Harun Jahja - Fatkeqesite Që Solli Darvinizmi Për Njerëzimin

S
hekulli i njzet, t cilin sapo e kemi ln pas, ishte shekull luftrash e konfliktesh, q uan n katastrofa, dhimbje, masakra, varfri e shkatrrime t pallogaritshme. Miliona njerz u vran, u masakruan, u braktisn e u lan n kthetrat e uris e t vdekjes, n mshir t fatit, pa shtpi a nj vend ku t fusnin kokn, pa mbrojtje apo mbshtetje. T gjitha kto: n emr t disa ideologjive t gabuara. Pothuajse t gjitha vuajtjet dhe katastrofat mbajn vuln e tiranve dhe diktatorve: Stalin, Lenin, Trocki, Mao Ce Dun, Pol Pot, Hitler, Musolin, Franko Pr arsyen e thjesht se ideologjit e tyre binin n kundrshtim me njratjetrn, ata e zhytn shoqrin njerzore n konflikte dhe nxitn vllavrasjen. Fashizmi dhe komunizmi zn vendin e par n listn e ideologjive q i bn njerzit t vuajn ato dit t zeza. Kto ideologji konsiderohen armike t prbetuara t njra-tjetrs, por e vrteta sht se ato ushqeheshin nga nj burim i vetm. Fal tij, ato ishin n gjendje t bnin pr vete nj pjes t madhe t shoqrive ku u shfaqn. Ky burim se ka trhequr kurr vmendjen e opininit publik, por ka qndruar gjithmon n prapasken dhe u ka treguar prher njerzve fytyrn e tij, n dukje, t pafajshme. Ky burim sht filozofia materialiste dhe prshtatja n natyr e saj, e cila njihet me emrin DARVINIZEM. Nse njerzimi do t kuptoj mungesn e bazs shkencore t ksaj teorie, kjo do shnoj fundin e ktyre ideologjive t dmshme. N t njjtn koh, edhe ata q bjn keq nuk do t ken m mbshtetje t ashtuquajtur shkencore pr botkuptimin e tyre egoist.
RRETH AUTORIT: Autori, i cili shkruan me pseudonimin Harun Jahja, ka lindur n Ankara n vitin 1956. Ka studiuar artet n universitetin Mimar Sinan t Stambollit, si dhe filozofi n Universitetin e Stambollit. Q nga viti 1980, autori ka publikuar libra t shumt n fusha t ndryshme, si ato politike, fetare dhe shkencore. Harun Jahja njihet si nj autor q ka shkruar punime tepr t rndsishme pr t nxjerr n shesh mashtrimet e evolucionistve, pavlefshmrin e pretendimeve t tyre, si dhe ant e errta q lidhin Darvinizmin me disa ideologji shkatrrimtare. Shum prej librave t tij jan prkthyer n Anglisht, Gjermanisht, Frengjisht, Italisht, Spanjisht, Portugalisht, Shqip, Arabisht, Polonisht, Rusisht, Boshnjakisht, Indonezisht, Tatarisht, Urdu dhe Malaj. Librat e Harun Jahjas u drejtohen t gjith njerzve, muslimanve dhe jomuslimanve, pavarsisht nga raca, mosha e kombsia, sepse ata prqendrohen n nj qllim t vetm, i cili sht zgjerimi i diapazonit t mendjes s lexuesve nprmjet paraqitjes s shenjave t ekzistencs s prjetshme t Zotit.
FATKEQSIT Q SOLLI DARVINIZMI PR NJERZIMIN
HARUN JAHJA
2003
Rreth autorit dhe veprave t tij

Autori, i cili shkruan me pseudonimin HARUN JAHJA, ka lindur n Ankara n vitin 1956. Pasi mbaroi shkolln tetvjeare dhe t mesme n Ankara, ai studioi artet n universitetin Mimar Sinan t Stambollit, si dhe filozofi n Universitetin e Stambollit. Q nga viti 1980, autori ka publikuar libra t shumt n fusha t ndryshme, si ato politike, fetare dhe shkencore. Harun Jahja njihet si nj autor q ka shkruar punime tepr t rndsishme pr nxjerr n shesh mashtrimet e evolucionistve, pavlefshmrin e pretendimeve t tyre, si dhe ant e errta q lidhin Darvinizmin me disa ideologji shkatrrimtare. Pseudonimi i tij prbhet nga emrat "Harun" (Aron) dhe Jahja (Gjon), pr t prkujtuar kta dy profet q luftuan kundr mosbesimit. Vula e Profetit, e cila gjendet n kapakun e librave t autorit prmban nj kuptim simbolik q ka lidhje me prmbajtjet e tyre. Kjo vul prfaqson Kuranin, i cili sht libri dhe fjala e fundit e Zotit dhe Profetin, i cili sht profeti i fundit. Nn udhheqjen e Kuranit dhe Sunetit, autori ka pr qllim t hedh posht t gjitha bazat e ideologjive anti-fetare, n mnyr q t shuhen t gjitha kundrshtimet ndaj fes. T gjitha kto punime t autorit prqendrohen rreth nj qllimi: transmetimi i mesazhit t Kuranit pr t gjith njerzit, duke i nxitur ata t mendojn rreth temave t rndsishme q kan lidhje me besimin, si ekzistenca e Zotit, njsimi i Tij, bota tjetr etj., dhe shkatrrimi i plot i themeleve t rrnuara t sistemeve ateiste. Harun Jahja gzon nj reputacion t madh n nj gam mjaft t gjer lexuesish q nga India n Amerik, nga Anglia n Indonezi, nga Polonia n Bosnje, nga Spanja n Brazil. Disa prej librave t tij jan t disponueshm n Anglisht, Frengjisht, Gjermanisht, Italisht, Portugalisht, Urdu, Arabisht, Shqip, Rusisht, Boshnjakisht dhe Malajo; ata jan mirpritur nga lexuesit n t gjith botn. T vlersuar n t gjith botn, kto punime kan shrbyer pr t ndihmuar shum njerz t gjejn rrugn e besimit apo t arrijn nj kuptim m t thell t besimit t tyre. Stili i qart, i leht dhe i rrjedhshm i ktyre librave u jep atyre disa veori karakteristike q mund t vihen re nga kushdo q i lexon apo i shqyrton ato. Kto punime kan pasur nj ndikim t shpejt dhe rezultate tepr t knaqshme. sht e pamundur pr ata persona, q i lexojn kto libra me kujdes dhe mendojn rreth tyre seriozisht q t vazhdojn t mbrojn filozofin materialiste, ateizmin apo fardo ideologjie apo filozofie shkatrrimtare. Edhe nse ata vazhdojn mbrojtjen, kjo tregon se ata bazohen n sentimentalizmin e tyre, pasi kto libra i hedhin posht kto ideologji q nga themelet. Sot sht br e mundur q t gjitha lvizjet bashkkohore jobesimtare t psojn nj disfat ideologjike, n saj t koleksionit t librave t shkruar nga Harun Jahja. Ska dyshim se kto veori e kan origjinn nga urtsia dhe udhzimi i Kuranit. Autori sigurisht q nuk ndihet krenar pr veten e tij; ai synon q t jet nj mjet q ndihmon t tjert pr t gjetur rrugn e drejt t Zotit. Pr m tepr, ai nuk merr asnj prfitim material nga librat e tij. Edhe ata q prgatisin kto libra nuk marrin asnj prfitim material. Ata duan vetm t fitojn knaqsin e Zotit. Duke pasur parasysh kto fakte, ata q inkurajojn njerzit q t lexojn kto libra, t cilt hapin syt e zemrs dhe ndihmojn t tjert t bhen adhurues t devotshm t Zotit, bjn nj shrbim t pamueshm pr fen. Nga ana tjetr, do t ishte humbje kohe dhe energjie prhapja e atyre librave q krijojn konfuzion n mendjet e njerzve dhe nuk kan ndonj ndikim t efektshm n largimin e dyshimeve dhe dilemave nga zemrat e tyre, si e ka vrtetuar dhe eksperienca shumvjeare. sht m se natyrshme q libra t till q jan shkruar m tepr pr t theksuar forcn letrare t autorit t tyre, sesa pr t fituar knaqsin e Zotit, nuk mund t ken kurr nj efekt pozitiv. Ata q dyshojn n kt, mund t shohin se qllimi i vetm i librave t Harun Jahjas sht triumfi ndaj mosbesimit dhe prhapja e vlerave morale t Kuranit. Nuk duhet t harrojm nj pik shum t rndsishme: Shkaku kryesor i vazhdimit t problemeve dhe konflikteve q prballojn muslimant sot sht ndikimi ideologjik i mosbesimit. T gjitha kto do t marrin fund kur t arrihet disfata ideologjike e mosbesimit dhe t sigurohemi q do njeri i njeh mrekullit e krijimit dhe moralin kuranor, n mnyr q t gjith njerzit t jetojn me frymn e tyre. Duke marr n konsiderat gjendjen e bots sot, e cila i on njerzit n nj humner t thell dhune, korrupsioni dhe konfliktesh, sht e qart q ky shrbim duhet t jet i diponueshm sa m shpejt dhe sa m efektivisht q t jet e mundur. Prndryshe, mund t jet shum von. Ne shpresojm q me Vullnetin e Zotit, librat e Harun Jahjas do t luajn kt rol tepr t rndsishm n shekullin XXI dhe do t ndihmojn njerzit t fitojn paqen, bekimin, drejtsin dhe lumturin e premtuar n Kuran.
Titulli i origjinalit The Disasters Darwinism Brought to Humanity www.harunyahya.com T drejtat e botimit n gjuhn shqipe jan t rezervuara pr
Alb-Books
Prktheu Violeta SHABA Redaktoi Edvin CAMI Korrektoi dhe recensoi Kujtim EREQI
Shqipri: Libraria tek rruga Islam Alla, pran xhamis s Dine Hoxhs tel. 00355 (0) 682236306 Maqedoni: "Furkan ISM"- Shkup Tel.: 00389 2 622360 Faks: 00389 2 622393 E-mail: alb_books@yahoo.com Alb-Books is a logo of Furkan ISM Shtypur nga: Nesil Matbaacilik Istanbul / Turkey
h a r u n y a h y a . c o m
Prmbajtja
Hyrje: Shkaktart e vuajtjeve n shekullin XX
Nj histori e shkurtr e Darvinizmit
Racizmi dhe tendencat kolonialiste t Darvinit
19
Aleanca e tmerrshme midis Darvinit dhe fashizmit
48
Darvinizmi, burimi i barbaris komuniste
78
Kapitalizmi dhe lufta pr mbijetes n ekonomi
109
Rrnimi moral q solli Darvinizmi
117
Prfundimi: Moali i Darvinizmit duhet thar
124
Shkaktart e vuajtjeve n shekullin XX

hekulli i njzet, t cilin sapo e kemi ln pas, ishte shekull luftrash e konfliktesh, q uan n katastrofa, dhimbje, masakra, varfri e shkatrrime t pallogaritshme. Miliona njerz u vran, u masakruan, u braktisn e u lan n kthetrat e uris e t vdekjes, n mshir t fatit, pa shtpi a nj vend ku t fusnin kokn, pa mbrojtje apo mbshtetje. T gjitha kto: n emr t disa ideologjive t gabuara. Pothuajse t gjitha vuajtjet dhe katastrofat mbajn vuln e tiranve dhe diktatorve: Stalin, Lenin, Trock, Mao Ce Dun, Pol Pot, Hitler, Musolin, Franko Disa prej ktyre diktatorve i bashkonte nj ideologji, ndrsa disa t tjer ishin armiq pr vdekje. Pr arsyen e thjesht se ideologjit e tyre binin n kundrshtim me njra-tjetrn, ata e zhytn shoqrin njerzore n konflikte, nxitn vllavratjen, i futn njerzit n luft me njri-tjetrin, i bn t hedhin bomba, t djegin shtpi, t dalin n demonstrata t pakontrolluara, t rrihnin pa mshir t rinjt, t vjetrit, grat, burrat e fmijt, t pushkatonin t pafajshmit Ishin aq mizor sa ia vinin armn n kok dikujt dhe, duke e par n sy, e vrisnin e m pas ia shkelnin trupin me kmb, vetm e vetm se ai prkrahte nj ide tjetr. Kjo sht nj prmbledhje e shkurtr e tmerreve t shekullit XX q sapo e kemi ln pas: njerz q mbshtetnin ide t papajtueshme e q e mbytn njerzimin n dhembje e gjak pr t mbshtetur kto ideologji. Fashizmi dhe komunizmi zn vendin e par n listn e ideologjive q i bn njerzit t vuajn ato dit t zeza. Kto ideologji konsiderohen armike t prbetuara t njra-tjetrs, por e vrteta sht se ato ushqeheshin nga nj burim i vetm. Fal tij, ato ishin n gjendje t bnin pr vete nj pjes t madhe t shoqrive ku u shfaqn. Ky burim se ka trhequr kurr vmendjen e opininit publik, por ka qndruar gjithmon n prapasken dhe u ka treguar prher njerzve fytyrn e tij, n dukje, t pafajshme. Ky burim sht filozofia
5
Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin
HARUN JAHJA
materialiste dhe "prshtatja n natyr e saj", e cila njihet me emrin DARVINIZEM. Darvinizmi u shfaq n shekullin XIX si prforcim i nj miti, q i kishte rrnjt nga sameriant dhe grekt e lasht, prej biologut amator arls Darvin. Q prej asaj kohe, Darvinizmi ka prbr iden themelore t gjitha ideologjive q i kan shkaktuar kaq shum fatkeqsi njerzimit. Nn nj mask t ashtuquajtur shkencore, ai bri t mundur q kto ideologji dhe masat praktike t marra nga mbshtetsit e tyre t fitojn nj ligjshmri t rreme. Me an t ksaj ligjshmrie t rreme, teoria e evolucionit shum shpejt u nda nga shkencat e biologjis apo paleontologjis dhe filloi t futej n fusha t tjera, si historia, politika, jeta shoqrore etj. Meq disa prej pretendimeve t Darvinizmit mbshtesnin nj sr rrymash, q filluan t formohen n shekullin XIX, ai fitoi mbshtetjen e gjer t ndjeksve t ktyre rrymave. N mnyr t veant, njerzit filluan t formonin iden se ekziston "nj luft pr mbijetes" mes qenieve t gjalla n natyr dhe, si rrjedhim, ideja se "i forti mbijeton dhe t tjert humbin e shkojn drejt zhdukjes" filloi t prdorej edhe pr mendimin dhe sjelljen njerzore. Kur pretendimi i Darvinizmit, se natyra sht nj vend prleshjesh e konfliktesh, nisi t vlej edhe pr qeniet njerzore, trilli i Hitlerit pr t krijuar nj rac superiore, pretendimi i Marksit se "historia e njerzimit sht historia e lufts s klasave", ideja kapitaliste q "i forti bhet m i fort n kurriz t m t dobtit", kolonizimi i vendeve t bots s tret nga vendet imperialiste dhe trajtimi i tyre n mnyr njerzore, bashk me faktin q njerzit me ngjyr ende prballen me sulme e diskriminime racore, q t gjitha kto gjetn njfar justifikimi. Pavarsisht se edhe vet sht evolucionist, Robert Rait (Robert Wright), autor i librit "The Moral Animal", i prmbledh katastrofat q i ka sjell historis s njerzimit teoria e evolucionit n kt mnyr: Teoria evolucioniste, n fund t fundit, ka nj histori t gjat e mjaft t ndyr n zbatimin praktik t saj n shtjet njerzore. Pasi u przie me filozofin politike n mbarim t shekullit XIX, pr t formuar ideologjin
6
HARUN JAHJA
e njohur si "Darvinizmi Social", ajo u shndrrua n lodr n duart e racistve, fashistve dhe kapitalistve m t pashpirt.1 Si do t shikojm n kt libr, Darvinizmi nuk sht thjesht nj teori q tenton t shpjegoj prejardhjen e jets e q nuk del jasht fushs s njohurive shkencore. Darvinizmi sht nj dogm q mbrohet ende me kryenesi nga mbshtets t ideologjive t caktuara, megjithse sht krejt e pavlefshme nga pikpamja shkencore. N ditt tona, shum shkenctar, politikan dhe ideolog, pavarsisht nse jan apo jo t vetdijshm pr fytyrn e vrtet e t lig t Darvinizmit, i ofrojn mbshtetjen e tyre ksaj dogme. Nse njerzimi do t kuptoj mungesn e bazs shkencore t ksaj teorie, q shrben si burim frymzimi pr diktator mizor dhe rryma mendimi t pamshirshme dhe egocentrike, kjo do shnoj fundin e ktyre ideologjive t dmshme. T ligt nuk do t jen n gjendje t vetmbrohen duke thn: "Ky sht ligj i natyrs". Ata nuk do t ken m mbshtetje t ashtuquajtur shkencore pr botkuptimin e tyre egoist. Kur t prmbyset ideja e Darvinizmit, rrnja e ideologjive t dmshme, vetm nj e vrtet do t mbetet: T gjitha qeniet njerzore dhe vet universi jan krijuar prej Zotit. Njerzit q do t kuptojn kt, do t kuptojn, gjithashtu, se e vetmja e vrtet gjendet n librin e shenjt q Ai na ka zbritur neve. Kur shumica e njerzve ta kuptojn kt t vrtet, vendin e dhimbjes, shqetsimeve, padrejtsive dhe varfris n bot do ta zr, ndershmria, mirqenia, shndeti dhe begatia. Pr t arritur kt, do ide e gabuar dhe e dmshme pr njerzimin duhet t mposhtet e t lihet t kalbet nga ideja e shenjt q do t sjell mirsi pr njerzit. Qllimi i ktij libri sht tu tregohet atyre q e mbrojn Darvinizmin pa e njohur ann e tij t errt, se far jan duke mbshtetur n t vrtet dhe, n t njjtn koh, tu sqarohet se far prgjegjsie mbajn, nqoftse pretendojn se nuk e shohin realitetin e vrtet t tij. Nj tjetr qllim sht q t paralajmrohen edhe ata q nuk e besojn Darvinizmin, por nuk e konsiderojn si nj rrezik q i kanoset njerzimit.
7
Nj histori e shkurtr e Darvinizmit
ara se tu kthehemi vuajtjeve dhe fatkeqsive q i ka sjell bots Darvinizmi, po i hedhim nj vshtrim t shpejt historis s tij. Shum njerz besojn se teoria e evolucionit, e paraqitur pr her t par nga arls Darvini, sht teori e mbshtetur n prova t forta shkencore, vzhgime e eksperimente. Por, meq themeluesi i vrtet i teoris s evolucionit nuk sht Darvini, burimi i teoris nuk prbn prov shkencore. Dikur n Mesopotami, kur sundonin fet pagane, bestytnit dhe mitet rreth zanafills s jets dhe universit ishin t shumta: njra prej tyre ishte besimi "evolucion". Sipas eposit Enuma-Elish, q i prket periudhs s samerianve, kishte ndodhur nj prmbytje e furishme dhe nga kjo lindn, papritur, perndit e quajtura Lahmu dhe Lahamu. Sipas bestytnive, kto perndi n fillim krijuan vetveten e m von, pasi u bn universale, krijuan substanca dhe krijesa t tjera t gjalla. Me fjal t tjera, sipas mitit samerian, jeta evoluoi dhe u zhvillua nga kaosi ujor i pajet. Si shihet, ky besim tregon nj prputhje t madhe me pretendimin e teoris s evolucionit se "gjallesat u krijuan dhe evoluan nga jo-gjallesat". Nga kjo kuptojm se ideja e evolucionit nuk e ka origjinn nga Darvini, por nga pagant samerian. M von, miti i evolucionit, gjeti m shum hapsir pr tu shtrir n nj qytetrim tjetr pagan, Greqin e Lasht. Filozoft e lasht materialist grek e konsideronin materien si t vetmen gj q ekzistonte. Ata iu kthyen mitit t evolucionit, trashgim i samerianve, pr t shpjeguar se si lindn gjallesat. N kt mnyr, filozofia materialiste dhe miti
8
HARUN JAHJA
i evolucionit u bashkuan n Greqin e Lasht. Q andej kto iu prcolln kulturs s Rom Kto dy koncepte, q e kan prejardhjen nga kulturat pagane, u shfaqn n botn moderne n shekullin XIX. Disa mendimtarve evropian q studionin burimet greke t lashta u hyri n qejf materializmi. Ajo ka i bashkonte kta mendimtar ishte se ata ishin kundrshtar t fes. N kto rrethana, i pari q trajtoi teorin e evolucionit n mnyr t detajuar ishte biologu francez Lamark. N teorin e tij, q m von do t dilte e gabuar, Lamarku hodhi iden q t gjitha gjallesat evoluan nga njra-tjetra nprmjet ndryshimeve t vogla gjat gjith jets s tyre. Nj nga ata q prsritn pretendimet e Lamarkut, me shum pak ndryshime, ishte arls Darvini. Darvini e paraqiti kt teori n librin e tij "Origjina e llojeve", t cilin e botoi n Angli, m 1859. N kt libr, miti i evolucionit, q e kishte origjinn n Samerin e lasht, u paraqit i detajuar. Ai pretendonte se t gjitha llojet e gjallesave rrjedhin nga nj paraardhs, i lindur n uj rastsisht dhe se ato kan evoluar nga njra-tjetra me ndryshime t vogla e t rastsishme. Pretendimi i Darvinit nuk u pranua nga t gjith shkenctart e asaj kohe. Ekspertt e fosileve n veanti ishin t vetdijshn se pretendimi i Darvinit sishte gj tjetr vese pjell e fantazis, por pavarsisht nga kjo, teoria e Darvinit filloi t fitonte m shum mbshtetje nga qarqe t ndryshme me kalimin e kohs, sepse Darvini dhe teoria e tij siguruan bazn shkencore q u mungonte forcave q sunduan n shekullin XX.
Arsyeja e pranimit t Darvinizmit ishte ideologjike

N kohn kur Darvini botoi librin "Origjina e llojeve" dhe parashtroi teorin e tij t evolucionit, shkenca ishte ende shum prapa. Pr shembull, qeliza, q sot dihet se ka nj ndrtim mjaft t ndrlikuar, shihej vetm si nj njoll me an t mikroskopve primitiv q prdoreshin n at koh. Pr kt arsye, Darvini nuk e pati problem
9
HARUN JAHJA
Nj figur q
prshkruan Zotin samerian t ujit. Ashtu si sameriant, darvinistt besojn nga uji. Me fjal t tjera, ata e shohin jetn. se jeta lindi rastsisht
ujin si zot q krijoi
q t pretendonte se jeta u krijua rastsisht nga lnda e pajet. N t njjtn mnyr, sasia e pamjaftueshme e fosileve t zbulura n at koh, bri t mundur q t pretendohej se gjallesat ishin krijuar prej njra-tjetrs me ndryshime shum t vogla. Kurse sot, sht e sigurt q fosilet e gjetura, si e shpjeguam m sipr, nuk ofrojn asnj lloj prove pr t mbshtetur pretendimin e Darvinit se gjallesat u krijuan duke u zhvilluar nga njra-tjetra. Deri pak koh m par, evolucionistt e kaprcenin dilemn q u dilte prpara duke thn: "Do t gjendet prova nj dit, n t ardhmen." Por tani ata nuk jan m n gjendje t fshihen pas ktij shpjegimi. (Shih kapitullin "Shkatrrimi i Evolucionit", n fund t librit. Ndrsa pr informacione t mtejshme shih librin "Gjunjzimi i Evolucionit" i t njjtit autor, libr ky i botuar edhe n gjuhn shqipe) Gjithsesi, lidhja e ngusht mes darvinistve dhe teoris s evolucionit nuk ndryshoi. Prkrahsit e Darvinit kan mbrritur deri n ditt tona duke ia ln si trashgim njri-tjetrit besnikrin e tyre ndaj Darvinit pr 150 vitet e fundit. Por cila sht arsyeja q Darvinizmi ka br pr vete disa qarqe t caktuara dhe pse i bhet kaq shum propagand, pavarsisht nga fakti se mungesa e bazs shkencore tani sht m se e dukshme?
10
HARUN JAHJA
Tipari m prcaktues i teoris s Darvinit sht mohimi i ekzistencs s nj Krijuesi. Sipas teoris s evolucionit, jeta krijoi vetveten, rastsisht, nga lnd inorganike. Ky pretendim i Darvinit siguroi nj mbshtetje t rreme shkencore pr t gjitha filozofit ateiste, duke filluar nga filozofia materialiste. Kjo pr arsyen e thjesht se deri n shekullin XIX pjesa m e madhe e njerzve t shkencs e shihnin shkencn si metod msimi dhe zbulimi t asaj q Zoti kishte krijuar. Pr shkak t prhapjes s gjer t ktij besimi, filozofit ateiste dhe materialiste nuk ishin n gjendje t gjenin terren pr tu zhvilluar, por, duke mohuar ekzistencn e nj krijuesi e duke krijuar nj mbshtetje imagjinare N pr besimet ateiste krahasim dhe materialiste, me teoria e evolucionit ishte nj mundsi e mikroskopt mrekullueshme pr modern, to. Ishte kjo arsyeja q mikroskopt n ato gjetn veten tek shekullin XIX ishin shum Darvinizmi dhe e primitiv dhe, si shihet n prshtatn teorin me figur, nprmjet tyre qelizat ideologjit e tyre. mund t shiheshin vetm n Prve mohimit t trajt njollash. ekzistencs s Zotit, prej Darvinizmit doli edhe nj pretendim tjetr pr t mbshtetur ideologjit materialiste t shekullit XIX: "Zhvillimi i gjallesave lidhet me luftn e tyre pr mbijetes n natyr. Kt luft e fiton m i forti. I dobti sht i destinuar t humbas e t shkoj drejt zhdukjes." Bashkpunimi i Darvinizmit me ideologjit q kan sjell vuajtje dhe fatkeqsi n bot duket qart n kt pik. arls Darvini
11
HARUN JAHJA
Darvinizmi Social: prshtatja e ligjit t xhungls n sjelljen njerzore

