3 Quên àöåi nhên dên QUÖËC PHOÂNG - AN NINH SÖË 17208 * THÛÁ HAI 16-3-2009

QUÊN KHU 9

Trêån àaánh “1 thùæng 20”

Àûa taâu tuêìn tiïîu PCF vaâo sûã duång
Quên khu 9 vûâa tiïëp nhêån taâu tuêìn tiïîu vêån taãi PCF do
Cuåc Vêån taãi (Töíng cuåc Hêåu cêìn) baân giao. Caác taâu múái
àûúåc giao cho Àún võ vêån taãi C62 quaãn lyá, sûã duång. Taâu
do Cöng ty Höìng Haâ vaâ Viïån Vuä khñ (Töíng cuåc Cöng
nghiïåp quöëc phoâng) àoáng vaâ lùæp àùåt trang bõ. Caác taâu tuêìn
tiïîu-vêån taãi múái seä dêìn thay thïë phûúng tiïån cuä cuãa Àún
võ C62 phuåc vuå cho cöng taác huêën luyïån vaâ sùén saâng
chiïën àêëu cuãa quên khu.
NGOÅC HÛÚNG
CUÅC KYÄ THUÊÅT BINH CHUÃNG
ÛÁng duång hiïåu quaã caác àïì taâi
khoa hoåc-cöng nghïå
Cuåc kyä thuêåt binh chuãng (Töíng cuåc Kyä thuêåt) àang töí
chûác aáp duång kïët quaã 8 àïì taâi nghiïn cûáu khoa hoåc-cöng
nghïå cêëp ngaânh vaâ cú súã vaâo quaãn lyá, baão quaãn, niïm
cêët, sûãa chûäa vuä khñ trang bõ kyä thuêåt; àûa 4 böå quy trònh
cöng nghïå múái xêy dûång vaâo saãn xuêët, sûãa chûäa, niïm cêët
vuä khñ, khñ taâi. Caác àún võ cú súã àaä aáp duång hiïåu quaã 33
saáng kiïën caãi tiïën kyä thuêåt, àûa 6 ca-ta-lö cuåm, chi tiïët xe
tùng-thiïët giaáp vaâ 3 böå taâi liïåu kyä thuêåt múái biïn dõch vaâo
huêën luyïån cho böå àöåi. Toaân cuåc àang triïín khai thûåc hiïån
5 àïì taâi cêëp ngaânh, seä hoaân thaânh trong nùm 2009.
NGUYÏÎN TRÊÌN TUÊËN
ÀÖÌN BIÏN PHOÂNG 531
Tûå tuác àuã thûåc phêím, rau xanh
Àöìn Biïn phoâng 531 (Böå àöåi Biïn phoâng Nghïå An) àaä
tñch cûåc caãi taåo àêët, xêy dûång khu tùng gia saãn xuêët têåp
trung, goáp phêìn caãi thiïån àúâi söëng böå àöåi. Àún võ hiïån coá
àaân dï hún 20 con vaâ nuöi lúån naái, chuã àöång vïì giöëng.
Àïën nay, àöìn àaä tûå tuác àuã rau xanh, thûåc phêím, chêët
lûúång bûäa ùn böå àöåi àûúåc nêng cao.
NGUYÏÎN TIÏËN ÀÖNG
ÀOAÂN PHAÁO BINH B82 (QUÊN KHU 1)
Kiïím tra, baân giao phaáo ài sûãa chûäa
àuáng quy àõnh
N GAÂY 9-1-2009, Chuã tõch nûúác àaä kyá quyïët
àõnh phong tùång danh hiïåu “Anh huâng lûåc
lûúång vuä trang nhên dên” cho Tiïíu àöåi vêån taãi
Buâi Ngoåc Àuã (thuöåc Tiïíu àoaân 1, Trung àoaân Phaáo
binh 84, Sû àoaân 325, Quên àoaân 2). Àêy laâ sûå tön
vinh vaâ ghi nhêån chiïën cöng àùåc biïåt xuêët sùæc cuãa
tiïíu àöåi tûâng àaánh lui 15 àúåt tiïën cöng cuãa 200 lñnh
thuãy àaánh böå Myä, taåi Àöìi khöng tïn - chên daäy nuái Cuâ
Àinh, Cam Löå, Quaãng Trõ.
Theo lõch sûã Trung àoaân 84 vaâ höì sú lûu trûä, vaâo
ngaây 26-2-1967, Tiïíu àöåi Vêån taãi Buâi Ngoåc Àuã nhêån
nhiïåm vuå baão vïå kho chûáa 3.000 viïn àaån H12 vaâ H6,
chúâ trung àoaân túái têåp kñch hoãa lûåc vaâo cùn cûá cuãa
Myä trïn Àiïím cao 241. Tiïíu àöåi göìm 10 àöìng chñ tuöíi
tûâ 18 àïën 24, do Trung sô Buâi Ngoåc Àuã, Trung àöåi phoá
laâm Tiïíu àöåi trûúãng, àöìng chñ Haå sô Àùång Vùn Haång
laâm Töí trûúãng Àaãng vaâ 8 chiïën sô göìm: Lûúng Vùn
Têìm, Nguyïîn Höìng Kinh, Lûúng Vùn Thaânh, Trõnh
Àònh Tña, Lï Vùn Liïn, Trûúng Ngoåc Thõnh, Lï Baá
Chñnh, Nguyïîn Nhên Nhï. Trong 10 ngûúâi coá 3 chiïën
sô múái nhêåp nguä, 7 àöìng chñ khaác laâ caán böå, chiïën sô
phaáo binh thiïån chiïën. Tiïíu àöåi àûúåc trang bõ 4 suáng
AK, 6 suáng trûúâng, gêìn möåt nghòn viïn àaån, 60 quaã
lûåu àaån… Vúái tinh thêìn caãnh giaác, sùén saâng chiïën
àêëu cao, trûúác khi diïîn ra trêån àaánh, töí Àaãng àaä sinh
hoaåt àïì ra quyïët têm: Phaãi triïåt àïí chêëp haânh nghõ
quyïët cuãa chi böå, tûå hoåc caách àaánh cuãa böå binh àïí
baão vïå àaån phaáo, baão vïå trêån àõa. Nïëu quên àõch
xuêët hiïån phaãi thûåc hiïån àaánh gêìn, tiïët kiïåm àaån.
