1.

c s l lun C th ni vn dy hc tc phm vn hc th c trng th loi cho n nay vn cha h c v dy tc phm vn chng theo c trng th loi l mt trong nhng yu cu cn thit v quan trng. N khng nh c cch i ng hng trong vic ci tin, i mi phng php ni dung dy- hc Ng vn THCS theo chng trnh SGK mi hin nay. Nh chng ta bit SGK Ng vn mi hin nay c bin son theo chng trnh tch hp, ly cc kiu vn bn lm ni gn b ba phn mn (Vn- Ting Vit- Tp lm vn), v th cc vn bn c la chn phi va tiu biu cho cc th loi cc thi k lch s vn hc, va phi p ng tt cho vic dy cc kiu vn bn trong Ting Vit v Tp lm vn. V vy SGK Ng vn 7 hin nay c cu trc theo kiu vn bn, ly cc kiu vn bn lm trc ng quy. chng trnh Ng vn THCS cc em c hc 6 kiu vn bn: T s, miu t, biu cm, lp lun, thuyt minh v iu hnh. Su kiu vn bn trn c phn hc thnh hai vng ( vng 1: lp 6-7; vng 2: lp 8-9) theo nguyn tc ng tm c nng cao. lp 7 cc em hc ba kiu vn bn: biu cm, lp lun v iu hnh. Trong hc k I ch tp trung mt kiu vn bn l biu cm. Chnh v vy m SGK Ng vn 7 a nhng tc phm tr tnh dn gian ( c th l ca dao- dn ca) nhm minh ho c th, sinh ng cho kiu vn bn biu cm gip cc em d dng tip nhn ( c, hiu, cm th, bnh gi v ca dao-dn ca mt th loi tr tnh dn gian). .2 .c s thc tin a,V pha hc sinh

- Cha thc thc s yu thch ca dao- dn ca. - Cn nhm, cha phn bit c ca dao- dn ca. - C thy th th 6/8 l xp vo ca dao ( c tc ng). - Cha c k nng phn tch ca dao, mt loi th dn gian vi nhng c trng ring v thi php. b, V pha gio vin Cha nghin cu k c trng th loi ca ca dao- dn ca. Phng php dy ca dao -dn ca cn chung chung cng ging nh phng php ging dy th tr tnh. II- mc ch ca ti Trong vic ging dy phn mn vn hin nay khng t gio vin loay hoay lng tng trc tc phm ngh thut v ti liu hng dn ( hnh nh hng dn mt ng m tc phm li gi cho gio vin mt n tng khc). Khng t nhng gi dy hc tc phm vn chng din ra kh bi bn, gio vin i ht mt quy trnh (theo trnh t cc mc) m ta cha yn tm cht no, hnh nh c mt ci g su thm ln lao tc phm do m nhm ca ngi dy, ngi hc cha i n c ci ch cui cng. Nguyn nhn chnh l cha xc nh, cha tm hiu k c trng th loi ca tc phm vi tnh cht ni dung ca n l khng "chnh danh" v khng "chnh danh" th vic phn tch c sc so n u cng ch l v on. Chnh v vy m ti chn ti ny vi mc ch l cng tm hiu v c trng ca ca dao- dn ca t nh hng phng php ging dy ca dao- dn ca nhm c th ho vic hc, a hc sinh tr thnh nhn t c nhn tch cc, ch ng, t gic tham gia vo vic tm hiu nhng vn bn

ca dao- dn ca, khm ph chn l v gi tr ngh thut ca tc phm. III- i tng nghin cu Ti vn dng chuyn "i mi phng php dy hc vn" v p dng vo phng php ging dy ca dao- dn ca trong chng trnh Ng vn lp 7. IV- phng php nghin cu (1)- Tm hiu bng cch c, nghin cu ti liu v phng php ging dy tc phm vn hc theo c trng th loi. Cc bi vit c tnh cht khoa hc v thnh gio trnh ging dy. (2)- Tham kho kin cng nh phng php ging dy cc tc phm thuc th loi tr tnh ca ng nghip thng qua cc bui hp chuyn , d gi thm lp. (3)- Ly thc nghim vic ging dy vn hc trn lp nhng bi ca dao- dn ca c bit l nhng bi giu gi tr ngh thut v nh gi kt qu nhn thc ca hc sinh, t tm hiu nguyn nhn rt ra hng rn luyn hc sinh.