Nj nga pretendimet kryesore t teoris s evolucionit sht bazimi i zhvillimit t gjallesave n "luftn pr mbijetes" n natyr. Sipas Darvinit, n natyr bhet nj luft e pamshirshme pr mbijetes, nj konflikt i pashuar n jet t jetve. I forti gjithmon e mposht t dobtin dhe kjo bn t mundur zhvillimin. Nntitulli i librit "Origjina e llojeve" e prmblidhte kt pikpamje: "Origjina e qenieve t gjalla nprmjet seleksionimit natyror ose ruajtjes s racave t favorizuara n luftn pr mbijetes". Burimi i frymzimit t Darvinit n lidhje me kt shtje ishte libri i ekonomistit anglez Tomas Malthus, "Es mbi parimin e popullsis". Ky libr tregonte se nj e ardhme e zymt e priste njerzimin. Malthusi kishte llogaritur se po t mos ndrhyhej, popullsia njerzore do t shtohej me nj shpejtsi t llahtarshme. Shifrat do t dyfishoheshin do 25 vjet, por burimet ushqimore nuk do shtoheshin kurrsesi n t njjtn mas. Po t ndodhte kjo, njerzimi do t gjendej prpara rrezikut t prhershm t uris. Forcat q do ta mbanin popullsin nn kontroll ishin fatkeqsit si luftrat, zia e buks, smundjet etj. Shkurt, q t jetonin disa njerz duhej t vdisnin disa t tjer. Ekzistenc do t thoshte "luft e prhershme". Darvini pohon se ishte pikrisht libri i Malthusit q e bri t mendonte pr luftn pr ekzistenc: N tetor, 1838, d.m.th. 15 muaj pasi kisha filluar krkimet e mia sistematike, rastisi t lexoja pr zbavitje librin e Malthusit mbi popullsin dhe meq isha prgatitur mir pr t vlersuar luftn pr ekzistenc q vazhdon kudo n saje t vzhgimeve t gjata e t vazhdueshme t zakoneve t kafshve dhe bimve, menjher m shkoi n mendje q n kto rrethana, prirja sht q llojet e favorizuara do t ruheshin, kurse ato t pafavorizuara do t zhdukeshin. Rezultati i ksaj do t ishte formimi i qenieve t reja. M n fund kisha
12
HARUN JAHJA
nj teori me t ciln t punoja.2 N shekullin XIX, idet e Malthusit ishin prqafuar nga nj publik i gjer. Intelektualt evropian t shtresave t larta i prkrahnin idet e Malthusit. Rndsia q Evropa e shekullit XIX i dha ideve t Malthusit mbi popullsin duket qart n artikullin "Baza shkencore e programit nazist:Pastrimi i Racs": N fillim t gjysms s par t shekullit XIX, kudo n Evrop, pjestar t klasave sunduese mblidheshin pr t diskutuar tok "problemin e popullsis" t sapozbuluar e pr t gjetur mnyra pr zbatimin e urdhrit malthusian, pr t rritur vdekshmrin e t varfrve: "N vend q tu rekomandojm pastrtin t varfrve, ne duhet t nxisim zakonet e kundrta. N qytetet tona ne duhet ti bjm rrugt m t ngushta, ti mbushim shtpit me m shum njerz e t ndjellim kthimin e murtajs. Duhet ti ndrtojm fshatrat tona pran pellgjeve me uj t ndenjur e veanrisht t nxisim popullimin e vendeve moalore e t dmshme pr shndetin"... E kshtu me radh...3 Si rezultat i ksaj politike mizore, i forti do t mundte t dobtin n luftn pr mbijetes dhe, n kt mnyr, popullsia q shtohej me ritme t shpejta do t arrinte nj ekuilibr t pranueshm. N Anglin e shekullit XIX, programi "Shtypni t varfrit" u vu n zbatim me t vrtet. U krijua nj sistem industrial, ku fmijt tetnnt vjear detyroheshin t punonin 16 or n dit n minierat e qymyrit e ku mijra vdisnin nga kushtet e kqija. "Lufta teorike pr mbijetes" q pr teorin e Malthusit ishte e domosdoshme, detyroi miliona t varfr n Angli ti nnshtroheshin nj jete t mbushur me vuajtje. Darvini, nn ndikimin e Malthusit, e vuri n zbatim kt pikpamje n t gjith natyrn dhe propozoi q kjo luft, e cila n fakt ekzistonte, do t fitohej nga m i forti e m i zoti (d.m.th. ai q prshtatej m mir). Ky pretendim i Darvinit prfshinte t gjith botn bimore, shtazore e njerzore. Ai gjithashtu theksoi se kjo luft pr
13
HARUN JAHJA
mbijetes ishte nj ligj i prhershm e i pandryshueshm i natyrs. Duke mohuar krijimin, ai po ftonte njerzit ti braktisnin besimet e tyre fetare e n kt mnyr vinte n shnjestr t gjitha parimet etike q mund t prbnin penges pr mizorin e ksaj "lufte pr mbijetes". Pr kt arsye, teoria e Darvinit, gjeti mbshtetjen e paris s vendit, qysh nga momenti i par, n fillim n Angli e m von n tr perndimin. Imperialistt, kapitalistt dhe materialistt e tjer, t cilt e mirpritn kt teori q ofronte nj justifikim shkencor pr sistemin politik e shoqror q kishin krijuar, nuk vonuan ta prqafonin. Brenda nj kohe t shkurtr, teoria e evolucionit u kthye n kriterin kryesor t vlersimit n do sfer q ishte me interes pr shoqrit njerzore, nga sociologjia te historia, nga psikologjia te politika. N do sfer, ideja baz ishte motoja e "lufts pr mbijetes" dhe e "mbijetess s m t fortit" dhe partit politike, kombet, administratat, firmat tregtare dhe individt filluan t jetonin me frymn e ktyre motove. Pr shkak se ideologjit sunduese n shoqri kishin gjetur veten te Darvinizmi, propaganda darviniste nisi t bhej n do fush, nga arsimi tek arti, nga politika te historia. U bn prpjekje pr t vendosur lidhje mes t gjitha fushave dhe Darvinizmit e t hidhej drit mbi to nga nj pikpamje darviniste. Si rezultat i ksaj, edhe pse njerzit mund t mos e njihnin Darvinizmin, filluan t formoheshin prototipa t shoqris q jetonin jetn e parashikuar nga Darvinizmi. Vet Darvini sugjeroi q pikpamjet e tij t bazuara n evolucion, t zbatoheshin te t kuptuarit etik dhe shkencat shoqrore. N nj letr drejtuar H. Thiel ai shkruan n vitin 1869: Do ta besosh leht se sa interes kam tek shoh q pr shtjet morale dhe shoqrore ju prdorni pikpamje t njjta me ato q kam prdorur un n lidhje me modifikimin e qenieve t gjalla. Sm kishte shkuar mendja kurr m par se pikpamjet e mia mund t shtriheshin n fusha kaq t ndryshme e kaq t rndsishme.4
14
HARUN JAHJA
Me luftn n natyr q pranohej se ekzistonte edhe n natyrn njerzore, konfliktet n emr t racizmit, fashizmit, komunizmit e imperializmit dhe prpjekjet e popujve t fuqishm pr t shtypur popuj m t dobt kishin veshur tani petkun e shkencs. Tashm ishte br e pamundur t kritikoheshin apo t pengoheshin ata q kryenin masakra barbare dhe i nxisnin popujt kundr njri-tjetrit, ata q i prbuznin t tjert pr shkak t racs s tyre, ata q i mbyllnin bizneset e vogla n emr t konkurrencs, apo ata q refuzonin tu zgjasnin dorn pr ndihm t varfrve. Arsyeja ishte se ata po vepronin n prputhje me nj ligj "shkencor" t natyrs. Ky shpjegim i ri shkencor u b i njohur si "Darvinizmi Social". Nj nga shkenctart m t rndsishm evolucionist t kohve tona, paleontologu amerikan Stefn Xhej Gould (Stephen Jay Gould) e pranon t vrtetn duke shkruar se pas botimit t librit "Origjina e llojeve" n vitin 1859, "argumentet e mvonshme pro skllavris, kolonializmit, dallimeve raciale, lufts s klasave dhe rolit t seksit do t anin prpara kryesisht nn flamurin e shkencs".5 Nj pik krkon vmendje t veant: T gjitha periudhat e historis s njerzimit kan njohur luftra, armiqsi, mizori, racizm e konflikte, por asnjher nuk ka mungur nj besim hyjnor q i msonte njerzit se ajo q po bnin ishte e gabuar dhe q i thrriste n paqe, drejtsi e qetsi. Pr shkak se njerzit e njihnin kt fe hyjnore, t paktn e dinin mir se ajo q po bnin kur prdornin dhunn, ishte e gabuar, por qysh prej shekullit XIX, Darvinizmi tregoi q lufta pr prfitim dhe padrejtsi e kishte nj far justifikimi shkencor dhe sipas tij q t gjitha kto ishin pjes e natyrs njerzore. Ai tregoi q njeriu trashgonte prirje pr vepra mizore e agresivitet nga paraardhsit e tij dhe se, ashtu si mbijetonte kafsha m e fort e m agresive, t njjtat ligje vlenin edhe pr njeriun. Nn ndikimin e ktij arsyetimi, luftrat, vuajtjet dhe masakrat filluan t
15
HARUN JAHJA
shtrihen n nj pjes t madhe t bots. Darvinizmi prkrahte dhe nxiste t gjitha ato lvizje q sillnin dhimbje, gjak dhe shtypje n bot. Ai tregoi se ato jan t arsyeshme dhe t justifikueshme dhe i mbshteti t gjitha zbatimet n praktik. Si rezultat i ksaj mbshtetjeje pseudoshkencore, t gjitha kto ideologji t rrezikshme u prforcuan m shum dhe u bn shkas q shekulli XX t quhej "epoka e vuajtjeve". N librin e tij "Darvini, Marksi, Vagneri", profesori i historis, Zhak Barzy (Jacques Barzun), analizon shkaqet shkencore, sociologjike dhe kulturore t rnies s tmerrshme morale n botn moderne. Kto komente nga libri i Barzys jan mbreslnse po t nisemi nga ndikimi i Darvinizmit n bot: N do vend evropian nga viti 1870 deri 1914 ekzistonte nj parti lufte q krkonte armatime, nj parti individualiste q krkonte konkurrenc t pamshirshme, nj parti imperialiste q krkonte t kishte dor t lir
Shtypje n t gjith botn Bashk me Darvinizmin u pranua edhe gnjeshtra se konflikti dhe lufta jan n natyrn e njeriut. Si rezultat i trisht i ksaj, n shum vende t bots luftrat, vrasjet e barbarizmi, u mbshtolln me nj petk pseudoshkencor dhe shekulli XX u kthye n nj shekull vuajtjesh e mizorish ku sekziston mshira.
16
HARUN JAHJA
me popujt e prapambetur, nj parti socialiste q krkonte marrjen e pushtetit, si dhe nj parti raciste q krkonte t bheshin spastrime t brendshme kundr t huajve - q t gjitha, kur thirrjet pr ndihm drejtuar lakmis dhe lavdis dshtuan, ose edhe m par, thirrn pr ndihm Spenserin dhe Darvinin, d.m.th mishrimin e shkencs Raca ishte biologjike, ishte sociologjike, ishte darviniste.6
Bilanci i dhim bshm Sipas Darvinizmit Social, t dobtit, t varfrit, t smurt e t prapambeturit duhet t eliminohen e t shfarosen pa pikn e mshirs. Kta njerz besojn se kjo sht e domosdoshme pr evoluimin e njerzimit. Nj nga arsyet pse n shekullin XX nuk u erdhi asnj prgjigje thirrjeve t miliona njerzve pr ndihm, nga Bosnja n Etiopi, ishte kjo ideologji q iu imponua shoqrive pa mshir.
HARUN JAHJA
N shekullin XIX, kur Darvini doli me pretendimin se gjallesat nuk ishin krijuar, se ato ishin shfaqur rastsisht dhe se njeriu kishte nj paraardhs t prbashkt me kafsht dhe ishte organizmi m i zhvilluar si rezultat i rastsis, shumica e njerzve as q mund ta imagjinonin se cilat do ishin pasojat e ktij pretendimi, por n shekullin XX rezultati prfundimtar i pretendimit ishte prjetuar n mnyr t tmerrshme. Ata q e shihnin njeriun si kafsh t zhvilluar, nuk ngurronin t shtypnin t vegjlit, t gjenin nj mnyr pr t zhdukur t smurt e t dobtit dhe t kryenin masakra pr t hequr qafe racat q ata i shihnin si t ndryshme dhe inferiore. E gjitha kjo ndodhte pr arsye se teoria e tyre, nn maskn e shkencs, predikonte se ky ishte "ligji i natyrs". Fatkeqsit e Darvinizmi nisn n kt mnyr e u prhapn me shpejtsi n t gjith botn. N shekullin XIX, deri para se materializmi dhe ateizmi t fuqizoheshin nprmjet prkrahjes s Darvinizmit, pjesa m e madhe e njerzve besonte se Zoti i krijoi t gjitha gjallesat dhe se njeriu, ndryshe nga qeniet e tjera t gjalla, zotronte mendjen q e dallonte prej tyre. Pavarsisht nga raca apo populli, njerzit konsideroheshin si shrbtor t krijuar prej Zotit. Mungesa e fes, gjithsesi, e shkaktuar dhe e prforcuar nga Darvinizmi, bri t lindin grupe shoqrore me nj kndvshtrim konkurrues dhe t pamshirshm pr botn, q nuk i jepnin kurrfar rndsie moralit dhe q i shihnin njerzit si kafsh t zhvilluara. Njerzit q mohonin se kishin ndonj prgjegjsi para Zotit bn t lindte nj kultur ku do lloj egoizmi justifikohej. Prej ksaj kulture lindn shum "izma" (fjalt q mbarojn me izm, p.sh. Darvinizm, kapitalizm etj.) dhe secili prej tyre u kthye n fatkeqsi, me plot kuptimin e fjals, pr njerzimin. N faqet q vijojn, do t shqyrtojm ideologjit n fjal, lidhjen e ngusht midis ktyre ideologjive dhe Darvinizmit, si dhe fatkeqsit q kjo lidhje i shkaktoi njerzimit.
18
Racizmi dhe kolonializmi i Darvinit
iku i ngusht i Darvinit, profesor Adam Sedgwick, ishte nj nga ata q parashikoi se far rreziqesh do t sillte n t ardhmen teoria e evolucionit. Pasi e lexoi dhe e rilexoi librin "Origjina e llojeve", ai deklaroi se "nse ky libr do t pranohej n mas t gjer, do t sillte me vete nj brutalitet q nuk ishte par kurr m par.7 Dhe vrtet, koha tregoi q Sedgwick kishte pasur t drejt. Shekulli XX ka hyr n histori si nj epok e zez, n t ciln njerzit prjetuan masakra e spastrime vetm pr shkak t racs apo prejardhjes. Sigurisht q ka pasur diskriminim dhe spastrime pr t njjtat shkaqe gjat gjith historis s njerzimit edhe shum koh para se t dilte n sken Darvini, por Darvinizmi i dha ktij diskriminimi nj respektueshmri t rreme shkencore dhe nj ligjshmri t pamerituar.
"Ruajtja e racave t favorizuara"

Shumica e darvinistve t kohs son pretendojn q Darvini ska qen kurr racist, por ata i komentojn idet e Darvinit si u intereson pr t mbrojtur pikpamjet e tyre. Ata pretendojn se shprehja "Nga ruajtja e racave t favorizuara", e cila gjendet si nntitull i titullit "Origjina e llojeve" t librit t Darvinit, vlen vetm pr kafsht. Megjithat, ajo ka harrojn ata q shprehin kt pretendim jan thniet e vet Darvinit pr racat njerzore n librin e tij. Sipas pikpamjeve t paraqitura nga Darvini n kt libr, racat njerzore prfaqsojn nivele t ndryshme
19
HARUN JAHJA
evoluimi dhe disa raca kan evoluar e prparuar m shum se t tjerat. Disa prej tyre, n fakt, jan pak a shum n t njjtin nivel me majmunt. Darvini pretendonte se "lufta pr mbijetes" sht e vlefshme edhe pr racat njerzore. "Racat e favorizuara" doln fitimtare nga kjo betej. Sipas Darvinit, raca e favorizuar ishin t bardht e Evrops. Sa pr racat aziatike dhe afrikane, ata kishin mbetur mbrapa n luftn pr mbijetes. Darvini shkonte edhe m tej: kto raca shum shpejt do ta humbisnin prfundimisht luftn mbarbotrore pr mbijetes e do t zhdukeshin. N nj t ardhme jo shum t largt, po ta masim me shekuj, racat e qytetruara t njeriut do ti shfarosin dhe do ti zvendsojn racat e egra (primitive) kudo n bot. N t njjtn koh, majmunt antropomorf do t jen shfarosur pa dyshim. Hendeku midis njeriut dhe aleatve t tij m t afrt do t zgjerohet, sepse do t ndaj njeriun e nj stadi edhe m t qytetruar se kaukaziani nga nj majmun i nj niveli t ult sa babuni, n vend q t jet si tani mes zezakut apo australianit dhe gorills.8 Prsri, n nj pjes tjetr t librit "Origjina e llojeve", Darvini del me pretendimin se sht e domosdoshme q racat inferiore t zhduken dhe se ssht nevoja q popujt e zhvilluar t prpiqen ti mbrojn e ti mbajn gjall ato. Ai e ka krahasuar kt situat me njerzit q rrisin kafsh pr mbarshtim: Te njerzit e egr, t dobtit n trup dhe mendje eliminohen shpejt; kurse ata q mbijetojn, n prgjithsi, gzojn shndet t plot. Ne, njerzit e qytetruar, nga ana tjetr, bjm t pamundurn t kontrollojm procesin e eliminimit; ne ndrtojm spitale pr t mendurit, memect dhe t smurt, ne vendosim ligje t kota, ndrsa mjekt tan prdorin gjith zotsin q kan pr t shptuar jetn e donjerit deri n momentin e fundit. Kemi arsye t besojm se vaksinimi ka shptuar mijra, t cilt pr shkak t
20
HARUN JAHJA
organizmit t dobt do ti dorzoheshin lis s dhenve. Si rrjedhim, pjestart e dobt t shoqrive t qytetruara shtojn llojin e tyre. dokush q sht marr me rritjen e kafshve shtpiake sdo ta vinte n dyshim q kjo do t jet mjaft e dmshme pr racn njerzore.9 Si e pam, n librin e tij "Origjina e llojeve" Darvini i vendoste aborigjent (banort autentik t Australis) dhe zezakt n t njjtin nivel me gorillat dhe deklaron se kto raca do t zhduken. Sa pr racat e tjera q ai i shihte si "inferiore", ai ishte i mendimit se ishte e domosdoshme ti pengonte t shumoheshin n mnyr q t shkonin drejt shfarosjes. Kshtu, gjurmt e racizmit dhe diskriminimit q i hasim edhe sot e ksaj dite u miratuan e u justifikuan shkencrisht n kt mnyr nga Darvini. Ndrsa detyra q i kishte rn pr pjes "njeriut t qytetruar", sipas ides raciste t Darvinit, ishte q t prshpejtonte kt periudh evolucioni, si do ta shohim m hollsisht n faqet q vijojn. N kt situat nuk kishte kundrshtime, nga pikpamja "shkencore", q me kto raca, t cilat gjithsesi do t zhdukeshin, t mbarohej pun sa m shpejt. Aspekti racist i Darvinit e tregoi ndikimin e tij n shum shkrime e vzhgime t tij. Pr shembull, ai i shprehu hapur paragjykimet e tij raciste, kur prshkruante vendasit e Toks s Zjarrt (Tierra del Fuego), t cilt i pa gjat nj udhtimi t gjat q nisi n vitin 1871. Ai i prshkroi vendasit si krijesa "krejt lakuriqe, t llangosura me bojra, q han far t gjejn tamam si kafsht e egra, t pakontrolluara, mizore ndaj t gjith atyre q sbnin pjes n fisin e tyre, q gjenin knaqsi kur torturonin armiqt, q ofronin kurbane t prgjakshme, q vrisnin fmijt e tyre, q keqtrajtonin grat, q ishin t mbushur me bestytni t kota..." Kurse studiuesi W. P. Snou, q i kishte prshkuar t njjtat vise 10 vjet m par, paraqet nj panoram krejt t ndryshme
21
HARUN JAHJA
nga ajo e Darvinit. Sipas Snout, banort e Toks s Zjarrit ishin "njerz t pashm e t fort, ishin shum t dhn pas fmijve t tyre, disa prej veglave t tyre tregonin mjeshtri e origjinalitet, njihnin nj far t drejte pr pronn, si dhe pranonin autoritetin e disa prej grave m t moshuara".10 Si shihet nga kta shembuj, Darvini ishte nj racist i vrtet. N fakt, sipas fjalve t autorit t librit "far ka thn n t vrtet Darvini", Beniamin Farrington, Darvini ka br shum komente n lidhje me "dallimet m t mdha mes njerzve t racave t ndryshme" n librin e tij "Prejardhja e Njeriut".11 Pr m tepr, mohimi i ekzistencs s Zotit nga teoria e Darvinit ishte shkaku q i shtyu njerzit t mos besonin se njeriu sht i krijuar prej Zotit dhe se t gjith njerzit jan krijuar t barabart. Ky ishte nj nga faktort q fshihej pas shtimit t racizmit dhe shpejtimit t pranimit t tij n bot. Shkenctari amerikan Xhejms Ferguson (James Ferguson) shpjegon lidhjen e ngusht midis mohimit t krijimit dhe shtimit t racizmit n kt mnyr: Antropologjia e re u shndrrua shum shpejt n sfond teorik midis dy shkollave t kundrta filozofike pr origjinn e njeriut. M e vjetra dhe m e formuara prej tyre ishte "monogjenizmi", besimi se gjith njerzimi, pa marr parasysh ngjyrn apo tiparet e tjera, rridhte direkt nga Adami dhe nga akti i vetm origjinal i krijimit nga Zoti. Monogjenizmi u shpall nga kisha e u pranua gjersisht deri n shekullin XVIII, kur kundrshtimi i autoritetit teologjik filloi t nxiste teorin rivale t "poligjenizmit", (teoria e evolucionit) sipas s cils bashksi t ndryshme racore kishin origjina t ndryshme.12 Antropologu indian Lalita Vidjarthi shpjegon se si teoria e evolucionit t Darvinit bri q racizmi t pranohej nga shkencat shoqrore: Teoria e tij (Darvinit) pr mbijetesn e atij q
22
HARUN JAHJA
prshtatet m mir u prit krahhapur prej shkenctarve shoqror t asaj kohe dhe ata besonin se njerzimi kishte arritur nivele t ndryshme evolucioni, duke arritur kulmin me qytetrimin e njeriut t bardh. Nga gjysma e dyt e shek. XIX, racizmi ishte pranuar si fakt nga pjesa m e madhe e shkenctarve perndimor.13 Pr sa u prket darvinistve q erdhn pas Darvinit, ata nisn nj luft t madhe pr t vrtetuar pikpamjet e tij raciste. N emr t asaj q po bnin, ata nuk kishin skrupuj kur vinte puna te mosprputhjet dhe t pavrtetat e shumta shkencore. Ata mendonin se po ti vrtetonin ato, do t provonin shkencrisht superioritetin e tyre dhe "t drejtn" pr t shtypur, kolonizuar e, po t ishte nevoja, edhe shfarosur racat e tjera. N kapitullin e tret t librit t tij "The Mismeasure of Man", Stefn Jej Gould (Stephen Jay Gould) vuri n dukje se disa antropolog nuk i kan kursyer edhe falsifikimet pr t vrtetuar "superioritetin" e racs s bardh. Sipas Gould, metodat q ata prdorn m shum ishte falsifikimi i prmasave t trurit t kafkave t fosilizuara q gjenin. Ai prmend n librin e tij se, duke menduar q madhsia e trurit kishte t bnte me inteligjencn, shum antropolog e zmadhuan qllimisht
Oqeani Atlantik i Jugut
Oqeani Jugor
Udhtimet q ndrmori Darvini nxorn n pah ann e tij raciste. Pr shembull, Darvini e konsideronte termin "kafsh t egra" si t prshtatshm pr ato fise, kulturn dhe aftsit e t cilave i kishin vlersuar studiues t tjer.
23
HARUN JAHJA
madhsin e kafkave kaukaziane (t bardht) dhe e zvogluan madhsin e kafkave t zezakve dhe indianve.14 N librin e tij "Ever Since Darvin", Gould shpjegon pretendimet e pabesueshme q morn prsipr darvinistt pr t demonstruar se disa raca ishin inferiore. Haeckel dhe kolegt e tij prdorn teorin e prsritjes pr t vrtetuar superioritetin racor t t bardhve t Evrops Veriore. Ata rrmuan fakte nga anatomia dhe sjellja njerzore, duke shfrytzuar far t gjenin nga trut deri te krthiza. Herbert Spenser ka shkruar se "tiparet intelektuale t t paqytetruarve jan tipare q hasen te fmijt e t qytetruarve". Karl Vogt e theksoi kt edhe m shum n vitin 1864: "Zezaku i rritur, pr sa u prket aftsive t tij intelektuale, ka natyrn e fmijs Disa fise kan themeluar shtete, q kan nj organizim t veant, por, pr sa i prket pjess tjetr q mbetet, mund t themi pa frik se e gjith raca, nuk ka kryer ndonj gj q ti shrbej prparimit t njerzimit apo q tia vlej t ruhet, as n t shkuarn e as n t tashmen.15 Edhe anatomisti francez, mjeku Etienne Serres mbronte iden se meshkujt zezak jan primitiv, sepse krthiza e tyre ndodhej m posht se te t tjert. Bashkkohsi i Darvinit, evolucionisti Havelock Ellis, mbshteste dallimin midis racave superiore dhe inferiore me nj shpjegim t ashtuquajtur "shkencor", duke thn: Fmijt e shum racave afrikane sht e vshtir, pr t mos thn e pamundur, t jen m pak inteligjent se fmijt evropian, por ndrkoh q afrikani bhet budalla e i trash kur rritet dhe e gjith jeta e tij shoqrore bie n nj gjendje rutine t pandryshueshme, evropiani nuk e humbet gjallrin e fmijris.16 Antropologu darvinist francez Vacher de Lapouge
24
HARUN JAHJA
sugjeroi n veprn e tij t titulluar "Race et Milin Social Essais dAnthroposociologie" (Paris 1909) se klasat jo t bardha ishin pasardhset e njerzve t egr q nuk kishin msuar t bheshin t qytetruar, ose thne ndryshe, ishin prfaqsuesit e degjeneruar t klasave me gjak t przier. Ai nxori disa rezultate duke matur kafkat nga shtresat e larta e t ulta t Parisit n varreza. Sipas rezultateve t tij, n varsi t kafkave, disa njerz ishin t prirur pr t qen t pasur, me besim te vetja dhe t lir, kurse t tjert konservator, t knaqur me pak e t pajisur me t gjitha cilsit e nj shrbtori t mir. Shtresat ishin produkt i przgjedhjes shoqrore, shtresat e larta t shoqris shkonin me racat superiore, pasuria ishte n raport me prmasn e kafks. Lapouge m von bri nj parashikim: "Kam mendimin se n vitet q do t vijn njerzit do t vrasin njri-tjetrin, sepse kokat e tyre jan t rrumbullakta ose me maj."17 Ky parashikim doli i vrtet, si do ta shohim hollsisht n faqet e tjera t ktij libri, dhe shekulli XX ka par shum masakra t kryera pr arsye racizmi! Por nuk ishin vetm antropologt. Edhe entomologt (studiuesit e insekteve) hipn n makinn raciste q Darvinizmi kishte vn n lvizje me pretendime t pabesueshme. Pr shembull, n vitin 1861, nj entomolog anglez, pasi mblodhi morra q jetonin n trupat e njerzve n vende t ndryshme t bots, arriti n prfundimin, se morrat e nj race nuk mund t jetonin n trupat e nj race tjetr, gj q po t shihet nga niveli i sotm shkencor, sht dika tepr qesharake.18 Kur edhe njerzit me status shkenctari bnin deklarata t tilla, nuk ishte pr tu habitur q disa racist dogmatik prdornin sllogane absurde si: "Edhe morrat e zezakve jan zezak." Shkurtimisht, aspekti racist i teoris s Darvinit gjeti terren pjellor n gjysmn e dyt t shekullit XIX. Kjo ndodhi pr arsye se n at koh "njeriu i bardh" evropian ishte n pritje t nj teorie t till pr t
25
HARUN JAHJA
justifikuar krimet e veta.
Kolonializmi britanik dhe Darvinizmi

Vendi q ka prfituar m shum nga pikpamjet raciste t Darvinit ishte toka e vet Darvinit, Britania. N vitet kur Darvini nxori teorin e tij, Britania e Madhe ishte n pozitn e themelueses s perandoris koloniale numr nj n bot. T gjitha burimet natyrore t nj zone q shtrihej nga India deri n Amerikn Latine shfrytzoheshin prej Perandoris Britanike. "Njeriu i bardh" po e plakiste botn pr interesat e veta. Por sigurisht, duke filluar q nga Britania e Madhe, asnj vend kolonizues nuk donte t shihej si "plakits" e t hynte n histori si i till. Pr kt arsye, ata krkonin nj shpjegim pr t justifikuar at q po bnin. Nj shpjegim i till mund t ishte prshkrimi i popujve t kolonizuar si "popuj primitiv" ose "qenie t gjalla shtazore". N kt mnyr, ata q ishin masakruar dhe i ishin nnshtruar nj trajtimi njerzor, do t mund t shiheshin jo si qenie njerzore, por si krijesa gjysmnjerigjysmkafsh dhe ather keqtrajtimi i tyre nuk do t konsiderohej krim. N fakt, ky hulumtim nuk ishte i ri: prhapja e par e kolonializmit n bot shkon deri n shekullin XV dhe XVI. Pretendimet se disa raca kishin tipare kafshsh u paraqitn pr her t par nga Kristofor Kolombi n udhtimin e tij n Amerik. Sipas ktyre pretendimeve, amerikant vendas (indiant e Ameriks) nuk ishin qenie njerzore, por nj specie kafshe e zhvilluar. Pr kt arsye, ata mund t viheshin n shrbim t kolonizatorve spanjoll. Pavarsisht se n filmat rreth zbulimit t Ameriks, Kolombi prshkruhet sikur ka mbajtur qndrim human e t ngroht me vendasit, e vrteta sht se Kolombi nuk i konsideronte vendasit qenie njerzore.19 Kristofor Kolombi ishte i pari q ndezi nj masakr t madhe. Ai krijoi kolonit spanjolle n vendet q
26
HARUN JAHJA
zbuloi, skllavroi vendasit dhe ishte prgjegjs pr fillimin e tregtis s skllevrve. "Pushtuesit" spanjoll e pan politikn e shtypjes dhe shfrytzimit q ndoqi Kolombi dhe e vazhduan at m tej. Masakrat e kryera arritn prmasa t pabesueshme. Pr shembull, popullsia e nj ishulli numronte 200.000 banor kur mbrriti pr her t par Kolombi; 20 vjet m von kishin mbetur vetm 50.000, ndrsa n vitin 1540 vetm nj mij njerz. Kur m i famshmi i pushtuesve spanjoll, Kortes, shkeli pr her t par n Meksik n shkurt 1519, e gjith popullsia vendase numronte rreth 25 milion, por n vitin 1605 kjo shifr kishte rn n 1 milion. N ishullin e Hispaniols, popullsia, q kishte qen 7-8 milion n 1492, ra n 4 milion n vitin 1496 dhe n vetm 125 vet n vitin 1570. Sipas shifrave t historianve, n m pak se nj shekull pasi Kolombi shkeli pr her t par n kontinent, 95 milion vendas u masakruan prej kolonizatorve. Kur Kolombi zbuloi Amerikn, 30 milion vendas popullonin kontinentin. Si rezultat i masakrave q nga ajo koh e deri tani, kan mbetur m pak se 2 milion vendas. Arsyeja q kto masakra arritn prmasa t tilla t pamshirshme ishte fakti q popullsia indigjene nuk konsiderohej qenie njerzore por kafsh. Por kto pretendime t kolonizatorve nuk fituan shum prkrahs. N at koh n Evrop, fakti q t gjith njerzit jan krijuar t barabart nga Zoti dhe se t gjith rrjedhin nga nj paraardhs, Adami, ishte pranuar kaq gjersisht, saq Kisha Katolike n veanti mbajti qndrim kundr ktyre pushtimeve plakitse. Nj nga shembujt m t njohur pr kt sht prgjigja e dhn nga ipeshkvi i Kiapas, Bartolome de las Kasas, i cili mbrriti n Botn e Re s bashku me Kolombin dhe deklaroi se vendasit ishin "qenie njerzore", si prgjigje ndaj pretendimit t kolonizatorve q vendasit ishin "nj lloj kafshe". Papa Pali III mallkoi trajtimin shtazarak t vendasve n nj qarkore papale t vitit 1537 dhe deklaroi se vendasit ishin qenie njerzore, me aftsi t
27
HARUN JAHJA
plota pr besim.20 Por n shek XIX, situata ndryshoi. Bashk me prhapjen e filozofis materialiste dhe me largimin e shoqrive nga feja, e vrteta q qeniet njerzore ishin krijuar nga Zoti filloi t mohohej. Kjo, ashtu si u trajtua edhe m lart, shnoi n t njjtn koh lindjen e racizmit. Me lindjen e filozofis materialiste-darviniste n shekullin XIX, racizmi u fuqizua edhe m shum dhe kjo krijoi nj mbshtetje t fuqishme pr sistemin imperialist t Evrops. James Joll, i cili ka punuar pr vite t tra si profesor historie n universitete t tilla si Oksfordi, Stenfordi dhe Harvardi, n librin e tij t historis "Evropa q nga viti 1870", i cili edhe sot e ksaj dite prdoret si tekst shkollor npr universitete, prshkruan lidhjen ideologjike midis Darvinizmit, imperializmit dhe racizmit. Grupet m t thella t ideve q frymzonin konceptin e imperializmit ishin ato q mund t klasifikohen n vija t trasha si "Darvinizmi Social" dhe q i shihnin marrdhniet mes shteteve si luft t prhershme pr mbijetes, n t ciln disa raca konsideroheshin
Masakra kundr amerikanve vendas Me zbulimin e Ameriks nga Kristofor Kolombi filloi nj masakr e tmerrshme kundr amerikanve vendas.
HARUN JAHJA
"superiore" ndaj t tjerave n nj proces evolutiv, ku m t fortit i duhej t tregonte veten vashdimisht. Dy librat e Darvinit, "Origjina e llojeve", botuar n vitin 1859 dhe "Prejardhja e njeriut", q pasoi n vitin 1871, ndezn polemika q prekn shum deg t mendimit evropian Idet e Darvinit dhe t disa bashkkohsve t tij, si p.sh. filozofi anglez Herbert Spenser, u zbatuan me shpejtsi pr shtje q skishin t bnin me ato shkencore. Thelbi i Darvinizmit q dukej m i zbatueshm n zhvillimin e shoqris ishte besimi se mbipopullimi jasht mundsive bnte t domosdoshme nj luft t vazhdueshme pr mbijetes, t ciln e fitonte m i forti ose ai q prshtatej m mir. Kjo bri q disa mendimtar social ta kishin t leht ti jepnin nj prmbajtje morale nocionit t m t fortit (ligjit t xhungls), kshtu q speciet apo racat q mbijetonin ishin ato q kishin t drejtn morale pr kt. Doktrina e seleksionimit natyror mund t lidhej fare leht me nj tjetr zinxhir mendimi, t krijuar nga shkrimtari francez, konti Joseph-Arthur Gobineau, i cili botoi nj "Es mbi pabarazin e racave njerzore" n vitin 1853. Gobienau kmbngulte se faktori m i rndsishm pr zhvillimin ishte raca. Ato raca q mbeteshin superiore ishin pikrisht ato q e mbanin pastrtin e tyre raciale t paprekur. Prej ktyre, sipas Gobineau, ishte raca ariane ajo q kishte mbijetuar m mir. Ishte Houston Stewart Chamberlain q kontribuoi n uarjen e ktyre ideve nj stad m tutje Vet Hitleri e admironte autorin Chamberlain, aq sa i bri nj vizit n shtratin e tij t vdekjes n vitin 1927.21 Si u tregua, ekziston nj zinxhir ideologjik q bn lidhjen midis Darvinit dhe mendimtarve racist, zinxhir ky q arrin deri te Hitleri. Darvinizmi sht baza ideologjike e imperializmit q e mbyti botn n gjak n shek. XIX dhe e nazizmit q bri t njjtn gj n shek. XX. Edhe Britania e Madhe e kohs s Viktorias gjeti t ashtuquajturn "baz shkencore" te Darvinizmi. Britania
29
HARUN JAHJA
e Madhe nxori prfitime t mdha nga kolonializmi dhe nuk kishte arsye pse t mos i shtypte ata q jetonin nn kolonializmin e saj. Nj shembull i politiks s ndyr t imperializmit britanik ishin "Luftrat e Opiumit" kundr Kins. Britania e Madhe filloi t sillte kontraband n Kin opiumin q e kultivonte n Indi qysh nga ereku i par i shekullit XIX. Kjo tregti kontraband e opiumit u rrit me kalimin e kohs pr t zvogluar defiitin n tregtin e jashtme britanike. Futja e drogs n vend ndikoi, gjithashtu, n dobsimin e autoritetit t shtetit kinez mbi territorin e vet. Rrnimi i shoqris shum shpejt arriti prmasa serioze. Ndalimi i opiumit, q qeveria kineze u detyrua t zbatoj pas nj periudhe t gjat mdyshjeje, oi n Luftn e par t Opiumit (18381842). Ska dyshim se kjo luft e oi vendin dalngadal drejt falimentimit. Kina u detyrua ta ul kokn pr shkak t paaftsis s ushtris s saj n do konfrontim me forcat e huaja dhe t pranoj krkesat e tyre gjithmon n rritje. Perndimort dalngadal formuan qendra banimi brenda territorit kinez qysh n vitin 1842. Ata u morn konesione t mdha kinezve, morn me qira fushat e tyre dhe e detyruan vendin t hapej me botn e jashtme n nj mnyr q do tu sillte m shum prfitim atyre vet. Si rezultat i gjith ksaj, varfria n vend, qeveria e pafuqishme, si dhe humbja e ngadalt e territorit kinez uan n shum kryengritje. Ngjarjet n Kin ishin vetm nj nga pasojat e politiks britanike. Gjat gjith shekullit XIX, shtypja dhe prmasat e dhimbshme t imperializmit britanik u prjetuan n vende t tilla si Afrika e Jugut, India dhe Australia. Detyra pr justifikimin e ktij sistemi shtyps t Britanis dhe pr t treguar se britanikt kishin t drejt, u takoi sociologve dhe shkenctarve t ndryshm britanik. arls Darvini ishte m i rndsishmi dhe m efikasi nga t gjith. Ishte Darvini ai q deklaroi se gjat gjith evolucionit ka pasur "raca superiore", si "raca e
30
HARUN JAHJA
bardh" dhe se shtypja e t tjerve nga t bardht ishte "ligj i natyrs". Pr shkak t justifikimit q ofroi Darvini pr racizmin kolonialist, shkenctari i famshm, Kenneth J. Hs,
Falsifikimi i njeriut t Piltdaunit

j nga treguesit m interesant t frymzimit q i ofroi teoria e evolucionit imperializmit britanik, ishte skandali i njeriut t Piltdaunit. N vitin 1912, nj kafk e uditshme u gjend n Piltdaun, Angli. Charles Dawson, shkenctari q zbuloi kafkn bashk me ekipin e tij, deklaruan se ajo i prkiste nj krijese q gjysmnjeri-gjysmmajmun. Artur Keith, nj anatomist i famshm evolucionist, e verifikoi fosilin dhe i konfirmoi rezultatet. Megjithat, Dawson dhe Keith theksuan nj pik t rndsishme: truri i fosilit kishte madhsin e atij t njeriut t ditve t sotme, por kocka e nofulls kishte tipare t majmunit. Truri i njeriut t Piltdaunit u b krenaria e britanikve. Meq kjo kafk ishte gjetur n Angli, pa tjetr duhej ti prkiste paraardhsve t britanikve. Sipas britanikve, volumi m i madh i trurit tregonte q britanikt kishin evoluar para racave t tjera e, si rrjedhim, ishin superior ndaj tyre. Prandaj edhe zbulimi i njeriut t Piltdaunit shkaktoi nj ngazllim t madh n Angli. Pr gazetat ai ishte kryeartikulli, kurse turmat e njerzve e festonin me gzim kt zbulim. Qeveria britanike, nga ana tjetr, i dha nj titull kalorsie Artur Keithit pr zbulimin e tij t madh. Paleontologu i famshm evolucionist, Don Johanson, prshkruan lidhjen midis fosilit t Piltdaunit dhe imperializmit anglez:
Zbulimi Piltdaunit ishte shum eurocentrik. Nuk kishte siguruar eprsi vetm truri, por edhe vet anglezt kishin siguruar eprsin.* Mirpo frymzimi q u erdhi anglezve nga njeriu i Piltdaunit zgjati deri n vitin 1953, kur shkenctari Kenneth Oakley, q e kontrolloi prsri fosilin me imtsi, zbuloi fallsifikimin m t madh t shekullit XX. Fosili ishte formuar duke i ngjitur nj nofull orangutangu kafks s nj njeriu. *Don Johanson, In Search of Human Origins, 1994 WGBH Educational Foundation
31
HARUN JAHJA
shef i departamentit t gjeografis n Institutin Federal Zviceran t Teknologjis, vet me origjin kineze, e prshkruan Darvinin si "nj shkenctar xhentlmen t epoks viktoriane dhe antar i paris s nj shoqrie q drgoi luftanijet e saj pr t importuar opium me forc n Kin, gjithka n emr t konkurrencs, (n tregtin e lir) dhe mbijetess s m fortit."22
Racizmi dhe Darvinizmi Social n Amerik

