Li ni u Mu thun l hin t-ng c trong tt c cc lnh vc: t nhin, x hi v t- duy con ng-i, c bit trong hot ng kinh t,chn

hn nh- cung cu , tch lu v tiu dng, tnh k hoch ho ca tng x nghip, tng cng ty v tnh t pht v chnh ph ca nn sn xut hng ho.Mu thun t ti khi s vt xut hin n khi s vt kt thc. Trong mi s vt, mu thun hnh thnh khng phi ch l mt m l nhiu mu thun, v s vt trong cng mt lc c nhiu mt i lp th mu thun nay mt i th mu thun khc li hnh thanh. Trong s nghip i mi n-c ta do ng khi x-ng v lnh o dnh -c nhiu thng li b-c u mang tnh quyt nh, quan trng trong vic chuyn nn kinh t t c ch quan liu bao cp sang c ch th tr-ng c s qun l ca nh n-c theo nh h-ng x hi ch ngha. Trong nhng chuyn bin t nhiu thnh cng to ln nh-ng trong nhng thnh cng lun lun tn ti nhng mu thun km hm s pht trin ca cng cuc i mi. i hi phi -c gii quyt v nu -c gii quyt s thc y s pht trin ca nn kinh t. Vi mong mun tm hiu thm nhng vn ca nn kinh t, quan im l lun cng nhng v-ng mc trong gii php, quy trnh x l cc vn chnh tr x hi c lin quan n qu trnh tin hnh

ci cch trong vic chuyn nn kinh t ti chn Mu thun bin chng trong qu trnh xy dng nn kinh t th tr-ng theo nh h-ng x hi ch ngha vit nam lm ti cho tiu lun trit hc Mc L nin

l lun chung

Tt c cc s vt , hin t-ng trn th gii u cha ng nhng mt tri ng-c nhau. Trong nguyn t c in t v ht nhn, trong sinh vt c ng ho v d ho, trong kinh t th tr-ng c cung v cuhng v tin nhng mt tri ng-c nhau trong php bin chng duy vt gi l mt i lp: y ti chia lm 4 phn. +Mu thun l hin t-ng khch quan v ph bin. +S thng nht v u tranh ca cc mt i lp. +S chuyn ho ca cc mt i lp. +Cc mt mu thun. 1. Mu thun l hin t-ng khch quan v ph bin. i lp vi cc quan im ca trit hc c , php bin chng duy vt khng nh rng tt c cc s vt, hin t-ng tn ti trong thc ti khch quan u cha ng trong n mu thun .s hnh thnh v pht trin ca mu thun l do cu trc t thn vn c bn trong ca s vt ,hin t-ng quy nh. Mu thun tn ti khng ph thuc vo bt c hin t-ng siu nhin no, k c ch ca con ng-i. Mi s vt, hin t-ng ang tn ti u l mt th thng nht cc khuynh h-ng, cc thuc tnh pht trin ng-c chiu nhau, i lp nhau. S lin h, tc ng qua li, u tranh chuyn ho, bi tr v ph n ln nhau, to thnh ng lc bn trong

ca mi qu trnh vn ng v pht trin khch quan ca chnh bn thn cc s vt hin t-ng. Mu thun l mt hin t-ng c trong tt c cc lnh vc: t nhin, x hi v t- duy ca con ng-i. Khoa hc t nhin hin i chng minh rng th gii vi m l s thng nht gia nhng thc th c in tch tri du, ht v tr-ng, ht v phn ht. Trong sinh hc c hp th v bi tit, di truyn v bin d. X hi loi ng-i c nhng mu thun phc tp hn, l mu thun gia lc l-ng sn xut v quan h sn xut, c s h tng v kin trc th-ng tng; gia cc giai cp i khng gia ch n v n l, nng dn v a ch, t- sn v v sn. Hot ng kinh t mu thun cng mang tnh ph bin, chng hn nh- cung v cu , tch lu v tiu dng, tnh k hoch ho ca tng x nghip, Cng ty vi tnh v chnh ph ca nn kinh t hng ho,Trong t- duy ca con ng-i cng c nhng mu thun nhchn l v sai lm, Mu thun tn ti t khi s vt mi xut hin cho ti khi s vt kt thc. Trong mi s vt, mu thun hnh thnh khng phi ch c mt m c th c nhiu mu thun, v s vt trong cng mt lc c rt nhiu mt i lp. Mu thun ny mt i th mu thun khc hnh thnh. ngghen chnh s vn ng n gin nht ca vt cht cng l mt mu thun. Vt cht tn ti hnh thc vn ng cao hn, mu thun cng r nt hn. N gn lin vi s vt, xuyn sut qu trnh pht sinh pht trin v dit

vong ca s vt. chnh l nhng thuc tnh quy nh tnh khch quan v ph bin ca mu thun. 2. S u tranh ca cc mt i lp trong mt th thng nht: Trong php bin chng duy vt, khi nimk mt i lp l s khi qut nhng thuc tnh, nhng khuynh h-ng ng-c chiu nhau cng tn ti trong cng mt s vt hin t-ng, to nn s vt, hin t-ng . Do cn phn bit rng khng phi bt k hai mt i lp no cng thnh mu thun. Bi v trong cng mt s vt hin t-ng khch quan khng ch tn ti hai mt i lp. Trong cng mt thi im cng tn ti nhiu mt i lp. Ch c mt i lp l cng tn ti thng nht trong cng mt s vt nh- mt chnh th, nh-ng c khuynh h-ng pht trin ng-c chiu nhau, ph nh v chuyn ho ln nhau(s chuen ho ny tr thnh ngun gc ng lc, ng thi quy nh bn cht khuynh h-ng pht trin ca s vt) th c hai mt i lp nh- vy mi gi l hai mt i lp mu thun. Thng nht ca hai mt i lp -c hiu khng phi chng ng cnh nhau m n-ng ta vo nhau, to ra s ph hp cn bng nh- lin h ph thuc, quy nh v rng buc ln nhau. Mt i lp ny ly mt i lp kia lm tin cho s tn ti ca mnh v ng-c li. Nu thiu mt trong hai mt i lp chnh to thnh s vt th nht nh khng c s tn ti ca s vt. Bi vy s thng nht ca cc mt i lp l

iu kin khng th thiu -c cho s tn ti ca bt k s vt hin t-ng no. S thng nht ny l do nhng c im ring c ca bn thn s vt to nn. V d: Lc l-ng sn xut- quan h sn xut trong ph-ng thc sn xut. Khi lc l-ng sn xut pht trin th quan h sn xut cng pht trin. Hai iu kin ny chnh l iu kin tin cho s pht trin ca ph-ng thc sn xut. Nh-ng trong quan h ca lc l-ng sn xut v quan h sn xut phi tho mn mt s yu cu sau. - Th nht: phi l mt khi nim chung nht -c khi qut t cc mt ph hp khc nhau phn nh -c bn cht ca s ph hp ca lc l-ng sn xut v quan h sn xut. - Th hai: phi l mt khi nim ng phn nh -c trng thi bin i th-ng xuyn ca s vn ng, pht trin trong quan h ca quan h sn xut v lc l-ng sn xut. - Th ba: phi l mt khi nim c ngha thc tin. Ngoi ngha nhn thc, khi nim v s ph hp ca quan h sn xut v lc l-ng sn xut -c coi l tho ng phi c tc dng nh h-ng, ch o cho vic xy dng quan h sn xut, sao cho nhng quan h sn xut c kh nng ph hp cao nht vi lc l-ng sn xut. Tuy nhin, khi nim thng nht ny ch mang tnh t-ng i. Bn thn ni dung khi nim ni ln tnh cht t-ng i ca n: thng nht ca cc