ni dung I- nhng iu gio vin cn nm vng khi ging dy ca dao- dn ca 1. Khi nim ca dao- dn ca Theo SGK Ng vn 7 tp 1 trang 35 nu khi nim v ca dao- dn ca nh sau: - Ca dao- dn ca l tn gi chung ca cc th loi tr tnh dn gian kt hp li v nhc, din t i sng ni tm ca con ngi. - SGK cng phn bit hai khi nim ca dao v dn ca + Dn ca l nhng sng tc dn gian kt hp li v nhc. + Ca dao l li th ca dn ca. 2- Nhn chung v cc loi ca dao - dn ca Lch s sinh thnh, pht trin ca ca dao, dn ca rt lu di, phong ph, phm vi cc hin tng ca dao dn ca ca cng ng ngi Vit ni ring cng nh cc dn tc ni chung rt

rng ln, a dng. Vic phn loi, phn k v vng ca dao dn ca l bin php cn thit khng th thiu khi tm hiu v ca dao - dn ca. Cc th loi vn hc dn gian ni chung cng nh cc th loi ca dao - dn ca ni ring u l sn phm ca lch s, gn b vi i sng ca con ngi trong nhng thi gian v khng gian nht nh. Do ca dao - dn ca c nhng c im tng ng v khc bit vi nhau nn vic phn loi ca dao - dn ca cng c nhng im chung, ring tng ng. 3- Cc loi ca dao v dn ca ch yu a, Dn ca (1) ng dao (2) Dn ca lao ng (3) Dn ca nghi l (4) Ht ru (5) Dn ca tr tnh (6) Dn ca trong kch ht dn gian b, Ca dao (1) Ca dao tr em (2) Ca dao lao ng (3) Ca dao nghi l phong tc (4) Ca dao ru con (5) Ca dao tr tnh (6) Ca dao tro phng Trong nh trng THCS - THPT ch yu hc sinh c hc phn li ca( tc l ca dao) nn ti ny ti ch yu cp n ca dao. 4- c trng ca ca dao- dn ca

4.1. H ti V l phn li ca nhng cu ht dn gian nn ca dao thin v tnh cm v biu hin lng ngi, phn nh tm t, tnh cm, th gii tm hn ca con ngi. Thc ti khch quan c phn nh thng qua tm trng con ngi, n th hin v p trang trng ngay trong i thng con ngi. 4.2. Chc nng L "tm gng ca tm hn dn tc" l "mt trong nhng dng chnh ca th ca tr tnh" ( F. H ghen). 4.3. c im thi php a, Ngn ng trong ca dao Ni n thi php ca dao, trc ht phi ni n phng tin ch yu ca ca dao, tc l ngn ng. Bi v ca dao l phn li ca dn ca, ci yu t nhc iu, ng tc c vai tr rt quan trng trong dn ca, cn phn li th th vai tr ch yu thuc v ngn ng, cc yu t khc u tr thnh th yu. Chnh v vy m ca dao c kh nng sng c lp ngoi ca ht ( tc l ngoi s din xng tng hp ca dn ca) v tr thnh ngun th tr tnh dn gian truyn thng lu i v phong ph nht ca dn tc. -Ngn ng trong ca dao m mu sc a phng, gin d, chn thc, hn nhin, gn gi vi li n ting ni hng ngy ca nhn dn. V d nh bi ca dao: ng bn ni ng, ng bn t ng, mnh mng bt ngt ng bn t ng, ng bn ni ng, bt ngt menh mng". Thn em nh chn la ng ng

