You are on page 1of 15

THUOÁC HAÏ ÑÖÔØNG HUYEÁT UOÁNG

Thuoác chuû yeáu duøng laøm haï ñöôøng huyeát laø nhoùm : Sulfonylureas, tieáp
ñeán laø Biguanides vaø sau cuøng laø nhöõng thuoác taùc ñoäng leân söï haáp thu
ñöôøng glucose. Trong 3 nhoùm thuoác treân thì nhoùm Sulfonylureas laø nhöõng
thuoác kích thích söï baøi tieát insuline. Nhoùm Biguanides laøm thay ñoåi söï hoaït
ñoäng cuûa insuline, ngoaøi Biguanides ra coøn coù moät nhoùm môùi laø
Thiazolidinediones, gioáng nhö Biguanides nhoùm naøy khoâng gaây haï ñöôøng
huyeát maø chuùng coù taùc duïng ñoái khaùng vôùi tình traïng taêng ñöôøng huyeát vaø
laøm caùc moâ ngoaïi bieân nhaïy caûm ñoái vôùi insuline. Nhoùm cuoái cuøng laø
nhoùm coù taùc duïng treân söï haáp thu ñöôøng glucose

A. SULFONYLUREAS :

1. ÑAÏI CÖÔNG :
Nhoùm naøy ñöôïc chia laøm hai lôùp
Lôùp 1 goàm coù Lôùp 2 goàm coù
¾ Acetohexamide ¾ Glyburide (Glybenclamide)
¾ Chlorpropamide ¾ Glipizide
¾ Tolazamide ¾ Gliclazide (diamicron)
¾ Tolbutamide

- Hoaït ñoäng chính cuûa nhoùm naøy


- Laøm taêng söï phoùng thích insulin töø teá baøo β tuïy
- Thuùc ñaåy söï hoaït ñoäng cuûa insulin treân teá baøo moâ ñích
- Coâng thöùc hoaù hoïc chung

O
- SO 2 -NH – C – NH – R
R1- 2

-1-
- Coâng thöùc hoaù hoïc chuùng khaùc nhau taïi R 1 vaø R 2

- Taùc duïng gaây haï ñöôøng huyeát gaàn nhö töông ñöông loaïi tröø
Acetohexamide vaø Tolbutamide.

II. DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC :

1. Haáp thu :
+ Caùc Sulfonylureas laø saûn phaåm cuûa Sulfonamide vaø chuùng khoâng coù
tính khaùng khuaån. Söï haáp thu cuûa chuùng thì hoaøn toaøn vaø nhanh choùng
baèng ñöôøng tieâu hoùa
+ Khi coù maët thöùc aên trong daï daøy vaø noàng ñoä ñöôøng maùu cao laøm haï
söï haáp thu cuûa chuùng. Do glucose maùu cao laøm haï söï co boùp cuûa daï daøy vaø
ruoät non.
+ Neân uoáng thuoác tröôùc böõa aên 30 phuùt

2. Vaän chuyeån trong maùu :


+ Baûn thaân Sulfonylureas laø nhöõng acid yeáu löu thoâng trong maùu döôùi
daïng gaén keát vôùi protein töø 90 → 99%, ñaëc bieät laø gaén nhieàu vôùi albumine
+ Chlorpropamide gaén ít nhaát
+ Glyburide gaén nhieàu nhaát
+ Half-life cuûa caùc chaát trong nhoùm khaùc nhau
+ Khi ñöôïc chuyeån hoaù ôû gan acetohexamide taïo ra moät phöùc hôïp hoaït
ñoäng maïnh hôn noù coù thôøi gian baùn huyû daøi hôn acetohaxamide ≈ töø 4 → 7
giôø
+ Half-life cuûa chlorpropamide = 24 → 48 giôø
+ Caùc loaïi thuoác thuoäc lôùp 2 coù taùc duïng maïnh hôn ≈ 100 laàn so vôùi
Tolbutamide maëc duø Half-live cuûa chuùng raát ngaén nhöng taùc duïng gaây haï
ñöôøng huyeát laïi keùo daøi töø 12 → 24 giôø. Chæ caàn cho beänh nhaân uoáng moät

-2-
lieàu trong ngaøy khaùc vôùi lôùp 1.Nguyeân nhaân coù söï khaùc bieät giöõa thôøi gian
baùn huûy ngaén vaø taùc duïng döôïc lyù keùo daøi laø do taùc duïng keùo daøi cuûa thuoác
sau khi ñaõ gaén leân receptor. Do ñoù beänh nhaân coù khaû naêng bò haï ñöôøng
huyeát keùo daøi vaø coù theå laëp ñi laëp laïi nhaát laø khi coù suy thaän.

