Professional Documents
Culture Documents
INPUR
Lêi nãi ®Çu
vµ nhËn ®Þnh tæng hîp
Theo yªu cÇu cña Dù ¸n ®µo t¹o Chuyªn ngµnh §« thÞ (IMV) víi sù hç trî cña §¹i sø
qu¸n Ph¸p còng nh− theo yªu cÇu cña Bé X©y dùng vµ Uû ban Nh©n d©n Thµnh phè
Hµ Néi, mét chuyÕn c«ng t¸c cña hai chuyªn gia1 ®· ®−îc tiÕn hµnh tõ ngµy 23/05 ®Õn
ngµy 08/06/2005 t¹i ViÖn quy ho¹ch §« thÞ – N«ng th«n (NIURP). ChuyÕn c«ng t¸c
nµy nh»m môc ®Ých hç trî c¸c c¸n bé cña NIURP trong qu¸ tr×nh x©y dùng §å ¸n quy
ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ Néi. NhiÒu buæi b¸o c¸o ®· liªn tôc ®−îc thùc hiÖn trong suèt
chuyÕn c«ng t¸c nµy, nhÊt lµ buæi b¸o c¸o tæng kÕt tr−íc Nhãm c«ng t¸c liªn bé phô
tr¸ch x©y dùng ®å ¸n.
B¶n b¸o c¸o nµy cã néi dung “Giíi thiÖu chung vÒ §å ¸n quy ho¹ch Vïng thñ ®« Hµ
Néi”:
Tr−íc hÕt, §å ¸n quy ho¹ch vïng thñ ®« Hµ Néi ®Æt ra vÊn ®Ò x¸c ®Þnh ranh giíi vïng.
Tuy nhiªn cÇn tÝnh ®Õn hai ph¹m vi kh¸c nhau :
- Ph¹m vi 16 tØnh ®Ó ph©n tÝch toµn vïng kinh tÕ mµ chóng t«i gäi lµ ph¹m vi quy ho¹ch
më réng
- Ph¹m vi mét vïng ®Þa giíi hµnh chÝnh cÇn x¸c ®Þnh bao quanh Hµ Néi cã thÓ bao gåm
tõ 6 ®Õn 9 tØnh tuú theo quan ®iÓm cña ChÝnh phñ vÒ chÝnh s¸ch quy ho¹ch vïng. §ã sÏ lµ
ph¹m vi øng dông ho¹ch ®Þnh vïng.
Nhµ n−íc sÏ ®ãng vai trß ®¶m b¶o sù g¾n kÕt gi÷a hai cÊp ®é ph¹m vi nªu trªn.
1
FÐlix Damette, nhµ ®Þa lý – chuyªn gia quy ho¹ch l·nh thæ, Hugues Leroux, kü s− – nhµ kinh tÕ häc, Tr−¬ng Quèc Toµn,
trî lý gi¸m ®èc dù ¸n IMV.
KÕT LUËN.......................................................................................................................................................... 35
CÊp ®é Nhµ n−íc : ........................................................................................................................................................ 35
CÊp ®é vïng :................................................................................................................................................................ 35
phô lôc TrÝch mét bµi b¸o vÒ ®o¹n ®−êng s¾t míi ®¨ng trªn b¸o Vietnam News ………………………………………… 37
®å thÞ
§å thÞ 1 – Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ha – Lao ®éng n«ng nghiÖp theo ha ®Êt n«ng nghiÖp 6
§å thÞ 2 – DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh 8
§å thÞ 3 – GDP trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô 12
§å thÞ 4 – C¸c ®−êng biÓu diÔn xu h−íng biÕn chuyÓn 20
§å thÞ 5 – So s¸nh c¬ cÊu sè d©n chuyÓn ®i vµ chuyÓn ®Õn 20
§å thÞ 6 – Tæng kÕt toµn vïng më réng 21
B¶ng sè liÖu
B¶ng 1. §Æc ®iÓm kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i 16 tØnh 5
B¶ng 2. DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh 8
B¶ng 3. T¨ng tr−ëng viÖc lµm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi tõ
2000 ®Õn 2003 9
B¶ng 4. C¸c gi¶ thiÕt ph©n bè vïng 17
B¶ng 5. M« h×nh chuyÓn biÕn d©n c− vïng trong ph¹m vi 16 tØnh 18
B¶ng 6. Nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu viÖc lµm giai ®o¹n 2003 - 2023 (x 1.000) 31
Chóng t«i ®· më réng ph¹m vi ph©n tÝch ra 16 tØnh ®Ó kh¼ng ®Þnh vµ ph©n tÝch nh÷ng
kÕt luËn cña m×nh.
B¶ng 1. §Æc ®iÓm kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i 16 tØnh
NÕu tÝnh b×nh qu©n cø mçi ha cã 3 n«ng hé s¶n xuÊt vµ mçi n«ng hé cã 2 lao ®éng,
nh− vËy b×nh qu©n mçi ha cã 6 lao ®éng. N¨m 2002, gi¸ trÞ gia t¨ng b×nh qu©n theo
Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c 5 Th¸ng 06 / 2005
mçi lao ®éng n«ng nghiÖp chØ ®¹t 3,8 triÖu ®ång/n¨m trong khi møc tèi thiÓu ®Ó cã thÓ
chuyÓn ®æi sang nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng lµ 10 triÖu ®ång/n¨m. Nh− vËy cÇn ph¶i t¨ng
n¨ng suÊt n«ng nghiÖp lªn gÊp 3 lÇn, tøc lµ ®ång thêi ph¶i t¨ng s¶n l−îng vµ gi¶m lao
®éng. Hai môc tiªu nµy kh«ng hÒ tr¸i ng−îc nhau, thËm chÝ cßn bæ trî cho nhau. HiÖn
nay s¶n xuÊt n«ng nghiÖp ®ang bÞ k×m h·m v× t×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng khiÕn cho
phÇn lín s¶n l−îng ph¶i dµnh cho viÖc ®¸p øng nhu cÇu l−¬ng thùc t¹i chç. ViÖc h−íng
tíi s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ t¨ng s¶n l−îng ®ßi hái ph¶i gi¶m ®¸ng kÓ l−îng lao ®éng d−
thõa vµ t×nh tr¹ng ®«ng d©n ë khu vùc n«ng th«n.
§å thÞ 1 vµ b¶n ®å 1 thÓ hiÖn râ thùc tr¹ng nµy. Th«ng th−êng trong s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp lu«n cã mét hÖ sè nhÊt ®Þnh thÓ hiÖn mèi quan hÖ tû lÖ thuËn gi÷a sè l−îng lao
®éng vµ n¨ng suÊt. Nh−ng khi v−ît qua hÖ sè ®ã, mèi quan hÖ nµy sÏ bÞ ®¶o ng−îc vµ
mËt ®é lao ®éng cµng cao th× n¨ng suÊt cµng gi¶m.
Thùc tr¹ng nµy thÓ hiÖn trªn ®Þa bµn vïng t−¬ng ®èi ®¬n gi¶n :
- T×nh h×nh kh¶ quan h¬n t¹i H¶i Phßng vµ H¶i D−¬ng.
- N¨ng suÊt sôt gi¶m t¹i tÊt c¶ c¸c ®Þa bµn cßn l¹i trong vïng ch©u thæ s«ng Hång, ®Æc
biÖt t¹i nh÷ng ®Þa bµn ven Hµ Néi.
- N¨ng suÊt t¹i c¸c tØnh phô cËn phÝa b¾c vµ phÝa t©y – nam ®¹t cao h¬n.
ChÝnh tõ thùc tr¹ng ®ã, chóng t«i ®· x©y dùng m« h×nh ph¸t triÓn vïng víi môc tiªu
gi¶m 44% d©n sè vµ lao ®éng n«ng nghiÖp trong vßng 20 n¨m, tøc lµ møc gi¶m b×nh
qu©n sÏ lµ 2,9%/n¨m. NÕu tÝnh theo sè liÖu cô thÓ th× sè d©n c− n«ng th«n sÏ ph¶i gi¶m
tõ 14,7 triÖu ng−êi xuèng cßn 8,2 triÖu ng−êi, tøc lµ gi¶m 6,5 triÖu ng−êi. Con sè nµy
t−¬ng ®−¬ng víi yªu cÇu ph¶i gi¶i quyÕt kho¶ng 4 triÖu viÖc lµm, tøc lµ b×nh qu©n mçi
n¨m ph¶i t¹o ®−îc 200.000 viÖc lµm.
§å thÞ 1 – Gi¸ trÞ gia t¨ng theo ha – Lao ®éng n«ng nghiÖp theo ha ®Êt n«ng nghiÖp
B. c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n
Khu vùc n«ng th«n ®ång b»ng B¾c Bé kh«ng chØ cã ®Æc ®iÓm lµ d− thõa lao ®éng n«ng
nghiÖp mµ cßn cã mét ®Æc ®iÓm kh¸c rÊt quan träng, ®ã lµ vai trß cña c¸c ngµnh nghÒ
phi n«ng nghiÖp. NÒn v¨n minh ch©u thæ s«ng Hång còng thÓ hiÖn râ mèi liªn hÖ ®a
d¹ng vµ mËt thiÕt gi÷a ®« thÞ vµ n«ng th«n. Tr−êng hîp ®iÓn h×nh nhÊt lµ nh÷ng lµng
nghÒ n»m ë nh÷ng khu vùc bao quanh Hµ Néi vµ g¾n bã mËt thiÕt víi c¸c ®« thÞ.
Nh÷ng côm lµng nghÒ nµy ho¹t ®éng tèt trong m«i tr−êng nh− vËy, ®ång thêi g¾n bã
víi tinh thÇn t−¬ng trî lµng xãm vµ mèi quan hÖ víi c¸c ®« thÞ.
§å thÞ 2 cho thÊy nh÷ng ®Æc ®iÓm kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n vµ ®iÒu ®ã cµng lµm
næi bËt vai trß ®Æc biÖt cña Hµ Néi ®èi víi c¸c tØnh l©n cËn.
B¶ng 2. DiÖn m¹o kinh tÕ cña khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh
Ngµnh nghÒ
C¸c dÞch vô Sè lao ®éng phi
§Þa bµn phi n«ng X©y dùng Th−¬ng m¹i VËn t¶i
kh¸c n«ng nghiÖp
nghiÖp
B¶ng 2 thÓ hiÖn râ t×nh tr¹ng nµy. Khu vùc ph¸t triÓn chÝnh tËp trung vµo Hµ Néi vµ 5
tØnh phô cËn. Hµ T©y chiÕm thÕ m¹nh vÒ c¸c lµng nghÒ. TÝnh ®Õn n¨m 2003 toµn tØnh
cã kho¶ng 75.000 c¬ së c«ng nghiÖp d¹ng c¸ thÓ, tøc lµ chiÕm tíi 27% sè c¬ së thuéc
Ngoµi khu vùc Hµ Néi vµ c¸c tØnh phô cËn, khu vùc thµnh phè H¶i Phßng vµ tØnh
Qu¶ng Ninh còng ph¸t triÓn m¹nh th−¬ng m¹i vµ vËn t¶i.
HiÖn nay, sè d©n n«ng th«n lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i 16 tØnh lµ 3,7 triÖu ng−êi, tøc
lµ chiÕm 20% tæng sè d©n n«ng th«n nãi chung. TruyÒn thèng ph¸t triÓn s¶n xuÊt c«ng
nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n lµ mét kinh nghiÖm quý cÇn ph¸t huy. M« h×nh dù b¸o ®·
®Ò xuÊt trong vßng 20 n¨m tíi sè d©n n«ng th«n lµm nghÒ phi n«ng nghiÖp sÏ t¨ng
80%, tøc lµ t¨ng tõ 3,7 triÖu ng−êi nh− hiÖn nay lªn 6,7 triÖu ng−êi. ViÖc chuyÓn ®æi 3
triÖu lao ®éng tõ thuÇn n«ng sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ ®iÒu kiÖn tiªn
quyÕt nÕu muèn ®¶m b¶o duy tr× ®−îc sù c©n b»ng kinh tÕ – x· héi cña vïng trong suèt
qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn víi quy m« lín.
C. qu¸ tr×nh hiÖn ®¹i ho¸ : vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi (FDI)
B¶n ®å 2 cho thÊy qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t− n−íc ngoµi vµo s¶n
xuÊt c«ng nghiÖp chÝnh lµ nh©n tè t¹o nªn sù biÕn chuyÓn. Trong tæng sè 16 tØnh ®−îc
nghiªn cøu th× chØ cã 8 tØnh thu hót ®−îc vèn FDI, cßn 8 tØnh cßn l¹i hÇu nh− kh«ng
thu hót ®−îc. Hµ Néi vµ H¶i Phßng vÉn lµ hai ®Þa ph−¬ng cã vÞ trÝ chñ ®¹o nh−ng nÕu
xÐt theo møc t¨ng tr−ëng vèn FDI th× chÝnh nh÷ng ®« thÞ n»m gi÷a hai thµnh phè lín
nµy l¹i ®¹t ®−îc cao h¬n, ®ã lµ B¾c Giang, B¾c Ninh, H−ng Yªn vµ H¶i D−¬ng.
