1.

Vai trß ®èi víi x· héi

Häc thuyÕt cña M¸c vµ Anghen vÒ gi¸o dôc lµ mét bé phËn
h÷u c¬ cña chñ nghÜa x· héi khoa häc.
Theo 2 «ng, nguån gèc h×nh thµnh nh÷ng t tëng vµ lÝ luËn
x· héi cÇn ph¶i t×m kh«ng ph¶i trong b¶n th©n nh÷ng t t-
ëng vµ lÝ thuyÕt ®ã mµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn ®êi sèng
vËt chÊt cña x· héi. §iÒu nµy gióp v¹ch ra b¶n chÊt x· héi cña
gi¸o dôc. C¸c «ng ®· v¹ch ra sai lÇm cña nh÷ng lÝ thuyÕt
duy t©m xem xÐt gi¸o dôc nh ph¹m trï bÊt biÕn ®éc lËp víi
nh÷ng quan hÖ x· héi. §ång thêi 2 «ng còng chØ ra vai trß
cña gi¸o dôc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi vµ c¸ nh©n. Tõ
®ã ®· ®Æt nhiÖm vô cho giai cÊp v« s¶n ph¶i vò trang cho
m×nh nh÷ng tri thøc, gi¸o dôc ý thøc x· héi chñ nghÜa,
nh÷ng phÈm chÊt ®¹o ®øc vµ ý chÝ cÇn thiÕt cho cuéc ®Êu
tranh c¸ch m¹ng nh»m thùc hiÖ sø mÖnh lÞch sö cao c¶ lµ
lËt ®æ chñ nghÜa t b¶n vµ x©y dùng x· héi XHCN.
C.m¸c vµ Ph.Anghen ®· v¹ch ra cho giai cÊp v« s¶n trong
®iÒu kiÖn x· h«i t b¶n gi¸o dôc lµ mét trong nh÷ng lÜnh vùc
®Êu tranh, nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh chÊt c¬ng lÜnh cña cuéc
®Êu tranh vÒ nÒn gi¸o dôc nh©n d©n díi chÕ ®é t b¶n chñ
nghÜa vµ nh÷ng luËn ®iÓm cÇn thiÕt lµm c¬ së ®Ó gi¶i
quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò x©y dùng gi¸o dôc trong x· héi XHCN.
Khi ph¸t triÓn häc thuyÕt M¸c xit vÒ b¶n chÊt cña gi¸o dôc
vµ vai trß cña nã trong cuéc sèng cña x· héi loµi ngêi, Lªnin
®· x©y dùng lÝ thuyÕt khoa häc s©u s¾c vµ hoµn chØnh
cña c¸ch m¹ng v¨n hãa. Cuéc c¸ch m¹ng v¨n hãa theo «ng,
®ã lµ qu¸ tr×nh ®Æc biÖt, vèn cã chØ ®èi víi x· héi
XHCN.Tõ ®ã, giai cÊp c«ng nh©n ph¶i dµnh cho ®îc chÝnh
quyÒn lµm tiÒn ®Ò cho c¸ch m¹ng v¨n hãa. §èi víi «ng , c¸ch
m¹ng v¨n hãa lµ bé phËn tè thµnh cña cuéc c¸ch m¹ng
XHCN. Khi lÝ gi¶i b¶n chÊt vµ ý nghÜa cña cuéc c¸ch m¹ng
v¨n hãa, Lªnin ®· cung cÊp c¸ch gi¶i quyÕt khoa häc vÊn
®Ò vÒ th¸i ®é ®èi víi nh÷ng di s¶n v¨n hãa cña qu¸ khø.
¤ng ®· chØ ra r»ng v¨n hãa v« s¶n ph¶i lµ sù ph¸t triÓn hîp
qui luËt vµ lµ sù xö lÝ l¹i nh÷ng nguån dù tr÷ tri thøc mµ
nh©n lo¹i ®· hoµn thµnh díi ¸ch cña x· héi bãc lét. Cïng vêi
®iÒu ®ã «ng ®· chØ ra sù cÇn thiÕt ph¶i sö dông vµ xö lÝ
l¹i mét c¸ch cã phª ph¸n v¨n hãa t s¶n cã lîi cho v¨n hãa v«
s¶n.