3. Thoaùi bieán :
+ Caùc Sulfonyluraes ñeàu ñöôïc chuyeån hoaù ôû gan ñeå maát taùc duïng nhö :
- Tolazamide
- Tolbutamide
- Glipizide
- Glyburide
+ Rieâng ñoái vôùi Chlorpropamide söï chuyeån hoaù khoâng hoaøn toaøn, ≈
20% ñöôïc baøi tieát ôû daïng khoâng bieán ñoåi. Sau ñoù chuùng ñöôïc baøi tieát vaøo
nöôùc tieåu.

III. CÔ CHEÁ TAÙC DUÏNG CUÛA SULFONYLUREAS :


™ Caùc sulfonylureas gaén vôùi receptor ñaëc bieät treân beà maët cuûa teá baøo
β tuyeán tuïy (Glyburide coù aùi löïc cao nhaát, Tolbutamide aùi löïc thaáp nhaát).
Söï hoaït ñoäng cuûa caùc receptor gaây ñoùng keânh K + , keát quaû gaây khöû cöïc cuûa
teá baøo β. Tình traïng khöû cöïc naøy cho pheùp calcium vaøo teá baøo β thuùc ñaåy
söï phoùng thích insulin.
™ Bôm K phuï thuoäc naêng löôïng duy trì noàng ñoä K + cao trong noäi teá
baøo
™ Khi teá baøo β nghæ ngôi, K + khuyeách taùn töø teá baøo qua keânh K +
khoâng phuï thuoäc naêng löôïng.
™ Doøng ñieän cuûa ion K + taïo ra moät ñieän theá maøng khi teá baøo nghó vaø
laøm ñoùng keânh Ca 2+ . Vì vaäy ngaên caûn Calcium ngoaïi baøo vaøo trong teá baøo.

-3-
™ Khi Sulfonylureas gaén receptor ñaëc bieät treân keânh K + (hay khi,
chuyeeån hoùa Glucose taïo ra ATP) keânh K + ñoùng. Ñieàu naøy gaây khöû cöïc teá
baøo, cho pheùp Ca 2+ vaøo vaø gaây co caùc oáng, gaây phoùng thích insulin. Ngoaøi
cô cheá treân teá baøo β coøn coù caùc cô cheá ngoaïi bieân.
™ Laøm giaûm söï thanh loïc cuûa gan vôùi insulin.
™ Kích thích söï phoùng thích Somatostatin vaø cô theå ngaên chaën söï baøi
tieát Glucagon nheï.
™ Taêng noàng ñoä receptor cuûa insulin trong teá baøo ñôn nhaân, teá baøo
môõ, teá baøo hoàng caàu.
™ Kích thích söï toång hôïp cuûa caùc Glucotransporter, öùc cheá baøi tieát
gluconeogenesis.

IV. AÙP DUÏNG LAÂM SAØNG :

1. Chæ ñònh :
™ Tieåu ñöôøng Type II :

2. Choáng chæ ñònh :


™ Tieåu ñöôøng Typ I, tieåu ñöôøng coù thai vaø cho con buù.
™ Tieåu ñöôøng Type II, suy chöùc naêng gan thaän.

Dose haøng Thôøi gian hoaït


Thuoác Vieân
ngaøy ñoäng

Lôùp Tolbutamide 500mg 500mg → 2g 12 → 24 giôø


1 (Orinase) (gan)

Tolazamide 100,250, 0,1 → 1 g (gan) > 24 giôø


(Tolinase) 500mg
Chlorpropamide 100, 250 mg 0,1 → 0,5 g 24 → 72 giôø
Diabinese (thaän)

-4-
Acetohexamide 250, 500 mg 0,25 →1,6 8 → 24 giôø
Dymelor g(gan + thaän)

Glyburide 1,25 – 2,5 – 1,25 → 20 mg > 24 giôø


(Diabeta), 5 mg (gan, thaän)
Glibenclamide,
(Micronase)

Lôùp Glipizide 5 – 10 mg 2,5 – 40 mg 6 → 12 giôø

2 (Glucotrol) uoáng luùc ñoùi


(gan, thaän)

