T hc Ha i cng

NHIT NG LC HC
5.1. nh lut bo ton v chuyn ha nng lng
5.1.1. H a/ nh ngha H l mt phn v tr c nghin cu, xem xt, phn cn li l mi trng. b/ Phn loi - H c lp: L h khng trao i cht v trao i nng lng vi mi trng. - H kn: L h khng c trao i cht, song c th trao i nng lng vi mi trng. - H h: L h c trao i cht v trao i nng lng vi mi trng. 5.1.2. Trng thi - Tham s trng thi ca h: l bt k mt thuc tnh no (khch hoc cng ) c s dng m t trng thi ca h. + Thuc tnh khch : l nhng thuc tnh ph thuc vo khi lng, c tnh cng tnh i vi h ng nht. VD: V, d, m + Thuc tnh cng : l nhng thuc tnh khng ph thuc vo khi lng v khng c cng tnhVD: nhit , p sut, t khi, nng . - Trng thi cn bng nhit ng: l trng thi c c khi cc thuc tnh ca h khng thay i theo thi gian. 5.1.3. Hm trng thi Mt hm F(p,v,T) c gi l mt hm trng thi nu gi tr ca n ch ph thuc vo cc thng s trng thi ca h m khng ph thuc vo cch bin i ca h. iu ny c ngha rng nu h chuyn t trng thi 1 (P1, V1, T1) sang trng thi 2 (P2, V2, T2) th F = F2 F1 ch ph thuc vo gi tr (P1, V1, T1) v (P2, V2, T2) ch khng ph thuc vo tnh cht ca qu trnh bin i (thun nghch hay bt thun nghch). 5.1.4. Qu trnh Qu trnh nhit ng: l mi bin i xy ra trong h m c lin quan vi s bin thin d ch mt tham s trng thi ca h. 5.1.5. Qu trnh t din bin v khng t din bin - Qu trnh t din bin l qu trnh m t bn thn n c th xy ra ch khng cn tiu th nng lng bn ngoi. VD: S t khuch cc cht kh. - Ngc li qu trnh khng t din bin. cho qu trnh ny xy ra th ta phi cung cp nng lng cho h. 5.1.6. Qu trnh cn bng - L qu trnh m trong sut thi gian din bin ca n, trong h lc no cng ch c nhng sai lch v cng nh so vi trng thi cn bng.
1 2

5.1.7. Qua trnh thun nghch v khng thun nghch - L qu trnh c th thc hin theo chiu thun v chiu nghch v khi theo chiu nghch h cng nh mi trng ngoi u tr v ng nh trng thi ban u, khng c s thay i nh no. Nu ngc li, l qu trnh khng thun nghch.
Trang: 1

T hc Ha i cng

- Trong t nhin, thng gp cc qu trnh khng thun nghch, cn qu trnh thun nghch hon ton khng c theo mt chiu. 5.1.8. Nng lng a/ nh ngha Nng lng l o vn ng cc vt cht trong mi bin i ca n t dng ny sang dng khc. b/ Phn loi C nhiu dng nng lng: + ng nng: Dng nng lng c trng cho mt vt ang chuyn ng E = + Th nng: Nng lng m h c c do v tr ca n trong trng lc Et = mgh + in nng: L nng lng chuyn ng ca cc tiu phn tch in ( electron, ion.) + Ha nng: L nng lng gn lin vi qu trnh bin i cht. Nng lng ton phn ca mt h gm: ng nng ca ton b h Th nng do v tr ca h trong trng lc ngoi Tng ng nng v th nng ca h c gi ngoi nng Nng lng d tr bn trong ca h (ni nng) gm : ng nng cc phn t, nng lng ht y ca cc tiu phn cu to nn h, nng lng ha hc, nng lng ht nhn. 5.1.9. nh lut bo ton v chuyn ha nng lng. S tng ng gia nhit v cng a/ nh lut bo ton v chuyn ha nng lng - Nng lng v tr khng i. Nu mt h no gim nng lng th nng lng mi trng xung quanh phi tng tng ng. Khi mt dng nng lng no chuyn thnh dng khc th phi c mt quan h nh lng nghim ngt. VD : ng lng c hc : 1cal = 4,184J - Khng th sng to ra nng lng, khng th hy dit c nng lng m ch c th chuyn nng lng t dng ny sang dng khc. b/ S tng ng gia nhit v cng - S tng ng gia nhit v cng trong cc chu trnh c th pht biu nh sau : Khi mt h nhit ng thc hin mt chu trnh trong n ch trao i nng lng vi bn ngoi di dng nhit v cng th : y l quy c v Nu n nhn nhit (Q>0)th n sn cng (A<0) cho bn ngoi du trong nhit ng Nu n nhn cng (A>0) th n nhng nhit (Q<0) cho bn ngoi lc hc y l quy c v du Nu n nhn nhit (Q<0)th n sn cng (A<0) cho bn ngoi Nu n nhn cng (A>0) th n nhng nhit (Q>0) cho bn ngoi trong nhit ha hc Ch : Trong chng 5 ny, chng ta ch s dng quy c v du trong nhit ng lc hc - Gia nhng cng v nhit lng c mt t l xc nh nghim ngt khng i : - Q = J = const J : gi l ng lng c hc ca nhit Q, A : Nhit lng v cng m h nhn c S khng i ca h s t l J phn nh s tng ng v s lng gia cng v nhit
Trang: 2
A

