1º Auxilios GALEGO - 20130118 - 092648 - 6631 PDF

Manual de primeiros auxilios
Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061
Normas de actuacin
Manual de primeiros auxilios

Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061
Normas de actuacin
Edita Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061 Deseo e maquetacin
Mabel Aguayo, CB
Ilustracins
Mabel Aguayo, CB
Jos Toms Daz Teijo ISBN (concurso de mritos) 978-84-695-4384-9
COORDINACIN
MARA LUISA CHAYN ZAS MARA VICTORIA BARREIRO DAZ JOS ANTONIO IGLESIAS VZQUEZ
SECRETARA DE REDACCIN
ARANTZA BRIEGAS ARENAS Responsable de Publicacins da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061.
GRUPO DE TRABALLO
Mara Victoria Barreiro Daz. Mdica. Directora asistencial da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061 ngel Chayn Zas. DUE. Central de Coordinacin. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Mara Luisa Chayn Zas. Mdica. Xefa de Servizo de Docencia da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Marta Dorribo Masid. Mdica. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. scar Estraviz Paz. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Viviane Ferreira Leite. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Beatriz Garca Gutirrez. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Antonia Gonzlez Araujo. Mdica. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061.
Jos Antonio Iglesias Vzquez. Mdico. Director da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Francisco Martnez Lores. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Natalia Rodrguez Arias. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Susana Rodrguez Barreiro. DUE. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Estefana Salgado Gonzlez. Mdica. Base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. David Snchez Campos. Mdico. Xefe de base de Ourense. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061.
PRESENTACIN
Durante os ltimos anos asistimos a unha importante sensibilizacin da poboacin cara aos mtodos e s tcnicas de atencin inicial s situacins de urxencia. Xa non son soamente os servizos sanitarios, os bombeiros ou os corpos de seguridade os que teen que realizar manobras de primeiros auxilios ou reanimacin. Tamn o resto da cidadana foi, pouco a pouco, implicndose na asistencia, cos seus coecementos e cos medios dos que dispoa nese momento. Esta actitude permitiu que se diminan os tempos de asistencia, xa que a alerta aos servizos de emerxencia se realiza de forma inmediata, e tamn, que se realicen manobras rpidas e sinxelas que conseguen manter o accidentado en condicins adecuadas ata a chegada do persoal sanitario. Tamn a inclusin deste tipo de ensinanzas dentro das escolas e institutos permite formar unha poboacin vida de asumir coecementos, cunha gran capacidade de retencin destes e cunhas actitudes envexables para a colaboracin e atencin aos demais. O presente manual de primeiros auxilios incle as situacins mis frecuentes s que calquera poida ter que enfrontarse no da a da. Os autores, aos que felicito efusivamente, conseguiron sintetizar ao mximo os aspectos mis relevantes de cada problema e indicar con claridade o que se debe facer e o que temos que evitar en cada un deles. unha honra para min presentar esta obra realizada integramente por profesionais da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061, que contribuir, sen ningn xnero de dbidas, por unha parte a consolidarse como o libro gua de todos aqueles que poidan ser nalgn momento os primeiros intervenientes nunha urxencia, e por outro, a manter actualizados e de acordo coas evidencias cientficas os coecementos de atencin urxente inmediata. O papel de todos ante unha situacin urxente primordial e saber actuar contribuir ao xito da atencin. A satisfaccin dunha actuacin ben feita ser a nosa maior recompensa e neste manual atopar o que precise para saber o que ten que facer con sinxeleza, rapidez e eficacia.
Jos Antonio Iglesias Vzquez Director da Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061
NDICE 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26
Reanimacin cardiopulmonar bsica ............................ Obstrucin da va area (atragoamento)....................... Afogamento (inmersin en auga) ................................. Accidentes de trfico ..................................................... Traumatismos ................................................................. Feridas ............................................................................ Amputacin traumtica de membros........................... Hemorraxias.................................................................... Epistaxe ou hemorraxia nasal ........................................ Avulsin dental ............................................................... Lesins ambientais (por fro e por calor)....................... Reaccins alrxicas ......................................................... Queimaduras ..................................................................
Px.
11 23 33 37 43 53 59 65 71 75 79 89 95
Intoxicacins: inxestin de substancias txicas ............ 103 Picaduras ........................................................................ 109 Mordeduras .................................................................... 121 Lesins oculares ............................................................. 127 Urxencias tocoxinecolxicas .......................................... 133 Perda de coecemento ................................................. 141 Dor torcica .................................................................... 145 Dor abdominal................................................................ 151 Crise asmtica................................................................. 155 Crise de ansiedade ......................................................... 159 Convulsins .................................................................... 163 Diabetes descompensada.............................................. 169 Bibliografa...................................................................... 177
Reanimacin cardiopulmonar bsica

Viviane Ferreira Leite Marta Dorribo Masid
Conceptos xerais
A parada cardiorrespiratoria (PCR) defnese como a interrupcin do funcionamento do corazn e os pulmns, que se produce de forma BRUSCA e INESPERADA, que fai que o sangue e o osxeno non cheguen ao resto do corpo, co que se danan as os rganos. Se non tratada canto antes, a persoa morrer ou quedar con graves secuelas neurolxicas. O Soporte Vital Bsico (SVB) un conxunto de tcnicas encamiadas a substitur as funcins respiratorias e circulatorias que toda a poboacin debera coecer. Non fai falta material, soamente as nosas mans e boca. O soporte vital avanzado un conxunto de tcnicas e coecementos encamiados a restablecer e manter as funcins respiratoria e circulatoria. Necesita persoal cualificado, medicacin e material.
Soporte vital bsico de adultos
13
Cadea de supervivencia Para que o soporte vital bsico sexa efectivo teremos que actuar de forma coordinada, coma se fsemos unha cadea en que todos os elos teen que ser igualmente fortes. Durante o tempo de resposta do 061 a supervivencia da vtima depende do inicio precoz por parte das testemuas dos tres primeiros elos da cadea de supervivencia. As vtimas de PCR necesitan unha reanimacin cardiopulmonar (RCP) inmediata, que proporcione un fluxo sanguneo pequeno, pero crtico para o corazn e o cerebro. Os DESA son desfibriladores semiautomticos que permiten analizar o ritmo cardaco e descargar un choque se est indicado. Estes aparatos deberanse atopar en espazos pblicos con moita afluencia como aeroportos, campos de ftbol, metro, estacins de tren etc. Os elos desta cadea son: 1. Deteccin da emerxencia e chamada ao sistema de emerxencias (061). 2. Inicio inmediato do SVB. 3. Desfibrilacin precoz (DESA). 4. Soporte vital avanzado precoz. 5. Coidados posreanimacin.
14
Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

SVB en adultos
1
se debe facer
O que
Non pense que non se pode facer nada: a nosa actuacin, que debe ser precoz e axeitada, pode duplicar as posibilidades de supervivencia fronte a vtimas coas que non se intentou o SVB. Non perda o tempo, cada minuto que pasa precioso, polo que a valoracin inicial e o aviso o 061 deben ser o mis rpidos posible tras comprobar que o paciente non respira normalmente. Non intente reanimalo antes de pedir axuda o 061, cando estea s coa vtima. Non pare as manobras ante a dbida de equivocarse nalgn paso. preferible continuar coa masaxe que non facer nada por dubidar.
O que
se debe facer
O SVB consiste na seguinte secuencia de accins: Seguridade da vtima e reanimador: Pense na nosa seguridade, a da vtima e a de calquera outra persoa presente para non aumentar o nmero de afectados. Comprobe a consciencia: Axite os seus ombros suavemente e pregunte en voz alta: Atpase ben? Se responde, a vtima est consciente, polo que conserva a sa respiracin e circulacin (anda que poden estar ameazadas). Polo tanto:
15
Dixeo na posicin en que se atopou, salvo que estea en perigo. Busque posibles lesins. Chame o 061 para solicitar axuda mdica. Se non responde, berre pedindo axuda, poa a vtima sobre as sas costas e abra a va area mediante a extensin da cabeza e elevacin do queixo (manobra frontequeixo): Poa a man sobre a fronte da vtima e coidadosamente incline a sa cabeza cara a atrs.
Grite pedindo axuda
Abra a va area
Comprobe a respiracin
Coas xemas dos dedos baixo o rebordo do queixo da vtima, eleve este para abrir a va area. Mantendo a va area aberta, mire, escoite e sinta se hai unha respiracin normal, non mis de 10 segundos (comprobe a respiracin): - Mire se hai movemento torcico. - Escoite se hai sons respiratorios. - Sinta se nota aire expirado na sa meixela. Nos primeiros minutos dunha parada cardaca, a vtima pode estar a respirar insuficientemente ou dando ruidosas bafaradas pouco frecuentes. Non hai que confundir isto coa respiracin normal. Se ten algunha dbida de se a respiracin normal, acte como se non o fose. Se non responde pero respira normalmente, colocaremos a vtima en posicin lateral de seguridade para protexer a permeabilidade da va area pola cada da
16
lingua ou do padal brando e, ao mesmo tempo, previrase a aspiracin do vmito, se este se producise. Para iso, seguiremos os seguintes pasos: Alie o paciente boca arriba. Retire lentes ou outros obxectos que poidan danalo. Situndose a un lado da vtima, coloque o brazo mis prximo ao reanimador en ngulo recto, coa palma da man cara a arriba. Coloque a outra man sobre o ombro mis prximo ao reanimador, coa palma da man cara a abaixo. Dobre a perna mis afastada e saque dos petos mbiles, chaves ou outros obxectos que poidan facer dano. Cunha man na cadeira e outra no ombro, xire a vtima cara ao reanimador. Estenda a cabeza da vtima e site a meixela sobre a man. Mantea a perna que queda por arriba flexionada, de tal forma que a cadeira e o xeonllo formen un ngulo recto.
Se non responde e non est a respirar normalmente, enve a algun por axuda ou, se est s, deixe a vtima e alerte o 061. Volva e inicie as compresins torcicas como segue: Axenllese ao lado da vtima. Poa o taln dunha man no centro do trax da vtima. Poa o taln da outra man enriba da primeira. Entrelace os dedos das sas mans e asegrese de que a presin non aplicada sobre as costelas da vtima. Non aplique a presin sobre a parte superior do abdome ou o extremo inferior do esterno. Colquese verticalmente, enriba do trax da vtima e cos seus brazos rectos prema sobre o esterno, afundndoo polo menos 5 cm. Tras cada compresin deixe de facer presin sobre o trax sen perder o contacto entre as sas mans e o esterno; reptao cunha frecuencia de polo menos 100 por minuto.
17
A compresin e a descompresin deben ter a mesma duracin de tempo. Comprima forte, rpido e evite as interrupcins.
Poa o taln da outra man enriba da primera man
Entrelace os dedos da sa man
Presione sobre o esterno afundndoo polo menos 5 cm (non mis de 6 cm)
A vtima debe estar sobre unha superficie dura e boca arriba. As compresins xeran un fluxo sanguneo vital e permiten que chegue osxeno e enerxa ao corazn e ao cerebro. Combine as compresins torcicas con ventilacins. Tras 30 compresins, abra a va area outra vez mediante a extensin da cabeza e elevacin do queixo. Pinzar a parte branda do nariz, pechndoa cos dedos polgar e ndice da man que est sobre a fronte. Permita que abra a boca, pero mantendo a elevacin do queixo. Faga unha respiracin normal e poa os seus labios arredor da boca, asegurndose de facer un bo selado. Sopre de xeito constante dentro da boca mentres observa a elevacin do trax, durante aproximadamente 1 segundo como nunha respiracin normal; esta unha respiracin de rescate efectiva. Mantendo a cabeza estendida e a elevacin do queixo, retire a sa boca da da vtima e observe o descenso do trax, mentres vai sando o aire. Faga outra respiracin normal e sopre dentro da boca da vtima outra vez para alcanzar un total de das respiracins de rescate efectivas. Entn volva poer as sas mans sobre o trax e dea 30 compresins mis. Contine con compresins torcicas e respiracins de rescate cunha relacin de 30:2.
18
Unicamente se a vtima comeza a respirar normalmente, debe parar para revalorala. Doutro modo, non interrompa a reanimacin.
Tras 30 compresins, abra a va area outra vez mediante a extensin da cabeza e elevacin do queixo
Sopre de xeito constante dentro da boca mentres observa a elevacin do trax
Retire a sa boca da da vtima e observe o descenso do trax, mentres vai sando o aire
Se non est s, inicie as compresins e que a outra persoa abra a va area e estea preparada para ventilar. Mentres se fan as das ventilacins deixe de comprimir o centro do peito, pero non retire as mans para non perder tempo. preferible que os reanimadores estean en lados opostos. Debemos cambiar o reanimador das compresins cada 2 minutos aproximadamente para previr o esgotamento e manter unha calidade de compresins boa, tanto en frecuencia coma en profundidade. A RCP s con compresins torcicas pode ser utilizada do seguinte xeito: Se non capaz, non ten formacin ou non desexa dar respiracins de rescate, dea unicamente compresins torcicas. Se s se dan compresins torcicas, estas deben ser continuas, a unha frecuencia de 100 por minuto. Pare para revalorizar a vtima s se empeza a respirar normalmente. Doutro modo, non interrompa a reanimacin. Contine a reanimacin ata que: Chegue axuda cualificada e se faga cargo. A vtima empece a respirar normalmente. Vostede estea esgotado.
19
Soporte vital bsico peditrico A reanimacin cardiopulmonar bsica o conxunto de manobras que permiten identificar se un neno est en situacin de parada cardiorrespiratoria e realizar unha substitucin das funcins respiratoria e circulatoria, sen ningn equipamento especfico, ata que a vtima poida recibir un tratamento mis cualificado. Hai caractersticas distintas entre a PCR predominantemente cardaca nos adultos e a PCR asfctica mis comn en nenos, pero para facilitar a retencin de coecementos recomndase a mesma secuencia que en adultos, cunha mnima informacin adicional.
O que
se debe facer
Non abandone o neno inicialmente para pedir axuda. Non pense que non pode facer nada. Inicie inmediatamente o SVB.
O que
se debe facer
A apertura da va area ser idntica do adulto. Non obstante, en lactantes (nenos ata 1 ano de idade) buscaremos unha posicin neutra do colo e en nenos (a partir do ano de idade) unha extensin lixeira-moderada. Para realizar as compresins torcicas debe colocar o neno sobre un plano duro. Acabados de nacer e lactantes: a compresin torcica pdese realizar con dous dedos: coloque os dedos medio e anular no terzo inferior do esterno. Coa
20

punta dos dedos deprima o esterno aproximadamente un terzo da profundidade do trax. Nenos: a masaxe cardaca pdese realizar co taln dunha man ou, se o neno moi grande ou o reanimador non ten suficiente forza fsica, coas das mans entrelazadas. Dbense colocar o/os brazo/s, en posicin vertical sobre o trax do neno para premer con mis facilidade e deprimir aproximadamente un terzo da profundidade do trax. Levantar a punta dos dedos para asegurar que a presin non se aplica sobre as costelas. Frecuencia de masaxe: a frecuencia da masaxe cardaca ser entre 100 e 120 compresins por minuto. Relacin da masaxe e a ventilacin: 30 compresins torcicas/2 ventilacins, tanto no lactante coma no neno.
21
Soporte vital bsico peditrico para persoal non sanitario
22
Obstrucin da va area (atragoamento)