80 mg 40 – 80 mg 12 – 24 giôø
Gliclazide
(gan, thaän)
(Diamicron),
(Predian)

3. Taùc duïng phuï :


™ Taùc duïng phuï cuûa Sulfonylureas thì khoâng thöôøng xuyeân, chæ gaëp
khoaûng 4% beänh nhaân uoáng ñoái vôùi lôùp 1 vaø ít gaëp ôû lôùp 2
™ Gaây haï ñöôøng huyeát ít gaëp nhöng coù raát traàm troïng thöôøng xaûy ra
khi aên khoâng phuø hôïp (boû böõa) taêng hoaït ñoäng theå löïc, suy thaän hoaëc töông
taùc vôùi moät soá thuoác khaùc (Caùc thuoác naøy laøam taêng daïng töï do cuûa
Sulfonylureas trong huyeát töông, hoaëc laøm giaûm chuyeån hoaù taïi gan, hoaëc
caïnh tranh thaûi taïi thaän). EX : Salicylate, öùc cheá β adrenergic, NSAIDs,
thuoác khaùng naám, uoáng nhieàu röôïu.
™ Neân löu yù ôû ngöôøi lôùn tuoåi, caàn phaûi kieåm tra Glucose/maùu khi coù
bieåu hieän veà thaàn kinh caáp tính.
™ Gaây oùi, buoàn oùi, vaøng da, maát baïch caàu haït, thieáu maùu tan huyeát vaø
thieáu maùu ngöøng saûn.

-5-
™ Gaây phaûn öùng vieâm da vaø phaûn öùng quaù maãn.
™ Gaây giöõ nöôùc vaø haï Natri maùu, Taùc duïng naøy qua trung gian cô cheá
ADH, do Chlorpropamide kích thích baøi tieát ADH vaø laøm taêng hoaït ñoäng
cuûa ADH treân oáng thaän. Taùc duïng choáng lôïi tieåu hay gaëp Acetohexamide,
Tolazamide, Glyburide.
™ Nhöõng beänh nhaân ñieàu trò baèng Sulfonylureas coù beänh veà tim maïch
gaáp 2 laàn so vôùi beänh nhaân ñieàu trò insulin.

B. BIGUANIDES :
™ Goàm coù hai chaát Phenformin vaø Metformin nhöng hieän nay
Phenformin ngöôøi ta khoâng duøng do taùc duïng phuï gaây nhieãm acid lactic
treân nhöõng beänh nhaân bò beänh gan vaø thaän. Metformin ñöôïc chaáp nhaän do
ít taùc duïng treân hôn
™ Metformin hay (1,1 – dimethyl biguanide hydrochloride) ñöôïc giôùi
thieäu ôû Phaùp naêm 1957 nhö laø moät yeáu toá ñieàu trò tieåu ñöôøng Type II hoaëc
duøng moät mình hay keát hôïp vôùi Sulfonylureas. Töø naêm 1995 ñöôïc chaáp
nhaän ñieàu trò taïi Myõ.

I. CÔ CHEÁ HOAÏT ÑOÄNG:


™ Veà cô cheá chính xaùc cuûa Metfomin chöa roõ nhöng noù laøm giaûm
noàng ñoä Glucose luùc ñoùi vaø giaûm tình traïng taêng ñöôøng huyeát sau böõa aên
treân nhöõng beänh nhaân tieåu ñöôøng Type II.
™ Khoâng coù taùc duïng kích thích hoaït ñoäng cuûa insulin
™ Ñaëc bieät coù taùc duïng laøm giaûm quaù trình taân taïo ñöôøng ôû gan.
™ Laøm chaäm laïi söï haáp thu ñöôøng glucose ôû heä tieâu hoaù
™ Laøm taêng haáp thu glucose vaøo teá baøo cô vaân.
™ Laøm taêng söï bieán ñoåi Glucose → Lactate ôû teá baøo ruoät.

-6-
II. DÖÔÏC ÑOÄNG HOÏC :
™ Metformin coù Half – life = 1,5 → 3 giôø, khoâng gaén vôùi proteine cuûa
plasm, khoâng ñöôïc chuyeån hoaù ôû gan, ñöôïc baøi tieát daïng khoâng bieán ñoåi ôû
thaän.