1 mv 2 2

T hc Ha i cng

Th J = 4,1868 A (Jun) Q(Calo) Nu A v Q o cng 1 n v th J = 1 -A = Q Khng th c ng c vnh cu loi 1 ( L loi my lun sinh cng m khng cn cung cp nng lng / nhn nhit) Nu 5.1.11. Nguyn l th nht nhit ng lc hc - Nguyn l mt chnh l s p dng s bo ton v chuyn ha nng lng vo cc h v m, c lin quan n s trao i nhit v cng vi mi trng ngoi. - Nu h trao i nng lng vi bn ngoi di dng nhit v cng th tng ni nng ca h ( tng nng lng ca h) ph bng ng phn nng lng chuyn t ngoi vo h di dng nhit Q, tr phn nng lng chuyn t h ra ngoi di dng cng A (Sinh cng) *Biu thc ton hc ca nguyn l I: U= Q + A * Biu thc vi phn ca nguyn l th nht: i vi mt qu trnh v cng nh (qu trnh nguyn t). Khi h trao i vi mi trng lng to v lng cng v cng nh, ta c: dU = Q +A 5.1.12. Nhit v hiu ng nhit ca qu trnh - Trong trng hp chung, cng do h thc hin gm: + Cng gin n th tch: A = -pdV + Cng c tch khc: A Th khi biu thc vi phn ca nguyn l 1 s c vit di dng: dU = Q pdV A' - Nu h khng thc hin cng c ch th A = 0 Q pdV dU = (I) a/ Qu trnh ng tch V = const dV = 0 dUv = Q v Uv = Q v Nu phn ng ha hc tin hnh trong iu kin V = const th ton b lng nhit do h thu vo hay ta ra trong qu trnh ng tch dung lm tng ni nng ca h. + Nu phn ng thu nhit th ni nng ca h tng: U > 0 + Nu phn ng ta nhit th ni nng ca h gim: U < 0 b/ Qu trnh ng p: (p = const) dU = Q p pdV Q p = dU + pdV Q p = U + pV = (U2 U1) + p(V2-V1) = (U2 + pV2) (U1 + pV1) t H = U + PV : Entanpi ca h Q p = H
Trang: 3

T hc Ha i cng

Trong iu kin p = const, lng nhit thu vo (hay ta ra) bng bin thin entanpi ca h: + Nu phn ng thu nhit, entanpi ca h tng : H > 0 + Nu phn ng ta nhit, entanpi ca h gim: H< 0 - Hiu ng nhit ca mt qu trnh ha hc: L lng nhit km theo phn ng khi tin hnh trong qu trnh khng thun nghch nhit ng, sao cho cng c ch khng c sinh ra. Khi hiu ng nhit ca qu trnh ha hc c xc nh bng thay i ca U v H. + Trong phn ng ch c mt cht lng v cht rn, s thay i th tch l khng ng k th H U + Trong phn ng c cht kh th: H = U + nRT n : bin thin s mol kh R = 1,987 cal/mol. = 8,314 J/mol. 5.1.13. Nhit dung - Nhit dung ca mt cht l lng nhit cn dng nng nhit ca cht ln thm 10 - Nhit dung ring: l nhit dung ca 1 gam cht - Nhit dung mol: l nhit dung ca 1 mol cht + Nhit dung mol p sut khng i: Cp + Nhit dung mol th tch khng i: Cv
i vi kh l tng: Cp Cv = R i vi cht rn v cht lng: Cp Cv