Darvinizmi Social siguroi mbshtetje pr racistt dhe imperialistt edhe n vendet e tjera krahas Britanis. Kjo ishte arsyeja q ai u prhap shum shpejt n mbar botn. N krye t atyre q pajtoheshin me kt teori u vu presidenti amerikan Teodor Ruzvelt, i cili ishte prkrahsi dhe zbatuesi kryesor i programit t spastrim etnik t amerikanve vendas nn emrin "zhvendosje e detyruar". N librin "The Winning of the West" (Fitorja e Perndimit), ai parashtroi ideologjin e masakrs, me mendimin se nj luft raciale deri n fund me indiant ishte e pashmangshme.25 Mbshtetjen m t madhe ai e gjente te Darvinizmi, i cili i dha mundsin pr ti prkufizuar vendasit si rac e prapambetur. Si e kishte parashikuar Ruzvelti, asnj nga marrveshjet me amerikant vendas nuk u respektua. Edhe kjo u justifikua me teorin e "racs s prapambetur". N vitin 1871, kongresi nuk i mori parasysh marrveshjet e bra me amerikant vendas dhe vendosi ti degdiste ata n toka djerr ku mund t prisnin ve vdekjen. Nse antart e pals tjetr nuk konsideroheshin qenie njerzore, ather si mund t kishin vler marrveshjet e bra me ta..?! Ruzvelti, gjithashtu, deklaroi se lufta raciale e lartprmendur prfaqsonte arritjen kulminante t prhapjes s popujve anglishtfols (anglo-sakson) n t gjith botn.26 Nj nga prkrahsit m t mdhenj t racizmit anglosakson, evolucionisti amerikan dhe kleriku protestant
32
HARUN JAHJA
Josiah Strong, prdori t njjtn logjik. Dikur ai shkroi kto fjal: Ather bota do t hyj n nj stad tjetr t historis s saj, n konkurrencn prfundimtare mes racave, pr t ciln po strvitet anglo-saksoni. Nse nuk gabohem, kjo rac e fuqishme do ti drejtohet Meksiks, Ameriks Qendrore dhe Jugore, do t hapet npr ishuj e detra, do t kaloj n Afrik e m tutje. A mundet t vr ndonjri n dyshim se rezultati i ksaj konkurrence do t jet "mbijetesa e m t fortit?27 Racistt m kryesor q e prdorn Darvinizmin Social pr t justifikuar veprimet e tyre ishin armiqt e zezakve. Teorit e tyre raciste, q i ndan njerzit n nivele dhe prcaktuan racn e bardh si m superiore dhe racn e zez si m primitive, e prqafuan me entuziazm konceptin e evolucionit.28 Teoricieni racist evolucionist m i shquar, Henry Fairfield Osborn, shkroi n nj artikull me titull "Evolucioni i racave njerzore": "Niveli i inteligjencs s nj zezaku mesatar n mosh madhore sht i ngjashm me at t nj fmije 11 vjear t species Homo Sapiens".29 Duke u nisur nga kjo logjik, zezakt nuk ishin aspak qenie njerzore. Nj tjetr prkrahs i njohur i mendimit racist evolucionist, Carleton Coon, n librin e tij "The Origin of Race" (Prejardhja e racs), botuar m 1962, paraqiti iden se raca e zez dhe e bardh ishin dy specie t ndryshme q ishin shkputur nga njra-tjetra qysh n periudhn e Homo Erectus. Sipas Coon, t bardht kishin evoluar m tej pas ksaj ndarjeje. Prkrahsit e diskriminimit t zezakve e prdorn pr nj koh t gjat kt shpjegim pseudoshkencor. Ekzistenca e nj teorie shkencore mbshtetse shum shpejt e shtoi racizmin n Amerik. W. E. Dubois, i njohur si kundrshtar i diskriminimit racial, pohoi se "problemi i shekullit t njzet sht problemi i ngjyrs". Sipas tij, shfaqja e problemit t racizmit n mas kaq t
33
HARUN JAHJA
gjer n nj vend q krkon t bhet shteti m demokratik n bot dhe q nga disa kndvshtrime e ka arritur nj gj t till, nuk sht m i parndsishmi nga paradokset. Heqja e skllavris nuk ka mjaftuar t vendos nj vllazrim mes zezakve dhe t bardhve. Ai mendonte se diskriminimi zyrtar, i krijuar n nj koh t shkurtr, n kohn ton sht kthyer nga vet fakti n nj situat ligjore, pr t ciln po krkohet ende nj zgjidhje.30 Dalja e ligjeve t para pr diskriminim racial, t njohura si "Ligjet pr Xhim Krou" (Xhim Krou ishte nj nga emrat prbuzs q prdornin t bardht pr zezakt), ndodhi, gjithashtu, n at koh. Pa dyshim q zezakt nuk trajtoheshin si qenie njerzore, por prmoheshin e trajtoheshin me prbuzje kudo: pr m tepr, ky nuk ishte qndrimi i nj numri t vogl individsh racist, por ishte prcaktuar prej shtetit amerikan me ligjet e veta. Menjher pas nxjerrjes s ligjit t par q miratonte veimin racial n stacione treni dhe tramvaje n Tenesi n vitin 1875, t gjitha shtetet e Jugut e zbatuan veimin n stacionet e tyre t trenit. Tabelat ku shkruhej "Vetm pr t bardht" dhe "Pr zezak" vareshin gjithandej. N fakt, t gjitha kto, thjesht synonin ti jepnin statusin zyrtar nj situate q tashm ekzistonte. Martesa ndrmjet racave t ndryshme ishte e ndaluar. Sipas ligjit, veimi ishte i detyrueshm n spitale, burgje dhe varreza. N praktik, kjo prfshinte hotelet, teatrot, bibliotekat,
N librin e tij "Fitorja e Perndimit", presidenti amerikan Teodor T. Ruzvelt krijoi ideologjin e masakrs dhe m von e vuri at n jet.
34
HARUN JAHJA
madje edhe ashensort e kishat. Fusha ku ndjehej m shum veimi ishte shkolla. Kjo ishte metoda q pati efektet m t rnda te zezakt dhe prbnte pengesn m t madhe q i dilte prpara zhvillimit t tyre kulturor. Praktikimi i veimit racial u shoqrua nga nj val dhune. Pati nj ngritje t shpejt n numrin e dnimeve t zezakve pa gjyq t ligjshm. Gjat periudhs 1890-1901, rreth 1300 zezak u dnuan n kt form. Si rrjedhim i ktyre praktikave, zezakt u larguan nga disa shtete. Shum mendime e teori raciste e shoqruan kt
N Amerikn e fundit t shekullit XIX dhe fillimit t shekullit XX, t bardht i trajtonin zezakt shum keq. Ligjet dhe zbatimi i tyre tregonin qart se zezakt nuk konsideroheshin qenie njerzore. Ndrkoh q t bardht jetonin n luks, zezakt trajtoheshin n mnyr njerzore.
35
HARUN JAHJA
periudh. Pa kaluar shum koh, racizmi biologjik amerikan do ta shprehte veten n rezultatet e arritura nga metoda e R. B. Binit pr matjen e kafks dhe nn pretekstin e mbrojtjes s popullit t kontinentit t ri nga nj val emigrimi e pakontrolluar, lindi nj lloj i veant racizmi amerikan. Madison Grant, autor i librit "The passing of the great race" (1916) ka shkruar se przierja e dy racave do ti hapte rrugn ardhjes s nj race akoma m primitive se speciet inferiore dhe ai donte q martesat ndr-raciale t ndaloheshin me ligj.31 Racizmi ekzistonte n Amerik edhe prpara Darvinit, si ekzistonte n t gjith botn, por Darvinizmi u dha mbshtetje t dukshme pikpamjeve dhe politikave raciste n gjysmn e dyt t shekullit XIX. Si e pam n kt kapitull, kur racistt paraqisnin
Shtypja e zezakve Ku Kluks Klani ishte grupi q zhvilloi sulmet m t egra kundr zezakve. Zinxhiri n figurn prbri prdorej pr t lidhur skllevrit zezak me njri-tjetrin.
HARUN JAHJA
pikpamjet e tyre, prdornin si sllogane pretendimet e Darvinizmit. Idet q para Darvinit ishin konsideruar si mizore, tani filluan t pranohen si ligje t natyrs.
Politikat njerzore t racistve darvinist: Shfarosja e aborigjenve

Vendasit e Australis njihen me emrin aborigjen. Kta njerz, q kishin jetuar n kontinent pr mijra vjet, prjetuan nj prej shfarosjeve m mizore t historis me shtrirjen e kolonizatorve evropian n t gjith vendin. Baza ideologjike e ksaj shfarosjeje ishte Darvinizmi. Pikpamjet e ideologve darvinist pr aborigjent krijuan teorin e barbarizmit q vuajtn kta njerz. M 1870, Max Muller, antropolog evolucionist i "London Anthropogical Review", kishte ndar racat njerzore n shtat kategori. Aborigjent klasifikoheshin n fund, ndrsa raca ariane, ajo e evropianve t bardh, ishte vendosur n krye. H. K. Rusden, nj darvinist social i njohur, u shpreh kshtu pr aborigjent m 1876: Mbijetesa e m t fortit do t thot se e drejta sht me m t fortin. Ne, si rrjedhim, prmbushim, pa na vrar ndrgjegja, ligjin e pamshirshm t seleksionimit natyror kur shfarosim racat inferiore australiane dhe maorite dhe prvetsojm pasurin e tyre me gjakftohtsi.32 N vitin 1890 zvendspresidenti i Shoqris Mbretrore t Tasmanis, Xhejms Bernard, shkroi: "Procesi i shfarosjes sht nj aksiom e ligjit t evolucionit dhe seleksionimit natyror." Kshtu, prfundoi ai, skishte arsye t mendohej se "ka pasur ndonj pakujdesi t dnueshme" n vrasjen dhe shpronsimin e australianve aborigjen.33 Si rezultat i ktyre pikpamjeve raciste, mizore dhe t egra, t ushqyera nga Darvini, filloi nj masakr e tmerrshme q synonte shfarosjen e aborigjenve. Kokat aborigjene gozhdoheshin n dyert e stacioneve. Familjeve aborigjene u jepej buk e helmuar. N shum
37
HARUN JAHJA
pjes t Australis, territore banimi aborigjene u zhdukn barbarisht brenda 50 vjetve.34 Politikat q kishin n shnjestr aborigjent nuk prfunduan me masakra. Shum antar t racs trajtoheshin si kafsh eksperimentale. Instituti Smithsonian n Uashington DC mbante eshtrat e 15.000 njerzve t racave t ndryshme. 10.000 aborigjen australian u drguan me anije n Muzeun Britanik me qllim q t shihej nse ishin apo jo "hallka q mungonte" n tranzicionin nga kafsht n qeniet njerzore. Muzeumet nuk ishin t interesuar vetm pr kockat. N t njjtn koh, ata mbanin tru aborigjeni dhe e shisnin me mim t lart. Ka prova, gjithashtu, se aborigjent australian vriteshin pr tu prdorur si kavie. Faktet e mposhtme jan dshmitar t ksaj mizorie: Nj nekrologji n shtratin e vdekjes nga Korah Uills, i cili u b kryetar bashkie i Bouenit, Kuinslend n 1866, prshkruan se si ai vrau dhe preu n copa nj antar t nj fisi vendas n vitin 1865 pr t siguruar nj mostr shkencore. Eduard Ramsei, mbikqyrs i Muzeut Australian n Sidnej q prej 20 vjetsh duke nisur nga viti 1874, ishte i przier keqas n kt pun. Ai botoi nj broshur q i prfshinte aborigjent nn emrtimin "kafsh australiane". Ajo, gjithashtu, jepte udhzime jo vetm se si vidhen varret, por edhe se si shtuposen plagt e plumbit te "mostrat" e sapovrara. Nj evolucioniste gjermane, Amali Ditrih (me
Masakrimi i aborigjenve Vendasit e Australis, aborigjent, u cilsuan nga evolucionistt si specie njerzore t pazhvilluara dhe u masakruan.
38
HARUN JAHJA
pseudonimin "Engjlli i Vdekjes s Zez") erdhi n Australi pr tu krkuar pronarve t stacioneve q t qlloheshin aborigjent se duheshin pr mostra, pr balsamosje dhe ekspozim pr pundhnsit e saj t muzeut. Megjithse e dbuar nga disa pronar, shum shpejt ajo u kthye n shtpi me mostrat e saj. Nj misionar nga Uellsi i Ri Jugor u b dshmitar i nj vrasjeje nga policia me kuaj e nj grupi prej dhjetra burrash, grash e fmijsh aborigjen. Dyzet e pes koka u przgjodhn dhe 10 kafkat m t mira u drguan me pako prtej detit.35 Shfarosja e aborigjenve vazhdoi edhe n shekullin XX. Ndr metodat e prdorura pr kt shfarosje ishte edhe shkputja me forc e fmijve aborigjen nga familjet e tyre. Nj artikull i gazetarit Alan Thornhill, i botuar m 28 prill 1997 n gazetn "Philadelphia Daily News", bn fjal pr kt metod q u prdor kundr aborigjenve: Familjet aborigjene rrfejn sekuestrimin e personave Associated Press - Aborigjent q jetonin n shkrettirat veriperndimore t Australis i lyenin fmijt e tyre lkurzbeht me thngjill, me shpresn q punonjsit e asistencs sociale shtetrore t mos i merrnin. "Punonjsit social t kapnin kur t gjenin", tregon nj nga fmijt e grabitur, shum vjet m von. "Familja na fshihte, na lyente me thngjill". "Mua m uan n Mula Bulla", thot nj lopar, t cilin e kishin grabitur kur kishte qen i vogl. "Ishim 56 vje". Historia e tij ishte nj prej mijra historive q u dgjuan prej Komisionit t t Drejtave t Njeriut dhe Mundsive t Barabarta t Australis gjat hetimeve t dhimbshme pr "gjeneratn e grabitur". Nga viti 1910 deri n vitet 70, rreth 100.000 fmij aborigjen iu rrmbyen prindrve t tyre Fmijt lkurzbeht iu dhan familjeve t bardha pr adoptim, ndrsa fmijt me lkur t zez u uan n shtpit e fmijs.36 Edhe tani, dhimbja sht aq e madhe saq pjesa m
39
HARUN JAHJA
e madhe e historive u botuan n mnyr anonime n raportin prfundimtar t komisionit "Kthimi n shtpi". Komisioni deklaroi q veprimet e autoriteteve n at koh arrinin n genocid, sipas prkufimit t Kombeve t Bashkuara. Qeveria nuk pranoi t ndjek rekomandimet e hetimit pr ngritjen e nj komisioni pr t llogaritur pagesat e kompensimit pr fmijt e grabitur. Si e pam, trajtimi njerzor, masakrat, mizoria, barbarizmi dhe shfarosjet e kryera justifikoheshin nga tezat e Darvinizmit t "przgjedhjes natyrore", "lufts pr mbijetes", dhe "mbijetess s m t fortit". T gjith kto tmerre q prjetuan vendasit australian ishin vese nj pjes e vogl e katastrofave q Darvinizmi i ka shkaktuar ksaj bote.
Ota Benga
Pasi Darvini deklaroi n librin "Origjina e llojeve" se qeniet njerzore ishin zhvilluar prej nj paraardhsi t prbashkt me majmunt, nisi krkimi i fosileve pr t mbshtetur kt skenar, por disa evolucionist besonin se krijesat "gjysmmajmun-gjysmnjeri" mund t gjendeshin jo vetm n t dhnat fosile, por edhe t gjalla n vise t ndryshme t bots. N fillim t shekullit XX, krkimet pr "hallkn q mungon" ishin shkaku i shum akteve barbare. Nj prej tyre ishte historia e pigmenit Ota Benga. Ota Benga u kap n Kongo prej nj studiuesi evolucionist, t quajtur Samuel Verner, n vitin 1904. Ky vendas, emri i t cilit n gjuhn e tij do t thoshte "mik", ishte i martuar dhe baba i dy fmijve, por ai u lidh me zinxhir si nj kafsh, u fut n nj kafaz dhe u drgua n Shtetet e Bashkuara t Ameriks. Atje, shkenctart evolucionist e futn n nj kafaz me lloje t ndryshme majmunsh n Panairin Botror t Shn Luisit dhe e ekspozuan si "hallka lidhse m e afrt me njeriun". Dy vjet m von, at e uan n kopshtin zoologjik t Bronksit n Nju Jork dhe e ekspozuan bashk me disa
40
HARUN JAHJA
shimpanze, nj gorill t quajtur Dinah dhe nj orangutang t quajtur Dohung si "paraardhsit m t vjetr t njeriut". Drejtori evolucionist i kopshtit zoologjik, Dr. William T. Horniday, mbante ligjrata t gjata pr krenarin q i falte "hallka q mungon" dhe vizitort e trajtonin Ota Bengn n kafazin e tij si nj kafsh t zakonshme. N nj numr t gazets "New York Times", botuar n at koh, qndrimet e vizitorve prshkruheshin kshtu: Kishte rreth 40000 vizitor n park t dieln. Pothuajse t gjith, burra, gra e fmij, u drejtuan pr nga kafazi i majmunit pr t par at q ishte n qendr t vmendjes n park: njeriun e egr nga Afrika. Ata e ndiqnin pas npr park gjith ditn, duke angullir, prqeshur, ulritur. Disa prej tyre e shponin n brinj, t tjer e pengonin q t rrzohej e t gjith talleshin me t.37 Numri i 17 shtatorit 1906 i "New York Journal" shkruante se kjo bhej pr t vrtetuar evolucionin, por, njkohsisht,
Ota Benga Ota Benga ishte afrikan vendas. Ai u zu n ark si nj kafsh nga studiuesit evolucionist, u fut n nj kafaz dhe u ekspozua prkrah majmunve n nj kopsht zoologjik.
41
HARUN JAHJA
gazeta n fjal e kritikonte ashpr si nj padrejtsi dhe mizori t madhe me kto fjal: Kta njerz pa tru e pa e vrar shum mendjen, kan ekspozuar n nj kafaz majmunsh, nj xhuxh t vogl nga Afrika. Qllimi i tyre, ndoshta, ishte t ngulitnin ndonj msim t thell pr evolucionin. N fakt, i vetmi rezultat i arritur ka qen ruajtja e prmimit pr racn afrikane, e cila meriton t paktn simpati dhe mirsi nga t bardht e ktij vendi, pas gjith atij brutaliteti q ka hequr n kurriz ktu Esht turp dhe e neveritshme q t metat fizike t nj qenieje njerzore, t krijuar prej s njjts Fuqi q na ka sjell t gjithve ktu dhe na ka dhuruar t njjtat ndjenja dhe t njjtin shpirt, t mbyllet n nj kafaz me majmun dhe t bhet gazi i bots.38 Gazeta "New York Daily Tribune", gjithashtu, i kushtoi hapsir shtjes s ekspozimit t Ota Bengs n nj kopsht zoologjik duke pasur pr qllim demonstrimin e evolucionit. Drejtori darvinist i kopshtit zoologjik u mbrojt n mnyr krejt t paskrupullt: Ekspozimi i nj pigmeni afrikan n t njjtin kafaz me nj orangutang n Parkun Zoologjik t Nju Jorkut javn e shkuar sht br shkas pr kritika t konsiderueshme. Disa persona deklaruan se ka qen nj prpjekje nga ana e drejtor Hornideit pr t demonstruar nj lidhje t ngusht mes zezakve dhe majmunve. Dr. Hornidei e mohoi nj gj t till. "N qoft se ai djalosh i vockl gjendet n kafaz", u shpreh dr. Hornidei, "kjo ndodh sepse ai ndjehet m rehat atje dhe sepse ne skemi as iden m t vogl se far t bjm tjetr me t. Ai ssht i burgosur n asnj kuptim t fjals, vetm se askush nuk do t mund t thoshte se do t ishte gj me mend ta linim t sorollatej npr qytet pa dik q ta kishte nn kujdes."39 Ekspozimi i Ota Bengs n kopshtin zoologjik bashk me gorillat, si t ishte kafsh, krijoi shqetsim n shum
42
HARUN JAHJA
qarqe. Nj numr fondacionesh iu drejtuan autoriteteve pr ta ndaluar kt gj, duke thn se Ota Benga ishte nj qenie njerzore dhe se t trajtohej n at mnyr ishte vrtet mizore. Njra prej ktyre krkesave doli n gazetn "New York Globe" t 12 shtatorit 1906 n kt mnyr: Redaktorit t "Globe": Zotri! Kam jetuar n Jug pr disa vjet e si rrjedhim nuk i kam shum pr zemr zezakt, por them se ai sht njeri. Mendoj se sht turp i madh q autoritetet e ktij qyteti t madh ta lejojn nj pamje t till si ajo n Parkun e Bronksit: nj djal zezak, i ekspozuar n nj kafaz majmuni E gjitha kjo puna e pigmenit duhet hetuar A.E.R. Nju Jork, shtator, ora 12.40 Nj tjetr krkes q Ota Benga t trajtohej si njeri ishte kjo q vijon:
Spektakli me njeriun dhe majmunin nuk miratohet nga Kleri

Hirsia e tij, Dr. Mekartur, mendon se ekspozimi sht degradues: "Ai q sht prgjegjs pr kt ekspozim e ul veten aq sa ul afrikanin." deklaroi Dr. Mekarturi. "N vend q kt djalosh t vogl ta bjm bish, at duhet ta ojm n nj shkoll pr zhvillimin e atyre aftsive q i ka dhn Zoti". Dr. Gilberti deklaroi se tashm kishte ndar mendjen q ekspozimi ishte nj skandal dhe se ai me priftrinj t tjer do t bashkoheshin me dr. Mekarturin pr tu kujdesur q Bushmeni t lirohej nga kafazi i majmunit e t vendosej diku tjetr.41 Rezultati prfundimtar i gjith ktij trajtimi njerzor ishte vetvrasja e Ota Bengs, por problemi ktu ishte shum m i madh se ai i humbjes s jets s nj njeriu. Kjo ngjarje ishte nj shembull i qart i mizoris dhe barbaris q nnkuptonte racizmi darvinist n praktik.
43
tudiuesi i famshm arktik Robert Peary solli n vitin 1897 nj grup eskimezsh nga Poli i Veriut n Nju Jork. M i vogli n mosh i ktij grupi ishte nj fmij me emrin Minik. Grupi, i cili prfshinte Minikun bashk me t atin e tij, u ekspozua pr nj koh t gjat n "American Museum of Natural History". Gjat asaj kohe, babai i Minikut vdiq nga smundjet. Miniku mbeti vetm e i pambrojtur n Nju Jork. Nj dit prej ditsh, Mininiku pa se skeleti i babait t tij po ekspozohej n Muzeun Amerikan t Historis s Natyrs si "nj prototip i llojit". Megjithse ai e krkoi trupin e babait t tij, auteritetet e muzeut e refuzuan krkesn e tij. Edhe dika tjetr q ia vlen t prmendet n lidhje me jetn e Minikut ishte se Robert Peary, studiuesi q solli eskimezt n Amerik, kishte pikpamje raciste. Megjithse jetonte mes eskimezve, Peary mendonte se kta njerz nuk ishin t barabart me t. Sipas tij, eskimezt dhe zezakt ishin pjestar t racave inferiore. Megjithse ata ishin njerz t fort, inteligjent e t besueshm q u siguronin jetesn familjeve t tyre, ata sishin aq t aft sa t bardht N nj rast, ai shkroi fyerjen e mposhtme: "Shpesh m pyesin: i duhen bots eskimezt? Jan vendosur shum larg pr t pasur ndonj vler pr siprmarrje tregtare dhe, pr m tepr, atyre u mungon ambicja. Ata e vlersojn jetn ashtu si bn nj dhelpr apo ari, thjesht nga instikti."1 Qllimi i sjelljes s eskimezve n Amerik u shpjegua nga nj studiues q merrej me kt shtje: "arsye kishte Peary q i solli kta gjasht eskimez n Nju Jork? Ndoshta kta gjasht eskimez do t shrbenin thjesht si mostra, shum t ngjashme me kafkat dhe skeletet q ai kishte grumbulluar m hert, madje edhe m interesante, sepse gjaku u rridhte ende ndr vena At e kishin "joshur" edhe trupat e eskimezve t tjer q i njihte si emr, t cilt ai i kishte nxjerr nga varret e sapohapura nj vit m par dhe i kishte mbartur me qerre drejt jugut pr t hijeshuar sallonet e muzeut."2 Miniku, Ota Benga e shum t tjer, emrat e t cilve nuk dihen, u trajtuan n mnyr njerzore, prej t ashtuquajturve "shkenctar" q i shihnin disa raca si "inferiore".
1 Ken Harper, "Give Me My Fathers Body" (M jepni trupin e tim eti), Steerforth Press, South Royalton, Vermont f. 8 2 Ken Harper, "Give Me My Fathers Body" (M jepni trupin e tim eti), Steerforth Press, South Royalton, Vermont, f. 22
Eskimezt dhe zbatimi i racizmit
44
Mentaliteti racist ekziston ende dhe e gjen forcn te Darvini
Muslim News / nntor 2000
HARUN JAHJA
Superioriteti vjen nga karakteri e jo nga gjaku

Prshkrimi i qenieve njerzore nga Darvini si lloje t zhvilluara kafshsh dhe paraqitja e disa racave si raca q nuk e kan prfunduar zhvillimin e tyre, ishin jashtzakonisht t rrezikshme dhe shkatrruese n historin njerzore. Ata q e morn kt pretendim t Darvinit si udhrrfyesin e tyre, i shtypn pa mshir racat e tjera, i detyruan t jetonin n kushtet m t kqija dhe bn kishin ne dor pr ti shfarosur. Bryan Appleyard, autor i librit "Brave New Worlds", shpjegon mentalitetin tiranik n themel t racizmit dhe pasojat e tij n kt mnyr: shtja sht se sapo njerzit vendosin q ti je nj krijes m e ult pr fardo lloj arsyeje, qoft supersticioze apo shkencore, duket se ska kufi deri n mas arrin mizoria e tyre. Ka shum t ngjar q t t shkaktojn vuajtje duke u ndjer plotsisht t justifikuar, sepse ata i ndan vese nj hap i vogl nga besimi se nj qenie tjetr njerzore sht inferiore, pr tek besimi se kjo qenie sht e dmshme, e rrezikshme apo krcnuese pr qeniet "superiore". Dhe vrtet, disa mund ta prgjithsojn shtjen edhe m shum dhe t kmbngulin q t gjitha qeniet "inferiore" jan t rrezikshme, sepse ata krcnojn jetn apo shndetin e t gjith racs njerzore. Ather ata mund t mbshtesin iden e sterilizimit, kufizimeve n martes apo edhe vrasjeve pr t parandaluar cnimin e integritetit t llojit prej t dbuarve nga shoqria.42 Megjithat, t gjitha qeniet njerzore jan krijuar t barabarta. N Kuran bhet i ditur krijimi i qenieve njerzore n kt mnyr: Zoti sht Ai q krijoi gjithka n mnyr t prsosur dhe e nisi krijimin e njeriut nga balta. Pastaj krijoi pasardhsit e tij nga nj pjes e nj lngu themelor. M pas i dha form dhe fryu Shpirtin e Tij n t... (Sure EsSexhde: 7-9) do qenie njerzore, pa dallim race, mendon, ndjen, dashuron, vuan, emocionohet, njeh dashurin, afrimitetin,
46
HARUN JAHJA
ngrohtsin e dhembshurin. do njeri njeh, gjithashtu, tiranin, prbuzjen dhe vshtirsin. Pr kt arsye, gjat gjith historis, ata q besojn se popujt e racave t tjera jan kafsh gjysm t zhvilluara, ata q fyejn t tjert, ata q shfrytzojn qoft edhe nj njeri t vetm dhe ata q i prkrahin kto praktika me teorit e tyre t rreme, kan br nj krim t madh ndaj njerzimit me injorancn e tyre. N koht tona ekzistojn kultura t shoqrive njerzore relativisht t pazhvilluara. T gjith kta njerz kan tipare njerzore, por u mungojn ato kritere q, nga aspekti teknik e kulturor, n prgjithsi, sundojn botn. Pr shkak t kushteve klimatike e natyrore, shum komunitete kan jetuar t izoluar nga shoqria e prgjithshme botrore dhe kan zhvilluar kultura krejt t ndryshme, por n seciln prej tyre i gjen t gjitha tiparet, zakonet e traditat q jan t prbashkta pr gjith njerzimin. Ata q kan prfitime nga racizmi, e prqafuan me entuziazm teorin e Darvinit dhe i konsideruan ata njerz, q sndryshonin aspak nga t tjert, si antar t nj race inferiore, madje edhe si kafsh. Si rezultat i ksaj pikpamjeje, edhe n ditt tona ka njerz q shtypin e prbuzin njerzit dhe bashksit e prapambetura, me pretekstin se kta nuk kan evoluar aq sa duhet. Sidoqoft, Zoti e ndalon rreptsisht racizmin. Ai i krijoi t gjith njerzit me ngjyr e me gjuh t ndryshme. Ky sht nj tregues i fuqis dhe shumllojshmris s krijimit t Tij: Ndr mrekullit e Tij sht krijimi i qiejve dhe i toks, si dhe shumllojshmria e gjuhve dhe e ngjyrave tuaja... (Kuran, surja Er-Rrum: 22)
47
Aleanca e tmerrshme midis Darvinit dhe Fashizmit
Aleanca e prgjakshme mes Darvinit dhe Hitlerit

Nazizmi (Nacionalsocializmi) lindi n atmosfern kaotike t Gjermanis, pas humbjes s saj n Luftn e Par Botrore. Udhheqsi i Partis Nacionalsocialiste ishte Adolf Hitleri. Racizmi prbnte bazn e botkuptimit t Hitlerit. Ai besonte se raca ariane, elementi baz i kombit gjerman, ishte superiore ndaj t gjitha racave t tjera dhe duhej t sundonte mbi to. Ai ndrronte q raca ariane t ndrtonte nj perandori q do t zgjaste 1000 vjet. Mbshtetja shkencore q Hitleri gjeti pr kto teori raciste ishte teoria e Darvinit. Kshilltari m i rndsishm i Hitlerit, historiani racist gjerman Heinrich Von Treitschke, ishte mjaft i ndikuar nga teoria e evolucionit dhe i mbshteste pikpamjet e tij raciste te Darvinizmi. Ai thoshte se "kombet mund t arrijn zhvillim vetm n kushtet e nj konkurrence t fort si przgjedhja natyrore e Darvinit" dhe deklaronte se kjo do t thoshte luft e prhershme dhe e pashmangshme. Ai ishte i mendimit se "t zaptosh me an t shpats sht nj mnyr pr ti sjell qytetrim barbarizmit dhe dituri injorancs". Ai shkruante: "Raca e verdh sia thot fare pr aftsi artistike dhe liri politike. Esht fati i racs s zez q tu shrbej t bardhve dhe t jet objekt i prmimit t tyre n prjetsi"43 Ndrkoh q Hitleri zhvillonte teorit e tij, ai gjeti frymzim, ashtu si dhe Treitschke, te Darvini dhe
48
HARUN JAHJA
sidomos tek ideja e Darvinit mbi luftn pr mbijetes. Pr librin e tij famkeq "Mein Kampf" (Lufta Ime), ai ishte frymzuar pikrisht nga ideja e ksaj lufte pr mbijetes. Ashtu si Darvini, Hitleri u dha racave joevropiane statusin e majmunve dhe tha: "Po hoqt gjermant nordik, smbetet gj tjetr prve vallzimit t majmunve."44 N mitingun e partis n vitin 1933 n Nuremberg, Hitleri shpalli se "nj rac superiore e nnshtron nj rac inferiore nj e drejt q e vrejm n natyr dhe q mund t konsiderohet si e vetmja e drejt e imagjinueshme", sepse mbshtetet te shkenca.45 Hitleri, i cili besonte n eprsin e racs ariane, mendonte se eprsia i ishte dhn ksaj race nga natyra. N librin "Mein Kampf", ai shkruan si vijon: ifutt formojn nj kundr-rac nnnjerzore, t destinuar pr ligsi nga trashgimia biologjike, ashtu si sht e
Hitleri dhe libri i tij "Mein Kampf", n t cilin ai shpalosi ideologjin e tij.
49
HARUN JAHJA
destinuar raca nordike pr fisnikri Historia do t arrij kulmin me nj perandori t re mijvjeare me nj shklqim t papar, e mbshtetur n nj hierarki racore t re, t caktuar prej vet natyrs.46 Hitleri, i cili ishte i mendimit se qeniet njerzore ishin kafsh t nj shkalle t lart zhvillimi, besonte se n vend q tua linte n dor kontrollin e evolucionit forcave t natyrs apo fatit, me nj fjal rastsis, ishte e domosdoshme ta merrte vet n dor zhvillimin e racs njerzore. Ishte pikrisht ky qllimi final i lvizjes naziste. Q t realizonte kt qllim, hapi i par ishte t ndante e t izolonte racat inferiore nga raca ariane, raca q ata besonin se ishte superiore. N kt gjendje, nazistt iu futn puns pr zbatimin e Darvinizmit dhe morn si shembull "Teorin e Eugjenis", q e kishte burimin te Darvinizmi.
Teoria e Eugjenis mbshtetej tek idet darviniste