III. AÙP DUÏNG LAÂM SAØNG :

1. Chæ ñònh : Tieåu ñöôøng Type II

2. Choáng chæ ñònh : Tieåu ñöôøng Type I vaø tieåu ñöôøng Type II coù suy
chöùc naêng thaän, suy chöùc naêng gan, nghieän röôïu, suy tim phoåi, beänh nhaân
lôùn tuoåi töø 65 → 70

3. Lieàu duøng : Cheá phaåm cuûa Metformin laø 500 – 850 – 1000 mg/vieân.
Dose 1 → 2,5 g/24 giôø.

4. Taùc duïng phuï : Phaàn lôùn taùc duïng phuï cuûa Metformin laø trieäu
chöùng treân ñöôøng tieâu hoaù : buoàn oùi, oùi, ñau buïng, tieâu chaûy, tyû leä khoaûng
20% beänh nhaân. Nhöõng taùc duïng phuï naøy thöôøng lieân quan tôùi dose va
thöôøng laøø bieán maát, = 3-5% beänh nhaân phaûi ñieàu trò caùch quaõng bôûi tieâu
chaûy dai daüng
™ Laøm giaûm söï haáp thu Vitamine B12 ôû ruoät.
™ Khoâng phaùt sinh haï ñöôøng huyeát neân Merformin ñöôïc goïi laø moät
yeáu toá ñoái khaùng tìng traïng taêng ñöôøng huyeát.
™ Nhieãm toan do acid Lactic ít gaëp neáu coù, thöôøng coù lieân quan case
choáng chæ ñònh.

C. THIAZOLIDINEDIONES :
™ Nhöõng thuoác cuûa lôùp môùi naøy goàm nhöõng yeáu toá ñoái khaùng vôùi tình
traïng ñöôøng huyeát taêng trong maùu, laøm cho caùc moâ ôû ngoaïi bieân nhaïy caûm
vôùi insulin. Chuùng gaén vôùi 1 receptor ôû nhaân ñöôïc goïi laø receptor γ ñöôïc

-7-
hoaït hoaù cho yeáu toá taêng tröôûng cuûa Peroxisome (peroxisome proliferator
– activated receptor – gamma) vaø taùc ñoäng treân söï bieåu hieän cuûa 1 soá
gene. Cô cheá chính xaùc cuûa chuùng laø nhöõng thuoác naøy laøm cho moâ nhaïy
caûm hôn vôùi insulin thì chöa roõ. Nhöõng taùc duïng ñaõ quan saùt ñöôïc bao goàm

söï bieåu hieän cuûa caùc Transportor ñoái vôùi glucose ñöôïc taêng leân (GLUT 1 vaø

GLUT 4 ), noàng ñoä acid beùo töï do ñöôïc giaûm, cung löôïng glucose ôû gan

ñöôïc giaûm vaø söï bieät hoaù cuûa teá baøo bieåu moâ môõ thaønh teá baøo moâ môõ taêng
leân. Gioáng nhö nhoùm Biguanides, lôùp naøy khoâng gaây haï ñöôøng huyeát.
™ Troglitazone (Rezulin) laø thuoác ñaàu tieân trong lôùp naøy ñöôïc söû duïng
roäng raõi treân laâm saøng. Thaät khoâng may, khoaõng 1,9 % beänh nhaân duøng
thuoác naøy laøm phaùt sinh söï gia taêng cuûa caùc men ôû gan treân 3 laàn bình
thöôøng, ñieàu naøy coù nghóa quyeát ñònh khi ngöng duøng thuoác, tuy nhieân, gan
suy. Neáu thuoác ñöôïc duøng lieân tuïc. Ít nhaát 90 tröôøng hôïp ñaõ ñöôïc ghi nhaän
vaø 63 trong nhöõng beänh nhaân naøy ñaõ cheát. Vì vaäy thuoác ñaõ khoâng ñöôïc söû
duïng treân laâm saøng
™ Hai loaïi thuoác khaùc trong cuøng lôùp naøy coù hieäu löïc trong laâm saøng :
Rosiglitazone (Avandia) vaø Pioglitazone (Actos). Hai loaïi thuoác naøy coù
hieäu quaû khi duøng ñôn ñoäc hay duøng keát hôïp vôùi Sulfonylureas, Metformin

vaø insulin. Khi duøng ñôn ñoäc, chuùng laøm giaûm thaáp HbA 1 C, khoaûng 1 hay

2%. Khi duøng keát hôïp vôùi insulin, chuùng coù theå laøm giaûm 30 – 50% lieàu
cuûa insulin xuoáng vaø vaøi beänh nhaân coù theå thaønh coâng hoaøn toaøn vôùi
insulin.
™ Ñieàu trò keát hôïp 1 Thiazolidinedione vôùi Metformin coù thuaän lôïi
khoâng laøm haï ñöôøng huyeát. Nhöõng beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò khoâng ñaày ñuû
vôùi Sulfonylureas vôùi Rosiglitazone hay Pioglitazone, khoaûng 25% beänh