Phaãi kïët húåp chùåt cheä duäng caãm vúái mûu trñ, xem
cöng sûå nguåyå trang cuäng laâ vuä khñ…
Vaâo 7 giúâ saáng 28-2-1967, khi ài lêëy nûúác dûúái
suöëi La La vïì, Tiïíu àöåi trûúãng Buâi Ngoåc Àuã ngûãi thêëy
muâi thuöëc laá vaâ nghe tiïëng noái nhûng khöng hiïíu
àûúåc. Tiïën gêìn hún quan saát liïìn bõ bùæn xöëi xaã, àöìng
chñ Àuã lêåp tûác bùæn laåi vaâ hö tiïíu àöåi vïì võ trñ chiïën àêëu.
Boån àõch daân àöåi hònh bao vêy tiïíu àöåi, 15 khêíu trung
liïn vaâ caác loaåi suáng khaác cuãa chuáng àöìng loaåt nhaã
àaån. Chuáng hoâ heát àõnh xöng lïn, Buâi Ngoåc Àuã vaâ
Nguyïîn Höìng Kinh duâng tiïíu liïn ghòm chuáng laåi. Hai
quaã lûåu àaån cuãa Lûúng Vùn Têìm vaâ Buâi Ngoåc Àuã nöí
ngay giûäa àöåi hònh àõch. Àöìng chñ Haång, àöìng chñ Tña
cuâng caác chiïën sô tûâ hai bïn bùæn lûúát sûúân chi viïån
cho Têìm vaâ Liïn úã cöng sûå phña trûúác...
Sû àoaân 325 tham gia tiïën cöng Khe Sanh (Quaãng Trõ).
Boån àõch khöng daám aâo lïn nûäa, chuáng choaáng
vaáng búãi ngay àúåt têën cöng àêìu tiïn àaä àïí laåi trïn
trêån àõa 8 xaác chïët. Àõch àiïn cuöìng goåi phaáo binh chi
viïån, song do cûå ly cuãa tiïíu àöåi gêìn àõch nïn phaáo
binh cuãa chuáng khöng phaát huy àûúåc hiïåu quaã, àaån
àaåi liïn cuãa chuáng cuäng chó lûúát trïn cao. Àõch vêîn
nhû muâ trûúác taâi nguåyå trang cuãa tiïíu àöåi. Yïëu töë bêët
ngúâ vêîn coân, caác chiïën sô ta kiïn nhêîn àúåi giùåc vaâo
gêìn vaâ àaánh lui àúåt têën cöng thûá hai cuãa chuáng…
Cay cuá, quên àõch laåi goåi phaáo binh bùæn phaá vaâ 4 maáy
bay phaãn lûåc, 2 trûåc thùng àïën khöng kñch… Àïën àúåt
têën cöng thûá tû, chiïën sô Lï Baá Chñnh bõ thûúng, chiïën
sô Nguyïîn Nhên Nhï hy sinh tûâ àúåt têën cöng thûá hai.
Tiïíu àöåi chó coân laåi 8 ngûúâi, vò vêåy àöìng chñ Àuã vaâ
àöìng chñ Haång phaãi bùæn thïm 2 khêíu suáng...
AÃnh tû liïåu
Àïën khoaãng 12 giúâ trûa, tiïíu àöåi àaä beã gaäy 10 àúåt
têën cöng cuãa àõch. Cuâng thúâi gian àoá, möåt chiïëc trûåc
thùng bay thêëp, caách tiïíu àöåi khoaãng 250m, chuáng thaã
nhûäng thuâng rêët to nhûng khöng coá tiïëng nöí. Quan saát
thêëy àõch keáo nhûäng chiïëc thuâng ra xa vaâ tûâng nhoám ra
ùn trûa, àöìng chñ Buâi Ngoåc Àuã vaâ Àùång Vùn Haång tranh
thuã thúâi cú höåi yá töí Àaãng vaâ caác àöìng chñ coân laåi, ruát kinh
nghiïåm chúâ àõch vaâo gêìn hún nûäa múái bùæn nhùçm tiïët
kiïåm àaån, nhûng cöë gùæng khöng phaãi àêm lï nhû nhûäng
àúåt têën cöng trûúác. Àöìng thúâi ngùn caãn khöng cho àõch
lêëy xaác laâm cho yïëu töë töí chûác chiïën àêëu cuãa chuáng
thïm röëi loaån… Trúâi nùæng noáng, muâi thuöëc bom böëc lïn
kheát leåt rêët khoá chõu, nûúác uöëng thiïëu, chó coân àuã cho
àöìng chñ bõ thûúng. Àoái, khaát, noái khöng ra tiïëng, nhûng
toaân tiïíu àöåi vêîn xaác àõnh quyïët têm baão vïå kho àaån
■ LÏ VÙN GIANG *
àïën cuâng, coân möåt ngûúâi cuäng àaánh. Lûåc lûúång ñt, tiïíu
àöåi xaác àõnh phaãi xûã lyá nhanh vaâ linh hoaåt… Höåi yá xong,
moåi ngûúâi tranh thuã cuãng cöë laåi cöng sûå, kiïím tra laåi vuä
khñ trang bõ, chuêín bõ chiïën àêëu tiïëp.
