Shape

Een magazine van de Sapa Groep • Editie 1 2009

› EEN ROOSKLEURIGE TOEKOMST

VOOR VERLICHTINGSDESIGN

› DE KUNSTENAAR DIE VERF

VERRUILDE VOOR ALUMINIUM

› NIEUWE OPPERVLAKTE-
BEHANDELING STOPT CORROSIE

› MILIEUVRIENDELIJK RECLAMEBORD
WERKT OP ZONNECELLEN

MILIEU
IN BEWEGING
SAPA LEVERT AAN GROOTSTE
WINDMOLENPARK TER WERELD

pagina 8›
# 1 2009 SHAPE • 1
 INHOUD #1
Dichter bij de klant Aluminiumprofielen worden steeds

S
populairder in de meubel- en verlichtings-
apa breidt uit naar nieuwe markten. Om wereldwijd nóg
industrie. Een optimale vormgeving met

03
beter te kunnen voldoen aan de behoeften van onze klanten,
aluminiumprofielen kan een besparing
werven we competente medewerkers van verschillende nati-
van 50% van de fabricagekosten
onaliteiten. Onze aanwezigheid in 29 landen maakt dat we in elke
opleveren, volgens Sapa in Spanje.
stap van het proces een nauwere samenwerking met de klant kun-
nen realiseren. Samen kunnen we producten tot stand brengen
die specifiek op maat zijn gemaakt voor úw markt. In de Noordzee is het grootste zeewind-
Het kan gecompliceerd zijn om maatwerkproducten te leveren. molenpark ter wereld in aanbouw. Het

08
We zijn ons goed bewust van de vereisten die nodig zijn voor het park bestaat uit 80 windmolens, die in
vervaardigen van praktische producten en oplossingen. Een nau- het najaar van 2009 in gebruik worden
we samenwerking met leveranciers en klanten helpt ons aan deze genomen.
eisen te voldoen. Daarom willen we met onze drie wereldwijde
business segmenten: Mass Transportation, Thermal Management Geometrische werken van aluminium-
en Automotive, bij u in de buurt zijn. profielen kenmerken de kunstenaar
Een van de grootste uitdagingen in de automobielindustrie is Lars Erik Falk.
het vinden van nieuwe manieren om de uitstoot van kooldioxide “Ik gebruik liever geen mooi materiaal

11
te verminderen. De automobielbranche staat sterk onder druk om … dat neemt het effect van de
voertuigen te fabriceren die minder brandstof verbruiken en min- compositie van het kunstwerk
der kooldioxide uitstoten. Een oplossing is het bouwen van lichtere weg”, zegt hij.
voertuigen van aluminium, omdat lichtere voertuigen minder brand-
stof verbruiken en een geringere kooldioxide-emissie hebben dan
zwaardere voertuigen van staal. De Business Area Managers van Sapa
Een van onze klanten, Audi, was de eerste automobielfabrikant spreken over mondialisering en de voor-
die een aluminium auto zonder staal produceerde. Tegenwoordig delen van een nauwe samenwerking met

14
beschikken we over de technologie en de materialen die nodig zijn de klant. Een vroege betrokkenheid, al in
voor de massaproductie van aluminiumauto’s, en de meeste auto- het ontwerpstadium, kan essentieel zijn
mobielfabrikanten streven ernaar steeds meer aluminium in hun voor een geslaagde oplossing.
voertuigen te verwerken.
Bij Sapa zijn we hard bezig de fabricage van aluminiumauto’s
De nieuwe oppervlaktebehandeling van
te vereenvoudigen, maar we proberen tevens kostenbewuste
Sapa Components voor de automobiel-

methodes te ontwikkelen. Nu de hele wereld schreeuwt om milieu-
vriendelijke oplossingen is het extra belangrijk om te investeren in
dit soort activiteiten.
Ons doel is het ontwikkelen van aluminiumoplossingen die
geschikt zijn voor úw
bedrijf. Het maakt niet
uit waar u zich bevindt
of binnen welke branche
u werkzaam bent. Laat
ons uw activiteiten meer-
waarde geven.
Ole Enger,
President en CEO
industrie geeft aluminiumdetails, door
gebruik van alkalische chemicaliën, een
betere bescherming tegen corrosie.
Sapa is een internationaal industri-
eel concern dat veredelde alumini-
umprofielen, op profiel gebaseerde
componenten en -systemen,
alsmede aluminiumstrips voor
warmtewisselaars ontwikkelt,
produceert en op de markt brengt.
Sapa heeft een omzet van ca. 3,8
miljard euro en heeft ca. 15.000
medewerkers in ondernemingen
in Europa, Noord- en Midden-
Amerika en China.
Shape is het bedrijfsmagazine
van de Sapa Groep. Het verschijnt
tweemaal per jaar in veertien talen.
Shape is ook te downloaden via
www.sapagroup.com
18
Verantwoordelijke uitgever:
Eva Ekselius
Redacteur: Anna-Lena Ahlberg
Grafische vormgeving:
Karin Löwencrantz
Productie: OTW Publishing
Druk: Strokirk-Landströms,
Lidköping, Zweden
Adreswijzigingen: klanten
kunnen dit doorgeven aan
hun contactpersoon bij Sapa,
medewerkers aan de afdeling
Personeelszaken en overige
relaties aan de informatie-
afdeling in Nederland;
tel. +31 (0) 598 319 216.

Wij geven de toekomst vorm

2 SHAPE • # 1 2009
 DESIGN

Aluminium heeft veel eigenschappen

die het geschikt maakt voor meubels
en verlichting. Het materiaal is sterk,
functioneel, weerbestendig –
en bovendien mooi.
Sapa Profiles in Spanje gaat investeren

ALUMINIUM
in de meubel- en verlichtingsbranche
door al in het ontwerpstadium met
haar klanten samen te werken.

in de schijnwerpers

›
Design

›
SHAPE SPRAK
H
et kan tegenwoordig vreemd overkomen,
maar in de 20e eeuw, voordat metaal voor
industriële doeleinden werd gebruikt, werd MET ENKELE
KLANTEN VAN
aluminium beschouwd als duur en exclusief, en
werd het door de toenmalige ontwerpers en kun-
stenaars gebruikt.

Nu is aluminium van een exclusief materiaal,
door de geavanceerde techniek, een technisch
materiaal geworden. Door de toegenomen inte-
resse voor woninginrichting en vormgeving is alu-
minium ook steeds relevanter geworden in hoog-
kwalitatieve segmenten, waarbij design, innovatie
en esthetiek sleutelfactoren zijn. Aluminium wordt
tegenwoordig vaak geassocieerd met futuristische
concepten en hoogtechnologische vormgeving,
waardoor het geschikt is voor de fabricage van
meubels en verlichting.
SAPA IN SPANJE merkt een toegenomen gebruik van
aluminiumprofielen binnen de meubel- en ver-
lichtingsindustrie en investeert op grote schaal in
de branche en haar klanten. Alleen al in Spanje is
de productie binnen de meubel- en verlichtings-
industrie in 2007, vergeleken met het jaar ervoor,
toegenomen met 10 procent, en is de export tussen
2006 en 2007 met 22 procent gestegen.
De combinatie van goede vormgeving en de vele
voordelen van het materiaal legt geen windeieren.
“De vormgeving moet het eindproduct niet
duurder maken, integendeel, een goedgeprodu-
ceerd product kan de kosten juist verminderen”,
zegt Raquel Fernández Campaya van de marke-
ting- en communicatieafdeling, en voegt eraan
toe dat een optimaal design een besparing van 50
procent kan opleveren op de fabricagekosten.
OMDAT ALUMINIUM recyclebaar is, kan een functio-
nele vormgeving ook worden gecombineerd met
esthetische waarden. Bovendien kan men meerdere
functies in een profiel integreren om de productie
effectiever te maken, wat het product uiteindelijk
nóg innovatiever en aantrekkelijker kan maken,
verklaart Raquel Fernández Campaya.
“Tegenwoordig kan de ontwerper zich niet
alleen concentreren op de uiteindelijke elegantie
van een product en voorbijgaan aan het industriële
proces. Esthetiek, productie en techniek moeten
worden gecombineerd.”
SAPA BINNEN DE
VERLICHTINGSINDUSTRIE
OVER DE VRAAG WAAROM
ZIJ MET ALUMINIUMPROFIELEN
WERKEN.
De lamp Ataro van een
naadloos aluminiumprofiel.
Sapa Profiles in Spanje biedt haar klanten
samenwerking aan om samen functionele oplos-
singen te ontwikkelen. In de fabriek in La Selva is
specialistische kennis aanwezig en bovendien heeft
Sapa onlangs in Navarra een nieuw applicatiecen-
trum geopend voor onderzoek en ontwikkeling,
waar de klanten tijdens de productontwikkelings-
fase hulp kunnen krijgen van experts en ingenieurs.
Een van de bedrijven waarmee Sapa een samen-
werking is aangegaan, is het verlichtingsbedrijf
Ornalux, dat o.a. geavanceerde verlichting maakt
voor ziekenhuizen, beurzen en tentoonstellingen.
“Al in het ontwerpstadium met onze klanten is
samenwerken belangrijk, omdat we dan vanaf het
begin kunnen bijdragen met onze ervaring”, zegt
Matteo Luppi, Algemeen Directeur van Sapa in
Spanje.
“In de toekomst zullen we ernaar streven te wor-
den geïntegreerd in de waardeketen van onze klan-
ten om een wereldwijde service te kunnen geven.
Wij bieden samenwerking rond de vormgeving
van profielen, mechanische oplossingen en opper-
vlaktebehandelingen, wat inhoudt dat de klant
zich kan focussen op zijn core business: design.”
TEKST Jessica Johansson