i lp, trong thng nht bao hm v cha ng trong n s i lp. u tranh cc mt i lp: S thng nht ca cc mt i lp trong cng mt s vt hin t-ng khng tch ri u tranh chuyn ho gia chng. Bi v cc mt i lp cng tn ti trong mt s vt thng nht nh- mt chnh th trn vn nh-ng khng nm yn bn nhau m iu chnh chuyn ho, bi tr, ph nh ln nhau to thnh ng lc pht trin ca bn thn s vt. S u tranh chuyn ho, bi tr, ph nh ln nhau gia cc mt trong th gii khch quan th hin d-i nhiu hnh thc khc nhau. V d: Lc l-ng sn xut v quan h sn xut trong giai cp c i khng mu thun gia lc l-ng sn xut tin tin vi quan h sn xut lc hu km hm n din ra quyt lit v gay gt. Ch thng qua cc cuc cch mng x hi bng rt nhiu hnh thc, k c bo lc mi gii quyt n mt cch cn bn. S u tranh ca cc mt i lp -c chia thnh nhiu giai on. Thng th-ng, khi n mi xut hin, hai mt i lp ch-a th hin r xung khc gay gt ng-i ta gi l giai on khc nhau. Tt nhin khng phi bt k s khc nhau no cng -c coi l mu thun, ch c nhng khc nhau cng tn ti trong cng mt s vt nh-ng lin h hu c vi nhau, pht trin ng-c chiu nhau, to thnh ng lc bn trong ca s pht trin th hai

mt i lp y mi hnh thnh b-c u ca mu thun. Khi hai mt i lp ca mt mu thun pht trin n giai on xung t gay gt, n bin thnh c lp, s vt c mt i s vt mi hnh thnh. Sau khi gii quyt -c mu thun s thng nht ca hai mt i lp mi, hai mt i lp mi u tranh chuyn ho thnh mu thun. Mu thun -c gii quyt, s vt mi xut hin. C nh- th, u tranh gia cc mt i lp lm cho s vt bin i khng ngng t thp ln cao. Chnh v vy, Lnin khng nh s pht trin l mt cuc u tranh gia cc mt i lp. Khi bn v mi quan h gia s thng nht v u tranh ca cc mt i lp, Lnin ch ra rng: mc d thng nht ch l iu kin s vt tn ti vi ngha l chnh n- nh c s thng nht ca cc mt i lp m chng ta nhn bit -c s vt, hin t-ng tn ti trong th gii khch quan. Song bn thn ca s thng nht ch l t-ng i v tm thi. u tranh gia cc mt i lp mi l tuyt i. N din ra th-ng xuyn, lin tc trong sut qu trnh tn ti ca s vt. K c trong trng thi s vt n nh , cng nh- chuyn ho nhy vt v cht. Lnin vit s thng nht ( ph hp, ng nht, tc dng ngang nhau) ca cc mt i lp l c iu kin, tm thi, thong qua trong t-ng i. S u tranh ca cc mt i lp bi tr ln nhau l tuyt i cng nh- s pht trin, s vn ng tuyt i.

3.

Chuyn ho ca cc mt i lp:

Khng phi bt k s u tranh no ca cc mt i lp u dn n s chuyn ho gia chng. Ch c s u tranh ca cc mt i lp pht trin n mt trnh nht nh, hi cc iu kin cn thit mi dn n chuyn ho gia chng, bi tr v ph nh ln nhau. Trong gii t nhin, chuyn ho ca cc mt i lp th-ng din ra mt cch t pht, cn trong x hi, chuyn ho ca cc mt i lp nht thit phi thng qua hot ng c thc ca con ng-i. Do , khng nn hiu s chuyn ho ln nhau gia cc mt i lp ch l s hon i v tr mt cch dn gin my mc. Thng th-ng th mu thun chuyn ho theo hai ph-ng thc: + Ph-ng thc th nht: Mt i lp ny chuyn ho thnh mt i lp kia nh-ng trnh cao hn xt v ph-ng din cht ca s vt. V d: Lc l-ng sn xut v quan h sn xut trong x hi phong kin u tranh chuyn ho ln nhau hnh thnh quan h sn xut mi l quan h sn xut t- bn ch ngha v lc l-ng sn xut mi trnh cao hn. + Ph-ng thc th hai: C hai mt i lp chuyn ho ln nhau thnh hai mt i lp mi hon ton. V d: Nn kinh t Vit Nam chuyn t nn kinh t k hoch ho tp trung, quan liu, bao cp sang

c ch th tr-ng c s qun l ca nh n-c theo nh h-ng x hi ch ngha. T nhng mu thun trn cho ta thy trong th gii hin thc, bt k s vt hin t-ng no cng cha ng trong bn thn n nhng mt, nhng thuc tnh c khuynh h-ng pht trin ng-c chiu nhau. S u tranh chuyn ho ca cc mt i lp trong iu kin c th to thnh mu thun. Mu thun l hin t-ng khch quan, ph bin trn th gii. Mu thun -c gii quyt, s vt cng lp v mu thun mi. Cc mt i lp ny li u tranh chuyn ho v ph nh ln nhau to thnh s vt mi hn. c nh- vy m cc s vt, hin t-ng trong th gii khch quan th-ng xuyn v bin i khng ngng. V vy, mu thun l ngun gc v ng lc ca mi qu trnh pht trin.
II. Tnh tt yu ca qu trnh xy dng nn kinh t th tr-ng vit nam .

mt i s vt

mi hnh thnh. S vt mi li ny sinh cc mt i

1.Kinh t th tr-ng v nhng c im : *Khi nim kinh t th trng kin khc nhau v kinh t th tr-ng : Mt l xem kinh t th trng l ph-ng thc vn hnh kinh t ly th tr-ng hnh thnh do trao i v l-u thng hng ho lm ng-i phn phi cc ngun lc ch yu ;ly li ch ,cung cu khch hot ng kinh t. n th tr-ng v mua bn gia hai bn lm c ch khuyn l ph-ng thc t chc C hai

10

vn hnh kinh t x hi .kinh t th tr-ng l ph-ng thc ,ph-ng tin ,cng c vn hnh nn kinh t c hiu qu .t n khng mang tnh giai cp x hi , khng tt m cng khng xu .tt hay xu l do ng-i s dng n. Quan nim ny kinh t th trng l vt trung tnh ;l cng ngh sn xut ai s dng c -c . Hai l xem kinh t th trng l mt quan h kinh t- x hi-chnh tr ,n in m du n ca lc l-ng x hi lm ch tr tr-ng .kinh t th tr-ng l mt phm tr kinh t hot ng ,c ch th ca qu trnh hot ng ,c s tc ng ln nhau ca cc ch th hot ng .trong x hi c giai cp ,ch th hot ng trong kinh t th tr-ng khng phi l ci nhn ring l , cn l nhng tp on x hi, nhng giai cp. S tc ng qua li ca cc ch th hot ng c th c li cho ng-i ny, tng lp hay giai cp ny; c hi cho tng lp hay giai cp khc. Cho nn, kinh t th tr-ng c mt tch cc, c mt tiu cc nht nh. Khng th nhn mnh ch mt mt trong hai mt . Kinh t th tr-ng c s pht trin t thp ln cao, nh cao nht trong s pht trin ca n giai on qua t -c trong ch ngha t- bn, -c x hi s dng trit . l c s tr-c y nhiu ng-i ng nht nn kinh t th tr-ng vi ch ngha t- bn. Quan im -c cng c thm cn do qu- trnh xy dng ch ngha x hi tr-c y, hu ht cc n-c X hi ch ngha u k