Viviane Ferreira Leite Susana Rodrguez Barreiro
Obstrucin da va area (atragoamento)
Conceptos xerais
Cando un obxecto (slido ou lquido) pasa va area, o organismo reacciona rapidamente e intenta expulsalo coa tose. o que xeralmente chamamos atragoamento. Aqu chamaremos OVACE o que tecnicamente se denomina Obstrucin da Va Area por Corpo Estrao. En ocasins, un obxecto slido (xeralmente anacos de alimentos, froitos secos, globos, secrecins etc.) entra na va area e obstrea, impide a entrada e sada do aire e produce asfixia. Se esta situacin de obstrucin da va area non se resolve inmediatamente, a persoa acabar sufrindo unha parada cardiorrespiratoria. Por iso, fundamental que aprendamos a sospeitar se se produciu un atragoamento e que debemos facer para solucionalo. Os atragoamentos acontecen mis frecuentemente en nenos, sobre todo nos menores de 5 anos, persoas discapacitadas e ancins, polo que debemos intentar previlos ao ofrecerlles as comidas adecuadas segundo as sas caractersticas, utilizar xoguetes recomendados para a idade do neno e non deixar ao seu alcance obxectos pequenos etc. Dbese sospeitar que unha persoa pode ter unha obstrucin da va area por un corpo estrao cando, de forma repentina, presenta gran dificultade para respirar, tose ou ten respiracin ruidosa, con coloracin morada da cara e os labios.
25
Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin
O que
se debe facer
2
Non deixe ao alcance dos nenos obxectos perigosos: como xa dixemos, a prevencin a mellor medida contra os atragoamentos. Os xoguetes deben seguir as normas de seguridade; os globos teen un risco moi importante de aspiracin, polo que non se deben deixar ao alcance de menores de 6 anos; evite deixar nas mesas medicamentos e obxectos pequenos; ofreza comidas axeitadas idade do neno, non se lles debe dar froitos secos, nin gomas de mascar a menores de 4 anos. Non impida que a persoa tusa: a tose o mecanismo mis efectivo para desobstrur a va area, polo que se debe animar sempre a que a persoa tusa. Non intente extraer o corpo estrao manualmente: salvo que o obxecto se vexa moi doadamente dende fra, non se debe intentar extraer co dedo, xa que corremos o risco de agravar a obstrucin.
O que
se debe facer
Recoecemento da OVACE Cando un corpo estrao se introduce na va area, a reaccin inmediatamente tusir nun intento por expulsalo. A tose espontnea posiblemente a manobra mis efectiva e segura para a desobstrucin da va area. Non obstante, se a tose est ausente ou inefectiva e o obxecto obstre completamente a va area, a persoa asfixiarase rapidamente. As intervencins activas para solucionar a OVACE son s necesarias cando a tose se fai inefectiva, pero nese momento deben iniciarse rpida e correctamente. Signos xerais da OVACE Episodio presenciado Tose/atragoamento Inicio sbito Antecedentes recentes de estar a comer ou xogando con obxectos pequenos
26
Tose inefectiva Incapaz de vocalizar Tose silente ou non tose Incapaz de respirar Cianose Descenso do nivel de consciencia
Tose efectiva Chora ou resposta verbal a preguntas Tose ruidosa Capaz de coller aire antes de tusir Consciente
A maiora dos atragoamentos en lactantes e nenos suceden mentres xogan ou comen cando o coidador habitualmente est presente; polo tanto, estes sucesos frecuentemente son presenciados e as intervencins incianse cando o neno est consciente. A obstrucin da va area por corpo estrao caracterzase polo inicio sbito da dificultade respiratoria asociada con tose, arcadas ou estridor. Sospeite OVACE se o inicio moi repentino, non hai outros signos de enfermidade e hai pistas que alertan o rescatador, por exemplo: antecedentes de estar a comer ou xogando con cousas pequenas inmediatamente antes do inicio dos sntomas. Existen pequenas diferenzas entre os adultos e os nenos hora de actuar ante un atragoamento, polo que imos explicar as normas de actuacin por separado.
Desobstrucin no adulto: Algoritmo da obstrucin da va area por corpo estrao
27
Solucin da OVACE
1. Se a vtima mostra signos de obstrucin lixeira da va area Animalo a que contine tusindo. 2. Se a vtima mostra signos de obstrucin severa da va area e est consciente Dalle ata cinco golpes nas costas do seguinte xeito: Pase ao lado e lixeiramente detrs da vtima. Sostea o trax cunha man e incline a vtima cara a diante para que resulte mis doada a expulsin do corpo estrao. Dea ata cinco golpes secos entre as omoplatas co taln da outra man. Comprobe se cada golpe nas costas solucionou a obstrucin da va area. A intencin solucionar a obstrucin con cada palmada e non necesariamente dar as cinco. Se os cinco golpes nas costas fallan en solucionar a obstrucin da va area, dea ata cinco compresins abdominais como se indica: Pase detrs da vtima e rodee con ambos os dous brazos a parte superior do seu abdome. Incline a vtima cara a diante. Peche o puo e pao entre o embigo e o final do esterno. Colla o puo coa sa outra man e empurre secamente cara a dentro e cara a arriba. Reptao ata cinco veces. Se a obstrucin anda non se solucionou, contine alternando os cinco golpes nas costas coas cinco compresins abdominais.
28
3. Se a vtima en calquera momento queda inconsciente Poa a vtima coidadosamente no chan boca arriba e sobre un plano duro. Chame o 061. Inicie a RCP coa secuencia de 30/2. Non se recomenda unha verificacin rutineira da presenza na boca do corpo estrao durante as manobras.
Desobstrucin peditrica: Algoritmo da obstrucin da va area por corpo estrao
Solucin da OVACE 1. Se o neno mostra signos de obstrucin lixeira da va area. Se o neno est a tusir de xeito efectivo, non son necesarias manobras externas. Anime o neno a tusir e vixeo continuamente. Cando a tose se faga inefectiva, pida axuda inmediatamente chamando o 061.
29
2. Se o neno mostra signos de obstrucin severa da va area e est consciente Se o neno est anda consciente pero a tose est ausente ou inefectiva, dalle 5 golpes nas costas. Se os golpes nas costas non solucionan a OVACE, dalles 5 compresins torcicas aos lactantes ou 5 compresins abdominais aos nenos. Estas manobras crean un golpe de tose artificial ao aumentar a presin intratorcica e desaloxar o corpo estrao. Golpes nas costas: Os golpes nas costas en lactantes realzanse da seguinte xeito: Suxeite o lactante coa cabeza cara a abaixo, en posicin prona (boca abaixo) para permitir que a gravidade axude a sacar o corpo estrao. Un rescatador sentado ou axeonllado debera poder suxeitar o lactante de xeito seguro sobre o seu regazo. Suxeite a cabeza do lactante, poendo o polgar dunha man no ngulo da mandbula e un ou dous dedos da mesma man no ngulo contrario da mandbula. Non comprima os tecidos brandos baixo a mandbula do lactante porque podera empeorar a obstrucin da va area.
Golpes nas costas en lactante
Dea ata cinco golpes secos co taln da outra man no medio das costas entre as omoplatas. A intencin solucionar a obstrucin con cada golpe, mis que dar os cinco golpes.
30
Os golpes nas costas no neno de mis de 1 ano realzanse do seguinte xeito: Os golpes nas costas son mis efectivos se o neno se pon coa cabeza cara a abaixo. Un neno pequeno pode poerse no regazo do rescatador, como o lactante. Se isto non posible, poa o neno nunha posicin inclinada cara a diante e dea os golpes nas costas dende atrs. Se os golpes nas costas non poden expulsar o obxecto e o neno anda est consciente, use as compresins torcicas en lactantes ou as compresins abdominais nos nenos. Non use as compresins abdominais (manobra de Heimlich) en lactantes. Compresins torcicas para lactantes Poa o lactante nunha posicin coa cabeza mis baixa e boca arriba. Isto consguese de xeito seguro poendo o antebrazo libre ao longo das costas do lactante e suxeitando o seu occipucio coa man. Coloque o lactante sobre o seu antebrazo, apoiado sobre a sa coxa. Identifique o punto de compresins torcicas (parte inferior do esterno). Dea cinco compresins torcicas similares s compresins torcicas da RCP no lactante, pero mis secas e cunha frecuencia menor.
Compresins abdominais para nenos maiores de 1 ano De p ou axeonllado ao lado do neno, poa os seus brazos baixo os do neno e abrace o seu torso. Peche o seu puo e pao entre o embigo e o esterno.
31
Suxeite o puo coa outra man e empurre secamente cara a dentro e cara a arriba.
Reptao ata cinco veces. Asegrese de que a presin non se aplica sobre a apfise xifoides nin sobre as costelas; isto podera causar traumatismo abdominal. Tras as compresins torcicas ou abdominais volva valorar o neno. Se o obxecto non foi expulsado e a vtima anda est consciente, contine a secuencia de golpes nas costas e compresins torcicas (lactante) ou abdominais (neno). Chame ou enve a buscar axuda se anda non est dispoible. Non abandone o neno neste momento. Se o obxecto foi expulsado con xito, valore o estado clnico do neno. posible que parte do obxecto poida permanecer anda no tracto respiratorio e produza complicacins. Se hai algunha dbida, busque asistencia mdica. As compresins abdominais poden producir lesins internas e todas as vtimas tratadas con elas deberan ser examinadas por un mdico. 3. Se o neno en calquera momento queda inconsciente Se o neno con OVACE est ou queda inconsciente, pao sobre unha superficie lisa e dura. Chame ou enve a algun por axuda se anda non est dispoible. Non deixe o neno neste momento, proceda como se indica a continuacin: bralle a boca e busque calquera obxecto visible. Se se ve un obxecto, intente quitalo cun nico varrido dixital. Non intente varridos dixitais s cegas ou repetidos estes poden impactar o obxecto mis profundamente e causar danos. Abra a va area realizando unha extensin da cabeza e elevacin do queixo e intente cinco respiracins de rescate. Valore a efectividade de cada respiracin; se unha respiracin non fai que o trax se eleve, reposicione a cabeza antes de dar a seguinte. Se non hai resposta (movemento, tose, respiracin espontnea) inicie a RCP (30 compresins e 2 ventilacins) durante un minuto antes de chamar o 061 (se non o fixo xa algun). Unha vez avisado o 061 contine coa RCP ata que chegue a asistencia ou o neno se recupere.
32
Afogamento (inmersin en auga)

Francisco Martnez Lores Viviane Ferreira Leite
Afogamento (inmersin en auga)
Conceptos xerais
Trtase dun incidente debido inmersin ou submersin dunha vtima nun medio lquido que produce asfixia porque se impide a entrada de aire nos pulmns. Independentemente de que sobreviva ou morra considrase un incidente de afogamento. Lugares mis frecuentes: ros, lagos, mar e piscinas. A baeira toma especial significacin no caso de nenos e epilpticos.
Tipos
1. Inmersin: polo menos a cara e a va area estn rodeadas de lquido e producen afogamento. 2. Submersin: o corpo enteiro, includa a va area, estn baixo o lquido.
Factores predispoentes
Os factores predispoentes relacionados co afogamento comprenden: A xuventude. A incapacidade para nadar (mis da metade das vtimas non saben nadar e son persoas que adoitan estar sas). O consumo de drogas e medicamentos. O barotraumatismo (na prctica do submarinismo). Os traumatismos de cabeza e colo. A perda de consciencia asociada con epilepsia, diabetes, sncope ou arritmias.
Prevencin
Valar zonas de bao, como piscinas, prevn accidentes por afogamento.
Peculiaridades
Se se produce unha parada cardaca por afogamento, a auga fra pode diminur rapidamente a temperatura corporal e nesta situacin pode lograrse unha reanimacin exitosa, anda que pasara bastante tempo ata o inicio da reanimacin (mesmo unha hora). As manobras de reanimacin tamn se deben prolongar en caso de hipotermia.
35
Afogamento (inmersin en auga) Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non arrisque a sa vida: primordial rescatar a vtima, pero s se se est capacitado para iso, xa que de nada servira aumentar o nmero de vtimas. Non trate de eliminar a auga inxerida: as manobras de Heimlich ou de drenaxe postural non estn recomendadas, pois non melloran os resultados da resucitacin e, non obstante, poden producir vmitos e aspiracin. S se realizarn se sospeitamos obstrucin da va area por un corpo estrao slido. Non pense que non hai nada que facer: a hipotermia no afogado un mecanismo de proteccin para o seu cerebro, polo que as manobras de RCP deben ser mis prolongadas.
O que
se debe facer
Se se observan golpes importantes na cabeza ou colo, manipule a cabeza con coidado. Isto non debe atrasar de ningn modo a reanimacin se a persoa est en parada cardaca. Inicie canto antes as manobras de RCP (dea 5 respiracins de rescate antes das compresins). Ver captulo de reanimacin cardiopulmonar bsica. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente.
36
Accidentes de trfico
David Snchez Campos Antonia Gonzlez Arajo
Accidentes de trfico
Conceptos xerais
Os accidentes de trfico constiten a terceira causa de morte en todos os grupos de idade, ags nos nenos que a primeira. parte das mortes que orixina, provoca mltiples lesins que poden deixar secuelas moi graves, e supoen, ademais, uns gastos sanitarios moi importantes.
Tipos
O mis importante ante os accidentes de trfico a PREVENCIN. Para iso fundamental: A educacin viaria, respectar as normas de trfico en todo momento. Non consumir bebidas alcohlicas nin medicamentos se se vai conducir posteriormente. Utilizar as medidas de seguridade pasiva axeitadas. Isto fundamental no caso dos nenos, que deben utilizar sempre os mecanismos de seguridade apropiados como cadeiras de tamaos e caractersticas adaptadas ao peso e talla, ou elevadores para nenos maiores correctamente fixados s estruturas do vehculo e co certificado de homologacin correspondente.
39
Accidentes de trfico Normas de actuacin

