Ho Chi Minh Toan Tap 3

Héi ®ång xuÊt b¶n
hå chÝ minh
®µo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång
nguyÔn ®øc b×nh Phã Chñ tÞch Héi
®ång
Hµ ®¨ng Uû viªn Héi ®ång
®Æng xu©n kú " toµn tËp
trÇn träng t©n "
NguyÔn duy quý "
®ç nguyªn ph¬ng "
Hoµng minh th¶o " 3
TrÇn nh©m "
1930 - 1945
Ban chØ ®¹o x©y dùng b¶n th¶o
(XuÊt b¶n lÇn thø hai)
®Æng xu©n kú
song thµnh
nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 3
Lª MËu h·n (Chñ biªn)

ph¹m hång ch¬ng
TrÇn minh trëng
Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia
Hµ Néi - 2000
118 VII
Th tõ trung quèc 119
lêi giíi thiÖu tËp 3
TËp 3, Hå ChÝ Minh Toµn tËp xuÊt b¶n lÇn thø hai gåm nh÷ng t¸c
phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt tõ ®Çu n¨m 1930 ®Õn ngµy 2-
9-1945.
Nh÷ng t¸c phÈm ®îc viÕt trong thêi gian nµy thÓ hiÖn nh÷ng
cèng hiÕn lín lao vÒ t tëng, ®êng lèi vµ tæ chøc cña Chñ tÞch Hå
ChÝ Minh ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam vµ phong trµo çch m¹ng thÕ
giíi.
Tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1940 lµ thêi gian Chñ tÞch Hå ChÝ Minh
ho¹t ®éng ë níc ngoµi trªn c¬ng vÞ lµ Uû viªn Ban ph¬ng §«ng cña
Quèc tÕ Céng s¶n, phô tr¸ch V¨n phßng ph¬ng Nam vµ trùc tiÕp
chØ ®¹o çch m¹ng §«ng D¬ng.
§Çu n¨m 1930, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· s¸ng lËp ra §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam. Ch¸nh c¬ng, S¸ch lîc, §iÒu lÖ cña §¶ng vµ Lêi kªu gäi
nh©n dÞp thµnh lËp §¶ng do Ngêi so¹n th¶o cïng víi LuËn c¬ng th¸ng
10 n¨m 1930 do Trung ¬ng §¶ng th«ng qua ®· v¹ch ra ®êng lèi chiÕn
lîc, s¸ch lîc çch m¹ng, tÝnh chÊt vµ nguyªn t¾c tæ chøc §¶ng - ®éi
tiªn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam. Çc v¨n kiÖn nµy thÓ
hiÖn tinh thÇn çch m¹ng triÖt ®Ó vµ s¸ng t¹o, kÕt hîp ®óng ®¾n lý
luËn víi thùc tiÔn ViÖt Nam. Quan ®iÓm c¬ b¶n cña çc v¨n kiÖn nµy
cã gi¸ trÞ xuyªn suèt con ®êng çch m¹ng níc ta lµ ®éc lËp d©n téc
g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®¹i nghÜa cña
d©n téc lµ "ViÖt Nam ®éc lËp", "ViÖt Nam tù do". Tõ níc ngoµi, Ngêi
®· nªu nhiÒu ý kiÕn ®óng ®¾n ®Ó n©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña
§¶ng. §¶ng ph¶i "giµnh ®îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o", cñng cè ®Þa vÞ l·nh
®¹o cña §¶ng trªn c¬ së quÇn chóng thõa nhËn §¶ng lµ "mét bé phËn
trung thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vµ ch©n thùc nhÊt", "thõa nhËn
chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng" (tr.139).
116 Hå chÝ minh toµn tËp 117
VIII Nh÷ng bµi viÕt cña Ngêi ë ®Çu nh÷ng n¨m 30 cßn v¹ch râ §¶ng Minh trë vÒ Tæ quèc trùc tiÕp l·nh ®¹o çch m¹ng níc ta. Ngêi chñ
ph¶i chó ý ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng trong nh©n d©n nh C«ng tr× Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Trung ¬ng §¶ng (5-1941) vµ x¸c ®Þnh
nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc lµ nhiÖm vô bøc thiÕt nhÊt cña çch
IX
héi, N«ng
m¹ng níc ta lóc nµy. §Ó hoµn thµnh nhiÖm vô ®ã, ph¶i tËp hîp lùc l-
héi, t¨ng cêng mèi liªn minh c«ng n«ng còng nh ph¶i ®Ò ra nh÷ng
îng quÇn chóng ®«ng ®¶o, chÜa mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh lµ ph¸t
chÝnh s¸ch cô thÓ phï hîp víi mçi thêi kú ®Ó tËp hîp vµ l·nh ®¹o
xÝt NhËt - Ph¸p; thµnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
®«ng ®¶o quÇn chóng trong cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc.
d©n téc trong khu«n khæ mçi níc ë §«ng D¬ng; tiÕn tíi thµnh lËp n-
Nh÷ng chØ dÉn vÒ néi dung, ph¬ng ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc
íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ; chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang, xóc
quÇn chóng còng ®îc Ngêi ®Ò cËp cô thÓ nh»m t¨ng cêng lùc lîng
tiÕn thµnh lËp vµ ph¸t triÓn lùc lîng vò trang, ®i tõ khëi nghÜa tõng
çch m¹ng cho §¶ng ë thêi gian nµy. phÇn tiÕn lªn tæng khëi nghÜa; ®ång thêi gióp ®ì çch m¹ng Miªn,
Trong ®iÒu kiÖn biÕn ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi nöa sau nh÷ng Lµo, v.v..
n¨m 30, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ dÉn cho §¶ng nh÷ng ý kiÕn Ngay sau khi thµnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, Chñ tÞch Hå ChÝ
rÊt cô thÓ ®Ó phèi hîp víi nhiÖm vô chung cña nh©n d©n thÕ giíi Minh ®· viÕt th KÝnh ço ®ång bµo, kªu gäi 20 triÖu con L¹c ch¸u
võa chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt, võa ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng,
Hång h·y nªu cao truyÒn thèng yªu níc, anh hïng bÊt khuÊt, ®oµn
t¨ng cêng vai trß cña §¶ng. Ngêi chØ râ môc tiªu cña ®Êu tranh çch
kÕt toµn d©n ®¸nh ®uæi Ph¸p - NhËt. Ngêi chØ râ: "Trong lóc nµy
m¹ng lóc nµy lµ "§¶ng kh«ng nªn ®a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao
quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oµn
(®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.)... ChØ nªn ®ßi çc quyÒn d©n
kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vµ bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng
chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vµ tù do ng«n luËn,
nßi ra khái níc s«i löa nãng" "giµnh tù do ®éc lËp" (tr.198). Cã thÓ
®ßi ©n x¸ toµn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®îc ho¹t
nãi t tëng cèt lâi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thÓ hiÖn trong KÝnh ço
®éng hîp ph¸p" (tr.138). §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, Ngêi nh¾c nhë §¶ng
®ång bµo còng nh trong çc v¨n kiÖn cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña
ph¶i ra søc tæ chøc mét mÆt trËn d©n téc, d©n chñ réng r·i, ph¶i
Trung ¬ng §¶ng lµ sù tiÕp nèi vµ ph¸t triÓn cao cña t tëng ®éc lËp
"khÐo lÐo, mÒm dÎo" ®Ó tËp hîp tÊt c¶ mäi tÇng líp nh©n d©n, kÓ
tù do vµ ®¹i ®oµn kÕt toµn d©n cña Ngêi ®îc nªu lªn trong çc t¸c
c¶ giai cÊp t s¶n d©n téc, nhng ph¶i kiªn quyÕt kh«ng cã mét tho¶
phÈm B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925), §êng çch mÖnh
hiÖp, mét nhîng bé nµo víi bän têrètxkÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ
mÆt chÝnh trÞ. Nh÷ng b¸o ço göi Quèc tÕ Céng s¶n, nh÷ng th göi (1927) vµ çc v¨n kiÖn chÝnh trÞ cña Héi nghÞ thµnh lËp §¶ng. §©y
cho §¶ng còng nh nh÷ng bµi b¸o cña Ngêi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix lµ mét sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o vÒ t tëng vµ lý luËn çch m¹ng gi¶i
(TiÕng nãi cña chóng ta) vµ b¸o D©n chóng ®· chØ dÉn cho §¶ng vµ phãng d©n téc ë çc níc thuéc ®Þa trong ®iÒu kiÖn míi cña thêi
nh©n d©n ta híng ®óng vµo viÖc ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng, ®¹i.
t¨ng cêng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vµ chèng th¶m ho¹ ph¸t xÝt Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t t¸c phÈm nh ChiÕn
®ang lan réng trªn thÕ giíi. Tríc khi vÒ níc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thuËt du kÝch, LÞch sö níc ta, Mêi chÝnh s¸ch cña ViÖt Minh vµ
cßn viÕt mét lo¹t bµi ®¨ng trªn b¸o xuÊt b¶n ë Trung Quèc chØ râ nhiÒu bµi trªn b¸o ViÖt Nam §éc lËp, ®· cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña
nguy c¬ cña chñ nghÜa ph¸t xÝt, ca ngîi cuéc ®Êu tranh chèng ph¸t Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Trung ¬ng nh»m ®Èy m¹nh viÖc gi¸o dôc
xÝt NhËt cña nh©n d©n Trung Quèc, sù ®oµn kÕt cña nh©n d©n m¹nh mÏ tinh thÇn yªu níc bÊt khuÊt, ®oµn kÕt çc giíi ®ång bµo
ViÖt Nam víi nh©n d©n Trung Quèc trong chiÕn ®Êu chèng ph¸t xÝt trong MÆt trËn ViÖt Minh, híng dÉn x©y dùng lùc lîng chÝnh trÞ vµ
NhËt vµ coi viÖc gióp ®ì ®ã lµ gióp ®ì cho chÝnh m×nh. lùc lîng vò trang, gãp phÇn t¹o ra mét cao trµo cøu níc m¹nh mÏ,
N¨m 1941, tríc nh÷ng chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi, nhËn ®ãn thêi c¬, tiÕn tíi tæng khëi nghÜa giµnh l¹i ®éc lËp d©n téc.
râ t×nh thÕ khÈn tr¬ng cña çch m¹ng ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Thêi gian nµy, t¸c phÈm NhËt ký trong tï cña Ngêi ra ®êi trong
X XI
hoµn c¶nh bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cña Tëng Giíi Th¹ch b¾t Ngµy 2-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¶n Tuyªn ng«n
giam tr¸i phÐp khi Ngêi ®i c«ng t¸c sang Trung Quèc. §©y lµ mét §éc lËp nªu ra nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®îc vÒ quyÒn d©n téc
v¨n kiÖn lÞch sö quan träng, ®ång thêi lµ mét t¸c phÈm v¨n häc lín c¬ b¶n lµ: "TÊt c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh
thÓ hiÖn t tëng, t×nh c¶m cña mét chiÕn sÜ çch m¹ng vÜ ®¹i - cã ®¼ng, d©n téc nµo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµ
t¸c dông gi¸o dôc s©u s¾c ®èi víi nhiÒu thÕ hÖ ngêi ViÖt Nam. quyÒn tù do" (tr.555). Tõ ®ã, Ngêi ®· kh¼ng ®Þnh quyÒn d©n téc
Bªn c¹nh tËp NhËt ký trong tï, tËp 3 cßn nhiÒu t¸c phÈm th¬ ca c¬ b¶n kh«ng thÓ phñ nhËn ®îc cña d©n téc ViÖt Nam vµ trÞnh
kh¸c, cã nh÷ng ®ãng gãp vÒ t tëng vµ nghÖ thuËt, trë thµnh mét träng tuyªn bè tríc nh©n d©n thÕ giíi: "Níc ViÖt Nam cã quyÒn h-
bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña kho tµng v¨n häc çch m¹ng níc ta. ëng tù do vµ ®éc lËp, vµ sù thËt ®· thµnh mét níc tù do ®éc lËp.
Toµn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lîng,
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ níc vµo th¸ng 9-1944, lµ lóc cuéc
tÝnh m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy"
chiÕn tranh thÕ giíi ®· bíc sang giai ®o¹n cuèi cïng víi nh÷ng th¾ng
(tr.557).
lîi quyÕt ®Þnh cña Liªn X«. Çc v¨n kiÖn cña Ngêi ë thêi gian nµy
®Òu tËp trung vµo ph¸t triÓn lùc lîng chÝnh trÞ, qu©n sù t¹o lùc lîng B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, t¸c phÈm bÊt hñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ
®ãn thêi c¬ vµ gãp phÇn thóc ®Èy thêi c¬ mau chÝn muåi. ChØ Minh, lµ kÕt tinh truyÒn thèng lÞch sö kiªn cêng bÊt khuÊt cña d©n
thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®· nªu lªn téc ta, lµ b¶n anh hïng ca më ra kû nguyªn míi cña d©n téc ViÖt
nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ kh¸ng chiÕn toµn d©n vµ x©y dùng Nam - kû nguyªn ®éc lËp tù do vµ gãp phÇn lµm phong phó t tëng
lùc lîng vò trang nh©n d©n, vÒ quan hÖ gi÷a ®Êu tranh chÝnh trÞ vÒ quyÒn cña çc d©n téc trªn thÕ giíi - quyÒn ®éc lËp tù do.
víi ®Êu tranh vò trang, vÒ nguyªn t¾c t¸c chiÕn, v.v.. Trong Th göi
Çc t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong thêi kú 1930-
®ång bµo toµn quèc, Ngêi ®· nªu râ: "Phe x©m lîc gÇn ®Õn ngµy
1945 cßn ph¶n ¸nh nh÷ng ho¹t ®éng quèc tÕ phong phó, t tëng
bÞ tiªu diÖt. Çc ®ång minh quèc s¾p tranh ®îc sù th¾ng lîi cuèi
®oµn kÕt quèc tÕ cña Ngêi trªn c¬ng vÞ lµ Uû viªn Ban ph¬ng §«ng
cïng. C¬ héi cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m hoÆc
cña Quèc tÕ Céng s¶n. Trong b¸o ço göi Quèc tÕ Céng s¶n, çc
n¨m rìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lµm nhanh" (tr.505 - 506).
Ph¶i chíp thêi c¬ thuËn lîi ®ang ®Õn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®éc ®¶ng céng s¶n, Ngêi kh«ng chØ ph¶n ¸nh t×nh h×nh mµ cßn nªu
lËp tù do. V× vËy, Ngêi quyÕt ®Þnh nhanh chãng triÖu tËp "mét nhiÒu ý kiÕn, ®Ò xuÊt nh÷ng chñ tr¬ng quan träng ®Ó ®Èy m¹nh
cuéc toµn quèc ®¹i biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i çch phong trµo çch m¹ng ë ph¬ng §«ng ®ãng gãp vµo kho tµng lý luËn
mÖnh vµ çc ®oµn thÓ ¸i quèc trong níc bÇu cö ra" mét c¬ cÊu ®¹i çch m¹ng thÕ giíi. Ngoµi ra, çc b¸o ço, th tõ göi cho Quèc tÕ Céng
biÓu cña quèc d©n. "Mét c¬ cÊu nh thÕ míi ®ñ lùc lîng vµ oai tÝn, s¶n vµ çc b¹n quèc tÕ, ®îc tr×nh bµy trong TËp 3 nµy cßn ph¶n ¸nh
trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn quèc, ngoµi th× giao s©u s¾c nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng cùc kú gian khæ vµ t tëng
thiÖp víi çc h÷u bang" (tr.505). §iÒu nµy ®· ®Æt c¬ së ph¸p lý nh©n v¨n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.
çch m¹ng cho mét chÕ ®é míi, chÕ ®é cña d©n, do d©n vµ v×
d©n s¾p ra ®êi. Th¸ng 8-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt Th kªu *
gäi tæng khëi nghÜa kªu gäi toµn thÓ ®ång bµo "kh«ng thÓ chËm * *
trÔ", "Toµn quèc ®ång bµo h·y ®øng dËy ®em søc ta mµ tù gi¶i
Trong lÇn xuÊt b¶n nµy, hÇu hÕt t¸c phÈm ®· in trong lÇn xuÊt
phãng cho ta" (tr.554). Th kªu gäi Tæng khëi nghÜa thÓ hiÖn t tëng
lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ tÝnh chñ ®éng çch m¹ng ë çc níc b¶n tríc vµ nh÷ng t¸c phÈm míi ®îc bæ sung, ®Òu ®· ®îc ®èi
thuéc ®Þa mµ Ngêi ®· nªu lªn tõ ®Çu nh÷ng n¨m hai m¬i ®· trë chiÕu, hiÖu ®Ýnh theo b¶n gèc kÓ c¶ phÇn nguån cña v¨n b¶n. Mét
thµnh hiÖn thùc ë ViÖt Nam trong cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m sè bµi ®· in trong lÇn xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, v× cha cã thêi gian x¸c
1945. minh thªm, nªn vÉn ®îc ®Ó nguyªn nh cò.
VÒ t¸c phÈm NhËt ký trong tï, trong lÇn xuÊt b¶n nµy, ®îc lÊy
theo b¶n míi nhÊt vµ ®Çy ®ñ do ViÖn V¨n häc dÞch vµ hiÖu ®Ýnh,
in trong cuèn Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï (Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o
dôc xuÊt b¶n n¨m 1993).
Nh÷ng bµi trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt ®Ó ë phÇn Phô lôc, nay
®· ®îc x¸c minh, ®Òu ®a lªn phÇn t¸c phÈm chÝnh.
MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song ch¾c lÇn xuÊt b¶n thø hai
nµy vÉn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, mong b¹n ®äc gãp ý ®Ó lÇn
xuÊt b¶n sau ®îc ®Çy ®ñ vµ n©ng cao h¬n.
VIÖN NGHI£N CøU CHñ NGHÜA M¸C - L£NIN

Vµ T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH
CH¸NH C¦¥NG V¾N T¾T CñA §¶NG
T b¶n b¶n xø ®· thuéc t b¶n Ph¸p, v× t b¶n Ph¸p hÕt søc ng¨n
trë søc sinh s¶n lµm cho c«ng nghÖ b¶n xø kh«ng thÓ më
mang ®îc. Cßn vÒ n«ng nghÖ mét ngµy mét tËp trung ®·
ph¸t sinh ra l¾m khñng ho¶ng, n«ng d©n thÊt nghiÖp nhiÒu.
VËy t b¶n b¶n xø kh«ng cã thÕ lùc g× ta kh«ng nªn nãi cho hä
®i vÒ phe ®Õ quèc ®îc, chØ bän ®¹i ®Þa chñ míi cã thÕ lùc
vµ ®øng h¼n vÒ phe ®Õ quèc chñ nghÜa nªn chñ tr¬ng lµm
t s¶n d©n quyÒn çch m¹ng vµ thæ ®Þa çch m¹ng ®Ó ®i tíi
x· héi céng s¶n.
A. VÒ ph¬ng diÖn x· héi th×:
a) D©n chóng ®îc tù do tæ chøc.
b) Nam n÷ b×nh quyÒn, v.v..

c) Phæ th«ng gi¸o dôc theo c«ng n«ng ho¸.
B. VÒ ph¬ng diÖn chÝnh trÞ:
a) §¸nh ®æ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p vµ bän phong
kiÕn.
b) Lµm cho níc Nam ®îc hoµn toµn ®éc lËp.
c) Dùng ra chÝnh phñ c«ng n«ng binh.
d) Tæ chøc ra qu©n ®éi c«ng n«ng.
C. VÒ ph¬ng diÖn kinh tÕ:
a) Thñ tiªu hÕt çc thø quèc tr¸i.
b) Th©u hÕt s¶n nghiÖp lín (nh c«ng nghiÖp, vËn t¶i, ng©n
hµng, v.v.) cña t b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p ®Ó giao cho
chÝnh phñ c«ng n«ng binh qu¶n lý.
c) Th©u hÕt ruéng ®Êt cña ®Õ quèc chñ nghÜa lµm
cña c«ng chia cho d©n cµy nghÌo.
d) Bá su thuÕ cho d©n cµy nghÌo.
e) Më mang c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp.
f) Thi hµnh luËt ngµy lµm 8 giê.
Tµi liÖu cña B¶o tµng
Çch m¹ng ViÖt Nam.
S¸CH L¦îC V¾N T¾T CñA §¶NG
1. §¶ng lµ ®éi tiªn phong cña v« s¶n giai cÊp, ph¶i thu
phôc cho ®îc ®¹i bé phËn giai cÊp m×nh, ph¶i lµm cho
giai cÊp m×nh l·nh ®¹o ®îc d©n chóng.
2. §¶ng ph¶i thu phôc cho ®îc ®¹i bé phËn d©n cµy vµ
ph¶i dùa vµo h¹ng d©n cµy nghÌo lµm thæ ®Þa çch
m¹ng ®¸nh tróc bän ®¹i ®Þa chñ vµ phong kiÕn.
3. §¶ng ph¶i lµm cho çc ®oµn thÓ thî thuyÒn vµ d©n
cµy (c«ng héi, hîp t¸c x·) khái ë díi quyÒn lùc vµ ¶nh h-
ëng cña bän t b¶n quèc gia.
4. §¶ng ph¶i hÕt søc liªn l¹c víi tiÓu t s¶n, trÝ thøc,
trung n«ng, Thanh niªn, T©n ViÖt, v.v. ®Ó kÐo hä ®i
vµo phe v« s¶n giai cÊp. Cßn ®èi víi bän phó n«ng,
trung, tiÓu ®Þa chñ vµ t b¶n An Nam mµ cha râ mÆt
ph¶n çch m¹ng th× ph¶i lîi dông, Ýt l©u míi1) lµm cho
hä ®øng trung lËp. Bé phËn nµo ®· ra mÆt ph¶n çch
m¹ng (§¶ng LËp hiÕn, v.v.) th× ph¶i ®¸nh ®æ. CH¦¥NG TR×NH TãM T¾T CñA §¶NG
5. Trong khi liªn l¹c víi çc giai cÊp, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng
khi nµo nhîng mét chót lîi Ých g× cña c«ng n«ng mµ ®i vµo
®êng tho¶ hiÖp, trong khi tuyªn truyÒn çi khÈu hiÖu níc An
1. §¶ng lµ ®éi tiªn phong cña ®¹o qu©n v« s¶n gåm
Nam ®éc lËp, ph¶i ®ång tuyªn truyÒn vµ thùc hµnh liªn l¹c
mét sè lín cña giai cÊp c«ng nh©n vµ lµm cho hä cã ®ñ
víi bÞ ¸p bøc d©n téc vµ v« s¶n giai cÊp thÕ giíi, nhÊt lµ v«
n¨ng lùc l·nh ®¹o quÇn chóng.
2. §¶ng tËp hîp ®a sè quÇn chóng n«ng d©n, chuÈn bÞ
s¶n giai cÊp Ph¸p.
çch m¹ng thæ ®Þa vµ lËt ®æ bän ®Þa chñ vµ phong
Tµi liÖu cña B¶o tµng kiÕn.
Çch m¹ng ViÖt Nam. 3. §¶ng gi¶i phãng c«ng nh©n vµ n«ng d©n tho¸t khái ¸ch
t b¶n.
4. §¶ng l«i kÐo tiÓu t s¶n, trÝ thøc vµ trung n«ng vÒ
phÝa giai cÊp v« s¶n; §¶ng tËp hîp hoÆc l«i kÐo phó
n«ng, t s¶n vµ t b¶n bËc trung, ®¸nh ®æ çc ®¶ng
ph¶n çch m¹ng nh §¶ng LËp hiÕn, v.v..
5. Kh«ng bao giê §¶ng l¹i hy sinh quyÒn lîi cña giai cÊp
c«ng nh©n vµ n«ng d©n cho mét giai cÊp nµo kh¸c.
§¶ng phæ biÕn khÈu hiÖu "ViÖt Nam tù do" vµ ®ång
thêi §¶ng liªn kÕt víi nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc vµ quÇn
chóng v« s¶n trªn thÕ giíi nhÊt lµ víi quÇn chóng v« s¶n
Ph¸p.
§¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM 1930

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng,
(tõ 27-10-1929 ®Õn 7-4-1935).
Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1964, tr.15.
1
) Cã thÓ hiÓu lµ: Ýt ra còng.
Khu bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong khu cña mét thµnh
phè lín nh Sµi Gßn, Chî Lín, H¶i Phßng, Hµ Néi hay cña
mét s¶n nghiÖp lín nh má Hßn Gai.
TØnh bé, thµnh bé hay ®Æc biÖt bé:
TØnh bé gåm çc huyÖn bé, thÞ bé trong mét tØnh.
Thµnh bé gåm tÊt c¶ çc khu bé trong mét thµnh phè.
§IÒU LÖ V¾N T¾T §Æc biÖt bé gåm tÊt c¶ khu bé trong mét s¶n nghiÖp
CñA §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM lín.
Trung ¬ng
V- Tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn:
I- Tªn: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
a) Tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n vµ cæ ®éng quÇn
II- T«n chØ: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam tæ chøc ra ®Ó chóng theo §¶ng.
l·nh ®¹o quÇn chóng lao khæ lµm giai cÊp tranh ®Êu b) Tham gia mäi sù tranh ®Êu vÒ chÝnh trÞ vµ kinh tÕ
®Ó tiªu trõ t b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa, lµm cho thùc cña c«ng n«ng.
hiÖn x· héi céng s¶n. c) Ph¶i thùc hµnh cho ®îc ch¸nh s¸ch vµ nghÞ quyÕt
III- LÖ vµo §¶ng: Ai tin theo chñ nghÜa céng s¶n, ch- cña §¶ng vµ Quèc tÕ Céng s¶n.
¬ng tr×nh §¶ng vµ Quèc tÕ Céng s¶n, h¨ng h¸i tranh
d) §iÒu tra çc viÖc.
®Êu vµ d¸m hy sinh phôc tïng mÖnh lÖnh §¶ng vµ
®ãng kinh phÝ, chÞu phÊn ®Êu trong mét bé phËn e) KiÕm vµ huÊn luyÖn ®¶ng viªn míi.
§¶ng thêi ®îc vµo §¶ng. Thî vµo §¶ng thêi ph¶i cã mét VI- QuyÒn lîi ®¶ng viªn:
®¶ng viªn giíi thiÖu vµ ph¶i dù bÞ 3 th¸ng, thñ c«ng Trong çc cuéc héi nghÞ cña chi bé, ®¶ng viªn dù bÞ cã
nghiÖp nghÌo, d©n cµy vµ lÝnh ph¶i cã hai ®¶ng viªn quyÒn tham gia vµ ph¸t biÓu ý kiÕn, song kh«ng cã
giíi thiÖu vµ dù bÞ 6 th¸ng, häc sinh, çc giai cÊp kh¸c quyÒn biÓu quyÕt, øng cö vµ tuyÓn cö.
vµ ngêi ®¶ng ph¸i kh¸c ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi thiÖu VII- Çc cÊp ®¶ng chÊp hµnh uû viªn:
vµ ph¶i dù bÞ 9 th¸ng. a) Mét cÊp ®¶ng bé cã héi chÊp hµnh uû viªn ®Ó gi¸m
Ngêi díi 21 tuæi ph¶i vµo thanh niªn céng s¶n ®oµn. ®èc vµ chØ huy cho mäi ®¶ng viªn lµm viÖc.
IV- HÖ thèng tæ chøc: b) Mçi chÊp hµnh uû viªn ph¶i thêng b¸o ço cho ®¶ng
viªn biÕt.
Chi bé gåm tÊt c¶ ®¶ng viªn trong mét nhµ m¸y, mét
c«ng xëng, mét hÇm má, mét së xe löa, mét chiÕc tµu, VIII- Kinh phÝ:
mét ®ån ®iÒn, mét ®êng phè, v.v.. a) Kinh phÝ cña §¶ng do nguyÖt phÝ vµ ®Æc biÖt
HuyÖn bé, thÞ bé hay lµ khu bé: quyªn mµ ra.
HuyÖn bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét huyÖn. b) NguyÖt phÝ do çc cÊp ®¶ng bé tuú kinh phÝ mçi
ThÞ bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét ch©u thµnh ®¶ng viªn mµ ®Þnh.
nhá.
c) Ngêi kh«ng viÖc hoÆc èm th× khái ph¶i gãp nguyÖt

phÝ.
IX- Kû luËt:
a) §¶ng viªn ë n¬i nµy ®i n¬i kh¸c ph¶i xin phÐp §¶ng
vµ theo c¬ quan n¬i ®ã ®Ó lµm viÖc.
b) BÊt cø vÒ vÊn ®Ò nµo ®¶ng viªn ®Òu ph¶i hÕt søc LêI K£U GäI
th¶o luËn vµ ph¸t biÓu ý kiÕn, khi ®a sè ®· nghÞ quyÕt
th× tÊt c¶ ®¶ng viªn ph¶i phôc tïng mµ thi hµnh.
c) Çch xö ph¹t ngêi cã lçi trong ®¶ng viªn: Çch xö ph¹t Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc
ngêi cã lçi trong §¶ng do héi chÊp hµnh uû viªn trong sinh, anh chÞ em1) bÞ ¸p bøc, bãc lét!
cÊp §¶ng hay ®¹i biÓu ®¹i héi ®Þnh. Anh chÞ em! Çc ®ång chÝ!
Tµi liÖu cña B¶o tµng NhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
Çch m¹ng ViÖt Nam. çch m¹ng ë níc ta, t«i ®· hoµn thµnh nhiÖm vô vµ thÊy
cã tr¸ch nhiÖm ph¶i göi tíi anh chÞ em vµ çc ®ång chÝ
lêi kªu gäi nµy.
M©u thuÉn gay g¾t vÒ kinh tÕ gi÷a çc níc ®Õ quèc
chñ nghÜa ®· g©y ra ChiÕn tranh thÕ giíi 1914-1918.
Sau cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u ®ã, thÕ giíi chia ra lµm
hai mÆt trËn: mÆt trËn çch m¹ng gåm çc d©n téc bÞ
¸p bøc vµ giai cÊp v« s¶n bÞ bãc lét trªn toµn thÕ giíi
mµ ®éi tiªn phong lµ níc Nga X«viÕt, vµ mÆt trËn cña
chñ nghÜa ®Õ quèc mµ tæng hµnh dinh lµ Héi quèc
liªn.
Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc Êy ®· lµm cho thÕ giíi bÞ thiÖt h¹i
nÆng nÒ vÒ ngêi vµ cña, ®Æc biÖt lµ ®Õ quèc Ph¸p bÞ thiÖt
h¹i nhiÒu h¬n çc ®Õ quèc kh¸c. HiÖn nay, ®Ó tæ chøc l¹i
nÒn kinh tÕ ë Ph¸p, ®Õ quèc Ph¸p ra søc khai th¸c tµi nguyªn
"cña chóng" ë §«ng D¬ng. Chóng x©y dùng thªm nhµ m¸y
®Ó bãc lét c«ng nh©n vµ buéc hä ph¶i chÞu ®ãi rÐt. Chóng
chiÕm ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®Ó lËp ®ån ®iÒn, lµm cho
n«ng d©n mÊt hÕt ruéng ®Êt vµ l©m vµo c¶nh tuyÖt väng.
Chóng t×m mäi çch ®Ó bãp nÆn nh©n d©n ta; chóng thu
thuÕ ngµy cµng nÆng, b¾t mua "quèc tr¸i" ngµy cµng nhiÒu,
lµm cho ång bµo ta ngµy thªm nghÌo khæ.
1
) Trong Th göi §¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p ë Quèc tÕ Céng
s¶n, ngµy 27-2-1930, dïng ch÷ Compatriotes (®ång bµo).
Cµng ngµy chóng cµng t¨ng cêng qu©n ®éi: mét lµ ®Ó giÕt th× nh÷ng ngêi céng s¶n An Nam tríc kia cha cã tæ chøc,
h¹i çch m¹ng An Nam, hai lµ ®Ó chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn ®ang thèng nhÊt l¹i thµnh mét ®¶ng, §¶ng Céng s¶n ViÖt
tranh ®Õ quèc n÷a ë Th¸i B×nh D¬ng nh»m chiÕm thªm Nam, ®Ó l·nh ®¹o toµn thÓ anh chÞ em bÞ ¸p bøc chóng ta
thuéc ®Þa, ba lµ ®Ó ph¸ çch m¹ng Trung Quèc, bèn lµ ®Ó lµm çch m¹ng.
chèng l¹i níc Nga X«viÕt, v× níc nµy ®ang gióp ®ì çc d©n Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc
téc bÞ ¸p bøc vµ çc giai cÊp bÞ bãc lét trªn thÕ giíi ®øng lªn sinh! Anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét!
®¸nh ®æ bän thèng trÞ. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc thø hai
§¶ng Céng s¶n ViÖt Nam1 ®· ®îc thµnh lËp. §ã lµ §¶ng
cña giai cÊp v« s¶n. §¶ng sÏ d×u d¾t giai cÊp v« s¶n l·nh
®ang ®îc r¸o riÕt chuÈn bÞ. Khi cuéc chiÕn tranh ®ã næ ra,
®¹o çch m¹ng An Nam ®Êu tranh nh»m gi¶i phãng cho
th× nhÊt ®Þnh ®Õ quèc Ph¸p sÏ ®Èy anh chÞ em chóng ta toµn thÓ anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét chóng ta. Tõ nay
vµo mét cuéc chÐm giÕt ®Çy téi ¸c. NÕu chóng ta ®Ó cho anh chÞ em chóng ta cÇn ph¶i gia nhËp §¶ng, ñng hé
chóng chuÈn bÞ chiÕn tranh, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng §¶ng vµ ®i theo §¶ng ®Ó:
chèng l¹i çch m¹ng Trung Quèc vµ níc Nga X«viÕt, nÕu chóng 1) §¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, phong kiÕn An Nam vµ giai
ta ®Ó cho chóng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam th× kh¸c nµo cÊp t s¶n ph¶n çch m¹ng.
chóng ta ®Ó cho chóng d×m gièng nßi An Nam ta xuèng Th¸i 2) Lµm cho níc An Nam ®îc ®éc lËp.
B×nh D¬ng. 3) Thµnh lËp ChÝnh phñ c«ng n«ng binh.
4) TÞch thu tÊt c¶ çc nhµ b¨ng vµ c¬ së s¶n xuÊt cña
Sù ¸p bøc vµ bãc lét v« nh©n ®¹o cña ®Õ quèc Ph¸p ®· lµm
®Õ quèc trao cho ChÝnh phñ c«ng n«ng binh.
cho ®ång bµo ta hiÓu r»ng cã çch m¹ng th× sèng, kh«ng cã
5) Quèc h÷u ho¸ toµn bé ®ån ®iÒn vµ ®Êt ®ai cña
çch m¹ng th× chÕt. ChÝnh v× vËy mµ phong trµo çch m¹ng bän ®Õ quèc vµ ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng An Nam chia
ngµy cµng lín m¹nh: c«ng nh©n b·i c«ng, häc sinh b·i kho¸, cho n«ng d©n nghÌo.
n«ng d©n ®ßi ruéng ®Êt, nhµ bu«n nhá ®ãng cöa hµng, 6) Thùc hiÖn ngµy lµm 8 giê.
nh©n d©n c¶ níc ®ang vïng dËy chèng bän ®Õ quèc. 7) Huû bá mäi thø quèc tr¸i vµ thuÕ th©n, miÔn çc thø
Phong trµo çch m¹ng An Nam lµm cho ®Õ quèc Ph¸p thuÕ cho n«ng d©n nghÌo.
ph¶i run sî. Cho nªn, mét mÆt chóng dïng bän phong 8) §em l¹i mäi quyÒn tù do cho nh©n d©n.
kiÕn An Nam, bän ®¹i t s¶n ph¶n çch m¹ng vµ bän 9) Thùc hµnh gi¸o dôc toµn d©n.
®Þa chñ ®Ó ¸p bøc, bãc lét nh©n d©n An Nam. MÆt 10) Thùc hiÖn nam n÷ b×nh quyÒn.
kh¸c, chóng kh¸m xÐt nhµ cöa, b¾t bí, giam cÇm vµ
giÕt h¹i nh÷ng ngêi çch m¹ng An Nam; chóng hy väng Thay mÆt Quèc tÕ Céng s¶n
dïng khñng bè tr¾ng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam. vµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
NÕu ®Õ quèc Ph¸p tëng cã thÓ dïng khñng bè tr¾ng hßng NGUYÔN ¸I QUèC
tiªu diÖt çch m¹ng An Nam th× chóng ®· lÇm to! Mét lµ, çch
Bót tÝch tiÕng Anh,
m¹ng An Nam kh«ng bÞ c« lËp, tr¸i l¹i nã ®îc giai cÊp v« s¶n
b¶n chôp lu t¹i
thÕ giíi nãi chung vµ giai cÊp cÇn lao Ph¸p nãi riªng ñng hé.
ViÖn Hå ChÝ Minh.
Hai lµ, gi÷a lóc çc cuéc khñng bè tr¾ng lªn ®Õn ®Ønh cao
1) Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ngêi An Nam (n«ng d©n tù

do, thî thñ c«ng, tiÓu th¬ng), hä chØ cã thÓ ®îc tæ
chøc vµo "Héi ¸i h÷u" víi t tëng yªu níc vµ chèng ®Õ
quèc. Tríc ®©y, hä cã h¬n 1000 ngêi. Nhng hiÖn nay Ýt
h¬n v× nh÷ng ngêi An Nam theo ®¹o Thiªn chóa bÞ çc
gi¸m môc ngêi Ph¸p ®e do¹ rót phÐp th«ng c«ng nªn hä
®· rót ra khái Héi ¸i h÷u.
2) Ba trêng häc ®· ®îc tæ chøc. Mét trêng kh¸c s¾p ®-
îc tæ chøc nhng ph¶i ho·n l¹i, v×:
(a) §Þa ®iÓm gÇn ngêi Ph¸p.
(b) TØnh trëng ngêi Xiªm theo ®¹o Thiªn chóa.
B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N (c) Cã mét nhµ thê do ngêi Ph¸p lµm cè ®¹o, dÜ nhiªn
lµ «ng ta chèng l¹i chóng t«i.
3) Mét tê b¸o, tê "Th©n ¸i" s¾p ®îc xuÊt b¶n.
Ngµy 18-2-1930
C. §i vÒ An Nam.
§· hai lÇn t«i cè g¾ng vÒ An Nam, nhng ph¶i quay trë
A. 1) NhËn ®îc chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n vÒ c«ng l¹i. Bän mËt th¸m vµ c¶nh s¸t ë biªn giíi qu¸ cÈn mËt,
t¸c ë §«ng D¬ng, t«i tõ gi· níc §øc vµo th¸ng 6 vµ ®Õn ®Æc biÖt lµ tõ khi x¶y ra vô An Nam "Quèc d©n
Xiªm vµo th¸ng 7-1928. T«i ®· lµm viÖc víi mét sè ngêi ®¶ng".
An Nam di c ë ®Êy tíi th¸ng 11-1929. D. Tíi Trung Quèc.
2) Nh÷ng ®iÒu kiÖn ë Xiªm (®óng h¬n lµ c¶ ë Lµo). T«i ®· cè g¾ng ®i lÇn thø ba khi mét ®ång chÝ tõ
(a) D©n c rÊt ph©n t¸n, hÇu hÕt theo ®¹o PhËt, mét sè Hång C«ng tíi Xiªm vµ tin cho t«i biÕt t×nh h×nh Héi An
Ýt theo ®¹o Thiªn chóa. Nam Thanh niªn Çch m¹ng1) bÞ tan r·; nh÷ng ngêi céng
(b) Chõng 10 hay 15 ngh×n ngêi An Nam di c ë Xiªm vµ s¶n chia thµnh nhiÒu ph¸i v.v..
ë Lµo. H¬n mét nöa trong sè hä ®· nhiÒu thÕ hÖ theo LËp tøc t«i ®i Trung Quèc, tíi ®ã vµo ngµy 23-12. Sau
®¹o Thiªn chóa. ®ã, t«i triÖu tËp çc ®¹i biÓu cña 2 nhãm (§«ng D¬ng
(c) Kinh tÕ - kh«ng cã c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp tù vµ An Nam). Chóng t«i häp vµo ngµy mång 6-1.
nhiªn vµ l¹c hËu, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn chç ®ång ruéng bá Víi t çch lµ ph¸i viªn cña Quèc tÕ Céng s¶n cã ®Çy ®ñ
hoang; ngêi ta cã thÓ sö dông bao nhiªu ®Êt tïy ý, quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn phong
kh«ng h¹n chÕ, kh«ng ®¸nh thuÕ. Th¬ng nghiÖp ë trµo çch m¹ng ë §«ng D¬ng, t«i nãi cho hä biÕt nh÷ng
trong tay ngêi Trung Quèc. sai lÇm vµ hä ph¶i lµm g×. Hä ®ång ý thèng nhÊt vµo
(d) Thiªn nhiªn - nöa n¨m nãng, nöa n¨m l¹nh, vµ ë mïa mét ®¶ng.
nµy, tÊt c¶ mäi thø giao th«ng liªn l¹c ®Òu kh«ng thùc Chóng t«i cïng nhau x¸c ®Þnh c¬ng lÜnh vµ chiÕn lîc
hiÖn ®îc.
B. C«ng t¸c cña t«i ë Lµo. 1
) Nguyªn b¶n tiÕng Anh lµ The Annam Young Revolutionary
Association.
theo ®êng lèi cña Quèc tÕ Céng s¶n. vá bÞ ph¸ huû gÇn hÕt do chÝnh s¸ch sai lÇm cña nh÷ng ng-
Çc ®¹i biÓu ph¶i tæ chøc mét Trung ¬ng l©m thêi êi céng s¶n. PhÇn cßn l¹i cña nã chÞu ¶nh hëng vµ chÞu sù
gåm 7 uû viªn chÝnh thøc vµ 7 uû viªn dù khuyÕt. Çc l·nh ®¹o cña chóng t«i trong c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng.
®¹i biÓu trë vÒ An Nam ngµy 8-2.
Tõ nay, víi chÝnh s¸ch ®óng vµ víi sù thèng nhÊt, chóng t«i
E. C«ng t¸c cña Trung ¬ng míi.
cã thÓ ch¾c r»ng §¶ng Céng s¶n sÏ tiÕn bé nhanh chãng.
1) Ngoµi c«ng t¸c hµng ngµy, hä ph¶i tæ chøc ngay:
a. §oµn thanh niªn céng s¶n.
e) MÆc dï non trÎ vµ nhá bÐ, §¶ng Céng s¶n ®îc tæ chøc tèt
b. Héi t¬ng tÕ.
nhÊt vµ ho¹t ®éng m¹nh nhÊt trong tÊt c¶ çc lùc lîng. Chóng
c. Héi ph¶n ®Õ.
t«i cã:
Hä còng ph¶i lµm nh÷ng viÖc tèt nhÊt cña hä ®Ó më
réng ¶nh hëng cña X«viÕt Qu¶ng T©y. Xiªm: 40 ®¶ng viªn chÝnh thøc vµ dù bÞ.
2) §Ó t¹o cho quÇn chóng çch m¹ng, ®Æc biÖt lµ giai B¾c Kú: 204 "
cÊp cÇn lao, biÕt r»ng hä ®îc Quèc tÕ Céng s¶n d×u Nam Kú: 51 "
d¾t vµ giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi ñng hé, r»ng hä Trung Quèc vµ n¬i kh¸c: 15.
ph¶i b¶o vÖ Liªn X« vµ çch m¹ng Trung Quèc, r»ng hä (Trung Kú th× ghÐp vµo B¾c Kú vµ Nam Kú).
ph¶i ®Êu tranh chèng viÖc chuÈn bÞ chiÕn tranh thÕ Çc tæ chøc quÇn chóng:
giíi míi - t«i ®· viÕt Lêi kªu gäi ®Ó ph©n ph¸t khi Trung B¾c Kú: 2.747 héi viªn
¬ng ®îc tæ chøc xong (kho¶ng ngµy 20-3). Nam Kú: 327 "
F. Nh÷ng lùc lîng cña chóng t«i Xiªm: 500 "
Cã 5 tæ chøc chÝnh trÞ ë §«ng D¬ng: Hång C«ng: 14 "
a) §¶ng LËp hiÕn ®îc lËp nªn bëi mét sè t s¶n An Nam - Thîng H¶i: "
ë Nam Kú - hîp t¸c víi ®Õ quèc. Nªn nhí r»ng, tõ khi Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng
b) §¶ng T©n ViÖt ®îc lËp nªn bëi tÇng líp trÝ thøc ®· mét tan r·, hai nhãm céng s¶n sö dông nhiÒu - nÕu kh«ng
thêi cã ¶nh hëng nhng b¾t ®Çu suy yÕu tõ khi cã khñng bè nãi lµ tÊt c¶ - nghÞ lùc vµ thêi gian trong cuéc ®Êu
tr¾ng. tranh néi bé vµ bÌ ph¸i.
c) An Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®îc tæ chøc bëi trÝ thøc vµ g) T×nh h×nh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ nãi chung sÏ ®îc b¸o
ço sau v× lóc nµy kh«ng cã tµi liÖu.
giai cÊp tiÓu t s¶n. Tõ khi bÞ khñng bè tr¾ng, lùc lîng chñ
G. Phong trµo ®×nh c«ng
yÕu cña hä bÞ tiªu diÖt vµ sè cßn l¹i th× ph©n hãa thµnh
nhiÒu phe ph¸i: çnh t¶ th× quan hÖ chÆt chÏ víi chóng t«i,
çnh h÷u th× ®ang trë thµnh nh nh÷ng ngêi manh ®éng.
d) Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng do chóng t«i tæ chøc tõ Tªn ®Þa ph¬ng Th¸ng NghÒ nghiÖp
n¨m 1925. Cã thÓ nãi r»ng, nã lµ qu¶ trøng, mµ tõ ®ã, në ra Hµ Néi 6-1929 C«ng nh©n c¬ khÝ
con chim non céng s¶n (§¶ng Céng s¶n). Con chim ra ®êi, çi Sµi Gßn 6 "
§µ N½ng 6 " I. Nh÷ng kiÕn nghÞ

H¶i Phßng 6 C«ng nh©n thuû tinh 1) Singapo. §¶ng bé Singapo ®· viÕt th cho chóng t«i
Nam §Þnh 6 C«ng nh©n ®iÖn nãi r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ë díi sù chØ dÉn
H¶i Phßng 7 C«ng nh©n dÖt lôa cña Singapo. Nhng xÐt vÒ hoµn c¶nh ®Þa lý (Nga -
R¹ch Gi¸ 8 C«ng nh©n kÐo xe Trung Quèc - An Nam) còng nh hoµn c¶nh chÝnh trÞ
Thñ DÇu Mét 8 C«ng nh©n ®ån ®iÒn (§¶ng m¹nh h¬n, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë B¾c Kú h¬n
Sµi Gßn 9 C«ng nh©n kh¸ch s¹n ë Nam Kú), t«i kiÕn nghÞ r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam
Chî Lín 9 C«ng nh©n nhµ in Trung sÏ ®îc sù chØ dÉn tõ Thîng H¶i qua Hång C«ng.
Quèc Tuy nhiªn §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ph¶i quan hÖ thËt
B¾c Ninh 9 C«ng nh©n lµm g¹ch chÆt chÏ víi Singapo. V× lÏ ®ã, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng
H¶i Phßng 9 C«ng nh©n h·ng dÇu löa s¶n Trung Quèc göi mét bøc th giíi thiÖu ®Ó chóng t«i
CÇn Th¬ 9 C«ng nh©n kÐo xe cã thÓ ph¸i mét ®ång chÝ An Nam lµm viÖc víi
Singapo.
BÕn Tre 9 " 2) Xiªm. T«i yªu cÇu §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét
Mai Mot 9 Phu ®ån ®iÒn bøc th kh¸c vµ ®Þa chØ cña ®ång chÝ l·nh ®¹o nµo ®ã
Trµ Vinh 10 " (Trung Quèc) t¹i Xiªm ®Ó çc ®ång chÝ An Nam ë níc
R¹ch Gi¸ 10 " nµy cã thÓ lµm viÖc víi çc ®ång chÝ Trung Quèc.
3) Sµi Gßn. Trong chõng mùc t«i biÕt th× cã kho¶ng 200
KiÕn An 11 C«ng nh©n kÐo xe
®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã. Nhng hä ho¹t ®éng rÊt Ýt
Ch©u §èc 11 " v× hä kh«ng cã ngêi l·nh ®¹o cã n¨ng lùc.
Nam §Þnh 12 C«ng nh©n x©y dùng T«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc:
H¶i Phßng 12 C«ng nh©n xi m¨ng (a) Ph¸i mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o ®Õn ®ã.
(B¶n Thèng kª nµy kh«ng ®Çy ®ñ, mµ chØ lµ (b) Çc ®¶ng bé Trung Quèc vµ An Nam ë ®ã, mçi §¶ng
®iÒu t«i biÕt vµo thêi gian hiÖn giê). sÏ cã 1 ®¹i biÓu hoÆc nhiÒu h¬n ®Ó thµnh lËp mét v¨n
H. Khñng bè tr¾ng phßng. V¨n phßng nµy ph¶i:
BÞ b¾t gi÷, kÕt ¸n tõ 2 n¨m ®Õn 20 n¨m, lu ®µy, tèng (1) Phèi hîp c«ng t¸c cña hä víi nhau nh»m gi¶i quyÕt
giam vµo nhµ ngôc: quyÒn lîi cña c¶ ngêi Trung Quèc vµ An Nam.
(2) Lµm tèt nhÊt viÖc xÕp ®Æt çc ®ång chÝ Trung
407 ®µn «ng Quèc hay An Nam lµm c«ng díi tµu thuû ®i Singapo, Sµi
14 con g¸i vµ ®µn bµ Gßn, H¶i Phßng, Hång C«ng, Thîng H¶i ®Ó gi¶i quyÕt
BÞ kÕt ¸n chung th©n: 7 tèt h¬n giao th«ng liªn l¹c cña chóng ta.
Xö tö theo luËt h×nh: 4 (t«i lµ mét trong sè hä) (3) BÊt cø khi nµo mét ®ång chÝ Trung Quèc bÞ c¶nh
ChÕt trong tï: 3
BÞ b¾n chÕt: 1
s¸t lµm khã kh¨n2), çc ®ång chÝ An Nam ph¶i b¶o vÖ ®Õn häc ë trêng §¹i häc, vÊn ®Ò kinh tÕ, c¬ng vÞ c«ng
hä, vµ "ngîc l¹i". t¸c cña t«i, v.v.. T«i nghÜ lµ t«i sÏ nãi víi çc ®ång chÝ
4) B¾c Kú. Cã mét sè lín c«ng nh©n Trung Quèc ë B¾c khi chóng ta gÆp nhau th× tèt h¬n.
Kú, ®Æc biÖt lµ ë H¶i Phßng vµ Hµ Néi. H¬n n÷a, hai Mét lÇn n÷a t«i ®Ò nghÞ gÆp çc ®ång chÝ, cµng sím
thµnh phè nµy vµ çc vïng miÒn ngîc lµ ®êng duy nhÊt cµng tèt, v× çc ®ång chÝ cña t«i cã thÓ cÇn t«i ë Hång
dÔ dµng cho sù th«ng th¬ng víi Qu¶ng T©y vµ V©n C«ng ®óng vµo lóc nµy.
Nam, t«i kiÕn nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ph¸i mét L. T«i rêi Hång C«ng vµo ngµy 13-2. Cho tíi khi ®ã t«i
sè ®ång chÝ cã kh¶ n¨ng ®Õn c«ng t¸c ë nh÷ng thµnh kh«ng nhËn ®îc tin tøc g× tõ Ph¸p vµ hai ®ång chÝ An
phè ®ã. Nam. T«i rÊt lo l¾ng vÒ hä.
Lêi kªu gäi3)
5) V©n Nam. Cã chõng 2.000 ngêi Trung Quèc vµ nhiÒu T¸i bót: §ång chÝ th©n mÕn, t«i mong ®îc gÆp ®ång
h¬n mét chót lµ c«ng nh©n An Nam ë ngµnh ®êng s¾t chÝ cµng sím cµng tèt. 1- V× b¸o ço nµy viÕt ®· ®îc
V©n Nam . T«i nghe nãi cã çc ®ång chÝ Trung Quèc ë hai ngµy mµ vÉn cha ®Õn tay ®ång chÝ. Nh vËy qu¸
®ã. chËm trÔ. 2- Chóng ta cã thÓ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng
T«i hái ®Þa chØ cña vµi ngêi trong sè çc ®ång chÝ ®ã vÊn ®Ò nµy trong vßng vµi giê nhng t«i ®· mÊt t¸m
®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét sè ®ång chÝ An Nam ngµy råi. 3- T«i buéc lßng ph¶i ®îi, kh«ng biÕt lµm g×
®Õn phèi hîp víi hä. c¶, trong khi ®ã c«ng viÖc kh¸c ®ang chê t«i.
6) Qu¶ng T©y. B¾c Ninh, Cao B»ng, L¹ng S¬n vµ
nh÷ng tØnh kh¸c cña An Nam ë vïng ®ã rÊt quan träng
vÒ chiÕn lîc ®èi víi Qu¶ng T©y. Tríc ®©y, chóng t«i ®· N.A.Q
cã n¨m ®ång chÝ lµm viÖc ë ®ã. Míi ®©y tÊt c¶ hä Bót tÝch tiÕng Anh,
®Òu ®· bÞ b¾t. T«i kiÕn nghÞ ph¸i nh÷ng ngêi kh¸c b¶n chôp lu t¹i
®Õn. Nhng chóng t«i ph¶i bµn xem thùc hiÖn viÖc ®ã ViÖn Hå ChÝ Minh.
nh thÕ nµo.
7) Hång C«ng. Sù hiÓu biÕt vÒ lý luËn vµ chÝnh trÞ cña
çc ®ång chÝ An Nam rÊt thÊp, viÖc häc tËp vµ ®äc
s¸ch b¸o ë thuéc ®Þa gÇn nh kh«ng cã ®îc. Thîng H¶i
th× qu¸ xa. Do ®ã, t«i ®Ò nghÞ tæ chøc mét líp häc ë
Hång C«ng. Chóng t«i ph¶i th¶o luËn xem nªn tæ chøc
líp häc ®ã thÕ nµo.
8) Thîng H¶i. Cã binh lÝnh An Nam ë ®©y. Chóng t«i
ph¶i bµn xem nªn lµm viÖc víi hä nh thÕ nµo.
K. Nh÷ng vÊn ®Ò nh ph¸i nh÷ng ®ång chÝ An Nam
2
) Nguyªn v¨n: Whenever a Chinese comrade is "out" by
Police. 3
) Lêi kªu gäi viÕt díi b¸o ço trªn ®· ®a ë trang 8 - 10.
b¸o t s¶n cña níc çc ®ång chÝ ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu
chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o chÝ céng s¶n.
Lêi chµo céng s¶n

Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n
§«ng D¬ng4)
NGUYÔN ¸I QUèC
§Þa chØ cña t«i:
¤ng Lý, H¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o,
Sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
b¶n chôp lu t¹i
TH¦ GöI §¹I DIÖN TæNG C¤NG HéI

THèNG NHÊT PH¸P ë QUèC TÕ C¤NG HéI
§ång chÝ th©n mÕn,

§Ò nghÞ ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi çc b¸o vµ
t¹p chÝ cña §¶ng cho chóng t«i ®Ó chóng t«i dÞch
®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vµ tªn b¸o, t¹p chÝ nªn
gÊp vµo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê
4
) Trong nguyªn b¶n, viÕt For the C.P. of Indochina.
TH¦ GöI §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N PH¸P

TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN ë QUèC TÕ CéNG S¶N
§¶NG CéNG S¶N §øC ë QUèC TÕ CéNG S¶N
Çc ®ång chÝ th©n mÕn,
Çc ®ång chÝ th©n mÕn, 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· ®îc thµnh lËp. VÒ vÊn
Trong hoµn c¶nh t«i sèng kh«ng hîp ph¸p, t«i cÇn cã ®Ò tæ chøc, t«i ®· göi b¸o ço cho Ban ph¬ng §«ng.
mét nghÒ ®Ó nãi víi ngêi kh¸c. T«i ®ãng vai phãng Do ®ã, t«i thÊy kh«ng cÇn nh¾c l¹i ë ®©y, çc ®ång
viªn b¸o chÝ. Nhng cÇn ph¶i chøng thùc ®îc danh chÝ sÏ xem b¸o ço ®ã ë Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng
nghÜa ®ã cña t«i. Trong sè tÊt c¶ çc b¸o cña çc ®¶ng s¶n.
chóng ta, t«i thÊy chØ cã mçi mét tê b¸o kh«ng mang 2. T«i cã mÊy yªu cÇu vµ c©u hái sau ®©y víi çc
çi tªn "cã tÝnh chÊt lËt ®æ" vµ cã thÓ cÊp cho t«i mét ®ång chÝ. CÇn gi¸o dôc çc ®ång chÝ An Nam chóng
giÊy chøng nhËn thuËn tiÖn, ®ã lµ b¸o ThÕ giíi. t«i, v× tr×nh ®é t tëng, lý luËn vµ kinh nghiÖm chÝnh
T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ xin cho t«i mét giÊy chøng trÞ cña çc ®ång chÝ ®ã cßn rÊt thÊp. T«i yªu cÇu çc
nhËn lµ phãng viªn b¸o ThÕ giíi. Tªn cña t«i sÏ lµ L.M.V- ®ång chÝ: (a) cho chóng t«i mét tñ s¸ch çc t¸c phÈm
¬ng. NÕu çc ®ång chÝ cÇn biÕt nh÷ng ®iÒu g× thªm cña M¸c vµ Lªnin, vµ çc s¸ch kh¸c cÇn cho viÖc gi¸o
vÒ t«i, çc ®ång chÝ cø hái çc ®ång chÝ Ph¸p. dôc céng s¶n chñ nghÜa; (b) göi cho chóng t«i b¸o
Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i L'HumanitÐ vµ t¹p chÝ Inprekorr vµ c¶ §iÒu lÖ, C¬ng
Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930 lÜnh cña §¶ng vµ §oµn thanh niªn céng s¶n.
3. Çch göi: s¸ch th× ®ãng vµo nh÷ng gãi nhá, b¸o vµ tµi
NGUYÔN ¸I QUèC liÖu th× cho vµo phong b×, giÊu vµo trong çc ®Çu ®Ò:
§iÒu lÖ vµ C¬ng lÜnh.
§Þa chØ cña t«i (chØ dïng ®Ó göi giÊy chøng nhËn cho t«i
4. Cho t«i vµi ®Þa chØ ch¾c ch¾n ë Pari ®Ó chóng t«i
th«i):
cã thÓ viÕt th cho çc ®ång chÝ.
¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M
Cho chóng t«i biÕt tªn nh÷ng con tµu ch¹y ®êng Ph¸p -
Hoa Phong c«ng ty, sè nhµ 136, ®êng Wan Chai, Hång C«ng. ViÔn §«ng trªn ®ã cã çc ®ång chÝ Ph¸p lµm viÖc vµ
Bót tÝch tiÕng Ph¸p, cho chóng t«i biÕt tªn çc ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i
b¶n chôp lu t¹i cã thÓ b¾t liªn l¹c víi hä (chóng t«i ë ®©y buéc ph¶i
ViÖn Hå ChÝ Minh. thay ®æi chç ë lu«n cho nªn kh«ng thÓ cho biÕt ®Þa
chØ ®îc).
5. Chóng t«i sÏ lµm çch nµo ®Ó sù hîp t¸c gi÷a §¶ng mÆt. Sù uû nhiÖm c«ng t¸c cña Quèc tÕ Céng s¶n cho
Céng s¶n ViÖt Nam vµ §¶ng Céng s¶n Ph¸p thùc sù cã t«i ®· hÕt h¹n cha? NÕu cha, t«i vÉn tham gia Ban ph-
hiÖu qu¶. ¬ng §«ng ë ®©y? T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ nh¾c
Ban Thêng vô Quèc tÕ Céng s¶n cho quyÕt ®Þnh vÒ
6. T«i ®îc biÕt cã nh÷ng ®ång chÝ ViÖt Nam ë Pari lîi viÖc nµy.
dông danh nghÜa ®¶ng viªn ®Ó nhËn (nãi ®óng h¬n
lµ bßn rót) tiÒn cña çc c«ng nh©n An Nam. T«i ®Ò 10. Sau khi thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã lêi
nghÞ çc ®ång chÝ kiÓm so¸t hä ®Ó tr¸nh g©y Ên tîng kªu gäi sÏ ®îc ph©n ph¸t trong c¶ níc vµo kho¶ng ngµy
xÊu trong c«ng nh©n. (B)5) Hoµng lµ mét ngêi tèt nhng 20-3.
kh«ng biÕt g× vÒ chÝnh trÞ. Anh ta ®· göi nh÷ng ngêi Tríc ®©y t«i cã nhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n
ph¶n çch m¹ng ®Õn Trêng ®¹i häc çc d©n téc ph¬ng dµn xÕp (?) çc vÊn ®Ò vÒ çch m¹ng ë §«ng D¬ng,
§«ng (nh÷ng ngêi nhiÖt t×nh theo ph¸i NguyÔn ThÕ nay nhiÖm vô ®· hoµn thµnh, t«i nghÜ cã bæn phËn göi
TruyÒn) vµ ®· cö nh÷ng ®¹i biÓu (®Õn §¹i héi lÇn thø cho çc b¹n vµ çc ®ång chÝ Lêi kªu gäi nµy.
s¸u) ®¸nh lÉn nhau vµ g©y nh÷ng chuyÖn tai tiÕng. (Nguyªn v¨n Lêi kªu gäi)6).
T«i yªu cÇu tõ nay Trêng kh«ng nhËn çc ®¹i biÓu hoÆc T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ:
häc sinh An Nam nµo kh«ng cã sù giíi thiÖu cña §¶ng a) C«ng bè trªn b¸o L'HumanitÐ vµ t¹p chÝ Inprekorr Lêi
Céng s¶n ViÖt Nam. kªu gäi nh©n dÞp thµnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.
7. Coi nh bíc ®Çu cña sù hîp t¸c, t«i ®Ò nghÞ §¶ng b) ChuyÓn nh÷ng th kÌm theo.
Céng s¶n Ph¸p c«ng bè mét bøc th gãp ý kiÕn víi §¶ng c) Vµ tr¶ lêi cho t«i biÕt.
Céng s¶n ViÖt Nam vµ ra lêi kªu gäi lÝnh Ph¸p ë §«ng D-
¬ng. Th vµ lêi kªu gäi ®ã ph¶i ng¾n gän ®Ó chóng t«i Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i
cã thÓ dÞch vµ ph©n ph¸t díi h×nh thøc truyÒn ®¬n Ngµy 27 th¸ng 2 n¨m 1930
(do chóng t«i ph¶i in theo lèi cæ s¬). T«i ®Ò nghÞ çc NGUYÔN ¸I QUèC
®ång chÝ göi cho t«i b¶n gèc nh÷ng tµi liÖu ®ã. Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
8. §Þa chØ göi cho t«i: VÒ th (Göi cho Trung ¬ng §¶ng b¶n chôp lu t¹i
Céng s¶n Trung Quèc ®Ò trªn phong b×: ¤ng VÝcto
L¬b«ng, 123, ®¹i lé Céng hoµ, Pari, Ph¸p). VÒ s¸ch b¸o:
¤ng Lý, H¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53, phè Uynhªm, Hång
C«ng.
9. Lóc nµy t«i cha biÕt râ vÞ trÝ cña t«i. T«i hiÖn lµ
®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p hay §¶ng Céng s¶n ViÖt
Nam ? Cho ®Õn khi cã lÖnh míi, t«i vÉn ph¶i chØ ®¹o
c«ng viÖc cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nhng víi danh
nghÜa g×? T«i kh«ng tham gia Trung ¬ng §¶ng Céng
s¶n ViÖt Nam v× t«i cha trë vÒ §«ng D¬ng ®îc, nhÊt lµ
lóc nµy, chóng ®· ban cho t«i mét çi ¸n tö h×nh v¾ng
5
) Nguyªn v¨n cã ch÷ (B) cha râ ý nghÜa. 6
) Xem Lêi kªu gäi ë tr.8-10.
TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN

§¶NG CéNG S¶N Mü
Ngµy 27-2-1930
T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi cho
chóng t«i b¸o vµ t¹p chÝ cña §¶ng ®Ó chóng t«i cã thÓ
dÞch ®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vµ tªn b¸o, t¹p
chÝ th× nªn gÊp vµo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng
t«i mét tê b¸o t s¶n ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t TH¦ GöI §åNG CHÝ S¤TA
hiÖn chóng t«i nhËn b¸o §¶ng.
Liªn ®oµn chèng ®Õ quèc - BÐclin
Lêi chµo céng s¶n
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D-
¬ng Ngµy 27-2-1930
NGUYÔN ¸I QUèC
T«i ®ang ë Trung Quèc. Khã cã thÓ viÕt dµi cho ®ång
chÝ lóc nµy. ChØ v¾n t¾t mÊy ch÷.
Sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
a) §¶ng ®· ®îc thµnh lËp ë §«ng D¬ng.
b) Cã thÓ hai tuÇn n÷a t«i sÏ viÕt cho ®ång chÝ dµi
b¶n chôp lu t¹i
h¬n. Hai th¸ng n÷a sÏ cã nh÷ng tin vui cho Liªn ®oµn.
c) §ång chÝ cã nhËn ®îc tÊt c¶ th tõ t«i göi cho ®ång
chÝ kh«ng?
d) Göi cho t«i nh÷ng §iÒu lÖ, C¬ng lÜnh, tµi liÖu
cña Liªn ®oµn, bá vµo phong b× cña mét hiÖu bu«n
vµ göi ®Õn ®Þa chØ sau ®©y:
¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M
Hoa Phong c«ng ty,

136, ®êng Wan Chai, Hång C«ng.
e) Göi cho t«i c¶ b¸o ¶nh cña Cøu tÕ c«ng
nh©n. §©y chØ lµ "mµn khãi" ®Ó nhËn çc b¸o
kh¸c.
§ång chÝ göi b¸o ®ã cho t«i theo ®Þa chØ:
53 phè Uynhªm, Hång C«ng.
f) Cho t«i ®Þa chØ cña mét tê b¸o Ên §é tèt nhÊt.
g) Ýt l©u n÷a, t«i sÏ göi cho ®ång chÝ nh÷ng phong b×
®Ó ®Ò nghÞ ®ång chÝ chuyÓn ®Õn nh÷ng ®Þa chØ
kh¸c nhau, ngoµi phong b× ghi çc ký hiÖu sau ®©y:
G lµ ®Ó göi cho b¸o TiÕng cßi (M¸txc¬va)
P lµ ®Ó göi cho b¸o Sù thËt (M¸txc¬va) TH¦ GöI ÇC §åNG CHÝ LI£N X¤
I lµ ®Ó göi cho t¹p chÝ Th tÝn quèc tÕ (BÐclin)
Göi tíi ®ång chÝ vµ Anna nh÷ng kû niÖm çch m¹ng
th©n mÕn. Ngµy 28-2-1930

P¤N
Ngêi An Nam, nhÊt lµ nh÷ng ngêi lao ®éng, muèn biÕt
Bót tÝch tiÕng Ph¸p, níc Nga. Nhng çc s¸ch b¸o çch m¹ng ®Òu bÞ ph¸p
b¶n chôp lu t¹i luËt hµ kh¾c cña ®Õ quèc Ph¸p nghiªm cÊm. H¬n n÷a,
ViÖn Hå ChÝ Minh. c«ng nh©n vµ n«ng d©n An Nam phÇn lín kh«ng biÕt
ch÷. Nh÷ng ngêi cã häc chót Ýt kh«ng biÕt thø tiÕng
nµo kh¸c ngoµi tiÕng An Nam. NhiÖm vô cña chóng t«i
lµ ph¶i nãi víi hä vÒ Tæ quèc ®ã cña giai cÊp v« s¶n
nh thÕ nµo. §Ó lµm viÖc nµy t«i cã ý ®Þnh viÕt mét
quyÓn s¸ch, - b»ng tiÕng An Nam, ®¬ng nhiªn - díi
h×nh thøc: "Nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc du lÞch cña t«i".
T«i mong r»ng nã sÏ sinh ®éng, hÊp dÉn, dÔ ®äc vµ cã
nhiÒu mÈu chuyÖn. §©y lµ §Ò c¬ng cña t«i vÒ cuèn
s¸ch ®ã.
I. TR¦íC ÇCH M¹NG
1. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.

2. Çc tæ chøc çch m¹ng, c«ng t¸c vµ sù hy sinh cña 11. Sè liÖu so s¸nh (1914-1930) vÒ:
çc tæ chøc ®ã. a) sè tæ chøc c«ng nh©n vµ n«ng d©n, thµnh viªn cña
3. Sù chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng. çc tæ chøc nµy;
4. C«ng t¸c bÝ mËt cña R.K.P. b) vÒ sè trêng häc vµ sè häc sinh;
c) vÒ bÖnh viÖn vµ çc c¬ quan x· héi kh¸c;
II. TRONG CUéC ÇCH M¹NG d) sè c«ng nh©n vµ n«ng d©n biÕt ch÷;
e) s¶n xuÊt trong níc.
1. Çch m¹ng b¾t ®Çu. v.v., v.v..
B©y giê cã hai vÊn ®Ò ®îc ®Æt ra:
2. §¶ng vµ çc c«ng ®oµn.
1. Tµi liÖu: T«i kh«ng cã g× c¶. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång
3. N«ng d©n, sinh viªn, phô n÷, nhi ®ång tham gia chÝ cung cÊp cho t«i tµi liÖu b»ng tiÕng Ph¸p hay tiÕng
çch m¹ng. Anh. Göi ®Õn cho Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Trung
4. Nh÷ng khã kh¨n do bän ®Õ quèc g©y ra, bän ph¶n Quèc. §Ò ngoµi b×: Göi «ng VÝcto L¬b«ng, 123 - §¹i lé
çch m¹ng Nga, n¹n thiÕu ®ãi, vµ sù anh dòng çch Céng hoµ, Pari, Ph¸p, víi c©u ghi: "Nhê chuyÓn ngay
m¹ng. tøc kh¾c".
5. Sù ph¸t triÓn dÇn dÇn cña ®Êt níc X«viÕt. 2. ViÖc in: ë ®©y chóng t«i chØ cã poly-copie nªn chØ
6. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn2 (®êi sèng thùc). cã thÓ in nhiÒu nhÊt lµ mét tr¨m b¶n. Ch÷ çi ViÖt Nam
gièng nh ch÷ çi Latinh víi mét sè dÊu phô, vÝ dô: a µ ¸
III. NGµY NAY © ¹ ·, v.v., khi viÕt xong cuèn s¸ch, chóng t«i cã thÓ in ë
n¬i çc ®ång chÝ ®îc kh«ng?
1. Tæ chøc ChÝnh phñ X«viÕt. T«i tin tëng ë ®ång chÝ vÒ mÆt tµi liÖu còng nh vÒ
2. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n, n«ng nh÷ng lêi khuyªn cÇn thiÕt. H·y tr¶ lêi cho t«i theo ®Þa
d©n, binh lÝnh, phô n÷, sinh viªn, nhi ®ång, chØ trªn.
phô l·o, v.v.. §¹i häc c«ng nh©n, trêng §¶ng,
v.v..
Lêi chµo céng s¶n anh
3. §êi sèng trong çc nhµ m¸y, tr¹i lÝnh, trêng häc (gi¸o
em
dôc, gi¶i trÝ, nghØ hÌ, v.v.).
4. H«n nh©n vµ nhµ ë.
NGUYÔN ¸I QUèC
5. Çc hîp t¸c x·.
6. Phó n«ng vµ con bu«n. Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
7. VÊn ®Ò ruéng ®Êt. b¶n chôp lu t¹i
8. KÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi3 vµ cña kÕ ho¹ch ViÖn Hå ChÝ Minh.
5 n¨m.
9. Quèc tÕ céng s¶n4, Quèc tÕ C«ng héi5, Quèc tÕ N«ng
d©n6 (sè héi viªn vµ çc níc tham gia).
10. R¹p h¸t, bÖnh viÖn, nhµ trÎ, v.v..
TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN

§¶NG CéNG S¶N ANH ë QUèC TÕ CéNG S¶N
§ång chÝ th©n mÕn,

T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ göi cho chóng t«i b¸o La Vie
OuvriÌre vµ t¹p chÝ cña Quèc tÕ C«ng héi ®á. Çc b¸o
chÝ ®ã sÏ d¸n tem Ph¸p vµ tªn çc b¸o ph¶i giÊu kÝn.
§ång thêi göi cho chóng t«i bÊt kú mét tê b¸o t s¶n nµo
(nhËn ë b¸o La Vie OuvriÌre). §iÒu nµy lµ ®Ó chèi c·i
nÕu c¶nh s¸t thÊy r»ng chóng t«i nhËn çc b¸o chÝ "lËt
®æ".
Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i
Thay mÆt §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (§«ng D-
¬ng)
NGUYÔN ¸I QUèC
sè nhµ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.
Bót tÝch tiÕng Ph¸p,
b¶n chôp lu t¹i
Kh¶i Siªu vµ Khang H÷u Vi ®· ®a tinh thÇn d©n téc An

Nam lªn ®é cao. Sau ®ã b¾t ®Çu cã cuéc ®i ra níc
ngoµi cña tÇng líp trÝ thøc sang NhËt B¶n. Nh÷ng ngêi
®i ra níc ngoµi ®ã cã tæ chøc mét ®¶ng, cã mét
hoµng th©n lµm chñ tÞch vµ mét nhµ v¨n hµo næi
tiÕng (Phan Béi Ch©u) lµm tæng th ký. §¶ng nµy còng
nh hy väng vµo sù gióp ®ì cña NhËt B¶n ®· kh«ng kÐo
dµi ®îc l©u. NhËt B¶n lîi dông phong trµo ®ã ®Ó do¹
Ph¸p vµ buéc Ph¸p ph¶i ký mét hiÖp íc (1907) cho NhËt
cã quyÒn ®a qu©n ®éi sang An Nam khi xø thuéc ®Þa
nµy cã triÖu chøng n¸o ®éng, chóng trôc xuÊt sinh viªn
An Nam ra khái níc NhËt. Mét sè nh÷ng ngêi xuÊt d¬ng
B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N trë vÒ An Nam bÞ giam mét thêi gian, hoÆc quay l¹i
VÒ PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë AN NAM lµm gi¸n ®iÖp cho chÝnh phñ thùc d©n. Mét sè sang
Trung Quèc. Cßn hoµng th©n lµm chñ tÞch ®¶ng vÉn
cßn ë NhËt sèng díi sù kho¶n ®·i cña bän quý téc NhËt
B¶n, bän nµy cÊp cho mçi th¸ng 50 yªn. §¶ng Quang
Tõ khi ®Õ quèc Ph¸p x©m chiÕm An Nam, trong níc, phôc hoÆc §¶ng Quèc d©n ®Õn ®©y chÊm døt.
lu«n lu«n cã phong trµo quèc gia. Nhng tríc n¨m 1905, N¨m 1908, mét cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n næ
®ã lµ mét sù hçn hîp gi÷a chñ nghÜa ph¶n ®Õ, chèng ra trong toµn quèc, nh÷ng ngêi b·i c«ng ë mçi huyÖn
c«ng gi¸o vµ CÇn V¬ng7. Tuy vËy, lóc ®ã kh«ng cã tËp hîp l¹i b¾t mét sè bän thu thuÕ chî bá vµo bao vµ
nÐm xuèng s«ng, b¾t çc quan l¹i ë huyÖn ®a lªn tØnh
phong trµo quÇn chóng, kh«ng cã mét tæ chøc nµo nh
vµ trao tr¶ l¹i cho chÝnh quyÒn Ph¸p, giÕt mét sè c¶nh
mét ®¶ng. Ngän cê d©n téc do Hoµng Hoa Th¸m n¾m, s¸t vµ ph¸ mét vµi tr¹m c¶nh s¸t. Ngoµi ra nh÷ng ngêi
cïng víi mét sè Ýt ngêi cã tinh thÇn kiªn quyÕt vµ ®îc b·i c«ng tá ra «n hoµ vµ hä kh«ng cã vò khÝ. §Æc ®iÓm
sù gióp ®ì cña n«ng d©n, ®· ®¸nh chiÕm Yªn ThÕ vµ cña cuéc b·i c«ng lµ lßng c¨m thï ®Æc biÖt híng vµo
tiÕn hµnh çc cuéc chiÕn ®Êu chíp nho¸ng chèng nhµ quan l¹i An Nam lµm c«ng cô tèi ®¾c lùc cho chÝnh
quyÒn vµ lµ nh÷ng kÎ g©y ra khæ cùc. Nh÷ng ngêi b·i
cÇm quyÒn Ph¸p. Bän Ph¸p kh«ng thÓ tiªu diÖt ®îc
c«ng ®ßi mét çch «n hoµ bän Ph¸p ph¶i rót nh÷ng
Hoµng Hoa Th¸m, do ®ã nh©n d©n tin r»ng Hoµng quan l¹i ®ã ®i vµ ph¶i gi¶m thuÕ ®iÒn thæ. §Ó biÓu
Hoa Th¸m lµ thÇn th¸nh, biÕt tríc ®îc mäi viÖc. N¨m thÞ sù ®oµn kÕt, mäi ngêi b·i c«ng ®Òu c¾t tãc ng¾n
1911, bän Ph¸p thuª mét tªn ph¶n béi ®Çu ®éc Hoµng (ngêi An Nam quen ®Ó tãc dµi nh ngêi Sik ë Ên §é) vµ
Hoa Th¸m. gäi nhau lµ anh em. Cuéc b·i c«ng kÐo dµi ba bèn ngµy
N¨m 1905, th¾ng lîi cña NhËt ®èi víi Nga ®· cã vµ cuèi cïng bÞ ®µn ¸p b»ng nhiÒu cuéc chÐm giÕt
tiÕng vang to lín ë An Nam. Nh©n d©n nãi r»ng: "Ngêi ®Ém m¸u. Bän Ph¸p gäi cuéc b·i c«ng ®ã lµ "cuéc b¹o
da vµng kh«ng cßn kÐm ngêi da tr¾ng". Hä cho NhËt lµ ®éng cña nh÷ng anh em tãc ng¾n". Sau ®ã lµ giai
kÎ v« ®Þch cña tù do ë çc níc ch©u ¸. Thªm vµo tinh ®o¹n khñng bè tr¾ng. TÊt c¶ nh÷ng ngêi c¾t tãc ng¾n
thÇn ®ã, nÒn v¨n häc c¶i l¬ng Trung Hoa cña L¬ng ®Òu bÞ b¾t. TÊt c¶ nh÷ng ngêi trÝ thøc nµo cã ®«i
chót tiÕng t¨m ®Òu bÞ ®a ®i ®µy. TÊt c¶ çc trêng t m¹ng chiÕm gi÷ thµnh phè trong nhiÒu tuÇn. Bän Ph¸p
thôc ®Òu bÞ ®ãng cöa vµ tÊt c¶ çc s¸ch b¸o níc ngoµi ph¸ hÕt lóa m¸ trong tØnh vµ tæ chøc phong to¶.
®Òu bÞ cÊm. TÊt c¶ nh÷ng ngêi l·nh ®¹o hoÆc bÞ coi Phong trµo bÞ thiÕu l¬ng thùc nªn ®· thÊt b¹i.
lµ ngêi l·nh ®¹o - kho¶ng 200 - ®Òu bÞ chÆt ®Çu. N¨m 1916 l¹i chøng kiÕn mét cuéc khëi nghÜa kh¸c.
ThuÕ m¸ t¨ng. LÇn nµy lµ nhµ vua An Nam trÎ tuæi khëi ®Çu phong
N¨m 1910, binh sÜ An Nam ë Hµ Néi cã tæ chøc mét
trµo. Bän Ph¸p b¾t hµng ngµn thanh niªn An Nam sang
cuéc ®Çu ®éc8 tÊt c¶ ngêi Ph¸p ë trong thµnh phè. Binh
lÝnh vµ sÜ quan Ph¸p ®ang ¨n c¬m tèi nh thêng lÖ, chiÕn trêng Ph¸p vµ Banc¨ng. Nhµ vua cã liªn l¹c bÝ
mét sè ®· thÊy buån ngñ. Ngêi ®éi An Nam ®· cã mÆt mËt víi binh lÝnh An Nam vµ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa.
ë ®ån vµ s½n sµng ra lÖnh khëi nghÜa. BÊt chît mét Nhng v× bÞ mét tªn quan ph¶n béi nªn nhµ vua bÞ b¾t
®¹i uý Ph¸p ®Õn tr¹i, ngõng b÷a c¬m tèi vµ cho b¸o vµi giê tríc thêi gian ®Þnh næ ra cuéc khëi nghÜa.
®éng. Çc binh sÜ çch m¹ng bÞ mét tªn ®Çy tí cña tªn Nh÷ng ngêi gióp viÖc bÞ chÆt ®Çu vµ nhµ vua bÞ ®a
®¹i uý ph¶n béi. Cuéc ®Çu ®éc bÞ ®µn ¸p rÊt tµn ®i ®µy ë ®¶o Rªuyni«ng ë ch©u Phi.
nhÉn. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o bÞ b¾t ngåi trªn mòi lìi lª vµ N¨m 1919, nh©n d©n thuéc ®Þa cha biÕt cuéc çch
dïng k×m nguéi røt tõng miÕng thÞt mét. Cha mÑ hä m¹ng Nga, biÕt ®îc mét Ýt th× l¹i bÞ tuyªn truyÒn cña
ph¶i chøng kiÕn cuéc tµn s¸t vµ lÔ chÆt ®Çu. §Çu cña ®Õ quèc xuyªn t¹c thµnh mét viÖc rÊt d· man: "mét ng-
ph¹m nh©n bÞ c¾m vµo ®Çu gËy tre ®Æt ë nh÷ng ®- êi l«ng l¸ c¾n con dao gi÷a hai hµm r¨ng, m¸u me tõ
êng phè ®«ng ngêi trong nhiÒu ngµy. Nh÷ng ngêi tham trªn con dao nhá giät xuèng"... Do ®ã tÊt c¶ ®Òu bÞ
gia vô ®Çu ®éc tá ra rÊt dòng c¶m. Khi bän quan l¹i
bµi h¸t tù do cña tæng thèng Uynx¬n mª hoÆc. Còng
hái, hä chØ tr¶ lêi r»ng: "ChÝnh chóng t«i míi lµ ngêi xö
çc anh, chø kh«ng ph¶i çc anh lµ ngêi xö chóng t«i". nh d©n téc TriÒu Tiªn, Ai CËp, Xyri vµ çc d©n téc bÞ ¸p
Trªn ®o¹n ®Çu ®µi, hä nãi víi ngêi An Nam r»ng: "NÕu bøc kh¸c, mét sè nh÷ng ngêi quèc gia ViÖt Nam trÎ tuæi
çc b¹n tiÕp tôc c«ng viÖc cña chóng t«i vµ thµnh c«ng göi mét b¶n yªu cÇu cho Héi nghÞ hoµ b×nh ë VÐcx©y9.
trong c«ng viÖc mµ chóng t«i ®· thÊt b¹i th× chóng t«i Hä nhËn ®îc nh÷ng bøc th rÊt hay cña çc ph¸i ®oµn
chÕt còng vui". høa sÏ "chó ý xem xÐt". ThÕ lµ hÕt. Tuy thÕ nh÷ng tê
N¨m 1911, cã mét vô kh¸c n÷a. Mét tr¸i bom næ ë s©n giÊy ng©y th¬ ®ã l¹i ®· g©y ra nh÷ng tiÕng sña ®iªn
mét tiÖm cµ phª Ph¸p giÕt chÕt nhiÒu sÜ quan vµ th- cuång trªn b¸o chÝ thùc d©n Ph¸p, binh sÜ An Nam ë
êng d©n Ph¸p. Nh÷ng ngêi nÐm bom trèn tho¸t, nhng Ph¸p bÞ lôc so¸t vµ "qu¶n chÕ" nghiªm ngÆt.
d©n chóng Ph¸p ë Hµ Néi muèn yªu cÇu nhµ cÇm Tõ n¨m 1920 trë ®i, mét héi tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng phÇn
quyÒn "cho mét bµi häc". Do ®ã nhiÒu ngêi An Nam bÞ tö quèc gia cña çc thuéc ®Þa ®îc tæ chøc ë Pari. Hä ra
b¾t vµ bÞ b¾n chÕt. LuËt giíi nghiªm ®îc c«ng bè vµ mét tê b¸o vµ lµm d luËn bµn t¸n s«i næi10. TÊt nhiªn,
tiÕp theo sau lµ khñng bè tr¾ng. ngêi An Nam lµ trung t©m cña tæ chøc Êy. KÕt qu¶ cña
N¨m 1915 nhµ çch m¹ng L¬ng Ngäc QuyÕn bÞ b¾t tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu rÊt ®îc bän c¶nh s¸t cña
giam ë tØnh Th¸i Nguyªn. Trong khi ë nhµ lao, «ng cã "chÝnh quèc" Ph¸p quan t©m. Chóng thuª h¬n mét
tæ chøc mét cuéc b¹o ®éng. Cuéc b¹o ®éng b¾t ®Çu ngµn lÝnh mËt th¸m míi ®Ó theo dâi nhãm ngêi
ë trong nhµ lao sau lan ra thµnh phè. NhiÒu ngêi Ph¸p "b«nsªvÝch" thuéc ®Þa. Nhng rÊt ®óng lµ do hay chöi
bÞ giÕt, nhiÒu ngêi kh¸c ph¶i bá ch¹y. Nh÷ng ngêi çch rña nh÷ng ngêi "b«nsªvÝch" ®ã mµ bän Ph¸p ë çc
thuéc ®Þa ®· lµm cho quÇn chóng ph¶i suy nghÜ. ng¨n cÊm häc sinh tham gia çc cuéc mÝt tinh ®ã. Nam
QuÇn chóng kh«ng biÕt chñ nghÜa b«nsªvÝch thùc ra n÷ häc sinh ë nhiÒu trêng, ®Æc biÖt lµ ë Sµi Gßn lµ
lµ g×, nhng hä nãi víi nhau r»ng: "®îc, dï ®ã lµ çi g× ®i n¬i tæ chøc ®¸m tang, ®· tuyªn bè b·i kho¸. 20.000 ng-
n÷a, nhng v× nã kh«ng tèt ®èi víi Ph¸p, th× ph¶i lµ tèt êi ®i theo linh c÷u mang biÓu ng÷ viÕt nh÷ng khÈu
®èi víi chóng ta". V× vËy bän ®Õ quèc Ph¸p ®· lµm hiÖu cã tÝnh chÊt quèc gia chñ nghÜa. Ngêi An Nam ch-
viÖc tuyªn truyÒn céng s¶n nhiÒu h¬n Quèc tÕ thø ba a hÒ ®îc chøng kiÕn mét viÖc to lín nh vËy bao giê
mong muèn. trong lÞch sö.
N¨m 1924, tªn toµn quyÒn Ph¸p tõ NhËt B¶n trë vÒ Còng trong kho¶ng thêi gian ®ã, viÖc b¾t mét nhµ
®Õn Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u), mét ngêi An Nam nÐm çch m¹ng l·o thµnh kh¸c - Phan Béi Ch©u - l¹i lµ mét
mét qu¶ bom vµo tªn ®ã11. NhiÒu ngêi Ph¸p cïng ®i víi dÞp míi ®Ó bïng næ ý thøc quèc gia. Tríc kia, viÕt tªn
h¾n ®· bÞ chÕt, cßn chÝnh h¾n th× kh«ng viÖc g×. Sù
Phan Béi Ch©u ®· lµ ph¹m téi. §Õn nay, mäi ngêi nãi
viÖc ®ã g©y ra mét sù r¾c rèi gi÷a chÝnh quyÒn ë
®Õn mét çch mÕn phôc v× Phan Béi Ch©u lµ tiªu biÓu
Qu¶ng Ch©u vµ ngêi Ph¸p. V× viÖc l¹i x¶y ra ë Trung
Quèc nªn bän Ph¸p ng¨n ngõa hÕt søc cÈn thËn vµ kh«n cho chñ nghÜa quèc gia. NhiÒu tæ chøc göi kiÕn nghÞ
khÐo ®Ó tiÕng vang kh«ng ®Õn tai quÇn chóng An yªu cÇu nhµ cÇm quyÒn Ph¸p ph¶i th¶ «ng ra. §Æc
Nam. biÖt, sinh viªn ®· tá ra rÊt tÝch cùc. Khi toµn quyÒn
N¨m 1925, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ Varen (®¶ng viªn §¶ng X· héi Ph¸p) ®Õn, hä tæ chøc
héi7) ®îc thµnh lËp ë Qu¶ng Ch©u12. Héi rÊt tÝch cùc tæ çc cuéc biÓu t×nh mang khÈu hiÖu "Nhµ x· héi Varen
chøc çc líp huÊn luyÖn, ®a thanh niªn tõ An Nam sang mu«n n¨m!"; "Th¶ Phan Béi Ch©u!"; "§¶ ®¶o chñ
häc råi sau khi huÊn luyÖn cÈn thËn l¹i göi hä vÒ níc. nghÜa thùc d©n tµn ¸c!". Phong trµo lªn cao ®Õn nçi
NhiÒu ngêi gäi lµ sinh viªn ®á ®· bÞ b¾t ë biªn giíi vµ toµ ¸n ®Æc biÖt Ph¸p tríc ®©y ®· kÕt ¸n tö h×nh nay
bÞ kÕt ¸n tï dµi h¹n. Nhng nhµ trêng vÉn tiÕp tôc c«ng l¹i ph¶i th¶ Phan Béi Ch©u ra.
viÖc rÊt cã kÕt qu¶. §iÒu ®ã, céng thªm víi viÖc thèng Bªn c¹nh ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi
nhÊt tØnh Qu¶ng §«ng cña Quèc d©n §¶ng Trung Quèc cßn cã ba nhãm chÝnh trÞ: nhãm Thanh niªn ë Nam Kú,
- lóc ®ã lµm rÊt triÖt ®Ó - ®· khiÕn cho ®Õ quèc Ph¸p T©n ViÖt ë Trung Kú vµ An Nam Quèc d©n ®¶ng ë B¾c
ë §«ng D¬ng khiÕp sî. Trong t tëng cña nh÷ng ngêi Kú. Nhãm thø nhÊt gåm phÇn lín lµ thanh niªn sinh viªn;
®øng ra tæ chøc th× Héi nµy sÏ lµ c¬ së cho mét ®¶ng nhãm thø hai lµ trÝ thøc; nhãm thø ba lµ tiÓu t s¶n.
lín h¬n vµ t¬ng lai ®· chøng minh ®iÒu ®ã. Nhãm cuèi cïng tÝch cùc h¬n nªn vÒ sè lîng vµ vÒ
N¨m 1926, cã mét sù thøc tØnh trong toµn quèc tiÕp chÝnh trÞ m¹nh h¬n hai nhãm trªn. Nhãm ®ã gåm chñ
theo sau çi chÕt cña mét nhµ quèc gia chñ nghÜa giµ - yÕu nh÷ng nh©n viªn trong chÝnh quyÒn Ph¸p: gi¸o
Phan Chu Trinh. Kh¾p trong níc ®Òu cã tæ chøc lÔ truy viªn, phiªn dÞch, c«ng chøc nhá, v.v.. Nhãm ®ã cã chi
®iÖu. Ch÷ "Chñ nghÜa quèc gia" tõ ®ã ®îc nãi vµ viÕt nh¸nh kh¾p trong níc. Tuy nhiªn, tõ ®Çu ®Õn cuèi,
mét çch c«ng khai. Nh÷ng gi¸o viªn Ph¸p t×m çch nh÷ng tæ chøc nµy kh«ng thÊy cã ho¹t ®éng chÝnh trÞ
g×, hä kh«ng cã ®ñ th× giê.
7
) TiÕng Anh trong nguyªn b¶n viÕt lµ The Annam Young Revolutionary N¨m 1929, ®Õ quèc Ph¸p b¾t ®Çu tiÕn c«ng çc tæ
Association. chøc ®ã. Cuéc tÊn c«ng b¾t ®Çu b»ng kho¶ng 300 vô
b¾t bí ë Nam Kú ®Ó ®µn ¸p nhãm Thanh niªn. TiÕp ®ã cµng hiÓu lÇm nhau bÊy nhiªu vµ hè s©u ng¨n çch
lµ ë B¾c Kú cã h¬n 800 vô b¾t bí. HÇu hÕt An Nam ngµy cµng réng bÊy nhiªu.
Quèc d©n ®¶ng bÞ lät vµo líi. Sau ®ã cuéc tÊn c«ng h- Mét mÆt hä c«ng kÝch lÉn nhau, tuy nhiªn mÆt kh¸c
íng vµo ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi c¶ hai l¹i ®Òu c«ng t¸c trong c«ng nh©n, n«ng d©n vµ
vµ T©n ViÖt ë Trung Kú víi h¬n 400 vô b¾t bí. TÊt c¶ sinh viªn, tæ chøc çc cuéc ®×nh c«ng, r¶i truyÒn ®¬n,
n¹n nh©n cña cuéc khñng bè tr¾ng, héi viªn cña ViÖt v.v.. NhiÒu th× giê vµ søc lùc ®· bÞ l·ng phÝ v× sù rèi
Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi, nÕu bÞ ph¸t ren chia rÏ ®ã, ®¶ng viªn cña mçi bªn ®Òu bÞ thiÖt h¹i,
hiÖn (®óng hoÆc sai) lµ céng s¶n th× ®Òu bÞ tra tÊn chØ trÝch lÉn nhau lµ kh«ng b«nsªvÝch, v.v.. MÆc dÇu
nÆng nÒ h¬n nh÷ng ngêi kh¸c; ®èi víi nh÷ng ngêi ®ã hoµn c¶nh bÊt hîp ph¸p vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ chÝnh
chØ cã tö h×nh vµ tï chung th©n. ViÖt Nam thanh niªn trÞ vµ tµi chÝnh, hä ®· xuÊt b¶n Ýt nhÊt lµ 11 tê b¸o.
çch m¹ng ®ång chÝ héi - nhê ph¬ng ph¸p tæ chøc - Hä còng cßn m¾c nhiÒu khuyÕt ®iÓm n÷a. ThÝ dô khi
nªn bÞ thiÖt h¹i Ýt h¬n çc nhãm kh¸c vÒ sè lîng. mét cuéc ®×nh c«ng næ ra, hä ph¸t ngay ra nh÷ng
Quèc d©n ®¶ng trë nªn manh ®éng ®· tæ chøc vô b¹o truyÒn ®¬n cã in dÊu x«viÕt. Cã khi, víi mét nhãm ngêi
®éng qu©n sù võa råi ë B¾c Kú (10-2-1930). NÕu b¸o ®×nh c«ng, hä còng ®Þnh tæ chøc x«viÕt. HoÆc hä
chÝ nãi ®óng th× 13 ®¶ng viªn, trong ®ã cã c¶ l·nh tô biÕt b¾t ®Çu tæ chøc mét cuéc ®×nh c«ng nh thÕ nµo
Quèc d©n ®¶ng ®· bÞ b¾n chÕt. Sau trËn ®µn ¸p ®ã, nhng kh«ng biÕt lµm thÕ nµo ®Ó thu ®îc kÕt qu¶ tèt.
®¶ng nµy rÊt khã phôc håi13. HoÆc hä v« s¶n ho¸ trÝ thøc b»ng çch b¾t nh÷ng ngêi
Kho¶ng th¸ng 5 n¨m 1929, ViÖt Nam thanh niªn çch trÝ thøc kÐo xe vµ, v.v..
m¹ng ®ång chÝ héi häp Héi nghÞ toµn quèc. §¹i biÓu §Æc ®iÓm næi bËt çc ho¹t ®éng cña hä ®îc thÊy râ
B¾c Kú ®Ò nghÞ tæ chøc ngay mét ®¶ng céng s¶n. trong dÞp lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi. Trong dÞp
Çc ®¹i biÓu kh¸c ®Ò nghÞ sau nµy h·y tæ chøc. Nhãm
nµy, bän Ph¸p ®· huy ®éng tÊt c¶ c¶nh s¸t, hiÕn binh,
B¾c Kú bá héi nghÞ ra vÒ vµ tæ chøc mét ®¶ng (§«ng
d©n vÖ vµ mét bé phËn qu©n ®éi. LuËt giíi nghiªm ®-
D¬ng). Mét sè kh¸c, sau ®ã ®· tæ chøc mét ®¶ng kh¸c
îc c«ng bè vµ c¶nh vÖ vò trang ®i tuÇn tiÔu trong çc
(An Nam). §ã lµ mèi bÊt hoµ ®Çu tiªn. Nhãm B¾c Kú
thµnh phè còng nh çc lµng m¹c. Chóng sî mét cuéc
t×m hÕt çch ®Ó ph¸ ho¹i ViÖt Nam thanh niªn çch
khëi nghÜa. MÆc dÇu cã sù kiÓm so¸t nghiªm ngÆt,
m¹ng ®ång chÝ héi v× hä cho r»ng: Héi ®ã qu¸ ®«ng
nh÷ng ngêi céng s¶n ®· thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng viÖc
vµ c¬ héi chñ nghÜa nªn nã cã thÓ lµm lu mê ¶nh hëng
cña m×nh. TruyÒn ®¬n r¶i kh¾p n¬i, biÓu ng÷ ®á
vµ c«ng t¸c cña §¶ng céng s¶n trong quÇn chóng. Nhãm
ch¨ng qua çc ®êng phè, khÈu hiÖu d¸n trªn têng, cê
An Nam ra søc gi÷ cho ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng
®á treo trªn c©y hoÆc trªn nãc nhµ vµ trªn d©y ®iÖn.
®ång chÝ héi tiÕp tôc ho¹t ®éng v× hä cho r»ng: Héi cã
Mét vµi ngêi lµm c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®· bÞ b¾t khi
thÓ lîi dông ®Ó tËp häp tÇng líp trÝ thøc vµ giai cÊp
®ang ë trªn cµnh c©y. Cuéc tæ chøc lÔ ®ã ®· t¸c
tiÓu t s¶n. §ã lµ mèi bÊt hoµ thø hai. C¶ hai ®Òu cè
®éng rÊt m¹nh ®Õn quÇn chóng.
thèng nhÊt nhau l¹i, nhng cµng cè g¾ng bao nhiªu th×
Ngµy nay çc nhãm céng s¶n ®· thèng nhÊt vµo mét
®¶ng, ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh sÏ tèt h¬n tríc nhiÒu. Nh-
ng bän ®Õ quèc Ph¸p còng kh«ng kh¸c tríc. BÊt kú ai