* Biu thc:
v C v = T v i vi 1 mol kh l tng: dU = CvdT; dH = CpdT i vi n mol kh l tng: dU = nCvdT; dH = nCpdT
H Cp = T p

5.1.14. Cng v nhit trong mt s qu trnh (i vi kh l tng) a/ Qu trnh ng tch V = const dV = 0 * Cng gin n th tch: A v = -pdv = 0 Av = 0 Qv = dUv + pdV * Nhit: = CvdT Trong qu trnh hu hn:
Q v = C v dT
T1 T2

Nu Cv = const Qv = Cv(T2 T1) (1mol) b/ Qu trnh ng p p = const * Cng : A p = pdV

pdV Qu trnh hu hn : A p = V
1

V2

Ap = -p(V2 V1) Ap = -p V + i vi 1 mol kh l tng : Ap

= RT

Trang: 4

T hc Ha i cng

+ i vi n mol kh : * Nhit :
Q p = dH p = C p dT
T2 T1

A p = nR T

Qu trnh hu hn : Q p = C p dT Nu Cp = const Qp = Cp(T2-T1) (1 mol kh) c/ Qu trnh ng nhit T = const * Cng : AT = pdV i vi n mol kh : AT = nRT
V2

dV = nRTd ln V V

Qu trnh hu hn : AT = nRTd ln V
V1

= -nRT(lnV2 lnV1) AT = nRT ln

V2 P1 C1 = = V1 P2 C 2
V2 V1

T = const ta c th tch ca kh l tng t l nghch vi p sut hoc nng mol nn :

AT = nRT ln

V2 P C = nRT ln 1 = nRT ln 1 V1 P2 C2

* Nhit : T = const th ni nng ca kh l tng khng i QT = U AT QT = -AT = nRT ln

V2 P C = nRT ln 1 = nRT ln 1 V1 P2 C2

d/ Qu trnh va ng p , va ng nhit T, p = const * Cng: AT , P = pdV Qu trnh hu hn AT,p = pdV = pV

V1 V2

*Nhit:

AT , P = nR T

U AT , P QT, p = QT, p = -AT, p

e/ Qu trnh on nhit ( Q = 0) U , n A , n * Cng: Q,n = U ,n A,n =

Trang: 5

T hc Ha i cng

M dU = CvdT U = C V dT
T1 T2

T2

A,n =

T 1

C v dT

Nu Cv = const A,n = Cv(T2 T1) Hay A,n =- Cv(T1 T2) (1mol kh)

5.2. Nhit ha hc
5.2.1. Hiu ng nhit phn ng - Hiu ng nhit phn ng : l nhit lng pht ra hay hp th ca mt phn ng ha hc. VD : Khi t than, nhit lng ta ra, tri li nung vi l mt phn ng thu nhit. Ngnh ha hc nghin cu hiu ng nhit cc phn ng, s ph thuc hit ng nghit vo thnh phn, cu to cc tc cht cng nh iu kin tin hnh phn ng c gi l nhit ha hc. - Phng trnh nhit ha hc : l phng trnh phn ng c ghi nhit lng pht ra hay thu c. C + O2 = CO2 - 393,6kJ N2 + O2 = 2NO + 2 2,16kcal Nhit lng c n v kJ hay kcal (1kcal = 4,184kJ) - Thng thng vic o nhit phn ng c thc hin trong iu kin ng p, khi ta c hiu ng nhit ng p k hiu (bin thin entanpi). - Ch mt s trng hp mi thc hin c trong iu kin ng tch: ta c hiu ng nhit ng tch (bin thin ni nng). - Gia hiu ng nhit ng p vi hiu ng nhit ng tch c mi lin h sau: ( n : bin thin s mol kh) 5.2.2. Nhit to thnh Nhit phn hy Nhit t chy * Nhit to thnh mt hp cht l hiu ng nhit ca phn ng to thnh 1 mol cht t cc n cht ng vi trng thi t do bn vng nht. H tt (CO2) = -94,05kcal VD: C(graphit) + O2(k) = CO2(k) Nhit to thnh ca cc n cht bn iu kin chun c chp nhn bng 0 * Nhit phn hy l nhit phn ng phn hy 1 mol cht to thnh cc n cht. H ph (H2O) = 68,3 kcal VD: H2O(l) = H2(k) + 1/2O2(k) nh lut Lavoissier Laplace Nhit to thnh v nhit phn hy ca cng mt cht bng gi tr v ngc du H tt (HI) = +6,2kcal VD: 1/2H2(k) + 1/2I2(r) = HI(k) H p h (HI) -6,2kcal HI(k) = 1/2H2(k) + 1/2I2(r) * Nhit t chy l hiu ng nhit ca phn ng t chy bng O2 mt mol cht hu c to thnh kh CO2 v nc lng ( v mt vi sn phm khc). VD: C2H6(k) + 7/2O2(k) 2CO2(k) + 2H2O(l) H = -372,82kcal Ta c: H c (C2H6) = -372,82kcal 5.2.3.nh lut Hess Nm 1840 G.I.Hess pht minh nh lut cn bn ca nhit ha hc.
Trang: 6