-8-
nhaân trong caùc thöû nghieäm treân laâm saøng thaát baïi ñaùp öùng vôùi nhöõng thuoác
naøy
™ Ñieàu trò baèng Rosiglitazone coù lieân quan vôùi laøm taêng cholesterol
toaøn phaàn, LDL cholesterol (14 – 18%) vaø HDL cholesterol (11 – 14%).
Laøm giaûm acid beùo töï do khoaûng 8 – 15%, nhöõng thay ñoåi veà TriGlyceride
noùi chung khoâng coù khaùc, nhöõng thay ñoåi ñaõ ghi nhaän ñöôïc vôùi thuoác giaû
(Placebo). Söï gia taêng cuûa LDL cholesterol thì khoâng nhaát thieát laø gaây baát
lôïi. Nhöõng nghieân cöùu vôùi Troglitazone ñaõ cho thaáy raèng coù moät söï chuyeån
ñoåi töø tinh theå LDL maät ñoä nhoû coù taùc duïng taïo xô vöõa ñoäng maïch thaønh
theå lôùn hôn, theå lôùn hôn laø caùc tinh theå LDL coù maät ñoä daøy ñaëc keùm hôn.
Pioglitazone trong thöû nghieäm treâm laâm saøng laøm thaáp Triglycerides (9%)
vaø laøm taêng HDL cholesterol (12 – 19%) nhöng khoâng gaây ra moät söï ñoåi
thay beàn vöõng veà cholesterol toaøn phaàn vaø LDL cholesterol. Khoâng coù baát
kyø söï so saùnh tröïc tieáp naøo cuûa Rosiglitazone vaø Pioglitazone vaø söï khaùc
nhau coù yù nghóa chung treân danh muïc Lipid coù theå ñôn giaûn phaûn aûnh söï
khaùc bieät theå hieän nghieân cöùu treân laâm saøng khaù hôn söï khaùc bieät thöïc söï
trong thuoác.
™ Thieáu maùu phaùt sinh trong 3 – 4% nhöõng beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò
baèng nhöõng thuoác naøy, nhöng taùc duïng naøy coù theå thöïc söï laø moät taùc duïng
laøm giaûm theå tích huyeát töông hôn laø laøm giaûm khoái löôïng hoàng caàu, troïng
löôïng cô theå taêng leân, ñaëc bieät laø khi thuoác ñöôïc duøng phoái hôïp vôùi 1
Sulfonylurea hay vôùi insulin. Moät nghieân cöùu ngaén haïn hieän nay ñaõ ghi
nhaän raèng qua moät thôøi gian 120 tuaàn, Troglitazone ñaõ laøm giaûm khoái
löôïng môõ ôû buïng nhöng khoâng coù aûnh höôûng ñeán troïng löôïng cô theå hay
môõ treân toaøn cô theå. Söï nghieân cöùu naøy gôïi yù raèng loaïi naøy cuûa nhuõng

-9-
thuoác naøy coù theå coù nhuõng hieäu quaû ñaëc bieät treân nhöõng beänh nhaân vôùi hoäi
chöùng X.
™ Lieàu cuûa Rosiglitazone = 4 – 8 mg/24 giôø
™ Lieàu cuûa Pioglitazone = 15 – 45 mg/24 giôø
™ Nhöõng thuoác naøy khoâng ñöôïc uoáng chung vôùi thöùc aên. Rosiglitazone
ñöôïc chuyeån hoùa chuû yeáu bôûi Isoenzym CYP2C8 vaø khoâng gioáng nhö
Troglitazone, noù khoâng theå hieän nhöõng taùc duïng cuûa CYP3AH vaø khoâng coù
taùc duïng noåi baät treân thuoác ngöøa thai uoáng. Pioglitazone ñöôïc chuyeån hoaù
bôûi CYP2C8 vaø CYP3A 4 . Döôïc ñoäng hoïc cuûa Pioglitazone vaø thuoác ngöøa