®Õn mét kh¸ch s¹n còng ®Òu ph¶i ®a thÎ c¨n cíc cã
¶nh cho c¶nh s¸t, giÊy tê ®ã chØ ®îc tr¶ l¹i khi nµo ®i
n¬i kh¸c. ë çc lµng, ®µn «ng tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i
®i canh g¸c. Suèt ngµy ®ªm ®Òu cã ngêi canh g¸c ë
cöa nhµ ga, cæng lµng vµ bÕn s«ng. Mét gi¸o viªn n«ng
th«n kh«ng ®îc ®i ra khái nhµ qu¸ 5 kil«mÐt. Mét ngêi TH¦ GöI §åNG CHÝ ZAO1) Vµ ÇC HäC SINH
(®µn «ng còng nh ®µn bµ) ®i tõ lµng m×nh sang lµng
bªn c¹nh còng ph¶i tr×nh thÎ c¨n cíc vµ ¶nh. ë ®©u VIÖT NAM §ANG HäC ë LI£N X¤
còng cã mËt th¸m vµ ®ñ çc lo¹i mËt th¸m: mét sè do
bän Ph¸p thuª, mét sè kh¸c do quan l¹i trong tØnh, mét
sè kh¸c n÷a vÉn do tØnh trëng hoÆc phã tØnh trëng §ång chÝ,
thuª, v.v.. GÇn ®©y (th¸ng 12 n¨m 1929), hai lµng ®· 1. Trong níc b©y giê ®· cã ®¶ng thèng nhÊt v÷ng
bÞ triÖt h¹ vµ tÊt c¶ d©n c ®Òu bÞ b¾t v× c¶nh s¸t vµng, kh«ng cßn nh÷ng tÖ chia l×a Êu trÜ nh tríc n÷a.
thÊy cã hai ngêi çch m¹ng trèn ë ®ã mµ kh«ng b¾t ®- 2. §Õn kú héi Quèc tÕ lao ®éng sÏ cã anh em c«ng
îc! nh©n qua ®¹i biÓu, vËy ®ång chÝ Zao ph¶i phô tr¸ch
phÇn dÞch cho çc ®¹i biÓu ®ã. Tr¸ch nhiÖm ®¹i kh¸i
Chóng ta cã thÓ tin tëng ch¾c ch¾n r»ng víi kinh
nh sau nµy:
nghiÖm vµ lßng hy sinh, víi quÇn chóng ë bªn c¹nh,
A. Bµn víi ®¹i biÓu lµm b¸o ço, råi dÞch ra tiÕng Nga,
nh÷ng ngêi céng s¶n nhÊt ®Þnh sÏ chiÕn th¾ng.
®Ó khi khai héi mµ b¸o ço.
B. Trong khi diÔn thuyÕt gi÷a héi, hoÆc nãi kh¸c, anh
Ngµy 5 th¸ng 3 n¨m 1930 em c«ng nh©n kh«ng quen nãi, th× m×nh ph¶i tuú ®ã
mµ thªm th¾t vµo cho cã thÓ thèng.
b¶n chôp lu t¹i
C. Ph¶i chó ý çc viÖc, çc b¸o ço trong ®¹i héi, ®Ó
mµ phiªn dÞch vµ gi¶i thÝch kü cµng cho anh em ®¹i
biÓu hiÓu.
D. Khi ®¹i héi råi, ph¶i dän s¾p tµi liÖu ®Ó cho ®¹i
biÓu ®em vÒ b¸o ço trong níc.
E. §i ra ngoµi, gÆp nh÷ng viÖc tèt, th× ph¶i b¸o cho
anh em ®¹i biÓu chó ý, ®Ó so s¸nh víi t×nh c¶nh trong
níc m×nh. GÆp nh÷ng sù kh«ng vÎ vang, nh lang thang,
1)
Tøc ®ång chÝ Bïi C«ng Trõng, thêng ®îc gäi lµ Gi¸o v× tríc
khi xuÊt d¬ng cã lµm nghÒ d¹y häc.
c¬ nhì8), v©n v©n, ph¶i hÕt søc gi¶i thÝch cho anh em
hiÓu, chí ®Ó hä cã Ên tîng kh«ng tèt9).
Nãi tãm l¹i lµ lµm sao cho anh em ®¹i biÓu hiÓu, h¨ng
h¸i, vµ yªu mÕn X«-Nga, l¹i cã c¶m t×nh víi anh em lao
®éng çc níc.
3. TÊt c¶ anh em häc sinh, nhÊt lµ ngêi phô tr¸ch, ®èi
víi ®¹i biÓu lao ®éng ph¶i tá t×nh rÊt th©n mËt. Chí
®Ó ngêi ta tr«ng thÊy sù ph©n biÖt trÝ thøc vµ v«
s¶n1).
4. Khi ®¹i héi råi, ®¹i biÓu ®· trë vÒ, th× ®ång chÝ Zao
ph¶i gëi th¬ vÒ b¸o ço vµ phª b×nh çc ®¹i biÓu ®ã.
Th¬ Êy ®em lªn Bostosny Odel2), nãi gëi cho M.Victor
Lebon ë §«ng Ph¬ng bé Thîng H¶i. PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG
5. NÕu ®ång chÝ Zao kh«ng ë Kuvt3) n÷a, th× anh em
còng cö mét ®ång chÝ kh¸c phô tr¸ch thÕ.
6. Tµi liÖu b¸o ço, chóng t«i sÏ gëi qua. Cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n §«ng D-
¬ng chèng ®Õ quèc Ph¸p ngµy cµng trë nªn quyÕt liÖt
Chóc çc ®ång chÝ g¾ng søc! h¬n. Chóng t«i ph©n tÝch tõ sù khëi ®iÓm cña phong
5-4-30 trµo, b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn chi tiÕt çc sù kiÖn
trong çc cuéc ®Êu tranh gÇn ®©y.
Thay mÆt §¶NG CéNG S¶N VIÖT
NAM Ngµy TÝnh chÊt ®Êu tranh §Þa ®iÓm
Bót tÝch tiÕng ViÖt,
th¸ng
b¶n chôp lu t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh. 1-5 B·i c«ng cña thî ®iÖn Thanh Ho¸
(Trung Kú)
1-5 B·i c«ng cña 250 thî Chî Lín (Nam Kú)
®iÖn
1-5 B·i c«ng cña 400 c«ng Zi-an (Trung Kú)
nh©n ®êng s¾t
1-5 B·i c«ng cña 90 c«ng Th¸p Chµm
nh©n ®êng s¾t (Trung Kú)
8
) Nguyªn b¶n lµ Besprizorny, nepmen.
9 1-5 BiÓu t×nh cña 250 n«ng Th¸i B×nh (B¾c
) Nguyªn b¶n viÕt tiÕng Ph¸p lµ mauvaises impressions.
1
) Nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Ph¸p: Intellect vµ prolet. d©n Kú)
2
) Ban ph¬ng §«ng. 1-5 BiÓu t×nh cña 100 n«ng Nghi Xu©n
3
) Trêng ®¹i häc ph¬ng §«ng.
d©n (Trung Kú) Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n (Nam
1-5 BiÓu t×nh cña 800 n«ng BÕn Thuû (Trung Kú).
d©n Kú) Ngµy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n Chî
1-5 BiÓu t×nh cña 2000 Thanh Ch¬ng Lín (Nam Kú).
n«ng d©n (Trung Kú) Ngµy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1300 n«ng d©n Hãc
1-5 BiÓu t×nh cña 1500 Sa §Ðc - Cao L·nh M«n (Nam Kú).
n«ng d©n (Nam Kú) Ngµy 31-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇu KÌ
1-5 BiÓu t×nh cña 800 n«ng Chî Míi (Nam Kú) (Nam Kú).
d©n Trong çc cuéc biÓu t×nh nµy (kh«ng tÝnh cuéc biÓu
Çc huyÖn Nghi Xu©n, BÕn Thuû, Thanh Ch¬ng thuéc t×nh ngµy 1-5) cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt vµ 20 ngêi bÞ
tØnh NghÖ An, cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn Thanh th¬ng nÆng.
Ch¬ng, bëi thø nhÊt lµ ®Þa ph¬ng nµy trong cuéc biÓu
t×nh ngµy 1-5 cã 20 ngêi bÞ bän ®Õ quèc giÕt chÕt vµ Ngµy 1-6 l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n
kho¶ng tõng Êy ngêi bÞ th¬ng. Thø hai, trong nh÷ng VÜnh Long (Nam Kú).
ngµy gÇn ®©y, Thanh Ch¬ng lµ trung t©m ®Êu tranh Ngµy 3-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.500 n«ng d©n Thanh
nhÊt cña phong trµo n«ng d©n ®Êu tranh. Ch¬ng (Trung Kú).
ë Th¸i B×nh, trong cuéc biÓu t×nh ngµy 1-5 còng cã 1 Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n
ngêi chÕt vµ 5 ngêi bÞ th¬ng. ë Nghi Xu©n, cã 5 ngêi §øc Hoµ (Nam Kú).
chÕt vµ 15 ngêi bÞ th¬ng. Sè ngêi bÞ b¾t nhiÒu v« kÓ. Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n
Tõ ®ã, cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n vÉn tiÕp diÔn: B×nh Ch¸nh (Nam Kú).
Ngµy 5-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.500 n«ng d©n
Xuyªn (Nam Kú). Hãc M«n (Nam Kú).
Ngµy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Sa Ngµy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Bµ
§Ðc (Nam Kú). §iÓm (Nam Kú).
Ngµy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 4000 n«ng d©n CÇn Ngµy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 4.000 n«ng d©n Anh
Th¬ (Nam Kú). S¬n (Trung Kú).
Ngµy 17-5 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n BÕn Thuû
Ngµy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 600 n«ng d©n Nam
(Trung Kú). §µn (Trung Kú).
Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇn
Ngµy 14-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 200 n«ng d©n T©n
Th¬ (Nam Kú).
An (Nam Kú).
Ngµy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long
Ngµy 26-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n
Xuyªn (Nam Kú).
Nghi Léc (Trung Kú).
Ngµy 28-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n Chî Lín (Nam Kú).
Míi (Nam Kú). - Cuéc b·i c«ng cña 800 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ë
Ngµy 30-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Bµ Sµi Gßn.
QuÑo (Nam Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n §« L¬ng (NghÖ
An - Trung Kú).
Trong çc cuéc biÓu t×nh cña th¸ng 6 cã 10 n«ng
- Cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Can Léc
d©n bÞ chÕt, 26 ngêi bÞ th¬ng nÆng. Trong thêi gian
nµy, chØ cã mét cuéc b·i c«ng ë Nhµ m¸y Diªm, Vinh - (Hµ TÜnh - Trung Kú).
NghÖ An (Trung Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Hãc M«n (Nam
Kú).
Ngµy 2-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Ninh
Hoµ (Kh¸nh Hoµ - Trung Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trµ Vinh (Nam Kú).
Ngµy 13-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n T©n ThuËn (Nam Kú).
Quúnh Lu (Trung Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §øc Hoµ (Nam Kú).
Ngµy 20-7 cã cuéc b·i c«ng cña 300 c«ng nh©n C«ng ty - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trµ Vinh (Nam
dÇu löa ¸ §«ng - Sµi Gßn. Kú).
Ngµy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Bµ §iÓm (Nam
T©n ThuËn, Sa §Ðc (Nam Kú). Kú).
Ngµy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng Trong thêi gian cña cuéc biÓu t×nh ë Trµ Vinh, bän ®Õ
d©n Cao L·nh (Nam Kú). quèc ®· giÕt chÕt 3 vµ lµm bÞ th¬ng mét sè n«ng d©n
Ngµy 24-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Long kh¸c. Çc së kiÓm duyÖt ë nhiÒu n¬i kh«ng ®a ra
Xuyªn (Nam Kú). nh÷ng th«ng tin vÒ sè lîng ngêi tham gia ®Êu tranh
Trong çc cuéc biÓu t×nh nãi trªn, cã 2 cuéc biÓu t×nh hoÆc nh÷ng th«ng tin ®ã ®îc c«ng bè víi sè lîng Ýt
®îc tæ chøc díi d¹ng ph¶n ®èi viÖc cö hµnh ngµy lÔ h¬n thùc tÕ.
d©n téc cña Ph¸p trªn ®Êt ViÖt. Ngµy 9-8, l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n
ë th¸ng 7, cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Cao L·nh cã 3 ë Bµ §iÓm (Nam Kú).
n«ng d©n bÞ giÕt. Ngµy 25-7, nh÷ng ngêi thî ®iÖn cña Ngµy 18-8 cã cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n Can Léc
thµnh phè HuÕ (Trung Kú) ®· b·i c«ng. (Trung Kú).
Ngµy 1-8, çc ®êng d©y ®iÖn b¸o gi÷a çc tØnh H¶i Ngµy 22-8 cã cuéc b·i c«ng cña 1.300 c«ng nh©n ë
Phßng vµ Hµ §«ng víi Hµ Néi (B¾c Kú), gi÷a Long Xuyªn Vinh - NghÖ An (Trung Kú).
vµ Trµ Vinh (Nam Kú) bÞ c¾t ®øt. Nãi ®Õn viÖc næi Ngµy 22-8, 1.500 n«ng d©n ë Cao L·nh - Sa §Ðc (Nam
dËy cña c«ng nh©n, ph¶i chó ý ®Õn çc cuéc ®Êu Kú) còng biÓu t×nh.
tranh sau: Ngµy 23-8 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Hãc M«n vµ
- Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n BÕn Thuû (NghÖ Bµ §iÓm (Nam Kú).
An - Trung Kú). Hai cuéc biÓu t×nh cuèi ®Ó tëng nhí tíi X¾cc« vµ
- Cuéc b·i c«ng cña 600 c«ng nh©n Nhµ m¸y rîu ë Chî Vanxetti.
Ngµy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Nam Kú 5 34
Léc (Hµ TÜnh - Trung Kú).
Ngµy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Néi Léc Sè lîng çc cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ®îc
(Hµ TÜnh- Trung Kú). ph©n bè nh sau:
Ngµy 30-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Nam ë tØnh NghÖ An: 11
§µn (NghÖ An- Trung Kú). Gia §Þnh: 10
Ngµy 31-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Hng Hµ TÜnh: 8
Nguyªn (Trung Kú). Sa §Ðc: 6
Ngµy 1-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n Thanh
Chî Lín: 6
Ch¬ng (Trung Kú).
Ngµy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §ång Híi Long Xuyªn: 5
(Trung Kú). CÇn Th¬: 2
Cïng ngµy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Trµ Vinh: 2
Can Léc (Hµ TÜnh - Trung Kú). VÜnh Long: 1
Ngµy 7-9 cßn cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n T©n An: 1
Anh S¬n (NghÖ An - Trung Kú). Kh¸nh Hoµ: 1
Ngµy 8-9 vÉn cã biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Qu¶ng B×nh: 1
Can Léc. Th¸i B×nh: 1
Cïng 8-9 cã cuéc b·i c«ng cña thî dÖt ë Nam Kh¸nh Hoµ vµ Qu¶ng B×nh lµ 2 tØnh ë xa nhau. NghÖ
§Þnh (B¾c Kú). An vµ Hµ TÜnh lµ 2 tØnh n»m kÒ nhau. Çc tØnh cßn l¹i
Tõ ngµy 9-8 ®Õn ngµy 31-8, trong çc cuéc biÓu t×nh, ë Nam Kú ®Òu n»m kÕ tiÕp nhau.
cã 2 ngêi n«ng d©n bÞ giÕt. Nh×n lªn b¶n ®å, ta thÊy ngay r»ng n¬i cã phong trµo
Tõ ngµy 1-5 ®Õn ngµy 8 th¸ng ... (ngµy viÕt b¶n b¸o n«ng d©n m¹nh lµ nh÷ng ®Þa h¹t çch nhau kh«ng xa.
ço nµy) kh«ng ngµy nµo kh«ng diÔn ra viÖc tuyªn VÝ dô: tØnh NghÖ An, çc ®Þa h¹t Anh S¬n, Thanh Ch-
truyÒn çc tµi liÖu çch m¹ng vµ treo cê ®á bóa liÒm. ¬ng, Nam §µn, Hng Nguyªn, Nghi Léc lµ çc ®Þa h¹t nèi
Phong trµo c«ng nh©n, còng nh phong trµo n«ng d©n ë liÒn nhau, cßn Can Léc lµ mét huyÖn cña tØnh Hµ TÜnh
Nam Kú m¹nh h¬n nhiÒu so víi phong trµo ë B¾c Kú. nhng còng n»m s¸t tØnh NghÖ An.
Mµ ë Nam Kú cã nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp h¬n ë TÝnh riªng ë Nam Kú, tæ chøc ®îc 137 ngh×n n«ng d©n.
Trung Kú - ®iÒu nµy ®· kh«ng lµm c¶n trë viÖc ë Trung ë Trung Kú, tæ chøc ®îc gÇn 10 ngh×n n«ng d©n, nhng
Kú cã nhiÒu cuéc b·i c«ng h¬n ë Nam Kú. ph¶i lu ý r»ng, trªn ph¬ng diÖn ®Þa h×nh, tæ chøc ®îc
n«ng d©n lµ rÊt khã kh¨n. Khñng bè tr¾ng vµ çc ng¨n
Sè cuéc biÓu t×nh trë kh¸c lµm cho kh«ng thÓ tæ chøc tËp trung ®îc - ®iÒu
§Þa danh Sè cuéc b·i c«ng
cña n«ng d©n kiÖn nh vËy nªn ph¶i cã çc Héi n«ng d©n.
B¾c Kú 1 1 HiÖn nay, trËn ®Êu gi÷a n«ng d©n §«ng D¬ng
Trung Kú 7 20 vµ ®Õ quèc Ph¸p ®ang tËp trung ë ®Þa h¹t Thanh
Ch¬ng. §éng lùc cña nã lµ cuéc b·i c«ng cña c«ng
nh©n thµnh phè Vinh ngµy 22-8. Khi cuéc b·i c«ng kiÓm so¸t tÊt c¶ nhµ tï. Mét sÜ quan Ph¸p cã mÆt t¹i
võa næ ra, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· tuyªn truyÒn, ®ã ®· chØ huy mét vµi lÝnh b¶n xø chèng l¹i, nhng khi
vËn ®éng qu¶ng ®¹i n«ng d©n, kªu gäi hä ñng hé thÊy mét lùc lîng nhá n«ng d©n võa tíi th× véi vµng bá
nh÷ng ngêi b·i c«ng. B¾t ®Çu tõ ngµy 29-8, n«ng trèn.
d©n ë vïng Can Léc, Nghi Léc, Hng Nguyªn, Nam Khi ®oµn biÓu t×nh ®i ngang qua tr¹i lÝnh th× kh«ng
§µn, Thanh Ch¬ng ®· tiÕn hµnh hµng lo¹t çc cuéc thÊy mÆt mét sÜ quan Ph¸p nµo, nhng nh÷ng ngêi lÝnh
biÓu t×nh. Nhê vµo sù gióp ®ì cña anh em nµy mµ b¶n xø th× ®· s½n sµng nh¶ ®¹n. Lóc ®ã 2 thanh n÷
nh÷ng ngêi b·i c«ng ®· chiÕn th¾ng. Hä ®a ra n«ng d©n bíc lªn tríc ®oµn biÓu t×nh, híng th¼ng vµo
nh÷ng yªu s¸ch sau: nh÷ng ngêi lÝnh ®ã vµ nãi r»ng, nÕu nh hä cè t×nh
1. §uæi 2 ngêi thî c¶ ®· ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n. b¾n vµo nh÷ng ngêi n«ng d©n, tríc hÕt h·y b¾n hä (2
2. NhËn l¹i 2 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi khái Nhµ m¸y c« g¸i) ®·. Nh÷ng ngêi lÝnh dao ®éng vµ trë thµnh
diªm vµo lµm viÖc. th©n thiÖn víi nh÷ng ngêi biÓu t×nh. Cuéc diÔu hµnh
3. Trao cho c«ng nh©n quyÒn lùa chän thî c¶. l¹i tiÕp tôc.
4. Kh«ng ®îc ®uæi viÖc c«ng nh©n v× hä tham gia b·i N«ng d©n ®· ®a ra nh÷ng yªu s¸ch sau:
c«ng vµ biÓu t×nh. 1. Th¶ tù do cho nh÷ng ngêi b·i c«ng ë Vinh ®· bÞ b¾t.
5. Th¶ ngay 2 ngêi b·i c«ng ®ang bÞ giam gi÷. 2. Kh«ng ®îc ®a lÝnh ra chèng l¹i nh÷ng ngêi b·i c«ng
6. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vµ tæ chøc. vµ n«ng d©n.
7. Gi¶i t¸n çc ®éi tuÇn tra. 3. Kh«ng ®îc cho lÝnh ®µn ¸p çc phong trµo ë n«ng
8. ChÊm døt ngay trªn thùc tÕ viÖc cö çc ®éi qu©n th«n.
®µn ¸p nh÷ng ngêi biÓu t×nh vµ lµm tho¶ ®¸ng çc 4. Kh«ng ®îc ph¸ huû lµng m¹c.
yªu s¸ch cña n«ng d©n biÓu t×nh. 5. Bá chÕ ®é tuÇn canh trong xãm lµng.
9. T¨ng l¬ng vµ ngµy lµm 8 giê. 6. B·i bá chÕ ®é thuÕ.
Trong lóc biÓu t×nh, 3.000 n«ng d©n Nam §µn ®· v©y 7. CÊp ph¸t g¹o cho nh÷ng ngêi n«ng d©n ®ang bÞ
chÆt v¨n phßng viªn quan huyÖn, ph¸ nhµ tï vµ gi¶i ®ãi.
tho¸t tï nh©n. 8. Chia ®Êt (mét diÖn tÝch réng) cho bÇn cè n«ng.
ë Thanh Ch¬ng, 20.000 ngêi ®· tham gia vµo cuéc biÓu 9. Huû bá toµ ¸n ®Æc biÖt (toµ ¸n khÈn cÊp).
t×nh cña n«ng d©n. Tríc khi biÓu t×nh, ®éi vò trang 10. B·i bá ¸n tö h×nh.
n«ng d©n ®· b¾t gi÷ tÊt c¶ çc ®¶ng viªn cña §¶ng 11. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vµ liªn hiÖp.
"Loµi ngêi vµ l¬ng tri" (mét tæ chøc ph¸t xÝt). §Ëp ph¸ 12. Tr¶ tiÒn båi thêng cho gia ®×nh nh÷ng ngêi bÞ
trô së cña tæ chøc nµy vµ b¾t gi÷ 11 tªn vÖ binh chÕt trong çc vô ®µn ¸p.
ph¸txÝt, gi¶i bªu tríc d©n chóng kh¾p vïng. N«ng d©n 13. Tr¶ tù do cho tÊt c¶ tï chÝnh trÞ, trong ®ã cã c¶ 12
h¨ng h¸i mang 200 cê ®á bóa liÒm, hµng ngò chØnh tÒ ngêi míi bÞ kÕt ¸n tö h×nh.
kÐo vÒ huyÖn lþ, v©y h·m v¨n phßng quan huyÖn, Theo t liÖu chóng t«i hiÖn cã, n«ng d©n ë Nam §µn
®Ëp ph¸ phßng riªng cña quan huyÖn. Nh÷ng ngêi vµ Thanh Ch¬ng c¬ng quyÕt kh«ng nép thuÕ mµ
biÓu t×nh ®· ph¸ cöa nhµ tï, gi¶i phãng tï nh©n vµ kh«ng mét ai lµm g× ®îc hä. Hä ®· lÊy tµi s¶n cña bän
®Þa chñ chia cho d©n nghÌo, huû bá tÊt c¶ mäi mÖnh b¶n chôp lu t¹i
lÖnh, quy ®Þnh cña quan l¹i b¶n xø vµ bän ®Õ quèc ViÖn Hå ChÝ Minh.
Ph¸p. (Hä tæ chøc ra X«viÕt n«ng th«n, hoÆc çc c¬
quan gÇn nh X«viÕt n«ng th«n). N«ng d©n tuyªn bè
c«ng khai: "TÊt c¶ chóng t«i ®Òu lµ céng s¶n!".
ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D¬ng ®ang chuÈn bÞ r¸o
riÕt mét chiÕn dÞch khñng bè n«ng d©n NghÖ An nãi
chung vµ n«ng d©n Thanh Ch¬ng nãi riªng. Mét mÆt,
chóng yªu cÇu chÝnh quyÒn Pari níi réng quyÒn hµnh
cña chóng vµ chóng ®· ®îc chÝnh quyÒn Pari cho
phÐp. Cïng víi sóng ®¹i liªn, xe t¨ng vµ m¸y bay, chóng
®ang cµy n¸t g¬ng mÆt cña hµng lo¹t çc xãm lµng,
gièng nh chóng ®· lµm t¹i lµng "Cæ Am", sau cuéc khëi
nghÜa th¸ng Hai ë B¾c Kú. MÆt kh¸c, chóng ®ang mu
toan mét trËn ®¸nh lín, huy ®éng nh÷ng ®éi qu©n
kh¸t m¸u nhÊt - lÝnh lª d¬ng - ®Ó ®èi phã víi n«ng
d©n tØnh nµy. HiÖn nay, h»ng ngµy m¸y bay xuÊt hiÖn
trªn çc lµng m¹c, nÐm bom giÕt chÕt nh÷ng ngêi
®ang biÓu t×nh vµ ®èt ph¸ nhµ ë cña n«ng d©n.
Chóng muèn huû diÖt hoµn toµn NghÖ An hßng ®e do¹
n«ng d©n çc tØnh kh¸c.
Ngoµi ra, ®Õ quèc Ph¸p viÖn cí lµ buéc ph¶i ®µn ¸p çc
cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n, chóng ®ang t¨ng thªm
qu©n vµo §«ng D¬ng, chuÈn bÞ tÊn c«ng Liªn X«, tÊn
c«ng çch m¹ng Trung Quèc vµ chuÈn bÞ mét cuéc
chiÕn tranh ®Õ quèc trªn Th¸i B×nh D¬ng.
Hìi nh÷ng ngêi c«ng nh©n vµ n«ng d©n toµn thÕ giíi!
Nh÷ng ngêi anh em! H·y gióp ®ì c«ng nh©n vµ n«ng
d©n §«ng D¬ng, nh÷ng ngêi ®ang ®Êu tranh chèng
chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p!.
20-9-1930
N.A.Q
Tµi liÖu tiÕng Nga,
quyÕt ®Þnh mäi viÖc.

Chóng t«i khÈn thiÕt yªu cÇu çc ®ång chÝ lµm nh÷ng
viÖc cã thÓ ®îc ®Ó gióp ®ì çc n¹n nh©n cña cuéc
®µn ¸p ®Ém m¸u. §Ò nghÞ cho biÕt ngay chóng t«i
ph¶i lµm g× vµ çc ®ång chÝ cã thÓ lµm g× gióp hä
TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH QUèC TÕ th«ng qua tæ chøc Quèc tÕ cøu tÕ ®á.
CéNG S¶N T«i ®· viÕt th sang Xiªm vµ M· Lai kho¶ng mét th¸ng tr-
íc ®©y, nhng cha nhËn ®îc tr¶ lêi.
Ngµy 11-9, n«ng d©n Thanh Ch¬ng l¹i biÓu t×nh. Hä Lêi chµo anh em
xung ®ét víi lÝnh vµ h¬n 20 n«ng d©n bÞ giÕt. 29-9-1930
Håi 3 giê s¸ng ngµy 12-9, h¬n 10.000 n«ng d©n Hng
VÝCTO
Nguyªn kÐo ®i biÓu t×nh, ph¸ nhµ cña çc nhµ giµu trªn
®êng ®i. LÝnh Ëp ®Õn giÕt 20 ngêi. N«ng d©n tËp hîp T¸i bót: §Ò nghÞ göi cho chóng t«i t¹p chÝ Inprekorr1)
ë huyÖn ®êng, t¹i ®©y hä gÆp kho¶ng 800 n«ng d©n Tµi liÖu tiÕng Anh,
tõ Nam §µn tíi. Trong khi hai bé phËn cïng nhau tô tËp b¶n chôp lu t¹i
th× mÊy chiÕc m¸y bay ®Õn nÐm bom giÕt h¬n 200 ViÖn LÞch sö §¶ng.
ngêi ®µn «ng vµ ®µn bµ.
N«ng d©n tiÕp tôc kÐo ®i chiÕm huyÖn ®êng Nam
§µn, çch Hng Nguyªn 25 kil«mÐt. Hä tíi ®©y vµo lóc 8
giê tèi vµ b¾t ®Çu v©y ng«i nhµ suèt ®ªm vµ 3 giê
s¸ng h«m sau th× bá ®i. HuyÖn ®êng vµ vên do lÝnh
Ph¸p canh gi÷. N«ng d©n mÊt h¬n 10 ngêi.
Cïng ngµy, n«ng d©n çc huyÖn Can Léc, CÈm Xuyªn
vµ Kú Anh (tØnh Hµ TÜnh) còng ®i biÓu t×nh.
N«ng d©n Gia §Þnh, Chî Lín vµ T©n An ë Nam Kú còng
biÓu t×nh ngµy 12-9.
Ngµy 17-9, n«ng d©n Gia §Þnh l¹i biÓu t×nh.
Ba uû viªn Trung ¬ng tõ Nam Kú ®· tíi ®©y - ngµy
19-9, chê çc ®ång chÝ tõ B¾c Kú vµ Trung Kú tíi.
Chóng t«i lo çc ®ång chÝ nµy sÏ kh«ng tíi, do t×nh h×nh
hiÖn nay ë NghÖ An vµ Hµ TÜnh. Chóng t«i ®· chØ thÞ
ngay cho çc ®¶ng viªn Nam Kú ë trong níc cè g¾ng
hÕt søc m×nh thu xÕp mét cuéc häp cña Trung ¬ng ®Ó 1
) Díi T¸i bót cßn cã bót tÝch ch÷ H¸n lµ: 10/X ®Õn Qu¶ng §«ng,
giao §ång Quýnh mang ®Õn 10/X.
vµo N«ng héi (Nam Kú 15.000, Trung Kú 35.000).

§Õ quèc Ph¸p khñng bè phong trµo n«ng d©n d÷ déi
cha tõng thÊy. Nh ë NghÖ An chØ trong mét cuéc biÓu
t×nh ë phñ Hng Nguyªn, m¸y bay th¶ bom giÕt chÕt
171 n«ng d©n. ë Thanh Ch¬ng (mét huyÖn kh¸c ë
TH¦ GöI QUèC TÕ N¤NG D¢N NghÖ An), 103 ngêi bÞ b¾n chÕt trong mét lóc. Riªng
tØnh NghÖ An ®· cã 393 ngêi bÞ giÕt trong 7 cuéc biÓu
t×nh, nhiÒu lµng ®á bÞ triÖt h¹ vµ ®èt trôi. MÆc dÇu
bÞ ®µn ¸p d· man, phong trµo vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn:
Çc ®ång chÝ th©n mÕn! chøng cí lµ n«ng d©n ë B¾c Kú tõ tríc vÉn im lÆng, nay
V× liªn l¹c khã kh¨n nªn tríc ®©y t«i cha cã thÓ b¸o ço còng ®· b¾t ®Çu ®Êu tranh (tØnh Th¸i B×nh, Hµ Nam,
®Ó çc ®ång chÝ biÕt vÒ phong trµo n«ng d©n ë §«ng KiÕn An).
D¬ng. T«i sÏ b¸o ço chi tiÕt h¬n víi çc ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò
Phong trµo Êy ®îc x©y dùng vµ ph¸t triÓn, tãm t¾t nh nµy.
sau: ®Õn ngµy 1-5, phong trµo míi b¾t ®Çu b»ng S¾p tíi ®©y, chóng t«i sÏ tæ chøc §¹i héi n«ng d©n lÇn
nh÷ng cuéc biÓu t×nh nhá vµ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc thø nhÊt. Yªu cÇu çc ®ång chÝ cho ý kiÕn vµ chØ thÞ
ph¸t triÓn nhanh chãng. ë Nam Kú, mÆc dÇu bÞ ®Õ cÇn thiÕt, kÌm theo mét bøc th cæ vâ göi cho §¹i héi Êy.
quèc Ph¸p ®µn ¸p ®Ém m¸u, nhng n«ng d©n b¶y tØnh Yªu cÇu tr¶ lêi cho chóng t«i qua Quèc tÕ Céng s¶n vµ
(Gia §Þnh, Chî Lín, VÜnh Long, Sa §Ðc, BÕn Tre, Thñ DÇu theo chóng t«i nghÜ, nÕu Quèc tÕ N«ng d©n cã thÓ
Mét, Mü Tho) vÉn ®Êu tranh liªn tiÕp vµ anh dòng. gióp ®ì gÊp cho çc n¹n nh©n bÞ khñng bè th× rÊt hay.
Trong hÇu hÕt çc cuéc biÓu t×nh, ®Òu cã nhiÒu ngêi
bÞ th¬ng, bÞ giÕt vµ bÞ b¾t. Nh÷ng ngêi bÞ b¾t ®Òu
bÞ kÕt ¸n tõ 5 ®Õn 10 n¨m tï khæ sai. Phong trµo lan ¸I QUèC
Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,
sang Trung Kú b¾t ®Çu b»ng nhiÒu cuéc biÓu t×nh
b¶n chôp lu t¹i
chÝnh trÞ lín næ ra trong ngµy 1-8; tuy cã chËm h¬n
çc n¬i, nhng ë ®©y, phong trµo réng lín vµ m·nh liÖt. ViÖn Hå ChÝ Minh.
Kh«ng kÓ nh÷ng cuéc ®Êu tranh vµ biÓu t×nh ®· næ
ra tõ tríc ngµy 20-8-1930, n«ng d©n hai tØnh NghÖ An
vµ Hµ TÜnh tæ chøc liªn tiÕp nh÷ng cuéc biÓu t×nh lín
hëng øng c«ng nh©n b·i c«ng ë Vinh, BÕn Thuû (tØnh
lþ vµ trung t©m c«ng nghiÖp ë NghÖ An). Tõ 20-8 ®Õn
6-10-1930, cã 39 cuéc biÓu t×nh vµ mÝttinh bao gåm
69.350 n«ng d©n, trong ®ã cã nh÷ng cuéc tõ 20.000
®Õn 30.000 ngêi tham dù. HiÖn nay, ë mét sè lµng ®á,
X«viÕt n«ng d©n ®· ®îc thµnh lËp.
Tõ ngµy 1-5 ®Õn ngµy 1-10, h¬n 50.000 n«ng d©n ®·
céng
1) ë ®©y cã sù nhÇm lÉn nhng chóng t«i in theo b¶n

gèc (B.T).
Trong sè 218 cuéc biÓu t×nh nµy, th× 3 ®Ó gi¶i phãng tï
PHONG TRµO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG chÝnh trÞ b»ng çch ph¸ nhµ giam cña huyÖn; 45 víi
yªu s¸ch thuÇn tuý kinh tÕ, hoÆc ®ßi khai hoang ®Êt
cho n«ng d©n nghÌo hay tõ chèi ®ãng thuÕ; 5 ®Ó lµm
Sù bãc lét v« nh©n ®¹o cña chñ nghÜa t b¶n ë thuéc lÔ kû niÖm ngµy 1-5; 5 cuéc suèt ngµy 1-8; 8 cuéc
®Þa lµm cho nh÷ng ngêi c«ng nh©n sèng trong nh÷ng nh»m lµm lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi; 4 cuéc ®Ó
®iÒu kiÖn kh«ng chÞu næi. Sù tËp trung rÊt lín çc ®Êt tëng nhí khëi nghÜa Qu¶ng Ch©u; 7 cuéc thuÇn tuý
®ai vµo tay ngêi Ph¸p vµ giai cÊp ®Þa chñ b¶n xø ®Ó chèng bän quý téc. Ngoµi ra cßn cã 141 cuéc biÓu
khiÕn cho t×nh c¶nh cña trung n«ng vµ bÇn n«ng tåi tÖ t×nh chèng ®Õ quèc víi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau: cã
®i. Sù mÊt mïa liªn tiÕp vµ gi¸ sinh ho¹t cao gia t¨ng sù mét sè cuéc biÓu t×nh thuÇn tóy chèng ®Õ quèc,
khèn cïng vµ sù ®au khæ cña quÇn chóng lao ®éng.
nh÷ng cuéc kh¸c ®Ó tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng lµng
TÊt c¶ ®iÒu nµy kh¬i s©u thªm m©u thuÉn gi÷a
bÞ lÝnh Ph¸p tµn ph¸ vµ huû diÖt hay tëng niÖm nh÷ng
nh÷ng kÎ ¸p bøc vµ bãc lét víi ngêi bÞ ¸p bøc vµ bÞ bãc
n«ng d©n bÞ ®Õ quèc Ph¸p s¸t h¹i, b»ng çch ph¸ nhµ
lét, vµ lµm cho tinh thÇn ®Êu tranh cña nh÷ng ngêi
m¸y rîu hay ®èt çc danh s¸ch d©n ®oµn (tuÇn lµng),
sau nµy s©u s¾c.
®Ó ®Èy lïi bän ®¸nh ®Ëp ngêi ë thµnh phè hay ®Ó
Do sù kiÓm duyÖt ngÆt nghÌo vµ nh÷ng khã kh¨n vÒ
th«ng tin, t«i kh«ng cã nh÷ng b¶n thèng kª s¸t ®óng ñng hé §¶ng céng s¶n, v.v., v.v..
vÒ nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ®· diÔn ra ë §«ng Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, cã 58 cuéc b·i c«ng vµ biÓu
D¬ng suèt c¶ n¨m 1930. Theo nh chóng t«i biÕt sè liÖu t×nh cña c«ng nh©n.
vÒ nh÷ng cuéc xung ®ét, tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn cuèi §Çu th¸ng 5 9
th¸ng 12 nh sau: " 6 1
Sè cuéc biÓu t×nh Sè n«ng d©n tham " 7 1
gia " 8 7 (3 cuéc suèt ngµy 1-8)
Th¸ng 5 17 13.950 " 9 7
Th¸ng 6 10 15.300
" 10 10
Th¸ng 7 3 1.100
Th¸ng 8 15 30.300 " 11 12 (7 cuéc nh»m kû niÖm
Th¸ng 9 58 166.070 Çch m¹ng Th¸ng Mêi)
Th¸ng 10 68 37.630 " 12 1
Th¸ng 11 31 19.660 Nh÷ng cuéc b·i c«ng lín nhÊt lµ: b·i c«ng cña thî dÖt
Th¸ng 12 16 (chØ tÝnh ®Õn 13.000 vµo ngµy 1-5, cã 4.000 c«ng nh©n tham gia; tæng b·i
20-12) c«ng ë Vinh tõ ngµy 22-8 ®Õn ngµy 1-9 cã 1.200 c«ng
Tæng 218 295.0101)
nh©n tham gia; vµ CÈm Ph¶ 5.000 c«ng nh©n má b·i Ngµy 28-10, chÞ em b¸n ç chî Sµi Gßn b·i thÞ ph¶n ®èi
c«ng ®Ó kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng Mêi. hai kÎ ®îc gäi lµ "chã s¨n" trung thµnh cña ®Õ quèc
§«i khi nh÷ng ngêi b·i c«ng ®îc th¾ng lîi, nhng Ph¸p.
th¾ng lîi cuèi cïng kh«ng ®¹t bëi v× nhµ t b¶n chØ nhËn Ngµy 11-11, 60 phô n÷ n«ng d©n lµng §¹i §inh còng
nh÷ng yªu s¸ch cña c«ng nh©n ®Ó cã th× giê chuÈn bÞ hµnh ®éng nh vËy.
cuéc ph¶n c«ng cña nã. VÝ dô, trong lóc b·i c«ng ë Vinh, Ngµy 24-11, 85 phô n÷ n«ng d©n lµng ®ã tham gia
c«ng nh©n cã ®îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hä ®ßi; bµn viÖc lµng x·.
nhng chõng sau mêi ngµy, bän chñ ®· trë mÆt vµ 200 Ngµy 28-11, 300 phô n÷ n«ng d©n huyÖn Th¹ch Hµ
c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi. tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh.
ChÞu ¶nh hëng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng, Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t
häc sinh còng ho¹t ®éng trong phong trµo chèng ®Õ gi÷ kh¸c cïng víi ®µn «ng trong çc cuéc b·i c«ng vµ çc
quèc. Vµo ngµy 1-5, häc sinh ë Hãc M«n (Nam Kú) vµ ë cuéc biÓu t×nh, vµ còng kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t gi÷
§µ N½ng b·i kho¸. Vµo ngµy 19-9, h¬n 500 häc sinh ë kh¸c cïng víi çc chi bé céng s¶n hoÆc víi çc chi nh¸nh
Vinh biÓu t×nh, ngµy 23-10, hä l¹i biÓu t×nh vµ ph©n Quèc d©n ®¶ng, cã 74 phô n÷ vµ con g¸i bÞ mËt th¸m
ph¸t truyÒn ®¬n b¶o vÖ nh÷ng n«ng d©n NghÖ An vµ b¾t gi÷.
Hµ TÜnh ®ang bÞ ®µn ¸p. Ngµy 17-10, häc sinh Trêng
kü nghÖ H¶i Phßng tæ chøc mÝt tinh ngoµi trêi vµ KHñNG Bè TR¾NG
ph©n ph¸t s¸ch máng víi môc ®Ých nh çc phong trµo
trªn. Ngµy 25 cïng th¸ng, häc sinh huyÖn Nghi Léc Hy väng bãp chÕt phong trµo çch m¹ng trong m¸u
(NghÖ An) tham gia cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. vµ löa cïng vò lùc, chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p sö dông
Ngµy 1-11, häc sinh Trêng Huúnh C«ng Ph¸t b·i kho¸. khñng bè tr¾ng ë møc cùc ®iÓm. Dï r»ng cha ®Çy ®ñ,
Gi÷a th¸ng 8 vµ th¸ng 12 Trêng trung häc Vinh, Trêng biÓu díi ®©y cã thÓ cho çc ®ång chÝ mét ý niÖm vÒ
Avenir (T¬ng lai) Nam §Þnh, Trêng trung häc Mü Tho vµ sù thèng trÞ b»ng khñng bè ë §«ng D¬ng.
toµn bé çc trêng ë huyÖn Thanh Ch¬ng vµ Nam §µn
®Òu bÞ ®ãng cöa v× ho¹t ®éng çch m¹ng. Trong cïng Thêi
thêi gian ®ã vµ trong ph¹m vi 11 tØnh, chóng t«i t×m Sè n«ng d©n bÞ giÕt
®iÓm
hiÓu th× 130 häc sinh trai vµ häc sinh g¸i cïng 9 thÇy
Th¸ng 5 39 (20 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh
gi¸o bÞ b¾t gi÷, nhiÒu ngêi trong sè häc sinh nµy
ngµy 1-5)
kh«ng qu¸ 12 vµ 14 tuæi.
Th¸ng 6 7
Bªn c¹nh sù tham gia rÊt tÝch cùc cña hä vµo nh÷ng
Th¸ng 7 3
cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vµ nh÷ng cuéc biÓu t×nh
Th¸ng 8 8 (3 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh ngµy
cña n«ng d©n, chóng t«i ph¶i b¸o r»ng phong trµo sau
1-8)
®©y hoµn toµn lµ do phô n÷ tæ chøc:
Th¸ng 9 270
Ngµy 1-5, phô n÷ b·i thÞ ë chî Dõa (Mü Tho).
Th¸ng 10 125
Ngµy 26-10, 100 phô n÷ n«ng d©n ë huyÖn Anh S¬n
Th¸ng 11 52 (40 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm Çch
tæ chøc mét cuéc mÝt tinh ®Ó th¶o luËn chÝnh trÞ.
m¹ng Th¸ng Mêi) 306 ngêi bÞ kÕt ¸n ®i ®Çy suèt ®êi

Th¸ng 12 145 (115 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm khëi 696 ngêi bÞ kÕt ¸n 3.390 n¨m tï víi 790 n¨m qu¶n
nghÜa Qu¶ng Ch©u) thóc.
Tæng céng 649 TÝnh ®Õn th¸ng 12, cã:
Sè liÖu trªn chØ bao gåm nh÷ng ngêi bÞ giÕt 1359 tï chÝnh trÞ bÞ tra tÊn ë nhµ tï Vinh.
bëi bom vµ sóng b¾n trong nh÷ng cuéc biÓu t×nh. Hµ Néi vµ Th¸i B×nh tÝnh riªng. Bëi cã 59 tØnh ë B¾c
Sè ngêi chÕt do bÞ th¬ng vµ bÞ giÕt riªng lÎ ë tõng Kú, Trung Kú vµ Nam Kú, mçi tØnh cã nhµ tï ®«ng nghÞt
lµng do lÝnh b¾n th× kh«ng râ. Con sè nãi vÒ çc tï chÝnh trÞ, do ®ã cã thÓ nãi lµ íc tÝnh thÊp chø kh«ng
¸n buéc tï chÝnh trÞ ph¶i nhËn lµ nh sau: ph¶i lµ cao, r»ng cã 6.000 nhµ çch m¹ng ngêi §«ng D-
A. Sè ngêi tï bÞ kÕt téi ®Õn B hoÆc ®Õn B céng C ¬ng hiÖn nay bÞ giam trong çc nhµ lao.
B. Sè n¨m lao ®éng khæ sai hay bÞ biÖt giam Ngoµi viÖc b¾t hµng lo¹t vµ tµn s¸t, ®èt ch¸y, ph¸ trôi
C. Sè n¨m bÞ qu¶n thóc céng ®Õn B lµng m¹c (Khu Liªn, Ngäc S¬n, D¬ng Phè, BÝch Hµo, Lµi
D. Sè ngêi tï bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai hay chung Th¹ch, Tiªn Khuª, v.v.), bän ®Õ quèc cßn dïng nh÷ng
th©n thñ ®o¹n khñng bè kh¸c nh ®èt nhµ vµ bá thuèc ®éc.
E. Sè ngêi tï ph¶i lu ®Çy chung th©n Khi chóng b¾t ®îc mét nhµ çch m¹ng, chóng ®èt nhµ
F. Sè ngêi tï ph¶i nhËn ¸n tö h×nh. anh ta. NÕu anh ta trèn, th× chóng ®èt nhµ anh ta vµ
b¾t gi÷ tÊt c¶ nh÷ng ngêi trong gia ®×nh. Míi ®©y, ë
Thêi A B C D E F tØnh NghÖ An, ®· cã dÊu hiÖu çc giÕng níc ¨n bÞ bá
®iÓm thuèc ®éc. Vµo gi÷a th¸ng 12, nh÷ng ngêi lµng Nghiªm
Th¸ng 5 53 393 - 75 - 57 Thµnh b¾t ®îc mét tªn ®i bá thuèc ®éc. Hä dÉn nã
Th¸ng 6 120 448 340 5 128 - ®Õn ®ån binh Ph¸p gÇn ®Êy. §Õn ngµy h«m sau, ngêi
Th¸ng 7 76 499 52 1 - 7 sÜ quan Ph¸p ra tuyªn bè - víi sù ng¹c nhiªn cña quÇn
Th¸ng 8 60 370 196 125 - 12 chóng, nhng kh«ng ph¶i ngêi ta kh«ng biÕt - r»ng viÖc
Th¸ng 9 126 630 110 - 81 1 bá thuèc ®éc kh«ng cã liªn quan g× ®Õn chÝnh phñ.
Th¸ng 61 91 6 - 10 - T×nh h×nh §«ng D¬ng lµ nh thÕ.
10 NhiÖm vô cÊp thiÕt cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi - ®Æc
Th¸ng 60 658 51 29 87 6 biÖt lµ giai cÊp v« s¶n Ph¸p - lµ ch×a bµn tay h÷u nghÞ
11 anh em vµ gióp ®ì tíi §«ng D¬ng, ®Ó chøng tá t×nh
Th¸ng 140 301 35 1 - - ®oµn kÕt thùc sù vµ tÝch cùc cña hä, §«ng D¬ng bÞ ¸p
12 bøc vµ çch m¹ng cÇn ®iÒu Êy!
H·y lµm tÝnh céng trong thêi gian 8 th¸ng (tõ
th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12) cã: 24-1-1931
649 n«ng d©n bÞ giÕt
83 nhµ çch m¹ng bÞ tö h×nh VÝCTo
237 ngêi bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai chung Tµi liÖu tiÕng Anh,
th©n b¶n chôp lu t¹i
ViÖn Hå ChÝ Minh. ®Õn cøu chÞ. Bän lÝnh dïng sóng b¾n chÕt hai ngêi
®µn «ng. Ngµy h«m sau, mét ®oµn 400 n«ng d©n kÐo
cê ®á ®i ®Çu ®· ®i ®a ®¸m hai ngêi hy sinh.
Sè 2. ë Nhµ m¸y xi m¨ng H¶i Phßng.
30 c«ng nh©n bÞ ®uæi. 400 ngêi kh¸c còng bÞ do¹ th¶i
håi. Çc b¸o ®a tin 3.000 c«ng nh©n Nhµ m¸y xi m¨ng
®· b·i c«ng vµ ®Êu tranh:
a) §ßi cho nh÷ng anh em bÞ ®uæi ®îc trë l¹i lµm viÖc;
b) Ph¶n ®èi bít l¬ng;
c) Ph¶n ®èi viÖc ®ãng cöa nhµ m¸y, hä ®ßi tr¶ 3 th¸ng
l¬ng.
Sè 3. ChØ thÞ cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng göi
çc Xø uû.
1. §¶ng nhÊn m¹nh ®Õn viÖc cñng cè çc Xø uû, TØnh
uû vµ çc Uû ban ®Æc biÖt b»ng çch tiÕn hµnh bÇu cö.
Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c bÇu cö vÉn tèt h¬n lµ chØ
®Þnh çn bé bæ sung. §¶ng còng nh¾c nhë ®Õn viÖc
tæ chøc çc ban chuyªn m«n do çc cÊp uû l·nh ®¹o.
Nh÷ng Ban hµnh ®éng ph¶i ®îc thµnh lËp ngay; Ýt
nhÊt lµ ph¶i cã mét Ban tuyªn truyÒn, mét Ban c«ng
vËn, mét Ban n«ng vËn vµ mét Ban Ên lo¸t.
2. Ph¶i tuyªn truyÒn vÒ vÊn ®Ò thay ®æi tªn §¶ng. Mçi
®¶ng viªn vµ mçi chi bé §¶ng ®Òu ph¶i nghiªm chØnh
th¶o luËn nh÷ng ¸n nghÞ quyÕt cña Trung ¬ng, bíc
B¸O ÇO GöI BAN PH¦¥NG §¤NG ®Çu ®Ó tiÕn tíi §¹i héi toµn §¶ng. Trung ¬ng s¾p xuÊt
b¶n mét tê b¸o ®Æc biÖt ®Æt tªn lµ "C".
3. Çc cÊp uû ph¶i xóc tiÕn viÖc thi hµnh çc nghÞ
Sè 1. Tin tøc ®Êu tranh ë Trung Kú. quyÕt cña §¶ng. §¹i biÓu çc Ban c«ng vËn ph¶i häp l¹i
Ngµy 11-12-1930, ë çc huyÖn Anh S¬n, Thanh Ch¬ng nghiªn cøu ®Ó tiÕn hµnh cã kÕt qu¶ viÖc tæ chøc C«ng
vµ Nam §µn, h¬n 10.000 n«ng d©n, nam n÷ vµ trÎ em héi ë ngay ®Þa ph¬ng m×nh - xø, tØnh, v.v.. ViÖc tæ
®· tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh kû niÖm Qu¶ng chøc çc ®¹i héi kh«ng nªn ®Ó cho ®¶ng viªn vµ héi
Ch©u b¹o ®éng: hä kÐo cê ®á ®i biÓu t×nh vµ r¶i viªn C«ng héi biÕt, chØ nªn tin khi nµo ®¹i héi ®· chuÈn
truyÒn ®¬n. bÞ tæ chøc xong.
Ngµy 12-12-1930, lÝnh T©y ®Õn lµng §¹o Ng¹n b¾t 4. Çc cuéc héi nghÞ ®ã ph¶i ®îc chuÈn bÞ chu ®¸o.
nh©n d©n; kh«ng b¾t ®îc ai, chóng bÌn h·m hiÕp mét VÊn ®Ò tæ chøc ®¹i héi ph¶i bµn b¹c kü trong mçi tæ
chÞ phô n÷. ChÞ em çc vïng l©n cËn vµ n«ng d©n kÐo chøc C«ng héi. Mçi C«ng héi ph¶i nghiªn cøu têng tËn
t×nh h×nh c«ng nh©n ®Ó ®Æt tríc nh÷ng nguyÖn väng cho chóng t«i biÕt r»ng: Mét uû viªn Quèc tÕ Céng s¶n
chñ yÕu. B¸o chÝ còng ph¶i tranh luËn vÒ çc ®¹i héi. nãi kh«ng nªn tæ chøc N«ng héi lªn ®Õn Tæng N«ng
ViÖc tæ chøc mÝt tinh còng ph¶i nghiªn cøu kü. héi toµn quèc.
ViÖc kÕt n¹p héi viªn míi vµo C«ng héi VÊn ®Ò nµy ®ang lµm cho çc ®ång chÝ cña chóng t«i
1. TÊt nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng g× cã liªn quan ®Õn C«ng lóng tóng, çc ®ång chÝ Êy hái ph¶i lµm nh thÕ nµo. T«i
®· tr¶ lêi hä cø tiÕp tôc tæ chøc Tæng N«ng héi toµn
héi ®Òu ph¶i cã tÝnh chÊt çch m¹ng, nªn chØ cã
quèc, v× lý do:
nh÷ng c«ng nh©n hiÓu râ çch m¹ng v« s¶n vµ çch
a) Khi nµo çc ®ång chÝ ®Õn ®©y çc ®ång chÝ míi
m¹ng céng s¶n chñ nghÜa míi ®îc kÕt n¹p vµo C«ng
thÊy lîi Ých cña tæ chøc ®ã.
héi. Nhng c«ng nh©n nµo ®· thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i
b) Trong b¸o ço, ®¹i biÓu cho biÕt r»ng, tríc kia, ë
cã mét tæ chøc ®Ó bªnh vùc quyÒn lîi cña m×nh còng
Trung Quèc, ®· cã nh÷ng héi t¬ng tù bao gåm ®Þa chñ
cã thÓ vµo C«ng héi, mÆc dÇu ngêi ®ã cha cã thÓ
vµ phó n«ng. Thùc tÕ l¹i kh«ng ph¶i nh vËy: Çc thµnh
hiÓu g× vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c. C«ng héi vµ ®Êu tranh sÏ
phÇn Êy ®· bÞ g¹t ra, nhng nÕu kh«ng cã Tæng héi
gi¸o dôc cho hä.
toµn quèc th× lµm sao mµ tËp hîp chØ ®¹o mäi ho¹t
2. NÕu cã héi viªn Ýt ho¹t ®éng hoÆc tá ý dÌ ®éng ®Êu tranh ®îc?
dÆt trong ®Êu tranh th× còng kh«ng nªn lo¹i hä ra Çc ®ång chÝ cã ®ång ý víi t«i kh«ng ?
ngoµi héi. Tinh thÇn çch m¹ng lµ ®iÒu kiÖn duy nhÊt
®Ó mét C«ng héi cã thÓ gia nhËp Tæng héi. Nhng 8-2-1931
chóng ta còng kh«ng thÓ v× vËy mµ kÕt luËn r»ng mçi
Tµi liÖu tiÕng Anh,
c«ng nh©n vµo héi ®· lµ ngêi çch m¹ng råi.
b¶n chôp lu t¹i
Cã nh÷ng c«ng nh©n ®Êu tranh chØ v×
ViÖn LÞch sö §¶ng.
quyÒn lîi tríc m¾t chø cha hiÓu çch m¹ng. Nhng v×
C«ng héi lµ mét tæ chøc cã mét ®éi tiªn phong vµ cã
®êng lèi chÝnh trÞ nªn C«ng héi lµ mét tæ chøc çch
m¹ng.
C«ng héi ph¶i tham gia MÆt trËn ph¶n ®Õ nh mét héi
viªn tËp thÓ. Cã nhiÒu ngêi tëng gia nhËp MÆt trËn,
C«ng héi sÏ mÊt ®éc lËp tÝnh. C«ng héi vÉn ®éc lËp vµ
tiÕp tôc tiÕn hµnh nh÷ng c«ng viÖc cña m×nh. NÕu
C«ng héi cã gia nhËp MÆt trËn th× chØ ®Ó tham gia
cuéc ®Êu tranh chung chèng ®Õ quèc chñ nghÜa mµ
th«i.
3. Yªu cÇu çc ®ång chÝ hái ngêi th«ng tÝn viªn cña çc
®ång chÝ lÊy nh÷ng tin sè 1 vµ 2 ®· göi cho çc ®ång
chÝ mét tuÇn nay- bµi cña V.
§¹i biÓu ®i dù §¹i héi Quèc tÕ C«ng héi ®á lÇn thø V vÒ
TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG
Tha «ng,
Tha «ng, T«i mong «ng ®· nhËn ®îc tÊt c¶ th cña t«i cïng
T«i ®· göi cho «ng ba lÇn mÉu hµng trong níc, qua ngêi víi nh÷ng mÉu hµng mµ t«i ®· göi qua nh©n viªn
giao dÞch Trung Quèc cña «ng, lÇn göi cuèi cïng vµo Trung Quèc cña «ng. Nay t«i göi thªm nh÷ng mÉu
ngµy 8 th¸ng 2, t«i mong «ng ®· nhËn ®îc c¶. hµng kh¸c qua ngêi b¹n Thîng H¶i cña t«i. Yªu cÇu
Çc em t«i1) ë Sµi Gßn ®· nhiÒu lÇn tin cho t«i biÕt «ng tr¶ lêi cho b¹n t«i biÕt.
chóng sÏ vÒ, nhng kh«ng biÕt t¹i sao nay cha tíi. Çc em T«i võa nhËn ®îc hai tËp s¸ch rao hµng tiÕng Anh cña
t«i nãi ch¾c ch¾n r»ng lÇn nµy sÏ ra ¨n tÕt víi chóng ta. h·ng "Inp¬rÐtc¬ vµ c«ng ty". T«i cßn ph¶i nhËn thªm ë
Çc ch¸u t«i2) ë B¾c Kú còng hÑn nh vËy. ¤ng xem, 9 b¹n Thîng H¶i cña t«i nhiÒu tËp s¸ch Êy n÷a (tiÕng
hay 10 ngêi ë mét nhµ, chóng ta sÏ ¨n tÕt thËt lµ vui vÎ. Ph¸p), ®Ó göi cho çc nhµ bu«n §«ng D¬ng.
Çc em vµ ch¸u t«i nh©n c¬ héi nµy sÏ ®i Thîng H¶i. Vî Nh©n dÞp nµy, t«i xin nãi ®Ó «ng biÕt lý do t¹i
t«i3) ®ang rÊt bËn ®Ó chuÈn bÞ viÖc ®ãn tiÕp. sao nh÷ng «ng gi¸m ®èc míi cña th¬ng côc §«ng
¤ng ®· t×m hiÓu vÒ viÖc "C«ng ty xe ho¶ tèc hµnh Mü" D¬ng l¹i nãng lßng muèn nhËn th mµ chóng ta ®·
cha? T«i nghÜ ®ã lµ çch tèt nhÊt ®Ó göi tiÒn cho høa göi cho hä. Hä míi ®Õn vïng nµy nªn cha g©y
®îc uy tÝn ®èi víi nh©n viªn phô thuéc cña hä ë
hµnh kh¸ch.
®Êy ®· l©u h¬n. H¬n n÷a, hä cßn ph¶i chÊn
H«m nay, t«i göi thªm cho «ng nh÷ng mÉu hµng kh¸c
chØnh l¹i toµn bé tæ chøc. Kh«ng nhËn ®îc chØ
cña çc th¬ng côc M· Lai vµ Nam Kú còng qua ngêi b¹n
thÞ, kh«ng cã sù ñng hé chÝnh thøc cña ban gi¸m
Trung Quèc cña «ng. Nhê «ng chó ý khi mÉu hµng ®Õn.
®èc th¬ng côc trung ¬ng chóng ta, hä khã hoµn
KÝnh chµo thµnh tèt ®îc c«ng t¸c.
Ngµy 12 th¸ng 2 n¨m 1931 T«i rÊt mong hä sÏ chãng nhËn ®îc th ®Ó c«ng viÖc ë
çc nhµ bu«n ®ã ch¹y tèt h¬n, «ng cã ®ång ý kh«ng?
VÝcto
Tµi liÖu tiÕng Anh, KÝnh chµo «ng
b¶n chôp lu t¹i
ViÖn LÞch sö §¶ng. VÝCTo
b¶n chôp lu t¹i
1
), 2), 3) §©y lµ nh÷ng mËt danh.
ViÖn LÞch sö §¶ng.
KHñNG Bè TR¾NG ë §¤NG D¦¥NG
Th¸ng 1 cã:
- 187 tï chÝnh trÞ ë çc nhµ lao tØnh Th¸i B×nh.
- 201 (97 ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng vµ 104 ®¶ng viªn
céng s¶n) ë çc nhµ lao Hµ Néi.
- 70 (®Òu lµ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Thanh Ho¸.
- 400 (®Òu lµ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Qu¶ng Nam.
- 900 (®¶ng viªn céng s¶n vµ n«ng d©n) ë NghÖ An.
§ã lµ nh÷ng con sè chóng t«i n¾m ch¾c, cßn ë 54 tØnh
kh¸c, chóng t«i cha cã tµi liÖu g×, nhng chóng t«i biÕt ë
mçi tØnh çc nhµ lao ®Òu chËt nÝch. Trong cïng mét
kho¶ng thêi gian Êy:
- 414 tï chÝnh trÞ bÞ ®em ®i ®µy, trong sè ®ã cã çc
cô giµ 67 tuæi, çc trÎ em trai vµ g¸i míi 15 tuæi, 44 tï
chÝnh trÞ bao gåm häc sinh tõ 15 ®Õn 16 tuæi, bÞ ¸n
tæng sè b»ng 219 n¨m khæ sai vµ 1 ¸n khæ sai chung
th©n.
¸n do nhiÒu toµ ¸n kh¸c nhau xö, 201 tï chÝnh trÞ Hµ
Néi do mét toµ ¸n ®Æc biÖt xö, chóng t«i cha biÕt b¶n
tuyªn ¸n. Ngµy 27-1, toµ ¸n Nam §Þnh ®· tuyªn çc ¸n
sau ®©y:
- 10 ¸n biÖt xø.
- 4 ¸n 20 n¨m tï.
- 6 ¸n 10 n¨m tï.
- 1 ¸n 4 n¨m tï.
- 1 ¸n 2 n¨m tï. - NguyÔn V¨n Ung: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó lËt ®æ
22 n¹n nh©n nµy cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®Òu lµ ®Õ quèc Ph¸p vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ®ång bµo t«i.
nh÷ng sinh viªn trÎ tuæi bÞ ço ®· tæ chøc mét ®oµn - Bïi V¨n Cao: T«i theo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®æ ®Õ
thÓ çch m¹ng cña sinh viªn. quèc Ph¸p ®Ó lµm trßn bæn phËn cña mét ngêi d©n
ViÖt Nam.
Sau ®ã, toµ ¸n thîng thÈm ®· tuyªn xö:
- NguyÔn V¨n Dai: T«i bÞ ¸p bøc nªn t«i lµm çch m¹ng
- 2 ¸n biÖt xø. ®Ó tù gi¶i phãng.
- 6 ¸n 20 n¨m khæ sai. - Ph¹m Mai: MÆc dÇu ®i lÝnh cho ChÝnh phñ Ph¸p, nh-
8 ngêi nµy bÞ ço lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n. Ngµy ng t«i thÊy ®ång bµo t«i bÞ ¸p bøc khæ së, nªn t«i vµo
26-1, toµ ¸n bÊt thêng KiÕn An ®· tuyªn ¸n xö 99 ®¶ng §¶ng Céng s¶n ®Ó lµm çch m¹ng vµ gióp ®ì ®ång
viªn Quèc d©n ®¶ng vµ 72 ®¶ng viªn céng s¶n nh sau: bµo.
- 144 ¸n biÖt xø (8 n÷ thanh niªn céng s¶n) - Ng« V¨n Mai: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®uæi
- 4 ¸n 10 n¨m khæ sai ngêi Ph¸p ra khái ®Êt níc. Kh«ng chØ cã m×nh t«i, ai ®·
biÕt cÇm b¸t c¬m ¨n còng ph¶i lµm çch m¹ng. T«i
- 19 ¸n 5 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn)
kh«ng cÇn ai tuyªn truyÒn cho t«i c¶.
- 2 ¸n 3 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn) - Ph¹m ThÞ Héi (mét n÷ thanh niªn n«ng d©n): Ph¶i, t«i
- 2 ¸n 1 n¨m tï khæ sai. theo §¶ng Céng s¶n v× trong x· héi nµy cã nhiÒu bÊt
Riªng ë B¾c Kú, tæng sè ¸n th¸ng 1, kh«ng kÓ Hµ Néi, c«ng.
lµ 157 ¸n biÖt xø vµ 89 ¸n céng b»ng 652 n¨m khæ sai - H¹ B¸ Cang: T«i kh«ng cÇn tõ chèi g× vÒ ho¹t ®éng
vµ ph¹t tï. Chóng t«i kh«ng íc tÝnh ®îc sè n¹n nh©n çch m¹ng cña t«i c¶ v× ®ã lµ bæn phËn cña t«i ph¶i
gãp søc cøu vít 20 triÖu ®ång bµo vµ ®¸nh ®æ giai
khñng bè tr¾ng ë Nam Kú vµ Trung Kú, nhng còng trong
cÊp t s¶n ®Õ quèc.
th¸ng Êy, ë Trung Kú, cã h¬n 100 nhµ n«ng d©n bÞ - TrÇn Hy: T«i lµ v« s¶n nªn cã lý do ®¬ng nhiªn
lÝnh ®èt (ngµy 17-1, ë huyÖn Nghi Léc), 32 n«ng d©n lµm çch m¹ng.
bÞ giÕt chÕt trong mét cuéc biÓu t×nh (còng ë huyÖn - Ng« Kim Tµi (lÝnh c¶nh s¸t): T«i vµo §¶ng ®Ó ®Êu
Êy, ngµy 9-1) vµ 2 n«ng d©n bÞ giÕt trong mét cuéc tranh cho h¹nh phóc nh©n lo¹i.
biÓu t×nh (ë Hµ TÜnh, ngµy 2-1). - NguyÔn Huy S¸n: T«i lµ c«ng nh©n, t«i theo §¶ng ®Ó
Th¸ng nµy, ë B¾c Kú vµ Trung Kú, tæng sè ngêi bÞ b¾t bªnh vùc quyÒn lîi cho v« s¶n.
- NguyÔn ThÞ Hîi: Khi tªn quan toµ nãi víi chÞ:
lµ 350 ngêi.
"C« lµ gi¸o häc, ®Ó lµm çch m¹ng, c« ®· bá viÖc
Díi ®©y lµ mét sè c©u tr¶ lêi tríc phiªn toµ KiÕn An: ®i lµm phu ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh". ChÞ tr¶ lêi:
- NguyÔn V¨n B«n: T«i theo nh÷ng ngêi céng s¶n th¸ng "Ph¶i, t«i vµo §¶ng Céng s¶n v× chñ nghÜa céng
10-1930 lµ v× t«i thÊy x· héi hiÖn nay rÊt thèi n¸t. s¶n lµ mét chñ nghÜa ®óng ®¾n. ¤ng còng thÕ
- NguyÔn Träng TuÖ: Ph¶i, t«i lµ ®¶ng viªn §¶ng Céng nÕu «ng lµ v« s¶n, nhÊt ®Þnh «ng còng sÏ vµo
s¶n, v× thiÕu c¬m ¨n, ¸o mÆc, t«i ph¶i lµm çch m¹ng! §¶ng".
- §oµn V¨n Nghiªm: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh

®æ ®Õ quèc, t b¶n vµ phong kiÕn Ph¸p1).
- Tèng Phôc Chiªu: §¸nh ®æ ®Õ quèc vµ t b¶n lµ ®iÒu

chóng t«i cÇn lµm. §ã lµ lêi khai cña t«i, çc «ng muèn
lµm g× t«i th× lµm.
NGHÖ TÜNH §á
- Bïi §¾c Thanh (bÞ ço treo cê ®á vµ r¶i truyÒn ®¬n):
T«i cã gan theo §¶ng Céng s¶n th× t«i còng cã can ®¶m Hai tØnh NghÖ An vµ Hµ TÜnh ë çch 360 kil«mÐt vÒ
chÞu lÊy tr¸ch nhiÖm, chóng t«i kh«ng xem çch m¹ng phÝa b¾c thµnh phè HuÕ, kinh ®« níc An Nam (n¬i tªn
nh mét trß trÎ con. vua "bï nh×n" thiÕt lËp triÒu ®×nh) vµ çch 326 kil«mÐt
Ngµy 19 th¸ng 2 n¨m 1931 vÒ phÝa nam Hµ Néi, thñ phñ xø §«ng D¬ng thuéc ®Õ
quèc Ph¸p. TØnh NghÖ An cã 3 phñ, 6 huyÖn víi sè d©n
V. 614.000 ngêi ë 942 lµng. TØnh Hµ TÜnh cã 2 phñ, 6
Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, huyÖn, 601 lµng, víi sè d©n 405.000 ngêi. Trong sè
b¶n chôp lu t¹i 500.000 ngêi ®µn «ng cña c¶ hai tØnh, th× 120.000 ng-
Côc lu tr÷ V¨n phßng êi ph¶i ®ãng thuÕ th©n 2®20 mçi n¨m mét ®Çu ngêi.
Trung ¬ng §¶ng. Hµ TÜnh kh«ng cã c«ng nghiÖp. Vinh lµ thµnh phè
chÝnh cña NghÖ An. ë Vinh, cã mét nhµ ga xe löa lín,
mét nhµ m¸y ®iÖn níc, mét nhµ m¸y diªm, 5 nhµ m¸y
ca, 2 xëng söa ch÷a «t« vµ mét vµi xëng nhá, tÊt c¶
dïng 4.000 c«ng nh©n.
Ngoµi sè c«ng nh©n ®ã vµ mét sè nh vËy quan l¹i,
chñ ®ån ®iÒn vµ ngêi bu«n b¸n..., nh©n d©n hai tØnh
®Òu lµ bÇn vµ trung n«ng (h¬n 1 triÖu).
§Þa thÕ hai tØnh nhiÒu rõng nói, ®Êt ®ai c»n cçi, n«ng
giang ch¼ng cã, ë ®©y thêng x¶y ra lôt, b·o, do ®ã
nh©n d©n ®ãi kh¸t vµ n¬i ¨n chèn ë rÊt khæ së. Su
thuÕ nÆng nÒ vµ n¹n ¸p bøc x· héi vµ chÝnh trÞ lµm
cho c¶nh ngé cña hä cµng cïng cùc h¬n.
Nh©n d©n NghÖ - TÜnh næi tiÕng cøng ®Çu. Trong
thêi kú Ph¸p x©m lîc còng nh trong çc phong trµo çch
m¹ng quèc gia (1905-1925) NghÖ - TÜnh ®· næi tiÕng.
Trong cuéc ®Êu tranh hiÖn nay, c«ng nh©n vµ n«ng
d©n NghÖ - TÜnh vÉn gi÷ v÷ng truyÒn thèng çch
m¹ng cña m×nh.
1)
Nguyªn b¶n: “... Pour renverser l’impÐrialisme, le Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, c«ng nh©n NghÖ An (Vinh)
capitalisme et le fÐodalisme francais”.
®· 8 lÇn b·i c«ng vµ biÓu t×nh cã 2.500 ngêi tham gia. Thuû bÞ ch×m ngËp 10 phót trong ®ªm tèi.
Còng trong thêi gian ®ã, 137 cuéc biÓu t×nh ®· næ ra
bao gåm tÊt c¶ 300.000 n«ng d©n. III
ThiÖt h¹i: 625 n«ng d©n bÞ m¸y bay nÐm bom vµ sóng
m¸y giÕt chÕt, 8 lµng bÞ triÖt h¹, h¬n 1.000 chiÕn sÜ Bom ®¹n, sóng m¸y, ®èt nhµ, ®ån binh (28 ®ån míi
bÞ b¾t giam, hµng tr¨m ngêi bÞ ®em ®i ®µy. ®îc dùng lªn ë riªng NghÖ An), tuyªn truyÒn cña chÝnh
ë c¶ hai tØnh, h¬n 60.000 n«ng d©n (®µn «ng, ®µn phñ, b¸o chÝ... ®Òu bÊt lùc kh«ng dËp t¾t næi phong
bµ vµ thanh niªn) ®· ®îc tæ chøc vµo Héi . trµo çch m¹ng cña NghÖ - TÜnh. V× thÕ bän ®Õ quèc
NghÖ - TÜnh thËt xøng ®¸ng víi danh hiÖu Ph¸p ®· nghÜ ra mét thñ ®o¹n míi: tæ chøc nh÷ng
"®á"! cuéc biÓu t×nh ph¶n çch m¹ng vµ b¾t buéc nh©n d©n
thµnh phè tham gia.
II Ngµy 19-1, nh©n d©n 24 khu phè bÞ l«i ra ®êng, tõng
tèp mét bíc theo nhÞp trèng, mang 5 l¸ cê vµng cã ba
Tõ ngµy 26-12 ®Õn ngµy 19-1, cã hai cuéc lÔ lín ë gÇn s¾c ®Ì lªn gãc. Cê vµng lµ quèc kú cña V¬ng quèc An
Vinh: mét cuéc lÔ "®á" vµ mét cuéc lÔ "vµng". Nam. Nh÷ng ®oµn ngêi "quy thuËn" (bän Ph¸p ®Æt
Cuéc lÔ thø nhÊt ®îc tæ chøc ë lµng Léc §a, çch Vinh 2 cho hä çi tªn nµy mÆc dÇu nh÷ng ngêi An Nam ®¸ng
kil«mÐt, 4.000 c«ng nh©n thµnh phè Vinh vµ n«ng d©n th¬ng ®ã cha khi nµo chiÕn ®Êu) bÞ dÉn ®Õn hoµng
Hng Nguyªn, Nghi Léc ®· ®Õn dù ®Ó lµm lÔ truy ®iÖu cung (n¬i bän quan l¹i thêng ®Õn ®ã b¸i väng nhµ vua,
nh÷ng chiÕn sÜ bÞ hy sinh trong ngµy 11-12, nh©n mÆc dÇu «ng ta kh«ng bao giê ®Õn ®ã). Hä ®îc viªn
dÞp kû niÖm C«ng x· Qu¶ng Ch©u. tæng ®èc bËn lÔ phôc ®ãn tiÕp. Quan lín nãi víi hä nh
Mét l¸ cê bóa liÒm ®îc ch¨ng ra trªn bµn thê ®Çy h- thÕ nµy: "B©y giê nh©n d©n thµnh phè ®· xin t¹ lçi
¬ng hoa, xung quanh c¾m 100 l¸ cê ®á vµ mét d©y quy thuËn ChÝnh phñ Nam triÒu vµ ChÝnh phñ Ph¸p th×
200 ngän ®Ìn ®á. 10 giê ®ªm, khi mäi ngêi ®· ®Õn ph¶i lo gi÷ g×n trËt tù, an ninh trong thµnh phè. Çc ng-
®«ng ®ñ, hai ®oµn xe ®¹p ®îc bè trÝ ®i tuÇn tra trªn êi ®õng nghe nh÷ng lêi tuyªn truyÒn bËy b¹ vµ ®õng
çc ng¶ ®êng vÒ Vinh vµ BÕn Thuû mµ tõ çc ng¶ ®ã
ph¹m nh÷ng ®iÒu ®¸ng chª tr¸ch" (tªn tæng ®èc
lÝnh Ph¸p cã thÓ kÐo ®Õn, cßn mét ®oµn kh¸c v©y
muèn nãi ®Õn çch m¹ng ®Êy, nhng nã kh«ng d¸m
quanh quÇn chóng vµ h¸t bµi Quèc tÕ ca. LÖnh "mÆc
dïng nh÷ng tÝnh tõ qu¸ chua cay, mçi khi nãi ®Õn çch
niÖm" bçng nhiªn ®îc ®a ra. Ngêi chñ tr× buæi lÔ lªn
m¹ng tríc nh©n d©n). Tªn tæng ®èc b¶o mäi ngêi l¹y
®äc ®iÕu v¨n. Sau ®ã, ®¹i biÓu C«ng héi, N«ng héi vµ
ba l¹y tríc ¶nh vua ®Ó tá lßng trung víi vua. Råi nã dÉn
®¹i biÓu çc lµng lªn nãi chuyÖn.
nh©n d©n ®Õn tríc toµ sø vµ còng buéc ph¶i l¹y ba lÇn
Mét ®¹i biÓu ®Ò nghÞ: Ngµy h«m sau, tÊt c¶ çc chî ë
®Ó tá lßng trung thµnh víi ®Õ quèc Ph¸p.
Hng Nguyªn vµ Nghi Léc ®Òu b·i thÞ.
§Ò nghÞ ®ã ®îc mäi ngêi nhiÖt liÖt hëng øng. Ngµy Bän ®Õ quèc vµ phong kiÕn Nam triÒu xem cuéc biÓu
h«m sau, ®óng nh lêi cam kÕt, tÊt c¶ çc chî ®Òu t×nh tá lßng trung thµnh ®ã lµ mét thµnh c«ng lín cña
v¾ng tanh. chóng vµ h«m sau tin nµy ®îc ®¨ng ®Çy trªn b¸o chÝ.
Trong lóc buæi lÔ ®ang tiÕn hµnh, anh em c«ng Chóng ®Þnh tiÕp tôc tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh
nh©n c¾t ®iÖn lµm cho c¶ thµnh phè Vinh - BÕn nh vËy ë NghÖ - TÜnh. Nhng ë çc th«n x· cã n«ng d©n
çch m¹ng th× khã mµ tæ chøc ®îc nh ë thµnh phè n¬i
mµ chóng chØ tËp hîp ®îc mét sè ngêi ngèc nghÕch trong §¶ng. V¶ l¹i trong khi khai héi, nhiÒu ®ång chÝ
mµ th«i. mÖt mái hoÆc ph¶i v¾ng mÆt ®Ó ®èi phã viÖc kh¸c,
Ýt ph¸t biÓu ý kiÕn. Thµnh thö ý kiÕn trong cuéc héi
Ngµy 19 th¸ng 2 n¨m 1931 nghÞ l¹i lµ ý kiÕn cña sè Ýt trong sè Ýt.
V. C- VÊN §Ò C¤NG T¸C - Trong hai héi nghÞ, çc lêi ®Ò
nghÞ ®Òu cã ý mªnh m«ng, kh«ng thÊy ®Ò nghÞ thÕ
nµo ®Ó tÊt c¶ ®¶ng viªn, tÊt c¶ chi bé th¶o luËn vµ thùc
b¶n chôp lu t¹i
hµnh ®îc çc nghÞ quyÕt ¸n cña Trung ¬ng; kh«ng thÊy
ViÖn Hå ChÝ Minh. ®Ò nghÞ kÕ ho¹ch thiÕt thùc cho mçi ®Þa ph¬ng.
D- VÊN §Ò T£N §¶NG - Trung ®Ò nghÞ chê bao giê Cao
Miªn vµ Lµo cã §¶ng råi sÏ nhËp çc §¶ng l¹i vµ ®æi tªn.
ThÕ lµ çc ®ång chÝ Trung kh«ng hiÓu chØ thÞ Quèc tÕ
nãi r»ng §¶ng ph¶i gåm c¶ v« s¶n ë §«ng D¬ng vµ
kh«ng hiÓu nhiÖm vô §¶ng lµ ph¶i lµm cho Lµo vµ Cao
Miªn cã ®¶ng bé. (Trung ¬ng ®· in vµ ph¸t hµnh chØ
thÞ Quèc tÕ cho ®¶ng viªn cha? Sao thÊy trong NghÞ
quyÕt B¾c cã hái: "Trung ¬ng b¶o th¶o luËn "chØ thÞ"
lµ chØ thÞ nµo? ").
TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH TRUNG ¦¥NG E- LùC L¦îNG CñA §¶NG - Muèn hiÓu râ søc m¹nh vµ chç
yÕu cña §¶ng ë Trung vµ B¾c th× chóng ta nªn xem
§¶NG CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG b¶ng nµy1):
§¶ng Ch Thanh C«ng N«ng Phô Ghi
viªn i niªn héi héi n÷ chó
§©y lµ t«i phª b×nh vÒ cuéc Héi nghÞ Xø uû Trung vµ bé
B¾c. - Nam §µn 170 21 641 - 10.00 452
A- ÇCH KHAI HéI - Tríc khi khai héi, tõ ®¶ng viªn cho 0
®Õn çc ®ång chÝ phô tr¸ch cha nghiªn cøu kü vÊn ®Ò. - Thanh Ch¬ng 273 27 78 - 10.07 232
§Õn khi khai héi, míi ®em ra bµn th× ch¾c th¶o luËn 7
kh«ng kü. Th× giê khai héi qu¸ dµi (Trung 18 buæi, B¾c - Anh S¬n 123 18 35 - 4.350 62
- Yªn Dòng 11 15 - - 3.022 -
13 ngµy) mµ l¹i trËt tù kh«ng s¾p s½n, vËy nªn tèn th× - DiÔn Ch©u 51 2 - - 345 -
giê nhiÒu mµ çc vÊn ®Ò th× bµn kh«ng hÕt. Xø héi - Quúnh Lu 33 4 - - 278 -
B¾c th× nh÷ng chç rÊt quan träng nh H¶i Phßng mµ - Vinh 185 8 - 312 - -
kh«ng cã ®¹i biÓu. - Hng Nguyªn 55 9 - - 2.032 70
B- ÇCH TH¶O LUËN - B¾c kh«ng th¶o luËn mét çch - Nghi Léc 58 15 - - 1.574 -
thiÕt thùc mµ th¶o luËn mét çch "tÇm ch¬ng trÝch có". - Hµ TÜnh 370 - 122 - 2.000 48
ThÝ dô: nh chÊt vÊn Trung ¬ng sao khi th× nãi "®Ó" dù - Qu¶ng TrÞ 42 - - - - -
- Qu¶ng Ng·i 69 - - - 1.200 -
bÞ vâ trang, khi th× nãi "vµ" dù bÞ vâ trang, v.v.. V×
®¶ng viªn cha th¶o luËn cho nªn nh÷ng ý kiÕn trong héi 1
. §©y lµ mét phÇn bøc th chôp ¶nh ®Ó l¹i, tiÕp phÇn sau lµ dÞch ë
nghÞ kh«ng thÓ ®¹i biÓu ®îc ý kiÕn cña quÇn chóng b¶n tiÕng Ph¸p.
- B×nh §Þnh 40 - - - 100 - mét chót Cøu tÕ ®á).