B¶ng 3. T¨ng tr−ëng viÖc lµm trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp cã vèn ®Çu t− trùc tiÕp n−íc ngoµi tõ 2000
®Õn 2003
Møc t¨ng
Lao ®éng c«ng Lao ®éng c«ng
trong giai HÖ sè
§Þa bµn nghiÖp FDI n¨m nghiÖp FDI n¨m
®o¹n 2000- 2003/2000
2000 2003
2003
B¶n ®å 2 – T¨ng tr−ëng lao ®éng c«ng nghiÖp thuéc nhãm FDI giai ®o¹n 2000 – 2003
B¶n ®å 3 cho thÊy râ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ang diÔn ra hiÖn nay, ®Æc biÖt thÓ hiÖn râ
ph¹m vi cña Vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé hoµn toµn t−¬ng øng víi khu vùc thu hót
m¹nh vèn FDI.
Toµn vïng ®ang diÔn ra mét sù chuyÓn biÕn m¹nh mÏ. CÊu tróc hai cùc kiÓu truyÒn
thèng võa ®−îc kh¼ng ®Þnh l¹i võa bÞ chuyÓn ®æi bëi t¸c ®éng cña vèn FDI ®· t¹o nªn
mét vïng liÒn m¹ch kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi tËn Qu¶ng Ninh, ®Æc biÖt lµ víi nh÷ng
khu vùc n»m gi÷a hai ®« thÞ lín lµ Hµ Néi vµ H¶i Phßng.
ViÖc quy ho¹ch mét ®Þa bµn l·nh thæ nh− vËy cÇn x¸c ®Þnh ®ång thêi 2 môc tiªu th«ng
qua viÖc kÕt hîp c¸c sè liÖu ®−îc thÓ hiÖn ë hai b¶n ®å 2 vµ 3.
- Thóc ®Èy t¨ng tr−ëng vèn FDI th«ng qua nh÷ng ®iÒu kiÖn −u ®·i h¬n ®Ó thu hót ®Çu t−.
- Ph¸t huy gi¸ trÞ nguån lùc vµ c¬ cÊu kinh tÕ truyÒn thèng cña vïng dï dùa trªn c¸c
®iÓm ®« thÞ hay c¸c lµng nghÒ.
B¶n ®å 3 – DiÖn m¹o kinh tÕ khu vùc n«ng th«n t¹i tõng tØnh
§å thÞ 3 vµ b¶n ®å 4 thÓ hiÖn râ diÖn m¹o chung cña toµn vïng më réng dùa trªn sù
ph©n bè GDP (trong ®ã cã tÝnh ®Õn tû träng GDP cña n«ng nghiÖp thÊp h¬n gÊp hai lÇn
so víi tû träng cña lÜnh vùc nµy vÒ lao ®éng) :
- 3 tØnh cã thÕ m¹nh râ rÖt vÒ c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp lµ Hµ Néi, H¶i Phßng vµ
Qu¶ng Ninh.
- 6 tØnh cã thÓ ®−îc xÕp vµo diÖn ph¸t triÓn ®ång thêi c¶ c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp :
• VÜnh Phóc, B¾c Ninh vµ H¶i D−¬ng víi tû träng c«ng nghiÖp chiÕm tíi h¬n 40 %
• Hµ Nam, Hµ T©y vµ H−ng Yªn cã tû träng c«ng nghiÖp kho¶ng 35 %.
§©y chÝnh lµ 6 tØnh n»m trong ph¹m vi vïng thñ ®« Hµ Néi.
- Th¸i Nguyªn vµ Phó Thä cã tû träng dÞch vô cao (35 %) thÓ hiÖn râ vai trß vµ chÊt
l−îng cña hai ®« thÞ tØnh lþ lµ thµnh phè Th¸i Nguyªn vµ ViÖt Tr×.
Ba tØnh phÝa nam ®ång b»ng s«ng Hång lµ Ninh B×nh, Nam §Þnh vµ Th¸i B×nh lµ khu vùc h¬i
®uèi trong ph¹m vi c¶ vïng më réng víi c¬ cÊu kinh tÕ cßn mang tÝnh thuÇn n«ng, mËt ®é d©n
c− qu¸ cao vµ n¨ng suÊt lao ®éng cßn thÊp. Tuy nhiªn, riªng Nam §Þnh vÉn cã tû träng dÞch
NÕu nh×n trªn quy m« toµn vïng më réng th× ®iÓm dÔ nhËn thÊy nhÊt lµ cã sù ph©n bè
râ rÖt mét ph¹m vi vïng Hµ Néi ®−îc x¸c ®Þnh nh− mét vïng ph¸t triÓn c«ng – n«ng
nghiÖp cã g¾n bã chÆt chÏ víi ®« thÞ trung t©m. Ph¹m vi nµy ®−îc t¹o thµnh tõ 6 tØnh.
Cßn H¶i D−¬ng ®ãng vai trß nh− mét ®« thÞ t¹o ®iÓm nèi gi÷a vïng Hµ Néi víi H¶i
Phßng vµ Qu¶ng Ninh.
Ngoµi ph¹m vi vïng bao quanh Hµ Néi vµ mét sè cùc t¨ng tr−ëng nãi trªn còng cÇn
®Æc biÖt quan t©m tíi ba ®« thÞ kh¸c trong vïng lµ Th¸i Nguyªn, ViÖt Tr× vµ Nam §Þnh.
§å thÞ 3 – GDP trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô
MiÒn b¾c ViÖt Nam cã ®Æc ®iÓm ®Þa lý rÊt ®Æc biÖt nªn viÖc ph©n bè theo vïng còng
®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò ®Æc biÖt.
XÐt trªn ph¹m vi toµn quèc, 64 tØnh, thµnh ®−îc ph©n bè thµnh 3 miÒn :
- miÒn B¾c : 26 tØnh, thµnh
- miÒn Trung : 15 tØnh, thµnh
- miÒn Nam : 23 tØnh, thµnh.
Trong ph¹m vi 26 tØnh, thµnh ë miÒn B¾c cã sù ph©n chia râ rÖt gi÷a 10 tØnh miÒn nói
vµ 16 tØnh ®ång b»ng. 16 tØnh nµy t¹o thµnh mét thÓ thèng nhÊt ®ßi hái cÇn ®−îc
nghiªn cøu mét c¸ch ®ång bé bëi hai lý do sau :
a) §©y lµ mét vïng ch©u thæ, tøc lµ mét vïng ®−îc h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh chinh phôc
thiªn nhiªn cña con ng−êi nhê c«ng søc lao ®éng vµ mét m¹ng l−íi h¹ tÇng kh«ng thÓ t¸ch rêi.
b) Vïng kinh tÕ träng ®iÓm B¾c Bé kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi Qu¶ng Ninh còng lµ mét
khèi thèng nhÊt cÇn ®−îc t«n träng vµ vïng nµy còng thÓ hiÖn râ nh÷ng lùc chän ph¸t triÓn
hiÖn nay.
NÕu kÕt hîp hai yÕu tè nµy sÏ t¹o thµnh mét vïng gåm 12 tØnh. Tuy nhiªn cÇn bæ sung
thªm 4 tØnh cã ®Þa h×nh gß ®åi n»m viÒn xung quanh t¹o sù chuyÓn tiÕp tõ ®Þa h×nh
®ång b»ng lªn miÒn nói, ®ã lµ 2 tØnh Th¸i Nguyªn vµ B¾c Giang ë phÝa b¾c vµ 2 tØnh
Phó Thä, Hoµ B×nh ë phÝa t©y.
CÇn l−u ý r»ng chØ riªng vïng ch©u thæ s«ng Hång ®· bao gåm 11 tØnh.
VÒ khÝa c¹nh ph©n tÝch kh«ng gian vµ tÇm nh×n quy ho¹ch, ch¾c ch¾n ph¶i t«n träng sù
thèng nhÊt cña kh«ng gian 16 tØnh, ®ång thêi cÇn thùc hiÖn nghiªn cøu hiÖn tr¹ng vïng
vµ x©y dùng ®Þnh h−íng ph¸t triÓn kh«ng gian ë ph¹m vi nµy.
Nh−ng ®©y còng chÝnh lµ mét th¸ch thøc lín bëi ph¹m vi 16 tØnh lµ mét vïng réng víi
gÇn 25 triÖu d©n. Víi quy m« nh− vËy kh«ng thÓ quy ho¹ch thµnh mét vïng hµnh
chÝnh. HiÖn nay nÕu chØ ph©n chia l·nh thæ ViÖt Nam thµnh 3 vïng lín th× ®ã lµ ®iÒu
ch−a hîp lý.
Nh− vËy, cÇn ph©n biÖt râ kh«ng gian nghiªn cøu quy ho¹ch vµ kh«ng gian ¸p dông
quy ho¹ch vïng. Chóng ta hoµn toµn cã thÓ quy ho¹ch ph¸t triÓn trªn quy m« 16 tØnh
nh−ng ph©n chia ph¹m vi nµy thµnh 4 vïng hµnh chÝnh. §−¬ng nhiªn Nhµ n−íc cÇn
®¶m b¶o ¸p dông mét ph−¬ng thøc quy ho¹ch vµ qu¶n lý vïng cã tÝnh g¾n kÕt vµ gi¸m
s¸t viÖc tu©n thñ nh÷ng ®Þnh h−íng ®· ®−îc x¸c ®Þnh trªn quy m« tæng thÓ.
VÒ vÊn ®Ò ph©n bè theo vïng hµnh chÝnh, cã thÓ ®−a ra nhiÒu gi¶ thiÕt kh¸c nhau (b¶ng
4 = 4 gi¶ thiÕt) :
Ph−¬ng ¸n 3 B :
VÒ c¬ b¶n còng nh− ph−¬ng ¸n trªn nh−ng cã ®iÓm kh¸c biÖt lµ t¸ch Qu¶ng Ninh khái vïng
phÝa b¾c vµ nhËp vµo vïng thø hai cïng víi H¶i D−¬ng vµ Qu¶ng Ninh.
- Vïng phÝa b¾c sÏ thu gän l¹i tõ Th¸i Nguyªn ®Õn B¾c Giang víi d©n sè chiÕm 11,2 %
vµ GDP chiÕm 6,4 %.
- Vïng H¶i Phßng – H¶i D−¬ng sÏ s¸t nhËp thªm Qu¶ng Ninh nªn sÏ cã 4,5 triÖu d©n
(19,2%) vµ GDP ®¹t 24.300 tû ®ång (22,4 %).
Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay kh«ng thÓ lùa chän mét trong hai ph−¬ng ¸n nµy. Chóng ta
kh«ng thÓ x¸c ®Þnh ph¹m vi vïng theo kiÓu vôn vÆt mµ ph¶i nh×n trªn quy m« l·nh thæ
quèc gia vµ cã tÝnh ®Õn sù g¾n kÕt trªn quy m« toµn quèc. Tr−íc hÕt Nhµ n−íc cÇn x¸c
®Þnh mét chÝnh s¸ch quy ho¹ch vïng :
- Quy ho¹ch vïng ®Ó lµm g× ?
- Vïng sÏ cã nh÷ng thÈm quyÒn vµ ph−¬ng tiÖn g× ?
Víi nh÷ng ®Þa bµn cßn l¹i cña khu vùc miÒn B¾c sÏ cÇn quy ho¹ch thªm 2
vïng miÒn nói phÝa b¾c vµ phÝa t©y, mçi vïng cã 4 tØnh.
Th¸ch thøc ®Æt ra ®èi víi vïng ®ång b»ng B¾c Bé trong vßng 20 n¨m tíi chÝnh lµ mét
trong nh÷ng th¸ch thøc lín nhÊt trªn thÕ giíi: lµm thÕ nµo ®Ó chuyÓn ®æi mét vïng
®«ng d©n cßn chñ yÕu dùa trªn s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ dùa trªn mét nÒn v¨n minh lóa
n−íc thµnh mét vïng c«ng nghiÖp cã tÝnh c¹nh tranh cao vµ héi nhËp hoµn toµn víi
nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
T×nh tr¹ng d− thõa lao ®éng n«ng nghiÖp lµ mét thùc tÕ hoµn toµn tr¸i ng−îc víi mong
muèn ph¸t triÓn bëi nã sÏ k×m h·m sù n¨ng ®éng cÇn cã cña vïng.
M« h×nh ë trªn (b¶ng 5) ®· cho thÊy th¸ch thøc qu¶ thùc rÊt lín nh−ng kh«ng cã nghÜa
lµ kh«ng thÓ v−ît qua.
Thùc tr¹ng nµy ®−îc thÓ hiÖn râ qua c¸c ®å thÞ sè 4 (®−êng biÓu diÔn møc ®é chuyÓn
biÕn), sè 5 (so s¸nh c¬ cÊu gi÷a sè d©n chuyÓn ®i vµ chuyÓn ®Õn) vµ sè 6 (tæng kÕt toµn
vïng më réng).