Pht ph di ngn nng hng ban mai ( Trong ni= ny; t= kia: ting a phpng min trung). - C nhiu bi ca dao c lan truyn nhanh chng tr thnh ting ni ring ca nhn nhiu a phng khc nhau nh s thay i a danh l ch yu. V d: ng v x Hu quanh quanh Non xanh nc bic nh tranh ho Ai v x Hu th v ? b,Th th trong ca dao Ca dao l phn li ca dn ca, do cc th th trong ca dao cng sinh ra t dn ca. Cc th th trong ca dao cng c dng trong cc loi vn vn dn gian khc (nh tc ng, cu , v). C th chia cc th th trong ca dao thnh bn loi chnh l: - Cc th vn - Th lc bt - Th song tht v song tht lc bt - Th hn hp (hp th) Trong SGK Ng vn 7 tp I cc bi ca dao c a vo ch yu l th lc bt (mi cu gm hai dng hay hai v, dng trn su m tit, dng di tm m tit nn c gi l "thng lc h bt"). y cng l th th s trng nht ca ca dao. Th th ny c phn thnh hai loi l lc bt chnh th (hay chnh thc) v lc bt bin th (hay bin thc). lc bt chnh th, s m tit khng thay i (6+8), vn gieo ting th su (thanh bng), nhp th ph bin l nhp chn (2/2/2), cng c th nhp thay i (3/3 v 4/4). lc bt bin th, s ting (m

tit) trong mi v c th tng, gim (thng di hn bnh thng). V d: mong bt ngt ng bn t ng, ng bn ni ng, bt ngt mnh mng. (12 m tit). c, Kt cu ca ca dao *Th cch ca ca dao "Ph", "t", "hng" l ba th cch ca ca dao (cch ph din tnh). - "Ph" y c ngha l ph by, din t mt cch trc tip, khng qua s so snh. V d: Cu cai nn du lng g, Ngn tay eo nhn gi l cu cai. Ba nm c mt chuyn sai, o ngn i mn, qun di i thu. - "T" ngha l so snh (bao gm c so snh trc tip t d v so snh gin tip - n d). V d: Thn em nh tri bn tri, Gi dp sng di bit tp vo u? - "Hng" l cm hng. Ngi xa c cu "i cnh sinh tnh". Nhng bi ca dao trc ni n "cnh" (bao gm c cnh vt, s vic) sau mi bc l "tnh" (tnh cm, ngha, tm s) u c coi l lm theo th "hng". V d: * Phng thc th hin Ng ln nuc lt mi nh, Bao nhiu nuc lt nh ng b by nhiu. ng bn ni ng, ng bn t ng, mnh

Nhng bi ca dao trong SGK Ng vn 7 ch yu c ba phng thc th hin n l: - Phng thc i p (i thoi), ch yu l b phn li ca c sng tc v s dng trong ht i p nam n, bao gm c i thoi hai v v mt v. V d: i thoi hai v: - u nm ca nng i Sng no su khc nc chy xui mt dng? Sng no bn c, bn trong? Ni no tht c bng m c thnh sinh? n no thing nht s Thanh u m li c thnh tin xy? - Thnh H Ni nm ca nng i Sng lc u su khc nc chy xui mt dng. Nc sng Thng bn c bn trong, Ni c Thnh Tn tht c bng li c thnh sinh n Sng thing nht x Thanh trn tnh Lng c thnh tin xy." - Phng thc trn thut (hay k chuyn tr tnh, khc vi trn thut trong cc loi t s). V d: Con c cht r trn cy, C con m lch xem ngy lm ma. C cung ung ru la ,

Chim ri ru rt b ra ly phn. Cho mo th nh trng qun, Chim chch ci trn, vc m i giao." - Phng thc miu t (miu t theo cm hng tr tnh, khc vi miu t khch quan trong cc th loi t s). V d: ng v x Hu quanh quanh, Non xanh nc bic nh tranh ho . Ai v x Hu th v - Ngoi ra cn c c ba phng thc kp l (trn thut kt hp vi i thai; trn thut kt hp vi miu t; kt hp c ba phng thc) - Do nhu cu truyn ming v nhu cu ng tc, nhn dn thng s dng nhng khun, dng c sn, to nn nhng n v tc phm hoc d bn hao hao nh nhau. V d: "Thn em nh" ("ht ma sa", "ht ma ro", "tm la o", "tri bn tri" ) d, Thi gian v khng gian trong ca dao * Thi gian: - Thi gian trong ca dao va l thi gian thc ti khch quan va l thi gian ca tng tng, h cu mang tnh cht ch quan ca tc gi. - Ca dao c rt nhiu cu m u bng hai ting "chiu chiu": "Chiu chiu xch gi hi rau", "Chiu chiu ra ng b sng","Chiu chiu li nh chiu chiu" "Chiu chiu" c ngha l chiu no cng vy, s vic din ra lp i lp li. - Ngoi ra thi gian trong ca dao cn s dng hng lot nhng trng ng (hay cm t) ch thi gian nh : "by gi"; "ti qua"; "m qua" th ai cng hiu l ngi ni ang thi im