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých chung cña gi¸o dôc céng s¶n,Lªnin
®· h×nh thµnh nh÷ng nhiÖm vô c¬ b¶n cña c¸ch m¹ng v¨n
hãa: c¶i tæ l¹i toµn bé sù nghiÖp gi¸o dôc quèc d©n, n©ng
cao tr×nh ®é häc vÊn cña nh©n d©n, gi¸o dôc l¹i quÇn
chóng lao ®éng, kh¾c phôc nh÷ng tµn d cña qu¸ khø trong
ý thøc con ngêi, lµm cho qu¶ng ®¹i quÇn chóng nh©n d©n
tiÕp xóc víi nh÷ng thµnh tùu v¨n hãa thÕ giíi, x©y dùng ®éi
ngò tri thøc míi,XHCN. «ng còng chØ ra r»ng viÖc thùc hiÖn
cuéc c¸ch m¹ng v¨n hãa lµ mét qu¸ tr×nh phøc t¹p, nhiÒu
mÆt bao gåm nhiÒu khÝa c¹nh cña ®êi sèng x· héi. C«ng
cuéc x©y dùng nÒn v¨n hãa lµ mét bé phËn cña c¬ng lÜnh
chung cña c«ng cuéc x©y dùng CNXH ®îc tiªn hµnh díi sù
l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n vµ dùa trªn sù chñ ®éng s¸ng
t¹o cña quÇn chóng.

1.Néi dung
1.2§øc dôc
VÊn ®Ò gi¸o dôc ®¹o ®øc cho thÕ hÖ trÎ ®îc M¸c_Anghen
gi¶I quyÕt trong häc thuyÕt vÒ sù h×nh thµnh vµ b¶n
chÊt cña ®¹o ®øc.
Kh¸c víi c¸c nhµ triÕt häc t s¶n xem ®¹o ®øc lµ tæng hîp
nh÷ng tiªu chuÈn vÜnh cöu, vµ bÊt biÕn tån t¹i trong ý
thøc con ngêi, Mac_Anghen cho r»ng ®aoh ®øc lµ s¶n
phÈm cña sù ph¸t triÓn lÞch sö vµ còng nh mäi h×nh th¸I
kinh tÕ x· héi , phô thuéc vµo nh÷ng mèi quan hÖ nhÊt
®Þnh. Trong hoµn c¶nh cã giai cÊp, ®¹o ®øc mang tÝnh
giai cÊp. Trong” Tuyªn ng«n cña §¶ng céng s¶n” 2 «ng ®·
bãc trÇn b¶n chÊt giai cÊp cña ®¹o ®øc t s¶n, mµ c¬ së
cña ®¹o ®øc lµ lßng tham tÝch luü t s¶n, lµ “ ®¬n thuÇn
tiÒn trao ch¸o móc”. V× vËy, trong x· héi t b¶n kh«ng
ngõng xÈy ra chiÕn tranh ®èi ®Þch nhau.
Nh÷ng nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa M¸c ®· x©u dung lÝ luËn
®¹o ®øc c«ng s¶n g¾n chÆt víi cuéc c¸ch m¹ng x· héi.