Víi sè d©n t¨ng tù nhiªn trong giai ®o¹n tíi lµ 2,9 triÖu ng−êi, trong ®ã cã 1,6 triÖu
chuyÓn tíi nh÷ng khu vùc kh¸c trong c¶ n−íc vµ 1,3 triÖu sÏ ë l¹i khiÕn cho d©n sè
trong vïng t¨ng lªn. Trong khi ®ã, sè d©n n«ng th«n sÏ gi¶m 3,5 triÖu ng−êi (- 19%)
bëi theo dù kiÕn sè d©n lµm n«ng nghiÖp sÏ gi¶m kho¶ng 6,5 triÖu ng−êi (- 44%)
nh−ng gÇn mét nöa trong sè nµy sÏ chuyÓn ®æi sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp
ngay t¹i ®Þa ph−¬ng (kho¶ng 3 triÖu ng−êi, t−¬ng ®−¬ng 81%). §iÒu ®ã cho thÊy tÇm
quan träng cña c¸c lµng nghÒ t¹i ®Þa bµn n«ng th«n trong viÖc gi¶i bµi to¸n lao ®éng
n«ng th«n d− thõa.
§èi víi thµnh phè Hµ Néi, vÊn ®Ò c¬ b¶n lµ tû lÖ t¨ng d©n sè hiÖn nay qu¸ cao vµ cÇn
ph¶i cã gi¶i ph¸p gi¶m m¹nh. Trong thêi gian tíi cÇn gi¶m dÇn tû lÖ t¨ng tõ 5%/n¨m
xuèng cßn 3%/n¨m. Nh− vËy, ®Õn cuèi giai ®o¹n tíi møc d©n sè gia t¨ng vÉn lµ 2,2
triÖu ng−êi vµ d©n sè néi thµnh sÏ ®¹t 4 triÖu ng−êi.
Trong tr−êng hîp nµy, sè d©n ë c¸c ®« thÞ trung gian sÏ t¨ng tõ 3,2 triÖu lªn 5,8 triÖu,
tøc lµ sÏ t¨ng thªm 2,6 triÖu d©n vµ tÝnh theo tû lÖ th× lµ t¨ng 81% (b×nh qu©n mçi n¨m
t¨ng 3%). Møc t¨ng nµy lµ hoµn toµn hîp lý.
TÊt c¶ nh÷ng ph©n tÝch nªu trªn cho thÊy bèi c¶nh x· héi hoµn toµn ®ñ kh¶ n¨ng s½n
sµng ®ãn nhËn mét qu¸ tr×nh chuyÓn biÕn m¹nh mÏ nh− vËy. Mäi ®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Òu
phï hîp víi tÇm vãc cña th¸ch thøc.
Kh©u chØ ®¹o thùc sù lµ mét vÊn ®Ò ®¸ng lo ng¹i. §Ó chØ ®¹o ®−îc c¶ mét qu¸ tr×nh
chuyÓn biÕn vÒ kh«ng gian – x· héi víi quy m« lín nh− vËy (chuyÓn ®æi c¬ cÊu viÖc
lµm cho 3 triÖu d©n thuÇn n«ng sang nghÒ phi n«ng nghiÖp, ®« thÞ ho¸ ®èi víi gÇn 5
triÖu d©n, kÝch thÝch c¸c luång di d©n rêi khái vïng t¨ng gÊp ®«i) ®ßi hái ph¶i cã mét
bé m¸y qu¶n lý ®ñ m¹nh, cã ®Çy ®ñ nh÷ng c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó kiÓm so¸t l·nh thæ tõ
c¸c s¬ ®å quy ho¹ch tíi chÝnh s¸ch ®Êt ®ai.
Cho ®Õn nay nh÷ng c«ng cô nµy ®Òu ch−a tån t¹i nªn cã thÓ nãi chóng ta ®ang trong
mét t×nh tr¹ng rÊt khã kh¨n. NhiÒu chØ sè cho thÊy ®· b¾t ®Çu xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu
hiÖu ph¸t triÓn chÖch h−íng. Xu thÕ ph¸t triÓn cña vïng kh«ng dÉn tíi mét t×nh h×nh æn
®Þnh mµ dÉn tíi nh÷ng vÊn ®Ò v« cïng nguy h¹i. Thùc tÕ nµy lµ do nh÷ng yÕu kÐm
trong c«ng t¸c qu¶n lý.
Nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng nµy ®−¬ng nhiªn cã mét phÇn do yÕu tè lÞch sö. Trong
thêi kú kinh tÕ bao cÊp, viÖc ph¸t triÓn kh«ng gian ®−îc kiÓm so¸t nh− mét hÖ qu¶, mét
yÕu tè bæ trî cho c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi.
ViÖc xo¸ bá nÒn kinh tÕ bao cÊp t¹o ra mét kho¶ng trèng lín khiÕn cho Nhµ n−íc gÆp
khã kh¨n trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu trong khi quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng gian
l¹i lµ mét kh©u v« cïng then chèt. Chóng ta sÏ kh«ng thÓ cã mét nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng
thùc sù hiÖu qu¶ nÕu thiÕu mét chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kh«ng gian chÆt chÏ. Ch¼ng h¹n,
víi tr−êng hîp cña V−¬ng quèc Hµ Lan, ®©y lµ n−íc ch©u ¢u cã nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn
tù do nhÊt nh−ng còng lµ n−íc cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kh«ng gian chÆt chÏ nhÊt. V¶
l¹i, Hµ Lan cßn næi tiÕng lµ mét quèc gia thµnh c«ng trong viÖc quai ®ª lÊn biÓn.
Th¸ch thøc to lín cña vïng hiÖn nay chØ cã thÓ v−ît qua ®−îc nÕu x©y dùng thµnh
c«ng mét c¬ chÕ qu¶n lý Nhµ n−íc cã ®Çy ®ñ nh÷ng c«ng cô míi ®¶m b¶o tèt viÖc
kiÓm so¸t l·nh thæ.
VÊn ®Ò cÊp thiÕt hµng ®Çu hiÖn nay lµ lång ghÐp quy ho¹ch kh«ng gian vµo quy ho¹ch
ph¸t triÓn kinh tÕ, tõ c¸c chÝnh s¸ch ®Êt ®ai ®Õn c¸c quy ®Þnh vÒ sö dông ®Êt.
a. §Þnh h−íng quy ho¹ch ®èi víi Vïng quy ho¹ch më réng :
VÊn ®Ò hiÖn nay lµ ®¶m b¶o sù thµnh c«ng cña qu¸ tr×nh “chuyÓn biÕn kinh tÕ – x·
héi”, héi nhËp quèc tÕ, ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, quy ho¹ch vïng ®« thÞ trung t©m,
tiÕp nhËn c¸i míi nh−ng vÉn ph¸t huy nh÷ng gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ lÞch sö cña vïng
trong mäi lÜnh vùc.
VÒ mÆt tæ chøc kh«ng gian, ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ ph¶i t¹o mèi liªn hÖ mËt thiÕt gi÷a khu
vùc kinh tÕ duyªn h¶i vµ khu vùc ®« thÞ trung t©m th«ng qua hai trôc liªn kÕt −u tiªn lµ
H¶i Phßng – Hµ Néi vµ quan träng h¬n lµ H¹ Long – Hµ Néi bëi sù ph¸t triÓn cña vËn
t¶i hµng ho¸ b»ng container sÏ ®ãng mét vai trß rÊt quan träng.
Hai trôc hµnh lang nµy – nhÊt lµ trôc thø hai kÐo dµi tíi tËn VÜnh Phóc – sÏ trë thµnh
cét sèng cña toµn vïng më réng vµ sÏ tiÕp gi¸p víi tuyÕn vµnh ®ai ph¸t triÓn xung
quanh Hµ Néi mµ tiÕp ®iÓm phÝa b¾c sÏ lµ khu vùc s©n bay Néi Bµi, cßn tiÕp ®iÓm phÝa
nam lµ khu vùc V¨n Giang.
Hai trôc hµnh lang sÏ cã vai trß hç trî ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ ®« thÞ cho toµn vïng
më réng song tuyÕn hµnh lang phÝa b¾c cã lîi thÕ h¬n v× n»m trªn nÒn ®Þa h×nh gß ®åi
chø kh«ng ph¶i nÒn ®ång b»ng ch©u thæ.
S¬ ®å quy ho¹ch dùa theo hai trôc hµnh lang nh− vËy cña vïng quy ho¹ch më réng cÇn
®−îc lång ghÐp víi s¬ ®å quy ho¹ch cña riªng vïng thñ ®« Hµ Néi.
§Þnh h−íng quy ho¹ch cã thÓ ®−îc x¸c ®Þnh d−íi d¹ng s¬ ®å vßng trßn ®ång t©m kÕt
hîp víi s¬ ®å ph©n m¶ng.
Vßng trßn ®ång t©m : cã thÓ dùa trªn kiÓu s¬ ®å “Ph©n bè theo nhiÒu côm tËp trung”
cña c¸c nhµ quy ho¹ch ng−êi §øc rÊt phï hîp víi tr−êng hîp cña c¸c ®« thÞ lín n»m
gi÷a mét vïng ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. §©y còng chÝnh lµ tr−êng hîp cña vïng thñ ®«
Hµ Néi.
S¬ ®å theo kiÓu vßng trßn ®ång t©m thùc ra lµ mét s¬ ®å ph©n bè chøc n¨ng theo ba
khu vùc :
- ë vÞ trÝ trung t©m lµ ®« thÞ h¹t nh©n n¬i tËp trung trô së chÝnh cña c¸c c«ng ty, c¸c c¬
quan kinh tÕ cÊp cao, c¸c trung t©m ®µo t¹o ®¹i häc, nghiªn cøu – ph¸t triÓn, qu¶n lý, thiÕt kÕ,
c«ng nghiÖp mòi nhän ®ßi hái tay nghÒ cao + giao th«ng tiÕp vËn.
- Khu vùc tiÕp gi¸p lµ n¬i bè trÝ nh÷ng c¬ së c«ng nghiÖp cã tr×nh ®é s¶n xuÊt cao.
- Khu vùc viÒn ngoµi lµ n¬i tËp trung c¸c c¬ së c«ng nghiÖp l¾p r¸p vµ nh÷ng ngµnh
nghÒ g©y « nhiÔm.
S¬ ®å ph©n m¶ng : cÇn tÝnh ®Õn hai ®Æc ®iÓm ®èi lËp cña ®Þa bµn xung quanh Hµ Néi.
Trªn ®Þa bµn nµy lu«n cã sù bæ trî gi÷a ®« thÞ vµ c¸c lµng nghÒ vèn ®· g¾n bã víi c¸c
®« thÞ tõ tr−íc ®Õn nay. Nh÷ng lµng nghÒ nµy tËp trung mét phÇn trªn ®Þa bµn tØnh Hµ
T©y, phÇn cßn l¹i ph©n bè ë VÜnh Phóc vµ B¾c Ninh. Do ®ã, vïng vµnh ®ai lín bao
quanh Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý mét c¸ch thËn träng vµ cÇn khoanh vïng râ c¸c khu vùc
lµng nghÒ.
B¶n ®å 10 thÓ hiÖn mét c¸ch tæng hîp ®Þnh h−íng quy ho¹ch cho c¶ vïng quy ho¹ch
më réng vµ vïng thñ ®« Hµ Néi. Ngoµi ra, trªn b¶n ®å còng thÓ hiÖn c¸c vßng trßn
®ång t©m t−¬ng øng víi nh÷ng ¶nh h−ëng lan to¶ cña Hµ Néi :
- vßng cung gÇn trong b¸n kÝnh 30 km : s¶n xuÊt c«ng nghiÖp tr×nh ®é cao
- vßng cung trong b¸n kÝnh 50 km : c«ng nghiÖp l¾p r¸p vµ cã thÓ g©y « nhiÔm
- vßng cung trong b¸n kÝnh 75 km : vïng ¶nh h−ëng s©u réng t¹o ®µ ph¸t triÓn cho khu
vùc phÝa nam.
Vïng quy ho¹ch më réng tr−íc hÕt lµ mét vïng ®ång b»ng ch©u thæ, mét kh«ng gian
®−îc x©y dùng qua qu¸ tr×nh trÞ thuû. CÇn hÕt søc chó träng tíi yÕu tè thuû v¨n.
§iÒu nµy tr−íc hÕt liªn quan ®Õn sù an toµn cho thñ ®« Hµ Néi vµ vÊn ®Ò ph©n lò theo
l−u vùc s«ng §¸y. Do ®ã, vïng ph©n lò däc theo s«ng §¸y cÇn ®−îc t«n träng vµ cÇn
®−îc coi nh− ranh giíi cña vïng kh«ng gian ®« thÞ, mét rµo c¶n tù nhiªn kh«ng ®−îc
phÐp x©m ph¹m.
Nh− vËy, ®« thÞ míi Hoµ L¹c tuy lµ mét dù ¸n ®· ®−îc triÓn khai kh«ng thÓ dõng l¹i
song cÇn khèng chÕ quy m« vµ h−íng tíi ph¸t triÓn nh− mét trung t©m gi¶i trÝ v¨n ho¸
cña ng−êi d©n Hµ Néi.
M¹ng l−íi giao th«ng vïng sÏ dùa trªn hai trôc hµnh lang giao th«ng tõ thñ ®« Hµ Néi
h−íng ra phÝa biÓn.