10

hin ti nh li v nhc li chuyn va xy ra cha lu. Nhn chung thi gian trong ca dao tr tnh l thi gian ngh thut mang tnh tng trng, phim ch (hay phim nh). V th n ph hp vi nhiu ngi, nhiu a im v thi im khc nhau. * Khng gian - Khng gian trong ca dao cng va l khng gian thc ti khch quan, va l khng gian trong tr tng tng mang tnh cht tng trng ca tc gi. - Khi khng gian thuc v "i tng phn nh, miu t th l khng gian thc ti c ti hin trong ca dao". V d: x Hu, x Thanh, sng Lc u, sng Thng v nhng ni khc trong ca dao, nht l ca dao v phong cnh v sn vt cc a phng. V d: R nhau xem cnh Kim H Xem cu Th Hc, xem cha Ngc Sn. Cng ging nh thi gian, khi khng gian c ni n nh mt yu t gp phn to nn hon cnh, trng hp tc gi bc l cm ngh (trc tip hoc gin tip) th l khng gian mang tnh cht tng trng do tc gi tng tng, h cu hoc ti to theo cm xc thm m ca mnh. V d nhng hnh nh v khng gian, a im mang tnh cht tng trng, phim ch, thng xuyn xut hin trong ca dao tr tnh ( "cnh ng", "thc", "ghnh", "b ao", "mi nh", "ng sau" ). Ngay c nhng a im c thc khi vo ca dao tr tnh cng mang tnh cht tng trng. e, Th php ngh thut ch yu

11

Nhng bi ca dao c a vo SGK Ng vn 7 c nhiu th php ngh thut khc nhau (mang nt c trng ca ca dao truyn thng). y ti ch cp n nhng th php ch yu. - So snh l th php ngh thut c dng thng xuyn, ph bin nht, bao gm so snh trc tip (t d), so snh gin tip (n d). T d l so snh trc tip, thng c nhng t ch quan h so snh: nh, nh l, nh th t gia hai v (i tng v phng tin so snh). V d: - ng v x Hu quanh quanh Non xanh nc bic nh tranh ho . - Thn em nh chn la ng ng Pht ph di ngn nng hng ban mai. - Yu nhau nh th chn tay Anh em ho thun , hai thn vui vy. - Cng cha nh ni ngt tri Ngha m nh nc ngoi bin ng. - Cn n d (so snh ngm) th khng nhng khng c quan h t so snh m i tng so snh cng c n i, ch cn mt v l phng tin so snh ( y i tng v phng tin so snh ho nhp lm mt). Do vy m hnh thc n d hm sc hn t d. V d bi ca dao sau l tp hp bn hnh nh n d, mi hnh nh m ch mt cnh ng ng thng ca ngi lao ng: Thng thay thn phn con tm, Kim n c my phi nm nh t. Thng thay l kin t ti,

12

Kim n c my phi i tm mi. Thng thay hc lnh ng my, Chim bay mi cnh bit ngy no thi. Thng thay con cuc gia tri, Du ku ra mu c ngi no nghe. c bit n d gn rt cht vi ngh thut nhn ho, dng th gii loi vt ni th gii loi ngi. V d bi ca dao di y mi con vt tng trng cho mt loi ngi, hng ngi trong x hi xa: Con c cht r trn cy, C con m lch xem ngy lm ma. C cung ung ru la , Chim ri ru rt b ra ly phn. Cho mo th nh trng qun, Chim chch c trn vc m i giao. - Bin php ngh thut i xng (i , i t): V d: S c chng giu th ngho Ngy ba mi tt tht treo trong nh. S c c m c cha M c n b, cha c n ng. S c c v c chng Sinh con u lng, chng gi th trai. - Ngh thut trng ip (bao gm c ip , ip t). V d: Ci c ln li b ao Hi c ym o ly ch ti chng. Ch ti hay tu hay tm