Theo c¸c «ng, ®èi víi ngêi céng s¶n ®iÒu quan träng nhÊt
lµ lµm cuéc c¸ch m¹ng thÕ giíi. Trong qu¸ tr×nh ®Êu tranh
v× mét chÕ ®é x· héi míi sÏ h×nh thµnh nh÷ng yÕu tè
®¹o ®øc míi. Giai cÊp v« s¶n tù ®Æt cho m×nh nhiÖm vô
tiªu diÖt sù ph©n chia giai cÊp trong x· héi. V× vËy ®¹o
®øc v« s¶n sau khi c¸ch m¹ng v« s¶n th¾ng lîi sÏ cã mét
sù ph¸t triÓn ®Çy ®ñ vµ sÏ ®¸p øng ®îc nh÷ng quyÒn lîi
cña toµn nh©n lo¹i, sÏ trë thµnh ®¹o ®øc chung cho con
ngêi. Thñ tiªu chÕ ®é t h÷u sÏ dÉn tíi sù gi¶I phãng mäi
t×nh c¶m vµ thuéc tÝnh ngêi. Trong x· héi míi con ngêi sÏ
trë thµnh b¶n thÓ x· héi vµ sÏ t¹o nªn nh÷ng quan hÖ
ch©n chÝnh gi÷a con ngêi víi nhau. Trong quan hÖ nµy
theo Anghen, sÏ chÊm døt cuéc ®Êu tranh tån t¹i riªng rÏ.”
ChÝnh b»ng c¸ch ®ã con ngêi b©y giêtheo nghÜa nµo ®ã
®· døt kho¸t t¸ch rakhái v¬ng quèc ®éng vËt, vµ tõ hoµn
c¶nh sinh tånd· thó chuyÓn sang hoµn c¶nh thùc sù ngêi”.
(M¸c_Aghen, toµn tËp, tr.20, tr.294)
Theo c¸c «ng cÇn kÕt hîp chÆt chÏ lßng yªu níc XHCN víi
chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n, “ V« s¶n toµn thÕ giíi liªn hiÖp
l¹i” lµ khÈu hiÖu chØ ®¹o cña nh÷ng ngêi céng s¶n.
Theo M¸c vµ Anghen, nÐt quan träng nhÊt cña ®¹o ®øc
míi lµ chñ nghÜa tËp thÓ. Trong x· héi t b¶n , chØ cã tËp
thÓ thiÓu sè, v× trªn thùc tÕ trong x· héi ®ã chØ nh÷ng
ngêi ®¹i diÖn cho giai cÊp thèng trÞ míi cã quyÒn tù do
thùc sù. TËp thÓ ch©n chÝnh chØ cã trong x· héi x· héi
chñ nghÜa. Vµ chØ trong tËp thÓ th× c¸ nh©n míi nhËn
®îc nh÷ng ph¬ng tiÖn ®Ó cã thÓ ph¸t triÓn toµn diÖn
nh÷ng t chÊt cña m×nh, vµ do ®ã chØ trong tËp thÓ míi
cã thÓ cã tù do c¸ nh©n.
Ph¸t triÓn häc thuyÕt M¸c_Anghen vÒ ®¹o ®øc vµ gi¸o
dôc ®¹o ®øc trong hoµn c¶nh míi Lenin ®· kiªn quyÕt phª
ph¸n nh÷ng lËp luËn ph¶n khoa häc vÒ tÝnh chÊt vÜnh
cöu vµ bÊt biÕn cña tiªu chuÈn ®¹o ®øc, b¸c bá nh÷ng ý
®å rót ra nh÷ng nguyªn t¾c vµ tiªu chuÈn ®¹o ®øc tõ
nh÷ng nguån ngoµi lÞch sö ( tõ thîng ®Õ, tõ t tëng tuyÖt
®èi,…)
Lenin v¹ch trÇn luËn ®iÓm vu khèng cña giai cÊp v« s¶n
cho r»ng giai cÊp v« s¶n kh«ng thÓ nµo cã ®¹o ®øc.
Trong ®êi sèng x· héi vµ trong h¹nh kiÓm cña tong ngêi.
