua naày ñi chieám ngoâi
vua nöôùc Anh vaø ôû ñoù cai trò luoân.
Ngöôøi môøi nhaø truyeàn ñaïo nöôùc Anh
sang qua xöù Ñan-maïch ñaëng giaûng Tin
laønh. Ngöôøi cuõng coù traûi xuoáng thaønh
La-maõ vieáng giaùo hoaøng nöõa. Ngoaøi
ra, ngöôøi coù laäp laïi chöùc giaùm muïc cuõ
vaø ñaët theâm hai chöùc vò môùi, phaän söï
quan-thieát thi-thoá nhieàu coâng vieäc ích
lôïi cho ñaïo Ñaáng Christ taïi Ñan-maïch.
Noùi taét moät ñieàu laø Canut coâng nhaän
ñaïo Ñaáng Christ laø nöôùc nhaø mình
vaäy.
d) Söï truyeàn ñaïo taïi nöôùc Na-uy.
(1) Haakon le Bon khôûi söï truyeàn ñaïo.
– Nöôùc Na-uy ñöôïc thoáng nhöùt trong
ñôøi Harald Haarfagre (naêm 860 – 950
S.C.). Eric I leân keá vò Harald. Vaû,
Harald coù moät con trai ngoaïi tình teân
laø Haakon le Bon ñaõ chòu baùp teâm ôû
nöôùc Anh. Khi Haakon trôû veà toå quoác
thì leân tìm Eric, ñoaïn khôûi truyeàn baù
ñaïo Ñaáng Christ cho toaøn quoác, coát yù
muoán cho heát thaûy daân söï mình ñeàu boû
söï cuùng quaûi maø trôû laïi ñaàu phuïc ñaïo
cuûa Chuùa. Ban ñaàu Haakon coøn caån
thaän doø yù moïi ngöôøi, khoâng daùm eùp
buoäc ai, vì e laøm dòp khieán cho nhaân
taâm ngôø vöïc. Laàn laàn veà sau oâng bieát
roõ taâm tình cuûa daân chuùng, beøn ra maët
khuyeân nhuû roõ raøng, ñeán moät ngaøy kia
daïy caû daân chuùng neân tình nguyeän
coâng nhaän theo ñaïo Ñaáng Christ. Song
daân söï hieåu sai yù höôùng cuûa nhaø vua,
khoâng chòu phuïc tuøng, töôûng raèng nhaø
vua coù yù laøm nhö vaäy ñaëng cöôùp maát
quyeàn töï do cuûa mình ñi.
(2) Vua Ñan-maïch kieám theá buoäc Na-
uy tin Chuùa. – Ñöông luùc baáy giôø caùc
con trai cuûa Eric I keùo binh xoâng vaøo
xöù khai chieán vôùi Haakon; tình theá
thaéng hôn ngöôøi neân laáy ngoâi nöôùc laïi
ñöôïc. Haakon bò töû traän naêm 969 S.C.,
caû nöôùc ñeàu bò sa vaøo traàm luaân, hoãn
loaïn voâ cuøng. Harald Blaaland, vua
Ñan-maïch, thöøa buoåi hoãn loaïn aáy vaø
söï khuynh phuùc cuûa chaùnh phuû, ñoäng
binh keùo ñeán giao chieán laáy nuôùc Na-
uy naêm 975 S.C. Harald voán laø ngöôøi
theo tin Chuùa, neân buoäc daân söï Na-uy
phaûi coâng nhaän tin theo ñaïo cuûa Ngaøi
nhö mình. Naøo ngôø vua naày quaûn trò
nöôùc Na-uy chöa ñöôïc bao laâu, keá vò
Haakon Jarl (975 – 995 S.C.) noåi leân
24
ñaùnh ñuoåi, roài ñaïo Ñaáng Christ phaûi bò
nghieâm caám trong caû nöôùc vaäy.
(3) Olaf Tryggveson eùp daân Na-uy tin
theo Chuùa. – Cuoäc ñôøi bieán ñoåi, vaän
nöôùc xoay vaàn, daàu Harald Jarl ñaõ
chieám ñöôïc nöôùc cuõng khoâng vöõng laäp
laâu daøi. Naêm 995 S.C. ngöôøi bò Olaf
Trygveson (995 – 1000 S.C.) ñem binh
xaâm löôïc cöông giôùi vaø chieám ñoaït
luoân quyeàn bính. Vaû, Olaf laø haäu töï
cuûa Harald Haarfagre, ñaõ coâng nhaän
ñaïo Ñaáng Christ vaø chòu leã baùp teâm
khi coøn kieàu nguï ngoaïi quoác. Ñeán luùc
ngöôøi ñöôïc leân ngoâi vua Na-uy, lieàn
thi haønh caùi yù kieán mình nhö Haakon
le Bon, laø muoán cho toaøn daân söï ñeàu
theo ñaïo Ñaáng Christ. Nhöng daân taâm
baát phuïc yù kieán aáy, choáng cöï laïi döõ
laém. Vua Ñan-maïch xaâm laán vaøo nöôùc
Na-uy moät laàn nöõa, ñaùnh ñoå Olaf
Tryggveson vaø chieám laáy ngoâi, nhôn
ñoù trong nöôùc beøn noåi loaïn, coù leõ coøn
loaïn lôùn hôn laàn tröôùc nhieàu.