- H¶i Phßng 37 9 8 101 - -
T«i ®Ò nghÞ:
- Hßn Gai 8 - - 10 - -
- Nam §Þnh 115 - 31 293 100 - A- §¶ng ph¶i:
- Phñ Lý 82 - 13 - 300 - 1. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm trªn.
- Th¸i B×nh 40 8 14 - 270 - 2. LËp ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cô thÓ trong tõng
- H¶i D¬ng 9 - 1 - 31 -
- Hµ §«ng 12 - - - 51 -
huyÖn vµ tõng tØnh.
- B¾c Ninh 6 - - - - - 3. Ph©n phèi ®¶ng viªn (nh nhµ binh ph©n phèi binh
- Hµ Néi 36 - - - - - sÜ).
Nh×n vµo b¶ng trªn th× thÊy: Çc ®ång chÝ phô tr¸ch mét vïng hay mét c«ng t¸c nµo
ë Trung: ®ã ph¶i lËp ch¬ng tr×nh hµnh ®éng cho mçi ®ång chÝ
trong mçi mét tæ chøc.
a) Tæ chøc §¶ng cã trong 13 huyÖn vµ tØnh. Nhng
chØ cã 3 huyÖn lµ cã tæ chøc thanh niªn. Trong mét 4. Çc ban chÊp uû ph¶i qu¶n lý vµ kiÓm so¸t rÊt tØ mØ
huyÖn thanh niªn chØ b»ng mét phÇn ba cña §¶ng, viÖc thi hµnh çc ch¬ng tr×nh hµnh ®éng ®ã.
trong mét huyÖn kh¸c, th× b»ng mét phÇn t. 5. Tríc tiªn ph¶i thèng nhÊt tæ chøc Thanh niªn vµ C«ng
b) Phô n÷ chØ ®îc tæ chøc trong 5 huyÖn, sè lîng héi vµ nh÷ng tæ chøc ®ã ph¶i cã sinh ho¹t ®éc lËp cña
phô n÷ trong mét huyÖn chØ b»ng mét nöa ®¶ng viªn, m×nh.
trong mét huyÖn kh¸c th× chØ b»ng mét phÇn 9. B- TÊt c¶ mäi ®¶ng viªn vµ tÊt c¶ çc chi bé
c) Trong 13 tØnh vµ huyÖn trªn, n¨m n¬i cã N«ng héi ph¶i th¶o luËn ChØ thÞ cña Quèc tÕ thø ba vµ NghÞ
rÊt yÕu. ë mét n¬i sè lîng n«ng d©n ®îc tæ chøc gÊp quyÕt cña Trung ¬ng, råi ph¶i ra NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng
hai lÇn rìi sè lîng ®¶ng viªn. NghÞ quyÕt vµ ChØ thÞ nãi trªn. Nh÷ng NghÞ quyÕt Êy
d) ë Trung, C«ng héi chØ cã ë mét n¬i trªn, nhng c«ng ph¶i ®Ö tr×nh lªn Trung ¬ng, Trung ¬ng sÏ chuyÓn lªn
nh©n n«ng nghiÖp çc n¬i th× cha chç nµo ®îc tæ Quèc tÕ thø ba. Cã lµm nh thÕ th× míi cã thÓ n©ng cao
chøc. ®îc tr×nh ®é ®¶ng viªn, tÊt c¶ ChØ thÞ vµ NghÞ quyÕt
e) ë Trung cã 16 tØnh, míi cã tæ chøc ë n¨m tØnh th«i. míi ®îc thi hµnh, t tëng vµ hµnh ®éng cña ®¶ng viªn
f) B¸o ço Trung kh«ng nãi râ sè lîng ®¶ng viªn phô n÷ míi thèng nhÊt; vµ Quèc tÕ thø ba míi n¾m ®îc tr×nh
vµ sè lîng phô n÷ vµo N«ng héi. ®é çch m¹ng cña ®¶ng viªn vµ sù liªn l¹c tõ chi bé tíi
Tæ chøc ë B¾c th× yÕu qu¸. Trong mét xø c«ng Trung ¬ng vµ víi Quèc tÕ thø ba míi thùc hiÖn ®îc chÆt
nghiÖp nh B¾c, mµ chØ cã hai tØnh lµ cã C«ng héi, bèn chÏ (®ã lµ ý kiÕn cña Quèc tÕ thø ba).
n¬i cã Thanh niªn, n¨m n¬i cã N«ng héi, nhng xem ra 1- Nhí göi:
tÊt c¶ cha b»ng tæ chøc cña mét huyÖn thuéc h¹ng bèn 1) B¸o ço cña Nam Kú.
ë Trung. ë mét trung t©m chÝnh trÞ vµ kinh tÕ quan 2) B¸o ço cña Héi nghÞ Trung ¬ng.
träng nh Hµ Néi, trõ vµi ®ång chÝ l·nh ®¹o ra th× kh«ng 3) B¸o ço vÒ c«ng t¸c c«ng vËn. T«i ®· nãi ®Õn ba vÊn
cã mét chiÕn sÜ nµo kh¸c. ®Ò trong th tríc cña t«i.
C¶ hai xø ®Òu kh«ng cã tæ chøc "MÆt trËn ph¶n 2- Ngêi quen cña chóng ta §uycru (Ducroux) cha vÒ
®Õ", "Cøu tÕ ®á" vµ "Cøu tÕ thÊt nghiÖp" (Trung ®· cã b»ng chuyÕn tµu nµy.
3- Çc ®ång chÝ biÕt nh÷ng tµu nµy ch¹y ®êng Sµi Ngµy 23 th¸ng 4 n¨m 1931
Gßn - T©n Gia Ba? ë ®©y cÇn biÕt râ ®iÒu ®ã.
4- T«i nghe nãi ngêi ta cã quen mét ngêi Ph¸p trªn mét
chiÕc tµu cña së hµng h¶i, nÕu ®óng nh vËy (mµ còng 1. Trong th¬ ®ã nãi r»ng ®ång chÝ míi vÒ ®ã ë Hång
cÇn nh vËy) yªu cÇu çc ®ång chÝ ®iÒu tra (vÒ ngêi qu©n §«ng Giang lµm liªn trëng (quan ba) kiªm ®¶ng
®ã) xem. ®¹i biÓu. TiÕng Tµu giái, nhiÒu kinh nghiÖm binh vµ
5- Khi cã mét chuyÕn tµu vÒ, çc ®ång chÝ nªn ®Õn n«ng.
xem cã ai vÒ kh«ng. Khi cã tµu vµo c¶ng th× tÝn hiÖu 2. Ngêi quen chuyÕn nµy cha trë l¹i ®©u; nã cÇn biÕt
mèi giao th«ng Sµi Gßn - Singapor.
nh thÕ nµo.
3. Hg - Th - K«ng1) chí hái Lý PÊn2) n÷a. ChØ giao thiÖp
6- Cã ngêi ë "kia" s¾p vÒ, khi cã tin tµu vÒ (tõ ®Çu
víi TrÇn Thiªm th«i. Tµu nµy chØ ®Ëu mét ngµy, ph¶i
th¸ng 5) th× ph¶i lªn tµu ®ãn. Trªn tµu "Metzinger" cã
chó ý khÐo trËt (b)3) Tµu TrÇn B×nh4) cã ®ång chÝ Tèng
NghÜa, thî giÆt. Cã thÓ cã g× ®ã (göi cho çc ®ång
Phi Hïng båi tÇng thø hai, (c) ThuËn Khang kh«ng ch¹y
chÝ). Nhí ®Õn hái anh ta mµ lÊy.
HK - SGßn n÷a. Phu Sanh nã kh«ng chÞu nãi tªn, vËy
h·y khoan ®· (d) nhí hái anh NghÜa, thî giÆt cña tµu
Metzinger, xem hoÆc cã th¬ hoÆc cã gãi g× kh«ng.
NGUYÔN ¸I QuèC 4. Khi göi g×, b¶o giao th«ng viÕt cho râ ®Ó ngoµi nµy
Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, ®iÒu tra cho biÕt g× nhËn ®îc, g× kh«ng. Ngoµi nµy
b¶n chôp lu t¹i còng lµm thÕ.
ViÖn LÞch sö §¶ng. 5. Vladimirof ë ®©y råi. NÕu chuyÕn nµy cha vÒ ®îc th×
chuyÕn sau (çc tµu quen, çi nµo còng ph¶i ®ãn).
Blokof, Bourof vµ Limin5) cßn ®äng l¹i Singapor, ®· viÕt
th göi hä råi, Maizen1) vÒ ®Õn Singapor, th× sî mµ trèn
mÊt.
6. Çc c¬ quan kh«ng ®Æt bÝ hiÖu hay sao? Sao mµ
nhiÒu lÇn c¬ quan lé råi mµ ®ång chÝ cø chui vµo cho
bÞ! (Chç in, chç "V¸ch gi¶" chç MËt2) v.v.). HoÆc cã ®øa
ph¶n ch¨ng? Tµi liÖu bÝ mËt, nhÊt lµ vÒ giao th«ng cã
lé kh«ng?
1
) Tøc Wong Shek Kong, tµu ch¹y ®êng Hång C«ng - Sµi Gßn.
2
) Lý PÊn: ngêi nÊu bÕp trªn tµu Wong Shek Kong.
3
) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc (a).
TH¦ GöI BAN CHÊP HµNH TRUNG ¦¥NG §¶NG 4
) Tµu ch¹y Hång C«ng - H¶i Phßng.
5
) Tøc NguyÔn Huy Bèn, TrÇn Ngäc Danh, D¬ng B¹ch Mai, NguyÔn
CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG ThÕ Th¹ch.
1
) Tøc Bïi ¸i.
2
) Tøc Ng« §øc Tr×.
7. Khi cã tiÒn th× mçi ®ång chÝ cÈn thËn nªn gi¾t mét c) T«i kh«ng trao kÕ ho¹ch g× riªng cho T vµ B, chØ cã
Ýt, thÕ lµ khi mÊt khái mÊt hÕt, mµ nh÷ng ngêi ch¹y ®- nh÷ng th«ng ço gÊp nh 1-5, nh÷ng chØ thÞ ®¹i kh¸i
îc còng cã xu mµ hé th©n. nh chØ thÞ võa råi vµ nh÷ng tµi liÖu nghiªn cøu dÞch ra
8. Nªn t×m mi thuËt g× mµ gi÷ g×n lÊy ®ång chÝ träng th× t«i cø vÉn göi ba b¶n cho Trung ¬ng, T vµ B. Lµm
yÕu, chø nÕu nã cø tóm mßn nh÷ng v¾t kh¸ ®i, th× h¹i nh thÕ lµ cho mau, cho tiÖn vµ cho ch¾c ch¾n (nÕu
cho c«ng viÖc qu¸! Th¸i B×nh, Phñ Lý th× nã l¹i cø gië chç nµy kh«ng tiÕp th× cã chç kh¸c tiÕp).
sæ mµ ®i b¾t ngêi! Xem nh÷ng viÖc ®ã th× cã thÓ nãi d) Th¬ võa råi Trung ¬ng nãi: "ChØ cã viÖc giao th«ng
r»ng §¶ng cßn kÐm ®êng bÝ mËt c«ng t¸c. "Hä" thêng hoÆc b¸o ch¬ng th× t«i giao thiÖp víi hä, chø b¸o ço
hái t«i vÒ vÊn ®Ò v× sao mµ bÞ lé? V× sao mµ bÞ? §Ó th× v« lý vµ lén xén". NÕu lµm nh ®· nãi trªn, th×
suy nghÜ vµ t×m çch söa ®æi. Nhng trong kh«ng b¸o ch¼ng nh÷ng kh«ng cã g× lµ "v« lý vµ lén xén" mµ l¹i
ço ra, cho nªn t«i còng ó í! ch¹y viÖc l¾m. NÕu kh«ng vËy th× t«i giao thiÖp víi T
8 Bis. VÊn ®Ò nhiÖm vô t«i: a) Tõ ngµy Héi nghÞ vµ B còng kh«ng cã t¸c dông g×.
Octobre t«i nghÜ trong ®· cã Trung ¬ng, ngoµi ®· cã §, e) Th¬ Trung ¬ng t«i cø vËy göi ®i råi. Nhng viÖc nµy
vËy nªn c«ng viÖc t«i chØ lµ nh "thïng th¬". VËy nªn t«i còng vËy. NhiÖm vô t«i ®· lµ nh th¬ § ®· ®Þnh, cho
xin § ®æi chç v× "thïng th¬" th× ngêi kh¸c còng lµm ®- nªn khi cã viÖc g× § còng nãi víi t«i mµ khi t«i cã ý kiÕn
îc. V× thÕ mµ § cã th¬ ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho t«i (th¬ g× (nh phª b×nh T vµ B míi ®Õn) còng cã § ®ång ý.
®ã t«i cã göi copie cho T.¦). VËy nªn khi §¶ng nghÞ ®Þnh hoÆc yªu cÇu g× th× t«i
b) NÕu Trung ¬ng b¸o ço thêng vµ râ rµng (dÐtaillÐ) còng nªn biÕt. NÕu kh«ng biÕt g× c¶, khi "hä" hái ®Õn,
th× chóng t«i kh«ng ®ßi b¸o ço çc n¬i lµm g×, song tõ t«i biÕt ®êng nµo mµ nãi. NÕu chØ biÕt truyÒn th¬
ngµy Héi nghÞ ®Õn nay, Trung ¬ng cha cã lÇn b¸o ço qua, ®a th¬ l¹i, nÕu kh«ng tham gia ý kiÕn víi § vµ víi
nµo t¬ng tÕ hÕt. Nh viÖc B ph¶n ®èi chØ thÞ Quèc tÕ Trung ¬ng, th× t«i ë ®©y còng kh«ng Ých g× l¾m. V×
mµ còng ®Õn b©y giê ngêi quen vµ Trung ¬ng míi nãi viÖc ®a th¬ th× ®ång chÝ kh¸c còng lµm ®îc.
®Õn! VÉn biÕt hoµn c¶nh khã kh¨n vµ Trung ¬ng l¾m Nãi tãm l¹i lµ Trung ¬ng th¶o luËn l¹i "nhiÖm vô cña K.
viÖc, nhng "hä" còng cÇn ph¶i biÕt t×nh h×nh râ rµng V"2): 1/ ý kiÕn ®èi víi th¬ h«m nä (copie göi vÒ tríc) thÕ
mµ còng v× vËy mµ ph¶i yªu cÇu çc n¬i b¸o ço. Nhê nµo? 2/ Çc n¬i nªn hay kh«ng nªn göi b¸o ço, v.v..
hai tê b¸o ço Xø Héi nghÞ göi ra, míi biÕt h¬i râ t×nh Trung ¬ng gi¶i quyÕt thÕ nµo, råi cho t«i biÕt. V× nÕu
h×nh T vµ B tõ 12 - 30 vÒ tríc, (tõ ®ã ®Õn giê kh«ng râ ®Ó thÕ m·i, th× chç nãi thÕ nµy, chç nãi thÕ kia, th× lén
v× kh«ng thÊy b¸o ço n÷a) vµ hä ®¬ng hái cho ®îc xén thiÖt, mµ l¹i trë ng¹i c¶ c«ng t¸c.
b¸o ço Nam Kú. V¶ l¹i khi tríc (Octobre) chóng ta ®· Thªm: Vladimirof chuyÕn nµy cha vÒ ®îc. Ph¶i chê Hg-
®Þnh r»ng, hÔ çc n¬i b¸o ço th× lµm hai b¶n, mét göi Th-K«ng hoÆc TrÇn B×nh míi vÒ ®îc.
cho Trung ¬ng, mét göi ra. ThÕ lµ ®ì viÖc cho Trung - ChuyÕn nµy göi vÒ 2 Zòa vµ 200 giÊy.
¬ng vµ Quèc tÕ l¹i biÕt râ t×nh h×nh, § còng t¸n thµnh
çch ®ã. Nh vËy th× cã g× lµ "v« lý vµ lén xén"1). Ngµy 24 th¸ng 4 n¨m 19311)
2
1
) Héi nghÞ Trung ¬ng toµn thÓ häp th¸ng 3 - 1931 t¹i Sµi Gßn ®· ) K.V: mét bÝ danh cña NguyÔn ¸i Quèc.
1
quyÕt ®Þnh thay ®æi mèi liªn l¹c, kh«ng qua NguyÔn ¸i Quèc n÷a ) Trong ¶nh bót tÝch, trªn ®Çu bøc th t¸c gi¶ ®Ò ngµy 23-4-
mµ trùc tiÕp víi Ban ph¬ng §«ng. 1931, cuèi bøc th t¸c gi¶ ®Ò ngµy 24-4-1931. Chóng t«i theo
Ngµy 1-5 s¾p söa thÕ nµo, kÕt qu¶ thÕ nµo cho 1. T«i ®· nhËn ®îc bøc th ngµy 25-4.
biÕt. 2. §ång chÝ Tæng bÝ th ®· bÞ b¾t ngµy 19 hoÆc 20-
MiÕng giÊy nhá ch÷ Anh lµ do ®¹i biÓu I.J.C. göi vÒ. 410).
Bót tÝch tiÕng ViÖt, KÓ tõ khi xuÊt b¶n T¹p chÝ c¶nh s¸t, 7 trong sè 101
b¶n chôp lu t¹i ngêi ®· bÞ b¾t. V× vËy trong ban th ký chØ cßn l¹i mét
ViÖn LÞch sö §¶ng. c«ng nh©n trÎ tuæi.
3. Riªng ë H¶i Phßng ®· cã 36 trêng hîp bÞ b¾t vµo
ngµy 20-4 vµ 16 trêng hîp bÞ b¾t ngµy 23-4. §iÒu ®ã
nãi lªn r»ng mäi ho¹t ®éng ë bèn ®Þa ph¬ng ®Òu bÞ
lé.
Mét sè ®ång chÝ ®· dïng sóng lôc chèng l¹i c¶nh s¸t. 1
®ång chÝ ®· bÞ hy sinh vµ nhiÒu ®ång chÝ kh¸c bÞ th-
¬ng.
4. Ngµy 20-4 mÊy tµu ch¹y h¬i níc cña chóng ta chê
®Ó ®ãn sinh viªn lªn tµu nhng kh«ng cã ngêi nµo ®Õn.
Cã lÏ hä còng ®· bÞ b¾t.
5. Ngµy 29-4, mét ®ång chÝ phô tr¸ch vÊn ®Ò th«ng
tin liªn l¹c ®· bÞ b¾t. VÉn cha nhËn ®îc tin tøc tõ çc
®ång chÝ kh¸c: Khi nµo cã tin cô thÓ h¬n th× t«i sÏ b¸o
cho ®ång chÝ biÕt. TÊt c¶ çc mèi liªn hÖ t¹m thêi bÞ
gi¸n ®o¹n. H×nh nh t¹p chÝ c¶nh s¸t còng lu truyÒn ë
®©y. TÊt c¶ nh÷ng thanh niªn ViÖt Nam ë ®©y ®Òu
bÞ kiÓm so¸t vµ ®· bÞ mËt th¸m Ph¸p nhËn d¹ng.
6. NhiÒu tæ chøc §¶ng ë ®Þa ph¬ng ®· bÞ gi¶i t¸n,
nhiÒu tµi liÖu quan träng r¬i vµo tay c¶nh s¸t. Chóng
t«i sÏ ph¶i tæ chøc l¹i mäi viÖc. Chóng t«i sÏ trao nhiÖm
vô nµy cho çc sinh viªn trë vÒ níc. NÕu mäi viÖc diÔn
ra tèt ®Ñp, th× kho¶ng 2 tuÇn n÷a 4 sinh viªn sÏ cã
mÆt ë ®©y. T«i sÏ häp víi hä.
7. Ngµy 20-4, mäi biÖn ph¸p ®· ®îc sö dông ®Ó ban bè
TH¦ GöI QUèC TÕ CéNG S¶N thiÕt qu©n luËt trªn toµn ®Êt níc chèng l¹i çc cuéc
biÓu t×nh ngµy 1-5. Trêng häc vµ nhµ m¸y sÏ ph¶i n»m
trong sù kiÓm so¸t qu©n sù chÆt chÏ.
§ång chÝ th©n mÕn, 8. Ngµy 12-4, 55 n«ng d©n ®· bÞ giÕt trong cuéc
diÔu hµnh. Ngµy 14-4, 80 ngêi bÞ giÕt vµ ngµy 20-4, 30
nguyªn v¨n bót tÝch cña t¸c gi¶. 10
) Cã mét dßng qu¸ mê, kh«ng ®äc ®îc.
ngêi bÞ giÕt. Bän ®Õ quèc ®· quyÕt ®Þnh ng¨n chÆn

phong trµo b»ng tµn s¸t.
Chóng t«i nªn chØ ra cho çc ®ång chÝ cña m×nh kÕ
ho¹ch ®Êu tranh cô thÓ nµo? NÕu chóng ta cø ®Ó hä
®i theo con ®êng ®ã th× sÏ rÊt manh ®éng, nguy TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG
hiÓm. T«i sÏ ®Ò nghÞ thªm r»ng Quèc tÕ Céng s¶n chØ
thÞ cho tÊt c¶ çc tæ chøc çch m¹ng cña chóng ta
tham gia víi khÈu hiÖu "B¶o vÖ §«ng D¬ng" cïng víi Çc ®ång chÝ th©n mÕn!
nh÷ng hµnh ®éng: "Kh«ng can thiÖp vµo Trung Quèc", C¨n cø vµo b¸o ço cña ®ång chÝ H.N. vÒ t×nh h×nh
"Kh«ng can thiÖp vµo níc Nga X«viÕt". §Æc biÖt lµ §¶ng §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng vµ theo kinh nghiÖm cña t«i
Céng s¶n Ph¸p vµ çc tæ chøc çch m¹ng kh¸c sÏ t¨ng c- ë Hoa Nam, §«ng D¬ng, Th¸i Lan vµ ë M· Lai, t«i thÊy cã
êng h¬n n÷a viÖc b¶o vÖ phong trµo çch m¹ng ë §«ng bæn phËn bøc thiÕt ®èi víi çc ®¶ng cña chóng t«i lµ
D¬ng. ph¶i ®Ò xuÊt víi çc ®ång chÝ ®Ò nghÞ sau ®©y:
9. T«i kh«ng thÓ ký tªn vµo çc bøc th v× t«i kh«ng cã Trõ mét vµi ®ång chÝ rÊt hiÕm hoi (®· ®îc huÊn luyÖn
®Þa chØ. Xin ®ång chÝ h·y lµm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ ë Trêng ®¹i häc nh÷ng ngêi lao ®éng ph¬ng §«ng,
cho t«i. TÊt nhiªn, ®iÒu ®ã thËt phiÒn phøc. V× ®iÒu hoÆc lµ trÝ thøc), cßn ®¹i ®a sè ®ång chÝ cña chóng
kiÖn hiÖn thêi, t«i lu«n lu«n ph¶i viÕt cho ®ång chÝ t«i, tr×nh ®é lý luËn vµ chÝnh trÞ rÊt thÊp.
b»ng ph¬ng ph¸p nµy vµ kh«ng ph¶i lóc nµo còng viÕt HËu qu¶ cña t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc vÒ lý luËn
cho P.O.B cña ®ång chÝ. T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ sö nh vËy lµ g×? HËu qu¶ kh¸ nhiÒu. Çc ®ång chÝ ®· nghe
dông ph¬ng ph¸p viÕt th t¬ng tù. Nã cã r¾c rèi nhng ®ång chÝ H.N. kÓ vÒ nh÷ng hËu qu¶ Êy trong b¸o ço.
an toµn h¬n. T«i nãi thªm mét vµi hËu qu¶ n÷a:
1. §a sè çc ®ång chÝ - ngay c¶ nh÷ng ®ång chÝ cã
Göi lêi chµo céng s¶n. tr¸ch nhiÖm- còng kh«ng hiÓu thËt râ "çch m¹ng d©n
chñ t s¶n" lµ g×. Çc ®ång chÝ Êy nh¾c ®i nh¾c l¹i
VICTO nh÷ng ch÷ Êy mµ kh«ng hiÓu nghÜa. V× kh«ng thÓ gi¶i
thÝch ®îc cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n, cho nªn çc
Bót tÝch tiÕng Anh, ®ång chÝ Êy thêng tá vÎ lóng tóng trong c«ng t¸c tuyªn
b¶n chôp lu t¹i truyÒn vµ cæ ®éng. §Ó khái lung tung, çc ®ång chÝ
ViÖn Hå ChÝ Minh. buéc ph¶i "bÞa ra". Do ®ã, mét sù ngu dèt nµy lµm
ph¸t sinh mét sù ngu dèt kh¸c vµ mét sai lÇm nµy g©y
nªn çc sai lÇm kh¸c.
2. Çc ®ång chÝ Êy còng kh«ng hiÓu t¹i sao ph¶i kÕt
hîp cuéc çch m¹ng ph¶n ®Õ víi çch m¹ng ruéng ®Êt.
V× vËy mµ nh÷ng khÈu hiÖu ®a ra lén xén, kh«ng phèi
hîp víi nhau.
3. Çc ®ång chÝ Êy kh«ng hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a

§¶ng víi çc tæ chøc kh¸c, cho ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ kinh nghiÖm h¬n, do ®ã cã kh¶ n¨ng ph¹m nh÷ng sai
"cÊp bËc". VÝ dô nh xÕp §¶ng ë sè 1, Thanh niªn céng lÇm nghiªm träng h¬n.
s¶n ë sè 2, C«ng héi ë sè 3, v.v.. Vµ khi mét ®ång chÝ V× vËy, t«i thÊy tuyÖt ®èi cÇn thiÕt lµ chóng ta ph¶i
®ang ho¹t ®éng trong §¶ng mµ ®îc cö sang ho¹t ®éng gióp ®ì çc ®ång chÝ cña chóng ta kh¾c phôc nh÷ng
ë mét tæ chøc kh¸c, ®ång chÝ ®ã xem viÖc chuyÓn khã kh¨n Êy b»ng çch t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®ång chÝ
dÞch Êy nh lµ mét "viÖc h¹ cÊp bËc", gÇn nh lµ mét tiÕp thô ®îc nh÷ng kiÕn thøc s¬ ®¼ng nhÊt mµ mçi
h×nh ph¹t! chiÕn sÜ ®Òu ph¶i cã.
4. HoÆc lµ, çc ®ång chÝ Êy b¾t ®Çu tæ chøc mét Vµ biÖn ph¸p duy nhÊt cã hiÖu qu¶ ®Ó gióp çc ®ång
nhãm liªn minh chèng ®Õ quèc, råi chän nh÷ng thanh chÝ theo ph¬ng híng ®ã lµ cho xuÊt b¶n nh÷ng quyÓn
niªn cña liªn minh ®Ó tæ chøc mét C«ng héi. Cuèi cïng s¸ch nhá viÕt vÒ çc vÊn ®Ò sau ®©y:
chän nh÷ng héi viªn C«ng héi ®Ó tæ chøc mét tæ 1. Tuyªn ng«n céng s¶n,
§¶ng. 2. §¶ng céng s¶n vµ tæ chøc cña §¶ng,
5. Mét cuéc b·i c«ng bïng næ. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o lµ
3. LÞch sö Quèc tÕ Céng s¶n,
trÝ thøc viÕt vµo mét quyÓn vë theo trËt tù 1, 2, 3, v.v.
nh÷ng bíc ®i ph¶i tiÕn hµnh råi hä ®a quyÓn vë Êy 4. LÞch sö §¶ng,
cho çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm lµ c«ng nh©n. Çc 5. LÞch sö R.K.P.B (§¶ng Céng s¶n B«ns¬vÝch toµn Liªn
®ång chÝ nµy ®a quyÓn vë vÒ nhµ m¸y vµ thi hµnh bang X«viÕt),
m¸y mãc nh÷ng ®iÒu ®· ghi trªn giÊy mµ kh«ng biÕt 6. LÞch sö Quèc tÕ Thanh niªn (KIM),
ph¸n ®o¸n xem nh÷ng ®iÓm Êy cã phï hîp víi thùc tÕ 7. Thanh niªn céng s¶n vµ tæ chøc thanh niªn,
hay kh«ng!
HoÆc lµ, çc ®ång chÝ Êy dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó ph¸t 8. C«ng héi,
®éng b·i c«ng, nhng khi c«ng nh©n ®· rêi nhµ m¸y 9. Quèc tÕ C«ng héi ®á,
xuèng ®êng, çc ®ång chÝ Êy kh«ng biÕt ph¶i lµm g× 10. N«ng héi,
n÷a. 11. VÊn ®Ò d©n téc,
6. Cßn cã mét nguy c¬ lín kh¸c. Tuy çc ®¶ng ®· ®a
12. VÊn ®Ò ruéng ®Êt,
nh÷ng ®ång chÝ c«ng nh©n vµo çc ban l·nh ®¹o, nh-
ng çc ®ång chÝ nµy vÉn bÞ ¶nh hëng cña nh÷ng phÇn 13. Quèc tÕ Cøu tÕ ®á (MOPR),
tö trÝ thøc, bëi v× theo çc ®ång chÝ Êy, "nh÷ng ngêi 14. Liªn minh chèng ®Õ quèc,
trÝ thøc ®· ®îc ®äc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy trong çc 15. Chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p,
b¶n luËn c¬ng hoÆc trong s¸ch". 16. Çch m¹ng Th¸ng Mêi,
T×nh h×nh Êy diÔn ra trong thêi kú 1930-1931, lóc 17. Çch m¹ng Trung Hoa,
mµ çc ®ång chÝ cña chóng ta ®· lµ nh÷ng chiÕn sÜ 18. Khëi nghÜa vò trang,
kh¸ l·o luyÖn vµ kh¸ tõng tr¶i råi. Nhng hiÖn nay, tÊt c¶
19. Nh÷ng bµi häc cña çc sù biÕn 1930-1931,
hoÆc hÇu nh tÊt c¶ çc ®ång chÝ Êy ®· bÞ giÕt hay bÞ
20. Chñ nghÜa Têrètxki,
cÇm tï. Nh÷ng ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng trÎ h¬n, Ýt
21. NÒn kinh tÕ x«viÕt, lý luËn soi ®êng, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho çc ®ång
22. M¸c, ¡ngghen, Lªnin, Xtalin, chÝ Êy tiÕn hµnh c«ng t¸c.
23. Lµm thÕ nµo ®Ó kÕt hîp ho¹t ®éng bÊt hîp §ång chÝ Xtalin ngh×n lÇn cã lý khi nãi r»ng: "Lý luËn t¹o
cho çc ®ång chÝ lµm c«ng t¸c thùc tÕ, søc m¹nh ®Þnh
ph¸p vµ ho¹t ®éng hîp ph¸p,
híng, sù s¸ng suèt dù kiÕn t¬ng lai, kiªn ®Þnh trong
24. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc çc chi bé vµ lµm cho çc c«ng t¸c vµ lßng tin ë th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña
chi bé ho¹t ®éng, chóng ta".
25. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc mét cuéc b·i c«ng, mét Nh÷ng ®iÒu mµ t«i nãi vÒ çc ®ång chÝ chóng t«i ë
cuéc biÓu t×nh, v.v., §«ng D¬ng, ë Th¸i Lan, v.v. ch¾c ch¾n lµ còng ®óng
26. Lµm thÕ nµo ®Ó thùc hiÖn mÆt trËn thèng nhÊt, ®èi víi nh÷ng ®ång chÝ ë çc níc thuéc ®Þa kh¸c, mµ
27. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc mét tê b¸o §¶ng, tê b¸o ë ®©y §¶ng ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vµ tr×nh ®é v¨n
ho¸ cña nh÷ng ngêi lao ®éng cßn thÊp. Nh÷ng cuèn
nhµ m¸y, v.v.,
s¸ch nhá ®Ò nghÞ trªn ®©y nhÊt ®Þnh lµ còng rÊt cã
28. Lµm thÕ nµo ®Ó tæ chøc häc sinh, phô n÷, v.v., Ých ®èi víi c¶ nh÷ng níc Êy.
29. Lµm thÕ nµo ®Ó vËn ®éng binh lÝnh,
30. LuËn c¬ng vµ nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa Th©n ¸i chµo céng s¶n
(cña Quèc tÕ Céng s¶n), v.v. vµ v.v.. Ngµy 16 th¸ng 1 n¨m 1935
Khi xuÊt b¶n nh÷ng tËp s¸ch nhá Êy, cÇn ph¶i chó ý
®Õn: 1. Nh÷ng khã kh¨n vÒ viÖc in l¹i s¸ch ë çc xø LIN
nµy; 2. khã kh¨n vÒ viÖc gi÷ s¸ch; 3. khã kh¨n cña ®éc Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,
gi¶ cÊt giÊu s¸ch; 4. tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp cña çc b¶n chôp lu t¹i
®ång chÝ chóng t«i kh«ng thÓ ®äc vµ hiÓu ®îc nh÷ng ViÖn Hå ChÝ Minh.
®iÒu diÔn ®¹t qu¸ dµi, qu¸ khã. V× vËy çc tËp s¸ch
nhá Êy ph¶i ng¾n, tõ ng÷ ph¶i rÊt ®¬n gi¶n, rÊt râ
rµng vµ dÔ hiÓu ®èi víi quÇn chóng. NÕu cã thÓ ®îc,
néi dung nªn tr×nh bµy díi d¹ng c©u hái vµ tr¶ lêi.
Çc ®ång chÝ cña chóng t«i rÊt dòng c¶m vµ h¨ng
h¸i. Çc ®ång chÝ Êy c«ng t¸c rÊt tËn tuþ. Nhng v×
thiÕu kiÕn thøc lý luËn, buéc çc ®ång chÝ ph¶i mß
mÉm tõng bíc, lu«n lu«n vÊp v¸p v× thiÕu thèn nh vËy.
TÊt nhiªn lµ çc ®ång chÝ sÏ ®îc gi¸o dôc rÌn luyÖn
trong ®Êu tranh vµ trong c«ng t¸c thùc tÕ hµng ngµy.
Nhng cã thÓ tr¸nh ®îc biÕt bao bÕ t¾c, sai lÇm vµ biÕt
bao thÊt b¹i ®au ®ín, nÕu chóng ta cã thÓ cung cÊp
cho çc ®ång chÝ Êy nh÷ng kiÕn thøc tèi cÇn thiÕt vÒ
tranh kiªn tr× h¬n cho tíi th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña
chóng ta.
Nh©n danh ç nh©n vµ nh©n danh nh÷ng ngêi

céng s¶n §«ng D¬ng cïng çc giai cÊp cÇn lao §«ng D-
¬ng, t«i nhê anh, ®ång chÝ th©n mÕn, chuyÓn tíi §¶ng
TH¦ GöI §åNG CHÝ M¸CTI Céng s¶n Ph¸p cña chóng ta, tíi gia ®×nh cña ®ång chÝ
vµ b¹n th©n tiÕc th¬ng cña chóng ta nh÷ng lêi chia
buån s©u s¾c.
§ång chÝ M¸cti th©n mÕn,
Chóng t«i ®· nhËn ®îc tin ®ång chÝ P«n Vay¨ng
Ngµy 12-10-1937
Cutuyariª cña chóng ta sím tõ trÇn víi mét nçi ®au
buån s©u s¾c. NGUYÔN ¸I QUèC
§©y lµ mét tæn thÊt to lín cho §¶ng Céng s¶n Ph¸p cña
chóng ta, cho giai cÊp v« s¶n Ph¸p, giai cÊp v« s¶n
b¶n chôp lu t¹i
thuéc ®Þa vµ giai cÊp v« s¶n thÕ giíi.
T«i ®· khãc khi biÕt tin ®ång chÝ Vay¨ng Cutuyariª qua
®êi. §èi víi t«i, anh lµ mét ®ång chÝ, mét b¹n th©n vµ
mét ngêi anh em. Chóng t«i ®· quen biÕt nhau tõ §¹i
héi Tua ®¸ng ghi nhí. Cho tíi n¨m 1934, chóng t«i ®·
cïng nhau lµm viÖc trong vÊn ®Ò thuéc ®Þa mµ anh
tõng chøng tá hÕt søc quan t©m.
Trong chuyÕn anh sang ViÔn §«ng víi t çch ®¹i biÓu
vµ ngêi tæ chøc Héi nghÞ v× hoµ b×nh vµ chèng chiÕn
tranh, chóng t«i ®· gÆp l¹i nhau t¹i Trung Quèc. DÞp
®ã, anh ®· gióp t«i mét viÖc rÊt lín ®Ó t«i tho¸t khái
mét hoµn c¶nh v« cïng khã kh¨n mµ t«i vÊp ph¶i.
Chóng t«i l¹i gÆp nhau ë ®©y vµo mïa hÌ, vµ ®· cïng
nhau th¶o luËn vÊn ®Ò thuéc ®Þa, ®Æc biÖt lµ vÊn
®Ò §«ng D¬ng.
Giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa ®· mÊt ®i mét ngêi chiÕn
sÜ tèt vµ mét ngêi b¹n ch©n thµnh. Vay¨ng Cutuyariª
®· qua ®êi, nhng tÊm g¬ng vÒ sù tËn tuþ vµ lßng can
®¶m cña anh vÉn cßn. Khãc than anh qua ®êi, chóng
t«i høa sÏ noi theo tÊm g¬ng cao quý cña anh, ®Êu
NG¦êI NHËT B¶N MUèN KHAI HO¸

TH¦ GöI MéT §åNG CHÝ TRUNG QUèC NH¦ THÕ NµO1)
ë QUèC TÕ CéNG S¶N
Lµ ngêi Trung Quèc, nÕu t«i nãi ®Õn nh÷ng sù tµn b¹o
§ång chÝ th©n mÕn, cña ngêi NhËt B¶n mµ t«i ®· nhËn thÊy, th× ngêi ta cã
H«m nay lµ ngµy kû niÖm lÇn thø b¶y viÖc t«i bÞ b¾t thÓ cho r»ng t«i ®· nãi qu¸. Bëi vËy, t«i chØ th«ng b¸o
gi÷ ë Hång C«ng. §ã còng lµ ngµy më ®Çu n¨m thø t¸m víi çc b¹n vÒ nh÷ng hµnh ®éng tµn b¹o cña ngêi NhËt
t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng cña t«i. Nh©n dÞp nµy, t«i B¶n nh nh÷ng ngêi níc ngoµi ®· nhËn xÐt, b»ng çch
viÕt th göi ®ång chÝ ®Ó xin ®ång chÝ gióp ®ì t«i thay trÝch nh÷ng ®o¹n trong cuèn: ý nghÜa cña chiÕn tranh
®æi t×nh c¶nh ®au buån nµy. - Nh÷ng sù tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n ë Trung Quèc2)
§ång chÝ h·y ph©n t«i ®i ®©u ®ã. HoÆc lµ gi÷ t«i ë l¹i cña H.J. Timpícl©y, th«ng tÝn viªn b¸o Ngêi b¶o vÖ
®©y. H·y giao cho t«i lµm mét viÖc g× mµ theo ®ång Mansext¬. Ngoµi ra, t«i cã thªm vµo ®ã vµi tin tøc ®¨ng
chÝ lµ cã Ých. §iÒu t«i muèn ®Ò nghÞ víi ®ång chÝ lµ trªn çc b¸o vµ vµi mÈu chuyÖn do nh÷ng nh©n vËt
®õng ®Ó t«i sèng qu¸ l©u trong t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®¸ng tin cËy nh çc viªn t lÖnh cña T©n tø qu©n vµ B¸t
®éng vµ gièng nh lµ sèng ë bªn c¹nh, ë bªn ngoµi cña lé qu©n nh©n d©n çch m¹ng ®· kÓ.
§¶ng. ¤ng Timpícl©y ®· ë Trung Quèc khi Thîng H¶i vµ
T«i sÏ rÊt biÕt ¬n ®ång chÝ, tha ®ång chÝ th©n mÕn, Nam Kinh bÞ x©m chiÕm. ¤ng ®· viÕt nhiÒu vÒ nh÷ng
cho phÐp t«i ®îc héi kiÕn. T«i tin r»ng nh vËy sÏ tèt sù tµn b¹o cña ngêi NhËt B¶n. Song, nh÷ng bµi viÕt cña
h¬n. §· tõ l©u råi ®ång chÝ kh«ng gÆp t«i. «ng ®· bÞ chÆn l¹i ë bu ®iÖn Thîng H¶i. ¤ng ®· thu
§ång chÝ th©n mÕn, xin ®ång chÝ nhËn lêi chµo céng thËp ®îc nhiÒu bµi bót ký, nhiÒu b¶n b¸o ço, nhiÒu
s¶n anh em cña t«i. bøc th cña b¹n bÌ «ng ë níc ngoµi: hä lµ nh÷ng nhµ b¸o,
6-6-1938 kh¸ch ®i ®êng, gi¸o sÜ, thµnh viªn cña Héi ch÷ thËp
LIN 1
) Nh÷ng bµi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta),
NguyÔn ¸i Quèc ®Òu viÕt díi danh nghÜa mét nhµ b¸o Trung Quèc
(NGUYÔN ¸I QUèC)
vµ ký tªn LIN. Víi nhan ®Ò “Nh÷ng sù hung tµn cña ®Õ quèc Nhùt”,
Tµi liÖu tiÕng Ph¸p, b¸o D©n chóng (tiÕng ViÖt) còng ®· ®¨ng toµn v¨n bµi b¸o nµy
b¶n chôp lu t¹i trong çc sè 46 ngµy 21-1-1939, sè 47 ngµy 24-1-1939 vµ sè 48
ngµy 28-1-1939.
ViÖn Hå ChÝ Minh. 2
) Trong nguyªn b¶n, tªn cuèn s¸ch ®îc viÕt b»ng tiÕng Anh: What
war means - the japanese atrocities in China.
®á quèc tÕ vµ cña Uû ban quèc tÕ cøu trî nh÷ng ngêi "Bän NhËt kÐo nhau ®i hµng ®µn vµ chia thµnh nhãm
tÞ n¹n. Nh÷ng b»ng chøng do «ng Timpícl©y ®a ra nh ®Ó h·m hiÕp.
vËy lµ hoµn toµn ®¸ng tin cËy. "Ngµy 3-1-1938, mét ngêi ®µn bµ bÞ th¬ng nÆng ®·
NG¦êI NHËT B¶N Vµ TR¹I NH÷NG NG¦êI TÞ N¹N ®Õn bÖnh viÖn. ChÞ Êy nãi r»ng: ChÞ vµ 5 phô n÷ kh¸c
ë NAM KINH ®· bÞ bän NhËt b¾t ®i hai hoÆc ba h«m tríc. Ban
"Tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n n»m t¹i trung t©m thñ ngµy, chóng b¾t hä giÆt giò ¸o quÇn, ban ®ªm, chóng
®«, réng trªn 3 kil«mÐt vu«ng. Sè ngêi tÞ n¹n vµo h·m hiÕp hä, ngêi nµo nhiÒu tuæi th× bÞ tõ 10 ®Õn 20
kho¶ng 200.000. Tríc thêi gian chiÕm ®ãng, ngêi NhËt lÇn, nh÷ng chÞ trÎ th× ®Õn 40 lÇn.
®· høa r»ng nh÷ng ngêi tÞ n¹n còng nh nh÷ng ngêi "Ngµy 23-1, bän NhËt ®· giÕt 11 ngêi trong gia ®×nh
d©n thêng ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i g× c¶. Díi ®©y, ngêi cña X. §µn bµ th× ®Òu bÞ chóng giÕt sau khi h·m hiÕp.
ta sÏ thÊy bän kÎ cíp ph¸t xÝt Êy ®· gi÷ "lêi høa long Ngµy 15-1, mét ngêi con g¸i võa ra khái n¬i tÞ n¹n ë Tr-
träng cña chóng" nh thÕ nµo. êng ®¹i häc Kim L¨ng, ®· bÞ mét tªn NhËt do¹ h·m
hiÕp. ChÞ Êy chèng cù l¹i. ChÞ liÒn bÞ giÕt. Ngµy 15-12-
H·M HIÕP 1937, bän NhËt x«ng vµo mét ng«i nhµ t¹i ®êng phè ë
H¸n KhÈu, chóng hiÕp mét ngêi ®µn bµ trÎ vµ b¾t ®i
Theo çc b¸o ço cña Uû ban cøu trî th× tõ ngµy 13-12- ba ngêi kh¸c. Chång hä võa khãc võa ch¹y theo ®Òu ®·
1937 ®Õn ngµy 7-2-1938, trong tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n,
bÞ giÕt.
®· x¶y ra 240 trêng hîp h·m hiÕp mµ tªn tuæi cña n¹n
nh©n ®Òu ®îc ngêi ta biÕt râ vµ 11 trêng hîp cã ghi: "NhiÒu n¹n nh©n bÞ bá m¹ng do bÞ h·m hiÕp. NhiÒu
"®µn bµ hoÆc con g¸i bÞ ngêi NhËt B¶n hiÕp". ®µn bµ vµ con g¸i ®· tù s¸t ®Ó khái bÞ lµm nhôc.
"Theo con sè tÝnh to¸n cña nh÷ng ngêi b¹n §øc "Trªn 300 phô n÷ ë çc lµng l©n cËn ®· bÞ bän NhËt
cña t«i, mét phãng viªn ®· viÕt nh vËy - th× sè ngêi bÞ b¾t ®a ®Õn Suansing (çi thµnh cña mét huyÖn nhá ë
bän NhËt B¶n h·m hiÕp ë Nam Kinh lªn tíi trªn 20.000. T« Ch©u). Mçi ngµy, ngêi ta thÊy nh÷ng x¸c phô n÷
ChÝnh t«i ®· thÊy trªn 100 trêng hîp h·m hiÕp vµ t«i ®· trÇn truång næi lÒnh bÒnh ë cöa con s«ng ®µo cña
nhËn ®îc b¸o ço chÝnh x¸c vÒ 300 trêng hîp kh¸c. thµnh nµy". (Tin ®iÖn, 2-1-1938).
Trong sè çc n¹n nh©n, cã nh÷ng thiÕu n÷ díi 11 tuæi
"Tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n ë Man Hµng, gÇn Thîng H¶i,
vµ nh÷ng bµ giµ trªn 53 tuæi. Trong mét gian phßng
cña Trêng ®¹i häc Kim L¨ng, ngay gi÷a ban ngµy, 17 gåm 500 phô n÷. Ngµy 28-1, mét chi ®éi NhËt B¶n
tªn NhËt ®· thay phiªn nhau h·m hiÕp mét ngêi con ®Õn ®ãng ë ®©y. TÊt c¶ nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®Òu bÞ
g¸i". h·m hiÕp, kh«ng trõ mét ai". (Tin ®iÖn, 30-1-1938).
Mét phãng viªn kh¸c viÕt: "§µn bµ vµ con g¸i çc vïng bÞ chiÕm ë Shonji sau khi
"17-12-1937. C¶ ngµy vµ ®ªm h«m qua, çc bÞ h·m hiÕp, ®Òu bÞ b¾t ®i lµm nghÒ m·i d©m trong
cuéc h·m hiÕp vµ tµn s¸t cø t¨ng dÇn. Trªn 1.000 ®µn qu©n ®éi". (T©n Hoa nhËt b¸o, 15-1-1938).
bµ vµ con g¸i ®· bÞ h·m hiÕp; mét chÞ bÞ hiÕp ®Õn 37 "T¹i Ouhau, bän NhËt sau khi h·m hiÕp phô n÷ ®· ch¬i
lÇn. Mét tªn trong bän kÎ cíp ®· bãp cæ mét em bÐ míi
çi trß xem tªn nµo khÐo tay h¬n c¶ trong viÖc c¾t vó
lªn 5 th¸ng, v× em bÐ nµy ®· khãc bªn c¹nh ngêi mÑ
cña em bÞ h·m hiÕp. çc n¹n nh©n". (§¹i c«ng b¸o, 31-1-1938).
"Nh÷ng em g¸i díi 10 tuæi vµ nh÷ng bµ giµ 60 12-1937, håi 11 giê s¸ng. Hai thµnh viªn cña Uû ban vµ
tuæi còng ®Òu bÞ hiÕp, 10 tªn NhËt sau khi thay phiªn t«i ®ang tiÕp chóng. Sau vµi phót, chóng ®· giÕt 20
nhau h·m hiÕp mét bµ giµ, ®· dïng mét çi mãc s¾t ®Ó ngêi tÞ n¹n. Nh÷ng ai ch¹y trèn khi tr«ng thÊy bän NhËt,
®Òu bÞ giÕt. H×nh nh ®ã lµ quy t¾c trong ®¹o qu©n
xÐ to¹c ©m hé cña bµ Êy". (T©n Hoa nhËt b¸o S¬n
Êy. Ngµy thø t, t«i l¸i mét chiÕc xe h¬i chë mét sÜ quan
T©y, 19-1-1938). h¶i qu©n NhËt ra tµu thuû cña h¾n. Gi÷a ®êng, mét
Tíng Lanpi Si cña B¸t lé qu©n ®· viÕt tõ S¬n sÜ quan NhËt chÆn xe chóng t«i l¹i, h¾n nãi lµ h¾n
T©y nh sau: ®ang tiªu diÖt mét chi ®éi Trung Quèc. ThËt vËy,
"Trong çc vïng bÞ NhËt chiÕm ®ãng, kh«ng mét ngêi chóng ®ang tµn s¸t anh em binh sÜ Trung Quèc ®· bÞ
®µn bµ hoÆc con g¸i nµo lµ kh«ng bÞ h·m hiÕp. NhiÒu tíc vò khÝ vµ nh÷ng ngêi d©n thêng.
chÞ ®· bÞ chÕt trong khi bÞ h·m hiÕp hoÆc bÞ giÕt sau Tra ngµy 13, bän sÜ quan NhËt høa víi «ng On Rèp, Chñ
®ã. Mét sè lín ®· bÞ b¾t ®i. Ngµy 19-12-1937, b¶y tªn tÞch Uû ban quèc tÕ cøu trî, r»ng binh sÜ Trung Quèc
NhËt ®Õn h·m hiÕp phô n÷ ë lµng Tïng Tha. Ngêi trong ®· bÞ tíc vò khÝ th× sÏ kh«ng bÞ giÕt. §óng ngay tèi
lµng chèng l¹i, ngµy h«m sau, mét chi ®éi NhËt B¶n h«m Êy, trong khi Uû ban ®ang häp, bän NhËt x«ng
®Õn bao v©y lµng, b¾t ®i 100 d©n, chóng dïng d©y vµo tr¹i, b¾t 1.300 binh sÜ Trung Quèc kh«ng cã vò khÝ
thÐp ®Ó th¾t cæ hä vµ treo lªn c©y, lÊy b¸ng sóng vµ dÉn hä ra ph¸p trêng.
®Ëp vì ®Çu hä, mæ bông hä tíi dÇu ho¶ råi thiªu hä. Khi ®i qua gÇn v¨n phßng cña chóng t«i, «ng Xmaid¬
Sau ®ã, bän NhËt ®· ®èt c¶ lµng. (th ký cña Uû ban) vµ t«i ®· ®îc tr«ng thÊy 50 x¸c chÕt
"§«i khi bän NhËt cßn gië trß ®éc ¸c tinh vi. Chóng b¾t næi lÒnh bÒnh trong mét çi hå.
ngêi bè hiÕp con g¸i m×nh, con trai hiÕp mÑ, anh trai 54 c«ng nh©n nhµ m¸y ®iÖn ®Õn trèn t¹i mét h·ng
hiÕp em g¸i. DÜ nhiªn, nh÷ng ngêi ®¸ng th¬ng nµy bu«n cña ngêi Anh. 43 ngêi bÞ b¾t vµ bÞ xö b¾n.
kh«ng chÞu lµm theo lÖnh chóng, thÕ lµ bän kÎ cíp liÒn NhiÒu ngêi lµm nghÒ khu©n v¸c vµ nhiÒu c«ng nh©n
giÕt hä". ®· bÞ b¾n chÕt. BÊt cø ngêi Trung Quèc nµo mµ lßng
bµn tay cã chai còng ®Òu bÞ xem nh cùu binh vµ bÞ xö
NH÷NG Vô TµN S¸T b¾n.
ChiÒu nay, cã mét ngêi ®µn «ng ®Õn v¨n phßng chóng
Suèt hai ngµy sau khi vµo Nam Kinh, bän NhËt vÉn tiÕp t«i, ®Çu bÞ ch¸y sÐm, l«ng mµy vµ tai ®Òu bÞ c¾t,
tôc tµn s¸t, cíp bãc vµ h·m hiÕp hµng lo¹t. §êng phè nöa çi mòi bÞ hít. Võa ®Õn ®îc mét l¸t th× anh ta t¾t
®Çy nh÷ng x¸c ®µn «ng, ®µn bµ, trÎ con. TÊt c¶ binh thë. T×nh h×nh ®· x¶y ra nh sau: Bän NhËt trãi hµng
lÝnh Trung Quèc kh«ng kÞp ra khái thµnh phè vµ bÞ tr¨m ngêi Trung Quèc l¹i víi nhau vµ thiªu sèng hä sau
b¾t ®Òu bÞ tíc vò khÝ vµ bÞ xö b¾n. Bän NhËt kh«ng khi tíi dÇu lªn ngêi hä. Ngêi ®µn «ng ®¸ng th¬ng nµy
b¾t lµm tï binh. 400 ngêi tÞ n¹n bÞ b¾t vµ bÞ lÝnh NhËt ®· may m¾n ch¹y tho¸t ®îc...
dÉn ®i, bän nµy cã mang theo sóng trêng vµ sóng m¸y. Ngµy lÔ N«en. Bän NhËt høa kh«ng giÕt nh÷ng cùu
Sè phËn nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®· ®îc quyÕt ®Þnh. Bän binh Trung Quèc ®· tù nguyÖn ra ®Çu thó. 240 ngêi
NhËt ®· dïng hµng ngh×n ngêi Trung Quèc lµm bia ®Ó ®Õn tr×nh diÖn. Hä ®Òu bÞ giÕt s¹ch1).
tËp b¾n hoÆc tËp ®©m lª.
Bän NhËt vµo tr¹i nh÷ng ngêi tÞ n¹n ngµy 13- 1)
PhÇn tiÕp theo in trªn sè b¸o ngµy 5-3-1939.
ë Nam Kinh, ngêi ta ®· ch«n trªn 40.000 tö thi nh÷ng NhËt ®ang ®èt çc hiÖu bu«n, mét sè bän kh¸c th× chÊt
ngêi bÞ tµn s¸t. nh÷ng thø chóng cíp bãc ®îc lªn çc xe t¶i nhµ binh.
Nãi ®Õn Tïng Giang, çch Thîng H¶i 30 kil«mÐt, mét H¬n mét th¸ng sau khi chiÕm ®ãng, nh÷ng hµnh
nhµ b¸o Anh viÕt r»ng, trong sè 100.000 d©n cña
®éng tµn b¹o vÉn cßn tiÕp diÔn hµng ngµy. Ngµy 10-1-
thµnh phè nµy, chØ cßn l¹i 5 «ng giµ trèn trong mét gãc
1938, vµo buæi chiÒu, t«i ®i xe h¬i ra ngoµi, t«i vÉn cßn
nhµ thê cña Ph¸p. Vïng gi÷a Tïng Giang vµ Thîng H¶i
ch¼ng kh¸c g× mét b·i sa m¹c dµi 30 kil«mÐt. thÊy bän lÝnh NhËt ®èt ph¸ nh÷ng hiÖu bu«n. Ngay tríc
Nãi vÒ T« Ch©u, mét gi¸o sÜ ®· viÕt "trong thµnh phè h«m ®ã, «ng X ®· ra ®îc cöa §«ng, tÊt c¶ nhµ cöa cña
chóng t«i chØ thÊy toµn lµ chÕt chãc vµ tµn ph¸. Trªn d©n trong vïng mµ «ng ®i qua, trªn 20 kil«mÐt, ®Òu bÞ
con ®êng tõ Qu¶ng §«ng ®Õn T« Ch©u, chóng t«i ph¶i ch¸y trôi.
chó ý ®Ó khái dÉm lªn th©y ngêi chÕt. §êng s¸ vµ Nh÷ng hµnh ®éng ¨n cíp cã tÝnh chÊt ç nh©n x¶y
®ång ruéng ®Òu ®Çy x¸c chÕt". ra hÕt søc thêng xuyªn. Bän lÝnh b¾t ®Çu ®Ëp ph¸
Theo tÝnh to¸n cña mét ngêi níc ngoµi ®· tõng nhiÒu cöa, x«ng vµo vµ cíp lÊy ®å ®¹c lµm cña riªng, chØ sau
lÇn ë trong vïng tõ Thîng H¶i ®Õn Nam Kinh tríc vµ sau khi ®îc bän sÜ quan híng dÉn th× viÖc cíp ph¸ míi ®îc
khi NhËt chiÕm ®ãng, th× Ýt nhÊt trong vïng nµy ®· cã tæ chøc cã quy cñ.
300.000 ngêi d©n thêng bÞ giÕt, trong sè ®ã, cã tíi B¸c sÜ P. kh¼ng ®Þnh r»ng, «ng ®· thÊy nh÷ng c¶nh t-
100.000 ngêi bÞ tµn s¸t cã hÖ thèng. îng khñng khiÕp gièng hÖt nh thÕ x¶y ra ë B¾c Kinh.
BÞ thÊt b¹i vÒ qu©n sù, bän NhËt giÕt d©n thêng ®Ó Trªn con ®êng Tïng Giang, chóng t«i ®· gÆp mét ®oµn
tr¶ thï. T©n tø qu©n ph¸ con ®êng s¾t B¶o §Þnh; vµi lÝnh NhËt trë vÒ Thîng H¶i cïng víi nh÷ng thø chóng cíp
ngµy sau, mét chi ®éi lÝnh NhËt b¾t xö b¾n 100 ngêi bãc ®îc. C¶nh tîng thËt lµ ®Ñp m¾t. Nh÷ng con ngùa
Trung Quèc ®øng tuæi. Tíng Yin cña B¸t lé qu©n kÓ l¹i chiÕn mËp m¹p kÐo nh÷ng xe kÐo chë ®Çy hßm xiÓng
r»ng, t¹i mçi thµnh phè hoÆc mçi thÞ trÊn bÞ chiÕm vµ vali. Bän nhµ binh cìi trªn lng lõa, bß, thËm chÝ c¶
®ãng, h¬n mét nöa d©n c bÞ bän NhËt tµn s¸t. tr©u n÷a. Lîn th× chóng buéc vµo nh÷ng xe kÐo ph¸o.
Tíng DiÖp §Ünh, t lÖnh trëng cña T©n tø qu©n, kÓ l¹i Gµ m¸i vµ gµ con do bän lÝnh cíp ®îc ®Òu theo ®oµn
r»ng: Héi Trung Quèc cøu trî nh÷ng ngêi tÞ n¹n ®· ®a qu©n.
8.000 em bÐ ®Õn thung lòng V« TÝch çch Thîng H¶i Tõ 21-11 ®Õn 11-12-1937, hµng ngµy, t«i nh con thoi
100 kil«mÐt. Trªn tr¹i nµy, cã kÎ nh÷ng ch÷ thËp ®á lín. ®i l¹i gi÷a T« Ch©u vµ Quang Phíc.
Nh÷ng ng©n hµng, hiÖu bu«n vµ mäi nhµ ®Òu ®îc më
Mét h«m, trong khi çc em bÐ ®ang ¨n s¸ng, m¸y bay
toang cöa b»ng vò lùc. Bän NhËt kÐo nhau hµng ®µn
NhËt ®Õn nÐm bom xuèng tr¹i, kh«ng mét em nµo nh kiÕn vµo ra kh«ng ngít. Chóng ®i l¹ch b¹ch, lng cßng
tho¸t khái cuéc tµn s¸t. xuèng díi nh÷ng kiÖn hµng t¬ lôa, nh÷ng con gµ giß,
Ngµy 19-12-1937, vµo håi 5 giê chiÒu, t«i víi «ng nh÷ng hµng ho¸ kh¸c, nh÷ng ®å ®¹c. Trong khi ®Õn
Xmaid¬ cïng ®i ra ngoµi. §êng phè Th¸i B×nh vµ vïng th¨m trêng (cña Nhµ chung) cña chóng ta, t«i thÊy cã
phô cËn, trung t©m bu«n b¸n lín nhÊt cña Nam Kinh, nh÷ng tªn NhËt ®ang n¹y tñ s¾t víi nh÷ng çi mãc
®Òu bÞ thiªu huû. Chóng t«i quay vÒ phÝa Nam; bän s¾t.
Cßn cã ngêi nµo tin ®îc r»ng bän NhËt muèn lµm ®iÒu
tèt lµnh cho nh©n d©n Trung Quèc kh«ng? Xin mêi hä bè ®Ó lµm b¹i ho¹i tinh thÇn cña ChÝnh phñ vµ nh©n
cø ®Ých th©n ®i xem c¶nh tµn ph¸ rïng rîn ®ang diÔn d©n Trung Quèc. Nhng cha bao giê nh©n d©n vµ qu©n
ra trong toµn vïng nµy dµi trªn 200 kil«mÐt tõ Thîng H¶i ®éi Trung Quèc l¹i ®oµn kÕt vµ kiªn quyÕt nh ngµy nay
®Õn Nam Kinh. Nh÷ng thµnh phè bÞ ph¸ ph¸ch, lµng ®Ó ®¸nh tan giÆc ngo¹i x©m! Nh÷ng sù tµn b¹o cña
m¹c bÞ thiªu huû, ®ång ruéng bÞ tµn ph¸. Bän NhËt ®· bän NhËt sÏ ®îc ®¸p l¹i mét çch ®Ých ®¸ng b»ng chñ
ph¹m tÊt c¶ nh÷ng téi ¸c d· man mµ mét ®éi qu©n tµn nghÜa anh hïng v« song cña nh÷ng ngêi Trung Hoa
b¹o ®îc trang bÞ b»ng nh÷ng chiÕn cô tèi t©n cã thÓ ®ang chiÕn ®Êu cho nÒn ®éc lËp vµ sinh mÖnh cña
ph¹m ph¶i. m×nh.
Suèt trong 4 th¸ng, sau khi Thîng H¶i thÊt thñ, tõ Th¸ng 12 n¨m 1938
th¸ng 12 ®Õn th¸ng 3, Nam ThÞ (khu Nam Thîng H¶i) P.C. LIN
®· bÞ ®èt ph¸, 80% nhµ cöa bÞ thiªu huû sau ngµy bÞ B¸o Notre Voix,
chiÕm ®ãng. ThiÖt h¹i lªn tíi 3 tû phr¨ng, trong ®ã, 1 ngµy 12-2-1939
phÇn 3 lµ do cíp bãc. TÊt c¶ nh÷ng thø g× kh«ng bÞ ph¸ vµ ngµy 5-3-1939.
huû th× ®Òu bÞ chóng cíp ®i. Th¸ng 3, viÖc cíp ph¸ vÉn
cßn tiÕp diÔn. Trong ph¹m vi 100 kil«mÐt chung quanh
Thîng H¶i, tríc kia, cã 12 thµnh phè lín vµ nhiÒu thÞ
trÊn víi con sè tæng céng lµ 50 triÖu d©n. Nh÷ng thÞ
trÊn vµ thµnh phè ®ã nay ®Òu bÞ ph¸ trôi. Khai Phong,
trung t©m t¬ lôa, ®· trë thµnh mét thµnh phè chÕt.
Tïng Giang ngµy nay chØ cßn lµ ®èng tro tµn. Thµnh
phè T« Ch©u giµu cã vµ cæ kÝnh gåm 350.000 d©n,
hiÖn chØ cßn l¹i 500 ngêi.
Bøc tranh trªn ®©y cßn xa míi m« t¶ ®îc ®Çy ®ñ.
Nh÷ng c¶nh nÐm bom man rî cña kh«ng qu©n, trÎ con TH¦ Tõ TRUNG QUèC
bÞ b¾t ®em ®i, tµn s¸t b»ng thuèc ®éc, do th¸m, v.v.
cha ®îc nªu lªn trong tµi liÖu nµy. Qu¶ng Ch©u, H¸n
KhÈu, H¹ M«n, T©y An vµ 20 ®Þa ph¬ng kh¸c cha ®îc QuÕ L©m, cuèi th¸ng 2
nãi ®Õn. Tuy nhiªn, nh÷ng b»ng chøng x¸c thùc ®ã, do
ngay tÝnh chÊt x¸c thùc cña chóng, còng ®· ®ñ cho ng- Çc b¹n th©n mÕn,
êi ta mét ý niÖm vÒ nh÷ng g× mµ bän NhËt ®· vµ H·y thø lçi cho t«i v× kh«ng viÕt th ®îc thêng xuyªn cho
®ang tiÕn hµnh ë Trung Quèc. Vµ còng nh nh÷ng g× çc b¹n. ë ®©y, chóng t«i bËn ®Õn møc lµ chóng t«i
mµ chóng nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn hµnh t¹i çc níc kh¸c ë muèn ®îc nh §øc PhËt ngh×n tay - hay Ýt ra còng ph¶i
ch©u ¸, nÕu mét khi chóng ®· th¾ng ®îc nh©n d©n nh thÕ th× t«i míi cã ®ñ tay ®Ó lµm hÕt mäi viÖc cÇn
Trung Quèc. lµm.
Bän ph¸t xÝt d· man tëng r»ng chóng cã thÓ dïng khñng T«i muèn nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ
trong th¸ng nµy. nh©n d©n Trung Quèc lµ kiªn quyÕt tiÕn hµnh chiÕn
Sù biÕn chÝnh trÞ quan träng nhÊt lµ kú häp cña tranh, mét cuéc chiÕn tranh l©u dµi, ph¸t triÓn vµ cñng
Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia. Ch¾c çc b¹n ®· nghe nãi cè MÆt trËn d©n téc chèng NhËt, nh»m kh¾c phôc mäi
®Õn çi c¬ quan míi ®îc thiÕt lËp Êy Ýt l©u sau khi khã kh¨n, t¨ng cêng çc lùc lîng cña chóng ta, chÆn
b¾t ®Çu cã chiÕn tranh. §ã còng lµ mét mãn quµ gi¸n ®øng bíc tiÕn cña qu©n thï, chuyÓn sang ph¶n c«ng,
tiÕp mµ bän ph¸t xÝt NhËt ®· tÆng chóng t«i. Héi cuèi cïng lµ ®uæi bän x©m lîc ra khái ®Êt níc chóng ta
®ång lµ mét thø tiÒn NghÞ viÖn. ViÖc thµnh lËp Héi vµ tæ chøc l¹i níc Trung Hoa - mét níc Trung Hoa tù do,
®ång nµy lµ mét bíc tiÕn tíi nÒn d©n chñ hoµn toµn. ®éc lËp vµ h¹nh phóc, theo chñ nghÜa tam d©n".
Vµ chóng t«i ®ang tiÕp tôc tiÕn lªn trªn con ®êng ®ã. (Th¸ng 10-1938).
Kú häp ®îc tiÕn hµnh võa qua lµ kú thø ba. Khi khai Héi nghÞ lÇn thø 5 cña §oµn Chñ tÞch Quèc d©n ®¶ng
m¹c, ngêi ta chó ý ®Õn mét sù v¾ng mÆt, ®ã lµ sù (cuèi th¸ng 1-1939) ®· tuyªn bè: "Tõ nay, nhiÖm vô
v¾ng mÆt cña U«ng Tinh VÖ, cùu Chñ tÞch cña Héi chóng ta cµng nÆng nÒ vµ khã kh¨n h¬n. §Ó ®Ëp tan
®ång. Ngêi ta ai còng "tiÕc" kÎ v¾ng mÆt, ë chç lµ h¾n nh÷ng cè g¾ng cuèi cïng nhng lµ nh÷ng cè g¾ng
kh«ng chÞu cót ®i sím h¬n. BÇu kh«ng khÝ lÏ ra ®· sím tuyÖt väng nhÊt cña kÎ thï hung b¹o, nh©n d©n ta
®îc trong s¹ch h¬n vµ nh÷ng ho¹t ®éng v« Ých lÏ ra ®ang ph¶i gãp hÕt søc m¹nh tinh thÇn vµ vËt chÊt vµo
còng tr¸nh ®îc. §èi víi tªn quû sø khèn kiÕp Êy th× lµm viÖc t¨ng cêng ®oµn kÕt, tÝch cùc ®Êu tranh vµ x©y
Chñ tÞch Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia cña níc Trung dùng ®Êt níc. §Ó lµm trßn nh÷ng nhiÖm vô ®ã, ph¶i
Hoa - mét níc Trung Hoa chiÕn ®Êu anh dòng vµ kh«ng n©ng cao tinh thÇn d©n téc vµ t¨ng cêng kû luËt çch
ngõng tiÕn bé - còng cha ®ñ. H¾n cßn muèn lµm ngêi m¹ng".
"cÇm l¸i" mét níc Trung Hoa bÞ « nhôc vµ biÕn thµnh Trong bµi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ §oµn Chñ
thuéc ®Þa cña ph¸t xÝt NhËt. ThËt lµ "®iÒu kú quÆc" tÞch Quèc d©n ®¶ng, Thèng chÕ Tëng Giíi Th¹ch nãi:
®¸ng buån biÕt bao! May thay, h¾n kh«ng cßn lµ Chñ "HiÖn nay nÕu cã çi t tëng khê d¹i muèn nh©n nhîng kÎ
tÞch Héi ®ång n÷a vµ còng kh«ng bao giê cã thÓ lµm
thï ®Ó mong ®¹t tíi mét nÒn hoµ b×nh m¬ hå th× sÏ r¬i
ngêi "cÇm l¸i" níc Trung Hoa n÷a; giê ®©y, h¾n chØ lµ
vµo c¹m bÉy, sÏ ®i ®Õn diÖt vong!".
tªn ph¶n béi sè 1 bÞ toµn d©n c¨m ghÐt vµ lªn ¸n. Th«i
Trong bµi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ
cø ®Ó cho quû tha ma b¾t h¾n ®i! Chóng ta h·y nãi
§oµn Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n, «ng Mao Tr¹ch §«ng nãi:
vÒ nh÷ng viÖc quan träng h¬n.
"Chóng ta h·y ®Ò cao lßng tù tin vµ tù träng cña nh©n
Nh vËy lµ Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia ®· häp vµo
d©n ta. Chóng ta ph¶i kiªn quyÕt ®Êu tranh ®Õn cïng.
ngµy 12-2-1939. Kú häp nµy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan Chóng ta ph¶i ®¶ ph¸ kh«ng chót th¬ng xãt chñ nghÜa
träng ®èi víi Trung Quèc. Kú häp ®· ®îc tiÕn hµnh sau thÊt b¹i vµ chñ nghÜa bi quan. Ph¶i triÖt ®Ó chèng l¹i
hai cuéc héi nghÞ rÊt quan träng cña hai chÝnh ®¶ng mäi khuynh híng tho¶ hiÖp vµ ®Çu hµng kÎ thï".
lín cña níc chóng t«i: Quèc d©n ®¶ng vµ §¶ng Céng T«i dÉn çc ®o¹n trÝch trªn ®©y ®Ó chØ ra cho çc b¹n
s¶n Trung Quèc. thÊy r»ng kú häp lÇn thø 3 cña Héi ®ång chÝnh trÞ
Trong çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 6 cña §oµn quèc gia ®· häp vµo lóc quan niÖm th× thèng nhÊt vµ
Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n cã nãi: "NhiÖm vô chñ yÕu cña sù hîp t¸c th× ®· chÆt chÏ gi÷a çc ®¶ng chñ yÕu cña
chóng t«i trong MÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Kú häp viÖc kh«ng ph¶i lµ tåi. CÇn chó ý lµ trong sè ®ã cã mét
®· diÔn ra gi÷a lóc nh÷ng khuynh híng thÊt b¹i chñ vµi dù ¸n ®· ®îc ®a ra thùc hiÖn ngay tõ h«m nay v× lîi
nghÜa vµ ®Çu hµng mµ tiªu biÓu lµ U«ng Tinh VÖ - bän Ých cuéc ®Êu tranh cña chóng t«i chèng bän x©m lîc,
nµy ®· ngãc ®Çu dËy khi Qu¶ng Ch©u vµ H¸n KhÈu cuéc ®Êu tranh mµ trong th sau t«i sÏ nãi víi çc b¹n.
thÊt thñ - ®· bÞ hoµn toµn tiªu diÖt bëi tinh thÇn ®oµn
kÕt vµ quyÕt t©m cña nh©n d©n. P.C. LIN
Kú häp ®· ®îc tiÕn hµnh díi sù chñ to¹ cña Thèng
chÕ Tëng Giíi Th¹ch. VÞ Chñ tÞch míi ®· ®äc hai bµi B¸o Notre Voix,
diÔn v¨n quan träng. TiÕc r»ng v× kh«ng cã thêi giê nªn ngµy 9-4-1939.
t«i kh«ng thÓ trÝch ®Ó giíi thiÖu víi çc b¹n ®îc. Trong
khi bÕ m¹c kú häp, «ng Chñ tÞch ®· khen ngîi sù ®oµn
kÕt chÆt chÏ vµ tinh thÇn hîp t¸c anh em gi÷a çc
thµnh viªn trong Héi ®ång. §oµn kÕt vµ hîp t¸c, «ng nãi
- lµm cho nh©n d©n cµng t¨ng thªm lßng tin tëng vµo
th¾ng lîi cuèi cïng. Råi «ng nhÊn m¹nh mét lÇn n÷a
®Õn çc nhiÖm vô cña Héi ®ång, cña ChÝnh phñ vµ
cña nh©n d©n. Sø m¹ng lÞch sö cña Héi ®ång lµ ®Æt
c¬ së v÷ng ch¾c cho mét nÒn d©n chñ kh«ng thÓ
thiÕu ®îc ®èi víi viÖc ®éng viªn vµ tæ chøc nh©n
d©n. §Õn lît chóng ta, ®éng viªn vµ tæ chøc nh©n d©n
lµ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó giµnh th¾ng lîi cuèi cïng vµ ®Ó
x©y dùng l¹i ®Êt níc. §¸nh ®uæi bän x©m lîc, diÖt trõ
nh÷ng tªn ph¶n béi, n©ng cao sù hiÓu biÕt vÒ chñ
nghÜa tam d©n - ®ã lµ nh÷ng nhiÖm vô chung vµ tríc
m¾t cña chóng ta. §Ó lµm trßn nh÷ng nhiÖm vô Êy,
cÇn cã sù ®oµn kÕt gi÷a Héi ®ång, ChÝnh phñ vµ
nh©n d©n. ý nghÜa nh÷ng bµi diÔn v¨n ®ã ®¹i kh¸i lµ
nh vËy.
Kú häp ®· kÐo dµi 10 ngµy. Trong thêi gian Êy, çc ®¹i
biÓu ®· v¹ch ra vµ th¶o luËn 86 dù ¸n vµ kiÕn nghÞ,
trong ®ã cã 19 dù ¸n vµ kiÕn nghÞ thuéc nh÷ng vÊn
®Ò vÒ qu©n sù, 18 vÒ kinh tÕ vµ tµi chÝnh, 17 vÒ gi¸o
dôc nh©n d©n, 3 vÒ ngo¹i giao, 28 vÒ néi trÞ, 3 vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c.
Çc b¹n thÊy r»ng çc ®¹i biÓu cña chóng t«i ®· lµm
3.650 sóng trêng,

103.487 viªn ®¹n,
22 ®¹i b¸c,
1.134 ®¹n tr¸i ph¸,
TH¦ Tõ TRUNG QUèC 312 sóng phãng bom,
2.008 lùu ®¹n vµ chóng ta ®· ph¸ ®îc 7 chiÕc xe