¤ng nãi th¼ng ra r»ng ®¹o ®øc t s¶n chØ nh»m cñng cè
sù thèng trÞ cña giai cÊp bãc lét, ®¹o ®øc v« s¶n nh»m
phôc vô cuéc ®Êu tranh ph¸ huû x· héi cò vµ ®oµn kÕt
tÊt c¶ nh÷ng ngêi lao ®éng xung quanh giai cÊp v« s¶n,
x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n. Lenin nãi” c¬ së cña ®¹o
®øc céng s¶n lµ cuéc ®Êu tranh nh»m cñng cè vµ hoµn
thµnh x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n” (S§D.tr 163)
¤ng ®· ®Ò ra nhiÖm vô hÕt søc quan träng lµ “ ph¶I lµm
cho toµn bé sù nghiÖp gi¸o dôc rÌn luyÖn vµ d¹y dç thanh
niªn ngµy nay trë thµnh sù nghiÖp gi¸o dôc ®¹o ®øc céng
s¶n trong thanh niªn” (S§D. tr 157)
Lªnin ®· v¹ch ra néi dung ®¹o ®øc trong ®iÒu kiÖn giai
cÊp v« s¶n ®· dµnh ®îc chÝnh quyÒn vµ b¾t tay x©y
dùng x· héi míi, x· héi XHCN.
VÒ néi dung gi¸o dôc ®¹o ®øc Lªnin ®· chØ ra vÊn ®Ò
gi¸o dôc lßng yªu tæ quèc XHCN cã ý nghÜa to lín. Gi¸o
dôc lßng yªu níc ph¶I kÕt hîp chÆt chÏ víi sù gi¸o dôc chñ
nghÜa quèc tÕ v« s¶n, t×nh ®oµn kÕt h÷u nghÞ gi÷a
nh÷ng ngêi lao ®éng cña tÊt c¶ c¸c níc. Ngoµi ra cÇn ph¶I
gi¸o dôc ý thøc kØ luËt tù gi¸c vµ th¸I ®é lao ®éng ngay
khi cßn trÎ tuæi, ý thøc tæ chøc, ý thøc ®Æt lîi Ých tËp thÓ
lªn trªn, cèng hiÕn tÊt c¶ søc lùc cña m×nh cho sù nghiÖp
x©y dùng chñ nghÜa céng s¶n b»ng c¸ch gi¶I quyÕt
nh÷ng vÊn ®Ò cña lao ®éng tËp thÓ thêng ngµy dï vÊn
®Ò ®ã lµ nhá nhÊt, ®¬n gi¶n nhÊt.
Tõ b¶n chÊt ®¹o ®øc míi lµ ®¹o ®øc hµnh ®éng Lenin ®·
v¹ch ra ph¬ng ph¸p gi¸o dôc nãi chung vµ ph¬ng ch©m
gi¸o dôc ®¹o ®øc nãi riªng lµ “ kh«ng ph¶I nãi cho hä
nghe nh÷ng bµi diÔn v¨n ªm dÞu hay lµ nh÷ng phÐp t¾c
®¹o ®øc” (S§D. tr 163) mµ ph¶I “ g¾n liÒn tõng bíc häc
tËp, gi¸o dôc vµ rÌn luyÖn cña m×nh víi cuéc ®Êu tranh
kh«ng ngõng cña nh÷ng ngêi v« s¶n vµ nh÷ng ngêi lao
®éng chèng l¹i x· héi cò cña bän bãc lét” (S§D. tr 162), “
kh«ng tù giam m×nh trong c¸c trêng häc vµ kh«ng tù h¹n
chÕ m×nh ë viÖc ®äc s¸ch vµ tµi liÖu céng s¶n” (S§D.
168). ¤ng kh¼ng ®Þnh “ chóng ta kh«ng tin vµo viÖc rÌn
luyÖn, gi¸o dôc vµ häc tËp nÕu viÖc ®ã chØ ®ãng khung
trong nhµ trêng vµ t¸ch rêi cuéc sèng s«I næi” (S§D. 163)
1.3VÒ gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp vµ
gi¸o dôc lao ®éng.
1.3.1Gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp.
Gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp lµ mét trong nh÷ng bé phËn
tæ thµnh cña häc thuyÕt ph¸t triÓn toµn diÖn nh©n c¸ch
con ngêi. M¸c ®· chØ ra r»ng nÒn ®¹i c«ng nghiÖp m¸y
mãc ®ßi hái nh÷ng ngêi c«ng nh©n ph¸t triÓn toµn diÖn ,
thÝch øng víi nh÷ng lo¹i lao ®éng rÊt ®a d¹ng vµ víi sù
chuyÓn dÞch lao ®éng. Xu híng ®ã ®· hoµn toµn trë nªn
râ rµng ngay c¶ ®èi víi chñ nghÜa t b¶n. Song chØ víi chñ
nghÜa x· héi vµ chñ nghÜa céng s¶n con ngêi tõ lµ bé
phËn cña m¸y mãc míi trë thµnh ngêi cã quyÒn lùc tù gi¸c
cña m¸y mãc , biÕt ®èi xö víi chóng, hiÓu râ toµn bé hÖ
thèng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ t¬ng ®èi dÔ dµng chuyÓn tõ
mét ngµnh lao ®éng nµy sang mét ngµnh lao ®éng kh¸c.
Trªn c¬ së nghiªn cøu cÈn thËn sù ph¸t triÓn cña nÒn
c«ng nghiÖp Anh, Mac ®· rót ra kÕt luËn r»ng kÕt hîp d¹y
häc lao ®éng trªn c¬ së c«ng nghiÖp trong ®iÒu kiÖn
cña chñ nghÜa t b¶n lµ mÇm mèng cña nÒn gi¸o dôc t¬ng
lai. Trªn quan ®iÓm ®ã «ng ®· ®¸nh gi¸ cao kinh nghiÖm
cña Robert ¤_oen. V× vËy theo «ng, chØ trong x· héi t¬ng
lai – x· héi XHCN vµ CSCN th× míi cã thÓ thùc hiÖn ®Çy
®ñ gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp.
Gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp , theo «ng, lµ gi¸o dôc ph¶I
gióp cho trÎ hiÓu ®îc nh÷ng nguyªn lÝ c¬ b¶n cña tÊt c¶
c¸c ngµnh s¶n xuÊt, c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, t¹o cho trÎ
h×nh thµnh nh÷ng kÜ x¶o sö dông nh÷ng c«ng cô ®¬n
gi¶n nhÊt cho tÊt c¶ nÒn s¶n xuÊt .
Trong x· héi XHCN thÕ hÖ trÎ cÇn ph¶I ®îc tiÕp thu nh÷ng
tri thøc s©u s¾c vÒ c¬ häc, vËt lÝ, ho¸ häc ®Ó gióp hä
hiÓu ®îc nh÷ng nguyªn lÝ khoa häc c¬ b¶n cña nh÷ng
c¬ së cña nÒn s¶n xuÊt c«ng nghiÖp. Gi¸o dôc kÜ thuËt
tæng hîp sÏ gãp phÇn thùc hiÖn gi¸o dôc kÕt hîp víi lao
®éng s¶n xuÊt vµ nhê vËy sÏ t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò thñ tiªu
sù ®èi lËp gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng ch©n tay.
1.4.2 VÒ gi¸o dôc lao ®éng cña thiÕu nhi
Nh÷ng nhµ s¸ng lËp chñ nghÜa Mac cho r»ng trÎ em tham
gia s¶n xuÊt x· héi lµ mét hiÖn tîng tiÕn bé, lµnh m¹nh nh-
ng ®ång thêi còng chØ ra cÇn thiÕt ph¶I ®Êu tranh
chèng l¹i nh÷ng h×nh thøc kh«ng thÓ chÊp nhËn ®îc mµ
chÕ ®é t b¶n ®· ding.