“De vormgeving moet het eindproduct niet duurder

maken, integendeel, een goedgeproduceerd product
kan de kosten juist verlagen”
4 SHAPE • # 1 2009
1 3
Hoffmeister Leuchten GmbH in
Duitsland maakt o.a. technische
verlichtingsproducten voor een
onder architectuur ontworpen
binnen- en buitenmilieu. Frank
Lesch, Hoofd Inkoop, antwoordt.
Waarom gebruikt Hoffmeister aluminium-
profielen in haar producten?
“Dat is de beste oplossing voor het maken van
een behuizing met dezelfde doorsnede, maar met
verschillende lengtes. Bovendien zijn aluminiumpro-
fielen licht van gewicht, en met een geanodiseerd
oppervlak krijg je een goede corrosiebescherming.
Wij gebruiken aluminiumprofielen voor binnen- en
buitenverlichting en voor verlichtingsrails.”
Wat zijn de voordelen?
“Aluminiumprofielen hebben een laag gewicht,
De spot Bibox.
zijn eenvoudig te bewerken en hebben een goed
warmtegeleidingsvermogen.”
Welke uitdagingen bent u tegengekomen
bij het maken van lampen van aluminium?
“De speciale uitdagingen bij de vormgeving
van nieuwe lampenbehuizing bestaan uit het
voldoen aan de eisen van de ontwerpers, zoals
dunne wanden en nieuwe, moderne vormen in
het fabricageproces.”
2
De Waldmann Group is een van
de belangrijkste verlichtingsbe-
drijven van Duitsland dat o.a. ver-
lichting ontwerpt voor kantoren
en werkomgevingen, maar ook
medische verlichting. We spreken
met Wolfgang Auber, Marketingmanager.
Voor welke producten gebruikt uw bedrijf
aluminiumprofielen, en waarom?
“Voor bureaulampen, staande lampen en
industrieverlichting. Aluminiumprofielen zijn een
hoogkwalitatief materiaal met een lange levensduur
en een zeer goed warmtegeleidingsvermogen, wat
essentieel is bij de montage van lampen met led-
verlichting.”
Welke voordelen heeft het materiaal?
“Wij kopen halffabricaten die relatief eenvoudig
kunnen worden gecompleteerd met andere compo-
nenten, bijvoorbeeld door lijmen en schroeven.”
Welke kwaliteitseisen zijn er bij het kiezen
van materialen voor een nieuw product?
“Lange levensduur, materiaaleisen voor de betref-
fende toepassing, de mogelijkheid om de kleur
van de oppervlaktelaag te variëren, combinatiemo-
gelijkheden met andere materialen, eisen t.a.v. het
fabricageproces, mogelijkheden voor hergebruik
en eisen t.a.v. de hantering van het materiaal in onze
productie.”
Wat was de uitdaging met de nieuwe lamp
Ataro?
“De uitdaging bestond uit het buigen van het
lange aluminiumprofiel om op die manier een alumi-
niumframe te creëren zonder naden.”
Modular Lightning
Instruments in Nederland
maakt innovatief verlichtings-
design voor concertzalen,
woningen van particulieren
en kantoren. Tom Samyn, Marketingmanager,
geeft antwoord.
Waarom gebruikt uw bedrijf aluminium-
profielen?
“Aluminiumprofielen zijn enorm flexibel, wat
een vereiste is voor ons maatwerkconcept.
Modular heeft 15 verschillende aluminiumpro-
fielen, elk met een uniek design. Niet alleen de
zichtbare vorm van het profiel is belangrijk. Ook
de interne ruimtes, die een deel van de construc-
tie van het profiel zijn en die de installatie mede
vereenvoudigen, zijn essentieel.”
Waarvoor wordt het materiaal gebruikt?
“Aluminiumprofielen worden gebruikt binnen
het segment verlichtingsprofielen. Deze busi-
ness area richt zich op maatwerkproducten. Wij
beginnen met aluminiumprofielen met een maxi-
mumlengte van zes meter. We maken het profiel
op de gewenste lengte en boren gaten voor de
montage van verschillende soorten lichtbronnen.
Elk project is uniek, met een verschillende vorm-
geving, lengte en configuratie.”
Welke voordelen heeft het materiaal?
“Aluminium is zeer flexibel. Bovendien kan 95
procent van de aluminiumproducten worden
gerecycled, wat uit milieu- en duurzaamheidoog-
punt een steeds belangrijker factor wordt.”
Wat is momenteel de grootste trend bij
verlichtingsproducten?
“Op dit moment zijn gekleurde aluminiumpro-
fielen zeer populair. Witte en zwarte profielen zijn
zeer trendy, geanodiseerd dan wel gelakt.
Verlichtingsprofielen voor kantoren.
# 1 2009 SHAPE • 5
 Design

Ornalux in Spanje maakt o.a. hoogtech- De kantoorverlichting

nologische verlichting voor ziekenhuizen, Etherea.
openbare gebouwen, tentoonstellingen
en kantoren. We praten met Isabel
González de los Reyes, Coördinator.

Waarom gebruikt Ornalux aluminium-

profielen?
“De belangrijkste eigenschap van het
materiaal is de flexibiliteit – aluminium
kan op alle mogelijke manieren worden
gevormd. Er zijn veel afwerkingen mogelijk,
afhankelijk van het gevoel dat het product
moet overbrengen en waarvoor het zal
worden gebruikt. Het materiaal verhoogt
de vormgeving, het is slijtvast en geheel
recyclebaar.”
Voor welke constructies wordt alumi-
nium gebruikt?
“In alle constructies met een ongewij-
zigde doorsnede hebben we de mecha-
nische eigenschappen van het aluminium
nodig, zoals de verspreiding van warmte, de
mogelijkheid voor anodiseren en het lichte
gewicht.”
Welke designvoordelen heeft geëxtru-
deerd aluminium?
“Het materiaal staat voor elegantie, func-
tionaliteit, kwaliteit en milieubewustzijn.”

4
Op welke manier maakt u gebruik van
de diensten van Sapa?
“Sapa heeft bijgedragen met construc-
tieve oplossingen, die ons design hebben
verbeterd.”

5
Imperial in Polen is marktleider op het gebied van
verlichting in Polen en heeft ruim 2.000 verschil-
lende verlichtingsproducten in haar assortiment.
Exportmanager Bartłomiej Družba geeft antwoord.

Voor welke producten worden aluminiumprofielen gebruikt?

“Wij hebben onze eigen aluminiumprofielen ontworpen en gebruiken
deze bij de fabricage van de lampenbehuizing in ons productassortiment
Profi.”
Wat zijn de verlichtingstrends op de Poolse markt?
“De Poolse verlichtingsmarkt is de laatste jaren gegroeid. Polen volgt
alle Europese trends op het gebied van verlichting. Zeer populair is de
opgehangen en ingebouwde verlichting voor T5 lampen, met een behui-
zing van aluminiumprofielen. Led-verlichting is ook populair.”
Wat zijn de voordelen van aluminium?
“De belangrijkste zijn de gewichtsvermindering van het product, betere
koeling van elektronische componenten en alle designmogelijkheden.”

6 SHAPE • # 1 2009
 KORTE BERICHTEN

Praktische parasols
> Binnen de hotel- en restaurantbranche worden ze “jumbrellas” genoemd
– gigantische parasols die terrassen beschermen tegen zon en regen.
Een voorbeeld is de Bahama Largo van de Duitse fabrikant Becher Tekstil- &
Stahlbau GmbH. Eén parasol beslaat 64 m2. Uitgeklapt is hij bestand tegen
windsnelheden tot 36 meter per seconde. De parasol ziet eruit als een gigan-
tische tulp, met ingebouwde verlichting en een ingebouwd bedieningsme-
chanisme. Het regenwater verzamelt zich in de parasol en wordt via de paal
meteen naar het riool geleid.
Becher Tekstil- & Stahlbau heeft meer dan 30 jaar ervaring in het bewerken
en lassen van aluminium. Het bedrijf neemt Sapa voornamelijk in de arm dankzij
de betrouwbare leveringen, de snelle en flexibele technische ondersteuning en
het vermogen om de specifieke behoeften van de klanten te begrijpen.

