Professional Documents
Culture Documents
Mc tiu hc tp:
1. Nu c tm quan trng ca mn gii phu hc 2. Hiu c cc mc t chc ca c th cch m t v phn chia ca c th 3. ng dng ca gii phu hc trong cng tc iu dng Gii phu ngi l mn hc nghin cu cu trc c th ngi. Ty thuc vo phng tin quan st, gii phu hc c chia thnh hai phn mn: gii phu i th nghin cu cc cu trc c th quan st bng mt thng v gii phu vi th nghin cu cc cu trc nh ch c th nhn thy qua knh hin vi. Cc mc cu trc nh hn na ca c th l i tng nghin cu ca cc mn hc khc. Gii phu hc l mn hc y hc c s c vai tr quan trng i vi cc sinh vin, hc sinh cc trng i hc, cao ng v trung cp khi ngnh y. N l c s gip cho vic hc tt tt c cc mn c s khc (sinh l, m hc . . .) cng nh cc mn hc lm sng (ngoi, sn, ni . . .). 1. Cc mc t chc ca c th Ton b c th sng c xy dng nn 6 mc cu trc: 1. Mc ho hc. mc ho hc, cc nguyn t l nhng n v vt cht nh nht; mt s nguyn t hp nn phn t. Nu phn tch ti mc nh nht, c th ngi do nhng phn t v nguyn t to nn. 2. Mc t bo. Cc phn t kt hp li vi nhau to nn t bo, n v cu trc v chc nng c bn nht ca c th sng v l n v sng nh nht trong c th ngi. 3. Mc m. Cc m l mc tip theo ca s t chc cu trc. Cc m l nhng nhm t bo v cc cht bao quanh chng m cng nhau thc hin mt chc nng no . C bn loi m c bn trong c th ngi: thng m, m lin kt, m c v m thn kinh. 4. Mc c quan. Khi nhng loi m khc nhau kt hp vi nhau, chng to nn mc t chc tip theo gi l c quan. Cc c quan l nhng cu trc m c to nn t hai hay nhiu loi m. Chng c nhng chc nng c th v thng nhn c bng mt. Cc v d v c quan l d dy, tim, gan, phi v no. 5. Mc h thng. Mc tip theo ca s t chc cu trc trong c th l mc h thng. Mt h thng bao gm cc c quan c mt chc nng chung. V d h tiu ho bao gm ming, cc tuyn nc bt, hu, thc qun, d dy, rut non, rut gi, gan, ti mt v tu. i khi mt c quan tham gia vo hn mt h
thng. Chng hn nh tu l mt phn ca h tiu ho nhng cng l mt c quan ca h ni tit. 2. Cc cch m t v phn chia c th
tr
cng tay xa ng gia hay mt Phi pha bn (pha ngoi) phng dc gia hn so vi tim gn ch m chi ni vi thn u xa ca xng cnh tay tip hn; gn im xut pht khp vi u gn ca xng tr (nguyn u) hn xa ch chi ni vi thn hn; xa im xut pht (nguyn u) hn Nm gn b mt c th hn Nm xa b mt c th hn
Xa
u xa ca xng cnh tay tip khp vi u gn ca xng tr Xng sn nm nng hn phi Xng sn nm su hn da ngc
Nng Su
Mt phng ng dc
2.2.1 Cc vng ca c th
C th ngi c chia thnh mt s vng ln c th nhn ra c t bn ngoi. Cc vng chnh l u, c, thn, chi trn, v chi di. u bao gm s v mt. Trong khi s bao bc v bo v cho no, mt l phn trc ca u, bao gm mt, mi, ming, trn, m v cm. C chng cho u v c gn vo thn. Thn bao gm ngc, bng v chu hng. Chi trn c gn vo thn v bao gm vai, nch, cnh tay (phn chi trn t vai ti khuu), khuu, cnh tay (phn chi trn t khuu ti c tay), c tay v bn tay. Chi di bao gm mng, i (phn chi trn t mng ti gi), gi, cng chn (phn chi trn t gi n c chn), c chn v bn chn. Bn l mt vng mt trc c th c nh du bi mt np ni thn lin tip vi i.