Khoaãng 13 giúâ chiïìu, àõch múã nhûäng àúåt têën cöng
múái, vêîn sûã duång àöåi hònh têën cöng nhû cuä, nhûng
chuáng duâng hoãa lûåc töíng húåp nhanh hún, kïët húåp caã
phaáo binh, maáy bay phaãn lûåc, trûåc thùng nhûng söë
lûúång bom àaån nhiïìu hún, böå binh trûúân, boâ thêëp
hún… Song àïìu bõ thêët baåi trûúác tinh thêìn chiïën àêëu
vö cuâng quaã caãm cuãa caán böå, chiïën sô tiïíu àöåi. Àïën
khoaãng 18 giúâ, trong àúåt têën cöng thûá 15, phaát hiïån
thêëy tïn chó huy àõch lùm lùm suáng ngùæn trong tay,
chiïën sô Lûúng Vùn Têìm liïìn àöíi tiïíu liïn lêëy suáng
trûúâng ngùæm cho chñnh xaác. Suáng nöí, tïn sô quan
àõch vêåt ngûãa àêìu röìi àöí uåp xuöëng àêët, boån lñnh nhaáo
nhaác chaåy lui... Trúâi sêím töëi, tiïëng suáng böå binh im
hùèn, trûåc thùng, maáy bay neám bom cuäng vïì hïët, chó
coân laåi caác trêån àõa phaáo bùæn cêìm canh, thò cuäng laâ
luác chó huy àaåi àöåi àûa lûåc lûúång vaâo chi viïån vaâ
chuyïín 3.000 quaã àaån phaáo ài núi khaác an toaân.
Quên àõch àïí laåi 41 xaác chïët trïn trêån àõa, lûåc lûúång
bõ thûúng chuáng chuyïín ài hïët. Àún võ thu àûúåc nhiïìu
vuä khñ vaâ chiïën lúåi phêím.
Vúái chiïën thùæng trïn, Tiïíu àöåi Vêån taãi Buâi Ngoåc Àuã
àaä baão vïå an toaân 3.000 quaã àaån phaáo, goáp phêìn
quan troång àïí Trung àoaân 84 lêåp nïn chiïën thùæng
gioân giaä ngaây 7-3-1967, phaá huãy 21 khêíu phaáo, 30 xe
vêån taãi, 5 xe tùng, diïåt vaâ laâm bõ thûúng hún 1.000 tïn
àõch. Bïn caånh àoá, kyâ tñch “1 thùæng 20” cuãa Tiïíu àöåi
Buâi Ngoåc Àuã coân cöí vuä maånh meä tinh thêìn chiïën àêëu
cuãa böå àöåi ta trïn khùæp caác mùåt trêån. Têët caã 10 caán
böå, chiïën sô trong tiïíu àöåi àïìu àûúåc tùång thûúãng huên
chûúng Chiïën cöng giaãi phoáng.
Chiïën cöng cuãa Tiïíu àöåi Buâi Ngoåc Àuã laâ chiïën
cöng cuãa möåt têåp thïí duäng caãm, kiïn cûúâng, coá yá chñ
quyïët àaánh vaâ quyïët thùæng, coá truyïìn thöëng dên chuã
vaâ kyã luêåt, coá tinh thêìn àoaân kïët keo sún, hiïåp àöìng
chùåt cheä, mûu trñ saáng taåo. Laâ möåt baâi hoåc quyá baáu
cho caác thïë hïå caán böå, chiïën sô höm nay vaâ mai sau.
* (Dûåa theo lõch sûã Trung àoaân phaáo binh 84 vaâ höì
sú àïì nghõ Nhaâ nûúác tuyïn dûúng danh hiïåu Anh
huâng cho Tiïíu àöåi Vêån taãi Buâi Ngoåc Àuã)

DIÏÎN ÀAÂN DÊN CHUÃ-KYÃ LUÊÅT

TIN KHOA HOÅC-KYÄ THUÊÅT QUÊN SÛÅ

Chuêín bõ phaáo trûúác khi baân giao ài sûãa chûäa, àöìng böå. Caán böå àûâng laâ... “gûúng múâ” TÏN LÛÃA CHÖËNG TÙNG THÏË HÏå
THÛÁ BA
àaån nùång 8kg, trang bõ hïå thöëng dêîn
àûúâng höìng ngoaåi hiïån àaåi, coá khaã
nùng tiïu diïåt caác loaåi xe boåc theáp
lùæp trïn maáy bay duâng an-ten maång
pha, coá têìm phaát hiïån muåc tiïu trïn
khöng röång, coá thïí baám vaâ tiïu diïåt
Thûåc hiïån kïë hoaåch cuãa trïn, Àoaân phaáo binh B82
(Quên khu 1) àaä phöëi húåp vúái cú quan Cuåc Kyä thuêåt quên
khu xêy dûång kïë hoaåch, xaác àõnh söë lûúång phaáo cêìn sûãa
chûäa, àöìng böå àïí baân giao cho Nhaâ maáy Z133 (Töíng cuåc
N ÙM 2009, àaåi àöåi töi laâm nhiïåm vuå
huêën luyïån chiïën sô múái. Hai tuêìn
àêìu múái vïì àún võ cöng taác, tuyïåt
àaåi àa söë anh em chiïën sô múái chêëp haânh
theo quy àõnh, moåi quên nhên àïìu phaãi dêåy
têåp thïí duåc, nhûng höm naâo cuäng coá caán böå
(tûâ tiïíu àöåi trûúãng trúã lïn) nguã quaá giúâ. Caán
böå trung àöåi trûúãng thûúâng xuyïn nhùæc chiïën
töëi tên. Toaân böå hïå thöëng tïn lûãa
nùång khoaãng 42kg.