TRong chØ thÞ cho ®¹i biÓu cña Héi ®ång T¦ l©m thêi vÒ
mét sè vÊn ®Ò M¸c viÕt:” Chóng t«I coi khuynh híng cña
nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i thu hót trÎ em vµ thanh niªn
nam n÷ tham gia vµo c«ng viÖc s¶n xuÊt lín lao lµ mét
khuynh híng tiÕn bé, lµnh m¹nh vµ chÝnh ®¸ng, mÆc dï
trong chÕ ®é t b¶n nã ®· mang nh÷ng h×nh thøc qu¸I
gë. Trong mét chÕ ®é x· héi hîp lÝ mçi mét trÎ em tõ 9
tuæi trë lªn ®Òu ph¶I trë thµnh ngêi lao ®éng s¶n xuÊt,
còng nh mçi ngêi lín tuæi cã kh¶ n¨ng lao ®éng ®Òu ph¶I
tu©n theo qui luËt chung cña tù nhiªn , cô thÓ lµ: muèn
¨n th× ph¶I lao ®éng vµ kh«ng chØ lao ®éng trÝ ãc mµ
c¶ b»ng lao ®éng ch©n tay…” ( M¸c, Anghen. TuyÓn tËp,
NXB Sù thËt. Hµ néi 1982, T.3, tr. 183). Trong phª ph¸n c-
¬ng lÜnh Gotha, M¸c ®· viÕt:” ViÖc hoµn toµn cÊm lao
®éng cña trÎ em lµ tr¸I ngay víi sù tån t¹i cña ®¹i c«ng
nghiÖp vµ do ®ã lµ mét ý muèn ng©y ng« kh«ng ®¸ng
kÓ’
ViÖc thùc hiÖn biÖn ph¸p Êy nÕu lµm ®îc sÏ lµ ph¶n
®éng, vµ khi mét sù qui ®Þnh chÆt chÏ vÒ thêi gian lao
®éng tuú theo tuæi, còng nh nh÷ng biÖn ph¸p kh¸c ®Ó
b¶o vÖ trÎ em, ®· ®îc b¶o ®¶m, th× viÖc kÕt hîp lao
®éng s¶n xuÊt víi gi¸o dôc lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p
m¹nh nhÊt ®Ó c¶I biÕn x· héi hiÖn nay” ( M¸c, Anghen.
TuyÓn tËp.NXB Sù thËt. T.2. Hµ néi 1971 tr.37).
Trong “T b¶n” M¸c ®· viÕt : ‘ ChØ cÇn xem nh÷ng s¸ch
cña Robert ¤_oen, còng ®ñ thÊy chÕ ®é c«ng xëng lµ n«I
®Çu tiªn lµm nÈy në mÇm mèng cña nÒn gi¸o dôc t¬ng
lai, nÒn gi¸o dôc sÏ kÕt hîp lao ®éng s¶n xuÊt víi trÝ dôc
vµ thÓ dôc ®èi víi hÕt th¶y c¸c trÎ em trªn mét løa tuæi
nhÊt ®Þnh nµo ®ã vµ lµm nh vËy kh«ng nh÷ng chØ lµ
ph¬ng ph¸p t¨ng thªm s¶n xuÊt x· héi, mµ cßn lµ ph¬ng
ph¸p ®éc nhÊt vµ duy nhÊt ®Ó ®µo t¹o ra nh÷ng con ng-
êi toµn diÖn. ( M¸c, “T b¶n”. NXB Sù thËt. Hµ néi 1960,
QuyÓn 1, tËp 2, tr.230)
§Ó ®¶m b¶o viÖc tæ chøc lao ®éng cho trÎ phï hîp víi
nh÷ng qui luËt sinh lÝ häc M¸c ®· ph©n ra 3 nhãm tuæi
vµ ®Ò nghÞ luËt ph¸p quy ®Þnh h¹n chÕ thêi gian lao
®«ng t¬ng øng víi nh÷ng nhãm tuæi ®ã trong bÊt k×
mét xëng nµo hoÆc t¹i nhµ.