H = U + nRT

T hc Ha i cng

Ni dung: Nu c nhiu cch chuyn nhng cht ban u thnh nhng sn phm cui cng ging nhau th hiu ng nhit tng cng theo cch no cng nh nhau Ni khc i: Hiu ng nhit ca qu trnh ha hc ch ph thuc vo bn cht v trng thi ca cc cht u v sn phm ch khng ph thuc vo ng i VD: C vi cch chuyn 1 mol Na 0,5 mol H 2, 0,5 mol O2, thnh 1 mol NaOH v hiu ng nhit tng cng ca cch no cng bng = -102,0kcal. Cch 1: Na(r) + 1/2O2(k) = 1/2Na2O2(r) H1= -60,3kcal 1/2H2 (k) + 1/4O2(k) = 1/2H2O (l) H2= -34,1kcal 1/2Na2O2 + 1/2H2O (l) = NaOH(r) + 1/4O2(k) H3= -7,6kcal Tng cng: Na(r) + 1/2H2(k) + 1/2O2(k) = NaOH (r) H= ? Ta c: H = -60,3 - 34,1 7,6 = -102kcal Cch 2 : H2(k) + 1/2O2(k) = H2O(l) Na(r) + H2O(l) = NaOH (r) + 1/2H2(k) Tng cng: Na( r) + 1/2H2(k) + 1/2O2(k) = NaOH( r) H = ? Ta c: H = -68,3 37,7 = -102kcal CH : Entanpi ca mt cht c tnh i vi mt mol cht.Bin thin entanpi tnh c t entanpi ca cc cht iu kin chun c gi l bin thin entanpi chun v c k hiu l H0 hoc khi ch c nhit na th c k hiu l H 0 298 + i vi cc kh, trng thi chun l trng thi ca kh l tng p sut 1atm. + i vi cc cht rn v cht lng, trng thi chun l trng thi ca cht tinh khit. + Nhit thng c ly l : 250C = 2980K. 5.2.4. H qu ca nh lut Hess (1) Hiu ng nhit mt phn ng bng tng nhit to thnh ca cc sn phm tr tng nhit to thnh ca cc cht u ( c k cc h s). H = Htt(sn phm) - Htt(tc cht) VD : CaCO3(r) = CaO (r) + CO2(k) H =? Gii: H = Htt(CaO) + Htt(CO2) - Htt(CaCO3) = -151,9 - 94,1 + 288,5 = 42,5kcal Nung vi l qu trnh thu nhit. (2) Hiu ng nhit phn ng bng tng nhit t chy ca cc cht u tr tng nhit t chy ca cc sn phm ( c k cc h s). H = Hc(tc cht) - Hc(sn phm) VD: CH3COOH(l) + C2H5OH(l) CH3COOC2H5(l) + H2O(l) H = ? H = Hc(CH3COOH) + Hc(C2H5OH) - Hc(CH3COOC2H5) = -208,2 - 326,7 + 545,9 = 11kcal 5.2.5. ng dng ca nh lut Hess
Trang: 7