Ante o accidente Unha vez producido o accidente fundamental actuar correctamente para intentar NON AUMENTAR O NMERO DE VTIMAS.
O que
se debe facer
Non poa a propia vida en perigo: antes de proceder a atender os accidentados hai que adoptar as medidas de seguridade apropiadas, xa que de nada servira aumentar o nmero de vtimas. Non mova os feridos: salvo que haxa perigo de incendio ou novas colisins, non se debe mover a ningn ferido, xa que podera agravar as sas lesins. Non intervea se non sabe como: se non ten experiencia, o mellor non actuar e sempre AVISAR CANTO ANTES, para que acudan os servizos de emerxencia. Non fume nas proximidades do lugar do accidente.
40
O que
se debe facer
Evite provocar novos accidentes: Aparque o coche nun sitio seguro, apartado do accidente, e acenda as luces de emerxencia. Sinalice o accidente 200 m antes e despois. A ser posible, poa roupa rechamante ou mesmo reflectante, nunca escura. Considere a existencia de perigos engadidos, como desprendemento de gases, incendios, cables elctricos, etc. Apague as luces e retire as chaves do vehculo sinistrado. Evite que se formen aglomeracins de vehculos e xente. Chame o 061 e informe sobre: Localizacin do accidente, o mis exacta posible. Tipo de accidente e vehculos implicados. Nmero de vtimas e posibles lesins. Se hai nenos afectados. Se hai persoas atrapadas. Riscos especiais (gases, vertidos na calzada...). Siga en todo momento as indicacins da Central de Coordinacin do 061.
Ante o accidentado Unha vez valorada a situacin do accidente e informado o 061 hai algunhas normas que podemos seguir con respecto aos accidentados.
O que
se debe facer
Non se deixe impresionar pola situacin sen facer nada por mellorala. Non trate de levantar o lesionado.
41
Non lle dea de beber. Non meta o ferido no primeiro coche dispoible, con espazo reducido e postura forzada.
4
O que se debe facer
Achguese e acte mantendo as medidas de seguridade: dbese empezar por un mesmo se a situacin o require (accidentes en sitios perigosos, incendios, rotura de tendido elctrico...). Comprobe o nivel de consciencia e orientacin (como se chama, de onde , se ten dor...). Comprobe que respira: debe ver se move o trax (peito) e se entra e sae aire pola boca/nariz. En caso negativo, inicie manobras de reanimacin (ver captulo de Reanimacin cardiopulmonar bsica). En caso de hemorraxia: comprima fortemente sobre a zona (ver captulo de feridas). Mobilice o menos posible o accidentado ata que chegue o persoal sanitario: salvo que corra algn perigo, non se debe mobilizar o ferido. En caso de fracturas de extremidades, non intente reducilas: como moito, pdese intentar inmobilizalas con material improvisado (tboas, varas, o propio corpo...). Mantea o accidentado en posicin cmoda e abrigado. Tranquilceo. En caso de varios socorristas, deixe actuar o mis capacitado (s debe mandar un). Chame o 061 e informe de todos os cambios que se produzan.
42
Traumatismos
scar Estraviz Paz Susana Rodrguez Barreiro
Traumatismos
Conceptos xerais
Como traumatismo entndese toda aquela lesin en rganos e/ou tecidos a consecuencia de accins mecnicas externas. Neste captulo aprenderemos a diferenciar os distintos tipos de traumatismo que podemos atopar nunha urxencia e como debemos actuar ante o paciente, xa que dependendo da sa intensidade e do lugar do corpo onde se produzan van constitur dende pequenas lesins sen importancia ata lesins que poden poer en perigo a vida.
Tipos
En xeral, en funcin da lesin que se produce, podemos clasificalos en: 1. Contusins: son golpes que non producen ferida nin rotura da pel e non parecen implicar rotura do so. Dependendo da zona lesionada e da intensidade do golpe poden ser dende leves ata moi graves. 2. Fracturas: consisten na rotura dun so, que pode ter os fragmentos desviados ou non. Adoitan manifestarse con impotencia funcional, edema e dor na zona da lesin. 3. Escordaduras e luxacins: cando o golpe se produce nalgunha articulacin pdese producir unha lesin dos ligamentos desta (escordadura) ou o desgarro dos ligamentos acompaado de separacin das superficies articulares (luxacin). 4. Feridas: perda da solucin de continuidade da pel, polo que se produce a sada de sangue ao exterior, que pode infectarse pola entrada de xermes. Dada a importancia de coecer o tratamento axeitado das feridas, explicarmolo nun tema parte. 5. Amputacin de extremidades: en ocasins, o traumatismo pode ser tan importante que produce a separacin dalgn fragmento dunha extremidade. importante coecer as normas de actuacin porque, en ocasins, do que ns fagamos vai depender a posibilidade de reimplantacin do membro. Tamn ser tratado nun tema parte.
45
Traumatismos Normas de actuacin

Para explicar estas lesins imos dividir os traumatismos segundo a sa localizacin, xa que as normas que hai que seguir varan en funcin desta.
1. Traumatismos de cabeza Son os provocados por un golpe na cabeza e a sa gravidade depender da intensidade do dito golpe. fundamental coecer os sntomas que poden implicar gravidade, que son os seguintes: Perda de coecemento ou somnolencia. Confusin ou alteracins do comportamento. Nuseas ou vmitos. Sangrado por odos ou cabeza. Dor de cabeza persistente. Ante calquera destes sntomas deberemos seguir as seguintes recomendacins:
O que
se debe facer
Non intente mover a cabeza e o colo, xa que con iso poderiamos agravar as lesins que puidesen existir. Non lle dea de comer ou beber persoa.
O que
se debe facer
Mantea o paciente tombado. Chame o 061 sempre que se sospeite gravidade.
46

2. Traumatismos en costas e colo A importancia destes traumatismos reside en que, se o traumatismo suficientemente intenso, se podera producir unha lesin medular. En caso de sospeita desta (dor moi intensa, formigos ou perda de forza) acte con sumo coidado para evitar producir ou aumentar a posible lesin.
O que
se debe facer
Non mobilice inadecuadamente o paciente: unha inadecuada mobilizacin podera producir ou agravar unha lesin medular, polo que se non sabemos como facela, o mellor non trasladar nin mover o paciente, salvo que sexa estritamente necesario (que a permanencia no lugar sexa perigosa). Non traslade a vtima nun medio non adecuado: baixo ningn concepto se debe trasladar a estes pacientes nun vehculo particular. Sempre debe esperar chegada de axuda mdica cualificada.
O que
se debe facer
Avise o 061: ante a sospeita dunha lesin importante dbese avisar inmediatamente o 061, para que enve a asistencia mdica axeitada para trasladar o paciente.
47
Mova o paciente en bloque: se preciso mobilizar o paciente, farase coidadosamente, levantndoo entre varios (3 persoas), en bloque ou en prancha (como unha soa peza) e evitar movementos bruscos.
Inmovilizacin da columna cervical
Distribucin de rescatadores ao longo da vctima
Izado do corpo
Mantea o colo inmobilizado: ante calquera traumatismo por riba do nivel da clavcula (cada de cabalo, dende unha escaleira, mergullada na auga con golpe contra as rochas ou o fondo da piscina, accidentes de trfico...) hai que sospeitar
48

unha posible lesin de columna cervical, polo que debe MANTER O COLO INMOBILIZADO. O ideal utilizar un colar ortopdico ou sacos de area a ambos os dous lados do colo e cabeza ou axeonllarnos detrs da cabeza do paciente aprisionando a sa cabeza contra os nosos xeonllos, pero, no seu defecto, realizarase coas mans, suxeitando con ambas as das a cabeza da vtima para evitar que se mova.
3. Traumatismo costal Os traumatismos costais poden provocar dende lesins sen importancia (contusins leves) ata lesins importantes con fracturas a nivel das costelas, que en ocasins poden lesionar o pulmn. En xeral, todas elas se van caracterizar pola aparicin de dor, o cal nos guiar cara gravidade do cadro.
O que
se debe facer
Non coloque vendaxes arredor do trax: as vendaxes poden dificultar os movementos respiratorios, provocando a aparicin doutras complicacins (acumulacin de secrecins, infeccins...). Non aguante a dor: ante a aparicin de dor, que o mis frecuente, reaccionaremos realizando unha respiracin mis superficial, para non ter que mover moito o trax. Isto pode ser prexudicial, e producir a aparicin de complicacins, como dixemos antes, polo que se deben tomar analxsicos, para intentar que os movementos respiratorios sexan os normais.
O que
se debe facer
Tome analxsicos: moi importante calmar a dor, por todo o exposto anteriormente. En caso de dificultade respiratoria ou dor moi intensa, avise o 061.
49

4. Traumatismos de extremidades Dependendo da intensidade do traumatismo, as posibles lesins sern distintas. Contusins Aparecen como resultado dun golpe, cando a pel non resulta danada e aparentemente non hai fractura do so. Manifstanse con inchazo da zona e hematomas. Normas de actuacin: Aplique fro local. Dbese aplicar xeo, envolvido nun pano, e aplicar compresin sobre a zona. Permaneza en repouso.
Escordaduras Prodcense cando o golpe lle afecta articulacin e se produce desgarro ou distensin dos seus ligamentos. Manifstase por dor e inchazo, e son posibles os movementos. Normas de actuacin: Aplique fro mediante compresas ou bolsas de xeo. Eleve a zona lesionada. Repouso absoluto ao principio e empezar a camiar con axuda tan pronto se poida. Consulte o mdico. Dbese consultar se a dor moi intensa ou aparece inchazo importante.
Luxacins Consiste no desgarro dos ligamentos da articulacin, acompaado de separacin das superficies articulares. Manifstanse por deformidade, inchazo e imposibilidade de mobilizacin. Normas de actuacin: Non intente reducir a luxacin, xa que con iso poderiamos agravar a lesin. Inmobilice a articulacin na posicin en que se atope. Traslade o paciente para que reciba asistencia mdica ou avise o 061 se isto non posible.
50

Fracturas Consiste na rotura dun so, que pode ter os fragmentos desviados ou non. Se a pel permanece intacta, teremos unha fractura pechada. Cando hai unha ferida que permite a comunicacin entre o so e o exterior, e que facilita a entrada de xermes que provocaran unha infeccin, teremos unha fractura aberta. A fractura de calquera so adoita ir acompaada de dor, que aumenta presin ou ante calquera intento de mobilizacin.
Xeralmente manifstanse con imposibilidade de movementos da parte afectada, deformidade e inchazo e dor no punto de lesin. Normas de actuacin: Fractura de brazo Inmobilceo: dbese inmobilizar contra o propio corpo do paciente ou sobre un pano en estribeira. Traslade o paciente para valoracin mdica. Fractura de perna 1. TIBIA E PERON (entre xeonllo e nocello). Inmobilice a perna: dbese realizar con frulas improvisadas (paus, cartns, peridicos...) e unhas vendas, abranguendo dende o xeonllo ata o nocello, ambos os dous includos. Outra opcin inmobilizar unha perna contra outra. Traslade o paciente se posible ou avise o 061.
51
2. CADEIRA E FMUR (entre cadeira e xeonllo). Cadas de pouca importancia aparente poden ser suficientes en persoas maiores para provocar unha fractura de cadeira e sufrir dor de inmediato ante calquera mobilizacin e incapacidade para poerse en p. Avise o 061. Inmobilice a coxa contra a outra perna, utilizando vendas ou unha manta e evitando movementos bruscos.
52
Feridas
Oscar Estraviz Paz Natalia Rodrguez Arias
Feridas
Conceptos xerais
Unha ferida consiste na perda da solucin de continuidade da pel, polo que se produce a sada de sangue ao exterior e queda aberta unha va de entrada para os xermes co que se pode producir unha infeccin.
Tipos
Segundo o mecanismo de producin, as feridas clasifcanse en: 1 Abrasins: a ferida menos profunda e consiste unicamente no desprendemento superficial da pel. 2 Ferida incisa: son cortaduras lineais con bordos limpos, como as que produce un coitelo. En ocasins poden ser moi profundas e tenden a sangrar moito. 3 Ferida lacerante ou esgazada: a causada por un obxecto romo, pero co fo suficiente para esgazar os tecidos. A hemorraxia adoita ser menor, anda que tardan mis en curar e adoitan deixar cicatrices. 4 Feridas punzantes: son as causadas por un obxecto punzante que penetra a pel. Poden ser moi graves por lesin de rganos internos.
55
Feridas Normas de actuacin

5 Feridas contusas: producidas pola resistencia que exerce o so ante un golpe (pedras, puos, paus etc.) que se produce lesin de tecidos brandos. Hematoma e dor son as consecuencias mis directas deste tipo de feridas.
6 Avulsins: cursan con desgarro, separacin e destrucin do tecido, adoitan presentar hemorraxia abundante. Un exemplo claro a ferida producida por unha mordedura de can.
Normas de actuacin ante unha ferida leve Consideramos feridas leves os pequenos cortes e erosins superficiais.
O que
se debe facer
Non manipule a ferida sen as debidas medidas hixinicas: todas as feridas deben ser lavadas convenientemente e manipuladas o menos posible, sempre coas mans limpas. Non subestime o alcance da ferida: anda que se trate de pequenas feridas, ante a dbida de posible infeccin ou da profundidade, debe consultar co seu mdico.
56
O que
se debe facer
Limpe axeitadamente a ferida: dbese lavar con auga e xabn abundante. Quite os corpos estraos: intentarase se son accesibles e poden extraerse con facilidade. Desinfecte a zona con auga osixenada ou antisptico se se ten man, sempre dende o centro da ferida cara a fra, para evitar introducir xermes nesta. Comprima a zona cun pano limpo (toalla, gasas, pano...) en caso de sangrado. Cubra a ferida con material estril ou, polo menos, limpo (gasas, vendas, apsitos...) e posteriormente proceda sa limpeza e desinfeccin todos os das. Se a ferida non foi importante, en 2 ou 3 das pdella deixar ao aire. Verifique vacinacin antitetnica: ante unha ferida sucia (traballos no campo, con terra, fertilizante, malas condicins hixinicas...), as como picadas con ferros, cravos oxidados ou estela, NUNCA ESQUEZA se se est correctamente vacinado contra o ttano e cando recibiu a ltima dose. CONSULTE O SEU MDICO.
57

Normas de actuacin ante unha ferida grave Consideramos que unha ferida grave cando ten algunha das caractersticas seguintes: extensa. profunda. Contn corpos estraos. Est infectada (quente, vermella, inchada). contusa (cos tecidos machucados) ou punzante.
O que
se debe facer
Non perda tempo: ante unha ferida profunda, que sangra moito, deberase acudir a un centro sanitario para a sa valoracin. Non se debe envolver e apertar a ferida cun pano que non estea limpo e, deixar pasar o tempo espera de que cure, pois existe risco de infeccin e cicatrizacin inadecuada. Non intente extraer os corpos estraos: en feridas sucias, con moitos corpos estraos e pouco accesibles, o mellor non intentar extraelos.
O que
se debe facer
Intente deter a hemorraxia: comprima a zona cun pano limpo (toalla, gasas, pano...) en caso de sangrado. Recorde que para que unha ferida deixe de sangrar se debe comprimir e elevar o membro afectado se posible (co que o sangrado tender a diminur e se facilitar o seu control). Deite o paciente: en caso de feridas graves mellor deitar o paciente para diminur o sangrado e evitar que se maree. Valore a gravidade: avale a profundidade, hemorraxia ou sangrado da ferida e se est afectada a mobilidade dalgn dedo ou extremidade, para decidir o traslado a un centro sanitario. Verifique a vacinacin antitetnica: NUNCA ESQUEZA se se est correctamente vacinado contra o ttano e cando recibiu a ltima dose. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente.
58
Amputacin traumtica de membros