QuÕ L©m, ®Çu th¸ng 3
bäc thÐp
Çc b¹n th©n mÕn,
H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh qu©n sù. B¶N TIN PH¸T §I Tõ M· §IÕM, ngµy 14-2-1939:
Tríc khi ®Ò cËp chñ ®Ò nµy, t«i muèn biÕt xem cã khi Du kÝch cña chóng ta trong vïng B¾c Hå Nam vµ Nam
nµo çc b¹n thÊy mét chiÕc tµu thuû bÞ m¾c c¹n trªn Hå B¾c míi chiÕm l¹i ®îc s¸u huyÖn: Hoµng Ch©u1),
mét b·i çt hoÆc mét ®Çu m¸y xe löa bÞ trËt khái ®- Kothi, Koung shan, Loohan, Kinfon vµ Suongsing.
êng ray kh«ng ? Ch¾c cã chø! Nh vËy lµ t«i dÔ nãi ®Ó B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG2), ngµy 16-2-1939:
çc b¹n râ vÒ t×nh h×nh qu©n sù cña kÎ x©m lîc chóng Tõ trung tuÇn th¸ng 11-1938, qu©n ®Þch ®·
t«i. Ai còng biÕt r»ng qu©n ®éi NhËt B¶n ®îc c¬ giíi tËp trung kho¶ng 10.000 ngêi ®Ó "cµn quÐt" du
ho¸ cao. Cµng cã nhiÒu s«ng lín vµ nhiÒu ®êng ray th× kÝch miÒn Nam, miÒn Trung vµ Hå B¾c. Suèt 3
nã cµng tiÕn nhanh. Nhng ra khái nh÷ng vïng ®ã th× th¸ng (th¸ng 11, th¸ng 12 vµ th¸ng 1), chóng ta ®·
nã kh«ng lµm ®îc trß trèng g×. Ngµy nay, nã ®ang bÞ ®¸nh trªn 150 trËn. Qu©n ®Þch bÞ giÕt vµ bÞ th-
m¾c c¹n, ®ang bÞ trËt ®êng ray. TÖ h¬n n÷a, nã ¬ng ®Õn 3.100 tªn (NhËt vµ ngêi M·n Ch©u).
®ang bÞ sa lÇy, c¬ giíi cña nã ®ang mÊt hÕt t¸c dông Chóng ta ®· b¾t ®îc:
vµ trë thµnh bÊt lùc. Ngµy nay, ®Õn lît chóng t«i tiÕn 1.200 tï binh,
c«ng. §Ó chøng minh ®iÒu ®ã, xin kÓ díi ®©y vµi sù 980 sóng trêng,
viÖc vµ con sè. 11 ®¹i liªn,
(TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc vµ con sè nªu lªn ®Òu ®îc trÝch 1 ®¹i b¸c,
tõ çc b¶n th«ng ço chÝnh thøc). 8 «t«,
B¶N TIN PH¸T §I Tõ CÈM CH¢u1), ngµy 7-2-1939: 62 con ngùa.
Trong th¸ng 1, t¹i vïng S¬n §«ng, Hå Nam vµ An Huy, Chóng ta ®· ph¸ huû ®îc 37 «t«, 15 xe bäc thÐp vµ 2
chóng ta ®· ®¸nh 266 trËn víi qu©n thï ®«ng tíi 56.920 xe t¨ng. Tæn thÊt cña ta gåm 1.700 ngêi bÞ giÕt, bÞ th-
tªn. KÕt qu¶: 12.354 tªn NhËt bÞ giÕt vµ chóng ta ®· ¬ng vµ bÞ thÊt l¹c. ChiÕn dÞch "cµn quÐt" do qu©n
b¾t ®îc: ®Þch tiÕn hµnh tõ 3 th¸ng nay ®· bÞ hoµn toµn bÎ gÉy.
536 tï binh,
1)
243 sóng ®¹i liªn, Mét phñ thuéc tØnh Hå B¾c.
2)
Mét vïng ë h¹ lu s«ng L¹c Thuû, mét trong nh÷ng cè ®« cña
1
) TØnh lþ cña tØnh Liªu T©y xa. Trung Quèc.
B¶N TIN PH¸T §I Tõ NAM D¦¥NG, ngµy 24-2-1939: 189 sóng trêng,
Trong cuéc tiÕn c«ng vµo Licolin, phÝa t©y tØnh 8 ®¹i liªn,
S¬n T©y, qu©n ®Þch ®· bÞ tæn thÊt trªn 2.000 9 xe bäc thÐp,
tªn bÞ giÕt vµ bÞ th¬ng, mét ®¹i t¸ vµ mét trung
1.200 viªn ®¹n.
t¸ NhËt ®· bÞ giÕt. Chóng ta ®· thu ®îc trªn 600
T¹i Honai, S¸t Çp NhÜ, Sãc Ch©u, vµ S¬n §«ng: ®¸nh
lõa vµ ngùa.
75 trËn, diÖt 3.400 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc:
B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG, ngµy 25-2-1939: 100 tï binh,
Tõ ngµy 17-2 chóng ta ®· b¾t ®Çu tiÕn c«ng 149 con ngùa,
vµo Sangxinai, phÝa t©y tØnh Hå Nam. TrËn chiÕn 291 sóng trêng,
®Êu ¸c liÖt ®· diÔn ra suèt trong 3 ngµy. Sau khi 20 ®¹i liªn,
700 tªn bÞ diÖt, qu©n ®Þch tan r· ®· ch¹y trèn. 6 ®¹i b¸c,
Trong khi truy kÝch, chóng ta ®· diÖt thªm 300 tªn 43 «t«,
NhËt kh¸c. §ã lµ th¾ng lîi lín nhÊt cña chóng ta
3.000 viªn ®¹n.
trong vïng nµy tõ hai th¸ng võa qua. T¹i Hå Nam, Hå B¾c vµ Qu¶ng T©y: ®¸nh 56 trËn, diÖt
Trong dÞp TÕt Nguyªn ®¸n Trung Quèc, du kÝch ®· 1.475 tªn NhËt. Ta b¾t vµ thu ®îc:
th×nh l×nh tiÕn c«ng vµ chiÕm l¹i ®îc Tienchachin, çch 28 tï binh,
H¸n KhÈu kh«ng xa. Trong trËn ®¸nh, kho¶ng 1.000 tªn
NhËt ®· bÞ giÕt. 28 con ngùa,
190 sóng trêng,
B¶N TIN PH¸T §I Tõ TRïNG KH¸NH, ngµy 8-3-1939:
Tæng kÕt vÒ qu©n sù cña chóng ta trong nöa sau cña 9 ®¹i liªn,
th¸ng 2: 4 ®¹i b¸c,
T¹i S¬n T©y - ®¸nh 203 trËn, 13.221 tªn NhËt bÞ diÖt. 9 «t«,
Ta b¾t vµ thu ®îc: 110 lùu ®¹n.
564 tï binh, T¹i TriÕt Giang - ®¸nh 16 trËn, diÖt 117 tªn NhËt. Ta
540 con ngùa, b¾t vµ thu ®îc:
1.589 sóng trêng, 2 tï binh,
52 ®¹i liªn, 26 sóng trêng,
3 ®¹i b¸c, 11 ®¹i liªn.
96 xe bäc thÐp, T¹i Qu¶ng §«ng - ®¸nh 8 trËn, diÖt 668 tªn NhËt. Chóng
1.231 ®¹n tr¸i ph¸. ta thu ®îc 3 sóng trêng.
T¹i Hå Nam - ®¸nh 46 trËn diÖt 2.020 tªn NhËt. Ta b¾t Ngoµi ra, chóng ta cßn ®¸nh ®¾m 6 tµu thuû cña
vµ thu ®îc: NhËt, ph¸ huû 267 kil«mÐt ®êng ray vµ h¹ 2 chiÕc m¸y
5 tï binh, bay trªn cÇu.
31 con ngùa, Ngµy 10-2, phi c«ng cña ta ®· nÐm bom xuèng s©n
bay Wansing, phÝa nam tØnh S¬n T©y, ph¸ huû 11 m¸y Quèc 1 ngêi bÞ giÕt, cßn ë S¬n T©y, cø 14 ngêi NhËt bÞ
bay ®Þch. giÕt th× phÝa Trung Quèc cã 1 ngêi bÞ giÕt.
Ngµy 20-2, 30 m¸y bay ®Þch ®Õn nÐm bom xuèng Lan Çc b¹n sÏ nãi: Cêng ®iÖu. Tin hay kh«ng, tuú ý çc
Ch©u. b¹n1). NÕu çc b¹n biÕt anh em du kÝch ®· chiÕn ®Êu
Ta ®· h¹ ®îc 9 chiÕc. Ba h«m sau, chóng l¹i ®Õn víi 20 nh thÕ nµo, h¼n çc b¹n sÏ kh«ng chót lÊy lµm l¹ vÒ
m¸y bay. Chóng ta ®· h¹ ®îc 6 chiÕc. nh÷ng con sè trªn ®©y. Trong mét bøc th sau, cã lÏ t«i
Theo çc b¸o xuÊt b¶n ë Hång C«ng, tõ th¸ng 10-1937 sÏ cã dÞp nãi víi çc b¹n nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy.
®Õn th¸ng 11-1938, sè ngêi NhËt bÞ giÕt vµ bÞ th¬ng Trong khi chê ®îi, chØ cÇn nãi víi çc b¹n r»ng anh em
lµ 600.080. du kÝch chóng t«i ®¸nh giÆc chñ yÕu lµ b»ng mu mÑo
Ngµy 20-1-1939, tæng hµnh dinh NhËt tuyªn bè r»ng, tõ vµ sù bÊt ngê. NÕu khi hä thÊy cha ch¾c th¾ng ®îc kÎ
khi b¾t ®Çu chiÕn tranh ®Õn ngµy 30-12-1938, NhËt ®Þch th× hä cha ®¸nh. Mét tªn t lÖnh NhËt ®· nãi mét
B¶n mÊt 1.010 m¸y bay, trong ®ã 221 chiÕc bÞ h¹ vµ çch chua ch¸t r»ng nãi ®Õn du kÝch lµ lµm cho h¾n
179 chiÕc bÞ ph¸ huû bëi kh«ng qu©n Trung Quèc, 107 ®au ®Çu. H¾n cßn thªm r»ng "bän ngêi Trung Quèc
chiÕc bÞ lôc qu©n ph¸ huû vµ 11 chiÕc do hÖ thèng ®ã kh«ng biÕt tiÕn hµnh chiÕn tranh nh nh÷ng ngêi
phßng kh«ng Trung Quèc h¹, 19 chiÕc bÞ b¾t buéc ph¶i v¨n minh. Chóng tiÕn c«ng khi ngêi ta bÊt ngê nhÊt. Khi
h¹ çnh vµ 17 chiÕc bÞ mÊt tÝch. Ngoµi ra, cßn cã 365 ngêi ta ®i t×m chóng, th× kh«ng thÊy chóng ®©u c¶!".
chiÕc bÞ thiÖt h¹i do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau. §óng nh vËy. Nhng nÕu bän NhËt muèn qu©n du kÝch
Nh÷ng con sè ®ã hoµn toµn ¨n khíp víi nh÷ng b¶n tin ®¸nh giÆc nh nh÷ng "ngêi v¨n minh" b»ng çch dïng
cña Trung Quèc. Tõ ngµy 1-1 ®Õn 25-2, chóng t«i ®· h¹ gi¸o m¸c vµ sóng trêng ®Ó chäi víi xe t¨ng vµ ®¹i b¸c
®îc 28 m¸y bay cña ®Þch. Nh vËy, tæng céng l¹i, bän th× chóng cã thÓ cø chê ®ã. Chóng t«i kh«ng ®Õn nçi
NhËt ®· mÊt 1.038 m¸y bay. ngu ngèc nh thÕ!
Xin lçi çc b¹n v× t«i ®· nhåi nhÐt çc b¹n víi bÊy H«m nay, t«i ®· nãi chuyÖn kh¸ nhiÒu råi. VËy xin t¹m
nhiªu con sè. Song lµ "nh÷ng con sè hïng hån" nh ngêi biÖt çc b¹n th©n mÕn, vµ hÑn ®Õn th sau.
Ph¸p vÉn nãi. Chóng hïng hån h¬n bÊt cø mét sù m« t¶
nµo kh¸c mµ t«i cã thÓ lµm ®îc. P.C. LIN
Çc b¹n sÏ nãi: ®îc, nhng ngêi Trung Quèc còng bÞ tæn
thÊt, nh÷ng tæn thÊt lín n÷a lµ kh¸c. Chóng t«i kh«ng B¸o Notre Voix,
hÒ giÊu giÕm ®iÒu ®ã. Chóng t«i xin thµnh thùc nãi víi ngµy 16-4-1939.
çc b¹n. Chóng t«i thµnh thËt nãi lµ khi b¾t ®Çu chiÕn
tranh, phÝa Trung Quèc cã 5 ngêi chÕt th× phÝa NhËt B¶n
cã 1 ngêi chÕt. Ngµy nay, trªn mÆt trËn chÝnh quy, tæn
thÊt hai bªn ngang nhau, bªn phÝa Trung Quèc 1 ngêi
chÕt, phÝa NhËt B¶n còng 1 ngêi chÕt. Nhng "trªn mÆt
trËn du kÝch", ch¼ng h¹n ë S¬n §«ng vµ ë Hå B¾c,
trung b×nh 4,5 ngêi NhËt bÞ giÕt, trong khi phÝa Trung
1)
Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: as you please.
hµng ho¸ cña NhËt B¶n. Nh÷ng ngêi thî rÌn th× lao
®éng suèt ngµy ®ªm ®Ó cung cÊp m· tÊu cho qu©n
®éi. Víi ®ång l¬ng Ýt ái cña m×nh, anh em c«ng nh©n
Trung Quèc lµm viÖc ë níc ngoµi ®· chÞu thiÕu thèn
mäi thø ®Ó gãp tiÒn mua c«ng tr¸i, göi thuèc men vÒ
çc bÖnh viÖn d· chiÕn cho qu©n ®éi, vµ göi nh÷ng
thanh niªn t×nh nguyÖn vÒ níc ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc.
§»ng sau phßng tuyÕn cña qu©n thï vµ trªn hai bªn bê
s«ng D¬ng Tö, hµng ngh×n vµ hµng triÖu c«ng nh©n
H¸n KhÈu vµ Thîng H¶i ®· chiÕn ®Êu anh dòng. Trong
tØnh Hå B¾c, 7.000 c«ng nh©n má ë H©n §Þnh ®· ®îc
tæ chøc thµnh nh÷ng ®éi du kÝch. C©u chuyÖn vÒ
nh÷ng ngêi c«ng nh©n - du kÝch ë H©n §Þnh lµ lý thó
CHñ NGHÜA ANH HïNG CñA C¤NG NH¢N nhÊt.
TRUNG QuèC TRONG CHIÕN TRANH
Tæ CHøC NHAU NH¦ THÕ NµO?
CHèNG NHËT
Má H©n §Þnh n»m trªn tuyÕn ®êng s¾t Th¸i
Nguyªn - H©n §Þnh. Mçi ngµy, çc má ®ã s¶n xuÊt
CUéC B·I C¤NG Y£U N¦íC kho¶ng 20.000 tÊn than ®¸ lo¹i tèt. Trªn 5.000 c«ng
nh©n vµ nh©n viªn kü thuËt ngêi níc ngoµi lµm viÖc t¹i
Trong chiÕn tranh chèng NhËt, c«ng nh©n Trung çc má nµy.
Quèc lµ nh÷ng ngêi yªu níc u tó nhÊt, trong vïng M·n Bän NhËt coi viÖc chiÕm ®ãng má H©n §Þnh nh
Ch©u nh÷ng ngêi thÊt nghiÖp vµ c«ng nh©n ®Òu ®îc chiÕm ®îc mét miÕng måi bÐo bë. Víi chÝnh s¸ch
tuyÓn mé hµng lo¹t vµo qu©n ®éi nh©n d©n. C«ng khoan dung gi¶ dèi, chóng t×m çch mua chuéc c«ng
nh©n má biÕn thµnh du kÝch. Hµng ngµy, anh em c«ng nh©n b»ng çch tæ chøc b¸n l¬ng thùc, thùc phÈm cho
nh©n ®êng s¾t, kh«ng sî nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh, hä víi gi¸ rÎ. Nhng c«ng nh©n kh«ng ®Ó bÞ m¾c vµo
thñ ®o¹n gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña bän NhËt. Hä muèn
®· hîp søc víi çc lùc lîng chèng NhËt ®Ó cíp ®o¹t vò
®Êu tranh nhng kh«ng biÕt tæ chøc cuéc ®Êu tranh, v×
khÝ vµ lµm trËt b¸nh nh÷ng ®oµn tµu cña ®Þch.
thiÕu kinh nghiÖm. "Héi c«ng nh©n cøu quèc S¬n
Ngay tõ khi bän NhËt b¾t ®Çu x©m chiÕm vïng Hoa
T©y" thÊy râ t×nh h×nh ®ã. Héi muèn ph¸i nh÷ng nhµ
B¾c, ®· cã hai tr¨m ngh×n c«ng nh©n, viªn chøc lµm
tæ chøc ®Õn çc má nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc v× bän
viÖc trong çc c«ng xëng vµ çc h·ng NhËt ë Thîng H¶i NhËt kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ. Ra søc t×m m·i, cuèi cïng
tham gia cuéc b·i c«ng yªu níc. Çc thuû thñ ®· tõ chèi Héi míi kiÕm ®îc hai ngêi c«ng nh©n quª ë H©n §Þnh
kh«ng chÞu lµm viÖc trªn nh÷ng tµu thuû chuyªn chë lµ: Tso-lung vµ Viou-hou. Ngêi thø nhÊt lµ mét c«ng
nh©n giµ tríc kia ®· ë trong qu©n ®éi. Ngêi thø hai lµ ®êng s¸ ®· trë thµnh v« dông. §«i lóc sau khi ph¸ huû
mét ngêi thÊt nghiÖp. Sau khi ®îc huÊn luyÖn vµi bµi ®îc mét ®o¹n ®êng s¾t, n«ng d©n liÒn mang nh÷ng
vÒ chiÕn thuËt vµ ®îc cung cÊp mét khÈu sóng trêng, thanh ray vµo tËn trong nói ®Ó dïng vµo viÖc rÌn vò
khÝ. DÜ nhiªn lµ tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã ®Òu ®îc
hä trë vÒ H©n §Þnh, vµ mçi ngêi b¾t ®Çu tiÕn hµnh
tiÕn hµnh trong ®ªm tèi.
cuéc ®Êu tranh theo quan ®iÓm cña m×nh. Díi sù chØ ®¹o cña Viou, n«ng d©n cßn tæ chøc
nh÷ng cuéc phôc kÝch lµm trËt b¸nh çc ®oµn tµu, tiÕn
LóC B¾T §ÇU Hä GåM Cã B¶Y NG¦êI... c«ng bän NhËt vµ ®· thu ®îc chiÕn lîi phÈm. Nh÷ng trËn
th¾ng ®ã cµng khuyÕn khÝch nh÷ng ngêi du kÝch míi,
Viou-hou më ®Çu b»ng viÖc ®i t×m ngêi céng t¸c. hä b¶o nhau r»ng: "Bän quû NhËt B¶n ®ã kh«ng ®Õn
Anh ®· nhanh chãng t×m ®îc mét cùu l·nh tô cña phong nçi ®¸ng ghª sî nh vËy. Chóng ta cã thÓ ®¸nh b¹i
trµo n«ng d©n vµ n¨m c«ng nh©n trÎ... Víi ®éi qu©n bÐ chóng!".
nhá ®ã, anh b¾t ®Çu ®¸nh giÆc. §ªm nµo còng vËy,
Viou vµ çc ®ång chÝ cña m×nh ®Òu ®i vßng quanh çc §åNG MINH X¦¥NG M¸U Vµ S¾T THÐP
nÎo vµ çc nhµ ga xe löa. §Õn mçi n¬i, hä b¾n vµi ph¸t
sóng trêng. Bän NhËt tëng cã nhiÒu du kÝch tiÕn c«ng Ho¹t ®éng cña hä giê ®©y nh»m vµo viÖc trõ bá
chóng nªn chóng dïng ®¹i liªn b¾n tr¶ l¹i hµng trµng dµi. bän ph¶n béi. Mét buæi s¸ng nä, ngêi ta thÊy Lam-te-
Chóng b¾n vu v¬ trong ®ªm tèi, chø kh«ng thÊy g× hÕt. sou, mét trong nh÷ng tªn th©n NhËt cã nhiÒu thÕ lùc
Hai hoÆc ba giê sau - võa ®óng víi thêi gian cÇn thiÕt nhÊt vµ tÝch cùc nhÊt ®· bÞ treo cæ trªn c©y. Bªn c¹nh
®Ó Viou vµ çc ®ång chÝ cña anh l¹i ®i tõ ®Þa ®iÓm cã mét b¶n tuyªn ço téi ph¶n quèc cña h¾n. Díi b¶n
nµy sang ®Þa ®iÓm kh¸c - cuéc ch¬i l¹i b¾t ®Çu. tuyªn ço ký tªn: "§ång minh x¬ng m¸u vµ s¾t thÐp
diÖt trõ bän ph¶n béi". Vô xö tªn Lam-te-sou ®· cã t¸c
dông lín. Tõ h«m ®ã, bän ph¶n béi vµ mËt vô kh«ng
Vµ BäN NHËT NGµY CµNG TRë N£N MÖT MáI
d¸m lã mÆt ra nh tríc n÷a vµ do ®ã c«ng t¸c bÝ mËt
KÕt qu¶ ®Çu tiªn cña nh÷ng ph¸t sóng b¾n cña nh÷ng ngêi yªu níc cµng ®îc thuËn lîi.
ban ®ªm lµ ®· lµm cho bän NhËt bÞ b¸o ®éng suèt
®ªm, nªn ban ngµy v× qu¸ mÖt mái chóng kh«ng thÓ TSO-LUNG L¹I Cã MéT PH¦¥NG PH¸P KH¸C
®i quÊy nhiÔu d©n lµng ®îc n÷a. Do ®ã, tiÓu ®éi cña
Viou tranh thñ ®îc c¶m t×nh vµ lßng biÕt ¬n cña n«ng Tso-lung b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh theo mét
d©n lµ nh÷ng ngêi ®· nguyÖn sÏ ñng hé anh ®Õn cïng. híng kh¸c vµ b»ng mét ph¬ng ph¸p kh¸c. Trong khi Viou-
§îc quÇn chóng tin yªu, Viou ngµy cµng më réng hou b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong n«ng d©n, th× Tso-lung l¹i
ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh. BÝ mËt vµ kiªn tr×, anh b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong c«ng nh©n; Viou-hou b¾t
tæ chøc n«ng d©n thµnh nh÷ng ®éi tù vÖ vµ ph¸i hä ®Çu b»ng viÖc cæ ®éng, cßn Tso-lung th× b¾t ®Çu
®i ph¸ ho¹i çc ®êng giao th«ng. N«ng d©n ®· lµm b»ng c«ng t¸c tæ chøc. Ngay sau khi trë vÒ H©n §Þnh,
c«ng viÖc ®ã mét çch rÊt tÝch cùc vµ ®Çy nhiÖt t×nh. Tso liÒn vµo ngay çc má, b¸c t×m ®îc n¨m ®ång chÝ vµ
HÔ cã mét hiÖu lÖnh ®a ra lµ ®µn «ng, phô n÷ vµ tæ chøc mét kho vò khÝ. Vò khÝ th× bän NhËt kh«ng
thËm chÝ c¶ trÎ con n÷a ®Òu tÒ tùu víi cuèc, xÎng trong
thiÕu g×. Anh em c«ng nh©n còng biÕt râ c¶ vµ trong
tay; vµ chØ trong thêi gian chíp nho¸ng, hµng tr¨m mÐt
®ªm tèi th× cßn biÕt râ h¬n c¶ bän NhËt, n¬i cÊt nh÷ng sóng liªn thanh vµ 30 sóng trêng. Sau ®ã kh«ng l©u,
vò khÝ ®ã. ChØ trong thêi gian hai th¸ng, Tso ®· cã 35 hiÕn binh M·n Ch©u còng lµm nh thÕ. Hä ch¹y vÒ
trong kho m×nh 200 khÈu sóng trêng, 1.200 lùu ®¹n, phÝa chóng t«i sau khi ®· diÖt 21 tªn lÝnh vµ mét sÜ
trªn 26.000 viªn ®¹n; 18 sóng phãng lùu ®¹n vµ sóng
quan NhËt.
liªn thanh, 1 m¸y v« tuyÕn ®iÖn, 3 m¸y ®iÖn tho¹i vµ
nh÷ng dông cô kh¸c. Bän NhËt tuy thÊy râ lµ vò khÝ bÞ Víi binh lÝnh NhËt, ngêi ta tuyªn truyÒn b»ng çch ph¸t
mÊt, nhng chóng kh«ng biÕt ai lÊy trém vµ cÊt giÊu ë cho chóng nh÷ng truyÒn ®¬n chèng ph¸t xÝt vµ chèng
®©u. chiÕn tranh, cèt lµm n¶n lßng chóng. Cã tªn ®· tù tö.
Hai phong trµo ®ã phèi hîp víi nhau, mét tõ phÝa n«ng
BäN NHËT §I T×M NH÷NG Vò KHÝ ë KH¾P N¥I d©n do Viou-hou tæ chøc vµ phong trµo kia tõ phÝa
c«ng nh©n do Tso-lung tæ chøc - h×nh thµnh nªn mét
Sè ®éi viªn du kÝch cña Tso ngµy cµng t¨ng. Ban phong trµo m¹nh mÏ cña du kÝch vïng má. Nh÷ng ®éi
®ªm, hä lµ du kÝch diÖt NhËt cíp vò khÝ - thËm chÝ hä du kÝch nµy céng t¸c chÆt chÏ víi qu©n ®éi chÝnh quy
t×m çch ®¸nh c¾p ®îc c¶ s¬n ph¸o! Ban ngµy, hä trë chóng t«i vµ víi du kÝch ë Hå B¾c vµ S¬n T©y. Bëi vËy,
l¹i lµm c«ng nh©n má, ngoan ngo·n nhÊt vµ hiÒn lµnh kh«ng cã ngµy nµo lµ çc má kh«ng bÞ tÊn c«ng, hoÆc
nhÊt thÕ giíi. Bän NhËt ®i t×m kiÕm du kÝch ë kh¾p n¬i nµy hoÆc ë n¬i kia.
n¬i, trõ çc má. Chóng cã nghe nãi ®Õn Tso vµ r¸o riÕt
®i t×m b¸c ta. Nhng Tso, mÆt ®Çy bôi than, tay x¸ch
®Ìn; vai v¸c cuèc vÉn ung dung ®i tõ má nµy sang má §ã Lµ MéT §£M...
kh¸c, qua l¹i mét çch b×nh tÜnh tríc con m¾t bän hiÕn
binh NhËt, nhng chóng kh«ng nhËn ra b¸c. Cã mét lÇn, ®ã lµ ®ªm 8-2-1938, mét ph©n ®éi
cña B¸t lé qu©n quèc gia çch m¹ng do ®¹i uý Tsang
N¥I NµY MéT LêI N¥I KIA MéT LêI
chØ huy, bÊt ngê ®i th¨m çc má. Khi ®Õn ®Çu vïng
nµy, ®¹i uý ®îc anh em c«ng nh©n ®ãn chê vµ dÉn
Tso bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc, nµo tæ chøc
th¼ng vÒ phÝa thµnh H©n §Þnh. Nh÷ng chiÕc thang
nh÷ng c«ng nh©n má, nµo ®i cæ ®éng trong ®¸m d©y ®· ®îc chuÈn bÞ s½n sµng nªn çc chiÕn sÜ trÌo
binh sÜ ngêi M·n Ch©u vµ tuyªn truyÒn trong bän lÝnh qua têng mét çch dÔ dµng. "Cu cu... cu!", mét con gµ
NhËt. Díi sù chØ ®¹o cña b¸c, mçi ngêi thî má trë thµnh trèng g¸y ®©u ®©y, vµ thÕ lµ thµnh phè bçng tèi om,
mét cæ ®éng viªn vµ mét tuyªn truyÒn viªn. Ngêi ta nhê sù ch¨m lo cña anh em c«ng nh©n, nªn ®iÖn t¾t,
®èi xö víi binh sÜ M·n Ch©u nh víi b¹n bÌ th©n thiÕt m¸y ®iÖn tho¹i bÞ c¾t, ®êng s¸ bÞ chÆn l¹i.
nhÊt. ChØ trong khi chuyÖn trß b×nh thêng vµ th©n
mËt, ngêi ta míi ®a ra n¬i nµy mét lêi, n¬i kia mét lêi NH÷NG TIÕNG H¤ CHIÕN §ÊU LµM RUNG CHUYÓN
®Ó khªu gîi lßng nhí quª h¬ng vµ thøc tØnh tinh thÇn C¶ THµNH PHè NHá
yªu níc cña hä. C«ng t¸c cæ ®éng Êy ch¼ng bao l©u
Nh÷ng tiÕng h« chiÕn ®Êu lµm rung chuyÓn kh¾p
®· mang l¹i kÕt qu¶. Th¸ng 2-1938, s¸u chôc ngêi M·n thµnh phè nhá. Bän NhËt l©m vµo t×nh tr¹ng hçn lo¹n.
Ch©u trong vïng má ®· næi dËy, sau khi diÖt 12 lÝnh §îc sù híng dÉn cña anh em c«ng nh©n, çc chiÕn sÜ
vµ mét sÜ quan NhËt, hä ®i theo du kÝch, mang theo 2 ®· tiÕn hµnh cã kÕ ho¹ch viÖc di chuyÓn çc kho vò
khÝ vµ trinh s¸t së chØ huy NhËt B¶n. C«ng viÖc xong sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a ban gi¸m ®èc çc má vµ c«ng
xu«i, hä rót lui mét çch rÊt lÆng lÏ. nh©n má, gi÷a c«ng nh©n vµ n«ng d©n, gi÷a du kÝch
vµ qu©n ®éi chÝnh quy. Quèc tÕ, v× cã mét sù céng t¸c
MéT C¥N B·O LöA SóNG LI£N THANH chÆt chÏ gi÷a ngêi Trung Quèc vµ ngêi níc ngoµi. Nhng
ngêi níc ngoµi lµ nh©n viªn kü thuËt, nãi riªng lµ viªn
MÆc dï hÕt søc bÝ mËt, nhng cuèi cïng bän NhËt tæng c«ng tr×nh s ngêi §øc, ®· gióp nhiÒu cho du kÝch.
còng biÕt r»ng anh em c«ng nh©n ®· biÕn thµnh du Vµ ®ã lµ ®iÒu ai còng biÕt. Sù céng t¸c Êy ®· ®îc h×nh
kÝch vµ bé tæng t lÖnh cña hä ®ãng trªn mét trong thµnh nh sau: tõ h¬n ba chôc n¨m nay, viªn kü s ®·
nh÷ng ngän nói. ThÕ lµ chóng ®iÒu 200 binh sÜ ®i "ph¸
sèng ë Trung Quèc. ¤ng rÊt nhiÖt t×nh ®èi víi ngêi
çi tæ du kÝch". Anh em c«ng nh©n ®· ®îc nh÷ng c«ng
nh©n kh¸c b¸o cho biÕt tríc, nªn tÊt c¶ ®Òu ®îc chuÈn Trung Quèc vµ cã mét mèi thï ç nh©n s©u s¾c ®èi víi
bÞ kü ®Ó ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng. Võa ®Õn lng bän NhËt. Mèi thï nµy lµ do thó tÝnh cña bän NhËt g©y
chõng ®åi, bän NhËt gÆp ph¶i mét c¬n b·o löa sóng liªn ra. §· nhiÒu lÇn, ngêi vî viªn kü s bÞ bän NhËt chöi
thanh buéc chóng ph¶i ch¹y t¸n lo¹n. m¾ng. Mét h«m, trong khi bµ ®ang t¾m, mét tªn NhËt
Mét tuÇn sau, nh÷ng ngêi c«ng nh©n du kÝch lÎn vµo phßng... Bµ vïng ch¹y ra bao l¬n. H¾n ®uæi
chuyÓn sang ph¶n c«ng. Bän lÝnh NhËt ®ang tËp b¾n theo bµ ra ®Êy, vµ chØ khi bµ chÜa sóng lôc vµo h¾n,
çch thµnh H©n §Þnh 7 kil«mÐt. Chóng bçng nghe h¾n míi chÞu ®Ó cho bµ yªn. Tõ ®ã, c¶ hai vî chång
tiÕng sóng liªn thanh næ sau lng chóng, tõ phÝa nói... ®Òu ®øng h¼n vÒ phÝa ngêi Trung Quèc lµ nh÷ng ng-
®ã lµ anh em c«ng nh©n. BÞ ®¸nh bÊt ngê, bän NhËt êi - nh viªn kü s ®· nãi - ®ang ®Êu tranh anh dòng,
ch¹y trèn t¸n lo¹n, du kÝch thu ®îc nhiÒu sóng ®¹n. kh«ng chØ v× nÒn ®éc lËp cña ®Êt níc m×nh mµ cßn v×
tÊt c¶ nÒn v¨n minh n÷a.
THÕ Lµ Næ RA CUéC CHIÕN TRANH
C¤NG KHAI THËT Sù P.C.LIN
Nh vËy lµ bïng næ cuéc chiÕn tranh c«ng khai B¸o Notre Voix,
thËt sù gi÷a bän NhËt vµ anh em c«ng nh©n ë H©n ngµy 30-4-1939.
§Þnh. Vµ chÝnh anh em c«ng nh©n ®· th¾ng, v× bän
NhËt kh«ng cßn cã thÓ khai th¸c çc má ®îc n÷a, vµ
"miÕng måi bÐo bë" trë thµnh mét g¸nh nÆng thËt sù
®èi víi chóng.
C¢U CHUYÖN MéT Kü S¦ §øC
Mét nÐt kh¸c ®¸ng chó ý vÒ tæ chøc du kÝch vïng H©n

§Þnh lµ ë chç nã h×nh thµnh mét mÆt trËn chèng NhËt
cã tÝnh chÊt quèc gia vµ quèc tÕ. Quèc gia, v× cã mét
trªn mét ®Êt níc xa l¹ vµ thï ®Þch. Cuéc tiÕn c«ng dån
dËp cña du kÝch, viÖc tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh ®-
îc tiÕn hµnh ë NhËt, sù tá t×nh th©n thiÖn cña qu©n
®éi vµ nh©n d©n Trung Quèc - tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã
®· ¶nh hëng nÆng nÒ ®Õn binh lÝnh NhËt. §èi víi nh÷ng
ngêi tiªu cùc, sau khi mÊt tinh thÇn th× hä tù tö.
Nh÷ng ngêi gi¸c ngé nhÊt th× næi dËy. T«i kh«ng kÓ ra
TH¦ Tõ TRUNG QUèC ®©y danh s¸ch nh÷ng vô tù tö v× sÏ qu¸ dµi dßng. T«i
chØ kÓ vµi - chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ cuéc næi dËy gÇn
®©y nhÊt, vÉn lµ theo nh÷ng th«ng ço chÝnh thøc
NH÷NG KHã KH¡N CñA QU¢N §éI NHËT th«i.
QuÕ L©m, ngµy 15-4

NH÷NG Vô BINH BIÕN
H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh néi bé qu©n
Takou, ngµy 22-1.
thï.
Lóc ®Çu, bän qu©n phiÖt NhËt høa lµ sÏ chiÕn th¾ng 3.000 binh sÜ ®· lµm binh biÕn. Trong khi lªn tµu thuû ë
trong 3 th¸ng, råi 6 th¸ng, råi l¹i sau khi chiÕm H¸n Thîng H¶i, hä ®îc nh÷ng viªn thuyÒn trëng cho biÕt hä
KhÈu. Nhng cuéc ®Êu tranh ®· kÐo dµi tõ gÇn 2 n¨m s¾p ®îc trë vÒ NhËt B¶n. Nhng ®Õn ngoµi kh¬i Takou,
nay. H¸n KhÈu mét lóc nµo ®ã ®· bÞ thÊt thñ, nhng ®¸ng lÏ çc tµu ®ã tiÕp tôc ®i vÒ híng §«ng, nhng
th¾ng lîi th× vÉn cha cã. H¬n n÷a, t×nh h×nh cña nh©n chóng l¹i híng vµo c¶ng nµy. BÞ binh lÝnh chÊt vÊn, çc
d©n NhËt l¹i ngµy cµng tåi tÖ. Gi¸ sinh ho¹t vµ thuÕ m¸ viªn thuyÒn trëng nãi r»ng theo ph¶n lÖnh cña bé tæng
ngµy mét t¨ng nhanh vµ kh«ng thÓ nµo tÝnh to¸n næi. t lÖnh, binh lÝnh ph¶i ho·n nghØ phÐp ®Ó ®i ®Õn S¬n
Mïa mµng thu ho¹ch kÐm, 1,8 triÖu c«ng nh©n kh«ng T©y lµ n¬i mµ ho¹t ®éng cña du kÝch ®ang ph¸t triÓn.
cã viÖc lµm, 3 triÖu ngêi thÊt nghiÖp tõng phÇn. BÊt ThÕ lµ cuéc binh biÕn b¾t ®Çu. Bèn chiÕc tµu chiÕn
chÊp sù ®e do¹ cña toµ ¸n qu©n sù, tõ th¸ng 1 ®Õn ®Ëu ë c¶ng b¾t ®Çu b¾n vµo nh÷ng ngêi lµm binh
th¸ng 6-1938, ®· næ ra 593 cuéc b·i c«ng cña c«ng biÕn. Nh÷ng binh lÝnh ®ån tró ë Takou - tëng r»ng bän
nh©n vµ 2.995 cuéc biÓu t×nh thÞ uy cña n«ng d©n. lÝnh thuû tiÕn c«ng chóng, liÒn n· sóng vµo nh÷ng
Mét sè lín trÝ thøc bÞ b¾t. Çc hiÖu bu«n nhá bÞ kh¸nh chiÕc tµu ®ã. VÒ phÝa du kÝch, th× tëng r»ng qu©n
kiÖt, v× nh÷ng ngêi chñ cña chóng bÞ gäi ra mÆt trËn. ®éi cña chóng t«i ®· ®Õn vµ ®ang bÞ qu©n NhËt tÊn
Ngêi ta thÊy binh lÝnh ra ®i, nhng chØ thÊy chë vÒ níc c«ng, nªn còng véi vµng x«ng vµo cøu. Ngêi ta ®¸nh
nh÷ng b×nh ®ùng di hµi1) hoÆc chØ thÊy göi vÒ nh÷ng nhau lo¹n x¹. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi trong nhiÒu giê
tê phiÕu nhá ghi lµ "§· hy sinh ë chiÕn trêng". vµ chØ chÊm døt khi nh÷ng lùc lîng NhËt B¶n kh¸c ®îc
®iÒu ®Õn. Binh lÝnh vµ nh÷ng ngêi NhËt lµm binh
Thªm vµo ®ã lµ kh«ng khÝ ph¸t xÝt trong qu©n ®éi cña
biÕn ®Òu bÞ chÕt vµ bÞ th¬ng nhiÒu. Nh÷ng ngêi lµm
NhËt hoµng vµ nçi ®au khæ cña nh÷ng cuéc trêng chinh binh biÕn cßn sèng sãt ®Òu bÞ ¸p gi¶i lªn mÆt trËn
1) Luyouan.
ë NhËt, cã tôc lÖ ho¶ thiªu ngêi chÕt råi bá tro vµo b×nh
H¸n KhÈu, ngµy 9-2.
hoÆc lä.
Nh÷ng tæ chøc bÝ mËt do binh lÝnh NhËt thµnh lËp, s¸t trªn chiÕn trêng!", v.v.. Ngêi NhËt lÊy lµm tù hµo ®-
muèn tá t×nh ®oµn kÕt víi nh÷ng ngêi lµm binh biÕn ë îc phôc vô NhËt hoµng. Ngêi ta tù hµo v× ®· cã con
Takou. Nhng kh«ng may lµ kÕ ho¹ch ®· bÞ lé tõ tríc. hoÆc chång ë mÆt trËn. Cßn ngµy nay th× thÕ nµo ?
Nh÷ng ngêi bÞ b¾t gåm cã: 12 hiÕn binh, 130 sÜ quan Ngµy nay, sù cuång tÝn ®ã ®· gi¶m ®i nhiÒu, nÕu
vµ binh lÝnh, 55 ngêi d©n thêng (tÊt c¶ ®Òu lµ ngêi kh«ng nãi lµ ®· tiªu tan råi. Chóng t«i xin trÝch vµi
NhËt) vµ 8 ngêi B¹ch Nga. ®o¹n trong çc b¸o, nh÷ng ®o¹n nµy ®· ®îc çc tï binh
Chouangtung (phÝa b¾c tØnh Hµ B¾c), ngµy 13-2. x¸c nhËn.
Tõ mÆt trËn Wangxung trë vÒ ®Ó ®i lªn H¸n KhÈu, Singlo, ngµy 6-2.
kho¶ng 2.000 binh sÜ NhËt ®· næi dËy vµ giÕt viªn chØ Mét sÜ quan phiªn dÞch ngêi NhËt nãi r»ng, gÇn ®©y
huy cña hä lµ thiÕu t¸ Yo Katha. Nh÷ng ngêi lµm binh trong huyÖn X, khi nh÷ng ®oµn tµu qu©n sù s¾p
biÕn bÞ tÊn c«ng cïng mét lóc bëi nh÷ng lÝnh thuû vµ chuyÓn b¸nh, bè mÑ çc binh sÜ b¾t ®Çu khãc than vµ
bé binh ®îc ph¸i ®Õn ®µn ¸p hä. VÒ phÝa hä cã nhiÒu la ã, råi hä n»m lªn trªn ®êng s¾t ®Ó ng¨n kh«ng cho
ngêi chÕt. tµu ch¹y. Hä ®«ng ®Õn nçi h×nh thµnh mét d·y dµi
Chongcha, ngµy 17-2. kho¶ng 6 kil«mÐt. C¶nh tîng thËt lµ ®¸ng th¬ng ®Õn
2.000 lÝnh NhËt ®îc lÖnh ph¶i ra mÆt trËn. §Õn nçi cã nh÷ng c«ng nh©n l¸i ®Çu m¸y xe löa ph¶i tù tö
Jouchikiou, hä kh«ng chÞu lªn tµu. L÷ ®oµn cña tíng ®Ó khái bÞ buéc ph¶i l¸i nh÷ng ®oµn tµu ®ã.
Hamito ®îc ®iÒu ®Õn ®Ó ®µn ¸p hä. Cuéc chiÕn ®Êu Th¸i Nguyªn, ngµy 15-2.
gi÷a qu©n ®éi vµ nh÷ng ngêi lµm binh biÕn ®· diÔn PhÇn ®«ng binh lÝnh võa míi ®Õn S¬n T©y lµ nh÷ng
ra trong mét ngµy rìi. Kho¶ng 800 binh sÜ lµm binh ngêi bu«n b¸n, tuæi tõ 30 ®Õn 35 - hä kh«ng thÝch
biÕn ®· bÞ hy sinh. chiÕn tranh. Trong khi trß chuyÖn, hä kÓ r»ng nh÷ng
Singlo, ngµy 26-2. ngêi phô n÷ NhËt ®· tù tæ chøc l¹i thµnh çi gäi lµ "tæ
Theo tin tøc do mét sè ngêi NhËt ë Th¸i Nguyªn cho biÕt chøc ®Ó ®ßi chång".
th× ngµy 13-2, trung ®oµn cña ®¹i t¸ Nomura võa ®Õn MÆt trËn tr¶i qu¸ dµi. Bän qu©n phiÖt kh«ng cã ®ñ ng-
phÝa t©y tØnh S¬n T©y th× næi dËy. Viªn ®¹i t¸ ®· tù êi. §Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã, chóng cìng Ðp nh÷ng ngêi
s¸t vµ 9 tªn sÜ quan bÞ nh÷ng ngêi lµm binh biÕn giÕt. TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ nh÷ng ngêi Trung Quèc trong
vïng bÞ chiÕm ph¶i nhËp ngò vµ ®a hä ra mÆt trËn.
LßNG CUåNG TÝN ÊY CßN §¢U N÷A Chóng nãi "Lµm nh vËy rÎ h¬n". Nhng trªn thùc tÕ, ®ã
lµ "uèng thuèc ®éc cho ®ì kh¸t", nh ng¹n ng÷ Trung
Ngêi ta thÊy r»ng trong cuéc chiÕn tranh Trung - NhËt Quèc ®· tõng nãi. Nh÷ng ngêi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vµ
vµ trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt, khi mét ngêi lÝnh nh÷ng ngêi Trung Quèc trong çc vïng bÞ chiÕm chØ
ra mÆt trËn, anh ta ®îc gia ®×nh vµ lµng xãm dän tiÖc mong chê cã c¬ héi thuËn tiÖn lµ sÏ quay sóng chèng l¹i
mõng. Lóc lªn ®êng, anh ta ®îc c¶ lµng ®i tiÔn, cã bän NhËt tµn b¹o ®ã. Xin trÝch dÉn thªm vµi b¶n th«ng
mang theo nh¹c cô vµ cê. Trªn nh÷ng l¸ cê ®ã cã ghi ço chÝnh thøc mµ t×nh cê chóng t«i ®äc ®îc.
nh÷ng lêi ®éng viªn nh: "Hy sinh v× NhËt hoµng lµ vinh Hång C«ng, ngµy 12-2.
dù lín nhÊt!", "H·y chiÕn th¾ng khi trë vÒ hoÆc lµ tù
GÇn Qu¶ng Ch©u, 6.000 binh lÝnh TriÒu Tiªn ®· næi dËy.
NhiÒu sÜ quan NhËt bÞ giÕt. Nh÷ng ®éi t¶o ph¹t gåm
lÝnh bé binh vµ h¶i qu©n ®îc ph¸i ®Õn ®Ó ®µn ¸p
nh÷ng ngêi lµm binh biÕn. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dµi suèt
c¶ ngµy. Nh÷ng ngêi ®øng ®Çu cuéc næi dËy lµ Th«i
Chang Kwei, Li Vin Ka, Kim Chang Han vµ 800 ngêi TriÒu
Tiªn kh¸c ®Òu bÞ giÕt. Sè cßn l¹i bÞ qu©n lÝnh ¸p gi¶i vÒ
TriÒu Tiªn.
Louang, ngµy 23-2.
Nh÷ng ®éi gäi lµ tù vÖ ë çc khu Lang Song vµ
Jongshan,
s¸t ngay B¾c Kinh, ®Òu do Chang Dung Lai, Oei Sou
Tin, Chou
Wan Lung vµ Hoa The Hai chØ huy. Nh÷ng ®éi ®ã gåm
trªn 1.000 ngêi. Sau khi cÊp vò khÝ vµ tr¶ l¬ng, bän
NhËt ph¸i nh÷ng ®éi Êy ®i coi nh nh÷ng ®éi qu©n tiªn
phong ®i chèng du kÝch t¹i miÒn Nam Hå B¾c. Nhng
®¸ng lÏ ®i vÒ phÝa nam th× Chang Dung Lai vµ nh÷ng
ngêi b¹n chiÕn ®Êu cña anh l¹i gÆp nhau ë Joumachang,
gÇn Jongshan, vµ tÊn c«ng m¹nh mÏ vµo qu©n ®éi NhËt. Th göi mét ®ång chÝ
Sau khi ®äc qua vµi sù viÖc trªn ®©y, ch¾c çc b¹n ë ban ph¬ng ®«ng quèc tÕ céng s¶n
thõa hiÓu v× sao bän NhËt sau khi chiÕm H¸n KhÈu,
Qu¶ng Ch©u vµ Nam D¬ng th× kh«ng cßn tiÕn ®îc
n÷a. B¹n th©n mÕn,
Trong th tríc, t«i quªn nãi víi b¹n mét vµi ®iÒu. H«m nay
P.C. LIN t«i bæ sung thªm ®iÒu ®ã.
Ýt l©u nay, t«i cã quan hÖ víi chñ nhiÖm b¸o Notre
B¸o Notre Voix,
Voix14 - tê tuÇn b¸o xuÊt b¶n ë Hµ Néi tõ 1-1939. §ã lµ
ngµy 21-5-1939.
nh÷ng mèi liªn hÖ thuÇn tuý b¸o chÝ. T«i ®· göi cho «ng
ta mét bµi b¸o nãi vÒ nh÷ng sù tµn b¹o cña NhËt B¶n 1)
ë Trung Quèc. Sau khi ®¨ng bµi b¸o ®ã, «ng ta viÕt cho
t«i r»ng, bµi b¸o ®îc b¹n ®äc hoan nghªnh vµ yªu cÇu
t«i lu«n lu«n göi cho «ng ta tµi liÖu. §Ó ®¸p l¹i, t«i ®·
®Ò nghÞ «ng ta ph¸i ai ®ã nãi chuyÖn cô thÓ víi t«i vÒ
h×nh thøc céng t¸c nµy. ¤ng ta kh«ng tr¶ lêi. T«i viÕt th
lÇn thø hai. Kh«ng cã sù tr¶ lêi. Tuy nhiªn «ng ta tiÕp
tôc göi b¸o cña «ng ta cho t«i; vµ t«i - thØnh tho¶ng göi
cho «ng ta nh÷ng bµi b¸o.
Cã thÓ ®Õn th¸ng 5 t«i sÏ ph¸i mét ngêi nµo ®ã nãi
chuyÖn víi «ng ta.
Khi ®äc Notre Voix, t«i thÊy nh÷ng th«ng tin kh¸ hay:
1. Nhãm çnh t¶ cã nhiÒu tê b¸o:
D©n chóng15 (Masse), nhËt b¸o céng s¶n tiÕng b¶n xø,
xuÊt b¶n hîp ph¸p ë Sµi Gßn, cã 10.000 ngêi ®äc.
Lao ®éng (Travail).
D©n tiÕn (ProgrÌs).
D©n muèn (Voeux du Peuple), tÊt c¶ ë Sµi Gßn.
1)
ë ®©y, ý t¸c gi¶ chØ bän ph¸t xÝt NhËt.
§êi nay (Ðpoque Actuelle). Trong thêi gian héi nghÞ, Notre Voix ®· ®¨ng mét bøc
ThÕ giíi (Monde), c¬ quan cña Thanh niªn d©n chñ. th chµo mõng héi nghÞ cña nh÷ng ngêi x· héi vµ ®Ò
Notre Voix - tê tuÇn b¸o céng s¶n - tÊt c¶ ba tê ë Hµ nghÞ lËp mÆt trËn thèng nhÊt.
Néi. Héi nh©n quyÒn ®· ®ßi quyÒn tù do lËp nghiÖp ®oµn
Nh÷ng tê b¸o nµy bÞ cÊm nghiªm ngÆt ë Trung Kú vµ cho c«ng nh©n b¶n xø.
lu«n lu«n bÞ çc nhµ chøc tr¸ch B¾c Kú vµ Nam Kú 3. Díi mét cí tÇm phµo v« lèi, hai ®¶ng viªn D©n chñ ë
kh«ng ®Ó cho yªn. Nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ngêi Ph¸p cã ViÖn d©n biÓu Trung Kú ®· bÞ tíc quyÒn ®¹i biÓu vµ
hai tê b¸o: Effort vµ Agir. bÞ buéc téi.
Gióp Trung Quèc: Nh÷ng thanh niªn çnh t¶ ngêi b¶n xø §Ó chèng l¹i sù t¨ng thuÕ, ba ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi
®· tæ chøc l¹c quyªn ®Ó gióp nh÷ng n¹n nh©n chiÕn ngêi b¶n xø ë Héi ®ång thµnh phè Hµ Néi (®îc bÇu vµo
tranh vµ c¶ nh÷ng ®¶ng viªn n÷a, göi thuèc men cho th¸ng 12 tríc, víi sè trung b×nh 409 phiÕu so víi víi sè
qu©n ®éi chóng ta, tung ra khÈu hiÖu "Gióp Trung trung b×nh 157 phiÕu cña danh s¸ch t s¶n) ®· tõ chøc.
Quèc", vµ tuyªn truyÒn tÈy chay hµng ho¸ NhËt B¶n. Hä Nh÷ng l·nh tô çnh t¶ - T¹o, Mai, Ninh, NguyÔn ®îc ©n
®· ®ßi trôc xuÊt ra khái l·nh thæ §«ng D¬ng tªn U«ng x¸ vµo dÞp ®Çu n¨m ©m lÞch, ®· nép ®¬n øng cö vµo
Tinh VÖ vµ nh÷ng tªn ph¶n béi kh¸c. Héi ®ång thuéc ®Þa cña Nam Kú.
Theo tê Notre Voix, hä ®· s¸ng t¸c mét bµi ca dao "Cøu 4. Sù ®µn ¸p x¶y ra ë kh¾p n¬i, ®Æc biÖt lµ ë Trung
Trung Quèc lµ cøu m×nh!"; bµi ca dao ®ã ®· trë nªn rÊt Kú, chèng nh÷ng ... phÇn tö çnh t¶, nh÷ng c«ng nh©n
phæ th«ng trong quÇn chóng. Ngay c¶ nh÷ng trÎ ch¨n vµ nh÷ng n«ng d©n ho¹t ®éng.
tr©u bß còng h¸t. Nh÷ng sù kh¸m xÐt, b¾t bí diÔn ra hµng ngµy ë tØnh
Thanh niªn Trung Quèc vµ thanh niªn b¶n xø cïng nhau nµy hay ë tØnh kh¸c.
tæ chøc nh÷ng buæi biÓu diÔn ®Ó gióp Trung Quèc. ThuÕ m¸ t¨ng.
Chi nh¸nh §¶ng X· héi Ph¸p, Héi nh©n quyÒn (Hµ Néi) Sù ph¸ ho¹i chèng l¹i luËt x· héi lan réng. Ngµy nghØ
vµ nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ngêi b¶n xø ®· lËp "Héi b¶o hµng tuÇn bÞ b·i bá ë mét lo¹t hiÖu bu«n.
vÖ Trung Quèc". Míi ®©y, Héi nµy ®· tæ chøc mét chî 5. Bän ph¶n ®éng ho¹t ®éng m¹nh.
phiªn lín ®Ó gióp ®ì n¹n nh©n chiÕn tranh. ë Hµ Néi, míi xuÊt b¶n mét tê b¸o ph¸t xÝt: Cøu níc,
2. §¶ng X· héi1) - Trong héi nghÞ (®Çu th¸ng 1), hä ®· ®Êu tranh chèng mÆt trËn nh©n d©n, nh÷ng héi viªn
biÓu quyÕt vÒ çc nghÞ quyÕt chèng ®µn ¸p, vÒ sù Tam ®iÓm, nh÷ng ngêi Do Th¸i, nh÷ng ngêi x· héi vµ
thèng nhÊt hµnh ®éng vµ vÒ sù b¶o vÖ Trung Quèc.
nh÷ng ngêi céng s¶n. Sè b¸o Cøu níc ®Çu tiªn viÕt:
Nh÷ng ®¹i biÓu cña Thanh niªn d©n chñ ®· cã mÆt ë
"Chóng ta kh«ng giÊu giÕm, chÝnh chóng ta muèn nãi
héi nghÞ ®Ó yªu cÇu thµnh lËp mét chi héi thanh niªn
to lªn r»ng §¶ng ®îc chóng ta t¸n thµnh nhÊt ®ã lµ
x· héi nh»m thèng nhÊt vµ l·nh ®¹o phong trµo thanh
§¶ng b×nh d©n Ph¸p do §«ri« (Doriot) l·nh ®¹o...".
niªn ë §«ng D¬ng.
§äc, mét tê b¸o míi do mét ngêi b¶n xø l·nh ®¹o còng
®ßi chñ nghÜa quèc x·. §©y lµ mét vµi chç næi cña nã:
"ChÝnh phñ Ph¸p, nÕu muèn céng t¸c thµnh thùc víi ngêi
1)
An Nam ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch chèng céng". TÊt c¶
Nguyªn v¨n: S.F.I.O
248 Hå chÝ minh toµn tËp Th göi mét ®ång chÝ... 249
®îc in b»ng tÝt ch÷ to (10-1-1939) "Chñ nghÜa céng s¶n

lµ tai ho¹ cña loµi ngêi. ChÝnh phñ cßn chê g× ®Ó tiªu
trõ bän v« l¹i céng s¶n ?" (13-1-1939). Biªn tËp viªn cña
tê b¸o
nµy võa míi ®îc phÐp xuÊt b¶n mét tê b¸o hµng ngµy
b»ng tiÕng b¶n xø Ph¸p - An Nam vµ ChÝnh phñ ®· høa
cho h¾n lµm quan ë cÊp kh¸ cao.
Tê Tæ quèc An Nam cã khuynh híng ph¸t xÝt. Nã t«n thê
Mótx«lini (Moussolini) vµ níc Italia ph¸t xÝt.
Bän têrètkÝt chia lµm hai nhãm c·i lén nhau.
Bän NhËt B¶n ho¹t ®éng kh¸ m¹nh ë §«ng D¬ng. Mét
nhµ b¸o Ph¸p vµ mét ngêi b¶n xø ®· bÞ kÕt ¸n 15 n¨m
tï khæ sai v× lµm gi¸n ®iÖp cho NhËt B¶n. Mét sÜ quan
NhËt B¶n ®· bÞ b¾t gi÷ víi chiÕc cÆp ®Çy tµi liÖu mËt
vÒ phßng thñ §«ng D¬ng.
§äc Notre Voix, t«i cã c¶m tëng r»ng phong trµo cña
mÆt trËn thèng nhÊt ë xø nµy kh«ng m¹nh l¾m. Tr¸i l¹i,
nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ho¹t ®éng kh¸ m¹nh.
T«i kh¸ khoÎ. T«i gãp phÇn nhá bÐ cña t«i vµo cuéc ®Êu
tranh chèng NhËt B¶n b»ng çch thØnh tho¶ng göi
nh÷ng bµi tuyªn truyÒn cho çc b¸o níc ngoµi vµ c«ng
t¸c ë B¸t lé qu©n. T«i chóc b¹n søc khoÎ tèt vµ t«i xin b¹n
nhËn lêi chµo th©n thiÕt nhÊt cña t«i.
20-4-1939
LIN
§Þa chØ: (B»ng m¸y bay)
QuÕ L©m (Qu¶ng T©y) Trung Quèc1)
b¶n chôp lu t¹i
1)
Sau dßng ®Þa chØ b»ng tiÕng Ph¸p lµ dßng ch÷ H¸n viÕt tay:
T©n Hoa nhËt b¸o, sè nhµ 35, ®êng QuÕ T©y, QuÕ L©m, Qu¶ng
T©y, chuyÓn cho «ng L©m Tam Xuyªn.
252 Hå chÝ minh toµn tËp Th tõ trung quèc ... 253
3. Bän têrètxkÝt Trung Quèc (còng nh bän têrètxkÝt níc

ngoµi) kh«ng lËp thµnh nhãm, cµng kh«ng lËp thµnh
chÝnh ®¶ng. Chóng chØ lµ nh÷ng bÌ lò bÊt l¬ng,
nh÷ng con chã s¨n cña chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt (vµ
chñ nghÜa ph¸t xÝt quèc tÕ).
4. Trong tÊt c¶ çc níc, bän têrètxkÝt ®Òu dïng nh÷ng
TH¦ Tõ TRUNG QUèC tªn gäi hoa mü ®Ó che giÊu nh÷ng c«ng viÖc kÎ cíp bÈn
thØu cña chóng. Ch¼ng h¹n: ë T©y Ban Nha, chóng gäi
lµ "§¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt m¸c xÝt" hoÆc "POUM".
VÒ CHñ NGHÜA TêRèTXKI16 Ch¾c çc b¹n còng biÕt r»ng chÝnh bän chóng ®· tæ
chøc tÊt c¶ nh÷ng tæ do th¸m ë Ma®rÝt, ë B¸cx¬lon vµ
QuÕ L©m, ngµy 10-5-1939 ë çc n¬i kh¸c ®Ó phôc vô cho Phr¨ngc«. ChÝnh chóng
®· tæ chøc çi "®éi qu©n thø 5" næi tiÕng ®Ó gióp
Çc b¹n th©n mÕn, lµm néi øng cho çc qu©n ®éi ph¸t xÝt ý - §øc. ë NhËt
Tríc kia, chñ nghÜa Têrètxki ®èi víi t«i còng nh ®èi víi B¶n, chóng gäi lµ "MEL" (§ång minh M¸c, ¡ngghen,
nhiÒu ngêi kh¸c, h×nh nh lµ mét vÊn ®Ò tranh c·i trong Lªnin). Bän têrètxkÝt NhËt dô dç thanh niªn vµo trong
néi bé gi÷a çc phe ph¸i kh¸c nhau cña §¶ng Céng s¶n ®ång minh, råi tiÕp ®ã chóng ®i tè ço hä víi së c¶nh
Trung Quèc. Bëi vËy, chóng t«i kh«ng lu ý ®Õn nã. Nh- s¸t. Chóng cßn mu toan chui vµo §¶ng Céng s¶n NhËt
ng Ýt l©u tríc khi x¶y ra chiÕn tranh - nãi ®óng h¬n lµ B¶n cèt ®Ó ph¸ ho¹i nã. T«i cho r»ng bän têrètxkÝt
håi cuèi n¨m 1936, vµ nhÊt lµ trong thêi gian chiÕn Ph¸p hiÖn giê còng ®ang tËp hîp chung quanh nhãm
tranh, nh÷ng sù cæ ®éng ®Çy téi lçi cña bän têrètxkÝt "Çch m¹ng v« s¶n" vµ nhiÖm vô cña chóng lµ ph¸ ho¹i
®· lµm cho chóng t«i s¸ng m¾t ra. ThÕ lµ chóng t«i MÆt trËn nh©n d©n. VÒ viÖc nµy, ch¾c çc b¹n biÕt râ
b¾t ®Çu nghiªn cøu vÊn ®Ò. Vµ viÖc nghiªn cøu ®ã h¬n t«i. ë níc Trung Hoa chóng t«i, bän têrètxkÝt liªn
®· chøng minh cho chóng t«i thÊy nh sau: kÕt víi nhau chung quanh nhãm "Tranh ®Êu", nhãm
1. VÊn ®Ò chñ nghÜa Têrètxki kh«ng ph¶i lµ sù tranh c·i "ChiÕn tranh chèng NhËt vµ v¨n ho¸" vµ nhãm "Cê ®á".
trong néi bé §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, v× gi÷a nh÷ng 5. Bän têrètxkÝt kh«ng chØ lµ kÎ thï cña chñ nghÜa
ngêi céng s¶n vµ bän têrètxkÝt kh«ng cã quan hÖ, hoµn céng s¶n, mµ cßn lµ kÎ thï cña nÒn d©n chñ vµ tiÕn bé.
toµn kh«ng cã quan hÖ g× víi nhau c¶. Nhng ®©y lµ §ã lµ bän ph¶n béi vµ mËt th¸m tåi tÖ nhÊt.
mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toµn quèc, toµn d©n: mét Ch¾c çc b¹n ®· ®äc b¶n ¸n xö bän têrètxkÝt ë Liªn X«.
vÊn ®Ò chèng l¹i Tæ quèc. NÕu çc b¹n cha ®äc th× t«i khuyªn çc b¹n nªn ®äc vµ
2. Bän ph¸t xÝt NhËt vµ bän ph¸t xÝt níc ngoµi ®Òu lµm cho b¹n bÌ m×nh còng ®äc nã. §äc b¶n ¸n nµy rÊt
biÕt râ ®iÒu ®ã, bëi vËy chóng cè ý g©y mèi bÊt hoµ bæ Ých. Nã sÏ gióp çc b¹n thÊy râ bé mÆt thËt ®¸ng
®Ó lõa g¹t thiªn h¹ vµ lµm mÊt uy tÝn cña nh÷ng ngêi ghª tëm cña chñ nghÜa Têrètxki vµ bän têrètxkÝt. ë
céng s¶n, chóng lµm cho ngêi ta tëng r»ng nh÷ng ngêi ®©y, t«i xin phÐp çc b¹n chØ trÝch dÉn vµi ®o¹n
céng s¶n vµ bän têrètxkÝt lµ cïng mét çnh víi nhau. trong b¶n ¸n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn Trung Quèc
th«i.
Tríc toµ ¸n, tªn têrètxkÝt Racèpxki khai nh sau: N¨m

1934, khi h¾n cßn ë T«ki« (víi t çch lµ ®¹i diÖn Héi
ch÷ thËp ®á Liªn X«), mét nh©n vËt cao cÊp trong
ChÝnh phñ NhËt ®· nãi víi h¾n:
"Chóng t«i cã quyÒn mong ®îi ë nh÷ng ngêi têrètxkÝt
mét sù thay ®æi vÒ s¸ch lîc. T«i kh«ng cÇn ®i s©u vµo
chi tiÕt. ChØ cÇn nãi r»ng chóng t«i mong ®îi ë hä
nh÷ng hµnh ®éng thuËn lîi cho sù can thiÖp cña chóng
t«i vµo c«ng viÖc cña Trung Quèc".
Racèpxki tr¶ lêi víi tªn NhËt: "T«i sÏ viÕt th cho Têrètxki
vÒ vÊn ®Ò nµy". §Õn th¸ng 12-1935, Têrètxki ra chØ
thÞ cho nh÷ng tªn Trung Quèc ®ång bän cña h¾n, vµ
nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng: "§õng g©y trë ng¹i cho cuéc
x©m lîc cña NhËt B¶n ë Trung Quèc".
Nh vËy lµ bän têrètxkÝt Nga muèn b¸n cho ®Õ quèc
NhËt kh«ng chØ nh÷ng phÇn ®Êt cña Tæ quèc m×nh -
Xibªri vµ nh÷ng tØnh ven biÓn - mµ chóng cßn muèn
b¸n cho ®Õ quèc NhËt c¶ Tæ quèc chóng t«i - níc Trung
Hoa n÷a!
- ThÕ th× bän têrètxkÝt Trung Quèc ®· hµnh ®éng nh
thÕ nµo? Râ rµng çc b¹n sÏ n«n nãng, hái t«i nh vËy.
- Nhng, tha çc b¹n th©n mÕn, chØ trong bøc th sau, t«i
míi cã thÓ tr¶ lêi çc b¹n ®îc. Çc b¹n h¸ ch¼ng ®· dÆn
t«i viÕt nh÷ng bµi ng¾n ®ã sao?
Mong sím ®îc gÆp l¹i çc b¹n.
P.C.LIN
B¸o Notre Voix,
ngµy 23-6-1939.
Nh÷ng môc trªn çc tê b¸o têrètxkÝt võa rao th× ®Õn lît
Thîng H¶i bÞ bän NhËt tÊn c«ng, vµo th¸ng 1-1932.
Lóc ®ã, bän têrètxkÝt nãi nh thÕ nµo? Chóng cã thõa
nhËn lµ chóng ph¹m sai lÇm kh«ng? Chóng cã th«i lµm
viÖc cho kÎ x©m lîc kh«ng? Hoµn toµn kh«ng? Trong khi
binh sÜ cña Lé qu©n thø 19 hy sinh x¬ng m¸u cña
TH¦ Tõ TRUNG QUèC m×nh ®Ó b¶o vÖ ®Êt níc th× bän têrètxkÝt, trªn lêi nãi
còng nh trong hµnh ®éng, ®· ph¹m hÕt téi ph¶n béi
nµy ®Õn téi ph¶n béi kh¸c. Mét mÆt chóng viÕt:
HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT TRUNG QUèC "Cuéc chiÕn tranh ë Thîng H¶i kh«ng cã quan hÖ ®Õn
nh©n d©n. §ã kh«ng ph¶i lµ mét cuéc chiÕn tranh d©n
Çc b¹n th©n mÕn, téc çch m¹ng. §ã lµ mét cuéc chiÕn tranh gi÷a bän ®Õ
quèc víi nhau". Vµ mÆt kh¸c, chóng phao tin ®ån
Tríc khi tr¶ lêi c©u hái cña çc b¹n vÒ ho¹t ®éng cña
nh¶m, ®a ra nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt thÊt b¹i chñ
bän têrètxkÝt Trung Quèc, tríc hÕt cho phÐp t«i giíi nghÜa, lµm lé nh÷ng kÕ ho¹ch phßng thñ, v.v..
thiÖu víi çc b¹n nöa t¸ nh÷ng tªn ®Çu sá, qu¸ ph¶n Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ ®©u. Nh÷ng tªn têrètxkÝt kh¸c
béi ®· tõng lµm r¹ng danh "quèc tÕ thø t". §ã lµ: TrÇn nh Hoa V¨n Kh«i vµ Cung T©n Th ®· chui vµo trong
§éc Tó, Bµnh ThuËt Chi, La H¸n, DiÖp Thanh, Tr¬ng Mé cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Thîng H¶i, chóng bÝ mËt
§µo, Hoµng C«ng Lîc. liªn l¹c víi Së c¶nh s¸t vµ bän chñ NhËt, vµ lµm ®ñ mäi
Theo thø tù thêi gian, sau ®©y lµ nh÷ng viÖc chóng ®· çch ®Ó ph¸ ho¹i phong trµo. ThËm chÝ, chóng cßn mu
lµm: toan b¾t ®i c¶ nh÷ng ngêi cÇm ®Çu giái nhÊt cña
Th¸ng 9-1931, trong khi qu©n ®éi NhËt x©m chiÕm cuéc b·i c«ng.
M·n Ch©u, Së mËt th¸m NhËt ë Thîng H¶i ®· b¾t liªn N¨m 1933, nguyªn so¸i Phïng Ngäc Têng vµ tíng Çt
l¹c víi ba tªn tríc. Hai bªn ®· ký kÕt víi nhau mét hiÖp Hång X¬ng, mét ®¶ng viªn céng s¶n ®· tæ chøc mét
®Þnh: Nhãm têrètxkÝt cam kÕt kh«ng tiÕn hµnh mét ®éi qu©n chèng NhËt ë Kalgan. Trong thêi kú nµy, §¶ng
Céng s¶n ®ang cßn ho¹t ®éng bÝ mËt, viÖc liªn l¹c
cuéc tuyªn truyÒn nµo chèng l¹i cuéc x©m lîc cña NhËt.
gi÷a miÒn Trung vµ miÒn B¾c ®ang khã kh¨n. Lîi dông
Së mËt th¸m NhËt th× cam kÕt sÏ tr¶ cho nhãm t×nh h×nh ®ã, tªn têrètxkÝt Tr¬ng Mé §µo tù xng lµ "®¹i
têrètxkÝt mçi th¸ng 300 ®«la, cïng nh÷ng kho¶n tiÒn diÖn §¶ng Céng s¶n" vµ t×m çch biÕn sù nghiÖp chèng
tr¶ thªm cho c©n xøng víi nh÷ng "c«ng viÖc ®· lµm ®- NhËt thµnh mét cuéc néi chiÕn, b»ng çch ®a ra khÈu
îc cã kÕt qu¶". hiÖu: "§i víi NhËt, chèng l¹i Tëng Giíi Th¹ch". H¾n bÞ t-
ThÕ lµ TrÇn §éc Tó vµ ®ång bän b¾t tay ngay vµo c«ng íng Çt lét mÆt n¹ vµ tèng cæ ®i. Ýt l©u sau ®ã, tíng
viÖc. Víi tiÒn b¹c cña NhËt, chóng cho xuÊt b¶n nh÷ng Çt nh©n cã c«ng viÖc ph¶i ®i ®Õn Thiªn T©n, Tr¬ng
t¹p chÝ vµ nh÷ng tËp trµo phóng ®Ó truyÒn b¸ nh÷ng Mé §µo liÒn cho ngêi ¸m s¸t «ng.
t tëng nh lµ: "ChiÕm M·n Ch©u, ngêi NhËt chØ mong Trong th sau, t«i sÏ kÓ ®Ó çc b¹n râ vÒ viÖc bän
gi¶i quyÕt nhanh chãng nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang têrètxkÝt Trung Quèc tiÕp tôc ph¶n béi Tæ quèc cña
tranh c·i, chø hä kh«ng hÒ cã chót ý ®å nµo x©m lîc chóng nh thÕ nµo.
Trung Quèc".
Chµo th©n ¸i
P.C.LIN
B¸o Notre Voix,
ngµy 7-7-1939.
TH¦ Tõ TRUNG QUèC
TæNG KÕT SAU 2 N¡M §ÊU TRANH
Trong dÞp kû niÖm lÇn thø hai cuéc chiÕn tranh chèng
NhËt, cho phÐp t«i, qua b¸o Notre Voix, thµnh thùc c¶m
¬n çc b¹n §«ng D¬ng vµ Ph¸p ®· tõng trùc tiÕp hoÆc
gi¸n tiÕp gióp ®ì chóng t«i trong nh÷ng lóc khã kh¨n vµ
lóc ®Êu tranh. Trong khi c¶m ¬n vµ mong r»ng trong t-
¬ng lai çc b¹n ®ã sÏ gióp ®ì chóng t«i mét çch cã
hiÖu qu¶ vµ tÝch cùc h¬n, t«i tin ch¾c lµ ®· nãi lªn ®îc
t×nh c¶m s©u s¾c cña tÊt c¶ anh em Trung Quèc chóng
t«i.
Nh©n dÞp kû niÖm nµy mµ ®iÓm l¹i mét çch nhanh
chãng nh÷ng thµnh tÝch cña hai n¨m ®Êu tranh võa
qua cã lÏ kh«ng ph¶i lµ thõa.
Víi çi gi¸ ph¶i tr¶ lµ 10 tû yªn vµ 700.000 ngêi bÞ chÕt
vµ bÞ th¬ng, bän ph¸t xÝt NhËt ®· x©m chiÕm 12 tØnh
cña chóng t«i (víi sè d©n lµ 200 triÖu ngêi). §ã lµ mét
tæn thÊt nÆng nÒ ®èi víi chóng t«i. Cßn ®èi víi NhËt
B¶n, ph¶i ch¨ng ®ã lµ mét th¾ng lîi lín? Kh«ng. Trong sè
1.038 khu hay huyÖn trong vïng bÞ chiÕm, chØ cã 65
khu hay huyÖn hoµn toµn bÞ ®Æt díi sù kiÓm so¸t cña
®Þch, tuy r»ng 25 trong sè 65 khu hay huyÖn ®ã ®· bÞ
chiÕm tõ tríc chiÕn tranh; tªn ph¶n béi ¢u Nh Canh ®·
tæ chøc t¹i ®Êy çi gäi lµ "ChÝnh phñ tù trÞ Hµ B¾c
chèng céng". Trªn 900 khu hay huyÖn ®ang lµ c¨n cø
cña du kÝch vµ hoµn toµn do chóng t«i kiÓm so¸t.
Nh÷ng khu hay huyÖn kh¸c chØ bÞ ®Þch kiÓm so¸t
tõng phÇn, chóng chiÕm ®ãng çc tØnh lþ vµ nh÷ng
260 Th tõ trung quèc ... 261
con ®êng lín, chø kh«ng d¸m m¹o hiÓm ®i vµo çc lµng cµng t¨ng. Trong nöa ®Çu cña n¨m 1938, ®· x¶y ra 593
m¹c. Bëi vËy cho nªn ®ã võa lµm mét tæn thÊt ®èi víi vô b·i c«ng vµ 299 cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Th-
chóng t«i, nhng vÒ phÝa ®Þch th× ®ã kh«ng ph¶i lµ mét ¬ng nghiÖp còng gi¶m sót mét çch nguy kÞch do viÖc
th¾ng lîi. tÈy chay ®îc tæ chøc t¹i çc níc chèng NhËt.
NÕu chóng ta xÐt cuéc chiÕn tranh trong toµn côc cña
nã, chóng ta cã thÓ nãi r»ng suèt trong hai n¨m nay,
bän ®Õ quèc NhËt ®· bÞ ®¸nh b¹i trªn tÊt c¶ çc mÆt
trËn.
MÆt trËn chÝnh trÞ: S¸ch lîc "lµm cho ngêi Trung Quèc
nµy ®¸nh ngêi Trung Quèc kh¸c" cña chóng ®· bÞ bÎ g·y
tríc MÆt trËn d©n téc chèng NhËt cña chóng t«i, bän
ph¸t xÝt NhËt ph¶i chuyÓn sang dïng mét s¸ch lîc kh¸c:
"®¸nh m¹nh, th¾ng nhanh". §Õn lît nã, s¸ch lîc nµy
còng bÞ ph¸ tan víi chÝnh s¸ch cña chóng t«i lµ "chiÕn
tranh kÐo dµi". S¸ch lîc thø ba cña NhËt B¶n lµ "ký
nhanh hoµ íc, kÕt thóc nhanh cuéc chiÕn tranh" ®· bÞ
thÊt b¹i th¶m h¹i tríc quyÕt t©m cña chóng t«i lµ ®¸nh
®Õn cïng. HiÖn nay, chóng ®ang thö "lÊy chiÕn tranh
nu«i chiÕn tranh", nghÜa lµ dïng tµi nguyªn trong
nh÷ng vïng bÞ chiÕm ®Ó chèng l¹i chóng t«i. ChÝnh
s¸ch ®ã còng kh«ng thùc hiÖn ®îc, gièng nh çi tham
väng muèn khai hoang mét nói löa! Lµm sao chóng cã
thÓ khai th¸c ®îc mét níc mµ ë hËu ph¬ng ®ang mäc
lªn tua tña nh÷ng gi¸o m¸c vµ sóng trêng cña du kÝch,
cßn ë tiÒn ph¬ng th× bÞ sóng trêng vµ sóng liªn thanh
cña bé ®éi chóng t«i chÆn l¹i?
MÆt trËn kinh tÕ: Çch ®©y hai n¨m, mét tªn bé trëng
NhËt viÕt: "Níc NhËt sÏ bÞ ph¸ s¶n nÕu cø ®Ó cho c«ng
tr¸i vît qu¸ 10 tû". ThÕ mµ hiÖn nay, c«ng tr¸i cña NhËt
®· lªn tíi 24 tû, vît xa tæng thu nhËp cña c¶ níc. Theo tê
Niªn gi¸m kinh tÕ NhËt B¶n1), tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9-
1938, chØ tÝnh trong huyÖn X... ®· cã 64 c«ng xëng bÞ
®ãng cöa. Trong c«ng nghiÖp nhÑ, trªn 8.000 c¬ së
chØ ho¹t ®éng tõng phÇn, 1,5 triÖu c«ng nh©n kh«ng
cã viÖc lµm. Mïa mµng n¨m nay kÐm n¨m ngo¸i 4,7
triÖu t¹. Sè vô b·i c«ng vµ xung ®ét vÒ ruéng ®Êt ngµy
1)
Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: Japan economic
year book.
256 Hå chÝ minh toµn tËp Th tõ trung quèc... 257
MÆt trËn qu©n sù: Tõ 8 th¸ng nay, qu©n NhËt kh«ng MÆc dï lêi dÉn chøng nµy h¬i cò - «ng ®¹i sø ph¸t biÓu
tiÕn ®îc n÷a. NhiÒu lÇn chóng toan vît qua s«ng Hoµng nh÷ng lêi nµy ngµy 4-7 t¹i Niu Oãc -, nhng nã vÉn cã gi¸
Hµ, nhng lÇn nµo chóng còng ph¶i th¸o lui sau khi bÞ trÞ. §Ó kÕt thóc, cho phÐp t«i giíi thiÖu víi çc b¹n ®o¹n
tæn thÊt nÆng nÒ. §iÒu ®ã chøng tá qu©n ®éi NhËt cuèi cña mét bµi h¸t ®îc so¹n ra ®Ó chµo mõng lÔ kû
®· bÞ suy yÕu. Trong thêi kú thø hai cña cuéc chiÕn niÖm n¨m thø hai cuéc chiÕn tranh cña chóng t«i v×
tranh, chóng ®Þnh huy ®éng tÊt c¶ lµ 46 s ®oµn, nhng nÒn ®éc lËp vµ tù do:
chØ huy ®éng ®îc 33 s ®oµn. Chóng kh«ng ®ñ ngêi "Ai cã tiÒn th× gãp tiÒn.
®Ó ®èi phã víi mét mÆt trËn qu¸ dµi - kho¶ng 3.000 Ai cã søc th× gãp søc.
kil«mÐt! Tinh thÇn chèng chiÕn tranh ngµy cµng lan Mçi chóng ta lµ mét chiÕn sÜ anh dòng.
nhanh trong qu©n ®éi vµ nh©n d©n. Nh÷ng vô tù tö, TiÕn lªn! Qu©n thï s¾p ph¶i nh¶ ra th«i.
®µo ngò vµ binh biÕn x¶y ra trong qu©n ®éi ngµy H·y cèng hiÕn tÊt c¶! H·y cèng hiÕn tÊt c¶!
cµng nhiÒu. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m võa qua, trªn Cho chiÕn th¾ng ®ang ®Õn víi chóng ta!".
6.000 gi¸o viªn vµ gi¸o s ®· bÞ b¾t v× ®· ®Êu tranh
chèng chiÕn tranh.
P.C.LIN
NÕu chóng ta nh×n vÒ mÆt quèc tÕ, chóng ta sÏ thÊy
r»ng chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt - uy hiÕp mäi ngêi vµ B¸o Notre Voix,
g©y chiÕn víi mäi ngêi- ®ang l©m vµo t×nh tr¹ng ngµy ngµy 14-7-1939.
cµng bÞ c« lËp.
Chèng mét kÎ thï rÊt m¹nh vµ rÊt nguy hiÓm, nhng
®ang suy yÕu nhanh chãng, chóng t«i cã tÊt c¶ nh÷ng
®iÒu kiÖn thuËn lîi. Thêi gian ®ang lµm chóng t«i m¹nh
lªn, mét ®Êt níc bao la víi nh÷ng tµi nguyªn v« tËn, mét
sè d©n ®«ng ®óc sÏ lµ mét nguån dù tr÷ cho qu©n
®éi chóng t«i; Ph¸p, Anh, Mü vµ nh©n d©n tÊt c¶
nh÷ng níc d©n chñ ®Òu gióp ®ì chóng t«i; Liªn X« lµ
mét trong nh÷ng ngêi b¹n chung thuû nhÊt vµ v« t nhÊt
®èi víi chóng t«i.
Chóng t«i cã "thiªn thêi, ®Þa lîi vµ nh©n hoµ" lµ ba yÕu
tè cÇn thiÕt cho chiÕn th¾ng. Nhng ®Ó khái mang
tiÕng lµ kho¸c l¸c, t«i xin mîn lêi mét ngêi níc ngoµi, ®·
tõng hiÓu biÕt nhiÒu vÒ Trung Quèc, - «ng vèn lµ ®¹i
sø Mü: "... Th¸i ®é cña nh©n d©n Trung Quèc rÊt b×nh
tÜnh - «ng ®¹i sø Êy nãi nh thÕ. - Tinh thÇn çc chiÕn
sÜ rÊt cao. Nh÷ng ngêi l·nh ®¹o ®Òu tuyÖt ®èi tin t-
ëng vµo th¾ng lîi cuèi cïng cña m×nh. Cha bao giê
quyÕt t©m ®¸nh ®Õn cïng l¹i m¹nh ®Õn thÕ...".
260 Th tõ trung quèc ... 261
chóng tiÕn vµ khi cÇn tiÕn th× chóng lïi. Chóng göi
qu©n nhu sóng ®¹n ®Õn nh÷ng n¬i kh«ng cÇn, nhng
nh÷ng chç ®ang cÇn th× chóng l¹i kh«ng göi tíi.
Chóng b«i thuèc ®éc vµo vÕt th¬ng cña çc chiÕn sÜ -
nhÊt lµ çn bé qu©n ®éi - cèt lµm cho tay ch©n hä bÞ
ca côt ®i, v.v.. Nh÷ng hµnh ®éng téi lçi ®ã ®· ®îc ph¸t
TH¦ Tõ TRUNG QUèC hiÖn kh¸ sím, thËt may cho nh÷ng ngêi céng s¶n!
Tõ n¨m 1935, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· b¾t ®Çu mét
chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng lín cho mÆt trËn d©n téc
HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT ë TRUNG QUèC
chèng NhËt. Nh©n d©n, nhÊt lµ c«ng nh©n vµ sinh
viªn, ®· tÝch cùc ñng hé c¬ng lÜnh ®ã. Trong Quèc
d©n ®¶ng, t tëng vÒ mÆt trËn d©n téc ®· cã tiÕn bé.
Çc b¹n th©n mÕn, Trong lóc ®ã, ngêi ta thÊy bän têrètxkÝt vÉn ®ãng vai
Trong nh÷ng th tríc, t«i ®· kÓ víi çc b¹n vÒ viÖc bän trß hai mÆt. Võa vu khèng, võa chia rÏ. Chóng nãi víi
têrètxkÝt ¨n l¬ng cña tôi NhËt, ®· t×m çch ph¸ ho¹i nh quÇn chóng: "§Êy! thÕ lµ bän céng s¶n ®· tù b¸n m×nh
thÕ nµo cuéc ®Êu tranh anh hïng ë Thîng H¶i vµ sù cho giai cÊp t s¶n råi. Quèc d©n ®¶ng sÏ kh«ng bao giê
nghiÖp yªu níc ë Kalgan. H«m nay, t«i l¹i kÓ tiÕp víi çc chèng NhËt ®©u!" Cßn víi Quèc d©n ®¶ng, th× chóng
b¹n c©u chuyÖn vÒ téi ¸c cña chóng. nãi: "MÆt trËn d©n téc ? §ã ch¼ng qua chØ lµ mét thñ
Rót lui vÒ Phóc KiÕn, Lé qu©n thø 19 l¹i tiÕp tôc chiÕn ®o¹n cña bän céng s¶n th«i. NÕu muèn ®¸nh NhËt, tríc
®Êu. Nã tæ chøc mét chÝnh phñ chèng NhËt vµ b¾t hÕt ph¶i diÖt trõ bän céng s¶n!".
Cuèi n¨m 1936, trong sù biÕn T©y An, chÝnh s¸ch
®Çu cuéc vËn ®éng thµnh lËp mÆt trËn duy nhÊt b»ng
®oµn kÕt chèng NhËt ®· th¾ng. Khi thÊy ©m mu g©y
çch ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi Hång qu©n Trung Quèc. néi chiÕn cña chóng bÞ thÊt b¹i, bän têrètxkÝt Tr¬ng Mé
Ýt l©u tríc ®ã, Lé qu©n thø 19 lµ mét trong nh÷ng lùc §µo vµ T¹ Duy LiÖt liÒn tæ chøc vô ¸m s¸t tíng V¬ng Di
lîng ®· tõng h¨ng say chèng céng; nhng tríc t×nh h×nh TriÕt, mét trong sè nh÷ng ngêi sèt s¾ng t¸n thµnh chñ
Tæ quèc l©m nguy, nã ®· quªn hÕt hËn thï ®Ó theo tr¬ng vÒ mÆt trËn d©n téc1).
®uæi mét môc ®Ých duy nhÊt lµ chèng qu©n x©m lîc. B©y giê nãi vÒ n¨m 1937, thêi kú s¾p x¶y ra chiÕn
Theo lÖnh cña NhËt, bän têrètxkÝt ®i ngay vµo ho¹t tranh. Toµn d©n ®Òu ®oµn kÕt chèng x©m lîc. TÊt c¶
®éng. Mét mÆt, chóng khªu gîi chñ nghÜa ®Þa ph¬ng mäi ngêi, trõ bän têrètxkÝt. Nh÷ng tªn ph¶n béi nµy,
cña d©n chóng ®Ó chèng l¹i chÝnh phñ míi - Lé qu©n häp lÐn lót víi nhau, ®· th«ng qua nh÷ng "nghÞ quyÕt"
thø 19 tõ Qu¶ng §«ng tíi - vµ mÆt kh¸c, chóng t×m çch mµ sau ®©y lµ mét vµi ®o¹n: "Trong cuéc chiÕn tranh
lµm cho Hång qu©n suy yÕu. Çch chóng tiÕn hµnh ®Ó chèng NhËt nµy, th¸i ®é cña chóng t«i ®· râ rµng:
thùc hiÖn nhiÖm vô thø hai lµ nh sau: chóng xin vµo nh÷ng kÎ nµo muèn chiÕn tranh x¶y ra vµ cã chót Ýt ¶o
Hång qu©n víi t çch lµ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng vµ tëng vÒ ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng; nh÷ng kÎ ®ã ®Òu
®Ó g©y tÝn nhiÖm, lóc ®Çu chóng lµm viÖc rÊt tÝch lµ ph¶n béi thËt sù. ViÖc hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n vµ
cùc. Mét khi ®îc ®Ò b¹t lªn nh÷ng c¬ng vÞ Ýt nhiÒu cã Quèc d©n ®¶ng ch¼ng qua chØ lµ mét sù ph¶n béi cã
träng tr¸ch, chóng b¾t ®Çu lµm c«ng viÖc téi lçi. Xin
nªu vµi vÝ dô: Trong chiÕn ®Êu, khi cÇn ph¶i rót lui th×
1)
PhÇn tiÕp theo in trªn b¸o ngµy 11-8-1939.
ý thøc mµ th«i...". Vµ nh÷ng thø tåi tÖ kh¸c cïng mét

lo¹i nh thÕ.
ChiÕn tranh ®· ®Õn gÇn. Nh÷ng lêi høa hÑn cña Së trËn d©n téc ®Ó vu ço bän céng s¶n, vµ ®Ó nãi r»ng
mËt th¸m NhËt ®îc vËt chÊt ho¸. Bän têrètxkÝt ë Thîng chóng ®· b¸n rÎ giai cÊp v« s¶n, cèt ®Ó g©y bÊt b×nh
H¶i ®îc lÜnh mét th¸ng 100.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i trong ®¸m chiÕn sÜ...". LÊy cí lµ ®Ó gi¸o dôc, bän
miÒn Trung vµ miÒn Nam ®Êt níc. Bän ë Thiªn T©n vµ têrètxkÝt tæ chøc nh÷ng phÇn tö chËm tiÕn trong
B¾c Kinh mçi th¸ng lÜnh 50.000 ®«la ®Ó lµm viÖc t¹i qu©n ®éi thµnh nh÷ng nhãm trung t©m nhá, råi lîi
Hoa B¾c, nh»m chèng l¹i B¸t lé qu©n vµ nh÷ng tæ dông nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng gian khæ trong qu©n ®éi
chøc yªu níc kh¸c. ®Ó khuyÕn khÝch hä ®µo ngò mang theo c¶ vò khÝ vµ
§Õn gi÷a n¨m 1937, bän têrètxkÝt ®· bÞ kh¸m ph¸ vµ c©u kÕt víi bän thæ phØ, g©y rèi lo¹n ë hËu ph¬ng
bÞ b¾t trong §Æc khu. Theo lêi T«n NghÜa H¶i thó trong khi B¸t lé qu©n ®ang ë ngoµi mÆt trËn....
nhËn, chóng cã nhiÖm vô: 1) ph¸ ho¹i B¸t lé qu©n, 2) §ã lµ nh÷ng mu m« cña bän têrètxkÝt chèng l¹i B¸t lé
g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn cña mÆt trËn d©n téc, 3) qu©n d©n téc çch m¹ng. Trong th sau, t«i sÏ nãi çc
do th¸m, vµ 4) tæ chøc mu s¸t çc nhµ l·nh ®¹o. b¹n râ vÒ viÖc bän ph¶n béi ®ã ®· dïng ph¬ng ph¸p
Tríc toµ ¸n nh©n d©n cña §Æc khu, tªn têrètxkÝt Hoµng ®¸ng ghª tëm nh thÕ nµo ®Ó mu lµm tan r· çc lùc lîng
PhËt H¶i, ngoµi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, ®· khai r»ng, chèng NhËt kh¸c.
trong cuéc gÆp gì lÇn thø t, Tr¬ng Mé §µo cã dÆn h¾n:
"Anh h·y nghiªn cøu kü ph¬ng ph¸p vµ hÖ thèng tæ
LIN
chøc cña Hång qu©n. Sau ®ã, anh thµnh lËp nh÷ng
trung t©m thanh niªn ®Ó dïng vµo viÖc ph¸ ho¹i.... Môc B¸o Notre Voix,
®Ých cña chóng ta lµ g©y rèi lo¹n trong Hång qu©n vµ ngµy 28-7-1939
trõ khö nh÷ng tªn chØ huy cña nã". Tr¬ng Mé §µo cßn vµ ngµy 11-8-1939.
dÆn h¾n r»ng: "Dô dç mét bé phËn çn bé c¬ së theo
chóng ta, khªu gîi lßng nhí quª h¬ng cña hä, khuyÕn
khÝch hä ®µo ngò b»ng çch cho hä mét Ýt tiÒn ®i ®-
êng. §ã lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®Ó lµm cho
qu©n ®éi tan r·".
Tªn têrètxkÝt Qu¸ch UÈn Kinh thó nhËn lµ T«n NghÜa
H¶i ®· giao cho h¾n nhiÖm vô ph¶i tuyªn truyÒn chñ
nghÜa thÊt b¹i trong ®¸m chiÕn sÜ, b»ng çch nãi víi
hä r»ng Trung Quèc kh«ng bao giê th¾ng næi v× "ngay
dï chóng ta cã ®¸nh ®uæi ®îc ngêi NhËt ®i ch¨ng n÷a,
th× ngêi Mü vµ ngêi Anh còng sÏ ¸p bøc chóng ta"; r»ng
"kh«ng nh÷ng chóng ta sÏ kh«ng th¾ng næi mµ sÏ cßn
bÞ tiªu diÖt nÕu chóng ta ®Êu tranh"; r»ng "Trung Quèc
qu¸ yÕu, kh«ng chèng l¹i næi NhËt B¶n, Anh vµ Mü
®©u!". Vµ Tr¬ng Mé §µo bæ sung nh÷ng chØ thÞ ®ã
b»ng çch nãi thªm r»ng: "Ph¶i lîi dông chÝnh s¸ch mÆt
Ph¸p18, v× MÆt trËn nµy còng ®Êu tranh cho çc quyÒn
tù do d©n chñ vµ cã thÓ gióp rÊt nhiÒu cho ta.
6. §¶ng kh«ng thÓ ®ßi hái MÆt trËn thõa nhËn quyÒn
l·nh ®¹o cña m×nh, mµ ph¶i tá ra lµ mét bé phËn trung
thµnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vµ ch©n thùc nhÊt. ChØ
trong ®Êu tranh vµ c«ng t¸c h»ng ngµy, khi quÇn
NH÷NG CHØ thÞ mµ t«i nhí chóng réng r·i thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vµ
vµ truyÒn ®¹t n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, th× §¶ng míi giµnh ®îc ®Þa
vÞ l·nh ®¹o.
7. Muèn lµm ®îc nhiÖm vô trªn, §¶ng ph¶i ®Êu tranh
1. Lóc nµy, §¶ng kh«ng nªn ®a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ kh«ng nh©n nhîng chèng t tëng bÌ ph¸i, vµ ph¶i tæ
cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.). Nh thÕ sÏ r¬i chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó
vµo c¹m bÉy cña ph¸t xÝt NhËt. n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vµ chÝnh trÞ cho çc ®¶ng
ChØ nªn ®ßi çc quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do viªn. Ph¶i gióp ®ì çn bé kh«ng ®¶ng ph¸i n©ng cao
héi häp, tù do b¸o chÝ vµ tù do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ tr×nh ®é. Ph¶i duy tr× quan hÖ chÆt chÏ víi §¶ng Céng
toµn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®îc ho¹t s¶n Ph¸p.
®éng hîp ph¸p. 8. Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ph¶i kiÓm so¸t çc b¸o
2. Muèn ®¹t ®îc môc ®Ých trªn ph¶i ra søc tæ chøc chÝ cña §¶ng ®Ó tr¸nh nh÷ng khuyÕt ®iÓm vÒ kü
MÆt trËn d©n téc d©n chñ réng r·i. thuËt vµ chÝnh trÞ (vÝ dô: ®¨ng tiÓu sö ®ång chÝ R.,
MÆt trËn Êy kh«ng nh÷ng chØ cã ngêi §«ng D¬ng mµ b¸o "Lao ®éng" viÕt ®ång chÝ ®ã ë ®©u, ®ång chÝ
bao gåm c¶ nh÷ng ngêi Ph¸p tiÕn bé ë §«ng D¬ng, ®ã trë vÒ nh thÕ nµo, v.v.. B¸o ®ã l¹i ®¨ng vµ kh«ng
kh«ng nh÷ng chØ cã nh©n d©n lao ®éng mµ gåm c¶ b×nh luËn g× vÒ bøc th cña ®ång chÝ nµy cho r»ng chñ
giai cÊp t s¶n d©n téc. nghÜa Têrètxki lµ s¶n phÈm cña tÝnh khoe khoang ç
3. §èi víi t s¶n d©n téc, §¶ng ph¶i cã th¸i ®é khÐo lÐo, nh©n, v.v.).
mÒm dÎo. Ph¶i hÕt søc l«i kÐo hä vµ gi÷ hä ë trong
MÆt trËn, thóc ®Èy hä hµnh ®éng nÕu cã thÓ, c« lËp ViÕt n¨m 1939
hä vÒ chÝnh trÞ nÕu cÇn. Tr¸nh hÕt søc ®Ó hä ë ngoµi Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,
MÆt trËn, v× nh thÕ lµ ®Èy hä r¬i vµo tay bän ph¶n b¶n chôp lu t¹i
®éng, lµ t¨ng thªm lùc lîng cho chóng. ViÖn Hå ChÝ Minh.
4. §èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nµo,
mét nhîng bé nµo. Ph¶i dïng mäi çch ®Ó lét mÆt n¹
chóng lµm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu
diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ.
5. §Ó ph¸t triÓn vµ cñng cè lùc lîng, më réng ¶nh hëng
vµ hµnh ®éng cã hiÖu qu¶. MÆt trËn d©n chñ §«ng D-
¬ng17 ph¶i cã liªn hÖ chÆt chÏ víi MÆt trËn nh©n d©n
®Òu ghi QuÕ L©m vµ ký tªn Lin, hy väng r»ng çc