ÛÁNG DUÅNG CÖNG NGHÏå

Kyä thuêåt). Tûâ àêìu nùm àïën nay, lûåc lûúång kyä thuêåt cuãa
àoaân àaä hoaân têët khêu kiïím tra kyä thuêåt, chuêín bõ àêìy àuã
höì sú tûâng khêíu phaáo. Àïën hïët thaáng 2-2009, àoaân àaä
baân giao cho Nhaâ maáy Z133 àuã söë lûúång phaáo àöìng böå
àúåt 1 theo kïë hoaåch.
Tin, aãnh: ÀÒNH XUÊN
ÀOAÂN ÀÙÅC CÖNG M13
50 saáng kiïën caãi tiïën phuåc vuå huêën luyïån
Àoaân Àùåc cöng M13 (Binh chuãng Àùåc cöng) àaä àûa
vaâo phuåc vuå huêën luyïån 50 saáng kiïën, caãi tiïën kyä thuêåt vaâ
81 àöì duâng hoåc têåp; cuãng cöë hïå thöëng baäi têåp chiïën thuêåt,
kyä thuêåt caác cêëp, nhû baäi têåp huêën luyïån cêëp muäi àïën cêëp
liïn àöåi àaánh àõch trong cöng sûå vêåt caãn, àaánh àõch taåm
dûâng… baäi têåp bùæn suáng AK, caác baâi bùæn nghiïåp vuå…
Àoaân coân cuãng cöë, nêng cêëp nhiïìu sên boáng chuyïìn,
boáng àaá, baäi vûúåt vêåt caãn… àïí böå àöåi reân luyïån nêng cao
thïí lûåc.
NGUYÏÎN TUÊËN
kyã luêåt rêët nghiïm. Thïë nhûng bûúác sang
tuêìn thûá ba thò möåt söë chiïën sô bùæt àêìu coá
biïíu hiïån lúi laâ trong chêëp haânh caác chïë àöå
nhû: Nguã quaá giúâ baáo thûác, tröën têåp thïí
duåc, xïëp àùåt nöåi vuå khöng goån gaâng, boã
gaác… Caá biïåt coá àöìng chñ coân giaã vúâ àau
buång àïí khöng phaãi ài huêën luyïån, röìi tröën
ài chúi ngoaâi doanh traåi. Mùåc duâ ngaây naâo
caán böå trung àöåi, àaåi àöåi cuäng phï bònh,
nhùæc nhúã, thêåm chñ hai chiïën sô àaä bõ xûã lyá
kyã luêåt, song nhûäng khuyïët àiïím naây xem
ra ngaây caâng coá chiïìu hûúáng gia tùng.
Cuäng laâ chiïën sô vûâa nhêåp nguä nïn töi biïët
rêët roä vò sao möåt söë àöìng chñ, àöìng àöåi cuãa töi
ngaây caâng lúi laâ trong chêëp haânh kyã luêåt, tuy
nhiïn, vò lyá do tïë nhõ nïn töi khöng tiïån noái
trûåc tiïëp vúái caác àöìng chñ chó huy. Theo töi,
nguyïn nhên cú baãn nhêët dêîn àïën tònh traång
trïn laâ do möåt söë caán böå cuãa àún võ töi chûa
gûúng mêîu, coá àöìng chñ coân noái möåt àùçng,
laâm möåt neão. Vñ duå: Giúâ baáo thûác buöíi saáng,
sô: Phaãi xïëp àùåt nöåi vuå goån gaâng, ngùn nùæp,
thûåc hiïån “ài baáo caáo, vïì baáo cöng” trung
thûåc… nhûng phoâng úã cuãa caác àöìng chñ êëy
laåi rêët bïì böån. Baãn thên möåt söë caán böå trung
àöåi cuäng noái döëi caán böå cêëp trïn trûúác mùåt
chiïën sô?... Chñnh sûå thiïëu gûúng mêîu, noái
khöng ài àöi vúái laâm cuãa möåt söë caán böå trïn
khiïën nhiïìu chiïën sô trong àún võ khöng têm
phuåc, khêíu phuåc, dêîn àïën coi thûúâng kyã luêåt.
Hy voång rùçng nhûäng caán böå, chiïën sô
“cuâng mùæc khuyïët àiïím” trïn seä nghiïm tuác
ruát kinh nghiïåm vaâ kõp thúâi sûãa chûäa. Laänh
àaåo, chó huy caác cêëp cuäng cêìn quan têm,
chêën chónh, nhùæc nhúã caán böå cêëp dûúái khi
coá nhûäng biïíu hiïån thiïëu gûúng mêîu. Ngûúâi
caán böå phaãi thûåc sûå laâ têëm gûúng saáng,
chiïën sô múái nïí phuåc vaâ khi êëy àún võ múái
chuyïín biïën, chiïën sô múái chêëp haânh töët kyã
luêåt. Ngûúåc laåi, caán böå laâ têëm “gûúng múâ”,
chiïën sô cuäng dïî hû theo.
QUANG HUY
Tïn lûãa Nag.
Cú quan Nghiïn cûáu vaâ Phaát
triïín trang bõ quên sûå ÊËn Àöå àang
tiïën haânh thûã nghiïåm loaåi tïn lûãa
chöëng tùng thïë hïå thûá ba Nag. Tïn
lûã a hoaå t àöå n g theo nguyïn lyá
“phoáng vaâ quïn”, àûúåc lùæp trïn xe
chiïën àêëu böå binh hoùåc maáy bay
trûåc thùng, coá khaã nùng tiïu diïåt
chñnh xaác muåc tiïu úã cûå ly tûâ 4km
àïën 6km. Tïn lûãa chïë taåo bùçng vêåt
liïåu composite thuãy tinh, mang àêìu
HAÂNG KHÖNG MÚÁI CHO MAÁY BAY
Maáy bay Su-35.