David Snchez Campos Beatriz Garca Gutirrez
Amputacin traumtica de membros
Conceptos xerais
A amputacin traumtica a separacin dun membro, ou parte deste, a causa dun accidente. Pode ser completa, cando a separacin total, ou incompleta cando hai algunha estrutura que mantn a conexin entre os segmentos.
61
Amputacin traumtica de membros Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non asuste o paciente. fundamental manter unha actitude serena, para que o paciente estea tranquilo. Non o traslade de calquera xeito: dbese solicitar asistencia mdica para o traslado.
Non poa tratamento na zona ferida. Non se debe aplicar nada sobre a ferida, pois dificultara a sa posterior reimplantacin se esta posible. Non poa torniquetes, salvo que sexa imprescindible para cortar a hemorraxia. En xeral, non adoitan ser necesarios. Se a hemorraxia imposible de deter por compresin (ver tema de Hemorraxias), sera o nico caso en que se poderan realizar. Non perda tempo. Canto antes actuemos e solicitemos asistencia mdica, haber maiores posibilidades de reimplantacin do membro.
O que
se debe facer
Tranquilice o ferido. Detea a hemorraxia: coloque unha vendaxe compresiva. Se a pesar de todo persiste a hemorraxia e se descoecen os puntos de compresin arterial (ver tema de Hemorraxias), realizarase un torniquete. Para realizalo nunca utilice corda ou arame, xa que se lesionaran os tecidos. Envolva cunha banda ancha (pano, gravata, compresa) e dalle das voltas extremidade (coxa ou brazo) e faga un n. Coloque un pau, un lapis ou obxecto similar sobre o n e ate os extremos do torniquete sobre este. Xire a ferida ata apertar o torniquete e que deixe de sangrar, asegreo nesta posicin. Anote a hora en que se colocou. Cada 15-30 minutos afrouxe lentamente o torniquete para que chegue sangue ao membro viable e volva apertar en caso de que persista a hemorraxia.
62
Amputacin traumtica de membros Normas de actuacin
Avise o 061 para solicitar asistencia mdica urxente. FUNDAMENTAL AVISAR CANTO ANTES.
Inmobilice a zona: se o segmento amputado non est de todo separado, inmobilice a extremidade lesionada e respecte as conexins existentes. Prepare a zona amputada: se o segmento amputado est completamente separado, envolverase en gasas estriles (ou un pano limpo no seu defecto), e introducirase nunha bolsa de plstico, que sa vez se colocar nun recipiente con auga e xeo, sen que se molle ou toque o xeo directamente.
63
Hemorraxias
Oscar Estraviz Paz Estefana Salgado Gonzlez
Hemorraxias
Conceptos xerais
Unha hemorraxia a sada de sangue ao exterior pola rotura accidental ou espontnea dalgn vaso sanguneo.
Tipos
As hemorraxias pdense clasificar basendose en diferentes parmetros: Segundo o tempo en que se producen: -AGUDA: sangue moi abundante e rpida no tempo. -CRNICA: perda de sangue que dura mis ou menos 15 das. Segundo o vaso afectado: -ARTERIAL: sangue de cor vermella brillante que sae ao exterior a presin coincidindo co latexo do corazn. -VENOSA: sangue mis escuro que xermola de forma continua. -CAPILAR: caracterzase polo goteo xeneralizado de forma continua, zumegando e de forma mis lenta que as das anteriores, chamado sangrado en saba. Segundo a sa localizacin: -EXTERNA: o sangue sae ao exterior, o que facilita a valoracin da gravidade e conta da hemorraxia. -INTERNA: o sangue acumlase no interior do corpo. -EXTERIORIZADA: hemorraxia inicialmente de orixe interna cuxo contido se acaba vertendo ao exterior por algn orificio natural (ex.: hemorraxia dixestiva).
Sntomas
A sintomatoloxa e a gravidade da hemorraxia van depender de varios factores: -Idade. -Constitucin do paciente. -Cantidade e rapidez da perda de sangue. Considranse sntomas de gravidade, que requiren actuacin inmediata, os seguintes: -Palidez. -Suor fra e pegaenta. -Respiracin rpida e superficial. -Pulso dbil e rpido. -Aumento da frecuencia cardaca. -Tensin arterial baixa.
67
Hemorraxias Normas de actuacin

Hemorraxias externas
O que
se debe facer
Non perda a calma: ante unha hemorraxia externa intensa fundamental unha actuacin rpida e adecuada para evitar unha perda de sangue excesiva. Non aplique torniquetes: a pesar da difusin do seu uso durante uns anos, actualmente s estn indicados en caso de amputacin traumtica con hemorraxia abundante ou no caso de que sexa imposible parar a hemorraxia doutro xeito.
O que
se debe facer
Aplicar presin directa sobre a ferida: cubrir a ferida cun apsito estril (ou no seu defecto un pano, unha saba limpa etc.) con presin firme e directa sobre a rea sangrante. Deite o paciente: pao en posicin horizontal e afrouxe a roupa. Se se marea, elvelle as pernas. Eleve a zona danada para que cese a hemorraxia se a ferida est situada nun membro. Se a hemorraxia cedeu: se tras premer uns 5 minutos, a hemorraxia cesa, dbense fixar os apsitos mediante unha vendaxe compresiva, sen apertar demasiado. Se a hemorraxia non cede: siga comprimindo e coloque un novo apsito por riba sen retirar o anterior e avise o 061.
68
Mentres chega a asistencia, pdese intentar aplicar presin externa sobre uns puntos determinados para colapsar a arteria principal a distancia, entre o corazn e a ferida, e as conseguir diminur a velocidade de sangrado: -Arteria CARTIDA (irriga a cabeza): no colo, xunto traquea e exerza presin contra a columna vertebral.
8
-Arteria SUBCLAVIA (en hemorraxias do ombro): por detrs e no centro do extremo interno da clavcula.
-Arteria UMERAL (en hemorraxias do membro superior): no brazo, na parte interna media contra o so mero.
-Arteria FEMORAL (en hemorraxias do membro inferior): na ingua contra o so ilaco.
69

Hemorraxias internas As hemorraxias internas poden producirse por un golpe contra o trax, abdome ou costas, feridas de arma branca, fracturas en extremidades etc. Dbese sospeitar ante calquera paciente que sufrira algunha destas lesins e presente os sntomas de gravidade antes descritos.
O que
se debe facer
Non perda tempo: fundamental que reciba asistencia sanitaria o mis rapidamente posible. Non lle dea de comer ou beber: non se lle debe administrar nada ao paciente, anda que o pida.
O que
se debe facer
Tranquilice o paciente. Abrgueo con mantas. Valore o nivel de consciencia mentres chega a asistencia e inicie a reanimacin se preciso (ver tema de Reanimacin Cardiopulmonar). Solicite axuda mdica urxente chamando o 061.
70
Epistaxe ou hemorraxia nasal

Estefana Salgado Gonzlez Beatriz Garca Gutirrez
Epistaxe ou hemorraxia nasal
Conceptos xerais
Epistaxe todo sangrado orixinado nas foxas nasais; poden sangrar unha ou as das. O sangrado nasal moi frecuente, sobre todo na idade infantil, adolescencia e ancins. As causas poden ser mltiples: traumatismos, corpos estraos, rinites alrxicas, tumores, hipertensin arterial, alteracins da coagulacin, toma de medicamentos etc. Xeralmente os sangrados orixnanse no tabique nasal e son doados de parar. Algns sangrados mis posteriores son difciles de controlar.
73
Epistaxe ou hemorraxia nasal Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non bote a cabeza cara a atrs (non dimine o sangrado). Non se soe, porque se eliminan os cogulos.
O que
se debe facer
Quede de p ou sentado para diminur o fluxo dos vasos do nariz. Prema o nariz cos dedos polgar e ndice durante 5-10 minutos, habitualmente suficiente. Coloque un taponamento nasal cun algodn empapado en auga osixenada; introdcese na foxa nasal que sangra e comprmense con dous dedos ambas as das foxas nasais 10-15 minutos. O tapn dixase posto varias horas. Se tras estes procedementos non cesa o sangrado, chame o 061 para solicitar axuda.
74
10
M Luisa Chayn Zas ngel Chayn Zas
Avulsin dental
Avulsin dental
Conceptos xerais
A avulsin dentaria dse cando un dente, conservando a sa integridade, sae do seu aloxamento no so debido a un traumatismo, dicir, o dente salgue completamente do seu alvolo.
10
77
Avulsin dental Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non toque o oco do dente, non o raspe e non o cepille. Non toque a raz do dente, non raspe nin a enxaboe. Non somerxa o dente nalgunha solucin antisptica. Non intente reimplantalo se no oco quedan restos do dente. S se reimplantarn os dentes definitivos. En nenos, se son dentes temporais, non os reimplante. Reimplantar est contraindicado nos seguintes casos: dentes con caries extensas e profundas, enfermidade periodontal avanzada, fracturas alveolares mltiples, patoloxa sistmica grave, toma de inmunosupresores ou cando o dente estivo nun ambiente seco durante moito tempo.
10
O que
se debe facer
Recolla o dente collndoo pola coroa NUNCA pola raz. Intente reimplantalo de forma suave e constante se o dente e o seu oco estn limpos. Se est sucio, lveo en auga da billa e dixea correr durante 10 segundos antes de colocalo. Se pode recolocar o dente no alvolo, mantao no seu sitio mordendo un pano de mesa ou un pano. Mantea o dente hmido en todo momento. Se o dente e o seu oco non estn limpos, colqueo nun recipiente con leite ou auga, as pdese conservar ata 3 horas. Se non hai un medio hmido de conservacin en paciente adulto sen dficit de consciencia, pdese colocar debaixo da lingua. Chame o 061 en caso de atragoamento co dente, dor intensa ou hemorraxia (tea precaucin coa toma de anticoagulantes porque favorecen o aumento de sangrado). Acuda de urxencia ao dentista, para tratamento dental.
78
11
Lesins ambientais (por fro e por calor)

Antonia Gonzlez Araujo Oscar Estraviz Paz
Lesins ambientais (por fro e por calor)
11
Conceptos xerais
O noso organismo en condicins normais capaz de manter, por diversos mecanismos, unha temperatura constante. Pode acontecer que en situacins ambientais extremas e en determinadas persoas, estes mecanismos non sexan suficientes e aumente ou dimina a temperatura corporal, de forma que lle afecte ao normal funcionamento do organismo. Estas alteracins poderan estar relacionadas cunha exposicin excesiva calor ambiental ou ao fro.
81
Lesins ambientais (por fro e por calor) Normas de actuacin

Lesins por calor O esgotamento por calor prodcese pola perda de lquidos e sales minerais pola profusa suor e se non se corrixe, pode evolucionar cara ao golpe de calor. Caracterzase por sensacin de cansazo, flaccidez e desmaio; con dor de cabeza, nuseas e vmitos. O golpe de calor ou insolacin prodcese por unha exposicin de longa duracin calor ou por realizar exercicio fsico intenso en ambiente caloroso e hmido. O paciente ten aumento de temperatura, ata 40C, pel seca, arrubiada e quente, con dor de cabeza, nuseas e somnolencia. Pode levar un estado de confusin, convulsins e perda de consciencia. Require tratamento inmediato, xa que pode levar morte ou producir graves secuelas. Persoas con maior risco de sufrir un golpe de calor: Ancins e nenos, por peor tolerancia aos cambios trmicos. Persoas cun nivel de consciencia reducido ou unha deterioracin das sas funcins cognitivas. Persoas que sofren alcoholismo ou outros hbitos txicos. Persoas desnutridas ou con procesos crnicos debilitantes.
11
O que
se debe facer
1. Na vivenda: Permaneza dentro da casa o maior tempo posible. O uso de ventiladores pode facer baixar algo a temperatura. Cubra as vents que reciben o sol pola ma ou pola tarde, con cortinas, celosas, toldos ou persianas. Os toldos ou as persianas exteriores poden reducir a calor que entra casa mis dun 80%. Abra as vents durante a noite. Vstase con roupa solta, lixeira (algodn, lio) e cmoda, de cores claras.
82
Refrsquese cunha ducha ou mollndose con auga fresca nos momentos de mis calor. Se a sa vivenda non ten aire acondicionado, utilice os edificios pblicos, tales como bibliotecas, cines, centros comerciais e outras instalacins da comunidade durante a parte mis quente do da. Comprobe que o frigorfico est en perfecto estado de funcionamento para asegurarse bebidas frescas e a correcta conservacin dos alimentos. 2. Na ra: Vstase con roupa lixeira e de cores claras, que reflicte a calor e a luz do sol e axuda a manter a temperatura do corpo. Protxase cun sombreiro de ancha e molle lixeiramente a cara e a roupa de cando en vez. Evite os traxectos en coche durante as horas de mis sol. Non deixe os nenos ou os animais domsticos ss en vehculos pechados. Evite tomar demasiado o sol. As queimaduras do sol diminen a capacidade da pel de manter a humidade e temperatura. Busque a sombra ao andar pola ra e evite sar de casa ao medioda. 3. Alimentacin: Prepare comidas equilibradas, lixeiras e regulares. Evite as comidas quentes e copiosas. Aumente o consumo de froitas e verduras que lle achegan ao organismo lquidos e sales minerais. Beba bastante auga, zumes ou lquidos con sales minerais, regularmente anda que non tea sede. Evite a inxestin de bebidas alcohlicas. Anda que a cervexa e as bebidas alcohlicas parecen calmar a sede, en realidade facilitan a deshidratacin. Evite as bebidas con cafena porque aumentan a eliminacin de lquidos ou as moi azucradas que lle producen mis sede.
11
83

Lesins por fro 1. Conxelacins Son lesins locais provocadas polo fro. Normalmente afectan a zonas distais como mans, ps, orellas e nariz. Mecanismos de accin: 1. O fro, en principio, provoca unha fase de vasoconstricin (os vasos pchanse) como mecanismo de defensa para diminur a perda de calor. 2. Prodcese unha anoxia (falta de osxeno) nos tecidos. 3. Isto conduce a unha reaccin hipermica (avermellamento da zona) e existe unha vasodilatacin. Deseguido provcase edema (inchazo) e poden aparecer ampolas (flictenas). Clasificacin das conxelacins: Primeiro grao: palidez extrema sen dor ao principio, mis adiante aparece avermellamento con sensacin de mltiples picadas. Segundo grao: a zona empzase a poer morada con ampolas ou flictenas cun lquido no seu interior que contn hemacias e plasma. Estas conxelacins son dolorosas e a dor aumenta coa calor. Terceiro grao: son profundas con destrucin dos tecidos e aparece unha zona negra e ben delimitada chamada escara.
11
84
O que
se debe facer
Non retire o calzado se a lesin est nos ps. Non realice masaxes, friccionamentos con neve ou exposicin ao lume ou outras fontes de calor.
O que
se debe facer
Retire a vtima rapidamente da exposicin ao fro. Quite con moito coidado todo o que poida comprimir a zona afectada. Anime a vtima a que mobilice por si mesma a zona comprometida. Se est consciente, dalle de beber lquidos azucrados e quentes, infusins, caldo, auga con azucre... Envolva a zona conxelada, despois de secala con gasas estriles secas. Eleve o membro para evitar o edema. Se se produce parada cardiorrespiratoria, realice a RCP (ver captulo de Reanimacin cardiopulmonar bsica).
11
Prevencin das conxelacins: Abrguese ben sobre todo en mans, ps e cabeza. Cambie calcetns e luvas sempre que estean hmidos.
85