®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm cã thÓ ®o¸n ®îc ai lµ t¸c gi¶
vµ hiÖn ngêi ®ã ë ®©u. Nhng hy väng nµy kh«ng ®¹t
®îc. Tuy nhiªn, gi÷a t«i vµ ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o
®· h×nh thµnh mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ, vµ ®ång chÝ
Êy vÉn tin ch¾c t«i lµ mét nhµ b¸o Trung Quèc.
B¸O ÇO GöI BAN CHÊP HµNH ChØ ®Õn cuèi th¸ng nµy (th¸ng 7), th«ng qua mét ngêi
QUèC TÕ CéNG S¶N b¹n, råi th«ng qua ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o nãi trªn,
t«i míi göi ®îc cho Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ®Þa chØ
cña t«i vµ çc ®êng lèi, chñ tr¬ng. Nªn chó ý lµ tõ lóc
Çc b¹n th©n mÕn, ra ®i, ®Ó cho dÔ nhí, t«i ®· ghi l¹i nh÷ng ®iÓm chÝnh
T«i ra ®i ®· 9 th¸ng nay vµ ®· tíi n¬i ®îc 7 th¸ng. Nhng cña ®êng lèi, chñ tr¬ng. Nhng b¶n ghi ®ã, cïng víi tÊt
t«i lÊy lµm khæ t©m mµ b¸o ço r»ng t«i cha hoµn c¶ ®å ®¹c cßn l¹i cña t«i, ®· bÞ thÊt l¹c ë Diªn An vµ
thµnh nhiÖm vô. §óng lµ t«i ®· r¬i vµo c¬n lèc lín ®Õn lóc t«i vÒ tíi n¬i th× chØ cßn l¹i vÎn vÑn mét
®ang lµm biÕn ®æi sè mÖnh cña hµng tr¨m triÖu con quyÓn tõ ®iÓn. V× vËy, t«i chØ cã thÓ truyÒn ®¹t cho
ngêi vµ trªn con ®êng di chuyÓn cña nã, nã ®· ngÉu Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng nh÷ng ®iÒu t«i cßn nhí. §Ò
nhiªn lµm ®¶o lén tÊt c¶ kÕ ho¹ch cña t«i. Tuy nhiªn nghÞ çc ®ång chÝ xem cã nh÷ng g× sai lÇm vµ thiÕu
®iÒu ®ã còng kh«ng thÓ bµo ch÷a cho sù bÊt lùc cña sãt lín kh«ng (b¶n sao kÌm theo)1).
t«i. *
Trong b¶y th¸ng qua, t«i ®· lµm g× ? §îc sù gióp ®ì cña * *
mét sè b¹n, t«i b¾t tay tiÕn hµnh nghiªn cøu, nhng Qua tê Notre Voix vµ tê §êi nay - mét tê tuÇn b¸o c«ng
ch¼ng thu ®îc kÕt qu¶ nµo. Sau ®ã, t«i t×m çch b¾t khai kh¸c cña §¶ng xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt ë Hµ Néi -
çc mèi liªn l¹c, vµ viÖc nµy ®· ®a l¹i Ýt nhiÒu kÕt qu¶ t«i cã thÓ tãm t¾t t×nh h×nh trong níc nh sau:
nh sau ®©y chóng ta sÏ râ. Trong khi chê ®îi, ®Ó khái Nh×n chung, tõ n¨m 1936 ®Õn n¨m 1938, t×nh h×nh ®·
phÝ thêi gian, t«i ®Õn lµm viÖc phiªn dÞch çc tin tøc ®îc c¶i thiÖn kh¸ nhiÒu, chÕ ®é ngµy lµm 8 giê, h»ng
thÕ giíi (nghe ®µi thu thanh) ë B¸t lé qu©n, lµm bÝ th tuÇn cã ngµy nghØ, chÕ ®é nghØ h»ng n¨m lµ 10 ngµy
chi bé, chñ nhiÖm c©u l¹c bé vµ hiÖn nay, uû viªn uû cã l¬ng, tù do tæ chøc ®· b¾t ®Çu ®îc thùc hiÖn.
ban c©u l¹c bé. §ång thêi t«i ®· viÕt mét cuèn s¸ch nãi NhiÒu tï chÝnh trÞ ®· ®îc ©n x¸. Nhng tÊt c¶ nh÷ng
vÒ Khu vùc ®Æc biÖt vµ mét sè bµi b¸o ph¶n ¸nh ®iÒu ®ã ®· xÊu ®i tõ khi ChÝnh phñ §ala®iª ng¶ vÒ
nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ vµ qu©n sù, sù tµn ¸c cña bän h÷u, nhÊt lµ tõ n¨m 1939. T×nh h×nh nghiªm träng nµy
NhËt B¶n, tinh thÇn anh dòng cña çc chiÕn sÜ Trung ®· g©y nªn phong trµo ®Êu tranh trong quÇn chóng.
Quèc, cuéc ®Êu tranh chèng bän têrètxkÝt... ®Ó tuyªn
truyÒn quèc tÕ.
T×nh H×NH CHÝNH TRÞ TRONG NG¦êI B¶N Xø
Tõ ngµy 12-2-1939, sè lín nh÷ng bµi ®ã ®· ®îc ®¨ng
trªn tê Notre Voix, tuÇn b¸o c«ng khai cña §¶ng Céng
s¶n §«ng D¬ng, xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi. Trªn çc bµi ®ã t«i 1)
Xem Nh÷ng chØ thÞ mµ t«i nhí vµ truyÒn ®¹t, tr. 138.
Trung Kú: 2 ®¶ng viªn x· héi ngêi b¶n xø, nghÞ viªn
d©n biÓu vµ biªn tËp viªn b¸o "D©n" ®· bÞ tíc quyÒn
®¹i biÓu, quyÒn c«ng d©n vµ bÞ tèng giam. Tê b¸o
"D©n" bÞ ®ãng cöa.
Trong cuéc bÇu cö bæ sung, 2 ®¶ng viªn x· héi kh¸c ®· Th¸ng 1, §¹i héi Chi nh¸nh §¶ng X· héi B¾c §«ng D¬ng
tróng cö víi ®a sè phiÕu: 669 vµ 878 phiÕu, so víi 292 häp t¹i Hµ Néi. NhiÒu quyÕt nghÞ ®· ®îc th«ng qua:
vµ 500 phiÕu bá cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn KÕt n¹p ®¶ng viªn: - "...tíi tËn çc thî thñ c«ng mï
®a ra. (H×nh nh nhiÒu ngêi céng s¶n ®· lÊy danh ch÷...".
nghÜa §¶ng X· héi ®Ó dÔ ho¹t ®éng hîp ph¸p). Thèng nhÊt hµnh ®éng: - "... §¹i héi th«ng qua ®êng lèi
Nam Kú: Trong dÞp bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, MÆt trËn thèng nhÊt hµnh ®éng cña Ban Thêng vô vµ giao cho
d©n chñ ®· ®a ra danh s¸ch Ninh, T¹o, Mai. ChÝnh Ban Thêng vô thùc hiÖn s¸ch lîc nµy...".
quyÒn ®· g©y mäi khã kh¨n ®èi víi çc øng cö viªn Gióp ®ì Trung Quèc: - "Mét uû ban thêng trùc sÏ ®îc
nµy: tõ chèi kh«ng nhËn danh s¸ch øng cö, ®e do¹ çc thµnh lËp ®Ó ®¶m nhiÖm viÖc gióp ®ì Trung Quèc,
chñ muèn cho hä thuª phßng lµm n¬i héi häp, xÐ ¸p ®ång thêi gióp ®ì c¶ nh÷ng ngêi céng hoµ T©y Ban
phÝch cña hä, b¾t çc biªn tËp viªn b¸o D©n chóng (tê Nha, nh÷ng ngêi lu vong TiÖp Kh¾c, nh÷ng ngêi Do
b¸o c«ng khai cña §¶ng ë Sµi Gßn), tÞch biªn toµ b¸o vµ Th¸i vµ çc n¹n nh©n §«ng D¬ng".
tµi chÝnh cña nã... Sau hµng tr¨m cuéc mÝt tinh ph¶n Chèng ®µn ¸p - "... cùc lùc ph¶n ®èi nh÷ng hµnh ®éng
®èi, cã h¬n 2 v¹n ngêi tham gia, chÝnh quyÒn míi buéc ph¸ ho¹i lßng tin cËy vµ mèi hy väng cña nh©n d©n
ph¶i thõa nhËn danh s¸ch øng cö ®ã. Vµ chØ ®Õn b¶n xø ®èi víi níc Ph¸p d©n chñ.... B¸o ®éng cho tÊt c¶
vßng bÇu cö thø hai, 3 tªn têrètxkÝt vµ 3 tªn lËp hiÕn çc tæ chøc tiÕn bé ®ang ho¹t ®éng ë miÒn B¾c §«ng
míi tróng cö. D¬ng vµ ®Ò nghÞ çc tæ chøc Êy cïng phèi hîp ho¹t
B¾c Kú: Do çc ®¹i biÓu ngêi Ph¸p tõ chèi kh«ng chÞu ®éng ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hµnh ®éng v« chÝnh trÞ
th¶o luËn ®Ò nghÞ n©ng sè ®¹i biÓu ngêi b¶n xø lªn vµ ®éc ®o¸n ®ã".
b»ng sè ®¹i biÓu ngêi Ph¸p (hiÖn nay cã 12 Ph¸p vµ 6 Mét ®¹i biÓu thanh niªn d©n chñ (kh«ng ph¶i lµ mét tæ
b¶n xø), 3 ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ngêi b¶n xø ®· tõ chøc) ®· ®äc tríc §¹i héi mét b¶n kiÕn nghÞ yªu cÇu
chøc. Trong khi bÇu l¹i, nh÷ng ngêi tõ chøc ®ã ®· cho thµnh lËp mét chi héi Thanh niªn x· héi (vµo th¸ng
th¾ng lîi rÊt oanh liÖt vµ tróng cö víi con sè tõ 750 4, mét chi héi nh thÕ ®· ®îc thµnh lËp ë Hµ Néi).
®Õn 772 phiÕu so víi con sè tõ 11 ®Õn 370 phiÕu bá Tê Notre Voix ®· ®¨ng mét lêi chµo mõng anh em göi
cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®a ra. cho §¹i héi.
Ýt l©u sau, anh Phan Thanh, mét trong sè ®¹i biÓu Héi nh©n quyÒn19 ®· ®ßi tù do lËp nghiÖp ®oµn cho
®¶ng viªn x· héi ®ã, chÕt. D©n chóng ®· tæ chøc tang c«ng nh©n b¶n xø. (VÒ sau t«i sÏ tr×nh bµy chÝnh s¸ch
lÔ rÊt träng thÓ. §¸m tang cã 153 vßng hoa, cã ®¹i biÓu cña bän têrètxkÝt §«ng D¬ng).
14 tØnh vÒ dù vµ dµi 2 kil«mÐt. Gia ®×nh anh nhËn ®-
îc 110 ®iÖn viÕng. Cha bao giê cã mét ®¸m tang lín C¤NG NH¢N
nh thÕ ë Hµ Néi.
Tuú tõng vïng, tiÒn l¬ng cã kh¸c nhau. Nhng nÐt chung
Tæ CHøC CHÝNH TRÞ CñA PH¸P ë B¾C Kú ®èi víi tÊt c¶ çc n¬i lµ tiÒn l¬ng rÊt thÊp.
L¬ng c«ng nhËt tèi thiÓu lµ:
§µn «ng - Trung Kú: tõ 0®20 ®Õn 0®33
B¾c Kú: - 0®22 - 0®33 Ngêi

§µn bµ - Trung Kú: - 0,15 - 0,25 §Þa ph- Ngµnh tham Th¸n KÕt
Yªu s¸ch
B¾c Kú: - 0,17 - 0,25 ¬ng nghÒ gia b·i g qu¶
TrÎ em - Trung Kú: - 0,11 - 0,19 c«ng
B¾c Kú: - 0,12 - 0,17 nh©n má h¾n
Theo sè liÖu chÝnh thøc ë B¾c Kú th× gi¸ sinh ho¹t than g lîi
th¸ng 6-1939 t¨ng 40% so víi th¸ng 9-1938 vµ so víi - Mü Tho c«ng ph¶n ®èi ph¹t 200 4 -
n¨m 1914 th× t¨ng 177%; trong khi ®ã, tiÒn l¬ng chØ nh©n v¹
t¨ng tõ 10 ®Õn 12%, v× vËy mét lµn sãng b·i c«ng ®· Riksha
næ ra. - Chî Lín thî ca t¨ng l¬ng 100 4 -
- H¶i c«ng t¨ng l¬ng 3.000 nt t
Ngêi Phßng nh©n sîi h¾n
§Þa ph- Ngµnh tham Th¸n KÕt g lîi
Yªu s¸ch
¬ng nghÒ gia b·i g qu¶ - Hµ Néi thî may t¨ng l¬ng - nt -
c«ng
- Hµ Néi thî in t¨ng l¬ng 70 4 t
- Turan c«ng ph¶n ®èi t¨ng - 1 - h¾n
nh©n tiÒn thuª nhµ g lîi
Riksha
- Nam trÎ em b¸n ph¶n ®èi 60 5 -
- VÜnh thî lµm t¨ng l¬ng 500 nt t
§Þnh kem t¨ng gi¸
Long g¹ch h¾n
- Hµ Néi trÎ em b¸n t¨ng gi¸ 100 5 t
g lîi
kem h¾n
- Chî Lín ®ån t¨ng l¬ng - nt - g lîi
®iÒn
- Hµ Néi ®« tuú t¨ng l¬ng 500 nt -
- Thñ DÇu ®ån gi¶m giê lµm 300 nt t - Hµ Néi thî dÖt t¨ng l¬ng 14 nt t
Mét ®iÒn tõ 11 giê h¾n h¾n
xuèng 9 giê g lîi g lîi
- H¶i thî may t¨ng l¬ng - 3 t - Hµ Néi häc nghÒ c¶i thiÖn sinh 30 nt -
Phßng (kh«ng næ ra h¾n ho¹t
b·i c«ng) g lîi - Hµ Néi nh¹c sÜ t¨ng l¬ng 40 nt -
- H¶i thî ca t¨ng l¬ng 1.000 4 - - Hµ Néi thî dÖt t¨ng l¬ng - nt t
Phßng h¾n
- CÇn thî ca t¨ng l¬ng 100 4 - g lîi
Th¬ - Hµ Néi thî méc nt 700 nt t
- Hµ Néi thî ca t¨ng l¬ng 400 4 - h¾n
- U«ng BÝ c«ng t¨ng l¬ng 300 4 t g lîi
Ngêi Ngêi
§Þa ph- Ngµnh tham Th¸n KÕt §Þa ph- Ngµnh tham Th¸n KÕt
Yªu s¸ch Yªu s¸ch
¬ng nghÒ gia b·i g qu¶ ¬ng nghÒ gia b·i g qu¶
c«ng c«ng
- H¶i c«ng nt 1.500 nt t Phßng b¹i
Phßng nh©n h¾n - H¶i thuû tinh nt 700 nt -
bèc v¸c g lîi Phßng phô
- Sµi Gßn c«ng nt 300 nt t n÷
nh©n h¾n - Hµ Néi c«ng nt 800 nt t
vÖ sinh g lîi nh©n h¾n
ho¶ xa g lîi
mét
mét
phÇ
phÇ
n n
- H¶i c«ng t¨ng l¬ng (b·i 60 6 t - Hµ Néi thªu t¨ng l¬ng - nt t
Phßng nh©n c«ng 1 giê) h¾n h¾n
xi m¨ng g lîi g lîi
- H¶i c«ng nt 100 nt - mét
Phßng nh©n phÇ
bèc v¸c n
- H¶i c«ng nt 800 nt t - Hµ Néi lµm mò t¨ng l¬ng 100 nt t
Phßng nh©n h¾n h¾n
xe chØ g lîi g lîi
- H¶i dÖt th¶m nt 700 nt - mét
Phßng phÇ
- H¶i lµm « yªu s¸ch, - nt - n
Phßng (kh«ng b·i - Hµ Néi h·ng « t« nt 300 6 -
c«ng) Pho
- H¶i chÌ t¨ng l¬ng 200 nt t - DÜ An xe löa nt 700 nt -
Phßng h¾n - Sµi Gßn bÕn tµu nt 4.000 6 t
g lîi h¾n
- H¶i thî m¸y t¨ng l¬ng 300 5 t g lîi
Phßng h¾n - Sµi Gßn nhµ in nt 300 6 t
g lîi h¾n
- H¶i h·ng bu«n nt 300 6 nt g lîi
Phßng mét
- H¶i chÌ nt 300 nt thÊt phÇ
Ngêi ®oµn. §ã lµ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n.

§Þa ph- Ngµnh tham Th¸n KÕt HÇu hÕt çc cuéc b·i c«ng ®Òu ®îc sù ñng hé tinh thÇn
Yªu s¸ch vµ vËt chÊt cña c«ng nh©n çc ngµnh kh¸c, cña n«ng
¬ng nghÒ gia b·i g qu¶
c«ng d©n vµ tiÓu th¬ng; ®«i khi ngay c¶ tï chÝnh trÞ còng
n ®ãng gãp vµo çc cuéc l¹c quyªn ñng hé. Nh÷ng ngêi
- Sµi Gßn thî giµy nt - nt - b·i c«ng ®· ra lêi kªu gäi lao ®éng trong c¶ níc vµ ®·
- Hµ Néi m¸y diªm t¨ng l¬ng 240 6 t nhËn ®îc th tá t×nh ®oµn kÕt. Mçi lÇn th¾ng lîi, hä l¹i
ra nh÷ng b¶n tuyªn bè ®éng viªn toµn thÓ c«ng nh©n
phô h¾n
®oµn kÕt l¹i, ®ång thêi còng nhËn ®îc nhiÒu ®iÖn
n÷ g lîi
mõng göi tíi.
- Hµ Néi nhµ in nt 60 6 t Trong khi cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i
h¾n Phßng ®ang næ ra, bän mé c«ng nh©n ®· t×m çch
g lîi quyÕn rò c«ng nh©n thÊt nghiÖp Nam §Þnh; nhng
- Hµ Néi thî méc ngµy hîp ph¸p - 6 t nh÷ng ngêi nµy kh«ng muèn trë thµnh nh÷ng kÎ ph¸
h¾n ho¹i b·i c«ng vµ ®· göi th khuyÕn khÝch b¹n ®ång
g lîi nghiÖp cña hä ë H¶i Phßng tiÕp tôc ®Êu tranh cho
- Hµ Néi nhµ in t¨ng l¬ng - 6 t ®Õn th¾ng lîi.
kh¸c h¾n Sau cuéc b·i c«ng, bän chñ vµ bän thanh tra lao ®éng
g lîi buéc ph¶i ký giao kÌo víi ®¹i biÓu c«ng nh©n. Nh vËy lµ
- Hµ Néi xe löa nt - 6 - ®oµn ®¹i biÓu c«ng nh©n ®îc coi nh hîp ph¸p.
- Hµ Néi thî m¸y nt 600 6 t Nh÷ng ngêi b·i c«ng ®· thùc hiÖn kû luËt d©n chñ. VÝ
h¾n dô: sau cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhµ m¸y sîi H¶i
g lîi Phßng, ®Õn tra th× ban gi¸m ®èc vµ bän thanh tra lao
- H¶i l¸i tµu nt - 6 t ®éng cña nhµ m¸y ký giao kÌo, nhng ®¹i biÓu cña
Phßng s«ng h¾n nh÷ng ngêi b·i c«ng tõ chèi kh«ng chÞu ký khi hä cha
g lîi cã ý kiÕn ®ång ý cña toµn thÓ c«ng nh©n. §Õn 2 giê
- U«ng BÝ c«ng nt 2.000 6 t chiÒu, tríc 2.000 c«ng nh©n tËp hîp rÊt trËt tù tríc nhµ
nh©n h¾n m¸y, b¶n giao kÌo ®îc ®em ra ®äc. ChØ sau khi toµn
má than g lîi thÓ nh÷ng ngêi tham gia b·i c«ng nhÊt trÝ t¸n thµnh,
çc ®¹i biÓu míi ký tªn vµo b¶n giao kÌo. Lóc bÊy giê,
c«ng nh©n ®· gi¬ n¾m tay "mÆt trËn ®á" lªn çm ¬n
(B¶ng nµy thèng kª tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6, nhng cha viªn tæng thanh tra lao ®éng. Bøc th cña hä ®îc ®¨ng
®Çy ®ñ. DÊu (-) tøc lµ cha biÕt). trªn çc b¸o vµ kÕt thóc b»ng nh÷ng khÈu hiÖu: "V«
Mét vµi ®Æc ®iÓm cña çc cuéc b·i c«ng nãi trªn: s¶n thÕ giíi mu«n n¨m! MÆt trËn d©n chñ mu«n n¨m!
So víi tríc th× çc cuéc b·i c«ng n¨m 1939 cã tæ chøc vµ Tù do nghiÖp ®oµn, d©n chñ vµ tinh thÇn ®oµn kÕt
cã kû luËt h¬n. Çc cuéc b·i c«ng Êy ®Òu ®a ra nh÷ng mu«n n¨m!".
yªu s¸ch cô thÓ h¬n: ®ßi t¨ng l¬ng, ngµy lµm 8 giê, Lµn sãng b·i c«ng lµm cho bän chñ lo l¾ng. Mét sè
b¶o hiÓm x· héi, c«ng nhËn çc ®¹i biÓu, tù do nghiÖp trong bän chóng (Nhµ m¸y sîi, Nhµ m¸y rîu Nam §Þnh vµ
mét sè kh¸c) kh«ng ®îi c«ng nh©n yªu s¸ch, ®· thùc ph¸p míi. ThÊy vËy, nhµ chøc tr¸ch t×m hÕt çch ng¨n
hiÖn t¨ng l¬ng. chÆn, khñng bè çc héi Êy, ®uæi nh÷ng c«ng nh©n lµ
Tæ chøc c«ng nh©n héi viªn hoÆc c«ng nh©n cã tr¸ch nhiÖm trong çc tæ
Tõ n¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n ë Ph¸p chøc nµy, gi¶i t¸n mét çch ®éc ®o¸n nh÷ng héi ¸i h÷u
th¾ng lîi, phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn ë §«ng D- cò vµ ng¨n cÊm kh«ng cho thµnh lËp nh÷ng héi míi.
¬ng b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §Ó ng¨n chÆn hoÆc "Chóng t«i kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc gi¶i t¸n çc héi ¸i
lµm tr× trÖ phong trµo, chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· "khuyªn h÷u ho¹t ®éng trong vßng trËt tù, hîp ph¸p vµ kh«ng
c«ng nh©n tríc hÕt h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u" víi bao giê vît qu¸ ph¹m vi nghÒ nghiÖp cña m×nh. Chóng
mét ®iÒu lÖ h¹n chÕ do tù chóng th¶o ra. Nhng ngay sau t«i kiªn quyÕt ®ßi cho nh÷ng ngêi lao ®éng ®îc tù do
khi chÝnh phñ Ph¸p ng¶ vÒ h÷u th× çc tæ chøc ¸i h÷u ë lËp héi ¸i h÷u. Thay mÆt çc héi ¸i h÷u cña nh÷ng ngêi
§«ng D¬ng b¾t ®Çu bÞ khñng bè. ë Nam Kú vµ B¾c Kú, lao ®éng Hµ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh vµ Hµ §«ng, ®¹i
ngêi ta ®ãng cöa mét vµi tæ chøc cò, g©y khã kh¨n ®èi biÓu cho niÒm hy väng cña çc tÇng líp lao ®éng B¾c
víi nh÷ng tæ chøc míi vµ cÊm kh«ng cho lËp thªm çc Kú, víi thiÖn c¶m vµ sù ñng hé cña lao ®éng toµn §«ng
tæ chøc kh¸c. ë Trung Kú th× l¹i qu¸ tay! Ngêi ta bá tï 4 D¬ng, chóng t«i lín tiÕng ®ßi: Tù do nghiÖp ®oµn! Tù
n¨m nh÷ng n«ng d©n tæ chøc hîp t¸c! V× vËy cho nªn do tæ chøc héi ¸i h÷u!".
"®ßi hái tù do tæ chøc" trë thµnh mét trong nh÷ng khÈu Ngµy 1-5-1939
hiÖu chÝnh cña tÊt c¶ çc cuéc b·i c«ng vµ biÓu t×nh. N¨m 1938, lÇn ®Çu tiªn Hµ Néi ®îc tæ chøc ngµy 1-5
CÇn nh¾c l¹i r»ng, ngµy 6-3-1939, c«ng nh©n dÖt ë Hµ hîp ph¸p. Ngµy ®ã thËt lµ lín vµ ®èi víi §«ng D¬ng, cã
Néi ®· göi th cho Thèng sø B¾c Kú ®ßi tù do nghiÖp thÓ nãi lµ vÜ ®¹i: 2 v¹n ngêi biÓu t×nh. N¨m nay, §¶ng
®oµn. Ngµy 14-4, còng ë thµnh phè nµy, nh÷ng ngêi lao Céng s¶n t¸n thµnh, nhng §¶ng X· héi l¹i ph¶n ®èi biÓu
®éng ®· göi th cho Bé trëng thuéc ®Þa tè ço nh÷ng t×nh c«ng khai. Cuèi cïng, mét cuéc häp ®· ®îc tæ chøc
hµnh ®éng ®µn ¸p c«ng nh©n vµ ®ßi tù do d©n chñ. t¹i trô së §¶ng X· héi, cã 100 ®¹i biÓu çc tæ chøc tham
Ngµy 6-6, ®¹i biÓu çc héi ¸i h÷u cña 4 thµnh phè (Hµ dù. ë çc thµnh phè kh¸c l¹i cã nhiÒu cuéc biÓu t×nh lín
Néi, Nam §Þnh, H¶i Phßng vµ Hµ §«ng) ®· göi cho Thèng
h¬n.
sø B¾c Kú vµ cho Tæng thanh tra lao ®éng mét l¸ th,
trong ®ã, ®o¹n cuèi nh sau: H¶i Phßng 700 ngêi biÓu t×nh,
"N¨m 1936, khi phong trµo ®ßi tù do nghiÖp ®oµn lªn Th¸i B×nh 500 -
cao, chÝnh phñ b¶o nh÷ng ngêi lao ®éng h·y tæ chøc Thanh Ho¸ 2.000 - trong 23 cuéc mÝttinh,
nh÷ng héi ¸i h÷u ®·, trong khi chê ®îi thµnh lËp nghiÖp NghÖ An 500 n«ng d©n,
®oµn. Chóng t«i kh«ng ph¶i lµ nh÷ng ngêi b¶o thñ ®Ó Sµi Gßn 11 cuéc biÓu t×nh, 5 cuéc b·i c«ng,
tin r»ng héi ¸i h÷u lµ mét bíc cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi Mü Tho 250 c«ng nh©n biÓu t×nh,
nghiÖp ®oµn, nhng v× kh«ng muèn bá lì mét c¬ héi nhá Long Xuyªn 300 -
nµo, nh»m tæ chøc quÇn chóng lao ®éng l¹i, nªn chóng Thµ khÑt (Lµo) 40 -
t«i ®· b¾t ®Çu tiÕn hµnh thµnh lËp héi ¸i h÷u ë kh¾p Sau ngµy lÔ ®ã, nhiÒu vô b¾t bí vµ tï téi ®· diÔn ra.
n¬i, mçi n¬i mét Ýt, ®ång thêi kh«ng ngõng ®ßi nhµ Nh÷ng cuéc biÓu t×nh kh¸c
chøc tr¸ch ph¶i thùc hiÖn tù do nghiÖp ®oµn. LÊy cí ®Ó phßng thñ §«ng D¬ng, ngµy 15-5 ChÝnh phñ
"Kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, çc héi ¸i h÷u ®îc thµnh quyÕt ®Þnh thu 10 triÖu b¹c "®¶m phô quèc phßng".
lËp, lµm viÖc trong kh«ng khÝ míi mÎ vµ víi mét ph¬ng TÊt c¶ g¸nh nÆng ®ã ®Ì lªn lng ngêi b¶n xø. Mét c«ng
chøc ngêi b¶n xø ph¶i ®ãng gãp 8 lÇn so víi ®ång sù

Ngµy §Þa ph- Ngêi tham Yªu s¸ch
cña hä ngêi Ph¸p. Mét ngêi ¢u chØ ph¶i ®ãng mét
th¸ng ¬ng gia
®ång thuÕ th©n, trong khi ®ã mét ngêi b¶n xø ph¶i
®ãng tõ 1®50 ®Õn 20®00, céng thªm 4®20 tiÒn gi¶m thuÕ cho ngêi
miÔn trõ t¹p dÞch n÷a. ThuÕ m«n bµi t¨ng gÊp ®«i, nghÌo vµ ngêi thÊt
gÊp bèn. VÝ dô: mét «ng giµ b¸n thuèc ch÷a bÖnh vèn nghiÖp. §¸nh thuÕ
chØ 15®00 mµ ph¶i ®ãng ®Õn 6®00 thuÕ th©n vµ
nÆng h¬n ®èi víi
9®80 thuÕ m«n bµi! N«ng d©n ph¶i ®ãng nhiÒu h¬n
n¨m 1938 lµ 38%. T×nh h×nh ®ã ®· g©y ra nh÷ng cuéc çc c«ng ty lín.
biÓu t×nh vµ ph¶n ®èi trong nh©n d©n. Díi ®©y lµ Th¸ng 5 H¶i Phßng 438 - TiÓu th¬ng ph¶n
b¶n thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®èi t¨ng thuÕ.
®ã.
Th¸ng 5 H¶i Phßng 1000 - C«ng nh©n vµ tiÓu
Ngµy §Þa ph- Ngêi tham Yªu s¸ch th¬ng ph¶n ®èi
th¸ng ¬ng gia
t¨ng thuÕ vµ ®ßi tù
Th¸ng 3 Hµ Néi 200 - Ngêi bu«n b¸n göi do tæ chøc.
®¬n cho chÝnh phñ
Th¸ng 5 S¬n T©y - - N«ng d©n lµng Dô Phíc
ph¶n ®èi t¨ng thuÕ.
®ßi chia ruéng c«ng.
Th¸ng 4 Hµ Néi TiÓu th¬ng - Göi ®¬n cho
Th¸ng 5 Th¸i B×nh 500 - BiÓu t×nh chèng thuÕ,
chÝnh phñ ph¶n ®èi
®ßi tù do d©n chñ, ®ßi
t¨ng thuÕ.
©n x¸ chÝnh trÞ ph¹m.
Th¸ng 4 VÜnh N«ng d©n - §ßi chia ®Êt c«ng. Th¸ng 5 Thanh - - §ßi l¹i phiÕu quèc tr¸i
Long Ho¸ mµ bän trung gian ®·
chiÕm mÊt.
Th¸ng 5 H¶i Phßng 1.500 - Ph¶n ®èi t¨ng
Th¸ng 6 Hµ §«ng 100 - N«ng d©n H¹ Tr× chèng
thuÕ, ®ßi gi¶m thuÕ.
thuÕ cho ngêi
Th¸ng 6 Cao B»ng 300 - N«ng d©n chèng thuÕ.
nghÌo, ®ßi tù do tæ
chøc, ®oµn kÕt víi Th¸ng 6 H¶i Phßng 1.500 - C«ng nh©n vµ tiÓu th-
¬ng chèng t¨ng thuÕ,
c«ng nh©n b·i c«ng, chèng khñng bè vµ chñ
chèng khñng bè. nghÜa ph¸t xÝt, ®ßi tù
do tæ chøc.
Th¸ng 5 Hµ Néi 722 - TiÓu th¬ng ®ßi
Th¸ng 6 Hµ Néi 650 BiÓu t×nh ph¶n ®èi t¨ng
phñ toµn quyÒn thuÕ, tá t×nh ®oµn kÕt
Ngµy §Þa ph- Ngêi tham Yªu s¸ch Ngµy §Þa ph- Ngêi tham Yªu s¸ch
th¸ng ¬ng gia th¸ng ¬ng gia
víi nh÷ng ngêi b·i c«ng NhiÒu cuéc b·i thÞ ®·
vµ n«ng d©n bÞ tíc ®o¹t næ ra.
ë Th¸i Ninh.
Th¸ng 6 Hµ §«ng 3.000 - N«ng d©n lµng V¨n Ph-

B¸O CHÝ
íc chèng b¸n ruéng c«ng.
Th¸ng 6 Th¸i B×nh 500 - N«ng d©n §Æng Theo t«i biÕt, ë B¾c Kú çnh t¶ cã nh÷ng tê tuÇn b¸o
Phæ chèng t¨ng nh sau:
thuÕ, tá t×nh ®oµn Demain - §¶ng X· héi,
kÕt víi n«ng d©n Tribune rÐpublicaine - (Ph¸p),
Th¸i Ninh. Effort - TiÕn bé - tù trÞ - (b¶n xø),
Notre Voix - Céng s¶n,
Th¸ng 6 Th¸i B×nh - - N«ng d©n An Th¸i
§êi nay - Céng s¶n,
®ßi chia ruéng
Ngêi míi - Khuynh híng x· héi,
c«ng.
Ngµy míi - Khuynh híng x· héi,
Th¸ng 6 H¶i Phßng - - Hµng tr¨m ngêi biÓu ThÕ giíi - Thanh niªn tiÕn bé.
t×nh ë c«ng viªn ph¶n Trung Kú:
®èi t¨ng thuÕ, chèng TiÕng d©n - Quèc gia.
khñng bè c«ng nh©n,
Nam Kú:
vµ tá t×nh ®oµn kÕt
víi nh÷ng ngêi b·i D©n chóng - Céng s¶n,
c«ng. Lao ®éng - Khuynh híng céng s¶n (t«i cho nh
Th¸ng 6 Thanh 1.739 - Nh©n d©n göi 47 vËy),
Ho¸ ®¬n cho phñ toµn TiÕn tíi - TiÕn bé,
quyÒn ®ßi gi¶m thuÕ §«ng ph¬ng - TiÕn bé,
vµ thùc hiÖn tù do Míi - Thanh niªn d©n chñ.
d©n chñ. Çc b¸o nµy t¸n thµnh ®ßi tù do, d©n chñ vµ ©n x¸
Th¸ng 7 Th¸i B×nh - - Hµng ngµn n«ng chÝnh trÞ ph¹m.
d©n biÓu t×nh ph¶n Tê D©n chóng xuÊt b¶n ë Sµi Gßn tõ th¸ng 7-1938 lµ tê
®èi tíc ®o¹t ruéng b¸o ®Çu tiªn ®· bÊt chÊp ®¹o luËt cÊm ph¸t hµnh nÕu
®Êt cña hä (1.500 kh«ng ®îc phÐp tríc. Sau khi nã ra ®êi ®îc mét th¸ng,
mÉu) ®Ó cÊp cho bän quyÒn tù do b¸o chÝ ®îc ban hµnh, nhng hµng ngµy,
chñ b¸o Hµ Néi buæi
ngêi ta cø t×m çch c¾t xÐn vµ thñ tiªu ®i, nh vÒ sau,
chiÒu vµ §«ng Ph¸p.
chóng ta sÏ thÊy. T«i nghÜ r»ng D©n chóng còng lµ tê
Sè ruéng ®Êt nµy
b¸o ®îc nhiÒu ngêi ®äc nhÊt ë §«ng D¬ng, v× sè lîng
thuéc lµng Th¸i Ninh.
ph¸t hµnh cña nã lín h¬n tÊt c¶ - mçi sè 1 v¹n b¶n. ChÝnh phñ thuéc ®Þa tÝch cùc dïng b¹o lùc chèng l¹i
Ngµy 7-3, tê b¸o bÞ tÞch thu, çc biªn tËp viªn cña nã çc b¸o ph¸i t¶ còng nh çc b¸o d©n chñ b¶n xø. Chóng
bÞ b¾t. Trong suèt th¸ng sau, 28 cuéc mÝt tinh ph¶n ®uæi nh÷ng c«ng nh©n, viªn chøc ®äc çc b¸o ®ã,
®èi ®· næ ra, mét vµi cuéc cã tíi 1.000 ngêi tham gia;
®e do¹ nh÷ng ®éc gi¶ kh¸c, tÞch thu b¸o, vµ ®«i khi
vµ ®Ó gióp ®ì tê b¸o, mét cuéc l¹c quyªn ®· ®îc tæ
chøc vµ thu ®îc h¬n 400® trong mét tuÇn lÔ. Ph¶n ®èi c¶ tµi chÝnh cña toµ b¸o, b¾t bí vµ tèng giam çc biªn
chÝnh phñ t×m çch ng¨n c¶n çc øng cö viªn cña MÆt tËp viªn vµ phãng viªn, truy tè ban biªn tËp tríc toµ ¸n,
trËn d©n chñ trong cuéc bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, v.v.. Çc biªn tËp viªn b¸o Thanh niªn bÞ b¾t ngay sau
trong vßng ®Çu, b¸o D©n chóng ®· ®a ra khÈu hiÖu khi tê b¸o ph¸t hµnh. ThuÕ m«n bµi çc ®¹i lý b¸o §êi
bá phiÕu tr¾ng vµ 2.585 cö tri ®· lµm theo. nay ®Òu t¨ng 700%.
B¸o §êi nay ë B¾c Kú còng rÊt ®îc nhiÒu ngêi ®äc. Nãi vÒ nh÷ng cuéc ®µn ¸p Êy, b¸o §êi nay, c¬ quan
Trong danh s¸ch "ñng hé b¸o §êi nay" ngêi ta ®äc thÊy cña §¶ng X· héi xuÊt b¶n ë Hµ Néi, viÕt:
tªn phô n÷, thanh niªn, häc sinh, c«ng nh©n, n«ng
"Ngêi ta chØ cã thÓ khiÓn tr¸ch hä ®· ®Ò cËp ®Õn
d©n, tiÓu th¬ng ñng hé tõng xu nhá mét. Ngêi ta cßn
thÊy tªn mét thiÕu n÷ ñng hé tíi 20 ®ång b¹c; cã lÏ ®ã nh÷ng vÊn ®Ò d©n chñ, ®· ca ngîi mét sù hîp t¸c Ph¸p
lµ mét ngêi c¶m t×nh trÎ tuæi thuéc tÇng líp t s¶n. C«ng - ViÖt ch©n thµnh, mét sù ®oµn kÕt hîp lý tríc ho¹ ph¸t
nh©n ë Boãc®«, Hav¬r¬, Xiªm, Lµo vµ V©n Nam còng xÝt.... Ngêi ta bãp nghÑt mäi tµi liÖu d©n chñ vµ dung
®Òu göi tiÒn ñng hé. Khi c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu tóng s¸ch b¸o th©n NhËt hoÆc cã khuynh híng ph¸t
th¬ng vµ h¬ng s cã kªu ca ®iÒu g× th× hä còng nhê tíi xÝt".
b¸o "§êi nay". Còng cÇn nh¾c ra ®©y tªn mét sè s¸ch bÞ cÊm:
Ngêi ®äc tê Notre Voix th× Ýt h¬n nhiÒu, vµ chØ gåm Lªnin
nh÷ng ngêi §«ng D¬ng biÕt tiÕng Ph¸p, lµm chÝnh trÞ. Níc Nga X« viÕt
§©y lµ c¬ng lÜnh cña tê Notre Voix vµ còng lµ c¬ng LÞch sö çch m¹ng Trung Quèc
lÜnh chung cña çc tê b¸o céng s¶n §«ng D¬ng: T©y Ban Nha
"Notre Voix sÏ lµ tiÕng nãi cña nh÷ng ngêi mong muèn Th¾ng lîi cña th¸i ®é kiªn tr× cña Liªn X«
hoµ b×nh, muèn ®îc tù do vµ h¹nh phóc h¬n, cña ViÖc vâ trang Liªn X«
nh÷ng ngêi quyÕt t©m ®Êu tranh cho mét cuéc sèng C«ng cuéc kh«i phôc ë Liªn X«
tèt ®Ñp h¬n, ®Êu tranh chèng l¹i çc lùc lîng b¶o thñ Sù tiÕn bé trong quan hÖ Trung - X«
vµ ¸p bøc x· héi, chèng l¹i nh÷ng kÎ g©y chiÕn, chñ (Tãm l¹i, tÊt c¶ s¸ch viÕt vÒ Liªn X«).
nghÜa ph¸t xÝt trong níc vµ trªn quèc tÕ. Têrètxki, c«ng cô cña chñ nghÜa ph¸t xÝt (b»ng tiÕng
"Nãi mét çch chÝnh x¸c h¬n, Notre Voix sÏ ho¹t ®éng Trung Quèc)
®Ó më réng vµ cñng cè mÆt trËn nh÷ng lùc lîng tiÕn MÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t xÝt sau sù kiÖn
MuynÝch (b»ng tiÕng Trung Quèc).
bé, mÆt trËn d©n chñ Ph¸p - §«ng D¬ng, ®Ó t¨ng cêng
TÊt c¶ nh÷ng s¸ch chèng ph¸t xÝt vµ ngay c¶ nh÷ng
t×nh ®oµn kÕt cña nh©n d©n §«ng D¬ng víi çc chiÕn
quyÓn s¸ch nh:
sÜ anh hïng Trung Quèc, T©y Ban Nha vµ nãi chung, víi Nguyªn lý l·nh ®¹o (b»ng tiÕng ViÖt) vµ çc t¸c phÈm
toµn thÓ nh©n d©n thÕ giíi". v¨n nghÖ nh:
Lóc t«i ë víi Lªnin cña Goãcki, còng ®Òu bÞ cÊm. gi¶i mét çch cÈn mËt tõ nhµ lao ®Õn Toµ ¸n B¾c Ninh,
B¸o çnh t¶ b»ng tiÕng ViÖt bÞ cÊm lu hµnh ë Trung Kú tay bÞ xiÒng, ®Çu trÇn, ch©n ®Êt, m×nh trÇn trôi vµ
vµ Cao Miªn. Çc b¸o têrètxkÝt vµ cã khuynh híng ph¸t chØ mang mçi chiÕc quÇn céc.
xÝt ®îc khuyÕn khÝch vµ tù do lu hµnh kh¾p n¬i. Tê Cè g¾ng viÕt vÒ çc cuéc ®µn ¸p nh sau: "... 20 n¨m
Cuèn T b¶n còng bÞ cÊm ë Trung Kú vµ B¾c Kú. sau khi hµng v¹n ®ång bµo cña chóng ta ®· ng· xuèng
Tï chÝnh trÞ trªn chiÕn trêng Ph¸p, chóng ta vÉn kh«ng ®îc hëng
Theo tê Notre Voix th× cßn kho¶ng 1.500 tï chÝnh trÞ ë mét chót quyÒn, mét chót tù do s¬ ®¼ng nµo mµ
trong çc nhµ lao. Tæ chøc cøu tÕ nh©n d©n ë Ph¸p nh©n d©n çc níc d©n chñ v¨n minh ®· ®îc hëng.
lu«n lu«n can thiÖp vµ çc b¸o çnh t¶ Ph¸p, ViÖt ë Kh«ng cã tù do b¸o chÝ.
§«ng D¬ng (ngay bän têrètxkÝt còng cã tham gia mét Kh«ng cã tù do lËp héi.
lÇn vµ theo çch cña chóng) ®Òu lªn tiÕng ®ßi tr¶ l¹i tù Kh«ng cã tù do héi häp.
do cho hä. Sau hai n¨m thùc hiÖn mét møc tù do h¹n chÕ, trong
Th¸ng 6, Héi ®ång qu¶n h¹t Nam Kú ®· th«ng qua mét ®ã, mét vµi chÝnh kiÕn ®· ®îc phÐp nãi lªn ®Õn mét
bøc ®iÖn göi cho Bé trëng Bé thuéc ®Þa yªu cÇu ©n x¸ chõng mùc nµo ®ã, ChÝnh phñ §«ng D¬ng... l¹i b¾t
toµn thÓ çc chÝnh trÞ ph¹m. ®Çu o Ðp vµ ®µn ¸p... Tê Ngµy mai viÕt:
Çc b¸o céng s¶n ®Òu tæ chøc l¹c quyªn gióp ®ì hä. Tõ "H×nh nh çc nhµ cÇm quyÒn cña chóng ta ®· mÊt hÕt
n¨m 1938 cho ®Õn th¸ng 4-1939, sè tiÒn l¹c quyªn ®· s¸ng suèt vµ b×nh tÜnh, h×nh nh hÔ bÞ kinh khñng lµ hä
h¬n 800®. Còng nh mäi khi, nh÷ng ngêi ®ãng gãp vÉn mÊt hÕt trÝ minh mÉn vµ lßng ®é lîng; kÓ tõ n¨m
cø lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, sinh viªn, tiÓu th¬ng, 1930... - thêi kú bi th¶m mµ hiÖn nay h×nh nh chóng ta
thanh niªn d©n chñ, c«ng nh©n b¶n xø lµm viÖc ë níc ®ang trë l¹i - cha bao giê l¹i cã nh÷ng ph¬ng ph¸p ®µn
ngoµi. Tuy nhiªn, ®«i khi còng cã nh÷ng hµnh ®éng ¸p khèc liÖt vµ tµn b¹o qu¸ tay ®Õn thÕ.
c¶m ®éng: 2 thanh niªn n«ng d©n cïng nhau ñng hé 7 Ngêi ta tÞch thu, ngêi ta cÊm ®o¸n, ngêi ta b¾t bí, ngêi
xu vµ bªn c¹nh hä lµ mét ngêi c¶m t×nh v« danh ñng hé ta kÕt téi mét çch kh«ng c¨n cø, ®iªn rå, sai tr¸i, ®éc
20®. Còng cã nh÷ng ngêi ñng hé thuèc uèng, s¸ch vµ ®o¸n vµ hÕt søc r¸o riÕt. Ngêi ta bÞa ®Æt, ngêi ta nÆn
truyÖn cò, kÑo, bu ¶nh, v.v.. ra mäi chøng cí gi¶ t¹o, ngêi ta dïng ®Õn nh÷ng hµnh
Nhng nÕu líp tï chÝnh trÞ nµy ®îc th¶ ra th× ngêi ta l¹i ®éng nhôc nh·. Ngêi ta dïng c¶ nh÷ng biÖn ph¸p bÊt
tèng giam nh÷ng líp míi kh¸c. hîp ph¸p: ngêi ta ®· hµnh ®éng ®Õn møc kh«ng luËt
BiÓu t×nh tríc trô së Héi ®ång d©n biÓu: 3 n¨m tï vµ 3 ph¸p, ®¹o ®øc, nh©n quyÒn, l¬ng tri nµo cã thÓ bµo
n¨m qu¶n thóc. ch÷a cho mét chÝnh s¸ch ngu xuÈn ®Õn thÕ".
Tham gia vµo héi t¬ng tÕ, dï héi nµy ®· ®îc phÐp më: §«ng D¬ng vµ Trung Quèc
còng ¸n nh vËy. Nh÷ng ngêi lao ®éng ViÖt Nam hoµn toµn ®øng vÒ
§a yªu s¸ch cña d©n lµng cho çc nghÞ viªn, dï çc nghÞ phÝa Trung Quèc. Nh÷ng ngêi cã Ýt nhiÒu tinh thÇn
viªn ®ã tù m×nh ®Õn hái: 10 n¨m khæ sai vµ 10 n¨m d©n chñ, nh÷ng nhµ bu«n Ph¸p còng ®Òu nh vËy, tÊt
qu¶n thóc, v.v.. nhiªn v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau.
Phi V©n (mµ ngêi ta cho r»ng ®· ph¶n béi) ®· bÞ b¾t
vµ bÞ kÕt ¸n 10 n¨m tï håi th¸ng 6-1939. Anh ta bÞ ¸p
§¶ng X· héi, Héi nh©n quyÒn vµ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö ta l¹i cÊm viÖc xuÊt c¶ng sang Trung Quèc, ... Trung
çnh t¶ ë B¾c Kú ®· tæ chøc vµo ®Çu n¨m 1939 mét Quèc ®· nhêng ®êng xe löa V©n Nam cho mét c«ng ty
cuéc héi chî lín ®Ó gióp çc n¹n nh©n chiÕn tranh cña Ph¸p, Trung Quèc ®· nhêng ®Êt ®Ó lµm ®êng s¾t vµ
Trung Quèc. Nh÷ng ngêi céng s¶n ®a ra khÈu hiÖu: cung cÊp nh©n lùc cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng.
"Gióp ®ì Trung Quèc!". D©n chóng ®· thÊm nhuÇn tinh Ngoµi ra, trong ®iÒu 4 cña HiÖp íc Trung - Ph¸p cã ghi:
thÇn khÈu hiÖu ®ã vµ b»ng chøng lµ, dï cßn ®ãi khæ, "Dông cô chiÕn tranh, vò khÝ vµ ®¹n dîc mµ ChÝnh phñ
tõ th¸ng 3-1938 tíi th¸ng 2-1939, hä ®· ®ãng gãp 579 quèc gia muèn chuyÓn vËn xuyªn qua ®Êt B¾c Kú sÏ
®ång vµo cuéc l¹c quyªn ñng hé çc chiÕn sÜ Trung ®îc miÔn mäi thø" ... Kh«ng t«n träng lêi ký kÕt cña níc
Quèc, do çc b¸o céng s¶n ë B¾c Kú tæ chøc (ë çc Ph¸p, chóng ta ®· cÊm vËn chuyÓn hµng ho¸ sang
®Þa ph¬ng kh¸c còng cã l¹c quyªn, nhng t«i kh«ng biÕt Trung Quèc b»ng con ®êng s¾t (Ph¸p - Trung Quèc)
kÕt qu¶). Ngµy ®Çu n¨m, b¸o Notre Voix ®· nhËn ®îc V©n Nam. Trong lóc ®ã, chóng ta l¹i giao than vµ
38®35 ñng hé nh÷ng ngêi du kÝch. Nh©n dÞp kû niÖm quÆng s¾t cña chóng ta cho NhËt B¶n...".
2 n¨m ngµy chiÕn tranh bïng næ, nh©n d©n tØnh Tíng tæng tham mu trëng B¹ch Sïng Hy tuyªn bè víi çc
Thanh Ho¸ ®· göi cho çc chiÕn sÜ 100 ®ång vµ mét l¸ nhµ b¸o Ph¸p: "HiÖn nay kh«ng ph¶i chØ Qu¶ng T©y tá
th cæ vò gåm 2.330 ch÷ ký. ý bÊt b×nh víi níc Ph¸p, mµ c¶ V©n Nam, Qu¶ng §«ng
vµ tÊt c¶ çc tØnh kh¸c ë Hoa Nam n÷a".
Nh÷ng ngêi céng s¶n còng ®a ra khÈu hiÖu tÈy chay
Trong thêi gian 3 th¸ng, ngêi Trung Hoa ®· lµm xong
hµng NhËt. CÇn nãi thªm r»ng, nh÷ng ngêi céng s¶n ®·
250 kil«mÐt ®êng «t« nèi liÒn V©n Nam vµ R¨nggun.
®Æt ra bµi h¸t: "Gióp Trung Quèc tøc lµ gióp m×nh", vµ
Anh sÏ cho Trung Quèc vay 100 triÖu ®Ó x©y dùng mét
bµi h¸t ®ã ®· ®îc truyÒn ®i rÊt réng trong quÇn
con ®êng s¾t ch¹y theo híng nµy. ChÝnh phñ §ala®iª
chóng. NhiÒu n¬i ®· tæ chøc çc cuéc biÓu diÔn ban
nhËn thÊy r»ng nhiÒu mèi lîi to lín sÏ mÊt, kh«ng nh÷ng
®ªm. Ngêi biÓu diÔn lµ c«ng nh©n, n«ng d©n, nhÊt lµ
thÕ c¶ nÒn th¬ng m¹i Ph¸p ë B¾c Kú còng sÏ bÞ ph¸
thanh niªn, hä thêng phèi hîp víi thanh niªn Trung Quèc
s¶n, cho nªn chóng buéc ph¶i ngÊm ngÇm më l¹i cöa
®Ó lµm.
biªn giíi mµ kh«ng nãi n¨ng g×.
Díi ¸p lùc cña NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p quyÕt ®Þnh ®ãng
NhËt chiÕm ®¶o H¶i Nam vµ Spral©y lµm cho Ph¸p lo
cöa biªn giíi Trung Quèc - B¾c Kú l¹i. ChÝnh phñ thuéc
sî. Hä liÒn t×m çch hîp t¸c víi ngêi Anh (Héi nghÞ qu©n
®Þa kh«ng t¸n thµnh chñ tr¬ng Êy. Çc th¬ng gia Ph¸p
sù ë Singapo) vµ chuÈn bÞ phßng thñ: t¨ng qu©n b»ng
®Êu tranh chèng quyÕt ®Þnh ®ã. B¸o chÝ còng nhÊt trÝ
çch tuyÓn thªm mét v¹n ngêi, söa l¹i çc h¶i c¶ng, x©y
chèng l¹i viÖc ®ãng cöa biªn giíi, nhng víi lý do kh¸c
dùng s©n bay vµ çc nhµ m¸y cã thÓ s¶n xuÊt tõ 150
nhau, kÎ th× v× vËt chÊt, ngêi th× v× chÝnh trÞ. Tríc Héi
®Õn 400 m¸y bay mét n¨m.
®ång d©n biÓu, Chñ tÞch phßng th¬ng m¹i Hµ Néi ®·
Çc b¸o çnh t¶ cho r»ng nh vËy vÉn cha ®ñ, r»ng muèn
kÞch liÖt ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Sau khi
phßng thñ cã kÕt qu¶ th× ph¶i cã sù hîp t¸c thµnh thËt
cho biÕt r»ng tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 10-1938, §«ng D-
cña d©n chóng; muèn thÕ, cÇn ban hµnh nh÷ng quyÒn
¬ng ®· xuÊt c¶ng sang NhËt 341.000 tÊn than vµ
d©n chñ cho ngêi b¶n xø.
quÆng s¾t, «ng nãi: "... NÕu chóng ta coi viÖc xuÊt
Nªn nhí r»ng chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· tæ chøc mét tr-
c¶ng nµy lµ hîp ph¸p th× kh«ng thÓ hiÓu t¹i sao chóng
êng häc tiÕng NhËt ë Thanh Ho¸. L¹i mét sù viÖc cã ý
nghÜa hay mét dÊu hiÖu sî h·i: th¸ng 6, trong mét NhËt bÞ b¾t qu¶ tang lµm gi¸n ®iÖp ë B¾c Kú, ngêi ta
th«ng tri göi cho ngêi Ph¸p ë B¾c Kú, chÝnh phñ ®· hái b¾t ®îc trong ngêi h¾n mét tËp tµi liÖu dµy cép. Nhng
hä r»ng: NÕu chiÕn tranh næ ra th× hä sÏ t¶n c vî con ChÝnh phñ chØ yªu cÇu tªn sÜ quan nµy ra khái §«ng D-
hä ra sao. ¬ng mµ th«i. Míi ®©y, ngêi ta b¾t ®îc ë Lµo Cai 3 gi¸n
Nãi thªm, nh÷ng ngêi céng s¶n ®· s¸ng t¸c bµi h¸t Gióp ®iÖp ngêi NhËt ®ang vÏ çc cø ®iÓm chiÕn lîc. Ra tríc
Trung Quèc tøc lµ gióp m×nh, mét bµi h¸t rÊt ®îc phæ toµ ¸n, chóng chØ bÞ ph¹t 100 quan!
biÕn. NhiÒu ®ªm (vui) kÞch ®· ®îc tæ chøc ë nhiÒu Tr¸i l¹i, ngêi ta kÕt téi nh÷ng ngêi céng s¶n lµ th©n
n¬i. Nh÷ng phÇn tö h¨ng h¸i lµ c«ng nh©n, n«ng d©n NhËt. Ngµy 13-6, ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o céng s¶n
vµ nhÊt lµ thanh niªn, hä thêng hîp t¸c víi thanh niªn §êi nay ë Hµ Néi bÞ triÖu ®Õn së mËt th¸m. Viªn ch¸nh
Trung Quèc. cÈm b¶o ®ång chÝ r»ng: Nh÷ng ngêi céng s¶n ®· ¨n l-
Ho¹t ®éng cña NhËt ë §«ng D¬ng ¬ng cña NhËt vµ chÝnh v× thÕ mµ hä ®· tæ chøc b·i
Bän NhËt ®· nhßm ngã §«ng D¬ng tõ l©u. §iÒu ®ã rÊt c«ng nh»m môc ®Ých ph¸ ho¹i viÖc tiÕp tÕ cho Trung
râ rµng. Ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña chóng cã thÓ chia Quèc. Nh÷ng ngêi céng s¶n ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi lêi
ra 3 mÆt tuyªn truyÒn, x©m nhËp kinh tÕ vµ ho¹t vu ço nµy cña bän cÈm b»ng lêi nãi vµ b»ng v¨n b¶n.
®éng gi¸n ®iÖp. C«ng t¸c tuyªn truyÒn Êy chØ tranh *
thñ ®îc bän quan l¹i bÊt m·n vµ çc cô ®å nho. Trong * *
khi tuyªn truyÒn, nh÷ng ngêi nµy tá ra c«ng khai th©n T«i rÊt tiÕc h«m nay cha thÓ nãi ®îc vÒ bän têrètxkÝt.
NhËt vµ chèng Trung Quèc. Nhng hä kh«ng cã chót t¸c Liªn l¹c cÇn ph¶i ®i ngay. T«i ph¶i ngõng bót vµ göi lêi
dông nµo trong ®«ng ®¶o quÇn chóng, v× nh trªn ®· chµo anh em tíi çc ®ång chÝ.
nãi, quÇn chóng thùc sù ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Tõ
34 n¨m nay, bän NhËt ®· nu«i Cêng §Ó, «ng hoµng ViÖt Cuèi th¸ng 7 n¨m 1939
Nam lu vong ë trªn ®Êt chóng, chØ mong cã dÞp sÏ dïng
LIN
®Õn. VÒ mÆt kinh tÕ, ®Æc biÖt bän NhËt t×m çch
th©m nhËp vµo çc vïng má B¾c Kú. Chóng ®· ®Çu t Tµi liÖu tiÕng Ph¸p,
®îc vµo nhiÒu c«ng ty khai th¸c. Thø hai lµ b¸n hµng b¶n chôp lu t¹i
ho¸ gi¸ rÎ. ViÖn Hå ChÝ Minh.
Gi¸n ®iÖp NhËt ho¹t ®éng rÊt m¹nh ë §«ng D¬ng. Ba
th¸ng tríc ®©y, mét ngêi Ph¸p chñ nhiÖm mét tê b¸o
vµ mét ngêi ViÖt Nam ®· bÞ kÕt ¸n 20 vµ 15 n¨m khæ
sai vÒ téi lµm gi¸n ®iÖp. VÒ vÊn ®Ò nµy, tê Effort viÕt:
"Nhng biÕt bao ngêi nh thÕ sÏ cã thÓ tiÕp tôc c«ng viÖc
cña hä mét çch yªn æn gÇn nh tuyÖt ®èi, do th¸i ®é
do dù cña çc nhµ cÇm quyÒn Pari cña chóng ta t¹o
nªn". §èi víi bän gi¸n ®iÖp ngêi NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p
tá ra rÊt nh©n nhîng. VÝ dô, n¨m ngo¸i mét sÜ quan
5. N¹n bãc lét: Ruéng vên nhµ cöa, çc viÖc ma

chay cíi xin, sinh con ®Î çi, çc lo¹i gia
sóc1), nhÊt nhÊt ®Òu ph¶i nép thuÕ. Nam
tõ mêi b¶y, mêi t¸m ®Õn n¨m m¬i l¨m
tuæi, h»ng n¨m ph¶i nép thuÕ th©n, tõ hai
®ång ®Õn mêi hai ®ång. Sau khi nép
B¸O ÇO CñA VIÖT NAM thuÕ, mçi ngêi ®îc ph¸t mét tÊm thÎ ghi râ
göi quèc tÕ céng s¶n tªn tuæi, quª qu¸n, nghÒ nghiÖp, h×nh
d¹ng, cã lý trëng vµ tØnh trëng Ph¸p ký tªn
®ãng dÊu. ThÎ ®ã, ai còng ph¶i mang theo
1. §Þa lý: Ên §é China thuéc Ph¸p, cßn cã tªn lµ ngêi. NÕu kh«ng sÏ bÞ b¾t gi÷. Ngêi Ph¸p
"§«ng D¬ng", gåm 5 vïng, Ai Lao, Cao lîi dông çch ®ã ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng ng-
Miªn, Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú. Ba vïng êi çch m¹ng hµnh ®éng.
sau lµ ViÖt Nam. 6. Quèc phßng: Qu©n sè kh«ng râ, cã kho¶ng
2. D©n téc: Toµn §«ng D¬ng cã kho¶ng 25 triÖu chõng ba v¹n lÝnh. PhÇn lín lµ lÝnh b¶n xø.
d©n. D©n téc ViÖt Nam chiÕm tuyÖt ®¹i Mét sè Ýt lµ "lÝnh lª d¬ng". "LÝnh lª d¬ng"
®a sè: 20 triÖu ngêi. Cao Miªn h¬n 2 triÖu kh«ng ph¶i lµ ngêi Ph¸p, mµ ngêi quèc
ngêi. Lµo, M¸n, Thæ vµ çc d©n téc thiÓu tÞch nµo còng cã. Hä ®Òu lµ nh÷ng tï
sè kh¸c céng trªn díi 3 triÖu ngêi. nh©n ch¹y trèn. Qu©n lÝnh ®ãng ë çc
3. ChÕ ®é chÝnh trÞ: Nam Kú bÞ Ph¸p chinh phôc thµnh phè lín vµ vïng biªn giíi. M¸y bay rÊt
tríc tiªn, lµ xø thuéc ®Þa. Trung Kú, Cao Ýt. Lùc lîng h¶i qu©n còng yÕu ít. Theo
Miªn, Ai Lao lµ níc b¶o hé, cã quèc v¬ng. mËt th¸m NhËt B¶n nãi: chØ cÇn hai s
B¾c Kú lµ Territory (khu qu¶n h¹t). ®oµn lµ ®ñ ®Ó chinh phôc §«ng D¬ng.
Toµn bé chÝnh quyÒn §«ng D¬ng n»m trong tay Toµn Do ®èi xö kh«ng c«ng b»ng - lÝnh b¶n xø
quyÒn ngêi Ph¸p. Mçi vïng cã mét Kh©m sø ngêi Ph¸p. kh«ng ®îc lµm sÜ quan, ®êi sèng l¹i rÊt
Mçi tØnh cã mét C«ng sø ngêi Ph¸p. Ngoµi ra, cßn cã khæ - cho nªn hä rÊt ghÐt ngêi Ph¸p.
ngêi b¶n xø lµm tØnh trëng, tri phñ, tri huyÖn, v. v.. do 7. Phong trµo gi¶i phãng: Næi tiÕng nhÊt cã:
ngêi Ph¸p uû nhiÖm. - Sau n¨m 1880: ë Trung Kú, cã "Khëi
4. Tµi nguyªn: Nam Kú s¶n xuÊt nhiÒu lóa g¹o nghÜa v¨n th©n" do Phan §×nh Phïng l·nh
nhÊt. Mçi n¨m xuÊt khÈu kho¶ng tõ 1500 ®¹o. ë B¾c Kú, cã du kÝch chiÕn cña
®Õn 1800 tÊn. B¾c Kú nhiÒu nhÊt lµ Hoµng Hoa Th¸m. §Õn n¨m 1912, Hoµng
Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t, khëi nghÜa míi bÞ
kho¸ng s¶n. Mçi n¨m s¶n xuÊt 2 triÖu tÊn
dËp t¾t1).
than. Çc kim lo¹i ®Òu cã. Cßn çc vïng
kh¸c th× ®Êt xÊu, d©n nghÌo.
1)
Nguyªn v¨n: bß ngùa mÌo chã (ND).
1)
Hoµng Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t n¨m 1913 (B.T).
- N¨m 1908: N«ng d©n Trung Kú b¹o ®éng. thiÕu ngêi l·nh ®¹o, cho nªn hä "d¸m nghÜ mµ kh«ng
- N¨m 1910: Binh lÝnh Hµ Néi mu ®¸nh d¸m nãi".
chiÕm Hµ Néi. - TiÓu th¬ng: Th¬ng nghiÖp lín ®Òu n»m trong tay ng-
- N¨m 1915: Nh©n cuéc chiÕn tranh ®Õ êi Ph¸p, cì nhá h¬n trong tay Hoa kiÒu. Ngêi ViÖt Nam
quèc lÇn thø nhÊt, vua An Nam khëi nghÜa chØ bu«n b¸n nhá. Hä kh«ng ngoi lªn ®îc bëi çc thø
ë Trung Kú. ë B¾c Kú, binh lÝnh Th¸i thuÕ m¸ nÆng nÒ, do ®ã hä còng rÊt c¨m ghÐt ngêi
Nguyªn khëi nghÜa, do mét chÝnh trÞ Ph¸p, ®ång t×nh víi çch m¹ng.
ph¹m l·nh ®¹o. Thæ d©n vïng thîng du - Giai cÊp t s¶n d©n téc: Trong ngêi ViÖt kh«ng cã ai
B¾c Kú còng næi dËy. lµm chñ nhµ m¸y lín, chñ hiÖu bu«n lín hoÆc chñ nhµ
- §Çu n¨m 1930: ViÖt Nam Quèc d©n b¨ng nh ngêi Trung Quèc. Hä thêng chØ lµ nh÷ng chñ x-
®¶ng khëi nghÜa ë Yªn B¸i (B¾c Kú). ëng nhá nh xëng rîu, xëng xay s¸t lóa g¹o, xëng in. Lóc
- N¨m 1930 - 1931: N«ng d©n Trung Kú bÞ chÌn Ðp, hä o¸n ngêi Ph¸p. Khi phong trµo c«ng
thµnh lËp X«viÕt, do §¶ng Céng s¶n l·nh nh©n lªn m¹nh, hä sî çch m¹ng. Nhng trong sè ®ã
®¹o. còng cã vµi ngêi gióp ®ì çch m¹ng. ThÕ lùc cña hä rÊt
- Sau n¨m 1936, cã phong trµo cña MÆt yÕu ít, kh«ng cã tæ chøc.
trËn D©n chñ. - Quan l¹i, ®Þa chñ: Hä tuy hai mµ mét, mét mµ hai.
8. Çc tÇng líp x· héi vµ khuynh híng cña hä: Quan l¹i lín ®ång thêi lµ ®Þa chñ lín. VÝ dô, tØnh trëng
- C«ng nh©n: ë B¾c Kú, c«ng nh©n má than chiÕm tØnh Hµ §«ng ë B¾c Kú, mét m×nh y chiÕm hai phÇn ba
tuyÖt ®¹i ®a sè. Thø ®Õn c«ng nh©n ®ån ®iÒn ë ruéng ®Êt toµn tØnh. Bän nµy cïng víi ®Õ quèc Ph¸p
Nam Kú, råi ®Õn c«ng nh©n ®êng s¾t, c«ng nh©n x- sèng dùa vµo nhau. §Þa chñ lín ë Nam Kú cã ®oµn thÓ
ëng c«ng binh Sµi Gßn, c«ng nh©n dÖt, v.v.. Tæng céng riªng: "§¶ng lËp hiÕn". §Þa chñ çc vïng kh¸c kh«ng cã
kh«ng ®Õn mét triÖu ngêi. Hä tuy kh«ng cã quyÒn tù tæ chøc g× c¶.
do tæ chøc c«ng héi, nhng trong hai thêi kú 1930-1931 - V¬ng c«ng: nh hoµng ®Õ An Nam, quèc v¬ng Cao
vµ 1936-1939, hä ®Êu tranh rÊt m¹nh mÏ. Miªn, v.v.. TÊt nhiªn hä lµ nh÷ng rêng cét ph¶n ®éng.
- N«ng d©n: Nh÷ng n¨m 1930-1931, n«ng d©n Nam Kú Ngêi Ph¸p lîi dông hä lµm bï nh×n ®Ó thi hµnh nh÷ng
vµ Trung Kú tæ chøc (bÝ mËt) rÊt tèt, ®Êu tranh rÊt luËt ph¸p thêi Trung cæ. Tríc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn
dòng c¶m. B¾c Kú chØ cã mét sè Ýt tØnh cã tæ chøc thø hai, ë Nam Kú vµ B¾c Kú cßn cã mét chót quyÒn tù
vµ ®Êu tranh. Sau nµy, n«ng d©n Trung Kú ®· ph¶i lïi do, nh tù do xuÊt b¶n; cßn ë Trung Kú, Cao Miªn, Lµo,
bíc v× bÞ khñng bè g¾t gao. HiÖn t¹i, n«ng d©n Nam Kú ngay c¶ chót tù do ®ã còng kh«ng cã.
®oµn kÕt tèt h¬n so víi çc ®Þa ph¬ng kh¸c. Nhng còng cã nh÷ng trêng hîp ngo¹i lÖ, nh n¨m 1885
C«ng nh©n, n«ng d©n ®¬ng nhiªn lµ rÊt c¨m ghÐt ng- vua Hµm Nghi vµ n¨m 1915 vua Duy T©n ®· ®øng ra
êi Ph¸p. l·nh ®¹o chèng Ph¸p.
- TrÝ thøc: Tõ häc trß ®Õn c«ng chøc, thÇy thuèc, v× cã - Hoa kiÒu: ChiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh
tr×nh ®é v¨n ho¸ t¬ng ®èi cao, cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn tÕ ë §«ng D¬ng. ë bÊt kú thµnh phè nµo, nhá lµ qu¸n
víi ngêi Ph¸p, hai v× hä bÞ ngêi Ph¸p coi thêng, cho nªn cµ phª, lín lµ ngµnh bu«n b¸n xay s¸t g¹o, phÇn lín ®Òu
hä ®Òu rÊt ghÐt ngêi Ph¸p. Song v× kh«ng cã tæ chøc, lµ cña hä. Sè Hoa kiÒu cã kho¶ng trªn díi 50 v¹n ngêi,
®¹i ®a sè lµ ngêi Qu¶ng §«ng vµ ngêi Phóc KiÕn. Hä hµnh c«ng t¸c tæ chøc b»ng çch khñng bè vµ cìng Ðp.
®Òu cã tæ chøc "bang", nh bang Qu¶ng §«ng, bang Hä mang sóng lôc vµ dao g¨m ®Õn nhµ ViÖt kiÒu råi
Phóc KiÕn, bang TriÒu Ch©u, bang H¶i Nam. Mçi Hoa hái: "Anh cã ®ång ý gia nhËp ®¶ng cña chóng t«i hay
kiÒu lµ mét "bang viªn", kh«ng ai ®øng ngoµi. Vµ kh«ng?". BÞ do¹ dÉm nh vËy, kh«ng Ýt ngêi ViÖt sèng ë
chÝnh phñ Ph¸p cai trÞ d©n Hoa kiÒu th«ng qua çc V©n Nam ®· trë thµnh ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng.
"bang" nµy. VÒ mÆt chÝnh trÞ, Quèc d©n ®¶ng (Trung (NhiÖm vô cña ®¶ng viªn lµ ®ãng ®¶ng phÝ, v©ng lêi
Quèc - ND) vµ §oµn thanh niªn Tam d©n chñ nghÜa rÊt çc l·nh tô). Do ®ã, cã mét thêi kú, thÕ lùc cña hä ë
ho¹t ®éng. ë Nam Kú, c«ng nh©n Hoa kiÒu còng rÊt V©n Nam rÊt lín. VÝ dô, trong toa tµu trªn tuyÕn xe löa
ho¹t ®éng, cã thêi kú An Nam Céng s¶n ®¶ng cã h¬n V©n Nam - ViÖt Nam, hä cã hßm th riªng cña m×nh.
v¹n ®¶ng viªn lµ Hoa kiÒu. Mét lÇn, l·nh sù Ph¸p bÝ mËt b¾t cãc mét ®¶ng viªn,
9. Çc ®¶ng ph¸i: dïng xe riªng ®a vÒ B¾c Kú. Quèc d©n ®¶ng cö ngay
A- §¶ng LËp hiÕn: Thµnh lËp ë Nam Kú sau ChiÕn tranh mét chiÕc xe ®i cíp l¹i ®¶ng viªn ®ã.
®Õ quèc lÇn thø nhÊt, lµ ®¶ng cña nh÷ng ®Þa chñ lín. Nhng v× çc l·nh tô ®¶ng nµy cã th¸i ®é ngang ngîc
Hä kh«ng cã c¬ng lÜnh, ®iÒu lÖ, thÎ ®¶ng g× c¶. Tõ qu¸ ®¸ng ®èi víi ViÖt kiÒu nh chöi m¾ng, chÐm ®Çu,
ngµy thµnh lËp cha häp lÇn nµo, nhng l¹i cã riªng mét nªn ai còng ch¸n ghÐt. L¹i v× chuyÖn hä giÕt mét tªn
tê nhËt b¸o b»ng tiÕng Ph¸p. MÊy ngêi tù xng lµ l·nh tô mËt th¸m råi chÆt ®Çu nÐm tríc l·nh sù qu¸n Ph¸p, nªn
®øng ra kªu gµo bªnh vùc ChÝnh phñ Ph¸p, bªnh vùc ChÝnh phñ Ph¸p lîi dông vÊn ®Ò nµy can thiÖp víi
quyÒn lîi cña ®Þa chñ. ChÝnh phñ V©n Nam. ChÝnh phñ V©n Nam ®· trôc
B- T©n ViÖt ®¶ng: Tæ chøc t¹i Trung Kú n¨m 1925, do xuÊt çc l·nh tô Quèc d©n ®¶ng. Tõ ®ã, ViÖt Nam Quèc
mét sè trÝ thøc ®øng ra thµnh lËp. Sau nµy, nh÷ng d©n ®¶ng hoµn toµn tan r·.
phÇn tö tiÕn bé ®· gia nhËp §¶ng Céng s¶n, sè phÇn tö GÇn ®©y, cã vµi ba ngêi (trong ®ã cã mét ngêi nghi lµ
xÊu bá ch¹y. HiÖn kh«ng cßn tån t¹i n÷a. tay sai Ph¸p kiªm H¸n gian, v× h¾n kh«ng cã nghÒ
C- Quèc d©n ®¶ng20: Do giai cÊp tiÓu t s¶n - nh÷ng nghiÖp g× mµ sinh ho¹t rÊt sang träng) lîi dông t×nh
thÇy gi¸o, luËt s, v.v. tæ chøc ra t¹i B¾c Kú n¨m 1927. h×nh Hoa - ViÖt, ®Ò nghÞ víi tØnh ®¶ng bé C«n Minh
Hä tuyªn bè theo chñ nghÜa T«n Trung S¬n, còng tuyªn gióp ®ì söa ch÷a vµ c«ng bè mét "Tuyªn ng«n vÒ thêi
bè sÏ hîp t¸c cã ®iÒu kiÖn víi ngêi Ph¸p, r¸o riÕt tuyªn cuéc" (Tuyªn ng«n xem sau), cho ph©n ph¸t truyÒn
truyÒn vËn ®éng trong binh lÝnh ngêi b¶n xø. V× tæ ®¬n "KÝnh ço ViÖt kiÒu" b»ng tiÕng ViÖt. Hai tµi liÖu
chøc kh«ng chÆt chÏ, nhiÒu mËt th¸m ®· chui vµo ®îc, trªn ®©y võa xuÊt hiÖn th× bÞ çc ®¶ng viªn cò ph¶n
dÉn ®Õn viÖc n¨m 1929 phÇn lín ®¶ng viªn bÞ b¾t. ®èi m¹nh mÏ. Cã mÊy ngêi t×m ®Õn çc ®ång chÝ cña
ThÕ lµ çc l·nh tô cña ®¶ng nµy tuyªn bè: "§¸nh còng chóng t«i, ®Ò nghÞ gióp ®ì viÕt mét Tuyªn ng«n ph¶n
chÕt, kh«ng ®¸nh còng chÕt, ph¶i quyÕt mét phen ®èi b¶n Tuyªn ng«n trªn.
sèng m¸i!". Vµo ®Çu n¨m 1930 hä lµm b¹o ®éng ë Yªn D- §¶ng Céng s¶n: N¨m 1924, mét vµi thanh niªn ViÖt
B¸i (B¾c Kú). Tuy cã nhiÒu binh lÝnh b¶n xø tù nguyÖn Nam häc ë trêng qu©n sù Hoµng Phè vµ mét sè thanh
tham gia, nhng v× tæ chøc vµ l·nh ®¹o kh«ng tèt, cuéc niªn ViÖt Nam sèng ë Qu¶ng Ch©u tæ chøc ra "T©m
b¹o ®éng ®· nhanh chãng thÊt b¹i, rÊt nhiÒu ngêi bÞ hy
sinh. Mét sè l·nh tô thø yÕu ch¹y sang V©n Nam, tiÕn
t©m ®¶ng" víi ý nghÜa "T©m t©m t¬ng Ên"1). Hµnh §øng gi÷a hai "®¶ng", "Héi Thanh niªn" Trung Kú vµ
®éng ®Çu tiªn còng lµ hµnh ®éng cuèi cïng cña hä lµ çnh t¶ cña T©n ViÖt kh«ng biÕt ®i ®©u, theo ®©u,
vô næ bom mu s¸t Toµn quyÒn §«ng D¬ng khi y ®Õn bÌn tæ chøc ra "Céng s¶n liªn ®oµn". Do ®ã, cïng mét
th¨m Sa DiÖn2). Ýt l©u sau, ®oµn thÓ nµy c¶i tæ thµnh lóc trong mét níc cã ba "§¶ng Céng s¶n" kh«ng thèng
"ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi"3). Lóc nhÊt ®îc víi nhau.
nµy, nhê sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vµ Cuèi n¨m 1929, t«i ®Õn H¬ng C¶ng, triÖu tËp mét héi
çc ®ång chÝ Nga ë Qu¶ng Ch©u, "Héi Thanh niªn" nghÞ. KÕt qu¶ ®· thèng nhÊt ®îc ba "®¶ng" thµnh ViÖt
ho¹t ®éng rÊt s«i næi. NhiÒu ®oµn viªn tiªn tiÕn ®· Nam Céng s¶n ®¶ng, sau ®æi tªn thµnh "§«ng D¬ng"
tham gia §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §ång thêi tæ chøc Céng s¶n ®¶ng. V× lóc nµy ngêi Ph¸p r¸o riÕt thi hµnh
nhiÒu líp huÊn luyÖn, cö ngêi vÒ níc t×m thanh niªn ®a chÝnh s¸ch v¬ vÐt thuéc ®Þa ®Ó phôc hng níc Ph¸p nªn
sang häc. Häc xong, ®a vÒ níc c«ng t¸c. Lóc nµy, c¶ «ng nh©n d©n ViÖt Nam bÞ bãc lét rÊt nÆng nÒ, l¹i v× çc
Tëng4), «ng Tèng5), «ng B¹ch6) còng cã sù gióp ®ì. ®ång chÝ chóng ta rÊt h¨ng h¸i vµ cè g¾ng, nªn ®· tæ
Nh÷ng häc viªn kh«ng vÒ níc ®îc, th× ®a vµo häc ë Tr- chøc ®îc rÊt nhanh, rÊt tèt c«ng nh©n, n«ng d©n vµ
häc sinh. ë ViÖt Nam, sau cuéc b¹o ®éng cña Quèc d©n
êng qu©n sù Hoµng Phè. Tõ ®ã, toµn §«ng D¬ng, nhÊt
®¶ng, ChÝnh phñ Ph¸p ®· thi hµnh triÖt ®Ó chÝnh s¸ch
lµ ë ba kú Nam, Trung, B¾c ®Òu cã tæ chøc vµ ho¹t khñng bè tr¾ng, nhng cµng khñng bè th× quÇn chóng
®éng cña "Héi Thanh niªn". ®Êu tranh cµng dòng c¶m. Tõ 1-5-1930, phong trµo b·i
N¨m 1927, Qu¶ng Ch©u cã chÝnh biÕn, Lý TÕ Th©m c«ng, b·i kho¸, b·i thÞ, chèng thuÕ lan réng kh¾p c¶ níc;
muèn t×m t«i, nhng t«i ®· ®i råi. Sè häc sinh ViÖt Nam ®Õn th¸ng 9, n«ng d©n Trung Kú ®· thµnh lËp X«viÕt
ë Trêng qu©n sù Hoµng Phè bÞ b¾t giam mét n¨m, sau trong mét sè huyÖn, nhÊt lµ ë 2 tØnh NghÖ An, Hµ
khi ®îc tha hä ®Òu ch¹y sang phÝa Hång qu©n. ë ViÖt TÜnh. Hä thùc hiÖn çc chÕ ®é nh chia ruéng ®Êt, nam
Nam, "Héi Thanh niªn" vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn. n÷ b×nh quyÒn, phæ th«ng ®Çu phiÕu, v.v.. ChÝnh
N¨m 1929, t¹i H¬ng C¶ng, hä häp §¹i héi ®¹i biÓu toµn quyÒn cña ngêi Ph¸p lóc nµy kh«ng cßn tån t¹i ë nhiÒu
quèc lÇn ®Çu tiªn vµ còng lµ lÇn cuèi cïng. Trong §¹i th«n x· n÷a. ChÝnh phñ Ph¸p buéc ph¶i dïng tµu bay,
héi, çc ®¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ thµnh lËp §¶ng Céng sóng m¸y, "lÝnh lª d¬ng" giÕt s¹ch, ®èt s¹ch khu X«viÕt.
s¶n, nhng kh«ng ®îc th«ng qua. Hä bÌn rót khái héi C¶ níc ch×m ngËp trong khñng bè tr¾ng. §¶ng viªn vµ
nh÷ng phÇn tö tÝch cùc trong quÇn chóng, g¸i trai giµ trÎ
nghÞ, vÒ níc tæ chøc "§«ng D¬ng Céng s¶n ®¶ng".
bÞ tµn s¸t kÓ tíi hµng ngµn ngêi, mêi s¸u ngµn ngêi bÞ lu
MÊy th¸ng sau, "Héi Thanh niªn" Nam Kú còng tæ chøc ®µy sang Guyan (ch©u Mü) vµ çc hoang ®¶o kh¸c.
ra "An Nam Céng s¶n ®¶ng". Sau th¸ng 5-1931, phong trµo çch m¹ng tiÕp tôc bÞ
1) ®µn ¸p.
"T©m t©m t¬ng Ên", thµnh ng÷, cã nghÜa ý hîp t©m
Sau n¨m 1933, §¶ng dÇn dÇn kh«i phôc l¹i ®îc tæ chøc.
®Çu.
2) N¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p giµnh ®îc
T« giíi Ph¸p ë Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc.
3)
Trong nguyªn b¶n viÕt: "An Nam çch m¹ng thanh niªn
th¾ng lîi, mét sè c¶i çch tiÕn bé ®· ®îc thùc hiÖn ë
®oµn". §«ng D¬ng. Ch¼ng h¹n, chÊm døt khñng bè tr¾ng,
4)
Tëng Giíi Th¹ch. nhiÒu tï chÝnh trÞ ®îc tha. MÆc dÇu vÉn trong t×nh
5)
Tèng Tö V¨n. tr¹ng bÝ mËt hoµn toµn, nhng c«ng t¸c cña §¶ng cã
6)
B¹ch Sïng Hy. phÇn dÔ dµng h¬n.
Sau §¹i héi lÇn thø VII cña Quèc tÕ Céng s¶n, §¶ng thi ¶nh hëng g×. Tr¸i l¹i, d©n chóng nãi chung rÊt coi thêng
hµnh chÝnh s¸ch MÆt trËn thèng nhÊt, b¾t ®Çu tæ hä.
chøc "MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng". TÊt c¶ nh÷ng ng- G. Ph¸i têrètxkÝt: V× quan hÖ ç nh©n: ngêi l·nh ®¹o
êi §«ng D¬ng cã khuynh híng d©n chñ, chi bé B¾c Kú cña ph¸i nµy tªn lµ T¹ Thu Th©u lµ mét trÝ thøc lu häc
cña §¶ng X· héi Ph¸p, v.v. ®Òu tham gia. C«ng nh©n, t¹i Ph¸p, v¨n ch¬ng rÊt bãng bÈy, cã tµi ¨n nãi, l¹i lµ mét
n«ng d©n tuy cha ®îc tù do tæ chøc c«ng héi, n«ng kÎ ®¹o ®øc gi¶, nguþ qu©n tö, cho nªn thanh niªn vµ
héi, song çc tæ chøc quÇn chóng nh Hîp t¸c x·, Héi ¸i c«ng nh©n ë Sµi Gßn chÞu ¶nh hëng cña ph¸i nµy rÊt
h÷u, Héi t¬ng tÕ, v.v. còng nhanh chãng lÇn lît thµnh nÆng. Song, trong n«ng th«n Nam Kú vµ ë çc ®Þa ph-
lËp ë B¾c Kú vµ Nam Kú. ¬ng kh¸c, hä kh«ng cã thÕ lùc.
§¶ng tuy bÝ mËt, song b¸o chÝ cña §¶ng lîi dông nh÷ng Tãm l¹i, chóng t«i cã thÓ nãi r»ng, ë §«ng D¬ng chØ cã
danh nghÜa kh¸c nhau ®· c«ng khai xuÊt b¶n. Sau n¨m §¶ng Céng s¶n lµ mét chÝnh ®¶ng ch©n chÝnh, cã
1938, ë Nam Kú vµ B¾c Kú, b¸o §¶ng hoµn toµn c«ng tÝnh chÊt toµn quèc vµ cã quÇn chóng.
khai vµ nhanh chãng trë thµnh nh÷ng tê b¸o cã ¶nh h- Muèn biÕt t×nh h×nh ViÖt Nam nh thÕ nµo tõ sau khi
ëng réng lín. bïng næ cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai, xin xem
ë ®©y, chóng t«i cÇn nªu ra mét ®Æc ®iÓm rÊt lý thó phÇn ph©n gi¶i díi ®©y:
cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam mµ e r»ng nhiÒu ®¶ng
anh em trªn thÕ giíi kh«ng cã: §¶ng cã hai lo¹i ®¶ng T×NH H×NH VIÖT NAM SAU KHI CHIÕN TRANH
viªn, ®¶ng viªn bÝ mËt vµ ®¶ng viªn c«ng khai. Nh÷ng
®ång chÝ tríc ®©y bÞ b¾t, bÞ tï ®Çy, ®îc tha sau n¨m CH¢U ¢U BïNG Næ
1936, lµ nh÷ng ®¶ng viªn c«ng khai. Çc ®ång chÝ
nµy c«ng khai ho¹t ®éng, nh phô tr¸ch b¸o chÝ cña §¶ng, 1. VÒ chÝnh trÞ. ChÝnh phñ Ph¸p gi¶i t¸n tÊt c¶ çc ®oµn
tham gia çc phong trµo quÇn chóng víi danh nghÜa thÓ quÇn chóng ë ViÖt Nam nh Hîp t¸c x·, Héi ¸i h÷u, Héi
§¶ng, lÊy danh nghÜa céng s¶n øng cö vµo çc héi t¬ng tÕ, v.v.; ®ãng cöa çc b¸o chÝ t¬ng ®èi tiÕn bé;
®ång d©n biÓu kú, tØnh. Cã ngêi nh©n danh chi bé b¾t bí giam cÇm nhiÒu phÇn tö tiªn tiÕn, nhÊt lµ thanh
§«ng D¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p ®Ó thùc hiÖn çc niªn; tiÕp tôc tiÕn hµnh khñng bè tr¾ng.
chÝnh s¸ch cña chóng t«i. Do ®ã, kh«ng chØ trong 2. VÒ kinh tÕ. Gia t¨ng møc thuÕ cò, ®Æt ra nhiÒu lo¹i
quÇn chóng c«ng n«ng, mµ trong nh©n d©n nãi chung, thuÕ míi, gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng vät. Ngoµi thuÕ m¸ nÆng
¶nh hëng cña §¶ng t¬ng ®èi lín. VÝ dô, çc vÞ d©n nÒ, t¨ng cêng v¬ vÐt tµi nguyªn vµ çc h×nh thøc cíp
biÓu trong "ViÖn d©n biÓu" Trung Kú vèn lµ n¬i thÕ lùc ®o¹t kh¸c, khiÕn d©n chóng hÕt ®êng sèng, lßng d©n
phong kiÕn m¹nh nhÊt, còng ®Òu cã sù gÇn gòi víi s«i sôc c¨m hên.
chóng t«i. 3. VÒ qu©n sù. PhÇn lín trai tr¸ng, tõ mêi s¸u ®Õn n¨m
Tõ n¨m 1937 ®Õn th¸ng 9-1939, nh÷ng cuéc thÞ uy m¬i l¨m tuæi ®Òu bÞ l«i vµo lÝnh, ®a sang CËn §«ng
cña n«ng d©n, b·i c«ng cña c«ng nh©n do §¶ng l·nh vµ Ph¸p. Cã ®Þa ph¬ng, bèn phÇn mêi bÞ b¾t ®i. §·
®¹o hÇu nh diÔn ra liªn tôc. ph¶i xuÊt tiÒn, l¹i ph¶i xuÊt ngêi, cho nªn d©n chóng
E. §¶ng b¶o hoµng: ë B¾c Kú cã mét ®¶ng tªn lµ §¶ng ngµy cµng bÊt b×nh.
b¶o hoµng. Hä cã mét tê b¸o riªng. Mét sè quan l¹i dùa 4. VÒ x· héi. ë ViÖt Nam vèn ch¼ng cã çi g× gäi lµ b¶o
vµo thÕ lùc cña nhµ vua ®Ó ho¹t ®éng. Hä kh«ng cã
hiÓm x· héi. Tõ khi bïng næ chiÕn tranh ch©u ¢u, thêi
gian lµm viÖc bÞ kÐo dµi, l¬ng bÞ gi¶m, søc mua gi¶m
sót. L¹i thªm t×nh tr¹ng bÊt kÓ lµ c«ng nh©n hay viªn "chñ nghÜa M«nr«", viÖc nhßm ngã Th¸i B×nh D¬ng lµ
chøc, ®éng ch¹m ®Õn ChÝnh phñ Ph¸p lµ bÞ xÐt xö bíc më ®Çu cña Mü.
theo qu©n luËt. Sèng díi sù ¸p bøc bãc lét tµn khèc nh Trung Quèc - cã ngêi chñ tr¬ng: phÝa Ph¸p kh«ng thÓ
vËy, dï lµ sÜ n«ng c«ng th¬ng, ai còng c¨m thï ¸ch b¶o vÖ ®îc ViÖt Nam, Trung Quèc nªn xuÊt binh thay
thèng trÞ cña ngêi Ph¸p, ai còng cã t©m lý "tao víi mµy Ph¸p b¶o vÖ ViÖt Nam ®Ó chèng NhËt.
cïng chÕt". NhËt B¶n - hiÖn ®ang mu toan nhanh chãng chiÕm
Thªm n÷a, ngêi Ph¸p nµo më miÖng còng nãi níc Ph¸p ViÖt Nam. Nã ®· hoµn thµnh bíc thø nhÊt: mét mÆt
hïng m¹nh thÕ nµy thÕ nä, qu©n Ph¸p anh dòng thÕ chiÕm TrÊn Nam Quan, tõ cø ®iÓm nµy, néi trong ba
nµy thÕ nä, Ph¸p sÏ th¾ng lîi thÕ nµy thÕ nä, nªn tõ tiÕng ®ång hå, qu©n NhËt ®· cã thÓ tíi ®îc Hµ Néi.
ngµy níc Ph¸p buéc ph¶i ®Çu hµng §øc th× uy tÝn cña Mét mÆt, ph¸i h¹m ®éi tuÇn phßng vÞnh §«ng §iÒu,
ngêi Ph¸p ®· bay lªn qu¸ chÝn tÇng m©y, cßn ngêi ViÖt s½n sµng ®æ bé lªn H¶i Phßng dÔ nh trë bµn tay. MÆt
Nam trong lßng kh«ng ai lµ kh«ng mõng rì. Kh«ng hiÕm kh¸c, dïng h¶i lôc kh«ng qu©n uy hiÕp çc thµnh phè,
çc ga xe löa quan träng ë B¾c Kú, thùc hiÖn viÖc
ngêi muèn lîi dông c¬ héi nµy ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ
phong to¶ Trung Quèc, ®ång thêi gi¸m s¸t hµnh ®éng
cña ngêi Ph¸p. ChØ v× kh«ng cã ngêi tæ chøc vµ l·nh
cña ChÝnh phñ Ph¸p vµ ngêi ViÖt Nam. Nghe nãi, Bé lôc
®¹o hä. V× sao §¶ng Céng s¶n kh«ng tæ chøc vµ l·nh qu©n NhËt B¶n ®Ò nghÞ dïng vò lùc ®Ó nhanh chãng
®¹o hä? V× t¸m chÝn phÇn mêi sè çn bé cò ®· bÞ b¾t. chiÕm lÊy ViÖt Nam.
Çn bé míi th× cßn thiÕu kinh nghiÖm vµ cha ®ñ lùc l- ChÝnh phñ Ph¸p ë §«ng D¬ng tuy tuyªn bè kh«ng thõa
îng. Ngoµi ra, cßn mét vÊn ®Ò n÷a muèn kªu gäi toµn nhËn ChÝnh phñ Pªtanh, phôc tïng "Uû héi quèc gia
d©n ®øng lªn ph¶i cã ngêi ®ñ uy tÝn danh väng, nãi Ph¸p" ë Lu©n §«n vµ kh¸ng chiÕn ®Õn cïng. Nhng ®èi
®îc lµm ®îc ®i tiªn phong th× míi cã kÕt qu¶. víi NhËt B¶n th× r¨m r¾p nghe theo. VÝ dô: Hä ngoan
ngo·n chÊp hµnh viÖc phong to¶ Trung Quèc. (Cã mét
T×NH H×NH SAU KHI PH¸P §ÇU HµNG §øC ngêi tõ Hµ KhÈu sang Lµo Cai, mua mét c©n bét mú.
Lóc trë vÒ, lÝnh Ph¸p nãi víi anh ta: "Mµy ph¶i ¨n hÕt
T×nh h×nh hiÖn nay phøc t¹p h¬n nhiÒu! ViÖt Nam lµ bét mú råi h·y ®i. NÕu mµy mang bét mú sang qua
ViÖt Nam cña ai ®©y? cÇu, tao sÏ b¾n chÕt mµy!". Hä göi quµ uý l¹o qu©n
§øc - víi t çch lµ níc chiÕn th¾ng, ®¬ng nhiªn sÏ coi NhËt ®ãng ë TrÊn Nam Quan. Kh«ng nh÷ng cho phÐp
ViÖt Nam lµ ViÖt Nam cña níc §øc. m¸y bay NhËt ®îc quyÒn lªn xuèng s©n bay Hµ Néi mµ
Anh - v× nã thu nhËn "Uû héi quèc gia Ph¸p"1), nªn còng cßn ®ång ý cho NhËt ®îc sö dông m¸y bay cña Ph¸p,
cho r»ng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng trë thµnh ViÖt Nam cña v.v.. Cßn ®èi víi ngêi ViÖt Nam, ChÝnh phñ Ph¸p tiÕp
níc Anh. Trung tuÇn th¸ng 6, h¶i qu©n Anh ®· dù ®Þnh tôc thi hµnh chÝnh s¸ch khñng bè tr¾ng.
lµm mét cuéc "diÔu hµnh thÞ uy vui vÎ" víi Ph¸p ë Sµi ý ®Þnh cña ChÝnh phñ Ph¸p lµ: NÕu ph¶i giao ViÖt
Gßn. Nghe nãi sau nµy kh«ng diÔu hµnh n÷a. Nam cho §øc hoÆc ph¶i tr¶ l¹i cho ngêi ViÖt Nam th×
Mü - v× vÊn ®Ò PhilÝppin, Mü tá ra ghen ¨n tríc viÖc chi b»ng d©ng ViÖt Nam cho NhËt B¶n tèt h¬n.
NhËt chiÕm ViÖt Nam. GÇn ®©y, hä thêng nãi ®Õn Cßn ngêi ViÖt Nam ®èi víi NhËt th× thÕ nµo? V× hä ®·
qu¸ c¨m ghÐt ngêi Ph¸p, l¹i v× kh«ng ®îc nghe, ®îc biÕt
1)
Sau nµy ®æi thµnh "Uû héi gi¶i phãng quèc gia Ph¸p", råi nh÷ng téi ¸c h·m hiÕp, tµn s¸t cña ngêi NhËt ë Trung
"ChÝnh phñ l©m thêi Céng hoµ Ph¸p". Quèc, nªn hä nghÜ r»ng nÕu kh«ng ®îc tù do ®éc lËp,
bän quû vµng cã ®Õn còng cßn h¬n quû Ph¸p. Còng cã mêi tuæi l¹i tr¶i qua hai lÇn khñng bè lín, sè çn bé cã
ngêi nghÜ r»ng: Chóng ta nªn lîi dông c¬ héi rèi ren nµy kinh nghiÖm ®Êu tranh hiÖn cßn ®ang rªn xiÕt trong tï
mµ dÊn lªn, thµnh b¹i ra sao, cha cÇn tÝnh tíi. ngôc, khiÕn ®¶ng viªn vµ quÇn chóng nh "r¾n kh«ng
®Çu", kh«ng thÓ tËn dông c¬ héi tèt "ngh×n n¨m cã
§éNG C¥ HµNH §éNG CñA CHóNG T¤I mét".
Chóng t«i liÖu cã kh¶ n¨ng lµm thay ®æi hoµn c¶nh
1. C¬ së cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®· tan r·. Chóng ®ã, kh¾c phôc khã kh¨n ®ã, gióp §¶ng hoµn thµnh sø
kh«ng cßn lùc lîng gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña ViÖt Nam. m¹ng lÞch sö cña nã hay kh«ng? Cã. Chóng t«i nhÊt
§øc, ý tuy cho phÐp Ph¸p gi÷ l¹i lùc lîng h¶i qu©n ®Ó ®Þnh kh«ng thÓ tõ trong ®¸nh ra, chóng t«i chØ cã
b¶o vÖ thuéc ®Þa cña nã, nhng xung ®ét cña h¶i çch tõ ngoµi ®¸nh vµo. NÕu chóng t«i cã ®îc:
qu©n Anh, Ph¸p khiÕn h¶i qu©n Ph¸p kh«ng thÓ ho¹t (1) Tù do hµnh ®éng ë biªn giíi.
®éng t¹i ViÔn §«ng. Huèng hå, tµn qu©n sau ®¹i b¹i, (2) Mét Ýt sóng ®¹n.
vÒ tinh thÇn còng nh vÒ vËt chÊt, ®Òu kh«ng ®¸ng kÓ. (3) Mét chót kinh phÝ.
2. §øc hiÖn nay ®ang dèc toµn lùc ra ®Ó ®èi phã víi (4) Vµi vÞ cè vÊn,
Anh - Mü vµ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ph¸p, Hµ Lan, v.v. cha th× chóng t«i nhÊt ®Þnh cã thÓ lËp ra vµ ph¸t triÓn mét
thÓ quan t©m nhiÒu tíi çc thuéc ®Þa t¬ng lai.
c¨n cø ®Þa chèng Ph¸p, chèng NhËt - ®ã lµ hy väng
3. NhËt tuy hung h¨ng, nhng ®¹i bé phËn thùc lùc cña
thÊp nhÊt. NÕu chóng t«i cã thÓ më réng MÆt trËn
nã ®· bÞ kiÒm chÕ do cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung
Quèc, còng kh«ng thÓ dèc toµn lùc ra ®Ó chinh phôc thèng nhÊt çc d©n téc bÞ ¸p bøc, cã thÓ lîi dông m©u
ViÖt Nam. thuÉn gi÷a çc níc ®Õ quèc th× tiÒn ®å t¬i s¸ng lµ cã
4. Lùc lîng vò trang cña Ph¸p ë ViÖt Nam, phÇn lín lµ binh thÓ nh×n thÊy ®îc. T«i rÊt hy väng çc ®ång chÝ gióp
lÝnh ngêi ViÖt. Binh lÝnh ngêi ViÖt vèn cã truyÒn thèng t«i nhanh chãng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy.
çch m¹ng. Vô b¹o ®éng ë Hµ Néi, cuéc khëi nghÜa ë Yªn
B¸i lµ nh÷ng vÝ dô. NÕu chóng ta biÕt khÐo lÐo kªu gäi, 12-7-40
th× hä - Ýt nhÊt lµ mét bé phËn- cã kh¶ n¨ng quay sóng
Bót tÝch ch÷ H¸n,
chèng l¹i Ph¸p (hoÆc chèng l¹i NhËt).
b¶n chôp lu t¹i
5. Lùc lîng cña chóng t«i hiÖn nay tuy cha thÓ tÝnh to¸n
®îc, nhng qu©n ®ång minh hiÖn cã cña chóng t«i rÊt
m¹nh. Ngoµi Liªn X«, phÝa t©y cã Ên §é, phÝa ®«ng cã
khu gi¶i phãng réng lín cña Trung Hoa.
6. Nh©n d©n ViÖt Nam tuy hiÖn nay cha ®îc tæ chøc,
nhng ai còng ch¸n ghÐt cuéc ®êi n« lÖ, ai còng mong
muèn ®éc lËp, tù do, vµ ®ang trong t thÕ mét ngêi lªn
tiÕng v¹n ngêi ñng hé.
Tãm l¹i, nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp chóng
t«i cã hy väng thµnh c«ng. Song, lùc lîng chñ quan - lùc
lîng cña §¶ng cßn qu¸ yÕu. Nh trªn ®· nãi, mét ®¶ng míi
"¤¤NG-TR¤I-CO-MAT" ¤ng b¹n t«i vui vÎ kÕt luËn: "NÕu hai d©n téc Trung
Quèc vµ ViÖt Nam cã thÓ s¸t çnh chÆt chÏ víi nhau, ®¸
cho ®Õ quèc ®ang ¸p bøc chóng ta cót ®i, thÕ th× «ng
§ã lµ mét c©u nãi cña ViÖt Nam, nghÜa cña nã lµ "«ng trêi ch¼ng nh÷ng cã m¾t mµ cßn cã c¶ ch©n n÷a!".
trêi cã m¾t". Tõ khi níc Ph¸p thÊt b¹i th¶m h¹i vµ ph¶i
®Çu hµng, c©u nãi ®ã rÊt thÞnh hµnh ë ViÖt Nam. Ký B×NH S¥N
gi¶ lóc ®Çu kh«ng râ lý do t¹i sao, sau ®îc mét ngêi b¹n Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),
ViÖt Nam gi¶i thÝch r»ng: Håi thÕ kû XIX, ngêi Ph¸p ngµy 15-11-1940.
ph¶i mÊt 20 n¨m1) - tõ 1862 ®Õn 1883 - míi chinh phôc
næi ViÖt Nam, vËy mµ nay, cha ®îc vµi th¸ng, níc Ph¸p
hoµn toµn ®· bÞ níc §øc chinh phôc! Tríc kia, ®Õ quèc
Ph¸p chiÕm c¶ mét khu vùc réng 12 triÖu c©y sè
vu«ng, cai trÞ 60 triÖu d©n thuéc ®Þa, vËy mµ nay, ba
phÇn n¨m níc Ph¸p bÞ ngêi ta chiÕm ®ãng, 28 triÖu ng-
êi Ph¸p ho¸ thµnh d©n mÊt níc, 14 v¹n ngêi chÕt trËn,
h¬n 20 v¹n ngêi bÞ th¬ng, 25 v¹n ngêi ch¹y ra níc
ngoµi, 2 triÖu ngêi bÞ b¾t lµm tï binh trë thµnh n« lÖ
cho qu©n §øc! Tríc kia, ®Õ quèc Ph¸p bãc lét v¬ vÐt
tËn x¬ng tuû d©n ViÖt Nam vµ d©n çc xø thuéc ®Þa,
vËy mµ nay, níc Ph¸p mçi ngµy ph¶i cung phông cho
qu©n §øc 400 triÖu phr¨ng, ph¶i nép 58% bét mú, çc
nguyªn liÖu kh¸c còng bÞ v¬ vÐt mang ®i s¹ch, ®Õn
nçi chÝn phÇn mêi d©n vïng Pari thÊt nghiÖp, d©n
chóng c¶ níc ph¶i chÞu ®ãi rÐt. TÊt c¶, tÊt c¶ nh÷ng
chuyÖn Êy ch¼ng ph¶i lµ "«ng trêi cã m¾t", ®ang tr¶
thï cho çc d©n téc nhá yÕu chóng ta ®ã sao? L¹i n÷a,
ngêi Ph¸p ®Òu gäi tÊt c¶ nh÷ng çi g× lµ kh«ng hîp lý,
lµ kÖch cìm b»ng tõ Chinoiserie, tøc lµ "kiÓu Tµu", nay
Ph¸p chÞu quú gèi ®Çu hµng, cßn Trung Quèc th× anh
dòng kh¸ng chiÕn ®· h¬n ba n¨m vµ cµng ®¸nh cµng
m¹nh, vËy tõ nay, phµm tÊt c¶ nh÷ng g× lµ nhu nhîc, lµ
®ín hÌn, chóng ta còng cã thÓ gäi ®ã lµ "kiÓu Ph¸p" ®-
îc råi! ¢u ®ã còng lµ "«ng trêi cã m¾t"...
1)
§óng ra lµ 21 n¨m (B.T).
CHó ÕCH Vµ CON Bß
Mét chó Õch nh×n thÊy mét con bß, trong bông rÊt thÌm
®îc to nh bß, bÌn cè ®em hÕt søc b×nh sinh ra ph×nh
ngêi râ to ®Ó mong ®îc nh bß. V× cè søc qu¸, çi th©n
bÐ tÝ cña Õch ta ®· bÞ næ tung vµ chµng Õch kh«ng
biÕt lîng søc m×nh còng « h« toi m¹ng. §ã lµ c©u
chuyÖn ngô ng«n cña Ph¸p.
Nh÷ng ngêi nh kiÓu chó Õch kia trªn thÕ giíi nµy qu¶
kh«ng Ýt. Mótx«lini ®¸nh Hy L¹p, dÉm ph¶i ®inh, lµ
mét vÝ dô. ThÊy qu©n Nadi1) mét ngµy nuèt tr«i ®îc c¶
§an M¹ch vµ Lôc X©m B¶o2), hai tuÇn lÊy ®îc Hµ Lan vµ
BØ, 18 ngµy chiÕm ®îc Ba Lan, mét th¸ng chinh phôc
®îc níc Ph¸p, "H¾c y" tÓ tíng kh«ng cÇm næi sù thÌm
thuång nh÷ng "cao c«ng vÜ tÝch" cña HÝtle. ThÕ lµ y
còng ®em hÕt søc b×nh sinh ra lµm "chiÕn tranh chíp
nho¸ng, hßng nuèt chöng níc Hy L¹p, ®Æng ra oai víi hä
HÝt. Kh«ng ngê qu©n ý xói quÈy to, kÓ tõ khi khai
chiÕn, nhiÒu phen bÞ thÊt b¹i, thËm chÝ cã n¬i thua
"m¶nh gi¸p kh«ng cßn". ¶o tëng th¾ng lîi cña hä Mót
còng vì toang nh chó Õch kia. ¤ng anh HÝtle cña y
ch¾c h¼n còng chöi thÇm: "Çi th»ng v« tÝch sù! Mµy
chØ lµm t¨ng nhuÖ khÝ cña kÎ thï, mÊt c¶ oai phong
phe trôc! Poucos Madona!"3).
B×NH S¥N
Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),
ngµy 24-11-1940, b¶n chôp
lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.
1)
ChØ qu©n ph¸t xÝt §øc.
2)
Lucxembua.
3)
"L¹y §øc Th¸nh MÉu".
nghÜa thËt s©u xa. Cã thÓ hiÓu: "Chóng t«i ®Õn ®Ó

