|

J. KRISHNAMURTI

Bn v bn ng
Ngi dch: Hunh Ngc Hng
(Dch t ting Php)

H NI 9/2002

Mc lc

Ni chuyn New York ................................................ 1 Ni chuyn Eddington .............................................. 15 Ni chuyn tri Ommen ........................................... 41 Ni chuyn Madras ................................................ 113

|
i
27/02/2010 - 1/ 1

ii

| chnh ph, x hi hay mt vi nhm ngi, mt vi ch ngha, s p t quyn uy ti cao ca h. Theo quan im ny, lun l x hi rt l thun tin v cuc i chng ta ch l mt khonh khc ngn ngi. Kt thc bng s tn li. Ti khng cn phi i su vo cc lp lun ca quan im coi con ngi n gin ch l mt thc th x hi. Nu bn quan tm ti vn ny, bn c th t mnh tm heu ngha ca n, v nu bn chp nhn coi con ngi ch l sn phm ca mi trng, nht thit bn phi thay i hon ton cc quan nim ca mnh v o l, x hi v tn gio. Nhng, nu bn chp nhn quan im tn gio v mt quyn nng thing ling v hnh, ng tr trn s mnh ca bn, n i hi s vng li, knh trng v tn sng, th bn cng phi hiu nhng lp lun ca quan im ny. Kt qu tt yu ca vic chp nhn su sc quyn nng thing ling l s ci to hon ton v mt x hi v o l. Quan im ny da trn c tin, n pht sinh ra s s hi, mc d bn che y s s hi bng cch khng nh n l tnh yu. Bn chp nhn quan im tn gio , v n cha ng li ha hn s cho bn s trng tn c nhn. o l ca n vi t, da trn s trng tn ca bn ng, da trn s thng, pht. TRong quan im ny cn c mt tng hon thnh, theo ui mc ch v k v thnh t. Nu bn chp nhn n, bn phi tm kim nhng ngi hng dn, nhng minh s, nhng con ng o, nhng t, v duy tr nhiu hnh thc tinh vi ca quyn uy. C hai phm tr t tng nh trn v nht thit chng phi xung t nhau. Vy mi ngi chng ta phi t mnh pht hin xem trong hai quan im c v tri ngc y, ci no l chn chnh; con ngi c phi n gin ch l sn |
1
27/02/2010 - 1/ 1

Ni chuyn New York

Trong th gii ngy nay, c nhng ngi qu quyt rng con ngi l mt thc th x hi, n ch l sn phm ca mi trng vi nhng mu thun ca n; li c nhng ngi khc tuyn b rng con ngi l thing ling; kin ny c pht biu v gii thch khc nhau tu theo tn gio. Quan im cho con ngi l mt thc th x hi bao hm nhng lp lun c v logic. Nu bn chp nhn hon ton quan im con ngi ch yu l sn phm x hi, bn s c xu hng tp hp tng v li ni theo khun kh qui nh, trong mi lnh vc ca i sng. Nu bn khng nh con ngi l sn phm ca mi trng th t nhin h thng tr thnh cc k quan trng v ngi ta phi dn mi c gng vo , bi v nhng ci khun c nn nhng con ngi phi c mt gi tr rt ln. Lc y ngi ta s thit lp k lut, cng bc v cui cng vi hnh dng mt

| phm do cc nh hng ca mi trng v tnh di truyn, to nn mt s tnh cch c trng; hay l c mt quyn nng v hnh no dn dt, kim sot, ch o vic thc hin s mnh con ngi. Hoc l bn chp nhn c hai quan im mc d chng tri ngc nhau, hoc bn phi chn la gia vic qui nh t tng v li ni ca con ngi, v quan im tn gio cho rng c mt tr tu v hnh sng to, dn dt v quyt nh tng lai, hnh phc ca con ngi, quan im ny da trn c tin v lng khao kht c trng tn, n ngn cn tr phn on chn chnh. Hoc l bn th vi ton b vn , m s th ch l du hiu ca s thiu suy ngh, ca nh kin, n ngn tr s hiu bit chn chnh. Vic la chn da trn nhng xu hng v cm tnh, nhng nh kin v c cm, do chng c gi tr. Thay v theo nhm ny, nhm kia hay buc phi la chn, ti xin ni rng c mt cch khc hiu bit c th, hiu bit con ngi. l tr phn on trc tip c th thch bng hnh ng, m khng bt buc vi phm l phi ca tr thng minh. Vi t cch mt c th, bn lm th no m bit c rng con ngi l mt tia sng thing ling thu nh, hay l mt mn chi ca cc s kin x hi? Vn ny mt tnh cht tru tng ca n v tr thnh sinh ng khng khip khi bn i mt vi n trong ngn la ca hnh ng. Vy ngi ta phi hnh ng ra sao? Ngi ta phi sng th no? Nu bn chp nhn quan im cho bn l mt thc th x hi, th hnh ng c v n gin: bn c hun luyn bi nn gio dc, mt s g p t nh, v s tim nhim thng xuyn mt s t tng bn thch hp vi mt s |
3
27/02/2010 - 1/ 2

khun mu ng x x hi v hnh kim. Mt khc nu bn thc s chp nhn quan im tn gio v mt quyn nng v hnh kim sot v dn dt cuc i chng ta, th hnh ng ca bn s c ngha khc hng nhng g bn ang lm hin nay. Vi cc c th khc, vi x hi, bn s c nhng mi quan h khc - chnh l o l - dn ti chm dt chin tranh, chm dt phn bit giai cp v bc lt. Nhng v hin nay trn th gii cha c nhng mi quan h chn chnh nh vy, r rng l bn hon ton phn vn v ngha ch thc ca c th v ca hnh ng. V rng, nu gi s bn chp nhn thc s quan im tn gio v mt thc th ti cao hng dn bn, th c th hot ng o c v x hi ca bn s trong sng, qun bnh v thng minh; nhng v hin nay n khng phi nh vy, nn r rng bn khng chp nhn quan im ny, mc d bn thuyt ging chp nhn n. Do m nhiu Nh Th tn ti vi nhiu dng bc lt khc nhau. Nu bn khng nh mnh ch l mt thc th x hi, th vn phi c s thay i hon ton trong thi v hnh ng ca bn. Nhng s thay i khng xy ra. Tt c ci chng t bn ang trong trng thi ng m v ch tip tc theo ui nhng xu hng ca ring mnh. Cn phi hon ton m mnh trong s phn vn mi hiu c qu trnh ca c th, mi pht hin c ci thng cn, ci chn l. Bn phi t khm ph xem c phi bn ang trong trng thi hon ton bt nh (incertitude), khng chp nhncc th nh mt thc th x hi, cng khng chp nhn con ngi c dn dt bi thing ling, vi tt c nhng g bao hm trong hai quan nim y. Ch lc may ra mi c mt kh nng phn on v hiu bit.

| Nu bn trong trng thi y, cng ging nh nhiu ngi suy tng, nu bn khng theo mt gio iu no, mt tn ngng hay l tng no, bn s thy rng mun hiu c s hin hu phi bit mnh l g. Bn khng th hiu c bt k mt qu trnh no khc (th gii vi t cch x hi l mt loi qu trnh ang pht sinh, ang tr thnh) hn l cc qu trnh tr trong c th, gi l thc. Nu bn c th hiu c qu trnh ca thc, ca c th, ch lc y bn mi c kh nng hiu c th gii voi cc s kin ca n. Thc ti ch c phn on khi bit v hiu qu trnh chuyn tip ca ci ng. Nu ti tin ti hiu c bn thn, hiu c ti l g, v sao ti sinh ra, rng ci ti l mt thc th t thn n, bn cht ca n ra sao, lc y c chng mt kh nng hiu c thc ti, chn l. Ti s gii thch qu trnh ca bn ng, ca c th. C mt ngun nng lng duy nht cho tng c th v n khng c khi thu. Nng lng y (xin qu bn ch gn cho n bt k mt tnh thing ling no, bt k mt phm cht c bit no), trong qu trnh pht trin t ng ca n, t to ra bn cht ca n, l cm gic, tr phn on v thc; ti ni v s tru tng nh l thc: thc ti l hnh ng. Tt nhin, khng c s phn chia tuyt i nh vy. Hnh ng xut pht t v minh v trong v minh c tn ti nhng nh kin, nhng xu hng, s tham lam, chng ch gy nn phin no. Khi y cuc sng tr thnh cuc xung t, ch xt. thc va l tr phn on va l hnh ng. Do s tng tc khng ngng ca nhng tnh tham, nhng nh kin, nhng xu hng v nhng gii hn do hn hng y to nn, ny sinh ra s ma st, l qu trnh ca bn ng. Nu bn xem xt n su hn, bn s thy rng c th (c nhn) ch l mt lot nhng hn ch, nhng hnh ng |
5
27/02/2010 - 1/ 3

thc lu, nhng chng ngi, chng to ra cho thc mt nhn dng gi l bn ng. Bn ng ch l mt lot nhng hi c, nhng xu hng sinh ra bi hn hng, lng tham v i tng ca n. Nu nh hnh ng l kt qu ca nhng nh kin, ca s s hi, ca tn ngng, th n s sinh ra mt hn ch mi. Nu bn c nui dng trong mt tn ngng c bit, th iu ny nht nh to ra mt s i khng vn ng ca i sng. Nhng s i khng, nhng bc tng v k, t v v an ton y to nn qu trnh ca bn ng, n c lu truyn bng nhng hot ng ca chnh n. Mun t hiu c con ngi mnh, bn phi dn dn thc c v ci qu trnh xy dng bn ng. Khi y bn s thy qu trnh khng c khi u, nhng nu quan st mt cch sng sut lin tc v c gng ch o cho ng th n c th i n kt thc. l mt ngh thut, n i hi mt tr phn on v i v mt s c gng c nh hng tt. Chng ta chng th hiu c mt qu trnh no khc, ngoi tr qu trnh ny, n l thc v n kim sot c nhn. Bng mt c gng khn ngoan, ta c th phn bit c ci cch pht sinh ca qu trnh bn ng, v ta dn n n ch chm dt. Khi y bt u nim phc lc ca thc ti, v p ca cuc sng nh mt chuyn ng min vin. Nhng g ti ni y, bn c th t chng nghim ly mnh, khng cn phi c c tin g ht, ci ny khng ph thuc vo bt k mt h t tng hay mt tn ngng no. Nhng n i hi mt tr hu nguyn vn v mt n lc ng hng, chng s xo tan cc o tng v cc hn ch do chng ta to ra cho chnh mnh, v chng lm xut hin nim phc lc ca thc ti.

| Hi: Lng mong mun ban ri hnh phc xung quanh mnh, v gp phn bin i th gii ny thnh mt ni m mi ngi u c th sng mt cch cao qu hn, n dn dt ti trong cuc sngv ch o cc hnh ng ca ti. Thi khin ti em gia sn v uy tn ca mnh, khng phi tn vinh c nhn ti, m coi nh mt s cng dng thing ling, v l mt ng lc cho mnh sng. Thi y c ci g l c bn gi to chng, v ti c li g khng, chng hn nh bc lt cc bn ti v bc lt con ngi ni chung? Krishnamurti: Vic bn c bc lt hay khng, ph thuc vo nhn thc ca bn v gip v ban ri hnh phc. Bn c th gip mt ngi no t hiu ly h sng hon ho hn, hay bn c th gip mt ngi bin n thnh n l. Bn c th ban ri hnh phc bng cch khuyn khch o tng khi bn an i v cho mt s an ton b ngoi c v lu di, nhng bn cng c th gip ngi no nhn r c nhiu o tng tri buc h. Nu bn c th lm c vic ny, th bn khng bc lt. Nhng mun khng bc lt, bn cng phi t mnh thot khi nhng o tng v nhng li an i n tri buc bn hay nhng k khc. Bn phi nhn r nhng hn ch ca mnh trc khi c kh nng gip k khc. Trn th gian ny c nhiu ngi thc lng mun gip ngi khc, nhng s gip y thng trng vi vic hon ci nhng ngi khc theo tn ngng ring ca mnh, theo h thng v tn gio ca mnh. Ci chng qua l thay th nh t ny bng tri giam khc. S thay th khng lm ny sinh s hiu bit, m ch to ra mt s hn lon ln hn. Nim phc lc m mi ngi phn u ct lc vn ti, n nm trong s hiu bit su sc bn thn mnh. |
7
27/02/2010 - 1/ 4

Hi: Ngi c cho rng cn phi thng qua kinh nghim bc lt hc c cch khng bc lt, kinh nghim thu t tin ti ch khng mun thy t na,v.v..? Krishnamurti: Qu l mt v cng hp dn, rng bn phi trc ht chim hu ri sau hc cch khng thu t! S thu t l mt dng th vui, v trong qu trnh , ngha l trong khi ngi ta thu t, tch cha, th phin no xut hin v mun trnh phin no bn li t nh rng "Ti khng nn thu t." S khng thu t tr thnh mt o c mi. Nhng nu bn quan st ci mun n thc y bn ng thu t, bn s thy n da trn mt mun su sc hn, nhm lm cho bn khi phin no. Nh vy thc ra ci m bn tm kim, chnh l ci thch th, c trong s thu t v khng thu t. V bn cht, s thu t v khng thu t hon ton ging nhau v c hai u xut pht t mun khng dnh n phin no. Pht trin mt phm cht c bit ch to thm mt bc tng t bo v mnh, chng li s vn ong ca cuc sng. Trong s khng , ngay bn trong cc nh t t bo v ng tr phin no v hn lon. Tuy nhin, c mt cch khc gii quyt vn i khng y. Bn phi nhn chn trc tip, thu hiu ton vn rng tt c mi xu hng v c tnh u cha ng trong bn thn chng nhng mt i lp, cho nn vun bi cc i lp c khc no trn chy khi thc ti? C ng chng, khi ta bo rng cn phi cm th yu thng? Trn thc t, iu ny khng bao gi xy ra.
8

| Bn yu, v chnh v trong tnh yu ca bn c mt ngha chim hu, nn xut hin cm gic b mt mt, ghen tung v s hi. Qu trnh ny khi dy lng cm th. Cc mt i lp bt u chng nhau. Nu nh thc thu t bn thn n l xu, ti sao bn vun bi ci i lp vi n? Bi v bn khng bit n tht s l xu, bn ch mun gin n l trnh s phin no do n em n. Tt c cc mt i lp u phi chng li nhau, v cn bn chng l v minh. Mt ngi nht gan thch vun bi lng dng cm. Thc ra anh ta ch trn chy ni s hi. Nhng nu anh ta nhn chn c nguyn nhn s s hi, th n s chm dt rt t nhin. Ti sao anh ta khng c kh nng phn on trc tip? V mt khi c phn on trc tip, nht nh c hnh ng. ng ny mun trnh hnh ng, ngi ta vun bi nhng mt i lp nhau, v to ra nhng s gii thot t nh. Hi: Ngi ta bo rng lm gng hn l ging dy. Vy mt tm gng c nhn nh ca ngi c th mang mt ngha to ln chng? Krishnamurti: ng c no n giu sau cu hi ny? Ngi hi cu ny phi chng mun noi gng ai m ngh rng n c th dn n s hon thin? Theo mt ngi no chng bao gi dn ti s hon thin. Mt bng hoa violet khng th tr thnh hoa hng, nhng mt bng violet t n c th tr thnh mt bng hoa hon ho. V khng cm thychc chn, nn ngi ta thng i tm s chc chn bng cch bt chc k khc. iu ny sinh ra s s hi, ri t sinh ra o tng v ni tr n v nim an i m ta c th tm thy ni ngi khc, cng nh nhiu |
9
27/02/2010 - 1/ 5

nim sai lm v cc php mn, v thin nh v vic phc tng mt l tng. Tt c iu ny ch bc l s thiu hiu bit v bn thn mnh, v ko di tnh trng v minh. chnh l ngun gc ca phin no, nhng thay v nhn bit nguyn nhn ca n, bn li cho rng mnh c th t hiu mnh nh mt k khc. Ci kiu cch i tm mt tm gng noi theo ch dn n o tng v au kh. Chng no cn cha t hiu bit chnh mnh, th khng th c khai ng. S khai ng khng phi l mt qu trnh hp l ho, cng khng phi l mt s tch cha thng tin n gin, cng khng phi l mt ci g ta c th tm thy ngi khc, d ngi v i n u cng vy, m n chnh l thnh qu ca s thu hiu su sc cuc i ca chnh ta v cc hnh ng ca ta. Hi: Nu ti sinh l mt s kin ca t nhin, cng nh s hon ho m bn ng cui cng t c, th vic t ti s hon ho, hay chn l c bao hm ngha thi gian chng? Krishnamurti: Chng ta thng hi rng ti sinh phi chng l mt thc ti, bi v chng ta khng th tm thy mt nim phc lc tr hu no, mt s khai ng no ca c nhn trong hin ti. Nu chng ta sng trong xung t v khn kh, nu chng ta chng c c may cng chng c hi vng trong cuc i ny, th chng ta khao kht mt cuc sng tng lai hon ho, khng cn u tranh v au kh. Trng thi phc lc tng lai, chng ta thch gi n l s vin mn.

10

| Mun thu hiu vn ny, chng ta cn hiu th no l bn ng. Bn ng khng phi l mt ci g c thc t n, ging nh con su b t ci l ny sang l khc, lang thang ht kip ny qua kip khc, thu lm v hc hi nn minh trit, cho n khi t ti mt im ti cao, m chng ta tng l s vin mn. Quan im sai lm, n ch l mt nim, khng phi l mt s kin. Qu trnh thc ca bn ng c th c pht hin khi ta thy r rng do v minh, do cc xu hng v tham vng bn ng, li hnh thnh v xc lp lin tc tng st na. Lng tham t duy tr bng cc hot ng ch ca mnh. Thng qua hnh ng v minh v thng qua qu trnh t duy tr, s gii hn vi tnh cch l thc, to nn s gii hn mi v au kh. C cuc sng b nht trong ci vng ln qun y. S hn hp y, s ch xt, chng i li vn ng ca cuc sng, c bit di ci tn bn ng y c bao gi tr thnh vin mn c khng? Lng tham c th tr thnh hon ho chng? Lng v k chc chn khng th tr thnh cao qu hay trong sch hn; v n vn l lng v k. Quan nim cho rng bn ng tri qua thi gian s tr nn hon thin hn l hon ton sai lm. Thi gian l kt qu ca nhng hot ng ch y do lng tham dn dt ni tip nhau v to mt cm gic lin tc cho cuc sng, trong khi ngc li, cuc sng lun lun sinh si khng ngng, lun lun trong tnh trng khng bao gi c qu kh v v lai, lun lun mi m, lun lun vn ng khng ngng. iu quan trng sng cn i vi tng ngi chng ta l pht hin xem c phi chng qu trnh ca bn ng t duy tr nh v minh v cc hot ng ch? Chng no qu trnh ny cn tip din, cn t nui dng, th khng |
11
27/02/2010 - 1/ 6

th c thc ti, chn l. Ch khi no chm dt ch ca lng tham (vi nhng kinh nghim ham mun ca n), lc y mi c thc ti. Qu trnh v thu ca bn ng vi nhng gii hn t hot ng ca n khng th c chng minh. N phi c cm nhn. y khng phi l mt vn c tin, m l s thu hiu su sc, s sng sut ton vn, c gng ng mc nhn r xem lng tham to ra s hn ch ca chnh n ra sao, v hnh ng do lng tham dn dt nht thit phi to ra nhng x xt mi, nhng s chng i v au kh. Hi: Ngi ngh th no v k thut phn tm hc iu tr cc bnh m nh, nhp tm v mc cm? V ngi s gii quyt cc bnh y ra sao? Krishnamurti: C th no gii phng qu bn khi nhng s hn ch y chng, hay ch l mt qu trnh thay th? Vic eo ui cc nh phn tm hc tr thnh s thch th ca nhng ngi giu c (c nhng ting ci). Xin qu bn ng ci. Bn c th khng tm n nh phn tm hc, nhng bn vn tri qua qu trnh , bng mt cch khc, khi bn yu cu mt t chc tn gio hay mt mn phi no gii cho bn khi nhng m nh, nhp tm v mc cm. Nhng phng php y c th dn n hiu qu b ngoi nhng chc chn chng s to ra nhng chng i mi vi vn ng ca cuc sng. Chng mt ai, chng mt k thut no c th thc s gii phng bn khi nhng hn ch ni trn. Mun chng nghim t do ny, ta phi thu hiu su sc cuc sng v t mnh nhn bit qu trnh thnh to v duy tr v minh v o tng. Cn phi c s nhanh nhn nhy bn v kh nng
12

| cm nhn sc bn, ch khng n thun l chp nhn mt k thut. Nhng v li bing ta thng li vo k khc hiu bit, do ta lm tng thm phin no v hn lon. Vic thu hiu qu trnh v minh, nhng hot ng t nui dng ca n, v ci thc c trng im, trng tm ngay trong mi con ngi v ch con ngi mi cm nhn c n, ch s thu hiu y mi c th to nn cho con ngi nim phc lc su xa v bn vng. Ngy 4/6/1936

|
13
27/02/2010 - 1/ 7

14

| cc phn ng cn phi c kim sot bi mt h thng hp l ho, n ch cho php con ngi hot ng trong nhng khun kh nht nh. Ti ngh cc bn thu hiu ngha y ca quan im my mc ny v cuc sng. N khng chp nhn mt thc th tin thin ti cao no, khng chp nhn bt c ci g c tnh lin tc; quan im ny khng chp nhn bt k mt s tn ti no sau khi cht; cuc sng ch l mt khonh khc ngn ngi kt thc bng g v. V con ngi l kt qu ca nhng phn ng p li mi trng, chm ch theo ui s an ton v k ca mnh nn con ngi gp phn to ra mt ch bc lt, tn c v chin tranh. V vy cc hot ng ca con ngi cn phi c o to v hng dn bng cch ci to v kim sot mi trng. Quan im my mc v cuc sng tc ot mt kh nng ca con ngi tip cn vi thc ti. Kinh nghim v thc ti khng phi l li k v tng tng, nhng n bt u pht l khi tm tr c gii phng khi nhng vng mc ca s hi, ca cc gio iu, cc tn ngng, khi cc th bnh tm l xut pht t nhng c ch v gii hn m chng ta chp nhn trong cuc tm kim s che ch, an ton v tin nghi. Quan im th hai cho rng con ngi c bn cht thing ling; s mnh ca n c kim sot v dn dt bi mt ng minh trit ti cao. H i tm Thng , s hon ho, t do, hnh phc, mt trng thi tn ti trong mi xung t ch quan chm dt. H tin vo mt ng ti cao dn dt s phn loi ngi, v l nn tng tn ngng ca h. H cho rng ng ti cao to nn th gii, cn phm ng hay c nhn con ngi l mt th trng tn c tnh cht vnh vin. |
15
27/02/2010 - 1/ 8

Ni chuyn Eddington
(Pennsylavnia)

I iu quan trng l qu bn phi t hi mnh n cc cuc hp mt ny lm g, v qu bn tm kim g y. Nu t qu bn khng bit c iu y, qu bn c nguy c ri vo s h nlon khi toan gii quyt nhiu vn c t ra cho tt c chng ta. Mun thu hiu ng c v i tng tm kim - nu bn tm kim bt k ci g - cn phi bit rng nu bn quan nim cuc sng theo cch nhn my mc hay theo cch nhn tn gio, tin tng c th gii bn kia. Nhiu ngi bo vi bn rng h lm vic xy dng mt th gii khng c ngi bc lt ngi, khng c nhng s tn c, chin tranh, i kh. Trong khi h nht tr v mc tiu chung, mt s ngi chp nhn quan im my mc v cuc sng, mt s khc li theo quan im tn gio. Theo quan im my mc, con ngi ch l sn phm ca mi trng v ca nhng phn ng khc nhau ch c th nhn bit bng gic quan, v do m tng cng nh

16

| Nu bn suy ngh v iu trn y vi mt u c ph phn, bn s thy rng quan im ny da trn tn ngng, a con ngi ra khi th gian ny, n mt th gii gi tng, hi vng v duy tm, n gip con ngi thot khi nhng xung t v hn lon. Thi thot li th gian , da trn tn ngng, tc l s s hi, sinh ra nhng c tin, nhng tn iu, gio iu, sng bi, v khuyn khch mt nn o l ca an ton c nhn, hng ti mt h thng gii thot khi th gii au kh v xung t ny; n chia ct thc ti vi l tng, th gii ny v th gii bn kia, t v tri, ni tm v ngoi cnh. Quan im ny to nn mt nn lun l da trn s s hi, s thu ot, an ton c nhn, tin nghi ci ny v ci bn kia, v trn mt lot nhng gi tr phi lun l, gi o c v khng lnh mnh, n hon ton khng ph hp vi cuc sng. Quan nim v cuc sng nh vy, vi s thot li da trn tn ngng, tc ot ca con ngi kinh nghim chn tht v thc ti. Vy hoc ta khp mnh vo mt tn gio, vi nhng s s hi, nhng tn iu c hp l ho vi t duy v cch ng x rp khun. i a s ngi thuc v mt trong hai nhm trn, i lp nhau. i lp nhau th khng bao gi c chn l, nu c hai u khng c chn l th chng ta lm sao hiu c cuc sng, nhng gi tr ca n, o l ca n v ci ngha su sc m chng ta cm nhn ni n? C mt cch khc xem xt cuc sng, khng ng trn quan im i lp, tn giao hay khoa hc, s hi hay my mc, nhng thu hiu cuc sng, khng phi nh n biu hin trong v tr, m l qu trnh trong tm ca mi ngi. Ti mun ni rng mi ngi phi nhn r qu trnh |
17
27/02/2010 - 1/ 9

pht trin v s chm dt tn ti b ngoi, qu trnh sinh v t. y l qu trnh suy nht vi tnh cht thc, n hon ton c th cm nhn c bi tng ngi. Ti ngh thy r iu ny. Qu trnh sng din ra trong v tr hay ni mt ngi khc, ch c th c nhn r ni tm ca bn vi t cch mt c nhn. Nu ta c xu hng chp nhn quan im my mc v cuc sng, hay la chn s an ton v tin nghi ca c tin, ta s khng i ti c mt kh nng phn on chn chnh v ci ang tn ti. Thc ti ch c th c thu hiu thng qua qu trnh ca bn ng, vi t cch thc, t xut pht c nhn. Ni cch khc, ta phi thu hiu qu trnh tr thnh ca chnh mnh, iu ny i hi phi c tr tu, mt t phn on sc bn, mt s sng sut thng trc. Bng cch thu hiu ton vn chnh mnh, ta c kh nng nm bt c nhng gi tr chn chnh ca cuc sng, nhng mi quan h chn chnh gia cc c nhn vi x hi. Gia nhp mt trong hai nhm i lp v t tng m ti va k trn, cui cng ch dn n hn lon v khn kh hn. Tt c nhng mt i lp y ngn tr tr phn on. Mun nhn r c ci ang tn ti, ta phi thu hiu bn thn ta, v mun t hiu mnh, ta phi soi thu sut qua tt c nhng vng mc, nhng hn hp ca quan im my mc v tn ngng; ch lc y mi c th phn on mt cch lnh mnh, khng bo hnh, ci qu trnh bn ng vi tnh cch l thc, ni pht khi c th. Mi vt sinh ra bi ngun nng lng m qu trnh l duy nht mi c th. Bn v ti u l kt qu ca nng lng y; trong khi pht trin n to ra nhng thin kin, nhng xu hng, v lng tham lam cho mi c th tr thnh duy nht. Qu trnh ny (khng c khi thu), trong
18

| vn ng ca n, trong hnh ng ca n, tr thnh thc thng qua cm gic, cm nhn, tr phn on. thc ny c nhn bit bi cc gic quan, nh l c th. Hnh ng ca n sinh ra bi v minh l s xung t. Nng lng duy nht mi con ngi chng c g ng tn vinh c. Chng ta cn nhn bit qu trnh duy tr v minh vi t cch thc, cm nhn c bi gic quan nh mt c th, n tr thnh mt thc t i vi chng ta ch khng phi ch l l thuyt. Ch lc y mi c chng mt thay i cn bn cc gi tr, ch c n mi xc lp c cc quan h chn chnh gia con ngi v mi trng ca n: x hi. Nu qu bn c th nhn r c qu trnh v minh ny, n khng c khi u, v hiu rng c th a n n kt thc bng cch chm dt hot ng ham mun ca mnh, khi y bn s thy mnh lm ch hon ton vn mnh ca mnh, lm ch hon ton bn thn mnh, v bn khng ph thuc hon cnh no, tn ngng no trong ng x v cc quan h nhn bn ca bn. a n s bin i su sc y ca cc gi tr, v xc lp nhng quan h chn chnh v lnh mnh gia c nhn v x hi, th bn - c nhn - nn c thc t gii phng mnh khi cch nhn my mc v cuc sng, vi nhiu s dnh lu v c cu iu chnh hi ht. Bn cng nn thot khi nhng rng buc ca tn ngng vi nhng ni lo s, nhng tn iu v nhng cuc xng ti. i khi bn tng cuc i l my mc, ri trong nhng lc phin no v hn lon, bn li quay v vi tn ngng, v cu xin mt ng ti cao hng dn, gip bn. Bn dao ng gia hai quan im i lp y, vy m ch cn thu hiu tnh huyn ca cc mt i lp l bn c th thot ra khi s hn hp v lng tng ca chng. Bn |
19
27/02/2010 - 1/ 10

khng bao gi thiu hiu c thc ti, ci ang hin hu, chng no m qua trnh v thu y cn tip ni. Qu trnh ny t duy tr bng chnh nhng hot ng ham mun v tham lam ca n, khi n dng li, s xut hin ci chng ta c th gi l thc ti, chn l, phc lc. Mun thu hiu cuc sng v mun c nhng gi tr ch thc, bn phi thy c mnh b giam hm bi nhng mt i lp ra sao, v trc khi vt b chng, bn phi nhn r ngha su sc ca chng. V ngay trong hnh ng thot ra khi chng, ny ra s hiu bit v mng v minh t v thu, n to nn nhng gi tr gi v do xc lp nhng quan h gia con ngi v mi trng, gy nn hn lon, s hi v au kh. Mun thu hiu s hn lon v s hi, bn - c nhn cn nhn r qu trnh tr thnh ca chnh bn, nh mt cng t duy ln v s sng sut ton vn. iu ny khng c ngha l bn phi ri b th gian: ngc li, iu c ngha bn thu hiu v s cc gi tr gi ca th gian v bn thot khi chng. Chnh qu bn to ra nhng gi tr y, v ch c dng tinh thn cnh gic cng tr phn on thng trc mi c th chm dt qu trnh v minh y. Hi: C th no s ch cnh gic ni trn, nht thit thu ht nhng ngh v tnh cm ca chng ta, s to ra mt s th vi k khc? C th no n dy cho chng ta s ng cm, s nhy cm vi nhng au kh ca k khc? Krishnamurti: S sng sut khng phi l htu mnh vo trong t tng v tnh cm. Hot ng ny gi l quan st
20