H1 = -68,3kcal H2 = -33,7kcal

T hc Ha i cng

(1) Tm hiu ng nhit ca mt s phn ng khng th xc nh bng thc nghim VD: C( r) + 1/2O2(k) = CO(k) H1 = ? Than ch Bit: C( r) + O2 (k) = CO2 (k) H = -94,1kcal Than ch CO(k) + 1/2O2(k) = CO2(k) H2 = -67,7kcal Gii: Theo nh lut Hess ta c: H - H2 = H1 Vy H1 = -94,1 + 67,7 = -26,4kcal (2) Tm nhit to thnh ca mt cht VD: Tm nhit to thnh ca ru etylic t cc d kin: C2H5OH(l) + 3O2(k) 2CO2(k) + 3H2O(l) H = -327kcal 0 -94kcal -68,3kcal Htt=? Gii: p dng h qu (1) ca nh lut Hess ta c: H = 2(-94) + 3(-68,3) - Htt(C2H5OH) = -327kcal Rt ra: Htt(C2H5OH) = 2(-94) + 3(-68,3) - (-327) = -65,9kcal (3) nh nng lng lin kt H = Hlk(tc cht) Hlk(sn phm) VD: nh nng lng trung bnh ca cc lin kt O-H trong phn t nc, bit nng lng lin kt HH v O=O tng ng 435,9 v 498kJ. Khi t chy 2 mol H2 ta ra 483 kJ Gii: 2H2(k) + O2(k) 2H2O(k) H = -483,68kJ -483,68 = 2(+435,9) + 498,7 - 4* Hlk(O-H) Hlk(O-H) = (2.435,9 + 498,7 + 483,68) = 463,545kJ (4) Xc nh nng lng mng li ca tinh th. Nng lng mng ion l nng lng to thnh mng tinh th hp cht t cc ion ca trng thi kh. VD: Nng lng mng ion ca tinh th NaCl chnh l hiu ng nhit ca phn ng: Na+(k) + Cl-(k) = NaCl( r) H = ? T cc d kin sau, ta c th tnh c nng lng mng ion ca tinh th NaCl: Nhit thng hoa ca Na: Na( r) = Na(k) H1 = 20,64kcal Nng lng lin kt Cl2: 1/2Cl2(k) = Cl(k) H2 = *58kcal i lc vi electron ca clo: Cl(k) - e- = Cl-(k) H3 = -83,17kcal Nng lng ion ha natri: Na(k) - e- = Na+(k) H4 = +119,98kcal Nng lng mng ion: Na+(k) + Cl-(k) + NaCl( r) H0 = ? Hiu ng nhit ca phn ng: Na( r) + 1/2Cl2(k) = NaCl( r) H = -98,23kcal
Trang: 8

T hc Ha i cng

Theo nh lut Hess ta c: H1 + H2 + H3 + H0 = H 20,64 + *58 + (-83,17) + 119,98 + H0 = -98,23 T ta c nng lng mng tinh th ion mui n : H0 = -184,68kcal

5.3. Chiu t din bin ca cc qu trnh

5.3.1. Entropi a/ Biu thc
Q dS = T TN Q dS > T KTN

dS

Q T Q T

Q: Nhit lng m h pht ra hay thu vo trong qu trnh nhit T S: bin thin entropi ca h b/ Tnh cht - Entropi S l mt thuc tnh khch ca h, tng t nh ni nng, tc l n c cng tnh, gi tr ca n ph thuc vo lng cht. - Entropi S l mt hm trng thi n tr, lin tc v hu hn ca h. iu ny c ngha l bin thin entropi ca h trong mi qu trnh bt k ch ph thuc v trng thi u v cui ca h, khng ph thuc vo ng i. c/ ngha * ngha vt l ca entropi: Bin thin ca entropi l o tnh khng thun nghch ca qu trnh trong nhng h c lp. * ngha thng k ca Entropi: - Entropi S ca h ti mi trng thi cn bng c trng cho xc sut nhit ng W ca trng thi : S = klnW : Cng thc Boltzman

k= R : Hng s Boltzman N

* R : Hng s kh * N : S Av gar W : xc sut nhit ng S : Entropi ngha thng k ca entrpi l: Tnh cht bin thin mt chiu ca entrpi trong h c lp gn lin vi vic chuyn h t trng thi t xc sut sang trng thi nhiu xc sut hn ( hay S l o tnh hn lon, mt trt t ca h) 5.3.6. Entrpi ca h c lp - i vi h c lp th Q = 0 Q=0 dS 0 Sh c lp 0
Trang: 9

