M HNH VN HA T CHC Cameron v Robert Quinn

Theo quan im ca gio s Kim Cameron v Robert Quinn, th vn ha t chc c phn tch theo hai kha cnh: Tnh linh hot & xu hng ca t chc.

Theo quan im trn th vn ha t chc c phn tch v nhn dng theo su c tnh sau: (1) c im ni tri. (2) T chc lnh o. (3) Qun l nhn vin. (4) Cht keo kt dnh ca t chc. (5) Chin lc nhn mnh. (6) Tiu ch ca s thnh cng.

Chiu hng chng ta phn bit m hnh vn ha t chc l to c cng bng trt t v hng ti c nhn, hng ti tng nhim v. iu ny gip chng ta xc nh bn m hnh vn ha t chc nh sau: 1. M hnh vn ha hp tc (Clan): y l m hnh vn ha khng ch nhiu n c cu v kim sot, ng thi dnh nhiu s quan tm cho s linh hot. Thay v t ra cc th tc v quy nh cht ch, ngi lnh o iu khin hot ng cng ty thng qua tm nhn, chia s mc tiu, u ra v kt qu. Tri ngc vi vn ha cp bc, con ngi v i nhm trong vn ha gia nh c nhiu t ch hn trong cng vic. Theo gio s Kim Cameron v Robert Quinn th vn ha gia nh c cc c im sau:

1. 2. 3.
theo nhm.

c im ni tri: thin v c nhn, ging nh mt gia nh. T chc lnh o: ng h, to mi iu kin bi dng nhn

vin, l ngi c vn y kinh nghim ca nhn vin. Qun l nhn vin: da trn s nht tr tham gia v lm vic

4.
nhau.

Cht keo kt dnh ca t chc: s trung thnh v tin tng ln

5. 6. 2.

Chin lc nhn mnh: pht trin con ngi, tn nhim cao. Tiu ch ca s thnh cng: pht trin ngun nhn lc, quan tm

ln nhau v lm vic theo nhm. M hnh vn ha sng to (Adhocracy): M hnh vn ha sng

to c tnh c lp hn v linh hot hn vn ha gia nh. y l iu cn thit trong mi trng kinh doanh lin tc thay i nh hin nay. Khi thnh cng trn th trng gn lin vi nhng thay i v thch ng nhanh chng th t chc c nn vn ha sng to s nhanh chng hnh

thnh cc i nhm i mt vi cc th thch mi. M hnh ny c cc c im sau:

1. 2. 3.
c o.

c im ni tri: kinh thng, chp nhn ri ro. T chc lnh o: sng to, mo him, nhn xa trng rng. Qun l nhn vin: c nhn chp nhn ri ro, i mi, t do v

4.
trin.

Cht keo kt dnh ca t chc: cam kt v s i mi v pht

5.
thc mi.

Chin lc nhn mnh: tip thu cc ngun lc, to ra cc thch

6.
mi m.

Tiu ch ca s thnh cng: cc sn phm v dch v c o v

3.

M hnh vn ha cnh tranh (Market): Vn ha th trng cng

tm kim s kim sot tuy nhin vn ha th trng tm kim s kim sot hng ra bn ngoi t chc. c bit, m hnh vn ha ny quan tm rt nhiu n chi ph giao dch. Phong cch t chc da trn cnh tranh, mi ngi lun trong trng thi cnh tranh v tp trung vo mc tiu. Trong t chc, danh ting v thnh cng l quan trng nht. T chc lun tp trung di hn vo cc hot ng cnh tranh v t c mc tiu. M hnh vn ha th trng c 6 c im sau:

1. 2.
theo kt qu.

c im ni tri: cnh tranh theo hng thnh tch. T chc lnh o: tch cc, phong cch qun l nh hng

3.

Qun l nhn vin: da trn nng lc thnh cng v thnh tch.

4. 5. 6. 4.