Trôc quan träng h¬n lµ trôc n»m ë phÝa b¾c kÐo dµi tõ VÜnh Phóc tíi H¹ Long vµ tiÕp
gi¸p víi Hµ Néi t¹i khu vùc s©n bay Néi Bµi. §©y lµ trôc giao th«ng tiÕp vËn chÝnh cã
tiÒm n¨ng ph¸t triÓn rÊt lín.
Tr−íc hÕt, ®iÒu quan träng lµ ph¶i ®¶m b¶o mèi liªn hÖ trùc tiÕp b»ng ®−êng s¾t (dµnh
cho tµu chë container) gi÷a Hµ Néi vµ H¹ Long. Tr−íc yªu cÇu nh− vËy, cÇn −u tiªn
®Çu t− cho ®o¹n ®−êng s¾t tõ ThÞ CÇu tíi Cæ Thµnh. §o¹n ®−êng nµy t−¬ng øng víi
trôc nèi tõ B¾c Ninh ®Õn Ph¶ L¹i vµ sÏ ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t
triÓn cña vïng quy ho¹ch më réng víi t− c¸ch lµ mét trôc ph¸t triÓn ®« thÞ vµ c«ng
nghiÖp nÆng (theo ®óng trôc ph©n bè vèn FDI).
Vïng thñ ®« Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý nh− mét khu vùc ph¸t triÓn liªn hîp c¶ n«ng
nghiÖp vµ c«ng nghiÖp xoay quanh mét ®« thÞ h¹t nh©n, ®Æc biÖt cÇn chó träng tíi c¸c
ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp t¹i ®Þa bµn n«ng th«n.
Nh− vËy cÇn ph©n biÖt râ hai h×nh thøc ph¸t triÓn :
- §« thÞ ho¸ cøng däc theo c¸c trôc hµnh lang vµ theo chuçi tiÕp nèi cña c¸c ®« thÞ. §©y
lµ h×nh thøc ®« thÞ ho¸ hiÖn ®¹i nh−ng ®ßi hái ®Çu t− lín vÒ h¹ tÇng.
- Ph¸t triÓn c¸c lµng nghÒ theo h×nh thøc ®« thÞ ho¸ mÒm víi møc ®Çu t− kh«ng qu¸ lín
vÒ h¹ tÇng vµ cã thÓ t¹o nhiÒu viÖc lµm.
§−¬ng nhiªn sÏ ph¶i tr¸nh t×nh tr¹ng c¹nh tranh vµ chång chÐo gi÷a hai h×nh thøc nµy,
®Æc biÖt cÇn chÊm døt t×nh tr¹ng ®« thÞ ho¸ cøng t¹i nh÷ng khu vùc lµng nghÒ truyÒn
thèng (nh− tr−êng hîp ë Hµ T©y).
Riªng vïng thñ ®« Hµ Néi cÇn ®−îc xö lý theo m« h×nh kÐp kÕt hîp gi÷a kiÓu quy
ho¹ch theo vßng trßn ®ång t©m vµ ph©n m¶ng. KiÓu vßng trßn ®ång t©m sÏ h−íng tíi
ph©n bè kh«ng gian theo nh÷ng vµnh ®ai. Cßn kiÓu ph©n m¶ng sÏ gåm hai yÕu tè :
1. Ph©n chia chøc n¨ng gi÷a khu vùc ®«ng – b¾c (giao th«ng tiÕp vËn vµ s¶n xuÊt cã sù
liªn hÖ víi toµn bé hÖ thèng h¹ tÇng giao th«ng) khu vùc t©y – nam (thiÕt kÕ vµ qu¶n lý).
2. Ph©n chia gi÷a nh÷ng ®Þa bµn n«ng th«n thuÇn n«ng vµ nh÷ng ®Þa bµn cã nghÒ phô.
CÇn ®Æc biÖt chó träng tíi hai khu vùc nh¹y c¶m lµ VÜnh Phóc vµ B¾c Ninh bëi hai tØnh nµy
võa liªn quan ®Õn c¸c trôc hµnh lang giao th«ng tiÕp vËn võa cã nhiÒu lµng nghÒ. ViÖc kÕt hîp
hµi hoµ gi÷a hai yÕu tè nµy ®ßi hái sÏ ph¶i cã sù ®Çu t− nghiªn cøu thËt tØ mØ.
Vïng quy ho¹ch më réng sÏ chØ t¨ng thªm 1,3 triÖu d©n (tõ 23,4 lªn ®Õn 24,7 triÖu
ng−êi) song sÏ ph¶i tiÕp nhËn 7,8 triÖu d©n tËp trung t¹i c¸c ®« thÞ vµ nh÷ng khu vùc
n«ng th«n ph¸t triÓn tiÓu c«ng nghiÖp. Do vËy, vïng nµy sÏ ph¶i chuyÓn ®æi ®−îc
kho¶ng 4 triÖu viÖc lµm tõ n«ng nghiÖp sang c¸c ngµnh nghÒ phi n«ng nghiÖp vµ t¹o
thªm 4,5 triÖu viÖc lµm míi trong c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
B¶ng 6. Nh÷ng thay ®æi vÒ c¬ cÊu viÖc lµm giai ®o¹n 2003 – 2023 ( x 1.000)
Kh«ng nªn dïng côm tõ “khu c«ng nghiÖp” mét c¸ch chung chung ®Ó chØ tÊt c¶ nh÷ng
khu vùc dµnh cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp. B¶n th©n ChÝnh phñ còng ®· cã sù ph©n biÖt
vÒ kh¸i niÖm rÊt râ rµng.
Trong ph¹m vi nghiªn cøu cña chóng t«i, ®Æc biÖt víi Vïng thñ ®« Hµ Néi, cÇn ph©n
biÖt thµnh 3 cÊp ®é:
Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c 31 Th¸ng 06 / 2005
- Víi khu vùc thµnh phè Hµ Néi cÇn ®Ò cËp ®Õn nh÷ng khu c«ng nghÖ cao, tøc lµ nh÷ng
khu cã chÊt l−îng ®« thÞ vµ c¬ së h¹ tÇng thËt cao.
- Nh÷ng khu c«ng nghiÖp thùc sù chØ dµnh cho nh÷ng ®« thÞ trung gian vµ nh÷ng hµnh
lang c«ng nghiÖp däc theo mét sè tuyÕn ®−êng.
- Riªng víi khu vùc n«ng th«n cÇn cã c¸c khu s¶n xuÊt víi nh÷ng ngµnh nghÒ ®a d¹ng
phï hîp víi kh¶ n¨ng thùc tÕ cña ®Þa ph−¬ng. T¹i mét sè ®Þa ph−¬ng, viÖc quy ho¹ch nh÷ng
khu vùc thuéc d¹ng nµy th−êng cã quy m« qu¸ lín.
g. – Lùa chän 7 : Quan t©m tíi 3 tØnh nam ®ång b»ng s«ng Hång
§©y lµ nh÷ng tØnh thuéc vïng ch©u thæ, rÊt ®«ng d©n vµ kh«ng cã nhiÒu ho¹t ®éng phi
n«ng nghiÖp. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt chØ cao h¬n mét chót so víi nh÷ng tØnh miÒn nói. CÇn
®Æc biÖt quan t©m tíi khu vùc nµy th«ng qua trôc giao th«ng quan träng tõ Hµ Néi tíi
Nam §Þnh.
Nh÷ng vïng viÒn xung quanh, ®Æc biÖt lµ Hoµ B×nh vµ Phó Thä, cã mét vai trß ®Æc biÖt
bëi ®©y lµ nh÷ng ®Þa bµn chuyÓn tiÕp gi÷a vïng thñ ®« víi nh÷ng vïng nói cao s¸t tíi
biªn giíi phÝa B¾c.
5. c¸c dù ¸n :
Còng nh− t¹i bÊt cø n¬i nµo trªn thÕ giíi, ë ViÖt Nam vÊn ®Ò quan träng lµ ph¶i triÓn
khai quy ho¹ch kh«ng gian th«ng qua c¸c lo¹i h×nh dù ¸n bëi ®iÓm mÊu chèt lµ ph¶i
t×m ®−îc nguån ®Çu t− cho ph¸t triÓn h¹ tÇng.
Chóng ta chØ cã thÓ thùc hiÖn ®−îc c¸c kÕ ho¹ch ph¸t triÓn nÕu c¸c nhµ tµi trî vèn hç
trî ®Çu t− cho c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng. Qu¸ tr×nh th−¬ng l−îng víi nh÷ng t¸c nh©n nµy
®−îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c dù ¸n vµ nÕu nh÷ng dù ¸n ®ã cµng dùa trªn nh÷ng kÕ
ho¹ch ph¸t triÓn nghiªm tóc vµ cã tÝnh g¾n kÕt th× cµng cã ®é tin cËy cao.
Nh− vËy, chóng ta cÇn “®øng v÷ng trªn c¶ hai ch©n”, ®ã lµ c¸c s¬ ®å ph¸t triÓn kh«ng
gian (hay nh÷ng s¬ ®å quy ho¹ch tæng thÓ) vµ c¸c dù ¸n. Riªng c¸c dù ¸n l¹i ®−îc
ph©n thµnh hai lo¹i nh− sau :
Nh÷ng dù ¸n liªn quan ®Õn c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng lín cÊp vïng vµ cÇn ®−îc x©y dùng
trªn quy m« cña vïng quy ho¹ch më réng.
- CÊp n−íc vµ n¨ng l−îng = Thuû v¨n vµ truyÒn t¶i – s¶n xuÊt ®iÖn n¨ng
Nh÷ng dù ¸n kü thuËt quy m« lín nh− vËy cÇn dùa trªn S¬ ®å quy ho¹ch ®èi víi toµn
vïng quy ho¹ch më réng. Mçi dù ¸n sÏ ph¶i cã sù tham gia cña c¸c Bé, Ngµnh cã liªn
quan vµ Bé X©y dùng, ®ång thêi phèi hîp chÆt chÏ víi Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t−.
Nh÷ng dù ¸n nµy t−¬ng øng víi quy m« c¸c vïng hµnh chÝnh vµ cã thÓ ®−îc ¸p dông
tr−íc hÕt víi chÝnh Vïng thñ ®« Hµ Néi. ViÖc ph©n lo¹i dù ¸n sÏ ®−îc thùc hiÖn theo
cÊp ®é kh«ng gian, do vËy cÇn cã nh÷ng dù ¸n tæng thÓ víi nhiÒu yÕu tè cÊu thµnh
nh−ng ®−îc ¸p dông trong ph¹m vi mét kh«ng gian râ rÖt.
Thñ ®« Hµ Néi cÇn cã mét dù ¸n riªng tËp trung vµo c¸c c«ng tr×nh h¹ tÇng ®« thÞ (cÊp
n−íc – vÖ sinh m«i tr−êng – giao th«ng ®« thÞ – khu c«ng nghÖ, v.v…).
§Õn ®©y cÇn ®Æt ra c©u hái vÒ ph¹m vi cÇn ®iÒu chØnh cña thñ ®« Hµ Néi. Ph¹m vi ®ã
ph¶i g¾n liÒn víi dù ¸n, do vËy ph¶i phñ réng toµn vïng ®« thÞ vµ nh÷ng khu vùc liÒn
kÒ.
KhuyÕn khÝch ph¸t triÓn c¸c ®« thÞ lo¹i trung b×nh víi c¸c khu ®« thÞ míi :
Trong toµn vïng quy ho¹ch më réng cã kho¶ng 30 ®« thÞ cÇn ®−îc ph¸t triÓn. §©y
®−îc gäi lµ nh÷ng ®« thÞ trung gian vµ nh÷ng ®« thÞ nµy ph¶i thu hót ®−îc kho¶ng 2,6
triÖu d©n t¨ng thªm (trong khi khu vùc ®« thÞ trung t©m ph¶i tiÕp nhËn thªm kho¶ng
2,2 triÖu d©n).
ChØ riªng vïng thñ ®« Hµ Néi ®· thu hót sè d©n t−¬ng ®−¬ng 1/3 tæng sè d©n cña c¸c
®« thÞ trung gian, ®Æc biÖt cña nh÷ng ®« thÞ lín nhÊt.
Chóng t«i ®· tõng nhiÒu lÇn nhÊn m¹nh vai trß cña khu vùc n«ng th«n vµ ®Æc biÖt cña
c¸c lµng nghÒ.
§iÒu ®ã ®Æt ra yªu cÇu ph¶i x©y dùng mét dù ¸n riªng kÕt hîp gi÷a h×nh thøc quy
ho¹ch “cøng” vµ quy ho¹ch “mÒm”. Qu¶ thùc cÇn dù kiÕn c¸c h¹ng môc h¹ tÇng cÇn
thiÕt ë møc tèi thiÓu cho ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, ®−êng s¸, ®iÖn trung thÕ, n−íc s¹ch,
c¸c khu vùc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, v.v…
Tuy nhiªn còng cÇn dù kiÕn quy ho¹ch d¹ng “mÒm” hç trî cho sù ph¸t triÓn cña ®Þa
ph−¬ng qua h×nh thøc trî gióp ®Ó khuyÕn khÝch c¸c ngµnh nghÒ t¹i chç. Sù hç trî nµy
Quy ho¹ch vïng HN – B¸o c¸o c«ng t¸c 33 Th¸ng 06 / 2005
tr−íc hÕt liªn quan tíi kh¶ n¨ng t×m kiÕm thÞ tr−êng tiªu thô. Ch¼ng h¹n, c¸c nghÒ thñ
c«ng ë Hµ T©y cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn m¹nh nh−ng cÇn ®−îc sù gióp søc cña mét c¬
quan cã h×nh thøc c«ng t− hîp doanh chuyªn vÒ th¨m dß vµ t×m kiÕm thÞ tr−êng. Néi
dung nµy cÇn ®−îc lång ghÐp vµo dù ¸n “C¸c lµng nghÒ”.
