2

MC LC
Li cm n Li cam oan Mc lc Danh mc cc ch vit tt Danh mc cc hnh, bng s dng 1. CHNG 1: M U 1.1. S cn thit ca ti 1.2. Mc tiu nghin cu ca ti 1.3. Phng php nghin cu 1.4. i tng v phm vi nghin cu 1.5. ngha thc tin 1.6. Kt cu ca ti 2. CHNG II: GII THIU TNG QUAN V THNG MI IN T, HNH THNH VN NGHIN CU V C S L THUYT Phn A: Gii thiu tng quan v Thng mi in t, hnh thnh vn nghin cu 2.1. Tnh hnh v xu hng pht trin Thng mi in t trn th gii 2.1.1. S pht trin ca Internet 2.1.2. S pht trin ca Thng mi in t v xu hng 2.2. Gii thiu tng quan v Thng mi in t 2.2.1. nh ngha Thng mi in t 2.2.2. Cc b phn cu thnh Thng mi in t 2.2.3. Cc loi hnh Thng mi in t 2.2.4. Cc phng thc kinh doanh ca Thng mi in t 6 7 11 11 12 14 15 6 6 1 1 2 3 4 4 5 6

2.2.5. Thanh ton trong Thng mi in t 2.2.6. Vai tr ca Thng mi in t Phn B: Mt s m hnh nghin cu trc y v Thng mi in t 2.3. M hnh chp nhn cng ngh (Technology Acceptance Model - TAM) 2.3.1. Gii thiu tng quan v m hnh TAM 2.3.2. Cc nhn t chnh cu thnh 2.3.2.1. 2.3.2.2. 2.3.2.3. Nhn thc s hu ch (Perceive Usefulness- PU) Nhn thc tnh d s dng (Perceive Easy of Use- PEU) Thi hng n vic s dng

17 20 24 24 24 26 26 27 27 28 28

2.3.3. M hnh TAM 2.4. M hnh chp nhn s dng Thng mi in t (ECommerce Adoption Model e-CAM) 2.4.1. Cc nhn t chnh cu thnh 2.4.1.1. 2.4.1.2. Nhn thc ri ro lin quan n sn phm/dch v (Perceived Risk with Product/Service - PRP) Nhn thc ri ro lin quan n giao dch trc tuyn (Perceived Risk in the Context of Online Transaction) 2.4.2. Kt lun 2.5. Nhn xt v 2 m hnh TAM v e-CAM 2.6. Xy dng m hnh l thuyt, cu hi nghin cu v gi thuyt 2.6.1. Xy dng m hnh l thuyt 2.6.2. Cu hi nghin cu v cc gi thuyt 2.7. Tm tt chng 2 3. CHNG 3: PHNG PHP NGHIN CU

28 28 30 32 33 33 33 34 35 37 37

3.1. Thit k quy trnh nghin cu 3.2. Gii thiu tng quan v i tng nghin cu, chn mu v x l d liu 3.2.1. Gii thiu tng quan v i tng nghin cu 3.2.2. Quy trnh chn mu 3.2.3. X l d liu 3.3. Tm tt chng 3 4. CHNG 4: KT QU NGHIN CU 4.1. Gii thiu 4.2. M t c cu mu 4.2.1. Phn b mu theo trnh hc vn v cng vic chuyn mn 4.2.2. Phn b mu theo thu nhp v tui 4.3. Pht trin v x l thang o chnh thc 4.3.1. H s tin cy Cronbach Alpha 4.3.2. Kim nh thang o bng phng php phn tch nhn t khm ph (EFA) 4.3.3. B sung gi thuyt cho thnh phn mi 4.4. nh gi nh hng ca tng yu t i vi thi mua hng ca ngi dng 4.4.1. M hnh nghin cu 4.4.2. Kt qu tc ng ca cc yu t i vi thi mua hng ca ngi dng 4.4.3. Phn tch s khc bit gia hai nhm nhn t 4.4.4. Tm tt chng 4 5. CHNG 5: KT LUN V XUT