Cht keo kt dnh ca t chc: tp trung vo thnh qu v mc

tiu hon thnh. Chin lc nhn mnh: cnh tranh v chin thng. Tiu ch ca s thnh cng: chin thng trn th trng, tng

khong cch i vi i th. M hnh vn ha cp bc (Hierarchy): y l mt mi trng

lm vic c cu trc v c qun l mt cch cht ch ging nh quan nim ca Max Weber v s quan liu. Trong nhiu nm qua, y c coi l phng php duy nht qun l. iu ny vn cn l mt yu t c bn cho phn ln cc t chc hay cng ty. Vn ha cp bc tn trng quyn lc v a v. M hnh ny thng c cc chnh sch, quy trnh sn xut r rng v nghim ngt. M hnh ny c gio s Kim Cameron v Robert Quinn m t nh sau:

1. 2. 3. 4.
chc.

c im ni tri: cu trc v kim sot. T chc lnh o: phi hp, t chc theo nh hng hiu qu. Qun l nhn vin: bo mt, tun th quy nh ca t chc v

qun l ca ban lnh o. Cht keo kt dnh ca t chc: cc chnh sch v quy tc ca t

5. 6.

Chin lc nhn mnh: thng xuyn v n nh. Tiu ch ca s thnh cng: tin cy, hiu qu, chi ph thp.

Cng c nhn dng loi hnh vn ha t chc (OCAI)

Cng c nh gi vn ha t chc (OCAI) do cc gio s Cameron v Quinn pht trin l mt phng php dng nhn dng loi hnh vn ha t chc. OCAI c cn c vo khung gi tr cnh tranh o lng nn vn ha hin ti cng nh nn vn ha mong mun. Cng c ny c kho st nh vo bng cu hi. Cc cu hi ca OCAI nhm nh gi su c im chnh ca mt nn vn ha:

1. 2. 3. 4. 5.

c im ni tri. T chc lnh o. Qun l nhn vin. Cht keo kt dnh ca t chc. Chin lc nhn mnh.

6. Tiu ch ca s thnh cng. Ngi tr li cc cu hi ca OCAI phi chia 100 im trn tng s bn tiu mc ph hp vi tng i din cho bn loi vn ha, trong :

Loi phong cch A cho bit mt nn vn ha gia nh (Clan). Loi phong cch B cho thy mt nn vn ha sng to Loi phong cch C ch ra mt nn vn ha th trng (Market). Loi phong cch D ch ra mt nn vn ha cp bc (Hierarchy).

(Adhocracy).

Phng php ny xc nh s pha trn ca bn loi hnh vn ha ang thng tr trong mt t chc. Cc im ny sau c tng hp thnh im ca bn loi phong cch A, B, C v D; v c v trn mt biu cho thy s khc bit gia hin ti v mong mun.

Hnh 1.1: M hnh VH c o lng bng cng c OCAI (Trch ngun: www.ocai-online.com)

Qun tr v pht trin vn ha t chc

Theo m hnh OCAI, gio s Kim Cameron v Robert Quinn phn chia thnh 4 loi m hnh vn ha. Ty theo tng loi m hnh m c cc gii php qun l vn ha t chc khc nhau: M hnh vn ha gia nh(C) c cc gii php qun l vn ha tp trung vo:
- Qun tr vn ha t chc thin v tnh ng i. - Qun tr vn ha t chc thin v cc mi quan h c nhn. - Qun tr vn ha t chc thin v vic pht trin ngun nhn lc. - Qun tr vn ha t chc thin v s hp tc v cng ng. - Qun tr vn ha t chc thin v tnh cam v s chm sc.

M hnh vn ha sng to (A) c cc gii php qun l vn ha tp trung vo:

- Qun tr vn ha t chc thin v s i mi v cc mi quan h

trong kinh doanh.

- Qun tr vn ha t chc hng v tng lai.

- Qun tr vn ha t chc thin v ci tin v s thay i. - Qun tr vn ha t chc thin v s sng to. - Qun tr vn ha t chc thin v s nhanh nhy v linh hot.