Nga àaä ûáng duång nhûäng thaânh tûåu
khoa hoåc-cöng nghïå haâng khöng àïí
hiïån àaåi hoáa maáy bay tiïm kñch àa
nùng Su-35 thïë hïå 4++ . Àiïím nöíi bêåt
cuãa Su-35 laâ sûã duång caác thiïët bõ haâng
khöng, àiïìu khiïín kyä thuêåt söë. Ra-àa
nhiïìu muåc tiïu cuâng luác. Àöång cú múái
lùæp trïn maáy bay sûã duång nguyïn lyá
tùng lûåc keáo vaâ veác-tú xoay, do àoá
nêng cao khaã nùng cú àöång vaâ vûúåt
tröåi hún hùèn so vúái caác maáy bay tiïm
kñch cuâng loaåi.
RÖ-BÖËT PHAÁT HIÏåN “HAÃI TÙÅC”
Caá c chuyïn gia Trung têm Kyä
thuêå t chïë taå o rö-böë t cûá u hoã a thuöå c
Nhaâ maá y Pi-öë t (Nga) àang nghiïn
cûá u phaá t triïí n loaå i rö-böë t duâ n g àïí
chöë n g “haã i tùå c ”. Rö-böë t trang bõ ca-
mï-ra theo doä i khu vûå c mùå t nûúá c
caã ngaâ y àïm, hoaå t àöå n g tûå àöå n g
hoùå c do ngûúâ i àiïì u khiïí n , nhùç m
baã o àaã m an ninh cho taâ u . Möî i taâ u
trang bõ 12 rö-böë t , nhúâ àoá seä phaá t
hiïå n lûå c lûúå n g “haã i tùå c ” tûâ xa àïí
caá c taâ u chuã àöå n g àöë i phoá vúá i nguy
hiïí m .
PHAÅM VÙN TOAÂN
(theo baáo chñ Nga)

TUÂY BUÁT

T ÖI sinh ra úã nöng thön, trong caái laâng bao thön nûä quï töi àûa tiïîn ngûúâi yïu bùçng

Dûúái boáng àa quï

Haânh Cung beá nhoã thuêìn nöng nùçm neáp
mònh bïn nhaánh con söng Saâo Khï,
thuöåc vuâng nuái àaá vöi Hoa Lû, Ninh Bònh.
Trong lyá lõch gia àònh töi ghi thaânh phêìn gia
àònh: “Bêìn nöng”; Nghïì nghiïåp: “Laâm ruöång”;
Trònh àöå vùn hoáa: “Muâ chûä”… Thuúã nhoã, coá
luác töi àaä rêët tûå ti, thùæc mùæc rùçng taåi sao böë meå
töi laåi laâ nöng dên chûá khöng phaãi laâ “cöng
chûác” nhû nhiïìu chuáng baån… Chuyïån quï,
chuyïån àúâi, coá nhûäng àiïìu giaãn dõ, thên thuöåc
nhû boáng àa quï maâ maäi sau naây töi múái
hiïíu…
Coá leä, nhiïìu ngûúâi àaä biïët võ trñ cuãa xaä
Trûúâng Yïn, Hoa Lû ngaây nay laâ núi àõnh àö
cuãa ba triïìu àaåi Àinh, Tiïìn Lï vaâ nhaâ Lyá thúâi
kyâ àêìu. Nhûng chùæc ñt ngûúâi biïët rùçng, xaä Ninh
Thùæng núi töi sinh-thuúã xa xûa coá tïn goåi laâ
töíng Vuä Lêm-tûâng laâ haânh cung thûá hai cuãa
nhaâ Trêìn. Ngaây nhoã, sau nhûäng giúâ chùn trêu,
thaã diïìu, töi thûúâng lên la nghe caác cuå trong
laâng àaâm àaåo chuyïån thïë nhên. Qua sûå coáp
nhùåt toâ moâ, töi hiïíu hún maãnh àêët mònh sinh
ra. Cuâng vúái haânh cung úã Thiïn Trûúâng (Nam
Àõnh), khu vûåc haânh cung Vuä Lêm àûúåc biïët
àïën nhû möåt hêåu cûá àïí nhaâ Trêìn chöëng giùåc
ngoaåi xêm.
Chuyïån rùçng: Vaâo nùm ÊËt Dêåu 1285, quên
Nguyïn-Möng sang xêm lûúåc nûúác ta lêìn thûá
hai. Thûúång hoaâng Trêìn Thaánh Töng vaâ vua
Trêìn Nhên Töng ruát khoãi kinh thaânh Thùng
Long, xêy dûång cùn cûá àõa úã Thiïn Trûúâng vaâ
Trûúâng Yïn. Khu vûåc Vuä Lêm tûâng laâ núi hai
vua cuâng quêìn thêìn baân kïë saách àaánh giùåc.
Sau khi thùæng giùåc Nguyïn-Möng lêìn thûá ba,
theo gûúng tiïn àïë, vua Trêìn Nhên Töng
nhûúâng ngöi cho con laâ Trêìn Anh Töng, röìi
cuâng vúái thiïìn sû Phaáp Loa xuêët gia tu haânh
taåi Haânh Cung, chñnh thûác cho lêåp töíng Vuä
Lêm tûâ ngaây êëy. Maäi àïën nùm 1299 öng múái
dúâi lïn nuái Yïn Tûã (Quaãng Ninh), trúã thaânh
thuãy töí cuãa phaái Thiïìn Truác Lêm Yïn Tûã vaâ vïì
vúái coäi phêåt úã àoá.