40 40 40 40 41 42 42 42 42 44 44 46 54 58

59 59 62

68 71 73 73

5.1. nh gi chung v nu nhng ng gp chnh ca ti nghin cu 5.2. So snh m hnh p dng Vit nam so vi m hnh l thuyt c kt t nghin cu ca nc ngoi 5.2.1. So snh m hnh 5.2.2. Gii thch s khng ph hp ca m hnh nc ngoi khi vn dng vo Vit nam 5.2.3. Cc vn c kt c t kt qu nghin cu 5.3. Mt s gii php gi nhm thc y hot ng Thng mi in t cho cc doanh nghip 5.3.1. Nhm gii php v h thng thanh ton trn mng 5.3.2. Nhm gii php v tnh hu ch lin quan n sn phm 5.3.3. Nhm gii php v tnh hu ch lin quan n kinh t v quy trnh 5.3.4. Nhm gii php h tr khc 5.4. Hn ch v kin hng nghin cu tip theo 5.4.1. Hn ch th nht 5.4.2. Hn ch th hai 5.4.3. Hn ch th ba 5.4.4. Hn ch th t 82 84 84 85 85 85 78 80 81 77 77 75 76 75

DANH MC CC T VIT TT
TMT B2B B2C TAM PU PEU e-CAM PRP PRT : Thng mi in t : Business-to-business (Giao dch Thng mi in t gia doanh nghip vi doanh nghip) : Business-to-consumer (Giao dch Thng mi in t gia doanh nghip vi c nhn) : Technology Acceptance Model (M hnh chp nhn cng ngh) : Perceive usefulness (Nhn thc s hu ch) : Perceive ease of use (Nhn thc tnh d s dng) : E-Commerce Adoption Model (M hnh chp nhn s dng thng mi in t) : Perceived Risk with Product/Service (Nhn thc ri ro lin quan n sn phm dch v) : Perceived Risk in the Context of Online Transaction (Nhn thc ri ro lin quan n giao dch trc tuyn)

DANH MC HNH
Trang Hnh 2.1: Quy trnh mua bn trc tuyn Hnh 2.2: M hnh thanh ton B2C Hnh 2.3: M hnh khi nim TAM (Davis 1989) Hnh 2.4: M hnh nhn thc ri ro Hnh 2.5: M hnh l thuyt ca ti Hnh 3.1: Quy trnh nghin cu ca ti Hnh 4.1: M hnh nghin cu cc tc ng vo thi mua hng trn Internet ca ngi dng ti TPHCM 17 19 28 32 34 39 60

DANH MC BNG
Bng 2.1: S ngi s dng Internet trn th gii Bng 2.2: T trng ca phng thc B2B trong TMT ton cu Bng 2.3: Cc loi ri ro ca ngi tiu dng Bng 4.1: Trnh hc vn * cng vic chuyn mn Bng 4.2: Thu nhp * tui Bng 4.3: Bin quan st o lng nhn thc s hu ch Bng 4.4: H s tin cy cc thnh phn nhn thc s hu ch Bng 4.5: Bin quan st o lng nhn thc tnh d s dng Bng 4.6: H s tin cy cc thnh phn nhn thc tnh d s dng Bng 4.7: Bin quan st o lng nhn thc ri ro lin quan n giao dch trc tuyn Bng 4.8: H s tin cy cc thnh phn nhn thc ri ro lin quan n giao dch trc tuyn Bng 4.9: Bin quan st o lng nhn thc ri ro lin quan n sn phm/dch v Bng 4.10: H s tin cy cc thnh phn nhn thc ri ro lin quan n sn phm/dch v Bng 4.11: Bin quan st o lng nhn thc tnh thun tin trong thanh ton Bng 4.12: H s tin cy cc thnh phn nhn thc tnh thun tin trong thanh ton Bng 4.13: Bin quan st o lng thi mua hng ca ngi dng Bng 4.14: H s tin cy cc thnh phn thi mua hng ca ngi dng Bng 4.15 Kt qu phn tch nhn t thang o chnh thc Bng 4.16: K hiu cc bin nghin cu Bng 4.17: Kt qu cc gi tr thng k v tc ng ca cc yu t lin quan n TMT vo thi mua hng Bng 4.18: Kt qu phn tch hi quy v tc ng ca cc yu t lin quan n TMT vo thi mua hng Bng 4.19: Kt qu phn tch hi quy m hnh nghin cu 7 10 29 42 44 47 47 48 48 50 50 51 51 52 52 53 53 55 61 63 63 64

