Professional Documents
Culture Documents
C nhiu phng php phn loi phn ng nh: - Theo s phn ct lin kt - Theo hng phn ng - Theo giai on quyt nh tc phn ng - Theo bn cht tc nhn phn ng
Mt s phn ng th thng dng: halogen ha, nitro ha, sulfonic ha, alkyl ha, aryl ha, acyl ha.
a. Phn ng th i nhn SN: R-X + Y- R-Y + XY-: tc nhn i nhn V d: CH3Cl + OH- CH3OH + Clb. Phn ng th gc t do SR: R-X + Y. R-Y + X. Y.: gc t do. V d: SO2Cl2 + .C6H5 C6H5Cl + .SO2Cl c. Phn ng th i in t SE: R-X + E+ R-E + X+ E+: tc nhn i in t. V d: Ar-H + +NO2 Ar-NO2 + H+
2. Phn ng cng hp: (Addition) L phn ng trong hai phn t (hoc ion) kt hp vi nhau thnh mt phn t (ion) mi. Thng xy ra cc hp cht c ni i, ni ba. Phn ng xy ra c s thay i trng thi lai ha ca nguyn t C. CH3-CCH + H2O CH3-CO-CH3 CH2=CH2 + HBr CH3-CH2Br Cc loi phn ng cng hp: a. Phn ng cng hp i in t AE: CH3-CH2-CH=CH2 + H2O CH3-CH2-CHOH-CH3 b. Phn ng cng hp i nhn AN: CH3-CH=O + HCN CH3-CH(CN)-OH c. Phn ng cng hp gc AR:
+ Cl
Cl
3. Phn ng tch loi (Elimination) Phn ng lm 2 nguyn t hay nhm nguyn t tch ra khi mt phn t. Phn ng lm thay i trng thi lai ha ca nguyn t C. CH3-CH2-OH CH2=CH2 + H2O Br-CH2-CH2-Br + Zn CH2=CH2 + ZnBr2. 4. Phn ng chuyn v: Trong phn ng c s chuyn ch mt hay nhm nguyn t gi l s chuyn v. Phn ng c s chuyn v trong phn t gi l phn ng chuyn v.
R R C CH2 R
X
R R C CH2 R
c h u y e n v
R C CH2 R
R
-X
HO- +
H H
Cl
HO
H
Cl
H
HO
+
H H
C l-
C ch SN2
C ch SN1: Phng trnh tc phn ng ph thuc nng ca cht phn ng. Phn ng xy ra 2 giai on Giai on to carbocation R+ l giai on chm quyt nh tc phn ng. V d: HO- + (CH3)3C-Br (CH3)3C-OH + BrPhng trnh tc phn ng = k [(CH3)3-Br] Giai on chm: (CH3)3C-Br (CH3)3C+ + BrGiai on nhanh: (CH3)3C+ + HO- (CH3)3-OH Phn ng theo c ch SN1 c s racemic ha.
CH3 HO CH3 CH3 H 3C HOCH3 C+ CH3 H 3C H 3C HOH 3C OH
C a r b o c a tio n
C ch SN1:
Yu t nh hng :
* Trong R-X, nu X gn trc tip vo C bc nht RCH2-X th phn ng xy ra ch yu theo SN2. * Trong R-X, nu X gn trc tip vo C bc ba R3C-X th phn ng xy ra ch yu theo SN1. * Trong R-X, nu X gn trc tip vo C bc hai R2CH-X th phn ng xy ra theo SN1 hay SN2 ty thuc vo cu trc hoc dung mi. * Dung mi nh hng n c ch phn ng. - DM phn cc u tin theo SN1. - DM khng/t phn cc u tin theo SN2.
Phn ng ester ha
b. Phn ng th i in t SE: - Ch yu xy ra cc hydrocarbon thm v d vng thm. - Tc nhn i in t Y+ l nhng tc nhn c orbital trng nh cc ion dng (+NO2, Br+) hoc nhng hp cht c orbital cha cht y (SO3, CO2). Phn ng th i in t xy ra nhiu giai on: - Giai on tng tc gia E+ v Ar-H to phc . - Giai on chuyn t phc sang phc . - Giai on to sn phm cui cng.
H E
+
H E
H E
E + H+
P h c
P h c
Phn ng Brom ha
Quy tc Hollemann:
Nhn thm mang nhm th lai I
Do hieu ng electron
+ I , sieu lien hp - I ,+ C - I ,+ C
OCH3 OCH3 + Br2 FeBr3 + HBr para ( 96%) Br OCH3 Br + HBr o-Bromoanisol ( 4% ) OH + HNO3 H2SO4
o-Nitrophenol
Do hieu n g electron
- I ,- C - I ,- C
COOH + Br2
CHO
+ HNO3
H2SO4
c. Phn ng th gc t do SR: Phn ng th theo gc t do l phn ng dy chuyn c 3 giai on. - Giai on khi mo. - Giai on pht trin mch v to sn phm. - Giai on tt mch v kt thc phn ng. V d: Phn ng clo ha alkan: - Khi mo: Cl-Cl Cl. + Cl. - Pht trin mch: R-H + Cl. R. + HCl R. + Cl-Cl Cl. + R-Cl - Tt mch v kt thc phn ng: R. + R. R-R Cl.+ Cl. Cl-Cl Giai on quyt nh tc phn ng l giai on pht trin mch. Gc t do c cu trc phng, sn phm c s racemic ha.
Cl2 . CH4 + Cl
2Cl
CH3Cl + HCl
C ch phn ng A E
C H 3-C H = C H 2 + H +
c h a m C H 3-C H + -C H 3 + B rC H 3-C H 2-C H 2 + B r
+ -
H
h o a c +
H 3C
nhanh
CH
CH2
b. Phn ng cng hp i nhn AN: - thng xy ra gia tc nhn i nhn Y- vi cc hp cht c ni i C=O, C=N Cc giai on ca phn ng: - Tc nhn Y- tn cng vo trung tm mang in tch dng trn C ca nhm carbonyl (C=O +C-O-) to thnh ion mang in tch m trn O. R-CH=O + Y- R-CHY-O- Ion m s kt hp vi ion dng (H+) to sn phm cui cng. R-CHY-O- + H+ R-CHY-OH
O
R
O C O H > R
O C O
R' > R
O C O-
Cl > R
C O C R > R
c. Phn ng cng gc t do A R:
peroxyd CH CH _CH Br 2 3 2
CH3CH=CH2 + HBr
2R-O .
. Phn ng tch loi: Theo 2 c ch: - Lng phn t E2 - n phn t E1 a. Tch loi E2: Cc giai on: - Tng tc ca mt base mnh vi cht phn ng to trng thi chuyn tip - S tch loi xy ra v to sn phm c lin kt i.
Y- +
H C C
H C C
HY +
C C
+ X-
T r a n g t h a i c h u y e n t ie p
H H
H 3C C 2H 5O
-
H 3C
H 3C
+ C 2H 5O H + B r-
C 2H 5O
b. Tch loi E1: Cc giai on: - Cht phn ng to carbocation R+ l giai on chm - Tch H+ v to ni i l giai on nhanh.
H C C X H C C + Xc h a m nhanh
H C C
C C +
H+
C a rb o c a tio n