lÊy ®øc tr¶ ®øc" - thùc ra lµ lÊy o¸n tr¶ "®øc" -, còng
cã thÓ hiÓu: "ThÕ kû tríc, çc anh gióp chóng t«i ®¸nh
ngêi Anh, ®©u ph¶i v× "nh©n ®¹o c«ng lý" qu¸i g×,
ch¼ng qua çc anh muèn lµm suy yÕu thÕ lùc cña Anh.
Nay chóng t«i gióp çc anh ®¸nh ngêi §øc, còng ®©u
TRß §ïA DAI CñA RUD¥VEN TI£N SINH ph¶i v× "tù do d©n chñ", ch¼ng qua chóng t«i muèn
thu håi nh÷ng mãn nî cña níc Mü. Dï sao, ¬n huÖ tríc
kia cña çc anh, chóng t«i giê ®· tr¶ ®ñ, kh«ng bít mét
N¨m 1760 (?), níc Mü mét m×nh ®¬n ®éc chèng l¹i ng- chót xÝu. Nh÷ng mãn nî hiÖn nay cña phè U«n, sau
êi Anh. §Ó kÐo çi ®u«i con s tö Gr¨ng Br¬tanh¬1), chiÕn tranh, çc anh còng ph¶i hoµn tr¶ ®ñ sè".
hoµng ®Õ Ph¸p ph¸i tíng La PhayÐt2) thèng lÜnh lÝnh Hai m¬i l¨m n¨m tríc, tíng P¬sinh lµ tö thï cña ngêi §øc,
"t×nh nguyÖn", ®¹p sãng cìi giã, vît trïng d¬ng, ®Õn lµ ®ång sù trong th¾ng lîi cña tíng Pªtanh. Nh©n tµi
T©n ThÕ giíi ®Ó gióp ngêi Mü ®¸nh ngêi Anh. ngo¹i giao cña níc Mü ®©u ph¶i Ýt, vËy mµ Tæng thèng
Trong ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, çc nhµ t bæn Rud¬ven cø kh¨ng kh¨ng cö mét «ng giµ ®· ngo¹i t¸m
Mü cho Anh, Ph¸p vµ çc níc ®ång minh kh¸c vay kh¸ m¬i sang lµm ®¹i sø ë Ph¸p, ch¾c kh«ng ngoµi dông ý
nhiÒu tiÒn. §¸nh nhau ®· h¬n hai n¨m, liªn qu©n vÉn chäc tøc ngêi §øc vµ lµm bÏ mÆt Pªtanh.
cha n¾m ch¾c phÇn th¾ng. NÕu qu©n §øc th¾ng, çc Ru tiªn sinh thËt ®óng lµ ch¬i trß ®ïa dai.
nhµ t bæn Mü ¾t lç vèn to. Cho nªn, ChÝnh phñ Mü bÌn
cö tíng P¬sinh (Pershing)3), chØ huy ®¹i ®éi binh m·,
®¹p sãng cìi giã, vît trïng d¬ng, sang Cùu ThÕ giíi ®Ó B×NH S¥N
gióp Anh, Ph¸p ®¸nh §øc.
Ngµy ®Çu tiªn ®Æt ch©n lªn níc Ph¸p, viÖc ®Çu tiªn t- (Lêi ngêi biªn tËp: Tíng P¬sinh cuèi cïng lÊy lý do
íng P¬sinh lµm lµ dÉn tÊt c¶ nh©n viªn trong ban tham søc khoÎ ®· tõ chèi viÖc bæ nhiÖm cña Tæng thèng
mu vµ cö qu©n ®éi ®Õn ®Æt vßng hoa tríc mé La Ru).
PhayÐt. VÞ nguyªn so¸i Mü ®· ®äc tríc må vÞ tíng Ph¸p Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),
mét bµi diÔn tõ cã thÓ nãi lµ tr¸ng liÖt nhÊt, hïng hån ngµy 27-11-1940, b¶n chôp
nhÊt vµ còng ng¾n gän nhÊt thÕ giíi. ¤ng ta nãi: "La lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.
Fayette - we are here!"4). ChØ cã bèn ch÷, kh«ng nhiÒu
h¬n còng kh«ng Ýt h¬n. VÎn vÑn cã mÊy ch÷ mµ ý
1)
Tªn níc Anh, ®äc theo tiÕng Ph¸p (N.D).
2)
La Fayette, quËn c«ng níc Ph¸p, tõ 1777 chØ huy qu©n ®éi Ph¸p
tham gia cuéc chiÕn tranh giµnh ®éc lËp cña Mü.
3)
John Joshep Pershing, tíng Mü, chØ huy qu©n ®éi Mü tham gia
trªn mÆt trËn Ph¸p n¨m 1918.
4)
"La PhayÐt - Chóng t«i ®ang ë ®©y!".
Lavan1) khãc lãc xin xá, HÝtle míi cho phÐp hä dêi vÒ
VÐcx©y, nhng chØ ®îc lµm viÖc ë kh¸ch s¹n Trªn¨ng
chø kh«ng ®îc dän vµo cung ®iÖn VÐcx©y. Çi nhôc
vong quèc cã thÓ nãi ®Õn thÕ lµ cïng!
Con ch¸u ®êi sau cã thÓ nghÜ r»ng, çch nhau 70 n¨m,
lÞch sö níc Ph¸p ®· in lÇm mÊt mét trang. V× lÏ hai
HAI chÝnh phñ vÐcx©y chÝnh phñ VÐcx©y gièng nhau nh ®óc, cïng ®Î ra
trong thÊt b¹i cña chiÕn tranh, ®Òu do nguyªn so¸i lµm
Tæng thèng, ®Òu do luËt s lµm Thñ tíng, ®Òu lµ
Ngµy 23-11, çc b¸o ®Òu ®a tin ®iÖn cña Mü: ChÝnh nh÷ng anh hïng b¸n níc! Ngêi Ph¸p giái hµi híc, gÇn
phñ Visi s¾p rêi vÒ VÐcx©y. Tin nµy lµm ngêi ta nghÜ ®©y truyÒn nhau mét c©u ®èi r»ng:
ngay ®Õn lÞch sö « nhôc cña VÐcx©y. Håi thÕ kû XVIII, "Tæng thèng, hai tªn nguyªn so¸i, ®Òu phêng ¨n h¹i.
Lui 14 tù xng lµ "Vua mÆt trêi" bãp nÆn x¬ng m¸u cña Thñ tíng, mét cÆp luËt s, rÆt lò bá ®i".
bao nhiªu d©n chóng Ph¸p, x©y lªn ë n¬i çch Pari
chõng hai m¬i dÆm mét cung ®iÖn to t¸t léng lÉy nhÊt
thÕ giíi. Bän v¬ng c«ng quý téc Ph¸p, "cha truyÒn con B×NH S¥N
nèi" sèng ë ®ã nh÷ng ngµy cùc kú xa hoa d©m dËt. Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),
Mét h«m, bµ hoµng Lui 16 nghe t¶ h÷u than r»ng d©n
Ph¸p ®ang ®ãi to. Bµ ta ng¹c nhiªn hái l¹i: "Sao hä
kh«ng ¨n thÞt?!". ChuyÖn ví vÈn t¹m bít nãi, xin vµo
c©u chuyÖn chÝnh.
N¨m 1870, Ph¸p - §øc chiÕn tranh, Nap«lª«ng 3 ®¹i b¹i
ë X¬®¨ng. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, vua Phæ mét
mÆt lªn ng«i hoµng ®Õ ë VÐcx©y, mét mÆt ®èc
qu©n bao v©y Pari. D©n chóng Pari chñ tr¬ng kh¸ng
chiÕn ®Õn cïng, cßn Tæng thèng Ph¸p - nguyªn so¸i
M¸c Mah«ng vµ Thñ tíng cña «ng ta lµ Chie l¹i chñ tr¬ng
®Çu hµng. Bëi vËy, hä ®· ph¸i qu©n ®éi ®i b¾t d©n
chóng ph¶i giao nép vò khÝ. Qu©n ®éi ®îc cö ®i lµm
nhiÖm vô l¹i liªn hiÖp víi nh©n d©n. Tæng thèng vµ
Thñ tíng bÌn ®ang ®ªm trèn khái Pari, thµnh lËp chÝnh
phñ míi, råi van xin qu©n §øc gióp chóng tµn s¸t nh©n
d©n Pari. §ã lµ chÝnh phñ VÐcx©y thø nhÊt.
Trong cuéc chiÕn tranh n¨m 1940, níc Ph¸p còng thÊt
b¹i t¬i bêi. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, chÝnh phñ
chuyÓn ®i chuyÓn l¹i, cuèi cïng chuyÓn ®Õn Visi, n¬i
chuyªn ch÷a trÞ bÖnh ngoµi da. Ph¶i sau mÊy lÇn
1)
Pierre Laval, luËt s, Thñ tíng ChÝnh phñ Visi (N.D).
rÊt nhiÒu chuyÖn tõ lín ®Õn nhá. Xin cö vµi chuyÖn lín
nhÊt:
Ngµy 15 th¸ng nµy - "NhËt B¶n ®· cïng víi Liªn X« tho¶
thuËn vÒ viÖc ho¹ch ®Þnh ph¹m vi thÕ lùc ë ViÔn §«ng.
Kho¶n ®×nh chØ viÖn trî cho Trung Quèc còng bao gåm
trong ®ã".
BÞA §ÆT Ngµy 16 - "§¹i sø NhËt B¶n t¹i Liªn X« ®Ò nghÞ, nÕu
Liªn X« ®ång ý gia nhËp ®ång minh ba níc §øc - ý -
NhËt, sÏ ®îc ®æi l¹i b»ng viÖc nhîng toµn bé hoÆc mét
BÞa ®Æt lµ mét téi ¸c. Trung Quèc còng nh nhiÒu níc phÇn l·nh thæ Ên §é thuéc Anh...".
®Òu xö rÊt nÆng ®èi víi nh÷ng téi ph¹m "phao tin ®ån Ngµy 19 - "Qu©n ®éi Trung Quèc trªn biªn giíi V©n
nh¶m". Êy vËy mµ, tõ khi ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø Nam - ViÖt Nam ®· vît biªn giíi".
hai bïng næ ®Õn nay, thãi bÞa ®Æt ®· trë thµnh mét Ngµy 20 - "Ba níc Anh - Mü - Th¸i Lan ®· ký kÕt hiÖp
bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña ®Þnh bÝ mËt...".
mét sè níc, kh«ng nh÷ng çc phãng viªn thêi sù, çc Dï bÞa ®Æt vÒ ph¬ng diÖn nµo th× còng kh«ng ngoµi
chuyªn gia tuyªn truyÒn cña hä bÞa ®Æt, thËm chÝ c¶ môc ®Ých g©y chia rÏ. KÕt luËn cña chóng ta lµ: §iÒu
nhµ cÇm quyÒn cña ®êng ®êng mét níc lín còng bÞa bÞa ®Æt cßn ®éc h¹i h¬n c¶ h¬i ®éc. Chóng ta ph¶i
®Æt. Vµi vÝ dô: ®Ò cao c¶nh gi¸c, chç nµo còng ph¶i ®Ò phßng, ®õng
Khi con ®êng V©n Nam - MiÕn §iÖn bÞ cÊm vËn, nhµ bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi bÞa ®Æt.
cÇm quyÒn cña §¹i ®Õ quèc Anh tuyªn bè ë nghÞ viÖn:
"BiÖn ph¸p nµy ®· ®îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau,
Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ B×NH S¥N
giíi míi biÕt lµ chuyÖn bÞa ®Æt. Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc),
Qu©n §øc tiÕn vµo Rumani, ChÝnh phñ §øc tuyªn bè: ngµy 1-12-1940, b¶n chôp
"BiÖn ph¸p nµy ®· ®îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau, lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.
Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ
giíi míi biÕt nhµ cÇm quyÒn §øc bÞa ®Æt.
ChÝnh phñ Hunggari gia nhËp "Liªn minh ba níc". Th«ng
tÊn x· Mü tuyªn bè: "ViÖc ®ã ®îc Liªn X« ®ång ý vµ
cho phÐp". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS ®îc phÐp tuyªn
bè: "Tin tøc ®ã hoµn toµn sai sù thËt". Nh©n sÜ thÕ giíi
míi biÕt Th«ng tÊn x· Mü bÞa ®Æt.
§ã ®Òu lµ nh÷ng chuyÖn ®¹i bÞa. ThÕ nhng, gi¶i qu¸n
qu©n thÕ giíi vÒ bÞa ®Æt, rèt cuéc giÆc lïn ®· giµnh
®îc. ChØ trong hai tuÇn lÔ võa qua, giÆc lïn ®· bÞa ra
chøc lùc lîng toµn d©n, ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, giµnh

®éc lËp hoµn toµn cho ViÖt Nam.
Tõ n¨m 1930 - 1931, nh©n d©n ViÖt Nam tiÕn hµnh
mét phong trµo chèng Ph¸p quy m« lín.
Sau n¨m 1933, thÕ lùc cña "§éc lËp ®ång minh" ph¸t
triÓn kh¾p c¶ níc.
NH¢N D¢N VIÖT NAM N¨m 1937, §ång minh nµy ®a ra hai khÈu hiÖu míi: ñng
hé Trung Quèc kh¸ng chiÕn, Ph¶n ®èi NhËt B¶n x©m l-
Vµ B¸O CHÝ TRUNG QUèC îc.
Tõ khi Ph¸p bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i, giÆc NhËt x©m lîc ViÖt
Nam, ngêi ViÖt Nam cho r»ng ¸ch thèng trÞ cña ngêi
Ngêi Ph¸p chinh phôc ViÖt Nam ®· ngãt 60 n¨m. Nhng
Ph¸p s¾p tan r·, guång m¸y cai trÞ cña ngêi NhËt cha
ngêi ViÖt Nam tríc sau vÉn kh«ng cam chÞu lµm d©n mÊt
thiÕt lËp v÷ng ch¾c, ®ã lµ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam giµnh
níc. NhiÒu phen hä ®· dïng gi¸o m¸c gËy géc chèng l¹i
®éc lËp. Muèn lîi dông c¬ héi nµy, ph¶i liªn kÕt víi
tµu bay ®¹i b¸c cña ngêi Ph¸p. Tuy lÇn nµo còng thÊt b¹i, Trung Quèc trong cïng mét mÆt trËn.
hä vÉn ngêi tríc ng· xuèng ngêi sau tiÕn lªn, phÊn ®Êu GÇn ®©y, nhiÒu n¬i ë Nam Kú vµ B¾c Kú cßn x¶y ra
kh«ng ngõng. Tinh thÇn dòng c¶m ®ã thÓ hiÖn rÊt râ nh÷ng trËn ®¸nh gi÷a d©n chóng víi ngêi Ph¸p. Nh÷ng
trong biÕt bao nhiªu sù viÖc xóc ®éng lßng ngêi: cuéc næi dËy ®ã, theo quan ®iÓm cña ngêi Ph¸p, ®-
N¨m 1880, tiÕn sÜ Phan §×nh Phïng khëi nghÜa. ¬ng nhiªn nÕu kh«ng ph¶i lµ "phØ" th× lµ "giÆc". §· lµ
N¨m 1890, Hoµng Hoa Th¸m khëi nghÜa, chiÕm gi÷ "giÆc phØ" th× ®¬ng nhiªn ®îc ghÐp thªm téi "cíp bãc"
vïng nói rõng Yªn ThÕ (B¾c Kú), ®¸nh du kÝch rßng r· n÷a. Còng gièng nh giÆc lïn vu ço çc ®éi du kÝch
22 n¨m. anh dòng cña chóng ta, ®iÒu ch¼ng l¹ g×.
N¨m 1905, trÝ thøc Trung Kú l·nh ®¹o n«ng d©n khëi §¸ng tiÕc lµ nhiÒu c¬ quan ng«n luËn, b¸o chÝ cña
nghÜa. Trung Quèc chóng ta, dêng nh ®· kh«ng bµy tá sù
N¨m 1910, binh lÝnh ngêi ViÖt ë Hµ Néi khëi nghÜa. ®ång t×nh ®èi víi cuéc ®Êu tranh gian khæ cña nh©n
N¨m 1915, nh©n c¬ héi chiÕn tranh ®Õ quèc, vua ViÖt d©n ViÖt Nam, tr¸i l¹i cßn ®¨ng t¶i kh«ng cã sù phª
Nam ë Trung Kú, chÝ sÜ L¬ng Ngäc QuyÕn ë B¾c Kú ph¸n nh÷ng lêi x»ng bËy cña ngêi Ph¸p (hoÆc kÎ thï),
®ång thêi khëi nghÜa. nµo lµ "B¹o ®éng cña d©n b¶n xø", nµo lµ "D©n b¶n
N¨m 1924, liÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom Toµn xø ViÖt Nam nghe giÆc lïn xói giôc, g©y phiÕn lo¹n".
quyÒn MÐclanh ë Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u). Phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lµ ®éi qu©n ®ång
Sau n¨m 1924 nh©n d©n ViÖt Nam thêng xuyªn cã minh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng NhËt cña Trung
phong trµo chèng Ph¸p can thiÖp vµo çch m¹ng Trung Quèc. VÒ tinh thÇn còng nh vÒ vËt chÊt, chóng ta ®Òu
Quèc. cÇn ph¶i cæ vò vµ gióp ®ì. Quèc phô1) tõng d¹y chóng
N¨m 1927, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi" 1) thµnh ta: Gióp ®ì çc d©n téc nhá yÕu, cïng nhau phÊn ®Êu
lËp. KhÈu hiÖu cña Héi rÊt thiÕt thùc, gi¶n ®¬n: Tæ
1)
Çch gäi suy t«n ®èi víi T«n Trung S¬n cña nh©n d©n Trung
1)
Trªn thùc tÕ, ®Õn n¨m 1935 tæ chøc nµy míi thµnh lËp. Quèc.
giµnh lÊy tù do ®éc lËp. C¬ héi ®Ó thùc hiÖn lêi di

huÊn ®ã ®· ®Õn.
B×NH S¥N.
CA DAO VIÖT NAM Vµ
CUéC KH¸NG CHIÕN CñA TRUNG QUèC
Ký gi¶ khi qua ViÖt Nam, ë thµnh phè còng nh lµng quª,
®Òu ®îc nghe thÊy mét bµi h¸t. Tuy kh«ng biÕt tiÕng
ViÖt, nhng khi nghe c©u "Cøu Trung Quèc lµ tù cøu
m×nh", t«i còng cã thÓ hiÓu ®ã lµ mét bµi h¸t ñng hé
Trung Quèc. Sau ®ã, ë Hµ Néi, t«i ®em chuyÖn nµy ra
hái mét vÞ Hoa kiÒu "chÝnh cèng ViÖt Nam". ¤ng ta
b¶o, ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam ®Òu hÕt søc
®ång t×nh víi cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc. Hä cÇu
chóc chóng ta ®¸nh th¾ng. Gi¶ dô, anh cã nh¾c ®Õn
Tëng uû viªn trëng, cô TriÖu hay tªn mét «ng tíng nµo
®ã, ngêi ViÖt Nam sÏ gi¬ ngãn tay çi ra, vui vÎ nãi: "Tèt
l¾m - tèt l¾m!". Cã khi hä bÝ mËt quyªn gãp, giÊu
giÕm göi cho çc ®oµn thÓ cøu quèc cña kiÒu bµo, v×
vËy ®· bÞ ChÝnh phñ Ph¸p b¾t giam hµng mÊy chôc
v¹n ngêi. §Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn gióp Trung Quèc
chèng NhËt, ®ång thêi tr¸nh sù can thiÖp r¾c rèi cña
ngêi Ph¸p, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi"21 - mét
®oµn thÓ ho¹t ®éng rÊt h¨ng nhng còng rÊt bÝ mËt -
®· nghÜ ra ®îc mét çch rÊt tµi t×nh: Hä ®Æt ra nh÷ng
bµi h¸t theo nh÷ng lµn ®iÖu quen thuéc vµ d¹y cho trÎ
con h¸t. ThÕ lµ tù nhiªn çc em bÐ ViÖt Nam trë thµnh
nh÷ng tuyªn truyÒn viªn rÊt ®¾c lùc. Nh÷ng bµi h¸t
®ã ch¼ng mÊy chèc ®· truyÒn kh¾p c¶ níc. Bµi mµ ký
gi¶ ®îc nghe lµ mét bµi h¸t míi lµm. Lêi ca nh sau:
NhËt B¶n, ph¸t xÝt ë ph¬ng §«ng,
D· man, cuång b¹o l¹i tµn hung.
Vµo Trung Hoa, g©y chiÕn x©m lîc,

Nh©n d©n Trung Quèc khæ v« cïng.
Ngêi th× bÞ giÕt, nhµ bÞ ®èt
Nói ®Çy x¬ng, ®Êt ®Çy m¸u ®á.
Tµu bay, bom ®¹n tr¸nh lµm sao?
§ãi rÐt, èm ®au sèng thËt khã.
Hä ®ang ®Êu tranh rÊt gian khæ, M¾T Ç GI¶ NGäC TRAI
Gi÷ g×n d©n chñ vµ hoµ b×nh.
Hä ®ang cÇn cã ngêi viÖn trî,
Hä ®ang cÇn ®îc sù ®ång t×nh. ë vïng ®Þch chiÕm ®ãng, ®a sè d©n lµnh kh«ng muèn
GiÆc NhËt tÊn c«ng c¶ thÕ giíi, sèng díi gãt s¾t cña giÆc lïn. Hä ch¼ng qu¶n ngÇn ng¹i
Lµ kÎ thï chung toµn nh©n lo¹i. hy sinh tÊt c¶ ®Ó ®îc trë vÒ trong lßng Tæ quèc. Lîi
Mau ®øng lªn gióp ®ì Trung Hoa. dông c¬ héi nµy, ®Þch cho tay ch©n cña chóng ®ãng
Anh chÞ em ViÖt Nam ta hìi! gi¶ d©n lµnh, chui vµo hËu ph¬ng, võa ®Ó tung tin
Ra søc gióp cho ngêi Trung Quèc, ®ån nh¶m, võa ®Ó dß la t×nh h×nh qu©n ta. Çi trß
Trung - ViÖt, kh¸c nµo m«i víi r¨ng. m¾t ç gi¶ ngäc trai nµy ®· bÞ chóng ta lËt tÈy. Cã mét
Nhí r»ng m«i hë th× r¨ng buèt, trß m¾t ç gi¶ ngäc trai kh¸c, chóng ta còng ph¶i hÕt
Cøu Trung Quèc lµ tù cøu m×nh. søc chó ý.
Phong trµo d©n téc ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lªn m¹nh,
ai còng biÕt c¶. C«ng cuéc gi¶i phãng cña ViÖt Nam
B×NH S¥N kh«ng thÓ t¸ch rêi ba ®iÒu quan träng: 1- Liªn Hoa; 2-
Kh¸ng NhËt; 3- Bµi Ph¸p. Ba ®iÒu ®ã thiÕu mét kh«ng
®îc. GiÆc lïn c¨m nhÊt lµ hai ®iÒu ®Çu tiªn. Cho nªn
chóng t×m ®ñ mäi çch, hßng chia rÏ lùc lîng nh©n d©n
lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. ViÖt Nam vµ lµm mª hoÆc híng ®i cña hä. ThËm chÝ
ngêi NhËt cßn lËp ra "®¶ng çch mÖnh" ViÖt Nam gi¶,
gièng nh chóng ®· tæ chøc "Quèc d©n ®¶ng" gi¶ vµ
"Héi cøu quèc" gi¶ trong vïng chóng chiÕm ®ãng.
H«m qua, sau khi ®äc Tuyªn ng«n cña "§¶ng thèng nhÊt
çch m¹ng ViÖt Nam", ký gi¶ thÊy cã ®iÒu kú l¹:
Thø nhÊt - B¶n Tuyªn ng«n nµy c«ng bè ngµy 12-10,
®óng vµo dÞp NhËt ®¸nh chiÕm B¾c Kú, uy hiÕp Sµi
Gßn, vËy mµ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c
®Õn viÖc chèng NhËt.
Thø hai - Phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lµ mét
m¾t xÝch cña mÆt trËn gi¶i phãng çc d©n téc bÞ ¸p
bøc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt nã lµ mét çnh qu©n cña
cuéc kh¸ng chiÕn çch m¹ng Trung Quèc. Liªn hÖ mËt

thiÕt víi Trung Quèc lµ mét trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi
quan träng cña phong trµo gi¶i phãng cña ViÖt Nam.
VËy mµ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c ®Õn
Trung Quèc.
Thø ba - Cêng §Ó (xuÊt th©n hoµng téc ViÖt Nam) ®îc
giÆc NhËt nu«i nÊng 35 n¨m nay, chuÈn bÞ ®Ó vÒ lµm ý ®¹i lîi1) thùc bÊt ®¹i lîi
bï nh×n. MÊy th¸ng tríc, «ng ta cïng víi lò l©u la häp ë
Qu¶ng Ch©u (xem çc b¸o). ë ViÖt Nam, hä cho xuÊt
b¶n ba tê b¸o th©n NhËt, tµi liÖu vµ kinh phÝ do giÆc §¸nh b¹c víi chiÕn tranh lµ thñ ®o¹n quen dïng cña giai
NhËt cung cÊp, vËy mµ "Tuyªn ng«n" l¹i c«ng nhËn lò cÊp thèng trÞ ý. Tríc n¨m 1914, ý lµ ®ång minh cña §øc.
ViÖt gian Êy lµ "®¶ng çch m¹ng". Sau khi cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt næ ra,
Cø thÕ mµ suy ®ñ thÊy dông ý cña b¶n Tuyªn ng«n thÊy trong tói cña Anh, Ph¸p, Mü ®Çy ¾p nh÷ng tiÒn,
nµy, mét lµ mu toan ly gi¸n t×nh c¶m gi÷a hai níc Trung m¸u tham næi lªn, bÊt chÊp tÝn nghÜa, ý ®· b¸n ®øng
- ViÖt, hai lµ mu toan ®¸nh lõa tai m¾t ngêi ViÖt. Trong b¹n ®ång minh cña m×nh, gia nhËp liªn minh, tuyªn
çc ®¶ng ph¸i yªu níc cña ViÖt Nam, rÊt nhiÒu ngêi chiÕn víi §øc. ý ch¾c mÈm lóc ®ã §øc ®· bÞ Anh - Ph¸p
s¸ng suèt, hä nhÊt ®Þnh kh«ng bao giê ph¸t biÓu - Nga bao v©y chÆt, chØ cÇn ý tham gia lµ chiÕn tranh
nh÷ng bµi v« lý kiÓu ®ã. sÏ dÔ dµng thu ®îc th¾ng lîi. Khi ®¹i bé phËn qu©n §øc
§èi víi nh©n d©n ViÖt Nam, ®èi víi phong trµo gi¶i bÞ giam ch©n ë VÐcx©y, qu©n ý bÌn µo µo tiÕn qu©n
phãng d©n téc cña ViÖt Nam, chóng ta ph¶i gióp ®ì vµo b¾c Biac«vi víi khÝ thÕ nh dêi non lÊp biÓn. DÌ
b»ng mäi kh¶ n¨ng cã thÓ. Nhng ®ång thêi chóng ta ®©u cha kÞp vît s«ng th× qu©n ý ®· bÞ qu©n §øc
còng ph¶i cÈn thËn, ph¶i v¹ch trÇn çi trß m¾t ç gi¶ ®¸nh cho tan t¸c t¬i bêi, kh«ng cßn mét m¶nh gi¸p.
ngäc trai ®ã. Ngµy chiÕn tranh ch©u ¢u kÕt thóc, ë héi nghÞ
VÐcx©y, ý ®îc hëng phÇn ¨n chia ch¼ng bâ bÌn so víi
çi ®· mÊt.
B×NH S¥N
Trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn nµy, nhµ cÇm
Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc), quyÒn ý thÊy l·o HÝt phÈy tay mét çi ®· nuèt chöng
ngµy 5-12-1940, b¶n chôp b¶y níc, m¸u tham l¹i kh«ng k×m ®îc. ThÕ lµ nã liÒu
lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. m¹ng, mét mÆt tÊn c«ng Ai CËp, mét mÆt x©m lîc Hy
L¹p. Ngê ®©u ®¹i qu©n võa xuÊt trËn th× tin thÊt b¹i
®· bay vÒ nh tuyÕt r¬i. Trong cïng th¸ng (ngµy mång 9
th¸ng nµy), trªn ®Êt Ai CËp, qu©n Anh ®ét nhiªn më
cuéc tÊn c«ng toµn diÖn, mÊy ngh×n qu©n ý bÞ b¾t
lµm tï binh... Dinh luü cuèi cïng qu©n ý chiÕm ®îc ë
1)
Tªn níc Italia, ®äc theo ©m H¸n - ViÖt. §Çu ®Ò lµ mét lèi
ch¬i ch÷ cña t¸c gi¶.
Anbani - Agil« Caxt¬r« - bÞ qu©n Hy L¹p ®ét ph¸, ®ã lµ

thÊt b¹i lín nhÊt cña qu©n ý kÓ tõ ngµy tham chiÕn...
Qu©n ®éi Hy L¹p ®· chiÕm ®îc 1/4 Anbani... (tin ®iÖn
Hoa Kú).
Trong khi ®ã, giai cÊp thèng trÞ ý l¹i gÆp nh÷ng
chuyÖn bÊt lîi kh¸c. ë T¬rielit, ë Phuma vµ nhiÒu n¬i
kh¸c cã "phiÕn lo¹n" chèng chiÕn tranh, chèng ph¸t xÝt. ViÖt Nam "phôc quèc qu©n"1)
ë Xanh G«l¨ng, nh©n d©n vò trang næi dËy, tËp kÝch hay lµ
qu©n ý, giÕt vµ lµm bÞ th¬ng h¬n 200 binh sÜ... Xung
®ét kÞch liÖt ®· x¶y ra trong néi bé ®¶ng ph¸t xÝt, "m¹i quèc qu©n"2)
®Õn nçi Tæng t lÖnh lµ tíng Pat«gri«, T lÖnh tiÒn ph-
¬ng lµ Nguyªn so¸i Graxini, v.v., buéc ph¶i tõ chøc.
TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®ã cho chóng ta thÊy râ r»ng N¨m 1905, chiÕn tranh NhËt - Nga, giÆc lïn may m¾n
th¾ng trËn. §©y lµ lÇn ®Çu tiªn ngêi da vµng ®¸nh b¹i
giÊc méng cña Mótx«lini muèn kh«i phôc l¹i Impiris
ngêi da tr¾ng, chuyÖn ®ã khiÕn thanh niªn trÝ thøc
Romano1) ®· thµnh bong bãng xµ phßng, vµ çi ngµy ViÖt Nam nãi chung rÊt phÊn khëi. Hä cho r»ng níc NhËt
mµ nh©n d©n ý tho¸t khái g«ng xiÒng ph¸t xÝt ®· s¾p B¶n "®ång v¨n ®ång chñng" vµ "anh dòng tuyÖt vêi"
®Õn råi. tÊt cã thÓ gióp ViÖt Nam ®¸nh ®uæi ®Õ quèc Ph¸p. V×
¶o tëng nµy mµ nhiÒu thanh niªn ViÖt Nam ®· vît mäi
B×NH S¥N nguy hiÓm, ch¹y tíi níc NhËt du häc. L·nh tô cña hä lµ
Phan Béi Ch©u næi danh v× tµi v¨n ch¬ng. Môc ®Ých
Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc), cña hä lµ sang häc qu©n sù råi vÒ tæ chøc khëi nghÜa
ngµy 16-12-1940, b¶n chôp vò trang, kh«i phôc l¹i Tæ quèc. §Ó kªu gäi d©n chóng,
lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. hä ®a c¶ «ng HÇu3) cïng sang NhËt.
Cao tæ cña «ng HÇu lµ NguyÔn C¶nh, con trëng bµ vî
c¶ cña hoµng ®Õ Gia Long (ViÖt Nam). Mét cuéc chÝnh
biÕn cung ®×nh ®· khiÕn NguyÔn C¶nh kh«ng kÕ vÞ
®îc ng«i vua. Bëi nguyªn cí ®ã mµ ®èi víi çc vua ViÖt
Nam hiÖn nay, NguyÔn C¶nh còng nh con ch¸u «ng ta
hËn ®Õn tËn x¬ng tuû, lóc nµo còng chØ muèn ®o¹t l¹i
v¬ng vÞ. Phan Béi Ch©u lîi dông m©u thuÉn ®ã, ®a C-
êng §Ó ra lµm chiªu bµi.
Lóc ®Çu, ChÝnh phñ NhËt ®èi xö rÊt tèt víi nh÷ng
thanh niªn ViÖt Nam sang NhËt, vµ lîi dông phong trµo
1)
Phôc quèc qu©n: ®éi qu©n cøu níc.
2)
M¹i quèc qu©n: ®éi qu©n b¸n níc.
1)
§Õ quèc La M·. 3)
ChØ Kú ngo¹i hÇu Cêng §Ó.
chèng Ph¸p ®Ó hï do¹ ®Õ quèc Ph¸p. N¨m 1907, sau "§ång §¨ng, L¹ng S¬n vµ nhiÒu n¬i kh¸c tuy ®îc qu©n
khi hiÖp íc Ph¸p - NhËt rÊt cã lîi cho giÆc lïn ®îc ký kÕt, Ph¸p tiÕp phßng chu ®¸o, nhng nguþ "Phôc hng qu©n"
ChÝnh phñ NhËt lËp tøc h¹ lÖnh trôc xuÊt çc thanh niªn cïng bän thæ phØ ë nhiÒu n¬i bÞ ®èi ph¬ng lîi dông bÝ
ViÖt Nam. Riªng víi Cêng §Ó vµ con nu«i «ng ta lµ TrÇn mËt tiÕp tÕ vò khÝ, gÇn ®©y l¹i r¸o riÕt ho¹t ®éng, cã
V¨n An ®îc KhuyÓn Dìng NghÞ lÊy danh nghÜa ç khi tËp kÝch c¶ qu©n Ph¸p ...".
nh©n, lu hai ngêi ë l¹i NhËt B¶n, tÝnh kÕ dïng hä lµm bï Cuèi cïng th× nguån tin nµo lµ chÝnh x¸c? "Phôc quèc
nh×n sau nµy. qu©n" lµ bé ®éi vâ trang cña nh©n d©n ViÖt Nam hay
Sau n¨m 1931, TrÇn V¨n An tõng lµm nh©n viªn ngo¹i lµ tæ chøc cña ViÖt gian? Ngôy "Phôc hng qu©n" víi
giao ë nguþ M·n Ch©u. N¨m 1938, sau khi Qu¶ng Ch©u "Phôc quèc qu©n" liªn quan thÕ nµo? Ngoµi ra, cã hay
thÊt thñ, TrÇn V¨n An vÒ ho¹t ®éng ë vïng biªn giíi kh«ng cã lùc lîng vò trang thËt sù cña ngêi ViÖt ? Çi
Qu¶ng §«ng - ViÖt Nam. Cuèi th¸ng 9 n¨m nay, giÆc lïn «ng TrÇn Mç ®ã lµ ai ?
x©m lîc ViÖt Nam, TrÇn V¨n An còng theo ch©n trë vÒ, Ký gi¶ sau khi ®iÒu tra cÈn thËn dùa vµo çc phÝa
ho¹t ®éng ë vïng L¹ng S¬n, Cao B»ng. Khi giÆc lïn rót, ®¸ng tin cËy, cã thÓ qu¶ quyÕt r»ng: TrÇn Mç chÝnh lµ
®· ®Ó TrÇn V¨n An ë l¹i L¹ng S¬n. TrÇn V¨n An; "Phôc quèc qu©n" vµ "Phôc hng qu©n" lµ
Chóng t«i ë Trung Quèc, ®èi víi t×nh h×nh ViÖt Nam, mét mµ hai, hai mµ mét; nh©n d©n ViÖt Nam cã mét
còng cã nh÷ng ®iÒu cha ®îc tá têng. VÝ dô, ngµy tæ chøc vâ trang yªu níc thùc sù, tuy ph¸t triÓn cha lín
mång 5 th¸ng nµy, çc b¸o ®a tin: m¹nh.
"§Þch ë gÇn L¹ng S¬n chiªu mé d©n ViÖt quanh vïng, B©y giê, chóng t«i muèn nãi râ ®«i ®iÒu:
tæ chøc "phôc quèc qu©n", mçi ngêi ®îc cÊp mçi th¸ng Mét, n«ng d©n L¹ng S¬n ®Çu ãc ®¬n gi¶n, v× c¨m hên
30 ®ång tiÒn ViÖt, çn bé cÊp díi ®Òu do ®Þch qu©n ®Õ quèc Ph¸p, v× kh«ng biÕt râ lai lÞch cña TrÇn V¨n
tuyÓn lùa, thùc lùc cã kho¶ng v¹n ngêi, môc ®Ých cña An, cho nªn nghe thÊy hai tiÕng "phôc quèc" ®· "rÇm ré
nã lµ muèn xói giôc ngêi ViÖt giµnh lÊy chÝnh quyÒn, ®i theo". Mét khi biÕt TrÇn V¨n An lµ ViÖt gian, hä nhÊt
råi do nã cai qu¶n". ®Þnh sÏ bá r¬i y vµ tham gia vµo ®éi ngò gi¶i phãng
Ngµy 11, tin tøc çc b¸o l¹i kh¸c: d©n téc ch©n chÝnh.
"Nh÷ng ngµy gÇn ®©y, phong trµo gi¶i phãng d©n téc Hai, v× cÇn giÆc lïn tiÕn xuèng phÝa Nam ®Ó ph¸ ho¹i
ë ViÖt Nam dÇn dÇn ®· s«i næi, m¹nh mÏ. T lÖnh ViÖt hoÆc kiÒm chÕ Anh, Mü mµ HÝtle nhêng ViÖt Nam cho
Nam phôc quèc qu©n TrÇn Mç mÊy ngµy tríc ®· khëi nã. HiÖn nay, giÆc lïn bÞ Anh, Mü, X« c¶n trë, cha d¸m
nghÜa ë B¾c Kú, d©n chóng mang l¬ng th¶o rÇm ré lµm cuéc Nam tiÕn, nhng l¹i tiÕc rÎ nguån tµi nguyªn giµu
®i theo, hiÖn ®· tËp hîp ®îc X v¹n ngêi...". cã cña ViÖt Nam, cho nªn nã thuª bän ViÖt gian, ®Þnh
ThÕ ra, "Phôc quèc qu©n" cña ngµy mång 5 lµ mét tæ g©y ra çc vô lén xén ®Ó kiÕm cí chiÕm ViÖt Nam.
chøc ViÖt gian, vµ còng lµ "Phôc quèc qu©n" nhng cña Ba, kÎ ®Þch ®µo t¹o lùc lîng ViÖt gian cña nã kh«ng
ngµy mång 10 ®· biÕn thµnh ®éi tiªn phong çch m¹ng ph¶i ë çc n¬i kh¸c mµ l¹i ë L¹ng S¬n, ngay gi¸p víi
d©n téc! phÝa nam Qu¶ng T©y. §iÒu nµy rÊt ®¸ng ®Ó chóng ta
Tin tøc cña ngµy 12 cµng phñ ®Þnh nguån tin cña ngµy lu ý.
11:
Bèn, chóng ta cÇn ph©n biÖt râ çc ®oµn thÓ chÝnh trÞ
vµ vò trang cña ViÖt Nam, kh«ng nªn nhÇm çc tæ chøc
ViÖt gian thµnh "phong trµo d©n téc", cµng kh«ng nªn
nhÇm phong trµo d©n téc ch©n chÝnh cña ViÖt Nam lµ
"bän thæ phØ" hoÆc "bÞ kÎ ®Þch xói giôc".
B×NH S¥N P¸C Bã22 hïng vÜ

ngµy 18-12-1940, b¶n chôp Non xa xa, níc xa xa.
lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh. Nµo ph¶i thªnh thang míi gäi lµ.
§©y suèi Lªnin, kia nói M¸c.
Hai tay x©y dùng mét s¬n hµ
.
Th¸ng 2 n¨m 1941
In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Theo bµi in trong tËp Th¬

Th¬, Nxb V¨n häc,
Hµ Néi, 1970, tr.9.
Tøc c¶nh p¸c bã KÝNH ÇO §åNG BµO
S¸ng ra bê suèi, tèi vµo hang,

Hìi çc bËc phô huynh!
Ch¸o bÑ, rau m¨ng vÉn s½n sµng. Hìi çc hiÒn nh©n, chÝ sÜ!
Bµn ®¸ ch«ng chªnh dÞch sö §¶ng1) Hìi çc b¹n, sÜ, n«ng, c«ng, th¬ng, binh!
Cuéc ®êi çch m¹ng thËt lµ sang. Ph¸p ®· mÊt níc cho §øc. ThÕ lùc cña chóng ë ta ®·
®iªu tµn. Song ®èi víi chóng ta, chóng t¨ng su t¨ng
Th¸ng 2 n¨m 1941 thuÕ ®Ó v¬ vÐt tµi s¶n. Chóng khñng bè tr¾ng ®Ó
giÕt h¹i nh©n d©n. §èi víi ngoµi, chóng im h¬i lÆng
tiÕng, c¾t ®Êt cho Xiªm, chóng quú gèi ch¾p tay ®Çu
In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Theo bµi in trong tËp Th¬. hµng NhËt B¶n. D©n ta mét cæ hai trßng. §· lµm tr©u
Th¬, Nxb V¨n häc, ngùa cho T©y, l¹i lµm n« lÖ cho NhËt.
Hµ Néi, 1970, tr. 10. Tríc t×nh c¶nh ®au ®ín, xãt xa Êy, ta cã chÞu khoanh
tay chê chÕt kh«ng?
Kh«ng, quyÕt kh«ng! H¬n 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång
quyÕt kh«ng chÞu lµm vong quèc n« lÖ m·i!
B¶y t¸m m¬i n¨m nay díi quyÒn thèng trÞ cña giÆc
Ph¸p, chóng ta lu«n lu«n tranh ®Êu giµnh quyÒn ®éc
lËp tù do. TÊm g¬ng oanh liÖt cña çc bËc l·o tiÒn bèi
nh Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m, L¬ng Ngäc
QuyÕn cßn treo ®ã. Tinh thÇn anh dòng cña çc liÖt sÜ
ë Th¸i Nguyªn, Yªn B¸i, NghÖ An h·y cßn ®©y.
Nh÷ng cuéc khëi nghÜa Nam Kú23, B¾c S¬n, §« L¬ng
võa råi ®· tá r»ng: §ång bµo ta quyÕt nèi gãt ngêi xa,
phÊn ®Êu hy sinh ®Æng ph¸ tan xiÒng xÝch.
ViÖc lín cha thµnh kh«ng ph¶i v× ®Õ quèc m¹nh, nhng
mét lµ v× c¬ héi cha chÝn, hai lµ v× d©n ta cha hiÖp lùc
®ång t©m.
1)
Håi ë P¸c Bã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dÞch cuèn LÞch sö §¶ng
Céng s¶n (b) Liªn X« ra tiÕng ViÖt lµm tµi liÖu häc tËp cho çn bé
çch m¹ng.
Nay c¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, ®Õ quèc Ph¸p bªn ¢u Ngµy 6 th¸ng 6 n¨m 1941
®· kh«ng thÓ tù cøu, cµng kh«ng thÓ cøu bän thèng trÞ
NGUYÔN ¸I QUèC
Ph¸p ë ta.
§Õ quèc NhËt ®· bÞ sa lÇy ë Trung Hoa, l¹i ®¬ng gay Tµi liÖu gèc lu t¹i
go víi Anh- Mü. HiÖn thêi muèn ®¸nh Ph¸p, NhËt, ta B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam.
chØ cÇn mét ®iÒu:
Toµn d©n ®oµn kÕt.
Hìi ®ång bµo! H·y noi g¬ng vÜ ®¹i cña d©n Tµu, tæ
chøc nh÷ng héi cøu quèc chèng Ph¸p, chèng NhËt.
Hìi çc bËc phô huynh! Hìi çc bËc hiÒn huynh chÝ sÜ!
Mong çc ngµi noi g¬ng phô l·o ®êi nhµ TrÇn tríc ho¹
giÆc Nguyªn x©m lÊn, ®· nhiÖt liÖt h« hµo con em
tham gia sù nghiÖp cøu quèc.
Hìi çc bËc phó hµo yªu níc, th¬ng nßi! Hìi çc b¹n c«ng,
n«ng, binh, thanh niªn, phô n÷, c«ng chøc, tiÓu th¬ng!
Trong lóc nµy quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt
th¶y. Chóng ta ph¶i ®oµn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ
quèc vµ bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái níc
s«i löa nãng.
Hìi ®ång bµo yªu quý! ViÖc cøu quèc lµ viÖc chung. Ai
lµ ngêi ViÖt Nam ®Òu ph¶i kÒ vai g¸nh v¸c mét phÇn
tr¸ch nhiÖm: ngêi cã tiÒn gãp tiÒn, ngêi cã cña gãp
cña, ngêi cã søc gãp søc, ngêi cã tµi n¨ng gãp tµi n¨ng.
Riªng phÇn t«i, xin ®em hÕt t©m lùc ®i cïng çc b¹n,
v× ®ång bµo mu giµnh tù do ®éc lËp, dÇu ph¶i hy sinh
tÝnh mÖnh còng kh«ng nÒ.
Hìi çc chiÕn sÜ çch m¹ng! Giê gi¶i phãng ®· ®Õn. H·y
phÊt cao cê ®éc lËp, l·nh ®¹o toµn d©n ®¸nh tan thï
chung. TiÕng gäi thiªng liªng cña Tæ quèc ®¬ng vang
déi bªn tai çc ®ång chÝ! M¸u nãng cña bËc anh hïng
®¬ng sôc s«i trong lßng çc ®ång chÝ! ChÝ phÊn ®Êu
cña quèc d©n ®¬ng chê ®îi sù l·nh ®¹o cña çc ®ång
chÝ!
Chóng ta h·y tiÕn lªn! Toµn thÓ ®ång bµo tiÕn lªn!
§oµn kÕt thèng nhÊt ®¸nh ®uæi Ph¸p, NhËt!
ViÖt Nam çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m!
ThÕ giíi çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m!
KHUY£N §åNG BµO

MUA B¸O VIÖT NAM §éC LËP24
§Õ quèc Ph¸p thËt lµ ¸c nghiÖt

Lµm d©n ta nh ®iÕc, nh mï,
Lµm ta dë d¹i dë ngu,
BiÕt g× viÖc níc biÕt ®©u viÖc ®êi.
B¸o "§éc lËp" hîp thêi ®Ö nhÊt,
Lµm cho ta më m¾t më tai.
Cho ta biÕt ®ã biÕt ®©y,
ë trong viÖc níc, ë ngoµi thÕ gian:
Cho ta biÕt kÕt ®oµn tæ chøc.
Cho ta hay søc lùc cña ta
Cho ta biÕt chuyÖn gÇn xa.
Cho ta biÕt níc non ta lµ g×.
Ai kh«ng chÞu ngu si mï tèi,
¾t ph¶i xem b¸o Êy míi nªn;
Gióp cho b¸o Êy v÷ng bÒn.
Cµng ngµy cµng lín cµng truyÒn kh¾p n¬i.
Khuyªn ®ång bµo nhí bÊy nhiªu lêi!
B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,
sè 101, ngµy 1-8-1941.
VIÖT NAM §«c LËP1) D¢N CµY
"ViÖt Nam ®éc lËp" thæi kÌn loa. Th¬ng «i! nh÷ng kÎ d©n cµy,
Kªu gäi d©n ta trÎ lÉn giµ Ch©n bïn tay lÊm suèt ngµy gian lao
§oµn kÕt v÷ng bÒn nh khèi s¾t L¹i cßn thuÕ nÆng su cao.
§Ó cïng nhau cøu níc Nam ta! §îc ®ång nµo ®Òu lät vµo tói T©y.
B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, D©n ta kh«ng cã ruéng cµy,
sè 103, ngµy 21-8-1941. Bao nhiªu ®Êt tèt vÒ tay ®ån ®iÒn.
L¹i cßn phu dÞch, tÇn phiÒn.
Lµm chÕt x¸c ®îc ®ång tiÒn nµo ®©u!
Th©n ngêi ch¼ng kh¸c th©n tr©u.
Çi phÇn no Êm cã ®©u ®Õn m×nh!
Muèn ph¸ s¹ch mèi bÊt b×nh,
D©n cµy ph¶i kiÕm ViÖt Minh mµ vµo.
§Ó cïng toµn quèc ®ång bµo
§¸nh Ph¸p, NhËt, g©y phong trµo tù do.
NhÞp nµy lµ nhÞp trêi cho,
Lo cøu níc tøc lµ lo cøu m×nh.
Mai sau thùc hiÖn ch¬ng tr×nh:
ViÖt Nam n«ng d· tÊt canh kú ®iÒn1).

sè 103, ngµy 21-8-1941.
1)
Bµi th¬ nµy ®Æt díi bøc tranh cæ ®éng cho b¸o ViÖt Nam ®éc 1)
NghÜa lµ theo ch¬ng tr×nh ViÖt Minh, n«ng d©n ai còng cã ruéng
lËp do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÏ, in trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp. cµy.
PHô N÷
ViÖt Nam phô n÷ ®êi ®êi

NhiÒu ngêi v× níc, v× nßi hy sinh.
Ngµn thu r¹ng tiÕng bµ Trng,
Ra tay cøu níc, cøu d©n ®Õn cïng.
Bµ TriÖu Èu thËt anh hïng,
Cìi voi ®¸nh giÆc, vÉy vïng bèn ph¬ng.
MÊy n¨m çch mÖnh khÈn tr¬ng,
ChÞ em phô n÷ thêng thêng tham gia.
MÊy phen tranh ®Êu x«ng pha,
Lßng vµng gan s¾t nµo ®µ kÐm ai?
K×a nh chÞ NguyÔn Minh Khai
BÞ lµm ¸n tö ®Õn hai ba lÇn.
B©y giê c¬ héi ®· gÇn,
§¸nh T©y, ®¸nh NhËt, cøu d©n níc nhµ.
ChÞ em c¶ trÎ ®Õn giµ
Cïng nhau ®oµn kÕt ®Æng mµ ®Êu tranh.
§ua nhau vµo héi ViÖt Minh
Tríc gióp níc, sau gióp m×nh míi nªn.
Lµm cho thiªn h¹ biÕt tªn
Lµm cho râ mÆt ch¸u Tiªn, con Rång.

sè 104, ngµy 1-9-1941.
TRÎ CON
TrÎ em nh bóp trªn cµnh,

BiÕt ¨n ngñ, biÕt häc hµnh lµ ngoan,
Ch¼ng may vËn níc gian nan,
TrÎ em còng bÞ bËn th©n cùc lßng.
Häc hµnh, gi¸o dôc ®· kh«ng,
Nhµ nghÌo l¹i ph¶i lµm c«ng, cµy bõa.
Søc cßn yÕu, tuæi cßn th¬,
Mµ ®· khã nhäc còng nh ngêi giµ!
Cã khi l×a mÑ, l×a cha,
§i ¨n ë víi ngêi ta bªn ngoµi.
V× ai mµ ®Õn thÕ nµy?
V× giÆc NhËt víi giÆc T©y b¹o tµn!
KhiÕn ta níc mÊt, nhµ tan,
TrÎ em còng ph¶i c¬ hµn xãt xa.
VËy nªn con trÎ níc ta
Ph¶i ®oµn kÕt l¹i ®Ó mµ ®Êu tranh!
KÎ lín cøu quèc ®· ®µnh,
TrÎ em còng ph¶i ra dµnh mét vai.
Bao giê ®¸nh ®uæi NhËt, T©y,
TrÎ em ta sÏ lµ bÇy con cng.

sè 106, ngµy 21-9-1941.
C¤NG NH¢N
Thµnh ai ®¾p, lÇu ai x©y?

Tµu kia ai ®ãng, than ®©y ai sµng?
Bao nhiªu cña c¶i kho tµng,
Ai ®µo b¹c, ai luyÖn vµng mµ nªn?
C«ng nh©n søc m¹nh nghÒ quen,
Lµm ra cña c¶i cho thiªn h¹ nhê.
Mµ m×nh quÇn r¸ch ¸o x¬,
TiÒn c«ng th× bít mµ giê th× thªm.
L¹i cßn ®¸nh chöi tÇn phiÒn,
Cóp l¬ng th¸ng tríc, ph¹t tiÒn h«m qua.
Cµng nghÜ l¹i, cµng xãt xa,
V× ta mÊt níc, mµ ta ph¶i hÌn
§Ó cho Ph¸p, NhËt léng quyÒn,
Th¼ng tay bãc lét thî thuyÒn níc ta!
Thî thuyÒn ta ph¶i ®øng ra,
Tríc ta cøu níc, sau ta cøu m×nh.
Cïng nhau vµo héi ViÖt Minh,
Ra tay tranh ®Êu hy sinh míi lµ.
Bao giê kh«i phôc níc nhµ,
Cña ta ta gi÷, c«ng ta ta lµm.

sè 108, ngµy 11-10-1941.
ChÝnh phñ trî cÊp trß nghÌo, bÇn nho.