Non use pezas de roupa que impidan a boa circulacin. Non abuse do tabaco e o alcohol. Protxase do vento. Loite contra a inmobilidade e a fatiga. Ao menor sntoma de entumecemento ou formigo, quente as extremidades mediante movemento.
2. Hipotermia A exposicin durante un determinado tempo a un ambiente fro pode dar lugar a unha perda de calor que podera non ser compensada polos mecanismos normais de producin e conservacin deste. Defnese a hipotermia como o descenso da temperatura corporal por debaixo dos 35C. Divdese en: Hipotermia leve: con temperatura rectal entre 35 e 32C. Hipotermia moderada: con temperatura entre 32 e 28C. Hipotermia severa: se a temperatura rectal est por debaixo dos 28C. Estas das ltimas requiren do medio hospitalario para o seu tratamento. Os primeiros sntomas da exposicin ao fro consisten na aparicin de calafros, a pel arrefra, aumenta a frecuencia cardaca, a tensin arterial e a frecuencia respiratoria. Conforme vai diminundo a temperatura, o fluxo de sangue ao cerebro descende. A medida que a temperatura se achega aos 32C o nivel de consciencia comeza a deteriorarse e o paciente mstrase preguiceiro e coa fala tremente. Pode sufrir alucinacins e delirios. Sobre os 30C diminen os movementos musculares. Pode mostrar estupor e ausencia de resposta dor. Se a exposicin ao fro contina, prodcese a parada cardiorrespiratoria.
11
86
O que
se debe facer
Chame o 061. Traslade a persoa a un lugar quente. Qutelle as roupas molladas e efecte un requentamento progresivo, se se lle d un bao de auga, que sexa morna (non quente). Envlvao con mantas ou abrigos, palle un gorro na cabeza e luvas nas mans. Outra forma de darlle calor co seu propio corpo, deitndose ao seu lado. Adminstrelle algunha bebida quente (non dar alcohol) e algn alimento enerxtico (chocolate etc.). Valore o estado de consciencia. Valore as constantes vitais, se hai parada cardiorrespiratoria, inicie a secuencia de reanimacin cardiopulmonar.
11
87
12
Reaccins alrxicas
Mara Victoria Barreiro Daz Mara Luisa Chayn Zas
Reaccins alrxicas
Conceptos xerais
As reaccins alrxicas son respostas do noso sistema inmunitario a substancias que recoece como estraas. Estas substancias denomnanse alrxenos e entran en contacto co noso organismo a travs da pel, o nariz, os ollos, as vas respiratorias e o tubo dixestivo e poden ser inhaladas cara aos pulmns, inxeridas ou inxectadas. A maiora das reaccins presntanse pouco despois do contacto co alrxeno. A resposta inmunitaria que ocasiona unha reaccin alrxica pode ser moi variable, afectan a unha zona limitada do corpo ou a todo o organismo, as como a sa gravidade, que vai dende leve ata moi grave e chega, mesmo, a ser mortal. A forma de presentacin mis severa denomnase anafilaxia ou shock anafilctico. As reaccins alrxicas acontecen con mis frecuencia en persoas con antecedentes familiares de alerxias e adoitan repetir episodios na mesma persoa. Substancias que noutras persoas non producen ningn efecto, ou mnimo, tales como o veleno dos insectos, diversos alimentos, medicamentos ou pole, en determinadas persoas producen reaccins alrxicas. A primeira exposicin a un alrxeno adoita producir unha reaccin leve, pero sensibiliza a persoa, polo que a exposicin repetitiva, anda que sexa a unha cantidade moi pequena do alrxeno, pode producir reaccins moito mis graves. Na maior parte dos casos, as reaccins alrxicas graves acontecen en minutos, ou mesmo, segundos, despois da exposicin ao alrxeno. Con menor frecuencia, desenvlvese en horas, especialmente se o alrxeno foi inxerido. Excepcionalmente desenvlvense despois de 24 horas. A anafilaxia o cadro mis severo dunha reaccin alrxica, que acontece de forma repentina, minutos despois da exposicin, e necesita atencin mdica inmediata, xa que en cuestin de minutos pode empeorar rapidamente e levar a persoa morte.
12
91
Reaccins alrxicas
As substancias que con maior frecuencia poden provocar reaccins alrxicas son: Picaduras de abellas ou outros insectos. Alimentos, en especial, pescados, mariscos e froitos secos. Medicamentos. Plantas. Pole. Pelos de animais.
Sntomas
Reaccin alrxica leve: os sntomas da reaccin dependen fundamentalmente da forma de contacto do alrxeno e poden manifestarse fundamentalmente na pel, con avermellamento, inflamacin e comechn, dunha zona ou xeneralizada; conxestin nasal e esbirros; ollos vermellos e chorosos; ou sntomas abdominais leves. Reaccin alrxica grave ou anafilaxia: as reaccins alrxicas de moderadas a graves pdense presentar con dor abdominal, calafros, urticaria, malestar ou opresin no peito, vmitos, diarrea, inchazo de rostro, ollos ou lingua, dificultade para tragar e/ou respirar, descenso da tensin arterial e alteracins do ritmo cardaco e a consciencia. As reaccins alrxicas graves requiren tratamento mdico urxente, xa que evolucionan moi rapidamente cara a shock e posibilidade de morte.
12
92
Reaccins alrxicas Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non demore a solicitude de asistencia mdica en caso de que a persoa presentara algunha reaccin alrxica previa e/ou presente sntomas de moderados a graves. Non lle administre nada pola boca persoa se ten dificultade para tragar e/ou respirar.
O que
se debe facer
Tranquilice o paciente, xa que a ansiedade pode empeorar os sntomas. En caso de que observe algn signo de moderado a grave, chame o 061, para solicitar axuda mdica urxente, especialmente se presenta inchazo na garganta, voz rouca, dificultade para respirar ou xa sufriu reaccins alrxicas previas graves. En caso de mareo con hipotensin, deite o paciente de costas, coas pernas elevadas, de forma que a sa cabeza permaneza mis baixa que o resto do corpo. Vixe o paciente, prstelle especial atencin va area, respiracin e circulacin e inicie reanimacin cardiopulmonar bsica en caso necesario. En caso de que a persoa tea un medicamento de emerxencia dispoible por sufrir episodios previos, axdelle a tomalo ou inxectarse o medicamento. Evite medicamentos orais se o paciente ten dificultade para respirar.
12
93
13
Queimaduras
David Snchez Campos Marta Dorribo Masid
Queimaduras
Conceptos xerais
Consiste na lesin dalgunha ou varias partes do corpo producida pola calor en calquera das sas formas (lume, produtos qumicos, electricidade...). A sa gravidade vn determinada por unha serie de factores: 1. Extensin: canto mis extensa, maior a gravidade. 2. Profundidade: vai condicionar a cicatrizacin. 3. Idade: mis grave en idades extremas (nenos e ancins). 4. Localizacin: mis grave en cara, xenitais e mans. 5. Afectacin das vas respiratorias. Para cuantificar a extensin dunha queimadura existen numerosas regras, utilizaremos unha doada de recordar que consiste en calcular a superficie queimada en funcin da palma da man do paciente (supn o 1% da sa superficie corporal) por simple superposicin. Se a queimadura moi extensa, pode ser mis exacto calcular a superficie non queimada.
Tipos
A clasificacin mis estendida a derivada da profundidade. Segundo a capa da pel afectada establcense tres graos: 1 1 grao: a capa da pel afectada a epiderme e a sa caracterstica fundamental o avermellamento da pel. A queimadura est seca, sen ampolas. Son dolorosas e adoitan curar entre 3 e 7 das. 2 2 grao: afecta epiderme e parcialmente derme, podendo ser superficiais (anda existe ampola e son dolorosas e os pelos, se existen, estn agarrados e doen ao sacalos) e profundas (a ampola est destruda e non adoitan ser 1 2 3
13
97
Queimaduras Normas de actuacin

dolorosos, anda que polos bordos pode doer algo, os pelos se existen, salguen sen dor e sen dificultade). 3 3 grao: afecta epiderme, derme e hipoderme. A lesin fundamental a escara, que pode ser de cor branca perla ou moura carboncea. Frmanse bostelas secas e indoloras e son as queimaduras de maior gravidade.
O que
se debe facer
Non aplique cremas, pomadas ou outros produtos ou medicamentos. Non lle quite a roupa vtima se est adherida pel. S a quitaremos en caso de que estea impregnada de produtos custicos ou ferventes. Non lle dea bebidas alcohlicas.
13
Non pique as ampolas. Non use extintores de produtos qumicos. Non poa vendaxes compresivas.
O que
se debe facer
Valore o estado xeral da vtima. Apague as lapas da roupa, cubrindo con mantas que non sexan de fibra o accidentado ou facndolle rodar no chan e impedindo que corra. Arrefre a queimadura inmediatamente, aplicando auga fra de forma suave sobre a zona afectada durante 10 minutos. En caso de queimadura qumica aplicar un chorro de auga abundante durante 20 minutos, ags nas queimaduras por cido clorhdrico e cido sulfrico nas que a limpeza con auga produce mis calor.
98
Lave as mans con auga e xabn se posible e cubra a zona afectada con apsitos estriles ou, no seu defecto, moi limpos e humedecidos. Retire aneis, reloxos, pulseiras... Chame o 061 e solicite asistencia mdica urxente.
Queimaduras por electricidade A electricidade un elemento de uso comn que provoca accidentes domsticos e laborais de gravidade considerable. Fundamentalmente produce lesins de tres tipos: 1. Marca elctrica: hai marca de entrada e de sada, e ao longo do traxecto da corrente dentro do organismo prodcese destrucin muscular, as como de vasos e nervios. 2. Lesin por arco voltaico: prodcese ao contactar con correntes de alta tensin. Aqu debemos considerar as lesins traumticas asociadas. 3. A lesin trmica tamn se produce internamente ao presentar os tecidos do corpo diferente resistencia ao paso da electricidade. Quntanse mis os que ofrecen mis resistencia como os sos.
13
99
Normas de actuacin ante un electrocutado: O mellor a prevencin dos accidentes, polo que debemos tomar unha serie de medidas: Instale o diferencial no cadro elctrico (obrigatorio) e tomas de terra. Mantea os cables en bo estado. Use enchufes de seguridade, sobre todo se hai nenos. Dedquelle unha atencin especial ao manexo dos aparatos elctricos en lugares hmidos (bao, lavadora...). Realice a desconexin xeral do cadro se vai traballar na instalacin.
13
O que
se debe facer
Non toque a vtima en contacto coa electricidade sen estar axeitadamente illado. Non se deixe impresionar polo estado externo do paciente. Non use auga para apagar as queimaduras dun electrocutado, xa que condutora de electricidade e podera producirse electrocucin.
O que
se debe facer
Mantea a calma. DESCONECTE a corrente elctrica ANTES de tocar o accidentado e se non posible, RETIRE o accidentado do fluxo elctrico utilizando obxectos illantes
100
(por exemplo: madeira), illndonos ns do chan (por exemplo: subndonos a unha cadeira de madeira). Apague as lapas da roupa se as houbese, de forma inmediata, tras a desconexin elctrica. Comprobe as constantes vitais e inicie RCP se necesario. Tea en conta as posibles lesins asociadas, que adoitan acompaar os accidentes por alta voltaxe. Chame o 061 e solicite asistencia mdica urxente.
13
101
Intoxicacins: inxestin de substancias txicas

Marta Dorribo Masid Oscar Estraviz Paz
14
Intoxicacins: inxestin de substancias txicas
Conceptos xerais
A intoxicacin a manifestacin que experimenta unha persoa ante a inxestin, inhalacin, absorcin transcutnea ou ocular de substancias txicas, tanto de forma voluntaria coma de forma accidental. A maiora das intoxicacins prodcense no mbito domstico e adoitan estar provocadas por produtos de limpeza, medicamentos, herbicidas, cosmticos, matarratos etc. que mantemos almacenados nos nosos fogares. Os sntomas son moi variables dependendo do txico e poden ir dende nuseas, vmitos, dor de cabeza, dor abdominal, visin dobre e erupcins cutneas ata convulsins, dor torcica, dificultade respiratoria e perda de coecemento.
14
105
Intoxicacins: inxestin de substancias txicas Normas de actuacin

Medidas preventivas: Mantea os medicamentos nun lugar seguro fra do alcance dos nenos. Almacene os produtos txicos de limpeza no seu envase orixinal dentro de armarios pechados con chave ou estantes pouco accesibles. Familiarcese coas plantas no fogar, xardn e a vecianza e mantea os nenos igualmente informados. Elimine calquera planta nociva. Nunca coma bagas, races, fungos nin plantas silvestres, a non ser que estea moi familiarizado con elas. Ensnelles aos nenos os perigos das substancias que conteen velenos ou txicos. Todos os produtos txicos se deben marcar con etiquetas. Cando manipule produtos txicos protxase con luvas, mscaras, lentes, roupa e calzados axeitados.
O que
se debe facer
Non lle dea bebidas persoa que inxeriu o txico: non se deben dar lquidos, xa que pode acelerar a absorcin do txico ou dificultar exploracins posteriores. Non provoque o vmito tras a inxestin de substancias txicas a non ser que llo indique o mdico: en xeral, ante a inxestin de substancias txicas NON se debe provocar o vmito, xa que, en moitos casos, se poden agravar as lesins producidas por este. Un txico forte que produza queimaduras na garganta ao entrar tamn far dano ao devolverse. Non espere a que se presenten os sntomas cando cremos que unha persoa se intoxicou. Non lles diga aos nenos que un medicamento un caramelo, pois podera incitalos a collelo e tomalo pola sa conta. Non acumule medicamentos que non necesita. Non garde os produtos txicos noutros envases que non sexan os orixinais.
14
106
O que
se debe facer
Medidas especficas segundo o mecanismo de entrada: 1. Intoxicacin tras inxestin: Retire os restos da boca. Se a persoa vomita, despexe as vas areas. Envolva un anaco de tea nos dedos da man antes de limpar a boca e a garganta. Se a persoa estivo enferma debido inxestin de parte dunha planta, garde o vmito. Isto pdelles axudar aos expertos a identificar o tipo de medicamento que se pode utilizar para neutralizar o txico. Non lle dea nada de beber. Conserve o envase do produto (botella, caixa etc.) imprescindible para coecer a composicin. Chame o 061 e siga as indicacins do mdico.
14
2. Intoxicacin por inhalacin: Retire a persoa (se seguro facelo) do lugar do suceso, abrindo as vents e portas para airear o recinto. Coloque un anaco de tea sobre o nariz e sobre a boca. Camie agachado preto polo chan, gateando sobre as sas mans e xeonllos. Non acenda fsforos nin utilice acendedores, pois algns gases poden facer combustin. Mantea a vtima respirando ao aire libre. Chame o 061 e siga as indicacins do mdico.
107
3. Intoxicacin cutnea: Lave en arrastre con auga durante 5-10 minutos. Se se trata de cal seco, non lave. Retreo cun pano seco. Se non existen queimaduras, retire as roupas expostas substancia txica. Chame o 061 e siga as indicacins do mdico.
4. Intoxicacin por contacto ocular: Non fregue o ollo. Lveo continuamente con auga abundante a presin moderada e mantea as plpebras abertas e separadas. Chame o 061 e siga as indicacins do mdico.
14
O telfono de emerxencias para informacin toxicolxica do Instituto Nacional de Toxicologa y Ciencias Forenses
915 620 420
108
15
Picaduras
Beatriz Garca Gutirrez Oscar Estraviz Paz
Picaduras
Conceptos generales
As picaduras mis frecuentes son as producidas por: abellas e avespas; araas; carrachas e pulgas; tabns e mosquitos; escorpins; augamares e fanecas; escarapotes e araas de mar.
Abellas e avespas As picaduras mis frecuentes na pennsula ibrica son as producidas por himenpteros, (abellas e avespas). As formigas atpanse dentro deste xnero e poden dar sintomatoloxa similar, pero actualmente non temos especies agresivas no noso medio. Estes insectos cusanlle mis picaduras ao home que ningn outro grupo de animais velenosos. Os efectos graves e as mortes por picadura son raros, dbense mis s reaccins alrxicas graves que aos efectos txicos directos do veleno. Todos os insectos conservan o seu aguilln e poden picar reiteradas veces, ags a abella, que ao picar deixa o seu aguilln e parte dos seus intestinos e morren posteriormente.
15
111
Picaduras
Sntomas
Locais: dor intensa, avermellamento e inflamacin da zona que van desaparecendo nunhas horas. Sntomas xerais: a reaccin do home s picaduras de insectos moi variable: as producidas na cabeza, cara e colo poden ter efectos mis graves e, en caso de picaduras mltiples, pode aparecer un cadro grave con diarrea, vmitos, dificultade para tragar, febre, coloracin azulada da pel, dor de cabeza, contractura muscular ou convulsins e perda de consciencia que pode levar morte. Shock anafilctico: en pacientes alrxicos posible a sa aparicin, presentando calafros, urticaria, vmitos, dor abdominal, dificultade para respirar, descenso da tensin arterial e alteracins do ritmo cardaco. Require tratamento urxente, xa que a sa evolucin moi rpida.
O que
se debe facer
15
Non esprema manualmente o lugar da picadura, xa que provoca a aceleracin da sada do veleno do aguilln incrustado. Non subministre calor local. Non aplique barro ou outros ungentos. Non reste importancia se existen picaduras mltiples na cabeza ou colo ou historia de picaduras antigas con reaccins locais fortes.
O que
se debe facer
Tranquilice ao paciente e snteo. Extraia con pinzas e agullas o aguilln, se posible, en caso de que este quedase retido. Lave a ferida con auga e xabn. Pdese aplicar un antisptico local.
112
Picaduras Normas de actuacin
Aplique xeo envolvido nun pano ou toalla no lugar da picadura, retire aneis e pulseiras se a picadura en extremidades pola sa posible inflamacin. Se a picadura na lingua, chupe un xeo de xeo e chame o 061, xa que a posterior inflamacin pode comprometer a respiracin. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente no caso de observar sntomas xerais.
A prevencin resulta fundamental para evitar as picaduras: Non xogue nin manipule en lugares con moitos insectos (avesporeiros, colmeas, etc) e use proteccin axeitada en caso de ter que facelo. Todos os suxeitos con antecedentes de reaccin grave a picaduras de insectos deben incrementar a proteccin (roupa forte etc.) e levar consigo unha botica de primeiros auxilios que contea o necesario en caso de picadura.
Araas As araas son pouco perigosas en toda Europa, anda que todas posen veleno que inoculan ao morder a sa presa para paralizala. Polo xeral, s xeran sntomas locais, pero en persoas sensibles ou alrxicas ao seu veleno hai sntomas xerais que poden chegar a ser graves. Sntomas: No lugar da picadura producen avermellamento, dor, inflamacin e ampola hemorrxica que ao romper deixa unha zona de tecido morto aos poucos das. A estes sntomas locais poden seguirlles: sudacin profusa, nuseas, salivacin, dores nas articulacins, dor abdominal, febrcula, contractura muscular e convulsins.
15
113
O que
se debe facer
Tranquilice o paciente e mantao en repouso. Retire aneis, pulseiras... e lave a lesin con auga e xabn. Pdese aplicar un antisptico local. Aplique fro local moderado, nunca intenso porque pode favorecer a necrose. Busque axuda mdica se o paciente mostra sintomatoloxa xeral ou grave. Chame o 061. Se non hai sintomatoloxa xeral, recomendable que consulte cun mdico outros tratamentos locais para a dor ou se aparece necrose.
Carrachas e pulgas
15
As picaduras acontecen en lugares frecuentados por animais (gando, cans, safaris...), anda que non raro que poidan aparecer na casa trados do exterior na roupa ou nos nosos animais de compaa. A carracha produce unha picadura indolora e queda fixada na pel durante uns das mentres se alimenta; logo desprndese deixando unha lesin indurada da pel, rodeada dun avermellamento e seguida, s veces, da morte do tecido.
114