(4) Nhôø coâng lao Thaùnh Olaf maø daân
Na-uy coâng nhaän ñaïo Ñaáng Christ. –
Sau roát coù Olaf Haraldsson (naêm 1015
– 1030 S.C.), cuõng goïi laø Thaùnh-Olaf
leân ngoâi caàm vaän nöôùc, taøi giaùm moïi
vieäc ñaâu ñoù ñöôïc an baøi, khieán cho
daân taâm trong nöôùc ñeàu phuïc tuøng ñaïo
Ñaáng Christ. Nhôø coâng lao cuûa ngöôøi
maø ñaïo Chuùa vaø Hoäi thaùnh ñöôïc kieân
laäp ôû nöôùc Na-uy.
Vaû, Thaùnh-Olaf chæ nhôø thanh göôm
maø buoäc daân toäc Na-uy phaûi tín suøng
ñaïo Chuùa. Nhôø lôøi cuûa nhaø cheùp söû
teân laø Snorre Sturlasson cheùp veà Olaf
raèng: “Phaøm ñi nôi naøo, Olaf thöôøng
môøi daân chuùng nhoùm laïi thuyeát lyù cho
hoï nghe, roài khuyeân hoï phaûi coâng
nhaän ñaïo chaùnh vaø chòu leã baùp teâm.
Chaúng ai ra choáng nghòch, heã traûi qua
mieàn naøo thì daân söï ôû mieàn ñoù coâng
nhaän tin theo ñaïo Ñaáng Christ heát
thaûy.” Söï thuaät nöõa raèng: Moät ngaøy
kia Olaf keùo binh ñi ñeán xöù noï coù moät
ngoâi chuøa baáy laâu nay thôø töôïng thaàn
Thor, ai nay ñeàu toân suøng vaø cho laø
hieån hích laém. Olaf truyeàn daân söï haõy
ñem pho töôïng thaàn aáy ra ñaëng ñaäp boû
ñi, chuùng ñeàu kinh khieáp khoâng ai daùm
laøm theo lôøi vua daïy. Duyeân côù laø taïi
moãi ñeâm hoï ñem vaät thöïc cuùng thaàn,
ñeå ñeán saùng ngaøy thì chæ coøn thaáy dóa
khoâng maø thoâi. Hoï meâ tín quaù neân
ñònh cho thaàn ñaõ aên heát vaät thöïc ñoù, vaø
thieät söï khieán cho hoï ñeàu chöùng quyeát
thaàn Thor raát linh thieâng ñaùng khieáp
sôï. Roát cuoäc thaät khoâng ai daùm laøm
theo lôøi Olaf; Olaf beøn sai teân lính cuûa
mình vaøo chuøa ñem pho töôïng ñoù ra,
roài chính tay ngöôøi caàm buùa giô leân
ñaäp maø raèng: “Baây giôø ta seõ chæ cho
caùc ngöôi bieát ai ñaõ aên vaät thöïc cuûa
caùc ngöôi ñem cuùng.” Noùi ñoaïn, ngöôøi
boå pho töôïng aáy beå tan, trong loøng noù
tuoâng chaûy ra laém sanh vaät, naøo chuoät,
naøo daùn-caùnh, naøo thaèn laèn, naøo boï.
Töôïng beå naùt tröôùc maët daân söï, ai naáy
ñeàu hoå theïn veà söï meâ tín cuûa mình
baáy laâu nay, hoài ñaàu tænh ngoä maø boû
25
söï thôø hình töôïng, nhöùt ñònh tin theo
ñaïo chaùnh ñaùnh cuûa Ñaáng Christ vaäy.
Ñöông khi Olaf ñaùnh giaëc vôùi vua
Ñan-maïch, ruûi bò gieát taïi chieán tröôøng.