thai uoáng khi cuøng ñöa vaøo cô theå chöa phaân tích ñöôïc.
™ Hai yeáu toá naøy trong caùc cuoäc thöû nghieäm treân laâm saøng khoâng
gioáng nhö Troglitazone chæ cho thaáy nhöõng baát bình thöôøng cuûa söï kieåm
ttra chöùc naêng gan ñöôïc taïo ra do thuoác hay ñoäc tính ñoái vôùi gan : The FDA
ñaõ khuyeán caùo, nhöõng beänh nhaân khoâng neân khôûi ñaàu ñieàu trò vôùi nhöõng
yeáu toá naøy neáu GPT lôùn hôn 2,5 laàn so vôùi giôùi haïn treân möùc bình thöôøng.
Roõ raøng raèng söï baùo tröôùc veà an toaøn, neân ñöôïc duøng ñieàu trò khôûi ñaàu ôû
nhöõng beänh nhaân vôùi thaäm chí ALT taêng cao ôû möùc giöõa. Kieåm tra chöùc
naêng gan neân ñöôïc thöïc hieän moãi 2 thaùng trong naêm ñaàu tieân vaø sau ñoù 1
caùch ñeàu ñaën theo chu kyø.
™ Thiazolidinediones hieän nay coù yù nghóa hieäu löïc treân laâm saøng vaø
theo thôøi gian tröôùc khi tính an toaøn cuûa chuùng ñöôïc chöùng minh.

NHÖÕNG THUOÁC TAÙC ÑOÄNG TREÂN SÖÏ HAÁP THU GLUCOSE


™ Nhöõng yeáu toá öùc cheá α-Glucosidase :
+ Moät lôùp thöù 3 cuûa caùc thuoác ñoái khaùng vôùi tính traïng taêng ñöôøng
huyeát theo ñöôøng uoáng laø nhöõng yeáu toá öùc cheá caïnh tranh cuûa α -

- 10 -
Glucosidase ôû bôø baøn chaûi ruoät. Hai trong nhöõng thuoác naøy Acarbose vaø
Miglitol coù hieäu löïc trong laâm saøng, caû hai laø caùc yeáu toá öùc cheá coù tieàm
naêng vôùi Glucoamylase, α - amylase vaø Sucrase. Chuùng thì ít coù hieäu quaû
treân Isomaltase vaø khoâng coù hieäu quaû treân Trehalase hay Lactase. Moät söï
khaùc bieät chuû yeáu (Fundamental) toàn taïi giöõa Acarbose vaø Miglitol laø söï
haáp thu cuù chuùng.
+ Acarbose coù khoái löôïng phaân töû vaø ñaëc ñieåm caáu truùc cuûa 1
Tetrachaccaride vaø raát ít ( ≈ 2%) ñi ngang qua maøng nhung mao
(Microvillar). Miglitol coù caáu truùc töông töï vôùi glucose vaø deã haáp thu caû
hai thuoác laøm chaäm laïi söï haáp thu cuûa ñöôøng carbohydrate vaø laøm giaûm söï
di chuyeån cuûa ñöôøng huyeát sau böõa aên

A. ACARBOSE :
™ Acarbose laø moät ñoàng phaân cuûa Oligosaccharide noù gaén 1000 laàn
nhieàu hôn vôùi Disaccharidase ôû ruoät hôn laø ñoái vôùi nhöõng saûn phaåm cuûa
ñöôøng carbohydrate hay Sucrose. Chuùng thuùc ñaåy söï öùc cheá caïnh tranh cuûa
α - Glucosidase, ñieàu naøy laøm haïn cheá söï taêng ñöôøng glucose sau böõa aên
vaø keát quaû taïo ra taùc duïng chia seõ vôùi insulin. Khi ñöôïc duøng ñeå ñieàu trò
nhöõng beänh nhaân ñöôøng huyeát cao, taùc duïng toaøn phaàn cuûa chuùng thì nheï,

vôùi 1 söï giaûm cuûa HbA 1 C chæ ≈ 0,5 – 1%, vaø moät taùc duïng laøm giaûm ñöôøng

maùu cao sau böõa aên ≈ 30 → 50%. Taùc duïng phuï noùi chung (chuû yeáu), nhaän
thaáy trong 20 – 30% cuûa beänh nhaân laø söï ñaày hôi. Ñieàu naøy ñöôïc gaây ra
bôûi ñöôøng carbohydrate khoâng ñöôïc tieâu hoaù daãn ñeán ñaïi traøng (ruoät ôû
phaàn thaáp hôn, Lowerbowel), ôû ñaây khí hôi ñöôïc taïo ra bôûi vi khuaån Flora.
Trong 3% caùc tröôøng hôïp vaøi raéc roái veà tieâu chaûy seõ phaùt sinh. Söï baát tieân
cuûa ñöôøng tieâu hoaù naøy coù khuynh höùông laøm giaûm söï tieâu thuï