Finse De samenwerking
aluminium klopt als een bus
hausse > Elke deur zijn eigen brievenbus – in tegenstelling tot postbussen bij de
ingang – was tot nu toe standaard in Zweedse flats. Maar daar komt
verandering in en het nieuwe bedrijf Blockbox wil iets heel anders aanbieden

> In Finland was hout lange tijd het

meest gebruikte materiaal voor tus-
sen- en scheidingswandsystemen. Maar
dan de simpele oplossingen die tot nu toe beschikbaar waren.
“De bewoners moeten voelen dat hun woning begint bij de ingang”, zegt
Markus Berglund van Blockbox. “In tijden van `homestyling’ is het natuurlijk
toen daar verandering in kwam, wilde belangrijk dat het trappenhuis ook wat stijl heeft.”
de Finse inrichtings- en bouwspecialist De postbussen van Blockbox kunnen worden besteld in
Muotolevy Oy niet achterblijven. verschillende uitvoeringen, met verwisselbare
“Architecten zijn gek op aluminium”, details. Het bedrijf heeft veel
zegt Mika Kujanpää, Verkoopmanager tussenwandsystemen. “Aluminiumsystemen aandacht besteed aan de
worden steeds populairder en tegenwoordig is aluminium minstens zo gebruikelijk vormgeving, zo gaat het
als hout.” openen en sluiten van de box
Bij Muotolevy zag men al snel in dat er een speciale constructie nodig was om te geluidloos.
voldoen aan de eisen t.a.v. geluidsisolatie en flexibiliteit. De eisen van de Posterijen
“Onze samenwerking met Sapa is zeer succesvol en we hebben veel waardevolle ten aanzien van een centraal
adviezen gekregen voor wat betreft de productontwikkeling”, zegt Mika Kujanpää. slot en de wensen van de
architecten m.b.t. modulaire
oplossingen zijn uiteraard ook

Wist u dat ...

meegenomen in het ontwerp.
Blockbox heeft zijn systeem
ontwikkeld en gebaseerd
… als het gewicht van een aluminium- op aluminiumprofielen om
de investering en de gereed-

blikje met 5 procent wordt verminderd, schapskosten op een redelijk

niveau te houden.

de uitstoot van kooldioxide alleen al op “Sapa was tijdens het hele ont-
wikkelingsproces een waardevol

de Europese markt met 78.000 ton zal klankbord”, zegt Markus Berglund. “Door
de aluminiumprofielen kun je gemakkelijk met modu-

worden teruggebracht?
Bron: Aluminiumriket
(een Zweedse bedrijfsorganisatie)
laire oplossingen werken. We kunnen vrijelijk in de breedte
en hoogte bouwen. Bovendien heeft Sapa enorme mogelijkheden aan
oppervlaktebehandelingen. We kunnen met weinig benodigde componen-
ten een veelvoud aan varianten creëren.”

# 1 2009 SHAPE • 7
MILIEU

SAPA KOELT
WINDMOLENPARK
IN DE NOORDZEE
Het grootste zeewindmolenpark ter wereld is in aanbouw op de Noordzee.
Aan ABB de taak de windenergie te koppelen aan het Duitse
elektriciteitsnet. Een taak waar veel waterkoeling voor nodig is.
“Er vinden voortdurend productverbeteringen aan de koelers plaats
en Sapa neemt actief deel”, zegt Pontus Mellung, Inkoopmanager
voor Sapa bij de HVDC-eenheid van ABB in Ludvika, Zweden.

H
et Duitse energiebedrijf eon zorgt dat de
groene stroom van het windmolenpark kan
worden aangesloten op het Duitse elektrici-
teitsnet. Het vermogen van het park komt overeen
met een gewone kolencentrale of de helft van een
Zweedse kerncentrale.
De verantwoordelijkheid van abb in het project
betreft de overbrenging van de energie van het
naar een bemande centrale op het land gestuurd.”
Op het platform wordt de windenergie omgezet
van wisselstroom naar gelijkstroom, en wordt
deze vervolgens via een kabel verbonden met een
ontvangststation aan land, waar een omgekeerde
transformatie plaatsvindt.
AAN BEIDE UITEINDEN zitten zogenaamde ventielen,
Volgens Tommy Lövehagen is er veel optimis-
me voor windenergie op zee:
“Het is voor het eerst dat er zo’n groot complex
op zee wordt gebouwd en het is essentieel dat het
succesvol wordt. Het is een beginnende markt.
We doen er alles aan om een sterke positie op dit
gebied te veroveren. En we hebben een unieke
techniek voor dergelijke projecten.”


windmolenpark. Het was een van de grootste waar de daadwerkelijke transformatie plaatsvindt. tekst mats lundström

individuele opdrachten van abb in 2007, met een
waarde van ca. 250 miljoen euro. De opdracht
betrof hvdc Light, een transmissietechniek waar-
van abb wereldleider is.
“Het is een beproefde techniek, maar dit is de
eerste keer dat we dat op een eigen platform op
zee doen, met een onbemande centrale”, vertelt
Tommy Lövehagen, overkoepelend Projectleider
bij abb.
“Dat stelt andere eisen omdat installaties op
zee de behoefte aan automa-
tisering en communicatie
vergroten. Het platform
ligt 128 kilometer uit de
kust. Het meeste toezicht
en onderhoud zullen op
afstand kunnen plaatsvin-
den. Informatie over de status
en over storingen wordt via
Tommy Lövehagen vezeloptische communicatie
Het proces genereert warmte, die met behulp van
koelelementen van Sapa in Finspång, Zweden,
moet worden weggeleid.
“De hoge precisie die vereist is voor een
effectieve koeling wordt bereikt met behulp van
profielen die worden samengevoegd door mid-
del van Friction Stir Welding (fsw)”, aldus Rolf
Pettersson, verkoopverantwoordelijke voor de
koelers bij Sapa.
Er zijn veel verschillende vloeistofkoelers
nodig om de temperatuur laag te houden. Sapa
onderhoudt daarom nauwe contacten met abb
om de producten voortdurend te ontwikkelen.
Bovendien wordt een groot aantal andere alumini-
umproducten voor het project geleverd.
“Wij werken samen aan de ontwikkeling van
nieuwe producten én het verder ontwikkelen van
bestaande producten. Een groep van abb ontmoet
regelmatig de verantwoordelijken bij Sapa”, aldus
Pontus Mellung.
Het windmolenpark in het kort
• Het project heet NordE.ON 1 en het complex
ligt 128 kilometer voor de Duitse Noordzeekust.
• Het windmolenpark bestaat uit 80 windmolens,
die in het najaar van 2009 in gebruik zullen
worden genomen en een vermogen hebben
van 400 MW.
• Er zijn plannen voor de bouw van meerdere
grote clusters van windmolenparken, waarbij elk
cluster kan bestaan uit zeven tot acht windmo-
lenparken. De clusters heten Borkum 1, Borkum
2, Helgoland en Sylt.
• Duitsland investeert enorm in windenergie op
zee. In 2020 moet het een totaal vermogen kun-
nen geven van 12.000 MW.

8 SHAPE • # 1 2009
 DENMARK

BORKUM 2

Sylt

128 km
Helgoland

Norden
Cuxhaven

Borkum

Emden
Wilhelms- Bremerhaven
haven

NEtherlands DIELE
GERMANY

# 1 2009 SHAPE • 9
KORTE BERICHTEN

15.000 Pneumatische
blikjes zijn er gebruikt
voor een twaalf meter liften in nieuwbouw
hoog model van de > Een pneumatische lift – ook
wel pneumatische vacuümlift
Eiffeltoren, dat in sep- genoemd – bestaat uit een glazen
buis met een cabine die zonder

tember te zien was zichtbaar aandrijfmechanisme

omhoog of omlaag gaat naar het

in Essen op de beurs gewenste niveau. Lucht, of beter

gezegd, het ontbreken van lucht-

Aluminium 2008. Bron: Aluminiumriket

druk, tilt de lift geluidloos op naar
de volgende verdieping en gaat
vervolgens met behulp van de
(een Zweedse bedrijfsorganisatie) atmosferische druk weer omlaag.
Een pneumatische lift verbruikt
omhoog zeer weinig en omlaag

Pilotproject helemaal geen stroom.

Dit nieuwe type lift is ca. 10

voor vliesgevel
jaar geleden ontwikkeld en wordt
steeds gebruikelijker in eengezins-
woningen. De installatie past op

> Sapa Building System heeft een contract ondertekend voor

de bouw van nieuwe kantoren voor de Poolse Academie van
Wetenschappen in Warschau. Het wordt een pilotproject voor de nieuwe
vliesgevel van Sapa.
Een vliesgevel, of curtain wall, is een façade van aluminiumpanelen en
glas, die in de fabriek wordt samengevoegd en vervolgens ter plaatse
wordt gemonteerd. Door dit systeem worden de levertijden op de bouw-
plaats aanzienlijk korter.
“De eerste order wordt de ultieme test voor de elementenfaçade en al
diens functies”, zegt Hans Johansson, Business Area President van Sapa
Building System.
één vierkante meter en er is geen
liftschacht of machinekamer vereist.
De eenheden zijn eenvoudig te
installeren, en zijn bij verhuizing zelfs mee te nemen.
Liftenbedrijf Elevadores Neumáticos Ibéricos S.L. heeft in slechts twee jaar
tijd een sterke positie in Spanje en Portugal weten te veroveren. Sapa levert
aluminiumprofielen aan het bedrijf – gebogen, bewerkt en afgewerkt volgens de
specifieke wensen en eisen van Elevadores Neumáticos. Ze worden gebruikt
voor het frame van de glazen buis en voor ringen en sloten.