| ni tm, n khch quan ho cc hnh ngca chng ta v tnh ton cc kt qu hnh ng ca chng ta. N khng lm chng ta tr nn tt bng hn v khng gip chng ta tm thy s vin mn. Mi ngi qu bn rn vi bn thn mnh, vi nhng nhu cu tm l ca mnh, vi s an ton ca bn thn, n mc khng cn kh nng ng cm vi k khc. S sng sut khng phi nh vy. S sng sut l tr phn on, khng ph phn, nhn r ci qu trnh xy nn nhng bc tng bo v v gii hn mnh, bn trong tm tr tm kim ni tr n v tin nghi. Hy ly mt th d, nh vn tn ngng, vi s s hi v nim hi vng ca n. Tn ngng an i bn, lm vi bt s bt hnh v phin no. Np sau bc tng bo v ca tn ngng, bn tr n, v bc tng y ngn chn tnh thng, s ng cm, lng tt; nh vy y, bi v bn b thu ht bi bn thn mnh; bi s cu ri bn thn, bi tin nghi d chu ca chnh mnh, th gii ny v ci bn kia. Nu bn bt u thc, thy c bn to ra qu trnh y bng s s hi ra sao, ri bn thng n np pha sau cc l tng, cc khi nim v gi tr y ra sao, mi khi c mt phn ng no , bn lin nhn r l s sng sut khng phi l t thu mnh vo ci t duy v tnh cm ca mnh, m n l s thu hiu su sc rng tht in r khi to nn nhng gi tr cho tr tu n nu sau . Phn ng chng ta khng thc rng mnh ang theo mt mu mc, mt l tng, n dn dt chng ta qua cuc i. Chng ta chp nhn v i theo mt l tng v chng ta tin n s gip chng ta vch mt con ng xuyn qua s hn lon ca cuc sng. Chnh iu hp dn chng ta, ch khng phi s thu hiu cuc sng. V vy chng ta v |
21
27/02/2010 - 1/ 11

thc vi s thch ng thng xuyn theo mt l tng, m thm ch chng ta cng khng t hi ti sao n tn ti. Nhng nu chng ta xem xt vn vi u c ph phn, chng ta s thy rng l tng ch l s trn chy khi thc ti. V khi chng ta tun theo mt l tng, cng ngy chng ta cng tr nn hp hi, cui cng ri vo hn lon v au kh. Khi thu hiu thc ti, vi nhng au kh, lng tham chim hu, s tn c v xo b tt c nhng th , chng ta thc tnh vi s ng cm v tnh thng chn tht. y khng phi l s sng sut tp trung vo nhng suy ngh v tnh cm ca bn thn mnh, m n l nhn bit thng trc, thot khi mi la chn, nhn bit ci chn tht. Bt k s chn la no cng da trn nhng xu hng, lng tham, tn ngng, gy tr ngi cho tr phn on chn chnh. Nu cn c s la chn th khng th c sng sut. Hi: Bng quan st mt cch thng tu cuc sng ca k khc, ta c th i n nhng kt lun qu bu cho bn thn mnh. Theo ngi th kinh nghim rt ra t k khc c gi tr g? Krishnamurti: Kinh nghim qua phn nh khng th c mt gi tr cn bn ton vn. trung tm ca mi th u c mt qu trnh duy tr v minh, v ch c cch thu hiu qu trnh ta mi thu hiu cuc sng, ch khng th bng con ng bn cnh, bng kinh nghim ca ngi khc. Hi: Nu cho rng chng ta thng hnh ng do thc y bi mt bin dng tr tu hay p lc tnh cm no ,
22

| vy c chang mt k thut qua chng ta c th tr nn c thc v s bin dng hay p lc y ngay lc hnh ng, tc l trc khi hon tt hnh ng y? Krishnamurti: Ni cch khc, bn tm mt phng php, mt thng kh d gip bn tnh to khi hnh ng. H thng v hnh ng khng th cng tn ti, chng git cht nhau. Bn hi ti: c th ung mt vin an thn ng thi li tnh to khi hnh ng chng? Lm sao mt h thng c th gip bn tnh to, hay mt ci g khc ngoi tr cng v li ch ca chnh bn, v s cn thit phi thc tnh? Ti ngh bn nhn r ngha cu hi ny. Nu bn nhn bit rng tm tr bn b mo m, th bn chng cn g php mn, h thng hay mu mc no. Ch ring vic nhn bit mt nh kin cng xo tan c n v bn s t c kh nng hnh ng lnh mnh v sng sut. Nhng v bn khng thy c s mo m gy nn au kh, nn bn hi vng vt b au kh bng cch i theo mt h thng, cui cng li to nn mt s bin dng mi; s mo m ny bn gi n l qu trnh tnh to, hay tr nn c thc. Vic tm kim mt h thng ch chng t mt tm tr bing nhc; vic i theo mt h thng khuyn khch bn hnh ng my mc, v ph hoi tr tu. Nhng ngi gi l truyn gio hay hun luyn vin tn gio cung cp cho bn nhng h thng. Bn tng rng i theo mt h thng mi l tp luyn tm tr phn on v chp nhn nhng gi tr mi. Nu bn lm c nh vy, th iu bn thc s lm c s l mi mn tr tu, ru ng n, v bn cho l hnh phc, ho bnh. Ta lng nghe tt c mi iu y, vy m vn c tn ti mt ci h ngn cch gia cuc sng ngy thng vi vic |
23
27/02/2010 - 1/ 12

theo ui thc ti. Ci h y tn ti bi v s thay i bao hm chng nhng s kh chu v th xc, m cn c s bt nh v tm linh, m chng ta th khng thch ci g bt nh. Bi v tnh trng bt nh y to nn s xo trn, nn chng ta tr hon s thay i v nh vy cng tng thm h ngn cch. Vy l chng ta tip tc gy nn xung t v khn kh, ri li mun thot khi chng. Khi y chng ta chp nhn hoc quan im my mc v cuc sng, hoc quan im v c tin, thot khi thc ti. Ci h ngn cch chng ta vi thc ti ch c lp y khi no chng ta thy cn thit phi chm dt tt c nhng s trn chy, tc l cn thit phi c hnh ng trn vn, t c th ny sinh ra nhng quan h thc s nhn bn vi nhng con ngi, v vi x hi. 12/06/1936

II Hi: C ci g sai lm trong quan h gia chng ta vi k khc, khi cuc sng m chng ta cho l t do, th k khc li cho l gi di v lm cho h au kh su sc, trong khi n cho chng ta s trong sng? Phi chng l thiu hiu bit tht s v pha chng ta, tc l thiu s ng cm? Krishnamurti: Tt c ph thuc vo ci m bn gi l cuc sng t do. Nu bn b m nh bi mt l tng v
24

| bn theo ui n mt cch tn bo, khng suy gm su sc ton b ngha ca n, bn s khng khai ng c v do gy au kh cho k khc v cho bn thn bn. Do thiu qun bnh, bn gy nn s mt hi ho. Nhng nu bn t xc nh thc s bn thn mnh, ngha l bn sng trong nhng chn gi tr, lc y, mc d s khai ng ca bn c th lm ny sinh nhng i lp v xung t, bn s thc s cu gip th gian, Nhng ta phi lun lun cnh gic, v rt chm ch xem c phi chng ta ch gin n l ang sng theo mt lsi tng, mt nguyn tc, mt tiu chun, iu biu hin s thiu hiu bit chn chnh thc ti, s trn chy khi thc ti. S trn chy, s bt chc dn ti tnh trng qu qut tm tnh, v gy ra xung t, phin no. Hi: Lm sao ti c th cm ngi ta ngn tr ci m ti tng l hnh ng chn chnh, m khng lm k khc au kh? Krishnamurti: Nu ngha duy nht ca bn l khng lm k khc au kh v bn c gng hng cuc i mnh theo ngh , th bn khng hnh ng chn chnh. Nhng nu bn lun tm cch g b dn nhng lp v k tinh vi, th hnh ng ca bn, d c th lm mt s ngi au kh, vn l hnh ng ca s khai ng. Hi: Lun l vo o c, mc d c thay i, nhng tri qua cc thi i, cng xy dng nn nhng l do hnh ng, chng hn nh lng t thin ca Ki t gio hay |
25
27/02/2010 - 1/ 13

s khc t ca n gio. Nu mt nn tng , lm sao chng ta c th sng nhng cuc i c ch v hnh phc? Krishnamurti: C mt nn lun l ca l tng v mt nn lun l thc t. L tng phi l yu thng nhau, khng git hi, khng bc lt v.v.. Nhng trn thc t, vic ng x ca chng ta li da trn mt quan nim khc. o c ca cuc sng ngy thng, o l ca cc tip xc x hi, c bn da trn lng v k, s chim hu, s hi v t v. Chng no cn tt c nhng th y, lm sao c c o l chn chnh, quan h chn tht gia con ngi v mi trng x hi? Chng no mi ngi cn t c lp v s hi, v thc chim hu, v lng tham lam v k, v cc tn iu hay cc l tng, th lm sao c c nhng quan h chn chnh vi k khc? o l ngy thng thc ra ch l phi o l, v th gii ang mc kt trong th o l y. Di nhiu dng, chim hu, bc lt, git hi, l nhng hnh ng c cc chnh ph cng nh cc t chc tn gio ng h, v chng l nn tng ca nn o l c x hi chp nhn. Trong tt c ci u khng c tnh thng, m ch c s s hi c che y bng nhng danh t l tng lp i lp li, chng ngn cn tr phn on. Nu chng ta mun tr nn tht s c o c, ngha l mun ta c nhng quan h chn chnh vi k khc, vi x hi, th cn phi chm dt s phi o l ca th gii. S v o ny c to nn bi lng tham v nhng c gng ca tng c nhn mun t bo v mnh. Nhng bn li hi ti, lm sao c th sng c m khng ham mun, khng c thc chim hu? Nu bn suy t su sc v ngha ca vic xo b thc chim
26

| hu, v nu bn th nghim n, t bn s thy rng mnh c th sng trong th gian m khng gia nhp th gian. Hi: Trong cun sch ta "im o trong huyn mn", c ni rng Ngi thuyt ging v Advaitisme, l mt trit l ch dnh cho cc nh "yoga" v " t" , nhng nguy him i vi ngi thng bc trung. kin ca ngi nh th no? Krishnamurti: R rng l nu ti coi nhng g ti ni l nguy him i vi ngi trung bnh, th ti s khng ni. Vy tu bn nhn nh xem nhng g ti ni c nguy him hay khng. Nhng ngi vit cc sch loi , l hng ngi bc lt, c thc hay v thc. H lo lng cho vic lm n ca h, v do dn thn vo mt h thng no , h a nc v ci xay ca h v s dng tt c ci g nichung kim sot nhng hot ng ca thin h: uy quyn ca mt minh s, ca mt truyn thng, nhng m tn d oan, nhng nh th. Trong nhng iu ti ni ra, c ci g kh khn hay nguy him i vi nhng ngi bc trung? Ti ni rng mun bit tnh thng, lng tt, s tn trng k khc, th khng th c tnh v k. Khng th c nhng s trn chy tinh vi ra khi thc ti, bng l tng. Ti ni rng uy quyn l c c, chng nhng uy quyn do k khc p t, m uy quyn do ta t xy dng mt cch v thc, bng cch chng cht nhng k c t bo v: uy quyn ca bn ng. Chc chn, iu ny khng nguy him i vi c nhn, nhng i vi ngi tham gia mt t chc v |
27
27/02/2010 - 1/ 14

mun duy tr t chc y, i vi ngi mun c sng bi, c lng dn v nm c quyn hnh. Nhng g ti ni v ch ngha dn tc v s phn bit giai cp x hi l nguy him i vi ngi no thu li nh s tn c v thoi ho ca h. S thu hiu, khai ng, l nguy him i vi ngi hng li bng cch t nh hay th s, do s bc lt, uy quyn v s hi. Hi: Phi chng ngi gt b tt c cc h thng trit hc, k c trit hc Veda tng dy ngi ta s khc t? Krishnamurti: Bn hy t hi mnh, ti sao bn li cn c mt h thng, ch ng hi ti sao ti gt b n. Bn tng rng nhng h thng gip con ngi ny n, hon thin, hiu bit. Lm sao mt h thng hay mt k thut c th gip bn khai ng bao gi? S khai ng l nh c gng ng mc nhn r qu trnh v minh ca chnh mnh. Mun phn on, tm tr khng th c nh kin, nhng th gian ny tm tr mi ngi cha y thin kin cho nn h khng xt on c, r rng l khng mt h thng no lm h ht thin kin c. Tt c ci g ti c th ni vi bn l ng nh kin, nhng chnh bn phi c gng thot khi chng. Khng c s khc t. Khi bn thu hiu nhng gi tr chn tht ca cuc sng th s khc t khng cn ngha na. Chnh khi bn khng thu hiu cc gi tr chn tht th s s hi lm ny ra ni bn hi vng t gii thot bng s khc t. S khai ng khng xut pht t s khc t. Bn tng rng khi trn chy thc ti, trn chy cuc sng ngy thng, bn s tm thy chn l. Ngc li, bn
28

| ch tm c chn l trong cuc sng ngy thng, vi nhng tip xc gia con ngi, thng qua cc quan h x hi, qua con ng suy gm v tnh thng.

III Ti s tm tt nhng g ni trong cc bui mn m v tho lun trn y. Ti khng cn i su vo cc chi tit, cng khng cn lu cc bn v nhng g bao hm trong nhng cu chuyn, nhng cc kin y, nu bn suy gm su sc, chng s pht l cho bn nhiu chi tit v ngha ca chng. Tt c chng ta u mun sng khng hn lon, khng phon no, tm cch thot khi chng nhng cccuc u tranh chng li hng xm, gia nh, bn b, m nht l u tranh vi bn thn, vi nhng quan nim ca chng ta v ci thin, ci c, ci tht, ci gi, ci ng, ci sai. Khng ch c s xung t trong quan h ca chng ta vi mi trng, m c c xung t trong ni tm, n phn nh vo o l x hi. D nhin, c nhng ngoi l: nhng k th bo v ngu xun cm thy hon ton thoi mi, hoc nhng k lo s cho s an ton c nhn, sng khng suy ngh v khng m xa g n ngi khc. Tm tr h b ng khung v x cng n mc h khng b rung ng bi s nghi ng hay tm kim. H khng mun suy gm, hay l, nu phi suy ngh, th t tng ca h cng chy theo nhng kiu truyn thng. H nhn c phn thng ring ca h. Nhng chng ta quan tm n nhng ngi tm cch thu hiu cuc sng mt cch nghim tc, cuc sng vi nhng thng kh, nhng xung t tng chng khng bao gi dt. Nhng ngi m chng ta cp y l hng |
27/02/2010 - 1/ 15

Hi: kin ca ngi v thin nh nh th no? Krishnamurti: Ci gi l thin nh, nh phn nhiu mi ngi thc hnh, l tp trung vo mt ngh v ch ng bn thn. S tp trung t tng ny gip bn t c k c mnh m v mt s nguyn tc hng dn v kim sot t tng cng nh ng x thng ngy. Vic tun theo mt nguyn tc, mt l tng, ch l mt cuc chy trn khi thc ti, thiu tr phn on v nguyn nhn tht s ca phin no. Ngi i tm chn l bng s khc t, bng thin nh, thng qua mt h thng, bt k l h thng no, cng u b vng mc vo h thng chim hu, v ci chim c khng phi l chn tht. Thin nh chng phi l thot li cuc sng. Cng khng phi l tp trung t tng. Thin nh l tr phn on thng trc v cichn tht trong cc hnh ng ca chng ta, nhng phn ng ca chng ta v trong nhng thch ca cuc i. Nhn r c nguyn nhn thc ca cc cuc u tranh, ca s tn c v khn kh, chnh tht l thin nh. iu ny i hi mt s nhy bn v thc su sc. Trong ci sng sut y, trong khi nhn bit su sc nhng gi tr ch thc, lin xut hin s thu hiu thc ti v phc lc. 14/06/1936

29

30

| ngi c thc su sc v mi trng ca h v tm kim ngha chn tht cng nguyn nhn ni kh, cng nh nim vui thong qua ca h. Tm tr h b vng mc v ct tri vo nhng gii thch tri ngc y. Quan im my mc v cuc sng, gt b tt c nhng g khng cm nhn c bng gic quan, khng nh rng con ngi l kt qu ca nhng phn ng, rng c ch con ngi c khi ng bi mt lot phn ng, ch khng do mt lc hay nng lng t n c th sinh ra hnh ng; rng s pht trin ca n, nhng ham mun, nhng quan nim v cm xc ca n ch l kt qu ca nhng va chm bn ngoi; rng nguyn nhn ca tng hin tng ch n gin l mt lot d kin c trc. T ngi ta kt lun rng khi kim sot c nhng s kin v nhng phn ng ca con ngi trc nhng s kin , bng cch rp khun cc t tng v hnh ng, bng tuyn truyn, th con ngi s c kh nng iu chnh cho hon ton n khp vi cc quan h ca h vi mi trng. Ni cch khc, s rp khun v kim sot nhng phn ng khc nhau ca h s sn sinh ra nhng s kin em hnh phc li cho con ngi. i lp vi nhng th trn y l tn ngng. Quan im ny ch trng rng c mt lc lng v tr, thing ling t ti, m ta khng cm nhn c bng gic quan. Lc lng siu nhin, tr hu ti thng ny dn dt v lun lun ch , v phn quyt rng khng mt iu g xy ra m n khng c bit. D nhin, t sinh ra ngh v nh mnh. Nu c mt tr hu ti cao n cc bn v dn dt cc bn trong mi hnh ng, th bn, vi t cch c nhn, khng c trch nhim ln trong cuc sng. S phn ca bn c nh trc, do khng th c ch t do. khng c ch t do th nim v linh hn bt t |
31
27/02/2010 - 1/ 16

khng cn c ngha. Nu nh vy, th khng c thc ti, khng c Thng , khng c lc lng v tr. Tn ngng hu hoi chnh cu cnh ca n. Gia hai th i lp y, quan im my mc v cuc sng vi quan im tn ngng, chng ta dao ng tu theo thin hng c nhn tng lc. S ch ng ln lt ca hai th i lp y lm tng thm s hn lon v au kh cho chng ta. Nhng ti ni rng cn c mt cch khc xem xt cuc i chng ta v thu hiu n tht s. Thc ti, ci m mi ngi cm thy v nhn bit, chng c g lin quan n hai mt i lp y, tc l c tn ngng hay l gt b tt c nhng g khng cm nhn c bng gic quan. Mi cuc i l mt qu trnh nng lng, n va qui nh va b qui nh. Nng lng ny, trong qu trnh pht trin, t tc, t duy tr, to ra vt cht c bn ca chnh mnh, cm gic, cm nhn, la chn, thc, t sinh ra bn ng c nhn. Nng lng ny duy nht cho mi ngi, cho mi qu trnh khng c khi u. C tnh, thc l kt qu ca qu trnh nng lng duy nht y. Trong thc c s kt hp ca v minh v lng tham. thc li t duy tr bng chnh nhng hot ng ch ca n, pht khi t v minh, thin kin v tham lam. l mt qu trnh lun lun t hot ng do chnh nhng nhu cu, do lng tham v cc hot ng ch ca n. Nu bn suy gm v iu ny su sc v k cng, bn s thy quan im ny c ngha khc hn vi quan im my mc v quan im tn ngng. Hai quan im ny da trn s i lp, cn nhng g ti va gii thch khng thuc lnh vc i lp. Vi t cch mt con ngi, bn phi t mnh tm cho ra ci nguyn nhn tht ca cuc sng, ca
32

| phin no v tnh lin tc b ngoi ca n. Nh ti ni, thc ti l ci m mi ngi nhn bit v ht nghim; ta khng th sng mt l thuyt, mt s gii thch vi tnh cch th nghim. Khi cho php tm tr chp nhn mt l thuyt v c hun luyn ph hp vi quan nim , ta c th thu c mt lot kinh nghim, nhng khng phi l kinh nghim ca thc ti. c tin v tn ngng c mt cch rn luyn tm tr, v nhng kinh nghim da trn ci khng thuc v thc ti, v chng l sn phm ca nhng thin kin v xc tn. Nhng kinh nghim nh vy ch l kt qu ca nhng thnh tu tng tng m thi. Mun nm bt thc ti, hay mun cm nhn s tip cn vi thc ti, cn phi c tr phn on. Tr phn on l mt trng thi trong t duy - cm xc c tng ho, khi m mi tham mun, mi la chn u chm dt; khng phi l mt trng thi ny sinh t ph nh, n p. S thiu thn, khao kht ni tm - d l khao kht tm thc ti - lm h hng tr phn on. Nhu cu ni tm khng ch t duy - cm xc v lm n mt kh nng trc tip nhn bit. Nu tm tr b sai lc do mt l thuyt hay mt cch gii thch no , chng hn nh mt tn gio hay mt trit thuyt, n s hon ton mt kh nng phn on. Vy, trc ht chng ta phi tm bit th no l cc thin hng v lng tham, chng duy tr v tip tc mi qu trnh bn ng. Phn tch su sc qu trnh ca nhu cu v cc hu qu ca n, tr minh mn thng trc trong hot ng s gii phng tm tr khi nhu cu, khi nhng s chng i t bo v m tm tr dng ln v s an ton v tin nghi ca n. Bi v, mi nhu cu gy tr ngi cho tr phn on, mi tham vng lm bin dng kh nng nhn bit. |
33
27/02/2010 - 1/ 17

Tham vng v bt k kinh nghim no t tham vng u gp phn to nn qu trnh tc ca bn ng. Qu trnh ca bn ng, vi nhng nhu cu v xu hng ca n, to ra s s hi, t dn n chp nhn s an i v an ton do uy quyn em li. C nhiu loi uy quyn. C uy quyn ngoi lai, uy quyn ca l tng v uy quyn ca kinh nghim hay k c. Uy quyn ngoi lai sinh ra bi s s hi, n buc tm tr phi chp nhn s o p ca d lun, k c d lun ca lng ging hay ca th trng, v nhng iu khng nh ca nhng tn ngng c t chc, gi l tn gio, vi nhng h thng v nhng tn iu ca chng. Nhng iu khng nh v tn ngng y dn dn tr thnh mt phn con ngi ca bn, v c thc hay v thc, nhng t tng v hnh ng ca bn cng rp khun tho m hnh do uy quyn xc lp. Loi th hai l uy quyn ca l tng, n cn tr bn lm ch bn thn mnh, iu m bn c th lm c nu bn thu hiu thc ti. Nhng v bn khng th hiu c s u tranh v tnh trng khn kh ny nn bn yu cu mt l tng, mt quan nim dn dt bn vt qua i dng y hn lon v phin no ny. Nu bn phn tch t m nhu cu , bn s thy n ch l mt cuc trn chy khi thc ti, khi s xung t trong hin ti. Mun thot khi thc ti, thot khi ci hin ti, bn da vo uy quyn ca mt l tng, n dn dn tr nn thing ling vi thi gian v truyn thng. Uy quyn ca l tng ngn tr s thu hiu hnh ng. Loi th ba l uy quyn ca kinh nghim v k c. Chng ta ch l kt qu ca qu trnh thi gian. Mi ngi rt ra t qu kh s kht vng, s nng , s thu hiu;
34

| qu kh tc ng nh mt bi cnh, n l ci kho cha kinh nghim m tr c l ci my ghi nhn cc bi hc. Nhng kinh nghim y cng vi cc bi hc ca chng tr thnh k c v cc k c tr thnh nhng li cnh co nhm bo v bn. Nu bn nghin cu su sc nhng ci gi l bi hc do kinh nghim thu thp c, bn s thy chng ch l nhng k c t bo v, c tch cha cho tng lai tr thnh mt th uy dng dt dn bn trong hin ti. Vy, do lng tham v nhu cu m sinh ra s s hi, t s hi ny sinh ra s tm kim tin nghi v an ton m ngi ta tm thy trong uy quyn ngoi lai, trong mt tn ngng hay trong uy quyn ca kinh nghim. Uy quyn , di nhiu dng khc nhau, duy tr qu trnh ca bn ng, da trn s s hi. Hy xem xt nhng ngh, nhng hot ng v ng x o l ca bn, bn s thy chng da trn s lo s t bo v mnh, vi nhng uy quyn tinh vi v c tc dng an i. Vy hnh ng sinh ra bi s s hi ch lun lun t hn ch mnh, do m qu trnh ca bn ng phi t duy tr bng chnh nhng hot ng ch ca chnh n. din t iu trn y mt cch khc, ti c th ni rng c mt ch ca lng tham, l s c gng, v mt ch ca s thu hiu, l tr suy xt. ch ca lng tham lun lun tm kim mt phn thng, mt li lc v do to nn nhng cn s hi. o l x hi da trn nn tng v s khao kht tm linh ch l mu toan thit lp quan h tt vi nhng con ngi v tr cao nht. Con ngi l biu hin ch ca lng tham v trong qu trnh hot ng ca n, nhu cu ni tm ny to ra s xung t v au kh ca chnh n. T con ngi tm cch trn chy trong l tng, trong cc o nh, trong nhng li gii |
35
27/02/2010 - 1/ 18

thch v nh vy n duy tr qu trnh ca bn ng. Ch khi nochm dt nhu cu ni tm cng nh nhng kinh nghim lun lun lp li, khi y mi pht sinh ch ca s thu hiu. Nu ta hiu r rng khng th c s suy xt chn tht chng no cn tn ti ch ca s ham mun, chnh s thu hiu y s dn n chm dt qu trnh ca bn ng. Khng c mt bn ng no khc, mt bn ng siu vit, c th dn n s chm dt qu trnh bn ng; khng mt ng thing ling no c th lm n chm dt. Ch c s nhn bit chnh qu trnh , s thu hiu bn cht in r v ph du ca n mi lm c vic . Qu trnh ca bn ng t duy tr ly n, n t hot ng do s v minh, do cc xu hng v s khao kht trong ni tm ca n. N phi t chm dt, bng cch chm dt cc nhu cu ch ca n. Nu bn thu hiu su sc ngha ca ton b khi nim v bn ng, bn s thy rng bn khng ch n thun l mi trng, nhng d lun hay l s ngu nhin, m l ngi sinh sa, ngi xi gic hnh ng. Chnh bn t to ra cho mnh ci nh t ca phin no v xung t. Khi chm dt nhng hot ng ch ca bn, s c thc ti v phc lc. Hi: Ngi c ni, mun thu hiu qu trnh ca bn ng, phi n lc rt ln. Lm th no chng ti hiu c iu khng nh ca ngi, thng nhc i nhc li rng s c gng lm tht bi tr sng sut? Krishnamurti: u c c gng v lng tham, c s la chn, da trn nhng nh kin, nhng s mo m.
36

| S sng sut khng sinh ra bi s la chn, n xut hin khi c s nhn bit v tnh v thng ca ch, sinh ra t s la chn hay t nhu cu bn trong. Bng s suy ngm lin tc v s quan tm su sc, ta s thu hiu c ch ca lng tham v lc y xut hin ch ca s thu hiu. u c ch ca lng tham th s c gng nht thit l gi to v chnh c gng y dn n s hn lon, hn ch, lm tng thm phin no. S sng sut l kh nng nhn bit thng xuyn v nhng g chn tht. Phin no v s kho st nguyn nhn tht ca n (khng phi kho st l thuyt m kho st bng s chng nghim v hnh ng) s sinh ra tm tr uyn chuyn v thc tnh. Chng c ai l khng au kh. Nhng k no au kh m c gng thot khi thc ti th s trn chy y cng lm tng thm au kh. Nu kin nhn quan st thm lng, con ngi s nhn bit nguyn nhn tht ca phin no v chnh s nhn bit y s xo tan phin no. Hi: Phi chng ngi lun c thi cng rn i vi nhng s tn sng v i vi Hn thng thin hc? Krishnamurti: Khi bn thu hiu rng mt hnh ng l v ngha, th bn khng lp li. Nu bn nhn bit su sc, nh ti, s in r hon ton ca cc nghi l tn gio, th chng khng bao gi cn nh hng n bn na. Khng mt d lun no, d rng ri n u, khng mt uy quyn no, d l xut pht t truyn thng hay hon cnh, cng khng th lm thay i ngh ca mt ngi hiu c gi tr km ci ca n. Nhng chng no ngi ta cn cha hon ton thu hiu ngha ca s sng bi, th ngi ta vn c sng bi. Hi thng thin hc cng vy. ngh |
37
27/02/2010 - 1/ 19

v nhng tn ngng c t chc, vi nhng uy quyn ca chng, vi s tuyn truyn s sng tn v li dng bc lt, i vi ti u l bt cng hon ton. Ti ngh g v Hi thng thin hc, iu khng quan trng. iu quan trng l bn t mnh pht hin ra ci g c gi tr, ci g l thc ti ch khng phi ci g bn mun n l thc ti. V mun thu hiu thc ti, ci chn, ci thc, khng cn cht vng vn h nghi, bn phi i ti , hon ton bung b mi tham lam, mi mong mun c an ton hay an i. Ch khi y mi c kh nng nhn bit c ci ang l hin tin. Nhng v phn ng con ngi b qui nh bi nhu cu ni tm, bi s khao kht an ton, bi lng mong mun c an i y hay ni th gii bn kia, nn h hon ton khng th nhn bit mt cch chn xc. Trc khi bn c th phn on c ci g l tht, trong nhng li gio hun ca Hi thng thin hc hay trong bt k t chc no khc, trc ht bn phi thy mnh bung b tt c mi nhu cu ni tm. Nu bn khng c nh vy, th cc t chc kia, vi nhng tn ngng ca chng, s tr thnh nhng phng tin bc lt bn. Nu bn ch t gii hn vo vic nghin cu nhng gio hun ca h, th bn s b lc vo nhng quan nim, nhng li gii thch. V vy bn hy bt u bng t mnh phn bit qu trnh ca ca lng tham trong bn thn lm bin dng kh nng nhn bit, duy tr qu trnh ca bn ng v nui dng s s hi. Khi y cc h thng ny, cc t chc ny, vi nhng tn ngng ca chng, nhng s e do v nghi l ca chng, s khng cn c ngha g. Khn thay, chng ta li khng bt u t ci gc. Chng ta ngh rng nhng h thng v nhng t hcc s gip chng ta xo b c nhng nh kin, phin no v
38

| xung t. Chng ta tin rng chng s gii phng chng ta khi s hn hp v nh vy chng ta hi vng thng qua chng thu hiu thc ti. iu ny khng bao gi n v s khng bao gi n. Khng mt tn ngng no, khng mt t chc no, km theo nhng ni lo s v nhng cn hp hi ca chng, c th gii phng con ngi khi nhng ham mun. Hi: Theo ngi, sau khi th xc cht, linh hn s ra sao? Krishnamurti: Nu ngi no t ra cu hi ny chu xem xt ng c thc y lm vic y, th ngi y s thy l ni lo s. Ngi y khng tm thy s khai ng ln phc lc trong hin ti, nn i hi cuc sng tng lai v nhng c hi may mn. Ni cch khc, bn ng t hi mnh liu n c th tip tc tn ti khng. Mun hiu c ngha ca lng ham mun tip tc tn ti, bn phi hiu bn ng l ci g. Nh ti th gii thch, tn ngng ph b chnh nim v linh hn ca n. Tn ngng khng nh rng c mt lc lng v tr, mt thc th ti cao bn ngoi con ngi, n dn dt, ch o cuc i v quyt nh tng lai. Nu bn xem xt tn gc, s thy quan nim ny ph hoi ngay nim v linh hn. Nu khng c linh hn, h li quay tr v quan im my mc v cuc sng vad n gin l bn s mc kt gia hai ci i lp. Chn l khng tn ti gia cc mt i lp. Nu bn thu hiu hon ton ngh ca nhng ci i lp, v tt c nhng g bao hm trong , bn s phn bit c qu trnh ch thc ca bn ng (ci ti). Lc y bn s thy rng chnh ci qu trnh ham mun |
39
27/02/2010 - 1/ 20

t n nhn bit ly n, v v s hi nn n t hi: phi chng c s trng tn? Phi chng t ng vn tip tc hin hu sau ci cht ca th xc? Vy cu hi ch thc l: phi chng ci s hn hp y, ci ti, ci bn ng y, tri qua nhiu kinh nghim v tip thu c nhiu bi hc, cui cng n s tr nn hon ho? C bao gi tnh v k li tr nn hon ho cng thi gian v kinh nghim chng? Ci ti c th tr thnh ln hn, rng hn, phong ph hn trong s v k, trong nhng hn ch, n c th thu tm thm nhng n v gii hn v v k khc, nhng chc chn ci qu trnh y vnh vin vn l cng mt qu trnh ca bn ng, d cho n c c bnh trng v tn vinh n u. Vic tip tc pht trin hay chm dt qu trnh y ph thuc vo s hiu bit ca mi con ngi. Khi bn nhn thy mt cch su sc rng qu trnh ca bn ng t duy tr ly n bng chnh s hn ch ca n, bng chnh nhng hot ng ch tham lam ca n, th lc y hot ng ca bn, o l ca bn, ton b thi ca bn i vi cuc sng s bin i mt cch cn bn. chnh l thc ti, l phc lc. Ti c th gii thch i li v nguyn nhn ca s hin hu v ca phin no. Nhng ngi no i tm s gii thch th k y cha nhn bit c thc ti. Nhng nh ngha v gii thch c tc dng nh nhng m my che m s cm nhn. Ci qu trnh bn ng m ti va ni c th ch l mt lun thuyt i vi bn. Mun nhn ra phn no ca ci chn tht, ngi ta phi tri qua kinh nghim. Ch c cch thu hiu n bng tr tu, ngi ta mi pht ra hnh ng ng n. Ngy 16/06/1936