11

th vi kinh t th tr-ng, tuyt i ho nn kinh t k hoch mang tnh tp trung quan liu. Do vy c s i lp gia kinh t th tr-ng vi ch ngha x hi. Kt qu nghin cu l lun v hot ng thc tin trong nhng nm gn y cho php khng nh rng, nn kinh t ca thi k qu ln ch ngha x hi phi l nn kinh t th tr-ng. S ra i v tn ti ca nn kinh t th tr-ng trong thi k qu tr-c ht v ch yu do trong thi k ny cn tn ti nhiu thnh phn kinh t, do c s tch ri gia quyn s hu v quyn kinh doanh ngay trong mt thnh phn kinh t, do cn c s phn cng lao ng lm cho cc n v kinh t tr thnh nhng ng-i sn xut hng ho v nhng ng-i kinh doanh hng ho c lp( hoc t-ng i c lp). V th, trong nn kinh t nht nh s hnh thnh quan h hng ho v trao i hng ho, lm cho nn kinh t vn hnh trong mi tr-ng kinh t th tr-ng. 2. Chuyn sang nn kinh t th tr-ng l mt tt yu khch quan trong qu trnh pht trin ca nn kinh t t n-c. Thc tin vn ng ca nn kinh t th gii nhng nm gn y cho thy, m hnh pht trin nn kinh t th tr-ng c s iu tit v m t trung tm, trong bi cnh ngy nay, l m hnh hp l hn c. M hnh ny, v i th c th p ng nhng thch thc ca s pht trin.

12

N-c ta, vic thc hin m hnh ny, trong thc t, chng nhng l ni dng ca cng cuc i mi m hn th n-a cn l cng c, l ph-ng thc n-c ta i ti mc tiu xy dng CNXH. Nn kinh t n-c ta hin nay ch c th n ang trong giai on qu , chuyn tip t nn kinh t tp trung, hnh chnh, bao cp sang nn kinh t th tr-ng c s qun l v m ca Nh n-c theo nh h-ng XHCN. Do vy, nhng c im ca giai on qu trong nn kinh t n-c ta, -ng nhin l mt vn rt c ngha, rt cn -c nghin cu, xem xt. Nhn thc -c nhng c im phc tp ca giai on qu , chi phi nhng c im , chng ta s trnh -c nhng sai lm ch quan nng vi, duy ch hoc nhng khuynh h-ng cc oan, my mc,sao chp, chp nhn nguyn bn kinh t th tr-ng t bn ngoi vo. Nh- chng ta bit, trong nn kinh t tp trung , bao cp, mi chc nng kinh t- x hi ca nn kinh t u -c trin khai trong qu trnh k hoch ho cp quc gia. Tnh bao cp ca nh nc ta trc y, ch n-c i vi cc hot ng ca sn xut l-u thng, phn phi kh nng n, hch ton, trn thc t cn nng v hnh thc. Li ch kinh t, c bit l li ch c nhn ng-i lao ng, mt ng lc trc tip ca hot ng x hi ch-a -c quan tm ng mc. V th, s vn ng ca nn kinh t nhn chung l chm chp, km nng ng.

13

K t i hi ng ln th VI (12/1986) n nay, theo -ng li i mi, t n-c ta tng b-c chuyn sang nn kinh t th tr-ng vi nh h-ng X hi ch ngha. V iu c ngha l chng ta t -c nhng thnh tu ht sc quan trng, nhng thnh tu cho php chng ta iu chnh v b sung nhn thc, lm cho quan nm v ch ngha x hi ngy cng c th: -ng li ch tr-ng, chnh sch ngy cng ng b, c cn c khoa hc v thc tin. Nhng thnh tu , trong mt chng mc nht nh cng gin tip kh nng ca nn kinh t th tr-ng nn kinh t t n-c. Kinh t th tr-ng, nh- chng ta bit l mt quan h kinh t x hi m trong sn xut v ti sn xut gn lin vi th tr-ng, tc l gn cht vi quan h hng ho- tin t, vi quan h cung- cu Trong nn kinh t th trng , nt biu hin c tnh cht b mt ca i sng x hi quan h hng ho. Nu nh- tr-c y, nn kinh t n-c ta ch c mt kiu s hu t-ng i thun nht vi hai thnh phn tp th v quc doanh, th nay, cng vi thnh phn s hu ch o l s hu Nh n-c, cn tn ti nhiu hnh thc s hu khc. Nhng hnh thc s hu , trong thc t vn hnh ca nn kinh t, khng hn ng b vi nhau, i khi chng cn c mu thun vi nhau. Song v tng th, chng l nhng b phn khch quan ca nn kinh t, c kh nng p trong vic nng ng ho

14

ng nhng i hi a dng v nng ng ca nn kinh t th tr-ng. Trn con -ng cng nghip ho, hin i ho, vic chng ta b-c u s dng th tr-ng nh- l mt cng c, ph-ng thc, trn thc t em li nhng kt qu tch cc c v ph-ng thc, trn thc t em li nhng kt qu tch cc c v ph-ng din thc tin v ph-ng din nhn thc. Mi hnh trang c ngha m cng cuc i mi trang b cho chng ta sn xut hng ho cng vi nn kinh t nhiu thnh phn vn hnh theo c ch th tr-ng, hin -c chng ta hiu l khng i lp vi CNXH. Vi tnh cch l sn phm ca vn minh nhn loi, mt c hi cc cng ng m ca, tip xc vi bn ngoi, kinh t th tr-ng r rng l ci khch quan v tt yu i vi cng cuc xy dng CNXH n-c ta. n-c Trong nn kinh t hng ho nhiu thnh phn

ta, th tr-ng l cn c, va l i t-ng ca cng tc k hoch ho. Vic iu tit v m i vi th th-ng, mt mt lm cho nn kinh t n-c ta thc s tr thnh mt th tr-ng thng nht- thng nht trong c n-c v thng nht vi th tr-ng th gii- mt khc cn c tc dng lm cho mi n v kinh t phi t khng nh kh nng v vai tr ca mnh trong th tr-ng. Tuy nhin, nhn ra sc mnh ca c ch th tr-ng bao nhiu, chng ta li cng hiu r hn by nhiu mt tri ca n i vi s vn ng ca i

15

sng x hi. S tng tr-ng kinh t -ng nhin l mt mc tiu ca pht trin x hi; n c kh nng to ra iu kin gii quyt cc vn x hi. Nh-ng tng tr-ng kinh t khng nht thit i lin vi x hi. Do vy, nhng quan nim ca ng ta, thc hin s nghip xy dng CNXH vi mc tiu dn giu, n-c mnh, x hi cng bng vn minh, nn kinh t th tr-ng nht thit phi c s qun l ca nh n-c theo nh h-ng X hi ch ngha. 3. nh h-ng xy dng nn kinh t th tr-ng n-c ta hin nay. Chng ta ang phn u xy dng mt nn kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha t trnh kinh t th tr-ng pht trin vi c tr-ng: H thng th tr-ng -c pht trin y :th tr-ng hng ho v dch v ;th tr-ng cng ngh , cc dch v thng tin ,t- vn ,tip th , php l, ti chnh, ngn hng, kim ton, bo him, bo lnh; th tr-ng sc lao ng; th tr-ng lao ng, th tr-ng khoa hc, k thut, cng ngh, th tr-ng bt ng sn, th tr-ng vn, th tr-ng chng khon . Tt c cc loi th trng lin kt cht ch vi nhau to thnh mt chnh th hu c. H thng ny tr thnh u mi mi tc ng qua li ca hot ng kinh t-x hi. Mi thc th kinh t c li ch ring (bao nhn) v l gm x nghip, tp on x hi v c tr-ng v cnh tranh vi nhau.