Op het juiste spoor

> Het Zwitserse Montech is wereldleider op het gebied van automatisering van
complexe productie- en intralogistieke processen. Het bekende transport-
systeem Montrac, dat door industriële ondernemingen over de hele wereld wordt
gebruikt, is gebaseerd op een monorail van blank geanodiseerd geëxtrudeerd alu-
minium van Sapa. Een breed assortiment aan standaardcomponenten, zoals boch-
ten, korte lijnen, liften, kruisingen en wissels, maakt een grote hoeveelheid varianten
en configuraties mogelijk, alles naar de specifieke behoeften van de klant.
Omdat de spoorsystemen honderden meters lang kunnen zijn en bestand moe-
ten zijn tegen een intensief verkeer van beweegbare delen, zijn de hoogst mogelijke
precisie en torsieweerstand vereist.
“Het hoge en constante kwaliteitsniveau van de aluminiumprofielen evenals de
fraaie vormgeving dragen bij aan het succes van de producten”, aldus Marco dal
Maso, Hoofd Inkoop bij Montech.

10 SHAPE • # 1 2009
 HET PROFIEL

Foto: ANDERS BARKFELDT

LARS
erik
FALK
Toen hij werd opgenomen in
de Nationale Encyclopedie
besefte Lars Erik Falk dat
hij een onderdeel van de
Zweedse cultuurgeschiedenis
is. Nu heeft hij een boek
geschreven over zijn leven,

›
de kunst en een beetje
aluminium.

# 1 2009 SHAPE • 11
 ›
het profiel

Z
“Als ik niet schilder, wax ik het om wat glans te
ijn werken zijn geometrisch, vaak
gemaakt van dezelfde L-vormige,
gelijkzijdige aluminiumprofielen
van Sapa. De stellingen in zijn zol-
deratelier liggen er vol mee. krijgen. Ik wrijf autowas in en het blijkt dat Sapa
“Ik werk niet met de werkelijk-
heid als voorbeeld. Ik bouw met
de aluminiumprofielen een eigen
dat ook doet als ze wat effect willen.”
werkelijkheid op. Mijn sculpturen heten ‘modu-
lesculpturen’ en ‘modulereliëfs’. De modules zijn
allemaal gelijk, zodat ik kan maken wat ik wil”, Erik Falk is een van de weinige kunstenaars die de weet je wel. Zo werk ik niet. Maar ik vind dat er
zegt Lars Erik Falk. trends en schommelingen niet volgt. Hij noemt plaats is voor verschillende richtingen.”
Zijn studio ligt gewoon op de bovenverdieping zichzelf constructivist omdat hij niet afbeeldt wat Hij maakt altijd eerst zorgvuldig een schets. En
van het huis waar hij en zijn echtgenote Margit al hij om zich heen ziet, maar eigen werelden creëert. hij adviseert jongere kunstenaars alles te verbran-
decennialang wonen. De wanden zijn bedekt met En hij aan zijn constructivisme vasthoudt sinds hij den waar ze niet content mee zijn. Dat heeft hij zelf
tekeningen van zijn kinderen en kleinkinderen. dit heeft gevonden. In de jaren veertig studeerde hij ook altijd gedaan.
Lars Erik Falk heeft drie werktafels, minstens. Als schilderkunst bij de kunste-
er eentje overvol raakt, verhuist hij naar een nieu- naar Isaac Grünewald, die

MAGNUS GLANS
we. Een boekenkast omvat een zelf samengestelde woest werd om de belang-
bibliotheek met boeken over constructivisten, zoals stelling van zijn leerling voor
Olle Bærtling, die met de taxi altijd een extra rond- het abstracte.
je om het beeld van Lars Erik Falk op Hornsplan in
Stockholm reed. ‘ZO ... CREËERT U een nieuwe
werkelijkheid? Wat man-
DE STUDIO BEVAT machines en gereedschappen, want keert er aan de bestaande
hij bouwt zijn sculpturen zelf. realiteit?’
“Uiteraard passen sommige er niet in als ze “Het antwoord is dat ik
twaalf meter lang worden. Dan bouw ik ze op een de vrijheid wil hebben om
werf”, zegt hij. te doen wat ik wil. Ik heb
Op de trap naar de bovenverdieping liggen geen zin om iemand na te
boeken en schilderijen. Twee exposities zijn net schilderen. Daarmee wil ik
afgerond, een in Stockholm en een in zijn woon- niet zeggen dat ik mij boven
plaats Sigtuna. degenen stel die figuratief
“Het is best zwaar. Ik moet boeken signeren schilderen. Ik zit weleens te
en een vernissage organiseren. En ik heb een filosoferen met een vriend.
eventuele bestelling voor een nieuw openbaar We zijn tot de conclusie
kunstwerk lopen. Maar daar kan ik nog niets gekomen dat het niet uit-
over zeggen, dat is te vroeg. Ik krijg vaak aanvra- maakt hóe het eruitziet, als
gen, maar vervolgens komt er zoveel bureaucratie de kunst maar góéd is”, zegt
bij kijken, dat het soms op niets uitloopt. Daar hij.
moet ik binnenkort dus mee aan de slag, maar
eerst even wat rust.” HOEWEL HIJ IN zijn boek de
Zijn nieuwe boek, Leven/Kunst Lars Erik hedendaagse kunst beschrijft
Falk, vertelt over zijn leven. In het budgethotel in als: ‘jonge vrouwen met figu-
Uppsala, dat eigendom was van zijn vader, pas- ratieve menstruatiepijnen’ is
seerden veel mislukte kunstenaars de revue. Soms hij in levenden lijve diplo-
kreeg Lars Erik Falks vader verf als onderpand matieker.
voor hotelrekeningen die niet betaald werden. “Ik ben helemaal niet
Zijn ouders stonden sceptisch tegenover zijn intellectueel of met instal-
kunstzinnige ambities en daardoor kwam zijn laties bezig. Je hebt mensen
debuut als kunstenaar pas laat. die een tijgervel neerleggen Lars Erik Falks karakteristieke hellende profielen, hier bij Karlavägen in
“Mijn eerste eigen expositie was in 1952.” Lars en een interieur creëren, Stockholm.

12 SHAPE • # 1 2009

Zestien meter hoge aluminiumprofielen steken uit het perron omhoog in het metrostation van Kista,
Stockholm. Lars Erik Falk verzorgde tevens de kleurstelling van het hele station.
“En daar ben ik blij om. Het is niet leuk om
dingen te zien die niet goed zijn. En als mensen dat
voor veel geld kopen, is dat immoreel.”
Het ouderlijk huis van Lars Erik Falk was soci-
aaldemocratisch tot in het kleinste detail. De zoons
betrokken zichzelf én hun vader bij de ’68-bewe-
ging, waarvoor Lars Erik Falk de affiches ontwierp,
o.a. tegen de kerstcommercie.
MAAR ZIJN EIGEN kunst vertelt geen politieke of
gevoelsmatige verhalen.
“Je kunt daar beter over schijven dan schil-
deren. En ik vind dat kunst ontstaat in het oog
van de toeschouwer”, zegt hij.
Het is een kleine groep die zich construc-
tivisten noemt. Ze hebben een weinig chique
visie op kunst. En dat in een tijd die dol is op
normvervagende fotokunst en met diamanten
versierde schedels.
“Er blijft zo weinig over als je een thema
cultiveert zoals ik, dus wat er dan nog resteert,
kan worden ervaren als kil. Maar wij zijn net zo
vurig als alle andere kunstenaars.”
Na zijn schilderingen van Uppsala en omge-
ving in de jaren veertig richtte hij zich op het
kubisme en op geometrische figuren van kar-
ton, toen de schilderkunst te plat aanvoelde.
MAGNUS GLANS
Daarna werd het aluminium, en dat materiaal is
zijn signatuur geworden. De kunstenaar in close-up
“Ik wilde liever geen mooi materiaal, wat niet
wil zeggen dat aluminium lelijk is. Als je koper
neemt, is dat op zich al mooi. Maar dat neemt het
effect van de compositie van het kunstwerk weg.”
En je kunt aluminium beschilderen. De sculp-
turen van Lars Erik Falk zijn vaak geschilderd in
glanzende basiskleuren. Het is een hele klus om
het oppervlak netjes te krijgen, en hij doet het
zelf.
“Als ik niet schilder, wax ik het om wat glans te
krijgen. Ik wrijf autowas in en het blijkt dat Sapa Geboren: In 1922 in Uppsala, Zweden
dat ook doet als ze wat effect willen”, zegt hij. Opleiding: Van Otte Sköld en Isaac Grünewald.
Studeerde grafische vormgeving aan Beckmans
EN VERDER IS aluminium ook uit ander oogpunt (Hogeschool voor de Kunsten), het duurde tot de
perfect. Het functioneert prima op grote schaal. jaren 80 tot hij van zijn kunst kon leven.
“De kunst die ik vertegenwoordig moet zo Gezin: Zonen Hans, Johan en Gunnar met zijn
zijn, dat ik mij volledig kan uiten. Ik heb immers ex vrouw Kerstin, zoon Mikael met zijn huidige
in mijn hoofd gezien hoe mooi het in het groot echtgenote Margit.
zou zijn. Maar dat brengt ook angst met zich Woont: In Sigtuna, Zweden.
mee. Wordt het wel goed? Wordt het zoals ik Buiten de kunst: Leest graag arbeiders-
hoop? Hoe zal het worden ontvangen? Dat is schrijvers, zijn laatste grote leeservaring waren
moeilijk en houdt me soms uit mijn slaap. Maar de boeken van Elsie Johansson.
ik ben tot nu toe nog nooit teleurgesteld, hoewel Grootste kunstervaring: Een kartonnen
het elke keer weer moeilijk blijft.” gitaar van Picasso.
TEKST EMMA OLSSON
# 1 2009 SHAPE • 13
 INZICHT: BUSINESS SEGMENTEN