T hc Ha i cng

- H c lp gm: vt kho st v ngun nhit S h c lp = Sh kho st + Sngun 0

i vi qu trnh thun nghch: Sh c lp = S2 S1 = 0

S2 = S1 = const i vi qu trnh khng thun nghch nhit ng: Sh c lp = S2- S1 > 0 S2 > S1

Vy Entrpi trong h c lp ch c th khng i hoc ch c th tng ch khng th gim hay Entropi l o tnh khng thun nghch ca mt qu trnh VD: * Khi ta b vch ngn th kh s khch tn, chuyn ng hn lon ra (khng thun nghch). Lc ny hn lon tng ln nn S tng. * Khi cc phn t kh phn b u trong ton h th khi h t n trng thi cn bng Smax = const - Cc qu trnh t nhin u khng thun nghch nn S l tiu chun v chiu din bin ca qu trnh v iu kin cn bng ca h (ang xt l h c lp) + iu kin t din bin: Tng S + iu kin cn bng: Smax = const 5.3.7. Bin thin Entrpi ca mt s qu trnh thun nghch
Q S = T TN

Kh

Chn khng

a/ Qu trnh thun nghch ng nhit

S =

M: Q = dU A = CvdT + RTdlnV dS =
Q
T

Q T

= Cv

dT + RdlnV T

ng nhit : dS = RdlnV S = RdlnV

V1 V2

S = Rln

V2 V1 p1 = Rln p2

(1 mol kh)

b/ Qu trnh thun nghch on nhit Q=0 Sn = 0 c/ Qu trnh thun nghch ng p (p = const)

Trang: 10

T hc Ha i cng
dS = Q p T = C p dT T

( Qp = Cp.dT)

dS: bin thin entrpi trong mt qu trnh v cng nh T T dT S = C = C p d ln T p T T T

2 2 1 1

Nu Cp = const S = C p ln

T2 (1mol kh) T1

d/ Qu trnh thun nghch ng tch Q v C v dT dS = = T T T T dT = C v d ln T S = C v T T T

2 2 1 1

Nu Cv = const S = C v ln

T2 (1 mol kh) T1

( Qv = Cv.dT) 5.3.8. Nguyn l th ba nhit ng lc hc Entrpi tuyt i Entrpi chun a/ Pht biu nguyn l III ( W.Nernst, 1864-1941) Entrpi ca cc cht nguyn cht di dng tinh th hon ho khng tuyt i bng khng S0 T0 b/ Entrpi tuyt i - Nguyn l III cho php tnh entrpi tuyt i ca cc cht nguyn cht bt k nhit no. - Gi s nng 1 mol ca cht nguyn cht dng tinh th hon ho t 0K ln nhit T di p sut khng i 0 K Tnc Ts T Nng chy Si S bin i entrpi trong qu trnh ny s l : S = ST S0
Tnc

T C p (rn) H nc S C p H S T C p (lng) dT + + dT + + T Tnc Tnc T TS T T S

dT

(hi)

Trong qu nng chy v si th nhit s khng thay i * 0K entrpi ca cht nguyn cht di dng tinh th hon ho S0 = 0
Tnc

ST =

Cp T

H nc (rn) dT + + Tnc

TS Tnc

Cp

H S T C p (lng) dT + + T TS T T S

dT

(hi)