- 11 -
carbohydrate quaù nhieàu vaø thuùc ñaåy söï phuïc tuøng meänh leänh cuûa nhöõng
beänh nhaân tieåu ñöôøng Type 2 trôû neân toát hôn vôùi toa thuoác aên kieâng cuûa
hoï. Lieàu khôûi ñaàu ñöôïc khuyeán khích cuûa Acarbose laø 50 mg, 2 laøn moãi
ngaøy, taêng töø töø toái ña 100 mg, 3 laàn moãi ngaøy. Cho hieäu quaû toái ña treân
tình traïng taêng ñöôøng huyeát ssau böõa aên, Acarbose neân ñöôïc ñöa vaøo vôùi
nhieàu thöùc aên ñaõ ñöôïc tieâu hoaù tröôùc tieân. Khi Acarbose ñöôïc ñöa vaøo ñôn
ñoäc, seõ khoâng coù nguy cô laøm haï ñöôøng huyeát. Tuy nhieân neáu ñöôïc keát
hôïp vôùi insulin hay sulfonylureas, noù coù theå laøm taêng khaû naêng haï ñöôøng
huyeát cuûa nhöõng yeáu toá naøy. Coù moät söï taêng nheï caùc Enzymes
aminotransferases cuûa gan ñaõ ñöôïc löu yù trong caùc thöû nghieäm treân laâm
saøng (5% ñoái vôùi 2% insulin thöû nghieäm Placebo vaø ñaëc bieät vôùi lieàu lôùn
hôn 300 mg/ngaøy). Söï quay trôû veà möùc bình thöôøng noùi chung naøy, khi
ngöng duøng thuoác naøy. Trong The UKPDS (The UK Prospective Diabetes
Study)≈ 2000 beänh nhaân aên kieâng, Sulfonylurea, Metformin, hay ñieàu trò
baèng insulin ñöôïc choïn ngaãu nhieân bôûi Acarbose hay ñieàu trò giaû
(Placebo). Tröôùc 3 naêm, 60% cuûa beänh nhaân ñaõ khoâng duøng thuoác lieân tuïc,
chuû yeáu do caùc trieäu chöùng veà ñöôøng tieâu hoaù. Trong 40% beänh nhaân,
nhöõng ai ñaõ duy trì duøng Acarbose, nhöõng ngöôøi naøy coù lieân quan tôùi laøm

giaûm 0,5% HbA 1 C ñöôïc so saùnh vôùi Placebo.

B. MIGLITOL :
™ Miglitol töông töï nhö Acarbose ñoái vôùi taùc duïng cuûa chuùng treân laâm
saøng. Noù ñöôïc duøng trong beänh nhaân tieåu ñöôøng Type 2 ñang ñöôïc ñieàu trò
baèng cheá ñoä aên kieâng hay 1 Sulfonylurea. Söï ñieàu trò ñöôïc khôûi ñaàu ôû lieàu
coù taùc duïng thaáp nhaát laø 25 mg, 3 laàn moãi ngaøy.