40

| nhn, v lm nh vy, chng ta chc chn s loi b c nhng gi tr gi mo tr thnh nhng nguyn l ch o trong th gii ny. Mc d cc bn, vi t cch l nhng c nhn thuc v mt thnh phn giai cp hay dn tc no v c nhng tn ngng nht nh, c th khng can h g n nhng s th hn v xung t y (c th chng may cc bn li t bo v mnh bng nhng hnh thc an ninh no ), tuy nhin cc bn phi c mt thi xc nh r rng i vi nn vn minh ny, vi nhng hot ng chnh tr, x hi, thm m v tn gio. Thi dn n hnh ng phi l s hiu bit qu trnh ca thc c nhn. Nhm mnh s hiu bit v thc c nhn, iu khng nn xem nh mt s khuyn khch mi cho lng v k v s thu hp qu trnh hiu bit tch cc. Ch vi s hiu bit qu trnh thc c nhn ngi ta mi c c hnh ng hn nhin, chn tht v n khng to ra, cng khng lm tng thm au kh v xung t. Ti xin cc bn hy c gng hiu c iu ny mt cch y , ton vn. Khi ni v thc c nhn, ti khng mun ni n ci qu trnh soi xt ni tm v phn tch, v ci ny dn dn tng bc s thu hp mi tnh tch cc hot ng. Mun c hnh ng vin mn, cn phi hiu c qu trnh ca c nhn. S tin b c nhn hay tp th, tnh tch cc ca qun chng khng phi l nhng vn ti mun cp n. Ti ch quan tm n s thu hiu, n s lm sn sinh mt thi v mt hnh ng ng i vi lao ng, i vi ngi hng xm v i vi ton b x hi. V vy chng ta phi hiu su qu trnh c nhn v thc ca n. Chng ta phi kh nng tr tu thy c ngay trong bn thn mnh nh hng ca s ng qua cc truyn thng, cc nh kin chng tc ca h, nhng l tng v tn ngng |
41
27/02/2010 - 1/ 21

Ni chuyn tri Ommen

(H Lan) I Cc bn, Ti rt vui mng gp li cc bn sau nhiu nm, v ti hi vng rng tri ny s em li ch li cho mi ngi trong cc bn. Ti cng mong cc bn s ht sc c gng hiu nhng g ti s tm cch gii thch v mong cc bn em s hiu bit vo hnh ng. Ti mong cc bn s xem xt mt cch khng nh kin tt c nhng g ti ni v khng c nhng phn ng bn nng gy tr ngi cho t duy trong sng v chn tht. Chng ta khng phi l mt nhm ngi c la chn c bit bn ngoi ci th gii ang y nhng xung t ny. Chng ta l mt phn ca n, vi s hn lon, khn kh, hoang mang, vi nhng nhm chnh tr i lp nhau, vi nhng hnh ng tn c. Chng ta cha phi l mt nhm tch bit, chng ta khng phi l nhng con ngi kin quyt hnh ng v vi s hiu bit, chng li nn vn minh hin ti ca chng ta. Chng ta c mt ti y t mnh thu hiu ci qu trnh thc tm ca tng c

42

| m chng ta phi phc tng mt cch c thc hay v thc. Chng no m nhng th cn khng ch chng ta, vi t cch l nhng c th, th chng ta vn cha c kh nng hnh ng mt cch sng sut, trc tip, n gin v d cm thng. V vy, vic ti nhn mnh vo tnh cch c th, khng nn hiu l s khuyn khch biu l tnh c nhn v ch k, cng khng phi l s ng tnh vi mt tng hay mt nguyn tc tp th. Khng th dng n bin minh cho vic chng ta khut phc trc mt nhm ngi, hay mt "bn" th lnh no . N phi dn n mt hiu bit ng ci qu trnh ca thc c nhn, ch c s hiu bit nh vy mi lm ny sinh ra hnh ng hn nhin v chn tht. hiu c qu trnh c nhn ny, chng ta phi c thc y bi lng mong mun hiu bit, ch khng phi l lun sung hay l m mng. Khng nn nhm ln s hiu bit qu trnh c nhn vi vic chp nhn mt tn ngng, mt tn gio, hay vi vic tham gia vo nhng kt lun hay nhng nh ngha logic. Mun hiu bit thc s, ta khng nn c bt c xu hng no nhm t tho mn vi nhng gii php tc th v hi ht. Nhiu ngi ngh rng ch n gin t chc li nn kinh t th phn ln nhng vn ca nhn loi s c gii quyt. Hoc l, nhiu ngi d dng hi lng vi nhng gii thch c lin quan n ci gii bn kia, vi tn ngng vo s ti sinh, vn vn. Nhng iu khng phi l s hiu bit, khng phi l s thu hiu, ch l nhng th ma tu xoa du v ru ng tm tr au kh m thi. Mun bit, mun hiu, cn phi c ch v lng kin tr, phi c mt tnh t m ham hiu bit c bn v lin tc. Vy c th, thc c nhn l g? Xin hy hiu cho, l ti khng quan tm n tnh v k hay s cn thit phi thot khi n. Nhng khi m bn t mnh hiu c qu trnh ca bn ng, th khi y c kh nng a n n kt thc. Mun hiu c qu trnh ny, phi bt u t nn tng. Ci gi l linh hn phi chng l mt thc ti hay mt o tng? N c phi l duy nht khng? Phi chng n tn ti c lp vi th sinh l hay tm l v tc ng ln th ny? Phi chng, bng cch nghin cu t tng, tm tr m ta s bit c ci thc che giu bn trong mi vt cht sng? Phi chng, bng cch nghin cu s ng x x hi m ta s bit c con ngi l g? Cc nh kinh t hc v cc nh vt l hc b qua vn c bn ny, cn chng ta vi t cch l nhng c nhn, l nhng con ngi ang au kh, chng ta phi i su vo vn ny mt cch thnh tht. V y l vic ca chnh chng ta cho nn mun thu hiu n, chng ta phi c mt sc kin tr ln, mt c gng ln v s kin nhn c nh hng. Cc nh vt l, cc nh kinh t, cc nh x hi hc c th cho chng ta nhng lun thuyt, nhng h thng v nhng k thut, nhng chnh chng ta phit mnh c gng hiu c qu trnh thc ca chng ta, chc thng c nhiu tm mn o nh che giu thc ti. Cc nh trit hc cho chng ta nhng lun thuyt v nhng khi nim v vn thc v c nhn. C rt nhiu cch nhn, rt nhiu tn ngng, nhiu s khng nh tri ngc nhau v thc ti. Mi ngi chng ta, bng cch soi vo ni tm v quan st, bit rng c mt thc ti sinh ng che giu bn trong vt cht. Nhng n ch ng vai tr rt nh b trong cuc sng ngy thng ca chng ta. Bi l chng ta xy nn mt lot bc tng k c t bo v ly mnh, cho nn dn dn khng cn c th bit c thc ti |
43
27/02/2010 - 1/ 22

44

| na. Nh ti ni, c rt nhiu tn ngng, rt nhiu lun thuyt, nhiu s khng nh v vn thc c nhn, v cc qu trnh v tnh lin tc ca n, cho nn chnh chng ta phi la chn ci no l tht trong cc quan im v tn ngng khc nhau ni trn. S chn la c dnh cho nhng ai khng hon ton b khut phc bi uy quyn ca mt truyn thng, mt tn ngng hay mt l tng, v nhng ai khng dn thn vo tn gio thng qua l tnh v tnh cm. Lm th no bn chn c ci ng, ci tht trong tt c m hn n, tri ngc nhau y? Phi chng s thu hiu thc ti l mt vn la chn? Phi chng n bao hm vic nghin cu cc l thuyt khc nhau, cc l l v cc kt lun logic, l nhng th ch i hi s c gng ca ci tr? Cch lm trn y c th dn dt chng ta n u? C th n dn dt n mt cch lp lun mang tnh cht tri thc; nhng mt con ngi ang au kh th mun bit, mun hiu, v i vi anh ta nhng khi nim v l thuyt u hon ton v b. C chng mt con ng khc, mt cm nhn khng la chn? chng ta c an tm hnh ng v trin n, nht thit c bn phi hiu c ci c nhn l g. Bn n vi nhng nh hun luyn tn gio, nhng nh tm l hc v c th n cc nh bc hc khoa hc, nghin cu v thc nghim nhng lun thuyt v nhng kt lun ca h. Bn c th n t nh chuyn mn ny n chuyn gia khc v tu theo thch ca bn th nghim cc phng php ca h, nhng s au kh vn tip tc. Vy ta phi lm g? Chnh hnh ng mi l thit yu, l vn sinh t, ch khng phi nhng kt lun logic v nhng quan im. Quyn uy ca l tng v tham vng ngn tr v bp mo cm nhn chn thc. Khi no c mt ham mun cha |
45
27/02/2010 - 1/ 23

c tho mn, khi tm tr cn b kt gia nhng ci i lp nhau th khng th c cm nhn ng. Nu chng ta ph thuc vo mt s la chn, mt cuc xung t gia nhng pha i lp, th chng ta lun lun th nh nguyn trong nhng hnh ng ca mnh v iu gy ra au kh. Vy chnh chng ta phi nhn bit chn l khng c la chn, bng cuc sng, bng hnh ng ca chnh chng ta. Ch c cm nhn c chn l mi chm dt c au kh n u c mnh m t n ko di bi chnh hnh ng hn ch ca n. Mun phn bit r chn l th t tng khng th b bp mo, tm tr khng cn tham vng, khng cn la chn g na. Nu bn t quan st mnh trong hnh ng, th bn s thy rng mun ca bn lun bin i tng giy, tng pht theo hon cnh bn ngoi, trn nhng gi tr gi to v kinh nghim t v, qu trnh lm thay i bn ng ca bn v ngn chn s cm nhn chn thc ca bn. Vy cn phi c s cm nhn su sc v khng la chn, c th hiu c qu trnh ca thc. M s cn thit ny ch xut hin khi con ngi ta au kh. Mun pht hin c nguyn nhn ca s au kh th tm tr phi sc bn, linh hot v n khng c s la chn, cng khng c tr thnh n n do ham mun, cng khng c ph thuc vo nhng lun thuyt. Nu ta khng nhn thc c qu trnh ca thc c nhn th hnh ng ch to thm s hn lon, to ra nhng gii hn v do gy ra au kh v xung t. Chng no chng ta cn trong qu trnh th s tm kim ca chng ta phi nhm vo nguyn nhn ca n. Nhng rt tic phn ng chng ta ch tm nhng phng thuc gii. S thu hiu nguyn nhn
46

| ca au kh s dn n mt bin i ca ch trong s vin mn ca con ngi chng ta, v iu khng bao hm s la chn. Khi kinh nghim s c ngha su sc v n c gt b khi nhng k c chng cht, ngn cn s hiu bit v hnh ng. Nh vy kinh nghim chn tht dn n s nhn bit qu trnh ca thc, n l c nhn hay c th v n khng th tng cng thm thc c nhn. Mun nhn bit su sc nguyn nhn ca au kh, bn khng th tch mnh khi th gii, khi i sng quan st ring bit thc, v bn ch c th hiu c n trong chnh s kin sng. S cm nhn su sc khng la chn v cuc sng ni trn bao hm mt kh nng sinh ng ln v mt c gng ng n. Ti s gii thch s hiu bit ca ti v thc, t xut hin c tnh; nhng bn hy nh rng iu ny i vi bn khng th l mt thc ti m ch l mt lun thuyt. Mun iu tr thnh thc ti i vi bn, th tm tr bn phi c kh nng phn bit v cm nhn khng la chn, n phi c gii phng khi s khao kht tin nghi v an ton. Ngi ta khng phi ch n gin c tnh logic l . Ch bng kinh nghim ca chnh mnh th bn mi bit c iu ti ni l ng tht v mun chng nghim mt vic g th tm tr phi thot khi nhng ro chn do chnh n dng nn. Tht v cng kh khn tr nn nhy cm n mc m tm tr c th cm nhn c v thu hiu vn ng ca cuc sng v phn bit c ci g l lu di v chn tht. Mun hiu c qu trnh ca c nhn cn phi c mt tr tu ln ch khng phi cn s can thip ca tr thng minh. Mun thc tnh tr tu y, ta phi c thc y hiu bit mt cch su sc ch khng phi suy lun. Bn hy nh rng c th mt iu g i vi ti l mt s khng nh, mt s ki nchc chn, nhng i vi |
47
27/02/2010 - 1/ 24

bn th ch l mt l thuyt. S lp li n gin nhng li ni ca ti s khng to ra cho bn s hiu bit v thc ti ca bn. Nhng g ti ni chng qua cng ch l mt gi thuyt i vi bn. Ch c bng cch chng nghim v hnh ng th bn mi c th t mnh cm nhn thc ti, n chng thuc v ai, chng phi ca bn cng chng phi ca ti. Bt k cuc sng no cng l nng lng; n qui nh v b qui nh, v nng lng ny, trong qu trnh t ng tch cc pht trin ca n, sng to ra nhng vt liu ring ca n, th xc vi nhng t bo v nhng gic quan ca n, s cm nhn, tr phn on v thc. Nng lng v nhng hnh thi nng lng c lun lun xem k vi nhau v iu ny to ra cho thc ci c trng ca quan nim v ca thc ti. thc c nhn l kt qu ca s ngu dt, ca nhng xu hng, ca nhng ham mun khng c tho mn, ca s khao kht. S ngu dt ny khng c bt u v n c trn ln vo nng lng, nng lng ny l duy nht trong s pht trin t ng sng to ca n. iu to ra cho c th mt tnh cch thng nht. S ngu dt khng c ci bt u nhng n c th dn n mt ci kt thc. Ch ring vic hiu bit s kin l s ngu dt t duy tr ly mnh cng dn mnh n s chm dt qu trnh y. Thu hiu l quan st xem ta nui dng s ngu dt bng chnh hot ng ca mnh nh th no, ta an bi n bi s khao kht to ra s hi nh th no, v tt c nhng iu ny to nn tnh lin tc ca qu trnh bn ng, ca thc. S ngu dt y, qu trnh bn ng y t duy tr bng chnh nhng hot ng ch gy nn bi s s hi v khao kht. Bng cch chm dt s nui dng chnh mnh, qu trnh tn ti bn ng s i n kt thc. Bn s hi ti: lm sao ti sng c khi khng c ham mun?
48

| Trong cuc i ca a s mi ngi, lng mong mun, s khao kht c mt vai tr quan trng; c cuc i h l mt qu trnh khao kht mnh m n ni h khng th hnh dung c cuc sng vi s phong ph v s linh o ca n; vi nhng s trao i v ng x, li c th khng c s ham mun no. Khi bn bt u nhn bit bng cch kinh nghim xem hnh ng ny sinh bi lng ham mun t to ra s hn ch ca n nh th no, th lc y s c s thay i ca ch. Nhng cho n lc y th ch c s thay i trong ch. l hot ng t ng - sng to ca v minh. N to ra tnh lin tc ca thc v i mi khng ngng. S thay i c bn ca ch l tr tu. Ngy 25/07/1936 tip tc nhng nghin cu chuyn su; nhng chng ta khng th cho ngi khc chm lo cho s hiu bit ca chng ta v chnh mnh. Chng ta phi t hiu mnh l mt ton th v xem xt nhng ham mun v hot ng ca chnh chng ta. Chng ta phi nhn bit qu trnh ca bn ng, n lun lun tm cch t duy tr v ko di s trng tn ca mnh trong c n bng chnh nhng hot ng ca mnh. Khi no chng ta thu hiu hon ton qu trnh ny, lc y tr tu s thc tnh v ch c n mi c th gii thot chng ta khi phin no. Qu trnh ca bn ng l thc, l c th v nguyn nhn ca phin no l s khng hiu bit v qu trnh t ng tch cc ny. Nu chng ta khng thu hiu qu trnh gy ra au kh ny th khng th c tr tu c. Tr tu khng phi do tri ban, n c th vun trng, thc tnh nu ta c tm tr nhy bn v nu ta sng khng c s la chn. Vy hnh ng c th to ra au kh, hay ngc li c th tiu dit v minh cng vi nhng xu hng v nhng khao kht ca n v do vy m chm dt au kh. Bn c th t mnh nhn thy trong cuc i ca cc bn, qu trnh ni trn vi nhng ni lo u s hi, nhng o tng v nhng cuc trn chy lm gim tr tu sng to, m ch c tr tu ny mi to c s bnh an cho con ngi. Khi thu hiu thc ti, chn l s n cng vi s chm dt au kh. Nhng nghin cu ca chng ta v ci bn kia, v s bt t l mt s eo ui v ch v ngi ta ch c c nim phc lc ca thc ti khi chm dt au kh. Mun thu hiu s au kh, chng ta phi bt u t chnh bn thn mnh, khng phi vi tng v s au kh, n ch l mt s rng khng kh khan ca ci tr. |
49
27/02/2010 - 1/ 25

II Tt c chng ta, trong mt mc no , u c phin no, d l trn phng din kinh t, sc kho, tm l hay tm linh. Thu hiu nguyn nhn ca phin no v c gii thot khi nhng nguyn nhn y l vn thng xuyn ca chng ta. Mun thu hiu nguyn nhn c bn ca phin no, chng ta khng th phn chia con ngi thnh nhng phn khc nhau. Con ngi l khng th phn chia mc d n c biu hin thng qua nhiu kha cnh v n bao hm nhiu hnh thi biu l to cho n mt tnh phc tp rt ln. C nhng nh chuyn mn nghin cu nhng kha cnh khc nhau y v nhng s phn chia y ca con ngi, h tm cch pht hin nguyn nhn ca phin no bng cch

50

| Chng ta phi bt u bng chnh mnh, vi nhng cn hp hi ca chng ta, vi nhng s khn kh v xung t dng nh khng bao gi chm dt. Hnh phc khng phi l ci i tm kim m n l s chm dt ca au kh, nh tr tu cm nhn c phc lc ca thc ti. Vy nhng hot ng ngy thng ca chng ta bt ngun t u? C s ca t tng o l v tn gio ca chng ta l g? Nu chng ta t xem xt mnh mt cch su sc, vi s thu hiu, chng ta s thy rng phn ln nhng hot ng v nhng quan h ca chng ta bt ngun t s hi v o tng. Chng l kt qu ca s khao kht, ca s tm kim lin tc an ton v tin nghi c bn ngoi ln bn trong. S tm kim y sn sinh ra mt nn vn minh, trong mi c nhn, bng cch tinh vi hay th bo, u u tranh cho bn thn mnh v do chnh s kin lm ny sinh lng th hn, tn bo v p bc. Qu trnh ni trn lm pht trin mt nn vn minh bc lt, chin tranh v m tn tn gio c t chc - kt qu ca quan nim sai lm v c nhn v s ny n ca n. S xung t bn ngoi v chng tc v tn gio, s chia r ca cc dn tc, nhng cuc u tranh kinh t u bt ngun t nhng tng sai lm v nn vn ho. Cuc sng ca chng ta thng xuyn trng thi xung t do ni lo s, s khut phc, nhng tn ngng ca chng ta v do chng ta lc no cng la chn. Mi trng ca chng ta kch thch qu trnh ca s ngu dt, cn nhng k c ca chng ta cng nh nhng ham mun khng c tho mn lm cho thc lun lun i mi v to cho n tnh lin tc ca c nhn. Khi bn xem xt qu trnh ni trn, bn thy tng giy pht bn ng t n ti lp bi nhng hot ng ch da trn s ngu dt, ham mun v s hi. V vy khi bn bt u thy rng bn ng khng phi l mt s trng tn, th |
51
27/02/2010 - 1/ 26

lc s c mt bin i sinh t trong t cch v o c ca bn. Khi s khng th c s khut phc hay ng tnh m ch c hnh ng ca tr tu thc tnh, n lun lun to ra nhng iu kin mi m khng l thuc vo . Ch c tr tu ny mi xc lp c mt s hp tc chn tht khng dn n tht vng. Mi ngi trong cc bn phi tr nn c thc v qu trnh ca s ngu dt. S sng sut ny khng phi l mt s hiu bit cao ch ng s hiu bit thp (iu ny ch l mt tr chi ca tr thng minh) m l mt s thy hiu khng c la chn v pht sinh ra t mt hnh ng kin tr, khng s hi v khng ham mun. T s cm nhn khng la chn ny s xut hin mt o l phn minh, nhng quan h v nhng hot ng chn tht gia nhng con ngi. Khi cch ng x ca chng ta s khng cn n gin l s bt chc mt mu mc hay mt l tng hay nt gio l, m n l kt qu ca s thu hiu chn tht v qu trnh ca bn ng. S cm nhn ny l tr tu thc tnh, khng theo h thng cng khng phi c nhn, n s gip to ra mt nn vn minh mi ca s pht trin v hp tc. Hi: S c gng c ng nht vi s sng sut khng? Krishnamurti: Xin hy hiu quan nim ca ti v s sng sut. S sng sut khng phi l kt qu ca s la chn. S la chn bao hm nhng ci i lp, mt s phn bit gia ci cn bn v khng cn bn, gia ci thin v ci c. S la chn nht thit dn n xung t v n da trn nhng ng c, nhng tnh ton v nhng nh kin t v. S la chn bao gi cng da vo k c. Cn s nhn
52

| bit l cm nhn trc tip v khng chn la ci ang tn ti. V cm nhn trc tip l t do thot khi bi cnh ca nhng ham mun. iu ny ch xy ra khi chm dt c gng m ngi ta thc thi cho n nay, gia nhng ci i lp. Nhng ci i lp l kt qu ca nhng ham mun; ca s khao kht v nh vy cng l ca s lo s. Cng vi vic chm dt lo s s c cm nhn trc tip v ci ang tn ti. Cn hin gi chng ta ang thc hin nhng c gng thnh cng, t ti, chinh phc mt thi quen ny bng mt thi quen khc, ch ng mt s s hi ny bng mt s lo s khc, mt khao kht ny bng mt l tng khc. V vy c mt s c gng khng ngng thay th v ch ng. Mt c gng nh vy l hon ton v gi tr v v ch; n dn n s hn lon ch khng dn n s thc tnh ca tr tu. Nu bn bt u c thc v qu trnh la chn trn, v s xung t gia nhng ci i lp th s c s thay i ca ch v y ch ny s l kt qu ca s kin bn sng khng lachn. Khi ti ni v mt c gng c hiu bit r, ti mun ng rng chng ta phi nhn bit v ci c gng sai lm m chng ta ang thc thi hin nay. Bn hy c thc v bi cnh, hy xem tng giy pht t duy ca bn t bin i nh th no (bn trong gii hn ca n) bng nhng hot ng ch ca chnh n. Nhng hot ng ny xut pht t ngu dt v lo s, to tnh lin tc cho qu trnh ca bn ng v ca thc. Chng ta au kh v mun thot khi s au kh y, v vy chng ta c gng tm mt phng thuc, mt s thay th; nhng lm nh vy chng ta khng th nh tn gc c nguyn nhn ca au kh. V tr thng minh cha |
53
27/02/2010 - 1/ 27

y nhng bin php thay th, nhng cch trn chy nn n ngn cn s pht minh ca mt cm nhn khng la chn, khi y c gng ch lm pht sinh thm au kh v tht vng. l c gng gi to. Cn c gng ng l cm nhn hn nhin v ci c gng gi to tm kim nhng bin php thay th v trn chy thng qua nhiu hnh thc an ton. Hi: Lm sao ngi ta c th tho thun c vi nhng k m trong cuc sng ca h c nhng mc ch hon ton khc vi chng ta? Krishnamurti: Khng th c s tho thun gia mt mc ch chn tht v mt mc ch gi to. Nhng c th c s tho thun gia hai mc ch gi to. Bng cch xc lp mt tho thun gia ci gi v ci tht, chng ta c gng pht trin ci gi l lng lng vi nhiu l do khc nhau. Ch c s ho hp tht s khi m cc mc ch u xut pht t tr tu v s chn tht. Khi hai c nhn cm nhn o tng c bn v s an ton th lc y c s ho hp v hp tc. Nhng nu mt ngi hiu c s tn nhn ca ci chim ot c da trn s an ton, cn ngi kia khng hiu c th khi y c xung t v ch ng s va chm y, ngi ta bn vun trng phm hnh gi to ca lng lng. Thay v tm cch tho thun vi nhau, thay v tm kim nhn tchung ca hai nghch l, chng ta hy xem mnh c th tr nn thng minh hay khng. Mt con ngi s hi th khng th c tr tu, v s lo s ngn cn h cm nhn mt cch khng lachn. Chng no cn tn ti thc chim ot th khng th c tr tu v iu cho thy tm
54

| tr ang cn vng mc trong qu trnh ngu dt v tham vng. Vun trng phm hnh khng phi l tr tu. Chng no cn tn ti hot ng ch ca s ngu dt, s hi, tht vng th chng y cn xung t. Thay v vun trng s lng, n ch l mt tr chi ca tm tr, chng ta phi nh thc tr tu, n khng c nhng k c v nhng ni lo s t v. Hi: Nhng ngi c ca - d l rung t, cng c hay sc lao ng, khng t nguyn chia s vi nhng ngi ngho hn. Vy phi chng nhng ngi ngho c quyn v ni cho cho cng l c nhim v tc ot ca nhng ngi ni trn v li ch ca tt c? Phi chng ngi khng mun lng ph li gio hun ca mnh cho nhng ngi giu c, h c t c hi hn thay i c cu kinh t v x hi hin nay? Krishnamurti: Ti bit rng y l vn sinh t i vi nhiu ngi. Ti khng tm cch trnh n n v bo rng ti mun xem xt tt c nhng vn ca cuc sng mt cch ton b, tng th ch khng ring r. Ni no m tr tu hot ng t do th s khng c vn ring r ni trn. Ni no khng c tr tu th ngi ta s sinh ra nhng s phn chia mi vi nhng quyn s hu v nhng cuc chin tranh, d cho c tc ot quyn s hu v cng c, rung t v nhn cng. V vy theo cch nhn ca ti, iu quan trng l vun trng tr tu chn tht, ch c n mi a n trt t. Cn phi c cuc cch mng ni tm, i vi ti n quan trng hn nhiu so vi cuc ni dy bn ngoi. N l vn sinh t v cp bch hn nhiu so vi |
55
27/02/2010 - 1/ 28

cuc cch mng bn ngoi. S thay i ch mt cch ton din l thuc quyn ca cc bn. Cuc cch mng bn trong, sinh t, l kt qu ca s thu hiu ch khng phi l kt qu ca s p buc. Tr tu khng bit n s giu ngho. Ti khng ni chuyn vi nhng ngi giu hay nhng ngi ngho, ngi sung sng hay ngi kh cc. Ti ni vi nhng con ngi v ti bo h rng h cn phi thu hiu qu trnh ca i sng, bi v vi t cch l nhng con ngi, h cng b vng mc trong au kh. Vi t cch nhng con ngi, h to nn mi trng ca h, to nn nhng quan h x hi v o l. Vy chng ta phi xem con ngi nh mt tng th ch khng phi trn tng kha cnh ca n. Chng no cn cha c c s thu hiu su sc v qu trnh ca c nhn, ca bn ng th nhng thay i n gin bn ngoi cng khng nh thc c tr tu. Nu chng ta thc s nhn bit iu th vi t cch nhng con ngi, chng ta s khng tm kim hnh phc trong nhng vic tn c v phi l m chng ta gi l nn vn minh hin i. Nu bn thu hiu s cn thit tuyt i ca cch mng ni tm ni trn, ca s thay i ch, bn s gip c mt cch t nhin, hn nhin vo vic xy dng mt trt t ng n, hnh ng v ng x ng n. Hi: Phi chng quan im thng thin hc ca cc bc minh s thng thi v s tin ho ca linh hn cng c l nh quan im khoa hc ca s pht trin sinh hc i sng trong vt cht hu c?