ST : c gi l entrpi tuyt i ca cht nguyn cht nhit T v di p sut p

Trang: 11

T hc Ha i cng

- Gi tr ca entrpi tuyt i trong cc s tay ha hc l entrpi tuyt i ca 1 mol cht nguyn cht 2980K v di p sut 101,325kPa tnh bng J.K-1.mol-1, c k hiu l S0 298 c/ Entrpi chun Entrpi S ca cht thng c xc nh trong nhng iu kin nht nh thng ngi ta ly gi tr ca S nhit 250C = 2980K v p sut 1 atm, trong kh c coi l kh l tng, cn dung dch c ly nng bng n v, v c k hiu l S0 298 hoc vit gn l S. 5.3.9. Bin thin Entrpi ca mt phn ng ha hc - Bin thin entrpi S ca mt phn ng : Tng entrpi ca cc sn phm phn ng tr i tng entrpi ca cht phn ng S = S(sn phm) - S(cht phn ng) VD1: Phn ng: C(than ch) + CO2(k) = 2CO vi S0 298 ca cc cht l: 5,74 213,68 197,54 (J/mol.) 0 S 298 = 2.197,54 - (5,74 + 213,68) = 175,56(J/mol.) y l mt phn ng lm tng th tch ca h nn entrpi tng ln. VD2: Phn ng H2(k) + 1/2O2(k) = H2O(k) vi S0 298 ca cc cht l: 130,52 205,04 188,72 (J/mol.) S0 298 = 188,72 - (130,52 + = -44,32(J/mol.) y l phn ng lm gim th tch ca h nn entrpi gim xung Ch : Entrpi tuyt i S ca mt cht khng bng bin thin entrpi to thnh S ca cht 5.3.10. Chiu t din bin ca cc qu trnh Th ng p hay nng lng t do Gibbs - Cho n cui th k 19, khi khi qut ha cc d kin thc nghim v hiu ng nhit phn ng ha hc, ngi ta thy iu kin nhit khng i, ch nhng phn ng ta nhit ( H<0) mi c kh nng t din bin, cn cc phn ng thu nhit ( H>0) ch xy ra khi c cung cp nng lng t bn ngoi cho h. T Marcelin Berthelot pht biu qui tc: Cc phn ng ha hc ch t din bin theo chiu ta nhit - Cn thng qua i lng S li th hin xu hng t din bin ca qu trnh l xu hng phn b hn lon ca cc ht (khuynh hng t n trng thi c xc sut ln nht)
Vy chiu t din bin ca cc phn ng ha hc c xc nh bng s tc ng tng hp
205 ,04 ) 2

ca hai yu t: khuynh hng chuyn n trng thi c nng lng nh nht (gim entanpi) v khuynh hng t n trng thi c xc sut ln nht (tng entrpi). Xu hng trong cc qu trnh ha hc xy ra nhit v p sut khng i c th hin trong s bin i mt i lng gi l entanpi t do hoc nng lng Gibbs (G) (ly tn nh vt l ngi M l W.Gibbs,1839-1903): G = H - T S H = G + T S Nhit H ca bt k qu trnh no u gm c hai phn: G l phn nhit dng sinh cng (thc hin qu trnh) v T S l phn nhit khng th sinh cng m dng lm bin i entrpi ca
Trang: 12

T hc Ha i cng

h (iu ny lm sang t nguyn l II ca nhit ng lc hc l nhit khng th bin hon ton thnh nng lng c, in, ha hcm lun lun cn li mt i lng khng th bin thnh dng nng lng khc) * Nu tt c cc cht phn ng u trng thi chun th nng lng Gibbs to thnh ca cht trng thi chun v c k hiu l G0 hoc G 0 298 khi ch n nhit . * Nng lng Gibbs to to thnh chun ca cc n cht bng khng * Bin thin nng lng Gibbs ca phn ng bng tng nng lng Gibbs to thn ca cc sn phm phn ng tr i tng nng lng Gibbs to thnh ca cc cht phn ng: G = G(sn phm) G(cht phn ng) - Ngi ta chng minh c rng: Trong iu kin nhit v p sut khng i phn ng t din bin theo chiu gim nng lng t do Gibbs . S gim nng lng t do Gibbs cng ln th qu trnh din ra cng mnh. Qu trnh s t din ra cho n khi h t trng thi cn bng, lc nng lng t do t gi tr cc tiu v khng thay i na (ngha l G = 0) * nhit thp (T nh), T S c th b qua G H G< 0 hay H < 0 th phn pht nhit t din bin. Khi ta c qui tc Berthelot : Phn ng t din bin theo chiu ta nhit * nhit cao (T ln), ta c :
H < < T S G T S

G < 0 th S > 0 : Phn ng t din bin theo chiu tng entrpi

H = T S . Vy xc sut xy ra phn ng theo hai chiu l nh nhau. * G 0 = 0 Cng cn lu rng gi tr G m ca phn ng ch cho bit phn ng c kh nng xy ra. V nguyn tc cho phn ng xy ra ta phi tng tc phn ng bng cc yu t khc nhau. ng ha hc chnh l hc thuyt v tc phn ng ha hc.

Vy :

G< 0 Phn ng t xy ra Phn ng khng t xy ra G> 0 Hay hhn ng t xy ra theo chiu ngc li G= 0 H t trng thi cn bng

Trang: 13