Teoria e Eugjenis, e cila u shfaq n gjysmn e par t shekullit XX, kishte pr qllim spastrimin e t smurve dhe handikapatve dhe prmirsimin e racs njerzore duke rritur numrin e individve t shndetshm. Sipas Teoris s Eugjenis, sikurse shfaqen lloje m t mira kafshsh, duke kryqzuar kafsh t shndetshme me njra-tjetrn, ashtu mund t prmirsohet edhe raca njerzore. Si mund t pritet, ata q e paraqitn programin e Eugjenis ishin darvinistt. N krye t vals eugjenike n Angli u vu kushriri i arls Darvinit, Frensis Galton dhe i biri i Darvinit, Leonard Darvini. Ishte e qart se ideja e Eugjenis ishte rezultat i natyrshm i Darvinizmit. N fakt, ksaj t vrtete iu kushtua nj rndsi e veant n ato botime q prkrahnin Eugjenis. N to thuhej: "Eugjenia sht marrja prsipr nga ana e njeriut e evolucionit t vet." Kenneth Ludmerer, historian mjeksie n universitetin e Uashingtonit, vuri n dukje se ideja e
50
HARUN JAHJA
Eugjenis sht aq e vjetr, sa "Republika" e Platonit, por ai shtoi, gjithashtu, se Darvinizmi ishte arsyeja q u ngjall interesimi pr iden e hedhur n shekullin XIX: "mendimi i Eugjenis moderne lindi vetm n shekullin XIX. Ngjallja e interesimit pr Eugjenin gjat atij shekulli kishte rrnj t shumta. M e rndsishmja ishte teoria e evolucionit, sepse idet e Frensis Galtonit mbi Eugjenitikn dhe ishte pikrisht ai q krijoi termin "Eugjeni" ishin rrjedhim logjik i drejprdrejt i doktrins shkencore t shtjelluar prej kushririt t tij, Darvinit."47 N Gjermani, i pari q u ndikua Frensis Galton dhe e prhapi Eugjenin ishte biologu i famshm evolucionist Ernst Haeckel, i cili ishte mik i ngusht dhe prkrahs i Darvinit. Pr t mbshtetur teorin e evolucionit, ai paraqiti tezn e "prsritjes", sipas s cils embrionet e ndryshme t qenieve t gjalla ngjasonin me njra-tjetrn. Leonard Darvini M von u zbulua se si ai kishte fallsifikuar t dhnat kur kishte nxjerr kt pretendim. Kur, nga njra an, Haeckel bnte mashtrime shkencore t ktij lloji, nga ana tjetr, i bnte propagand eugjenike. Ai sugjeroi q fmijt handikapat t sapolindur t vriten menjher, sepse kjo, sipas tij, do t prshpejtonte evolucionin e shoqris. Ai shkoi edhe m tej, duke thn se leprozt dhe njerzit e smur me kancer dhe me smundje mendore duhet t vriten pa iu dhimbsur kujt. Prndryshe kta njerz do ti bheshin barr shoqris dhe do t ngadalsonin evolucionin. Studiuesi amerikan Xhorxh Stein e prmblodhi besnikrin e verbr t Haeckel ndaj teoris s
51
HARUN JAHJA
evolucionit n nj artikull t tijin n revistn "American Scientist" n kt mnyr: Ai [Heackel] ishte i mendimit se Darvini kishte t drejt njerzimi, pa dyshim, kishte evoluar nga mbretria e kafshve. Si rrjedhim, (dhe ktu hapi fatal ishte hedhur me prezantimin e par t rndsishm t Darvinizmit nga Heackel n Gjermani), ekzistenca shoqrore dhe politike e njerzimit drejtohet nga ligjet e evolucionit, przgjedhja natyrore dhe biologjia, si tregohet qart nga Darvini. T mendoje ndryshe ishte bestytni.48 Heackel vdiq n 1919, por idet e tij u trashguan nga nazistt. Pak koh pas ardhjes n pushtet t Hitlerit, nisi nj program zyrtar Eugjenik. Hitleri e prmblodhi politikn e re n kto fjali: N pushtetin popullor, strvitja e mendjes dhe e trupit do t luaj nj rol t rndsishm, por edhe przgjedhja njerzore sht po aq e rndsishme. Shteti ka pr detyr t shpall si t paprshtatshm pr qllime riprodhimi cilindo q duket qart se sht i smur apo jo i shndosh gjenetikisht dhe duhet ta oj deri n fund kt detyr pa mshir, pavarsisht nga mirkuptimi apo mungesa e mirkuptimit nga ana e ndonjrit. Ndalimi i riprodhimit t personave me t meta trupore apo mendore pr nj periudh kohe prej vetm 600 vjetsh do onte n prmirsim t shndetit t njeriut, gj q smund t prfytyrohet n ditt e sotme. Po t realizohej dhe planifikohej pjelloria e antarve m t shndetshm t racs, rezultati do t ishte nj rac, e cila do ti kishte humbur farat e kalbjes trupore dhe shpirtrore q bartim ne sot.49 Si domosdoshmri e ksaj politike t ndjekur nga Hitleri, t smurt me t meta mendore, invalidt, t verbrit q nga lindja, si dhe individt me smundje gjenetike n shoqrin gjermane, u mblodhn n "qendra sterilizimi" t veanta. Kta njerz konsideroheshin si
52
HARUN JAHJA
parazit t dmshm pr pastrtin dhe prparimin evolucionar t racs gjermane. Pak m von, n fakt, ata njerz q ishin spastruar nga shoqria filluan t vriten me urdhr t fsheht t Hitlerit. Kto vrasje u paraqitn si krejt t arsyeshme dhe ata q pranoheshin si inferior gjenitikisht, prshkruheshin si "pa prfitim" dhe penges pr zhvillimin e kombit. Grupe t shumta, duke prfshir raca e popuj t ndryshm, q shiheshin si raca inferiore, dalngadal filluan t prfshihen n list. M von u prfshin njerzit e smur e t moshuar, ata me verdhz, ata me t meta t rnda mendore, shurdhmemect, madje dhe ata me smundje t pashrueshme. Kur atleti zezak Xhesi Ouens fitoi 4 medalje ari n Lojrat Olimpike t Berlinit n 1936, Hitleri, edhe pse i uroi t gjith konkuruesit, nuk pranoi t uronte Xhesi Ouensin dhe u largua nga stadiumi. Disa evolucionist, madje, mbshtetn pikpamjen se femrat ishin inferiore ndaj meshkujve nga pikpamja e evolucionit. Dr. Robert Vartenberg, profesor i shquar i neurologjis n Kaliforni, u prpoq t vrtetonte inferioritetin e femrave duke thn se ato nuk do t mund t mbijetonin, po mos t kishin "mbrojtjen e meshkujve". Ai arriti n prfundimin se, pr shkak se femrat q ishin m t dobta nuk eliminoheshin me shpejtsi fal ksaj mbrojtjeje, kjo sillte ngadalsim n procesin e evolucionit dhe pr kt arsye, przgjedhja natyrore nuk vepronte aq shum te femrat sa vepronte te meshkujt. N baz t ktyre mendimeve, n Gjermanin Naziste femrat ndaloheshin hapur q t ushtronin profesione t caktuara.50 Menjher pas zhvillimit t Darvinizmit dhe ides s Eugjenitiks, n Gjermani, "shkenctart racist" mbshtetn hapur vrasjen e antarve dhe segmenteve t padshiruara t popullsis. Nj prej ktyre shkenctarve, Adolf Jost, "nxorri nj thirrje pr vrasje t drejtprdrejt mjeksore" n nj libr t botuar n vitin 1895, "Das Recht auf den Tod" (E drejta pr vdekjen).
53
HARUN JAHJA
Josti ishte i mendimit se "pr hir t shndetit t organizmit shoqror, shteti duhet t marr prsipr vdekjen e individve". Adolf Jost ishte udhheqsi shpirtror i Hitlerit, q u shfaq n skenn politike pothuajse 30 vjet m von. "Shteti duhet t kujdeset q vetm t shndetshmit t lindin fmij,"- thoshte Hitleri. "Ai duhet t shpall si t paprshtatshm pr riprodhim t gjith ata q kan ndonj lloj smundjeje apo q kan trashguar ndonj mangsi e, si rrjedhim, mund ta ln trashgimi te t tjert".51 N baz t nj ligji t nxjerr n vitin 1933, 350.000 njerz me t meta mendore, 30.000 evgjit dhe qindra fmij zezak u sterilizuan me metoda t tilla si tredhja, rrezet X, injektimet dhe shoku elektrik n zonn e organeve gjinitale. Nj oficer nazist, ka thn: "Nacionalsocializmi ssht gj tjetr, vese biologji e vn n jet."52 Prve prpjekjeve pr t prshpejtuar zhvillimin e racs gjermane me an t vrasjes dhe politikave t pamshirshme kundr Hitleri mblodhi vajza njerzve t pafajshm, gjermane bjonde e sykaltra Hitleri po praktikonte n nj kamp dhe u sigurua edhe nj form tjetr t q ato t shkonin me Eugjenitiks. Gra e oficert e forcave speciale burra bjond e
(SS). N kt mnyr, ai ndrronte t krijonte nj rac superiore.
54
HARUN JAHJA
sykaltr, t pranuar si prfaqsues t racs gjermane, u inkurajuan t krijonin lidhje e t bnin fmij. N 1935 "ferma" t veanta riprodhimi u krijuan pr kt qllim. Kto ferma, ku u vendosn vajza t reja q i plotsonin kriteret raciste, shpesh frekuentoheshin prej njsive t forcave speciale (SS). Fmijt e jashtligjshm q lindnin n kto ferma rriteshin si ushtar t mbretris s ardhshme gjermane njmij vjeare.
Devijimi ariano-racor i nazistve

Nazistt prdorn prsri koncepte darviniste pr t vrtetuar superioritetin e racs ariane. Darvini kishte pretenduar se me evoluimin e njerzve zmadhohej edhe kafka e tyre. Nazistt e prqafuan fort kt ide dhe ia nisn puns pr matjen e kafkave, pr t treguar se raca gjermane ishte superiore. N do cep t Gjermanis naziste u bn krahasime q tregonin se kafkat gjermane ishin m t mdha sesa ato t racave t tjera. Dhmbt, syt, flokt dhe tipare t tjera u
Ashtu si Hitleri, Heinrich Himmler, shefi i gestapos, si dhe oficer t tjer nazist kishin pikpamje darviniste dhe kjo i bnte t kishin ide raciste e mizore.
HARUN JAHJA
vlersuan n baz t prmasave evolucionare. Individt q nuk prkonin me prmasat e krkuara, duhej t shfaroseshin n emr t parimeve t Eugjenitiks. E gjitha kjo marrzi u krye n emr t zbatimit t parimeve darviniste n shoqri. Historiani amerikan Michael Gordin, autor i librit "The Nazi Doctors and the Nuremberg Code" (Mjekt nazist dhe kodi i Nurembergut), e zbulon realitetin n kt mnyr: Un mendoj se ajo q ndodhi ishte nj kombinim i prsosur i ideologjis naziste, Darvinizmit Social dhe higjens racore, ashtu si u shfaq n fund t shekullit XIX.53 Xhorxh Stein e shpjegon kt dukuri: Nacionalsocializmi, apo fardo t ket qen, n fund t fundit ka qen prpjekja e par, plotsisht e ndrgjegjshme, pr t organizuar nj bashksi politike, duke u mbshtetur tek nj biopolitik e hapur: nj biopolitik n prputhje t plot me faktet shkencore t revolucionit darvinian.54 Evolucionisti me fam. Sir Arthur Keith, shprehet pr Hitlerin si vijon: Fyreri gjerman sht evolucionist; ai me vetdije t plot ka krkuar ta bj praktikn e ndjekur n Gjermani t prputhet me teorin e evolucionit.55 Autori i librit "Darwin: Before and After", Robert Clarke, nxori prfundimin se Adolf Hitleri " ishte magjepsur nga msimet evolucioniste, ndoshta, qysh n vegjli. Hitleri arsyetonte se nj rac m e lart do t sundonte gjithmon mbi nj m t ult." 56 Filozofia politike e Gjermanis naziste mori form nn ndikimin e ktyre ideve t Hitlerit. Autori i librit "Raca dhe Rajhu", Joseph Tenenbaum shkruan se filozofia politike e Gjermanis ishte ndrtuar n baz t bindjes se pr ecjen prpara t evolucionit ishin t domosdoshme: lufta, seleksionimi natyror dhe mbijetesa e m t
56
HARUN JAHJA
fortit, t gjitha kto nocione dhe vzhgime studimore t arrituranga Darvini por tashm t zhvilluara q n embrion n filozofin shoqrore gjermane t shekullit XIX... N kt mnyr, u zhvillua doktrina e t drejts s natyrshme t Gjermanis pr t sunduar botn n baz t fuqis supreme [t nj] marrdhnijeje "ekani dhe kudhre" mes Rajhut dhe kombeve m t dobta.57 Adolf Hitleri nuk ishte i vetmi ndr udhheqsit nazist n "luftn e tij t evolucionit ideologjik." Hainrih Himler, kreu i gestapos, "pohoi se ligji i natyrs duhet t bj t vetn n luftn pr ekzistenc." N fakt, t gjith udhheqsit nazist i ishin kushtuar evolucionit dhe racizmit gjerman, ashtu sikurse vlersonin shumica e shkenctarve dhe industrialistve gjerman gjat atyre viteve t mallkuara.58
HARUN JAHJA
Urrejtja e Hitlerit pr fen

Nj arsye tjetr q shpjegon rndsin e madhe q Hitleri i dha teoris s evolucionit ishte se ai e shikonte teorin si nj arm kundr besimit fetar. Hitleri ndjente nj urrejtje t thell pr fet me origjin hyjnore. Virtytet morale si dhembshuria, mshira dhe prulsia, t urdhruara nga kto fe, prfaqsonin nj penges t madhe pr njeriun arian t pamshirshm dhe lufttar q nazistt donin t krijonin. Kjo ishte arsyeja q, sapo erdhn n fuqi nazistt n vitin 1933, u prpoqn ta kthenin shoqrin gjermane n besimet e hershme pagane. Kryqi i thyer (Swastika), simbol nga kulturat e vjetra pagane, ishte nj shenj e ktij rikthimi. Ceremonit naziste, t mbajtura n do cep t Gjermanis, prbnin nj kthim n ritet e lashta pagane. Ideja e evolucionit, trashgim nga kulturat pagane, shkonte pr mrekulli me ideologjin e Nazizmit. Hitleri nj her zbuloi qndrimin e tij ndaj Krishtrimit kur e tha hapur se feja sht:
Kto fotografi prmbledhin vuajtjen, frikn, tmerrin dhe ankthin q i shkaktuan njerzimit, Hitleri dhe ata q mendonin si ai. Darvinizmi, i cili ishte burimi i par i ktij makthi, ende vazhdon ti shkaktoj vuajtje njerzimit kudo n bot.
58
Fotografi q tregojn gjendjen e njerzve gjat Lufts s Dyt Botrore.
Hitleri ishte shkaktar i vrasjeve t miliona njerzve. Ideologjia e tij njerzore mbshtetej te tezat e Darvinit pr racat superiore dhe inferiore. Ai nuk ngurroi ti vriste ata q i gjykonte si raca inferiore.
59
Postera nga koha e Hitlerit q simbolizonin vrasjet e bra n emr t tij.
HARUN JAHJA
... gnjeshtr e organizuar [q] sduhet ti mbetet as nam as nishan. Shteti duhet t mbetet padroni absolut. Kur isha m i ri, mendoja se ishte e domosdoshme ti vihesh [shkatrrimit t fes] me dinamit Situata prfundimtare duhet t jet n Fronin e Shn Pjetrit, nj prift shrbyes i kaluar n mosh; ball pr ball me t, ca plaka ogurzeza T rinjt dhe t shndetshmit jan n ann ton Popujt tan m par kan arritur t jetonin mir e bukur edhe pa kt fe. Un kam gjasht divizione me forca speciale (SS) krejt indiferent ndaj shtjeve t fes.59 Daniel Gasman i bri t njohura arsyet e urrejtjes s Hitlerit pr fen n librin e tij "Origjina shkencore e Nacionalsocializmit": Hitleri theksoi dhe veoi iden e evolucionit biologjik si armn kryesore kundr fes tradicionale dhe vazhdimisht dnonte Krishtrimin, sepse ky i fundit kundrshtonte msimet e evolucionit Pr Hitlerin, evolucioni ishte vula e shkencs dhe e kulturs bashkkohore.60 Faktikisht, shkaku themelor i katastrofave t panumrta q prjetoi bota n shekullin XX ishte karakteri i njerzve t till si Hitleri dhe nazistve t pafe. Kta njerz q mohonin ekzistencn e Zotit dhe besonin se qeniet njerzore kishin evoluar derisa u bn kafsh t zhvilluara, e shihnin veten si t pakontrolluar, pa kurrfar prgjegjsie n bot. Imoraliteti dhe tirania e tyre nuk njihte kufij dhe pr kt arsye ata vran pa pik mshire miliona njerz. Vshtirsit dhe vuajtjet q lindin n nj shoqri pa fe shihen qart n shembullin e Hitlerit, Stalinit, Mao Ce Dunit, Pol Potit, Frankos, Musolinit e t tjer, t cilt e mbytn n gjak shekullin XX. Sigurisht q duhet nxjerr nj msim nga makthi q vjen nga mungesa e fes.
Katastrofat e shkaktuara nga Darvino fashisti Musolini

N t njjtn mnyr q Hitleri prcaktoi politikn e
60
HARUN JAHJA
tij duke prdorur Darvinizmin, po kshtu, bashkkohsi dhe aleati i tij, Benito Musolini, shfrytzoi pretendimet dhe konceptet darviniste q t hidhte themelet e nj Italie imperialiste dhe fashiste. Musolini ishte nj evolucionist kok e kmb, i cili mendonte se dhuna kishte qen nj forc shtytse n histori dhe se lufta onte n revolucion. Pr t, "mungesa e dshirs nga ana e Anglis pr t marr pjes n luft shrbeu vetm pr t vrtetuar dekadencn evolucioniste t Perandoris Britanike."61 N ball t revists "Il popolo dItalia", t ciln e krijoi me ndihmn financiare t qeveris franceze, ai vuri shprehjen: "Kush ka hekur, do t ket edhe buk". Me fjal t tjera, ai po u thoshte njerzve se q t mbushnin barkun, atyre u duhej forca e hekurt pr t zhvilluar luft. Musolini zgjodhi spatn si simbol t fashizmit dhe partis fashiste, sepse spata ishte simbol i lufts, dhuns, vdekjes dhe masakrs. Mnyra e sjelljes s Musolinit, agresive dhe e prirur pr dhun, si e do fashisti, prshkruhet n librin e Denis Mack Smith. N librin e tij, Smith shkruan se nj prej besimeve t patundura t Musolinit ishte agresioni dhe instikti i tij baz ishte prdorimi i dhuns.62 Politika agresive dhe shtypse e Musolinit oi n masakrimin e shum njerzve, lnien e tyre pa shtpi e familje dhe shndrrimin e vendit n grmadh. Dhuna dhe shtypja u praktikuan nprmjet kmishzinjve, jo vetm n vendin e vet, por edhe n vendet e tjera. N vitin 1935 ai pushtoi Etiopin dhe deri n vitin 1941 kishte shfarosur 15.000 njerz. Ai nuk vonoi t mbronte dhe t justifikonte pushtimin e Etiopis me pikpamjet raciste t Darvinizmit. Sipas Musolinit, etiopiasit ishin inferior, sepse ata bnin pjes n racn e zez dhe duhet ta kishin pr nder t qeveriseshin nga nj rac superiore si italiant. Nga ana tjetr, ai e vazhdoi shtypjen e popullsis muslimane t Libis, t ciln e pushtoi m 3 tetor 1911
61
HARUN JAHJA
dhe. Pushtimit i erdhi fundi vetm pas nj marrveshjeje t arritur m 10 shkurt 1947. Gjat asaj periudhe, 1.5 milion libian ran dshmor dhe qindra mijra u plagosn. Musolini, q ka hyr n histori pr mizorin dhe shtypjen e tij, e prshkroi kshtu Fashizmin q ai prkrahu dhe vuri n jet, n nj fjalim: Fashizmi nuk sht m lirim, por tirani, ssht m mburoja e kombit, por mbrojtja e interesave vetjake.63 Si pam nga shembujt e Hitlerit dhe Musolinit, Fashizmi, ku t fortt dhe mizort kan gjithmon t drejt e jan superior dhe ku e vetmja mnyr pr t arritur sukses dhe zhvillim ishte prdorimi i forcs, agresionit, dhuns dhe lufts, ishte nj zbatim i pretendimit t Darvinit se "t fortt jetojn, t dobtit vdesin", parim ky q bri miliona e miliona njerz t vuajn.
HARUN JAHJA
Fashisti Franko dhe shtypja q solli ai n Spanj

Nj tjetr shtyps fashist q e shndrroi shekullin XX n nj det gjaku ishte Franko. Ai organizoi lvizjen "Falange" n Spanj me prkrahjen e fashistve darvinist, Hitlerit e Musolinit, dhe i shkaktoi vuajtje t mdha e shtypje popullit t Spanjs. Frankoja e futi popullin e tij n luft civile, duke nxitur vllain kundr vllait, babain kundr t birit. Gjat lufts civile n Spanj, mesatarisht 250 njerz n dit vriteshin n Madrid, 150 n Barcelon dhe 80 n Sevilje. U kryen edhe shum ekzekutime q u ngulitn fort n kujtesn e njerzve. Masakra t pamshirshme kryheshin n t gjith vendin. N nj fshat t vogl malor n veri t Madridit, 31 fshatar u arrestuan, sepse nuk kishin votuar pr Frankon dhe, nga kta, 13 u nxorn jasht fshatit me kamion dhe u vran n an t rrugs. Fashistt hyn n nj qytet pran Seviljes, me nj popullsi prej 11.000 banorsh dhe vran m shum se 300 njerz. Si pasoj e ngjarjeve t dhunshme q vazhduan n kt mnyr, rreth 800.000 njerz u vran n luftn civile dhe
Su tregua pik mshir as pr fmijt n Luftn Civile t Spanjs, pr t ciln shkaktar ishte Franko. Njerzit u nxorn nga shtpit e tyre pa asnj arsye dhe u qlluan. Njerz t pafajshm u vran, u gjymtuan, humbn familjet dhe t dashurit e tyre. Kto sishin gj tjetr, vese pasqyrim i mizoris fashiste n jetn e prditshme.
HARUN JAHJA
200.000 t tjer u ekzekutuan me urdhr t Frankos. Miliona u plagosn apo u gjymtuan.
Frankoja i dhuroi Hitlerit popullsin e nj fshati t tr pr t provuar armt e tij!

Prkrahsit m t flakt t Frankos n luftn civile ishin Hitleri dhe Musolini. Franko nuk e la prkrahjen e aleatve t tij pa e shprblyer: ai bri nj nga marrveshjet m mizore e m t pamshirshme n t gjith historin, duke u dhn nazistve pr dhurat qytete t vogla si Guernika, pr t provuar armt e tyre t reja. N mngjesin e 5 majit 1937 banort e qytetit t vogl t Guerniks u zgjuan pr t par vdekjen q e solln aeroplant bombardues gjigand dhe tonelatat me bomba, mrekullit e reja t teknologjis naziste. Qyteti i vogl ishte ln nga Frankoja q t bnin prova aeroplant e nazistve.64 Kjo ngjarje ishte vetm nj nga frytet e asaj filozofie t mendur q i konsideronte qeniet njerzore si kavie laboratori. Kjo filozofi, q la mijra njerz t vdesin vetm e vetm q t provohej fuqia e armve t saj dhe q gjymtoi, dmtoi e torturoi mijra t tjer, sht e gjall ende sot, e fshehur pas maskave t ndryshme. Ajo do t vazhdoj pr aq koh sa t mbahet gjall filozofia darviniste.
Roli paraprak i Darvinizmit n Luftn e Par dhe t Dyt Botrore

N librin e tij "Evropa q prej 1870-s", profesori i njohur i historis James Joll shpjegon se nj prej faktorve q oi n shprthimin e Lufts s Par Botrore ishte besimi q kishin udhheqsit e Evrops s asaj kohe tek idet darviniste: Kemi par se si idet darviniste patn ndikim t madh n ideologjin e imperializmit n fund t shekullit XIX, por sht e rndsishme t kuptosh se sa shabllon sht
64
HARUN JAHJA
marr doktrina e lufts pr ekzistenc dhe seleksionimi natyror nga pjesa m e madhe e udhheqsve t Evrops n vitet para Lufts s Par Botrore. Oficeri madhor austro-hungarez, p.sh., Franc Baron Conrad fon Hoetzendorff, shkroi n kujtimet e tij pas lufts: "Fet filantropike, parimet morale dhe doktrinat filozofike sigurisht q nganjher mund t shrbejn pr t dobsuar luftn e njerzimit pr ekzistenc n formn e tij m primitive, por ato nuk do tia dalin dot kurr ta prjashtojn at si nj motiv shtyts t bots Katastrofa e lufts botrore ndodhi pikrisht n prputhje me kt parim t madh, si rezultat i forcave shtytse n jetn e shteteve dhe popujve, si stuhi me bubullima, e cila duhet, pr nga natyra q ka, t shkarkohet." E par kundrejt ktij sfondi ideologjik, kmbngulja e Konradit pr nevojn e nj lufte parandaluese n mnyr q t ruhet monarkia austro-hungareze, bhet e kuptueshme. Kemi par, gjithashtu, se si kto pikpamje nuk i kishin vetm personalitetet ushtarake dhe se Maks Veberi, p.sh., merrej shum me luftn ndrkombtare pr mbijetes. Edhe Kurt Ricler, ndihmsi personal dhe njeriu i besuar i kancelarit gjerman Teobald fon BetmanHolvek, shkroi n vitin 1914: "Urrejtja absolute dhe e prjetshme n marrdhniet mes popujve sht e lindur dhe armiqsia q e vrejm ngado nuk sht pasoj e nj shmangieje nga natyra njerzore, por sht thelbi i ksaj bote dhe burimi i vet jets."65 Fridrih fon Bernhard, gjeneral n Luftn e Par Botrore dhe darvinist social gjerman, ishte, gjithashtu, nj prej ktyre udhheqsve. "Lufta," deklaronte Bernhard "sht nevoj biologjike; ajo sht aq e domosdoshme sa sht dhe lufta e forcave t natyrs. Ajo jep nj vendim t drejt nga ana biologjike, meq vendimet e saj mbshteten te vet natyra e gjrave."66 Si e kemi par, Lufta e Par Botrore shprtheu pr
65
HARUN JAHJA
shkak t mendimtarve, gjeneralve dhe udhheqsve evropian, t cilt e shikonin fillimin e lufts, derdhjen e gjakut dhe shkaktimin e vuajtjeve si nj lloj "zhvillimi" dhe ligj t pandryshueshm t natyrs. Frymzimi ideologjik q e oi tr kt brez n shkatrrim me kto ide trsisht t rreme, sishin tjetr vese konceptet e Darvinit mbi "luftn pr mbijetes" dhe "racat e privilegjuara". Dy vjet pasi Bernardi tha kto fjal, shprtheu Lufta e Par Botrore, q do t sillte zhvillim biologjik (!), duke ln pas 8 milion t vdekur, qindra qytete grmadh dhe miliona t plagosur, t gjymtuar, t pastreh dhe t papun. Rrnjt e lufts naziste, q nisi 21 vjet m von dhe la rreth 50 milion t vdekur, i gjen, gjithashtu, te Darvinizmi. Shpesh, Hitleri e lidhte politikn e tij t lufts dhe genocidit me Darvinizmin. Ai e shihte luftn, jo vetm si mjet pr t eliminuar racat m t dobta, por, gjithashtu, edhe si forc pr t hequr qafe antart e dobt t racs supreme. Gjermania naziste e lvdonte luftn pjesrisht pr kt arsye,
Diktatort dhe tirant darvinist q besonin se lufta do ti onte drejt prparimit t njerzimit, e shndrruan shekullin XX n nj det gjaku. Ata prhapn dhun aneknd bots.
HARUN JAHJA
sepse n mendjet e mbrapshta lufta ishte nj hap themelor pr prparimin e racs. Evolucionisti A. E. Wiggam e shpjegoi "bindjen se lufta e zhvillon njeriun", tek e cila Hitleri mbshteste politikn e tij, n nj libr t botuar n vitin 1922: nj her e nj koh zor se mund t thuhet se njeriu kishte m shum tru se kushrinjt e tij antropoid, majmunt, por, duke shkelmuar, duke kafshuar, duke u prleshur dhe duke ia kaluar me zgjuarsi armiqve t tij, truri i njeriut u zmadhua shum dhe iu shtua menuria e shkathtsia, n mos prmasa e tij67 Hitlerin e prkrahnin evolucionist si Wiggam, ndaj dhe ai e shihte luftn si nj detyrim pr ata q donin t mbijetonin, gj q e tha hapur n librin e tij "Mein Kampf": E gjith bota e natyrs sht nj betej e fuqishme mes fuqis dhe dobsis, e cila pason nj fitore t prjetshme t t fortit kundr t dobtit. Nuk do t kishte gj tjetr vese kalbzim n t gjith natyrn, n qoft se nuk do ndodhte kshtu. Ai q do t jetoj, duhet t luftoj. Ai q nuk do t luftoj n kt bot, ku lufta e prhershme sht ligji i jets, nuk e gzon t drejtn pr t ekzistuar. T mendosh ndryshe do t thot t "fyesh" natyrn. Brengat, mundimet dhe smundjet jan kundrprgjigjia e saj.68 Duke pasur parasysh pretendimet e Darvinit se i forti mbijeton pas lufts pr mbijetes dhe se llojet e zhvilluara me kt mnyr prshtaten n shoqrit njerzore, edhe luftrat nisn t shiheshin si domosdoshmri pr zhvillimin e njerzimit. Pr shembull, Hitleri deklaroi se merita pr madhshtin e Gjermanis i takon eliminimit, gjat luftrave shekullore, t antarve m t dobt t shoqris s saj. Gjermant nuk e kishin t huaj luftn dhe ky justifikim i ri "shkencor" prbnte nj forc pr t mbshtetur politikat luftdashse. Diku tjetr, Hitleri ka pretenduar se: "qytetrimi
67
HARUN JAHJA
Lufta e Vietnamit
Lufta e Vietnamit, n t ciln u vran apo u plagosn m shum se nj milion njerz nga t dy palt, la shum njerz n vuajtje e mjerim edhe pas mbarimit t saj. Pr m tepr, shum prej ktyre njerzve u detyruan ta bjn luftn mijra milje larg shtpive t tyre.
Nj baba q po u tregon trupave t Vietnamit Jugor fmijn e tij t vrar, gjat ndjekjeve t forcave guerrilase t Viet Kongut.
HARUN JAHJA
Ngjarjet e kohve t fundit n Bosnj e Kosov nuk duhet t harrohen kurr. Mungesa e dhembshuris pr njerzit e pafajshm, sepse i prkisnin nj feje, nj race a kulture tjetr, mosshtrirja e dors pr ndihm, si dhe shtypja e njerzve t pafajshm n mes t Evrops q vazhdoi prej vitesh, tregojn qart shthurjen morale dhe mungesn e dhembshuris q mbizotron n shekullin XX.
Bosnj dhe Kosov
69
HARUN JAHJA
Xhakart
Gjat kryengritjes s majit n Xhakart, morgu i qytetit u mbush plot e prplot me t vdekur. Nga luftimet q u bn n vend u shkatrruan qytete dhe u dogjn makina.
HARUN JAHJA
Irland e veriut
Njerz q jetonin me frik e n mjerim dhe rrug t shkatrruara si pasoj e sulmeve terroriste gjat prleshjeve dhjetra vjeare midis Britanis s Madhe dhe Ushtris Republikane Irlandeze (IRA).
Fotografia anash tregon situatn n 1972. Fotografia posht at t vitit 1986.
HARUN JAHJA
njerzor nuk do t ekzistonte, ashtu si e njohim sot, nse nuk do t bhej fjal pr luftn e vazhdueshme."69 N lidhje me shtjen e lufts, Heackel propozoi q t vihen n jet metodat e spartanve t Greqis s Lasht. Ai pretendoi se "duke vrar t gjith fmijt, prve atyre q ishin t fuqishm e gzonin shndet t prkryer", spartant ishin "vazhdimisht n kulmin e fuqis dhe energjis."70 Lufta shihej si "nj rregullues i domosdoshm" i popullsive n t gjith Evropn dhe jo vetm n Gjermani. "Po t mos ishte lufta,"- shkruan darvinisti social gjerman Fridrih fon Bernhard, - "ndoshta do t shihnim se raca inferiore dhe t degjeneruara do tia kalonin n numr e pasuri racave t shndetshme dhe rinore. Rndsia rigjeneruese e luftrave qndron n at se ajo sjell przgjedhjen dhe, kshtu, lufta kthehet n nj domosdoshmri biologjike.71 Si e kemi par nga sa kemi treguar deri tani, Hitleri dhe ideologt nazist q e prkrahnin at e shihnin luftn si nj domosdoshmri me frymzimin q e gjenin te Darvinizmi. Duke vn n jet kt domosdoshmri, ata i shkaktuan vuajtje t ndryshme popullit t tyre dhe popujve t tjer n bot. Nga ky kndvshtrim sdo t bnim kurrfar gabimi po ta cilsonim arls Darvinin si nj nga prgjegjsit kryesor pr vuajtjet e shkaktuara gjat Lufts s Dyt Botrore.Profesor Dr. Jerry Bergmann bn fjal kshtu pr ndikimin e Darvinizmit mbi Luftn e Dyt Botrore: Provat se idet darviniste patn nj efekt t jashtzakonshm te mendimi dhe praktika gjermane, jan shum t qarta N fakt, idet darviniste ndikuan n fillimin e Lufts s Dyt Botrore, humbjen e 40 milion jetve dhe vajtjen dm t rreth 6 trilion dollarve. Duke qen i bindur deri n fund se evolucioni nuk ishte nj gnjeshtr, Hitleri e konsideronte veten si shptimtarin modern t njerzimit Duke zhvilluar nj rac superiore, bota do ta mbante si njeriun q e ngriti
72
HARUN JAHJA
njerzimin n nj shkall m t lart evolucioni.72 Sigurisht q ka pasur luftra t panumrta n bot edhe para se Darvini t nxirrte teorin e tij, por pr shkak t ndikimit q pati teoria e tij, pr her t par, lufts iu dha nj miratim i rrem nga shkenca. Maks Nordaw drejtoi vmendjen nga roli negativ i Darvinit pr shtjen e luftrave n nj artikull t titulluar "The Philosophy and Morals of War" (Filozofia dhe etika e lufts) q bri buj n Amerik: Personaliteti m i madh nga t gjith prkrahsit e lufts sht Darvini. Meq teoria e evolucionit sht prhapur, ata mund ta mbulojn barbarizmin e tyre t lindur me emrin e Darvinit dhe ti shpallin instiktet gjakatare t skutave m t thella t zemrs s tyre, si fjala e fundit e shkencs.73 Sishte rastsi q shekulli XX njohu luftrat m t prgjakshme q ka par ndonjher bota me sy, pasi ai shekull ishte pasardhsi i shekullit XIX, i cili ishte mbrujtur me ide t ideologve t till materialist si Darvini, Marksi dhe Frojdi. Darvinizmi kishte prgatitur terrenin teorik e t ashtuquajtur shkencor q do t prfundonte n luft dhe tirant, q e shikonin luftn si t domosdoshme pr zhvillimin e njerzimit, vran gjithsej 60 milion njerz n t dy luftrat botrore.
Luftra nga t gjitha ant e bots Neonazistt