M hnh vn ha th trng (M) c cc gii php qun l vn ha tp trung vo:

- Qun tr vn ha t chc thin v s cnh tranh. - Qun tr vn ha t chc thin v cc mi quan h vi khch hng. - Qun tr vn ha t chc thin v s thnh cng. - Qun tr vn ha t chc vi s tp trung cao. - Qun tr vn ha t chc thin v kt qu.

M hnh vn ha cp bc (H) c cc gii php qun l vn ha tp trung vo:

- Qun tr vn ha t chc thin v s phn tch hp l. - Qun tr vn ha t chc thin v s minh bch trong thng tin. - Qun tr vn ha t chc thin v vic c tn nhim cao. - Qun tr vn ha t chc thin v thc hin thng qua cc quy trnh. - Qun tr vn ha t chc thng qua cc thc o.

Vn ha hp tc (Collaborate clan culture): Vn ha ci m, mi trng lm vic thn thin d dng chia s, trung thnh v mang tnh ng i cao. Tp trung vo yu t con ngi c ngn hn v di hn. Vn ha sng to (Create -Adhocracy Culture): Vn ha sng to, nng ng v mi trng lm vic mang tnh ch ng cao. Vn ha thc y tnh sng to, chp nhn th thch, to s khc bit v rt nng n kht khoa dn u. Tp trung cao vo kt qu lu di. Dn u th trng l gi tr ct li. Vn ha kim sot (Control -Hierarchy Culture): Vn ha rt nghim tc v mt mi trng lm vic c t chc. C thc cao trong vic tun th nguyn tc v qui trnh. Tnh duy tr, thnh tch v hot ng hiu qu l nhng mc tiu di hn. S m bo v tin on n chc mc bn l gi tr vn ha ct li. Vn ha cnh tranh (Compete -Market Culture): Vn ha hng ti kt qu, thc cao v tnh cnh tranh v t mc tiu ra bng mi gi. Tp trung vo li th cnh tranh v o lng kt qu. t v th dn u trong th trng l quan trng trong qu trnh xy dng danh ting v khng nh s thnh cng. Khung gi tr cnh tranh ca vn ha vi cc yu t v lnh o v tnh hiu qu (Cameron and Quinn, 2006)

Tnh linh hot v s t do Vn ha sng to (Creative Hng Vn ha hp tc (Clan Culture) Adhocracy Culture) ni v ha Xu hng: SNG TO (Creative) nhp Xu hng: HP TC (Collaboration) Lnh o: Nh pht minh (Innovator) Lnh o: H tr, thc y (Facilitator) C vn (Mentor) Xy dng i ng (Team Builder) Yu t gi tr: Cam kt (Commitment) Thng tin (Communication) Pht trin (Development) Yu t gi tr: Kt qu sng to (Innovative outputs) Thay i (Transformation) S nhanh nhn (Agility) Doanh nhn (Entrepreneur) C tm nhn (Visionary)

Hng ngoi v s khc bit

Tnh hiu qu: Pht trin nhn s v s Tnh hiu qu: Tm nhn sng to v tham gia to nn tnh hiu qu nhng ngun lc mi to nn tnh hiu qu Vn ha kim sot (Control Hierarchy Culture) Xu hng: KIM SOT (Controlling) Lnh o: Lin kt (Coordinator) Ngi kim sot (Monitor) Ngi t chc (Organizer) Yu t gi tr: Hiu qu ng thi gian (Timeliness) Nht qun v ng nht Tnh hiu qu: Kim sot v hiu qu Vn ha cnh tranh (Compete market Culture) Xu hng: CNH TRANH (Compete) Lnh o: Li ko mnh (Hard driver) i th (Competitor) Ngi iu hnh (Producer) Yu t gi tr: Th phn t mc tiu (Goal achievement) C li nhun (Profitability) Tnh hiu qu: Cnh tranh khc lit v tp