DRIE MARKTEN
– ÉÉN FILOSOFIE
De drie strategische business segmenten van Sapa Profiles richten
zich op drie verschillende markten, maar delen dezelfde filosofie:
de activiteiten verschuiven van het leveren van profielen naar het
creëren van oplossingen.
De business segmenten van Sapa Profiles zijn opge- schappelijke filosofie kunnen ontwikkelen, die groepen verkopers, marketeers en technici de
richt om de samenwerkingen wereldwijd dus- haar activiteiten vooruit helpt. markt op te sturen om specialistische kennis te
danig te sturen dat ze optimaal kunnen worden Alle drie de markten zijn uitdagend, en om ontwikkelen en meer begrip te krijgen voor die
ingezet om te voldoen aan de specifieke eisen van er een voet aan de grond te krijgen, heeft Sapa manier waarop belangrijke klanten werken en
de klanten binnen de automobiel-, spoorweg- en ingezien dat het méér moet zijn dan alleen een wat zij precies van hun leveranciers verwachten.
scheepvaartindustrie, evenals de elektronica- en leverancier van aluminiumprofielen. Een van Het voornaamste doel dat de business segmenten
telecomindustrie. Hoewel de markten zich van de pijlers van Sapa is dichter bij de klant te delen, is de klant meerwaarde te bieden en over
elkaar onderscheiden, delen ze bepaalde eigen- opereren, ‘customer intimacy’. Dat betekent dat te gaan van het leveren van profielen naar het
schappen. Daardoor heeft Sapa een gemeen- elk business segment zichzelf tot taak stelt om creëren van oplossingen.

Victor Schneider Tolga Egrilmezer Lars-Inge Arwidson Lars Forsberg

14 SHAPE • # 1 2009
Wereldwijd vergelijkbare
bekwaamheden
Een belangrijke eigenschap op de markten van de business ment, maar heeft tevens de grootste mondiale ambi-
ties”, zeg Segmentmanager Tolga Egrilmezer. “De
segmenten is mondialisering. “De grootste spelers binnen ene week zitten onze technici op een intercityproject
elk segment werken wereldwijd en zoeken partners die gelijke in Europa en de week erna staan we op een scheeps-
werf bij de Stille Oceaan.”
tred met hen kunnen houden”, zegt Lars Forsberg, Manager van “Binnen de branche voor rollend materieel wordt
de business segmenten. steeds meer nadruk gelegd op openbaar vervoer,
en wij zien grote ontwikkelingsmogelijkheden in
alles van intercontinentale hogesnelheidstreinen tot
“Onze business segmenten zijn gebaseerd op nauwe van de klant kunnen we meehelpen betere oplos- trams en metronetwerken.”
samenwerking met de klanten. Wij bedenken een singen te ontwikkelen”, zegt Lars-Inge Arwidson, “In Noord-Amerika lopen de komende 10 tot 15
oplossing voor de constructie en levering, en benut- Manager Sapa Thermal Management. jaar enkele zeer interessante projecten op het gebied
ten vervolgens de wereldwijde middelen van Sapa “Als wij vanaf het begin met onze klanten samen- van hogesnelheidstreinen, en op deze markt bevindt
om naadloze leveringen te garanderen, ongeacht werken, kunnen we in een vroeg stadium de nood- aluminium zich nog in het ontwikkelingsstadium”,
waar ter wereld de klant zijn goederen wil hebben”, zakelijke thermische berekeningen maken, zodat de zegt Egrilmezer. “Wij moeten in contact komen
zegt Forsberg. klant een optimale oplossing krijgt”, zegt Arwidson. met de klanten van onze klanten en ze aansporen
Forsberg heeft de overkoepelende verant- “Neem bijvoorbeeld de ontwikkeling van koelele- aluminium als metaal te specificeren.”
woordelijkheid voor twee business segmenten: menten. Doordat wij er vanaf het begin bij betrok-
Sapa Thermal Management en Sapa Mass ken waren, konden we de klant adviseren over de De joint venture met Alcoa heeft veel invloed gehad
Transportation. beste constructie voor een maximaal koelvermogen op de omvang en structuur van Sapa Profiles.
Sapa Thermal Management heeft zijn wortels in en daardoor de levensduur van het component “Vlak voor de joint venture hebben we een groot
de telecombranche, waar men een samenwerking is verlengen.” strategisch onderzoek gehouden, waarbij tot doel
aangegaan met Ericsson op het gebied van behui- is gesteld dat de omzet met 150 procent zou toene-
zingen. Toen de productie door druk van de markt “Onze markt omvat alle applicaties waarbij het wense- men”, aldus Forsberg. “Om dat doel te halen, moe-
naar landen in Azië moest worden verplaatst, heeft lijk is warmte van elektronische componenten af te ten we de juiste mensen binnenhalen – mensen met
Sapa een fabriek in Sjanghai geopend. leiden. We streven ernaar onze gevestigde basis aan directe ervaring in de industrie en technische experts,
De business segmenten van Sapa Profiles func- de telecom kant te versterken. We hebben expertise die ons kunnen helpen nauwe samenwerking met
tioneren als onderdeel van de constructie- en ont- ontwikkeld met marktleiders als Ericsson en Nokia, onze klanten aan te gaan, door hun kennis van de
werpafdeling van elke klant. De relatie kan worden in toepassingen als kracht, consumentenproducten, industrie te combineren met de bredere competentie
beschreven als partners in de ontwikkeling. windmolens en hybride aandrijvingen.” binnen Sapa. Zo vergroten we de waarde die we
“Als geïntegreerd deel van de constructiegroep “Sapa Mass Transportation is het kleinste seg- klanten over de hele wereld te bieden hebben.”

# 1 2009 SHAPE • 15
INZICHT: BUSINESS SEGMENTEN

DE TAAL SPREKEN
van de automobielindustrie
De auto-industrie speelt een belangrijke rol voor de groeistrategie “Om die taak te kunnen volbrengen, moeten we
ons aanpassen en onze organisatie ontwikkelen om
van Sapa. Veranderingen op de markt bieden Sapa Automotive, het nieuwe klanten in andere regio’s te bereiken”, zegt
oudste business segment van het concern, grote mogelijkheden. Schneider. “Een sleutel voor succes is het wereld-
wijd opbouwen van een sterk netwerk voor de
Milieuaspecten, zoals het verminderen van de uitstoot en auto-industrie binnen het kader van de operatieve
de effectiviteit van brandstoffen eisen een nieuwe kijk op eenheden van Sapa, zodat elke eenheid op het regi-
onale vlak met de auto-industrie zal kunnen samen-
mechanische constructies, en geëxtrudeerde aluminiumprofielen werken. Wij ontwikkelen medewerkers die kennis
zijn vaak een ideale materiaalkeuze. hebben van de autobranche, medewerkers die de
taal van de klanten spreken en die zich bewust zijn
Victor Schneider, algemeen directeur van Sapa steeds meer – en meer innovatieve – oplossingen van de verwachtingen van de klanten.”
Automotive, kwam het bedrijf binnen met 25 jaar voor diverse autotoepassingen kunnen bieden.”
ervaring in de auto-industrie in zijn bagage. Hij De auto-industrie is iniet alleen gemondialiseerd
is van oorsprong machine-ingenieur en heeft in De aanpak van Sapa Automotive is gebaseerd op het maar ook in hoge mate gestandaardiseerd.
de auto-industrie in de vs en Europa gewerkt. De sturen van de samenwerking. Dat betekent een “Om een hoofdleverancier voor de auto-industrie
laatste 10 jaar was hij werkzaam in Frankrijk, bij een nauwe samenwerking met de klant, al vanaf het te zijn, is het bieden van goede techniek en inno-
van de voornaamste onderleveranciers van de auto- beginnende constructiestadium, om op die manier vatiekracht alléén niet voldoende”, zegt Schneider.
industrie. tot de optimale oplossing te komen. De managers “We moeten ook begrijpen hoe de auto-industrie
“Lichtgewichtconstructies zijn een belangrijke bij de grote klanten worden ondersteund door inge- als geheel in elkaar zit. Het is een branche waar men
drijfveer op weg naar een lager brandstofverbruik nieurs met specialistische kennis. verwacht dat alle acteurs dezelfde geavanceerde
en daarmee een geringere uitstoot van co²”, zegt “Wij werken met een totale focus op de auto- procedures en strikte standaards hanteren. Deze sys-
hij. “Aluminium is een ideaal materiaal voor industrie en hebben een technische competentie temen liggen ten grondslag aan een goede zakelijke
zowel personen- als vrachtauto’s. Het metaal ontwikkeld specifiek voor die markt”, aldus ontwikkeling en vormen een deel van de ‘taal’ van
biedt een buitengewoon goede gewichts-/kracht- Schneider. de auto-industrie, een taal die Sapa Automotive zich
verhouding, roest niet en is eenvoudig te bewer- Vanuit zijn sterke positie op de Scandinavische gewoon eigen moet maken.
ken. Met onze technische kennis en ons pro- markt begeeft Sapa Automotive zich nu ook met TEKST LINDA TROTMAN