As pulgas provocan unha pequena lesin avermellada e gran comechn durante varios das. caracterstico ver grupos de tres picaduras xuntas e pican mis usualmente nas pernas, anda que poden facelo noutras zonas.
O que
se debe facer
Non arranque a carracha. Con iso o aparato chupador queda cravado na pel e pode infectarse con posterioridade. Non rasque as lesins pola sa comechn.
O que
se debe facer
Extraia a carracha sen romper o aparato chupador, usando unhas gotas de aceite para afogar a carracha que se soltar soa nun anaco. Tamn podemos usar gasolina. Lave a ferida con auga e xabn e aplique un antisptico. recomendable que consulte o seu mdico, pois pulgas e carrachas transmiten varias enfermidades e pode recomendarlle algunha pomada contra a comechn.
15
Tabns e mosquitos Os tabns producen picaduras moi dolorosas que orixinan unha reaccin local intensa con inflamacin persistente e hematoma local. Raras veces provocan sntomas xerais. Os mosquitos comns provocan unha lesin pequena, unha roncha avermellada e comechn. Pero poden ser transmisores de enfermidades e provocar sntomas xerais se o paciente sensible ou recibe mltiples picaduras. Pican as femias e son de hbitos nocturnos.
115

Actualmente na pennsula ibrica temos a presenza dun mosquito importado doutros pases que provoca xa situacins de praga nalgunhas comunidades e prevese a sa instauracin ao longo de toda a nosa xeografa. o mosquito alcumado tigre polo seu raiado branco no abdome e patas, de maior tamao, hbitos dirnos e provoca sintomatoloxa mis intensa, e pica, mesmo, a travs da roupa. Pode provocar unha lesin con ampolas, gran dor e inflamacin local e, mesmo, unha pequena zona de tecido morto.
O que
se debe facer
Estas picaduras, polo xeral, requiren tratamento en contadas ocasins. Se son picaduras mltiples, consulte co mdico para administrar pomadas ou frmacos; ademais, poden transmitir algunhas enfermidades. Pdese aplicar fro local para calmar a comechn e reducir a inflamacin. Sempre moderado. No caso de picadura de mosquito tigre, se se producen reaccins locais moi intensas, con dor, comechn intensa e grandes ampolas, solicite sempre consulta mdica. Prevea en zonas de alta poboacin destes insectos: use mosquiteiras, repelentes e roupa axeitada.
15
Escorpins En Espaa hai sete especies de alacrn ou escorpin, pero s un ten un veleno relativamente potente para producir problemas, o escorpin campestre amarelo, Buthus occitanus, que xeralmente habita en rexins moi secas. Este exemplar pode provocar necrose cutnea, nuseas, babeo abun-
116

dante, taquicardia, alteracins hemorrxicas e pancreticas e, en raras ocasins, a morte ao cabo de 24-48 horas. O resto produce unha picadura similar de abellas e avespas.
O que
se debe facer
Non faga cortes ou succins na picadura. Non use torniquetes.
O que
se debe facer
Tranquilice o paciente e mantao en repouso. De aparecer sntomas xerais, chame o 061 para o seu traslado urxente. Pdese colocar unha ligadura cun compresor de goma ou unha vendaxe compresiva por riba da picadura, nunca un torniquete. Aplique fro local, pero moderado con compresas fras, non con xeo. Limpe a picadura con auga e xabn e aplique un antisptico.
15
Augamares Son picaduras bastante dolorosas que provocan avermellamento, urticaria, ardenta e, en raras ocasins, sntomas xerais.
117
O que
se debe facer
Non lave con auga doce a primeira vez, xa que, se hai restos de augamar sobre a pel, aumentan os efectos da picadura. Non coloque inmobilizacins ou torniquetes.
O que
se debe facer
Lave a zona afectada con auga salgada, do mar preferentemente, a primeira vez. Retire con pinzas se hai restos de augamar sobre a pel. Pdese aplicar despois un lavado con auga e vinagre, e despois somerxer a zona afectada en auga quente sobre os 40-45C, ou o que se poida tolerar, durante uns 20 minutos. Ambas as das cousas inactivan o veleno. Se hai sntomas xerais (dispnea, malestar, mareo...), chame o 061. Prevea a sa picadura, atendendo s recomendacins de socorristas e non se bae se hai praga de augamares. Non xogue con elas, nin as toque se as vai na beira varadas, tea coidado cos nenos.
15
Fanecas, escarapotes, araas de mar Estes peixes entrranse na area hmida da beira da praia. Teen unhas espias con veleno na zona dorsal que levantan cando senten movemento. Adoitan picar nos ps ao camiar descalzos na area. Provocan unha dor moi intensa e inflamacin e, en raras ocasins, sintomatoloxa xeneralizada.
118
O que
se debe facer
Somerxa o p nun barreo con auga quente sobre 40-45C, ou o que poida tolerar, durante uns 20 minutos. Isto destre o veleno que termolbil. Inspeccione a picadura e, con pinzas, retire os restos se os hai. Lave a picadura. Poden camiar pola area quente polo sol da praia para axilizar a neutralizacin do veleno e a diminucin da dor. Se se observa malestar, dificultade respiratoria ou urticaria..., chame o 061 para solicitar axuda e mantea o paciente en repouso.
15
119
Mordeduras
16
Beatriz Garca Gutirrez Estefana Salgado Gonzlez
Mordeduras
Conceptos xerais
As mordeduras poden ser lesins perigosas polo risco de transmitir enfermidades como a rabia ou a ttano. parte, as lesins producidas poden ser importantes. Toda mordedura deber ser tratada por persoal mdico. Imos diferenciar as mordeduras de mamferos das mordeduras de serpes, xa que a actuacin ante estas ser distinta.
16
123
Mordeduras Normas de actuacin

Mordeduras de mamferos Neste grupo, inclumos mordeduras de animais e de humanos. As lesins poden ser de gravidade moi diferente, dependendo da sa localizacin, tamao e profundidade e poden provocar: Desgarro de diversa consideracin, hematomas, fracturas, esmagamentos e mesmo a amputacin de partes do corpo. Hemorraxias, que poden ser importantes. Dor e risco importante de infeccin. No caso de mordeduras humanas solicite sempre tratamento mdico, xa que mis frecuente que se infecten que no caso doutros animais.
O que
se debe facer
16
Tranquilice o paciente, diteo. Chame o 061 se se ven lesins importantes ou en zonas vitais como o colo ou a cara e siga as sas indicacins. Se hai hemorraxias importantes, trate de cortalas aplicando compresin directa cunhas compresas estriles. Podemos premer nos puntos arteriais para axudar a cortala, pero o mis eficaz a presin directa sobre a ferida. Se a lesin pequena, limpe a ferida con auga e xabn moi ben e aplique un antisptico local. Se son lesins importantes, cbraas con apsitos estriles ou, no seu defecto, un pano moi limpo e traslade o paciente a un centro mdico.
124
Inmobilice a extremidade afectada. Se posible, garde o animal causante da agresin para o seu estudio veterinario, xa que poden ser transmisores de enfermidades. Sempre revise o estado de vacinacin e acuda a un centro mdico se non se est correctamente vacinado contra o ttano.
Mordeduras de serpe En Espaa, temos unhas trece especies de serpes entre cobras e vboras. S tres especies de vbora son velenosas, anda que todas morden para cazar. O veleno inoculado por unha vbora introdcese na presa mediante dous cairos ocos por onde inxectan o veleno, e estndese rapidamente polo organismo. Nalgunhas ocasins non conseguen chegar a inocular veleno. No punto da mordedura deixan dous orificios evidentes ocasionados polos cairos, separados por 1 cm, de aspecto arrubiado que provocan ademais unha dor inmediata moi intensa. A mordedura pode ser mis ou menos grave dependendo da cantidade de veleno que conseguira inocular e doutros factores como a idade do paciente (nenos e ancins son mis vulnerables) ou a localizacin da picadura (cara ou colo son mis graves).
16
125

Poden producir os sntomas seguintes: Dor na zona afectada. Edema ou inchazo da extremidade. Hematoma. Necrose de tecido no lugar da mordedura. Nuseas, vmitos, mareos, formigos... Dificultade para respirar. Pulso rpido e dbil. O estado do paciente pode empeorar con rapidez e pode chegar parada respiratoria ou mesmo cardiorrespiratoria.
O que
se debe facer
Non use torniquetes. Non faga cortes na mordedura nin succione o seu veleno. Non se consegue extraer apenas cantidade e pode intoxicarse a persoa que o succiona. Ademais, aumntase a absorcin de veleno co corte.
16
O que
se debe facer
Tranquilice o paciente, dbese manter en repouso. Chame o 061 e siga as sas indicacins, vixiando a aparicin de sntomas xeneralizados. importante coecer a variedade de vbora; se a puidemos apresar, levarmola para identificala. Limpe a ferida con auga e xabn, pode aplicar un antisptico local. Aplique unha vendaxe compresiva (sen perder os pulsos perifricos no pulso ou dorso do p) xusta por riba da lesin. Eleve a extremidade. Aplique fro local pero moderado, con compresas fras pero non con xeo, xa que pode aumentar a necrose local.
126
Lesins oculares
17
Estefana Salgado Gonzlez Viviane Ferreira Leite
Lesins oculares
Conceptos xerais
Consideramos corpo estrao nun ollo a calquera material que poidamos atopar sobre o globo ocular ou debaixo da plpebra: area, partculas de madeira ou metal, insectos, pestanas...
17
129
Lesins oculares Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non utilice calquera tipo de colirio sobre o ollo. Non fregue o ollo. Non manipule sobre o ollo para intentar sacar o corpo estrao.
O que
se debe facer
Limpe coidadosamente o ollo cun chorro de auga e mantea as plpebras abertas durante o lavado. O lavado do ollo debe ser dende o bordo exterior ata o bordo nasal, tal e como percorre a bgoa o ollo. Se non se produciu a expulsin do corpo estrao, tpeo con gasas humedecidas. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente.
17
130
Lesins oculares Normas de actuacin

Queimaduras qumicas Unha das lesins mis habituais nos ollos son as queimaduras qumicas producidas por mltiples causas: salpicaduras de lixivia, produtos de limpeza...
O que
se debe facer
Non use axentes neutralizantes xunto coa auga do lavado. Non fregue os ollos.
O que
se debe facer
Lave os ollos baixo un chorro de auga durante uns 15 ou 20 minutos. Tape o ollo cunhas gasas humedecidas. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente.
17
131
Urxencias tocoxinecolxicas
18
Estefana Salgado Gonzlez David Snchez Campos
Urxencias tocoxinecolxicas
Conceptos xerais
A maiora dos partos son normais e a duracin en case todos o suficientemente prolongada como para permitir a chegada ao hospital. O parto un fenmeno natural que require atencin por persoal cualificado debido ao risco de complicacins. As fases do parto son: Fase I: dende o inicio das contraccins ata a dilatacin completa do colo do tero. Fase II: dende a dilatacin completa do colo do tero ata o nacemento do neno. Fase III: dende o nacemento do neno ata a expulsin da placenta (nacemento).
18
Posicin genupectoral
135
Urxencias tocoxinecolxicas Normas de actuacin