Haânh Cung quï töi mang àùåc trûng höìn cöët
möåt laâng quï thuêìn Viïåt vúái cêy àa, bïën nûúác,
sên àònh. Töi tûå haâo vò nhûäng tïn àêët, tïn laâng
cuãa töíng Vuä Lêm xûa vêîn mang dêëu êën tûâ thúâi
nhaâ Trêìn. Khu vûåc vua tûâng úã, nay àûúåc mang
tïn laâ laâng Haânh Cung. Bïën thuyïìn haå cheâo,
nay laâ laâng Haå Traåo (tûác dûâng thuyïìn). Núi àùåt
kho lûúng nay goåi laái thaânh laâng Khaã Lûúng.
Coân khu vûåc “laâm thuã tuåc haânh chñnh” (baáo
caáo trûúác khi gùåp vua), nay thuöåc laâng Tuên
Caáo àïìu thuöåc xaä Ninh Thùæng. Vua Trêìn Nhên
Töng chñnh laâ ngûúâi coá cöng khai khêín, múã
mang vaâ xêy dûång Haânh Cung-Vuä Lêm thuúã
ban àêìu. Hún baãy trùm nùm àaä qua ài, buåi thúâi
gian xoaá nhoâa dêëu êën, caãnh vêåt, nhûng ngûúâi
dên quï töi vêîn tûå haâo nhùæc nhau, haäy gòn giûä
sûå thanh cao, thiïng liïng maãnh àêët maâ Phêåt
Hoaâng Trêìn Nhên Töng àaä khai phaá, gêy
dûång.
Qua bao biïën thiïn cuãa lõch sûã, núi vua úã
nay khöng coân dêëu tñch. Àïí tûúãng nhúá võ vua
anh minh, sau khi öng mêët, dên laâng töi àaä xêy
dûång möåt ngöi àònh ngay trïn khu àêët haânh
cung cuä àïí thúâ. Àònh naây àûúåc goåi laâ Àònh
Sen, vò phña trûúác coá möåt höì sen rêët lúán.
Chïëch sang bïn phaãi cûãa Àònh, möåt cêy àa
giaâ nua trêìm mùåc toåa laåc tûâ bao giúâ. Cêy àa to
lùæm, phaãi 5-6 ngûúâi öm múái xuïí. Göëc àa xuâ xò
maâu nêu baåc. Rïî àa tua tuãa, oáng mõn. Caânh
àa vûún daâi, xum xuï laá xanh. Cêy àa-möåt
biïíu tûúång cuãa sûác söëng bïìn bó, cêìn mêîn, êm
thêìm nhû khñ chêët nöng dên...
Cêy àa laâng àaä bao muâa thay laá, vêîn lùång
leä chûáng kiïën nhûäng biïën àöíi thùng trêìm cuãa
àêët, cuãa ngûúâi. Nhúá nùm xûa, bao ngûúâi dên
quï töi lam luä quanh nùm, ùn khöng àuã no
nhûng vêîn nhûúâng cúm, seã aáo cho ngûúâi ài
àaánh giùåc. Vûúåt trïn nhûäng bon chen, toan
tñnh àúâi thûúâng, ngûúâi Haânh Cung vêîn tûåa
lûng vaâo àêët, no àoái, sûúáng khöí cuâng nhau.
Tònh laâng, nghôa xoám, sûå àöìng cam cöë kïët àaä
nuöi nêëng bao thïë hïå lúán khön, trûúãng thaânh.
Cuäng tûâ göëc àa naây, chuáng töi lúán lïn, ra ài,
mang theo húi êëm cuãa tònh àêët, tònh nhaâ.
Chuáng töi lúán lïn bùçng haåt luáa, cuã khoai, bùçng
lúâi ru tha thiïët cuãa meå, cuãa baâ. Möåt laân gioá
àöìng quï. Möåt miïëng dûa maát laånh giûäa trûa
heâ. Möåt àiïåu dên ca mûúåt maâ ïm aái… Têët caã
àaä nhaâo quyïån, thêëm àêîm têm höìn tuöíi thú
töi. Cêy àa quï hûúng, baám rïî vaâo àêët, chùæt
chiu nhûåa söëng, kiïn cûúâng hûáng chõu gioá
Laâo, giöng baäo, daânh duåm tûâng chiïëc laá cho
möîi àöå heâ sang.
Muâa laåi muâa, cêy àa vêîn chúã che cho bao
ngûúâi dên trong nhûäng ngaây heâ nùæng lûãa. Dûúái
boáng àa rêm maát, nhûäng àûáa treã hiïëu àöång
nhû töi maãi mï chúi khùng, nghõch àêët, àaánh
bi… Àïën khi lúán lïn böîng hiïíu rùçng, àoá chñnh
laâ nhûäng àiïìu giaãn dõ, thanh cao maâ àêët trúâi
quï hûúng ban tùång. Dûúái göëc àa, tûâng diïîn ra
khöng khñ söi àöång cuãa ngûúâi dên trong nhûäng
ngaây Töíng khúãi nghôa giaânh chñnh quyïìn. Giaâ
Cêy àa trûúác cûãa Àònh Sen (laâng Haânh Cung) thúâ vua Trêìn Nhên Töng.
treã, gaái trai, saát caánh cuâng nhau àaánh giùåc giûä
laâng. Caã nûúác vuâng lïn! Quï töi cuäng vuâng
lïn! Àaánh Phaáp. Àuöíi Nhêåt. Diïåt aác. Trûâ gian.
Quyïët têm xêy nïìn tûå do, àöåc lêåp. Khñ thïë suåc
söi cuãa caách maång thöíi buâng ngoån lûãa àêëu
tranh, thöi thuác moåi ngûúâi nhêët tïì nöíi dêåy,
tham gia giaãi phoáng àêët nûúác, giaãi phoáng quï
hûúng mònh. Truyïìn thöëng àêët Haânh Cung
chñnh laâ chêët xuác taác, giuáp möîi ngûúâi dên
nhûäng nùm thaáng chiïën tranh vûúåt qua gian
nguy, thaách thûác, àoáng goáp cöng sûác cuãa
mònh vaâo thùæng lúåi chung.