13

Hay nc ch c, hay nm ng tra. Ngy th c nhng ngy ma m th c nhng m tha trng canh. - Ngh thut phng i c s dng hu ht nhng bi ca dao dng chm bim: V d: Cu cai nn du lng g, Ngn tay eo nhn gi l cu cai. Ba nm c mt chuyn sai, o ngn i mn, qun di i thu. Ngoi ra cn c mt s bin php khc na. 4.4. Phng thc din xng Phng thc din xng gn lin vi cc hnh thc ngh thut ca dn ca (ht ru, ht, h i p ) II- phng php dy ca dao 1. Gii thiu bi Mc d ch chim vi ba pht nhng y l khu quan trng gio vin khng nn b qua. Trong gio n gio vin nn th hin c d kin vo bi, khi ng to tnh hung gy hng th hc tp cho hc sinh ngay t pht u, c th bng cu hi tch hp dc. V d khi dy vn bn : Ca dao - dn ca:
Nhng cu ht v tnh cm gia nh

y l tit u tin hc sinh tm hiu khi nim ca dao dn ca, nhng nhng cu, nhng bi ca dao cc em c lm quen, c nghe t nh, ri nhng nm tiu hc v vy ti c th vo bi nh sau: Ngay t khi ct ting khc cho i, c nm trn chic ni tre chng ta c nghe ting ru u ca b, ca m bng nhng cu ca dao - dn ca, n nh dng sui ngt ngo, v v,

14

an i tm hn mi ngi. khc ht tm tnh ca qu hng thm su vo tri tim mi ngi dn Vit Nam m nm thng c qua i cng khng th phai m. Hi: Vy by gi em no c th c cho c lp nghe mt vi cu ca dao m em thuc hoc c hc tiu hc. - Sau gio vin c th tin hnh hot ng lin mn khi s dng cc ln iu dn ca gy tnh hung. Hi: Trong mn m nhc lp 6 v lp 7 cc em c hc mt s ln iu dn ca. Vy mt em hy nu r tn ln iu dn ca . Nu c th em ht mt vi cu cho cc bn nghe. ( l bi "i cy" dn ca Thanh Ho - lp 6 v bi "L cy a" dn ca quan h Bc Ninh - lp 7). Ch : Hot ng lin mn phi ht sc thn trng, ng thi im vi mt liu lng cho php. 2. Phn dy bi mi a, c - ch thch * c V phng php dy tc phm tr tnh ni chung v ca dao ni ring vic c l khu kh quan trng: phi c cho "vang nhc sng hnh". Tc phm "ch c bt u m ra cho bn c khi n vang ln trong tm hn nh mt s c thoi bn trong" (Marantxman). V vy th loi tr tnh dn gian l ca dao phng php "c sng to", v bin php "c din cm" c mt v tr c bit quan trng gn nh ch cng. i vi ca dao gio vin nn cho hc sinh c c t mc thp nht cho n mc cao.

15

- Mc thp nht l c ng, trn vnh, r ch, ng chnh m, chnh t. - Mc cao hn l c din cm, c din t cm xc. - Mc cao nht ca c l c ngh thut (c hay). c din cm phi vn ti tim cn vi c ngh thut. Nhng trong gi dy ca dao - dn ca th c ngh thut khng bao gi thay th cho c din cm. Nu c s dng c ngh thut (ngm th, ht ru ) ch vi mt liu lng cho php. - i vi trnh hc sinh lp 7 gio vin ch rn cho cc em k nng c din cm. Thng qua vic c cn bit c trnh hc sinh. - Trong chng trnh SGK Ng vn 7 nhng ngi bin son sch xc nh r "th" v chia nhm ca cc bi ca dao va gip gio vin v hc sinh xc nh c trng tm ca bi va thun tin cho vic xc nh cch c. Tuy nhin nhng bi ca dao cng mt ti th tnh cm c th hin mi bi khng hon ton ging nhau chnh v vy m gio vin cng cn phi xc nh c iu ny hng dn hc sinh c cho ng ging. * Ch thch Ch ging nhng ch thch sao, nhng ch thch lin quan n ni dung c bn ca vn bn. Nhng ch thch khc gio vin tm cch kim tra hc sinh trong qu trnh tm hiu, phn tch vn bn. b, Phn phn tch b.1. Xy dng h thng cu hi theo c trng th loi c trng trong phn mn Vn l i t phn tch n ging bnh. Gio vin phi xc nh c h thng cu hi ph hp vi