Ph¸t triÓn mét c¸ch s¸ng t¹o lý thuyÕt cña M¸c vµ Anghen
vÒ gi¸o dôc kÜ thuËt, Lenin ®· th¶o ra mét kÕ ho¹ch c©n
®èi thùc hiÖn gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp cho thÕ hÖ trÎ
 trong hoµn c¶nh x©y dùng XHCN. «ng ®· ®a vµo c¬ng
lÜnh cña ®¶ng ®· ®îc th«ng qua ë ®¹i héi 8 cña §CS Nga,
nh÷ng ®iÓm cã quan hÖ víi gi¸o dôc phæ th«ng vµ kÜ
thuËt tæng hîp. Ngay tõ n¨m 1905 trong bµi b¸o :” Nh÷ng
®iÒu ch©u ngäc trong kÕ ho¹ch kh«ng tëng cña ph¸I d©n
tu” «ng viÕt:”… kh«ng thÓ h×nh dung ®îc mét x· héi t-
¬ng lai, trong ®ã nÒn gi¸o dôc l¹i sÏ kh«ng kÕt hîp lao
®éng s¶n xuÊt cña thÕ hÖ trÎ: nÕu d¹y häc vµ gi¸o dôc
mµ tho¸t ly lao ®éng s¶n xuÊt, hoÆc lao ®éng s¶n xuÊt
kh«ng ®I ®«I víi d¹y häc vµ gi¸o dôc th× kh«ng thÓ ®¹t tíi
møc ®é thÝch øng víi sù ph¸t triÓn kÜ thuËt vµ tr×nh ®é
tri thøc khoa häc ngµy nay”
Trong quan niÖm gi¸o dôc tæng hîp Lªnin cho r»ng lµm
cho trÎ n¾m ®îc lÝ thuyÕt vµ thùc hµnh vÒ tÊt c¶ c¸c
ngµnh s¶n xuÊt chñ yÕu, chø kh«ng ph¶I tÊt c¶ c¸c ngµnh
s¶n xuÊt nh M¸c tr×nh bµy. Trong “ c¬ng lÜnh cña ®¶ng
c«ng nh©n d©n chñ x· héi Nga” ®· ghi” Gi¸o dôc phæ
th«ng vµ kÜ thuËt tæng hîp cung cÊp nh÷ng tri thøc lÝ
luËn vµ thùc tiÔn vÒ tÊt c¶ c¸c ngµnh s¶n xuÊt chñ
yÕu…”
Trong nh÷ng n¨m kh«I phôc kinh tÕ, Lªnin thêng xuyªn
®ßi hái lµm sao nhiÖm vô vµ néi dung d¹y häc trong nhµ
trêng X« ViÕt liªn hÖ chÆt chÏ víi sù tæ chøc lao ®éng cña
nh©n d©n, víi nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch cña nÒn kinh tÕ
quèc d©n lµ ph¸t triÓn c«ng n«ng nghiÖp. «ng ®· thÊy
®iÒu tÖ h¹i cña nhµ trêng cò lµ t¸ch rêi cuéc sèng, lao
®éng. Víi lËp trêng ®ã , «ng ®· xem xÐt b¶n chÊt cña
gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp lµ nã ®ßi hái ph¸t triÓn tèi ®a
n¨ng lùc con ngêi ®Þnh híng vµo hÖ thèng s¶n xuÊt
XHCN, tÝch cùc vËn dông tri thøc vµo thùc tiÔn.§Æc biÖt
«ng dµnh cho thanh niªn viÖc giíi thiÖu vÒ vÊn ®Ò ®iÖn
khÝ ho¸ ®Êt níc vò trang cho hä nh÷ng kÜ n¨ng sö dung
®iÖn vµo c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp. Së dÜ nh vËy lµ
v× theo «ng lóc ®ã: §iÖn khÝ ho¸ + ChÝnh quyÒn X«
ViÕt= chñ nghÜa céng s¶n. Ch¬ng tr×nh cña tÊt c¶ nhµ
trêng lµ: Gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp + tÊn c«ng toµn diÖn
vµo c«ng viÖc.
Vµ «ng còng ®· ®Ò ra nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ gi¸o dôc
kÜ thuËt tæng hîp, nh÷ng biÖn ph¸p cô thÓ vÒ gi¸o dôc kÜ
thuËt tæng hîp nh tham quan, tæ chøc nãi chuyÖn,... TÊt
c¶ c¬ së ®ã ®Òu trë thµnh nh÷ng n¬i gi¸o dôc tæng hîp.VÒ
lùc lîng gaÝo dôc, theo «ng cÇn thu hót réng r·i vµ cã hÖ
thèng tÊt c¶ nh÷ng c¸n bé nh c«ng tr×nh s, kÜ s c«ng, n«ng
nghiÖp tham gia vµo viÖc gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp mét
c¸ch thÝch hîp. Song viÖc sö dông nh÷ng c¬ së vµ nh÷ng
lùc lîng kÜ thuËt ®ã ph¶i tr¸nh g©y trë ng¹i ®Õn s¶n xuÊt
b×nh thêng.