Mäi ®iÒu kiÖn vÒ nh©n lùc vµ vËt lùc trong vïng chØ cã thÓ ph¸t huy hiÖu qu¶ qua qu¸
tr×nh chuyÓn ®æi nÕu cã ®−îc sù kiÓm so¸t vÒ quy ho¹ch kh«ng gian thËt chÆt chÏ.
Ch¾c ch¾n sÏ cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ theo hai cÊp ®é sau:
Quy ho¹ch kh«ng gian ph¶i tham gia vµo mét hÖ thèng ®ång bé phï hîp víi quy ho¹ch
chung vµ kÕt hîp chÆt chÏ gi÷a viÖc ®iÒu phèi c¸c nguån vèn FDI víi c¸c kÕ ho¹ch sö
dông vèn ng©n s¸ch bëi ®©y lµ hai yÕu tè c¬ b¶n trong quy ho¹ch ph¸t triÓn kh«ng
gian.
Quy ho¹ch kh«ng gian ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng mèi liªn hÖ vµ sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a
c¸c Bé, ngµnh cã liªn quan vµ c¸c ®oµn thÓ x· héi.
CÊp ®é vïng :
Nhµ n−íc cÇn khÈn tr−¬ng x©y dùng mét chÝnh s¸ch qu¶n lý vµ ph¸t triÓn vïng. §ã sÏ
lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nghiªn cøu x¸c ®Þnh ph¹m vi ranh giíi cña vïng vµ sau ®ã
®Ó thiÕt lËp nh÷ng c¬ chÕ qu¶n lý vïng. Tuy nhiªn, cÇn kh¼ng ®Þnh r»ng hÖ thèng quy
ho¹ch chung / quy ho¹ch kh«ng gian vÉn ph¶i lµ mét hÖ thèng ®−îc qu¶n lý tËp trung ë
cÊp trung −¬ng.
CÇn ph©n biÖt râ hai cÊp ®é vïng :
- Vïng quy ho¹ch më réng lµ ph¹m vi do Nhµ n−íc trùc tiÕp qu¶n lý ®Ó ®¶m b¶o sù phèi
hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c khu vùc trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn quy ho¹ch d−íi sù chØ ®¹o chung cña
Nhµ n−íc.
- Vïng hµnh chÝnh sÏ lµ mét ph¹m vi ¸p dông thÓ hiÖn sù kÕt hîp c©n ®èi gi÷a nguyªn
t¾c phi tËp trung ho¸ vµ nguyªn t¾c ph©n cÊp qu¶n lý.
CÇn x¸c ®Þnh râ mét c¬ chÕ phèi hîp hiÖu qu¶ gi÷a Nhµ n−íc vµ thiÕt chÕ qu¶n lý cÊp
vïng víi môc tiªu c¬ b¶n lµ h−íng tíi hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ.
LËp kÕ ho¹ch
®iÒu phèi sö dông
c¸c nguån vèn vèn ng©n s¸ch
FDI
Quy ho¹ch
kh«ng gian
C¸c vïng
INPUR
B¶n b¸o c¸o nµy ®Ò cËp ®Õn ChiÕn l−îc Ph¸t triÓn giao th«ng trong khu«n khæ §å ¸n
Quy ho¹ch vïng Hµ Néi. Theo yªu cÇu cña ViÖn ®µo t¹o chuyªn ngµnh ®« thÞ (IMV-
thuéc Vïng Ile de France), Bé X©y dùng vµ Uû ban nh©n d©n thµnh phè Hµ Néi, mét
chuyªn gia Ph¸p 1 ®· x©y dùng b¸o c¸o nµy trong chuyÕn c«ng t¸c t¹i ViÖn quy
ho¹ch ®« thÞ - n«ng th«n ViÖt Nam. B¸o c¸o gåm 3 phÇn :
C¬ së h¹ tÇng ®−êng s¾t ch−a t−¬ng xøng víi kh¶ n¨ng mµ nã cã thÓ ®em l¹i, kÓ c¶
víi bèi c¶nh hiÖn t¹i lµ míi chØ cã ®−êng s¾t mét lµn ®−êng. Kh«ng ®−îc hiÖn ®¹i
ho¸, ®−êng s¾t lu«n ®−îc biÕt ®Õn d−íi h×nh ¶nh mét lo¹i h×nh vËn t¶i cò kü, l¹c hËu
vµ chËm ch¹p ; tuy nhiªn còng cÇn ph¶i so s¸nh hiÖn tr¹ng nµy víi hiÖu qu¶ cña giao
th«ng ®−êng bé, lu«n gÆp ph¶i n¹n t¾c nghÏn ph−¬ng tiÖn trªn c¸c tuyÕn ®−êng.
Sù mÊt c©n ®èi gi÷a n¨ng lùc giao th«ng ®−êng bé vµ ®−êng s¾t mµ ®−êng s¾t lu«n ë
thÕ yÕu h¬n lµ mét mèi lo ng¹i th−êng trùc. HÖ thèng vËn t¶i ®−êng s«ng còng gãp
phÇn vµo viÖc chuyªn trë hµng ho¸ xong còng ch−a t−¬ng xøng víi tiÒm n¨ng.
VÒ giao th«ng néi ®«: môc tiªu tr−íc m¾t lµ t¨ng c−êng sö dông c¸c ph−¬ng tiÖn giao
th«ng c«ng céng dùa trªn viÖc më réng c¸c tuyÕn ®−êng vµ c¶i thiÖn n¨ng lùc vËn t¶i
cña m¹ng l−íi xe buýt. Môc tiªu trung h¹n lµ viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn cã n¨ng lùc
vËn t¶i lín sö dông lµn ®−êng riªng, nhÊt lµ c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i ®−êng s¾t néi ®«.
1
Raymond Maubois, chuyªn gia giao th«ng thùc hiÖn chuyÕn c«ng t¸c tõ 20/06 ®Õn 06/07/2005 víi sù céng t¸c
cña Yann Maublanc, chuyªn gia phô tr¸ch giao th«ng cña dù ¸n IMV.
. C¸c hµnh lang giao th«ng, nhÊt lµ c¸c tuyÕn ®−êng cao tèc liªn kÕt ®«ng-t©y,
Hµ Néi-H¶i Phßng ë phÝa nam vïng ch©u thæ vµ Hµ Néi-H¹ Long ë phÝa b¾c, còng
®ang ph¸t triÓn vÒ phÝa t©y b¾c ®Êt n−íc vµ biªn giíi Trung Quèc ;
. TiÕp tôc thùc hiÖn c¸c ®−êng vßng tr¸nh Hµ Néi víi ®−êng vµnh ®ai 3, vµ dù
¸n ®−êng vµnh ®ai 4 (nghiªn cøu kh¶ thi). §−êng vµnh ®ai cao tèc nµy cÇn ®Þnh râ
giíi h¹n më réng cña vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi trong b¸n kÝnh 20 km; h¬n n÷a c¸c
®−êng vµnh ®ai nµy cÇn ®−îc nghiªn cøu vµ ®Çu t− x©y dùng víi c¬ së vËt chÊt cña
®−êng quèc lé h¬n lµ ®−êng giao th«ng néi thÞ quy m« lín;
. C¸c ®−êng nèi trung t©m víi ®−êng vµnh ®ai víi môc tiªu më réng c¸c trôc
®−êng quèc lé tËp trung t¹i Hµ Néi, ngoµi ra mét sè trôc ®−êng cßn ®−îc më réng
gÊp ®«i.
Ng−îc l¹i, vËn t¶i ®−êng s¾t l¹i cã Ýt c¸c dù ¸n c¶ vÒ c¶i thiÖn, n©ng cÊp thiÕt bÞ hiªn
cã vµ ®Çu t− x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi. Th−êng th× míi chØ dõng l¹i ë c¸c dù ¸n
xem xÐt vµ nghiªn cøu tiÒn kh¶ thi. Hai hµnh lang ®−êng bé kÓ trªn sÏ ®−îc x©y dùng
song song c¸c tuyÕn ®−êng s¾t víi hai lµn ®−êng. ViÖc x©y dùng c¸c ®−êng vµnh ®ai
khÐp kÝn víi c¸c ®o¹n ®−êng hiÖn cã còng ®−îc tÝnh ®Õn.
§èi víi c¸c c¶ng s«ng, mét mÆt chñ tr−¬ng chuyªn m«n ho¸ 2 trong sè 4 c¶ng cña
Hµ Néi (hµng ®ãng kiÖn, hµng rêi), mÆt kh¸c x©y dùng thªm hai c¶ng míi nh»m theo
kÞp viÖc më réng ®« thÞ Hµ Néi.
C¸c dù ¸n nµy kh«ng gi¶m ®−îc sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®−êng bé vµ ®−êng s¾t mµ
ng−îc l¹i cßn lµm mÊt c©n ®èi h¬n.
§å ¸n quy ho¹ch cÇn x¸c ®Þnh râ cÊp ®é cña m¹ng l−íi giao th«ng. MÆt kh¸c còng
cÇn kÕt hîp víi tõng cÊp ®é chiÕn l−îc ph¸t triÓn bëi nã g¾n liÒn víi viÖc lùa chän vµ
thùc hiÖn c¸c dù ¸n, c¶ vÒ x©y dùng c¬ së h¹ tÇng còng nh− thu hót c¸c dù ¸n hiÖn
®¹i ho¸ lín. H¬n n÷a, còng cÇn ®¶m b¶o chiÕn l−îc liªn th«ng vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ
chøc n¨ng cña c¸c m¹ng l−íi giao th«ng.
ViÖc ph¸t triÓn giao th«ng cÇn ph¶i phï hîp víi cÊp ®é chøc n¨ng ë ba møc: m¹ng
l−íi giao th«ng quèc gia, m¹ng l−íi giao th«ng cÊp tØnh, m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«.
• M¹ng l−íi giao th«ng quèc gia nèi liÒn c¸c vïng thñ ®« víi m«i tr−êng xung
quanh, ®ång thêi tæ chøc mèi liªn kÕt víi nh÷ng vïng miÒn xung quanh còng nh− víi
2
§èi víi mäi lo¹i h×nh giao th«ng, b¸o c¸o nµy chØ nªu nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc c¸c chuyªn gia ViÖt Nam dù kiÕn
qua néi dung c¸c cuéc trao ®æi ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh chuyÕn c«ng t¸c cña chuyªn gia Ph¸p.
• Ngay tõ b©y giê, mét sè trôc ®−êng ®· ®−îc coi chñ yÕu lµ ®−êng giao th«ng
cÊp tØnh; mét sè kh¸c, cïng lóc ®ãng vai trß lµ m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, giao
th«ng cÊp tØnh vµ ®Þa ph−¬ng, chøc n¨ng giao th«ng cÊp tØnh chØ t¸i hiÖn sau khi ®−îc
chuyÓn mét phÇn l−u l−îng giao th«ng ®Õn mét trôc ®−êng míi kh¸c. T×nh tr¹ng nµy
còng t−¬ng tù ®èi víi ®−êng s¾t khi mét tuyÕn ®−êng míi cho phÐp t¨ng c−êng n¨ng
lùc giao th«ng cÊp tØnh cho mét tuyÕn ®−êng hiÖn cã (nÕu kh«ng, ®ã lµ kh¶ n¨ng tæ
chøc khai th¸c cho phÐp cïng lóc sö dông mét c¸ch tèi −u c¶ hai chøc n¨ng giao
th«ng quèc gia vµ giao th«ng cÊp tØnh trªn cïng mét trôc ®−êng).
• M¹ng l−íi giao th«ng néi ®« cña Hµ Néi ®−îc x©y dùng dùa trªn viÖc quy
ho¹ch c¸c tuyÕn sö dông lµn ®−êng riªng vµ tiÕp tôc ph¸t triÓn n¨ng lùc vËn t¶i cña
m¹ng l−íi xe buýt. Nh−ng kh«ng chØ liªn quan ®Õn thµnh phè Hµ Néi, m¹ng l−íi giao
th«ng néi ®« còng cÇn thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c ®« thÞ kh¸c trong vïng, n¬i c¸c
lo¹i h×nh vËn t¶i c«ng céng ®¶m b¶o cho c¸c dÞch vô ®« thÞ vµ c¸c ®iÒu kiÖn giao
th«ng liªn l¹c hiÖu qu¶ víi m¹ng l−íi ®−êng giao th«ng cÊp tØnh.
ViÖc x©y dùng mét m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng s¾t cÊp tØnh ®−îc tæ chøc trªn nh÷ng
tuyÕn ®−êng nèi trung t©m Hµ Néi víi c¸c thµnh phè trung gian, cã c¸c ®−êng vßng
tr¸nh, lµ mét nhiÖm vô ®ang ®−îc tÝnh ®Õn.