Edhe pse udhheqsit fashist si Hitleri, Musolini dhe organizatat naziste t lidhura me ta (SA, SS dhe Gestapoja) apo "kmishzinjt" e Musolinit sot duken sikur i prkasin t kaluars, organizatat neonaziste q ndjekin idet e tyre e vazhdojn ende veprimtarin. Sidomos n vitet e fundit, lvizjet raciste e fashiste jan rizgjuar n shum vende evropiane. N ball t ktyre lvizjeve qndrojn neonazistt e Gjermanis. Neonazistt kan n rradht e tyre rruga t papun, t droguar dhe tipa t etur pr gjak. Ata zotrojn t
73
HARUN JAHJA
gjitha tiparet e mentalitetit fashist. Nj artikull gazete pr neonazistt tregon se sa i trheq ata gjaku dhe dhuna: Gjaku, nderi dhe fanatizmi Mjaftojn kto tri fjal pr t prmbledhur vlerat e antarve t Grupit Fashist t Olimpias. Sot organizata ka 35.000 antar dhe n syt e t trve mund t vihet re dshira e paprmbajtur pr tu ngritur.74 Neonazistt jan ndikuar nga i njjti arsyetim darvinist, si "t part" e tyre, Hitleri dhe udhheqsit e tjer nazist. N faqet e internetit q kan hapur pr propagand naziste dhe raciste ka mundsi t ndeshsh fjalt e Darvinit dhe lvdata pr t, sepse Darvini u siguron mbshtetje t gjitha lvizjeve dhe ideve neonaziste. Prandaj, n faqet e tyre ata e paraqesin Darvinizmin si teori q duhet t pranohet, pa pasur nevoj pr prova. Sulmet dhe vrasjet q kryejn neonazistt jan krejt t pamshirshme. Ata ndjejn knaqsi kur i djegin njerzit t gjall, kur friksojn dhe torturojn fmijt e vegjl. Turqit jan ndr grupet kryesore q mbahen veanrisht n shnjestrn e tyre. Neonazistt shfaqin urrejtjen dhe armiqsin e tyre pr turqit n do cep t faqeve t tyre t internetit dhe e tregojn kt urrejtje me vepra. Kjo deklarat pr turqit sht botuar n nj faqe interneti t neonazistve: Pr shembull, po t ishte n dorn time sot, do t m plqente t shihja nj pjes t madhe t turqve n dhomat e gazit.75 Emri ku neonazistt mbshtesin urrejtjen e tyre ndaj turqve sht prsri arls Darvini. Neonazistt mendojn se po japin nj shpjegim t ashtuquajtur
Neonazistt ndrmorn nj sulm kundr turqve n qytetin e Mlnit n vitin 1992.
HARUN JAHJA
shkencor pr urrejtjen e tyre ndaj turqve, duke iu referuar pretendimeve absurde t Darvinit. N faqen e fundit t ktij kapitulli mund t shihni disa faqe interneti t neonazistve, t cilat i thurin lavde Darvinit dhe shprehin mendimet e tyre pr kombin turk. Dhuna neonaziste kundr turqve dhe popujve t tjer sht shtuar koht e fundit. Gazeta e prditshme turke "Sabah", e dats 12 gusht 2000, bri t njohur nj list t sulmeve neonaziste gjat vers s vitit 2000: - N qershor u thyen dritaret e xhamis "Rahman" n qytetin e Gers n krahinn e Tyringenit - Dy shishe (molotov) u hodhn n nj xhami turke n qytetin e vogl t Epingenit n krahinn e BadenVyrtembergut. - Nj shishe me lnd plasse u hodh n Xhamin e Gjelbr n lagjen Utersen t Pinebergut. - Nj ndrtese ku banonin turq iu vu zjarri n Memingen.
Faqet e internetit t hapura nga neonazistt. N kto faqe, neonazistt q nderojn Darvinin, fyejn e krcnojn turqit.
75
Revista "Stern" (Nr. 40/1992) shkruan: GJERMANIA NE RENIE do dit sheh sulme me gur dhe bomba zjarrhedhse kundr kampeve t refugjatve. Urrejtja e prgjithshme kundr t huajve po rritet dhe frika pr t ardhmen sundon. Politikant jan t pafuqishm. Lvizja e krahut t djatht n Gjermani shihet me ankth nga shtetet e huaja. Ku po shkon ky vend kshtu?
"Stern" (Nr.40/1992) shkruan: Kngt e s djathts radikale prbjn muzikn e marshimit pr aktet e dhunshme drejtuar t huajve. T rinjt, numri i t cilve shtohet nga dita n dit, sidomos n krahinat e reja gjermane, po nxiten prej ktyre ritmeve agresive.
76
HARUN JAHJA
- N Bokolt nj lokali turk dhe nj godine ku banonin libanez iu vu zjarri. 14 njerz u plagosn, njri n gjndje t rnd. - N qytetin e Kemnicit n Gjermanin Lindore foshnja 7-muajshe e nj familjeje irakene u hodh prdhe. Fytyra e foshnjes u dmtua kur preku betonin.76 Jo shum koh m par kan ndodhur incidente edhe m t rnda. Duke marr pr baz urrejtjen e Darvinit ndaj turqve, neonazistt organizuan nj sulm kundr turqve n Mln n nntor t 1992-shit. M von, n vitin 1993, 5 turq u dogjn t gjall n Solingen prej neonazistve.77 Shtypi e prshkroi kt sulm si "sulmin m mizor racist n historin e Gjermanis qysh prej epoks naziste". Sulme t ktij lloji filluan te haseshin shpesh n vitet n vijim. Shtpive t shum turqve iu vu zjarri, ndrsa t tjer u rrahn dhe u plagosn. Sulme t ngjashme u zhvilluan edhe n Holland. N nj sulm kundr turqve mbetn t vrar nj grua dhe pes fmijt e saj. Njerzit q morn pjes n kortezhin e prmortshm q u mbajt, morn letra krcnuese me kryqin e thyer prsipr. Kto incidente jan vetm disa nga sulmet raciste kundr turqve. Sulmet dhe vrasjet e ktyre grupeve fashiste, pasardhs besnik t Darvinit dhe fashistve si Hitleri, vazhdojn ende. Masat ligjore nuk do t mjaftojn pr t ndaluar sulmet njerzore t ktyre grupeve. Mnyra e sigurt, pr tu dhn fund atyre, sht lufta serioze ideologjike krahas masave ligjore. Veprimet e dhunshme t ktyre njerzve q e shohin racizmin si ligj t natyrs nuk do t mbarojn pr sa koh q idet darviniste nuk do t jen hedhur posht si antishkencore.
77
Darvinizmi: Burimi i Barbaris Komuniste
deologjia q i solli dmin m t madh njerzimit n shekullin e mbushur me dhun e barbarizm dhe njkohsisht m e prhapura n bot ishte, pa dyshim, Komunizmi. Kjo ideologji, q arriti kulmin e saj historik me dy filozoft gjerman Karl Marks dhe Frederik Engels n shekullin XIX, derdhi kaq shum gjak n bot, saq ua kaloi edhe nazistve e imperialistve t dikurshm. Komunizmi shkaktoi n vdekjen e njerzve t pafajshm dhe prhapi e nxiti dhun, frik e dshprim ndr njerz. Edhe sot e ksaj dite, kur flitet pr vendet e Perdes s Hekurt dhe Rusin, imazhet q zgjohen na sjellin parasysh vende t pushtuara nga mjegulla, terri e dshprimi, nga rrug pa jet, nga shqetsimi dhe frika. Sado q njerzit mendojn se Komunizmi u shemb n vitin 1991, grmadhat q la pas ekzistojn ende. Sado "liberal" t jen br nj pjes e komunistve dhe marksistve "t papenduar", filozofia materialiste, ana e errt e Komunizmit dhe e Marksizmit q i largoi njerzit nga feja dhe morali i mir, ende vazhdon t ndikoj te kta njerz. Kjo ideologji q prhapi terror n do cep t bots, n fakt, prfaqsonte nj ide t ardhur q nga koht e lashta. Dialektika sht nj bindje se i gjith zhvillimi, n gjithsi, erdhi si rezultat i konfliktit. N baz t ktij besimi, Marksi dhe Engelsi filluan t analizonin historin e bots. Marksi pretendonte se historia e njeriut ishte histori konflikti, se konflikti aktual ishte ai mes puntorve e kapitalistve dhe se puntort s shpejti do t ngriheshin dhe do t organizonin nj revolucion komunist. Tipari m i spikatur i dy themeluesve t Komunizmit
78
HARUN JAHJA
ishte se, si t gjith materialistt, ata ushqenin nj urrejtje t madhe pr fen. Edhe Marksi, edhe Engelsi ishin ateist t bindur dhe zhdukjen e besimeve fetare e shikonin si thelbsore nga pikpamja e Komunizmit. Por Marksit dhe Engelsit u mungonte dika e rndsishme: me qllim q t bnin pr vete nj publik sa m t gjer, e pan t nevojshme ti jepnin ideologjis s tyre nj pamje shkencore. Dhe kshtu, u krijua aleanca e rrezikshme q solli dhimbje, kaos, vrasje masive, nxitje t vllait kundr vllait gjat shekullit XX. Darvini bri t njohur teorin e evolucionit n librin e tij "Origjina e llojeve". Interesante sht q pretendimet baz q ai paraqiti ishin pikrisht shpjegimet q po krkonin Marksi dhe Engelsi! Darvini pretendonte se gjallesat u shfaqn si rezultat i "lufts pr mbijetes" apo "konfliktit dialektik". Pr m tepr, ai mohoi krijimin dhe hodhi posht besimet fetare. Pr Marksin dhe Engelsin ky ishte nj rast q sduhej humbur.
Admirimi i Marksit dhe Engelsit pr Darvinin

Darvinizmi pati aq shum rndsi pr Komunizmin, sa vetm disa muaj pas botimit t librit t Darvinit, Engelsi i shkroi Marksit: "Darvini, t cilin e kam n dor duke e lexuar, sht i shklqyer."78 E megjithat, vet historia ka treguar se periudha evolucionare q propozoi Marksi nuk ishte e vrtet. Asnj shoqri, n asnj koh nuk sht par t kaloj npr fazat evolucionare t propozuara nga Marksi. Prkundrazi, ekziston mundsia t shihen n t njjtn shoqri, n t njjtn koh, sisteme q Marksi pretendonte se vijn para apo pas njra-tjetrs. Ndrkoh q nj pjes e nj vendi prjeton sisteme t ngjashme me sistemin feudal, n nj pjes tjetr mund t zbatohen rregullat kapitaliste. Kjo sht arsyeja q nuk ka asnj prov se kalimi nga nj sistem n tjetrin ndjek modelin evolucionar t propozuar nga Marksi dhe teoria e evolucionit.
79
HARUN JAHJA
Nga ana tjetr, asnj nga parashikimet e Marksit n lidhje me t ardhmen nuk u vrtetua. U kuptua q teorit e Marksit nuk ishin t zbatueshme brenda 10 vjetve nga vdekja e tij. Marksi pretendonte se, njri pas tjetrit, kombet m t zhvilluara kapitaliste do t psonin revolucione komuniste, por nj periudh e till nuk erdhi. Lenini, nj nga pasuesit m t mdhenj t Marksit, u mundua t shpjegonte pse nuk kishin ndodhur kto revolucione e pastaj parashikoi q revolucionet komuniste do t bheshin n vendet e Bots s Tret. E megjithat, t gjitha pretendimet e Leninit i prgnjeshtroi vet historia. N koht e sotme, vendet ku sundon Komunizmi mund t numrohen me gishtat e nj dore. Pr m tepr, Marksizmi prdori dhunn n rajonet ku erdhi n fuqi dhe ai nuk erdhi n pushtet nga lvizjet popullore, si pretendohej, por me dhun diktatoriale. Shkurtimisht, historia e kohve t fundit e ka prgenjshtruar periudhn e parashikuar nga filozofia marksiste t evolucionit historik. Teori t tilla, si "dialektika e historis" dhe "evolucioni historik" n
Themeluesit e komunizmit, Karl Marks dhe Frederik Engels.
80
HARUN JAHJA
Shembja e pikpamjes marksiste pr historin

arl Marksi, themelues i Komunizmit, i prshtati idet e Darvinit q patn ndikim t thell tek ai, me procesin dialektik t historis. Sipas Marksit, shoqria ka kaluar n faza t ndryshme, gjat historis dhe faktori q i ka prcaktuar kto faza ishte ndryshimi n mjetet dhe marrdhniet e prodhimit. Sipas ksaj pikpamjeje, ekonomia prcaktonte gjithka. Historia kaloi npr faza evolucioni: bashksi primitive, shoqri skllavopronare, shoqri feudale, shoqri kapitaliste dhe faza e fundit do t ishte shoqria komuniste. E megjithat, vet historia ka treguar se periudha evolucionare q propozoi Marksi nuk ishte e vrtet. Asnj shoqri, n asnj koh nuk sht par t kaloj npr fazat evolucionare t propozuara nga Marksi. Prkundrazi, ekziston mundsia t shihen n t njjtn shoqri, n t njjtn koh, sisteme q Marksi pretendonte se vijn para apo pas njratjetrs. Ndrkoh q nj pjes e nj vendi prjeton sisteme t ngjashme me sistemin feudal, n nj pjes tjetr mund t zbatohen rregullat kapitaliste. Kjo sht arsyeja q nuk ka asnj prov se kalimi nga nj sistem n tjetrin ndjek modelin evolucionar t propozuar nga Marksi dhe teoria e evolucionit. Nga ana tjetr, asnj nga parashikimet e Marksit n lidhje me t ardhmen nuk u vrtetua. U kuptua q teorit e Marksit nuk ishin t zbatueshme brenda 10 vjetve nga vdekja e tij. Marksi pretendonte se, njri pas tjetrit, kombet m t zhvilluara kapitaliste do t psonin revolucione komuniste, por nj periudh e till nuk erdhi. Lenini, nj nga pasuesit m t mdhenj t Marksit, u mundua t shpjegonte pse nuk kishin ndodhur kto revolucione e pastaj parashikoi q revolucionet komuniste do t bheshin n vendet e Bots s Tret. E megjithat, t gjitha pretendimet e Leninit i prgnjeshtroi vet historia. N koht e sotme, vendet ku sundon Komunizmi mund t numrohen me gishtat e nj dore. Pr m tepr, Marksizmi prdori dhunn n rajonet ku erdhi n fuqi dhe ai nuk erdhi n pushtet nga lvizjet popullore, si pretendohej, por me dhun diktatoriale.Shkurtimisht, historia e kohve t fundit e ka prgenjshtruar periudhn e parashikuar nga filozofia marksiste t evolucionit historik. Teori t tilla, si "dialektika e historis" dhe "evolucioni historik" n vllimet e shumta t shkruara nga ideologt materialist si Marksi dhe Engelsi, jan thjesht fryt i fantazis.
81
HARUN JAHJA
vllimet e shumta t shkruara nga ideologt materialist si Marksi dhe Engelsi, jan thjesht fryt i fantazis. Marksi i ktheu prgjigje letrs s Engelsit m 19 dhjetor 1860, duke i shkruar: "Ky sht libri q prmban parimet baz t historis s natyrs sipas pikpamjes son." 79 N nj letr q Marksi i shkroi Lasalit, nj tjetr mik i tij socialist, m 16 janar 1861, shkruan: "Libri i Darvinit sht shum i rndsishm e m shrben si baz n shkencn natyrore pr luftn e klasave n histori."80 N kt mnyr ai zbulon rndsin e teoris s evolucionit pr Komunizmin. Marksi e shfaqi simpatin e tij pr Darvinin, duke ia kushtuar atij veprn e tij m t rndsishme, "Das Kapital" (Kapitali). Kopja e ktij libri q iu drgua Darvinit prmbante nj dedikim nga ana e vet Marksit, i cili e prshkruante veten si nj "admirues i sinqert" i natyralistit anglez.81 Edhe Engelsi e pranon admirimin e tij pr Darvinin: Natyra sht prova e dialektiks dhe nuk duhet ln pa thn se, fundja, natyra vepron n mnyr dialektike e jo metafizike Lidhur me kt, Darvinit duhet ti prmendet emri para t tjerve.82 Engelsi lavdronte Darvinin njlloj si Marksin. Ai shkruan: "Ashtu sikurse Darvini zbuloi ligjin e evolucionit n natyrn organike, po ashtu edhe Marksi zbuloi ligjin e evolucionit n historin njerzore."83 N nj vepr tjetr t tij, Engelsi theksoi rndsin e nxjerrjes nga Darvini t nj teorie q i kundrvihej fes: Ai (Darvini) i dha konceptit metafizik t natyrs goditjen m t rnd, duke provuar se bota e sotme organike bimt, kafsht, e si rrjedhim edhe njeriu sht produkt i nj procesi evolucioni q vazhdon prej miliona vjetsh.84 Prve ksaj, Engelsi tregoi se si e kishte pranuar ai teorin e Darvinit, duke shkruar nj artikull t titulluar
82
HARUN JAHJA
"Roli q ka luajtur puna, n kalimin nga majmuni te njeriu". Shkenctari amerikan Conway Zirckle shpjegon se prse themeluesit e Komunizmit e pranuan menjher teorin e Darvinit: Marksi dhe Engelsi e pranuan evolucionin thuajse menjher pasi Darvini botoi librin "Origjina e llojeve". Evolucioni, natyrisht, ishte pikrisht ajo q themeluesve t Komunizmit u duhej pr t shpjeguar se si njerzimi mund t kishte ardhur n ekzistenc pa ndrhyrjen e ndonj force t mbinatyrshme dhe, pr pasoj, ai mund t prdorej pr t mbshtetur bazat e filozofis s tyre materialiste. Prve ksaj, interpretimi i evolucionit nga Darvini, sipas t cilit, evolucioni kishte ndodhur nprmjet przgjedhjes natyrore, u dha atyre nj hipotez t ndryshme nga ajo e shpjegimit teologjik mbizotrues t faktit t vrejtur se t gjitha format e jets u jan prshtatur kushteve t tyre.85 Tom Bethel, gazetar i revists "Harper Magazine", shpjegon lidhjen midis Marksit dhe Darvinit, si m posht: Marksi nuk e admironte librin e Darvinit pr arsye ekonomike, por pr arsyen m thelbsore se universi i Darvinit ishte thjesht materialist dhe se shpjegimi i tij nuk prfshinte m ndonj lidhje me shkaqe t pavzhgueshme jomateriale jasht apo "prtej" tij. N kt aspekt t rndsishm, Darvini dhe Marksi ishin shok pr kok.86 Sot, lidhja midis Darvinizmit dhe Marksizmit sht nj e vrtet e pranuar nga t gjith. Biografit e Marksit gjithmon e bjn t qart nj gj t till. Pr shembull, nj biografi e Karl Marksit e prshkruan kt lidhje n kt mnyr: "Darvinizmi paraqiti nj sr faktesh q mbshtesin Marksizmin dhe shtjellojn t vrtetn e tij. Prhapja e
83
HARUN JAHJA
ideve darviniste evolucionare krijoi nj terren pjellor t prshtatshm pr idet marksiste dhe i hapi rrugn prvetsimit t tyre nga klasa puntore Marksi, Engelsi dhe Lenini u dhan vler t madhe ideve t Darvinit. Ata nxorn n pah rndsin e tyre shkencore dhe, n kt mny, u prshpejtua prhapja e ktyre ideve."87 Si e kemi par, Marksi dhe Engelsi besonin me gzim se koncepti i evolucionit prbnte nj prkrahje shkencore pr botkuptimin e tyre ateist, por ky gzim doli i parakohshm. Teoria e evolucionit u pranua gjersisht, sepse ishte propozuar n nj ambjent shkencor primitiv, si ai i shekullit XIX. Ajo ishte e mbushur me pasaktsi dhe nuk mbshtetej n asnj lloj prove shkencore. Shkenca q njohu zhvillim t madh n gjysmn e dyt t shekullit XX, e nxori t pavlefshme teorin e evolucionit. (Pr hollsi t mtejshme, shih librin e shkruar nga Harun Jahja: "Gjunjzimi i Evolucionit", i prkthyer dhe n shqip) Kjo, n t njjtn koh, nnkuptonte shembjen e mendimit komunist dhe materialist, por ngaq shkenctart me pikpamje materialiste e dinin se shembja e Darvinizmit nnkuptonte, gjithashtu, edhe rrnimin e ideologjive t tyre, ata provuan t gjitha metodat e mundshme pr tua mbajtur t fsheht njerzve rnien e Darvinizmit.
Admirimi i pasuesve t Marksit dhe Engelsit pr Darvinin

Pasuesit e Marksit dhe Engelsit, q shkaktuan vdekjen e miliona njerzve dhe u bn shkak q qindra miliona t tjer t jetonin n vuajtje, dhun e terror, e pranuan teorin e evolucionit, duke shprehur gzim e interes t madh. John N. Moore flet pr lidhjet mes evolucionit dhe udhheqsve sovjetik, t cilt vun n jet idet e Marksit dhe Engelsit n Rusi: Mnyra e t menduarit t udhheqsve t BRSS-s sht rrnjosur thell n kndvshtrimin evolucionist.88
84
HARUN JAHJA
Ishte Lenini ai q bri t mundur q projekti i Marksit pr revolucionin komunist t realizohet. Lenini, udhheqsi i lvizjes bolshevike komuniste n Rusi, synonte t rrzonte me forcn e armve regjimin e carit. Kaosi pas Lufts s Par Botrore u krijoi bolshevikve mundsin q po krkonin. N tetor 1917, me Leninin n krye, komunistt morn pushtetin me forcn e armve. Pas revolucionit, Rusia u shndrrua n aren lufte civile t prgjakshme 3 vjeare, mes komunistve dhe prkrahsve t carit. Ashtu si udhheqsit e tjer komunist, Lenini shpesh theksonte se teoria e Darvinit ishte baza themelore e filozofis materialiste dialektike. Nj prej thnieve t tij zbulon mendimin e tij pr Darvinizmin: Darvini i dha fund besimit se llojet e bots bimore e shtazore nuk kan asnj lidhje me njra-tjetrn dhe se ato jan krijuar prej Zotit e, si rrjedhim, jan t pandryshueshme.89 Edhe Trocki, q pranohej si arkitekti m i rndsishm i Revolucionit Bolshevik pas Leninit, i dha rndsi t madhe Darvinizmit. Ai e pohoi admirimin e tij pr Darvinin kshtu: Zbulimi i Darvinit sht triumfi m i madh i dialektiks n gjith fushn e materies organike.90 Pas vdekjes s Leninit n vitin 1924, Stalini, q njihet si diktatori m gjakatar n historin e njerzimit, u vu n krye t Partis Komuniste. Gjat 30 viteve t tij n pushtet, Stalini do t vrtetonte se sa sistem i pamshirshm ishte komunizmi. Lvizja e par e rndsishme e Stalinit ishte marrja, n emr t shtetit, e tokave t fshatarve q prbnin 80% t popullsis s Rusis. N emr t ksaj politike kolektivizimi, q kishte pr qllim zhdukjen e prons private, t gjitha prodhimet e fshatarve rus u mblodhn me dhun nga zyrtar t armatosur. Pr pasoj, plasi nj zi buke e tmerrshme. Miliona gra, fmij dhe pleq q nuk gjenin asgj pr t ngrn vdisnin, duke u prplitur nga uria.
85
HARUN JAHJA
Numri i t vdekurve vetm n Kaukaz arriti 1 milion. Stalini drgoi qindra mijra njerz q tentuan t mos i bindeshin ksaj politike n kampet e tmerrshme t puns n Siberi. Kto kampe, ku t burgosurve u dilte shpirti n pun, u kthyen n varr pr pjesn m t madhe t ktyre njerzve. Nga ana tjetr, dhjetra mijra njerz u ekzekutuan nga policia sekrete e Stalinit. Miliona t tjer u detyruan t shprnguleshin n viset m t largta t Rusis, prfshir turqit e Krimes dhe Turkmenistanit. Me kto politika gjakatare e mizore, Stalini vrau 20 milion njerz. Historiant kan zbuluar se ky barbarizm i jepte atij knaqsi t madhe. Ai ndjente knaqsi kur ulej n tryezn e tij n Kremlin dhe shqyrtonte listn e atyre q kishin vdekur n kampet e prqendrimit ose q ishin ekzekutuar. Prve gjendjes psikologjike, n t ciln ndodhej, ndikimi kryesor q e nxiti t bhej nj vrass i till i pamshirshm ishte filozofia materialiste q ai besonte. Nga vet fjalt e Stalinit, baza themelore e ksaj filozofie ishte teoria e evolucionit. Ai shpjegonte rndsin q u jepte ideve t Darvinit: Jan tri gjra q ne bjm pr t liruar mendjet e studentve tan. E kishim pr detyr tu msonim atyre moshn e toks, prejardhjen gjeologjike dhe parimet e Darvinit.91 Kur Stalini ishte ende gjall, nj shok i ngusht fmijrie, n librin "Ngjarje t rndsishme n jetn e Stalinit", tregon si ishte br ateist Stalini: Q n mosh shum t re, kur ishte ende nxns n shkolln klerike, shoku Stalin ka treguar se ka pasur nj mendje kritike dhe ka shfaqur ndjenja revolucionare. Ai filloi t lexoj Darvinin dhe u b ateist.92 N t njjtin libr, G. Glurxhidze, nj shok fmijrie i Stalinit tregon se si Stalini kishte nisur t mos besonte m n Zot dhe i kishte thn se arsyeja ishte libri i Darvinit, duke e nxitur q ta lexonte edhe ai.93 Nj tregues i rndsishm i besimit t verbr t
86
HARUN JAHJA
Stalinit n teorin e evolucionit ishte mospranimi n sistemin shkollor sovjetik i ligjeve gjenetike t Mendelit n kohn kur erdhi n pushtet. Kto ligje, q ishin pranuar nga e gjith bota e shkencs q nga fillimi i shekullit XX, mohonin pretendimin e Lamarkut se "tiparet e fituara mund t prcillen te brezat pasardhs". Shkenctari rus Lisenko e shihte kt si nj goditje t fuqishme kundr teoris s evolucionit dhe, n t njjtn koh, si nj rrezik t madh, ndaj dhe ia tregoi Stalinit mendimet e tij. Stalinit i bn prshtypje mendimet e Lisenkos dhe e emroi kryetar t shoqatave shkencore zyrtare. Kshtu, shkenca gjenetike, e cila i kishte dhn nj goditje t rnd evolucionit, nuk u pranua nga asnj shoqat apo shkoll shkencore n Bashkimin Sovjetik, derisa vdiq Stalini. Gjat sundimit t Stalinit, Bashkimi Sovjetik ishte kthyer n nj mjedis ku mbretronte kaosi, ku pr miliona njerz jeta ishte prher n rrezik dhe ku mund t arrestoheshin nga asti n ast, paka se skishin br asnj krim pr t vuajtur tortura t paimagjinueshme. Kur analizojn kto ngjarje, disa komentues t historis bjn gabim kur mundohen t provojn se shkaku kryesor i gjith ksaj barbarie e mizorie t pashpirt ishte se njerz si Lenini, Stalini, Mao, Hitleri dhe Musolini karakterizoheshin nga psikopatia dhe ekuilibri mendor. far rastsie sht kjo q e gjith bota ra n duart e njerzve t ekuilibruar psikologjikisht n t njjtn koh? Esht e qart se t gjith kta njerz dhe ideologji kan pir nga i njjti burim. Me pak fjal, nj pal tjetr ishte fajtore bashk me ta. Shkaku q kta udhheqs t pashpirt trhiqnin pas vetes miliona njerz dhe q u lejoi atyre t bnin krime, ishte prkrahja "shkencore" q u dha filozofia materialiste dhe Darvinizmi.
Mao Ce Duni: ambasadori i Darvinit dhe i Marksit n Kin