vi qui trnh kim sot to nn hiu qu trung vo khch hng to nn hiu qu cng vic cng vic. Tnh n nh v kim sot Trong thc t kh c vn ha doanh nghip no ch tp trung vo mt khung duy nht. Hu ht doanh nghip s dng cng c nh gi vn ha doanh nghip (Organization Culture Assessment instrument-OCAI) u pht hin rng vn ha doanh nghip s c mt khung vn ha tp trung chnh v mt mt khung vn ha ph. S dng khung vn ha cnh tranh nu trn (competing values framework) l rt hiu qu nm bt nhng th mnh v im yu ca vn ha doanh nghip hin ti , phc v cho vic ln k hoch thay i nu cn. Phng thc nh gi vn ha doanh nghip th hai c xem l mang tnh thc tin nhiu hn so vi tnh l thuyt ca phng php khung gi tr cnh tranh. chnh l M hnh ba lp vn ha doanh nghip (Schien 1999) ng cho ti v hnh.
(9)

. M hnh ca Schien tp trung vo ba cp ca vn ha, i t hin thc,

Cp mt: Thc tin (Artifacts): Cung cp nhng dn chng c th nh l cc cu chuyn dn gian, nghi thc, cu chuyn v cc biu tng Cp hai: Gi tr chun mc (Espoused Values) : Gii thch v chin lc, mc ch, trit hc nhm dn li cho suy ngh v hnh x trong doanh nghip Cp ba: Gi nh ngm hiu chung (Shared Tacit Assumptions) bao gm nhng gi nh cn bn, nhn thc, gi tr , nim tin, c bit l t nh sng lp hay lnh o cng ty.

Cch nh gi ny kh n gin v rt d thc hin, ph hp vi doanh nghip c t thi gian v ngn sch dnh cho vic tm hiu vn ha ca doanh nghip mnh. Cch nh gi th ba c tn l Bn iu kin ca vn ha (The Four Conditions of Culture) bao gm kim sot (Control), Yu cu (Demand), N lc (Effort) v Tng thng (Reward) (Shain, 2001) (10). M hnh nh gi ny xc nhn bn iu kin trong mi trng lm vic nu p dng khng hp l s to nn stress v s hi lng thp cho nhn vin trong doanh nghip. Nhng iu kin ny thay i t thp ln cao nh sau: iu kin to nn s hi lng thp ca nhn vin iu kin kim sot thp (Low Control): C rt t nh hng ln cch hot ng cng vic hng ngy iu kin tng thng thp (Low Reward): Khng nhn c phn thng v s ghi nhn ng theo nng lc iu kin to nn stress ca nhn vin iu kin n lc cao (High Effort): Phi b ra n lc cao v th cht v tinh thn trong mt thi gian di iu kin yu cu cao (High Demand): C qu nhiu vic phi lm trong mt thi gian di iu kin to nn s hi lng thp ca nhn vin v iu kin to nn stress cho nhn vin s nh hng trc tip n hiu qu v kt qu ca cng vic, dn dt ti thnh tch thp cho nhn vin v doanh nghip . Cch nh gi ny rt n gin v d thc hin vi s tham gia ca nhn vin trong doanh nghip. Thay li kt Cc yu t c bn nh vai tr, ro cn v nhng mi lin kt quan trng gia vn ha doanh nghip v thnh qu ca doanh nghip c lit k, song song vi cc phng php v m hnh nh gi vn ha doanh nghip, t m hnh mang tnh l thuyt cao nh khung gia tr cnh tranh (competing values framework), n m hnh mang tnh thc tin nh m hnh ba cp vn ha cho n m hnh bn iu kin ca vn ha nhm hng ti mc ch xc nh li ch v thch thc ca vn ho doanh nghip. iu ct li quan trng l xc nh c yu t cn thay i to nn mt vn ha doanh

nghip tt hn, hay xc lp c mt vn ha doanh nghip tt ngay t u ph hp vi mc ch kinh doanh ca doanh nghip. Vn ha doanh nghip c th c cn o ong m v vic nh gi c th cho chng ta mt bc tranh kh hon chnh v tng loi hnh vn ha ca doanh nghip, phc v mc tiu iu chnh hay xc lp vn ha tt nhm h tr doanh nghip kinh doanh v hot ng ngy mt hiu qu hn.