Hònh aãnh cêy àa laâng quen thuöåc, thên
thûúng àaä beán sêu vaâo tiïìm thûác moåi ngûúâi
con khi ài xa. Dûúái göëc àa, nhûäng chaâng trai
laâng tûâ biïåt quï ngheâo, tûâ biïåt ngûúâi thên lïn
àûúâng ra mùåt trêån. Nhûäng cö thön nûä trúã thaânh
dên quên, du kñch, viïåc nhaâ, viïåc nûúác àaãm
àang. Chiïën trûúâng nhûäng nùm àaánh Myä, tûâng
laá cêy, ngoån coã cuäng oùçn mònh àúán àau vò bom
àaån. Hùèn rùçng, vúái nhûäng chaâng trai aáo lñnh
quï töi, trong phuát giaãi lao sau chùång haânh
quên, nhûäng giêy höìi höåp trûúác giúâ nöí suáng,
■ LÏ THIÏËT HUÂNG
Vônh Linh àïën Àûúâng 9-Nam Laâo, tûâ chiïën
dõch K74 giaãi phoáng àöng nam Khe Tre àïën
tham gia tiïîu phó taåi Thûúång Laâo, öng àïìu coá
mùåt. Gian khöí, khoá khùn, thiïëu thöën khöng
laâm öng súân loâng, naãn chñ. Thïë nhûng, àöi khi
ngûúâi lñnh giaâ êëy àaä phaãi cùæn rùng, dùçn loâng,
kòm neán sûå xuác àöång trûúác nhûäng mêët maát,
àau thûúng cuãa àöìng àöåi, trong àoá coá nhûäng
ngûúâi lñnh treã chó traåc tuöíi con öng...
Àêìu nùm 1988, chia tay àöìng àöåi, trúã vïì
göëc àa quï, öng vêîn khöng quïn mònh laâ möåt
baác sô. Tñnh àïën nay, sau hún hai chuåc nùm rúâi
quên nguä cuäng laâ bêëy nhiïu nùm öng tûå
nguyïån khaám, chûäa bïånh cho dên laâng maâ
khöng nhêån möåt àöìng tiïìn thuâ lao. Khöng möåt
phuát ngaåi ngêìn. Khöng quaãn nùæng mûa, súám
töëi. Bûúác chên öng cûá laåi qua àêìu thön, cuöëi
xoám, thùm nom khaám, chûäa cho ngûúâi bïånh,
vaâ chñnh öng àöi khi vêîn tûå chûäa cho mònh.
Trong cuöåc àúâi, chó àïën khi vïì giaâ, ngöìi nghô
laåi thúâi àaä qua, ngûúâi ta hay nuöëi tiïëc vò chûa
laâm àûúåc nhiïìu àiïìu coá yá nghôa. Àöëi vúái Trung
taá, baác sô Buâi Cûã, öng àaä söëng vaâ laâm viïåc
xûáng àaáng vúái yá nghôa cao àeåp cuãa hai chûä
AÃnh: HUÂNG HÛÚNG
Con Ngûúâi. Búãi vò, trong öng coá sûå uyïn thêm,
hay chêåp chúân nghe phaáo bùæn cêìm canh... trñ tuïå cuãa möåt trñ thûác, coá tñnh giaãn dõ, khiïm
hònh aãnh cêy àa vêîn thoaãng laát hiïån vïì. Núi nhûúâng cuãa möåt ngûúâi lñnh, vaâ coá neát sêu sùæc,
àoá, laâng quï, vúái nhûäng ao Chuâa-xoám Àoâ- laäng maån cuãa möåt têm höìn thi sô. Àoá chñnh laâ
cöëng Bïën, nhûäng Àöìng Nï-Àöìng Maå-Cûãa nhûäng chùæt loåc tinh tuáy cuãa àêët, cuãa trúâi, cuãa
Àònh àaä tûâng in dêëu chên caác anh trong möîi vuå maãnh àêët Haânh Cung vêîn ngaân àúâi ên tònh,
chiïm, muâa... Göëc àa cuäng laâ núi hoâ heån cuãa nùång nghôa.
nhûäng chaâng trai laâng, taåm biïåt ngûúâi yïu Nhûäng lúáp ngûúâi tûâng traãi qua bao nùm
trûúác giúâ ra mùåt trêån. Vaâ röìi, nhiïìu ngûúâi àaä thaáng chiïën tranh, gian khöí nhû cûåu chiïën
maäi maäi khöng bao giúâ trúã laåi… binh Lï Vùn Kïënh, Buâi Cûã, Trõnh Xuên ÛÁng,
Möåt ngûúâi con tûâ göëc àa laâng ài chiïën àêëu Buâi Vùn Thïí, Lï Vùn Kiïíu, Dûúng Vùn Xuyïìn,
maâ khi nhùæc àïën moåi ngûúâi àïìu thïí hiïån sûå Buâi Vùn Tooáng… quï töi höm nay coá niïìm vui
tön kñnh, trên troång. Àoá laâ öng Buâi Cûã-ngûúâi àöíi múái. Caác gia àònh àaä coá cuãa ùn cuãa àïí,
thûåc sûå laâ “cêy cao boáng caã” cuãa laâng töi vïì sûå nhûäng ngöi nhaâ xinh xùæn, hiïån àaåi cûá nöëi tiïëp
àûác àöå vaâ loâng nhên aái. Tham gia caách maång moåc lïn. Laâng xoám Haânh Cung àang thay da
tûâ nhûäng nùm 50 cuãa thïë kyã trûúác, cuöåc àúâi àöíi thõt. Khöng coân caãnh ngêåp luåt, nhïëch nhaác
öng kinh qua bao gian lao, thùng trêìm, nhiïìu khi xûa. Nhûäng con àûúâng len loãi qua xoám
khi caái chïët vaâ sûå söëng chó trong gang têëc. Vöën thön ngaây caâng khang trang, saåch àeåp. Vaâ
laâ möåt thanh niïn ngheâo, möì cöi caã cha lêîn hún caã laâ nhûäng gûúng mùåt raång ngúâi khi àoán
meå, phaãi ài úã àúå chùn trêu, cùæt coã kiïëm söëng, nhûäng muâa vaâng no àuã.