§µn bµ còng ®îc tù do,
BÊt ph©n nam n÷, ®Òu cho b×nh quyÒn.
Ngêi tµn tËt, kÎ l·o niªn,
§Òu do ChÝnh phñ cÊp tiÒn ¨n cho.
M¦êI CHÝNH S¸CH CñA VIÖT MINH25 TrÎ em, bè mÑ khái lo,
D¹y nu«i, ChÝnh phñ gióp cho ®ñ ®Çy.
Muèn lµm ®¹t môc ®Ých nµy,
ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh Chóng ta tríc ph¶i ra tay kÕt ®oµn.
Cã b¶n ch¬ng tr×nh ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y. Sao cho tõ B¾c chÝ Nam,
ViÖt Minh héi cã mu«n vµn héi viªn.
QuyÕt lµm cho níc non nµy, Ngêi cã søc, ®em søc quyªn,
Cê treo ®éc lËp, nÒn x©y b×nh quyÒn: Ta cã tiÒn cña, quyªn tiÒn cña ta.
Lµm cho con ch¸u Rång, Tiªn, Trªn v× níc, díi v× nhµ,
D©n ta gi÷ lÊy lîi quyÒn cña ta. Êy lµ sù nghiÖp, Êy lµ c«ng danh.
Cã mêi chÝnh s¸ch bµy ra, Chóng ta cã héi ViÖt Minh
§ñ tµi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh.
Mét lµ Ých níc, hai lµ lîi d©n. Råi ra sù nghiÖp hoµn thµnh,
Bao nhiªu thuÕ ruéng, thuÕ th©n, Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång.
§Òu ®em bá hÕt cho d©n khái phiÒn. Khuyªn ai xin nhí ch÷ ®ång,
Héi hÌ, tÝn ngìng, b¸o ch¬ng, §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång
minh.
Häp hµnh, ®i l¹i, cã quyÒn tù do.
N«ng d©n cã ruéng, cã bß,
N¨m 1941
§ñ ¨n, ®ñ mÆc, khái lo c¬ hµn.
In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Theo bµi in trong tËp Th¬.
C«ng nh©n lµm lông gian nan, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1970,
TiÒn l¬ng ph¶i ®ñ, mçi ban t¸m giê. tr. 14-16.
GÆp khi tai n¹n bÊt ngê,
Thuèc thang ChÝnh phñ bÊy giê gióp cho.
Th¬ng nh©n bu«n nhá, b¸n to,
M«n bµi thuÕ Êy bá cho phØ nguyÒn.
Nµo lµ nh÷ng kÎ chøc viªn,
C¶i l¬ng ®·i ngé cho yªn tÊm lßng.
Binh lÝnh gi÷ níc cã c«ng,
§îc d©n träng ®·i, hÕt lßng kÝnh yªu.
Thanh niªn cã trêng häc nhiÒu,
CA BINH LÝNH
Hai tay cÇm khÈu sóng dµi,

Nh¾m ®i nh¾m l¹i, b¾n ai thÕ nµy?
B¾n vµo qu©n NhËt, qu©n T©y,
Lò cíp níc, lò ®o¹ ®µy d©n ta,
Lò kh«ng yªu trÎ, kÝnh giµ,
Lò cíp ®Êt, lò ®èt nhµ x«n xao,
Lò ®ßi su nÆng, thuÕ cao,
Lò ®i v¬ vÐt ®ång bµo ViÖt Nam.
B¾n ®îc chóng, chÕt còng cam,
V× m×nh dï chÕt, níc Nam vÉn cßn!
Hay v× chót lîi cán con,
Çi b»ng cöu phÈm, çi lon ®éi nh×,
Nh¾m vµo çch m¹ng b¾n ®i,
Qu¶n chi nh©n nghÜa, qu¶n chi gièng nßi!
Anh em binh lÝnh ta ¬i!
Chóng ta cïng gièng, cïng nßi ViÖt Nam;
ViÖc chi lîi níc th× lµm,
Cøu d©n cøu quèc h¸ cam kÐm ngêi!
Trong tay ®· s½n sóng nµy,
QuyÕt quay ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y míi
®µnh.
TiÕng th¬m sÏ t¹c sö xanh:
"ViÖt binh cøu quèc" r¹ng danh mu«n ®êi!

sè 110, ngµy 1-11-1941.
trém cíp; çc lµng ph¶i gióp søc lÉn nhau. Bao giê qu©n
®éi tíi gÇn lµng, trai tr¸ng sÏ tr¸nh ®i, chí ®Ó cho
chóng b¾t phu. ChØ bao giê ViÖt Minh cã lÖnh gióp cho
qu©n ®éi nµo th× d©n ta sÏ gióp qu©n ®éi Êy.
2 lµ - D©n ta ph¶i mau mau tæ chøc l¹i. N«ng d©n ph¶i
vµo "N«ng d©n Cøu quèc héi". Thanh niªn ph¶i vµo
THÕ GiíI §¹I CHIÕN "Thanh niªn Cøu quèc héi". Phô n÷ vµo "Phô n÷ Cøu
vµ phËn sù d©n ta quèc héi". TrÎ con vµo "Nhi ®ång Cøu quèc héi". C«ng
nh©n vµo "C«ng nh©n Cøu quèc héi". Binh lÝnh vµo
"Binh lÝnh Cøu quèc héi". Çc bËc phó hµo v¨n sÜ vµo
Tõ ngµy 8 th¸ng 12 t©y (20 th¸ng 10 ta), Anh, Mü vµ "ViÖt Nam Cøu quèc héi".
nhiÒu níc kh¸c ®· b¾t ®Çu ®¸nh NhËt. ThÕ lµ chiÕn Nh÷ng héi Êy do ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh l·nh
tranh lan kh¾p thÕ giíi. Trong cuéc thÕ giíi ®¹i chiÕn26 ®¹o. Ngêi cã tiÒn gióp tiÒn, kÎ cã søc gióp søc. §ång
nµy cã hai phe. Phe ®i x©m lÊn gåm cã §øc, ý, NhËt, t©m hîp lùc. Mu«n ngêi mét lßng. Nh©n c¬ héi nµy mµ
T©y. Phe chèng x©m lÊn gåm cã Nga, Tµu, Anh, Mü vµ kh«i phôc l¹i Tæ quèc, mµ lµm cho ViÖt Nam hoµn toµn
nhiÒu níc kh¸c. ®éc lËp.
Phi LuËt T©n, H¬ng C¶ng, T©n Gia Ba, M· Lai vµ nhiÒu Hìi ®ång bµo! C¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, mau mau
n¬i kh¸c ®· ho¸ ra chiÕn trêng. Ngoµi bÓ Th¸i B×nh D- ®oµn kÕt l¹i!!!
¬ng, tµu trËn çc níc ®· ®¸nh nhau lung tung. N¹n binh B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,
löa nay mai sÏ lan tíi Sµi Gßn, Cam Ranh, H¶i Phßng, Hµ sè 113, ngµy 21-12-1941.
Néi vµ çc n¬i. D©n ta sÏ bÞ chÕt ngêi, h¹i cña.
V× ai nªn nçi níc nµy?
V× giÆc NhËt, v× giÆc T©y ®ã mµ!
V× giÆc NhËt vµ giÆc T©y mµ níc ta biÕn thµnh chiÕn
trêng. Nhµ vên cña ta sÏ bÞ ®èt ph¸. Cña c¶i cña d©n
ta sÏ bÞ cíp giùt. D©n sù cña ta sÏ bÞ tan tµnh. NhÊt lµ
tØnh Cao B»ng ta sÏ bÞ thiÖt h¹i nhiÒu.
ThÕ th× d©n ta nªn lµm sao ®Ó tr¸nh khái çi n¹n Êy?
D©n ta nªn lµm 2 viÖc:
1 lµ - BÊt kú qu©n ®éi nµo tíi gÇn vïng m×nh, d©n ta
ph¶i lµm çch "nhµ kh«ng vên trèng" nghÜa lµ: bao
nhiªu cña c¶i, ®å ¨n, ®å dïng, l¬ng thùc, sóc vËt ®Òu
®em giÊu kÝn hÕt. Bao nhiªu ®êng s¸, cÇu cèng ®Òu
ph¸ hÕt. Ngêi giµ, trÎ con, ®µn bµ con g¸i, ®Òu t×m n¬i
ch¾c ch¾n mµ trèn hÕt. Trai tr¸ng th× ph¶i ë l¹i trong
lµng, ph¶i cïng nhau tæ chøc ®éi tù vÖ ®Ó canh phßng
CHóC N¡M míi N¡M MíI, c«ng viÖc míi
Th¸ng ngµy thÊm tho¸t chãng nh thoi,

N¨m cò qua råi, chóc n¨m míi:
1. N¨m ngo¸i, trong thÕ giíi cã viÖc g× to lín?
Nöa n¨m tríc, §øc vÉy vïng ë ¢u ch©u.
Chóc phe x©m lîc sÏ diÖt vong!
Ph¸p mÊt níc cµng ngµy cµng nhôc nh·.
Chóc phe d©n chñ sÏ th¾ng lîi;
Anh bÞ §øc ®¸nh thua liÓng xiÓng.
Chóc ®ång bµo ta ®oµn kÕt mau!
Nöa n¨m sau, tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 11, §øc th¾ng Nga.
Chóc ViÖt Minh ta cµng tÊn tíi!
§Çu th¸ng 12 tíi nay, §øc thua lu«n lu«n. Nga th¾ng m·i
Chóc toµn quèc ta trong n¨m nµy,
m·i. Anh còng b¾t ®Çu th¾ng §øc ë ch©u Phi. Tõ ngµy
Cê ®á ng«i sao bay phÊt phíi!
8 th¸ng 12, NhËt ®¸nh nhau víi Anh, Mü vµ çc níc. Lóc
N¨m nµy lµ n¨m rÊt vÎ vang,
nµy NhËt vÉn ®îc th¾ng thÕ. Tµu víi NhËt vÉn ®¸nh cß
Çch mÖnh thµnh c«ng kh¾p thÕ giíi.
ca kh«ng th¾ng kh«ng b¹i.
Çc níc bÞ §øc chiÕm nh Ph¸p, TiÖp, Hy L¹p, Nam T, Hµ
sè 114, ngµy 1-1-1942.
Lan, v.v. d©n næi lªn chèng §øc lung tung.
2. N¨m ngo¸i ë níc ta cã viÖc g× to lín?
T©y c¾t 70 v¹n c©y sè vu«ng1) ®Êt ta cho Xiªm vµ nh-
êng níc ta cho NhËt; thµnh thö d©n ta mét cæ ba trßng.
Ngµy 13 th¸ng 1 n¨m ngo¸i, d©n sù vµ anh em binh
lÝnh ë §« L¬ng khëi nghÜa ®¸nh T©y; (nèi theo hai
cuéc khëi nghÜa ë B¾c S¬n vµ Nam Kú). C¶ n¨m su
thuÕ nÆng nÒ, d©n sù cùc khæ h¬n mäi n¨m tríc. §oµn
thÓ ViÖt Minh th× ph¸t triÓn to lín h¬n n¨m tríc.
3. N¨m nay t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong níc sÏ thÕ nµo?
Ta cã thÓ quyÕt ®o¸n r»ng, Nga nhÊt ®Þnh th¾ng, §øc
nhÊt ®Þnh b¹i. Anh - Mü sÏ ®îc, NhËt B¶n sÏ thua. §ã lµ
mét dÞp rÊt tèt cho d©n ta khëi nghÜa ®¸nh ®uæi
Ph¸p, NhËt, lµm cho Tæ quèc ta ®îc ®éc lËp, tù do.
1)
Cã thÓ b¸o in nhÇm con sè nµy.
Nhng viÖc Êy kh«ng ph¶i dÔ dµng. Muèn ¨n qu¶ th×

ph¶i trång c©y. Muèn tù do ®éc lËp th× ph¶i hy sinh
tranh ®Êu. VËy ngay tõ ®©y, mçi çn bé, mçi mét héi
viªn ViÖt Minh ®Òu ph¶i tuyªn truyÒn tæ chøc; ph¶i
lµm cho çc Héi cøu quèc ngµy cµng m¹nh, lµm cho çc
®éi tù vÖ, çc ®éi du kÝch ngµy cµng nhiÒu. Toµn quèc
®ång bµo, bÊt kú giµ trÎ, g¸i trai, bÊt kú giµu nghÌo, quý
tiÖn, ®Òu ph¶i vµo çc Héi cøu quèc. §oµn kÕt ®îc
chÆt chÏ, gi¶i phãng sÏ thµnh c«ng.
Hìi quèc d©n, mau ®oµn kÕt l¹i! 10 §IÒU N£N
sè 114, ngµy 1-1-1942.
Mçi mét héi viªn ViÖt Minh:
1. Nªn gi÷ bÝ mËt cho Héi.
2. Nªn hÕt søc trung thµnh víi Héi.
3. Nªn tuyªn truyÒn môc ®Ých cña Héi.
4. Nªn ra søc t×m héi viªn míi.
5. Nªn ra søc lµm viÖc cho Héi.
6. Nªn nép héi phÝ cho ®óng kú.
7. Nªn gióp ®ì lÉn nhau.
8. Nªn g¾ng søc häc hµnh.
9. Nªn ®äc s¸ch b¸o cña Héi.
10. Nªn ñng hé b¸o cña Héi.
sè 116, ngµy 21-1-1942.
- Hai c©u sau cïng th× c¶ tæ ®Òu h¸t víi nhau. Ch÷
chÆt vµ nªn ph¶i h¸t rÊt m¹nh.
VÝ dô: Tæ A h¸t: G¬m dao ta.
Tæ B h¸t: G¬m dµo tµ.
sè 117, ngµy 1-2-1942.
Ca ®éi tù vÖ
I
G¬m dao ta
§em mµi ®i
Mµi cho bÐn
Mµi cho s¾c
NhËt ta ®©m
T©y ta chÆt.
II
S¾p hµng ra
Xung phong lªn!
Ngêi ta ®«ng.
ChÝ ta bÒn
ViÖc gi¶i phãng
NhÊt ®Þnh nªn.
Çch h¸t:
- Chia ngêi lµm 2 tæ, 4 c©u trªn, tæ A h¸t tríc, h¸t giäng
cao (nÕu cã phô n÷ th× phô n÷ lµ tæ A); tæ B h¸t giäng
thÊp theo sau. Nh÷ng ch÷ bÐn, s¾c, ®«ng, bÒn ph¶i
h¸t dµi nh be - Ðn, sa - ¾c, ® - «ng, bª - Òn.
V× muèn giµnh lµm vua mµ Gia Long ®em níc ta b¸n

cho T©y. ThÕ lµ giang san gÊm vãc tan t¸c tiªu ®iÒu;
con L¹c ch¸u Hång ho¸ lµm tr©u ngùa.
Tõ ®ã ®Õn nay, biÕt bao nhiªu ngêi oanh liÖt ®øng lªn
khëi nghÜa ®¸nh T©y nh «ng Phan §×nh Phïng, «ng
Hoµng Hoa Th¸m, v©n v©n.
N£N HäC Sö TA 3. Sö ta d¹y cho ta bµi häc nµy:
Lóc nµo d©n ta ®oµn kÕt mu«n ngêi nh mét th× níc ta
®éc lËp, tù do.
D©n ta ph¶i biÕt sö ta, Tr¸i l¹i lóc nµo d©n ta kh«ng ®oµn kÕt th× bÞ níc ngoµi
Cho têng gèc tÝch níc nhµ ViÖt Nam. x©m lÊn.
1. D©n ta ph¶i biÕt sö ta. Sö ta d¹y cho ta nh÷ng chuyÖn VËy nay ta ph¶i biÕt ®oµn kÕt, ®oµn kÕt mau, ®oµn
vÎ vang cña tæ tiªn ta. D©n téc ta lµ con Rång ch¸u Tiªn, kÕt ch¾c ch¾n thªm lªn m·i díi ngän cê ViÖt Minh ®Ó
cã nhiÒu ngêi tµi giái ®¸nh B¾c dÑp Nam, yªn d©n trÞ n- ®¸nh ®uæi T©y - NhËt, kh«i phôc l¹i ®éc lËp, tù do1).
íc tiÕng ®Ó mu«n ®êi. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp,
2. Tríc khi vua Gia Long b¸n níc ta cho T©y, níc ta vÉn lµ sè 117, ngµy 1-2-1942.
níc ®éc lËp. §êi nµo còng cã ngêi anh hïng mu cao vâ
giái ®øng ra ®oµn kÕt nh©n d©n ®uæi giÆc cøu níc.
§êi TrÇn, qu©n Nguyªn ®¸nh ®©u ®îc ®Êy, chiÕm níc
Tµu vµ nöa ch©u ¢u, thÕ mµ ba lÇn bÞ «ng TrÇn Hng
§¹o ®¸nh tan. B×nh d©n nh «ng Lª Lîi vµ «ng NguyÔn
HuÖ ®· ®¸nh ®uæi qu©n Tµu lµm cho níc ta ®éc lËp.
Ngêi giµ nh «ng Lý Thêng KiÖt qu¸ 70 tuæi mµ vÉn
®¸nh ®«ng dÑp b¾c, bao nhiªu lÇn ®uæi giÆc cøu
d©n.
ThiÕu niªn nh §æng Thiªn V¬ng cha ®Õn 10 tuæi mµ
®· ra tay cøu níc, cøu nßi. TrÇn Quèc To¶n míi 15, 16
tuæi ®· gióp «ng TrÇn Hng §¹o ®¸nh ph¸ giÆc Nguyªn.
Phô n÷ th× cã bµ Trng, bµ TriÖu ra tay kh«i phôc giang
san.
Nh÷ng vÞ anh hïng Êy v× níc, v× d©n mµ lµm nªn sù
nghiÖp kinh thiªn ®éng ®Þa. Nhê nh÷ng vÞ d©n téc
anh hïng Êy mµ níc ta ®îc tù do, ®éc lËp, lõng lÉy ë ¸
§«ng. 1)
Cuèi bµi nµy cã ghi thªm: "Võa míi xuÊt b¶n quyÓn "Sö níc ta" b»ng
th¬. Hay l¾m, gi¸ mçi quyÓn 1 hµo ai muèn mua hái çn bé ®Þa ph-
¬ng".
LÞCH Sö N¦íC Ta27
ViÖt Minh tuyªn truyÒn Bé Theo b¶n in cña

xuÊt b¶n, th¸ng 2-1942. ViÖt Minh tuyªn truyÒn
Bé.
LÞCH Sö N¦íC TA
D©n ta ph¶i biÕt sö ta,

Cho têng gèc tÝch níc nhµ ViÖt Nam.
KÓ n¨m h¬n bèn ngµn n¨m,
Tæ tiªn rùc rì, anh em thuËn hoµ.
Hång Bµng lµ tæ níc ta.
Níc ta lóc Êy gäi lµ V¨n Lang.
ThiÕu niªn ta rÊt vÎ vang,
TrÎ con Phï §æng tiÕng vang mu«n ®êi.
Tuæi tuy cha ®Õn chÝn mêi,
Ra tay cøu níc dÑp loµi v« l¬ng.
An D¬ng V¬ng thÕ Hïng V¬ng,
Quèc danh ¢u L¹c cÇm quyÒn trÞ d©n.
Níc Tµu cËy thÕ ®«ng ngêi,
KÐo qu©n ¸p bøc gièng nßi ViÖt Nam,
Qu©n Tµu nhiÒu kÎ tham lam.
D©n ta h¸ dÔ chÞu lµm t«i ng¬i?
Hai Bµ Trng cã ®¹i tµi,
PhÊt cê khëi nghÜa giÕt ngêi tµ gian,
Ra tay kh«i phôc giang san,
TiÕng th¬m dµi t¹c ®¸ vµng níc ta.
TØnh Thanh Ho¸ cã mét bµ,
Tªn lµ TriÖu Èu tuæi võa ®«i m¬i,
Tµi n¨ng dòng c¶m h¬n ngêi, Ra ®êi th× ®· tan tµnh nghiÖp v¬ng.
Khëi binh cøu níc mu«n ®êi lu ph¬ng.
C«ng UÈn lµ kÎ phi thêng,
Phô n÷ ta ch¼ng tÇm thêng,
Dùng lªn nhµ Lý cÇm quyÒn níc ta.
§¸nh §«ng, dÑp B¾c lµm g¬ng ®Ó ®êi,
Më mang v¨n ho¸ níc nhµ,
KÓ gÇn s¸u tr¨m n¨m giêi,
§¾p ®ª ®Ó gi÷ ruéng nhµ cho d©n.
Ta kh«ng ®oµn kÕt bÞ ngêi tÝnh th«n1*.
Lý Thêng KiÖt lµ hiÒn thÇn,
Anh hïng thay «ng Lý B«n,
§uæi qu©n nhµ Tèng, ph¸ qu©n Xiªm
Tµi kiªm v¨n vâ, søc h¬n mu«n ngêi,
Thµnh.
§¸nh Tµu ®uæi s¹ch ra ngoµi.
Tuæi giµ phØ chÝ c«ng danh,
LËp nªn TriÒu Lý s¸u m¬i n¨m liÒn.
Mµ lßng yªu níc trung thµnh kh«ng phai.
V× Lý PhËt Tö ngu hÌn,
Hä Lý truyÒn ®îc chÝn ®êi,
§Ó cho Tµu l¹i x©m quyÒn níc ta.
Hai tr¨m mêi s¸u n¨m giêi th× tan.
Th¬ng d©n cùc khæ xãt xa,
Nhµ TrÇn thèng trÞ giang san,
¤ng Mai H¾c §Õ ®øng ra ®¸nh Tµu,
TrÞ yªn trong níc, ®¸nh tan ®Þch ngoµi,
V× d©n ®oµn kÕt cha s©u,
Qu©n Nguyªn binh giái tíng tµi:
Cho nªn thÊt b¹i tríc sau mÊy lÇn.
§¸nh ®©u ®îc ®Êy, d«ng dµi ¸, ¢u,
Ng« QuyÒn quª ë §êng L©m,
Tung hoµnh chiÕm nöa ¢u ch©u,
Cøu d©n ra khái çt lÇm ngµn n¨m.
ChiÕm Cao Ly, lÊy níc Tµu bao la,
§Õn håi ThËp nhÞ sø qu©n2*
L¨m le muèn chiÕm níc ta,
Bèn ph¬ng lo¹n l¹c, mu«n d©n c¬ hµn.
N¨m m¬i v¹n lÝnh vît qua biªn thuú,
§éng Hoa L cã Tiªn Hoµng,
H¶i qu©n theo bÓ kÐo ®i,
Næi lªn g©y dùng triÒu ®µng hä §inh.
Hai ®êng v©y kÝn B¾c Kú nh nen1)
Ra tµi kiÕn thiÕt kinh dinh,
D©n ta nµo cã chÞu hÌn,
§Õn vua PhÕ §Õ chØ kinh hai ®êi.
§ång t©m, hîp lùc mÊy phen ®uæi Tµu.
Lª §¹i Hµnh nèi lªn ng«i.
¤ng TrÇn Hng §¹o cÇm ®Çu,
§¸nh tan qu©n Tèng, ®uæi lui Xiªm Thµnh.
Dïng mu du kÝch ®¸nh Tµu tan hoang,
V× con b¹o ngîc hoµnh hµnh,
Mªnh m«ng mét gi¶i B¹ch §»ng,
1*
TÝnh th«n lµ nuèt sèng. (Chó thÝch cã kÌm theo * lµ cña
nguyªn b¶n).
1)
2*
12 tíng næi lªn gi÷ 12 vïng. Nen: Trong b¶n in lÇn thø hai söa thµnh nªm.
Ngh×n thu soi r¹ng gièng dßng quang vinh, V× d©n h¨ng h¸i kÕt ®oµn,
Hai lÇn ®¹i ph¸ Nguyªn binh,
Lµm cho Tµu ph¶i thÊt kinh rông rêi. Nªn kh«i phôc chãng giang san L¹c Hång.
Quèc To¶n lµ trÎ cã tµi, Vua hiÒn cã Lª Th¸nh T«n,
Míi mêi s¸u tuæi ra oai trËn tiÒn, Më mang bê câi ®· kh«n l¹i lµnh.
MÊy lÇn ®¸nh th¾ng qu©n Nguyªn, Tr¨m n¨m truyÒn ®Õn cung hoµng,
§îc phong lµm tíng cÇm quyÒn binh nhung. M¹c §¨ng Dung ®· hoµnh hµnh chiÕm ng«i
ThËt lµ mét ®Êng anh hïng, BÊy giê trong níc l«i th«i,
TrÎ con Nam ViÖt nªn cïng noi theo. Lª Nam, M¹c B¾c r¹ch ®«i san hµ,
§êi TrÇn v¨n giái vâ nhiÒu, B¶y m¬i n¨m n¹n can qua1*
Ngoµi d©n thÞnh vîng, trong triÒu hiÒn Cuèi ®êi mêi s¸u2* M¹c ®µ suy vi.
minh. Tõ ®êi mêi s¸u2* trë ®i,
Mêi hai ®êi ®îc hiÓn vinh, Vua Lª, Chóa TrÞnh chia v× kh¸ l©u3*
§Õn TrÇn PhÕ §Õ níc m×nh suy vi. NguyÔn Nam, TrÞnh B¾c ®¸nh nhau,
Cha con nhµ Hå Quý Ly, ThÊy d©n cùc khæ mµ ®au ®ín lßng.
GiÕt vua tiÕm vÞ mét kú b¶y niªn. D©n gian cã kÎ anh hïng,
T×nh h×nh trong níc kh«ng yªn, Anh em NguyÔn Nh¹c næi vïng T©y S¬n,
Tµu qua x©m chiÕm gi÷ quyÒn mÊy l©u, §ãng ®« ë ®Êt Quy Nh¬n,
Bao nhiªu cña c¶i tr©n ch©u, §¸nh tan TrÞnh, NguyÔn, cøu d©n ®¶o
Chóng v¬ vÐt chë vÒ Tµu s¹ch tr¬n. huyÒn4*
Lª Lîi khëi nghÜa Lam S¬n, Nhµ Lª còng bÞ mÊt quyÒn,
MÆc dÇu tíng Ýt binh ®¬n kh«ng nµn. Ba tr¨m s¸u chôc n¨m truyÒn vÞ v¬ng.
MÊy phen s«ng NhÞ nói Lam, NguyÔn HuÖ lµ kÎ phi thêng,
Thanh g¬m yªn ngùa B¾c, Nam ngang MÊy lÇn ®¸nh ®uæi giÆc Xiªm, giÆc Tµu,
tµng. ¤ng ®µ chÝ c¶ mu cao,
K×a Tuý §éng nä Chi L¨ng,
1*
§¸nh hai m¬i v¹n qu©n Minh tan tµnh. Can qua lµ chiÕn tranh.
2*
ThÕ kû 16.
Mêi n¨m sù nghiÖp hoµn thµnh, 3*
216 n¨m.
Níc ta tho¸t khái çi vµnh nguy nan. 4*
Trao ngîc.
D©n ta l¹i biÕt cïng nhau mét lßng. Nam Kú ®· lät díi quyÒn giÆc T©y.
Cho nªn Tµu dÉu lµm hung, H¨m l¨m n¨m sau trËn nµy,
Trung Kú còng mÊt, B¾c Kú còng tan,
D©n ta vÉn gi÷ non s«ng níc nhµ. Ngµn n¨m gÊm vãc giang san,
Tíng T©y S¬n cã mét bµ, BÞ vua hä NguyÔn ®em hµng cho T©y!
Bïi lµ nguyªn hä, tªn lµ ThÞ Xu©n, Téi kia cµng ®¾p cµng ®Çy,
Tay bµ thèng ®èc ba qu©n, Sù t×nh cµng nghÜ cµng cay ®¾ng lßng.
§¸nh h¬n mÊy trËn, ®Þch nh©n liÖt lµ. Níc ta nhiÒu kÎ t«i trung,
Gia Long l¹i dÊy can qua, TÊm lßng tiÕt nghÜa r¹ng cïng tuyÕt s¬ng.
BÞ T©y S¬n ®uæi, ch¹y ra níc ngoµi. Hoµng DiÖu víi NguyÔn Tri Ph¬ng,
Tù m×nh ®· ch¼ng cã tµi, Cïng thµnh cßn mÊt lµm g¬ng ®Ó ®êi.
Nhê T©y qua cøu, tÝnh bµi gi¶i v©y. Níc ta bÞ Ph¸p cíp råi,
Nay ta mÊt níc thÕ nµy, Ngän cê khëi nghÜa nhiÒu n¬i lÉy lõng;
Còng v× vua NguyÔn ríc T©y vµo nhµ, Trung Kú ®¶ng Phan §×nh Phïng
Kh¸c g× câng r¾n c¾n gµ, Ra tay ®¸nh Ph¸p, vÉy vïng mét ph¬ng.
Ríc voi dÇy m¶, thiÖt lµ ngu si. MÊy n¨m ra søc CÇn V¬ng1*,
Tõ n¨m T©n Hîi trë ®i, Bän «ng T¸n ThuËt næi ®êng Hng Yªn,
T©y ®µ g©y chuyÖn thÞ phi1* víi m×nh. Giang san ®éc lËp mét miÒn,
VËy mµ vua chóa triÒu ®×nh, ¤ng Hoµng Hoa Th¸m ®Êt Yªn tung hoµnh.
Kh kh cø tëng lµ m×nh kh«n ngoan. Anh em khè ®á, khè xanh,
Nay ta níc mÊt nhµ tan Mu khëi nghÜa t¹i Hµ thµnh n¨m xa,
Còng v× nh÷ng lò vua quan ngu hÌn. TØnh Th¸i Nguyªn víi SÇm Na,
N¨m Tù §øc thËp nhÊt niªn1), KÕ nhau khëi nghÜa rñi cha ®îc toµn.
K×a Yªn B¸i, nä NghÖ An
1*
ThÞ phi lµ l«i th«i. Hai lÇn khëi nghÜa tiÕng vang hoµn cÇu.
1)
Tù §øc thËp nhÊt niªn lµ n¨m 1858. §ã lµ n¨m thùc d©n Ph¸p næ
sóng tÊn c«ng §µ N½ng, b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m lîc níc ta. Nam Kú im lÆng ®· l©u,
Trong phÇn Nh÷ng n¨m quan träng, cã ghi "N¨m 1847... T©y b¾t N¨m kia khëi nghÜa ®¬ng ®Çu víi T©y.
®Çu ®¸nh ta". ë ®©y, t¸c gi¶ nãi ®Õn sù kiÖn hai chiÕn h¹m Ph¸p
vµo vïng bÓ §µ N½ng ®· ngang nhiªn b¾n ®¾m mÊy chiÕn thuyÒn
1*
ViÖt Nam. CÇn V¬ng lµ gióp vua Hµm Nghi ®¸nh T©y.
B¾c S¬n ®ã, §« L¬ng ®©y! §ñ tµi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh
KÐo cê khëi nghÜa, ®¸nh T©y b¹o tµn. Mai sau sù nghiÖp hoµn thµnh
XÐt trong lÞch sö ViÖt Nam,
D©n ta vèn còng vÎ vang anh hïng. Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång
NhiÒu phen ®¸nh b¾c dÑp ®«ng, D©n ta xin nhí ch÷ ®ång:
Oanh oanh liÖt liÖt con Rång ch¸u Tiªn. §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh!
Ngµy nay ®Õn nçi nghÌo hÌn,
V× ta chØ biÕt lo yªn mét m×nh.
§Ó ngêi ®Ì nÐn, xem khinh, NH÷NG N¡M QUAN TRäNG1)
§Ó ngêi bãc lét ra t×nh t«i ng¬i!
B©y giê Ph¸p mÊt níc råi, Tríc T©y lÞch
N¨m
Kh«ng ®ñ søc, kh«ng ®ñ ngêi trÞ ta.
2879 Hång Bµng
GiÆc NhËt B¶n th× míi qua, 111 Tµu lÊy níc ra lÇn ®Çu
Çi nÒn thèng trÞ cha ra mèi mµnh.
Sau T©y lÞch
L¹i cïng Tµu, Mü, Hµ, Anh, 40 Hai Bµ Trng ®¸nh Tµu
Kh¾p n¬i cã cuéc chiÕn tranh rÇy rµ. 248 Bµ TriÖu Èu khëi nghÜa
Êy lµ nhÞp tèt cho ta, 544 Vua Lý ®¸nh Tµu
Næi lªn kh«i phôc níc nhµ tæ t«ng. 603 Tµu lÊy níc ta.
Ngêi chóng Ýt, ngêi m×nh ®«ng 939 Vua Ng« khëi nghÜa
D©n ta chØ cèt ®ång lßng lµ nªn. 968 §êi vua §inh (12 n¨m)
Hìi ai con ch¸u Rång Tiªn! 981 §êi vua TiÒn Lª (29 n¨m)
Mau mau ®oµn kÕt v÷ng bÒn cïng nhau. 1010 §êi vua HËu Lý (215 n¨m)
BÊt kú nam n÷, nghÌo giµu, 1073 Lý Thêng KiÖt ®¸nh Tµu
BÊt kú giµ trÎ cïng nhau kÕt ®oµn. 1225 §êi vua TrÇn (175 n¨m)
Ngêi gióp søc, kÎ gióp tiÒn, 1283 TrÇn Hng §¹o ®¸nh Tµu
Cïng nhau giµnh lÊy chñ quyÒn cña ta. 1407 Tµu lÊy níc ta
Trªn v× níc, díi v× nhµ, 1427 Vua Lª khëi nghÜa
Êy lµ sù nghiÖp, Êy lµ c«ng danh.
Chóng ta cã héi ViÖt Minh 1)
In theo ®óng nguyªn b¶n.
1543 §êi vua HËu Lª (360 n¨m)

1545 Vua Lª Chóa TrÞnh
1771 §êi vua T©y S¬n (24 n¨m) CA SîI CHØ
1789 Vua NguyÔn HuÖ ®¸nh Tµu
1794 Gia Long th«ng víi T©y MÑ t«i lµ mét ®o¸ hoa,
1847 T©y b¾t ®Çu ®¸nh níc ta Th©n t«i trong s¹ch, t«i lµ çi b«ng.
1862 Vua nhµ NguyÔn b¾t ®Çu hµng T©y Xa t«i yÕu ít v« cïng,
1889 ¤ng §Ò Th¸m khëi nghÜa Ai vß còng ®øt, ai rung còng rêi.
1893 ¤ng Phan §×nh Phïng khëi nghÜa Khi t«i ®· thµnh chØ råi,
1916 Trung Kú khëi nghÜa Còng cßn yÕu l¾m, ¨n ngåi kh«ng ngon,
1917 Th¸i Nguyªn, SÇm Na khëi nghÜa M¹nh g× sîi chØ con con,
1930 Yªn B¸i, NghÖ An khëi nghÜa Kh«n thiªng biÕt cã vu«ng trßn cho ch¨ng!
1940 B¾c S¬n vµ §« L¬ng khëi nghÜa Cµng dµi l¹i cµng máng manh,
1941 Nam Kú khëi nghÜa ThÕ gian ai sî chi anh chØ xoµng!
1945 ViÖt Nam ®éc lËp1) Nhê t«i cã nhiÒu ®ång bang,
Tµi liÖu gèc lu t¹i Häp nhau sîi däc, sîi ngang rÊt nhiÒu.
B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam. DÖt nªn tÊm v¶i mü miÒu,
§· bÒn h¬n lôa, l¹i ®iÒu1* h¬n da
§è ai bøt xÐ cho ra,
§ã lµ lùc lîng, ®ã lµ vÎ vang.
*
* *
Hìi ai con ch¸u Hång Bµng,
Chóng ta ph¶i biÕt kÕt ®oµn mau mau.
Yªu nhau xin nhí lêi nhau,
ViÖt Minh héi Êy mau mau ph¶i vµo.
sè 122, ngµy 1-4-1942.
1)
N¨m 1945 lµ t¸c gi¶ ®o¸n tríc. 1*
§iÒu, cã nghÜa lµ ®îc tiÕng.
HßN §¸
Hßn ®¸ to,
Hßn ®¸ nÆng,
ChØ mét ngêi,
Nh¾c kh«ng ®Æng.
Hßn ®¸ nÆng,
Hßn ®¸ bÒn,
ChØ Ýt ngêi,
Nh¾c kh«ng lªn.
Hßn ®¸ to,
Hßn ®¸ nÆng,
NhiÒu ngêi nh¾c,
Nh¾c lªn ®Æng.
BiÕt ®ång søc,

BiÕt ®ång lßng,
ViÖc g× khã,
Lµm còng xong.
§¸nh NhËt, Ph¸p,

Giµnh tù do,
Lµ viÖc khã,
Lµ viÖc to.
NÕu chóng ta
BiÕt ®ång lßng TH¦íNG S¥N
Th× viÖc ®ã
QuyÕt thµnh c«ng.
Lôc nguyÖt nhÞ thËp tø,
Thíng ®¸o thö s¬n lai.
Cö ®Çu hång nhËt cËn,
sè 123, ngµy 21-4-1942.
§èi ng¹n nhÊt chi mai.
Lòng DÎ, 1942
DÞch nghÜa
L£N NóI
Ngµy hai m¬i bèn th¸ng s¸u,

Lªn ®Õn nói nµy.
NgÈng ®Çu thÊy mÆt trêi ®á gÇn l¹i,
Bê bªn kia cã mét nhµnh mai.
Lòng DÎ, 1942
DÞch th¬1)
1)
B¶n dÞch th¬ cña Tè H÷u.
L£N NóI
Hai m¬i t th¸ng s¸u,

Lªn ngän nói nµy ch¬i.
NgÈng ®Çu: mÆt trêi ®á,
Bªn suèi mét nhµnh mai. CON ÇO Vµ Tæ ONG
Tæ ong lñng l¼ng trªn cµnh,

In trong: Th¬ ch÷ H¸n Theo bµi in trong s¸ch
Trong ®Çy mËt nhéng, ngon lµnh l¾m thay!
Hå ChÝ Minh, Nxb V¨n häc, Th¬ ch÷ H¸n Hå ChÝ
Ço giµ nhÌ nhÑ lªn c©y,
Hµ Néi, 1990, tr14. Minh
§Þnh r»ng lÊy ®îc ¨n ngay cho dßn.
Ong thÊy ço muèn cíp con,
KÐo nhau xóm l¹i v©y trßn ço ta.
Ch©m ®Çu, ch©m m¾t ço giµ,
Ço giµ ®au qu¸ ph¶i sa xuèng råi.
*
Ong kia yªu gièng, yªu nßi,
§ång t©m, hîp lùc ®uæi loµi ço ®i.
B©y giê ta thö so b×,
Ong cßn ®oµn kÕt, huèng chi lµ ngêi!
NhËt, T©y ¸p bøc gièng nßi,
Ta nªn ®oµn kÕt ®Ó ®ßi tù do.
sè 130, ngµy 1-7-1942.
TÆNG THèNG CHÕ P£TANH NHãM LöA
VËn mÖnh Lang Sa1) lóc ch¼ng lµnh,

Pªtanh l·o tíng ho¸ h«i tanh, Lóc leo lÐt b¾t ®Çu nhãm löa,
Cói ®Çu, quú gèi, hµng qu©n §øc, BiÕt bao nhiªu lµ sù khã kh¨n?
Trîn m¾t, nh¨n mµy, chöi níc Anh. ChØ ®×u hiu mét m¶y giã xu©n,
B¸n níc l¹i cßn khoe cøu níc, Còng lo sî löa khi t¾t mÊt.
¤ danh mµ muèn ®îc th¬m danh. Nghi ngót khãi, mÆc dÇu thæi qu¹t,
Giµ mµ nh chó, giµ thªm d¹i, Che mét bªn l¹i t¹t mét bªn,
TiÕng xÊu mu«n ®êi nhuèc sö xanh. Khi löa ®µ ch¾c ch¾n bÐn lªn,
B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, Th× ma giã, chi chi còng ch¸y.
sè 131, ngµy 11-7-1942. Ma lón phón, löa cµng nãng n¶y,
Giã cµng cao, ngän löa cµng cao.
Nói rõng ®Òu bÐn, ch¸y µo µo,
Löa nung ®á, c¶ giêi s¸ng toÐ.
ViÖc çch m¹ng còng lµ nh thÕ,
Bíc ban ®Çu lµ bíc gian nan.
Nµo ®Õ quèc, mËt th¸m, bän quan,
§Òu lµ lò ra tay ph¸ ho¹i.
Hë mét chót, tøc lµ thÊt b¹i,
Sai mét ly lµ h¹i cho d©n.
Song khi çch m¹ng ®· v÷ng ch©n,
1)
SÏ å ¹t lan trµn kh¾p xø,
Níc Ph¸p.
SÏ vïn vôt nh toµ nói löa,

SÏ rÇm rÇm nh ngän thuû trµo,
SÏ kÐo theo tÊt c¶ ®ång bµo,
SÏ ®Ì bÑp c¶ loµi lang sãi.
Löa çch m¹ng s¸ng choang bê câi,
ChiÕu l¸ cê ®éc lËp, tù do!
B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, TÆNG TOµN QUYÒN §êCU
sè 133, ngµy 1-8-1942.
Non níc Rång Tiªn râ mÞt mï,
Lîi quyÒn phã mÆc bè th»ng Cu.
§èi d©n Nam ViÖt th× lªn mÆt,
GÆp bän Phï Tang chØ ®éi khu!1)
VÒ Ph¸p, kh«ng c¬m e chÕt ®ãi,
ë ®©y, hót m¸u bÐo ni-nu.
Còng nh thèng chÕ Pªtanh vËy,
Chó cø cu cï ®îc m·i ru!

sè 134 ngµy 11-8-1942.
1)
§éi khu: lµ ®éi ®Ýt, Phï Tang lµ NhËt.
CH¥I GI¡NG
GÆp tuÇn tr¨ng s¸ng, d¹o ch¬i gi¨ng,

S½n nh¾n vµi c©u hái chÞ H»ng:
"Non níc t¬i bêi sao vËy nhØ?
Nh©n d©n cùc khæ biÕt hay ch¨ng?
Khi nµo kÐo ®îc qu©n anh dòng,
§Ó dÑp cho tµn bän nhè nh¨ng?
Nam ViÖt bao giê th× gi¶i phãng
Nãi cho nghe thö, hìi c« H»ng?".
*
NguyÖt r»ng: "T«i kÝnh tr¶ lêi «ng:
T«i ®· tõng soi kh¾p nói s«ng,
Muèn biÕt tù do chÇy hay chãng,
Th× xem tæ chøc kh¾p hay kh«ng.
Níc nhµ giµnh l¹i nhê tµi s¾t,
Sù nghiÖp lµm nªn bëi ch÷ ®ång.
Tæ chøc, tuyªn truyÒn cµng réng r·i,
Tøc lµ çch mÖnh chãng thµnh c«ng".
sè 135, ngµy 21-8-1942.
D©n m×nh kh¾c cøu d©n m×nh míi xong".

*
* *
Ai nghe mµ ch¼ng ®éng lßng,
Kh¸ th¬ng con trÎ môc ®ång ViÖt Nam.
TRÎ CH¡N TR¢U
sè 144, ngµy 21-11-1942.
Trªn ®åi cá mäc xanh xanh,
Mét ®µn cß ®Ëu ngoµi ghÒnh xa xa,
Tr©u bß lò b¶y, lò ba,
Ven ®åi chen chóc bôi giµ, cá non.
Ch¨n tr©u mÊy trÎ con con,
Cïng nhau xíng h¸t vÐo von trªn gß:
"V× ai, ta ch¼ng Êm no?
V× ai, ta ®· ph¶i lo c¬ hµn?
V× ai, cha mÑ nghÌo nµn?
V× ai, nhµ cöa, giang san tan tµnh?
V× ai, ng¨n cÊm häc hµnh?
V× ai, ta ph¶i chÞu vµnh dèt ng©y?
- Êy lµ v× NhËt, v× T©y
Ra tay v¬ vÐt, ®o¹ ®µy chóng ta;
Lµm ta tan cöa, n¸t nhµ,
TrÎ con vÊt v¶, ngêi giµ ®¾ng cay.
- Cïng nhau ®¸nh ®uæi NhËt, T©y.
Anh em ta míi cã ngµy vinh hoa.
"Nhi ®ång cøu quèc" Héi ta,
Êy lµ lùc lîng, Êy lµ cøu sinh.
Êy lµ bé phËn ViÖt Minh,

Chóng nhÊt ®Þnh thÊt b¹i

M×nh søc cµng dåi dµo.
µo, µo, µo...
µo, µo, µo...
Du kÝch ngµy cµng m¹nh,
Du kÝch ngµy cµng cao.
BµI CA DU KÝCH µo, µo, µo...
µo, µo, µo...
µo, µo, µo...
µo, µo, µo... N¨m 1942
Giµ nµo, In trong s¸ch: Hå ChÝ Theo bµi in trong s¸ch
TrÎ nµo, Minh, Hå ChÝ Minh, Th¬
LÝnh nµo, Th¬, Nxb V¨n häc,
D©n nµo, Hµ Néi, 1970, tr. 42-43.
§µn «ng nµo,
§µn bµ nµo!
KÎ cã sóng dïng sóng,
KÎ cã dao dïng dao;
KÎ cã cuèc dïng cuèc,
Ngêi cã cµo dïng cµo,
ThÊy T©y cø chÐm phøa,
ThÊy NhËt cø chÆt nhµo.
Chóng nhiÒu lµ mÊy v¹n,

M×nh mÊy triÖu ®ång bµo.
Chóng ®êng xa mái mÖt,
M×nh "dÜ dËt ®·i lao".
Lµm cho chóng mßn mái,
Lµm cho chóng tiªu hao.
CHIÕN THUËT DU KÝCH28

QuyÓn II
ViÖt Minh xuÊt b¶n Theo s¸ch

n¨m 1942 ViÖt Minh xuÊt b¶n
I
MôC §ÝCH CñA CHIÕN THUËT DU KÝCH
Môc ®Ých cña chiÕn thuËt du kÝch gi¶i thÝch theo ý

nghÜa s©u réng cña nã lµ cèt ®Ó hoµn toµn tiªu diÖt
®Þch nh©n, giµnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc, xø së,
nhng ta gi¶i thÝch theo ý nghÜa thÊp h¬n, eo hÑp h¬n,
th× nã cèt ®Ó:
1- Kh¸m ph¸ sù bè trÝ c«ng binh cña bªn ®Þch, ®«i khi
biÕt c¶ mu m« cña bªn ®Þch n÷a.
2- Cíp ®o¹t khÝ giíi, ®¹n dîc, l¬ng thùc, thuèc men, v.v.
bªn ®Þch do hËu ph¬ng vËn t¶i ®Õn.
3- Khiªn chÕ1) ®Þch nh©n vµ dô ®Þch nh©n ®i s©u
vµo n¬i qu©n ta ®· ®Þnh.
4- §èt vµ ph¸ huû çc khu khÝ giíi, ®¹n dîc, nguyªn liÖu,
binh c«ng xëng vµ çc thø phßng thñ cña bªn ®Þch.
5- Ph¸ ho¹i çc ®êng giao th«ng vËn t¶i, çc bãp g¸c,
çc ®iÕm canh, v.v..
6- Dïng mçi to¸n qu©n nhá ®¸nh óp hoÆc ®¸nh ®éi
qu©n lín cña bªn ®Þch.
7- MÆc dÇu ®Êt ®ai cña ta ®· bÞ ®Þch nh©n chiÕm
gi÷ tõ l©u, nhng ta chí bi quan, nhê cã tinh thÇn c.m2)
chiÕn ®Êu v« ®Þch, sÏ ®¸nh th¾ng ®Þch nh©n, sÏ
®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ra khái bê câi.
8- Dïng ph¬ng ph¸p ®¸nh óp, mai phôc, hoÆc ®¸nh
chíp nho¸ng thiÖt mau lµm cho qu©n ®Þch ho¶ng
khiÕp, dao ®éng, lµm cho qu©n ta chiÕn th¾ng qu©n
®Þch mét çch dÔ dµng.
1)
KiÒm chÕ.
2)
Çch m¹ng.
II
Sù CHIÕN §ÊU CñA §éI DU KÝCH
A. Nguyªn t¾c chiÕn ®Êu

1. Tr¸nh ®¸nh n¬i "kiªn cè"
NÕu nh ®Þch nh©n ®ãng cæng thµnh hoÆc ®ån tr¹i
®Ó tù vÖ, hoÆc ®ãng chiÕm n¬i hiÓm yÕu chèng l¹i,
th× trõ khi chóng ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn chiÕn th¾ng ra,
rÊt kh«ng nªn tiÕn c«ng bªn ®Þch. V× tiÕn c«ng nh vËy
mÊt nhiÒu ngµy giê, sù thiÖt h¹i cña ta nhÊt ®Þnh
nhiÒu h¬n bªn ®Þch. V¶ l¹i trong çc cuéc chiÕn tranh
du kÝch, ph¸o binh cña ta cha cã ®Çy ®ñ, hoÆc cha cã
n÷a lµ kh¸c, nh vËy cø cè ®¸nh liÒu chØ tæ tiªu hao lùc
lîng cña m×nh th«i, v¶ l¹i, cÇn chó ý lµ kh«ng dÔ dµng
bèn mÆt bao v©y ®Þch nh©n. VÊn ®Ò nµy cÇn suy
xÐt cho kü, b»ng kh«ng th× ph¹m ph¶i téi "®¸nh liÒu",
hy sinh v« Ých. §Êy lµ mét viÖc rÊt quan träng mµ
qu©n du kÝch ph¶i lu«n lu«n chó ý.
2. Kh«ng ®¸nh nh÷ng trËn gay g¾t khã kh¨n
Kh«ng nªn ®¸nh nh÷ng trËn mµ ta kh«ng ch¾c ch¾n
th¾ng lîi mêi m¬i. V× nÕu nh ta tiªu diÖt ®îc ®Þch
nh©n mét ngh×n, ta mÊt 8 tr¨m, nh vËy tøc kh«ng
®¸ng kÓ. V× sù bæ sung ngêi vµ ®¹n dîc cña ta hÕt søc
khã kh¨n, nÕu nh ®¸nh ®îc vµi trËn mµ ta hao tæn
qu©n lÝnh vµ ®¹n dîc nhiÒu, sù th¾ng lîi kh«ng ®ñ bï
vµo chç thiÖt h¹i, ®Êy tøc lµ ta thÊt b¹i.
Ta mÊt mét ®îc mêi, ®îc tr¨m ngh×n nh thÕ míi gäi lµ
th¾ng lîi.
3. Kh«ng râ ®Þch t×nh, kh«ng ®¸nh
Qu©n ta ®ãng ë mét n¬i, ®ét nhiªn thÊy qu©n ®Þch ®Þch nh©n gÇn hay xa, nhÊt lµ lóc ®Þch nh©n ë çch
tíi, nÕu kh«ng râ qu©n ®Þch cã bao nhiªu ngêi, ë ®©u ta kho¶ng chõng 2, 3 chôc c©y sè ch¼ng h¹n, sù canh
tíi th× kh«ng ®îc ®¸nh, ph¶i mau mau rót ngay ®i n¬i phßng nhÊt ®Þnh s¬ hë. Lóc bÊy giê, ta cã thÓ ®em
kh¸c, ®i xa n¬i ®ã chõng 2, 3 chôc c©y sè g× ®ã ... mét ®éi qu©n nhá lîi dông ®ªm tèi, ®eo x¸ch nhÑ
NÕu ®Þch nh©n ®Õn gÇn qu¸ råi, kh«ng thÓ tr¸nh nhµng ®i thËt mau chãng, mét ®ªm hay mét ngµy tíi
khái sù xung ®ét n÷a, th× tèt h¬n lµ ph¸i mét Ýt qu©n n¬i ®ã, xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp thËt mau ®Æng tiªu diÖt
mai phôc chèng l¹i ®Ó che chë cho ®¹i ®éi rót lui. V× ®Þch qu©n, ®¸nh nh thÕ rÊt cã lîi.
qu©n ®Þch tíi tiÕn c«ng ta nhÊt ®Þnh binh lùc m¹nh 6. Tr¸nh chç r¾n, n¾n chç mÒm
h¬n vµ cã kÕ ho¹ch ®êng hoµng, ta chí m¾c mu. Qu©n ®Þch tíi ®¸nh ta, ta kh«ng nªn khai chiÕn víi
§Þch m¹nh, ta tho¸i, nh thÕ cã lîi cho ta. NÕu ®Þch chóng, tèt h¬n hÕt lµ dïng ph¬ng ph¸p ®i vßng quanh,
nh©n yÕu thÕ mµ ta tho¸i, ch¼ng qua chØ lµm cho ®i sang phÝa kh«ng cã qu©n ®Þch ®ãng gi÷. Nªn t×m
qu©n sÜ mái mÖt mét Ýt th«i, ta quay l¹i ®¸nh chóng
nh÷ng con ®êng t¾t hÎo l¸nh mµ ®i, lµm cho ®Þch
còng cha muén.
nh©n kh«ng biÕt lèi nµo mµ ®uæi ®îc, ®ång thêi ®i
4. Liªn hiÖp d©n chóng ®Ó phong to¶ vµ ®¸nh óp
®Õn ®©u, ph¶i dïng ®ñ ph¬ng ph¸p liªn l¹c víi d©n
®Þch qu©n
chóng, ®Ó quÇn chóng lµm nh÷ng viÖc trinh th¸m ë
Khi ®Þch nh©n bña v©y ta, chóng ta cÇn ph¶i liªn l¹c
hËu ph¬ng qu©n ta ®i qua ®Ó khái bÞ qu©n ®Þch
víi d©n chóng çc n¬i, thùc hµnh ®o¹n tuyÖt 1) çc ng¶
®»ng tríc, ®»ng sau v©y ®¸nh qu©n ta.
®êng giao th«ng cña bªn ®Þch, lµm cho ®Þch nh©n
NÕu nh cã ®Þch nh©n ®uæi theo r¸o riÕt, tríc m¾t l¹i
kh«ng biÕt qu©n ta ®· tíi gÇn s¸t, lîi dông lóc ban ®ªm
bÞ ng¨n c¶n (nh s«ng ngßi hay lµ to¸n qu©n ®Þch
hay tê mê s¸ng, ®¸nh lui ®Þch qu©n. HoÆc liªn l¹c
®uæi theo ta m¹nh), v× muèn tho¸t khái sù nguy hiÓm,
d©n chóng, ®éi tù vÖ çc n¬i chõng 1, 2 tr¨m ngêi hay
cã thÓ ph¸i mét bé ®éi nhá ®i çch xa ®Þch qu©n
3, 4 tr¨m ngêi chia lµm nhiÒu to¸n (nÕu Ýt 3, 4 chôc
chõng ®é mét c©y sè ch¼ng h¹n, ®i th¼ng lªn ®êng
còng ®îc) cÇm cê C.M2) ®Õn chiÕm çc ngän nói, çc
çi ®Ó bªn ®Þch thÊy thÕ ®uæi theo. Lóc b©y giê,
lµng, çc chî, råi dïng thanh la, trèng, gi¸o m¸c, sóng
qu©n chñ lùc ta theo con ®êng t¾t ch¹y trèn; hoÆc
kÝp ho¶ mai, kÌn, ph¸o, v.v., khua chu«ng, gâ mâ, gµo
chê khi ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®i qua, ta ®¸nh thäc ngay
thÐt Çm Ü, lµm vang déi kh¾p çc ngän nói, çc lµng...,
vµo gi÷a lµm quÊy nhiÔu hËu ph¬ng qu©n ®Þch, råi
lµm cho qu©n ®Þch hçn lo¹n vµ sî h·i, hay c¶ ngµy lÉn
t×m çch ®¸nh óp chóng; hoÆc ph¸i mét bé ®éi nhá
®ªm b¾n sóng kh¾p bèn bªn, lµm cho qu©n ®Þch
cïng víi ®éi tù vÖ d©n chóng ®êng hoµng kÐo ®i lµm
ho¶ng sî, tinh thÇn mái mÖt, råi sau ®ã, xuÊt kú bÊt ý
cho ®Þch nh©n ®uæi theo. Lóc ®ã, qu©n chñ lùc ta
dïng chñ lùc qu©n ®¸nh thèc vµo bªn sên ®Æng tiªu
nóp ë trong bôi ®¸nh ra, tríc sau cïng ®¸nh, bao v©y
diÖt qu©n ®Þch.
bèn bªn, ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tµnh.
5. Çch ®¸nh óp cña ®éi du kÝch
7. ChØ ph¬ng ®«ng, ®¸nh ph¬ng t©y
Trong cuéc chiÕn tranh, cã gi¸ trÞ nhÊt vµ lµm cho bªn
(Thanh ®«ng, kÝch t©y)
®Þch ®au ®ín nhÊt lµ çch ®¸nh óp. V« luËn ë çch
Lîi dông sù hçn hîp cña d©n vµ qu©n ®éi, cè ý hîp
1)
C¾t ®øt. thµnh nh÷ng ®éi qu©n thËt lín, råi dïng mu nµy kÕ
2)
Çch m¹ng.
kh¸c phao truyÒn sÏ ®¸nh vµo mÆt nµy mÆt nä, cè ý Khi ta tho¸i lui, chí nªn ®i ®êng çi kÐo ch¹y th¼ng
®Æt ra gi¶o ng«n. Lóc ®ã, míi huy ®éng ®éi qu©n mét m¹ch, ®Ó ®Þch qu©n cø theo ®uæi ®Õn cïng,
chñ lùc ®i sang mét bªn, hµnh ®éng cùc kú bÝ mËt, cÇn ph¶i ®i vßng quanh gÇn ®Êy; qu©n ®Þch ë trªn
xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp mét trËn. nói, ta tho¸i xuèng nói; qu©n ®Þch ë ch©n nói, ta leo
HoÆc gi¶ qu©n ta muèn ®¸nh mét n¬i nµo ®ã, kh«ng lªn ®Ønh nói; qu©n ®Þch ë gi÷a, ta ®i sang hai bªn;
nªn sõng s÷ng kÐo tíi, gi¶ vê ®i sang mét phÝa kh¸c, qu©n ®Þch ë bªn t¶ ng¹n s«ng, ta tho¸i ®i qua h÷u
råi ®i ®îc nöa ®êng, quay trë l¹i thËt mau, dïng ph¬ng ng¹n, qu©n ®Þch ë h÷u ng¹n, ta tho¸i sang t¶ ng¹n.
ph¸p nhanh nh c¾t ®¸nh mét trËn ®Æng tiªu diÖt Khi tho¸i lui ë ng· ba ®êng, con ®êng mµ chóng ta
qu©n ®Þch. kh«ng ®i, th× cè ý ®¸nh r¬i Ýt ®å ®¹c hay ph¸i mét bé
8. Çch ®¸nh mai phôc ®éi nhá ®i qua ®ã dÉm thµnh nh÷ng lèi ch©n, hoÆc
NÕu nh ®Þch nh©n sõng s÷ng kÐo tíi, chóng ta kiÕm d¸n biÓu ng÷, khÈu hiÖu, cßn nh ®êng lèi mµ ta ®i,
nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh hiÓm trë, råi phôc binh ë ®ã tíi hÕt søc cÈn thËn, ®õng ®Ó cã vÕt tÝch g× tá ra lµ ta
khi ®Þch nh©n ®i qua, ®¸nh cho mét trËn kÞch liÖt, ®i qua con ®êng ®ã, lµm cho ®Þch nh©n lÇm ®êng,
tiªu diÖt ®Þch qu©n. ®uæi theo mét çch v« Ých.
9. Çch ®¸nh lÐn ngang ®êng Lóc bÊy giê, tèt h¬n hÕt lµ ta ph¸i mét Ýt qu©n chia
Khi do th¸m biÕt r»ng ®Þch nh©n thÕ nµo còng ®i qua nhau tho¸i lui theo çc ng¶ ®êng, lµm cho ®Þch nh©n
n¬i Êy, thêi ph¸i mét bé ®éi nhá gåm cã nh÷ng tay kh«ng biÕt ®êng nµo mµ ®uæi. Cßn ®¹i bé phËn qu©n
thiÖn x¹ Èn nóp ë bªn nói cao, hay bªn vÖ ®êng hiÓm ta cßn ë l¹i ®Êy, ®em hÕt quÇn ¸o, binh phôc vµ vâ
yÕu, hay nóp trong bôi c©y rËm r¹p, chê tíi khi bé phËn khÝ ch«n cÊt kü cµng, råi ho¸ trang gi¶ lµm nh÷ng kÎ l¸i
träng yÕu bªn ®Þch ®i qua, th× l¨n ®¸ b¾n sóng bu«n, thµy bãi ®i çc ng¶ ®êng phao truyÒn tin nh¶m,
xuèng, nh»m vµo nh÷ng viªn quan chØ huy qu©n
hoÆc ®i trinh th¸m ®Þch qu©n, xem cã bao nhiªu ngêi
®Þch mµ b¾n.
vµ ®Þnh lµm g×. HoÆc khi qu©n ®Þch c¾m tr¹i, th× ®i
B. Çch ®èi phã víi ®Þch nh©n u thÕ
th¸m thÝnh biÕt chç ®ãng qu©n cña chóng, hay nh÷ng
1. §Þch tiÕn, ta tho¸i
NÕu nh binh lùc bªn ®Þch yÕu h¬n ta, th× kh«ng d¸m con ®êng cã qu©n ®Þch canh phßng, thêi mau vÒ b¸o
tiÕn ®¸nh ta. Bëi vËy, khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh ta, ta qu©n ta. Gi¶ thö qu©n ®Þch hái qu©n ta tho¸i ng¶
cã thÓ ®o¸n tríc lµ qu©n ®Þch h¬n ta. Muèn chiÕm nµo, ®êng nµo, th× ®«ng nãi t©y, t©y nãi ®«ng, cã Ýt
®Þa vÞ chñ ®éng, cã chuÈn bÞ, cã kÕ ho¹ch s½n sµng, xÝt nhiÒu, cã nhiÒu nãi Ýt, vµ phao truyÒn tin nh¶m,
th× ta nªn tr¸nh sù xung ®ét víi chóng. Ph¶i kÐo ®i tríc ®îi khi qu©n ta kÐo vÒ tiÕn c«ng, lóc bÊy giê, ¨n bËn
khi qu©n ®Þch kÐo tíi. quÇn ¸o cò vµo vµ ®eo khÝ giíi s½n sµng, dù bÞ hëng
NÕu nh ®Õn nöa ®êng gÆp qu©n ®Þch, kh«ng râ øng qu©n ta ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tµnh, kh«ng ®-
®Þch t×nh hoÆc biÕt tríc lµ ®Þch nh©n h¬n ta, th× êng ch¹y trèn.
kh«ng cßn do dù g× n÷a, g×n gi÷ cho khÐo, råi th¸o lui 2. §Þch tho¸i, ta tiÕn
mau chãng. Qu©n ®Þch tho¸i lui, ta nªn thõa c¬ tiÕn diÖt v× lóc
bÊy giê ®Þch nh©n tÊt nhiªn cã sù thay ®æi vÒ mÆt
hµnh ®éng qu©n sù, cho nªn cã kÕ ho¹ch tho¸i lui. §·
theo kÕ ho¹ch tho¸i lui, th× kh«ng cã ý muèn cïng ta Gi©y thÐp nãi2) hay gi©y thÐp tõ chç nµy qua chç kh¸c
quyÕt chiÕn n÷a. NÕu ta ®¸nh vµo ®»ng sau qu©n cÇn ph¶i kiÕm çch c¾t ®øt ®i, ®êng lèi, thuyÒn bÌ,
®Þch, ®éi ®i sau cïng che chë bªn ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ xe cé cÇn ph¶i ph¸ ph¸ch ®i hoÆc chiÕm lÊy. Cßn nh
kh«ng quyÕt t©m ®¸nh nhau víi ta, cßn ®éi qu©n viÖc b¾t lÝnh giao th«ng bªn ®Þch còng rÊt cÇn, lµm
®Þch ®i tríc v× ph¶i theo kÕ ho¹ch cña chóng nªn rÊt cho bªn ®Þch kh«ng thÓ liªn l¹c ®îc víi nhau vµ kh«ng
khã quay trë l¹i ®¸nh nhau víi ta. Nh ë nh÷ng n¬i rõng tiÕp tÕ ®îc.
nói hiÓm trë, ®êng nói quanh co, s«ng ngßi uèn khóc, C. Çch xö trÝ víi ®Þch nh©n yÕu thÕ
cÇu cèng thËt nhiÒu, nÕu cã quay ®Çu trë l¹i ®îc n÷a, Trong cuéc chiÕn tranh gay g¾t víi qu©n thï ®Ó giµnh
®éi qu©n ®i sau ®· bÞ qu©n ta tiªu diÖt råi, vâ khÝ nÒn ®éc lËp cho Tæ quèc, ®Þch nh©n sÏ dïng ®ñ mäi
còng ®· bÞ bãc lét hÕt råi. Lóc bÊy giê ta ph¶i kiÕm thñ ®o¹n cùc d· man ®Ó ®èi phã l¹i víi chóng ta. Muèn
çch ph¸ ho¹i cÇu cèng, c¾t ®øt gi©y thÐp, v.v., tèt ®¹t tíi nhiÖm vô cña ®éi qu©n du kÝch lµ tiªu diÖt søc
h¬n lµ ®îi mét bé ®éi lín bªn ®Þch ®· rót lui råi, cßn l¹i phÊn ®Êu cña ®Þch, lµm phÊn khëi tinh thÇn anh dòng
mét Ýt bé ®éi hËu vÖ sau cïng chèng cù víi qu©n ta, cña d©n chóng, ®èi víi ®Þch nh©n yÕu thÕ, cè nhiªn
th× ta ph¶i chiÕm hÕt ®êng lèi tho¸i lui cña chóng, lµm lµ kh«ng ngÇn ng¹i g× n÷a, ph¶i liªn l¹c d©n chóng ë
cho ®Þch nh©n muèn tho¸t còng kh«ng ®îc, muèn cøu ®ã bao v©y ®Þch nh©n, ®¸nh cho tiªu tan ®Æng tiªu
còng kh«ng xong. Nhng lóc bÊy giê, tr¸ch nhiÖm d©n diÖt chóng.
chóng rÊt nÆng nÒ lµ ph¶i do th¸m cho râ ®êng lèi vµ D. Lµm thÕ nµo c«ng kÝch ®Þch nh©n
ph¬ng híng tho¸i lui bªn ®Þch, xem cã phôc binh kh«ng, 1. §¸nh lÐn
cã khi ®Þch qu©n gi¶ vê tho¸i, råi hai çnh qu©n tho¸i Thõa lóc ®ªm tèi, trêi rÐt nh c¾t, tuyÕt xuèng ®Çy
lui quay l¹i bao v©y qu©n ta, th× d©n chóng ph¶i lËp ®ång, ma sa b·o t¸p, s¬ng mï phñ kÝn non s«ng, sù
tøc b¸o ço cho qu©n ®éi ngay ®Ó cho qu©n ®éi ta canh phßng cña qu©n ®Þch s¬ sµi, hoÆc ®Þch nh©n
yªn t©m theo ®uæi truy ®¸nh qu©n ®Þch. míi ®Õn c¾m tr¹i l¹ c¶nh l¹ ngêi, ta ®¸nh thèc vµo mét
3. §Þch nghØ, ta quÊy çch mau chãng, thÕ nµo còng th¾ng lîi. Cæ nh©n cã
Qu©n ®Þch míi tíi vïng ta, ®Þa thÕ kh«ng th¹o, ng«n c©u: "xuÊt kú bÊt ý, c«ng kú bÊt bÞ" (Thõa lóc ®Þch
ng÷ kh¸c nhau, chç nµo còng cã tiÕng sóng, nhÊt ®Þnh nh©n hí hªnh, ®¸nh chç ®Þch nh©n kh«ng ®Ò phßng).
lu«n lu«n canh phßng nghiªm ngÆt, kh«ng dµnh mét Khi ®¸nh lÐn, ®iÒu ®éng ®¹i bé ®éi nh»m ®¸nh vµo
phót nghØ ng¬i. Bëi vËy, mét lµ, v× tinh thÇn còng nh n¬i träng yÕu bªn ®Þch mét çch m·nh liÖt, cßn mét
x¸c thÞt hÕt søc khæ së, ®Þch qu©n dï gan gãc, liÒu bé ®éi kh¸c th× ®¸nh vµo bªn sên, còng cã khi dïng
lÜnh ®Õn mÊy ®i n÷a còng ph¶i lung lay vµ mái mÖt. toµn lùc c«ng kÝch vµo mét n¬i hoÆc chia lµm nhiÒu
§îi khi qu©n ®Þch tinh thÇn dao ®éng, th©n thÓ mái to¸n, chia nhau tiÕn ®¸nh kh¾p mäi n¬i cïng mét lóc.
mÖt råi, lóc bÊy giê, qu©n ta hîp víi d©n chóng ®¸nh Nhng cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch chu ®¸o ®Ó tr¸nh khái bé
thèc vµo qu©n ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ th¾ng lîi. ®éi m×nh hçn lo¹n hay lÇm lÉn nhau. Bëi vËy, tríc khi
4. §o¹n tuyÖt giao th«ng1) cha thùc hµnh ®¸nh lÐn, cÇn ph¶i ®Æt ra tÝn hiÖu hay
dÊu hiÖu.
1)
C¾t ®øt liªn l¹c. 2)
Gi©y thÐp nãi: gi©y ®iÖn tho¹i.
C«ng viÖc ®¸nh óp cÇn ph¶i im h¬i lÆng tiÕng, kh«ng ®Þch ®i qua rÊt khã kh¨n vµ nh÷ng qu·ng ®êng hÎm,
nªn x«n xao, trß chuyÖn Çm ü, b¾n sóng lung tung. Khi v.v., l¹i cßn ph¶i tÝnh tíi chç qu©n ta cã thÓ lÈn ®i mau
cha ®Õn gÇn ®îc ®Þch nh©n hay cha cã dÞp tèt, chãng v« cïng.
kh«ng nªn v× nghe thÊy tiÕng sóng bªn ®Þch b¾n, råi b- Nh»m b¾n ph¸o binh, kþ binh hay quan chØ huy,
lµ còng b¾n lung tung tr¶ l¹i. ChØ cã khi nµo cã dÞp tèt cÇn ph¶i t×m chç nµo Èn nóp ®Ó b¾n, vÝ nh: hang ë
hay ®· lät ®îc vµo trong vßng ®Êt ®ai bªn ®Þch råi, gÇn ®êng, bôi c©y, nhµ, nh÷ng m« ®Êt cao bªn kia
míi cã thÓ h« ho¸n tiÕn c«ng ®îc. Nªn kÞch liÖt tiÕn s«ng ch¼ng h¹n.
c«ng vµo tríc mÆt, bªn sên; tríc khi ®Õn n¬i ta ®Þnh c- §èi víi ®éi ph¸o thñ, ®éi vËn t¶i bªn ®Þch, cÇn mai
chiÕm, nÕu xÐt ra kh«ng thÓ nµo tr¸nh xung ®ét, th× phôc ë trong rõng rËm, qu·ng ®êng nhá hÑp trªn dèc,
ph¶i quyÕt t©m c«ng kÝch thËt mau chãng lµm cho hay nóp ë nhµ d©n chóng.
®Þch nh©n chuÈn bÞ kh«ng kÞp. NÕu biÕt tríc r»ng d- §èi víi ®éi qu©n nhá vµ ®éi trinh th¸m bªn ®Þch, cã
®Þch nh©n cã chuÈn bÞ chu ®¸o, th× cÇn ph¶i thËn
thÓ nóp ë ngay hai bªn vÖ ®êng còng ®îc.
träng.
e- Khi mai phôc, cÇn ph¶i nóp cho thËt kÝn vµ hÕt søc
Lóc ®i ®¸nh lÐn, ®· ®Õn tríc hËu ph¬ng qu©n ®Þch
yªn lÆng, v« luËn ngµy ®ªm tuyÖt ®èi kh«ng ®îc nãi
råi, kh«ng nªn lµm lì c¬ héi, ph¶i nç lùc do th¸m cho
chuyÖn ®Ó ®Þch nh©n khái biÕt chç nóp cña ta. V¹n
biÕt kho sóng ®¹n, l¬ng thùc ... bªn ®Þch, råi kiÕm ®ñ
mäi çch thiªu ®èt ®i, dïng m×n, thuèc næ ph¸ ho¹i nhÊt ®Þch nh©n ®· biÕt ta råi, th× ph¶i lËp tøc kÐo ®i
ph¸o ®µi, bãp g¸c vµ çc thø kiÕn tróc bªn ®Þch ®i. ngay hay thay ngay chç nóp.
C«ng viÖc nµy cÇn ph¶i liªn l¹c mËt thiÕt víi d©n chóng g- Khi mai phôc, muèn ph¸t ®éng th× ®îi tíi khi ®Þch
míi cã thÓ ®¹t ®îc môc ®Ých. nh©n ®· ®i qu¸ giµ nöa råi, cã khi çi ®Ých mµ ta
Khi c«ng kÝch ®· ®¹t tíi môc ®Ých råi, ph¶i nhanh ®Þnh b¾n (nh viªn quan chØ huy) hoÆc lóc qu©n
chãng rót lui. Lóc trë vÒ, cÇn ph¶i kiÕm con ®êng t¾t ®Þch ®i qua ®· ®Õn gi÷a s«ng, khi nghØ ng¬i, c¾m
mµ ®i tíi mét qu·ng ®êng kh¸ xa nµo ®ã, råi sÏ quay trë tr¹i, ¨n c¬m ch¼ng h¹n, thùc tÕ mai phôc mét çch ®¹i
l¹i n¬i m×nh ®Þnh tËp hîp, lµm cho ®Þch qu©n kh«ng quy m« th× nªn chia lµm mÊy n¬i: tríc, gi÷a vµ sau, råi
tµi nµo th¸m thÝnh ®îc tung tÝch cña qu©n ta. cïng nhau ph¸t ®éng lµm cho qu©n ®Þch bÞ ®¸nh
2. §¸nh mai phôc b»ng mu, lµm cho chóng ®¹i b¹i.
CÇn ph¶i do th¸m biÕt tríc con ®êng mµ ®Þch qu©n sÏ 3. §¸nh óp ban ®ªm
®i qua, ph¸i qu©n ra mai phôc ë hai bªn vÖ ®êng, nóp Xem thÕ qu©n ®Þch h¬n ta vÒ lùc lîng vµ binh khÝ mµ
ë qu·ng ®êng hµnh qu©n khã kh¨n nhÊt (nh trÌo ®Ìo, ta kh«ng ®ñ søc chèng l¹i, th× ph¶i hãa chØnh vi linh,
qua s«ng), ®îi khi çi ®Ých mµ ta cÇn ®¸nh nhÊt tíi n¬i ph©n t¸n ®Ó Èn nóp thËt kÝn ®¸o ë çc lµng, rõng nói,
(vÝ dô: chØ huy quan cao cÊp, ph¸o binh, hµnh lý, xe cé ban ngµy kh«ng ®îc ra ngoµi, ®îi ®Õn tèi, tø phÝa b¾n
vËn t¶i, v.v.) th× ta cïng nhau nh»m b¾n kÞch liÖt. ®ïng ®oµng lµm cho qu©n ®Þch bèi rèi, hoang mang,
Cã mÊy ®iÒu cèt yÕu vÒ çch phôc binh nh díi: cha t×m ®îc çch nµo ®Ó ®èi phã. Lóc bÊy giê, ta ph¶i
a- Çch thøc phôc binh v« luËn theo kiÓu ®¹i quy m« biÕn linh vi chØnh, nghÜa lµ l¹i tËp hîp qu©n ta l¹i
hay tiÓu quy m«, cÇn chän nh÷ng n¬i hiÓm yÕu qu©n ®¸nh thèc vµo qu©n ®Þch ®Ó tiªu diÖt chóng. Nhng
khi thi hµnh ph¬ng ph¸p ®¸nh nh thÕ, cÇn chó ý mÊy Cßn nh thÊy nßng sóng thËt dµi l¹i dùng ®øng, ®Êy lµ
®iÒu nµy: ®éi cao x¹. §éi lÝnh nµy cã huy hiÖu ë cæ ¸o mµu vµng
a- §iÒu ®éng cùc kú bÝ mËt (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tr¾ng xanh).
Nh÷ng kÕ ho¹ch tríc khi ®a ra vµ sau khi ra råi ph¶i gi÷ d- C«ng binh: LÝnh nµy mang çc khÝ cô nh cuèc xÎng
tuyÖt ®èi bÝ mËt v× r»ng: NÕu mét khi bªn ®Þch biÕt ®Ó lµm viÖc. Trong ®éi lÝnh nµy gåm cã: §éi b¾c cÇu,
tríc råi, th× sù chuÈn bÞ hµnh ®éng cña ta v« hiÖu qu¶, ®éi th«ng tin, ®éi ®Þa l«i, ®éi ®êng s¾t. Huy hiÖu ë
v¶ l¹i cã khi thÊt b¹i lín n÷a lµ kh¸c. cæ ¸o mµu n©u (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tr¾ng).
b- CÇn biÕt râ t×nh h×nh qu©n ®Þch (vÝ dô: BiÕt râ e- §éi vËn t¶i: D¾t lõa ngùa kÐo xe hay dïng xe h¬i ®Ó
®Þch nh©n cã bao nhiªu ngêi, søc chiÕn ®Êu m¹nh vËn t¶i ®å ®¹c l¬ng thùc, v.v.. Huy hiÖu ë cæ ¸o cña
hay yÕu, çch tæ chøc qu©n ®Þch vµ tinh thÇn qu©n lÝnh nµy mµu tr¾ng (lÝnh NhËt - Tµu: mµu tÝm).
sÜ ra sao?). g- Cßn çc lÝnh kh¸c: Çc ®éi qu©n thiÕt gi¸p, ®éi
c- CÇn th«ng th¹o ®Þa thÕ nh: nói non, s«ng ngßi, rõng kh«ng qu©n, hiÕn binh, ®éi vÖ binh còng dÔ nhËn.
ró, ®ång b»ng, ®êng lèi, v.v., chç nµo cã ®Þch nh©n Ngoµi ra cßn cã nh÷ng ®éi qu©n y kh«ng mÆc ¸o
canh phßng, chç nµo cã ®êng t¾t, ®i tíi chç nµo, cã lÝnh.
thÓ bao v©y ®Ó tiªu diÖt ®Þch qu©n ®îc kh«ng? 2. Do th¸m xem cã bao nhiªu qu©n ®Þch
Nh÷ng ®iÒu cèt yÕu trªn ®©y cÇn ph¶i hiÓu mét çch CÇn ®Õm tõng hµng mét, råi nhÈm xem mét ®éi cã
râ rµng. Sau ®ã míi tiÕn ®Õn mét n¬i gÇn qu©n ®Þch bao nhiªu, nhng v× thêi gian quan hÖ, ta kh«ng dÔ g×
nhÊt ®Þnh, ®¸nh thèc vµo qu©n ®Þch ®Æng tiªu diÖt lµm ngay ®îc nhiÖm vô Êy. Çi çch ®iÒu tra tiÖn h¬n,
chóng. ®¹i kh¸i gåm cã:
E. Lµm thÕ nµo do th¸m ®Þch nh©n a- §¹i ®éi bé binh. Mét trung ®éi cña NhËt, Tµu gäi lµ
1. Muèn do th¸m çc thø qu©n ®éi bªn ®Þch, tríc hÕt "Liªn", nhng mét Liªn kh«ng cã cê vµ cã 150 tªn lÝnh....
cÇn biÕt râ cã nhiÒu thø binh kh¸c nhau ®·. Trõ cã bé Cø 4 trung ®éi th× cã mét ®éi sóng cèi xay (dïng ngùa
binh, kþ binh, ph¸o binh, c«ng binh, ®éi qu©n vËn t¶i kÐo) tøc lµ mét ®¹i ®éi, Tµu gäi lµ "Doanh", cã chõng
ra, l¹i cßn cã thªm lÝnh ®Æc biÖt n÷a, nh díi: bÈy, t¸m tr¨m ngêi mét ®¹i ®éi qu©n NhËt cã mét l¸ cê
a- Bé binh: Bé binh NhËt ®eo sóng dµi vµ cã c¶ sóng tr¾ng ë gi÷a cã nh÷ng vÖt ®en ®á.
liªn thanh h¹ng nÆng, cã ®«i khi cã c¶ sóng ca n«ng Cø ba ®¹i ®éi cã 1 ®éi sóng ca n«ng h¹ng nhÑ dïng
h¹ng nhÑ n÷a. LÝnh nµy cã mét miÕng huy hiÖu ®á ë ngùa kÐo tøc lµ mét liªn ®éi, cã l¸ cê vu«ng (lóc thêng
cæ ¸o (lÝnh NhËt). cuèn trßn l¹i).
b- Kþ binh: LÝnh kþ m· cìi ngùa, ®eo sóng liªn thanh vµ b- Kþ binh. VÒ kþ binh, th× ®Õm xem cã bao nhiªu ngêi
mang ca n«ng h¹ng nhá, cã miÕng huy hiÖu xanh mµu cìi ngùa lµ ®îc.
l¸ m¹ ë cæ ¸o (lÝnh NhËt - qu©n Tµu: vµng). c- Ph¸o binh. §Õm xem cã bao nhiªu nßng sóng ®¹i b¸c
c- Ph¸o binh: Dïng lõa ngùa hay « t« kÐo ®¹i b¸c, ca h¹ng nÆng, h¹ng nhÑ.
n«ng, cßn nh ®¹i b¸c h¹ng nÆng th× ph¶i dïng tíi xe « t« d- C«ng binh. C«ng binh còng biªn chÕ gièng nh bé
vËn t¶i hay 6 con ngùa kÐo míi ®îc. §Êy lµ ®¹i b¸c h¹ng binh.
nÆng.
e- Çc thø kh¸c. §©y lµ nh÷ng thø lÝnh ®Æc biÖt, phô c- Dïng mü nh©n kÕ
thuéc, kh«ng quan träng mÊy, biÕt râ çc thø lÝnh lµ ®- C«ng viÖc nµy còng lµ viÖc cña çc chÞ con g¸i cã
îc råi. Nhng ®éi kh«ng qu©n, cÇn ph¶i ®iÒu tra xem cã nhan s¾c ®i b¾t chim viªn quan chØ huy hay binh sÜ
bao nhiªu m¸y bay. còng ®îc. Cã ®«i khi dïng çch ly gi¸n qu©n ®Þch,
3. Do th¸m mu m« bªn ®Þch hoÆc th¸m thÝnh tin tøc, hoÆc ¨n c¾p mÖnh lÖnh
§Êy lµ mét viÖc rÊt khã kh¨n, thêng thêng ngêi ta dß la cïng ®Þa ®å bªn ®Þch. Dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n ®Ó
®Þch nh©n ë ®©u ®Õn vµ ®Þnh ®i ®©u, còng cã thÓ ®¹t môc ®Ých cña ta, cã ®«i khi ph¶i hy sinh x¸c thÞt
do ®ã mµ ph¸n ®o¸n ®îc ®«i phÇn. Nhng ®Êy cha ph¶i còng ®µnh. NÕu nh kh«ng cã thÓ dß la ®îc tin tøc g×
lµ ph¬ng ph¸p ®óng ®¾n. Tèt h¬n lµ cÇn ph¶i: còng nh kh«ng thÓ dïng çch nµo ly gi¸n ®îc, thêi t×m
a- Gi¶ çch hoan nghªnh çch ¸m s¸t viªn quan chØ huy bªn ®Þch ®i hoÆc ®èt
ë n¬i mµ qu©n ®Þch kÐo qua hay sÏ ®Õn ®«ng, ta gi¶ c¬ quan träng yÕu ®i, liÒu cïng ®Þch nh©n mét chÕt
lµm ra bé nhiÖt thµnh ra hoan nghªnh, s¨n sãc qu©n còng cam t©m.
®Þch. Nh©n ®ã, ta ®îc gÇn gòi binh lÝnh, phu t¶i bªn 4. Trinh th¸m ®Þa h×nh
®Þch, råi cïng hä trß chuyªn l©n la, dß la xem sÏ ®i §èi víi nh÷ng ®Þa h×nh ë gÇn qu©n ®Þch, nh bÕn ®ß,
®©u vµ ®i lµm g×. NÕu nh qu©n ®Þch kh«ng hiÓu ®êng lèi, ph¶i dß la xem cã con ®êng t¾t nµo ®i vßng
tiÕng ta th× khã kh¨n ®Êy. Nhng trong bé ®éi qu©n quanh kh«ng ? Qua bÕn ®ß ®i vÒ con ®êng ®ã cã ®îc
®Þch còng cã ngêi m×nh bÞ chóng lîi dông lµm viÖc cho kh«ng ? CÇn dß la kü cµng th× hµnh ®éng qu©n ta míi
chóng. NÕu cÇn ph¸i bµ giµ hay trÎ con gÇn gòi hä, dß ch¾c ch¾n th¾ng lîi.
la còng cã thÓ biÕt ®îc tin tøc. Ngoµi ra cßn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÒu sau nµy:
b- Gi¶ ®i lµm trinh th¸m cho ®Þch nh©n ®Ó th¸m thÝnh a- §i dß la mét n¬i nµo ph¶i cÇn chó ý ®Õn ®êng lèi,
bªn ®Þch ph¬ng híng réng hay hÑp, ®Êt çt thÕ nµo. §ång thêi
Muèn gi¶ ®i lµm trinh th¸m bªn ®Þch, thêi tríc hÕt ph¶i xem xÐt cã tiÖn cho sù hµnh qu©n cña ph¸o binh,
®em mét Ýt tin tøc qu©n ta b¸o cho qu©n ®Þch biÕt, kþ binh, ®éi vËn t¶i vµ çc thø lÝnh kh¸c ®i qua
nhng nh÷ng tin tøc Êy kh«ng quan hÖ g×, miÔn lµm cho kh«ng ?
®Þch nh©n tin ta lµ ®îc. Råi sau lÊy nh÷ng tin l¸o lÕu b- Cã rõng nói lµng m¹c g× kh«ng? Vµ cÇn ph¶i chó ý
kh«ng thiÕt thùc lõa dèi ®Þch qu©n. §em nh÷ng tin tøc xem nh÷ng rõng nói cïng lµng m¹c ®ã cã trï mËt l¾m
quan träng bªn ®Þch b¸o ço cho qu©n ta, ®Êy lµ mét kh«ng ? DiÖn tÝch lµ bao nhiªu?
ph¬ng ph¸p rÊt tèt, nhng ph¶i kÐn chän lÊy nh÷ng ngêi NÕu ph¶i qua s«ng ngßi, cÇn chó ý xem réng hay hÑp,
cã kÕ ho¹ch vµ gi¸c ngé kh¸ ®Ó khái bÞ ®Þch nh©n níc ch¶y tõ tõ hay ch¶y xiÕt, hai bªn bê cã ®ß kh«ng ?
mua chuéc. §«i khi ph¸i Ýt ®µn bµ, con g¸i ®i gÇn gòi cã cÇu kh«ng ? NÕu nh cã cÇu, nãi kü xem ph¸o binh,
qu©n ®Þch, chÞu hy sinh c¶ x¸c thÞt lµm cho qu©n ®éi qu©n vËn t¶i xe cé cã thÓ qua ®îc kh«ng ?
®Þch khái ngê, råi dß la t×nh h×nh qu©n ®Þch, ®a 5. Dß la t×nh h×nh bªn ®Þch
nh÷ng tin tøc quan träng b¸o ço cho qu©n ta biÕt. §èi víi ý ®Þnh, binh lùc vµ çc thø qu©n lÝnh bªn ®Þch
Lµm nh vËy çc chÞ ®µn bµ, con g¸i hÕt søc khæ t©m còng nh trªn ®· nãi qua, nhng nh÷ng khi c¾m tr¹i vµ
®Êy, nhng v× quyÒn lîi quèc gia, d©n téc, hy sinh nh nh÷ng n¬i qu©n chñ lùc bªn ®Þch ®ãng, cïng nh÷ng
vËy ¾t còng vui lßng.
n¬i trèng kh«ng vµ nh÷ng t×nh h×nh nµy kh¸c cÇn dß la

cho kü cµng. Ph¶i chó ý mÊy ®iÓm sau nµy:
a- ThÊy ®Þch nh©n ë n¬i nµo, h¹ng lÝnh g× cã bao
nhiªu ngêi? xe t¨ng m¸y bay bªn ®Þch cã bao nhiªu vµ
®Ó ë chç nµo?
b- PhÝa tríc vµ sau lng qu©n ®Þch, phè x¸ cïng nh÷ng
n¬i phßng ngù, ph¸o ®µi, t×nh h×nh vµ dïng nh÷ng bé
®éi nµo gi÷ ë n¬i ®ã.
c- VÞ trÝ binh tr¹m, çc kho sóng ®¹n, l¬ng thùc ë
®©u?
d- Trong khi ®¸nh nhau, cÇn ph¶i chó ý t×nh h×nh bªn
®Þch, qu©n trï bÞ hai bªn c¹nh sên.
e- XÐt xem qu©n lÝnh bªn ®Þch cã muèn ®¸nh nhau
hay kh«ng? vµ xÐt xem binh lÝnh bªn ®Þch ®èi víi tíng
quan vµ nh©n d©n ra sao?
Nh÷ng nh©n viªn phô tr¸ch c«ng viÖc do th¸m cÇn chó
ý lîi dông vµ liªn l¹c víi d©n chóng trong vïng. Nhng chó
ý: hä gi¸c ngé, ®ång t×nh víi ta vµ muèn cïng ta hîp t¸c
míi dïng ®îc. Tr¸i l¹i, nÕu hä kh«ng gi¸c ngé, bÞ ®Þch
nh©n lîi dông lµm chã s¨n, chim måi, ph¶i ®Ò phßng
cÈn thËn.
Trinh th¸m cèt yÕu lµ dß la xem cã nh÷ng tæ chøc nµo
NHËT Ký TRONG Tï29
®Þch ph¸ ta kh«ng ? NÕu nh cã, thêi h·y bµy mu, lËp
kÕ ph¸ ho¹i, hoÆc giÕt kÎ thñ lÜnh trong bän, xö tö ®i
ViÕt b»ng ch÷ H¸n n¨m 1942-1943 Theo bµi in trong s¸ch.
®Ó lµm g¬ng cho kÎ kh¸c. B¶n dÞch cña ViÖn v¨n häc. Suy nghÜ míi vÒ
In trong s¸ch Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï.
NhËt ký trong tï,
Nxb Gi¸o dôc, Hµ Néi, 1993
Bµi 1
Th©n thÓ t¹i ngôc trung,

Tinh thÇn t¹i ngôc ngo¹i;
Dôc thµnh ®¹i sù nghiÖp,
Tinh thÇn çnh yÕu ®¹i11).
Th©n thÓ ë trong ngôc,

Tinh thÇn ë ngoµi ngôc;
Muèn nªn sù nghiÖp lín,
Tinh thÇn cµng ph¶i cao.
Th©n thÓ ë trong lao,

Tinh thÇn ë ngoµi lao;
Muèn nªn sù nghiÖp lín,
Tinh thÇn cµng ph¶i cao.
NAM TR¢N dÞch
11
) Trong nguyªn b¶n, bèn c©u th¬ nµy kh«ng cã ®Çu ®Ò, chÐp ë
ngoµi b×a tËp Ngôc trung nhËt ký cïng h×nh vÏ hai tay bÞ xiÒng, cã lÏ
®îc t¸c gi¶ coi nh mét lêi ®Ò tõ cho toµn tËp.
Bµi 2
KHAI QUYÓN
L·o phu nguyªn bÊt ¸i ng©m thi,

Nh©n vÞ tï trung v« së vi;
Liªu t¸ ng©m thi tiªu vÜnh nhËt,
Th¶ ng©m th¶ ®·i tù do th×.
Më §ÇU TËP NHËT Ký
Giµ nµy vèn kh«ng thÝch ng©m th¬,

Nh©n v× trong ngôc kh«ng cã g× lµm;
H·y mîn viÖc ng©m th¬ cho qua ngµy dµi,
Võa ng©m võa ®îi ngµy tù do.
Ng©m th¬ ta vèn kh«ng ham,

Nhng v× trong ngôc biÕt lµm chi ®©y;
Ngµy dµi ng©m ngîi cho khu©y,
Võa ng©m võa ®îi ®Õn ngµy tù do.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 3
T¹I TóC VINH NHAI BÞ KHÊU LU
Tóc Vinh khíc sö d m«ng nhôc,

Cè ý tr× diªn ng· khø tr×nh;
Gi¸n ®iÖp hiÒm nghi kh«ng niÕt t¹o,
B¶ nh©n danh dù b¹ch hy sinh.
BÞ B¾T GI÷ ë PHè TóC VINH12)
Phè tªn Tóc Vinh mµ khiÕn ta mang nhôc13),

Cè ý lµm chËm trÔ hµnh tr×nh cña ta;
Bµy ®Æt ra trß t×nh nghi gi¸n ®iÖp,
Kh«ng dng lµm mÊt danh dù cña ngêi.
Tóc Vinh mµ ®Ó ta mang nhôc,

Cè ý d»ng dai, chËm bíc m×nh;
BÞa chuyÖn t×nh nghi lµ gi¸n ®iÖp,
Cho ngêi v« cí mÊt thanh danh.
HUÖ CHI dÞch
12
) Tóc Vinh: tªn mét phè ë thÞ trÊn huyÖn Thiªn B¶o, tØnh Qu¶ng
T©y, Trung Quèc. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë ®©y ngµy 29-8-1942.
13
) Trong c©u th¬ nµy t¸c gi¶ cã dông ý ch¬i ch÷: lÊy m«ng nhôc
(mang nhôc) ®èi lËp víi tóc vinh (®ñ vinh) ®Ó lµm t¨ng ý nghÜa
mØa mai hµi híc cña bµi th¬, gi¸n tiÕp chÕ giÔu viÖc b¾t ngêi v« lý
cña nhµ cÇm quyÒn Tëng Giíi Th¹ch.
Bµi 4
NHËP TÜNH T¢Y HUYÖN NGôC
Ngôc trung cùu ph¹m nghªnh t©n ph¹m,

Thiªn thîng t×nh v©n trôc vò v©n;
T×nh, vò, phï v©n phi khø liÔu,
Ngôc trung lu tró tù do nh©n.
VµO NHµ NGôC HUYÖN TÜNH T¢y1)
Trong ngôc tï cò ®ãn tï míi,

Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma;
M©y t¹nh, m©y ma, mÊy ®¸m m©y næi bay ®i hÕt,
ChØ cßn l¹i ngêi tù do trong ngôc.
Trong lao tï cò ®ãn tï míi,

Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y ma;
T¹nh, ma, m©y næi bay ®i hÕt,
Cßn l¹i trong tï kh¸ch tù do.
NAM TR¢N dÞch
1)
TÜnh T©y: mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, gÇn biªn giíi Trung
- ViÖt. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, qu¸ TÜnh T©y mÊy chôc
kil«mÐt, nhng l¹i bÞ ®a trë l¹i TÜnh T©y giam gi÷.
§êNG §êI HIÓM TRë
Bµi 5 - 6 - 7 §i kh¾p non cao vµ nói hiÓm,

Nµo ngê ®êng ph¼ng l¹i khã qua;
Nói cao gÆp hæ rót côc vÉn kh«ng viÖc g×,
§êng ph¼ng gÆp ngêi l¹i bÞ b¾t!
THÕ Lé NAN
II
I
Ta vèn lµ ®¹i biÓu cña d©n ViÖt Nam,
TÈu biÕn cao s¬n d÷ tuÊn nham, §Þnh ®Õn Trung Hoa gÆp nh©n vËt träng yÕu;
Na tri b×nh lé çch nan kham; Kh«ng dng ®Êt b»ng næi sãng giã,
Cao s¬n ngé hæ chung v« d¹ng , §a ta vµo lµm "kh¸ch quý" trong tï.
B×nh lé phïng nh©n khíc bÞ giam.
III
II
Vèn trung thùc thµnh thËt, ta kh«ng cã
D nguyªn ®¹i biÓu ViÖt Nam d©n, ®iÒu g× thÑn víi lßng,
ThÕ mµ bÞ t×nh nghi lµ H¸n gian;
NghÜ ®¸o Trung Hoa kiÕn yÕu nh©n; ViÖc xö thÕ vèn kh«ng ph¶i lµ dÔ,
V« n¹i phong ba b×nh ®Þa khëi, Lóc nµy, xö thÕ cµng khã kh¨n h¬n.
Tèng d nhËp ngôc t¸c gia t©n.
III
Trung thµnh, ng· b¶n v« t©m cøu,

Khíc bÞ hiÒm nghi tè H¸n gian;
Xö thÕ nguyªn lai phi dÞ dÞ,
Nhi kim xö thÕ çnh nan nan!
§i kh¾p ®Ìo cao, kh¾p nói cao,

Ngê ®©u ®êng ph¼ng l¹i lao ®ao!
Nói cao gÆp hæ mµ v« sù,
§êng ph¼ng gÆp ngêi bÞ tèng lao. Bµi 8 - 9
T¶O
II
Ta lµ ®¹i biÓu d©n ViÖt Nam, I

T×m ®Õn Trung Hoa ®Ó héi ®µm;
Ai ngì ®Êt b»ng g©y sãng giã, Th¸i d¬ng mçi t¶o tßng têng thîng,
Ph¶i lµm "kh¸ch quý" t¹i nhµ giam!
ChiÕu tríc lung m«n, m«n vÞ khai;
Lung lý hiÖn thêi hoµn h¾c ¸m,
III Quang minh khíc dÜ diÖn tiÒn lai.
Ta ngêi ngay th¼ng, lßng trong tr¾ng,
L¹i bÞ t×nh nghi lµ H¸n gian; II
Xö thÕ tõ xa kh«ng ph¶i dÔ,
Mµ nay, xö thÕ khã kh¨n h¬n. T¶o khëi nh©n nh©n tranh liÖp s¾t,
B¸t chung hëng liÔu, t¶o xan khai;
KhuyÕn qu©n th¶ ngËt nhÊt ç b·o,
NAM TR¢N dÞch
BÜ cùc chi th× tÊt th¸i lai.
BUæI SíM
I
Mçi sím, mÆt trêi vît lªn khái ®Çu têng,
ChiÕu tíi cöa nhµ lao, cöa cha më;
Giê ®©y trong lao cßn ®en tèi,
Nhng ¸nh s¸ng ®· bõng lªn phÝa tríc mÆt.
II
Sím dËy, mäi ngêi ®ua nhau b¾t rËn,
Chu«ng ®iÓm t¸m giê, b÷a c¬m s¸ng b¾t ®Çu;
Khuyªn anh h·y cø ¨n no,
Khæ ®Õn tét cïng, vui ¾t tíi.
Bµi 10
I
NGä
§Çu têng sím sím vÇng d¬ng mäc,
ChiÕu cöa nhµ lao, cöa vÉn cµi; Ngôc trung ngä thôy ch©n th phôc,
Trong ngôc giê ®©y cßn tèi mÞt, NhÊt thôy h«n h«n kû có chung;
¸nh hång tríc mÆt ®· bõng soi. Méng kiÕn thõa long thiªn thîng khø,
TØnh th× tµi gi¸c ngo¹ lung trung.
NAM TR¢N dÞch
BUæI TR¦A
II
Trong nhµ lao, giÊc ngñ tra thËt khoan kho¸i,
Sím dËy, ngêi ngêi ®ua b¾t rËn, Mét giÊc say sa suèt mÊy tiÕng liÒn;
T¸m giê chu«ng ®iÓm, b÷a ban mai; M¬ thÊy cìi rång bay lªn trêi,
Khuyªn anh h·y g¾ng ¨n no bông, Khi tØnh dËy míi biÕt m×nh vÉn n»m trong ngôc.
BÜ cùc råi ra ¾t th¸i lai.
Trong tï khoan kho¸i giÊc ban tra,
NAM TR¢N - XU¢N THUû Mét giÊc miªn man suèt mÊy giê;
M¬ thÊy cìi rång lªn thîng giíi,
dÞch
TØnh ra trong ngôc vÉn n»m tr¬.
NAM TR¢N dÞch

Quan b¶o: anh nãi dèi,

Ph¹m nh©n tha: t«i nãi thËt;
Quan toµ tÝnh vèn thiÖn,
L¹i hÇm hÇm gi¶ lµm bé ¸c;
Muèn khÐp ngêi vµo téi,
Bµi 11 L¹i ra vÎ ©n cÇn;
Gi÷a hai cùc nµy,
Cã thÇn c«ng lý ®øng.
VÊN THO¹I
Hai cùc trong x· héi,
Quan toµ vµ ph¹m nh©n;
X· héi ®Ých lìng cùc, Quan r»ng: anh cã téi,
Ph¸p quan d÷ ph¹m nh©n; Ph¹m tha: t«i l¬ng d©n;
Quan viÕt: nhÜ h÷u téi, Quan r»ng: anh nãi dèi,
Ph¹m viÕt: ng· l¬ng d©n; Ph¹m tha: thùc tr¨m phÇn;
Quan toµ tÝnh vèn thiÖn,
Quan viÕt: nhÜ thuyÕt gi¶, Vê lµm bé d÷ d»n;
Ph¹m viÕt: ng· ng«n ch©n; Muèn khÐp ngêi vµo téi,
Ph¸p quan tÝnh b¶n thiÖn, L¹i ra vÎ ©n cÇn;
Gi¶ trang ¸c ng©n ng©n; ë gi÷a hai cùc ®ã,
C«ng lý ®øng lµm thÇn.
YÕu nhËp nh©n téi,
Khíc gi¶ ý ©n cÇn; HUÖ CHI - NGUYÔN SÜ L¢M
Gi¸ lìng cùc chi gian, dÞch
LËp tríc c«ng lý thÇn.
LêI HáI
Hai cùc cña x· héi,