ductievermogen zijn wij ervan overtuigd dat we haar zakelijke model op de wereldmarkt. FOTO ED SHAW

16 SHAPE • # 1 2009
 Tent beschermt werknemers
en brug bij reparaties.

REUZENTENT
VOOR FLEXIBEL BOUWEN
Een licht materiaal, montagevriendelijk en eenvoudig te vormen
– dat was doorslaggevend voor de keuze van het Noorse OB Wiik
voor aluminiumprofielen voor hun magazijn- en doorwerktenten.

HET HOOFDKANTOOR STAAT in Noorwegen, maar
OB Wiik verkoopt haar producten wereldwijd
– op de Zuidpool, in Siberië, Malmö, Oslo of
Hamburg – overal waar men behoefte heeft aan
tijdelijke opslag of bouwprojecten wil bescher-
men tegen weer en wind.
“Vocht tijdens de bouwperiode is tegenwoor-
dig een van de grootste problemen voor de
bouw. Daarom wordt er steeds meer onder dak
gebouwd. De vraag van opdrachtgevers en aan-
nemers groeit”, zegt Lars Dalgaard, Algemeen
Directeur van OB Wiik.
Het product dat hiervoor wordt gebruikt,
wordt een “doorwerktent” genoemd en is een
tent die over een huis wordt geplaatst. Het
wordt zowel bij nieuwbouw als bij renovaties
gebruikt. Behalve het voorkomen van vochtpro-
blemen, biedt de oplossing ook een beter werk-
klimaat voor de bouwvakkers.
“De weersbeschermers zijn aangepast aan de
hoge eisen van de markt qua flexibiliteit. Het
frame (wanden en dak) is gemaakt van een alu-
miniumbalk die Sapa bewerkt en volgens onze
specificaties samenstelt”, aldus Lars Dalgaard.
HIJ VERTELT DAT staal lange tijd het meest gebruikte
materiaal voor dit soort constructies was, maar
dat OB Wiik de laatste vijf jaar steeds meer met
aluminium werkt. Een lager gewicht is natuur-
lijk een van de voordelen, maar Lars Dalgaard
benadrukt ook dat aluminium gemakkelijker
te vormen is tot exact de vorm die men hebben
wil.
“Dat is belangrijk voor ons omdat we een
speciale constructie hebben ontworpen waar-
mee het tentdoek gemakkelijker aan het frame
kan worden bevestigd.”
Aluminiumprofielen worden ook als dragen-
de constructie gebruikt voor sommige opslag-
tenten van OB Wiik; een flexibel alternatief
voor wie zijn magazijn snel wil kunnen opzetten
en afbreken.
“We zien een toenemende behoefte aan dit
soort magazijnhallen. In veel gevallen is dat een
betere oplossing dan een traditioneel gebouw,
zeker als je niet weet hoe lang je je magazijn
nodig hebt of als je geen permanent magazijn
kunt kopen”, zegt Lars Dalgaard.
Ook voor deze producten is aluminium in
steeds hogere mate de traditionele oplossingen
met een stalen frame gaan vervangen.
“Snellere montage is het grootste voordeel.
Als de constructie meerdere keren moet worden
opgezet en afgebroken, is aluminium het beste
alternatief.”
tekst Susanna Lidström

# 1 2009 SHAPE • 17
HEDENDAAGSE TECHNIEK

De nieuwe beschermlaag van

Sapa is getest op dakrails,
raamlijsten en grills – met goed
resultaat.