Tæ chøc vËn t¶i hµng ho¸ dùa vµo c¸c tuyÕn ®−êng (®−êng bé, ®−êng s¾t, ®−êng
thuû) vµ c¸c ®iÓm (c¸c trung t©m tiÕp vËn vµ ph©n phèi) lµ minh chøng ®Çu tiªn cho
giao th«ng liªn vËn cña m¹ng l−íi giao th«ng.
§èi víi vËn t¶i hµnh kh¸ch, viÖc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng còng cho thÊy mäi
hiÖu qu¶ trong c«ng t¸c tæ chøc giao th«ng theo tuyÕn vµ theo ®iÓm, ®¶m b¶o viÖc
vËn t¶i hµnh kh¸ch:
- tÝnh liªn tôc cña viÖc di chuyÓn tõ ®iÓm xuÊt ph¸t tíi ®Ých ®Õn, kÓ c¶ khi hµnh
kh¸ch sö dông nhiÒu lo¹i h×nh giao th«ng,
- t−¬ng ®èi thuËn tiÖn trong viÖc lùa chän ®Ých ®Õn.
Giao th«ng liªn vËn vÒ mÆt c¬ së h¹ tÇng vµ chøc n¨ng liªn kÕt c¸c ®iÓm trung
chuyÓn cã n¨ng lùc vËn t¶i cña c¸c cÊp ®é vËn t¶i c«ng céng kh¸c nhau t¹i c¸c ®iÓm
thuËn tiÖn vµ an toµn. Giao th«ng liªn vËn còng mang tÝnh chøc n¨ng vµ ®a lo¹i h×nh,
nhÊt lµ ®èi víi vÊn ®Ò cung cÊp th«ng tin cho hµnh kh¸ch. ViÖc quy ho¹ch vïng ®em
l¹i c¬ héi ®Æc thï trong viÖc tæ chøc giao th«ng liªn vËn gi÷a c¸c ®iÓm trung chuyÓn,
®èi víi Hµ Néi th× ®ã lµ viÖc x©y dùng c¸c tuyÕn ®−êng míi cßn ®èi víi c¸c nhµ ga
cña c¸c ®« thÞ trung gian th× ®ã lµ viÖc kÕt nèi liªn vËn víi m¹ng l−íi giao th«ng vïng.
TæNG QUAN
1. c¬ cÊu d©n sè
2. M¹NG l−íi ®« THÞ
II. giao th«ng : hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n cho vïng ch©u thæ
1. hiÖn TR¹NG
1.1 c¸c tuyÕn ®−êng bé
1.2 c¸c tuyÕn ®−êng s¾t
1.3 giao th«ng ®−êng s«ng
1.4 giao th«ng ®« thÞ
2. C¸C dù ¸N
2.1 c¸c tuyÕn ®−êng bé
2.2 c¸c tuyÕn ®−êng s¾t
2.3 c¸c bÕn c¶ng
2.4 giao th«ng ®« thÞ
kÕt luËn
ViÖc x¸c ®Þnh c¸c trôc chiÕn l−îc cho ph¸t triÓn hÖ thèng giao th«ng vËn t¶i vïng Hµ
Néi cÇn dùa vµo c¸c dù b¸o vÒ d©n sè vµ nh÷ng ®Þnh h−íng quy ho¹ch trong khu«n
khæ b¸o c¸o ®· ®−îc lËp víi sù gióp ®ì cña ViÖn ®µo t¹o chuyªn ngµnh ®« thÞ ĘGiíi
thiÖu tæng quan §å ¸n quy ho¹ch vïng Hµ Néię 3.
Sù ph¸t triÓn d©n sè, ph©n bè d©n theo kh«ng gian, dÞch c− theo x· héi - nghÒ
nghiÖp, bè trÝ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt (c«ng nghiÖp, dÞch vô, …), møc t¨ng thu nhËp,
lèi sèng cña c¸c hé gia ®×nh, sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ … quyÕt ®Þnh ®Õn khèi l−îng vµ
c¸c ®Æc ®iÓm vÒ nhu cÇu di chuyÓn cña d©n c− vµ c¸c luång vËn t¶i hµng ho¸. Trong
tr−êng hîp vÊn ®Ò ph©n chia c¸c ®¬n vÞ hµnh chÝnh (6,8 hay 9 tØnh trong vïng Hµ
Néi) kh«ng ¶nh h−ëng ®Õn sù lùa chän kh«ng gian nghiªn cøu. Quy m« cña chiÕn
l−îc ph¸t triÓn giao th«ng chÝnh lµ quy m« cña c«ng t¸c quy ho¹ch, hay nãi c¸ch
kh¸c chÝnh lµ vïng kinh tÕ ch©u thæ s«ng Hång më réng. §−¬ng nhiªn, nh÷ng lùa
chän chiÕn l−îc còng cÇn tÝnh ®Õn nh÷ng ho¹t ®éng trao ®æi víi c¸c vïng phô cËn.
1. c¬ cÊu d©n sè
N¨m 2003, −íc tÝnh vïng ch©u thæ s«ng Hång më réng cã kho¶ng 23,5 triÖu d©n.
Dùa vµo nh÷ng dù b¸o vÒ gia t¨ng d©n sè tù nhiªn vµ dÞch c−, −íc tÝnh vïng nµy sÏ
cã kho¶ng 25 triÖu d©n (24,7) vµo n¨m 2023, trong ®ã néi thµnh Hµ Néi cã 4 triÖu
d©n víi môc tiªu t¨ng tr−ëng d©n sè hîp lý trong kho¶ng 3% mçi n¨m.
3
Th¸ng 06/2005, hai chuyªn gia FÐlix Damette – nhµ ®Þa lý, chuyªn gia quy ho¹ch l·nh thæ – vµ Hugues Leroux
– kü s−, nhµ kinh tÕ häc – ®· tham gia hç trî kü thuËt cho nhãm lËp §å ¸n quy ho¹ch vïng thñ ®« cña INPUR.
. C− d©n thµnh thÞ gia t¨ng, ®©y chÝnh lµ nhãm ®èi t−îng cã nhu cÇu di chuyÓn
nhiÒu h¬n c¶ (di chuyÓn b×nh qu©n hµng ngµy cña ng−êi d©n thµnh thÞ cao h¬n so víi
ng−êi d©n n«ng th«n vµ cao h¬n rÊt nhiÒu so víi ng−êi d©n n«ng nghiÖp n«ng th«n),
. C¬ cÊu cña c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn còng sÏ thay ®æi do ®Þa ®iÓm ®−îc bè trÝ
vµ b¶n chÊt cña c¸c ho¹t ®éng cña ng−êi d©n : sù ®a d¹ng cña c¸c mèi quan hÖ
(quan hÖ néi t¹i, quan hÖ gi÷a thµnh thÞ vµ vïng ngo¹i vi, quan hÖ gi÷a ®« thÞ nµy vµ
®« thÞ kh¸c, …), sù thay ®æi cña môc ®Ých di chuyÓn (do c¸c ho¹t ®éng nghÒ nghiÖp,
do c¸c lý do c¸ nh©n, …).
HiÖn nay cßn thiÕu c¸c d÷ liÖu ®Ó cã thÓ cñng cè c¸c gi¶i ph¸p cÇn ®Ò xuÊt nh»m gi¶i
quyÕt nhu cÇu di chuyÓn cña c− d©n trong vïng trong khu«n khæ §å ¸n quy ho¹ch.
§ã chÝnh lµ nh÷ng nh©n tè cña sù t¨ng tr−ëng ®· tr×nh bµy ë trªn, hiÖn t−îng t¨ng
c¸c ph−¬ng tiÖn giao th«ng c¸ nh©n, cÇn ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p h÷u hiÖu nh»m lµm
thay ®æi mét c¸ch c¨n b¶n nhu cÇu di chuyÓn so víi hiÖn t¹i.
Sau khi ®· ®¸nh gi¸ tæng quan t×nh h×nh, §å ¸n quy ho¹ch vïng Hµ Néi ®· ®Ò ra gi¶i
ph¸p thÝch hîp nhÊt lµ cÇn x©y dùng c¸c trôc giao th«ng chiÕn l−îc.
ViÖc ph¸t triÓn mét vïng cÇn xem xÐt mèi quan hÖ cña nh÷ng ®Æc thï tù nhiªn cña
vïng, d©n sè, lùa chän thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng míi, tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c trao ®æi
néi t¹i trong vïng vµ víi nh÷ng vïng xung quanh, v.v. ViÖc thiÕu c¸c ®Þnh h−íng
chiÕn l−îc th−êng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng ph¸t triÓn khu ®« thÞ chÝnh theo vÕt dÇu loang
víi hËu qu¶ lµ viÖc tËp trung qu¸ nhiÒu ho¹t ®éng còng nh− c¬ së h¹ tÇng vµo khu
vùc trung t©m ®« thÞ vµ mét c¬ cÊu vïng mÊt c©n ®èi.
Cã thÓ tr¸nh ®−îc t×nh tr¹ng nµy nÕu ®¸nh gi¸ ®óng tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cña c¸c
thµnh phè vµ nh÷ng ®« thÞ trung gian, xem xÐt kh¶ n¨ng ph¸t triÓn phï hîp cña c¸c
®« thÞ nµy, nhÊt lµ trªn b×nh diÖn ®Þa lý vµ kinh tÕ. §©y ®ång thêi lµ viÖc ph¸t huy tèi
®a lîi Ých cña c¸c ®« thÞ trung t©m vµ khai th¸c tèt c¸c tiÒm n¨ng cña mçi ®Þa ph−¬ng
trong vïng vµ g¾n kÕt chóng trong kh«ng gian vïng th«ng qua c¸c ho¹t ®éng trao ®æi
hiÖu qu¶ vµ ®a d¹ng.
N©ng cao tÝnh n¨ng ®éng cña kh«ng gian vïng, gi¶m nhÞp ®é t¨ng tr−ëng qu¸ møc
cña khu vùc néi ®« Hµ Néi b»ng chiÕn l−îc ph¸t huy tiÒm n¨ng cña c¸c ®« thÞ trung
gian ®ång thêi chó träng ®Õn hai cÊp ®é :
Ngay tõ b©y giê, mét sè ®« thÞ trung t©m cña c¸c tØnh (B¾c Ninh, H¶i D−¬ng, … ) ®·
trë thµnh nh÷ng ®« thÞ n¨ng ®éng, cã d©n sè tËp trung ®«ng ®óc, møc ®é ho¹t ®éng
cao, ®Æc biÖt lµ c¸c ®« thÞ ph¸t triÓn khu c«ng nghiÖp. Theo dù b¸o vÒ d©n sè (xem
§I), ®ã lµ c¸c ®« thÞ cã sù gia t¨ng d©n sè ®¸ng kÓ. NhiÒu ®« thÞ sÏ ®¹t tõ 150.000
®Õn 200.000 d©n; hay H¶i D−¬ng víi h¬n 300.000 d©n vµo n¨m 2023.
§èi víi c¸c ®« thÞ trong vïng, vÊn ®Ò giao th«ng cÇn ®−îc gi¶i quyÕt ë hai møc ®é:
Ě giao th«ng gi÷a c¸c ®« thÞ nµy víi Hµ Néi,
Ě tæ chøc m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«.
C¸c träng ®iÓm ®« thÞ kh¸c, ®Æc biÖt lµ c¸c ®« thÞ vÖ tinh xung quanh vïng d©n c− ®«
thÞ Hµ Néi sÏ bÞ “nuèt chöng” do sù më réng cña Hµ Néi, còng cÇn ®−îc nèi liÒn víi
c¸c khu vùc kh¸c cña vïng d©n c− ®« thÞ.
1. hiÖn tr¹ng
Qu¸ tr×nh kh¶o s¸t cÊu tróc m¹ng l−íi giao th«ng hiÖn t¹i trong vïng ®· lµm bËt lªn
hai vÊn ®Ò: nh×n chung m¹ng l−íi ®−êng bé cã n¨ng lùc ®¶m b¶o giao th«ng kÐm,
m¹ng l−íi ®−êng s¾t cã tæng chiÒu dµi t−¬ng ®èi lín nh−ng hiÖu qu¶ khai th¸c cßn
thÊp kÐm.
Ngoµi n¨ng lùc vËn t¶i thÊp so víi nhu cÇu thùc tÕ cña tõng lo¹i h×nh vËn t¶i trªn,
m¹ng l−íi giao th«ng cßn thÓ hiÖn sù mÊt c©n ®èi s©u s¾c gi÷a n¨ng lùc vËn t¶i
®−êng bé vµ ®−êng s¾t trong ®ã ®−êng s¾t lu«n yÕu thÕ h¬n. HÖ thèng giao th«ng
®−êng s«ng còng gãp phÇn vµo viÖc vËn t¶i hµng ho¸ nh−ng còng ch−a t−ng xøng
víi tiÒm n¨ng.