ch th ca th tr-ng, tham gia hot ng ca th

16

Vic vn hnh kinh t-x hi -c thc hin tn

trong s kt hp gia -ng li ch tr-ng, chnh sch, k hoch . Vi vic s dng cc loi hiu kinh t m th tr-ng cung cp, vic l-u thng ti nguyn -c iu tit bi thng tin th tr-ng v k hoch cn i sn xut. Da trn quy lut th tr-ng thng nht m hnh thnh mt trt t th tr-ng, sn xut x hi l-u thng, phn phi v tiu dng vi s lin h v iu tit ca u mi th tr-ng, hnh thnh mng l-i sn xut x hi c trt t. Da vo -ng li, hin php, php lut v quy lut vn hnh ca kinh t th tr-ng, chnh ph thc hin vic iu chnh v khng ch v m cn thit, hu hiu; vn hnh chnh sch kinh t, php lut kinh t,ch o k hoch v ph-ng php hnh chnh cn thit h-ng dn s pht trin ca kinh t th tr-ng. Kinh t th tr-ng c vai tr to ln trong s pht trin kinh t x hi ,khng v th m kinh t th trng l tt c. thc t i mi 12 nm qua cho thy ,bn cnh tc ng tch cc l c bn,nhng tc ng tiu cc do mt tri ca kinh t th tr-ng gy ra cng ht sc nghim trng, c bit trn ph-ng din t- t-ng, o c, li sng. Khng xem trng cuc u tranh nhm hn ch; khc phc nhng tc ng tiu cc ca kinh t th tr-ng, khng lm r gii hn cn c ca lnh vc

17

c th th trng ho cng l chch hng x hi ch ngha. *V ni dung d vng nh h-ng x hi ch ngha trn lnh vc kinh t v ni dung khi nim kinh t th trng nh hng x hi ch ngha n-c ta hin nay,c th suy ra c im ca kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha n-c ta l: mi thnh phn kinh t u bnh ng tr-c php lut; nn kinh t y ly cc thnh phn kinh t da trn s hu x hi v s hu tp th lm nn tng, ly kinh t nh n-c lm ch o; ly vic thc hin mc tiu dn giu n-c mnh, x hi cng bng v vn minh lm mc tiu. Mun vy nn kinh t y phi m bo: - C tng tr-ng kinh t cao, bn vng, n nh - Gii quyt vn cng bng x hi ph hp tng b-c vi s tng tr-ng kinh t;. - t gii s lnh o ca ng cng sn gii s qun l ca mt nh n-c thc s ca dn; - Ly vic gii phng sc sn xut lm cn c ch yu hoch nh c cu thnh phn kinh t, hnh thc s hu; - Lm cho kinh t nh n-c pht trin tr-c ht l v cht ng vai tr ch o, kinh t nh n-c cng vi kinh t hp tc dn dn tr thnh nn tng; - Xc lp, cng c v nng cao a v lm ch ca ng-i lao ng trong nn kinh t th tr-ng, thc hin cng bng x hi ngy cng tt hn. trong

18

nn kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha, iu ch yu l to iu kin cng bng trong pht trin con ng-i; va khng bnh qun, va phi ch trng n tng lp d tn th-ng, nhng vng kh khn; -Thc hin nhiu hnh thc phn phi,ly phn phi theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t lm ch yu. Hn na nn kinh t phi gp phn pht huy mi tim nng, mi sc lc x hi; to iu kin cho mi c nhn lm giu cho mnh v cho ton x hi; chp hnh mi php lut,kinh doanh c vn ho; cnh tranh v hp tc mt cch vn minh Qua ni dung trn cho thy,tnh nh h-ng x hi ch ngha trong s pht trin kinh t n-c ta lin quan ti c kin trc th-ng tng ln c s h tng,lin qua ti c quan h sn xut ln lc lng sn xut .. d vng nh h-ng x hi ch ngha trong qu trnh pht trin kinh t th tr-ng n-c ta, nhn t no c ngha quyt nh ? tr li vn ny c ng-i cho rng nh n-c l yu t ch o trong s pht trin ca kinh t th tr-ng. Bi v khng th ly ci b phn (kinh t nh n-c) ca ci ton th (nn kinh t th tr-ng nhiu thnh phn) nh h-ng s pht trin ca ci ton th . Bng h thng php lut, chnh sch, h thng ng lc kch thch m nh n-c thc hin vai tr ch o i vi s pht trin ca nn kinh t th

19

tr-ng. Trong h thng cng c nh n-c thc hin vai tr ch o i vi s vn ng ca kinh t, kinh t nh n-c ch l mt cng c, d c th -c xem l cng c qua trng nht. Do vy khng nn xem kinh t nh n-c l ch o. Trong giai on ngy nay ca thi i, mi nh n-c u tham gia qun l kinh t, nh h-ng pht trin kinh t,cho nn ni vai tr ch o ca nh n-c l xo nho ranh gii gia kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha v kinh t th tr-ng t- bn ch ngha. Thit ngh, phi tm yu t ch o trong s pht trin chung ca nn kinh t (c vai tr dn dt s pht trin ca cc thnh phn kinh t, nh h-ng s pht trin ca chng) ngay trn lnh vc kinh t. Bi v, trong khi khng ph nhn vai tr tc ng mnh m ca nh n-c ti kinh t, nh-ng suy cho cng sc mnh nh n-c cng do sc mnh ca kinh t quyt nh. Trong iu kin c th n-c ta, b phn ch o l kinh t nh n-c, Vn cn bn nht, ch cht nht v kh khn nht l lm sao kinh t nh n-c v-n ln nm -c vai tr ch o ? iu -c t ra trong khi kinh t nh n-c hin nay vn cn yu km ngay c trn nhng ph-ng din ch yu nht cu n: nng sut, cht l-ng, hiu qu. gp phn khc phc tnh hnh , kinh t nh n-c phi lm sao kt hp -c trong bn thn mnh ci mnh ca tp th, ca cng ng v ci mnh ca c nhn xt c vi t- cch

20

ng lc li ch kinh t, c vi t- cch thc thcon ng-i kinh t. then cht ca vn ny l tm mt c ch thch hp vi nn kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha v c mt i ng cn b c c ti. vai tr ch o ca kinh t nh nc c hiu l : lm n by y nhanh tng tr-ng kinh t v gii quyt nhng vn x hi ;m -ng, h-ng dn,h tr cc thnh phn kinh t khc cng pht trin; lm lc l-ng vt cht nh n-c thc hin chc nng iu tit v qu l v m;to nn tng cho ch x hi mi. 4. Thc trng kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha n-c ta hin nay Chng ta chuyn mt b-c quan trng sang kinh t th tr-ng, nh-ng ch-a kt thc b-c chuyn . Do vy cn an xen nhng yu t ca nn kinh t chuyn i. Nhng yu t ca nn kinh t th tr-ng vn minh cn t hn l yu t s khai. Mt khc trong x hi ch xut hin mt s yu t i qu xa(v-t khi gii hn )khun kh ca nn kinh t th tr-ng nh h-ng x hi ch ngha. Nhng nhn t ca nn kinh t maphia, tnh trng th-ng mi ho gio dc, nhn phm l nhng th d cho s qu nh- vy. Trnh thp km, ch-a t ti trnh hon chnh ca kinh t th tr-ng biu hin n-c ta hin nay ch : gi c hng ho dch v b bp

mo, c quyn cn qu ln, t gi ch-a phi do tr

21

th-ng quy nh; tin l-ng ch-a c tnh th tr-ng quyn kinh doanh trn th trng cn hn ch nhiu nn mt kh nng cnh tranh. Cc loi th tr-ng cn thiu v ch-a ng b, tr-c ht l thiu th tr-ng lao ng, th tr-ng tin t theo ng ngha ca n. Cc th ch cho th tr-ng qu thiu ; khng it nhng th ch c ch-a ph hp, thm ch tri vi yu cu ca th tr-ng, s can thip ca nh n-c vo th tr-ng ch-a tht ph hp thm ch tri vi yu cu ca th tr-ng, c tnh trng lin kt gia b phn thoi ho trong b my nh n-c vi nhng yu t tiu cc ca th tr-ng gy ra tham nhng, n nn chng cht.
III.nhng mu thun pht sinh trong qu trnh xy dng nn kinh t th tr-ng theo nh h-ng x hi ch ngha ta : n-c