Ndrkoh q Stalini zbatonte regjimin e tij totalitar, nj tjetr regjim komunist, i cili e shihte Darvinin si
87
HARUN JAHJA
mbshtetjen e tij shkencore, u vendos n Kin. Komunistt, nn udhheqjen e Mao Ce Dunit, erdhn n pushtet n vitin 1949 pas nj lufte t gjat civile. Maoja krijoi nj regjim shtyps dhe gjakatar, njlloj si aleati i tij, Stalini, i cili e prkahu mjaft. Kina u b skena e ekzekutimeve t panumrta politike. N vitet q do t vinin, militantt e rinj t Maos, t njohur si "Rojet e Kuqe", do ta fusnin vendin n nj atmosfer tmerri t vrtet. Maoja shpalli hapur bazn filozofike t sistemit q krijoi, duke thn: "Socializmi kinez mbshtetet te Darvini dhe teoria e evolucionit."94 Duke qen marksist, ateist dhe ndjeks besnik i evolucionit, Maoja dha urdhr q materialet e leximit q do t prdoreshin n institucionet arsimore gjat ksaj periudh fillestare, t pagzuar me emrin "Hapi i madh prpara", t ishin shkrimet e arls Darvinit, si dhe materiale t tjera q prkrahnin paradigmn e evolucionit.95 Kur komunistt kinez erdhn n pushtet, ata prdorn teorin e evolucionit si baz pr ideologjin e tyre. N fakt, intelektualt kinez e kishin pranuar teorin e evolucionit koh m par. Gjat shekullit XIX, Perndimi e konsideronte Kinn si nj gjigand t fjetur, t izoluar dhe t zhytur n traditat e lashta. Pak evropian e kuptuan se me sa etje i thithn intelektualt kinez idet darviniste evolucioniste dhe pan tek ato ide nj nxits shpresdhns pr prparim dhe ndryshim. Sipas shkrimtarit kinez Hu Shin ("Living Philosophies:", 1931), kur n vitin 1898 u botua libri i Thomas Huxley, "Evolucioni dhe Etika", ai u brohorit dhe u pranua menjher nga intelektualt kinez. T pasurit sponsorizuan botime t lira n gjuhn kineze, n mnyr q ato t prhapeshin n masat e gjera t popullit.96 Kshtu, njerzit q u kthyen kah Komunizmit dhe udhhoqn revolucionin komunist ishin ata intelektual
88
HARUN JAHJA
q ishin "ndikuar thell" prej ideve darviniste. Nuk ishte e vshtir pr Kinn, pavarsisht nga historia dhe besimet e saj t forta panteiste, t hynte n darn e Darvinizmit dhe Komunizmit. N nj artikull n revistn "New Scientist", filozofi darvinist kanadez Michael Ruse thot n lidhje me Kinn e fillimit t shekullit t njzet: Kto ide zun rrnj menjher, sepse Kina nuk i kishte pengesat e natyrshme intelektuale e fetare pr evolucionin q shpesh ekzistonin n Perndim. Dhe me t vrtet, nga disa an, Darvini ngjante pothuajse si kinez! Mendimi taoist dhe neokonfucian gjithmon kishte theksuar "sendsin" te qeniet njerzore. Fakti q ne kemi gjra t prbashkta me kafsht nuk prbnte ndonj tronditje t madhe N kohn e sotme, filozofia zyrtare sht Marksizm-Leninizmi, por pa mnyrn materialiste laike t Darvinizmit (q tani prbn filozofin e gjer sociale), nuk do t ishte prgatitur terreni pr Maon dhe revolucionart e tij q t mbillnin farn e t vilnin t korrat e tyre.97 Si thot m lart Michael Ruse, me ngulitjen e ideve darviniste, Kina e prqafoi pa probleme Komunizmin. Populli kinez, i mashtruar nga idet darviniste, rrinte e bnte sehir kur kryheshin t gjitha masakrat e Mao Ce Dunit, nj prej vrassve m t paprmbajtur t historis. Jo vetm n Kin, por edhe n shum vende t tjera, Komunizmi ishte shkaku i prleshjeve, akteve t prgjakshme, terrorizmit dhe lufts civile. Turqia ishte nj prej tyre. N vitet 60 dhe 70, grupet q rrmbyen armt kundr shtetit, me ndrrn q t zhvillonin nj revolucion komunist n vend, e futn Turqin n nj atmosfer t errt terrorizmi. Pas 1980-s terrorizmi komunist u bashkua me rrymn e separatizmit, duke u br shkaku i vdekjes s dhjetra mijra turqve, policve e ushtarve n krye t detyrs. Ideologjia komuniste, q solli gjakderdhje n bot n kt mnyr pr 150 vjet rresht, u gjend gjithmon krah
89
HARUN JAHJA
pr krah me Darvinizmin. Edhe sot e ksaj dite, komunistt jan prkrahsit m t flakt t Darvinizmit. Sa her q njeriu hedh syt nga qarqet q e mbrojn me kokfortsi teorin e evolucionit, gati n do vend t bots, shikon marksistt ne rreshtin e par, sepse si ka thn Karl Marksi, teoria e evolucionit prbn bazn e ideologjis komuniste nga aspekti i shkencs natyrore dhe i siguron prkrahjen m t rndsishme shkencore mungess s besimit fetar t komunistve.
Baza e aleancs midis Darvinizmit dhe Komunizmit: Urrejtja pr fen

Si e shpjeguam m sipr, arsyeja kryesore q materialistt dhe komunistt u kapn fort pas Darvinizmit sht prkrahja q siguron Darvinizmi pr ateizmin. Filozofia materialiste ka ekzistuar gjat gjith historis, por, deri n shekullin XIX, shumica e filozofve nuk kishin shkuar m tej se librat e teoris. Shkaku kryesor pr kt ishte se deri n at koh shumica e njerzve t shkencs besonin n Zot dhe n realitetin e krijimit, por n shekullin XIX, filozofia materialiste dhe teoria e Darvinit filluan t zbatoheshin n shkencat natyrore. Darvinizmi ishte baza m e rndsishme pr kulturn materialiste jofetare, e cila vuri vuln e saj n shekullin XIX, por e tregoi fytyrn e vrtet kryesisht n shekullin XIX. Ideologjit q lindn nga kjo kultur materialiste, si e kemi shqyrtuar, u bn shkaku i dy luftrave botrore, i luftrave civile t panumrta, i akteve terroriste, i genocidit, i shfarosjeve dhe barbarizmit. Pr shkak t ktyre katastrofave, dhjetra milliona njerz humbn jetn, ndrsa qindra miliona u shtypn paturpsisht dhe provuan mbi kurriz keqtrajtimet m barbare. Shembja e qindra kishave dhe xhamive nga Stalini sht thjesht nj tregues i urrejtjes s Komunizmit ndaj fes. N librin e tij "Lufta e gjat kundr Zotit", Henry Morris prshkruan lidhjen n kt mnyr: Pavarsisht nga mangsit shkencore, karakteri, gjoja shkencor i evolucionit sht prdorur pr t justifikuar
90
HARUN JAHJA
POL POTI DHE "FUSHAT E VDEKJES" TE KMEREVE TE KUQ

vitet 1975-1979, gjat sundimit t Pol Potit, u vran 2 milion njerz nga popullsia 7 milionshe e Kamboxhias. Duke i llogaritur n prqindje popullsie, vrasjet e Pol Potit, i cili ndrronte t krijonte nj shtet komunist t prsosur, ishin m t mdha se ato t Hitlerit e Stalinit. Objektivi kryesor i Pol Potit ishin doktort, inxhiniert e shkenctart, me pak fjal, intelektualt e vendit. Ai i vriste ata pa mshir. Madje ishte dhn edhe urdhr q t vritej "kushdo q mbante syze". Si pasoj e ktyre vrasjeve njerzore, u shfaqn "fushat e vdekjes" q zgjatn me vite. Logjika q prdornin oficert e Kmerit t Kuq pr t justifikuar masakrat e tyre prmblidhej me kto fjal: "Po t t mbajm, nuk fitojm gj. Po t t humbasim, nuk humbasim gj." Ata vran kdo q e konsideronin apo edhe dyshonin se ishte i padobishm dhe i dmshm. T paktn nj pjestar nga do familje ka humbur jetn n kto masakra. Pol Poti, pr t cilin jeta e njeriut svlente asgj, besonte se familja i zinte rrugn vizionit t tij radikal pr Socializmin. Ai u prpoq ta hiqte qafe iden e familjes, duke i prar familjet e duke i detyruar njerzit t jetonin n vende t prbashkta. E njjta politik ishte zbatuar nga Stalini n Rusi. N fillim u morn tokat fshatarve, pastaj u dhan parcela t vogla toke n zona t shprndara qllimisht dhe shum larg njra-tjetrs. Si rezultat, me qllim q nj familje t punonte arat e saj, t ndara n parcela t vogla toke, pjestart e familjes detyroheshin t jetonin t ndar nga njri-tjetri.
Robert Templer, "Pol Pots Legacy of Horror", The Age, 18 prill 1998, http://dithpran.org/PolPotegacy.htm.
t gjitha llojet e sistemeve dhe praktikave jofetare. M i suksesshmi prej tyre, deri tani, duket se sht Komunizmi. Ithtart e tij kudo n bot jan mashtruar t besojn se Komunizmi duhet t jet i vrtet, pasi bazohet n shkencn e evolucionit.98 Armiqsia q ushqente komunizmi dhe materializmi
91
HARUN JAHJA
pr fen e tregoi veten gjat kryengritjes bolshevike. Kishat dhe xhamit u shembn dhe ndr kategorit e atyre q u prjashtuan nga "shoqria e re socialiste", besimtart zinin nj vend t rndsishm. Pavarsisht nga fakti se pjesa m e madhe e shoqris ishte fetare, ata u penguan t kryenin detyrat fetare. Me qllim q t evitohej e djela, kur t krishtert shkonin n kish, u hoq koncepti i nj dite pushimi pr t gjith. do njeri do punonte 5 dit, por dita e pushimit mund t isht nj dit fardo. Kjo mas u mor nga komunistt "pr t lehtsuar luftn pr eliminimin e fes".99 Pas ksaj, n vitin 1928 dhe 1930, taksat q paguanin besimtart u rritn 10 her, u hoqn triskat e tallonat e ushqimit dhe ata nuk mund t prdornin m shrbimet shndetsore, q do t thot se ata nuk gzonin m t drejta qytetare. Ata shpesh arrestoheshin, shkarkoheshin nga postet q kishin dhe internoheshin. N vitin 1936 rreth 65% e xhamiave dhe 70% e kishave ishin shkatrruar. Masa t dhunshme kundr fes u morn edhe n Shqipri. Udhheqsi komunist i Shqipris, Enver Hoxha, n vitin 1967 e shpalli Shqiprin si vendin e par "t pafe". Besimtart u arrestuan pa asnj arsye e disa prej tyre u vran kur ishin n arrest. N vitin 1948 dy peshkop dhe 5.000 besimtar u qlluan. Edhe muslimant u trajtuan n t njjtn mnyr. Revista letrare mujore "Nntori" njoftoi se 2169 xhami dhe kisha ishin mbyllur, nga t cilat 327 ishin vende adhurimi katolike. Shkaku i ktyre veprimeve ishte, pa dyshim, qllimi i Komunizmit pr t formuar shoqri q do t mohonin ekzistencn e Zotit dhe do t besonin e vlersonin vetm materien. N fakt, ky ishte nj prej objektivave kryesore t Komunizmit, sepse udhheqsit komunist e dinin q ata do t mund t sundonin si t donin vetm mbi njerz t pandjeshm t shndrruar n makina, q nuk e njihnin frikn ndaj Zotit dhe q kishin prirjen t kryenin vrasje e shtypje sa her t urdhroheshin. Pretendimet e Darvinizmit, t cilat i siguruan mbshtetje ateizmit dhe justifikuan t gjitha llojet e
92
HARUN JAHJA
shtypjes dhe barbaris, inkurajuan n kt mnyr t gjitha ideologjit q solln gjakderdhje dhe e cilsuan jetn njerzore si dika t pavler. Kjo sht arsyeja pse shekulli i fundit kaloi i mbushur me luftra t tejzgjatura, masakra, akte dhune e armiqsi.
Shtypja dhe dhuna q i solln bots komunistt darvinist

Anarkia dhe terrori jan dy prej veglave t domosdoshme t Marksizmit dhe Komunizmit. Prirja e Marksizmit pr terrorizm e dhun u shfaq n eksperimentin e Komuns s Parisit, kur Marksi ishte ende gjall. Terrorizmi u b nj pjes e domosdoshme e ideologjis komuniste pr Leninin, sidomos n kohn kur ai po e kthente n praktik teorin e Marksit. Si do t shihet n faqet n vijim, n kohn ton, udhheqsit komunist mbahen mend pr shtypjen dhe vrasjet q kan kryer. Megjithat, pavarsisht nga kjo, disa qarqe ende mbulojn muret me fotografit e ktyre vrassve t pamshirshm, q i kan duart t lyera me gjak, dhe ende i pranojn kta sadist si msuesit e tyre. Sado q disa komunist pretendojn se dhuna dhe terrorizmi nuk jan praktika komuniste dhe se ato jan shfaqur vetm n disa mnyra t zbatimit t Komunizmit tek individ t caktuar, e sado q t prpiqen pr ta shfajsuar Komunizmin, ka nj t vrtet t pamohueshme: Themeluesit e Komunizmit personalisht e mbronin dhunn dhe terrorizmin dhe i shihnin si thelbsor pr ideologjin e tyre. Analisti politik amerikan Samuel Francis ka thn kshtu lidhur me kt shtje: Marksi dhe Engelsi ishin, n prgjithsi, specifik kur kmbngulnin se revolucioni gjithmon do t ishte i dhunshm dhe se revolucionart duhet t prdorinin dhunn kundr sunduesve e, madje n disa raste, ata e shprehn vrtet prkrahjen e tyre ndaj terrorizmit.100 Karl Marksi ka thn: "Kryengritja sht nj art, po aq sa edhe lufta." Ai pranoi si parim t vetin kto fjal t
93
HARUN JAHJA
Dantonit, nj prej emrave m t shquar n "politikn revolucionare": "De laudae, de laudae, enore de laudae" (Guxim, guxim, gjithmon guxim!)101 Ka deklarata t qarta nga Lenini n lidhje me domosdoshmrin e ushtrimit t terrorit n mnyr sistematike. Ja disa prej tyre: N t vrtet, shteti ssht gj tjetr, vese nj makin pr shtypjen e nj klase nga nj tjetr. Diktatura sht rregull q mbshtetet drejtprdrejt te forca dhe q nuk kufizohet nga ligjet Diktatura revolucionare e proletariatit sht rregull i fituar dhe i mbajtur nprmjet ushtrimit t dhuns nga proletariati kundr borgjezis, rregull q nuk kufizohet nga ndonj ligj.102 Ne nuk jemi aspak kundr vrasjeve politike Vetm n lidhje t drejtprdrejt e t menjhershme me lvizjen e mass, mund dhe duhet t jen t vlefshme aktet terroriste individuale.103 Pr tu shndrruar n forc, puntort me ndrgjegje klasore duhet t fitojn shumicn n ann e vet. Pr sa koh q nuk prdoret dhun kundr njerzve, nuk mbetet rrug pr t ardhur n pushtet.104 Duke folur n nj mbledhje t puntorve, Lenini lshoi nj deklarat t tmerrshme pr t treguar se sa i domosdoshm ishte pr ta terrorizmi: N qoft se masat e popullit nuk ngrihen spontanisht, kjo st on asgjkundi Sepse pr sa koh q ne nuk arrijm ti trajtojm spekullatort ashtu si e meritojn - me nj plumb koks - nuk do t arrijm asgjkundi.105 Nj prej udhheqsve m t rndsishm t Revolucionit t Tetorit n Rusi, Trocki, thot kt pr t konfirmuar fjalt e Leninit: Por revolucioni i krkon klass revolucionare q t arrij qllimin e saj me t gjitha mnyrat e disponueshme, po t jet nevoja, me kryengritje t armatosur; po t krkohet, edhe me terrorizm.106 Trocki, n nj tjetr fjalim, shkon edhe m tej:
94
HARUN JAHJA
"Rrugzgjidhja jon e vetme tani sht lufta civile. Lufta civile sht lufta pr buk Rroft lufta civile!107 Kto parime t teoricienve komunist si Lenini dhe Trocki u vun n zbatim n revolucionin bolshevik n Rusi. Gjat periudhs revolucionare t vjeshts s 1917s filluan masakra n shkall t gjer, plakitje dhe dhun e pabesueshme. Ata njerz q ishin kundr revolucionit, apo q dyshoheshin se ishin kundr revolucionit, i grumbullonin pa asnj arsye, i arrestonin dhe i pushkatonin, ndrsa shtpit ua plakitnin dhe ua rrnonin. Terrorizmi, q filloi me Leninin dhe Trockin, vazhdoi dhe u keqsua edhe m shum gjat viteve t sundimit t Stalinit. Harrison E. Salisbury, i gazets "The New York Times", i prshkroi kampet e burgjeve t sistemit sovjetik si: nj kontinent i tr terrori... N krahasim me ata q u bn shkak pr qindra mijra ekzekutime dhe miliona vdekje n sistemin sovjetik t terrorit, cart duken pothuaj zemrmir Na tmerron mendimi i nj ligsie sistematike, t shndrruar n rutin, pr shkak t s cils 3-4, a m shum, milion burra e gra u dnuan do vit me pun t detyruar dhe internim t prjetshm. Gjykimet ishin aq arbitrare, saq t burgosurve shpesh nuk u thuhej se cili ishte dnimi i tyre108 Popujt jorus dhe sidomos turqit e Krimes, turqit e Azis Qendrore dhe kazakt ishin t pambrojtur nga terrorizmi i ushtruar nga sistemi sovjetik. Gjyqe t veanta, t quajtur "troiki", u ngritn pr spastrimin e shoqris ruse nga kazakt. Vetm n tetor t vitit 1920, kto "troiki" dnuan me vdekje m shum se 6000 njerz. Familjet, e nganjher edhe fqinjt e atyre q ishin kundrshtar t regjimit dhe nuk ishin kapur, merreshin rregullisht peng dhe drgoheshin n kampet e prqendrimit. Martin Latsisi, drejtori i nj prej ktyre kampeve n Ukrain, pohoi n nj nga raportet e tij se ato ishin kampe t vdekjes:
95
HARUN JAHJA
T mbledhur tok n nj kamp pran Maikopit, pengjet, grat, fmijt e pleqt mbijetojn n kushtet m t tmerrrshme, n t ftohtin e baltn e tetorit Ata po vdesin si miza. Grat jan gati t bjn gjithka pr ti shptuar vdekjes. Ushtart q ruajn kampin prfitojn nga kjo gj dhe i trajtojn si prostituta.109 Nn ndikimin e Darvinit, revolucionart komunist vrisnin njerz me mnyra t mendurish. Nga dokumentet e kohs del se qllimi i tyre i vetm ishte shfarosja e plot. Dukej sikur ata besonin se sa m shum njerz t vrisnin, aq m shum sukses do t korrnin. Q ata kishin n plan t zhduknin cilindo nga ata q dyshohej se ishte kundr revolucionit, del n nj prej vendimeve t tyre: Pjatigorsk eka (Komiteti i Jashtzakonshm pr Luftn ndaj Kundrrevolucionit) vendosi pa hezituar t ekzekutoheshin 300 njerz n dit. Ata e ndan qytetin n lagje t ndryshme, morn nj numr t caktuar njerzish nga secila dhe urdhruan partin t prpilonte lista ekzekutimi N Kislovodsk, pr shkak se askujt nuk i erdhi ndr mend nj ide m e mir, u vendos t vriteshin njerz q ishin shtruar n spital.110 Si u njoftua n kryeartikullin e gazets "Krasnji Mje" (Shpata e Kuqe), prkrahse e komunistve, pr ta nuk kishte gj t ndaluar dhe besonin se duhej t derdhej gjak q t prftohej ngjyra e flamurit t kuq. Pr ne gjithka sht e lejueshme, sepse ne jemi t part q ngrem shpatn jo pr t shtypur racat dhe pr ti mbajtur n skllavri, por pr t liruar njerzimin nga prangat Gjaku? Le t derdhet gjaku
96
HARUN JAHJA
lum! Le ta njollos gjaku prgjithmon flamurin e zi t piratve q valvit borgjezia dhe le t jet prgjithmon i kuq si gjaku flamuri yn! Sepse vetm nprmjet vdekjes s bots s vjetr mund ta lirojm veten prgjithmon nga kthimi i atyre akejve!111 Prve gjith ksaj torture, Stalini krijoi "njsit e rekuizimit" pr tua marr me dhun prodhimin fshatarve. Kto njsi ishin prgjegjse pr t gjitha llojet e shtypjeve. M 14 shkurt 1922 nj inspektor shkruan: Abuzimet me postin nga njsit e rekuizimit, t flasim hapur, tani kan arritur nivele t pabesueshme. Rregullisht, fshatart q arrestohen mbahen mbyllur n plevica t mdha pa ngrohje, pastaj qllohen me kamzhik dhe krcnohen me ekzekutim. Ata q nuk e kan plotsuar t gjith kuotn e tyre, jan detyruar q t vrapojn lakuriq prgjat rrugs kryesore t fshatit dhe pastaj t mbyllen n nj hangar tjetr pa ngrohje. Nj numr i madh grash jan rrahur derisa kan humbur ndjenjat dhe pastaj jan flakur lakuriq n gropa t hapura n bor112 Stalini besonte se Spanja paraqiste mundsi t mira pr BRSS-n dhe se ndrhyrjet n at vend do t jepnin frytet e tyre. Pr kt arsye, ai u mbajti ann dhe prkrahu komunistt n Luftn Civile t Spanjs, por bashk me ta, n Spanj vrshoi terrorizmi i BRSS. Nj shembull i shtypjes dhe torturs n at vend ishte kampi i prqendrimit ku u mbajtn 200 antistalinist n fillim t 1938-s. "Kur stalinistt vendosn t hapnin nj eka (komitet i jashtzakonshm)..."- kujton nj viktim. ... Ishte nj varrez e vogl q po pastrohej aty afr. ekistve u erdhi nj ide e mbrapsht: ata do ti linin varret hapur, me skeletet dhe trupat q kalben n sy t t gjithve. Pikrisht atje i zgjidhn shtjet m t vshtira. Ata kishin disa metoda torturimi shum brutale. Shum t burgosur vareshin nga kmbt, kokposht, pr dit t tra. T tjer i mbyllnin n dollape shum t vegjl vetm me nj vrim t vockl
97
HARUN JAHJA
ajri afr fytyrs, pr t marr frym Nj prej metodave m t tmerrshme njihej si "sirtari": t burgosurit ishin t detyruar t rrinin gali brenda disa kutive shum t vogla katrore pr dit t tra. Disa mbaheshin atje pa qen n gjendje t lviznin nga tet deri n dhjet dit.113 N 1931 Papa Piu XI u shpreh n kt mnyr rreth dhuns q ushtronte Komunizmi n bot n qarkoren "Quadragesimo Anno": Komunizmi mson dhe synon dy objektiva: luft t rrept klasash dhe zhdukje t prons private. Ai se bn kt fshehurazi apo me metoda t maskuara, por publikisht dhe duke prdorur do lloj mjeti t mundshm, madje edhe m t dhunshmin. Pr t arritur kto objektiva, ai nuk stepet para asgjje, pr t ciln duhet ndjer respekt apo nderim. Kur vjen n pushtet, ai sht i egr n mizorin dhe veprimet e tij njerzore. Vrasjet dhe shkatrrimi i tmerrshm, me an t t cilave ka ln t shkreta vise t mdha t Evrops Lindore dhe Azis, dshmojn pr kt.114 Si thuhet m sipr, qllimi kryesor i Komunizmit ishte nj
Prkrahsit komunist t Maos i ndshkonin me mnyra mizore kundrshtart e tyre n luftn civile, n fillim duke i poshtruar para njerzve dhe pastaj duke i vrar.
98
HARUN JAHJA
luft klasash e pamshirshme, si dhe asgjsimi i plot e prons private. Me fjal t tjera, qllimi ishte t zbatohej teoria e evolucionit, t ciln Darvini e kishte zbatuar n fushn biologjike, me shoqrit njerzore dhe, n t njjtn koh, qeniet njerzore duhet t ishin, si kafsht e egra n natyr, n konflikt t prhershm. Katastrofat q solli komunizmi nuk mbaruan n Rusi. Nj prej vendeve q u prek m shum nga terrori i kuq ishte edhe Kina.
Darvinisti Mao Ce Dun dhe masakrat e tij

Udhheqsi komunist i Kins, Mao, kishte dy udhrrfyes: njri prej tyre, si e kemi prmendur m par, ishte Darvini, kurse tjetri ishte Stalini. T dy kta emra vdekjeprurs, q bashkoheshin n personalitetin e Maos, uan n tragjedi t mdha dhe lan gjurmn e tyre n nj periudh t gjat e t errt t historis s Kins. Gjasht deri n dhjet milion njerz u vran me urdhr t Maos, dhjetra miliona "kundr-revolucionar" kaluan pjesn m t madhe t jets s tyre n burg, ku 20 milion prej tyre vdiqn. 20 deri n 40 milion njerz vdiqn nga uria n vitet 1959-1961, gjat periudhs s quajtur "Hapi i Madh Prpara", si pasoj e politikave ekstremiste t Maos. Masakra e qershorit 1989 n Sheshin "Tienanmen" (rreth 1000 t vdekur) sht nj shembull i asaj q Kina ka vuajtur n historin e saj t kohve t fundit. Vrasjet dhe genocidi kundr turqve musliman n Turkmenistanin Lindor vazhdojn ende. Gjra t pabesueshme ndodhn gjat revolucionit komunist n Kin. Njerzit, nn ndikimin e nj lloj hipnotizimi masiv, prkrahn t gjitha llojet e barbarizmit dhe e treguan kt prkrahje duke brohoritur kur shikonin vrasjet. "Libri i Zi i Komunizmit", i prgatitur nga nj grup historiansh dhe msuesish, i prshkruan metodat barbare t Komunizmit n kt mnyr: T gjith njerzit ishin t ftuar n gjyqet publike t "kundr-revolucionarve", t cilt pothuajse gjithmon
99
HARUN JAHJA
dnoheshin me vdekje. T gjith merrnin pjes n ekzekutime, duke u ulritur "vritini, vritini" Rojeve t Kuqe, detyra e t cilve ishte ti bnin viktimat copacopa. Nganjher copat gatuheshin dhe haheshin, ose u jepeshin me zor antarve t familjes s viktims q ishin ende gjall e q e shihnin skenn me syt e tyre. Pastaj, q t gjith ftoheshin n nj banket, ku mlia dhe zemra e ish- pronarit t toks ndahej me t gjith, dhe n mbledhje, ku folsi i drejtohej vargut t kokave t prera t saposhkuara n hell mbi hunj. Kjo dhnie pas kanibalizmit hakmarrs, q m von u b e zakonshme nn regjimin e Pol Potit, t sjell ndrmend nj arkitip shum t lasht t Azis Lindore q shfaqet shpesh n aste kataklizmike n historin e Kins.115
Numri i madh i viktimave t barbaris komuniste

Shembuj t ngjashm barbarizmi pati n do vend q gllabroi Komunizmi, Kamboxhia, Korea e Veriut, Laosi, Vietnami dhe n vendet e Evrops Lindore apo Afriks. Kjo list e prgjakur parashtrohet n "Librin e zi t Komunizmit" si vijon: Kto krime duket se i prkasin nj modeli t njohur, ndonse metodat ndryshojn deri n njfar mase, n varsi t regjimit. Modeli prfshin ekzekutimet me mnyra t ndryshme, si p.sh. skuadra pushkatimi, varje, mbytje, rrahje, gaz helmues, "aksidente me makin", zi buke, internim, pun e detyruar. Periudhat q prshkruhen si koh "t lufts civile" jan m t ndrlikuara; nuk sht gjithmon e leht t bhet dallimi midis ngjarjeve q shkaktohen nga luftimet mes sunduesve e rebelve dhe ngjarjeve q mund t prshkruhen me t drejt si masakr kundr popullsis civile. Sidoqoft, nga diku duhet t fillojm. Shifrat e dhna me prafrsi n vijim, t bazuara n prllogaritje jozyrtare, japin nj ide t shkalls dhe peshs s rnd t ktyre krimeve:
100
HARUN JAHJA
BRSS: Kin: Vietnam: Kore e Jugut: Kamboxhia: Evropa Lindore: Amerika Latine: Afrik: Afganistan:
20 milion vdekje 65 milion vdekje 1 milion vdekje 2 milion vdekje 2 milion vdekje 1 milion vdekje 150 000 vdekje 1.7 milion vdekje 1.5 milion vdekje
Lvizja ndrkombtare komuniste dhe partit komuniste jo n pushtet: afrsisht 10000 vdekje Shuma e prgjithshme tregon afro 100 milion njerz t vrar.116 Gjith kto regjime e organizata komuniste kishin nj psikologji t prbashkt: t gjitha ndjenjat njerzore si keqardhja, drejtsia e dhembshuria kishin humbur trsisht. Krejt papritur, shoqrit njerzore ishin kthyer n pal ndrluftuese, si kafsht e egra q prpiqen t jetojn e t gjejn ushqim. Ashtu si lufton nj kafsh e egr me antart e tjer t llojit t vet pr ushqim e territor, po ashtu u solln edhe kta njerz, sepse teoria e Darvinit u kishte msuar se ata ishin me t vrtet kafsh dhe si t till duhet t luftonin pr t mbijetuar. Kto lvizje njerzore mendonin se kishin fituar respektin me vnien e masks s rreme shkencore. Arsyeja e vetme pse udhheqsit bolshevik flisnin kaq hapur e me guxim pr agresion, terrorizm e masakra ishte se kishin miratimin e teoris s evolucionit. N librin e tij "Evolucioni pr natyralistt", P. J. Darlington pohon, si evolucionist, se barbaria sht rezultat i natyrshm i teoris s evolucionit dhe se kjo sjellje, madje, sht e justifikueshme: Pika e par sht se egoizmi dhe dhuna jan t lindura, t trashguara nga paraardhsit tan t largt shtazor Dhuna, ather, sht e natyrshme pr njeriun, i cili sht pjell e evolucionit.117
101
Shtypja n Turkistanin Lindor
ado q sht pranuar nga njerzit se shprbrja e Bashkimit Sovjetik shnoi fundin e Komunizmit si regjim politik, ideologjia dhe praktikat komuniste vazhdojn t ekzistojn ende. Praktikat e ndjekura nga Rusia, ku sundon ende mentaliteti i Ushtris s Kuqe, n eeni, apo Kina n Turkistanin Lindor jan treguesit m t rndsishm. Me turqit musliman q jetojn sot n Turkmenistanin Lindor po prsritet e njjta gj si n Kinn e kuqe t Maos. T rinjt arrestohen pa asnj shkak, dnohen me vdekje pr arsyen se jan kundrshtar t regjimit dhe pushkatohen. Muslimant nuk lejohen t kryejn detyrat e tyre fetare n grup; fitimet e tyre zhvaten nprmjet taksave t pamshirshme; njerzit krcnohen t vdesin urie dhe provat brthamore q kryhen pran vendeve ku ata jetojn u shkaktojn smundje vdekjeprurse. Ka 250 vjet q turqit musliman t Turkmenistanit Lindor jetojn nn qeverisjen kineze. Kinezt i vun emrin "Siankiang" ose "toka t pushtuara" Turkmenistanit Lindor dhe e prkufizuan si territorin e tyre. Pasi komunistt e udhhequr nga Maoja morn pushtetin n vitin 1949, presioni mbi Turkistanin Lindor u rrit m tepr se m par. Politika e regjimit komunist synonte shkatrrimin fizik t muslimanve q refuzonin asimilimin. Numri i muslimanve t vrar arriti prmasa t frikshme. Nga 1949-1952, 2.800.000 njerz; nga 1952-1957, 3.509.000; nga 1958-1960, 6.700.000; nga 1961-1965, 13.300.000. Kta njerz u vran nga ushtria kineze ose vdiqn si rezultat i krizs s buks, t shkaktuar nga regjimi. Bashk me masakrat pas vitit 1965, numri i turkmenve lindor t vrar arriti shifrn e pabesueshme prej 35 milionsh. Prve shfarosjes s muslimanve q kishte filluar qysh n vitin 1949, regjimi sillte kolon kinez n mnyr sistematike. N nj koh q n vitin 1953, 75% e popullsis ishte muslimane dhe 6% kineze, n vitin 1982 shifrat kishin ndryshuar n 43% musliman dhe 40% kinez. Regjistrimi i popullsis i vitit 1990, q provoi se popullsia tani ishte 40% muslimane dhe 53% kineze, sht shum i rndsishm pr njohjen e shkalls s spastrimit etnik. Ndrkoh, administrata kineze prdori muslimant e Turkistanit Lindor si kafsh eksperimentale n provat brthamore. Si pasoj e provave brthamore, q s pari filluan n vitin 1964, vendasit jan infektuar nga smundje vdekjeprurse dhe kan lindur rreth 20,000 fmij handikapat. Dihet se numri i muslimanve q kan vdekur pr shkak t provave brthamore sht 210,000. Me mijra njerz jan gjymtuar dhe me mijra t tjer kan rn pre e smundjeve t tilla si verdhza e kanceri. Nga viti 1964 e deri tani, Kina ka shprthyer rreth 50 bomba atomike e hidrogjeni. Ekspertt suedez kan prcaktuar se nj prov brthamore e nndheshme e nj bombe me nj forc prej 150 tonsh n vitin 1984, kishte shkaktuar lkundje t toks t nj magnitude prej 8.8 ballsh sipas shkalls Rihter.
102
HARUN JAHJA
Si shihet qart edhe nga pohimi i ktij evolucionisti, ishte krejt e natyrshme pr ideologjin komuniste q kishte pranuar teorin e Darvinit si udhrrfyese, ti perceptonte qeniet e tjera njerzore si kafsh dhe ti trajtonte n nj mnyr q u shkon pr shtat kafshve. Ai q pranon ideologjin komuniste darviniste harron q sht krijuar nga nj Krijues, harron arsyen pr t ciln gjendet n bot dhe faktin q Ditn e Gjykimit do t jap llogari para ktij Krijuesi pr t gjitha ato q ka vepruar. Pr pasoj, si do qenie njerzore q nuk i friksohet Zotit, ai bhet nj egoist q sheh vetm interesin e vet, nj tiran i pamshirshm, madje edhe vrass i krisur. Kurani na e prshkruan n kt mnyr gjendjen e ktyre njerzve dhe at q do tu ndodh atyre: Arsye fajsimi ka vetm kundr atyre q u bjn keq njerzve dhe sillen si tiran n tok, ndrkoh q nuk kan asnj t drejt pr ta br nj gj t till. Pr kta do t ket nj ndshkim t dhimbshm. (Kuran, Sure "Esh-Shuura":42)
Shtypja pa fund n eeni