18 SHAPE • # 1 2009
DE STRIJD TEGEN
CORROSIE
Het toenemende gebruik van
aluminium bij automobielfabri-
kanten heeft geleid tot meer
blootstellingen aan corrosieve
chemicaliën. Maar een nieuw
anodiseerproces kan de
bestendigheid van het
metaal met een factor van
10.000 verbeteren.
AUTO’S KRIJGEN HET steeds zwaarder – zelfs in de
wasstraat, waar agressievere reinigingsmid-
delen maken dat de aluminiumcomponenten
hun glans eerder verliezen. Om dit probleem
te tackelen, heeft Sapa Components Ltd in
Gloucester, Groot-Brittannië, een verbe-
terd anodiseerproces ontwikkeld, dat een
aanzienlijk hogere weerstand biedt tegen de
corrosieve chemicaliën die momenteel op de
markt zijn.
Anodiseren is een gebruikelijke oppervlakte-
behandelingsmethode voor aluminiumlegering-
en, die inhoudt dat men het aluminiumopper-
vlak in zwavelzuur oxideert d.m.v. elektrolyse
om een beschermende laag te verkrijgen. De
voordelen zijn een betere bestendigheid tegen
corrosie en slijtage, en een geanodiseerd opper-
vlak biedt bovendien een beter hechtvermogen
voor lakprimers en lijm dan een onbehandeld
metalen oppervlak.
“Het nieuwe anodiseerproces geeft een soort
corrosiebestendige laag, die aantasting van alka-
liën op het geanodiseerde aluminiumoppervlak
weerstaat”, zegt Richard Shaw, Anodiseringschef
bij Sapa Components (Pressweld).
HET NIEUWE PROCES is ontwikkeld om te kunnen
voldoen aan de vraag van de automobielin-
dustrie naar corrosiebestendige componenten,
vooral omdat in hogedruk-wasstraten steeds
vaker sterke alkalische reinigingsmiddelen
worden gebruikt. De sterke chemicaliën breken
het geanodiseerde aluminiumoppervlak snel
af, en het toenemende gebruik van aluminium
door de automobielfabrikanten heeft geleid tot
intensieve inspanningen om dit probleem op te
lossen. Richard Shaw vertelt over het nieuwe,
verbeterde proces:
“Gewone lagen van aluminiumoxide zijn
normaal gesproken stabiel met een pH-waarde
van tussen de 4 en 8, maar de laag die wij heb-
ben ontwikkeld kan gaan tot een pH-waarde tot
boven 12,5”.
Omdat de pH-schaal logaritmisch is, met een
maximumwaarde van 14 voor de sterkste alka-
lische reinigingsmiddelen, betekent de toename
van 8,5 naar 12,5 in feite dat de weerstands-
kracht toeneemt met een factor van 10.000.
“Hoe het proces in zijn werk gaat, is een
goed bewaard geheim”, zegt Tony Wall,
Verkoopmanager bij Sapa Components. “We
moesten veel technische hindernissen overwin-
nen om een laag te ontwikkelen met de juiste
fysische eigenschappen, die bestand is tegen de
toenemende blootstelling aan corrosieve alkali-
sche chemicaliën.”
Het twee jaar lange ontwikkelingswerk heeft
geresulteerd in een grote stap voorwaarts voor
het anodiseerproces en Sapa heeft met haar
grootste chemicaliënleveranciers samengewerkt
om de nieuwe oppervlaktelaag te ontwikkelen.
“De samenstelling van de chemicaliën is het
geheim van het proces”, zegt Wall.
HET BEDRIJF HEEFT ca. 513.000 euro geïnvesteerd
in de ontwikkeling van het nieuwe proces,
en de bijbehorende apparatuur en productie-
installaties. Dat heeft Sapa volgens Wall een
voorsprong van twee tot drie jaar gegeven op de
grootste concurrenten op de markt.
“Ook al beweren enkele Europese bedrijven
dat ze een hogere bestendigheid kunnen leve-
ren, wij zijn er vrijwel van overtuigd dat wij het
enige bedrijf zijn dat anodisatie met 12,5 pH-
bestendigheid in een aantal verschillende geano-
diseerde kleuren kan bieden”, zegt Wall.
Today’s technology
Sapa heeft bovendien tot doel de pH-besten-
digheid te verhogen tot het magische getal van
13,5; iets waar door de automobielfabrikanten
naar wordt gevraagd, maar wat tot nu toe
praktisch niet uitvoerbaar was. Sapa heeft in het
experimentele stadium kunnen aantonen dat
het mogelijk is om coatings te maken met een
pH-bestendigheid van 13,0.
De nieuwe laag is ideaal voor uitwendige
aluminiumdetails op auto’s, en dankzij deze
methode kunnen fabrikanten het lichte, recy-
clebare materiaal nu in nóg hogere mate gebrui-
ken. Als men het totale gewicht van het voertuig
vermindert, krijgt men een lager brandstof-
verbruik en minder uitstoot van kooldioxide.
De weerstandskrachtige aluminiumlaag draagt
bovendien bij aan een fraaie vormgeving en
wordt steeds vaker gebruikt voor sierdetails.
De nieuwe laag is getest op verschillende
componenten, zoals dakrails, raamlijsten en
grills, in samenwerking met grote fabrikanten
als General Motors, Ford, Jaguar en Aston
Martin. “En dankzij de goede testresultaten
heeft Sapa nu haar eerste volumeorder van een
grote fabrikant binnen voor de oppervlaktebe-
handeling van een nieuw extern detail”, vertelt
Tony Wall.
Sapa streeft ernaar meer gebruiksmogelijk-
heden voor deze nieuwe beschermingslaag
te onderzoeken en men denkt dat er grote
mogelijkheden zijn binnen alle sectoren waar
geanodiseerd aluminium wordt gebruikt. Een
veelbelovend gebied is de markt voor raam-
kozijnen. Een Amerikaanse fabrikant van
aluminiumramen heeft belangstelling voor
de nieuwe afwerking voor producten die in
kustregio’s worden geïnstalleerd, waar de zilte
lucht corrosieproblemen oplevert.
“De markt voor huishoudelijke apparatuur is
een andere potentiële sector. Het nieuwe anodi-
satieproces is zeer geschikt voor vaatwassers, for-
nuizen en wasmachines, omdat voor dit soort
apparaten vaak alkalische reinigingsmiddelen
worden gebruikt”, aldus Wall.
tekst Elaine McClarence
# 1 2009 SHAPE • 19
HEDENDAAGSE TECHNIEK
EEN ALTERNATIEVE LEGERING
Toen de EU lood als toevoe-
ging in aluminiumlegeringen
verbood, begon bij een fabriek
in Italië de zoektocht naar een
alternatieve oplossing.
“HET VERVAARDIGEN van een legering, is als
het maken van een maatpak”, zegt Sergio
Sannicolo, Sitemanager bij Sapa Profili s.r.l.
in Bolzano, Italië.
Zoals een maatpak is aangepast aan de
drager van het kledingstuk, moeten de harde
aluminiumlegeringen die bij de fabriek in
Bolzano worden gemaakt, zijn aangepast aan
de specifieke behoeften van de klant. Omdat
de fabriek is gespecialiseerd in profielen voor
automobiel- en industrieapplicaties (met
name harde legeringen voor mechanische,
elektrische en elektronische apparatuur)
moeten de legeringen voldoen aan de eisen
van deze branches.
Vroeger gebruikte Sapa lood in de lege-
ringen omdat de toevoeging van maximaal
2 procent lood bijdroeg aan een verhoogde
productiviteit in het fabricageproces. Door
het lood ontstonden er minder metaalspaan-
ders en het droeg tevens bij aan een grotere
20 SHAPE • # 1 2009
snelheid en zorgvuldigheid in de productie.
Maar twee eu-verordeningen die in 2002 en
2003 door het Europees parlement werden
aangenomen, en in 2006 resp. 2008 van
kracht werden, verbieden het gebruik van
lood als toevoeging in aluminiumlegeringen.
(Tot 0,4 procent lood is nog toegestaan, maar
alleen als het reeds in gerecycleerd alumi-
nium aanwezig is.)
“Dat verbod veroorzaakte grote problemen
in onze branche”, vertelt Sannicolo.
Sapa had graag gezien dat de eu een alter-
natieve legering had gespecificeerd, maar
Brussel legde alle verantwoordelijkheid neer
bij de industrie. Sapa heeft zich de laatste
jaren dus gericht op het ontwikkelen van een
loodvrije legering, die alle gewenste eigen-
schappen van lood heeft. Na maanden van
onderzoek is men erin geslaagd een legering
te ontwikkelen van aluminium vermengd
met magnesium, silicium, koper, tin en bis-
mut. De toevoegingen, vooral tin en bismut,
doen denken aan lood, in zoverre dat ze de
eigenschappen van de legering verbeteren.
“De eerste resultaten waren zeer goed,
bijna net zo goed als legeringen met lood,
en ook het probleem met de spaanders werd
opgelost”, zegt Marktanalyticus Claudio Del
Furia van Sapa. “Het is natuurlijk niet zo
goed als lood, maar we hebben een onmis-
kenbaar bruikbaar resultaat gekregen, dat
bovendien beter is voor de gezondheid.”
Toen men een legering had gevonden die
vermoedelijk zou werken, is men samen met
een Duitse klant uit de automobielindustrie
gaan testen om te zien hoe een en ander zou
uitpakken in de praktijk.
“De klant was zo tevreden dat ze voor
2009 600 ton van de nieuwe legering hebben
besteld”, aldus Sannicolo. “We schatten dat
we het probleem met loodvrije legeringen
voor 80 procent hebben opgelost.”
MAAR DE INSPANNINGEN van Sapa om de legering
te verbeteren gaan door. Het onderzoek
vindt plaats in het onderzoekscentrum in
Zweden, en het doel is om de hoeveelheid
metaalspaanders te verminderen en de
kwaliteitscontrole te verbeteren. Binnen de
automobielindustrie gaan de processen snel
en zijn grotendeels geautomatiseerd. Als een
metaal kwalitatief onvoldoende is, verslech-
teren het productietempo en de kwaliteit van
het eindproduct.
“We moeten altijd streven naar perfectie,
toch?”, aldus Sannicolo.
tekst Claudia B. Flisi
 KORTE BERICHTEN

Eén totaalleverancier
biedt betere voorwaarden
> “13 jaar geleden had Hällde drie leveranciers van aluminiumprofielen, maar we hebben er nu
nog maar één: Sapa”, zegt Rami Riihimäki, Hoofd Inkoop bij Hällde.
Hällde is een Zweedse fabrikant van machines voor instellingskeukens. Met een aantal belangrijke
patenten is het bedrijf wereldleider op het gebied van ontwikkeling en fabricage van groentesnijders
en andere bereidingsmachines. De producten worden wereldwijd verkocht in meer dan 80 landen.
Het gaat om professionele machines, een aanzienlijke klasse hoger dan de gewone huishoudma-
chines. De machines van Hällde staan voor effectiviteit, veiligheid, ergonomie en prestatievermogen.
“Het productprogramma van Hällde is gebaseerd op machinebehuizing van aluminiumprofielen
van Sapa. Als totaalleverancier, en dankzij de grote volumes, heeft Sapa ons een kostenbesparende
totaaloplossing kunnen bieden”, vertelt Rami Riihimäki.

Twee toppers
> Twee belangrijke commerciële projecten in Portland,
Oregon, VS, staan op de derde plaats op de ranglijst
met beste projecten van 2008 van het tijdschrift Daily
Journal of Commerces.
Het appartementencomplex Atwater Place in Portland
pronkt met een speciaal vervaardigd balustradesysteem van
glas en aluminium scheidingswanden van Sapa, dat tevens
de oppervlaktebehandeling en de constructie en projectlei-
ding voor haar rekening nam.
The Casey, een ander bekroond appartementencomplex
in Portland, heeft een op maat gemaakt balustradesysteem
van Sapa, dat drie soorten inzetten (glas, panelen en inwen-
dige panelen) en drie lagen professionele, donkergrijze
coatings combineert. Alle ontwerpen, tekeningen, matrijzen,
extrusies etc. werden bij Sapa gedaan.