16

c trng th loi. Nh chng ta bit phn li ca nhng cu ht dn gian thin v tnh cm v biu hin lng ngi, thng an xen cc cch th hin: ph, t hoc hng. N sng c n ngy nay l nh dn ca. Nhng khi a vo nh trng c vn bn ho v v vy n cng c nghin cu nh mt tc phm ngh thut. Nhng trong qu trnh dy hc n cng cn c lm sng dy mi trng dn gian dng tinh, n gin, kch thch cm th. V ca dao thuc th loi tr tnh dn gian cho nn trong qu trnh phn tch gio vin cn tng cng cu hi cm xc, hnh dung tng tng v cc cu hi v chi tit ngh thut. To iu kin cho cc em chng thuc v tip nhn nhng cch th hin c o ca ca dao. Ca dao thng nghing v v p trang trng trong i thng con ngi. Cu hi cm xc ngh thut cn c gng huy ng vi mt khi lng ng k.

+ H thng cu hi cm xc L h thng cu hi tm ra phn ng trc gic ca ngi c b tc ng bi ni dung v hnh thc ca tc phm mc n tng ban u. N i su vo cm xc thm m. Tr li h thng cu hi ny, ngi c xc nh c cm xc ca mnh khi c xong tc phm, th hin n tng ban u ca mnh trc hnh thc ngh thut hay ni dung trc tip c tnh cht vt cht ca tc phm. Ngay trong h thng nh th nht ca loi cu hi cm xc cng lun xt n s chi phi ca th loi v la tui c nhng cu hi va sc v khng b "nhm so", lun lun bm st vn bn. v r rng,

17

 c c cu hi tho mn yu cu ngi dy cng nh ngi c khng th hi ht vi tc phm ngay t pht u. (1). Cu hi cm xc vt cht Loi cu hi ny thng c s dng trong cc vn bn thuc th loi t s. (2). Cu hi cm xc ngh thut L loi cu hi hng v nhng rung ng ban u ca hc sinh bi tc ng ca nhng hnh thc ngh thut ca tc phm, ng iu nhc tnh trong th. V d: : Hi: Kt cu cu tm "Bao nhiu nuc lt nh ng b Hc sinh: C kt cu "Bao nhiu by nhiu" l cch ni tng cp thng gp trong ca dao. Hi: Qua nhc iu, vn iu ca bi ca "Cng cha nh ni ngt tri" li cho em cm gic g? Hc sinh: Bi ca mang m iu ngt ngo, du dng lm cho em cm thy li nhc nh nh nhng m su lng. Hi: Hnh thc th loi ca bi ca " u nm ca nng i" c g c bit? Hc sinh: y l th loi i p thng gp trong ca dao tr tnh giao duyn c truyn Vit Nam. Hi: Cc ip ng, o ng : ng bn ni ng, ng bn t ng, mnh mng bt ngt, bt ngt mnh mng gi cho ngi c, ngi nghe cm gic v n tng g? Hc sinh: Gi cho chng ta nh ang ng trc mt cnh ng rng, nhn ht tm mt, t bn no nhn ra by nhiu" c g ng ch ?