HiÖn t¹i, cÊu tróc hÖ thèng ®−êng bé trong vïng chñ yÕu dùa vµo m¹ng l−íi ®−êng
quèc lé ®¶m b¶o giao th«ng gi÷a Hµ Néi vµ c¸c ®« thÞ chÝnh thuéc tØnh. §Æc biÖt hÖ
thèng ®−êng bé ®¶m b¶o mèi liªn kÕt chÆt chÏ gi÷a thñ ®« Hµ Néi vµ c¸c vïng kinh
tÕ H¹ Long (quèc lé 18) vµ H¶i Phßng (quèc lé 5), nh÷ng trôc ®−êng quan träng ®¶m
b¶o c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i c¶ng. M¹ng l−íi giao th«ng nµy chñ yÕu ®¶m b¶o c¸c ho¹t
®éng vËn t¶i víi khu vùc phÝa B¾c vµ T©y B¾c giao nhau víi hÖ thèng ®−êng bé
Trung Quèc, vµ vÒ phÝa Nam víi phÇn cßn l¹i cña ®Êt n−íc ®Õn tËn thµnh phè Hå ChÝ
Minh.
M¹ng ®−êng bé cßn bao gåm c¸c trôc ®−êng tr¸nh (quèc lé 38, 39B, 37, …) chñ yÕu
nèi c¸c tØnh (H−ng Yªn, H¶i D−¬ng, B¾c Giang ë phÝa B¾c vµ nh÷ng ®o¹n giao nhau
víi quèc lé 3).
Ngoµi ra cßn cã trôc ®−êng quèc lé 10 ë c¸c tØnh duyªn h¶i cho phÐp nèi liÒn giao
th«ng gi÷a H¹ Long-H¶i Phßng vµ phÇn phÝa nam ch©u thæ nh− Nam §Þnh, ®Õn Phñ
Lý qua quèc lé 21A.
Nh− vËy, cã rÊt nhiÒu yÕu tè dÉn ®Õn t×nh tr¹ng n¨ng lùc thùc tÕ cña c¸c tuyÕn ®−êng
trë nªn thÊp h¬n so víi n¨ng lùc thiÕt kÕ mµ b¶n th©n n¨ng lùc thiÕt kÕ còng vèn ®·
rÊt thÊp.
HiÖn cã nhiÒu dù ¸n më réng ®èi víi hÇu hÕt c¸c tuyÕn quèc lé. Tuy nhiªn, tuyÕn
®−êng 5 ®· ®−îc më réng thµnh 4 lµn xe nh−ng kh«ng thay ®æi v¹ch tuyÕn (ngo¹i trõ
®o¹n vßng tr¸nh khi ®i qua thµnh phè H¶i D−¬ng) còng nh− nh÷ng ®iÒu kiÖn sö dông
c¸c khu ®Êt hai bªn ®−êng (thËm chÝ cßn cho phÐp sö dông mét c¸ch tuú tiÖn) vµ
còng kh«ng cã nh÷ng h×nh thøc tæ chøc c¸c tuyÕn c¾t ngang cña c¸c ®« thÞ. HËu qu¶
lµ dÉn ®Õn sù chång chÐo vÒ chøc n¨ng (võa lµ quèc lé võa lµ ®−êng néi ®«) vµ hiÖu
qu¶ khai th¸c (vËn tèc, an toµn, m«i tr−êng…) ®Òu thÊp h¬n so víi dù kiÕn.
§èi víi tuyÕn ®−êng tr¸nh qua thµnh phè Hµ Néi míi chØ cã ch−a ®Õn 2/3 trong tæng
sè 44 km cña ®−êng “vµnh ®ai 2” ®· ®−îc ®−a vµo sö dông. Nh÷ng ®o¹n ®· ®−a vµo
khai th¸c sÏ ®−îc tiÕp tôc më réng trong vßng ba n¨m tíi. Nh÷ng ®o¹n kh¸c ®ßi hái
ph¶i x©y dùng hai c©y cÇu hiÖn ®ang ®−îc thi c«ng hoÆc ®ang lËp dù ¸n. Nh− vËy,
tuyÕn vµnh ®ai 2 hiÖn ch−a ®¶m b¶o ®−îc toµn bé chøc n¨ng ®−êng tr¸nh ®« thÞ.
TuyÕn “vµnh ®ai 3” (c¸ch trung t©m thµnh phè kho¶ng 10 km) ®−îc x©y dùng dùa
trªn viÖc më réng c¸c tuyÕn hiÖn cã hoÆc më míi mét sè ®o¹n. TuyÕn ®−êng nµy
hiÖn ®· thi c«ng ®−îc 40 % (nh÷ng ®o¹n ®· ®−a vµo sö dông sÏ tiÕp tôc ®−îc më
réng trong t−¬ng lai). 15 km bæ sung sÏ ®−îc th«ng xe vµo cuèi 2006 hoÆc ®Çu 2007.
PhÇn phÝa b¾c vÉn ®ang ®−îc nghiªn cøu. VÒ l©u dµi, ®ã sÏ lµ mét cung ®−êng vßng
tõ 6 ®Õn 8 lµn xe trªn tæng chiÒu dµi 65 km.
Nh×n chung, m¹ng l−íi ®−êng bé hiÖn nay ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái cña t×nh
h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ n¨ng ®éng vµ më cöa trong toµn vïng. M¹ng l−íi nµy kh«ng
chØ kh«ng phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®Æc thï cña c¸c trôc hµnh lang quan träng
trong viÖc ph¸t triÓn vïng, nhÊt lµ hai trôc Hµ Néi – H¹ Long vµ Hµ Néi – H¶i Phßng,
mµ víi c¶ trôc ®−êng ®i xuèng phÝa nam mÆc dï ®· ®−a vµo sö dông ®o¹n cao tèc
cña quèc lé 1 míi.
Sù yÕu kÐm cña m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng s¾t ®−¬ng nhiªn còng lµ mét yÕu tè g©y
nªn nh÷ng h¹n chÕ cña m¹ng l−íi ®−êng bé.
T−¬ng tù nh− m¹ng l−íi ®−êng bé, ViÖt Nam ®· ®Çu t− x©y dùng mét m¹ng l−íi
®−êng s¾t xuyªn suèt toµn l·nh thæ víi chiÒu dµi kho¶ng 2600 Km vµ 7 tuyÕn ®−êng
chÝnh ®−îc thiÕt kÕ ph©n bè hîp lÝ vÒ mÆt kh«ng gian. MÆc dï chØ cã mét lµn ®−êng
duy nhÊt song m¹ng l−íi ®−êng s¾t ®· cho thÊy kh¶ n¨ng ®¸p øng ®−îc mét c¸ch
®Çy ®ñ nhu cÇu vËn chuyÓn hµnh kh¸ch còng nh− vËn t¶i hµng ho¸. Cho ®Õn thêi
®iÓm hiÖn t¹i, vïng ch©u thæ s«ng Hång còng nh− Hµ Néi vÉn cã cÊu tróc m¹ng l−íi
®−êng s¾t h×nh ng«i sao mµ c¸c nh¸nh cña nã to¶ ra c¸c tØnh n»m kÒ Hµ Néi (®Æc
biÖt lµ víi c¸c tØnh H¶i D−¬ng, B¾c Ninh, Th¸i Nguyªn, VÜnh Phóc vµ Phó Thä, Hµ
Nam), còng nh− ®Õn c¸c c¸c ®« thÞ trung t©m c¸c tØnh duyªn h¶i (H¶i Phßng, H¹
Long vµ qua Phñ Lý ®Õn Nam §Þnh). Còng cÇn ph¶i nãi thªm, mét yÕu tè quan träng
trong cÊu tróc m¹ng l−íi ®−êng s¾t ®ã lµ tuyÕn ®−êng tr¸nh mét phÇn ë phÝa T©y Hµ
Néi ®· t¹o ra mét ®iÓm giao c¾t gi÷a c¸c trôc ®−êng h−íng t©m ch¹y vÒ phÝa Nam vµ
phÝa T©y.
Nh÷ng phÇn sau ®©y hÖ thèng ho¸ c¸c dù ¸n chÝnh ®· ®−îc xem xÐt trong tõng lÜnh
vùc giao th«ng. Dï mçi dù ¸n ®−îc triÓn khai ë tõng cÊp ®é kh¸c nhau, tõ giai ®o¹n
4
§èi víi mäi lo¹i h×nh giao th«ng, b¸o c¸o nµy chØ nªu nh÷ng dù ¸n ®· ®−îc c¸c chuyªn gia ViÖt Nam dù kiÕn
qua néi dung c¸c cuéc trao ®æi ®−îc thùc hiÖn trong qu¸ tr×nh chuyÕn c«ng t¸c cña chuyªn gia Ph¸p.
Ngoµi viÖc më réng c¸c trôc ®−êng quèc lé tËp trung ®Õn Hµ Néi vµ viÖc dù kiÕn thùc
hiÖn c¸c tuyÕn ®−êng cao tèc, c¸c dù ¸n x©y dùng nh÷ng tuyÕn ®−êng bé míi cã thÓ
®−îc chia thµnh 3 nhãm: c¸c hµnh lang giao th«ng vïng, c¸c tuyÕn ®−êng vµnh ®ai
quanh Hµ Néi, mét tuyÕn ®−êng vµnh ®ai quanh vïng.
¾ C¶ng H¶i Phßng còng lµ mét néi dung nghiªn cøu cña dù ¸n më réng víi viÖc
t¹o ra mét c¶ng n−íc s©u míi ë L¹ch HuyÖn. Kh¶ n¨ng th«ng quan cña côm
c¶ng nµy cã thÓ sÏ ®¹t kho¶ng 40 triÖu tÊn hµng ho¸ vµo n¨m 2020 so víi
møc 7 ®Õn 8 triÖu tÊn hiÖn nay. Mét tuyÕn ®−êng cao tèc còng ®ang ®−îc dù
kiÕn thùc hiÖn nh»m nèi trùc tiÕp H¶i Phßng vµ Hµ Néi, ë phÝa nam quèc lé 5
vµ H¶i D−¬ng (víi c¸c nh¸nh ë phÝa t©y, nèi víi ®−êng Hå ChÝ Minh). CÇn l−u
ý r»ng H¶i Phßng lµ n¬i ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng vËn t¶i chñ yÕu lµ “hµng ho¸”.
Dï x©y dùng trôc ®−êng nµy hay trôc ®−êng kh¸c nèi liÒn mét côm c¶ng lín víi trung
t©m vïng, hai hµnh lang giao th«ng nµy ®Òu n»m trong khu vùc cã hoµn c¶nh m«i
tr−êng kh¸c nhau. Tr−íc khi ®Õn B¾c Ninh, hµnh lang giao th«ng phÝa B¾c chØ tiÕp
xóc víi Ýt träng ®iÓm ®« thÞ. Nh− vËy viÖc thùc hiÖn trôc giao th«ng nµy cã thÓ n»m
trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn khu vùc ®ã. Trôc giao th«ng phÝa Nam gÇn c¸c träng ®iÓm
®« thÞ h¬n nh− H¶i D−¬ng vµ c¸c khu ®« thÞ cã quy m« nhá h¬n n»m gi÷a Hµ Néi vµ
H¶i D−¬ng vµ nh− vËy trôc ®−êng nµy cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi h¬n cho sù ph¸t
triÓn.
Nh÷ng chÝnh s¸ch quy ho¹ch cña c¸c ®Þa ph−¬ng cÇn ph¶i tÝnh ®Õn triÓn väng ph¸t
triÓn cña c¸c khu ®« thÞ nµy vµ mèi quan hÖ cña chóng víi c¸c tuyÕn quèc lé b»ng
c¸ch cè g¾ng kh«ng ph¸t triÓn c¸c khu ®« thÞ däc theo hµnh lang giao th«ng nµy nh−
®· x¶y ra víi quèc lé 5. ViÖc bè trÝ c¸c khu vùc s¶n xuÊt cÇn ph¶i ®−îc phèi hîp chÆt
chÏ vµ tËp trung ®Ó kh«ng lµm gi¶m hiÖu qu¶ l−u th«ng cña c¬ së h¹ tÇng ®−êng bé
do viÖc t¹o ra nhiÒu ®iÓm giao c¾t liÒn nhau, cho dï nh÷ng tuyÕn ®−êng liªn vËn ®Þa
ph−¬ng nèi liÒn víi trôc ®−êng chÝnh phôc vô cho c¸c c«ng tr×nh ®Æc biÖt th× nã còng
cã nh÷ng ¶nh h−ëng mÆt nµy hay mÆt kh¸c.
Hai dù ¸n tiÕn hµnh song song còng chØ c¸ch nhau chõng 40 Km.
Cuèi cïng, viÖc tiÕn hµnh dù ¸n nµy gãp phÇn lµm gi¶m t¶i cho c¸c tuyÕn quèc lé 18,
quèc lé 5 hiÖn nay h¬n lµ vai trß cña chóng trong triÓn väng ph¸t triÓn tæng thÓ cña
vïng.
5
Môc tiªu ®Õn n¨m 2010 ph¶i x©y dùng xong 2/3 tæng chiÒu dµi tuyÕn ®−êng nµy.