Solar oplossingen bij Sapa

> Aluminium is een uitstekend materiaal voor de
zonnecelindustrie. Het is sterk, vormbaar, cor-
rosiebestendig en licht van gewicht; ideaal voor dit
soort applicaties. Men kan verschillende functies in
aluminiumprofielen integreren, ze zijn duurzaam en zo
goed als onderhoudsvrij, en ze kunnen worden afge-
werkt naar gelang de behoefte van de klant. En – wat
een must is voor milieuvriendelijke applicaties – ze zijn
voor 100 procent recyclebaar.
Sapa heeft een nieuwe organisatie voor de zon-
necelindustrie opgezet die complete oplossingen
biedt voor zowel installatiesystemen als frames voor
zonnepanelen. In de loop der jaren heeft het bedrijf een
enorme kennisbank opgebouwd die de meeste indus-
triële gebieden omvat, en elke dag worden er kennis
en ideeën uitgewisseld tussen de verschillende onder-
delen van het bedrijf. Nu zijn deze kennis en ervaring
dus ook toegankelijk voor de zonnecelindustrie.
Voor meer informatie, kijk op
www.sapagroup.com/solar

# 1 2009 SHAPE • 21
HET SLIMSTE
RECLAMEBORD TER WERELD
Het is bestand tegen weer en wind. Voor de verlichting is geen netwerkaan-
sluiting nodig. En één persoon verwisselt een affiche in minder dan vijf
minuten. Het Finse Bannergear heeft het reclamebord van de toekomst
ontwikkeld – uiteraard van aluminium.
Traditionele reclameborden bestaan al jaren,
gewoonlijk met een houten of stalen frame en
een affiche dat wordt vastgeplakt. Vaak zijn er
meerdere mensen voor nodig en een extreme
precisie, omdat het affiche in delen wordt aan-
gebracht.
Het concept achter Bannergear is anders –
het affiche wordt vastgehaakt in een frame van
aluminiumprofielen en wordt daarna eenvou-
dig op zijn plaats gehesen.
“Dat betekent dat één iemand een affiche
van meerdere vierkante meters binnen vijf
minuten kan verwisselen. De affiches zijn van
verschillende materialen – papier, polyetheen,
airtex of pvc – afhankelijk van de behoefte
van de klant”, zegt Kari
Karesola, Productmanager
bij Bannergear.
De grootte van de reclame-
borden wordt ook aangepast
aan de wensen van de klant,
Nu kunnen grote affiches in reclameborden gemakkelijker en sneller worden verwisseld.
evenals de verlichtingsalter-
natieven met spots boven het
Kari Karesola
bord of led-verlichting achter geweldig. Ze begrepen al snel wat wij wilden en af en toe te verwisselen. We kijken ook naar een
een semitransparant affiche. leveren profielen in verschillende lengtes.” variant op windenergie; perfect voor winderige
De frameprofielen voor de reclameborden wor- De reclameborden kunnen ook extra milieu- plekken”, zegt Kari Karesola.
den echter altijd van hetzelfde materiaal gemaakt vriendelijk worden door het frame te voorzien Onder de huidige klanten zijn o.a. de Duitse
en Kari Karesola verklaart de materiaalkeuze. van zonnecelpanelen. Op die manier is voor de voedselreus Lidl en bouwbedrijf K-Rauta.
“De profielen hebben een extreem lange levens- verlichting geen netaansluiting nodig. “De interesse is groot, dus veel wijst erop dat
duur, ze zijn gemakkelijk te maken en functies “Daarmee kan de klant zijn reclamebord eigen- Bannergear de komende jaren zal groeien.”
kunnen direct in het profiel worden ingebouwd. lijk overal plaatsen waar daglicht is. Het enige waar tekst DAG ENANDER

Dat aluminium ook nog mooi is, is een bijko- de klant dan aan hoeft te denken, is om het affiche
mend voordeel. De samenwerking met Sapa loopt

22 SHAPE • # 1 2009
 KORTE BERICHTEN

Stadsverlichting
> Veel grote wereldsteden ondergaan een moderne touch
van “la belle époque”. Nieuwe trends binnen de stedelijke
architectuur, onder invloed van mode, design en technische ont-
wikkelingen, hebben onder andere geresulteerd in nieuwe vormen
voor aluminium lichtmasten.
Door de huidige, moderne extrusietechnieken kan Sapa Pole
Products innovatieve aluminiumlichtmasten leveren. Een voor-
beeld hiervan is de vierkante lichtmast, de Urbanline van Philips,
geplaatst in Düsseldorf, Tilburg, Eindhoven en Amsterdam. Sapa
Pole Products in Drunen, Nederland, kan naast ronde en vierkante
aluminium lichtmasten ook vele andere vormen leveren. Dankzij
de brede kennis van Sapa over aluminium, extrusietechnieken,
methodes, design en fabricage, kan Sapa Pole Products tege-
moet komen aan de wensen van hun klanten.
Droomlocatie aan de rivier
> Stel u een woonwijk voor met kilometerslange wandel-, jogging- en
fietspaden langs een rivier. Stel u een wijk voor met kunstgaleries, boek-
handels, nieuwe restaurants en cafés. Voeg deze twee gebieden samen.
Waterfront Pearl, twee flats van tien verdiepingen hoog aan het strand van
de Willamette River in Portland, Oregon, VS, bieden een unieke combinatie
van stadscultuur en buitenleven. De architecten achter het project namen
contact op met Sapa Railing Systems om de bewoners een fantastisch
uitzicht te kunnen bieden.
Uiteindelijk is de keuze gevallen op de Sapa aluminiumbalustra-
des uit de 200-serie, met panelen van 64 mm dik gehard glas
en decoratieve horizontale middenpartijen. De bewoners
van Waterfront Pearl kunnen daarmee vanaf hun balkons
genieten van een fantastisch panorama-uitzicht – maar
kunnen zich tevens veilig en zeker voelen.

Volle vaart vooruit met de juiste vering

> Motorsportenthousiastelingen zijn gewend aan de servicewagens van Öhlins bij racebanen
overal ter wereld. Maar niet alleen wedstrijdmotoren, racewagens en wedstrijdscooters en
–ATV’s maken gebruik van de veringscomponenten van Öhlins Racing. Steeds meer particuliere rij-
ders bestellen de in Zweden gefabriceerde schokdempers van Öhlins voor hun 2- of 4-wheeldrives
van hun rupsvoertuigen.
Sapa, al 25 jaar leverancier van Öhlins, heeft het bedrijf gevolgd van plaatselijke fabrikant
tot wereldspeler in de hoogste divisie. Voortdurend onderzoek en productontwikkeling
verklaren het succes van Öhlins en kenmerken de samenwerking met Sapa, dat steeds
meer bewerkte en veredelde componenten levert.
“Wij stellen hoge eisen aan kwaliteit en uitvoering, functie en uiterlijk”, zegt Lars
Macklin, inkoopverantwoordelijke bij Öhlins Racing. “Stel je een pas gepoetste
motorfiets in de zon voor. Logisch dat de eigenaar er niet alleen genoegen mee
neemt dat schokdemper de beste is – hij moet er ook úítzien als de beste.”

# 1 2009 SHAPE • 23
DANSEN IN ALUMINIUM
De meesten van ons gebruiken
aluminiumfolie voor hun lunch-
pakket of om etensresten mee
af te dekken in de koelkast.
De Israëlische choreograaf
Ilan Azriel zag echter andere
mogelijkheden voor het
materiaal en maakte het tot
hoofdact in zijn dansvoorstelling
The Aluminum Show.
24 SHAPE • # 1 2009
A
l sinds de première in Israël in 2003 trekt de
voorstelling over de hele wereld volle zalen.
Onder het genot van moderne dansmuziek
heeft het publiek al kunnen genieten van alumini-
um in de vorm van gigantische kussens die boven
de toeschouwers zweven, als reuzen aangestuurd
door de dansers, als een operazingende baljurk en
als enorme slinky’s – het spiraalvormige speelgoed
dat de trap af kan lopen. Het is een mengeling van
dans, muziek en speciale effecten, gecombineerd
met veel fantasie en creativiteit.
Op de persconferentie voor de Europa-tour
2008 vertelde Ilan Azriel hoe hij op het idee was
gekomen:
“Ik zocht inspiratie voor mijn volgende show
en vond toevallig een aluminiumbuis voor air-
conditioning. Ik stak mijn hand erin en ontdekte
hoe flexibel het was en liet mijn fantasie de vrije
loop. Toen ik eenmaal besloten had aluminium
te gaan gebruiken, ontdekte ik dat je er bijna
alles mee kunt doen.”
Voor de technische details kreeg hij hulp van
de ontwerper van speciale effecten, Yuval Keden,
die alle creatieve ideeën van de choreograaf
serieus nam. Je kunt de voorstelling zien als een
vraag of de mens de technologie aanstuurt, of
andersom, maar je kunt de voorstelling ook zien
als puur vermaak.
De dansers hebben het alleen niet altijd zo
gemakkelijk, zij moeten zich immers bewegen in
kleding van aluminiumbuizen.
Het oefenen voor de voorstelling was niet een-
voudig, vertelde Ilan Azriel.
“Dansers willen zich graag profileren, maar nu
zitten ze grotendeels opgesloten in verschillende
aluminiumvormen. Het kost tijd om te wennen
aan dansen in aluminium, maar omdat het alle-
maal profs zijn, voelt het materiaal uiteindelijk
net zo natuurlijk aan als welk kostuum dan ook.”
O ja, al het aluminium dat in de voorstelling
wordt gebruikt, wordt gerecycled.
tekst Henrik Emilson