1.mt s vn l lun chung ca ch ngha Mc- Lnin v quan h gia kinh t vi chnh tr: Theo cc nh kinh in ch ngha Mc- Lnin th kinh t quyt nh chnh tr: chnhtr l s biu hin tp trung ca kinh t. Trong lch s pht trin x hi loi ng-i khng phi bao gi cng c vn v chnh tr. X hi nguyn thu ch-a c giai cp, ch-a c vn chnh tr. T khi x hi xut hin giai cp v u tranh giai cp v Nh n-c th vn chnh tr mi hnh thnh. Vn chnh tr l vn thuc u tranh giai cp v u tranh giai cp. Trung tm ca chnh tr l u tranh giai cp gia cc giai cp, cc lc l-ng x hi nhm ginh v gi chnh quyn nh n-c v s 22

dng cng c lm cng c xy dng v bo v ch x hi ph hp vi li ch ca giai cp cm quyn. Bn thn vn chnh tr ra i hon ton l do kinh t quyt nh. Chnh tr khng phi l mc ch, m ch l ph-ng tin thc hin mc ch kinh t, F.Engen khng nh bo lc ch l phng tin, cn li ch kinh t l mc ch. Trong tc phm Ltvch Phoibc v bo co chung ca trit hc c in c, F.Engen ch r tho thun li ch kinh t th quyn lc chnh tr ch -c s dng l mt ph-ng tin n thun. Quyn lc chnh tr l cng c mnh m nht bo v ch x hi. S thngtr v chnh tr ca mt giai cp nht nh l iu kin m bo cho giai cp thc hin -c s thng tr v kinh t. u tranh giai cp, v thc cht l u tranh v li ch kinh t, -c thng qua u tranh chnh tr. Theo F.Engen, bt c cuc u tranh giai cp no cng u l u tranh chnh tr, xt n cng, u xoay quanh vn gii phng v kinh t. nhn mnh vai tr ca chnh tr V.I.Lnin khng nh chnh tr khng th chim v tr hng u so vi kinh t. Khng nh ca Lnin khng c ngha l ph nhn hon ton vai tr quyt nh ca kinh t i vi chnh tr, m mun nhn mnh tc ng tch cc ca chnh tr i vi kinh t. Vn kinh t khng th tch ri vi chnh tr m n -c xem xt gii quyt theo mt lp tr-ng chnh tr

23

nht nh. Giai cp no cm quyn cng h-ng kinh t pht trin theo lp tr-ng chnh tr ring ca giai cp nhm phc v cho mc tiu kinh t x hi nht nh. V lp tr-ng chnh tr ng hay sai s thc y hoc km hm s pht trin ca nn kinh t, V.I.Lnin cn khng nh khng c mt lp tr-ng chnh tr ng th mt giai cp nht nh no khng th no gi vng -c s thng tr ca mnh v do cng khng th no gi vng -c s thng tr ca mnh v do cng khng th hon thnh -c nhim v cu mnh trong lnh vc sn xut. Khi cu th ch chnh tr khng ph hp vi yu pht trin kinh t th kinh t tt yu s m pht trin ca kinh t l thc y kinh t pht

-ng i. Khi vic thay i th ch chnh tr cho ph hp vi yu cu iu kin quyt nh

trin. Nh- vy, chng ta c th khng nh rng kinh t v chnh tr l thng nht v bin chng vi nhau trn nn tng quyt nh l kinh t. y l c s ph-ng php lun quan trng trong vic nhn thc x hi ni chung, nhn thc cng cuc i mi Vit Nam ni ring. T i hi i biu ton quc ln th VII( thng 6 nm 1991). ng ta khng nh: v quan h gia i mi kinh t v i mi chnh tr, phi tp trung sc lm tt i mi kinh t, p ng nhng i hi cp bch ca nhn dn v i sng, vic lm v nhu cu x hi khc, xy dng c s vt cht k thun ca CNXH, coi l iu kin

24

quan trng tin hnh i mi t chcv ph-ng thc hot ng ca h thng chnh tr, pht huy ngy cng tt quyn lm ch v nng lc sng to ca nhn dn trn cc lnh vc chnh tr kinh t, vn ho, x hi. V chnh tr ng chm n tt c cc mi quan h c bit nhy cm v phc tp trong x hi, nn vic i mi h thng chnh tr nht thit phi trn c s nghin cu v chun b rt nghim tc, khng cho php gy mt n nh chnh tr dn n ri lon. Nh-ng khng v th m tin hnh chm tr i mi chnh tr, nht l v t chc b my v cc b, cc mi quan h gia ng v Nh n-c v cc on th nhn dn, bi l iu kin thc y pht trin kinh t, x hi v thc hin dn ch. iu cho thy ng ta khng tch ri i mi kinh t v ng thi i mi chnh tr. ng ra khng nh rng phi tp trung sc lm tt i mi kinh t v ng thi vi i kinh t phi tin hnh tng bc i mi chnh tr, nhng phi thn trng khng gy mt n nh v chnh tr. T- t-ng -c tip tc pht trin mt cch r rng hn i hi i biu ca ton quc ln th VIII( thng 7 nm 1996) ca ng ta. Khi tng kt cc bi hc ca 10 nm i mi, ng ta khng nh phi kt hp cht ch ngay t u i mi kinh t vi i mi chnh tr. y l mt bi hc khi qut mi, hon ton khoa hc. N va ph hp vi l lun ca ch ngha Mc- Lnin va ph hp vi thc tin cng cuc i mi n-c ta.

25

Trong khi ra i mi chnh tr, ng ta lun nhn mnh phi n nh chnh tr, gi vng v tng c-ng s lnh o ca ng. iu ny t-ng nh- mt nghch l nh-ng hon ton c l v khoa hc. n nh v chnh tr, ni cch khi qut l giai cp cm quyn phi tng c-ng quyn lc chnh tr ca mnh; Nh n-c ca giai cp phi mnh v c hiu lc, lut php phi nghim minh; ch x hi xc lp phi -c gi vng. i vi n-c ta hin nay, n nh v chnh tr thc cht l gi vng v tng c-ng vai tr lnh o ca ng , tng c-ng vai tr c Nh n-c XHCN, bo v v xy dng thnh cng CNXH. Thc tin th gii cho thy, n nh chnh tr l iu kin ht sc c bn pht trin kinh t. N to ra mi tr-ng thu ht ngun u t- trong n-c v trn th gii, to iu kin pht trin sn xut kinh doanh. Nhng thnh tu trong 10 nm i mi va qua n-c ta cng khng nh iu . Nhng thnh tu khng th tch ri vic chng ta gi -c n nh v chnh tr. n nh v chnh tr li khng th tch ri i mi v chnh tr. Nh-ng i mi chnh tr khng phi i mi v nguyn tc, m i mi l gi vng n nh v chnh tr, gi vng v tng c-ng vai tr lnh o ca ng, vai tr t chc qun l ca Nh n-c XHCN. i mi chnh tr phi gn lin vi i mi v kinh t, ph hp vi yu cu v pht trin kinh t th mi c th tng c-ng vai