2.2.2 Cc khoang c th
Cc khoang c th gip bo v, ngn cch v nng cho cc c quan bn trong. Cc xng, cc c v cc dy chng to nn thnh ca cc khoang v ngn cch khoang ny vi khoang kia. Khoang (hay hp) s v ng sng Khoang s c to nn bi cc xng s v cha no. ng sng c to nn bi cc xng ca ct sng v cha tu sng Khoang ngc Khoang ngc c vy quanh bi cc xng sn, xng c, on ngc ca ct sng v nhiu c trn thnh ngc. Khoang ngc cha phi v cc thnh phn khc trong trung tht (khoang nm gia hai mng phi) gm tim, thc qun, kh qun, tuyn c v nhiu mch mu v mch bch huyt. Khoang bng-chu hng Khoang bng-chu hng gm khoang bng v khoang chu hng nhng hai khoang ny khng c thnh ngn cch m thng nhau. Khoang bng c gii hn trn bi c honh, sau bi ct sng tht lng v cc c to nn thnh bng sau, trc bi cc c to nn thnh bng trc v mi bn bi cc xng sn di v cc c thnh bng. Khoang bng cha, d dy, lch, gan, tu, ti mt, rut non, hu ht rut gi, phn trn niu qun, thn, tuyn thng thn, nhiu mch mu, mch bch huyt, hch bch huyt v thn kinh. Khoang chu hng c gii hn sau bi xng cng v xng ct, trc v hai bn bi xng chu, di bi cc c ca sn chu hng v trn lin tip vi khoang
bng. Khoang chu hng cha on di ca niu qun, bng quang, trc trng v cc c quan sinh dc trong.
No v hp s
Hnh 2. Cc khoang ca c th
ph thuc nh lng, mt s cht cn b; sn xut vitamin D, cm mng, cc tuyn m gic xc gic, au v nhit hi v tuyn b. Cc xng, cc sn v cc khp ca c th.
H xng
Chng v bo v cho c th; gip cho c th vn ng; cha cc t bo to mu; d tr mui khong v cht bo. To ra cc c ng; gi vng t th c th; sinh nhit. Tim bm mu qua cc mch mu; mu vn
H c
H tun
hon
h bch huyt
chuyn oxy v cc cht dinh dng ti cc t bo v carbon dioxide v cc cht cn b khi t bo; iu ho nhit , pH v cc thnh phn ca cc dch c th. H bch huyt a cc protein v cc dch tr li mu; vn chuyn lipide t ng tiu ho v mu; l ni trng thnh v nhn ln ca bch cu, m bch cu bo v c th chng li cc vi sinh vt gy bnh. ng Vn chuyn oxy t khng kh ht vo ti mu v carbon dioxide t mu ti khng kh th ra; gip iu ho acid ca cc dch c th; pht m. Ph hu thc n (bng c hc v ho hc); hp thu cc cht dinh dng; loi tr cc cht cn b
H h hp
Phi phi.
cc
dn kh ti v ra khi
H tiu ho ng ho
tiu (thc
ho,
gm
ming, hu, ng tiu qun, dy, rut); cc tng tit nh tuyn nc bt, H tit niu gan, tu, ti mt. Thn, niu qun, bng quang v niu o. H sinh dc Cc c quan sinh dc dn tinh, tuyn tit); Cc c quan sinh dc n (bung trng, vi t cung, t cung, m o v cc c quan H thn kinh
d c.
To ra, cha ng v bi xut nc niu; iu ho th tch v cc thnh phn ho hc ca mu; duy tr s cn bng v khong cht ca c th; iu ho sn xut hng cu. Cc tuyn sinh dc sn xut giao t (tinh trng sinh sn v cc qu trnh khc ca c th; cc c quan khc vn chuyn v cha ng giao t.
sinh dc ngoi). Thn kinh trung ng Dng in th hot ng (xung ng thn (no, tu sng), thn kinh ngoi bin (cc dy thn kinh) v cc (nh mt v tai). kinh) iu ho cc hot ng c th; pht hin cc bin i mi trng bn trong v bn ngoi c th, phin gii cc bin i v p dch ca cc tuyn.
H ni tit
iu ho cc hot ng ca c th bng cch gii phng ra cc hormone, vn l nhng cht truyn tin ho hc c mu vn chuyn t tuyn ni tit ti cc c quan ch.