Pushtimi i eenis nga Rusia n vitin 1991, pavarsisht se u zmbraps nga i ndjeri Xhokar Dudajev, u kthye n nj luft t vrtet m 11 dhjetor 1994, fill pas trazirave t rnda n nntor t po atij viti. Ndrkoh q m shum se 100,000 een humbn jetn e tyre n at luft, dhjetra mijra u detyruan t shprngulen. eenia humbi qindra burime historike dhe ekonomike n luft. Kur Rusia shpalli se eenia ishte nj "shtje e brendshme", asnj protest nuk erdhi nga bashksia ndrkombtare. Tonelata me bomba u hodhn n eeni. U zhvillua nj genocid i papar ndonjher n historin e bots, me arm kimike, prdorimi i t cilave ishte i ndaluar. Ky genocid vazhdon edhe sot e ksaj dite, por pavarsisht nga vshtirsit e shumta, n gusht 1996 rust u detyruan t pranojn humbjen me eent, t cilt qndruan t paepur dhe luftuan pr lirin e atdheut
103
HARUN JAHJA
Gjithsesi, ata q shkojn pas "tekave e dshirave tregohen t padrejt, plot. E kush t tyre n padituri t mund ti udhzoj ata q i ka braktisur Zoti?! Askush sdo tu vij n ndihm atyre. (Kuran, Surja Er-Rum: 29)
"
t tyre me t gjitha mjetet q kishin n dispozicion. Rusia, q u detyrua ta pranoj eenin si shtet t pavarur n marrveshjet e firmosura n instancat m t larta n gusht 1966 dhe maj 1997, dukej se e kishte pranuar kt situat, por n tetor 1997 rust u rifutn n territorin een dhe filluan prsri reprezaljet. Objektivat civile u bombarduan pa pushim pr muaj t tr. Me qllim q t thyenin rezistencn popullore, si objektiva zgjidheshin spitalet, maternitetet, tregjet dhe autokolonat me refugjat. N fund u vendos q rust t prdorin bomba kimike, raketa "Skud" dhe me napalm kundr eenve. Krahas ksaj, rust hodhn helm n lumin Argun, q prdorej nga shum fshatra eene. Ndrkoh q pjesa m e madhe e grave dhe fmijve q pin ujin e helmuar vdiqn, qindra t tjer prisnin vdekjen n dyert e spitaleve. Pr shkak se uji i lumit ishte helmuar, popullsia civile q nuk kishte ku t gjente uj pr t pir, kaloi koh tepr t vshtira.
104
HARUN JAHJA
Magjia e ideologjis komuniste Darviniste sht prishur

Komunizmi sht nj ideologji q u krijua nga njerz q jetuan n vitet 1800 dhe q mund t prshkruhen si "injorant" nga pikpamja shkencore. Nj nga arsyet m t rndsishme q ideologjia komuniste fitoi menjher ndikim mbi nj numr t madh njerzish n shum vende sht injoranca e atyre q e pranuan kt ideologji, pretendimet e s cils jan vrtetuar shum her se jan gnjeshtra. Pas revolucionit industrial, fakti q nj pjes e shoqris jetonte n varfri t plot dhe krahas ksaj, pjesa tjetr ngrihej n nj nivel t pakrahasueshm mirqenieje, solli nj tension q ngjalli trazira n grupet shoqrore n shumicn e vendeve. Ky tension u zhvillua m tej n vende si Rusia, q ende jetonin n nivelin e nj shoqrie bujqsore, si dhe Kina. Grupet shoqrore n krkim t t drejts u ndoqn nga shum njerz, por rezultati prfundimtar doli kundr tyre. Ata jetuan n kushte ekonomike shum m t kqija se m par; nga njra an, luft pr t shmangur vdekjen nga uria, nga ana tjetr, frika e prndjekjeve politike. Esht e qart se nj ideologji q mbshtetej n mungesn e besimit n Zot dhe besonte se baza e vetme pr zhvillim ishte konflikti dhe se qeniet njerzore, n thelb, jan kafsh, nj ideologji q prmbyste vlerat morale si familja, besnikria, dhe afria njerzore, duke i konsideruar si t panevojshme, nuk do tu sillte njerzve paqe e lumturi. Por ktyre grupeve shoqrore u mungonte largpamsia dhe logjika pr ti vlersuar e analizuar kto. Ata shihnin fotografit e Marksit e Engelsit dhe mendonin se ata ishin mendimtart m t "mdhenj", "m t thell" e "m t ditur". Shihnin pamjen e jashtme mashtruese shkencore e t mistershme dhe magjepseshin nga Komunizmi e Materializmi. Kurse sot, po t ishin gjall, do ta kishin kuptuar se t gjith udhheqsit komunist kan qen t paditur e primitiv. Sot, shum nga komunistt "e orve t para" e kan kuptuar se far gabimi t madh kan br n t kaluarn
105
HARUN JAHJA
dhe jan penduar. Secili prej tyre e ka kuptuar se ka shkuar verbrisht pas nj ideali jofrytdhns ose m mir, pas nj zhurme t madhe boshe. T tjer prpiqen t tregojn se nuk kan hequr ende dor nga ideologjia e tyre q t mos pranojn humbjen dhe t vrtetn se vitet u kan shkuar kot e thon: "Ne do t triumfojm!" Ka ardhur nj koh kur shkenca dhe dija e lir mund t arrijn kudo e kurdo, kur do qenie njerzore mund ti kuptoj faktet shum m leht se m par. N nj ambjent t till, metodat e sugjestionit, metodat e komunistve, materialistve dhe darvinistve, fjalt dhe thirrjet e tyre kobndjellse pr luft, tashm e kan humbur fuqin e tyre. Ideologjit boshe si Komunizmi, Materializmi dhe Darvinizmi, fuqia magjepsse e t cilave mund t zhduket me pak shkenc dhe me pak arsyetim, po e humbasin me shpejtsi ndikimin e tyre mbi qeniet njerzore.
Prfundimi: Komunizmi sht nj terror i vrtet, i shkaktuar nga mungesa e fes

Kur mendon pr masakrat, vrasjet dhe vuajtjet e shkaktuara qllimisht nga komunistt, nazistt apo kolonialistt, kushdo pyet veten se si arritn prkrahsit e ktyre ideve ta distanconin veten kaq shum nga ndjenjat njerzore. Arsyeja e vetme pr barbarizmin dhe shtypjen e ushtruar nga kta udhheqs sht mungesa e fes dhe fakti se kta njerz nuk i friksoheshin Zotit. Nj qenie njerzore q i friksohet Zotit dhe q ka besim t patundur n jetn e prtejme, pa dyshim q nuk do t ishte n gjendje t kryente asnj nga shtypjet apo padrejtsit q kemi prshkruar. Pr m tepr, at q beson n Zot dhe n jetn e amshuar nuk e bind dot kurr t ndjek nj ideologji t till t shtrembr, sado q ta nxissh. N 1983, shkrimtar rus Aleksandr Sollzhenjicin, fitues i mimit Nobl n letrsi n vitin 1970, mbajti nj ligjrat n Londr dhe u prpoq t shpjegonte pse i kan rn kaq t kqija mbi supe popullit t tij: Gjysm shekulli m par, kur isha ende fmij, mbaj mend se kam dgjuar disa t moshuar q jepnin shpjegimin e mposhtm pr fatkeqsit q i kishin rn
106
Nj regjim me pikpamje komuniste-darviniste i quan njerzit e tij t pavler e i l ata, me ndrgjegje t plot, t vdesin e t jetojn n varfri. Rusia sht nj shembull i qart i ksaj.
107
HARUN JAHJA
Rusis: "Njerzit e kan harruar Zotin; prandaj dhe ndodhi e gjitha kjo." Qysh ather kam kaluar pothuaj 50 vjet, duke u marr me historin e revolucionit ton; gjat ktij procesi kam lexuar me qindra libra, kam mbledhur qindra dshmi personale dhe kam kontribuar me 8 vllime t miat n prpjekje pr t pastruar grmadhat q la pas ajo turbullir, por po t m krkonin sot t formuloj n mnyr sa m koncize shkakun kryesor t atij revolucioni shkatrrimtar q gllabroi rreth 60 milion nga njerzit tan, nuk do t mund ta shprehja m sakt, sesa t prsris: "Njerzit e kan harruar Zotin; prandaj dhe ndodhi e gjith kjo."118 Ky identifikim i Sollzhenjicinit ishte plotsisht i sakt. Me t vrtet, gjja e vetme q mund ta zvarriste nj shoqri n gjith at tmerr dhe ta bnte t mbyllte syt me indiferentizm para t gjitha llojet e shtypjes, ishte harrimi i ekzistencs s Zotit. Mirpo Zoti nuk harron e nuk gabon kurr. Udhheqsit komunist menduan se kishin krijuar sistemin e tyre pr t sunduar shoqrit n bot dhe menduan se zotronin nj pushtet e forc t madhe. Ata, madje, mbajtn edhe takime sekrete ku biseduan pr shtypjen e mtejshme q do tu sillnin njerzve me qllim q t konsolidonin pushtetin e t rrisnin fuqin e tyre, por ndrkoh q ata bnin kt gj. E vetmja mnyr pr t parandaluar prsritjen e ktyre katastrofave sht q njerzit t jetojn me besimin te Zoti dhe jeta e amshuar, pa harruar se do t japin llogari pr gjithka q bjn. N Kuran thuhet: Kujtdo q vepron drejt, qoft mashkull a femr, e q sht besimtar, Ne do ti dhurojm nj jet t mir e do ta shprblejm shumfish pr veprat e mira q ka kryer. (Kuran, surja En-Nahl: 97)
108
Kapitalizmi dhe lufta pr mbijetes n ekonomi