Theo Lªnin khi ®Ò cËp ®Õn gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp
kh«ng thÓ xuÊt ph¸t tõ quan niÖm trõu tîng, híng vµo mét t-
¬ng lai xa x«i mµ kh«ng xÐt ®Õn t×nh h×nh thùc tÕ tríc
m¾t, bøc thiÕt vµ khã kh¨n. V× vËy do t×nh tr¹ng kinh tÕ
hÕt søc khã kh¨n lóc bÊy giê ph¶i s¸t nhËp ngay mét c¸ch v«
®iÒu kiÖn trêng PTTH c¬ së víi trêng kÜ thuËt chuyªn
nghiÖp. Nhng ®Ó khái ®i ®Õn chç biÕn thµnh trêng ®µo
t¹o thî thñ c«ng thiÓn cËn, «ng ®Ò ra ph¶i tr¸nh chuyªn
nghiÖp qu¸ sím. Lªnin kh«ng chØ quan t©m ®Õn viÖc ®µo
t¹o lùc lîng c«ng nh©n, mµ cßn quan t©m ®Õn viÖc ®µo t¹o
thÕ hÖ trή¹t ®îc tr×nh ®é cao vÒ kÜ thuËt hiÖn ®¹i, lµm
cho ®Êt níc cã nÒn häc vÊn cao.
Lªnin hiÓu b¶n chÊt cña gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp nh M¸c,
Anghen ®ång thêi «ng nhÊn m¹nh , ®iÒu chñ yÕu trong gi¸o
dôc kÜ thuËt tæng hîp lµ nghiªn cøu khoa häc s¶n xuÊt. Theo
«ng, muèn n¾m kiÕn thøc th× cÇn ph¶i cã kÜ n¨ng vµ thãi
quen thùc hµnh, øng dông nã, mµ ®iÒu ®ã lµ mét trong
nh÷ng thµnh phÇn cña gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp. V× vËy,
Lªnin cho r»ng gi¸o dôc phæ th«ng sÏ phiÕn diÖn nÕu chØ vò
trang cho häc sinh nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ khoa häc mµ
l¹i thiÕu rÌn luyÖn cho hä vËn dông nh÷ng kiÕn thøc tiÕp thu
®îc vµo ho¹t ®éng thùc tiÔn, vµo s¶n xuÊt c«ng, n«ng
nghiÖp.
Lªnin g¾n chÆt gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp víi gi¸o dôc th¸i
®é lao ®éng míi, víi vÊn ®Ò kØ luËt tù gi¸c. Theo «ng, b¶n
chÊt lao ®éng céng s¶n, theo nghÜa chÆt chÏ vµ hÑp h¬n
c¶ lµ lao ®éng kh«ng thï lao v× lîi Ých cña x· héi, lao ®éng
tù nguyÖn, kh«ng tÝnh to¸n ®Õn sù khen thëng,...lao ®éng
theo thãi quen v× lîi Ých chung, nh lµ mét nhu cÇu cña mét
c¬ thÓ lµnh m¹nh.
Nh÷ng huÊn thÞ cña Lªnin vÒ mèi liªn hÖ d¹y häc víi lao
®éng s¶n xuÊt, vÒ mèi quan hÖ víi nhau gi÷a gi¸o dôc phæ
th«ng vµ gi¸o dôc kÜ thuËt tæng hîp lµ sù chØ ®¹o cho hµnh
®éng thêi ®¹i chóng ta, khi mµ vÊn ®Ò ®µo taoh nh÷ng
con ngêi cã tr×nh ®é häc vÊn cao, cã kh¶ n¨ng lao ®éng
c«ng Ých cã hÖ thèng vµ cã thÓ tiÕp tôc tù häc ®· trë thµnh
vÊn ®Ò hÕt søc cÇn thiÕt.