Chame o 061 e siga as indicacins do mdico da Central de Coordinacin. Aconsllelle nai que respire tranquila, collendo aire polo nariz e expulsndoo pola boca lentamente e que non empurre. Vixe a sada de lquido abundante pola vaxina (sospeita de rotura de membranas). Coloque a nai en posicin xenupeitoral se tras a rotura de membranas se observa sar pola vaxina o cordn umbilical. Controle a frecuencia das contraccins.
O que
se debe facer
Non se poa nervioso. Non tire do neno. Non manipule o cordn tras o nacemento. Non lave o neno. Non tire a placenta.
18
O que
se debe facer
Chame o 061 e siga as instrucins do mdico da Central de Coordinacin. Use material o mis limpo posible, se puidese ser desinfectado. Coloque a nai deitada sobre o lado esquerdo (decbito lateral esquerdo).
136
Se a nai ten ganas de empurrar, s o debe de facer se se visualiza a cabeza do neno na vaxina; entn, colcase deitada de costas cos xeonllos flexionados e as pernas separadas. Consiga toallas e sabas limpas. Lave as mans. Cando empece a sar a cabeza, faga unha lixeira presin sobre ela coa man para que non saia o neno bruscamente. Non tire do neno. Tras o nacemento, limpe a boca do neno cun dedo envolvido nun pano limpo. Non lave o neno, envlvao nunha manta e pao sobre a sa nai. Se non chora tras estimulalo, inicie a ventilacin boca/boca-nariz. Ligue o cordn en dous puntos con fo previamente empapado en alcohol; corte entre as das ligaduras cunha tesoira estril (se non hai material estril, pospoa o corte do cordn). Coloque gasas empapadas en povidona iodada nos extremos cortados do cordn.
18
137
Normalmente a expulsin da placenta (nacemento) atrsase ata despois do parto; non manipule o cordn nin traccione del. Se se produce a expulsin, garde a placenta nunha bolsa para levala ao hospital. Tras o nacemento do neno, coloque a nai deitada coas pernas cruzadas, tapada e vixiando o nivel de consciencia.
Aborto
Conceptos xerais
O aborto a interrupcin do embarazo ata a 16 semana de xestacin. Pode deberse a moitas causas. O mis frecuente o aborto espontneo. Pode presentarse como: Sangrado vaxinal e/ou Dor abdominal e/ou Expulsin de material embrionario.
18
O que
se debe facer
Non mobilice innecesariamente a paciente. Non tire o material expulsado.
138
O que
se debe facer
Mantea a calma. Chame o 061 para pedir axuda. Deite a paciente na posicin na que estea mis cmoda. Coloque compresas ou toallas na zona xenital; se se cambian, gardalas nunha bolsa para controlar a perda de sangue e conservar todo o material expulsado.
Metrorraxias
Conceptos xerais
A metrorraxia un sangrado vaxinal que non se corresponde coa menstruacin. Hai varias causas que a poden orixinar: Embarazo, aborto. Traumatismo. Alteracins hormonais. Tumores. Dispositivos intrauterinos. Complicacins despois dunha cirurxa etc.
18
O que
se debe facer
Non espere a que o sangrado sexa moi abundante, sobre todo se se sospeita embarazo ou en mulleres posmenopusicas. Non tome medicacin sen control.
139
O que
se debe facer
Consulte co seu mdico se aumenta o volume de sangrado nas menstruacins e se hai sangrado, anda que sexa escaso, en mulleres posmenopusicas. Consulte urxentemente co seu mdico se se sospeita un embarazo. Se o sangrado moi abundante, chame o 061 para solicitar axuda urxente. Deite a paciente e garde nunha bolsa as compresas ou toallas para controlar o volume de sangue perdido.
18
140
Perda de coecemento
Francisco Martnez Lores Estefana Salgado Gonzlez
19
Perda de coecemento
Conceptos xerais
Consiste nunha diminucin brusca do nivel de consciencia que se traduce na ausencia de funcionamento consciente dos cinco sentidos e do ton muscular. Dentro da diminucin do nivel de consciencia podemos distinguir: Lipotimia ou presncope: sensacin de desmaio inminente que se describe como mareo con sntomas de malestar xeral caracterizado por suores fros, palidez, nuseas e vertixes. Non chega a producirse a perda de consciencia. Recorda o sucedido. SNCOPE: prodcese o desmaio ou perda brusca de consciencia, de duracin breve (xeralmente menor de dous minutos), que se recupera totalmente de forma espontnea. A vtima chega a quedar inconsciente. Non recorda parte do sucedido.
19
As causas da diminucin do nivel de consciencia son moi variadas. As mis frecuentes son: descenso da tensin arterial producido ao tusir, mexar ou defecar, estar de p moito tempo ou levantarse bruscamente, deshidratacin tras exercicio... Outras causas frecuentes son situacins emocionais intensas como estrs, medo, ansiedade... Outras menos frecuentes pero mis graves: problemas cardacos ou accidentes cerebro-vasculares.
143
Perda de coecemento Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non incorpore o enfermo. Non lle dea bebida ou comida (ags ante a sospeita de hipoglicemia nun enfermo diabtico). Non lle dea ao paciente bebidas alcohlicas. Non lle coloque unha almofada baixo a cabeza.
O que
se debe facer
Verifique a inconsciencia: sacuda suavemente polos ombros e pregntelle en voz alta: Atpase ben? Se a persoa non responde (est inconsciente), pdalle axuda xente que se atope presente e comprobe se respira con normalidade: colqueo boca arriba e abra a va area (escoite, sinta e vexa se a respiracin normal). Se a persoa est inconsciente e respira con normalidade, colquea en posicin lateral de seguridade (ver tema de Reanimacin cardiopulmonar bsica) e vixe que segue respirando, ata que recupere a consciencia. Se a persoa non respira con normalidade, avise o 061 e inicie manobras de reanimacin cardiopulmonar. Cando comece a recobrar a consciencia: Diteo de costas, coas pernas elevadas, de maneira que a sa cabeza permaneza mis baixa que o resto do seu corpo. Evite aglomeracins. Se presenta nuseas ou vmitos, xrelle a cabeza cara a un lado. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente.
19
144
20
Dor torcica
Natalia Rodrguez Arias David Snchez Campos
Dor torcica
Conceptos xerais
A dor torcica constite un motivo frecuente de consulta e de angustia para o enfermo. Pode ser debida a varias causas, dende enfermidades sen importancia a urxencias vitais difciles de diferenciar sen recorrer a exploracins especiais. Anda as, o interrogatorio segue sendo a tcnica mis importante para distinguir entre as sas mltiples causas. Preguntarlle ao enfermo que, como, onde e cando desencadea a sa dor, intentaremos encadrala dentro dos tres tipos de dor no peito mis frecuentes.
Tipos
1. Anxinosa ou coronaria: Trtase dunha dor con lmites imprecisos e intensidade variable, descrita como opresiva, esmagadora, sufocante, compresiva, explosiva e que queima, e mesmo, s veces, como unha banda que cruza o peito ou un peso no centro do peito. O paciente, a mido, descrbea apoiando toda a sa man sobre o centro do peito, nunca a punta de dedo (que se poida localizar nun punto concreto do peito). A dor pdese irradiar a colo, mandbula, ombros, brazos, costas ou estmago. A duracin variable dende minutos ata horas, dependendo de se unha anxina ou un infarto. Ante a mnima dbida, chame o 061 para solicitar axuda.
20
147
Dor torcica
A dor non cambia con tose, respiracin, movementos ou se prememos sobre a zona. Pode comezar en repouso ou despois de esforzos fsicos, emocins, fro ou comidas copiosas. 2. Pleurtica: unha dor intensa, como a punta de pual, localizada na parede do peito, que aumenta ao respirar e que a persoa xeralmente localiza sinalndoa coa punta do dedo. desencadeada por esbirros, tose, respiracin profunda e movementos do peito. Adoita durar mis que a dor anxinosa (minutos, das ou semanas) e pode acompaarse de febre, tose e moco, dependendo da causa. 3. Musculoesqueltica: Ten caractersticas mecnicas, dicir, doe co movemento e cede co repouso. de orixe superficial e localzase, como a pleurtica, a punta de dedo. Tamn aumenta coa tose e a inspiracin profunda, pero non dificulta a respiracin normal. A presin na zona produce ou agrava esta dor. Pode durar dende segundos a semanas. Se dura mis dunha semana, dbese consultar o mdico.
20
148
Dor torcica Normas de actuacin
O que
se debe facer
Nunca se debe tomar alcohol, comida ou medicamentos ante unha dor torcica, salvo a nitroglicerina, no caso de que o paciente fose un enfermo coronario xa coecido. A nitroglicerina debe ser colocada rapidamente, xa sexa en comprimido ou spray, debaixo da lingua, nunca co paciente de p e repetirase cada 5 minutos, ata que ceda a dor ou sexa atendido por un mdico, sen exceder, en ningn caso, as tres aplicacins.
O que
se debe facer
Se o enfermo toma algunha medicacin, sempre tea a man o seu nome e a dose que est a tomar. No caso de que a dor sexa claramente de tipo musculoesqueltica, acuda a unha consulta mdica habitual. Chame o 061 para solicitar axuda mdica urxente se a dor anxinosa ou coronaria ou se se teen dbidas.
20
149
Dor abdominal
Susana Rodrguez Barreiro David Snchez Campos
21
Dor abdominal
Conceptos xerais
A dor abdominal un sntoma inespecfico comn a multitude de procesos tanto abdominais como extraabdominais ou sistmicos. Se a dor abdominal forte e de instauracin brusca, denomnase abdome agudo e require un diagnstico e tratamento axeitados de forma precoz.
Sntomas do abdome agudo

Dor no ventre que se presenta de forma inesperada e pode ir acompaado ou non de taquicardia, hipotensin, palidez da pel e das mucosas, nuseas, vmitos, diarrea, febre etc. O ventre atpase duro e rxido e est moi sensible ao tocalo. A dor tamn pode aparecer despois dun traumatismo abdominal (abdome agudo traumtico).
Causas de dor abdominal

Entre as causas mis frecuentes de dor abdominal destacan os gases, o clico renal, clico biliar, apendicite, traumatismos e obstrucin intestinal entre outros. Temos que considerar unha actuacin urxente ante todo cadro de dor abdominal aguda que presente: Modificacin da dor de discontinua a continua. Aumento dos latexos do corazn. Palidez de pel e mucosas. Hipotensin. Aparicin despois dun traumatismo.
21
153
Dor abdominal Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non lle dea de comer ou beber ao paciente. Hai que mantelo a dieta absoluta mentres se descoeza o motivo da dor. Non administre calmantes para a dor. A administracin de analxsicos est contraindicada ata saber a causa da dor, xa que se suprimira o sntoma principal e se dificultara o seu diagnstico etiolxico.
O que
se debe facer
Sospeite abdome agudo ante unha dor abdominal despois dun traumatismo ou acompaado dos sntomas antes indicados. Deixe o paciente na posicin que lle resulte mis cmoda. Se aparecen vmitos, fxese no seu aspecto: con sangue vermello ou negro, en pousos de caf, con restos de feces, olor ftido... Chame o 061 para comentar o estado do paciente e solicitar axuda mdica urxente.
21
154
Crise asmtica
Susana Rodrguez Barreiro Francisco Martnez Lores
22
Crise asmtica
Conceptos xerais
A asma bronquial unha enfermidade inflamatoria crnica das vas areas que se caracteriza por unha obstrucin bronquial debida a distintas causas, como infeccins, exposicin a alrxenos, estrs etc., que provocan un aumento da reactividade dos bronquios. unha enfermidade crnica que se manifesta en episodios de duracin e intensidade variables. O proceso garda relacin cos cambios estacionais e aumenta na primavera e no outono.
Sntomas
Os sntomas poden aparecer gradualmente ou de forma brusca. O principal a fatiga, con sensacin de non poder introducir aire nos pulmns. Xunto coa dificultade para respirar omos uns sons tpicos chamados sibilancias (pitos). O paciente prefire estar de p ou sentado. Podemos observar o movemento das paredes do nariz e dos msculos accesorios da respiracin. Tamn podemos ver avermellamento da cara, suor intensa, fala entrecortada, aumento dos latexos do corazn e o paciente pode estar angustiado. Son sntomas de risco vital: alteracin da consciencia, axitacin, cianose, diminucin dos latexos do corazn e esgotamento.
22
157
Crise asmtica Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non nos expoer aos desencadeantes das crises: animais, fume de tabaco, aire acondicionado intenso, plantas en primavera... Non tome cido acetilsaliclico ou antiinflamatorios sen consultar o mdico. O analxsico de eleccin o paracetamol. Non abandone o tratamento para a asma sen orde mdica.
O que
se debe facer
Advirta o mdico da condicin de asmtico hora da prescricin dun novo medicamento. Somtase a control regular polo mdico de familia e tome a medicacin pautada entre as crises. Use os broncodilatadores en aerosol indicados polo mdico en caso de comezar a notar os sntomas das crises. Non espere a que a crise reverta de forma espontnea. Mantea o paciente tranquilo e acompaado. Administre os corticoides inhalados pautados polo mdico se o paciente non mellora.
22
Acuda ao Servizo de Urxencias se non nota mellora ou o paciente est moi angustiado. Administrarselle osxeno e medicacin intravenosa e nebulizada para unha axeitada ventilacin. Chame o 061 se a dificultade respiratoria intensa.
158
Crise de ansiedade
23
Mara Victoria Barreiro Daz Jos Antonio Iglesias Vzquez
Crise de ansiedade
Conceptos xerais
A ansiedade unha resposta fisiolxica do organismo ante determinadas situacins que identifica como perigosas para este. Anda que a ansiedade pode ser unha resposta fisiolxica de alarma, que favorece a resposta ante estmulos externos, aumenta o nivel de alerta, ou a tensin muscular, necesarios en caso de ter que escapar dun perigo, en xeral refermonos a ansiedade cando falamos dun estado emocional similar ao medo, pero que aparece como consecuencia dun estmulo interior, e no que o paciente ten sensacins de perigo inmediato, aprehensin e temor, e habitualmente acompaado de sntomas fsicos como taquicardia, respiracin axitada, tremor e sudacin. Cando esta reaccin moi esaxerada transfrmase nunha crise de ansiedade, que consiste nunha resposta repentina de medo ou malestar intenso, que se desenvolve xeralmente en cuestin de minutos. Son episodios de aparicin sbita, caracterizados por intensa angustia, temor a morrer ou a perder a razn, que se acompaan de taquicardia, respiracin rpida e fatigosa, intenso tremor e sudacin. A duracin destes episodios non adoita ser maior de 15 minutos e ao finalizar adoita persistir unha sensacin de debilidade. Existen moitas situacins que poden producir ansiedade, anda que as mis frecuentes estn relacionadas co medo a sar ra, lugares con grandes aglomeracins, viaxar en avin, autobs ou coche, utilizar ascensores, permanecer en lugares pechados ou falar en pblico.
Sntomas
A ansiedade manifstase pola aparicin de palpitacins ou taquicardia, sudacin profusa, sensacin de afogo, sensacin de dificultade para tragar, opresin ou malestar no peito, nuseas ou molestias abdominais, inestabilidade, mareos ou perda de coecemento, calafros ou sufocacin, medo a morrer ou volverse tolo. En xeral, a ansiedade pode presentarse como calquera patoloxa orgnica, o cal debe manternos alerta para diferenciar un cadro ansioso puro doutros cadros mis graves (infarto agudo de miocardio, tromboembolismo pulmonar, reaccins alrxicas etc.), que se presentan habitualmente acompaados de ansiedade.
23
161
Crise de ansiedade Normas de actuacin
O que
se debe facer
Non menosprece os cadros que se presentan con ansiedade, xa que a sintomatoloxa inespecfica e poden aparecer sntomas similares en cadros orgnicos graves. Non tome drogas, alimentos ou bebidas excitantes, tales como o caf, as bebidas de cola, o chocolate, o t ou as bebidas enerxticas.
O que
se debe facer
Intente tranquilizar o paciente verbalmente, falando devagar, con serenidade e intentando transmitir sensacin de seguridade. Intente distraer o paciente, fgalle preguntas sobre o seu nome, idade... Intente que enumere os obxectos do cuarto ou calquera outro tema que non estea relacionado coa situacin que lle provoca a ansiedade. Pode ofrecerlle ao paciente respirar o aire expirado (respirar nunha bolsa, rodeando o nariz e os labios, nunca abarcando toda a cabeza), intentando que respire lenta e profundamente. Mantea a calma, xa que adoitan ser breves, anda que en caso de que non cedan ou existan sntomas que poidan alertar sobre un cadro orgnico (dor torcica, dificultade para respirar que non ceden), chame o 061, para solicitar asistencia mdica urxente.
23
162
Convulsins
24
Marta Dorribo Masid Francisco Martnez Lores
Convulsins
Conceptos xerais
En primeiro lugar hai que aclarar que non toda convulsin unha crise epilptica e non todas as crises epilpticas se manifestan con convulsins. As convulsins son o resultado dunha actividade elctrica brusca e desordenada nas neuronas cerebrais, o que provoca alteracins involuntarias e episdicas do nivel de consciencia ou trastornos sensitivos, motores ou da conduta. A epilepsia un proceso crnico que se caracteriza por convulsins recorrentes que se repiten ao longo do tempo. Isto significa que unha persoa que sufriu unha soa convulsin ou convulsins secundarias a causas corrixibles ou evitables non ten necesariamente epilepsia.
Convulsin febril Se un neno ten unha perda de consciencia, queda rxido, cos ollos en branco, os labios morados, parece que non respira, o corazn lle latexa moi prsa e ten sacudidas dos brazos e as pernas, o mis probable que se trate dunha convulsin. Se esta se produce nun neno previamente san que ten entre 6 meses e 5 anos e coincide con febre de mis de 38C, falamos de convulsin febril. Nalgunhas ocasins, non hai sacudidas dos brazos e as pernas, senn que o neno permanece rxido ou, pola contra, queda como sen forza, como un boneco de trapo. Sexa cal sexa o tipo de convulsin, este episodio tan angustioso para a persoa ou persoas que o presencian, habitualmente os pais, que moitos inician manobras de resucitacin, por exemplo o boca a boca, porque teen a sensacin de que o seu fillo morre.
24
165
Convulsins
Afortunadamente, non adoita durar mis al duns minutos, -que se fan eternos-, tras os cales o neno recobra o coecemento e recuprase por completo de xeito paulatino, de modo que durante algns minutos pode estar algo confuso e adormecido.
Formas das crises epilpticas Segundo a alteracin da consciencia que produzan: Crises epilpticas simples: aquelas que non lle afectan consciencia, anda que si provocan sntomas e signos de movementos, sensacins ou fenmenos psquicos. Crises epilpticas complexas: nestas afctase a consciencia e durante un tempo o paciente permanece desconectado do medio que o rodea. Segundo onde se orixinen podemos distinguir: Crises epilpticas parciais: orixnanse nunha parte do cerebro e afectan a unha parte do corpo (un brazo, a cara etc.). Crises epilpticas xeneralizadas: orixnanse en amplas rexins do cerebro polo que adoitan afectar a todo o corpo. Dentro destas, as mis tpicas son as crises xeneralizadas tnico-clnicas ou gran mal. Son as mis frecuentes, comezan habitualmente de forma brusca e sen aviso previo, con perda de consciencia, cada ao chan, rixidez de todo o corpo (fase tnica) e un pequeno gruido ou berro, ausencia de respiracin e coloracin azulada da cara. Despois duns segundos prodcense as convulsins de todo o corpo (fase clnica) e escuma pola boca polo aumento de producin de saliva, esta fase dura uns 2 ou 3 minutos. Finalmente, o enfermo relxase e esperta, sen acordarse do sucedido e permanece confuso e somnolento durante un tempo (minutos a horas).
24
166
Convulsins Normas de actuacin