26

tr lnh o ca ng v vai tr t chc qun l ca Nh n-c XHCN, v nh mi gi vng n nh v chnh tr. Song i mi v kinh t cng khng phi l i mi mt cch tu tin m phi theo mt nh h-ng nht nh. l chuyn nn kinh t k hoch ho tp trung sang nn kinh t nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th tr-ng c s qun l ca Nh nc theo nh hng XHCN hay l ni ngn gn l kinh t th tr-ng theo nh h-ng CNXH. Chuyn sang nn kinh t th tr-ng theo nh h-ng XHCN l nhm thc hin mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng vn minh, v cng l c s gi vng n nh v chnh tr. Tm li: n nh v i mi v chnh tr l hai mt i lp nh-ng thng nht bin chng vi nhau. C n nh th mi i mi v i mi l iu kin n nh. Hai mt tc ng qua li vi nhau v gn b cht ch vi i mi kinh t, trn nn tng ca i mi kinh t. Nh- vy, chng ta thy trong qu trnh i mi n-c ta, i mi kinh t v i mi chnh tr lun gn b cht ch vi nhau, thng nht vi nhau, trong i mi kinh t l trng tm, i mi chnh tr phi tin hnh tng b-c ph hp vi i mi kinh t, p ng yu cu ca i mi kinh t. iu khng nh l s khi qut kinh nghim ca 10 nm i mi va qua l kt qu ca vic vn ng sng to ch ngha Mc-Lnin vo iu kin c th Vit Nam. Khi qut hon ton khoa hc v

27

c gi tr nh h-ng cho giai on pht trin tip theo- giai on y mnh cng nghip ho, hin i ho t n-c. 2. Mu thun gia lc l-ng sn xut v quan h sn xut: Trong cng cuc xy dng v pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, vn hnh theo c ch th tr-ng c s qun l ca Nh n-c, theo nh h-ng XHCN n-c ta hin nay, vn lc l-ng sn xut- quan h sn xut l mt vn ht sc phc tp, mu thun gia hai lc l-ng ny v nhng biu hin ca n xt trn ph-ng din trit hc Mc-Lnin, theo lc l-ng sn xut l yu t ng, lun lun thay i. Khi lc l-ng sn xut pht trin n mt trnh nht nh th quan h sn xut s khng cn ph hp na v tr thnh yu t km hm lc l-ng sn xut pht trin. m -ng cho lc l-ng sn xut mi ph hp vi tnh cht v trnh ca lc l-ng sn xut. Chnh quan h sn xut t pht trin ph hp vi lc l-ng sn xut, quan h sn xut ph hp vi tnh cht v trnh ca lc l-ng sn xut, l quy lut chung cho s pht trin x hi. Qu trnh mu thun gia lc l-ng sn xut tin tin vi quan h sn xut lc hu km n din ra gay gt, quyt lit v cn -c gii quyt. Nh-ng gii quyt n bng cch no? chnh l cc cuc cch mng x hi, chuyn i nn kinh t m cuc chuyn i nn kinh t n-c ta l mt v

28

d. Khi mt mc tiu, mt nhim v cc k quan trng, th hin tnh cht cch mng ca cng cuc i mi hin nay Vit Nam l phn u xy dng n-c ta tr thnh quc gia cng nghip ho, hin i ho, dn giu n-c mnh, x hi cng bng vn minh. Cng nghip hin i t n-c l ch tr-ng, bin php va mang tnh cch mng tnh khoa hc xy dng x hi. Ni n cng nghip ha, hin i ha t n-c chnh l ni n nn sn xut tin tin v chnh l lc l-ng sn xut tin tin v chnh l lc l-ng sn xut v quan h sn xut, ni n khoa hc, n s anh minh, tr tu l ni n mt ph-ng thc ti -u thot khi tnh trng sn xut nh, nng nghip lc hu, nhm to iu kin v c s vt cht cho CNXH -c xy dng v pht trin. Khng th n i mc rch vi ci cuc trn vai cng thm tm lng cng sn kin thit CNXH, chuyn sang nn kinh t th tr-ng. Khng nh ci mi, ng n t bn thn n bao gm c ngha ph nh gt b c quan nim c sai lm v iu kin v cch thc xy dng ch ngha x hi n-c ta. Tr-c y chng ta thiu quan tm ng mc tng lp tr thc v khoa hc trong mi tr-ng t-ng quan vi i ng nhng ng-i lao ng khc. Do th, hu qu tt yu xy ra l khoa hc n-c ta chm hoc t c iu kin mi tr-ng pht trin, t n-c khng thot khi nn sn xut nh,

29

nng nghip lc hu v cng khng th ni n cng nghip ho hin i ho t n-c. 3. Mu thun gia hnh thi s hu tr-c y v trong kinh t th tr-ng: Tr-c y ng-i ta quan nim nhng hnh thc s hu trong ch ngha x hi l: s hu XHCN tn ti di hnh thc s hu ton dn v s hu tp th. S tn ti hai hnh thc l tt yu khch quan bi nhng iu kin lch s khi tin hnh cch mng CNXH v xy dng CNXH quyt nh. Sau khi ginh -c chnh quyn giai cp cng nhn ng tr-c hai hnh thc s hu t- nhn khc nhau. S hu t- nhn t- bn ch ngha v s hu t- nhn ca nhng ng-i sn xut nh. Thc t i hi giai cp cng nhn phi c thi v pht trin gii quyt khc nhau. i vi hnh thc s hu t- nhn t- bn ch ngha bng cch t-c ot hoc chuc li chuyn thng ln s hu hng ho nh th khng th dng nhng bin php nh- trn, m phi kin tr gio dc, thuyt phc t chc h trn c s t nguyn chuyn ln s hu tp th bng con -ng hp tc ho hai hnh thc. S hu l hai con -ng c th tin ln CNCS ca giai cp cng nhn v nng dn tp th. Cc hnh thc s hu tr-c y thi k qu chuyn sang kinh t th tr-ng Vit Nam. Hn m-i i mi t n-c theo nh h-ng XHCN n-c ta chng minh tnh ng n ca -ng li i mi ca chnh sch a dng ho cc hnh thc s

30

hu do ng ta khi x-ng v lnh o ton dn thc hin. Thc tin cho thy mt nn kinh t nhiu thnh phn -ng nhin phi bao gm nhiu hnh thc s hu, ch khng phi ch c hai hnh thc s hu ton dn v s hu tp th nh quan nim trc y Trong giai on hin nay nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo nh h-ng XHCN m chng ta ang xy dng v pht trin bao gm nhiu hnh thc s c th v s hu hn hp. Trong cc hnh thc s hu ny khi qut li ch c hai hnh thc s hu c bn l cng hu v t- hu, cn cc hnh thc khc ch l hnh thc trung gian, qu hoc hn hp, y, mi hnh thc li c nhiu ph-ng thc biu hin v trnh th hin khc nhau. Chng -c hnh thnh trn c s c cng bn cht kinh t theo trnh pht trin ca lc l-ng sn xut v nng lc qun l. V s hu ton dn: tr-c y ng-i ta quan nim s hu ton dn trng vi s hu Nh n-c. Nn kinh t c cu nhiu thnh phn th -ng nhin l n bao gm nhiu hnh thc s hu, trong kinh t quc doanh gi v tr then cht, lin kt v h tr cc thnh phn kinh t khc pht trin theo nh h-ng c li cho quc k dn sinh. Nh n-c qun l kinh t vi t- cch l c quan c quyn lc i din cho li ch ca nhn dn v l i din i vi ti sn s hu ton dn. N-c ta hin nay, nh- hin php v lut t ai quy nh r: t ai thuc quyn s hu ton