CHNG 1: M U
1.1 S CN THIT CA TI Thng mi in t mi ra i nhanh chng gy s ch i vi cng chng cng nh cng ng kinh doanh v cc nh nghin cu. Sau , cng nhanh nh lc xut hin, Thng mi in t t tht bi nhanh chng v tr nn m nht trong nn kinh t. Tuy tng trng v cng chm chp nhng trong nhng nm gn y, Thng mi in t vn l lnh vc y tim nng i vi s m rng v pht trin ca nn kinh t. Thng mi in t chnh l mt ngun ti nguyn khng l, khng nhng n khng b cn kit khi c khai thc nh cc loi ti nguyn thin nhin, m hn na, trong k nguyn cng ngh thng tin v vin thng pht trin nh v bo, n ngy cng phong ph v a dng hn. i vi Vit nam, Thng mi in t bt u ni ln trong nhng nm gn y. Tuy nhin, s tng trng ca n vn cn khim tn. Vn t ra l ti sao tnh sn sng v ng dng Thng mi in t trong cc doanh nghip Vit nam li chm trong thi i cng ngh thng tin bng n nh hin nay. u l ro cn? Chng ta cn c nhng gii php g pht trin Thng mi in t? Thng mi in t em li cho ngi dng nhng gi tr g? Thc trng v ng dng cng ngh thng tin v Thng mi in t ca cc doanh nghip va v nh Vit nam: M h trong hiu bit Thng mi in t. Trong mt kho st khc trn 375 doanh nghip c S Thng Mi Tp.HCM thc hin vo cui nm 2005: c 74% doanh nghip s dng email, 88% doanh nghip s dng Internet tm kim thng tin. Tuy nhin, doanh nghip cho bit h gp kh khn trong ng dng Thng mi in t vo hot ng xut pht t s thiu hiu bit v k thut trnh by thng tin sn phm, bin tp ni dung, t chc iu hnh website v qun l h thng hu tuyn nh my ch, bng thng...Cn vi kt qu kho st

hn 2.000 doanh nghip ti 5 thnh ph ln ca VCCI nm 2005 v Thng mi in t th rt hn ch: 7,3% ni khng bit v Thng mi in t, mc d t l kt ni Internet cao (91%) nhng t l c website thp (71,1%), a phn dng gi nhn email ch khng dng h tr kinh doanh. Nhng con s ni trn qu l rt khim tn v phc ha c thc trng ng dng cng ngh thng tin v Thng mi in t ca doanh nghip va v nh. Trc xu hng pht trin ca Thng mi in t trn th gii v thc trng Thng mi in t Vit nam, tc gi chn ti lun vn thc s kinh t vi tn gi l: Cc nhn t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t Vit nam vi nh hng nghin cu khm ph trong lnh vc nhn thc ca ngi dng (bao gm ngi tng s dng v c nh tham gia giao dch Thng mi in t) v hot ng Thng mi in t B2C (business to consumer- loi giao dch mua bn gia doanh nghip v ngi tiu dng trc tip). Thng qua ti nghin cu ny, tc gi mong mun phn tch nhng nhn t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t Vit nam t xut nhng gii php gi ph hp pht trin lnh vc ny. Xut pht t yu cu khch quan nu trn, vic nghin cu ti ca lun vn c ngha khoa hc, mang tnh thc tin, ng thi y cng l ti liu cn thit gp phn nghin cu cc nhn t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t ni ring v kh nng pht trin ca Thng mi in t Vit nam trong thi gian ti ni chung. 1.2 MC TIU NGHIN CU CA TI T nhng nhn xt v mong mun nu trn, mc tiu ca ti s hng vo nghin cu cc vn c th nh sau: Xc nh cc yu t lin quan n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t. Cng vic ny bao gm vic khm ph, phn tch v