18

u thy s rng ln ca cnh ng la ang th con gi. + H thng cu hi hnh dung tng tng S tng tng cng phong ph v mnh lit th cm xc cng pht trin, khi nghin cu v vn ny c UETXKI v LVINP u chop rng: "Cc hnh nh tng tng ca cc em khc vi biu tng ca tr nh c tnh cht c bit r rt, hoc c nhng du hiu ring bit phong ph, hoc ngc li ch phn nh ci chung khng ch c chi tit ho mt cch r rng v xc nh. Giai on kh nht ca tng tng l t ti to n tng hp cc du hiu khc nhau thnh mt hnh nh ton vn: s tng hp ny s d dng hn nu n da trn tnh cht trc quan ca tri gic, c bit nm c hnh tng ngh thut, hc sinh cn phi bit kt hp vic s dng mt cch hp l ti liu trc quan vi vic c lp da vo m t tm c hnh tng Tng tng, ti to, tham gia vo tt c cc hnh thc ti to ca hc sinh. Hot ng sng to la tui nyc rt nhiu v. V nht l "phn ng" vi ci p l ci m cuc sng biu tng hay l ci lm cho ta nh li v cuc sng. y l thi im em li cho ngi c khoi cm thm m xen ln cm xc ca lin tng nht l khi tc ng n ci p a dng ca hnh tng. H thng cu hi ny thin v s hnh dung ca ngi c. Nhng cu hi gip hc sinh xc nhn s hnh dung ca mnh di tc ng ca hnh tng vn hc. H thng ny gm hai loi ti hin v ti to. (1). H thng cu hi hnh dung tng tng ti hin

19

H thng cu hi ny i hi thy v tr t xc nh bc tranh ngh thut trong tm hn mnh khi c vn bn hoc khu gi tr tng tng trong v sau khi c. V d: Khi dy n bi ca "Chiu chiu ra ng ng sau" gio vin c th t cu hi. Hi: Em hnh dung nh th no v bng dng ngi ph n trong bi ca ny? Hy t cho cc bn nghe. Hc sinh c th tr li theo s tng tng ca c nhn mnh: l bng dng ngi ph n c n, ng ni ng sau trong bui chiu hu qunh, ng nh tc tng vo khng gian, cp mt m m ngng trng v qu m. Ch : Nhng hnh tng c ni dung phong ph, c mu sc xc cm l ch da tt nm vng bi hc Vai tr ca gio vin trong vic gio dc nng lng tng tng ca hc sinh l rt quan trng, kho lo dng cc bin php v phng php kch thch hc sinh to nn cc hnh nh ca nhng ci cha bao gi thy "trnh ch quan v ba t". (2). H thng cu hi hnh dung tng tng ti to Nhng hnh tng ca tng tng ti to c u th hn nhng hnh tng ca k c v hc sinh hot ng tch cc hn, mc d c iu khin cc hnh tng ny cho chng phn nh hin thc v c bit l trong vn hc ngh thut thm tr phong ph hn hin thc cng khng phi l khng c nhng tc dng nht nh. Loi cu hi ny i vo nhng bc tranh ngh thut b phn, sc so, tinh t, c tnh cht pht hin sng to. Tr li c nhng cu gi , nhng cu hi , minh ho c, t li c nhng cnh tng th hin s rung ng

20

trong cm th ca ngi c v phn nh ngay ci yu, ci mnh ca tr c th iu chnh hoc cho cc em nhn xt v nhau cng c th bi dng c. V d: em hnh dung nh th no v cnh tng m ma con c trong bi ca dao "Con c cht r trn cy"? Hy k li cho cc bn nghe. c, H thng cu hi pht hin th php ngh thut Nh chng ta bit nhng bi ca dao c a vo SGK Ng vn 7 c nhiu th php ngh thut khc nhau mang nt c trng ca ca dao truyn thng. l cc th php ngh thut nh : so snh, n d, nhn ho, phng i ( trnh by phn trn "c im thi php ngh thut") gio vin cn s dng nhng cu hi hc sinh hc sinh pht hin c nhng th php ngh thut quen thuc trong ca dao. - Ngoi ra, cng nh dy cc vn bn thuc th loi tr tnh gio vin cn s dng nhng cu hi bnh nhng ch phi c cu hi i t phn tch, ging gii, nm c ngha l ca kt cu, hnh tng t ng ri mi n cu hi bnh. b.2. Tm nhng cu ca dao tng t T liu v mt bi ca dao khi th cng v mt ti, khi th gn nhau cch din t, chng nm trong h nhng bi ca. Phi t c bi ca dao vo h thng, h ti ca n mi d xc nh c mi sinh v t mi c th to tnh hung cho gi phn tch loi bi ca c bit ny. V d: Khi dy bi ca dao "Cng cha nh ni ngt tri" gio vin nn yu cu hc sinh tm nhng bi, nhng cu ca dao c ni dung tng t. l bi: Cng cha nh ni Thi Sn Ngha m nh nc trong ngun chy ra.