56

| Krishnamurti: Ci g c pht trin u khng phi l trng tn. Quan im thng thin hc hay tn gio l quan im v mt s pht trin c nhn: qu trnh bn ng s ln dn ln, n s t c ngy cng nhiu phm hnh v kh nng thu hiu. Nh vy bn ng c kh nng pht trin khng gii hn, n c th t ti nhng nh ngy cng cao, hng ti s hon ho v gip n tro ln nhng nh cao y th s cn phi c nhng minh s, nhng gio l v nhng t chc tn gio. Chng no ngi ta cha hiu c bn ng l g, th chng cc minh s (d h thuc bt k loi g) cng ch l mt s cn thit o tng. H c th khng phi l nhng minh s theo ngha thng thin hc, th h cng l nhng v thnh trong nh th, hay nhng uy quyn tm linh ca mt t chc no .iu m chng ta cn phi hiu khng phi l s tn ti hay khng tn ti ca cc minh s, s cn thit hay v ch ca h, m iu cn phi bit l bn ng trong s pht trin v hnh vi ca n, n c th tr thnh trng tn hay t ti s thu hiu chn l. Vn khng phi bit rng s kin tr thnh mt minh s c phi l mt qu trnh t nhin hay khng, m ci cn bit l s cm nhn chn l c th din ra hay khng trong mt tm tr ang b vng mc trong qu trnh bn ng. Nu bn tin tng rng bn ng l trng tn th n khng th ln ln, m n phi bn ngoi thi gian v khng gian. Vy tng cho rng c nhn bn ng c th tr thnh mt minh s nh s pht trin v kinh nghim, l mt o tng. Vy th qu trnh bn ng l v thng. Mun chm dt qu trnh y th bt k mt nhn t bn ngoi no cng u v ch, d n c ln n u, bi v qu trnh bn ng l t ng tch cc v n t duy tr bng nhng hot ng ch ca chnh n. Vy chnh bn phi xt xem ci ti hoc bn ng l trng tn hay v thng. Nhng y khng phi l mt vn la chn, v |
57
27/02/2010 - 1/ 29

bt k s la chn no cng da trn v minh, nh kin v ham mun. C th mt vi ngi trong s cc bn khng quan tm n vic tin tng vo cc minh s ca thng thin hc, tuy nhin khi cc bn y gp au kh th c th h s tm n vi mt uy quyn khc hay mt ch da tm linh v chnh s ph thuc y s ko di qu trnh ca bn ng vi s bc lt t nh v s au kh ca n. Hi: Nhiu ngi cm thy rt kh khn hon ton tp trung vo nhng hnh ng ca h. c c kh nng tp trung, phi chng mt s bi tp c th l khng b ch lm, hoc ngi c th coi chng l nhng tr ngi? Krishnamurti: Khi no bn c s quan tm su sc th bn khng cn thc hnh nhng bi tp gip bn pht trin kh nng tp trung. Khi bn ngm mt cnh p, th lc y s hn nhin thch th v quan tm s vt qua tt c nhng kch thch gi to ca s tp trung. Ch khi no bn khng tht s quan tm th lc y xy ra mt s chia ch trong thc. Thay v tm nhng bi tp pht trin kh nng tp trung, bn hy xt xem mnh c quan tm su sc n nhng s vt ca cuc sng hay khng. Mun hiu bit cuc sng bn phi quan tm n tt c nhng biu hin ca n, khng phi ch bng bnh m v b m bng c nhng qu trnh ca t tng, tnh cm, kinh nghim v nhng quan h x hi. Ni no c s quan tm su sc th c s tp trung. Phi chng ngi t cu hi ny khng tm cch kch thch s tp trung mt cch gi to? Cch kch thch gi to ny bin thnh mt tr ngi cho s hiu bit phong ph v cuc sng. Nhng cuc thin nh c qui
58

| c u l nhng kch thch gi to v tr thnh nhng chng ngi, chng to ra s chia ch gia thc ti sinh ng vi nhng mong mun v kht vng ho huyn. Bn ng tm kim phc lc ca thc ti v vic tm kim thc ti dn n o tng; bn hy thu hiu qu trnh ca t duy, ca thc, n ngay trong tm ca bn. iu ny khng cn mt sk tp trung n gin ma n cn mt tm tr linh ng v mt s quan tm lun lun t nui dng trong n. Hi: i vi nhiu ngi, tng v mt v lnh t l mt kht vng ln. N cng kch thch ngi ta trau di lng tn knh v c hi sinh. ngi chng ti nhn ra mt lnh t tm linh ln v chng ti cm nhn s knh trng ln lao i vi ngi. Vy chng ti c nn khuyn khch nhng ngi khc v c chng ti pht trin nhng phm hnh ln ca s tn knh v hi sinh c nhn khng? Krishnamurti: Ti cm thy ring ti rt kh chu trc nhng biu hin tn knh (ci). Xin cc bn ng ci. Nu cc bn cm nhn mt s tn knh chn tht th cc bn khng ch biu l ring cho ti, m cho tt c mi ngi. Biu hin tn knh ca bn i vi ti ch by t mt tm trng i chc. V bn tng rng ti s cho bn mt ci g hay s gip bn bng cch no , v vy bn by t s tn knh i vi ti. Ci m bn tht s tn knh chnh l tng ta cn phi tn knh ngi s gip ta. Nhng t s tn knh gi to y ny ra s khinh th i vi nhng ngi khc. Tic rng bn hon ton khng quan tm xem xt chnh nhng tng y. y c mt nguy c ln: s khai thc ln nhau. S tn knh quyn uy ni ln |
59
27/02/2010 - 1/ 30

mt ni lo s lm sinh ra nhiu o tng. T s tn knh gi to ny, xut hin s phn bit gi to gia lnh t v nhng ngi thp tng, km theo l nhiu hnh thc khai thc l liu hay tinh vi. Ni no khng c tr tu th c s tn knh i vi mt vi ngi v s khinh r i vi nhng ngi khc. Ngy 27/07/1936 III Lm th no chng ta c th nh thc tr tu y, nh thc trc gic sng to, n tip cn vi ngha ca thc ti m khng cn c nhng qu trnh phn tch v logic? Bng trc gic, v ti hiu khng phi l s chng nghim tng tng m nhiu ngi cho l nh vy. Nu o l ngha l nhng quan h gia con ngi vi nhau c da trn tr tu v trc gic th cuc sng ny s rt phong ph, vin mn v p . Nhng nu chng ta t c s ca s ng x v nhng mi quan h ca chng ta trn nhng s cn thit ca cng ngh v sinh hc th nht thit hnh ng s lm cho cuc sng ca chng ta tr nn trng rng, v nh v au kh. Chng ta c tim nng v tr tu v trc gic ni trn, nhng lm sao nh thc chng? Chng ta nn lm hay khng nn lm g thc tnh tr tu y? Tt c nhng ham mun khng c tho mn cng vi ni s hi cn phi c chm dt trc khi c th xut hin trc gic sng to y. Vic chm dt nhng ham mun y khng phi do kt qu ca s ph nh chng, cng khng phi do chng ta hp l ho chng n mc lm cho chng bin mt. S gii thot khi nhng ham mun,
60

| nhng lo s v nhng o tng c thc hin bng mt cm nhn thm lng v kin tr m khng km theo s la chn do ch. Vi s quan st su xa, bn s nhn thy bng cch no nhng ham mun li gy ra s lo s vi o tng v chia ch thc ra thnh qu kh, hin ti v v lai, thnh mt phn cao v mt phn thp, thnh nhng k c chng cht v thnh nhng th m ngi ta cn chim ot. Vy s ngu dt i i vi nhu cu tho mn, nhng nh kin v s lo s to nn hai mt i lp trong thc, t s i lp y xut hin nhiu vn kim sot bn thn v nhng cuc xung t. T tnh nh nguyn y xut hin qu trnh k lut ni tm bng quyn uy ca l tng v k c, n kim sot v hn ch hnh ng v t gy ra s tht vng. Vic gii hn hnh ng d nhin s gy ra nhng hn ch mi v t dn n nhng va chm v au kh. Vy bnh xe ca s ngu dt, s hi, nh kin c vn hnh v ngn tr s kh hp hon ton vi cuc sng. Ni no c s khng tho mn th phi c nhng k c chng cht tch lu, nhng mu toan t v, chng lm cho thc c tnh lin tc v c tnh xc nh. thc y, vi s chia ch v xung t ca n, t to ra cho n mt hn ch bi chnh nhng hot ng ch ca n v bng cch duy tr s hin hu ca chnh bn ng. N b giam hm trong chnh ci m n to nn, trong mt mi trng ti tm v hn n, lun lun c nhng xung t v tht vng. Nu bn t quan st mnh mt cch thm lng m khng c s la chn xen vo, bn s thy c qu trnh ca s ngu dt v s hi. Khi ci tr bit rng n sn sinh ra s ngu dt ca chnh n ng thi vi s lo s ca chnh n, lc y mi bt u mt s sng sut khng c la chn. Bng vic quan st thm lng v s cm nhn su sc khng c la chn, s chm dt c xung t v |
61
27/02/2010 - 1/ 31

ngu dt. l cch chn thc nh thc tr tu v trc gic. V minh v xung t khng th t chm dt bng cch ph nhn hay hp l ho n gin. thc b gii hn l s xung t gia v s nhng mong mun khng c tho mn. Bn hy c thc v cuc xung t y, v cuc chin tranh lin min do s chia ch, nhng ng bao gi tm cch ch ng mt phn ca thc vi nhng ham mun ca n, bng mt phn khc. Khi ci tr t ng ho vi s khng tho mn hay vi nhng ci i lp, lc s sinh ra xung t v ci tr tm cch trn chy trong nhng o nh hay trong nhng gi tr gi to v nh vy ch lm mnh thm qu trnh khao kht. Bng mt cm nhn su sc ta s chm dt qu trnh , nh thc tr tu v trc gic sng to. Tr tu y chnh l thc ti. Hi: Ti mt tt c mi s ho hng, tt c mi nim vui trong cuc sng m trc y ti tng c. Cuc sng ngy nay i vi ti l v v, khng mu sc, trng rng mt cch tuyt vng, l mt gnh nng m ti phi mang. Ngi c th ch ra nhng nguyn nhn ca tnh hnh ni trn v gii thch cho ti lm cch no p v ci v cng m ti ang b nht trong ? Krishnamurti: Bng nhng gi tr gi to, chng ta t buc mnh hnh ng bn trong mt vi np ngh no v chng ta em nhng t tng v tnh cm ca mnh n ch thch nghi vi mt vi iu kin. Nh vy, bng cch t qui nh mnh, chng ta mt c ho hng, lm cho cuc sng tr nn bun t v nng n. Mun p v ci v cng m trong khng cn cht hi vng no, chng ta phi c
62

| thc v s hn hp ca t tng v hnh ng ca chng ta. Khi chng ta thc c tnh trng v thay v u tranh chng li s trng rng tuyt vng, chng ta xem xt tn gc nhng nguyn nhn ca s tht vng, th lc y khng cn xung t gia nhng ci i lp, v s ny sinh ra mt bin i sinh t, n l s vin mn, s hiu bit su sc v cuc sng. Nu ta ch p buc ci tr vo k lut m khng hiu qu trnh ca thc, hoc chng ta ch ng nhng hot ng tm tr v khut phc cch ng x ca mnh di quyn uy ca mt l tng m khng nhn bit s ngu xun ca quyn uy, th cuc sng s tr nn kh khan, trng rng, v ch. Nu ta khng thu hiu y qu trnh ca thc th tm thi i tng c th em n cho hnh ng mt lc kch thch cn thit, nhng mt hnh ng nh vy chc chn s dn n s ri lon v au kh. Chng ta phi thc c v nhiu ni lo s v o tng ca chng ta. Khi ci tr c gii phng khi chng th lc y cuc sng s phong ph v vin mn. Khi no bn bt u nhn thy s v v tuyt i ca chnh nhng ham mun, lc y tr tu s thc tnh v to nn nhng quan h ng n vi mi trng. Ch lc ho chng mi c c s phong ph v v p trong cuc sng. Hi: iu ny ni vi ngi dng nh l v l, nhng ngi d dng khuyn ngi khc a vo ng dng mt hnh ng tr tu bi v ngi khng bao gi thiu bnh m. Vy nhng li khuyn ca ngi c ch g i vi s ng nhng n ng v n b trn th gii khi i vi h mt |
63
27/02/2010 - 1/ 32

hnh ng thng minh c th ch lm tng thm s ngho i? Krishnamurti: V sao ng nhn mnh n bnh m nh th? Bnh m l cn bn, nhng nu ch nhn mnh vo n th cui cng ng s lm cho con ngi b thiu bnh m. Khi nhn mnh vo mt nhu cu no ca con ngi, l ci khng chia ch c, th bn s tc ot chnh ci m bn nhn mnh. Chnh s s hi dn n hnh ng thiu tr tu. V vy dn n au kh v v nhiu ngi b giam hm trong ni lo s y, nn ti tm cch nh thc h s nhn bit v vt cn ca ngu dt v nh kin do chnh h dng ln. Bi v mi ngi lun tm kim s an ton cho chnh mnh di nhiu hnh thc, nn anh ta khng th hp tc mt cch thng minh vi mi trng ca mnh v nhiu vn t ny sinh ra, khng th gii quyt mt cch hi ht. Nu mi ngi chng ta khng s hi v khng khao kht s an ton di mt hnh thc no , th gii ny hay th gii bn kia, th tr tu s c th hot ng dn n trt t v hnh phc. Nu ta ch xem xt mt b phn, mt s phn chia gi to ca con ngi vn khng th chia ch c, th chng ta khng th hiu n mt cch ton b. Tuy nhin ch thng qua s hiu bit ci tng th th mi hiu c tng b phn. Mt vn lun lun tn ti: cn phi quan tm nhiu n bnh m, n mi trng hay quan tm n tr tu v tri tim? Trong qu kh c s chia ch ny, l tnh nh nguyn ca con ngi, gia linh hn v th xc; mi phn u nhn mnh n mt lot gi tr ring ca mnh v nh vy to ra rt nhiu s hn lon v khn kh; v chng ta c tip tc ko di - c th l di nhng hnh tng mi - s phn chia gi to y ca con ngi. Mt s ngi ch thy tm quan trng ca bnh m, cn
64

| mt s khc li coi linh hn l quan trng hn. S chia ch con ngi nh vy l hon ton gi to v nht thit s dn n hnh ng khng tr tu. Hnh ng tr tu l kt qu ca s thu hiu con ngi vi tnh cch ton vn. Hi: Nhng au bun ca ti cho ti hiu rng ti khng nn tm kim bt k mt loi tin nghi no. Ti chc chn rng mt ngi khc khng th cha tr c cn bnh ti. Tuy nhin, v s au kh ca ti vn tip tc, phi chng c iu g sai, trong cch gii quyt ca ti? Krishnamurti: Bn ni rng bn khng cn tm kim tin nghi, nhng phi chng s tm kim y c chn ng mt cch dt khot, r rng, bng mt quyt tm, mt quyt nh? iu ny khng phi l kt qu hn nhin ca s thu hiu. iu ny ch l kt qu ca ci quyt nh khng tm kim tin nghi, v s tm kim y em tht vng n cho bn. V bn t nh rng: ta khng nn tm kim tin nghi na. Khi mt con ngi b au kh su sc do s bm vu ca mnh, bt u vun trng s bung b, v khen l mt phm hnh cao qu, th iu anh ta lm trong thc t l t bo v chng li mt vt thng mi v anh ta gi qu trnh l s bung b. Cng nh vy, ni lo s, s au kh lm cho bn thy s an i, s ph thuc bao hm vic tng thm ni au kh, v lc y bn t nh: ta khng nn tm kim s an i, ta ch nn da vo chnh mnh. Tuy nhin s khao kht di nhiu hnh thi vi t ca s s hi vn tip tc. S khao kht to ra th i lp trong t tng, v khi mt mun to nn s au kh, th tm tr li i tm ci i lp. D cho l mt nhu cu c an i hay ph nhn s |
65
27/02/2010 - 1/ 33

an i cng ch l mt m thi, lun lun l mt nhu cu. Lc y tm tr duy tr s xung t gia hai mt i lp. Khi bn bt u au kh, ng bo rng: ta phi dt b nhu cu ny hay nguyn nhn khc, m bn hy lng l quan st, khng ph nhn cng khng chp nhn, khi s sng sut khng la chn, nhu cu vi nhng ni lo s v nhng o tng bt u nhng ch cho tr tu. Tr tu y chnh l cuc sng v n khng b qui nh bi s p t ca mt nhu cu. Hi: Nghe ni rng nhng cuc im o huyn b nh Thng thin hc m t, cng nh nhng nghi thc v nhng gio l c xa l nhng giai on khc nhau ca hnh trnh tm linh. C phi nh vy khng? Ngi c nh li mt bin i t ngt ca thc ca chnh ngi khng? Krishnamurti: thc i qua nhng bin i lin tc bn trong chnh nhng gii hn ca n. Trong chu vi gii hn ca chnh n, n phi chu nhng giao ng, bnh trng vi mu thun v mt s ngi gi nhng s bnh trng l tin b tm linh. Nhng iu lun lun din ra trong bin gii ca nhng s hn ch ca chnh thc, v nhng cuc bnh trng y khng phi l nhng bin i ca thc m ch l nhng bin i trong thc. S bin i ca thc khng phi l sn phm ca nhng nghi thc im o huyn b. Ngi no nhn thy tnh v thng ca s bin i trong thc, mi c th i n s bin i ca thc. Nhn thy v thay i cn bn, iu i hi mt trng thi sng sut lin tc. iu quan trng l c nhn chng ta c th em li s thay i sinh t hay khng. C phi chng ta ch quan tm n s thay i cn
66

| bn ca thc ch khng phi nhng thay i tc th, v iu ch xy ra khi qu trnh bn ng cng vi s ngu dt v minh, nhng xu hng, nhng nhu cu, nhng ni lo s phi chm dt. Ngy 28/07/1936 Ni kh c th dn n s thu hiu chnh mnh khi m bn khng tm cch trnh n hay trn chy n. Lm sao chng ta c th chm dt qu trnh bn ng m hnh ng ca chng ta khng gy thm nhng hn ch v au kh? Mun chm dt n, ta cn thc v s au kh ch khng n gin l c khi nim v s au kh. Nu chng ta khng b khiu khch bi cuc sng th phn ln chng ta c xu hng t ru ng mnh mt cch thoi mi v nh vy l to iu kin cho qu trnh bn ng tip tc pht trin. nhn bit qu trnh ny, iu kin ct yu l phi hon ton thc c s au kh. Sau ta phi tuyt i chc chn rng khng c cch no trn chy khi s au kh. Lc y mi s tm kim nim an i v mi phng thuc hi ht s chm dt hon ton. Tt c nhng phng thuc tm b ca l bi khng cn c ngha na. Chng ta bt u thy rng khng mt nhn t bn ngoi no c th gip chng ta chn ng qu trnh t ng - tch cc ca v minh. Khi tm tr trong trng thi ci m tip nhn nh vy, khi n hon ton c kh nng t nhn thng vo chnh mnh, th n s tr thnh tm gng ca chnh n, thc ca n khng cn b chia ch, n khng cn phn xt nhng hnh ng ca chnh mnh theo nhng gi tr c xc lp, v n cng khng cho quyn uy ca mt l tng no thng tr n. Khi y n l k to ra v tiu dit chnh n. Mi trng vi nhng nh hng qui nh ca n v tnh di truyn vi nhng c trng gii hn ca n u nhng bc cho s thu hiu qu trnh bn ng. Khi ci tr nhn bit ton vn qu trnh ny, n s thy chnh n l qu trnh , n thy rng n s dng mi mi hnh ng: mt s i chc t nui dng ly mnh. Bng s t i mi trong tng khonh |
67
27/02/2010 - 1/ 34

IV Hnh n bt ngun t vic thc t i thoi vi chnh mnh (vi nhiu lp mn v minh, nhng xu hng, nhng nhu cu, nhng ni lo s) th hnh ng y khng th gii phng tm tr ra khi nhng gii hn do n t to ra, ngc li n ch lm tng thm au kh v tht vng. Chng no qu trnh ny cn tip tc, chng no cha c s thu hiu qu trnh ca bn ng (khng ch trong nhng biu hin l liu m c trong nhng kha cnh ht sc tinh vi ca n) th chng y vn cn au kh v ri lon. Tuy nhin chnh s au kh y (m chng ta lun lun tm cch trn chy) c th dn chng ta n s thu hiu bn thn mnh, nhng tt c nhng s trn chy vo nhng o tng u phi chm dt. Ni au kh cng ln th du hiu v s gii hn cng r rng. Nhng nu bn khng au kh, iu khng nht thit c ngha l bn khng b gii hn. Ngc li iu c th ch ra rng tm tr bn b t hm gia nhng bc tng t v, do m khng mt s khiu khch no ca cuc sng, khng mt kinh nghim no c th khi ng n c v thc tnh n bt n au kh. Mt tm tr nh vy khng c kh nng nhn bit thc ti.

68

| khc, thng qua nhnghot ng ch ca n, qu trnh bn ng t ko di v n ch gy ra au kh. Phn ng chng ta tm cch trn chy s au kh vo trong nhng o tng, nhng nh ngha logic v nhng kt lun, v nh vy tm tr dn dn tr nn n n v khng cn kh nng t nhn bit chnh mnh. Ch khi no ci tr t nhn bit nh n vn l - ci ch hin hu ca chnh mnh, vi nhiu lp mn v minh, s hi, nhu cu, o tng - v ch khi n thy bng cch no ci qu trnh bn ng y t duy tr bng nhng hot ng ch ca chnh n, ch lc y qu trnh bn ng mi c kh nng t n chm dt. Khi ci tr thy rng t n ang gy ra au kh, ang duy tr qu trnh bn ng v chnh n l qu trnh bn ng, lc s c mt bin i ca ch, mt bin i ca thc. Vic kt thc qu trnh bn ng l bt u ca tr tu, ca phc lc. Chng ta tng tch cc vun trng ci tng cho rng trong thc c tn ti mt ch cao v mt ch thp. S chia ch ny ch to ra xung t m chng ta tm cch chm dt bng vic p t k lut. Ni no c s khao kht hay s hi, th hnh ng ca chng ging nh mt nhin liu cho ngn la, n ch thi bng ln v nui dng qu trnh bn ng. Vic thu hiu qu trnh ny i hi tr sng sut ln ch khng cn c gng la chn hay p t k lut. m ta c th hon ton loi b? Ngi ta thng c th xc nh li nguyn nhn ca mt ni lo s c bit, tuy nhin ci s vn tip tc di nhng hnh thi khc. Ti sao mi vic li phi nh vy? Krishnanurti: S s hi s tn ti di nhng dng khc nhau, th hay l tinh, chng no cn tn ti qu trnh t ng tch cc ca v minh c sinh ra bi nhng hot ng ca s khao kht. C th loi tr hon ton s s hi: n khng phi l b phn cn bn ca cuc sng. Nu cn c s hi, lo s th khng th c tr tu v mun nh thc tr tu ta phi thu hiu hon ton qu trnh bn ng ang hnh ng. S s hi khng th c chuyn ho thnh tnh thng. N vnh vin l s s hi d cho chng ta c c gng gt b n bng l lun, thm ch d chng ta c c gng ngu trang cho n bng cch gi n l tnh thng. Chng ta cng khng th xem s s hi nh mt b phn cn bn ca i sng, nhm mc ch thch nghi vi n. Bn s khng tm thy nguyn nhn su xa ca ni lo s trong qu trnh n xut hin. S s hi ch c mt nguyn nhn c bn mc d n biu hin di nhng hnh thc khc nhau. Nu ch n gin bng cch m x nhng hnh thc khc nhau y th t tng cng khng th t gii thot c khi nguyn nhn cn bn ca ci s. Ch khi no ci tr khng chp nhn, cng khng chi b, khng trn chy, cng khng tm cch bin i s s hi, ch lc y mi c mt kh nng chm dt n. Khi ci tr khng b mc kt trong cuc xung t gia nhng mt i lp, n mi c kh nng nhn bit, khng la chn, ton b qu trnh bn ng. Nhng chng no qu trnh y cn tip tc th ci s vn tn ti v nhng mu toan trn chy khi n ch lm pht trin v mnh m thm qu trnh . Nu bn mun c |
69
27/02/2010 - 1/ 35

Hi: Ni lo s phi chng l mt phn c bn ca cuc sng, cho nn s thu hiu n s gip chng ta d dng chp nhn n hn, hay phi chng n l mt vt m ta c th bin ho thnh vt khc, hay phi chng n l mt vt