- 12 -
™ Lieàu duy trì thöôøng duøng 50 mg, 3 laàn/ 24 giôø. Moät vaøi beänh nhaân
coù theå coù hieäu quaû töø taêng lieàu tôùi 100 mg, 3 laàn moãi ngaøy. Taùc duïng phuï
ñöôøng tieâu hoaù coù theå phaùt sinh vôùi Acarbose. Thuoác thì khoâng ñöôïc
chuyeån hoaù vaø ñöôïc baøi tieát daïng khoâng ñöôïc bieán ñoåi ôû thaän ,theo lyù
thuyeát caùc yeáu toá öùc cheá α - Glucosidase deã haáp thu coù theå taïo ra moät söï
thieáu huït cuûa 1 hay nhieàu hôn caùc α - Glucosidases coù lieân quan ñeán söï
chuyeån hoaù Glycogen cuûa teá baøo vaø söï sinh toång hôïp cuûa caùc
Glycoproteines. Ñieàu naøy khoâng phaùt sinh trong laâm saøng bôûi vì khoâng
gioáng lôùp nieâm maïc cuûa ruoät, nôi ñöôïc bieåu loä moät noàng ñoä cao cuûa thuoác,
noàng ñoä löu thoâng trong plasma laø 200 laàn tôùi 1000 laàn thaáp hôn lieàu thuoác
caàn ñeå öùc cheá ñöôïc caùc α - Glucosidase trong teá baøo. Miglitol khoâng neân
duøng trong suy thaän do söï thanh loïc cuûa chuùng bò suy giaûm trong söï khôûi
ñaàu naøy.
™ Hieäu quaû vaø an toaøn cuûa caùc yeáu toá haï ñöôøng huyeát uoáng : Theo söï
so saùnh cuûa chöông trình nhoùm beänh tieáu ñöôøng cuûa tröôøng ñaïi hoïc ñaõ ghi
nhaän raèng
+ Soá löôïng cuûa caùc beänh nhaân töû vong thaät söï veà beänh tim maïch treân
nhöõng beänh nhaân tieåu ñöôøng ñöôïc ñieàu trò baèng Tolbutamide hay
Phenformin quaù nhieàu khi so saùnh hoaëc vôùi nhöõng beänh nhaân ñöôïc ñieàu trò
baèng insulin hay ñoái vôùi nhöõng beänh nhaân khoâng coù ñieàu trò gì caû .
+ Hieän nay moät nguyeân taéc chính bieåu hieän söï caûnh baùo veà tieàm
naêng cuûa beänh tim maïch ñöôïc gaøi vaøo moãi moät goùi Sulfonylureas vaø
Metformin ñöôïc phaân phaùt.

- 13 -
CAÂU HOÛI MAÅU TRAÉC NGHIEÄM
01. Insulin : tröø
a. Ñöôïc baøi tieát theo 2 pha : Pha ñænh tieát sôùm vaø pha ñænh thöù phaùt.
b. Taêng söï döï tröõ ñöôøng, ñaïm vaø môõ ôû caùc moâ ngoaïi bieân
c. Khoâng coù söï khaùc bieät veà thôøi gian baùn huûy cuûa chuùng giöõa ngöôøi
vaø ngöôøi bò beänh tieåu ñöôøng
d. Ñieàu hoaø söï toång hôïp caùc chaát vaän chuyeån Glucose (Glucose
transporters)

02. Ñaëc tröng cuûa Metformine (Glucophage) : tröø


a. Ñoái khaùng vôùi tình traïng taêng ñöôøng huyeát, khoâng coù taùc duïng laøm
giaûm ñöôøng huyeát
b. Ñaøo thaûi nguyeân veïn ôû thaän döôùi daïng khoâng ñöôïc bieán ñoåi
c. Gaây taùc duïng phuï raát hay gaëp ôû ñöôøng tieâu hoaù nhö : Tieâu chaûy, oùi,
chaùn aên v.v…
d. Khoâng neân duøng ôû beänh nhaân tieåu ñöôøng Type II treân 65 tuoåi
e. Kích thích söï baøi tieát Insulin töø teá baøo β qua cô cheá ñieän theá maøng

03. Taùc duïng phuï chung nhaát cuûa nhoùm Alpha - glucosidase - inhibitors :
a. Haï ñöôøng huyeát b. Nhieãm acid Lactic
c. Ñaày hôi, ñau buïng vaø tieâu chaûy d. Toån thöông gan
e. Caùi naøo cuõng ñuùng

04. Sulfonylureas (theá heä thöù 2 ) : tröø


a. Taêng söï hoaït ñoäng cuûa Insulin sau khi gaén keát vôùi receptor cuûa noù

- 14 -
b. Chæ coù taùc duïng ñaëc tröng vôùi receptor cuûa noù treân teá baøo β tuyeán
tuïy
c. Laøm giaûm söï baøi tieát Glucagon
d. Ít coù taùc duïng phuï hôn nhoùm 1 (theá heä 1)
e. Taêng söï nhaïy caûm cuûa Insulin vôùi teá baøo ñích

05. Khoâng neân duøng loaïi thuoác naøo döôùi ñaây treân nhöõng beänh nhaân bò tieåu
ñöôøng
a. Propranolol b. Captopril (öùc cheá men
chuyeån)
c. Nifedipine (Adalat) d. Thuoác ngöøa thai uoáng
e. A vaø D ñuùng

- 15 -

You might also like