Status epilptico O status epilptico aquela situacin na que a actividade convulsiva continua durante 30 minutos ou as convulsins se repiten nun curto espazo de tempo (minutos, horas), sen que o paciente se recupere totalmente entre elas. unha situacin grave.
Medidas preventivas As persoas con epilepsia non deben: Deixar de tomar a medicacin. Inxerir bebidas alcohlicas, pois poden desencadear unha crise. Realizar actividades perigosas: aqueles pacientes que tean crises frecuentes, polo menos ata que controlen estas co seu tratamento non deben conducir, nadar, subir a lugares elevados, manexar maquinaria perigosa, practicar deportes de risco... Ter horarios irregulares: importante respectar os perodos de descanso, porque a falta destes pode ser outro desencadeante que podemos evitar.
O que
se debe facer
Non poa algo duro na sa boca (nin sequera os dedos) para evitar que morda a lingua. Non intente abrirlle a boca forza cando a ten pechada e aperta os dentes, nin introduza os dedos ou obxectos nesa circunstancia. Non mova a persoa, a non ser que se atope nunha situacin de perigo ou preto dalgn risco. Non intente suxeitalo (s sostea a sa cabeza). Non intente darlle medicinas, auga nin alimentos pola boca durante a crise nin no perodo posterior de somnolencia. Non intente parar a convulsin botndolle auga fra, zarandeando a persoa nin dndolle palmadas para que se recupere. A persoa que est a convulsionar non ten control sobre a crise e non consciente do que est a suceder no momento. Vostede non pode parar a crise con eses mtodos.
24
167
Convulsins Normas de actuacin
O que
se debe facer
Mantea a calma. Evite que caia ao chan bruscamente. Se o paciente se decata de que vai convulsionar, axdelle a tombarse e protexerse de golpes. Despexe a rea de mobles ou outros obxectos cortantes. O mellor colocalo tombado de lado nun sitio seguro, por exemplo: o chan. Esta posicin fai que se se presentan vmitos, non se produza unha broncoaspiracin. Poa unha almofada ou roupa debaixo da cabeza para que non se dane. Afrouxe a roupa do paciente, sobre todo a de arredor do colo. Pida axuda, chame o 061 e siga as indicacins do mdico: axudaralle dando as instrucins necesarias e enviando a axuda mis axeitada. Mire o reloxo e anote mentalmente a hora: a duracin importante. Memorice todos os detalles: situacin que a desencadeou, tipo de movementos, duracin, se hai perda de coecemento... Sern fundamentais para facer un diagnstico correcto. Recorde que se se detn a respiracin durante uns segundos ou presenta palidez ou cianose (cor azulada) non significa que se atope en perigo. Pode acontecer nalgunhas crises. Espere a que pase a crise (o que case sempre acontece en menos de cinco minutos). Permaneza ao lado da persoa ata que a crise remate e volva recuperar a consciencia.
24
168
Diabetes descompensada
M Luisa Chayn Zas ngel Chayn Zas
25
Conceptos xerais
A diabetes unha enfermidade crnica, caracterizada polo aumento de glicosa (azucre) no sangue por enriba dos valores normais. Isto dbese carencia ou diminucin de insulina (hormona segregada polo pncreas). Nesta situacin, o azucre proveniente dos alimentos non pode ser asimilado polo que se acumula no sangue. Este estado de hiperglicemia e as complicacins que se van producir constiten a enfermidade que chamamos diabetes.
Tipos
Existen dous tipos principais de diabetes: Diabetes tipo 1: aparece principalmente en nenos e novos, menores de 30 anos. O comezo adoita ser brusco, con sntomas moi rechamantes (cansazo, ourios abundantes, adelgazamento e aumento de apetito). Representa un 10-15% de todas as formas de diabetes. O pncreas non produce insulina, polo que necesario administrala para sobrevivir. Diabetes tipo 2: aparece xeralmente en persoas maiores de 40 anos. O comezo lento e gradual, con sntomas pouco rechamantes e pode pasar inadvertida. Cursa xeralmente con obesidade. a forma mis frecuente de diabetes, representa mis do 85% de todos os casos. O pncreas segue producindo insulina, anda que dun xeito insuficiente, e pdese tratar en principio con dieta e pastillas antidiabticas.
25
171
Nestes pacientes o obxectivo manter uns niveis de azucre en sangue dentro dos lmites normais. Para iso, dbese seguir un maior control da dieta, exercicio fsico regular e, se se precisa, tratamento mdico. Cando os niveis de azucre saen dos lmites normais e aparecen complicacins falamos de descompensacin, podendo tratarse de: Hipoglicemia: a glicosa est demasiado baixa. Hiperglicemia: a glicosa est demasiado alta.
25
172
Diabetes descompensada Normas de actuacin

Ante unha hipoglicemia O descenso importante de azucre no sangue ou hipoglicemia un proceso de instauracin rpida, doada de corrixir, pero que precisa medidas urxentes. Os sntomas mis frecuentes son: sensacin de mareo, suor fra, palidez, visin borrosa, dor de cabeza e mesmo perda de coecemento. Algunhas persoas poden non manifestar estes sntomas, en cuxos casos se sospeitar a hipoglicemia ante un comportamento anmalo (agresividade, irritabilidade, decaemento, desorientacin etc.).
O que
se debe facer
Non incumpra a dieta: o diabtico non debe alterar o seu plan de alimentacin. Refermonos tanto aos alimentos coma aos horarios. Non aumente o exercicio fsico sen aumentar a comida: cando se vai realizar algn exercicio extra hai que tomar algn alimento extra. Non vare a dose de insulina ou antidiabticos orais sen prescricin mdica. Non perda tempo: en canto aparecen os primeiros sntomas de hipoglicemia hai que administrar azucre ou algn alimento sen demora, xa que canto mis tempo pase, a hipoglicemia ser maior e o tratamento mis difcil. Non administre azucre se o paciente est inconsciente: nese caso, non se debe dar nada; haber que solicitar asistencia sanitaria canto antes, chamando o 061.
O que
se debe facer
Aprenda a recoecer os sntomas: fundamental que, tanto o paciente como a xente do seu mbito, aprenda a recoecer os sntomas de hipoglicemia para tratala canto antes.
25
173
Siga estritamente a dieta: canto mellor sigamos a dieta, menos posibilidades teremos de sufrir descompensacins. Administre un alimento rico en azucre: en canto se sospeite unha hipoglicemia hai que administrar azucre ou un alimento rico neste. Se a persoa perde o coecemento: Non lle dea nada pola boca. Colquelo en posicin lateral de seguridade (ver tema de Reanimacin cardiopulmonar bsica). Avise o 061, que enviar a asistencia sanitaria mis conveniente.
Ante unha hiperglicemia A hiperglicemia unha situacin de instauracin moito mis lenta que a hipoglicemia. Pode presentarse como: sede intensa, necesidade de mexar con mis frecuencia do habitual, cansazo, dor abdominal ou vmitos, provocando, se a situacin se prolonga, alteracins do nivel de consciencia.
25
174
Neste caso, o fundamental a PREVENCIN e a DETECCIN PRECOZ, xa que, unha vez instaurada pouco podemos facer, mis que solicitar asistencia mdica.
O que
se debe facer
Non incumpra a dieta: fundamental para un bo control da diabetes e debe de seguirse do xeito mis estrito posible. Non dimina o exercicio fsico: outro dos piares fundamentais para un bo control da diabetes, polo que debe practicarse de xeito regular. Non vare a dose de insulina ou antidiabticos orais sen prescricin mdica.
O que
se debe facer
Siga estritamente a dieta. Practique exercicio regularmente. Consulte o mdico ante a presenza de infeccins, vmitos ou a realizacin de intervencins cirrxicas: estas situacins poden provocar o aumento dos niveis de glicosa e levar a unha descompensacin, polo que se debe acudir e consultar o mdico por se resultase necesario aumentar o tratamento. Solicite asistencia mdica en canto comecen os sntomas: ante a sospeita dunha hiperglicemia, avise o 061 para que recomende a asistencia sanitaria mis axeitada.
25
175
Bibliografa
Biliografa
Chung, Jonathan Epstein, Louis Gonzales, Rita Ann Herrington, Jeffrey L. Pellegrino, David Markenson, Jeffrey D. Ferguson, Leon Chameides, Pascal Cassan, KinLai, Norda Ratcliff and Adam Singer. First Aid: 2010 American Heart Association and American Rede Cross Guidelines for First Aid, part 17. Circulation 2010;122;S934S946. ISSN: 1524-4539. De Caen AR, Kleinman ME, Chameides L, et al. Part 10: Pediatric basic and advanced life support 2010 International Consensus on Cardiopulmonary Rescucitation and Cardiovascular Care Science with Treatment Recommendations. Resuscitation 2010; 81s:e213-259. Gua de actuacin en urgencias prehospitalarias. Santiago de Compostela 2003. ISBN: 84-453-3640-1. Judith Tintinalli, Gabor D. Kelen, J. Stephan Stapczynsi. Medicina de urgencias, Vol. II. Editorial Mc-Graw Hill. 2006. ISBN 970-10-5134-3. Luis Jimnez Murillo, F. Javier Montero Prez. Medicina de urgencias y emergencias, Gua diagnstica y protocolos de actuacin. 4. edicin, 2009. Editorial Elsevier. ISBN: 978-84-8086-469-5. Manual de primeros auxilios del 061 de Galicia. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Santiago de Compostela 2002. ISBN: 84-453-3385-2. Manual del tcnico en transporte sanitario. Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061. Santiago de Compostela 2004. ISBN: 84-453-3749-1. Nolan JP, Soar J, Zideman D, Biarent D, Bossaert L, Deakin C, Koster RW, Wyllie J, Bttigeri B. European Resuscitation Council Guidelines for Resuscitation 2010 Section 1. Executive summary. Resuscitation 81 (2010) 1219-1276. Vzquez Lima MJ, Casal Codesido JR. Gua de atencin en urgencias. 3. edicin. Santiago de Compostela 2007. ISBN: 978-84-689-0882-3.
179

1º Auxilios GALEGO - 20130118 - 092648 - 6631 PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

1º Auxilios GALEGO - 20130118 - 092648 - 6631 PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Manual de primeiros auxilios

Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061

Manual de primeiros auxilios

Edita Fundacin Pblica Urxencias Sanitarias de Galicia-061 Deseo e maquetacin

Reanimacin cardiopulmonar bsica

Reanimacin cardiopulmonar bsica

Soporte vital bsico de adultos

Reanimacin cardiopulmonar bsica

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Grite pedindo axuda

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Poa o taln da outra man enriba da primera man

Entrelace os dedos da sa man

Presione sobre o esterno afundndoo polo menos 5 cm (non mis de 6 cm)

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Sopre de xeito constante dentro da boca mentres observa a elevacin do trax

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Reanimacin cardiopulmonar bsica Normas de actuacin

Soporte vital bsico peditrico para persoal non sanitario

Obstrucin da va area (atragoamento)

Obstrucin da va area (atragoamento)

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Desobstrucin no adulto: Algoritmo da obstrucin da va area por corpo estrao

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Desobstrucin peditrica: Algoritmo da obstrucin da va area por corpo estrao

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Golpes nas costas en lactante

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Obstrucin da va area (atragoamento) Normas de actuacin

Afogamento (inmersin en auga)

Afogamento (inmersin en auga)

Afogamento (inmersin en auga) Normas de actuacin

Accidentes de trfico Normas de actuacin

Accidentes de trfico Normas de actuacin

Accidentes de trfico Normas de actuacin

Traumatismos Normas de actuacin

Mantea o paciente tombado. Chame o 061 sempre que se sospeite gravidade.

Traumatismos Normas de actuacin

Traumatismos Normas de actuacin

Inmovilizacin da columna cervical

Distribucin de rescatadores ao longo da vctima

Traumatismos Normas de actuacin

Traumatismos Normas de actuacin

Traumatismos Normas de actuacin

Traumatismos Normas de actuacin

Feridas Normas de actuacin

Feridas Normas de actuacin

Feridas Normas de actuacin

Amputacin traumtica de membros

Amputacin traumtica de membros

Amputacin traumtica de membros Normas de actuacin

Amputacin traumtica de membros Normas de actuacin

Hemorraxias Normas de actuacin

Hemorraxias Normas de actuacin

-Arteria FEMORAL (en hemorraxias do membro inferior): na ingua contra o so ilaco.

Hemorraxias Normas de actuacin

Epistaxe ou hemorraxia nasal

Epistaxe ou hemorraxia nasal