70

| gii phng hon ton khi s s hi, bn phi hon ton thu hiu hnh ng sn sinh ra bi nhng ham mun. Hi: Ti bt u ngh rng nhng ca ci vt cht c xu hng vun trng lng kiu cng v ngoi ra chng cn l mt gnh nng. V gi y ti quyt nh hn ch nhng nhu cu ca mnh. Tuy nhin ti kh c th i n mt quyt nh c lin quan n vic c nn li ti sn cho con ci hay khng. Ti c nn quyt nh v vic ny hay khng, ti bit rng nu ti c thc th ti c th trnh c vic li mt bnh truyn nhim cho con ci. Vy nu ti c quan im nh trn v vic ti sn v nu khng li ti sn cho cc con th c ng khng? Krishnamurti: Bn no t cu hi ny, chnh bn y ni rng mnh khng mun li mt bnh truyn nhim. Nhng gia sn c phi l bnh truyn nhim khng? S hu hay t c tin bc m khng lao ng kim c tin y, s sinh ra mt dng bnh tm thn. Nu bn ng vi iu khng nh trn y v nu bn hnh ng hp vi iu , th bn phi chp nhn i u vi nhng h qu do hnh ng ca mnh. Bn s gp phn lt h thng x hi hin nay vi s bc lt ca n, vi th lc tn c v ngu xun ca tin bc c tch lu, ca nhng quyn u tin, ca nhng li sut u t. Vy vic s hu hay t c tin bc khng thng qua lao ng c phi l mt bnh hay khng? Chnh bn phi khm ph ra iu . Khi no vi t cch mt con ngi, mt c th, bn bt u t gii phng mnh khi cn bnh s hi, bn s khng hi mt ngi khc rng liu bn c nn li gia ti cho cc con bn hay khng. Tht vy, hnh ng ca bn s c |
71
27/02/2010 - 1/ 36

mt ngha su sc v khc hn. Thi ca bn i vi gia nh, i vi cc tng lp x hi, i vi lao ng, i vi s ngho hay giu s tri qua mt bin i su sc. Nu khng c s bin i quan trng y, n ny sinh ra do s thu hiu ch khng phi p buc, th nhng vn gi to ch c th tm thy nhng p s hi ht, khng c gi tr v khng c kt qu. Hi: Ngi tng ni n mt s kch thch sinh t, mt trng thi lin tc thc tnh, nu ti khng nhm th nhng trng thi y ch c th t c sau khi tri qua mt s c n hon ton. Ngi c ngh rng ngi ta kh d c c s thc y sinh t v i y trong khi vn c gia nh? Ti cho rng d ngi v hay ngi chng c t do n u, th lun lun vn s c nhng si dy v hnh gia hai ngi v chc chn chng s ngn tr h chu trch nhim hon ton i vi chnh bn thn mnh. Phi chng trng thi gic ng khng dn n s bung b hon ton i vi tt c mi ngi v mi vt? Krishnamurti: Bn khng th tn ti m khng duy tr nhng mi quan h vi mi ngi, vi mt mi trng truyn thng, vi bi cnh ca qu kh. Tn ti, l hin hu trong nhng mi quan h. Bn c th lm cho nhng mi quan h y tr nn sinh ng, mnh m, c ngha, hi ho, hoc bn c th bin chng thnh nhng xung t v au kh. Chnh s au kh buc bn phi rt lui, v v bn khng th tn ti m khng c quan h vi mt ci g , nn bn bt u vun trng s bung b, mt phn ng t ng - t v chng li s au kh. Nu bn yu, bn s c nhng quan h tt vi mi trng ca bn; nhng nu
72

| tnh yu tr thnh s th hn v ghen tung, to ra xung t, khi y nhng mi quan h tr thnh nhng gnh nng au kh, v bn bt u mt qu trnh bung b mt cch gi to, iu lm bn au kh. Bn c th dng ci tr to nn mt ro chn t ng bo v bng cch bung b v sng trong ci nh t do bn to ra, n ph hoi dn s vin mn ca tm tr. Sng, l tn ti trong tng quan. Khng th c nhng mi quan h t hi ho v sinh ng nu ngi ta c nhng mun t bo v v nhng phn ng gy ra au kh v xung t. Hi: Nu ti khng nhm v hiu r ngi th s sng sut l cn v xo tan ng thi s xung t v ngun gc ca n. Ti hon ton c thc t lu v ci tnh hay bt chc theo thi thng ca ti. Vy ci g ngn cn ti loi b c tnh ny? Krishnamurti: Bn no t cu hi ny khng hiu c iu m ti gi l s sng sut. Nu bn c mt thi quen, chng hn thi bt chc theo thi thng, th khng cn phi ch ng n bng mt thi quen khc i lp vi n. u tranh chng li mt thi quen bng mt thi quen khc l chuyn ph phim. Chnh tr tu mi loi b c nhng thi quen khi tm tr. S sng sut l hnh ng nh thc tr tu ch khng phi to ra nhng thi quen mi chng li nhng thi quen c. Vy bn hy tr nn c thc v nhng thi quen trong t duy, nhng bn ng c gng vun trng nhng phm hnh hay nhng thi quen tri ngc. Nu bn hon ton c thc, nu bn trong trng thi quan st khng la chn, bn s thy c ton b qu trnh to nn mt thi quen v c qu trnh ngc |
73
27/02/2010 - 1/ 37

li ch ng thi quen y. S cm nhn y s nh thc tr tu, n r b tt c nhng thi quen ca t duy. Chng ta lo toan r b nhng thi quen lm chng ta au kh hoc nhng thi quen m chng ta nhn r tnh ph phim ca chng, bng cch to nhng thi quen mi cho nhng tng v nhng s khng nh ca chng ta. Qu trnh thay th ny hon ton khng thng minh t no. Nu bn t quan st mnh, bn s thy ci tr chng khc g mt m thi quen ca t duy v nhng k c. Nu ch n gin ch ng nhng tng ny bng nhng tng khc th tm tr vn lun lun b t hm, ri lon v kh s. Khi no chng ta thu hiu su sc rng nhng phn ng t v dn dn tr thnh nhng thi quen ca t duy, chng hn ch mi hnh ng, th lc y may ra chng ta c mt c hi nh thc tr tu, m ch c n mi ho gii c cuc xung t gia nhng ci i lp. Hi: Xin ngi gii thch s khc nhau gia hai khi nim: s bin i trong ch v s bin i ca ch? Krishnamurti: S bin i trong ch ch l kt qu ca tnh nh nguyn trong thc, cn s bin i ca ch ny sinh ra trong s vin mn ca ton b con ngi. Mt bn l bin i v mc , cn bn kia l bin i v bn cht. S xung t ca nhng ham mun hay s thay i i tng ca ham mun, ch l thay i trong ch, nhng vi s chm dt hon ton mi khao kht, s c bin i ca ch. S bin i trong ch l s khut phc trc quyn uy ca l tng v ca s ng x. S bin i ca ch l s nhn bit, l tr tu, trong khng c xung t ca
74

| nhng phn . y c s kh hp su sc v hn nhin; cn trng hp kia, c s p buc do ngu dt, khao kht v s hi. Hi: S i mi ca con ngi c gii quyt nhng vn ca th gii khng? Phi chng tr tu bao hm mt hnh ng nhm gii thot tt c mi ngi? Krishnamurti: Nhng vn ca th gii l nhng vn g? Bnh m, nn tht nghip, chin tranh, nhng cuc xung t v i lp gia nhng nhm chnh tr, vic mt thiu s c hng th nhiu ti nguyn ca th gii, nhng s phn chia giai cp, nn i, ci cht, s bt t l nhng vn ca th gii, nhng phi chng cng l nhng vn ca tng ngi? Nhng vn ca th gii ch c th hiu c thng qua qu trnh trong tm ca mi ngi, qu trnh bn ng. Ti sao li to ra s phn chia gi to gia con ngi v th gii? Chng ta l th gii, chng ta l qun chng. Nu bn, vi t cch mt con ngi hiu bit qu trnh chia ch gi l ch ngha dn tc, u tranh giai cp hay xung t chng tc; nu bn khng phi l ngi H Lan, ngi Php, ngi c, hay ngi Anh vi tt c nhng s phi l ca tnh c th, khi chc chn bn s tr nn mt trung tm ca tr tu. Vy bn u tranh chng li s n n bt k l bn ang u, d rng iu c th dn bn n nn i v nhng cuc xung t. Nu chng ta thu hiu iu hon ton trong hnh ng, chng ta c th ging nh nhng c o mt ri trong sa mc. Qu trnh th hn v chia r cng gi ci nh thi gian qu kh. Bn khng th t rt lui ra khi cnh , nhng trong bn vn c th l ngi sng |
75
27/02/2010 - 1/ 38

sut, trong tro, gind, chn tht, m khng c nhng du vt khc ho ngu xun ca qu kh. Khi y bn s thy bn em n cho cuc i s thu hiu su sc v nim vui khng k xit. Nhng rt tic, trong nhng thi k o ln ln v chin tranh, cc bn b li cun theo. Nhng hn th v s hi tim tng ca bn c nh thc v chng li cun bn i. Bn khng cn l mt c o yn lnh mt m m nhn loi kh au c th tm n. Vy mt iu quan trng ti cao l bn phi thu hiu qu trnh lm pht sinh nhng s hn ch, xung t v au kh. Hnh ng ny sinh t mt s thu hiu hon ton s l mt sc mnh gii thot, mc d nhng h qu ca mt hnh ng nh vy c th khng xut hin trong c cuc i chng ta, cng khng phi trong mt giai on nht nh. Thi gian khng c tm quan trng no c. Mt cuc cch mng m mu khng sn sinh ra c ho bnh v hnh phc lu di cho tt c mi ngi. Thay v mong mun mt nn ho bnh tc khc trong th gii hn lon v y s hp hi, bn hy xem bng cch no bn c th, vi t cch mt con ngi, tr nn mt trung tm khng phi ca ho bnh m ca tr tu. Tr tu l iu c bn cho trt t, s hi ho v phc li ca con ngi. Hin c rt nhiu t chc ho bnh, nhng c rt t ngi c t do v c tr tu, trong ngha chn tht ca danh t ny. Chnh l vi t cch con ngi m bn nn bt u thu hiu thc ti; khi y ngn la ca s hiu bit s lan trn trn th gii. Ngy 29/07/1936

76

| V Tm tr chng ta tr thnh chin trng ca nhng l tng, nhng ni lo s v o tng, nhng ham mun v ph nh, nhng hi vng v tht vng, nhng s km hm v tnh hn nhin. Chng ta c th no chm dt s xung t trong tm tr mnh m ng thi li khng to ra mt s trng tri, kh cn v tht vng? Bn c th bp nght cuc xung t trong mt thi gian no bng cch p ci tr vo mt ci khun no , nhng iu ny ch gy ra nhng o tng v khng thch ng c vi cuc sng. Phn ng chng ta thng c gng ch ng nhng ham mun, hoc l cho chng hon ton t do, nhng khng phi v th m cuc xung t chm dt. C cch no chng, chm dt xung t v au kh m khng ph hu tr tu sng to v s vin mn ton phn? C bao gi tn ti mt cuc sng khng la chn, ti mun ni: c th no tn ti mt hnh ng khng c s ph nh v mun gy hn chng? C th no tn ti mt hnh ng hn nhin, ngha l t do bn ngoi nhng ci i lp chng? C bao gi tn ti mt cuc sng vin mn khng c ci qu trnh lm kh cn ca k lut, ca s chi b, ca s hi v tht vng chng? Mt trng thi thu hiu su sc nh vy c bao gi kh d chng? Ti t hi: c bao nhiu ngi trong cc bn thc sinh t v cuc xung t trong chin trng ca ci tr? Mt cuc sng vin mn, mt cuc sng hnh ng khng la chn, mt cuc sng c gii thot khi qu trnh kh cn ca s ch ng v thay th, l vic kh d. Trng thi y c th c thc hin nh th no? Nhng h thng v nhng phng php khng th sn sinh ra trng |
77
27/02/2010 - 1/ 39

thi tm tr phc lc y. Cuc sng khng la chn y phi c thc hin mt cch t nhin v hn nhin, n khng phi l i tng tm kim. N khng th c thu hiu, c thc hin hay chinh phc bng mt k lut, mt h thng. Ta c th qui nh ci tr bng s tp luyn, bng k lut, bng s p buc, nhng mt s qui nh nh vy khng th nui dng t duy hay thc tnh mt tr tu su sc. Mt ci tr c hun luyn nh vy ging nh mt mnh t kh cn. Rt t ngi trong chng ta thc su sc v cuc xung t vi bao phin no, vi nhng ni hoang mang vi t v lng l, ng thi thc v cuc u tranh c c nhng iu chc chn, thng qua ci tr hi vng t c an ton v tin nghi. thc su sc v sinh t v cuc xung t ging nh vic cy t. Ch cn n gin cy xi mnh t y ln, khng la chn. Khi bn ang b xung t, bn thng la chn hoc mun trn chy khi n, hoc mun dng n cho nhng s hon thnh trong tng lai. Nhng bn ch cn thc su sc v ni kh, v s xung t, vic ny ging nh vic cy t, v ci tr khng nn t cho php mnh tm kim nhng phng thc, nhng s thay th, nhng thi l lng. Cn phi c s cy xi, s o ln, cn c cuc cch mng tm tr nhng ng thi cng phi c mt s bt ng, mt cm nhn thm lng khng chi b, khng chp nhn, cng khng cam chu. Khi ci tr lm vo cnh xung t, n lp tc tm kim mt phng thuc v bng cch n to ra mt li thot v ngn tr s hiu bit y v ni kh; nhng ch thng qua cm nhn hn nhin ngi ta mi c c s kh hp khng la chn vi cuc sng. Ni no c s bt chc th cng c s s hi, v hnh ng bt chc l khng thng minh. Ci k lut p buc ni lo s dn ti
78

| s ho kh dn dn ca ci tr, iu ny khng bao gi to c nhng mi tng quan khng la chn v hn nhin vi mi trng, ch c hnh ng ng mi lm c vic ny. Hnh ng ng ch c c, thng qua s thu hiu ton b qu trnh bn ng, n ch l qu trnh ca s ngu dt. Chng no cha c c cm nhn v qu trnh ca thc, v s phc hp to ln ca s ngu dt, v cc k c, v nhng s ham mun, nhng xu hng, nhng cuc xung t, th s bt chc n gin trong nhn cch, tuyt i khng th lm ny sinh ra mt trt t thng minh v hi ho trn th gii, v hnh phc ca con ngi. S bt chc nh vy ch c th em li mt trt t hi ht trong cng nghip v kinh t, nhng n khng th sinh ra tr tu. Mun thu hiu ngha y ca qu trnh bn ng, nu ch c mt s sng sut nht thi th khng , m tr tu thng xuyn mi l c bn. Hnh ng sinh ra t nhu cu hay s s hi ch c th lm tng cng s ngu dt v s hn ch, tc l duy tr qu trnh bn ng. Bng cch dng ch chm dt nhu cu v s hi, tr tu s c nh thc. S thc tnh ca tr tu m u cho hnh ng ng n. Ch c tr tu y mi sn sinh ra c s kh hp hn nhin vi cuc sng m khng c s p buc phi la chn. Hi: Lm th no ti c th nh thc tr tu? Krishnamurti: Ni no khng c tr tu, y tt phi c au kh. Tr tu c th c thc tnh khi ngi ta nhn bit, khng la chn, rng ci tr t n to ra nhiu li thot |
79
27/02/2010 - 1/ 40

bng cch t chia ra nhiu phn, nhiu ham mun khc nhau. Nu ci tr thc c v nhng s phn chia ho huyn y vi nhng gi tr ca chng, th tr tu s thc tnh. Qu trnh la chn ch l ch ng mt ham mun ny bng mt ham mun khc, dng mt o tng ny xo tan mt o tng khc. Tnh nh nguyn trong thc s ko di s xung t v au kh, v trng thi xung t c ngha l thiu hnh ng ton vn. Hi: Ti bit rng vic gii phng con ngi l cn bn; nhng lm sao thit lp c mt trt t x hi bn vng m khng c s c gng ca qun chng? Krishnamurti: Trong tt c nhng bui ni chuyn ca ti, ti ch ra s cn thit ca tng ngi tong s thu hiu, t s sinh ra trt t x hi. Ti xem vic gii phng con ngi l quan trng nhng iu khng phi l khuyn khch nhng hot ng ch k hay nhng biu hin hp hi v c nhn. Ch bng cch gii phng t tng khi nhng hn ch lm qu qut ci tr, th tr tu mi c th thc tnh v ch c tr tu mi lm ny sinh mt trt t x hi ch thc. Chu trch nhim v nhng hnh ng ca mnh v c t duy ton vn bao hm mt s vin mn ca con ngi, c bit trong mt th gii m nhng cuc vn ng ca qun chng dng nh c mt tm quan trng ln nht. To nn tnh tch cc ca qun chng nhm mt hnh ng c suy tnh l vic tng i d, nhng t hiu bn thn mnh v hnh ng sng sut l iu rt kh. Ch vi s thu hiu su sc mi c th ny sinh ra hp tc v trt t x hi bn vng.

80

| Nhng cuc ni chuyn trn y khng nhm mc ch kch thch s c gng ca qun chng nhm mt hnh ng c suy tnh. Chng ch nhm gip to ra s hiu bit v c gng ca tng ngi bng cch gii thot con ngi khi nh t do h t xy nn bng nhng s t hn ch ca mnh. Ch bng cch nh thc s hiu bit ton vn v chnh mnh, n c th nhn bit ton vn v chnh mnh, n c th nhn bit m khng la chn, mi thit lp c mt trt t x hi chn chnh, trong mt th gii khng c s bc lt v th hn. Hi: Ngh thut thuc v th gii ca o tng hay thc ti? Quan h gia ngh thut v cuc sng l nh th no? Krishnamurti: Nu tch ri cuc sng, ngh thut khng cn thc ti. Ngh thut chn chnh khng phi l mt biu hin nng cn ca tnh nh nguyn trong mt i ngi, m n l s biu hin ton vn ca con ngi khng th chia ch. Hin nay ngh thut ch biu hin mt kha cnh duy nht ca con ngi v nh vy cng lm tng thm s phn chia. Vy gia cuc sng v ngh thut c mt s cch bit k l. Khi no ngh thut l biu hin chn chnh v ton vn ca con ngi, vi cuc sng v nhng hot ng ca n, th ngh thut y nm bt c thc ti, khi n c quan h trc tip vi chng ta v mi trng ca chng ta. Hi: Khi chng ta ng trc ci cht ca mt ngi m chng ta rt yu qu th kh m khng nh rng cuc |
81
27/02/2010 - 1/ 41

sng l cn bn v nhng quan nim v ci bn kia l ph phim. Mt khc, ta c th t hi: cuc sng, ni cho cng, chng khc g mt qu trnh sinh l v sinh hc n gin c qui nh bi tnh di truyn v mi trng, nh mt vi nh bc hc khng nh. Trong s ri rm y ta phi lm g? Ta nn ngh suy v hnh ng nh th no bit c ci g l tht? Krishnamurti: Nh ngi t cu hi ny ni, mt vi nh bc hc khng nh rng tnh di truyn c th gii thch nhng xu hng c nhn ca con ngi, nhng c trng ca n, cn mt s khc li khng nh rng con ngi l kt qu ca mi trng, mt thc th x hi n gin. T nhng khng nh tri ngc y, chng ta phi la chn ci g? Con ngi l g? Lm th no chng ta c th hiu c ngha ca ci cht v s au bun su sc m n gy ra chng ta? C th no chng ta gii quyt c s bun phin v b mt ca ci cht bng cch n gin chp nhn nhng s khng nh khc nhau? Trong nhng cch gii thch trn, phi chng chng ta c th la chn mt ci ng n? y c phi vn la chn khng? Ci g c la chn th khng th chn tht. Thc ti khng th nm trong nhng mt i lp, v chng ch l tr chi ca nhng phn ng. Nu ci chn tht khng th tm thy c trong nhng mt i lp v ci c la chn khng th dn n s hiu bit chn l, vy chng ta phi lm g? Bn phi t mnh hiu bit qu trnh bn ng ca chnh bn v khng chp nhn n gin nhng nghin cu ca cc nh bc hc hay nhng iu khng nh ca cc tn gio. Bng cch nhn bit y qu trnh bn ng ca chnh bn, bn s c th hiu c s au kh v hp hi
82

| ca cnh c n, chng n cng vi ci bng ca thn cht. Chng no bn cha cm nhn su sc rng ci qu trnh chnh l bn, th nhng quan nim v ci bn kia, gi thuyt v lun hi, ti sinh, nhng gii thch v cc vong linh, u l hi ht v ch c tc dng an i nht thi, iu ny ch gy t ngi cho s thc tnh ca tr tu. S cm nhn l c bn hiu bit qu trnh bn ng. Ch thng qua s cm nhn moi c th gii quyt nhiu vn m qu trnh bn ng to ra lin tc cho chnh n. Bn tm cch vt b s au kh bng nhng iu gii thch, bng ma tu, ru, gii tr, hay s nhn nhc, tuy vy phin no vn tip tc. Nu bn mun chm dt phin no, bn phi hiu rng s chia ch trong thc gy nn trng thi xung t v bin tm tr thnh mt bi chin trng ca nhiu s ham mun khc nhau. Mt cm nhn khng c la chn s nh thc trc gic sng to, tr tu, v ch iu mi c th gii phng tm tr khi v s nhng qu trnh tinh vi ca ngu dt, ham mun v s hi. Ngy 01/08/1936 Krishnamurti: Nhiu vn v gio dc tr em ch c th c gii quyt mt cch ton din, trong tng th ca chng. Nhn loi c gio dc v tp hp thnh nhm theo mt s trit l cng ngh v t tng tn gio. Nu con ngi ng l kt qu ca mi trng v tnh di truyn, nu n ch l mt thc th x hi th khi chc rng, nu n cng c tp hp thnh nhm, c hng dn, c ch ng v p buc th cng tt. Nu s th l nh vy th tr em cn phi c ch ng ngay t tha b th nht, v nhng phn ng su xa nht ca chng i vi cuc sng phi c un nn v a vo k lut ph hp vi nhng nhu cu cng ngh v o l sinh hc. Tri ngc vi quan nim trn y l tn ngng, n khng nh rng ch c mt sc mnh siu nhin v ph qut duy nht, l Thng m mi ci u l b phn ca ngi v chng c ci g m ngi khng bit. Vy th con ngi khng cn t do v s phn ca n c nh trc. Trong tn ngng cng c tnh trng phn nhm t tng thng qua tn ngng v l tng. Ci m chng ta gi l gio dc tn gio ch l mt s p t ln con ngi khin cho n thch nghi vi nhng tng, nhng o l v nhng kt lun c xc lp bi nhng t chc tn gio. Bn hy xem xt hai thi cc ni trn v bn s thy rng nhng iu khng nh ca tn ngng v ca khoa hc, mc d chng i lp ln nhau, nhng chng u to ra nhng con ngi, th thin hay tinh vi, tu theo nhng mu mc ring ca mi bn. Trc khi chng ta bit c cch gio dc tr em hay gio dc chnh chng ta nh th no, chng ta phi hiu ngha ca hai mt i lp trn. Chng ta to nn, bi tn ngng, s hi v p buc, mt h thng t duy v ng x |
83
27/02/2010 - 1/ 42

VI Hi: Theo ngi, nhng nguyn l c bn da theo chng ta phi nui nng v gio dc tr em l g? Phi chng chng ta c l khi cho rng tr em c th bit c iu g tt v iu g xu i vi chng, v nu ngi ln cng t can thip vo hng dn chng th cng tt?

84

| m chng ta gi l tn gio v chng ta lun lun c gng kh hp vi n; hay thng qua s khng nh lin tc rng con ngi ch l mt thc th x hi, mt sn phm ca mi trng v ca tnh di truyn, chng ta to nn mt o l hi ht, n rng tuch v kh cn. Vy trc khi chng ta c th gio dc tr em hay chnh mnh, chng ta phi hiu con ngi l g. T duy v hnh ng ca chng ta i khi xut pht t nhng tn ngng v nhng phn ng gy nn bi nhng nhu cu sinh hc v cng ngh. Khi chng ta cm thy mt ni lo lng nng bng, mt s s hi, hoang mang, th chng ta hng v Thng , chng ta khng nh rng c mt sc mnh siu nhin dn dt chng ta, v vi o l ca tn ngng, chng ta c gng sng trong mt th gii c hi, hn th v tn c. Vy nht thit phi c s xung t gia h thng tn ngng v h thng ca o l v k. Thng qua c hai h thng i lp ny chng ta cng khng thy c con ngi l g. Vy lm th no chng ta c th pht hin con ngi l g? Trc tin chng ta phi tr nn c thc v t duy v hnh ng ca mnh, gii thot chng khi tn ngng, s hi v p buc. Chng ta phi gii to chng khi nhng phn ng v xung t gia nhng mt i lp trong chng b mc kt. Nu nhy bn v lun lun c thc, chng ta s t mnh khm ph ra qu trnh ch thc ca thc. Ti c gng gii thch qu trnh ny trong nhng cuc ni chuyn ca ti. Thay v theo mt trong hai h thng i lp v t tng - tn ngng v khoa hc - chng ta phi vt ln v vt qua c hai, v ch lc may ra chng ta mi cm nhn c ci g l tht. Khi y chng ta s thy c v s nng |
85
27/02/2010 - 1/ 43

lng vi nhng qu trnh duy nht ch khng phi mt sc mnh duy nht v ph qut vn hnh cc nng lng ring l. Mi con ngi l mt nng lng duy nht, t ng - tch cc, khng c ci bt u, m s pht trin t ng - tch cc lm pht sinh ra thc t xut hin con ngi, vi tnh cch c th. Qu trnh ny t nui dng chnh mnh bng nhng hot ng ca v minh, nh kin, ham mun v s hi. Chng no cn tn ti qu trnh ca v minh v ham mun, th chng cn tn ti s lo s vi nhiu o tng v s trn chy; t qu trnh xut hin nhng xung t v au kh. Nu chng ta thc s cm nhn qu trnh t ng - tch cc ca v minh, chng ta s c mt thi hon ton khc hn i vi con ngi v s gio dc n. Chng ta khng cn chu s p buc ca tn ngng hay o l hi ht, v tr tu s thc tnh p li nhng thch thc ca cuc sng. Chng no chng ta cha thc s hiu c ngha ca nhng iu trn y, th vic n gin tm kim mt h thng gio dc mi s hon ton l ph phim. Mun thc tnh tr tu sng to cho mi ngi c th p li nhng thch thc ca cuc sng mt cch hn nhin, ta phi quan st su sc chnh mnh vi t cch qu trnh. Khng mt h thng trit hc no c th gip ta t thu hiu chnh mnh. S thu hiu ch n thng qua s cm nhn qu trnh bn ng vi v minh, xu hng v s hi. u c tr tu su sc v sng to, th ni nn gio dc v quan h ca n vi mi trng s ng n v thch hp. Hi: Phi chng kinh nghim khng dn ti s vin mn ca cuc sng?

86

| Krishnamurti: Chng ta thy nhiu ngi tri qua kinh nghim ny n kinh nghim khc, chng cht nhng cm quan v sng bng nhng k nim cng d on v tng lai. Phi chng nhng ngi nh vy sng mt cuc sng vin mn? Phi chng nhng k nim chng cht s sinh ra s vin mn ca cuc sng? Hay ngc li, ch c s vin mn khi ci tr c ci m, nhy cm v hon ton gii to khi tt c cc k c t v? Vi mt hnh ng ton vn, khng chia ch bi nhng ham mun nhiu loi, s c s vin mn, tr tu, s su sc ca thc ti. Vic tch lu kinh nghim n gin hay sng trong cm gic ca kinh nghim, ch l s lm giu k c mt cch hi ht, v k c c kch thch s gy ra cm gic gi to v s vin mn. Nhng cn xa mi t n s vin mn ca cuc sng, vic lm giu k c ch c tc dng l xy thm nhng bc tng bo v chng li s vn ng ca n, chng li s au kh. Nhng bc tng ny ngn cn tnh hn nhin ca cuc sng, n gia tng thm s chng i v do vy n tng thm s au kh v xung t. Nhng k c tch lu ca kinh nghim chng th sn sinh ra c s hiu bit v sc mnh ca s linh hot su sc. K c hng dn chng ta qua kinh nghim. Chng ta tip cn vi tng kinh nghim mi vi mt ci tr b qui nh, mt ci tr cht y nhng k nim to nn bi nhng ni lo u, nhng nh kin, nhng xu hng m n dng t v. K c lun lun qui nh ci tr v to nn xung quanh n nhng gi tr giam hm n trong . Chng no cn tn ti nhng k c t bo v, n to ra tnh lin tc ca qu trnh bn ng, th chng y cuc sng khng th vin mn. |
87
27/02/2010 - 1/ 44

Vy chng ta phi hiu c qu trnh kinh nghim v xem bng cch no ci tr khng ngng thu hoch, t kinh nghim , nhng bi hc dng hng dn cho n. Nhng bi hc y, nhng l tng y, nhng hng dn y ch l nhng k c t v, chng lun gip ci tr trn chy khi thc ti. Mc d ci tr tm cch thot khi s au kh vi s gip ca nhng k nim ni trn, lm nh vy n ch nhn mnh thm ni lo s, o tng v xung t. S vin mn ca cuc sng ch xut hin khi tm tr hon ton nhy cm vi vn ng ca cuc sng, khng c nhng chng ngi gi to do n dng ln. S phong ph ca cuc sng ch xut hin khi chm dt cc ham mun vi nhng o tng v gi tr ca chng. Hi: Xin ngi hy ni cho chng ti v ci p v s ngy ngt ca t do. C th no to c trng thi phc lc y m khng phi nh thin nh hay nhng phng php khc ph hp vi iu kin ca chng ti? Krishnamurti: Ti sao bn li mun ti ni v ci p v s ngy ngt ca t do? Phi chng c c mt cm gic mi, mt bc tranh gi to mi, mt l tng mi, hay phi chng bn hi vng to ra trong bn thn mnh, nh s m t ca ti, mt bo m, mt s chc chn? Bn mun c khch l. Cng ging nh khi bn c mt bi th, bn b li cun bi mt hnh nh thong qua, do s h cu ca nh th, bn mun c s khch l thng qua cch m t ca ti. Khi bn ngm mt bc tranh p, v p ca n li cun bn trong mt thong, i xa khi nhng xung t hng ngy ca bn, khi s khn kh v ni lo s ca bn. Bn ch tm thot ra nhng chng bao lu bn li tr v vi
88

| ni kh ca mnh. Vy s m t ca ti v ci khng th din t s c ch g cho bn? Khng mt t ng no c th ni ln ht tm c ca ci p. Vy chng ta khng nn hi chn l l g, t do l g. Bn s bit t do l g khi bn thc su sc nhng bc tng giam hm bn, bi v chnh thc s xo tan nhng gii hn m chng ta t to ra cho chnh mnh. Khi bn hi chn l l g, s ngy ngt ca t do l g, th bn ch i hi mt phng cch mi trnh khi gnh nng ca nhng cuc u tranh, nhng am m, nhng hn th ca ngy thng. i khi chng ta cng c dp thc v v p khng th din t, nhng nhng dp y him hoi n ni chng ta bm vo nhng k nim v vic y v c gng sng li qu kh trong khi thc ti vn lun lun hin hu. iu ch to ra v duy tr s xung t v o tng. Chng ta khng nn sng bng tng tng trong mt tng lai d on trc, m chng ta hy thc v nhng cuc u tranh v nhng ni lo s hng ngy ca chng ta. Mt s t ngi, khi hiu c qu trnh t ng - tch cc ca v minh, dng ch chm dt n. Cn a s hu nh trn thot thc ti, h khng th nhn bit ci thc, ci lin tc tr thnh. Khng mt h thng trit hc hay khoa hc no c th dn nhng ngi y n trng thi ngy ngt ca chn l. Khng mt h thng thin nh no c th gii phng h khi nhng o tng; chng t sinh ra v nui dng ly mnh bng nhng phin no v xung t. Nhng phin no v xung t ny dai dng n ni chng gp phn to ra nhng iu kin ngn cn s ny n ca tr tu. Bn cho rng nhng h thng gii lut, k lut l thin nh v bn hi vng chng s nh thc tr tu. Phi chng s p buc ca phn thng hay hnh pht c th lm ny sinh trc gic sng to ca thc ti? Phi chng |
89
27/02/2010 - 1/ 45

bn cn thc su sc v qu trnh ngu dt v ham mun, chng to nn nhng ham mun mi v lun lun gy ra s lo s v o tng. Khi bn bt u thc s thc v qu trnh ny, th chnh s sng sut y l thin nh ch thc, ch khng phi thin nh gi to trongh my pht m bn rt lui khi cuc sng chim ngng n. Chng ta tng rng khi chng ta rt lui khi cuc sng, d trong mt pht, l chng ta hiu c cuc sng. Mun thu hiu n, chng ta phi m mnh trong dng chy ca n, trong vn ng ca n. Chng ta phi nhn bit qu trnh ngu dt, ham mun v lo s, v chng ta chnh l qu trnh y. Ti s rng nhiu ngi trong cc bn thng nghe ti ni chuyn nhng khng chng nghim v nhng iu ti ni. Nhng ngi y ch n gin thu hoch c mt m chuyn t mi m khng c s bin i c bn ca ch, m ch c n mi gii phng c tm tr khi xung t v au kh. Thay v i hi mt phng php thin nh, n ch l du hiu ca s mong mun thot khi thc ti, bn hy t mnh nhn bit qu trnh ngu dt v s hi. Cm nhn su sc chnh l thin nh. Hi: Ngi bo rng k lut l chuyn ph phim, rng n c p t t bn ngoi hay bn trong. Tuy nhin, nu chng ta nhn nhn cuc sng mt cch nghim tc, th nht nh chng ta phi khp mnh vo mt k lut m chng ta t p t cho mnh. iu c g sai lm khng? Krishnamurti: Ti tm cch gii thch rng cch ng x do s p buc sinh ra, d l s p buc ca phn thng hay hnh pht, ca s s hi hay tnh thng, u khng thch hp vi cuc sng. N ch l mt s bt
90

| chc, mt s b buc (p buc) v l mt cuc hun luyn cho ci tr n khp vi mt vi tng no , nhm trnh mt cuc xung t. K lut thuc loi y, d p t hay t nguyn, u khng dn n mt nhn cch thch hp vi cuc sng. Cch ng x kh hp vi cuc sng ch c c khi chng ta hiu c ngha y ca qu trnh t ng - tch cc ca v minh v s hnh thnh lin tc nhng gii hn ca hnh ng do nhng ham mun. Nu chng ta nhn bit su sc qu trnh ca s s hi, th tr tu s thc tnh v chng ta s c mt cch ng x ng n. C l no tr tu c th c nh thc bi mt k lut p t hay t nguyn? Vn phi u l hun luyn ci tr v tun theo mt s mu mc no ? C th no tr tu c nh thc bi s lo s, n buc chng ta phi np mnh theo nhng gi tr o l c xc lp? Mt s p buc bt k, d t bn ngoi hay t nguyn p t, cng khng th nh thc tr tu, bi v s p buc l sn phm ca s hi. Ni no c s s hi, khng th c tr tu. Ni no c hot ng tr tu, c s kh hp hn nhin m khng cn n k lut. Vy vn khng phi l tm hiu xem k lut l mt iu tt hay xu, hoc n c cn thit hay khng, m vn l ci tr c th t gii thot khi s lo s do n t to ra hay khng. Bi v, khi ta c gii thot khi ni lo s, lc y khng cn c nim v k lut m ch c s vin mn ca cuc sng. Vy nguyn nhn ca s hi l g? S lo s c sinh ra nh th no? Qu trnh v nhng biu hin ca n nh th no? S s hi nht thit vn tn ti chng no cn hin hu qu trnh bn ng, s khao kht khng c tho mn n hn ch hnh ng. Bt k hnh ng no c sinh ra bi nhng hn ch ng thi cng l nhng ham mun, th ch to ra thm hn ch mi. S thay i lin tc ca nhng |
91
27/02/2010 - 1/ 46

nhu cu, vi v s nhng hot ng ca n, khng gii thot c tm tr khi ni lo s; n ch cung cp cho qu trnh bn ng mt l lch v mt tnh lin tc. Hnh ng xut pht t mt nhu cu bn trong lun to ra ni lo s v do vy n ngn cn tr tu v s ho nhp hn nhin vi cuc sng. Thay v hi ti rng vic tun theo k lut l ng hay sai, bn hy thc v chnh s khao kht ca bn v ng bao gi chp nhn mt s g p no. Lc y mi chm dt s hi, bng tnh tr tu v s vin mn ca cuc sng. Ngy 2/08/1936