ViÖc xem xÐt hiÖn tr¹ng vµ c¸c dù ¸n ®· kh¼ng ®Þnh viÖc lùa chän Vïng kinh tÕ ch©u
thæ s«ng Hång më réng, nghÜa lµ toµn bé 16 tØnh, lµm ph¹m vi nghiªn cøu lµ hoµn
toµn thÝch ®¸ng. ChÝnh v× vËy cÇn ph¶i x©y dùng §å ¸n quy ho¹ch vïng dùa trªn
ph¹m vi nghiªn cøu nh− vËy bëi nã ®· kÕt hîp ®−îc nh÷ng vÊn ®Ò cÇn gi¶i quyÕt
cïng víi nh÷ng thuËn lîi còng nh÷ng h¹n chÕ mang tÝnh vïng miÒn trong c«ng t¸c
ph¸t triÓn dµi h¹n víi nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra vµ nh÷ng thuËn lîi còng nh− bÊt lîi ë cÊp
quèc gia. LÜnh vùc giao th«ng ®· chØ ra rÊt nhiÒu thuËn lîi vµ h¹n chÕ ®an xen, chÊt
chång vµ bæ sung cho nhau, minh chøng vµ x¸c ®Þnh râ nh÷ng yÕu tè mang tÝnh
chiÕn l−îc.
§å ¸n còng xem xÐt triÓn väng ph¸t triÓn cña vïng d©n c− ®« thÞ Hµ Néi, bao gåm c¶
nh÷ng khu mµ hiÖn nay ®ang lµ ®« thÞ vÖ tinh trong mét tæng thÓ mµ ng−êi ta cã thÓ
gäi lµ “Hµ Néi më réng”, mÆt kh¸c nã cÇn dù kiÕn cñng cè m¹ng l−íi ®« thÞ nhiÒu
trung t©m.
Trong kh«ng gian vïng vµ ®èi víi lÜnh vùc giao th«ng, §å ¸n Quy ho¹ch cã nhiÖm vô
x¸c ®Þnh sù ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng vµ ®Ò ra chiÕn l−îc ph¸t triÓn phï hîp
cña mçi cÊp, kÌm theo viÖc lùa chän vµ thùc hiÖn c¸c dù ¸n trong vßng 20 n¨m tíi,
c¶ viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng míi vµ viÖc lùa chän c¸c dù ¸n hiÖn ®¹i ho¸ lín.
§å ¸n còng ph¶i nh¾m ®Õn chiÕn l−îc tæ chøc liªn th«ng c¸c m¹ng l−íi ®Ó gi¶m gi¸
c−íc vËn t¶i cho ng−êi sö dông vµ cho toµn vïng.
1. C¸C M¹NG l−íi PH©N CÊP
Trong m¹ng l−íi giao th«ng hiÖn nay, c¸c tuyÕn ®−êng s¾t ®Òu ë cÊp quèc gia còng
gièng nh− c¸c trôc ®−êng chÝnh 6. KiÓu ®Þnh nghÜa “mang tÝnh c¬ cÊu” nh− vËy dùa
vµo toµn bé c¸c trôc ®−êng vµ c¸c tuyÕn ®−êng s¾t ®−îc gép vµo trong mét tæng thÓ
g¾n bã chÆt chÏ trªn b×nh diÖn quèc gia ; nh−ng kh«ng tÝnh ®Õn nh÷ng ®iÒu kiÖn khai
th¸c sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶ c¸c c¬ së vËt chÊt nµy vµ ®Æc biÖt lµ vai trß cña
chóng trong sù ph¸t triÓn vµ ho¹t ®éng cña c¸c ®¬n vÞ l·nh thæ tù nhiªn, mµ ë ®©y
chÝnh lµ vïng. NhiÒu cuéc ®iÒu tra vÒ nhu cÇu di chuyÓn cña ng−êi (vµ cña hµng ho¸)
®· kh¼ng ®Þng tû träng cña c¸c ho¹t ®éng ®i l¹i chØ liªn quan ®Õn kh«ng gian vïng ®èi
víi c¸c ho¹t ®éng ®Õn vµ ®i ra ngoµi vïng. Nãi c¸ch kh¸c, nh÷ng c«ng tr×nh h¹ tÇng
giao th«ng ®−îc ph©n cÊp “quèc gia” do kÐo dµi liªn tôc tõ tØnh nµy sang tØnh kh¸c
song chñ yÕu vÉn chØ ®−îc sö dông víi môc ®Ých phôc vô giao th«ng vïng.
§Ó ®¸p øng mét c¸ch tèt h¬n tr−íc nh÷ng thuËn lîi còng nh− khã kh¨n cña vïng, vµ
thùc tÕ cña c¸c ho¹t ®éng di chuyÓn, nªn x¸c ®Þnh râ nh÷ng chiÕn l−îc ph¸t triÓn sau
®ã chän lùa c¸c dù ¸n phï hîp víi sù ph©n cÊp theo chøc n¨ng víi 3 cÊp : m¹ng l−íi
giao th«ng quèc gia, m¹ng l−íi giao th«ng vïng vµ m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«.
1.1 M¹ng l−íi giao th«ng quèc gia
Trong vïng, m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia t¹o mèi liªn kÕt gi÷a vïng víi m«i tr−êng
bªn ngoµi ®ång thêi t¹o nªn mèi quan hÖ víi c¸c vïng xung quanh còng nh− víi
6
Víi quy m« quy ho¹ch vïng, hai lo¹i ®−êng cÊp ®Þa ph−¬ng sÏ kh«ng ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong hÖ thèng ph©n cÊp.
• Mét khèi l−îng vËn t¶i lín do tÇn sè ho¹t ®éng cao vµ biªn ®é ho¹t ®éng trong
ph¹m vi réng ®èi víi c¸c lo¹i h×nh vËn t¶i (tµu ®iÖn ngÇm, xe ®iÖn, xe buýt
nhanh, tµu ®iÖn nhÑ, …) ®−îc lùa chän phï hîp víi nh÷ng yªu cÇu ®Æt ra.
Còng gièng nh− víi m¹ng l−íi giao th«ng cÊp quèc gia vµ cÊp vïng, §å ¸n Quy
ho¹ch cã thÓ ®−a ra mét trong sè nh÷ng ®Þnh h−íng chiÕn l−îc ph¸t triÓn giao th«ng
néi ®« nh− sau:
“M¹ng l−íi vËn t¶i c«ng céng hiÖu n¨ng cao cã nhiÒu ®ãng gãp vµo hiÖu qu¶ kinh tÕ
vµ x· héi cña c¸c thµnh phè”
Nh÷ng dù ¸n nµo ®−îc tÝnh ®Õn theo ®Þnh h−íng nµy ? ViÖc ph¸t triÓn m¹ng l−íi xe
buýt hiÖn nay cña Hµ Néi vµ c¸c dù ¸n ®ang ®−îc nghiªn cøu cho viÖc x©y dùng
nh÷ng c¬ së h¹ tÇng ®Çu tiªn dµnh riªng cho giao th«ng néi ®«.
Nh−ng kh«ng chØ liªn quan ®Õn riªng Hµ Néi, m¹ng l−íi giao th«ng néi ®« cÇn ph¶i ®i
cïng víi c¸c ®« thÞ kh¸c trong vïng ®Ó vËn t¶i c«ng céng ®¶m b¶o giao th«ng néi ®«
cho c¸c ®« thÞ nµy còng nh− phèi hîp giao th«ng liªn vËn hiÖu qu¶ víi m¹ng l−íi giao
th«ng vïng.
Nh÷ng khuyÕn nghÞ nªu trªn ®èi víi viÖc ph©n cÊp m¹ng l−íi giao th«ng ®−êng bé
trong vïng chñ yÕu liªn quan ®Õn vËn t¶i hµnh kh¸ch. §èi víi vÊn ®Ò vËn t¶i hµng
ho¸, cÊp ®é ®−îc ®Ò nghÞ còng thÝch hîp víi vËn t¶i mµ mét sè ë cÊp quèc gia, sè
kh¸c ë cÊp vïng. VËn t¶i cÊp vïng vµ vËn t¶i néi ®« n»m trong khu«n khæ cña mét
chiÕn l−îc h¹n chÕ c¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cã t¶i träng lín l−u th«ng trong c¸c khu
®« thÞ. VÒ b×nh diÖn quy ho¹ch vïng, nã t−¬ng øng víi mét chÝnh s¸ch bè trÝ c¸c trung
t©m tiÕp vËn liªn th«ng ®a ph−¬ng tiÖn (®−êng s¾t, ®−êng bé vµ c¶ ®−êng s«ng) ®¶m
nhËn c¸c chøc n¨ng l−u tr÷ vµ ph©n phèi.
Giao th«ng liªn vËn vÒ c¬ së h¹ tÇng cã tÝnh chÊt ®a ph−¬ng thøc t¹o mèi liªn kÕt
gi÷a c¸c ®iÓm trung chuyÓn cã n¨ng lùc vËn t¶i cña c¸c møc vËn t¶i c«ng céng kh¸c
nhau :
. Nh− vËy, nhµ ga trung t©m Hµ Néi sÏ trë thµnh ®iÓm trung chuyÓn lín, t¹o
mèi liªn kÕt gi÷a m¹ng l−íi giao th«ng quèc gia, giao th«ng vïng vµ giao th«ng néi
®«; nªn dµnh kh«ng gian hiÖn cã cña nhµ ga cho triÓn väng ph¸t triÓn nµy;
. Nh÷ng nhµ ga n»m trªn tuyÕn ®−êng s¾t vµnh ®ai ®« thÞ còng cã chøc n¨ng
nµy, t¹o mèi liªn kÕt trong m¹ng l−íi giao th«ng gi÷a c¸c vïng, gi÷a m¹ng l−íi giao
th«ng c¸c vïng víi c¸c m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«;
. T¹i nh÷ng ®« thÞ kh¸c, c¸c nhµ ga trªn m¹ng l−íi ®−êng s¾t cÊp vïng còng
sÏ trë thµnh c¸c ®iÓm trung chuyÓn gi÷a ®−êng s¾t vµ m¹ng l−íi giao th«ng néi ®«
(xe buýt).
16 tØnh - thµnh phè t¹o nªn vïng ch©u thæ s«ng Hång cã sù ph¸t triÓn vÒ c¬ cÊu
quan träng vµ víi nhÞp ®é t¨ng tr−ëng ngµy cµng t¨ng trong vßng 20 n¨m tíi. TriÓn
väng nµy cÇn ph¶i ®−îc hç trî bëi mét chiÕn l−îc quy ho¹ch vïng l·nh thæ nhiÒu
tham väng nh»m t¹o ra mét nÒn t¶ng vïng míi vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ nh÷ng ph−¬ng
tiÖn thÝch hîp.
§å ¸n Quy ho¹ch vïng Hµ Néi cÇn x¸c ®Þnh nh÷ng ®−êng lèi chiÕn l−îc chØ ®¹o ho¹t
®éng trong nhiÒu lÜnh vùc vÒ quy ho¹ch vµ ph¸t triÓn.
§èi víi lÜnh vùc vËn t¶i, §Ò ¸n Quy ho¹ch còng x¸c ®Þnh nh÷ng ®Þnh h−íng cho sù
ph¸t triÓn cña c¶ vïng ®Ó cã thÓ ®¸p øng víi hiÖu qu¶ cao nhÊt nh÷ng triÓn väng vÒ
ph¸t triÓn ®« thÞ, c«ng nghiÖp, kinh tÕ, x· héi, còng nh− ®èi víi viÖc g×n gi÷ m«i
tr−êng, … ®· ®−îc x¸c ®Þnh cho vïng ®Õn n¨m 2020.
HiÖn nay, cã rÊt nhiÒu ®Ò ¸n, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc ®−êng bé. SÏ lµ sai lÇm khi
cho r»ng tÊt c¶ c¸c ®Ò ¸n nµy hîp thµnh §Ò ¸n Quy ho¹ch. H¬n n÷a, dùa vµo §Ò ¸n
Quy ho¹ch vµ c¸c ®Þnh h−íng cña nã ®Ó cã thÓ lùa chän nh÷ng dù ¸n còng nh− viÖc
−u tiªn thùc hiÖn chóng.
HiÖn t¹i, c¸c dù ¸n ®−êng s¾t ch−a ®¸p øng ®−îc nh÷ng ®ßi hái. ViÖc x©y dùng c¸c
c¬ së h¹ tÇng ®−êng bé vµ xa lé bao quanh vïng l·nh thæ kh«ng ph¶i lµ gi¶i ph¸p
duy nhÊt; chÝnh s¸ch “toµn ®−êng bé” kh«ng ®−îc mong ®îi, c¶ vÒ b×nh diÖn quy
ho¹ch vïng còng nh− vÒ ph−¬ng diÖn m«i tr−êng. ChiÕn l−îc quy ho¹ch ph¶i gi÷
v÷ng nguyªn t¾c ph¸t triÓn c©n ®èi c¸c ph−¬ng thøc vËn t¶i ®−êng bé vµ ®−êng s¾t.
Nghiªn cøu nµy vÒ chiÕn l−îc ph¸t triÓn vËn t¶i Vïng Hµ Néi ®· chØ râ nh÷ng ®ßi hái
mang tÝnh vïng l·nh thæ trong viÖc ph¸t triÓn vµ khai th¸c vËn t¶i. ViÖc ph©n cÊp c¸c
hÖ thèng giao th«ng vµ viÖc tæ chøc hÖ thèng vËn t¶i liªn vËn trong vïng lµ nhòng
®−îc mÊt lín.