10

nh gi nhng yu t c kh nng tc ng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t ti Vit nam. Nhn dng nhng vn lin quan n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t cn c u tin quan tm v p ng t xut mt s gii php gi ph hp cho vic pht trin hot ng Thng mi in t ti Vit nam. 1.3 PHNG PHP NGHIN CU ti c thc hin theo hai bc: Bc 1: Nghin cu s b c thc hin thng qua nghin cu nh tnh trn c s nghin cu cc vn l thuyt v tng quan Thng mi in t trn th gii, cc m hnh c kt t nhng nghin cu trc y kt hp vi phng php tho lun nhm nhm thit lp bng cu hi s dng cho vic nghin cu chnh thc tip theo. Bc 2: Nghin cu chnh thc bng nh lng nhm mc ch kho st cc nh gi ca ngi tng tham gia giao dch hoc c nh giao dch Thng mi in t hnh thc B2C v nhng nhn t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t Vit nam. Lun vn s dng cc phng php nghin cu sau: Phng php thng k, phn tch, so snh v suy lun logic tng hp cc s liu, d kin nhm xc nh nhng kt qu ph hp vn dng ti Vit nam. Phng php chuyn gia tham kho kin nhn nh nhng yu t tc ng v mc tc ng ca cc yu t i vi xu hng thay i thi s dng Thng mi in t Vit nam. Phng php phng vn c nhn (iu tra nghin cu vi bng cu hi thit k sn) v x l s liu vi chng trnh SPSS (Statistical Pachage for Social Sciences). 1.4 I TNG V PHM VI NGHIN CU

11

ti mong mun xc nh c nhng nhn t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t to c tnh khi qut cao, tuy nhin, vi thi gian nghin cu v kinh ph hn hp, vn kin thc v kinh nghim thc t khng nhiu nn trong phm vi ti ch kho st cc c nhn tng tham gia giao dch hoc c nh giao dch Thng mi in t hnh thc B2C. Thng qua hnh vi ca nhng mu nghin cu trong vic tham gia giao dch Thng mi in t, ti rt ra c nhng tc nhn nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t Vit nam.

Phm vi nghin cu ca lun vn l khch hng c nhn (ng x, thi ) i vi h thng Thng mi in t ang c. T nu ra kt lun nhn qu cho m hnh nghin cu thng qua s lng 165 mu kho st.

1.5 NGHA THC TIN Kt qu nghin cu gip cho mi ngi quan tm c c s ban u v vic xc nh ng n vai tr ca cc yu t lin quan n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t. Qua , tc gi mun ng gp kt qu nghin cu ca mnh vo hiu bit chung i vi vic chp nhn ca ngi s dng Thng mi in t. y cng l mt hot ng kinh t cn tng i mi m, cn b ng cho nn rt cn cc nghin cu cho vic p dng thnh cng trong thc t. Cc yu t tm thy trong qu trnh nghin cu c th c vn dng t chc mt h thng Thng mi in t trong tng doanh nghip c th sao cho ph hp vi mi trng kinh doanh Vit nam. V cng nh m cc doanh nghip thc hn v vai tr ca Thng mi in t khng ngng nng cao h thng phc v khch hng trong Thng mi in t (i tc, ngi tiu th, ). C th l: (1) Xc nh nhng yu t lin quan n Thng mi in t. (2) Nhn dng nhng vn lin quan n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t cn c u tin quan tm v p ng.

12

(3) xut mt s gii php gi ph hp cho vic pht trin hot ng Thng mi in t ti Vit nam. (4) Bn cnh , phng php nghin cu s dng trong nghin cu ny cng gp phn nh hng cho cc nghin cu tip theo v phng php xc nh, o lng, nh gi cc yu t nh hng n xu hng thay i thi s dng Thng mi in t ni chung. Tng doanh nghip Vit nam c th s dng kt qu nghin cu, iu chnh cc thang o cho tng trng hp c th t chc m hnh kinh doanh Thng mi in t ca ring chnh mnh. 1.6 KT CU CA TI Ngoi phn mc lc, ph lc v ti liu tham kho, ti gm c 5 chng: Chng 1: M u: Trnh by l do chn ti, mc tiu nghin cu, phng php nghin cu, gii hn v i tng, phm vi nghin cu, ngha thc tin v kt cu nghin cu ca ti. Chng 2: Gii thiu tng quan v Thng mi in t, hnh thnh vn nghin cu v c s l thuyt. Chng 3: Phng php nghin cu. Chng 4: Kt qu nghin cu. Chng 5: Kt lun v xut.