VII

Mun nhn bit thc ti, tm tr phi ht sc mm do. Phn ln chng ta tng rng bn kia v bn trn ci tr c mt thc ti, rng bn kia v bn trn trng thi thc ca nhng xung t v hn ch, ca thch th v au kh, c mt chn l. Nhng mun thu hiu thc ti, ci tr phi hiu c nhng g do n to ra, nhng hn ch ca chnh n. Mun cm nhn qu trnh ca thc, gm nhng quan nim v ci hin ti, i su vo nhng kha cnh vi t tuyt vi ca n, ci tr phi v cng mm do v t duy phi ton vn. T suy ton vn khng phi l kt qu ca s gio dc, s kim sot hay s bt chc. Mt tm tr khng chia ch thnh nhng mt i lp, c th cm nhn trc tip, khng th l kt qu ca k lut. N khng phi l
92

| sn phm ca ch ny khut phc ch khc, mun ny ch ng mun khc. Bt k phn no trong t duy cng u l gi to. K lut v s kim sot chng t s tn ti ca mt qu trnh nh nguyn trong nhng mun ang gy xung t trong thc. Ni no c xung t, c s khut phc, s ch ng, c cuc u tranh gia nhng phn , th khng th c s mm do, v ci tr khng th tr thnh tinh t, su sc v sng sut. Do cuc xung t ca nhng ci i lp nn ci tr b qui nh; v t tng b qui nh s to ra thm nhng s hn ch mi, v c th m tip tc qu trnh qui nh. Qu trnh ny l chng ngi cho s mm do. Lm th no i n mt trng thi khng c xung t gia nhng ci i lp? Khng ng vo mt pha v khng can thip vo cuc xung t, chng ta tr nn c thc rng cuc xung t ca nhng mt i lp tn ti trong mi ngi chng ta. S xung t lm ci tr xao ng, m ci tr li thch s yn tnh nn n tm mt li thot gi to ra khi trng thi ri lon. lm c vic n ch c th tm mt li thot hay mt ci i lp v iu ny ch to thm s gii hn tm tr. Sng trong trng thi xung t v ng thi li l ngi nhy cm v bt ng, khng chp nhn cng khng chi b, tht khng phi l d dng sng trong trng thi xung t, khng tm kim mt phng thuc hay mt li thot, s lm ny sinh c mt t duy ton b. l c gng ng n. Mun gii phng ci tr khi s xung t ca nhng mt i lp, bn phi bng cch no , thc c rng mt b phn, mt phn nh ca thc ang ch ng b phn. Bn gi ci l s hun luyn tm tr, nhng thc |
93
27/02/2010 - 1/ 47

ra bn ch thit lp mt thi quen ny sinh do nhng mt i lp. Chng ta hy quan st mt ci tr b khut phc trc uy quyn. y c c uy lc ca s p buc bn ngoi, quyn lc ca cc phe nhm, ca cc lnh t, cc d lun, cc truyn thng. Bn c th nhng b quyn uy y m khng thu hiu n hon ton v bn khng nh l mt s la chn t nguyn; nhng nu bn t quan st su sc bn thn mnh, bn s thy trong s la chn y c mt lng ham mun c an ton kh ln, iu sinh ra s lo s, v ch ng s lo s y, bn nh khut phc trc uy quyn. y cng c c ci quyn uy tinh t ch quan ca nhng hi c chng cht, nhng nh kin nhng s hi, c cm, nhng nhu cu, chng tr thnh nhng gi tr, nhng l tng, nhng chun mc. Nu bn quan st su, bn s thy ci tr lun lun chp nhn v chi b quyn uy, n lun lun b qui nh bi nhng gi tr v tiu chun mi ny sinh t ham mun t bo v mnh. Bn c th t nh rng bn khng h tm kim an ton, ci an ton ang to ra nhiu hnh thi tinh vi ca quyn uy, nhng vo lc y nu bn t quan st mnh, bn s thy mnh ang tm kim s bt an, cng ch nhm mc ch t thuyt phc mnh rng tm kim s an ton l mt sai lm. Nh vy nim bt an s n gin tr thnh mt hnh thi khc ca an ton v ca quyn uy. Khi bn chi b quyn uy v tm cch t gii thot khi n, bn ch i tm ci tri ngc; trong khi t do thc s, trng thi tm tr thng tu v thc tnh vt ra ngoi nhng mt i lp. Chnh s bt ng nhy cm ca t duy su sc, ca s sng sut khng la chn, ca trc gic sng to l s vin mn ca i sng.

94

| Hi: Nu ti ang xung t vi gia nh, bn b, ngi lm cng v php lut ca nh nc, tm li vi nhng hnh thc bc lt khc nhau, phi chng s tm kim cch gii thot khi tt c nhng s l thuc s khng lm cho cuc sng ca ti hu nh khng th sng c? Krishnamurti: C l l ng, nu nh bn ch tm kim s gii thot nh mt kha cnh i lp trong cuc xung t, tc l nh mt cuc trn chy khi thc ti. Nu bn mun cuc i c th sng c vin mn, bn phi thu hiu ton b qu trnh ca s bc lt, k c mt l liu v mt tinh vi. Nu ch n gin trn chy khi cuc xung t vi gia nh, b bn, mi trng, th iu khng gip bn thot khi s bc lt. Ch bng cch thu hiu ngha ca ton b qu trnh bc lt mi c c tr tu. Tr tu lm cho cuc sng c ngha, thc tin v phong ph. Ci m ti gi l tr tu khng phi l qu trnh tri thc, qu trnh hi ht, m l s bin i ca ch c gy nn bi s vin mn ton vn ca con ngi. Chng ta bit r c nhiu hnh thi bc lt l liu, nhng cng c nhiu hnh thi bc lt tinh vi, bn phi cm nhn qu trnh bn ng, sinh ra t s ngu dt, nhu cu v ni lo s. Bt c hnh ng no sinh ra bi qu trnh y u nht thit dn n bc lt. Nhiu ngi rt lui khi th gian chim ngng thc ti v tm cch chm dt qu trnh bn ng. Bn khng nn t mnh rt lui khi cuc sng xem xt cuc sng. S trn chy ny khng th chm dt qu trnh ngu dt, ham mun, s hi, n chnh l bn ng. Sng, l trong nhng mi tng quan, v khi no nhng mi tng quan y tr nn kh chu, hn hp, chng lin to ra xung t v au kh. Lc y ngi ta |
95
27/02/2010 - 1/ 48

mong mun mt i cc, mun trn chy khi nhng mi quan h. Ngi ta thng trn chy nhng trong mt cuc sng kh cn v trng rng bi s hi v o tng, cuc xung t cng tng cng v dn dn gy ra s hu hoi. Chnh s trn chy y l iu bt tin v ri rm. Nu bn mun ci b ci xu v s tn c ca cuc sng, th phi c mt c gng thch hp chm dt qu trnh t ng - tch cc ca ngu dt. Hi: Nu chn l bn ngoi v bn trn ca tt c nhng s hn hp, th n phi c tnh ph qut ton v tr, v do n phi cha ng tt c nhng biu hin ca cuc sng. Phi chng tm thc v tr y khng bao gm c s thu hiu ton b nhng kha cnh, ton b nhng hot ng ca cuc sng, khng loi tr mt th g? Krishnamurti: Chng ta khng cn tm hiu xem tm thc v tr l g, chn l l g, v.v.. Thc ti s c hiu bit khi no chm dt nhng hnh thi o tng khc nhau. Ci tr ca chng ta c kh nng to ra nhng o tng v cng tinh vi, v n d dng i n tht vng, n ni chng ta c l khng nn quan tm n trng thi ca thc ti, m trc ht nn gt b nhng o tng xut hin mt cch c thc hay khng c thc. Bng cch gia nhp mt t chc tn gio vi nhng gio iu, nhng tn ngng, nhng tn iu ca n, hay tr thnh mt trong nhng nh theo ch ngha dn tc mi, gio iu, bn hi vng t n Thng , chn l, hay hnh phc tng lai. Nhng lm sao ci tr c th hiu c thc ti, nu n b mo m bi nhng tn ngng, nhng nh kin, nhng gio iu v nhng ni lo s? Chn l ch c c khi nhng hn hp
96

| ni trn b xo b. Bn ng tng tng ra ci hin hu, ri sau em nhng ham mun ca mnh rp khun theo . Bn tng rng thng yu con ngi, th bn phi thuc v mt dn tc no ; bn tng rng y yu thc ti th cn thit phi theo mt tn gio c t chc. V chng ta khng c kh nng nhn bit chn l gia v vn nhng o tng lm bn rn tm tr chng ta, nn chng ta tht vng khi ngh rng s lm lc cng nh chn l, lng th hn cng nh tnh thng, u l nhng b phn cn bn ca cuc sng. Ni no c tnh thng, ni khng th c hn th. Mun hiu c thc ti, khng cn thit phi i qua tt c cc kinh nghim ca o tng. Hi: Lm sao chng ta c th gii quyt vn gii tnh? Krishnamurti: Ni no c tnh thng, khng c vn gii tnh. Gii tnh ch tr thnh "vn " khi tnh thng yu b thay th bi cm gic. Khi y vn t ra l lm th no ch ng cm gic. Vi ngn la sinh ng ca tnh yu, vn gii tnh s chm dt. Nhng gii tnh tr thnh mt vn do cm gic gy ra, do nhng thi quen, nhng cht kch thch, v nhiu iu phi l ca nn vn minh hin i. Tiu thuyt, phim nh, qung co, nhng cu chuyn mn m, thi trang, tt c nhng ci kch thch cm gic v lm tng thm xung t. Vn gii tnh khng th c gii quyt ring r, mt mnh n. C gng tm hiu n bng nhng o l da trn cch ng x hay da trn khoa hc l iu v ch. C th mt |
97
27/02/2010 - 1/ 49

vi s hn ch hay cm on l cn thit, nhng chng ch to ra mt cuc sng kh cn v trng rng. Tt c chng ta u kh d c c mt tnh thng yu su sc v rng ln, nhng do nhng xung t, nhng mi tng quan gi to, do cm gic v thi quen, m chng ta hu hoi ci p ca n i. Do thc chim hu ca chng ta v nhiu s tn c ca n, bi tt c ci xu xa ca thc khai thc ln nhau, dn dn chng ta bp tt ngn la ca tnh yu, chng ta khng th duy tr ngn la sinh ng y mt chc gi to, nhng chng ta c th nh thc tr tu v tnh thng yu, bng cm nhn lin tc v nhng o nh v nhng hn hp hin nay ang ch ng tm tr chng ta, ton b con ngi chng ta. Vy iu m chng ta cn thu hiu khng phi l bn cht ca nhng s hn hp v khoa hc hay tn gio, c p t ln nhng mun v cm gic, m l lm cch no to nn mt s ny n su sc v bn vng. Chng ta b tht vng t mi pha; s s hi ch ng cuc sng tm linh v o l ca chng ta, n buc chng ta tr thnh nhng k bt chc, rp khun vo nhng gi tr gi to v nhng o nh. Khng c biu hin sng to ca ton b con ngi chng ta, trong lao ng cng nh trong t tng, do m cm gic tr nn quan trng mt cch k qui v t ra nhng vn c lit. Cm gic l gi to, hi ht, v nu chng ta khng thu hiu qu trnh ca n, th cuc sng ca chng ta s tr nn trng rng, hon ton v ch v khn kh. S tho mn n gin nhng ham mun hay s thay i lin tc nhng ham mun s ph hu tr tu v tnh thng. Ch c tnh thng mi c kh nng gii thot bn ra khi vn gii tnh.

98

| Hi: Ngi ni rng chng ta phi tr nn hon ton c thc v qu trnh bn ng trong tm ca mi c nhn chng ta. Phi chng iu c ngha l bt k kinh nghim no cng ch c gi tr i vi ngi chng nghim n? Krishnamurti: Nu bn qui nh t duy ca bn bng chnh kinh nghim ca mnh th kinh nghim ca ngi khc lm sao c th gii thot cho bn c? Nu bn qui nh ci tr ca bn bng chnh nhng hot ng ch ca bn, th s thu hiu ca mt ngi khc lm sao c th gii thot cho bn? N c th kch thch bn mt cch hi ht, nhng s gip nh vy khng bn vng. Nu bn hiu iu ny, th ton b h thng ca ci m ngi ta gi l s h tr tm linh bng s sng bi v k lut, hay bng nhng thng ip ca ci bn kia, c rt t ngha. Nu bn hiu rng qu trnh bn ng t duy tr ly n bng nhng hot ng ch ca chnh n, sinh ra t ngu dt, nhng ham mun v s hi, th kinh nghim ca mt ngi khc ch c rt t ngha m thi. Nhng nh hun luyn tn gio tuyn b rng ci g c o l th ci y l c tht. Cc tn ca h ch c vic bt chc theo h v do khng th chng nghim mnh c. Nu bn bo rng chng ta cn phi sng theo mt l tng, iu n gin cho thy c s lo s trong tm v tr ca bn. Nhng l tng to nn mt th nh nguyn trong thc ca bn, iu ch ko di qu trnh xung t. Khi ta thy rng s thc tnh ca tr tu l s chm dt ca qu trnh bn ng, lc y s ny sinh ra mt s kh hp hn nhin vi cuc sng v xc lp nhng quan h hi ho vi mi trng, thay th cho s g p, s hi, xu thi, chng ch lm tng |
99
27/02/2010 - 1/ 50

thm qu trnh ngu dt, ham mun, lo s, chnh l bn ng. Nu mi ngi trong cc bn thc s thy c iu ny, ti m bo s c mt bin i sinh t trong ch v thi ca bn i vi cuc sng. C ngi thng hi ti: phi chng chng ta khng cn n mt uy quyn? Phi chng chng ta khng cn theo nhng minh s? Phi chng chng ta khng cn n nhng k lut? V mt s khc bo rng: ng ni vi chng ti v quyn uy bi v chng ti vt qua iu . Chng no cn tn ti qu trnh bn ng, nhng dng quyn uy v khao kht nht nh s tn ti cng vi nhng ni lo s, nhng o tng v nhng s p buc ca chng. Quyn uy ca mt tm gng, ca mt mu mc bao hm s s hi, v chng no chng ta cha hiu c qu trnh bn ng th nhng mu mc ch n gin l nhng tr ngi. Hi: Phi chng c Thng , mt thc th xa cch con ngi nh vy? tng v Thng i vi ngi c mt gi tr no khng? Krishnamurti: Ti sao bn t cu hi ny vi ti? Phi chng bn mun ti khuyn khch bn trong tn ngng ca bn hay l ti lm ch da cho s nghi ng ca bn? Thng tn ti hay khng tn ti? Mt s ngi khng nh rng Ngi c tn ti, mt s khc th ph nhn. Con ngi ang dao ng trong nhng s tri ngc y. cm nhn thc ti, ci c thc, tm tr phi c t do thot khi nhng mt i lp. Ti gii thch rng th gii c to nn bi nhng lc duy nht, khng c s bt
100

| u, chng khng c khi ng bi mt sc mng ti cao hay mt nng lng duy nht, siu nhin. Bn khng th hiu c mt qu trnh nng lng no khc hn qu trnh trung tm ca bn, n l bn. Nng lng duy nht ny, trong s pht trin t ng tch cc ca n, tr thnh thc v to ra nhng hn hp ca chnh n v mi trng ca n, va c ngha khi nim va l hin ti. Qu trnh bn ng t duy tr ly n bng chnh nhng hot ng ch ca n, y s ngu dt v ham mun. Chng no n cn tip tc th lun lun c xung t, s lo s v tnh nh nguyn hot ng. Bng cch chm dt nhng hot ng ch, s c s phc lc, lng yu chn l. Khi bn au kh, bn khng xem xt nguyn nhn ca ton b qu trnh au kh, m bn ch mun thot khi n trong mt o tng bn gi l hnh phc, thc ti, Thng . Nu tt c nhng o nh c cm nhn v c mt nhn thc su sc v nguyn nhn ca au kh, iu ny s thc tnh c gng chn tht, lc y s c ci v bin, ci khng th bit c. Hi: tng v nh mnh c mt gi tr no khng? Krishnamurti: Hnh ng xut hin tng giy pht xut pht t s hn hp v ngu dt lun lun bin i v i mi qu trnh bn ng bng cch to cho n mt tnh lin tc v mt l lch. Tnh lin tc ny ca hnh ng xut pht t s hn hp, chnh l nh mnh. Bn b qui nh do chnh nhng hnh ng ca bn, nhng bt c lc no bn cng c th b gy xing xch ca s hn hp. Vy bt c |
101
27/02/2010 - 1/ 51

lc no bn cng c t do nhng bn li t qui nh chnh mnh bng s ngu dt v s hi. Bn khng phi l mn chi ca mt thc th, ca mt sc mnh huyn b no d tt hay xu. Bn khng phi l vt hi sinh cho mt sc mnh ng nh ch ng ton th gii. Bn cng khng hon ton b l thuc vo tnh di truyn v mi trng. Khi chng ta ngh v nh mnh, chng ta tng tng rng hin ti v tng lai ca chng ta c quyt nh bi mt sc mnh no bn ngoi, v do vy chng ta t khut phc trc tn ngng. Do quyn uy ca tn ngng m chng ta chp nhn rng c mt nng lng duy nht, mt tr tu ti cao, n xc lp sn s phn ca chng ta. i lp vi tn ngng, chng ta c khoa hc, vi nhng cch gii thch c hc v cuc sng. Nhng iu ti ni khng th c hiu thng qua nhng mt i lp. T tng c qui nh bi s ngu dt v s hi, cn thc t duy tr v nui dng l lch ca n bng chnh nhng hot ng ch ca n. Hnh ng xut pht t s hn hp nht thit cng ngy cng qui nh ci tr; ni cch khc, s ngu dt v chnh mnh to nn mt chui hnh ng t gii hn ly chng. QU trnh t quyt nh v t gii hn ca t duy - hnh ng to nn mt l lch v mt tnh lin tc cho thc, vi t cch l ci ti (bn ng). Qu kh l bi cnh ca t duy - hnh ng c qui nh, n ch ng v kim sot ci hin ti, v bng cch n to ra mt tng lai c quyt nh t trc. Mt hnh ng pht sinh t s s hi to nn mt vi k c hay nhng chng i c tnh cch t v, chng quyt nh hnh ng tng lai. Nh vy c hnh thnh mt chui nhn
102

| qu, mt dy xch tri buc t duy thnh n l. Thy r qu trnh ny v khng la chn, l s bt u ca t do chn chnh. Nu ci tr c bit v qu trnh ngu dt th bt c lc no n cng c th t gii thot c. Nu bn thu hiu su sc iu ny, bn s thy rng t duy chng bao gi c nhu cu no c qui nh bi nhn v qu. Nu iu ny c hiu, c sng, s c mt t do sinh ng, khng s hi, khng c s hi ht ca phn . Ngy 03/08/1936 nhiu vn tn gio, x hi v kinh t trong mi trng ca mnh, vi nhng s chia ch gy au kh. Phi chng bng cch vch ra tng vn cho n tn nguyn nhn, chng ta s c gii thot khi nhng xung t? Phi chng bng cch nghin cu nhng phn ng, chng ta c th nhn thy nguyn nhn ca mi hnh ng? Cc ngnh khoa hc v cc tn gio vi nhng khng nh tri ngc nhau ch to ra s chia ch trong tm tr. Vi nhng vn ca con ngi, ri rm v tinh vi, lm sao chng ta c th bit c u l trung tm ch thc, u l nguyn nhn chn thc ca mi hnh ng, nhng xung t v au kh do n gy ra? Chng no chng ta cha t khm ph c trung tm hnh ng y v cha nhn thy n mt cch thng tu, ton vn th s phn tch n gin nhng phn ng hay s khut phc di mt tn ngng s khng gii thot c tm tr khi s ngu dt v s hi. Nu chng ta nhn bit y trung tm ca mi hnh ng, chng ta s to nn mt thay i kinh khng trong cch nhn v trong nhng hot ng ca chng ta. Nu chng ta khng hiu c qu trnh ca hnh ng, th vic sa sang li to nh x hi bng nhng ci cch hay nhng thay i kinh t l iu hon ton v ch; iu c th me li vi kt qu nhng ch l nhng phng thuc hi ht. Trn th gii c rt nhiu sc mnh hay nhng nng lng duy nht, chng hot ng ring bit. Chng ta ch c th hiu c mt cch cn bn v ton vn ci qu trnh nng lng duy nht trung tm ca mi chng ta, l ci ti (bn ng). l qu trnh duy nht m chng ta c th nhn bit c. |
103
27/02/2010 - 1/ 52

VII

Ti hi vng rng mi ngy qua cc bn c dp t duy b ch v gi y bn phi tr v nh i din vi ci thi quen nhm chn thng ngy ca nhng xung t v nhng vn trong mt th gii tr nn in lon v th hn. Trong my ngy qua chng ta c gng hiu c lm cch no c th tip cn nhng vn ca nhn loi, rt nhiu, rt a dng v phc tp. Nu ta khng i su vo trong ton b qu trnh xung t ca con ngi, nu ta ch gii quyt n bng nhng phn ng, th cng ngy chng ta cng i n nhng xung t v au kh ln hn. Tri ny, ti hi vng n to cho mi ngi chng ta mt kh nng t duy y , ton vn, mt cch chn tht. Tr v vi th gii, mi ngi chng ta s vng mc vo

104

| hiu c qu trnh ca nng lng duy nht y, ci ti y, chng ta cn phi c mt s nhn bit su sc ch khng phi nhng s suy din v nhng phn tch ca ci tr. Chng ta cn mt ci tr c kh nng linh hot ln. Mt ci tr cha y nhng nhu cu v s hi, to ra nhng mt i lp v b vng mc trong nhng s la chn, khng th nhn bit qu trnh tinh vi ca bn ng, trung tm ca mi hnh ng. Nh ti gii thch, nng lng ny l duy nht, n b qui nh ng thi chnh n qui nh nhng th khc. N lun lun to ra s hn hp ca chnh n bng hnh ng sinh ra t s ngu dt ca chnh n. Nng lng duy nht ny khng c ci bt u, v trong s pht trin t ng - tch cc ca n, tr thnh thc, qu trnh ca bn ng. thc ny lun lun t qui nh bi nhng hnh ng ch ca chnh n; ci ti ny, qu trnh ngu dt ny vi nhng ham mun, s hi, o tng chnh l trung tm ca hnh ng. Trung tm ny lun lun t ti to khng ngng v gy ra chnh s hn hp ca n bng hot ng ch, do lun lun tn ti xung t, phin no, au n. Cn phi c mt thay i c bn ca thc ngay trong trung tm hnh ng y. Mt k lut n gin v quyn uy ca mt l tng khng th chm dt c phin no v bn ng, cng vi s hi v o tng ca n, l v thng, vy n c th b nh tan. Nhiu ngi trong cc bn tin rng bn ng l trng tn, thing ling, rng khng c n th khng th c hot ng v tnh thng, rng s chm dt qu trnh bn ng ch dn n s hu dit. Vy trc ht bn phi tm hiu su xa trong chnh mnh bit phi chng qu trnh bn ng l trng tn hay v thng. Cn phi bit bn cht ca n l g, s hin hu ca n l g. y l mt nhim v |
105
27/02/2010 - 1/ 53

rt kh khn, v phn ln cc bn c nui dy trong tn ngng ca mt truyn thng tn gio, n thc y bn bm cht vo ci ti v ngn cn bn nhn bit bn cht thc ca n. Mt vi ngi trong cc bn vt b nhng tn ngng tn gio ch chp nhn nhng gio iu khoa hc cng s gp kh khn trong vic tm kim bn cht thc ca trung tm hnh ng. Tm kim mt cch hi ht bn cht ca ci ti, hoc khng nh mt cch c hi tnh thing ling ca n l khng hiu bn cht ca qu trnh bn ng. Bn c th t mnh thy c ci ti l g, cng nh ti t mnh nhn thy bn cht tht ca n. Khi ti ni iu ny, khng phi khuyn khch bn tin rng ti thu hiu qu trnh bn ng. Ch khi no bn t mnh nhn bit n, qu trnh y mi c th chm dt. Vi s chm dt qu trnh bn ng, s c s thay i ca ch, ch c n mi chm dt c phin no. Khng mt h thng no, khng mt k lut no c th gy ra s bin i ca ch. Bn hy tr nn c thc v qu trnh bn ng. Nu ta sng sut khng la chn, th tnh trng nh nguyn (n ch tn ti trong hnh ng ca ham mun, ngu dt v s hi) s chm dt. Lc y ch cn li s nhn bit ca ngi hnh ng, cng vi nhng k c, nhng ham mun, nhng s hi v hnh ng ca ngi y; trung tm hnh ng t nhn bit mnh m khng bin mnh thnh i tng. Vic kim sot n gin, hay s p buc, mt mun ch ng mt mun khc, hay s thay th n gin, ch l nhng bin i trong ch, khng th no chm dt c au kh. S thay i trong thc l s thay i trong hn hp, l mt s qui nh mi ca t duy, kt qu ca n l
106

| nhng ci cch hi ht. Nu c s thay i ch bng cch thu hiu qu trnh bn ng, lc y c mt tr tu, mt trc gic sng to, ch c n mi xc lp c nhng tng quan hi ho gia cc c nhn vi nhau v vi mi trng. Cng vi s nhn bit qu trnh ngu dt l bn ng, s ny sinh ra s sng sut. y l tnh hn nhin ca hnh ng khng la chn, khng phi l hnh ng xut pht t s la chn, n nng ln mt hnh ng v em i lp vi mt phn ng khc, mt phn ng ny vi mt phn ng khc, mt thi quen t duy ny bng mt thi quen t duy khc. Khi c s hiu bit ton vn - tc l s chm dt - qu trnh bn ng, s c cuc sng thot khi s la chn, mt cuc sng vin mn, y phc lc. Hi: Khi chng ta gp nhng ngi b vng mc trong t duy tp th v trong tm l ca qun chng, v h chu trch nhim v phn ln s xo trn v xung t quanh chng ta, lm th no gip h ci b c tm trng ca qun chng (ca s ng) v ch cho h s cn thit ca t duy c nhn? Krishnamurti: Trc tin bn hy t mnh ci b tm l ca s ng, ca tnh trng khng suy ngh tp th. Gii phng t tng ca mnh khi nhng ngu xun tch lu trong qu kh l mt nhim v kh khn. S khng suy ngh v ngu xun ca nhng nhm ngi cng tn ti trong chng ta. Chng ta l qun chng, c thc v nhng s ngu xun v tn c ca n, nhng chng ta c bit v thc v nhng nh kin y quyn uy, nhng gi tr gi to v nhng l tng rm ca n. Trc khi c th gip ngi khc ci b, bn hy t mnh gii thot khi sc |
107
27/02/2010 - 1/ 54

mnh ln lao ca nhng nhu cu v s hi ni trn. Ngha l bn phi t mnh bit nhng ngu xun v nhng gi tr ni trn, chng qui nh cuc sng v hnh ng ca bn nh th no? Vi ngi trong cc bn thc c nhng gi tr gi mo l liu ca s th hn, nhng s chia ch v bc lt gia nhng dn tc, nhng bn khng nhn bit c nhng hn hp y v bn khng t thot ra c. Khi bn bt u thy c nhng gi tr gi to tri buc bn v hiu c ngha ca chng, khi y bn s bit c s thay i khng khip xy ra trong bn nh th no. Ch lc y may ra bn c th thc s gip k khc. Bn c th khng tr thnh lnh t ca nhng s ng qun chng, bn c th khng thc hin c nhng ci cch vang di, nhng nu bn thc s nm bt c ngha ca nhng g ti ni, bn s tr thnh mt c o xanh ti, mt ri trong mt sa mc nng bng, ging nh mt ngn uc trong m ti. Hi: Vi ngi trong chng ti nghe ngi ni chuyn trong mi nm, v mc d chng ti c th thay i cht t nh ngi ni, chng ti cng khng thay i cn bn. Ti sao? Chng ti c nn i ch s au kh thc y chng ti khng? Krishnamurti: Ti khng ngh rng cc bn cn phi ch cho s au kh lm bin i cc bn mt cch cn bn. Hin gi cc bn ang au kh. Cc bn c th khng thc v nhng xung t v s hi nhng cc bn vn au kh. Ci g gy ra mt s bin i hi ht, l ci ngh tm kim nhng phng thuc gi to, trn chy v anton. Mt s bin i su sc ca ch ch c th thc hin cng
108

| vi s thu hiu su sc qu trnh bn ng. Ch iu mi l s vin mn ca tr tu v tnh thng. Hi: Ngi ngh th no v tin ho? Krishnamurti: D nhin c nhng iu n gin v nhng iu rt phc tp: s n gin v s phc tp ln ca nhng hnh thi; s n gin v s tinh vi ln ca t duy; ci bnh xe n gin cch y my nghn nm v cng c phc tp ngy nay. Ci n gin tr thnh phc tp, phi chng l s tin ho? Khi bn ni v s tin ho, bn khng ch n gin ngh v s tin ho ca hnh thi, bn ngh v s tin ho tinh vi ca thc m bn gi l ci ti. T xut hin cu hi: phi chng c mt s pht trin, mt s lin tc trong tng lai i vi thc c nhn? Phi chng ci ti c th tr thnh cc k thng minh, trng tn, bn vng? Ci g c th pht trin u khng phi l trng tn. Ci g bn vng, chn thc, lun lun ang tr thnh. y l mt vn ng khng la chn. Cc bn hi ti liu ci ti s pht trin, s tr thnh vinh quang v thing ling. Bn da vo thi gian lm gim bt hay hu hoi s au kh. Chng no ci tr cn lin h vi thi gian th s cn c xung t v au kh. Chng no thc cn t to ra mt l lch, chng no n cn t i mi v t ti lp bng chnh nhng hot ng ca n do s s hi gy ra v qui nh n theo thi gian, th vn cn c phin no. Thi gian khng th gii thot bn khi phin no. Mong mun, khao kht c c kinh nghim v c hi, so snh nhng k c, iu khng th sinh ra s vin mn ca cuc sng, s ngy ngt ca chn l. S ngu dt tm cch ko di qu trnh bn ng; cn tr tu pht sinh |
109
27/02/2010 - 1/ 55

cng vi s chm dt ca thc hn hp t ng - tch cc ti lp mnh. Mt s chng cht phc tp khng phi l s khn ngoan, khng phi l tr tu. S chng cht, s tng trng, thi gian, u khng lm ny sinh s vin mn ca i sng. Khng s hi, l bt u s hiu bit v s hiu bit lun lun trong hin ti. Hi: Nh mt tm gng sng ca ngi t n gii thot, ngi l mt ngun c v k diu i vi chng ti l nhng k ang cn vng mc trong phin no. Phi chng khng c mi nguy l s c v y tr nn mt chng ngi, mc d chng ti khng mun? Krishnamurti: Ti hi vng rng ti khng tr thnh mt tm gng cc bn noi theo, bi l ti ang ni v qu trnh ca phin no v ngu dt, v otng ca ci tr, v nhng gi tr gi to do s s hi gy ra, v s t do thuc phm vi chn l. Mt tm gng l mt chng ngi; n sinh ra t s p buc v s bt chc do ni lo s gy nn. Bt chc k khc khng phi l thu hiu chnh mnh. Mun t hiu bn thn, ta khng nn theo bt c ngi no; ta khng nn c nhng k c b buc, chng ngn tr qu trnh bn ng t bc l vi chnh mnh. Khi ci tr chm dt s trn chy au kh tr n trong nhng o tng v nhng gi tr gi to, th chnh s au kh y lm ny sinh s thu hiu, v ta khng cn c nhng ng c gi to ca khen thng v trng pht. Trung tm ca hnh ng l s ngu dt v kt qu ca n l au kh. Noi gng mt ngi khc hay a ci tr vo k lut theo quyn uy ca mt l tng, iu khng em li s vin mn ca cuc sng v phc lc ca thc ti.
110