öng tûâng bûúác phêën àêëu röìi trúã thaânh möåt baác Dûúái göëc àa Àònh Sen, töi tûâng àûúåc chûáng
sô. Hún nûãa àúâi ngûúâi söëng vaâ chiïën àêëu trong kiïën caãnh laâng quï múã höåi. Nuå cûúâi hên hoan,
quên àöåi, phêìn lúán thúâi gian öng phaãi lùn löån úã mùåt ngûúâi raång rúä. Tiïëng haát, tiïëng àaân, dêåp
nhûäng chiïën trûúâng aác liïåt. Tûâ mùåt trêån Bùæc Haâ, dòu maâu sùæc. Àaä qua röìi caãnh chia ly nùm xûa,
gioåt buöìn giêëu vöåi. Möåt thúâi chiïën tranh, möåt
thúâi vêët vaã àaä qua. Quanh göëc àa höm nay
hiïín hiïån sûå êëm aáp, xöën xang cuãa möåt miïìn
quï àöíi múái. Nhûäng giúâ phuát haân huyïn, baân
goáp sûå àúâi dûúái göëc àa Àònh. Tònh laâng nghôa
xoám, súám lûãa töëi àeân bïn nhau. Phuát thû thaái
nöng nhaân vúái baát nûúác cheâ xanh soáng
saánh… Têët caã laâ thûá giaá trõ thanh tao cuãa vùn
hoáa laâng quï. Töi-möåt ngûúâi con xa quï-
chûáng kiïën caãnh thanh bònh, yïn aã núi cêy àa,
bïën nûúác, sên àònh böîng chaånh loâng khi nghô
àïën nhûäng phêån ngûúâi àang muâ mõt, tha
hûúng. Liïåu coá ai tòm àûúåc àûúâng vïì quï cuä
hay àaânh gûãi nùæm xûúng taân trong coäi àúâi
phiïu laäng, phuâ du...
Xuên qua. Haå àïën. Thu vïì. Àöng túái. Cêy
àa quï töi àaä bao lêìn thay laá, boáng rêm trûa
heâ che maát bao thïë hïå, nuöi nêëng nhûäng têm
höìn thú treã biïët söëng, biïët yïu vaâ nghô àïën quï
hûúng. Lúán khön lïn, toaã ra muön phûúng, coá
ai núä vöåi quïn ài hònh boáng göëc àa laâng, quïn
ài nhûäng thaáng nùm tuöíi thú tûâng thaã höìn
mònh dûúái boáng maát göëc àa quï...
Haânh Cung, Ninh Thùæng, núi coá Àònh Sen
thúâ vua Trêìn Nhên Töng, àaä laâ möåt laâng vùn
hoáa múái. Röång hún, xa hún, vuâng àêët Hoa Lû-
Ninh Bònh cuäng àang tûâng bûúác phaát triïín ài
lïn bùçng tiïìm nùng du lõch. Hoa Lû quï töi
hiïín hiïån nhûäng kyâ quan nöíi tiïëng maâ thiïn
nhiïn vaâ con ngûúâi àaä taåo ra. Möåt khoaãng
khöng gian nuái Thuáy-söng Vên mïnh mang
soáng nûúác. Möåt vuâng Bñch Àöång-Ba Hang sún
thuãy hûäu tònh. Möåt chöën Traâng An böìng bïình
mêy nûúác... Têët caã nhû giao hoaâ, baãng laãng
chöën hû khöng laâm àùæm say höìn lûä khaách.
Trong gioá ngaân xa, trong sûå tön nghiïm, linh
thiïng cuãa àïìn thúâ vua Àinh-vua Lï, nuái chuâa
Baái Àñnh, am Thaái Vi cung, àêët Hoa Lû nhû
giuáp möîi chuáng ta tòm vïì vúái cöåi nguöìn xûa cuä,
tòm vïì vúái chöën tiïn caãnh böìng lai... Caã nghòn
nùm Cöë àö xûa, non nûúác, caãnh vêåt núi àêy
vêîn lung linh, tûúi sùæc, veån nguyïn. Ngûúâi dên
quï töi vêîn àêåm àaâ, chên chêët, thuãy chung.
Bao àúâi nay nhû thïë, vaâ muön àúâi sau vêîn thïë.
Àoá chñnh laâ chêët nhên vùn, laâ neát àeåp cuãa vùn
hoáa nguöìn cöåi-vùn hoáa laâng xaä Viïåt Nam.
Töi nghe àêu àêy êm voång tûâ ngaân xûa,
cuãa cúâ lau Àinh Böå Lônh têåp trêån trong Hoa Lû
àöång, cuãa aáng thú vua Trêìn thêëm vaâo trúâi àêët
Vuä Lêm. Thaânh àö xûa, Haânh Cung xûa àaä ài
vaâo lõch sûã. Non nûúác mêy trúâi Hoa Lû seä
trûúâng töìn maäi vúái thúâi gian. Mong cho caãnh
sùæc, höìn quï khöng bõ mai möåt, phöi pha, àïí
trong têm trñ möîi ngûúâi àûúåm àaâ hònh boáng
göëc àa quï…
Thaáng Giïng Kyã Sûãu