ermi "Kapitalizm" do t thot "sovranitet i kapitalit": nj sistem ekonomik i lir e i pakufizuar, i mbshtetur trsisht te prfitimi e ku shoqria sht n konkurrenc brenda ktyre kritereve. Gjenden tre elemente t rndsishme n Kapitalizm: individualizmi, konkurrenca dhe fitimi. Individualizmi sht i rndsishm n Kapitalizm, sepse njerzit e shohin veten jo si pjes t shoqris, por si "individ" q mbahen me kmbt e tyre. "Shoqria kapitaliste" sht nj aren, ku individt konkurrojn me njri-tjetrin n kushte shum shtrnguese. Ajo sht nj aren pikrisht si ajo q prshkruan Darvini, ku vetm m i forti mbijeton, ku i dobti e i pafuqishmi shtypen e eliminohen dhe ku vetm konkurrenca e pamshirshme ka pushtet. Sipas logjiks, n t ciln mbshtetet Kapitalizmi, do individ e ky mund t jet nj njeri, nj shoqri, apo nj komb - duhet t luftoj vet pr zhvillimin dhe ruajtjen e avantazhit t vet. Kriteri m i rndsishm n kt luft sht prodhimi. Prodhuesit m t mir mbijetojn, t dobtit e t paaftt eliminohen dhe zhduken. Me kt form sistemi, harrohet q ata q eliminohen n luftn e hidhur dhe bien kthetrat e varfris jan njerz. Ajo ka shihet si dika q meriton vmendje nuk jan qeniet njerzore, por zhvillimi ekonomik dhe mallrat, produkti i ktij zhvillimi. Pr kt arsye, mentaliteti kapitalist nuk ndjen prgjegjsi morale pr njeriun q shkelet me kmb, i cili detyrohet t jetoj n vshtirsi t mdha. Ky sht Darvinizmi i vn n jet n shoqri me mnyra ekonomike. Duke propozuar se ishte e domosdoshme t nxitej konkurrenca n t gjitha fushat e shoqris dhe, duke
109
HARUN JAHJA
shpallur, se ishte e domosdoshme t mos siguroheshin mundsi apo mbshtetje pr t dobtit, n asnj lloj fushe, teoricient m t rndsishm t Darvinizmit Social prgatitn nj mbshtetje "filozofike" dhe "shkencore" pr Kapitalizmin. Pr shembull, sipas Tille, nj prfaqsues i rndsishm i mentalitetit kapitalist darvinist, do t ishte nj gabim i madh t prpiqeshe t parandaloje varfrin duke ndihmuar "klasat e mundura", sepse kjo do t thoshte t ndrhyje n przgjedhjen natyrore q sjell evolucioni.119 Sipas mendimit t Herbert Spenserit, teoricienit kryesor t Darvinizmit Social, i cili ia mveshi parimet e Darvinizmit jets s shoqris, n qoft se dikush sht i varfr, kjo ndodh pr fajin e tij; askush nuk duhet ta ndihmoj kt person q t ngrihet n kmb. Nse dikush sht i pasur, edhe sikur ta ket fituar pasurin n mnyr t pandershme, kjo tregon zotsin e tij. Pr kt arsye, i pasuri mbijeton, kurse i varfri zhduket. Kjo sht pikpamja q ka mbizotruar pothuajse trsisht n shoqrit e sotme dhe sht nj prmbledhje e moralit kapitalist-darvinist. Spenseri, i cili e mbrojti kt moral, e prfundoi
HARUN JAHJA
veprn e tij "Social Statistics" n vitin 1850 dhe i kundrshtoi t gjitha sistemet e ndihms s ofruar nga shteti, masat paraprake pr mbrojtjen e shndetit, shkollat shtetrore dhe vaksinimin e detyruar, sepse, sipas Darvinizmit Social, rendi shoqror doli nga parimi i mbijetess s m t fortit. T prkrahje t varfrit dhe ti lejoje q t mbijetonin do t thoshte ta shkelje kt parim. T pasurit jan t pasur, sepse prshtaten m mir; disa kombe sundojn t tjert, sepse jan superior ndaj tyre, disa raca bien nn zgjedhn e t tjerave, sepse kto t fundit jan m inteligjente. Spenseri e zbatoi kt doktrin n shoqrit njerzore me t gjitha forcat: "N qoft se jan t kompletuar, aq sa duhet pr t jetuar, ata jetojn dhe bjn mir q jetojn. N qoft se nuk jan t kompletuar, sa duhet pr t jetuar, ata vdesin dhe sht m mir q vdesin."120 Graham Sumner, profesor i shkencave politike e shoqrore n Universitetin e Jejlit, ishte zdhnsi i Darvinizmit Social n Amerik. N nj prej shkrimeve t tij, ai i prmblodhi idet e veta mbi shoqrit njerzore me kto fjal:
Njerz q vuajn nga uria Megjithse sot n bot gjenden burime t konsiderueshme, miliona fmij lihen t vdesin urie pr shkak t mentalitetit kapitalist.
111
HARUN JAHJA
n pasurin " Dhe ka nj pjes e tyre t caktuar pr lypsin dhe t mjerin. (Kuran, surja Edh Dharijat: 19)
"
n qoft se ngrem dik lart, duhet t kemi nj pik mbshtetjeje, nj pik kundrveprimi. N shoqri, kjo do t thot se q t ngresh nj njeri, do t ulsh nj tjetr.121 Richard Milner, redaktor i vjetr i "Revists s Historis s Natyrs" t Muzeut Amerikan t Historis s Natyrs n Nju Jork shkruan: Nj prej zdhnsve kryesor t Darvinizmit Social, Graham Sumner, mendonte se milionert ishin individt "m t prshtatshm" n shoqri dhe i meritonin privilegjet e tyre. Ata ishin "przgjedhur natyrshm n provn e vshtir t konkurrencs".122 Si shihet, darvinistt social prdorn teorin e Darvinit pr evolucionin si koment "shkencor" mbi shoqrit kapitaliste. Si pasoj e ksaj, qeniet njerzore nisn t humbisnin koncepte t tilla, t cilat i kishte sjell feja, si ndihma reciproke, filantropia e bashkpunimi dhe, n vend t ktyre virtyteve, filluan
112
HARUN JAHJA
Time, 29.05.2000
le t " Dhe jush,mos betohen disa prej t cilve u sht dhn mirsi e pasuri, pr t mos u dhn (asnj lloj ndihme) t afrmve t tyre, t vobektve dhe atyre q emigruan pr hir t Allahut! Le t falin dhe t tregojn zemrbutsi! A nuk dshironi q Allahu tju fal ju? Allahu sht Fals, Mshirplot. (Kuran, surja En-Nur: 22)
Newsw
eek, 07
.09.19
92
"
t mbivlersonin egoizmin, dredhit dhe oportunizmin. Sipas njrit prej teoricienve m t rndsishm t Darvinizmit Social, profesorit amerikan E. A. Ross, "Kulti i krishter i bamirsis, si burim mshire, ka krijuar nj streh, nn t ciln jan zvarritur e jan edukuar idiot e debil... Shteti mbledh shurdhmemect n kraht e tij dhe nj rac me shurdhmemec sht n formim e sipr... Rruga m e shkurtr pr ta shndrruar kt bot n parajs sht ti braktissh e ti lesh t lir ata q jan t prirur t nxitojn drejt ferrit me hapin e tyre."123 Si e kemi par, Darvinizmi prbn bazn filozofike t t gjitha sistemeve ekonomike kapitaliste n bot si dhe t sistemeve politike q e marrin formn prej tyre. Kjo sht arsyeja q prkrahsit m t flakt t Darvinizmit Social ishin pronart e kapitaleve. Ngritja e t fortve duke shkelur t dobtit dhe ndjekja e politikave ekonomike t ndara prej ndjenjs s keqardhjes dhe ndihms, nuk dnoheshin m, sepse nj
113
HARUN JAHJA
sjellje e till u pranua se ishte n prputhje me "shpjegimet shkencore" dhe "ligjet e natyrs". Sipas Richard Hofstadter, autor i librit "Darvinizmi Social n mendimin amerikan", industrialisti i madh i hekurudhave n shekullin XIX Chancey Depew ka pohuar se njerzit q fitonin fam, pasuri, dhe pushtet n Nju Jork prfaqsonin mbijetesn e m t fortit, nprmjet "aftsis superiore, largpamsis dhe prshtatshmris".124 Nj tjetr bos hekurudhash, James J. Hill, sht shprehur se "pasurit e shoqrive hekurudhore prcaktohen nga ligji i mbijetess s m t fortit."125 N biografin e tij, Andrew Carnegie, nj tjetr pronar i madh kapitalesh n Amerik, shpreh besimin e tij tek evolucioni me fjalt: "Kisha gjetur t vrtetn e evolucionit."126 Diku tjetr ai ka shkruar kto fjal: Ai (ligji i konkurrencs) sht ktu, nuk e shmangim dot, sjan gjetur zvendsues pr t dhe ligji mund t jet i ashpr nganjher pr individin, por sht m i mir pr racn, sepse ai siguron mbijetesn e m t fortit n do fush.127 N artikullin e tij "Tri gabimet e Darvinit", shkenctari evolucionist Kenet J. Hsy, bn t njohur mendimet darviniste t kapitalistve m t mdhenj t Ameriks: Darvinizmi u prdor, gjithashtu, n mbrojtje t individualizmit konkurrues dhe rrjedhimit ekonomik, kapitalizmit, n Angli e Amerik. Andrew Carnegie shkroi se "ligji i konkurrencs, qoft i mir apo i keq, sht ktu, ne nuk e shmangim dot". Rokfeleri bri nj hap m tutje kur tha se "zhvillimi i nj biznesi t madh sht thjesht mbijetes e m t fortit; sht funksionim i nj ligji t natyrs".128 Esht mjaft interesante q n Amerik fondacionet e ndryshme si Fondacioni "Rokfeler" apo Instituti "Carnegie", t themeluara nga dinasti t mdha kapitaliste, japin mbshtetje t rndsishme financiare
114
HARUN JAHJA
pr t br pun krkimore n fushn e evolucionit. Si e kemi par nga ajo q sht shpjeguar deri tani, Kapitalizmi i ka br njerzit t adhurojn vetm parat dhe pushtetin q sjell paraja. Duke i konsideruar t gjitha llojet e vlerave fetare e etike si t pavlera, shoqrit, t ndikuara nga idet evolucioniste, filluan ti jepnin rndsi pushtetit material dhe u distancuan nga ndjenja t tilla njerzore si dhembshuria, mshira dhe sakrifica. Ky moral kapitalist ka pasur dhe ka ndikim t fort n pothuajse t gjitha shoqrit e ditve t sotme. Pr kt arsye, n pjesn drrmuese te vendeve, ska m bamirsi pr t varfrit, t pashprest dhe t gjymtuarit. Edhe sikur t bien viktim e smundjeve m t rnda e vdekjeprurse, ata nuk jan n gjendje t gjejn ndonj ndihm fizike apo njerzore pr tu mbrojtur. I varfri lihet n varfrin e tij. N shum vende ndeshen shpesh praktika t padrejta e njerzore, p.sh. fmij t vegjl q detyrohen t punojn dhe lihen pa asnj t drejt shoqrore. Sot, arsyeja q shtete t tilla si Etiopia kan rn pre e thatsirs dhe uris sht dominimi i ktij morali kapitalist. N nj koh q ndihma dhe prkrahja e shum shteteve mund ti shptonte kta njerz t uritur, ata lihen t vdesin urie. N kt pik duhet t trhiqet vmendja n nj shtje t rndsishme: Gjat gjith historis kan ekzistuar gjithnj shoqri ku t varfrit e t dobtit nuk liheshin t ngrinin kokn, ku vetm vlerat materiale kishin rndsi dhe ku egoizmi, interesi vetjak dhe mashtrimi shiheshin si e vetmja rrug pr tu pasuruar. Edhe n t kaluarn jetonin njerz, t cilt mendonin se vetm gjrat materiale mund t kishin vler dhe t cilt ishin shum larg nga tiparet e fardo lloj morali t knaqshm. Por nga gjysma e dyt e shekullit XIX, njerz me pikpamje t tilla hyn n nj periudh krejt t ndryshme. Kto 150 vitet e fundit, njerzit dhe shoqrit q zotrojn kto cilsi mizore kan filluar t mos dnohen apo kritikohen. Nj sjellje e till nisi, m n fund, t pranohet si ligj i natyrs dhe n kt pik Darvinizmi u kthye n nj fe t rreme q
115
HARUN JAHJA
justifikonte pandershmrin dhe mizorin. Robert E. D. Clark e shpjegon kt situat n kt mnyr: Evolucioni, me pak fjal, e la t qet ndrgjegjen e keqbrsit. Pr sjelljen m t paskrupullt kundrejt nj konkurrenti mund t jepej nj shpjegim i arsyeshm; e keqja mund t quhej e mir.129 H. Enoch shkruan n librin e tij "Evolucion apo Krijim": J. Holmes thot se "Darvinizmi i zbatuar n mnyr t vazhdueshme do ta maste t mirn e shprehur n vler mbijetese" Ky sht ligji i xhungls, ku "i forti ka t drejt" dhe m t fortt mbijetojn. Qoft dredhi a mizori, burracakri a mashtrim, fardo q do tia bj t mundur individit t mbijetoj, sht e mir dhe e drejt pr at individ apo at shoqri.130 Si e kemi par, Darvinizmi dhe mungesa e fes qndrojn prapa gjith atyre njerzve, sistemeve dhe ideologjive q kan sjell dhimbje dhe dshprim n bot, sidomos n 150 vitet e fundit. Ata q menduan se mund t mbronin interesat e tyre n mjedisin egoist e t pamshirshm, t shkaktuar nga mungesa e fes, e shihnin Darvinizmin si shptimtarin e tyre. Ata prdorn tezn e Darvinizmit "t dobtit zhduken, ndrsa t fortit jetojn" si filozofi pr veten e tyre. Sa pr ata q nuk jan ndikuar nga mnyra e t menduarit darvinist-kapitalist dhe nuk kan harruar arsyen e ekzistencs n kt bot, ata i shohin qeniet e tjera njerzore si krijesa t Zotit. Ata gjithmon i trajtojn qeniet e tjera njerzore me dashamirsi, ndjejn dashuri e dhembshuri dhe bjn sht e mundur pr ti larguar vshtirsit dhe shqetsimet e tyre. Ata flasin gjithmon fjalt m t mira, kujdesen pr jetimt, ndihmojn t smurt dhe t gjymtuarit.
116
Rrnimi moral q solli Darvinizmi
atkeqsia m e madhe q Darvinizmi i solli njerzimit ishte, pa dyshim, largimi masiv i njerzve nga feja. Nj boshllk i madh moral e shpirtror u krijua menjher te shoqrit q u larguan nga besimi n Zot. Ka shum shembuj pr kt n shoqrit e ditve tona. Disa njerz do t thon q Darvinizmi nuk mund t quhet prgjegjs pr mungesn e besimit n Zot, sepse nj numr i madh i ktyre njerzve q bjn nj jet jofetare nuk i kan dgjuar kurr pretendimet e Darvinizmit. Pjesa e dyt e ktij kundrshtimi sht e vrtet. Numri i njerzve q mbrojn Darvinizmin, duke qen t mirinformuar sht i kufizuar, por kjo pakic e kufizuar prbhet nga njerz q drejtojn idet e shoqris n pjesn m t madhe t fushave. Ndikimi q kan arritur t ken n shoqri vepron te nj numr mjaft i madh njerzish. Ata kan mundsin t imponojn botkuptimin e tyre te nj pjes e madhe e shoqris. Pr shembull, profesort m n z t universiteteve, nj pjes e mir e regjisorve t famshm t kinemas dhe redaktorve t shtpive botuese, gazetave e revistave me fam botrore jan evolucionist dhe, pr pasoj, ateist. Kjo sht arsyeja q ajo pjes e shoqris, t cils ata i drejtohen, ndikohet prej mendimeve t tyre evolucioniste e antifetare. Si pasoj, lindin shoqri, te t cilat kto ide perverse pranohen gjersisht. Ernst Mayr, biolog n universitetin e Harvardit dhe nj prej evolucionistve m t njohur n bot, prshkruan vendin q z teoria e evolucionit n jetn e shoqris me kto fjal: Qysh nga koha e Darvinit, do njeri i ditur sht i mendimit q njeriu ka rrjedhur nga majmuni Evolucioni ka ndikim n do aspekt t mendimit njerzor: n filozofi, metafizik, etik131 Mbizotrimi i prgjithshm i darvinistve n jetn e
117
HARUN JAHJA
shoqris vepron si nj lloj i fuqishm "hipnoze" te njerzit. Nj pjes e madhe, sidomos brezi i ri, me prvoj jete jo t mjaftueshme pr t krijuar nj pikpamje mbi botn, qoft edhe shum siprfaqsore, mund t mashtrohen leht nga ide t ktij lloji. Esht jashtzakonisht e leht ti prpunosh mendjet e ktyre njerzve, sipas dshirs, nprmjet revistave, filmave, pjesve teatrale apo videoklipeve muzikore dhe, m e rndsishmja, nprmjet edukimit q marrin npr shkolla. Ky ndikim sht arsyeja q prej 150 vjetsh, shum njerz besojn se teoria e evolucionit sht e vrtet, pavarsisht nga mashtrimet dhe karakteri i saj joshkencor. (Pr m tepr hollsi mbi karakterin joshkencor t teoris s evolucionit, shih librin Gjunjzimi i Evolucionit, i t njjtit autor. Ky libr sht prkthyer edhe n gjuhn shqipe.) N qoft se e vini re, propaganda antifetare rrallher zhvillohet haptazi n ditt tona. Askush nuk sugjeron hapur se askush nuk duhet t ket fe, por n t njjtn koh, pr kt qllim, prdoren metoda t fshehta, t pakapshme n pamje t par. Vnia n loj e fes, lndve fetare apo njerzve t njohur pr besimin e tyre fetar, si dhe prdorimi i fjalve q nnkuptojn mospranimin e ekzistencs s Zotit, fatit dhe fes n tekstet e kngve, n romane, filma, gazeta dhe anekdota, jan vetm disa prej ktyre metodave t fshehura. Subjektet e Darvinizmit, nga ana tjetr, jan veglat m t zakonshme t propagands antifetare. Madje edhe n shtjet q skan t bjn fare me to, theksohet gnjeshtra se paraardhsit tan jan majmunt. Pretendimet e teoris s evolucionit mund ti gjesh, po t dish t lexosh midis rreshtave, edhe n analizn e psikologjis njerzore. N kt mnyr, lindin shoqri q nuk i kushtojn rndsi fes dhe prgjegjsive morale. Njerzit q nuk besojn apo nuk kan frik nga Zoti, nuk njohin kufij n asnj shtje dhe fillojn t jetojn si kafsht, nga t cilat ata mendojn se e kan prejardhjen. Nuk mund t pressh nga kta njerz t ruajn pastrtin morale, sepse ata mendojn se nuk ekzistojn kufij q duhet t respektohen. Ata tregohen t gatshm pr t br fardo lloj veprimi
118
HARUN JAHJA
t pamoralshm, prsa koh q mund ta bjn larg syve t bots. N ditt tona, kaprcimi gjithmon e m shum i kufirit t asaj q sht e lejuar dhe prhapja e nj mentaliteti q si merr parasysh vlerat morale dhe urdhresat e Zotit, jan pasoj e sugjerimeve t Darvinizmit. Njerzit q e shohin veten t lir nga kufizimet dhe besojn se nuk do ti japin llogari askujt, jan t prirur pr shthurje. T rinj e t reja u rrfejn gazetave hollsit m t imta pr jetn e tyre seksuale, t cilat botohen nga gazetat dhe lexuesit nuk reagojn. Tradhtia bashkshortore q prshkruhet e nxitet nga media, sht kthyer n nj veprim q t gjithve u duket m se i zakonshm. Po t vrehet me kujdes, pas vrasjeve, prostitucionit, gnjeshtrave, mashtrimeve, marrjes e dhnies s ryshfeteve, shkurt, n themel t t gjitha sjelljeve imorale, shihet qart mungesa e fes. Mnyra m e efektshme pr t prhapur kt munges feje ka qen ndikimi i dhunshm i gnjeshtrs s Darvinit se "qeniet njerzore u krijuan si rezultat i rastsis". Ken Ham, autor i librit "The Lie: Evolution" (Gnjeshtra: Evolucioni), diskuton mungesn e fes q solli Darvinizmi dhe thot: Nse mohoni Zotin dhe e zvendsoni At me nj besim tjetr, i cili n vend t Zotit v rastsin, nuk do t keni parime baz q t vendosin se far sht e drejt e far sht gabim. Rregullat i bn si ti duash ti. Nuk ka gjra absolute, as parime, t cilave duhet tu prmbahesh. Njerzit do ti vendosin vet rregullat e tyre.132 Evolucionisti i mirnjohur Theodious Dobzhanski pranon se ideja e "przgjedhjes natyrore", parimi baz i Darvinizmit, sjell nj shoqri moralisht t degjeneruar: Przgjedhja natyrore mund t favorizoj egoizmin, burracakrin, mashtrimin dhe shfrytzimin, kurse etika e grupit, n pothuajse t gjitha shoqrit, ka prirjen t kundrveproj apo t ndaloj nj sjellje t till "t natyrshme" dhe tu thur lavde t kundrtave t tyre: mirsis, bujaris e madje edhe vetsakrifikimit pr t mirn e antarve t tjer t fisit apo kombit, ose pr t mirn e vet njerzimit.133 Po t hedhim syt prreth, mund t vrejm menjher
119
HARUN JAHJA
gjurmt e shkatrrimit m t rndsishm t shkaktuar nga morali darvinist. Mendimi se zhvillimi dhe qytetrimi jan rezultat i jets s ndar nga njri-tjetri, pa detyrime pr ndihm reciproke, devotshmri dhe respekt, po u imponohet njerzve e shoqrive. Sugjerimi se nj rezultat i till duhet t pranohet pr nj prodhueshmri e zhvillim m t lart, ndeshet shum shpesh, por, n t vrtet, kjo vjen si rezultat i uljes s njerzve n "stadin e kafshve" dhe jo si rezultat i zhvillimit t qytetrimit t arritur prej tyre. E vrteta qndron se njeriu nuk sht nj lloj kafshe dhe nuk erdhi n jet nga ndonj kafsh. Njeriu, t cilin Zoti e krijoi dhe e pajisi me inteligjenc, ndrgjegje dhe shpirt, sht, n saj t ktyre cilsive, nj krijes krejt e ndryshme nga gjallesat e tjera, por nn ndikimin e magjis s moralit materialist-darvinist, qeniet njerzore i harrojn kto cilsi dhe e ulin veten deri n zemrngushtsi, imoralitet dhe n nj munges vetdijeje q nuk ndeshet as te kafsht. Pastaj thon: "Ne nga kafsht e kemi prejardhjen, ndaj edhe cilsit tona jan trashgim gjenetik prej tyre." Me kt, ata kan pr qllim t prgatisin nj baz "psedoshkencore" pr mungesn e vullnetit dhe ndrgjegjes te vetvetja. Shum shkenctar darvinist bihejviorist marrin kt logjik si piknisje dhe dalin me pretendimin se shfaqja e prirjes pr krim te qeniet njerzore sht trashgim nga paraardhsit e tyre, kafsht. Evolucionisti i famshm Stephan Jay Gould e nxjerr kt pretendim, n fillim t sugjeruar prej fizikantit italian Lambrozo, n librin e tij "Ever Since Darvin": Teorit biologjike mbi kriminalitetin zor se mund t thuhet se ishin t reja, por Lambrozo i dha argumentit nj kthes t re evolucionare. Kriminelt e lindur nuk jan thjesht t mendur apo t smur; ata jan, me plot kuptimin e fjals, kthim prapa n nj stad t mparshm evolucioni. Tiparet e trashguara nga parardhsit tan primitiv mbeten n repertorin ton gjenetik. Disa njerz t pafat lindin me nj numr jashtzakonisht t madh t ktyre tipareve t t parve. Sjellja e tyre mund t kishte qen e prshtatshme n shoqrit primitive t s kaluars, ndrsa sot, ne i vm vuln e krimit. Ne
120
HARUN JAHJA
mund t na vij keq pr kriminelt e lindur, sepse ata nuk e kan veten n dor, por nuk mund t tolerojm veprimet e tyre.134 Me fjal t tjera, sipas pretendimeve darviniste, vrasja e nj njeriu nga nj tjetr, shkaktimi i vuajtjeve, vjedhja etj., jan trashgim i prcjell gjenetikisht nga paraardhsit e njeriut, majmunt. Esht kjo arsyeja, sipas ktij pretendimi, q kto krime nuk i prkasin atij personi dhe shikohen si t justifikueshme.Si mund t shihet nga kto pretendime, mnyra darviniste e t menduarit e nxjerr t pavler ndrgjegjen dhe forcn e vullnetit t njeriut dhe pranon se njeriu sht nj krijes jointeligjente, e cila sillet sipas instiktit, njlloj si kafsht. Sipas ksaj pikpamjeje, ashtu sikurse luani i egr nuk e ndalon dot egrsin brenda tij dhe nuk mund t shfaq sjellje t virtytshme, si p.sh. t mposht inatin apo t tregoj falje dhe durim, po ashtu edhe njeriu sillet n t njjtn mnyr. Esht e qart se do t ket nj munges paqeje dhe sigurie, rregullime, konflikte dhe prleshje n nj shoqri q strehon njerz t till. Mnyra e pamshirshme dhe pesimiste e jetess q ka propozuar Darvinizmi pr njerzimin Sipas darvinistve dhe materialistve, gjithsia e tr, duke prfshir edhe qeniet njerzore, sht vepr e kaosit dhe rastsis. Me rritjen e ndikimit t ksaj pikpamjeje n shoqri, shfaqen njerz t paprgjegjshm, t cilt besojn se jan krejt t pakufizuar. Nj njeri q nuk qllime n jet, sht moskokars, i pandjeshm, nuk ndikohet nga asgj, nuk e prdor ndrgjegjen e tij dhe nuk njeh rregulla e kufij. Ai nuk mund t zotroj virtyte apo cilsi t mira. N kndvshtrimin e tij pervers, si kafsh e zhvilluar q sht, n kt bot ai duhet t krkoj ushqim dhe t shumohet n t njjtn mnyr si krijesat e tjera t gjalla dhe, pas plotsimit t disa nevojave, duhet t gjej sa m shum dfrim e knaqsi q t jet e mundur dhe t pres vdekjen. Mund t shihet se, edhe pse shumica e njerzve nuk jan n dijeni t hollsive t Darvinizmit, ata jetojn jetn q parashikoi Darvinizmi pr njerzimin.
121
HARUN JAHJA
Pr shkak t jets mizore, s cils nj dit do ti vij fundi, kta njerz i pushton depresioni, pesimizmi dhe mungesa e shpress. Mendimi se gjithka do t mbaroj me vdekjen e ata do t shndrrohen n asgj, i bn kta njerz t mos jen t lumtur e t mbyllen n vetvete. Nj nga arsyet pr vetvrasjet, problemet psikologjike dhe depresionet sht ndikimi negativ i magjis darviniste mbi psikologjin njerzore. Richard Dawkins, nj prej mbrojtsve m t trbuar t evolucionit n kohn ton, jep nj shembull t ksaj. Ai pretendon se qeniet njerzore jan makineri gjenesh dhe se e vetmja arsye pr ekzistencn e tyre sht q tia kalojn kto gjene brezave pasardhs. Sipas mendimit t Dawkins, nuk ka qllim tjetr as pr ekzistencn e gjithsis, as pr at t njeriut. I gjith universi dhe qeniet njerzore jan produkte t kaosit e rastsis. Njerzit q mashtrohen nga nj pretendim i till bien shum leht pre e depresionit dhe gjendjes s pashpres. Ai q beson se i vetmi qllim i jets sht q tu prcjell brezave t ardhshm gjenet e tij, se gjithka mbaron me vdekjen, se asgj q bn ai n bot nuk ka kuptim, se miqsia, dashuria, mirsia dhe bukuria nuk kan vler, patjetr do t mendoj se jeta sht mizore dhe e panevojshme dhe nuk do t jen n gjendje t gjej knaqsi n asgj. N parathnien e librit t tij "Duke shprndar ylberin", Dawkins pohon efektin negativ q shkakton te njerzit pretendimi i tij lidhur me qllimin e jets njerzore: Nj botues i huaj i librit tim t par e pohoi se nuk e kishte zn dot gjumi pr tri net, pasi e kishte lexuar. Kaq i tronditur ishte ndjer nga ajo q ai e kuptonte si mesazhin e ftoht e t zymt q prcillte libri! T tjer m kan pyetur se si duroj q zgjohem n mngjes. Nj msues nga nj vend i largt m shkroi duke m qortuar se nj nxnse i kishte shkuar me lot n sy pas leximit t t njjtit libr, sepse e kishte bindur se jeta ishte e kot dhe e paqllimt. Ai e kishte kshilluar t mos ia tregonte librin asnjrit prej shokve e shoqeve t saj, se mos u ngjitej edhe atyre i njjti pesimizm nihilist. Akuzime t ngjashme pr dshprim t kot, pr dhnien e nj mesazhi t that e t zymt bhen shpesh
122
HARUN JAHJA
kundr shkencs n prgjithsi dhe shkenctart e kan t leht ti marrin me t mir. Kolegu im Piter Atkins e nis librin e tij "Ligji i dyt" (1984) n kt mnyr: Ne jemi bijt e kaosit dhe struktura e thell e ndryshimit sht kalbsir. N rrnj ka vetm korrupsion dhe val t pandalshme t kaosit. Synime ska m; ajo ka ka mbetur sht drejtimi. Kjo sht zymtsia q na duhet t pranojm, ndrsa vshtrojm ngultazi thell e me gjakftohtsi n zemr t gjithsis.135 Nj tjetr darvinist, i cili doli me iden se jeta ska kuptim dhe bri q jeta t shihet me pesimizm, ishte filozofi gjerman Nie (Nietzsche), tezat e t cilit pr superioritet racor siguruan nj prkrahje filozofike pr Hitlerin. Mendimi i paraqitur nga Nija, i njohur si "nihilizmi" ose "asgjizmi", n thelb sht ky: Njeriu duhet t ket nj arsye q t jetoj, por ky qllim, sipas Nies q e mohonte ekzistencn e Zotit, ska t bj fare me krijimin e njeriut nga Zoti. Pr kt arsye, n filozofin e Nies, njeriu vazhdimisht krkon nj qllim, por nuk sht n gjendje ta gjej nj t till, ndaj prjeton pesimizmin dhe ndjenjn e t qenurit i pashpres, q lind nga kjo. Ajo ka duhet br, sht t krkohet qllimi prapa ekzistencs s njeriut, por nse, ashtu si Nija, nj njeri e mohon plotsisht qllimin baz dhe nis e krkon nj qllim jasht rrezes s ksaj t vrtete, athere sigurisht q ai nuk do t jet n gjendje ta gjej at. Le t shtojm ktu se Nie vdiq i mendur. Shoqrit q harrojn se Zoti i ka krijuar pr nj qllim t caktuar jan t destinuara pashmangshmrisht t psojn nj rnie morale e shpirtrore. Pasuria, mirqenia dhe zhvillimi ekonomik n asnj mnyr nuk u sjell ktyre njerzve paqe dhe siguri. Shum gjra i shtyjn njerzit q nuk e dgjojn zrin e arsyes dhe e shohin veten si krijesa pa kufizime e pa qllime n jet, t ndjehen fatkeq, t pashpres dhe pesimist. Kurse nj njeri q beson te Zoti dhe te jeta e ardhshme sht i vetdijshm se pr far qllimi prfundimtar e t rndsishm po jeton. Ai rron me gzimin e shpresn se do t fitoj mshirn e Zotit. Pr fardo q ti ndodh, ai falenderon Zotin: sht kjo arsyeja q ai nuk bie kurr pre e pesimizmit dhe gjendjes s pashpres.
123
Moali i Darvinizmit duhet thar
jat gjith historis ka pasur luftra, shtypje, vrasje dhe konflikte, por shkaku q numri dhe shtrirja e ktyre fatkeqsive ka qen kaq e madhe n shekullin e kaluar sht velloja e rreme shkencore q u hodhi atyre prsipr Darvinizmi. Pr shkak se pretendimet krejt t pabaza t Darvinizmit rreth natyrs shkonin paralel me shfaqjen e ktyre ideologjive, vrassit, diktatort dhe ideologt sadist ia doln mban t demonstronin se kishin t drejt dhe ishin t justifikuar pr politikat e tyre, sepse "ligji i natyrs, gjithashtu, vlente edhe pr shoqrit njerzore". N ditt tona, teoria e evolucionit mbrohet ende pr arsye filozofike dhe ideologjike. Kolonializmi q shprtheu me teorin e evolucionit n shekullin XIX, Gjermania naziste dhe Bashkimi Sovjetik tashm i prkasin t kaluars, por filozofia materialiste-darviniste q ishte baza e tyre absolute, mbrohet ende me pasion nga qarqe t caktuara dhe pasojat shkatrruese t ksaj filozofie ende vazhdojn t ndjehen n t gjith botn. Pavarsisht nga fakti se sht evolucionist, Kenet J. Hsy ka shkruar kshtu pr katastrofat, drejt t cilave e ka uar Darvinizmi njerzimin: Ne ishim viktima t nj ideologjie shoqrore mizore, e cila kujton se konkurrenca mes individve, klasave, kombeve dhe racave sht gjendja e natyrshme e jets dhe se sht, gjithashtu, e natyrshme q m i forti t shpronsoj m t dobtin Un mendoj se ligji i przgjedhjes natyrore nuk sht shkenc. Esht nj ideologji, madje shum e lig136
Sigurisht q masa paraprake juridike e fizike duhet t merren, por kto masa paraprake vetm sa i mbulojn
124
HARUN JAHJA
plagt e hapura nga kto ideologji. Zgjidhja prfundimtare qndron n nj trajtim kulturor dhe shkencor. Me rnien e Darvinizmit, nga pikpamja kulturore e shkencore, kto filozofi q e gjejn forcn e burojn prej tij, gjithashtu, do t zhduken. Kjo do t thot lirim i bots nga shtypja. Pr kt arsye, nj prgjegjsi e madhe bie mbi ata q kan ndrgjegje, besim dhe njohuri pr vlerat shpirtrore. Nuk sht e drejt t injorohen apo nnvlersohen fatkeqsit q i solli bots Darvinizmi, veanrisht n shekullin e fundit dhe vuajtjet q prjetuan njerzit dhe shoqrit. Kushdo q e kupton sa urgjente sht shtja, duhet t bj far t mundet pr nj sulm kulturor pr ti dhn fund ktij mashtrimi q zgjat qysh prej 150 vjetsh. E vetmja gj q mund ti jap fund ktij mashtrimi n kuptimin e vrtet t fjals e q mund ti jap nj prgjigje pyetjes thelbsore q e bren njerzimin, sht jeta sipas moralit t Kuranit. Ktyre fatkeqsive do tu vij fundi, kur njerzit ti kthehen besimit t vrtet, kur bukuria, dashuria, ngrohtsia, dhembshuria, drejtsia, devotshmria, bashkveprimi dhe toleranca q sjell Kurani n jetn e njerzve t ndjehen e jetohen plotsisht. Ashtu si thuhet n nj nga vargjet e shenjta: "e vrteta do t vij" dhe "gnjeshtra do t zhduket": Thuaj: "Erdhi e vrteta dhe u zhduk gnjeshtra. Gnjeshtra gjithnj zhduket." (Kuran, Surja El-Isra: 81)
125
SHENIME
1 Robert Wright, The Moral Animal, Vintage Books, New York: 1994, fq.7 2 Anton Pannekoek, Marxism and Darwinism, Translated by Nathan Weiser, Chicago, Charles H. Kerr &Company, 1912, http://csf.colorado.edu/psn/ marx/Other/Pannekoek/Archive/1912-Darwin/ 3 Theodore D. Hall, The Scientific Background of the Nazi Race Purification Program, http://www.trufax.org/ avoid/nazi.html 4 Francis Darwin, The Life and Letters of Charles Darwin, D. Appleton and Co., 1896, vol. 2, fq.294 5 Stephen Jay Gould, The Mismeasure of Man, W.W. Norton and Company, New York, 1981, fq. 72 6 Jacques Barzun, Darwin, Marx, Wagner, Garden City, N.Y.: Doubleday, 1958, fq.94-95, cituar n librin e Henry M. Morris, The Long war Against God, Baker Book House, 1989, fq. 70 7 A.E. Wilder-Smith, Mans Origin Mans Destiny, The Word for Today Publishing, 1993, fq.166 8 Charles Darwin, The Descent of Man, botimi i dyt, New York, A L. Burt Co., 1874, fq. 178 9 Charles Darwin, The Descent of Man, botimi i dyt edition, New York, A L. Burt Co., 1874, fq. 171 10 Godfrey Lienhardt, Social Anthropology, Oxford University Press, fq. 11 11 Benjamin Farrington, What Darwin Really Said, London: Sphere Books, 1971, fq. 54-56 12 James Ferguson, The Laboratory of Racism, New Scientist, vol. 103, (Shtator 1984, fq. 18) 13 Lalita Prasad Vidyarthi, Racism, Science and PseudoScience, Unesco, France, Vendme, 1983. fq. 54 14 David N. Menton, Ph.D., The Religion of Nature: Social Darwinism, St. Louis MetroVoice, September 1994, Vol. 4, Numr. 9 15 Stephen Jay Gould, Ever Since Darwin, W. W. Norton & Company, New York 1992, fq. 217 16 Stephen Jay Gould, Ever Since Darwin, W. W. Norton & Company, New York 1992, fq. 220 17 Alaeddin fienel, Irk ve Irkilik Dflncesi (Ideja e racs dhe Racizmi), Ankara: Bilim ve Sanat Yayinlari, 1993, fq. 67-68 18 Thomas Gossett, Race: The History of an Idea in America, Dallas: Southern Methodist University Press, 1963, fq.81 Cituar n Alaeddin fienel, Irk ve Irkilik Dflncesi (Ideja e racs dhe Racizmi), Ankara:Bilim ve Sanat Yayinlari, 1993, fq. 68 19 Jacques Attali, 1492, Librairie Arthme Fayard, 1991, fq.197 20 Franois de Fontette, Le Racisme (Racism), botimi i gjasht, Presses Universitaires de France, 1988, fq. 40-41 21 James Joll, Europe Since 1870: An International History, Penguin Books, Middlesex, 1990, fq. 102-103 22 Kenneth J. Hs., Darwins Three Mistakes, Geology, vol. 15, April 1987, fq. 377 23 Sleyman Kocabafl, Hindistan Yolu ve Petrol U_runa Yapilanlar: Trkiye ve Ingiltere (Rruga pr n Indi dhe far sht br pr hir t nafts: Turqia dhe Britania), 1.baski, Istanbul: Vatan Yayinlari, 1985, fq. 231 24 Francis Darwin, The Life and Letters of Charles Darwin, Vol.I, 1888. New York D. Appleton and Company, fq. 285-286 25 Henry M. Morris, The Long War Against God, Baker Book House, 1989, fq. 70 26 Henry M. Morris, The Long War Against God, Baker Book House, 1989, fq. 71 27 Thomas Gossett, Race: The History of an Idea in America, Dallas: Southern Methodist University Press, 1963, fq.188 28 Alaeddin fienel, Irk ve Irkilik Dsncesi (Ideja e racs dhe Racizmi), Ankara:Bilim ve Sanat Yayinlari, 1993, fq. 85-90 29 Henry Fairfield Osborn, The Evolution of Human Races, Natural History, April 1980, fq. 129 ribotuar n botimet nga Janar/Shkurt 1926 30- Franois de Fontette, Le Racisme, botimi i gjasht, Presses Universitaires de France, 1988, fq. 101 31 Franois de Fontette, Le Racisme, botimi i gjasht, Presses Universitaires de France, 1988, fq. 105 32 Jani Roberts, How New-Darwinism Justified Taking Land From Aborigines and Murdering Them in Australia, http://www.gn.apc.org/inquirer/ausrace.html 33 Jani Roberts, How New-Darwinism Justified Taking Land From Aborigines and Murdering Them in Australia, http://www.gn.apc.org/inquirer/ausrace.html 34 Jani Robert, How New-Darwinism Justified Taking Land From Aborigines and Murdering Them in Australia, http://www.gn.apc.org/inquirer/ausrace.html 35 Creation Ex Nihilo, Vol 14, Numr. 2, Mars-Maj 1992, fq. 17 36 Philadelphia Daily News, 28 prill 1997 37 Philips Verner Bradford, Harvey Blume, Ota Benga, The Pygmy in the Zoo, Canada, October 1993 fq. 269 38 Philips Verner Bradford, Harvey Blume, Ota Benga,
The Pygmy in the Zoo, Canada, October 1993, fq. 267 39 Philips Verner Bradford, Harvey Blume, Ota Benga, The Pygmy in the Zoo, Canada, October 1993, fq. 266 40 Philips Verner Bradford, Harvey Blume, Ota Benga, The Pygmy in the Zoo, Canada, October 1993, fq.264 41 Philips Verner Bradford, Harvey Blume, Ota Benga, The Pygmy in the Zoo, Canada, October 1993, fq. 259 42 Bryan Appleyard, Brave New Worlds, Harper Collins Publishers, London 1999, fq. 49-50 43 Alaeddin fienel, Irk ve Irkilik Dflncesi (Ideja e racs dhe Racizmi), Ankara:Bilim ve Sanat Yayinlari, 1993, fq.62-6 44 War Against Religion http://www.geocities.com/ Heartland/Meadows/1733/book2-ch3.html 45 J. Tenenbaum., Race and Reich, Twayne Pub., New York, fq. 211, 1956; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin. org/holocaust.htm 46 L.H. Gann, Adolf Hitler, The Complete Totalitarian, The Intercollegiate Review, Fall 1985, fq. 24; cituar n librin e Henry M. Morris, The Long war Against God, Baker Book House, 1989, fq. 78 47 K. Ludmerer., Eugenics, In: Encyclopedia of Bioethics, Edited by Mark Lappe, The Free Press, New York, fq. 457, 1978; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, www.trueorigin.org/ holocaust.htm 48 G. Stein., Biological science and the roots of Nazism, American Scientist 76(1): fq. 54, 1988; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin.org/holocaust.htm 49 Adolf Hitler, Mein Kampf, Mnchen: Verlag Franz Eher Nachfolger, 1993, fq. 44, 447-448; cituar nga A.E. Wilder Smith, Mans Origin Mans Destiny, The Word For Today Publishing 1993, fq. 163, 164 50 P. Weindling, Health, Race and German Policies Between National Unification and Nazism 1870-1945, Cambridge University Press, Cambridge, MA, 1989, cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and The Nazi Race Holocaust, www.trueorigin.org/holocaust.htm 51 Theodore D. Hall, The Scientific Background of the Nazi Race Purification Program, http://www.trufax. org/avoid/nazi.html 52 Theodore D. Hall, The Scientific Background of the Nazi Race Purification Program, http://www.trufax. org/avoid/nazi.html 53 John J. Michalczyk (editor), Nazi Medicine: In The Shadow of The Reich (film dokumnetar), First Run Features, New York, 1997 54 George J. Stein, Biological Science and the Roots of Nazism, American Scientist, vol. 76, (Janar/Shkurt 1988), fq. 52 55 Sir Arthur Keith, Evolution and Ethics, New York: G.P. Putnams Sons, 1947, fq. 14 56 Robert Clark, Darwin: Before and After, Grand Rapids International Press, Grand Rapids, MI, 1958. fq.115 57 A. Keith, Evolution and Ethics, G. P. Putnams Sons, New York, fq. 230, 1946, cituar by Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, www.trueorigin. org/holocaust.htm 58 Francis Schaeffer, How Shall We Then Live?, Old Tappan, N.J.: Revell, 1976, fq. 151; cituar nga Henry M. Morris, The Long war Against God, Baker Book House, 1989, fq. 78 59 A. Hitler, Hitlers Secret Conversations 19411944, With an introductory essay on The Mind of Adolf Hitler by H.R. Trevor-Roper, Farrar, Straus and Young, New York, fq. 117, 1953; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http:// www.trueorigin.org/holocaust.htm 60 Daniel Gasman, The Scientific Origins of National Socialism: Social Darwinism in Earnest Haeckel and the German Monist League, New York: American Elsevier Press, 1971, fq. 168 61 Robert E.D. Clark, Darwin: Before and After, London: Paternoster Press, 1948, fq. 115, cituar nga in Henry M. Morris, The Long War Against God, Baker Book House, 1989, fq. 81 62 Denis Mack Smith, Mussolini, fq. 14 63 John P. Diggins, Mussolini and Fascism, Princeton University Press, 1972, fq. 15 64 Cagdas Liderler Ansiklopedisi, Vol. 2, fq. 669 65 James Joll, Europe Since 1870: An International History, Penguin Books, Middlesex, 1990, fq. 164 66 M.F. Ashley-Montagu, Man in Process (New York: World. Pub. Co. 1961) fq. 76, 77 cituar nga Bolton Davidheiser, W E Lammers (ed) Scientific Studies in Special Creationism, 1971, fq. 338-339 67 A.E. Wiggam, The New Dialogue of Science, Garden Publishing Co., Garden City, NY, fq. 102, 1922; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin.org/holocaust.htm 68 Robert Clark, Darwin: Before and After, Grand Rapids International Press, Grand Rapids, MI, 1958., fq. 115116; Cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin.org/holocaust. htm
69 Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin.org/holocaust.htm 70 Earnest Haeckel, The History of Creation: Or the Development of the Earth and Its Inhabitants by the Action of Natural Causes, Appleton, New York, 1876, fq. 170; cituar nga Jerry Bergman, Darwinism and the Nazi Race Holocaust, http://www.trueorigin.org/holocaust. htm 71 Theodore D. Hall, The Scientific Background of the Nazi Race Purification Program, http://www.trufax. org/avoid/nazi.html 72 Marshall Hall, Hitler, Lenin, Stalin, Mao et al: The Role of Darwinian Evolutionism in Their Lives, http:// www.fixedearth.com/hlsm.html 73 Max Nordau, The Philosophy and Morals of War, North American Review 169 (1889):794 cituar nga Richard Hofstadter, Social Darwinism in American Thought, Boston: Beacon Press, 1955, fq.171 74 Tempo Magazine, 14 Korrik 1991 75 http://chefsseite.tsx.org/ 76 Sabah Daily, 12 Gusht 2000 77 San Francisco Examiner, 1 prill1997 78 Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1959, fq. 85-87 79 Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1959, fq. 85-87 80 Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 1959, fq. 85-87 81 Stephen Jay Gould, Ever Since Darwin, W. W. Norton & Company, New York 1992, fq. 26 82 Friedrich Engels, Socialism: Utopian and Scientific, Foreign Languages Press, Peking 1975, fq. 67 83 Gertrude Himmelfarb, Darwin and the Darwinian Revolution, London: Chatto & Windus, 1959, fq. 348-9 84 Friedrich Engels, Socialism: Utopian and Scientific, Foreign Languages Press, Peking 1975, fq. 67 85 Conway Zirkle, Evolution, Marxian Biology and the Social Scene, (University of Pennsylvania Press, 1959), fq.85- 86 86 Tom Bethell, Burning Darwin to Save Marx, Harpers Magazine, (December 1978), fq.37 87 Karl Marx Biyografi, nc Yayinevi, fq. 368 88 John N. Moore, The Impact of Evolution on the Social Sciences, Impact No. 52, www.icr.org/pubs/imp/imp052.htm 89 Marshall Hall, Hitler, Lenin, Stalin, Mao et al: The Role of Darwinian Evolutionism in Their Lives, http://www. fixedearth.com/hlsm.html 90- Alan Woods and Ted Grant, Reason in Revolt: Marxism and Modern Science, London:1993 91- Kent Hovind, The False Religion of Evolution, http://www.royalse.com/scroll/evolve/ndxng.html 92- E. Yaroslavsky, Landmarks in the Life of Stalin, Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1940, fq. 8.; Cituar nga Paul G. Humber, Stalins Brutal Faith, Vital articles on Science/Creation Tetor 1987, Impact No. 172 93 E. Yaroslavsky, Landmarks in the Life of Stalin, Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1940, fq. 8.; cituar nga by Paul G. Humber, Stalins Brutal Faith, Vital articles on Science/Creation Tetor 1987, Impact No. 172 94 K. Mehnert, Kampf um Maos Erbe, Deutsche VerlagsAnstalt, 1977 95 Marshall Hall, Hitler, Lenin, Stalin, Mao et al: The Role of Darwinian Evolutionism in Their Lives, http://www. fixedearth.com/hlsm.html 96 Robert Milner, Encyclopaedia of Evolution, 1990 fq.81 97 Michael Ruse: The Long March of Darwin, New Scientist 103, 16 Gusht, 1984: 35; cituar nga Henry M. Morris, The Long war Against God, Baker Book House, 1989, fq.85-86 98 David Jorafsky, Soviet Marxism and Natural Science, New York: Columbia University Press, 1961, fq.4 99 Nicolas Werth, Le Pouvoir sovitique et lEglise orthodoxe de la collectivisation la Constitution de 1936, Revue dtudes comparatives Est-Quest nos. 3-4, 1993, fq.41-49 cited by Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, Jean-Louis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 172 100 Samuel T. Francis, The Soviet Strategy of Terror, The Heritage Foundation, 1981, fq. 46 101 V. I. Lenin; Collected Works, botimi i katrt, Progress Publishers, Moscow, 1964, fq. 180 102 V. I. Lenin, The Proletarian Revolution and The Renegade Kautsky (Moscow: Foreign Languages Publishing House, 1952, fq. 32-33, 20) 103 V. I. Lenin, Collected Works, Moscow, Volume 35, fq. 238 104 V. I. Lenin, Collected Works, Vol. 24, fq. 38-41, Progress Publishers, Moscow, 1964. 105 V.I. Lenin, Polnoe sobranie sochinenii, Moscow, Gos.izd-vo polit. Lit-ry, 1958-1966, 35: 311, cituar nga Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean- Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, Jean- Louis
Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 59 106 Ann Arbor, Leon Troki, Terrorism or Communism, University of Michigan Press, 1961, fq. 58 107 Protokoly zasedanii VSIK 4-sozyva, Stenograficheskii otchet (Moscow, 1918), fq. 250 108 Harrison E. Salisbury, Reading The Gulag Archipelago is like no other reading experience of our day, Book-of-the- Month Club NEWS, Midsummer, 1974, fq. 4,5. 109 Russian Center for the Conservation and Study of Historic Documents, Moscow, 17/84/75/59, cituar nga Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 100 110 Quoted in V.I. Brovkin, Behind the Front Lines of the Civil War: Political Parties and Social Movements in Russia, 1918- 1922, Princeton: Princeton University Press, 1981, fq. 353, cituar nga Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, Jean-Louis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 101 111 Krasnyi Mech, no.1 (18 August 1919), fq.1 cituar nga Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 102 112 Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 119 113 Quoted in Julian Gorkin, Les Communistes contre la rvolution espagnole, Paris: Belfond, 1978, fq.181, cituar nga Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 342 114 Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 29 115 Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 470-471 116 Stphane Courtois, Nicolas Werth, Jean-Louis Pann, Andrzej Paczkowski, Karel Bartosek, JeanLouis Margolin, The Black Book of Communism, Harvard University Press, 1999, fq. 4 117 P.J. Darlington, Evolution for Naturalists, 1980, 243244 118 Edward E. Ericson, Jr., Solzhenitsyn - Voice from the Gulag, Eternity, October 1985, fq. 23, 24. 119 Alaeddin fienel, Irk ve Irkilik Dflncesi, Ankara: Belem ve Sanat Yayinlari, 1993, fq. 61 120 Herbert Spencer, Social Status, 1850, fq. 414-415 121 The Challenge of Facts and Other Essays, as quoted in Mason Drukman, Community and Purpose in America: An Analysis of American Political Theory, New York: McGraw- Hill, 1971, fq. 202. 122 R. Milner, Encyclopedia of Evolution 1990 fq. 412 123 Thomas F. Gossett, Race: The History of an Idea in America, Dallas: Southern Methodist University Press, 1963, fq. 170 124 Chauncey Depew, My Memories of Eighty Years, New York, 1922, fq. 383-384 125 James J. Hill, Highways of Progress, New York, 1910, fq. 126, 137 126 Andrew Carnegie, Autobiography, Boston 1920, fq. 327, cituar nga Richard Hofstadter, Social Darwinism in American Thought, Boston: Beacon Press, 1955, fq. 45 127 Andrew Carnegie, Wealth, North American Review 148, 1889, s. 655-657, cituar nga Richard Hofstadter, Social Darwinism in American Thought, Boston: Beacon Press, 1955, fq. 45-46 128 Kenneth J. Hs, Darwins Three Mistakes, Geology, vol.14, June 1986, fq. 534 129 Bolton Davidheiser, W E Lemmerts (ed) Scientific Studies in Special Creationism, 1971 fq. 338-339. 130 H. Enoch, Evolution or Creation, 1966 fq.145 131 Ernst Mayr, Interview, Omni, March/April 1988, fq. 46; cituar nga Henry M. Morris, John D. Morris, The Modern Creation Triology, Vol. 3, fq. 12 132 Kenneth A. Ham, The Lie Evolution, Master Books, April 1997, fq. 84 133 Theodosius Dobzhansky, Ethics and Values in Biological and Cultural Evolution, Zygon, the Journal of Religion and Science, as reported in Los Angeles Times, part IV (June 16, 1974), fq. 6 134 Stephen Jay Gould, Ever Since Darwin, W. W. Norton & Company, New York 1992, fq. 223 135 Richard Dawkins, Unweaving The Rainbow, Houghton Mifflin Company, Newyork, 1998, fq. IX) 136 Earthwatch, March 1989, fq. 17; cituar nga Henry M. Morris, The Long War Against God, Baker Book House, 1989, fq. 57
LIBRA TE BOTUAR NGA HARUN JAHJA
LIBRA TE RINJ
128

Harun Jahja - Fatkeqesite Që Solli Darvinizmi Për Njerëzimin

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Harun Jahja - Fatkeqesite Që Solli Darvinizmi Për Njerëzimin

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

S

FATKEQSIT Q SOLLI DARVINIZMI PR NJERZIMIN

Rreth autorit dhe veprave t tij

Hyrje: Shkaktart e vuajtjeve n shekullin XX

Nj histori e shkurtr e Darvinizmit

Racizmi dhe tendencat kolonialiste t Darvinit

Aleanca e tmerrshme midis Darvinit dhe fashizmit

Darvinizmi, burimi i barbaris komuniste

Kapitalizmi dhe lufta pr mbijetes n ekonomi

Rrnimi moral q solli Darvinizmi

Prfundimi: Moali i Darvinizmit duhet thar

Shkaktart e vuajtjeve n shekullin XX

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Nj histori e shkurtr e Darvinizmit

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Arsyeja e pranimit t Darvinizmit ishte ideologjike

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

ujin si zot q krijoi

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Darvinizmi Social: prshtatja e ligjit t xhungls n sjelljen njerzore

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Racizmi dhe kolonializmi i Darvinit

"Ruajtja e racave t favorizuara"

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

justifikuar krimet e veta.

Kolonializmi britanik dhe Darvinizmi

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Falsifikimi i njeriut t Piltdaunit

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Racizmi dhe Darvinizmi Social n Amerik

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Politikat njerzore t racistve darvinist: Shfarosja e aborigjenve

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Fatkeqsit q solli Darvinizmi pr njerzimin

Spektakli me njeriun dhe majmunin nuk miratohet nga Kleri

Eskimezt dhe zbatimi i racizmit

Mentaliteti racist ekziston ende dhe e gjen forcn te Darvini

Muslim News / nntor 2000