Giaùo hoäi La-maõ nghó ñeán coâng lao cuûa
ngöôøi beøn phong thaùnh cho; coøn daân
söï Na-uy thì thôø laïy haøi coát cuûa ngöôøi
cho ñeán ñôøi Caûi chaùnh môùi boû.
e) Söï truyeàn ñaïo ôû ñaûo Baêng-chaâu.
Ñöông thôøi kyø naày ñaïo Ñaáng Christ
nhôø Plaf Tryggveson cuõng ñöôïc lan
traøn ñeán ñaûo Baêng-chaâu. Vua naày coù
sai ngöôøi truyeàn ñaïo boån xöù ñeán ñaûo
aáy ñoàn ra danh Chuùa. Coâng vieäc laøm
ñöôïc may maén, vaø coù laäp nhieàu nhaø
doøng ôû ñoù, veà sau thinh danh loäng laãy
khaép caû AÂu-chaâu. Ñeán naêm 1000 S.C.
quoác hoäi nghò nhoùm taïi ñoàng baèng
Tingvalir coù laäp luaät buoäc daân söï
Baêng-chaâu phaûi coâng nhaän ñaïo Ñaáng
Christ maø chòu leã baùp teâm. Hoäi nghò
caám luoân caùc thöù thôø hình töôïng, boû
heát caùc moái dò ñoan. Baáy giôø cuõng coù
ngöôøi ôû Na-uy sang qua ñaûo Caùch-
linh-lang vaø maáy baêng-ñaûo ôû mieàn
Baéc-cöïc maø rao giaûng ñaïo cuûa Ñaáng
Christ nöõa.
 HOÄI THAÙNH TIN LAØNH VIEÄT NAM TAÏI ARNHEM
Vietnamese Evangelische Kerk te Arnhem
Nhoùm thôø phöôïng moãi chieàu chuû nhaät töø 13 giôø tôùi 16 giôø taïi
Pinksterzending, Parkstraat 13 –Arnhem
Tröông muïc cuûa Hoäi thaùnh: 538267542 -L.N.H. Huynh
Ñòa chæ lieân laïc: Truyeàn ñaïo Löõ thò Töôøng Loan
Forelstraat 77, 6833 BH Arnhem
Tel:026-3229403.
E-mail: ht-tinlanh-arnhem@hetnet.nl
Tin laønh: baûn tin cuûa Hoäi thaùnh phaùt haønh hai thaùng moät laàn.
Moïi thö töø lieân laïc xin gôûi veà ñòa chæ cuûa Hoäi thaùnh.

Nöôùc naøo coù Gieâ-hoâ-va laøm Ñöùc Chuùa Trôøi mình,

Daân toäc naøo ñöôïc Ngaøi choïn laøm cô nghieäp mình coù phöôùc thay!
Ñöùc Gieâ-hoâ-va töø treân trôøi ngoù xuoáng, Nhìn thaáy heát thaûy con caùi loaøi ngöôøi.
Ngaøi ngoù xuoáng töø nôi ôû cuûa Ngaøi, Xem xeùt heát thaûy ngöôøi ôû theá gian.
Ngaøi naén loøng cuûa moïi ngöôøi, Xem xeùt moïi vieäc cuûa chuùng noù.
Chaúng coù vua naøo vì binh ñoâng maø ñöôïc cöùu,
Ngöôøi maïnh daïn cuõng khoâng bôûi söùc löïc lôùn lao maø ñöôïc giaûi thoaùt.
Nhôø ngöïa cho ñöôïc cöùu, aáy laø voâ ích,
Noù chaúng bôûi söùc maïnh lôùn cuûa noù maø giaûi cöùu ñöôïc ai.
Kìa, maét cuûa Ñöùc Gieâ-hoâ-va ñoaùi xem ngöôøi kính sôï Ngaøi,
Coá ñeán ngöôøi troâng caäy söï nhôn töø Ngaøi,
Ñaëng cöùu linh hoàn hoï khoûi söï cheát,
Vaø baûo toàn maïng soáng hoï trong côn ñoùi keùm.
Linh hoàn chuùng toâi troâng ñôïi Ñöùc Gieâ-hoâ-va;
Ngaøi laø söï tieáp trôï vaø caùi khieân cuûa chuùng toâi.
Loøng chuùng toâi seõ vui veû nôi Ngaøi,
Vì chuùng toâi ñaõ ñeå loøng tin caäy nôi danh thaùnh cuûa Ngaøi.
Hôõi Ñöùc Gieâ-hoâ-va, nguyeän söï nhôn töø Ngaøi giaùng treân chuùng toâi,
Y theo chuùng toâi ñaõ troâng caäy. (Thi thieân 33: 12-22)

26