Hi: Trn th gian c cch no chm dt s kinh tm ngu xun m chng ta li thy tip tc mt ln na Ty Ban Nha? Krishnamurti: Chin tranh l vn ca nhn loi, chng ta lm cch no chm dt nhng s tn c c nhn v tp th? Mun khi dy mt hnh ng qun chng chng li nhng s kinh khip, tn c v phi l ca nn vn minh hin i, cn c s thu hiu ca tng con ngi. Hy bt u bng chnh bn. Hy nh tn gc nhng nh kin v nhng mun tn c, ri bn s bit mt th gii hnh phc. Hy nh tn gc nhng tham vng c nhn, nhng s khai thc tinh vi, mun chim hu, s khao kht th lc ca bn. Lc y bn s c mt th gii thng minh v trt t. Chng no cn c s tn c v bo lc ca con ngi, s th hn tp th, th vn cn lng "i quc" v nhng cuc u tranh vn tip tc. Khi bn nhn bit trch nhim c nhn ca bn trong hnh ng, lc y s c th c ho bnh, tnh thng v nhng quan h hi ho vi ngi lng ging ca bn. Lc y s c kh nng chm dt s khng khip ca chin tranh, s kinh khip ca con ngi git hi con ngi. Ngy 04/08/1936

|
111
27/02/2010 - 1/ 56

112

| rng quyn uy, nhng tn ngng, nhng l tng l nhng tr ngi r rng i vi tr tu v tnh thng.

Ni chuyn Madras
(n ) I1 Trong ci th gii y xung t v au kh ny, ch mt s thu hiu chn tht mi c th thit lp mt trt t thng minh v mt hnh phc bn vng. Mun thc tnh mt t duy thng minh cn phi c mt c gng nh hng ng ca tng con ngi, mt c gng khng xut pht t nhng phn ng c nhn v nhng s tng tng tu hng, t nhng tn ngng v nhng l tng. Ch mt t duy nh vy mi c th to mt t chc tt cho cuc sng v nhng quan h chn tht gia con ngi vi x hi. Ti s c gng gip cc bn, vi t cch l nhng con ngi, suy ngh trc tip v n gin, nhng cc bn phi c mt khao kht mnh lit hiu bit. Cc bn phi t gii thot mnh khi nh kin v lng trung thnh vi nhng tn ngng v nhng gio iu c bit, cng nh nhng nh kin c tc dng lm cho s ng x theo thi quen ca bn ph hp vi nhng truyn thng khng suy ngh. Cc bn phi c mun nng bng ca kinh nghim v hnh ng, v ch c hnh ng mi lm bn thy r

Nhng ti e rng phn ln cc bn n y n gin theo thi quen nghe nhng cu chuyn ny. y khng phi l mt cuc hp chnh tr v ti cng khng c nh kch ng cc bn vo mt vi hnh ng kinh t, x hi hay tn gio no. Ti khng mun c t v khng mun tr thnh mt lnh t, cng khng mun to ra mt l tng mi. Ti ch mun chng ta hy th cng nhau suy ngh mt cch r rng, lnh mnh, thng minh; v t s pht trin ca t duy ny nht thit s xut hin hnh ng chn chnh; t duy khng nn tch ri hnh ng. S hiu bit ch thc v cuc sng khng th ny sinh nu cn c s s hi v s p buc di mt hnh thc no . S hiu bit sng to v cuc sng b tr ngi khi t tng v hnh ng lun lun b ngn chn bi quyn uy, quyn uy ca k lut, ca khen thng v trng pht. Bng hnh ng sng to, trc tip, bn s thy rng s tm kim an ton c nhn tn bo nht thit s dn n s bc lt v au kh. Ch bng t duy - hnh ng linh hot mi sn sinh ra c cuc cch mng ni tm ton vn vi nhng kh nng v mi tng quan chn tht gia con ngi vi nhau v vi x hi. Vy gii php c nhn ca chng ta cho vn phc tp ca cuc sng hin ti l g? Phi chng chng ta tip cn cuc sng vi quan im c bit ca tn gio, ca khoa hc hay ca kinh t? Chng ta bm cht mt cch khng suy ngh vo mt truyn thng c hay mt truyn thng mi? Phi chng iu k diu phc tp v tinh vi (l cuc sng) c th hiu c bng cch chia n ra thnh nhiu phn khc nhau: kinh t, x hi, tn gio, khoa hc, |
27/02/2010 - 1/ 57

Cuc ni chuyn ny cng cha ng ni dung ca cuc ni chuyn ngy 25/12/1936

1

113

114

| v gn cho phn ny tt c tm quan trng m coi nh nhng phn khc? Ngy nay ngi ta c ci mt ni rng: trc ht hy gii quyt vn kinh t ri tt c nhng vn khc s c gii quyt. Nu chng ta coi cuc i l mt qu trnh kinh t n gin th hnh ng sng tr nn mt vic my mc, hi ht v ph hoi. Lm sao chng ta c th nm bt c qu trnh tm l ca cuc sng, tinh vi nh mt n s, bng cch ni rng chng ta trc ht phi gii quyt vn bnh m? Vic lp li nhng cng thc khng cn phi suy ngh nhiu. Ti khng mun ni rng bnh m khng phi l mt vn ; l mt vn v cng ln. Nhng nu ch nhn mnh vo , lmcho n tr thnh mi quan tm ch yu ca chng ta, th chng ta tip cn s phc tp ca cuc sng vi mt ci tr hn hp v nh vy ch lm phc tp thm vn . Nu chng ta theo tn gio, ngha l nu ci tr ca chng ta b qui nh bi nhng tn ngng v nhng gio iu, chng ta ch lm cuc sng phc tp thm. Chng ta cn xem xt cuc sng vi mt tr tu su sc, vy m phn ng chng ta tm cch gii quyt nhng vn ca cuc sng vi nhng ci tr b qui nh, cht cha y nhng truyn thng. Nu bn l ngi theo o Hindu, bn s tm cch hiu cuc sng thng qua nhng tn ngng, nhng truyn thng, nhng nh kin c bit ca o Hindu. Nu bn l pht t, l ngi theo ch ngha x hi hay l mt ngi v thn, bn s tm cch hiu cuc sng thng qua tn ngng ring ca bn. Mt ci tr b qui nh, b gii hn th khng th hiu c vn ng ca cuc sng. |
115
27/02/2010 - 1/ 58

Xin cc bn ng tm kim ti mt phng thuc tr bch bnh, mt h thng hay mt cch ng x. Bi v ti coi nhng h thng, nhng cch ng x, nhng phng thuc tr bch bnh l nhng chng ngi cho s hiu bit thng minh v cuc sng. Mun hiu c tnh phc tp ca cuc sng, ci tr phi v cng linh hot v gin d. S gin d ca ci tr khng phi l s rng khng ca ph nh, khng phi mt s chi b hay chp nhn; l tnh trng vin mn ca s thu hiu. l cm nhn trc tip ca mt t duy ton vn, khng b ngn tr bi nhng nh kin, bi ni lo s, bi truyn thng hay uy quyn. Giithot ci tr khi nhng hn hp trn y l mt vic vt v kh nhc. Bn hy t mnh chng nghim n ri bn s thy kh khn nh th no c c t duy ton vn, khng b qui nh bi nhng thch thc ca k c, cng vi quyn uy v k lut ca n. Vy m ch vi t duy nh th chng ta mi c th thu hiu ngha ca cuc sng. Xin cc bn hy nhn bit vic c c mt ci tr linh ng l quan trng bit bao, mt ci tr nhn bit nhng phc tp ca ni lo s vi nhng o tng ca n v c hon ton t do, mt ci tr khng b ch ng bi nhng nh hng ca mi trng. Trc khi chng ta c th hiu c ngha ton vn ca cuc sng, nhng qu trnh sinh t ca n, chng ta phi gii phng t tng ca mnh khi ni lo s; v nh thc t duy sng to y, chng ta phi tr nn c thc v ci g l phc tp, ci g l hin ti. C thc l g? khng phi ch l nhn bit mt cch khch quan nhng mi tng thuc phc tp ca cuc sng, m cn l chng nghim hon ton nhng qu trnh tm l n giu v tinh vi t pht sinh ra s bi ri, nim
116

| vui, nhng cuc u tranh v au kh. Phn ng chng ta tng mnh c thc v nhng phc tp khch quan ca cuc sng. Chng ta c thc v cng n vic lm ca mnh, v nhng ng ch, v chnh mnh vi t cch l nhng ngi thu mn hay lm thu. Chng thc v nhng va chm trong nhng mi quan h gia chng ta vi ngi khc. Ti cho rng s nhn bit n gin v tnh phc tp khch quan ca cuc sng khng phi l thc ton vn. Chng ta ch thc ton vn khi no chng ta lin h c mt cch su sc s phc tm l vi s phc tp khch quan. Khi no chng ta c kh nng ni lin bng hnh ng, ci che giu v ci c bit, thchng ta bt u c thc. Trc khi chng ta c th nh thc bn thn mnh ci thc ton vn, m ch c n mi lm ny sinh mt biu hin sng to ch thc, chng ta cn thc v ci hin ti, ngha l nhng nh kin, nhng ni lo s, nhng xu hng, nhng nhu cu vi nhiu biu hin v o tng ca chng. Khi chng ta thc nh vy, chng ta thy c mi tng quan gia ci hin ti vi nhng mun ca chng ta, chng b gii hn v qui nh bi t duy tnh cm ca chng ta, vi nhng phn ng, nhng ham mun, nhng hi vng v nhng cuc trn chy. Khi chng ta thc v ci hin ti. lc y s c cm nhn tc th ca ci gi to. Cm nhn v ci gi to ny chnh l chn l. Khi y khng cn vn la chn, khng cn ci thin v ci c, ci gi v ci tht, ci thit yu v khng thit yu. Khi nhn bit ci hin hu th ci gi v ci tht tr nn r rng, khng c s xung t ca la chn. Hin gi cc bn tng c th la chn gia ci gi v ci tht. Vic la chn ny da trn nhng nh kin; n c gi bi nhng l tng c xc lp t trc, bi |
117
27/02/2010 - 1/ 59

truyn thng v hi vng, bi th vic la chn ch l mt cch thay i ci hin ti m khng mt mun xc nh no, th ngay trong s nhn bit ci gi bt u c ci tht. l tr tu; n khng da trn nhng nh kin, nhng truyn thng, nhng nhu cu; ch c n mi ho tan c bn cht vi t ca mi vn , mt cch hn nhin, phong ph, khng c s p buc ca s s hi. Nu chng ta c kh nng, th hy c gng pht hin xem ci hin hu l g, khng gii thch, khng nhn nh. Khi ti ni v nhng tn ngng v nhng lun thuyt ca cc bn, v s sng bi ca bn, v cc v Thn ca bn, v nhng l tng v nhng lnh t ca bn, khi ti ni v cn bnh dn tc ch ngha v v cc h thng bao gm nhng "minh s", nhng bc thy, cc bn ng phng ra nhng phn ng t v. Ti ch c gng ch ra ci m ti xem l nguyn nhn ca nhng xung t v phin no. Hnh ng xut pht t mt t duy ton vn, khng xc nh cng khng gii thch, s nh thc tr tu sng to. Nu bn l nhng nh quan st su sc, bn s bt u thy ci g l tht; khi y bn s thc tnh tr tru m khng c s xung t lin tc ca vic la chn. Cch ng x rp khun theo mt mu mc l s bt chc ch khng c sng to. Hnh ng thng tu khng phi l s bt chc. Mt t duy b qui nh lun lun rp khun ng theo nhng mu mc, v n s s t bit n l g. Nu bn nhn bit ci hin hu trong ton b s trong sng ca n, nh n l, khng gii thch cng khng xc nh, th ngay khonh khc ca s nhn bit, lin xut hin bnh minh ca mt tr tu mi. Ch c tr tu ny mi gii quyt c nhng vn ca cuc sng, d chng c phc tp gh gm v au kh n u.

118

| Vy th bc tranh ca chnh chng ta v ca th gii l g? S chia ch gia bn thn chng ta vi th gii c v nh l ci hin ti, mc d s chia ch bin mt khi chng ta xem xt tht su c nhn con ngi v m ng qun chng. Ci hin ti l s xung t gia c nhn v m ng qun chng, nhng c nhn con ngi l qun chng v qun chng l c nhn. S phn chia c nhn vi qun chng s khng cn khi nhng c trng ca c nhn v qun chng bin mt. Trong con ngi, kha cnh qun chng l s ngu dt, ham mun, s hi. Tt c nhng vng cha c kho st ca thc, nhng trng thi na thc na tnh ca c nhn to thnh qun chng. Ch khi no c nhn v qun chng khng cn tn ti nh nhng lc lng xung t, lc y mi c tr tu sng to. S phn chia gia qun chng v c nhn ch l mt o tng, n to nn s ri lon v au kh. Bn khng phi l con ngi ton vn, cng khng phi hon ton l qun chng; bn va l c nhn va l qun chng. Trong ngh ca s ng ngi c s phn chia kh s y, phnchia gia con ngi vi qun chng. Mt s ngi ngh rng nu t chc qun chng c th s thit lp c t do v s bc l sng to ca c nhn. Nu bn ngh n vic t chc qun chng nhm gii phng nhng kh nng sng to ca con ngi, th mt t chc nh vy s tr thnh mt phng tin bc lt tinh vi. C hai hnh thc bc lt: l liu v tinh vi. S bc lt l liu tr thnh quen thuc, chng ta bit n v cho qua, nhng cn c mt cm nhn su sc nhn bit nhng hnh thi bc lt tinh vi. Giai cp chim hu ti nguyn bc lt s ln nhng ngi lao ng. Ti nguyn tp trung trong tay ca thiu s ngi, to ra nhng phn bit v chia r x hi; v bng nhng s chia r y chng ta |
119
27/02/2010 - 1/ 60

c ch ngha dn tc kinh t v tnh cm, s e do chin tranh thng trc vi tt c nhng s khng khip v tn c, s chia r dn chng thnh nhng chng tc v nhng dn tc vi cuc u tranh c lit ca h mi dn tc t tho mn nhu cu cho mnh, nhng h thng phn cp y mu m v nhng quyn u i theo ng cp. Ton b nhng iu trn y l l liu v v n r rng nn cc bn quen vi n. Bn ni rng ch ngha dn tc l khng trnh khi, iu ny mi dn tc u khng nh bng cch chun b chin tranh v tn st. Vi t cch nhng con ngi, cc bn thc y chin tranh mt cch v thc khi cc bn nhn mnh qu mc nhng c trng dn tc ring bit ca mnh. Ch ngha dn tc l mt cn bnh d l x ny, chu u hay chu M. Mt c nhn i tm kim s an ton, ch lm tng thm s xung t v au kh ca nhn loi. Hnh thi bc lt tinh vi khng d g nhn bit c, v n l qu trnh gn b vi s tn ti ca c nhn. N l kt qu ca s tm kim mt m bo chc chn, mt tin nghi trong th gii hin i v ci bn kia. Cuc tm kim m chng ta gi l tm kim chn l, Thng , dn n vic to ra nhng h thng bc lt tinh vi m chng ta gi l tn ngng, l tng, gio iu, v s tip ni ca chng bi nhng thy tu, nhng "minh s", nhng nh lnh o tm linh. Bi v bn, vi t cch l nhng con ngi, ang vng mc trong s ri rm v nghi ng, nn bn hi vng mt ngi khc s em n cho bn s gic ng. Bn hi vng ch ng phin no v ri lon bng cch i theo mt ngi khc, i theo mt h thng k lut hay mt l tng no . Mt mu toan nh vy ch ng s khn kh v phin no ca bn bng cch khut phc mt k khc, bng cch rp khun ng x ca bn theo mt chun mc c
120

| qui nh, ch l s trn chy khi hin ti. Nh vy khi bn tm kim mt li thot khi ci hin ti, bn li tm n mt ngi khc lm cho mnh c phong ph v khch l, v bng s vic chnh bn gy ra qu trnh bc lt tinh vi. Tn gio nh hin nay, sng bng s s hi v bc lt. C bao nhiu ngi trong cc bn thc c s vic rng h tm kim s an ton, rng h tm cch trn chy khi s s hi, ri lon v au kh, khng ngng gm nhm h? Ci mun c s an ton, s m bo chc chn v tm l, khuyn khch mt hnh thc bc lt tinh vi bng k lut, bng s p buc, bng uy quyn v truyn thng. Vy bn phi t mnh nhn bit qu trnh t duy - hnh ng ca chnh bn, n c to nn bi s ngu dt v s hi, chnh n lm ny sinh s bc lt tn bo, s ri lon v au kh. Ni no c s hiu bit thc ti, khng c s u tranh chn la, c tnh thng v s ngy ngt ca chn l. Ngy 06/12/1936 C rt nhiu nh hun luyn vi nhng phng php ca h v nhiu nh trit hc vi nhng h thng ca h. Vy lm th no la chn ci ng n, chn thc? Mi h thng, mi nh hun luyn u t tt c tm quan trng vo ch mt phn ca tng th cuc sng con ngi. Vy lm th no hiu c ton b qu trnh ca cuc sng v lm th no gii thot ci tr c th cm nhn c chn l? Mi ln ht c mt nhm ring, xung t vi mt nhm khc, vi mt lnh t khc. Vy l c s bt ng kin, ri ren, o ln. Mt vi nhm tr nn tn c, mt s nhm khc c gng tr nn lng, rng ri v cc ln ht bo h rng: hy vun bi lng lng bi v tt c mi con ng u dn n thc ti. V nh vy, bng cch c gng pht trin tinh thn lng, hu ngh, h dn dn tr nn bng quan, v cm v c h cng tn nhn. Trong mt th gii y ri ren, bt ng kin, khi ngi ta quan nim nhng tn ngng, nhng l tng ca mnh mt cch nghim tc, khi m nhng vn u l sinh t, th lm sao c c hp tc tht s gia nhng nhm c c tin khc nhau, lm vic v nhng l tng khc nhau? Nu bn tin chc chn vo mt l tng no , v mt k khc vi c tin nng bng, lm vic chng li bn, th lm sao c c s lng v tnh thn i gia hai ngi? Hay l tng m mi ngi phi i theo v mt pha l mt tng sai? Ci tng trau di tnh hu ngh v lng lng gia mt mi trng xung t phi chng l gi o c v khng th c? Mc d nhng tn ngng vng chc ca bn, mc d nhng xc tn v nhng hi vng ca bn, phi chng bn c th thit lp c mi quan h, d l hi ht, |
121
27/02/2010 - 1/ 61

II Trong nhng phng thuc, nhng h thng, nhng l tng, rt nhiu v rt nhiu mu thun vi nhau, vy phng thuc no s c th thc s cha c nhng phc tp, nhng s tn c trong x hi v v minh su thm ca chng ta, to nn s hn lon v ri ren trn th gii?

122

| ca tnh hu ngh v lng lng vi mt k thng thng chng i quan im ca bn v cuc sng? Nu bn c th lm c iu , th cng phi c mt tho hip, mt s nhng b v ci g bn cho l ng, v nh vy bn nhng b nhng k mnh hn bn v vt cht. iu ny ch lm tng thm s ri ren. Vun bi lng lng ch l mt cng trnh ca ci tr, v vy n khng c ngha su sc, n s dn n s khng suy ngh v s ngho nn ca con ngi. Nu bn xem xt cuc tuyn truyn ang din ra trn th gii bi nhng dn tc, nhng tng lp x hi, nhng nhm, nhng mn phi, nhng c nhn, bn s thy rng mi ngi, theo mt cch khc nhau, u quyt tm chuyn i bn theo quan im ring ca h, theo tn ngng ca h. Phi chng nhng ngi tuyn truyn cnh tranh nhau c th thc s tr thnh nhng ngi bn v c lng lng vi nhau mt cch su sc? C th c khng? Khng. Khng th c. Vun bi lng lng l qu trnh ca ci tr, vy n l hi ht v khng thc t. iu ny khng c ngha l ti truyn ging s ln n hay mt hnh ng tn c no do nguyn nhn ca mt tn ngng. Xin hy theo di nhng g ti ni. Chng no cn tn ti s truyn gio p buc, s kch thch, sc p tinh vi khin cho con ngi phi gia nhp vo mt nhm hay chp nhn nhng tn ngng c bit, chng no cn tn ti nhng kin i lp, mu thun, th khng th c s hi ho hay ho bnh, mc d chng ta c th gi v t ra lng v hu ngh bng ci tr. Bi v mi ngi u v li, u nhit thnh vi nhng l tng v nhng phng php ring ca mnh, n mc h mun gp rt p t chng v nh vy s to ra iu kin cho xung t v ri ren. iu ny r rng. |
123
27/02/2010 - 1/ 62

Nu bn l mt ngi c suy ngh chn chn v khng phi l mt nh tuyn truyn, bn buc phi thy s hi ht ca nhng ting lng v hu ngh v buc phi i din trong cuc chin u d di ca nhng tng tri ngc nhau, nhng hi vng v nhng tn ngng khc nhau. Ni cch khc, bn phi nhn thy ci hin ti, nhng mi bt ho, s ri lon bao quanh chng ta. Nu chng ta c th gt qua mt bn ngn ng d di v lng v hu ngh, th chng ta c th thy c lm cch no hiu mi bt ho. C mt li thot cho s hn lon, nhng khng phi thng qua tnh hu ngh hi ht hay lng lng ca ci tr. Ch c bng mt t duy v mt hnh ng ng mi chm dt c cuc xung t gia cc nhm v cc tng i lp. Vy ti quan nim tng ng n l g? tng ny phi l sinh ng (sinh t), linh hot ch khng phi my mc hay bt chc. Ngi ta ni rng mt h thng a ci tr vo k lut theo mt phng thc c bit s dn n mt cch suy ngh tch cc. Bn bt u bng cch to ra hay chp nhn mt hnh nh ca ci tr, mt l tng, v ph hp vi ci , bn phi bp mo suy ngh ca mnh. Cch xu thi, s bt chc ni trn c ngi ta cho l s hiu bit, nhng trn thc t ch l s khao kht an ton, gy nn bi s s hi. S kch thch ca s hi ch dn n tnh xu thi, cn k lut sinh ra t s s hi khng phi l mt t duy ng. Mun nh thc tr tu, bn phi thy ci g ngn cn vn ng sng to ca t duy. Nu bn c th t mnh thy rng nhng l tng, nhng tn ngng, nhng truyn thng, nhng gi tr lun lun bp mo t duy - hnh ng
124

| ca bn, khi bn s c thc v nhng s mo m y v bn s thc tnh tr tu. Khng th c mt t duy sng to, chng no cn tn ti - mt cch c thc hay v thc nhng chng ngi, nhng gi tr, nhng nh kin lm h hng t duy. Thay v chy theo s bt chc, chy theo nhng h thng v nhng "minh s", bn phi tr nn c thc v nhng chng ngi, nhng nh kin v nhng thi xu thi ca bn, v khi nhn bit c ngha ca chng, bn s lm ny sinh tr tu sng to ni trn, ch c n mi xo tan c s ri ren v xy dng c s thu hiu v ho hp su sc. Chng ngi dai dng nht l truyn thng. Bn c th hi: ci g s xy ra vi th gii nu truyn thng b ph hu? Phi chng s c s o ln? c phi l s v o c khng? Nhng s ri lon, nhng cuc xung t, s au kh hin gi vn ang tn ti mc d nhng truyn thng v nhng gio l o c ca bn vn c tn vinh. Bng qu trnh no m ci tr lun lun chng cht nhng gi tr, nhng k c, nhng thi quen m chng ta gi l truyn thng? Chng ta s khng cm nhn c qu trnh y chng no ci tr ca chnh chng ta cn b qui nh bi s s hi v nhng nhu cu, chng thng xuyn cm r su vo thc chng ta v tr thnh nhng truyn thng. Ci tr c bao gi c t do thot khi s cm r ca nhng gi tr, nhng truyn thng, nhng k c? Ci bn gi l t duy ch n gin l di ng khi s bm r hay khi mt trung tm bp mo n mt ni khc, v t trung tm y bn phn on, la chn v to ra nhng vt thay th. Cm r trong s hn hp, bn tip xc vi nhng tng v nhng gi tr khc, chng bin i mt cch hi |
125
27/02/2010 - 1/ 63

ht nhng tn ngng b qui nh ca bn. Lc y bn to ra mt trung tm khc ca nhng gi tr mi, nhng k c mi, chng li mt ln na qui nh t duy v hnh ng trong tng lai. Nh vy, lun lun trong nhng s cm r y, bn phn on, suy tnh v phn ng. Chng no cn tip tc s chuyn ng t ni cn c ny sang ni khc, th vn cn c xung t v au kh, khng th c tnh thng. Vun bi mt cch hi ht tnh hu ngh v lng lng ch c tc dng khuyn khch vn ng ni trn v tng cng thm cc o tng. Tm tr c bao gi t gii thot c khi nhng trung tm ca t duy - tnh cm b qui nh? Nu n ngng to ra nhng ni bm r t v, n s to iu kin pht sinh mt t duy trong sng v mt tnh thng chn chnh, ch chng mi c th gii quyt nhiu vn hin nay, ny sinh ra t s hn lon v khn kh. Nu bn bt u c thc v nhng trung tm ni trn, bn s thy chng c sc mnh to ln nh th no to ra nhng s bt ng v ri ren. Chng no bn khng thc v iu , th bn vn b khai thc bi nhng t chc, nhng lnh t, h ha hn vi bn nhng vt thay th mi. Bn hc cch ni d dng v tnh hu ngh, lng t thin, tnh thng - nhng t ng chng c mt ngha no, chng no bn ch lm ci vic chuyn ng t s bin dng ny sang mt s bin dng khc. Hoc l bn nhn bit qu trnh ngu dt cng vi truyn thng ca n v lc y s c hnh ng tc khc; hoc l bn quen thuc vi ma tu ca s thay th n ni khng th nhn bit c, v lc y bn bt u tm kim mt li thot. S nhn bit chnh l hnh ng; n vn khng chia ch. Ci bn gi l nhn bit bng ci tr to nn mt s tch bit gi to gia t duy v hnh ng.
126

| Khi y bn u tranh vt qua s tch bit y, mt c gng v ngha, bi v chnh s thiu hiu bit to ra s chia ch ho huyn y. Bn c th thc hay khng v qu trnh ni trn. Nu bn khng thc c, bn hy xem xt n mt cch su sc, y nhit tnh nhng bn ng tm kim mt phng php. Nhit tnh hiu bit y s tr thnh ngn uc tr tu, n s t chy mi ham mun v s thay th. Hi: C bao gi ti s ci b c s au kh chng? V bng cch no? Krishnamurti: S au kh l bn ng hnh ca mi ngi, ca ngi giu hay ngi ngho, ngi c tn ngng hay ngi v thn. Mc d tt c nhng tn ngng v gio l ca bn, mc d nhng n th v nhng Thng ca bn, s au kh vn lun lun l bn ng hnh. Hy hiu bit n v khng nn ch ngh n vic vt b n. Khi no bn thu hiu hon ton s au kh, lc y bn s khng tm kim mt bin php ch ng n. Bn c mun vt b nim vui, s ngy ngt, nim phc lc khng? Khng. Vy th ti sao bn ni rng bn cn phi vt b s au kh? Mt bn l s sung sng, mt bn l s au kh, v ci tr c bm vu vo iu g d chu, v nui dng n. Bt c s can thip no ca ci tr kch thch nim vui v bp au kh cng u gi to, v tc dng. Bn tm li thot cho ni kh ca bn, v s c nhng ngi gip bn qun s au kh bng cch cho bn hi vng ca mt tn ngng, mt gio l, mt hnh phc tng lai. Nu ci tr khng can thip vo nim vui |
127
27/02/2010 - 1/ 64

cng nh ni kh th chnh nim vui y, chnh ni kh y s nh thc ngn la sng to ca s thng tu. S au kh ch l hi chng ca mt t duy b qui nh, mt t duy b gii hn bi nhng tn ngng, nhng ni lo s, nhng o tng, nhng bn pht l s cnh co lin tc y. qun i ni kh, ch ng n, bin i n, bn tm ni tr n trong nhng tn ngng, trong s cm r t v, v trong s an ton. Cng khng kh khn lm khng can thip vo qu trnh ca s au kh (ti khng mun ni rng phi nhn nhc chu ng n hay chp nhn n nh mt vic khng th trnh c, nh mt "nghip", nh mt s trng pht). Cng nh bn khng mun thay i mt cnh tuyt diu, nh sng ca bui mt tri ln, hnh nh mt cy c th trn cnh ng, vy bn ng t mt vt chng ngi cho vn ng ca s au kh. Hy n chn mui, bi v trong chnh qu trnh ny n ca n l s thu hiu. Khi bn c thc v vt thng ca ni au, m khng chp nhn, khng cam chu hay chi b, khng mi gi n mt cch gi to, lc y s au kh s nh thc ngn la ca tr tu sng to. Chnh s tm kim li thot trc ni kh to ra k bc lt, v ci tr chu khut phc s bc lt. Chng no cn tip tc qu trnh gi to ca s can thip vo ni kh, th ni kh ny vn lun lun l ngi ng hnh ca bn. Nhng trong s sng sut sinh ng, khng la chn, khng bung b, hin hu mt tr tu, ch duy nht c n mi nh tan c mi s ri lon. Hi: Ngi dng ch "tr tu" vi mt ngha c bit nh th no? Phi chng l mt s phn cp, c kh nng tin ho v bin i lin tc?
128