31

dn. Xt v mt kinh t t ai l phng tin tn ti c bn ca c mt cng ng x hi. Xt v mt x hi t ai l lnh th ni c- tr ca c mt cng ng. Th nh-ng khi xt trn c hai ph-ng din c th ni rng t ai khng th l i t-ng s hu ca ring ai. Tuy nhin, suy cho cng, t ai cng l t- liu sn xut, hay ni chnh xc hn, l mt b phn quan trng ca t- liu sn xut. Bi th, d l c bit th trong nn kinh t hng ho, n vn phi vn ng theo quy lut ca th tr-ng v chu s iu tit ca quy lut . Vic t ai thuc quyn s hu ton dn m Nh n-c l ng-i i din s hu v qun l khng h mu thun vi vic trao quyn cho cc h nng dn, k c quyn chuyn nh-ng, quyn s dng t ai nu bit gii quyt c th c th cc vn thuc quyn s hu, bit tch quyn s hu ton dn song ng-i nng dn c th em li mt sc bt cho s pht trin ca lcl-ng sn xut v tng tr-ng ca nn kinh t ni chung. Vn kin i hi VII ca ng ta ch r: trn c s ch s hu ton dn v t ai, rung t -c giao cho ng-i nng dn s dng lu di. Nh n-c quy inh bng lut php cc vn v tha k chuyn nh-ng s dng t (ng cng sn Vit Nam vn kin i hi i biu ton quc ln th VII- nh xut bn s thtH Ni nm 1991). Nh- vy, hnh thc s hu ton dn n-c ta hin nay -c xc nh theo ni

32

dung mi, c nhiu kh nng thc s tr thnh ngun lc pht trin kinh t. V s hu Nh n-c : Trong thi k bao cp tr-c y khng ch c n-c ta m cn c nhng n-c khc trong h thng cc n-c x hi ch ngha th-ng ng nht s hu Nh n-c vi s hu ton dn. Do nhm ln nh- vy m trong mt thi gian kh lu, ng-i ta th-ng b qun hnh thc s hu nh n-c ch quan tm c bit n s hu ton dn v tp th. V cng bi s hu ton dn gn kt vi s pht trin ca khu vc kinh t quc doanh m chng ta ra sc quc doanh n nn kinh t vi nim tin cho rng ch nh- vy mi c ch ngha x hi nhiu hn. Thc ra, vi quan nim , s hu ton dn tr thnh s hu khng phi ca mt ch th c th no c. Trong x hi m nh n-c cn tn ti th s hu ton dn ch-a c iu kin vn ng trn b mt ca i sng kinh t no chung. Hnh thc s hu nh n-c xt v tng th, mi ch l kt cu bn ngoi ca s hu. Cn kt cu bn trong ca s hu nh n-c n-c ta c l ch yu th hin hu doanh nghip Nh n-c. V s hu tp th: N-c ta tr-c y s hu tp th ch yu tn ti d-i hnh thc HTX( gm c HTX nng nghip v tiu th cng nghip) vi ni dung l c gi tr v gi tr s dng u l ca chung m cac x vin l quyn s khu vc kinh t quc doanh, khu vc cc

33

ch s hu chnh. V vy vi hnh thc s hu ny, quyn mua v bn hoc chuyn nh-ng t- liu sn xut, trong thc t sn xut v l-u thng hng ho n-c ta din ra ht sc phc tp. Quyn ca cc tp th sn xut th-ng rt hn ch, song i khi li c tnh trng lm quyn. S khng xc nh, s nhp nhng vi quyn s hu nh n-c v s hu tnhan tr hnh cng l hin t-ng ph bin. thot khi tnh trng , trong bi cnh ca nn kinh t th tr-ng hin nay cn phi xc nh r quyn mua bn v chuyn nh-ng t- liu sn xut i vi cc tp th sn xut kinh doanh. Ch c nh- vy th s hu tp th mi c th tr thnh hnh thc s hu c hiu qu. Chng ta bit, HTX khng phi l hnh thc ring c, c tr-ng cho CNXH, nh-ng n l mt hnh thc s hu kinh t tin b trong thi k qu i ln ch ngha x hi. V vy, chng ta duy tr v pht trin hn na hnh thc s hu ny khi xy dng ch ngha x hi nh V.I.Lnin khng nh. Ch ca ng-i x vin hp tc x vn minh l ch x hi ch ngha. HTX l nhu cu thit thc ca nn kinh t h gia nh ca nn sn xut hng ho. Khi lc l-ng sn xut trong nng nghip v cng nghip nh pht trin ti mt trnh nht nh, n s thc y qu trnh hp tc. Trong iu kin ca nn kinh t hng ho, cc nhu cu v vn, cung ng vt t-, tiu th sn phm i hi cc h sn xut phi hp

34

tc vi nhau mi c kh nng cnh tranh v pht trin. Chnh nhu cu lin kt nhng ng-i lao ng li vi nhau lm ny sinh quan h s hu tp th. Thc tin cho thy, n-c ta hin nay c tn nhng hnh thc HTX kiu mi ra i do nhu cu

ti v pht trin ca c ch th trng HTX c t chc trn c s ng gp c phn v s tham gia lao ng trc tip ca x vin, phn phi theo kt qu lao ng v theo c phn, mi x vin c quyn nh nhau i vi cng vic chung( ng cng sn Vit Nam, vn kin i hi i hi i biu ton quc ln th VIII- Nh xut bn chnh tr quc gia H Ni-1996). iu ny cho thy kt cu bn trong ca s hu tp th thay i ph hp vi hnh thc thc tin 4. t n-c ta hin nay. Mu thun gia kinh t th tr-ng v mc

tiu xy dng con ng-i XHCN Ch tch H Ch Minh cho rng mun xy dng ch ngha x hi tr-c ht phi c con ng-i XHCN. Yu t con ng-i gi vai tr cc k quan trng trong s nghip cch mng, bi con ng-i l ch th ca mi sng to, ca mi ngun lc ca ci vt cht vn ho. Con ng-i pht trin cao v tr tu, c-ng trng v th cht, phong ph v tinh thn, trong sng v o c l ng lc ca s nghip xy dng x hi mi, l mc tiu ca CNXH. Chng ta phi bt u t con ng-i lm im xut pht. Kinh t th tr-ng l mt loi hnh kinh t m trong cc mi quan h kinh t gia con ng-i vi

35

con ng-i -c biu hin thng qua th tr-ng, tc l thng qua vic mua bn, trao i hng ho tin t trn th tr-ng. Trong kinh t th tr-ng, cc quan h hng ho tin t pht trin, m rng, bao qut trn mi lnh vc, c ngha ph bin i vi ng-i sn xut v ng-i tiu dng. Do ny sinh v hot ng mt cch khch quan trong iu kin lch s nht nh. Kinh t th tr-ng phn nh y vn minh v pht trin x hi l nhn t pht trin sc sn xut, tng tr-ng kinh t, thc y x hi tin ln. tuy nhin, kinh t th tr-ng cng c nhng khuyt tt nh- s cnh tranh lnh lng, tnh t pht m qung dn n s ph sn, tht nghip, khng hong chu k. Xut pht t s phn tch trn y, chng ta thy rng i mi t th tr-ng. Do n-c ta hin nay khng th xy thiu yu t kinh nhiu nm chin hu qu ca dng v pht trin con ng-i nu

tranh, ca nn kinh t km pht trin, ca c ch tp trung quan liu bao cp nn kinh t nc ta tt hu nghim trng so vi khu vc v quc t. Trong bi cnh , kinh t th tr-ng l iu kin rt quan trng -a nn kinh t n-c ta ra khi khng hong v pht trin, phc hi sn xut, y mnh tc tng tr-ng bt kp b-c tin ca thi i. Trn c s , i sng ca nhn dn ngy cng -c ci thin v nng cao, nhng nhu cu th c c th kho mnh nu sinh hot vt cht c bn nhanh chng. Con ng-i khng thiu n, thiu mc,