21

Mt lng th m knh cha Cho trn ch hiu mi l o con - Nhng bi ca c ni dung tng t nh bi "Chiu chiu ra ng ng sau" nh: - Chiu chiu xch gi hi rau Ng ln m m rut au chn chiu. - Chiu chiu ra ng b sng Mun v qu m m khng c . - Vng nghe chim vt ku chiu Bung khung nh m chn chiu rut au. c, Phn phn tch Mt tc phm vn hc c coi l thnh cng bi c s ng gp ca hai yu t l ni dung v ngh thut. Phn tng kt ni dung v ngh thut gio vin nn s dng nhng cu hi hc sinh t khi qut li ni dung v tng hp cc bin php ngh thut m tc gi dn gian s dng trong bi ca (trnh trng hp giao vin gi hc sinh c ghi nh ngay). Hoc c th s dng dng bi tp trc nghim kim tra mc hiu bi ca hc sinh. d, Phn luyn tp a s cc bi tp phn luyn tp u hi v ni dung v ngh thut ca nhng bi ca dao cng ti nn gio vin c th kt hp trong qu trnh phn tch v phn tng kt (trng hp bi di th giao bi tp phn luyn tp cho hc sinh v nh lm). kt lun

22

I- kt qu ca ca ti: Qua gn ba nm dy mn Ng vn lp 7 ti hng dn cc em hc sinh nm c khi nim, c im ca ca dao - dn ca. Cc em c k nng v ch ng trong vic thng thc tc phm vn chng thuc th loi tr tnh dn gian. Nhiu em thc s yu thch mn Vn, c em su tm c kh nhiu bi ca dao theo ch v chp vo s tay vn hc. Chnh nhng bi ca dao ny phn no minh ho c th, sinh ng cho kiu vn bn biu cm gip cc em d dng tip nhn v thc hnh kiu vn bn ny. II- kt lun : Ging dy ca dao - dn ca l mt hot ng hi t c nhiu k nng v tri thc, trong ht nhn l kin thc v k nng x l nhng vn bn ca dao - dn ca (mt th loi tr tnh dn gian) c th vi mt k nng t chc dy hc - k nng s phm trc mt i tng l hc sinh THCS. Tu theo nhng bi ca dao - dn ca vi c trng th loi v ti ca n (bi v vn bn ch tn ti trong th loi), m ngi gio vin t chc cho hc sinh c tc phm, ch ra phng php pht hin, su tp, la chn, phn tch, s dng sng to nh t liu ngun c th khm ph ngha, gi tr ca tc phm. Trn c s m tch hp gi tr ca nhn cch. S tch hp ny s va mang bn sc c nhn, va c sc thi cng ng - mt im c th tr nn rt mnh, tu thuc vo ti nng, c ca ngi gio vin v mi trng s phm. ging dy ca dao - dn ca c hiu qu, hay dy - hc theo phng php tch cc, chng ta cn hiu r rng : phng php tch cc thc cht s xut hin ngay trong qu trnh dy hc,

23

mang sc thi linh hot v phong cch ca mi ngi. v cng chnh l iu gi dc ca ta v nhiu nc ang nhm n : Trao quyn sng to cho mi c nhn. Trn y ti va trnh by mt s vn v "Ging dy ca dao - dn ca trong chng trnh Ng vn lp 7". C th nhng vn nu trn cha phi l ton din, rt mong c nhng kin ng gp ca cc ng ch lnh o, cc ng ch chuyn vin ca phng Gio dc v cc ng ch lnh o v vn ny. Xin chn thnh cm n!

24