Krishnamurti: Ti dng ch tr tu ch s vin mn sinh ng ca t duy - hnh ng. Tr tu khng phi l kt qu ca mt c gng cn bn, cng khng phi l mt s nhit thnh y tnh cm. N khng phi l sn phm ca nhng l thuyt, nhng tn ngng hay nhng thng tin. l s vin mn ca hnh ng ny sinh ra t s thu hiu khng chia ch ca t duy - tnh cm. Trong nhng khonh khc him hoi ca tnh yu su sc, chng ta bit c trng thi vin mn. Tr tu sng to khng th c mi gi hay cn o, nhng ci tr li i tm nhng nh ngha, nhng s m t, v n lun lun vng mc trong o tng ca nhng t ng. S sng sut khng la chn pht hin ra, ngay khonh khc ca hnh ng, nhng s bin dng n giu ca t duy v tnh cm cng vi ngha su kn ca chng. "Phi chng l mt s phn cp c kh nng pht trin v bin i lin tc?" Ci g c nhn bit ton vn th khng th thay i, khng th pht trin hay ln ln. S hiu bit qu trnh bn ng cng vi nhiu trung tm t v ca n, vic nhn bit ngha ca nhng ni cm r, l khng th bin i, khng th thay i, pht trin, bin i, tng trng. Nhng trung tm t v khc nhau ca ci tr c kh nng lon ln, thay i, bin i. Qu trnh thay th khng phi l tr tu, ch l mt vn ng trong ci vng ca s ngu dt. Ngn la ca tr tu, ca tnh thng ch c th c nh thc khi no ci tr thc sinh ng v s qui nh t duy ca chnh n, vi nhng ni lo s, nhng gi tr, nhng nhu cu ca n. Ngy 13/12/1936 |
129
27/02/2010 - 1/ 65

III Ti c gng gii thch th no l mt t duy trong sng v sng to, v lm th no m truyn thng, nhng s cm r, ni lo s v s an ton lun lun ngn tr s vn ng t do ca t tng. Nu bn mun nh thc tr tu th ci tr ca bn khng nn trn chy trong nhng l tng v nhng tn ngng, n cng khng nn b vng mc trong qu trnh chng cht nhng k c t v. Bn phi thc v cuc trn chy khi hin ti , v thc rng bn ang sng ci hin ti vi nhng gi tr ca qu kh hay ca tng lai. Nu bn t quan st mnh, bn s thy ci tr xy dng cho chnh n mt s an ton, nhng iu chc chn nhm vt b ni lo s, php phng, nhng mi nguy. Ci tr lun lun i tm kim nhng ni cm r, t c th pht ra s la chn v hnh ng ca n. Ci tr lun lun tm kim v pht trin nhng hnh thi an ton, vi nhng gi tr v nhng o tng ca chng: s an ton v ca ci vi nhng li ch c nhn v quyn lc ca n; s an ton v tn ngng v l tng; v s an ton m ci tr i tm kim trong tnh yu. Mt ci tr an ton lun pht trin nhng ngu xun v u tr c bit ca chnh n, to ra ri ren v au kh. Khi ci tr b lc loi v khip s, n i tm kim nhng s an ton bt kh xm phm, chng tr thnh nhng l tng, nhng tn ngng.

130

| Ti sao n li to ra nhng ni cm r trong tn ngng, trong truyn thng, v bm cht vo ? Phi chng v tr nn hoang mang dao ng bi nhng xung t v nhng bin i lin tc, n i tm mt cu cnh, mt m bo su sc, mt trng thi khng bin i? Tuy nhin, mc d c nhng ni cm r y, au kh v phin no vn tip tc. Lc y ci tr bt u tm kim nhng vt thay th, nhng l tng v nhng c tin khc, hi vng li tm thy s an ton v hnh phc. N i t hi vng ny n hi vng khc, t o nh ny n o nh khc. Qu trnh lang thang y, ngi ta gi l pht trin, tng trng. Khi ci tr b qui nh tr nn c thc v s au kh v bt nh, n vi vng i vo trng thi lng ng bng li thot trong nhng tn ngng, nhng lun thuyt, nhng hoi vng. Nhng s thay th, nhng cuc trn chy y ch em n s tht vng. Vic tm kim an ton ch l biu hin ca ni lo s, n lm bin dng tm tr. Khi no bn thy c ngha ch thc ca cuc tm kim an ton ca bn trong mt tn ngng hay trong mt l tng, lc y bn s tr nn c thc v s sai lm ca n. Lc y ci tr i tm kim (trong mt phn ng chng li mi tn ngng v mi l tng) mt phn trong b hi vng tm thy s n nh v hnh phc, nhng ch l mt cch khc thot khi hin ti. Ci tr cn thc c v ci thi quen vun bi nhng phn y. Ti sao ci tr li t bo v mnh m nh vy chng li vn ng ca cuc sng? Mt ci tr khng nhy cm lun tm kim nhng li ch ca chnh n bng nhng gi tr do n t to ra, c th no hiu bit c s ngy ngt ca cuc sng v s vin mn ca tnh thng? Ci tr t bin |
131
27/02/2010 - 1/ 66

mnh thnh bt kh xm phm khi phi au kh, tuy nhin chnh s bo v y l nguyn nhn ca au kh. Hi: Ti c th thy rng tr tu phi c c lp khi ci tr v cng thy c bt k hnh thc k no. Vy phi chng c mt cch thc y s thc tnh ca tr tu v lm cho n tr thnh thng tr? Krishnamurti: Khng th c c tnh thng v tr tu sng to chng no m cn c s s hi di mt hnh thc no . Nu bn hon ton thc v ni lo s vi nhiu hot ng v o tng ca n, th chnh thc y s tr thnh ngn la ca tr tu. Khi ci tr t n nhn bit nhng chng ngi ngn cn t duy trong sng, th khng cn mt kch thch gi to no nh thc tr tu. Mt ci tr i tm kim mt phng php l ci tr cha thc v chnh mnh, v s ngu dt v nhng ni lo s ca mnh. N hi vng gin n rng, c th, mt phng php, mt k lut s nh tan nhng ni lo s v nhng au kh ca n. K lut ch c th to ra mt thi quen, v nh vy n bp nght ci tr. C thc khng la chn, thc v nhiu loi hot ng ca ci tr, v s phong ph, tinh t, v nhng sai lm v o tng ca n, l c tr tu. S sng sut y nh tan ngu dt v s hi. Nu bn thc hin mt c gng tr nn sng sut, c gng y to ra mt thi quen c kch thch bi nim hi vng thot khi au kh. Ni no c tr tu su sc v khng la chn, ni y s c mc khi, v ch c n mi ngn chn c ci tr to ra nhng o tng v t ru ng bng cch . Nu ci tr lun lun nhy bn khng c s i lp gia ngi quan st v vt c quan st, nu n c
132

| th t nhn bit nh n hin hu, khng ph nh cng khng cam chu, th do s kin hin ti xut hin tnh thng v tr tu sng to. Hi: Ti sao li c nhiu con ng ca chn l? Phi chng tng ny l mt o tng c khn kho hnh thnh bin minh cho s khc nhau gia nhng con ngi? Krishnamurti: T duy sng sut c th c nhiu con ng chng? Phi chng khng mt h thng no c th a n tr tu sng to? Ch c tr tu sng to ch khng c mt h thng no nh thc n. Ch c chn l ch khng c nhng con ng dn n chn l. Chnh s ngu dt t n dng ln thnh nhng con ng v nhng h thng. Tn gio no cng khng nh ch c mnh nm c chn l v duy nht ch thng qua mnh mi chng nghim c Thng ; nhiu t chc tn gio khng nh hay ni p m rng nh nhng phng php c bit ca h c th nhn bit c chn l; mn phi no cng khng nh mnh c thng ip c bit; chic xe c bit ca chn l. Nhng nh tin tri c nhn v nhng s gi tm linh cung cp phng thuc bch bnh ca h nh nhng thin khi trc tip ca Thng . Ti sao h li i uy tn v hiu lc nh vy i vi nhng iu h khng nh? C phi r rng khng? l nhng li nhun ca vn u t trong hin ti hay ci bn kia. H buc phi bo v nhng mu mo gi vng uy tn v quyn uy ca h, nu khng th ci g s xy n vi tt c nhng to vt ca vinh quang trn th ca h? Mt s khc, do h b ngho nn bi s t b v s hi sinh, tng rng h ln ln |
133
27/02/2010 - 1/ 67

trong vinh quang chi li v v th h phi nm ly ci quyn hng dn tm linh cho nhng ngi th gian. Ni rng c nhiu con ng dn n chn l, l mt trong nhng cch gii thch d di v nhng quyn li tm linh. Bng cch h bin minh cho nhng hot ng c t chc ca h, ng thi cng c gng t ra lng vi nhng ngi dng ln nhng h thng tng t. Nh vy, chng ta b ln su trong nhng nh kin v nhng truyn thng, vi nhng tn ngng v nhng gio l, n ni chng ta lp li mt cch gio iu v t nguyn rng c nhiu con ng dn n chn l. a s lng vo nhiu s phn chia t duy b qui nh v i lp nhau, cc lnh t ca nhng quyn li c t chc tm cch che y, bng nhng cu ni tuyt vi, tnh th bo vn c ca s phn chia. Ch ring s vic ni v nhng con ng dn n chn l cng l s ph nhn chn l. Lm sao c th ch ra phng hng ca chn l? Chn l khng c ni chn, khng th o lng, khng th tm kim. Ci g c nh l cht, v i n th c rt nhiu con ng. S ngu dt to ra o tng v nhiu con ng v nhiu phng php. Bi chnh ci t duy b qui nh ca bn, bi chnh mong mun c s m bo chc chn cng cu cnh, bi chnh nhng ni lo s ca bn lun to nhng iu an ton, gi to v chn l, v s hon thin. V sau khi sng ch ra ci , bn tm kim nhng con ng v nhng bin php xc lp n. Mi t chc, phe nhm, mn phi bit rng s chia r ph nh tnh hu ngh, nn c gng dn n mt s thng nht v mt tnh hu ngh gi to. Mi ngi u ni: Bn theo o ca bn, ti theo o ca ti; bn c chn l ca bn, ti c chn l ca ti; nhng hy

134

| vun bi lng lng. Mt s lng nh vy ch c th dn n o tng v ri rm. Mt ci tr b qui nh bi s ngu dt v s hi khng th hiu c chn l v do bn thn n b hn ch, n t to ra nhng hn ch mi. Chn l khng th c mi gi. Ci tr khng th to ra chn l. Nu bn hiu bit iu y mt cch ton vn, bn s nhn thy tnh ph phim hon ton ca nhng h thng, nhng bi thc hnh v nhng k lut. Gi y bn tr thnh mt b phn khng tch ri ca qu trnh tm tr v my mc v cuc sng n mc bn khng th thy c n l gi to, hoc l bn khng chu thy n, bi v s cm nhn c ngha l hnh ng. T xut pht s ngho nn ca bn trong nhn cch khi bn bt u c thc v qu trnh ca t duy v do n t to cho n s trng rng v tht vng, chnh thc y s nh tan s s hi. Khi s c tnh thng v s vin mn ca cuc sng. Hi: Ngi c thy chng, rng nhng kin ca ngi ch c th dn chng ti n mt kt qu: s trng rng ca ph nh v s bt lc trong cuc u tranh ca chng ti vi nhng vn ca cuc sng? Krishnamurti: Nhng vn ca cuc sng l g? Kim n, yu thng, khng s hi, khng lo bun, sng hnh phc, lnh mnh, vin mn. l nhng vn ca cuc sng ca chng ta. Phi chng ti ni iu g c th dn bn n s ph nhn, s trng rng, c th ngn tr bn thu hiu s khn kh ca chnh bn v cuc u tranh |
135
27/02/2010 - 1/ 68

ca bn? Phi chng bn ch t ra cho ti cu hi y bi v ci tr ca bn quen tm kim ci gi l mt li gio hun tch cc? Tm li bn mun ngi ta ni vi bn phi lm g, ngi ta phi khuyn bn chp nhn nhng k lut no , sao cho bn c th sng hnh phc v chng nghim Thng . Bn quen vi ch ngha tho thun, vi hi vng mt cuc sng v i hn v y hn. Ngc li ti ni ch ngha tho thun (rp khun) sinh ra do s s hi v s bt chc y khng phi l kha cnh tch cc ca cuc sng. Ch cho bn thy ci qu trnh trong bn ang ln su, gip bn tr nn c thc v ci nh t ca s hn hp m ci tr to ra cho chnh n, khng phi l s ph nh. Ngc li nu bn thc v qu trnh dn dt bn n tnh cnh au kh v ri lon nh hin nay, v nu bn thu hiu ngha y ca n th chnh s hiu bit y s nh tan ngu dt, s hi v nhu cu. Ch lc y may ra mi c c mt cuc sng vin mn v nhng mi tng quan chn tht gia con ngi v x hi. iu ny lm sao c th dn cc bn n mt cuc sng ph nh v v hiu qu? Gi y bn c ci g? Mt vi tn ngng v l tng, mt vi ti sn, mt hai lnh t i theo, mt hi th c hi ca tnh yu, mt cuc u tranh v au kh lin tc. Phi chng l s phong ph ca i sng, s vin mn v ngy ngt? Lm sao c c phc lc v thc ti trong khi tm tr cn vng mc trong s hi? Lm sao c c s bng sng khi tm tr ang cn to ra chnh s hn hp v ri ren ca n? Ti ni: hy xem xt nhng g bn ang c, hy thc v nhng hn hp y, ri chnh thc y s nh thc tr tu sng to.

136

| ch, nhng gi tr ca bn, tt c nhng ci to nn s i lp. V vy ci tr bt u trnh n hin ti v vun bi nhng lun thuyt tinh vi v kho lo v ti s hon ho ca chnh n. Ci tr b qui nh, v lo s, kt qu s c gng ca n, n bn trn chy mt cch tinh vi trong o tng v mt s hon ho s c thc hin vo ngy hm sau. Ngy 20/12/1936

Hi: Phi chng bt c ai, bt k lc no cng c th t gii thot khi xung t m khng cn bit n s tin ho? Ngoi tr chnh bn thn ngi, ngi gp mt th d no khc, mt ngi m i vi h ci kh nng tr thnh mt s kin hon thnh? Krishnamurti: Chng ta ng hi liu c mt ngi no khc t gii thot khi s ngu dt v xung t. Phi chng bn, ngi cha cht y o tng v s hi, bn c th t gii thot khi au kh bt k lc no? Phi chng vi nhiu tn ngng v nhiu gi tr, bn c th t gii thot khi s ngu dt v nhu cu? Ci tng v mt s hon ho trong tng lai ch l mt o tng. Mt ci tr li bing lun bm vo tng hi lng v mt s trng thnh tun t v n cht cha cho bn thn n s dng nhiu lun thuyt c tnh cch an i c v. Phi chng cuc vn ng t kinh nghim ny n kinh nghim khc c th lm ny sinh tr tu sng to? Bn tng c nhiu kinh nghim. Nhng kt qu ra sao? T tt c nhng kinh nghim y bn ch lm ci vic cht cha chng cht nhng k c t v, chng bo v ci tr chng li vn ng ca cuc sng. Ci tr c th no tr nn thc, bt c lc no, v tnh trng b qui nh ca chnh n, v bt u t gii thot khi s hn hp ca chnh n? Chc chn c th c. Bn c th chp nhn iu y bng ci tr, nhng iu y tuyt i khng c mt ngha no nu n khng a n hnh ng. Hnh ng bao hm nhng s va chm, nhng bun phin. Ngi lng ging, gia nh, nhng ng |
137
27/02/2010 - 1/ 69

IV2 Trong nhng bui ni chuyn ca ti, ti thng dng nhng t ng m khng cho chng mt ngha c bit m cc nh trit hc v tm l hc gn cho chng. Nhng bui ni chuyn y em n cho bn s hiu bit nh th no? Phi chng bn vn cn khng nh v s tn ti ca mt ng linh thing, mt tnh thng bn kia ci i ngi? Phi chng bn vn lun lun m mm tm kim nhng phng thuc tng phn, nhng bin php hi ht? Trng thi ca tr v tm bn nh th no? Mun thit lp mt trt t thng minh cn suy ngh ng v hnh ng ng. Khi ci tr c kh nng thu hiu chnh qu trnh u tranh ca n, tnh trng hn hp, khi t duy c kh nng t bc l vi chnh mnh m khng c
2

Ni dung nhng bui ni chuyn ngy 26 - 27/12/1936 cng nm trong cuc ni chuyn IV 138

| xung t ca s chia ch, lc y c s vin mn ca hnh ng. Khi ci tr chun b cho hnh ng, s chun b y nht thit da trn qu kh, trn nhng k c t v v do n ngn cn tnh ton vn ca hnh ng. S phn tch n gin hnh ng qua khng th bc l ngha y ca n. Mt ci tr, c thc hay v thc, rp khun vo mt l tng (v mt l tng ch l s phng chiu ca an ton v tho mn c nhn) nht thit hn ch hnh ng v nh vy t qui nh chnh n. N ch lm ci vic pht trin nhng k c v nhng thi quen t v chng li cuc sng. Nh vy lun lun c s tht vng. T s chng cht nhng k c t v sinh ra thc th, khi nim v bn ng, s trng tn ca n v s pht trin i n hon ho, i n chn l. Bn ng tm cch t duy tr nh nhng hot ng ch ca n. Nh s ngu dt, s s hi v nhng nhu cu ca n chng no ci tr cha thc c nhng gii hn y, th c gng ca n tin ho, thnh cng, ch to thm nhng au kh mi v tng trng tnh trng v thc. Nh vy c gng tr thnh mt th tc, mt k lut, mt s lp rp c hc, mt thi xu thi. Phn ng chng ta tng rng thi gian v s pht trin do tin ho l cn thit cho s hon thin con ngi. Chng ta ngh rng cn c nhng kinh nghim cho s ny n v tng trng ca chng ta. Nhiu ngi bng lng chp nhn tng , v n c v h trong ngh rng h c nhiu kip sng c th t hon thin; h ngh rng thi gian l cn thit cho s hon thin ca h. C phi nh vy khng? C phi tht s kinh nghim gii phng t duy hay ch lm cho n hn hp thm? Phi chng kinh nghim c th gii phng ci tr khi nhng k c t v, s ngu dt, s hi, v tham lam? Nhng k c t v v nhng ham |
139
27/02/2010 - 1/ 70

mun s dng nhng kinh nghim t duy tr. Nh vy chng ta l nhng k n l ca Thi gian. Chng ta gi kinh nghim, l g? Phi chng khng phi l s chng cht ca nhng gi tr da trn nhng k c t v, chng gi cho ta mt cch ng x th no li cho c nhn mnh? l qu trnh ca s la chn da trn s thch th v khng thch th. S chng cht nhng k c t v l qu trnh ca kinh nghim, v nhng mi tng quan gia con ngi ca chng ta l s tip xc gia hai k c c nhn, t v, m chn l l mt cam kt c i c li nhm tn trng nhng g chng ta chim hu. Bn l con ng ca chnh bn v l cuc sng ca chnh bn. Tr tu sng to s xut hin t s c gng thu hiu ca chnh bn. Chng no cn cha xut hin tr tu sng to, sinh ra t s sng sut khng la chn, th nht thit vn cn c s o ln, tranh chp, th hn, xung t v au kh. Hi: Ngi ni rng s hiu bit chn l ch c th thng qua chng nghim. M chng nghim c ngha l hnh ng, v nu hnh ng c mt gi tr no th n phi c gi ra bi mt t duy chn chn. Nhng nu khi bt u, t duy ca ti chnh n b qui nh bi nhng k c v nhng phn ng, lm sao ti c th thc s chng nghim c? Krishnamurti: Mun chng nghim mt cch thc s, ci tr phi thc v vic t duy ca n b qui nh. Ngi ta c th tng rng mnh chng nghim, nhng nu ta
140

| khng thc v nhng hn hp, l ta hnh ng trong s t hm ca ngu dt v s hi. T duy b qui nh khng th bit n b qui nh; mun thot ra khi s h nhp y bng phn tch, bng qu trnh gi to ca s p buc, bng ph nh hay khng nh, s khng em n cho bn s hiu bit v t do. Khng mt h thng no, khng mt s p buc no ca ch c th bc l cho ci tr bit c s hn hp ca chnh n, tnh trng n l ca n. Khi c s au kh, ci tr tm kim mt li thot v h qu l n ch to ra nhng o tng mi. Nhng nu ci tr thc y v s au kh v khng tm cch trn chy, th chnh thc y nh tan o tng; s sng sut y l s thu hiu. Vy thay v hi, lm cch no gii thot t duy khi s s hi v nhu cu, bn hy thc v s au kh. S au kh l tn hiu v tnh trng b qui nh ca ci tr, v nu ch gii hn s trn chy th ch lm tng thm s hn hp. Ngay trong lc au kh, hy bt u tr nn sng sut; khi y ci tr chnh n s nhn bit bn cht ho huyn ca s trn chy, ca nhng k c t v v nhng li ch c nhn. Hi: Chng ta c cn phi tn trng nhim v phi hon thnh khng? Krishnamurti: Ai t cu hi ny? y khng phi mt ngi ang tm kim s thu hiu, chn l, m l mt ngi c ci tr cht cha y nhng s hi, nhng truyn thng, nhng l tng v s trung thnh vi chng tc. Mt ci tr nh vy khi tip xc vi vn ng ca cuc sng, s to ra cho chnh n nhng va chm v phin no. |
141
27/02/2010 - 1/ 71

Hi: Nhng ngi ln phi chng h c li l bc lt khi h i hi lp tr s knh trng v vng li? Krishnamurti: By t s knh trng i vi nhng ngi c tui, ni chung l mt thi quen. S s hi c th bao hm hnh thc ca s sng bi. Tnh thng khng th tr thnh mt thi quen, mt th tc. Ngi c tui khng tn trng lp tr v lp tr cng khng tn trng nhng ngi gi, m ch c nhng biu hin ca quyn uy v thi quen ca s s hi. Vic sp xp, t chc nhng cu ni, s vun trng, trau gii lng tn knh, khng phi l vn ho ch thc, m ch l nhng ci by cho nhng k khng suy ngh. Tm tr chng ta tr thnh n l cho nhng gi tr quen thuc n mc chng ta nh mt c tnh thng v s knh trng su sc i vi s sng con ngi. Ni no c bc lt, khng th c s tn trng no i vi nhn cch. Nu bn i hi s tn trng n gin ch v bn ln tui v bn c uy quyn, l s khai thc. Hi: Nu mt ngi ang trong tnh trng ngu dt hay hoang mang v vn anh ta phi lm g, c cn mt "minh s" gip anh ta khng? Krishnamurti: Ai c th gip bn vt qua s trng rng chy bng ca cuc sng ngy thng? D c v i n u, mt ngi c th no gip bn thot ra khi s ri ren y? Khng th c. S ri lon y t n to ra chnh
142

| n; s hn lon y l kt qu ca nhng ch xung t nhau. ch l s ngu dt. Ti bit rng vic theo ui nhng minh s, nhng nh hun luyn, hng dn, nhng bc thy, l mn th thao m nhiu ngi tp trong phng ca h, mn th thao ca nhng ngi khng suy ngh trn ton th gii. H ni: Lm sao chng ta c th ngn chn s xo trn ca tnh cnh kh cc v tn c ny, nu nh nhng ngi c t do y tr tu khng n gip chng ta cu chng ta ra khi phin no? Hoc l h to ra trong tr mt hnh nh v mt v thnh yu thch v em tt c nhng ni kh ca h qung vo c v thnh y. Hoc l h tng rng mt ngi hng dn siu hnh no lun chm cht cho h v bo cho h phi lm g, phi hnh ng nh th no. Tm kim mt "minh s", mt bc thy l du hiu trn trnh cuc sng. S dp khun l ci cht. ch l hnh thnh mt thi quen, tng cng s v thc. bao lu chng ta chng kin mt cnh tng kinh khng v tn c v chng ta lnh xa! Chng ta nhn thy cnh ngho i, tn bo, suy i di mt hnh thc; u tin iu lm chng ta run ln, ri sau chng ta tr thnh v thc. Chng ta thch nghi vi mi trng ca mnh, chng ta nhn vai v t nh: chng ta c th lm g c? l cuc sng. Nh vy chng ta hu hoi tnh nhy cm ca mnh i vi ci xu, s bc lt, s tn bo v au kh ng thi chng ta cng hu hoi kh nng nhn bit v s cm nhn thch th su sc v ci p. Nh vy s cm nhn tn t dn dn. Thi quen dn dn bp cht t duy. Hy quan st hot ng t duy ca chnh mnh v bn s thy n t hnh |
143
27/02/2010 - 1/ 72

thnh do nhng thi quen k tip nh th no. Nh vy ci thc tr thnh v thc, v thi quen lm chai cng ci tr bi ch v k lut. Bt buc ci tr khut phc k lut bng s s hi m chng ta thng hiu nhm l tnh thng, iu gy ra tht vng. Vn v cc minh s xut hin khi bn i tm kim s tin nghi, khi bn mong mun s hi lng. Khng c s tin nghi m c s hiu bit, khng c s hi lng m c s ny n. Hi: Dng nh ngi a ra mt nh ngha mi v ch, mt phm cht thing ling trong con ngi, ti nhn thy ngi coi n nh mt tr ngi. C phi vy khng? Krishnamurti: Bn hiu ch nh th no? Phi chng chng phi l mt s ch ng, chinh phc, mt c gng quyt nh? Bn cn chinh phc ci g? Nhng thi quen ca bn, nhng s chng i pht trin bi ni lo s, s xung t ca nhng ham mun, cuc u tranh ca nhng mt i lp, s tht vng bi nhng ngi xung quanh bn. Khi y bn pht trin ch; ch hin hu, trong ton b ngha ca n, ch l mt qu trnh chng i, mt qu trnh ch ng, thc y bi ni khao kht t v. Thc ra ch l mt s cn thit ho huyn ca s s hi, n khng phi l mt phm cht thing ling, n ch l s ko di ca nhng k c t v. V bn lo s nn bn mun tr thnh khng th tn thng (khng nhy cm) bi tnh thng, vi chn l; v s pht trin ca qu trnh t v, ta gi n l ch. ch bm r trong s v k. Ci ch hin hu, ch tr thnh hon ho, ch thnh cng,
144

| ch thu ot, ch tm thy Thng , tt c ci c thc y bi lng v k. Khi hnh ng ca s s hi, ca tham vng, ca s an ton, ca phm hnh c nhn v ca tnh cch, chu rt lui trc tr tu, khi bn s bit sng mt cch vin mn, ton vn, khng c s u tranh ca ch. ch ch l s kch thch dai dng ca nhng k c t v, kt qu ca s ngu dt v s hi c c nhn ho. S chm dt ch khng phi l ci cht, n ch l s chm dt ca o tng pht sinh t ngu dt. Ch c hnh ng ci b khi ni lo s v nhng tng quan hi ho v sng to gia ngi ny vi ngi khc, gia c nhn v x hi. Ngy 28/12/1936

|
145
27/02/2010 - 1/ 73

146