36

thiu cc iu kin y t hin i chm sc gi gn sc kho. Con ng-i khng th c tr tu minh mn, pht trin nu cc iu kin vt cht tin hnh cc hot ng hc tp nghin cu khoa hc khng -c p ng. Vic xy dng, cng c, hon thin c ch th tr-ng c s qun l ca nh n-c theo nh h-ng XHCN cng ng ngha vi vic to ra cc iu kin c bn thc hin chin l-c xy dng v pht trin con ng-i cho th k XXI. n-c Trong nhng nm qua, kinh t th tr-ng

ta -c nhn dn h-ng ng rng ri v i vo cuc sng rt nhanh chng, gp phn khi dy nhiu tim nng sng to, lm cho nn kinh t sng ng hn, b mt th tr-ng -c thay i v si ng hn. y l nhng kt qu ng n cc quy lut khch quan ca x hi. Qu trnh bin chng i ln CNXH t khch quan ang tr thnh nhn thc ch quan quy m ton x hi. Bn cnh , c mt kha cnh khc cng cn -c cp n: kinh t th tr-ng n-c ta hin nay khng ch to iu kin vt cht xy dng, pht huy ngun lc con ng-i m cn to ra mi tr-ng thch hp cho con ng-i pht trin hon ton, ton din c v th cht ln tinh thn. Kinh t th tr-ng to ra s cnh tranh, chy ua quyt lit. iu buc con ng-i phi nng ng sng to, linh hot, c tc phong nhanh nhy, c u c quan st, phn tch thc tin ca con ng-i gp phn lm gim i s chm chp v tr tr vn c ca

37

con ng-i Vit Nam. Kinh t th tr-ng to ra nhng iu kin thch hp cho con ng-i m rng cc quan h bun bn giao l-u, t hnh thnh cc chun mc vn ho o c theo tiu tr th tr-ng nhch tn trong cht l-ng v giao dch.y cng l mt h-ng tt p b p nhng thiu ht trong gii tr ca con ng-i Vit Nam. Tuy nhin, cn phi thy rng khng phi c xy dng -c kinh t th tr-ng l nhng phm cht tt p t n hnh thnh cho con ng-i. C nhng lc, nhng ni, kinh t th tr-ng khng nhng lm cho ng-i ta nng ng hn, tt p hn m ng-c li, cn lm tha ho bn cht con ng-i, bin con ng-i thnh g n l sng bi ng tin hoc k o c gi ch bit tn trng sc mnh v li ch c nhn, sn sng ch p ln nhn phm, vn ho, o c, lun lBn cnh nhng tc ng tch cc, kinh t th tr-ng cng c nhiu khuyt tt, hn ch gy ra nhng tc ng xu. n gin v d nh-: t nn th-ng mi ho tr-ng hc, xem nh truyn thng tn s- trng o. Quan h hng ho- tin t lm si ng th tr-ng nh-ng cng lm si mn nhn cch v phm cht con ng-i. Ngoi ra, i km vi kinh t th tr-ng l hng lot cc t nn x hi d -a n s ri lon, khng hong cho gia nh, ht nhn- t bo ca x hi. Nn c bc, r-u ch, mi dml nhng cn bnh trm kha khng d b khc phc trong kinh t th tr-ng. Tht khng sai khi

38

hnh dung kinh t th tr-ng l con dao hai l-i, nu dng khng cn thn s b t tay. Nhng phn tch trn y cho thy, kinh t th tr-ng l mc tiu xy dng con ng-i XHCN l mt mu thun bin chng trong thc tin n-c ta hin nay. y l hai mt i lp ca mt mu thun x hi. Gia kinh t th tr-ng v qu trnh xy dng con ng-i va c s thng nht, va c s u tranh. Kinh t th tr-ng va to ra nhng iu kin xy dng, pht huy nhng ngun lc con ng-i, va to ra nhng c t hu hoi u c con ng-i. Vic gii quyt nhng mu thun trn y l vic lm khng h n gin. i vi n-c ta mu thun gi-a kinh t th tr-ng v qu trnh xy dng con ng-i -c gii quyt bng vai tr lnh o ca ng, bng s qun l ca Nh n-c theo nh h-ng CNXH. ng ta xc nh sn xut hng ho khng i lp vi CNXH m l thnh phn cn thit cho cng cuc xy dng XHCN v c khi CNXH -c xy dng Nh vy, ng ta vch r s thng nht gia kinh t th tr-ng v mc tiu xy dng ch ngha. Vic p dng c ch th tr-ng i hi phi nng cao nng lc qun l tm v m ca nh n-c, ng thi xc nhn y ch t ch ca cc n v sn xut kinh doanh. Thc hin tt cc vn ny s pht huy -c nhng tc ng tch cc to ln cng nh- ngn nga hn ch khc phc nhng tiu cc ca kinh t th tr-ng. Cc hot ng sn xut kinh doanh phi h-ng vo phc v cng cuc xy dng

39

ngun lc con ng-i. Cn phi tn hnh cc hot ng vn ho gio dc nhm loi b tm l sng bi ng tin, bt chp o l coi th-ng cc gi tr nhn vn, phi ra sc pht huy nhng gi tr tinh thn nhn o, thm m, cc di sn vn ho ngh thut ca dn tc nh- ni dung ca ngh quyt TW 5 nu. y chnh l cng c l ph-ng tin quan trng tc ng, gp phn gii quyt mu thun nu trn.

40

Iv. kt lun
Mu thun l mt hin t-ng khch quan ph bin hnh thnh t nhng cu trc v thuc tnh bn trong vn c t thn ca tt c cc s vt, hin tng trong bn thn th gii khch quan.do trong hot ng thc tin phn tch tng mt c lp to thnh mu thun c th nhn thc -c bn thn khuynh h-ng vn ng, pht trin ca s vt hin t-ng . Cn nm vng nguyn tc gii quyt mu thun. l s u tranh gia hai mt i lp din ra theo quy lut ph v nhng ci c thit lp ci mi tin b hn. V vy, trong i sng x hi, mi hnh vi u tranh cn -c coi l chn chnh khi n thc y s pht trin. vit nam tTrong thi k chuyn nn kinh t

k hoch tp trung quan liu bao cp chuyn sang nn kinh t th tr-ng c s qun l ca nh n-c theo nh h-ng x hi ch ngha. Ch tr-ng lnh o ca ng l rt ng n tuy nhin trong thc hin cn nhiu thiu st, mu thun gia cc vn ny sinh, nh-ng nhng mu thun li i hi chng ta phi gii quyt c nh- th kinh t mi pht trin theo ng ngha i m ca n.

41

Danh mc ti liu tham kho

1. Gio trnh trit hc Mc Lnin tp 2 (nh xut bn chnh tr quc gia) 2. Tp ch trit hc s 1(101) thng 2 nm 1998 3. Tp ch trit hc s1(107) thng 2 nm 1999 4. Tp ch trit hc s 3(103) thng 6 nm1998 5. Vit nam chuyn sang kinh t th tr-ng (hc vin chnh tr quc gia) 6. Vn kin i hi ng ln th VII 7. Vn kin i hi ng ln th VIII 8. Bo nhn dn ngy 8 thng 1999

42