Quan toµ vµ ph¹m nh©n;
Quan b¶o: anh cã téi,
Ph¹m nh©n tha: t«i d©n lµnh;
Hai giê ngôc më th«ng h¬i,

Tï nh©n ngÈng mÆt ng¾m trêi tù do;
Tù do tiªn kh¸ch trªn trêi,
BiÕt ch¨ng trong ngôc cã ngêi kh¸ch
tiªn.
Bµi 12
NAM TR¢N dÞch
NGä HËU
B¶n dÞch kh¸c:
NhÞ ®iÓm khai lung ho¸n kh«ng khÝ, Hai giê ngôc më thay kh«ng khÝ,
Nh©n nh©n ngìng kh¸n tù do thiªn; Ai nÊy nh×n lªn: trêi tù do!
Tù do thiªn thîng thÇn tiªn kh¸ch, Tiªn kh¸ch tù do trªn thîng giíi,
Tri phñ lung trung d· h÷u tiªn ? BiÕt ch¨ng, tiªn còng ë trong tï ?
Vò HUY §éNG dÞch

QU¸ TR¦A
Hai giê chiÒu, nhµ lao më cöa ®æi kh«ng khÝ,

Mäi ngêi ngÈng lªn ng¾m trêi tù do;
Kh¸ch thÇn tiªn trªn trêi tù do,
BiÕt ch¨ng trong tï còng cã tiªn?
Bµi 13 Bµi 14
V·N Tï L¬NG
V·n xan ngËt liÔu, nhËt t©y trÇm, Mçi xan nhÊt uyÓn hång mÔ ph¹n,
Xø xø s¬n ca d÷ nh¹c ©m; V« diªm, v« th¸i, hùu v« thang;
U ¸m TÜnh T©y cÊm bÕ thÊt, H÷u nh©n tèng ph¹n, ngËt ®¾c b·o,
Hèt thµnh mü thuËt tiÓu hµn l©m. Mét nh©n tèng ph¹n, h¸m gia n¬ng.
C¥M Tï
CHIÒU H¤M
Mçi b÷a mét b¸t c¬m g¹o ®á,
C¬m chiÒu xong, mÆt trêi lÆn vÒ t©y, Kh«ng muèi, kh«ng rau còng ch¼ng canh;
Kh¾p n¬i, rén tiÕng ca d©n d· vµ tiÕng nh¹c; Cã ngêi ®em c¬m, ®îc ¨n no,
Nhµ ngôc u ¸m huyÖn TÜnh T©y, Kh«ng ngêi ®em c¬m, ®ãi kªu cha kªu mÑ.
Bçng thµnh mét viÖn hµn l©m nghÖ thuËt nhá.
Kh«ng rau, kh«ng muèi, canh kh«ng cã,
C¬m xong, bãng ®· xuèng trÇm trÇm, Mçi b÷a lng c¬m ®á gäi lµ;
Vang tiÕng ®µn ca, rén tiÕng ng©m; Cã kÎ ®em c¬m cßn ch¾c d¹,
Nhµ ngôc TÜnh T©y mê mÞt tèi, Kh«ng ngêi lo b÷a ®ãi kªu cha.
Bçng thµnh nh¹c qu¸n viÖn hµn l©m.
NAM TR¢N - B¡NG THANH
NAM TR¢N dÞch dÞch
Bçng nghe trong ngôc s¸o vi vu,

Khóc nh¹c t×nh quª chuyÓn ®iÖu sÇu;
Mu«n dÆm quan hµ, kh«n xiÕt nçi,
Lªn lÇu ai ®ã ngãng tr«ng nhau.
Bµi 15 NAM TR¢N dÞch
N¹N H÷U XUY §ÞCH B¶n dÞch kh¸c:

Trong lao v¼ng khóc nh¹c t×nh quª,
Ngôc trung hèt thÝnh t h¬ng khóc, ¢m chuyÓn sÇu th¬ng, ®iÖu t¸i tª;
Thanh chuyÓn thª l¬ng ®iÖu chuyÓn sÇu; Ngh×n dÆm quan hµ, kh«n xiÕt nçi,
Thiªn lý quan hµ v« h¹n c¶m, Lªn lÇu ai ®ã, chèn phßng khuª.
Khuª nh©n çnh thíng nhÊt t»ng l©u.
HUÖ CHI dÞch
NG¦êI B¹N Tï THæI S¸O
Trong tï bçng nghe khóc nh¹c nhí quª h¬ng,

¢m thanh trë nªn thª l¬ng, t×nh ®iÖu trë nªn
sÇu muén;
Níc non xa çch ngh×n trïng, c¶m th¬ng v« h¹n,
Ngêi chèn phßng khuª l¹i bíc lªn mét tÇng lÇu.
ÇI CïM
I
Bµi 16-17
MiÖng ®ãi d÷ tîn nh mét hung thÇn,
CíC ¸P §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ngêi;
Ngêi nµo còng bÞ nuèt ch©n ph¶i,
I ChØ cßn ch©n tr¸i co duçi ®îc th«i.
Tranh ninh ng· khÈu tù hung thÇn,

V·n v·n tr¬ng khai b¶ cíc th«n; II
Çc nh©n bÞ th«n liÔu h÷u cíc,
ChØ thÆng t¶ cíc n¨ng khuÊt th©n. Trªn ®êi l¹i cã chuyÖn thËt lµ kú,
Mäi ngêi tranh nhau ®Õn tríc ®Ó cïm ch©n;
V× cã cïm ch©n míi ®îc ngñ,
II Kh«ng cïm ch©n th× kh«ng chç ngñ yªn.
ThÕ gian çnh h÷u ly kú sù,
I
Nh©n mÉn tranh tiªn thîng cíc kiÒm;
Nh©n vÞ h÷u kiÒm tµi ®¾c thôy, D÷ tùa hung thÇn miÖng chùc nhai,
V« kiÒm mét xø kh¶ an miªn. §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ngêi;
Mäi ngêi bÞ nuèt ch©n bªn ph¶i,
Co duçi cßn ch©n bªn tr¸i th«i.
II
NghÜ viÖc trªn ®êi kú l¹ thËt,
Cïm ch©n sau tríc còng tranh nhau;
§îc cïm ch©n míi yªn bÒ ngñ,
Kh«ng ®îc cïm ch©n biÕt ngñ ®©u ?
NAM TR¢N dÞch

Bµi 18-19-20
HäC DÞCH Kú
BÕ to¹ v« liªu häc dÞch kú,

Thiªn binh v¹n m· céng khu tr×;
TÊn c«ng tho¸i thñ ng thÇn tèc,
Cao tµi tËt tóc tiªn ®¾c chi.
II
Nh·n quang ng ®¹i t©m ng tÕ,

Kiªn quyÕt th× th× yÕu tÊn c«ng;
Th¸c lé, song xa d· mét dông,
Phïng thêi, nhÊt tèt kh¶ thµnh c«ng.
III
Song ph¬ng thÕ lùc b¶n b×nh qu©n,

Th¾ng lîi chung tu thuéc nhÊt nh©n;
C«ng thñ vËn trï v« lËu to¸n,
Tµi xng anh dòng ®¹i tíng qu©n.
HäC §¸NH Cê
I
Ngåi trong giam cÊm buån tªnh, häc ®¸nh cê,
Ngh×n qu©n mu«n ngùa cïng rong ruæi;
TÊn c«ng, lui gi÷ ®Òu ph¶i thÇn tèc,
Tµi cao, ch©n nhanh míi ®îc níc tríc.
II
TÇm nh×n ph¶i réng, suy nghÜ ph¶i s©u,

Ph¶i kiªn quyÕt, lu«n lu«n tÊn c«ng;
L¹c níc, hai xe còng thµnh v« dông,
GÆp thêi, mét tèt cã thÓ thµnh c«ng.
III
ThÕ lùc hai bªn vèn ngang nhau,

KÕt côc th¾ng lîi thuéc vÒ mét ngêi;
TÝnh kÕ ®¸nh hay gi÷ kh«ng s¬ hë,
Míi xøng lµ bËc ®¹i tíng anh dòng.
I
Tï tóng ®em cê häc ®¸nh ch¬i,
Thiªn binh v¹n m· ®uæi nhau hoµi;
TÊn c«ng, tho¸i thñ nªn thÇn tèc,
Ch©n lÑ, tµi cao ¾t th¾ng ngêi. Bµi 21
II VäNG NGUYÖT
Ph¶i nh×n cho réng, suy cho kü, Ngôc trung v« töu diÖc v« hoa,
Kiªn quyÕt, kh«ng ngõng thÕ tÊn c«ng; §èi thö l¬ng tiªu n¹i nhîc hµ?
L¹c níc, hai xe ®µnh bá phÝ, Nh©n híng song tiÒn kh¸n minh nguyÖt,
GÆp thêi, mét tèt còng thµnh c«ng. NguyÖt tßng song khÝch kh¸n thi gia.
III NG¾M TR¡NG

Vèn tríc hai bªn ngang thÕ lùc, Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa,
Mµ sau th¾ng lîi mét bªn giµnh; Tríc c¶nh ®Ñp ®ªm nay biÕt lµm thÕ nµo?
TÊn c«ng, phßng thñ kh«ng s¬ hë, Ngêi híng ra tríc song ng¾m tr¨ng s¸ng,
§¹i tíng anh hïng míi xøng danh. Tõ ngoµi khe cöa, tr¨ng ng¾m nhµ th¬.
V¡N TRùC - V¡N PHôNG Trong tï kh«ng rîu còng kh«ng hoa,
dÞch C¶nh ®Ñp ®ªm nay, khã h÷ng hê;
Ngêi ng¾m tr¨ng soi ngoµi cöa sæ,
Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhµ th¬.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 22
PH¢N THUû
Mçi nh©n ph©n ®¾c thuû b¸n bån,

TÈy diÖn, phanh trµ çc tuú tiÖn;
Thuú yÕu tÈy diÖn, vËt phanh trµ,
Thuú yÕu phanh trµ, vËt tÈy diÖn.
CHIA N¦íC
Mçi ngêi ®îc chia nöa chËu níc,

Röa mÆt hoÆc ®un trµ, tuú ý m×nh;
Ai muèn röa mÆt, ®õng ®un trµ,
Ai muèn ®un trµ, th«i röa mÆt.
Mçi ngêi phÇn níc võa lng chËu,

Röa mÆt ®un trµ tù ý ta;
Ai muèn ®un trµ, ®õng röa mÆt,
Ai cÇn röa mÆt, chí ®un trµ.
NAM TR¢N - TRÇN §¾C THä

dÞch
TRUNG THU
I
Tr¨ng trung thu trßn nh g¬ng,
Bµi 23-24 ChiÕu räi câi ®êi, ¸nh tr¨ng tr¾ng nh b¹c;
Nhµ ai sum häp ¨n tÕt trung thu,
TRUNG THU Ch¼ng quªn ngêi trong ngôc nuèt sÇu.
II
I Ngêi trong ngôc còng thëng thøc trung thu,
Tr¨ng thu, giã thu ®Òu v¬ng sÇu;
Trung thu thu nguyÖt viªn nh kÝnh, Kh«ng ®îc tù do ng¾m tr¨ng thu,
ChiÕu diÖu nh©n gian b¹ch tù ng©n; Lßng theo cïng tr¨ng thu vêi vîi.
Gia lý ®oµn viªn ngËt thu tiÕt,
BÊt vong ngôc lý ngËt sÇu nh©n.
II I
Ngôc trung nh©n d· thëng trïng thu, Trung thu vµnh v¹nh m¶nh g¬ng thu,
Thu nguyÖt thu phong ®íi ®iÓm sÇu; S¸ng kh¾p nh©n gian b¹c mét mµu;
BÊt ®¾c tù do thëng thu nguyÖt, Sum häp nhµ ai ¨n tÕt ®ã,
Ch¼ng quªn trong ngôc kÎ ¨n sÇu.
T©m tuú thu nguyÖt céng du du!
II
Trung thu ta còng tÕt trong tï,
Tr¨ng giã ®ªm thu gîn vÎ sÇu;
Ch¼ng ®îc tù do mµ thëng nguyÖt,
Lßng theo vêi vîi m¶nh tr¨ng thu.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 25
§æ
D©n gian ®æ b¸c bÞ quan l¹p,

Ngôc lý ®æ b¸c kh¶ c«ng khai;
BÞ l¹p ®æ ph¹m thêng ta hèi:
Hµ bÊt tiªn ®¸o gi¸ lý lai!?
§¸NH B¹C
Ngoµi d©n ®¸nh b¹c th× bÞ quan b¾t,

Trong tï ®¸nh b¹c cã thÓ c«ng khai;
Con b¹c bÞ tï thêng hèi tiÕc:
Sao kh«ng sím vµo qu¸ch chèn nµy!?
§¸nh b¹c ë ngoµi quan b¾t téi,

Trong tï ®¸nh b¹c ®îc c«ng khai;
BÞ tï, con b¹c ¨n n¨n m·i:
Sao tríc kh«ng v« qu¸ch chèn nµy!?
NAM TR¢N dÞch

Bµi 26
§æ PH¹M
C«ng gia bÊt cÊp ®æ ph¹m ph¹n,

Dôc linh tha mÉn hèi tiÒn phi;
"Ng¹ch" ph¹m hµo so¹n thiªn thiªn h÷u,
Cïng ph¹m c¬ diªn céng lÖ thuú.
Tï Cê B¹C
Nhµ níc kh«ng ph¸t c¬m cho tï cê b¹c,

Muèn cho hä hèi c¶i lçi tríc;
Nhng bän tï sõng sá ngµy nµo còng cã c¬m thÞt,
Cßn tï nghÌo, ®ãi ch¶y d·i cïng víi níc m¾t.
Quan kh«ng cÊp b÷a cho tï b¹c,

§Ó hä mau chõa téi cò h¬n;
Tï "cøng" ngµy ngµy no rîu thÞt,
Tï nghÌo, d·i víi lÖ cïng tu«n.
NAM TR¢N - HUÖ CHI dÞch

NAM TR¢N dÞch

B¶n dÞch kh¸c:
Con nhµ giµu, gi¸o dôc nghÌo,
To "gan ®¸nh b¹c", bÐ teo "gan ngêi";
Bµi 27 Ba hoa kho¸c l¸c thËt tµi,
ë tï mµ l¹i cø ®ßi ¨n s©m.
N¹N H÷U M¹C Mç
KH¦¥NG H÷U DôNG dÞch
Phó gia tö ®Ö, bÇn gia gi¸o,
§æ ®¶m nh thiªn, ®¶m tù ch©m;
"Xa ®¹i ph¸o tµi", ch©n vÜ ®¹i,
T¹i tï nhng tëng ngËt nh©n s©m.
B¹N Tï Hä M¹C
Con çi nhµ giµu mµ nghÌo gi¸o dôc,

Gan ®¸nh b¹c to nh trêi mµ mËt th× nhá
nh çi kim;
Çi tµi huªnh hoang kho¸c l¸c14) thËt lµ vÜ
®¹i,
ë tï nhng vÉn t¬ tëng ¨n nh©n s©m.
Con nhµ giµu cã, nghÌo gia gi¸o,

§¸nh b¹c gan trêi, mËt tùa kim;
"Mét tÊc lªn m©y", ghª gím thËt,
Ngåi tï mµ vÉn íc nh©n s©m.
14
) Nguyªn v¨n Xa ®¹i ph¸o tµi: mét thµnh ng÷ ë vïng Qu¶ng §«ng
cã nghÜa nh “mét tÊc ®Õn trêi”.
Bµi 28
N¹N H÷U NGUY£N CHñ NHIÖM L.
Quèc gia träng th¸c trÊn biªn thuú,

Hå n·i vong c«ng chØ cè ti (t)?
ThÕ kho¸ng thêng tßng biªn giíi khø,
Kim tiÒn l« lý chó tï thi.
B¹N Tï L. NGUY£N Lµ CHñ NHIÖM
Nhµ níc giao cho träng tr¸ch coi gi÷ biªn thuú,
Sao l¹i quªn viÖc c«ng, chØ lo viÖc t?
QuÆng "¨ngtimoan" thêng tuån qua biªn giíi,
Bëi thÕ, lß ®óc tiÒn míi ®óc ra bµi th¬ tï.
Quèc gia phã th¸c gi÷ biªn khu,

Sao nh·ng viÖc c«ng, m¶i viÖc t?
QuÆng thiÕc tuån qua biªn giíi s¹ch,
Nªn lß ®óc b¹c... ®óc th¬ tï.

Bµi 29
SONG THËP NHËT

GI¶I V·NG THI£N B¶O
Gia gia kÕt th¸i d÷ tr¬ng ®¨ng,

Quèc kh¸nh hoan thanh cö quèc ®»ng;
Ng· khíc kim thiªn bÞ bang gi¶i,
NghÞch phong h÷u ý trë phi b»ng.
TÕT SONG THËP15)

BÞ GI¶I §I THI£N B¶o16)
Nhµ nµo nhµ Êy kÕt hoa vµ treo ®Ìn,

C¶ níc reo vui, mõng ngµy quèc kh¸nh;
ThÕ mµ h«m nay ta bÞ trãi gi¶i ®i,
Ngän giã ngîc cè ý c¶n ®«i çnh chim b»ng.
Nhµ nhµ hoa kÕt víi ®Ìn gi¨ng,

Quèc kh¸nh vui reo c¶ níc mõng;
L¹i ®óng h«m nay ta bÞ gi¶i,
O¸i o¨m giã c¶n çnh chim b»ng.
NAM TR¢N dÞch
15
) Song thËp: tøc ngµy 10-10, Quèc kh¸nh níc Trung Hoa D©n quèc
tríc ®©y.
16
) T¸c gi¶ vèn bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, sau ®ã, bÞ ®a trë l¹i
giam ë TÜnh T©y, nay l¹i bÞ gi¶i ®Õn Thiªn B¶o.
Bµi 30
TÈU Lé
TÈu lé tµi tri tÈu lé nan,

Trïng san chi ngo¹i hùu trïng san;
Trïng san ®¨ng ®¸o cao phong hËu,
V¹n lý d ®å cè miÖn gian.
§I §¦êNG
Cã ®i ®êng míi biÕt ®êng ®i khã,

HÕt líp nói nµy l¹i tiÕp ®Õn líp nói kh¸c;
Khi ®· vît çc líp nói lªn ®Õn ®Ønh cao chãt,
Th× mu«n dÆm níc non thu c¶ vµo tÇm m¾t.
§i ®êng míi biÕt gian lao,

Nói cao råi l¹i nói cao trËp trïng;
Nói cao lªn ®Õn tËn cïng,
Thu vµo tÇm m¾t mu«n trïng níc non.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 31
Mé
QuyÖn ®iÓu quy l©m tÇm tóc thô,

C« v©n m¹n m¹n ®é thiªn kh«ng;
S¬n th«n thiÕu n÷ ma bao tóc,
Bao tóc ma hoµn, l« dÜ hång.
CHIÒU TèI
Chim mái vÒ rõng t×m c©y ngñ,

Chßm m©y lÎ tr«i l÷ng lê trªn tÇng kh«ng;
ThiÕu n÷ xãm nói xay ng«,
Ng« xay võa xong, lß than ®· ®á.
Chim mái vÒ rõng t×m chèn ngñ,

Chßm m©y tr«i nhÑ gi÷a tÇng kh«ng;
C« em xãm nói xay ng« tèi,
Xay hÕt, lß than ®· rùc hång.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 32
D¹ TóC LONG TUYÒN
B¹ch thiªn "song m·" bÊt ®×nh ®Ò,

D¹ v·n thêng thêng "ngò vÞ kª";
S¾t l·nh thõa c¬ lai gi¸p kÝch,
Çch l©n h©n thÝnh hiÓu oanh ®Ò.
§£M NGñ ë LONG TUYÒN17)
Suèt ngµy "®«i ngùa"18) kh«ng ngõng vã,

§ªm ®Õn, l¹i tõng nÕm mãn "gµ n¨m vÞ"19) ;
RÖp vµ rÐt thõa c¬ x«ng vµo tËp kÝch,
Mõng nghe xãm bªn, chim oanh hãt b¸o s¸ng.
"§«i ngùa" ngµy ®i ch¼ng nghØ ch©n,

Mãn "gµ n¨m vÞ", tèi thêng ¨n;
Thõa c¬ rÐt, rÖp x«ng vµo ®¸nh,
Oanh sím, mõng nghe hãt xãm gÇn.
NAM TR¢N - HUÖ CHi dÞch
17
) Long TuyÒn: Tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm
gi÷a Thiªn B¶o vµ §iÒn §«ng.
18
) §«i ngùa (song m·): xe cã hai ngùa kÐo mµ ngêi quyÒn quý xa kia
thêng dïng; ch÷ "®«i ngùa" ë ®©y dïng víi ý hµi híc ®Ó chØ ®«i
ch©n t¸c gi¶.
19
) Gµ n¨m vÞ (ngò vÞ kª): Mãn ¨n sang, ë ®©y dïng víi ý hµi híc
chØ ®«i ch©n bÞ xiÒng trÐo, gièng nh ë hiÖu ¨n thêng trÐo ch©n
gµ ®Ó nÊu mãn "gµ n¨m vÞ".
Bµi 33
§IÒN §«NG
Mçi xan nhÊt uyÓn c«ng gia chóc,

§ç tö th× th× t¹i th¸n hu;
B¹ch ph¹n tam nguyªn bÊt c©u b·o,
T©n nh quÕ d· mÔ nh ch©u.
§IÒN §¤NG20)
Mçi b÷a ®îc mét b¸t ch¸o cña nhµ níc,

Çi bông lu«n lu«n than phiÒn;
C¬m kh«ng ba ®ång ch¼ng ®ñ no,
Cñi ®¾t nh quÕ, g¹o nh ch©u.
Ch¸o tï mçi b÷a chia lng b¸t,

Çi bông lu«n lu«n rªn rØ sÇu;
C¬m nh¹t ba ®ång ¨n ch¼ng ®ñ,
Cñi th× nh quÕ, g¹o nh ch©u.
NAM TR¢N
HOµNG TRUNG TH¤NG dÞch
20
) §iÒn §«ng: Mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ TÜnh T©y ®i
Nam Ninh.
N¨m m¬i ba dÆm, mét ngµy trêi,

¸o mò ít ®Çm, dÐp t¶ t¬i;
L¹i khæ th©u ®ªm kh«ng chèn ngñ,
Ngåi trªn hè xÝ ®îi ban mai.
Bµi 34 HUÖ CHI dÞch
S¬ §¸O THI£N B¶O NGôC B¶n dÞch kh¸c:
NhËt hµnh ngò thËp tam c«ng lý, Ngµy cuèc n¨m m¬i ba cét sè,
ThÊp tËn y quan, ph¸ tËn hµi; ¦ít ®Çm mò ¸o, r¸ch b¬m giµy;
TriÖt d¹ hùu v« an thôy xø, Th©u ®ªm l¹i ch¼ng n¬i yªn giÊc,
XÝ khanh thîng to¹ ®·i triªu lai. Ngåi trÊn cÇu tiªu, ®îi s¸ng ngµy.
KH¦¥NG H÷U DôNG -

MíI §ÕN NHµ LAO THI£N B¶o1) NGUYÔN SÜ L¢M dÞch
Ngµy ®i n¨m m¬i ba c©y sè,
¦ít hÕt mò ¸o, r¸ch hÕt giµy;
Suèt ®ªm l¹i kh«ng cã chç ngñ yªn,
Ngåi trªn hè xÝ ®îi trêi s¸ng.
1)
Kh«ng hiÓu sao bµi th¬ nµy l¹i xÕp sau bµi §iÒn §«ng, cã lÏ
lµ håi øc vÒ qu·ng ®êng ®i tõ TÜnh T©y ®Õn Thiªn B¶o.
Anh ë trong song s¾t,

Em ë ngoµi song s¾t;
GÇn nhau chØ tÊc gang,
Mµ çch nhau trêi vùc;
MiÖng nãi ch¼ng nªn lêi,
Bµi 35 ChØ cßn nhê khoÐ m¾t;
Cha nãi, lÖ tu«n trµn,
N¹N H÷U CHI TH£ TH¸M GIAM C¶nh t×nh ®¸ng th¬ng thËt!
Qu©n t¹i thiÕt song lý, NAM TR¢N -

ThiÕp t¹i thiÕt song tiÒn; HOµNG TRUNG TH¤NG
T¬ng cËn t¹i chØ xÝch, dÞch
T¬ng çch tù thiªn uyªn;
KhÈu bÊt n¨ng thuyÕt ®Ých,
ChØ l¹i nh·n truyÒn nghiªn (ng«n);
VÞ ng«n lÖ dÜ m·n,
T×nh c¶nh ch©n kh¶ liªn!
Vî NG¦êI B¹N Tï §ÕN NHµ LAO

TH¡M CHåNG
Chµng ë trong song s¾t,

ThiÕp ë ngoµi song s¾t;
GÇn nhau chØ tÊc gang,
Mµ çch nhau trêi vùc;
MiÖng kh«ng thèt lªn lêi,
ChuyÓn lêi nhê khoÐ m¾t;
Cha nãi níc m¾t trµn,
T×nh c¶nh thËt ®¸ng th¬ng!
Cïng lµ ®¹i biÓu c¶,

§èi ®·i sao qu¸ kh¸c biÖt?
Thãi ®êi thêng ph©n Êm l¹nh,
Tõ xa níc vÉn ch¶y vÒ ®«ng!
Bµi 36
Còng lµ ®i Trïng Kh¸nh,
ÇC B¸O: HOAN NGH£NH Còng lµ b¹n Trung Hoa;
UY KI §¹I HéI Anh, lµm kh¸ch trªn s¶nh,
T«i, th©n tï díi nhµ;
§ång thÞ Trung Quèc h÷u, Cïng lµ ®¹i biÓu c¶,
§ång thÞ yÕu phã Du; Khinh träng sao kh¸c xa?
Qu©n vi täa thîng kh¸ch, Thãi thêng chia Êm l¹nh,
Ng· vi giai h¹ tï; VÒ ®«ng níc ch¶y mµ!
§ång thÞ ®¹i biÓu d·,
§·i ngé hå huyÒn thï? NAM TR¢N dÞch
Nh©n t×nh ph©n l·nh nhiÖt,
Tù cæ thuû ®«ng lu!
ÇC B¸O §¡NG TIN: HéI HäP LíN

HOAN NGH£NH UY Ki21)
Cïng lµ b¹n Trung Hoa,

Cïng ph¶i ®i Trïng Kh¸nh22);
Anh lµ kh¸ch ngåi trªn,
T«i lµ tï díi thÒm;
21
) Uy Ki: tøc Wendell Willkie, ®¹i biÓu Mü trong phe §ång
minh chèng ph¸t xÝt, ®i th¨m Trïng Kh¸nh. Lóc «ng ®i qua §Ö
tø chiÕn khu Qu¶ng T©y, nhµ ®¬ng côc tæ chøc héi häp
chiªu ®·i. BÊy giê t¸c gi¶ lµ ®¹i biÓu cña ViÖt Nam §éc lËp
®ång minh, còng lµ ®ång minh cña Trung Quèc chèng NhËt.
Nhng giíi cÇm quyÒn ë Trïng Kh¸nh l¹i b¾t giam Ngêi.
22
) Trïng Kh¸nh: cßn cã tªn lµ Du, mét phñ thuéc tØnh Tø
Xuyªn, n¬i ChÝnh phñ Trung Hoa D©n quèc ®ãng thêi chèng
NhËt.
Bµi 37 Bµi 38
Tù MIÔN D· C¶NH
Mét h÷u ®«ng tµn tiÒu tôy c¶nh, Ng· lai chi th× hoµ thîng thanh,
T¬ng v« xu©n no·n ®Ých huy hoµng; HiÖn t¹i thu thu b¸n di thµnh;
Tai ¬ng b¶ ng· lai ®oµn luyÖn, Xø xø n«ng d©n nhan ®íi tiÕu,
Sö ng· tinh thÇn çnh khÈn tr¬ng. §iÒn gian sung m·n xíng ca thanh.
Tù KHUY£N M×NH C¶NH §åNG NéI
Kh«ng cã c¶nh mïa ®«ng tiªu ®iÒu rÐt mít, Lóc ta ®Õn lóa cßn xanh,
SÏ kh«ng cã mïa xu©n Êm ¸p huy hoµng; Nay vô gÆt ®· xong mét nöa;
Tai ¬ng rÌn luyÖn ta, N¬i n¬i n«ng d©n mÆt mµy hín hë,
KhiÕn cho tinh thÇn ta cµng thªm h¨ng h¸i. Ruéng ®ång trµn ®Çy tiÕng ca h¸t.
VÝ kh«ng cã c¶nh ®«ng tµn,

Th× ®©u cã c¶nh huy hoµng ngµy
xu©n;
NghÜ m×nh trong bíc gian tru©n,
Tai ¬ng rÌn luyÖn tinh thÇn thªm h¨ng.
NAM TR¢N dÞch

Tíi ®©y khi lóa cßn con g¸i,

GÆt h¸i h«m nay qu¸ nöa råi;
Kh¾p chèn n«ng d©n cêi hín hë,
§ång quª vang dËy tiÕng ca vui.
NAM TR¢N dÞch Bµi 39
B¶n dÞch kh¸c: CHóC THAN
Khi ta míi ®Õn cßn xanh lóa, Lé bµng thô ¶nh l¬ng ©m h¹,
Vô gÆt b©y giê nöa ®· xong; NhÊt duyÖn mao l thÞ "töu l©u";
Kh¾p chèn n«ng d©n cêi hín hë,
C©u ca tiÕng h¸t rén trªn ®ång. L·nh chóc, b¹ch diªm cung thùc phæ,
Hµnh nh©n qu¸ thö t¹m ®×nh lu.
NGUYÔN SÜ L¢M dÞch
HµNG CH¸O
Díi bãng c©y r©m m¸t bªn ®êng,

Mét tóp lÒu tranh: Êy lµ "tiÖm rîu";
Ch¸o nguéi vµ muèi tr¾ng lµm thµnh thùc ®¬n,
Kh¸ch ®i ®êng qua ®©y t¹m dõng nghØ.
Ven ®êng nÊp díi bãng lïm c©y,

Mét tóp lÒu tranh: "tiÖm rîu" ®©y;
Nµo mãn ch¸o hoa vµ muèi tr¾ng,
§êng xa, kh¸ch t¹m nghØ n¬i nµy.

Bµi 40
QU¶ §øC NGôC
Giam phßng d· thÞ tiÓu gia ®×nh,

Sµi, mÔ, du, diªm tù kû doanh;
Mçi ç lung tiÒn nhÊt ç t¸o23),
Thµnh thiªn chö ph¹n d÷ ®iÒu canh.
NHµ LAO QU¶ §øC24)
Phßng giam còng lµ mét gia ®×nh nhá,

G¹o, cñi, dÇu, muèi, ®Òu tù m×nh lo s¾m;
Tríc mçi phßng giam lµ mét bÕp,
Suèt ngµy thæi c¬m vµ nÊu canh.
Nhµ lao mµ gièng tiÓu gia ®×nh,

G¹o, cñi, muèi, dÇu tù s¾m sanh;
Tríc mçi phßng giam bµy mét bÕp,
Suèt ngµy lôi hôi víi c¬m, canh.
HUÖ CHI dÞch
23
) Nguyªn b¶n lµ ço. Trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶ ®·
söa l¹i lµ t¸o.
24
) Qu¶ §øc: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, trªn lu vùc
s«ng H÷u Giang, mét ®Þa ®iÓm tiÕp sau §iÒn §«ng.
Bµi 41
LONG AN LU Së TRëNG
BiÖn sù nhËn ch©n Lu së trëng,

Nh©n nh©n t¸n tông nhÜ c«ng b×nh;
V¨n tiÒn l¹p mÔ ®« c«ng bè,
Can tÞnh tï lung h¶o vÖ sinh.
Së TR¦ëNG LONG AN25) Hä L¦U
Së trëng hä Lu gi¶i quyÕt c«ng viÖc

thËn träng, ®óng ®¾n,
Mäi ngêi ®Òu khen «ng c«ng b»ng;
§ång tiÒn, h¹t g¹o ®Òu c«ng bè,
Nhµ lao s¹ch sÏ hîp vÖ sinh.
Lµm viÖc ®óng thay Lu së trëng

Ai ai còng b¶o b¸c c«ng b×nh;
§ång tiÒn, b¸t g¹o ®Òu c«ng bè,
S¹ch sÏ, lao tï rÊt vÖ sinh.
NAM TR¢N dÞch
25
) Long An: mét phñ thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm
trªn s«ng H÷u Giang. Tõ Qu¶ §øc, t¸c gi¶ bÞ gi¶i chÕch xuèng
phÝa Nam vµ däc theo s«ng H÷u Giang ®Õn Nam Ninh.
Bµi 42 - 43
T¶O GI¶I
I
NhÊt thø kª ®Ò d¹ vÞ lan,
QuÇn tinh ñng nguyÖt thíng thu san;
Chinh nh©n dÜ t¹i chinh ®å thîng,
Nghªnh diÖn thu phong trËn trËn hµn.
II
§«ng ph¬ng b¹ch s¾c dÜ thµnh hång,

U ¸m tµn d nhÊt t¶o kh«ng1);
No·n khÝ bao la toµn vò trô,
Hµnh nh©n thi høng hèt gia nång!
1)
C©u nµy ch÷a l¹i theo nguyªn b¶n. Nhng chóng t«i vÉn ngê
t¸c gi¶ viÕt nhÇm ch÷ t¶o lµ quÐt thµnh ch÷ t¶o lµ sím. Vµ
c©u th¬ U ¸m tµn d t¶o nhÊt kh«ng (bãng ®ªm cßn u ¸m ®·
bÞ quÐt s¹ch) nh b¶n in n¨m 1960 lµ ®óng v¨n ph¸p h¬n.
GI¶I §I SíM
I
Gµ g¸y mét lÇn, ®ªm cha tµn,
Chßm sao n©ng vÇng tr¨ng lªn ®Ønh nói mïa thu;
Ngêi ®i xa ®· cÊt bíc trªn ®êng xa,
Giã thu t¸p mÆt tõng c¬n tõng c¬n l¹nh lÏo.
II
Ph¬ng ®«ng mµu tr¾ng chuyÓn thµnh hång,
Bãng ®ªm cßn r¬i rít sím ®· hÕt s¹ch;
H¬i Êm bao la kh¾p vò trô,
Ngêi ®i thi høng bçng thªm nång.
I
Gµ g¸y mét lÇn ®ªm chöa tan,
Chßm sao n©ng nguyÖt vît lªn ngµn;
Ngêi ®i cÊt bíc trªn ®êng th¼m,
R¸t mÆt, ®ªm thu, trËn giã hµn.
II
Ph¬ng ®«ng mµu tr¾ng chuyÓn sang hång
Bãng tèi ®ªm tµn, sím s¹ch kh«ng;
H¬i Êm bao la trïm vò trô,
Ngêi ®i, thi høng bçng thªm nång.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 44
§åNG CHÝNH
(ThËp nhÊt nguyÖt nhÞ nhËt)
§ång ChÝnh chÝnh ®ång B×nh M· ngôc,

Mçi xan nhÊt chóc ®ç kh«ng kh«ng;
Thuû hoµ quang tuyÕn hÈn sung tóc,
NhËt nhËt hoµn khai lìng thø lung.
§åNG CHÝNH26)
(Ngµy 2 th¸ng 11)
Nhµ lao §ång ChÝnh gièng hÖt nhµ lao B×nh M·,27)
Mçi b÷a mét b¸t ch¸o, bông thêng rçng kh«ng;
Níc vµ ¸nh s¸ng th× ®Çy ®ñ,
Mçi ngµy cßn hai lÇn më cöa buång giam.
B×nh M· thÕ nµo §ång ChÝnh vËy,

B÷a lng b¸t ch¸o bông cån cµo;
Níc vµ ¸nh s¸ng th× d dËt,
Ngµy l¹i hai lÇn më cöa lao.
NAM TR¢N dÞch
26
) §ång ChÝnh : mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa
®iÓm trªn ®êng tõ Long An ®i Nam Ninh däc theo s«ng H÷u
Giang.
27
) B×nh M·: mét trÊn ë T©y bé khu tù trÞ d©n téc Choang
tØnh Qu¶ng T©y, bªn bê s«ng H÷u Giang, lµ n¬i ®ãng cña
Çch mÖnh uû viªn héi §iÒn §«ng. Nay lµ huyÖn lþ §iÒn.
QuyÓn xa, s¸ch míi båi thªm Êm,

Ch¨n giÊy cßn h¬n ch¼ng cã ch¨n;
Tríng gÊm, giêng ngµ, ai cã biÕt?
Trong tï bao kÎ ngñ kh«ng an?
Bµi 45 NAM TR¢N - B¡NG THANH dÞch
N¹N H÷U §ÝCH CHØ BÞ B¶n dÞch kh¸c:
Cùu quyÓn, t©n th t¬ng bæ xuyÕt, S¸ch xa vë míi khÐo ®em båi,
ChØ chiªn do no·n qu¸ v« chiªn; Ch¨n giÊy h¬n kh«ng ®· h¼n råi;
Ngäc sµng cÈm tríng nh©n tri phñ, Giêng ngäc mµn thªu ai cã thÊu,
Ngôc lý høa ®a nh©n bÊt miªn? Trong lao kh«ng ngñ biÕt bao ngêi.
CHIÕC CH¡N GIÊY CñA NG¦êI B¹N Tï HOµNG NG¢N dÞch
QuyÓn cò, s¸ch míi cïng båi ch¾p l¹i,

Ch¨n giÊy cßn Êm h¬n kh«ng cã ch¨n;
Ngêi trªn giêng ngäc tríng gÊm cã biÕt ch¨ng,
Trong ngôc bao nhiªu ngêi kh«ng ngñ?
§ªm thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n,

Gèi qu¾p, lng cßng, ngñ ch¼ng an;
Khãm chuèi tr¨ng soi cµng thÊy l¹nh,
Nhßm song, B¾c §Èu ®· n»m ngang.
D¹ L·NH B¶n dÞch kh¸c:
Thu th©m v« nhôc diÖc v« chiªn, Cuèi thu ch¨n ®Öm còng ®Òu kh«ng,
Sóc h×nh cung yªu bÊt kh¶ miªn; Co qu¾p n»m mµ ngñ ch¼ng xong;
NguyÖt chiÕu ®×nh tiªu t¨ng l·nh khÝ, S©n chuèi tr¨ng soi thªm l¹nh lÏo,
Khuy song B¾c §Èu dÜ hoµnh thiªn. Ngang trêi, B¾c §Èu hiÖn ngoµi song.
§£M L¹NH TRÇN §¾C THä dÞch
§ªm cuèi thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n,

N»m co c¼ng cong lng vÉn kh«ng ngñ ®îc;
Tr¨ng soi khãm chuèi tríc s©n cµng
t¨ng thªm khÝ l¹nh,
Nhßm qua cöa sæ, sao B¾c §Èu ®· ngang trêi.
Rång quÊn vßng quanh ch©n víi tay,

Tr«ng nh quan vâ ®ñ tua, ®ai;
Tua ®ai quan vâ b»ng kim tuyÕn,
Tua cña ta lµ mét cuén gai.
Bµi 47 NAM TR¢N - B¡NG THANH

dÞch
BANG
B¶n dÞch kh¸c:
HØnh tý trêng long hoµn nhiÔu tríc,
UyÓn nh ngo¹i quèc vò hu©n quan; Rång dµi vßng quÊn kh¾p ch©n tay,
Hu©n quan ®Ých thÞ kim ti tuyÕn, Quan vâ níc ngoµi th¾ng bé ®©y;
Ng· ®Ých ma th»ng nhÊt ®¹i ®oan. Quan vâ ®eo tua kim tuyÕn thËt,
Cßn ta, quÊn mét cuén thõng ®ay!
D¢Y TRãI
HUÖ CHI dÞch
Rång dµi28) quÊn quanh c¼ng ch©n vµ çnh tay,
Gièng hÖt d©y tua quan vâ níc ngoµi;
D©y tua quan vâ lµ t¬ kim tuyÕn,
Cßn cña ta lµ mét sîi thõng gai lín.
28
) Rång dµi: nguyªn v¨n lµ trêng long, tøc sîi d©y trãi t¸c gi¶
gäi mét çch hµi híc.
Bµi 48 Bµi 49
L¹C LIÔU NHÊT CHÝCH NHA LONG AN - §åNG CHÝNH29)
NhÜ ®Ých t©m t×nh ng¹nh th¶ c¬ng, Thö gian thæ ®Þa qu¶ng nhi bÇn,
BÊt nh l·o thiÖt nhuyÔn nhi trêng; Së dÜ nh©n d©n kiÖm th¶ cÇn;
Tßng lai d÷ nhÜ ®ång cam khæ, ThÝnh thuyÕt kim xu©n phïng ®¹i h¹n,
HiÖn t¹i ®«ng t©y çc nhÊt ph¬ng. ThËp ph©n thu ho¹ch lìng tam ph©n.
LONG AN - §åNG CHÝNH

RôNG MÊT MéT CHIÕC R¡NG
Vïng nµy ruéng ®Êt réng nhng c»n cçi,
TÝnh t×nh anh r¾n rái vµ kiªn cêng, V× thÕ nh©n d©n tiÕt kiÖm vµ siªng n¨ng;
Ch¼ng mÒm vµ dµi nh l·o lìi; Nghe nãi mïa xu©n n¨m nay gÆp ®¹i h¹n,
Tríc nay vÉn cïng anh chung ngät bïi, cay ®¾ng, Mêi phÇn chØ thu ho¹ch ®îc vµi ba phÇn.
B©y giê ph¶i xa nhau, ngêi mét ph¬ng.
Vïng ®©y tuy réng, ®Êt kh« c»n,
V× thÕ nh©n d©n kiÖm l¹i cÇn;
Cøng r¾n nh anh ch¼ng kÐm ai, Nghe nãi xu©n nay trêi ®¹i h¹n,
Ch¼ng nh l·o lìi dÎo vµ dµi; Mêi phÇn thu ho¹ch chØ ®«i phÇn.
Ngät bïi cay ®¾ng tõng chia sÎ,
Nay kÎ ch©n m©y, kÎ cuèi trêi.
dÞch
TRÇN §¾C THä dÞch
29
) Bµi nµy trong çc lÇn in tríc xÕp trªn bµi §ång ChÝnh, lÇn
nµy chuyÓn xuèng cho ®óng víi nguyªn b¶n vµ Long An -
§ång ChÝnh lµ lêi nhËn xÐt cña t¸c gi¶ vÒ c¶ hai vïng Long An
vµ §ång ChÝnh, chø kh«ng ph¶i trªn con ®êng tõ Long An
®Õn §ång ChÝnh.
Bµi 50
NHAI THîNG
Nhai thîng nh©n tranh kh¸n H¸n gian,

H¸n gian d÷ ng· b¶n v« can;
V« can nhng thÞ hiÒm nghi ph¹m,
Sö ng· t©m trung gi¸c ®iÓm hµn.
TR£N §¦êNG PHè
Trªn ®êng phè mäi ngêi tranh nhau xem

H¸n gian,
H¸n gian vèn ch¼ng liªn can g× víi ta;
Nhng kh«ng liªn can mµ vÉn lµ ngêi tï
bÞ t×nh nghi,
KhiÕn lßng ta c¶m thÊy cã chót ghª l¹nh.
Ngoµi phè tranh nhau xem H¸n gian,

H¸n gian, ta vèn thùc v« can;
V« can vÉn bÞ nghi lµ cã,
Thùc khiÕn lßng ta l¹nh tíi gan.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 51
Lé THîNG
HÜnh tý tuy nhiªn bÞ khÈn bang,

M·n s¬n ®iÓu ng÷ d÷ hoa h¬ng;
Tù do l·m thëng v« nh©n cÊm,
L¹i thö chinh ®å gi¶m tÞch l¬ng.
TR£N §¦êNG
MÆc dï ch©n tay bÞ trãi chÆt,

Nhng ®Çy nói chim hãt vµ hoa th¬m;
Tù do thëng ngo¹n, kh«ng ai cÊm ®îc,
Nhê thÕ, ®êng xa còng bít qu¹nh hiu.
MÆc dï bÞ trãi ch©n tay,

Chim ca rén nói, h¬ng bay ng¸t rõng;
Vui say, ai cÊm ta dõng,
§êng xa, ©u còng bít chõng qu¹nh hiu.
B¶n dÞch kh¸c: TRuNG BINH GIA QUYÕN
DÉu trãi ch©n tay ®Õn ngÆt nghÌo, Lang qu©n nhÊt khø bÊt håi ®Çu,
Kh¾p rõng h¬ng ng¸t víi chim kªu; Sö thiÕp khuª trung ®éc b·o sÇu;
Tù do thëng ngo¹n, ai ng¨n ®îc, §¬ng côc kh¶ liªn d tÞch mÞch,
C« qu¹nh ®êng xa, vîi Ýt nhiÒu. ThØnh d lai t¹m tró lao tï.
HUÖ CHI dÞch GIA QUYÕN NG¦êI BÞ B¾T LÝNH30)
Chµng ra ®i kh«ng trë vÒ,

§Ó thiÕp chèn buång the mét m×nh «m sÇu;
Nhµ ®¬ng côc ý h¼n th¬ng thiÕp c« qu¹nh,
Nªn mêi thiÕp ®Õn ë t¹m nhµ tï.
BiÒn biÖt anh ®i kh«ng trë l¹i,

Buång the tr¬ träi, thiÕp «m sÇu;
Quan trªn xãt nçi em c« qu¹nh,
Nªn l¹i mêi em t¹m ë tï!
NAM TR¢N dÞch
30
) Trong bµi nµy, t¸c gi¶ ch©m biÕm viÖc b¾t lÝnh cña
chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch. Tuy gäi lµ “®i lÝnh cøu níc”,
nhng thùc chÊt chØ lµ ®Ó b¶o vÖ nhµ cÇm quyÒn, nªn phÇn
®«ng nh©n d©n bá trèn kh«ng chÞu ®i. §Ó ®èi phã l¹i,
chÝnh quyÒn ®· dïng thñ ®o¹n b¾t vî vµo ngåi tï thay.
Bµi 53
GI¶I TRµo
NgËt c«ng gia ph¹n, tró c«ng phßng,

Qu©n c¶nh lu©n ban khø hé tßng;
Ngo¹n thuû du s¬n tuú së thÝch,
Nam nhi ®¸o thö diÖc hµo hïng!31)
PHA TRß
¡n c¬m nhµ níc, ë nhµ c«ng,

LÝnh qu©n c¶nh thay phiªn nhau ®i hé vÖ;
D¹o nói ch¬i s«ng tuú ý thÝch,
Lµm trai ®Õn thÕ còng hµo hïng!
¡n c¬m nhµ níc, ë nhµ c«ng,

LÝnh tr¸ng thay phiªn ®Õn hé tßng;
Non níc d¹o ch¬i tïy së thÝch,
Lµm trai nh thÕ còng hµo hïng!
V¡N TRùC - V¡N PHôNG dÞch
31
) C©u cuèi bµi nµy lÊy tõ c©u th¬ cuèi bµi th¬ NgÉu thµnh
cña nhµ th¬ vµ nhµ triÕt häc Nho gi¸o Tr×nh H¹o ®êi Tèng.
Phó quý bÊt d©m, bÇn tiÖn l¹c,
Nam nhi ®¸o thö diÖc hµo hïng.
NghÜa lµ:
Giµu sang kh«ng ham muèn, nghÌo hÌn vÉn vui,
Lµm trai ®Õn thÕ còng hµo hïng.
Bµi 54
V·NG NAM NINH
ThiÕt th»ng ng¹nh thÕ ma th»ng nhuyÔn,

Bé bé ®inh ®ang ho·n béi thanh;
Tuy thÞ hiÒm nghi gi¸n ®iÖp ph¹m,
Nghi dung khíc tîng cùu c«ng khanh.
§I NAM NINH
XÝch s¾t cøng ®· thay thõng gai mÒm,

Bíc mçi bíc leng keng nh tiÕng ngäc;
Tuy lµ ngêi tï bÞ t×nh nghi gi¸n ®iÖp,
Nhng bé d¹ng l¹i gièng vÞ c«ng khanh ngµy tríc.
H«m nay xiÒng s¾t thay d©y trãi,

Mçi bíc leng keng tiÕng ngäc rung;
Tuy bÞ t×nh nghi lµ gi¸n ®iÖp,
Mµ nh khanh tíng vÎ ung dung.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 55 - 56
C¶NH BINH §¶M TR §åNG HµNH
C¶nh sÜ ®¶m tr ®ång lé tÈu,

Tr do nh©n ®¶m, ng· nh©n khiªn;
Nh©n nhi ph¶n tiÖn tr tö,
Nh©n vÞ nh©n v« tù chñ quyÒn!
II
ThÕ thîng thiªn t©n hoµ v¹n khæ,

M¹c nh thÊt khíc tù do quyÒn!
NhÊt ng«n nhÊt ®éng bÊt tù chñ,
Nh ngu, nh m·, nhËm nh©n khiªn.
C¶NH BINH KHI£NG LîN CïNG §I
I
C¶nh binh khiªng lîn ®i cïng ®êng,
Lîn th× ngêi khiªng, ta ngêi d¾t;
Ngêi l¹i bÞ coi rÎ h¬n lîn,
ChØ v× ngêi kh«ng cã quyÒn tù chñ.
II
Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng,

Kh«ng g× cay ®¾ng b»ng mÊt quyÒn tù do;
Mçi lêi nãi, mçi hµnh ®éng ®Òu kh«ng ®îc tù chñ,
MÆc cho ngêi d¾t nh tr©u, nh ngùa.
Khiªng lîn, lÝnh cïng ®i mét lèi,

Ta th× ngêi d¾t, lîn ngêi khiªng;
Con ngêi coi rÎ h¬n con lîn,
ChØ t¹i ngêi kh«ng cã chñ quyÒn!
II
Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng,

Cay ®¾ng chi b»ng mÊt tù do ?
Mçi viÖc mçi lêi kh«ng tù chñ,
§Ó cho ngêi d¾t tùa tr©u bß!
NAM TR¢N dÞch

Bµi 57
§IÖT L¹C
D¹ nhng h¾c ¸m dÜ ®¨ng tr×nh,

Lé hùu kú khu thËm bÊt b×nh;
§iÖt nhËp th©m khanh nguy hiÓm thËm,
H¹nh n¨ng dîc xuÊt liÔu th©m khanh32).
HôT CH¢N NG·
§ªm cßn tèi mÞt ®· ph¶i lªn ®êng,

§êng l¹i gå ghÒ, kh«ng chót b»ng ph¼ng;
Hôt ch©n thôt xuèng hè s©u, nguy hiÓm qu¸,
May sao ®· nh¶y ®îc ra khái hè.
Cßn tèi nh bng ®· ph¶i ®i,

§êng ®i khóc khuûu l¹i gå ghÒ;
Trît ch©n nhì bíc sa vµo hè,
May nh¶y ra ngoµi suýt n÷a nguy!
NAM TR¢N dÞch
32
) Nguyªn b¶n lµ tr×nh, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶
®· söa l¹i lµ khanh.
Bµi 58
B¸N Lé TH¸P THUYÒN PHã UNG
Thõa chu thuËn thuû v·ng Ung Ninh,

HÜnh ®iÕu thuyÒn lan tù gi¶o h×nh;
Lìng ng¹n h¬ng th«n trï mËt thËm,
Giang t©m ng phñ ®iÕu thuyÒn khinh.
GI÷A §¦êNG §¸P THUYÒN

§I UNG NINH1)
§¸p thuyÒn xu«i dßng ®i Ung Ninh,

Ch©n bÞ treo lªn giµn thuyÒn nh téi h×nh treo cæ;
Lµng xãm hai bªn s«ng thËt lµ ®«ng ®óc,
Gi÷a lßng s«ng, thuyÒn c©u cña «ng chµi lít nhÑ.
§¸p thuyÒn th¼ng xuèng huyÖn Ung Ninh,

Lñng l¼ng ch©n treo tùa gi¶o h×nh;
Lµng xãm ven s«ng ®«ng ®óc thÕ,
ThuyÒn c©u rÏ sãng nhÑ thªnh thªnh.
NAM TR¢N dÞch
1
) Ung Ninh: tøc Nam Ninh, mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng
T©y, cã thÞ trÊn Nam Ninh.
Bµi 59
NAM NINH NGôC
Giam phßng kiÕn tróc ®Ýnh "ma ®¨ng",

TriÖt d¹ huy hoµng chiÕu ®iÖn ®¨ng;
Nh©n vÞ mçi xan duy h÷u chóc,
Sö nh©n ®ç tö chiÕn c¨ng c¨ng.
NHµ NGôC NAM NINH
Nhµ lao x©y dùng rÊt "m«®Ðc"33),

Suèt ®ªm ®Ìn ®iÖn s¸ng rùc;
Nhng v× b÷a ¨n nµo còng chØ cã ch¸o,
KhiÕn cho bông ngêi ta cø run bÇn bËt.
Nhµ lao x©y dùng kiÓu t©n thêi,

§Ìn ®iÖn th©u ®ªm s¸ng rùc trêi;
Nhng mçi b÷a ¨n lng b¸t ch¸o,
Cho nªn çi bông cø rung hoµi.
NAM TR¢N dÞch
33
) M«®Ðc (“ma ®¨ng”): tèi t©n, hiÖn ®¹i, t¸c gi¶ dïng víi ý
hµi híc.
Bµi 60 Bµi 61
N¹P MUéN THÝNH K£ MINH
Hoµn cÇu chiÕn ho¶ thíc th¬ng thiªn, NhÜ chØ b×nh thêng nhÊt chÝch kª,
Tr¸ng sÜ t¬ng tranh phã trËn tiÒn; Triªu triªu b¸o hiÓu ®¹i thanh ®Ò;
Ngôc lý nhµn nh©n nhµn yÕu mÖnh, NhÊt thanh ho¸n tØnh quÇn lª méng,
Hïng t©m bÊt trÞ nhÊt v¨n tiÒn. NhÜ ®Ých c«ng lao d· bÊt ®ª.
BUåN BùC NGHE Gµ G¸Y
Löa chiÕn tranh trªn hoµn cÇu nãng ch¶y Ng¬i chØ lµ mét chó gµ b×nh thêng,
c¶ trêi xanh, Mçi sím, lín tiÕng g¸y ®Ó b¸o s¸ng;
Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn; Mét tiÕng th«i mµ gäi tØnh giÊc méng cña
Trong tï, ngêi nhµn l¹i nhµn qu¸ ®çi, d©n chóng,
ChÝ lín mµ kh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång tiÒn. C«ng lao ng¬i ch¼ng ph¶i lµ xoµng.
Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn,

Hoµn cÇu löa bèc rùc trêi xanh; Ng¬i tuy chØ mét chó gµ thêng,
Trong ngôc ngêi nhµn nhµn qu¸ ®çi, B¸o s¸ng, ngµy ngµy tiÕng g¸y vang;
ChÝ cao mµ ch¼ng ®¸ng ®ång trinh. Mét tiÕng, toµn d©n bõng tØnh méng,
C«ng ng¬i ®©u cã ph¶i lµ xoµng.
NAM TR¢N dÞch
NAM TR¢N dÞch
Bµi 62
NHÊT Ç §æ PH¹M "NG¹NH" LIÔU
Tha th©n chØ h÷u cèt bao b×,

Thèng khæ c¬ hµn bÊt kh¶ chi;
T¹c d¹ tha nhng thôy ng· tr¾c,
Kim triªu tha dÜ cöu tuyÒn quy.
MéT NG¦êI Tï Cê B¹C "CHÕT CøNG"
Th©n h×nh anh Êy chØ cßn da bäc x¬ng,

Khæ ®au, ®ãi rÐt, kh«ng chèng ®ì næi;
§ªm qua anh cßn n»m ngñ c¹nh t«i,
S¸ng nay ®· vÒ chÝn suèi.
Th©n anh da bäc lÊy x¬ng,

Khæ ®au, ®ãi rÐt hÕt ph¬ng sèng råi;
§ªm qua cßn ngñ bªn t«i,
S¸ng nay anh ®· vÒ n¬i suèi vµng!
B¶n dÞch kh¸c: HùU NHÊT Ç...
Anh chØ lµn da bäc dóm x¬ng, Di, TÒ bÊt thùc Chu triÒu tóc,
Khæ ®au, ®ãi rÐt søc kh«n ®¬ng; §æ ph¹m bÊt ngËt c«ng gia chóc;
§ªm qua cßn ngñ bªn t«i ®ã, Di, TÒ ng· tö Thó D¬ng34) s¬n,
Mµ s¸ng h«m nay ®· suèi vµng. §æ ph¹m ng· tö c«ng gia ngôc.
NGUYÔN SÜ L¢M dÞch L¹I MéT NG¦êI N÷A...
B¸ Di, Thóc TÒ35) kh«ng ¨n thãc nhµ Chu,

Ngêi tï cê b¹c kh«ng ¨n ch¸o nhµ níc;
B¸ Di, Thóc TÒ chÕt ®ãi trªn nói Thó D¬ng,
Ngêi tï cê b¹c chÕt ®ãi trong ngôc nhµ níc.
Di, TÒ ch¼ng ¨n g¹o nhµ Chu,

Tï b¹c ch¼ng ¨n ch¸o nhµ níc;
Di, TÒ chÕt ®ãi ngµn Thó D¬ng,
Tï b¹c chÕt ®ãi trong nhµ ngôc.
NAM TR¢N dÞch
34
) Nguyªn b¶n lµ Thñ D¬ng, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt t¸c
gi¶ ch÷a l¹i lµ Thó D¬ng. Thó D¬ng lµ tªn mét ngän nói
thuéc tØnh Hµ Nam, Trung Quèc.
35
) B¸ Di, Thóc TÒ: con vua níc C« Tróc ®êi nhµ ¢n (1401 -
1122 tríc C.N), Trung Quèc. Khi Vò V¬ng chiÕm ng«i nhµ ¢n
lËp nªn nhµ Chu, B¸ Di, Thóc TÒ kh«ng chÞu ¨n g¹o nhµ Chu
lªn nói Thó D¬ng ë Èn, ¨n rau vi, råi chÕt ®ãi ë ®ã.
Bµi 64
CÊM Y£N
(ChØ yªn ®Ých)
Yªn cÊm thö gian hÈn lÖ h¹i,

NhÜ yªn kiÓu nhËp tha yªn bao;
§¬ng nhiªn tha kh¶ xuy yªn ®Èu,
NhÜ nhîc xuy yªn, ph¹t thñ liªu.
(Tha: ngôc ®inh d·)
CÊM HóT THUèC

(Thuèc l¸)
ë ®©y lÖnh cÊm hót thuèc rÊt g¾t gao,

Thuèc cña anh ph¶i nép vµo tói thuèc cña nã;
§¬ng nhiªn, nã cã thÓ hót thuèc b»ng tÈu,
Nhng nÕu anh hót, bÞ ph¹t cßng tay.
(Nã: lÝnh ngôc)
Hót thuèc n¬i nµy cÊm g¾t gao,

Thuèc anh nã tÞch, bá vµo bao;
Nã th× kÐo tÈu tha hå hót,
Anh hót, cßng ®©y, tay ghÐ vµo.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 65
D¹ B¸N V¡N KHèC PHU
¤ h« phu qu©n, hÒ phu qu©n!

Hµ cè phu qu©n cù khÝ trÇn?
Sö thiÕp tßng kim hµ xø kiÕn,
ThËp phÇn t©m hîp ý ®Çu nh©n.
NöA §£M NGHE TIÕNG KHãC CHåNG
Than «i! Chµng hìi chµng!

Cí sao chµng véi l×a bá câi ®êi?
KhiÕn cho thiÕp tõ nay biÕt t×m ®©u thÊy,
Ngêi b¹n ®êi mêi phÇn t©m ®Çu ý hîp!
Hìi «i, chµng hìi, hìi chµng ¬i!

C¬ sù v× sao véi l¸nh ®êi?
§Ó thiÕp tõ nay ®©u thÊy ®îc,
Con ngêi t©m ý hîp mêi m¬i.
NGUYÔN SÜ L¢M
dÞch
Bµi 66 Bµi 67
HOµNG H«N C«NG KIM
Phong nh lîi kiÕm ma s¬n th¹ch, Chö nhÊt oa ph¹n lôc mao tiÒn,
Hµn tù tiªm phong thÝch thô chi; NhÊt bån khai thuû ng©n nhÊt nguyªn;
ViÔn tù chung thanh th«i kh¸ch bé, NhÊt nguyªn m·i vËt ®¾c lôc gi¸c,
Môc ®ång xuy ®Þch dÉn ngu quy. Ngôc trung gi¸ çch ®Þnh chiªu nhiªn.
HOµNG H¤N TIÒN C¤NG
Giã nh g¬m s¾c mµi ®¸ nói, Thæi mét nåi c¬m ph¶i s¸u hµo,
RÐt nh gi¸o nhän chÝch cµnh c©y; Mét chËu níc s«i mét ®ång b¹c;
TiÕng chu«ng chïa xa giôc bíc ch©n kh¸ch, Mét ®ång mua hµng chØ ®¸ng gi¸ s¸u hµo,
TrÎ ch¨n tr©u thæi s¸o dÉn tr©u vÒ. Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ nh thÕ!
Giã s¾c tùa g¬m mµi ®¸ nói, Thæi mét nåi c¬m, tr¶ s¸u hµo,
RÐt nh dïi nhän chÝch cµnh c©y; Níc s«i mçi chËu, mét ®ång trao;
Chïa xa chu«ng giôc ngêi nhanh bíc, Mét ®ång cña ®¸ng s¸u hµo chØ,
TrÎ dÉn tr©u vÒ tiÕng s¸o bay. Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ sao!
NAM TR¢N dÞch NAM TR¢N dÞch

Mét canh... hai canh... l¹i ba canh,

Tr»n träc b¨n kho¨n, giÊc ch¼ng thµnh;
Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t,
Sao vµng n¨m çnh méng hån quanh.
THUþ BÊT TRíC B¶n dÞch kh¸c:
NhÊt canh ... nhÞ canh... hùu tam canh, Canh mét... canh hai... l¹i canh ba,
TriÓn chuyÓn, båi håi, thôy bÊt thµnh; Tr»n träc, b¨n kho¨n, khã ngñ mµ;
Tø, ngò canh th× tµi hîp nh·n, Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t,
Méng hån hoµn nhiÔu ngò tiªm tinh. Sao vµng n¨m çnh quyÖn hån ta.
NGñ KH¤NG §¦îC XU¢N THUû dÞch
Canh mét... canh hai... l¹i canh ba,

Tr»n träc b¨n kho¨n kh«ng ngñ ®îc;
Canh t, canh n¨m võa chîp m¾t,
Hån méng ®· quÈn quanh n¬i ng«i sao n¨m çnh.
Bµi 69 Bµi 70
øC H÷U THÕ N¹N H÷U MÉN T¶ B¸O ÇO
TÝch qu©n tèng ng· chÝ giang t©n, §ång chu céng tÕ nghÜa nan tõ,
VÊn ng· quy kú, chØ cèc t©n; ThÕ h÷u biªn tu b¸o ço th;
HiÖn t¹i t©n ®iÒn dÜ lª h¶o, "Phông thö", "®¼ng nh©n" kim thuû häc,
Tha h¬ng ng· t¸c ngôc trung nh©n. §a ®a b¸c ®¾c c¶m ©n tõ.
NHí B¹N VIÕT Hé B¸O ÇO CHO ÇC B¹N Tï
Ngµy nµo anh tiÔn t«i ®Õn bÕn s«ng, Cïng héi cïng thuyÒn gióp nhau, lÏ kh«n tõ
Hái t«i ngµy vÒ, trá mïa lóa míi; chèi,
§Õn nay ruéng l¹i ®· cµy xong hÕt råi, ViÕt b¸o ço thay cho b¹n;
N¬i ®Êt kh¸ch, t«i thµnh ngêi trong tï. Nh÷ng ch÷ "thõa lÖnh", "chiÓu theo" nay ®Òu
míi häc,
ThÕ mµ ®· ®îc nhiÒu lêi c¶m t¹.
Ngµy ®i b¹n tiÔn ®Õn bªn s«ng,
HÑn b¹n vÒ khi lóa ®á ®ång;
Nay gÆt ®· xong, cµy ®· kh¾p, Cïng héi cïng thuyÒn nªn ph¶i gióp,
Quª ngêi, t«i vÉn chèn lao lung. ViÕt thay b¸o ço d¸m tõ nan;
"ChiÓu theo", "thõa lÖnh" nay võa häc,
NAM TR¢N dÞch §· ®îc bao lêi b¹n c¶m ¬n.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 71
L¹I SANG
M·n th©n hång lôc nh xuyªn cÈm,

Thµnh nhËt lao tao tù cæ cÇm;
Xuyªn cÈm, tï trung ®« quý kh¸ch,
Cæ cÇm, n¹n h÷u tËn tri ©m.
GHÎ Lë
Xanh ®á ®Çy ngêi nh ¸o gÊm,

Suèt ngµy sét so¹t tùa g¶y ®µn;
MÆc gÊm trong tï ®Òu lµ kh¸ch quý,
G¶y ®µn, b¹n tï ®Òu lµ tri ©m.
§Çy m×nh ®á tÝm nh hoa gÊm,

Sét so¹t lu«n tay tùa g¶y ®µn;
MÆc gÊm, b¹n tï ®Òu kh¸ch quý,
G¶y ®µn, trong ngôc th¶y tri ©m.
V¡N TRùC - V¡N PHôNG

dÞch
Bµi 72 Bµi 73 - 74 - 75
V¡N THUNG MÔ THANH

SONG THËP NHÊT
MÔ bÞ thung th×, hÈn thèng khæ,
Ký thung chi hËu, b¹ch nh miªn; I
Nh©n sinh t¹i thÕ d· gi¸ d¹ng,
Khèn n¹n thÞ nhÜ ngäc thµnh thiªn. Tßng tiÒn mçi ®¸o Song thËp nhÊt,
Kû niÖm ¢u ch©u b·i chiÕn kú;
NGHE TIÕNG GI· G¹O Kim nhËt ngò ch©u ®ång huyÕt chiÕn,
Téi kh«i tùu thÞ ¸c Nadi.
G¹o lóc ®ang gi·, rÊt ®au ®ín,
Lóc gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng;
Ngêi sèng trªn ®êi còng nh vËy, II
Gian nan lµ dÞp rÌn giòa m×nh thµnh ngäc.
Trung Hoa kh¸ng chiÕn t¬ng lôc t¶i,
LiÖt liÖt oanh oanh cö thÕ tri;
G¹o ®em vµo gi· bao ®au ®ín, Th¾ng lîi tuy nhiªn h÷u b¶ ¸c,
G¹o gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng;
Sèng ë trªn ®êi ngêi còng vËy, Nhng tu nç lùc ph¶n c«ng th×.
Gian nan rÌn luyÖn míi thµnh c«ng. III
Kh¸ng NhËt tinh kú m·n ¸ ch©u,

Tinh kú ®¹i tiÓu h÷u sai thï;
dÞch
Tinh kú ®¹i ®Ých cè tu h÷u,
TiÓu ®Ých tinh kú bÊt kh¶ v«.
I
NGµY 11 TH¸NG 111)
Thuë tríc n¬i n¬i ®Òu kû niÖm,
I Mõng ngµy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u;
Tríc kia, cø ®Õn 11 th¸ng 11 N¨m ch©u nay l¹i ®ang tu«n m¸u,
Lµ kû niÖm ngµy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u; Bän quû Nadi téi ®øng ®Çu.
Ngµy nay n¨m ch©u cïng huyÕt chiÕn,
Téi ph¹m ®Çu sá chÝnh lµ bän lµ Nadi2) hung ¸c.
II
II Trung Hoa kh¸ng chiÕn s¸u n¨m chÇy1)

Oanh liÖt, vang lõng kh¾p ®ã ®©y;
Trung Hoa kh¸ng chiÕn ®· gÇn s¸u n¨m,
Oanh liÖt vang lõng, kh¾p n¬i ®Òu biÕt; §Õn lóc ph¶n c«ng nªn cè g¾ng,
Th¾ng lîi tuy r»ng ®· n¾m ch¾c, MÆc dÇu th¾ng lîi n¾m trong tay.
Nhng vÉn ph¶i g¾ng søc lóc ph¶n c«ng
III
III
Kh¸ng NhËt, cê bay kh¾p ¸ ch©u,
Cê kh¸ng NhËt dËy kh¾p ch©u ¸,
Cê lín, cê nhá cã kh¸c nhau; Cê to, cê nhá ch¼ng ®Òu nhau;
Cê lín cè nhiªn ph¶i cã, Cê to ®· h¼n lµ nªn cã,
Nhng cê nhá còng kh«ng thÓ kh«ng cã. Cê nhá dï sao, thiÕu ®îc ®©u.
NAM TR¢N dÞch
1)
Ngµy 11-11 (song thËp nhÊt): ngµy kû niÖm chÊm døt 1)
Nguyªn v¨n: gÇn 6 n¨m. Nh©n d©n Trung Quèc b¾t ®Çu
ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918). chèng cuéc x©m lîc cña ph¸t xÝt NhËt tõ ngµy 7-7-1937 ®Õn
2)
Nadi: chØ bän §øc quèc x·. cuèi n¨m 1942 lµ gÇn 6 n¨m.
M¸y bay ®Þch bçng ®Õn µo µo

TÊt c¶ nh©n d©n ch¹y xuèng hµo,
Cöa më cho tï ra l¸nh n¹n,
Sæ lång, ai nÊy kho¸i lµm sao!
C¶NH B¸O B¶n dÞch kh¸c:

(ThËp nhÊt nguyÖt thËp nhÞ nhËt)
M¸y bay ®Þch bçng rén kh«ng trung,
Trèn nÊp, nh©n d©n ch¹y s¹ch kh«ng;
§Þch c¬ h¹o ®·ng ®¸o thiªn trung, Tï ph¹m còng t×m n¬i Èn nÊp,
Tþ tËp nh©n d©n bµo nhÊt kh«ng; §îc ra ngoµi ngôc, kho¸i v« cïng.
Ng· mÉn xuÊt lung tþ kh«ng tËp,
Nh©n nh©n hoan hØ ®¾c xuÊt lung. HUÖ CHI dÞch
B¸O §éNG
(Ngµy 12 th¸ng 11)
Trªn trêi m¸y bay ®Þch rÇm ré kÐo tíi,

Tr¸nh oanh t¹c, nh©n d©n bá ch¹y hÕt s¹ch;
Chóng t«i còng ra khái lao ®Ó tr¸nh m¸y bay,
Ai nÊy mõng rì ®îc ra ngoµi lao.
Bµi 77
CHIÕT Tù
Tï nh©n xuÊt khø hoÆc vi quèc,

Ho¹n qu¸ ®Çu th× thuû kiÕn trung;
Nh©n h÷u u sÇu u ®iÓm ®¹i,
Lung khai tróc s¶n, xuÊt ch©n long.
CHIÕT Tù1)
Ngêi tï ra khái ngôc, cã khi dùng nªn ®Êt níc,

Qua c¬n ho¹n n¹n míi râ ngêi trung;
Ngêi biÕt lo ©u, u ®iÓm lín,
Nhµ lao më then cöa tróc, rång thËt sÏ bay ra2)
Ngêi tho¸t khái tï ra dùng níc,

Qua c¬n ho¹n n¹n, râ lßng ngay;
Ngêi biÕt lo ©u, u ®iÓm lín,
Nhµ lao më cöa, ¾t rång bay!
NAM TR¢N dÞch
1)
ChiÕt tù: mét h×nh thøc ph©n tÝch ch÷ H¸n ra tõng bé
phËn ®Ó thµnh nh÷ng ch÷ míi, cã ý nghÜa kh¸c víi ý nghÜa
ban ®Çu.
2) Theo lèi chiÕt tù, bµi th¬ nµy cßn cã nghÜa ®en nh sau:
ch÷ tï bá ch÷ nh©n, cho ch÷ hoÆc vµo, thµnh ch÷ quèc.
Ch÷ ho¹n bít phÇn trªn ®i thµnh ch÷ trung. Thªm nh©n
®øng vµo ch÷ u trong "u sÇu" thµnh ch÷ u trong "u ®iÓm".
Ch÷ lung bá tróc ®Çu thµnh ch÷ long.
Bµi 78
"L÷ QU¸N"
ChiÕu lÖ s¬ lai ch n¹n h÷u

TÊt tu thôy t¹i xÝ khanh biªn;
Gi¶ nh nhÜ tëng h¶o h¶o thôy,
NhÜ yÕu ®a hoa kû khèi tiÒn.
"QU¸N TRä"
Theo lÖ, çc b¹n tï míi ®Õn,

¾t ph¶i ngñ c¹nh hè xÝ;
NÕu anh muèn ®îc ngñ ngon giÊc,
Anh ph¶i tèn thªm mÊy ®ång b¹c.
LÖ thêng tï míi ®Õn,

Ph¶i n»m c¹nh cÇu tiªu;
Muèn ngñ cho ngon giÊc,
Anh ph¶i tr¶ tiÒn nhiÒu.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 79 Bµi 80
T¶O T×NH "VIÖT H÷U TAO §éNG"

Ung b¸o, xÝch ®¹o tÊn 14-11
Triªu d¬ng xuyªn qu¸ lung toµn bé,
Thiªu tËn u yªn d÷ ¸m mai; Ninh tö, bÊt cam n« lÖ khæ,
Sinh khÝ ®èn th× sung vò trô,
Ph¹m nh©n ç ç tiÕu nhan khai. NghÜa kú ®¸o xø hùu phiªu d¬ng;
Kh¶ liªn d tè tï trung kh¸ch,
VÞ ®¾c cung th©n thíng chiÕn trêng.
N¾NG SíM
N¾ng sím xuyªn suèt nhµ lao, "VIÖT NAM Cã B¹O §éNG"
Thiªu ®èt s¹ch nh÷ng lµn khãi mï u ¸m Tin XÝch ®¹o, trªn b¸o
cßn sãt l¹i;
Sinh khÝ bçng chèc trµn ®Çy vò trô, Ung Ninh 14-11
Tï ph¹m ai nÊy vÎ mÆt t¬i cêi.
Thµ chÕt, kh«ng chÞu nçi khæ lµm n« lÖ,
Cê nghÜa l¹i tung bay kh¾p n¬i;
N¾ng sím xuyªn qua n¬i ngôc thÊt, Xãt m×nh vÉn lµ kh¸ch trong tï,
Cha ®îc ®Ých th©n ra n¬i chiÕn trêng.
§èt tan khãi ®Æc víi s¬ng dµy;
§Êt trêi phót chèc trµn sinh khÝ,
Tï ph¹m cêi t¬i në mÆt mµy. Thµ chÕt ch¼ng cam n« lÖ m·i,
Tung bay cê nghÜa kh¾p tr¨m miÒn;
HUÖ CHI dÞch Xãt m×nh giam h·m trong tï ngôc,
Cha ®îc x«ng ra gi÷a trËn tiÒn.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 81
ANH PHáNG HOA §OµN
Mü ®oµn khø liÔu Anh ®oµn ®¸o,

§¸o xø h©n phïng nhiÖt liÖt t×nh;
Ng· d· "pháng Hoa ®oµn" nhÊt bé,
Khíc tao ®Æc chñng ®Ých hoan nghªnh.
§OµN §¹I BIÓU ANH

SANG TH¡M TRUNG HOA
§oµn Mü ®i khái, ®oµn Anh tíi,

§Õn ®©u còng ®îc tiÕp ®ãn nhiÖt t×nh;
Ta còng lµ mét "§oµn th¨m Trung Hoa",
L¹i gÆp mét kiÓu hoan nghªnh ®Æc biÖt.
§oµn Mü ®i råi ®oµn Anh ®Õn,

Kh¾p chèn mõng reo tá nhiÖt t×nh;
Ta còng mét ®oµn th¨m quý quèc,
L¹i dµnh riªng mét lèi hoan nghªnh.
NAM TR¢N -
HOµNG TRUNG TH¤NG dÞch
Bµi 82
GI¶I V·NG Vò MINH

18-11
Ký gi¶i ®¸o Nam Ninh,

Hùu gi¶i ph¶n Vò Minh;
Loan loan, khóc khóc gi¶i,
§å diªn ng· hµnh tr×nh.
BÊt b×nh!
GI¶I §I Vò MINH1)
18-11
§· gi¶i ®Õn Nam Ninh,

L¹i gi¶i vÒ Vò Minh;
Gi¶i ®i quanh quanh quÑo quÑo m·i,
KÐo dµi cuéc hµnh tr×nh cña ta.
BÊt b×nh!
1)
Vò Minh: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa
®iÓm trªn ®êng bé tõ TÜnh T©y ®Õn Nam Ninh. T¸c gi¶ ®·
bÞ gi¶i ®Õn Nam Ninh däc theo ®êng s«ng, nay l¹i gi¶i l¹i vÒ
phÝa TÜnh T©y theo ®êng bé.
§· gi¶i ®Õn Nam Ninh,

L¹i gi¶i vÒ Vò Minh;
Gi¶i ®i quanh quÑo m·i,
KÐo dµi c¶ hµnh tr×nh. Bµi 83
BÊt b×nh!
BµO H¬NG CÈU NHôC
V¡N TRùC - V¡N PHôNG Qu¸ Qu¶ §øc th× ngËt tiªn ng,
dÞch Qu¸ Bµo H¬ng th× ngËt cÈu nhôc;
Kh¶ kiÕn nhÊt ban ®Ö gi¶i nh©n,
Sinh ho¹t h÷u th× d· bÊt tôc.
THÞT CHã ë BµO H¦¥NG1)
Khi qua Qu¶ §øc, ¨n ç t¬i,

Lóc qua Bµo H¬ng, ¨n thÞt chã;
ThÕ míi biÕt bän lÝnh gi¶i tï,
Çch sèng cã lóc còng sµnh sái.
Qua Qu¶ §øc th× chÐn ç t¬i,

Qua Bµo H¬ng l¹i x¬i thÞt chã;
Cho hay bän gi¶i tï nh©n nµy,
Çch sèng ®«i khi còng sµnh ®ã.
§ç V¡N Hû dÞch
1)
Bµo H¬ng: mét ®Þa ®iÓm trªn ®êng bé tõ Nam Ninh ®i
Vò Minh.
Bµi 84
TRóC Lé PHU
Xan phong dôc vò vÞ t»ng hu,

Th¶m ®¹m kinh doanh1) tróc lé phu;
Xa m· hµnh nh©n lai v·ng gi¶,
Kû nh©n c¶m t¹ nhÜ c«ng lao?
PHU LµM §¦êNG
D·i giã dÇm ma cha tõng lóc nghØ,

Ngêi phu lµm ®êng tËn tuþ víi c«ng viÖc;
Ngùa xe vµ kh¸ch bé hµnh qua l¹i,
MÊy ai biÕt c¶m t¹ c«ng lao cña anh?
D·i giã, dÇm ma ch¼ng nghØ ng¬i,

Phu ®êng vÊt v¶ l¾m ai ¬i!
Ngùa xe, hµnh kh¸ch thêng qua l¹i,
BiÕt c¶m ¬n anh ®îc mÊy ngêi?
NAM TR¢N dÞch
1)
Th¶m ®¹m kinh doanh: thµnh ng÷ Trung Quèc nãi dèc søc,
mu toan, tËn tuþ víi c«ng viÖc.
Bµi 85
NGôC §INH THIÕT NG· CHI SÜ §ÝCH1)
NhÊt sinh chÝnh trùc hùu kiªn c¬ng,

HuÒ thñ ®ång hµnh kû tuyÕt s¬ng;
HËn bØ gian nh©n ly ng· lìng,
Trêng giao ng· nhÜ çc thª l¬ng.
LÝNH NGôC §¸NH C¾P MÊT CHIÕC GËY

CñA TA
Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn cêng,

D¾t d×u nhau cïng ®i ®· mÊy mïa s¬ng tuyÕt;
GiËn kÎ gian kia chia rÏ hai ta,
KhiÕn cho t«i vµ anh ph¶i buån th¬ng m·i.
Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn cêng,

D×u d¾t nhau ®i mÊy tuyÕt s¬ng;
GiËn kÎ gian kia g©y çch biÖt,
Hai ta d»ng dÆc nçi buån th¬ng.
NAM TR¢N dÞch
1)
SÜ ®Ých: phiªn ©m tiÕng Anh "stick", cã nghÜa lµ chiÕc
gËy.
Bµi 86
C«NG Lý BI
BÊt cao diÖc bÊt viÔn,

Phi ®Õ diÖc phi v¬ng;
TiÓu tiÓu nhÊt phiÕn th¹ch,
NgËt lËp ®¹i ®¹o bµng;
Nh©n lai nhÜ chØ thÞ,
BÊt tÈu th¸c híng ph¬ng;
NhÜ cÊp nh©n chØ thÞ,
§å lé chi ®o¶n trêng;
NhÜ c«ng d· bÊt tiÓu,
Nh©n nh©n bÊt nhÜ v¬ng (vong).
CéT C¢Y Sè
Kh«ng cao còng kh«ng xa,

Ch¼ng ®Õ còng ch¼ng v¬ng;
Mét phiÕn ®¸ nho nhá,
§øng sõng s÷ng bªn ®êng lín;
Ngêi nhê anh chØ lèi,
§i kh«ng sai ph¬ng híng;
Anh chØ dÉn cho ngêi,

Con ®êng ng¾n hay dµi;
C«ng anh còng kh«ng nhá,
Mäi ngêi ch¼ng quªn anh.
Bµi 87
Ch¼ng cao còng ch¼ng xa,
T¢N D¬NG NGôC TRUNG HµI
Kh«ng ®Õ còng kh«ng v¬ng;
22-11
Mét phiÕn ®¸ nho nhá,
§øng sõng s÷ng bªn ®êng; Oa...! Oa...! Oaa...!
Ngêi nhê anh chØ lèi, Gia ph¹ ®¬ng binh cøu quèc gia;
§i ®óng híng ®óng ph¬ng; Së dÜ ng· niªn tµi b¸n tuÕ,
YÕu ®¸o ngôc trung c¨n tríc ma.
Anh chØ cho ngêi biÕt,
Nµo dÆm ng¾n, dÆm trêng;
Mäi ngêi nhí anh m·i, CH¸U BÐ TRONG NGôC T¢N D¦¥NG1)
C«ng anh ch¼ng ph¶i thêng.
22-11
Oa...! Oa...! Oaa...!
dÞch
Cha sî vµo lÝnh cøu níc nhµ;
Cho nªn em võa ®îc nöa tuæi,
§· ph¶i vµo nhµ tï cïng mÑ.
1)
T©n D¬ng: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm
trªn ®êng bé tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m. Còng nh bµi Trng binh gia
quyÕn, bµi nµy mîn lêi mét ch¸u nhá ®Ó ch©m biÕm lèi b¾t lÝnh
cña chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch. V× kh«ng b¾t ®îc chång vµo
lÝnh, hä ®· bá tï ngêi vî cïng víi con nhá.
Oa...! Oa...! Oaa...!

Cha sî sung qu©n cøu níc nhµ;
Nªn nçi th©n em võa nöa tuæi,
Ph¶i theo mÑ ®Õn ë nhµ pha.
NAM TR¢N dÞch Bµi 88 - 89
Ký NI Lç
I
Ng· phÊn ®Êu th× qu©n ho¹t ®éng,
Qu©n nhËp ngôc th× ng· tró lung;
V¹n lý dao dao vÞ kiÕn diÖn,
ThÇn giao tù t¹i bÊt ng«n trung.
II
Ng· m«n tao phïng b¶n thÞ ®ång,
BÊt ®ång ®Ých thÞ së tao phïng;
Ng· c h÷u gi¶ quyÒn linh lý,
Qu©n t¹i cõu nh©n cèc trÊt trung.
I
GöI N£Ru1)
Khi t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng,
I Anh ph¶i vµo lao, t«i ë tï;
Lóc t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng, Mu«n dÆm xa víi cha gÆp mÆt,
Lóc anh vµo ngôc, t«i ngåi tï; Kh«ng lêi mµ vÉn c¶m th«ng nhau.
Mu«n dÆm xa x«i, cha tõng gÆp mÆt,
Nhng mèi giao c¶m s©u xa ®· s½n II
trong chç kh«ng lêi.
§«i ta c¶nh ngé vèn kh«ng kh¸c,
II C¶nh ngé giê ®©y kh¸c béi phÇn;
T«i, chèn lao tï ngêi b¹n h÷u,
C¶nh ngé cña chóng ta vèn gièng nhau, Anh, trong g«ng xÝch bän cõu nh©n.
Nhng kh«ng gièng nhau l¹i còng lµ ë c¶nh ngé;
T«i, trong nhµ tï cña ngêi bÌ b¹n, Hoµng trung th«ng dÞch
Cßn anh, trong xiÒng xÝch cña kÎ thï.
1)
Nªru: tøc S¬ri Giavah¸clan Nªru (1889-1964), mét chiÕn sÜ cña
nÒn ®éc lËp Ên §é vµ lµ Thñ tíng Ên §é tõ n¨m 1947 ®Õn 1964. T¸c
gi¶ ®· gÆp cô th©n sinh ra Thñ tíng Nªru, còng lµ mét chiÕn sÜ l·o
thµnh, ë Héi nghÞ quèc tÕ chèng chiÕn tranh ®Õ quèc t¹i Brócxen
thñ ®« níc BØ, n¨m 1927.
Bµi 90
§¡NG QUANG PHÝ
NhËp lung yÕu n¹p ®¨ng quang phÝ,

QuÕ tÖ nh©n nh©n çc lôc nguyªn;
Bé nhËp m«ng lung u ¸m ®Þa,
Quang minh trÞ ®¾c lôc nguyªn tiÒn!
TIÒN §ÌN
Vµo tï ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn,

TiÒn Qu¶ng T©y1) mçi ngêi s¸u ®ång;
Bíc vµo n¬i tèi t¨m mï mÞt,
Sù quang minh ®¸ng gi¸ cã s¸u ®ång.
Vµo lao ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn,

TiÒn Qu¶ng T©y võa ®óng s¸u "nguyªn";
Vµo chç tèi t¨m mï mÞt Êy,
Quang minh ®¸ng gi¸ bÊy nhiªu tiÒn.
NAM TR¢N dÞch
1)
TiÒn Qu¶ng T©y: nguyªn v¨n lµ "QuÕ tÖ", tøc tiÒn QuÕ. QuÕ lµ
mét tªn kh¸c cña tØnh Qu¶ng T©y.
Bµi 91 Bµi 92
NGôC TRUNG SINH HO¹T QU¸CH TI£N SINH
Mçi nh©n çc h÷u nhÊt ho¶ l«, "B×nh thuû t¬ng phïng"1), ®µm phiÕn kh¾c,
§¹i ®¹i, tiÓu tiÓu kû ç oa; Qu¸ch qu©n ®èi ng· thËm ©n cÇn;
Chö ph¹n chö trµ hùu chö th¸i, "TuyÕt trung tèng th¸n"2) tuy nhiªn thiÓu,
Thµnh thiªn yªn ho¶ mét th× v«. ThÕ giíi nhng tån gi¸ chñng nh©n.
SINH HO¹T TRONG Tï TI£N SINH Hä QU¸CH
Mçi ngêi ®Òu cã mét ho¶ lß, "BÌo níc gÆp nhau", chuyÖn trß chèc l¸t,
Vµ mÊy chiÕc nåi lín nhá; B¸c Qu¸ch ®èi víi ta hÕt søc ©n cÇn;
Thæi c¬m, ®un trµ, l¹i nÊu thøc ¨n, Nh÷ng ngêi "trong tuyÕt cho than" tuy r»ng Ýt,
Suèt ngµy khãi löa kh«ng lóc nµo ngít. Nhng trªn ®êi vÉn cßn nh÷ng ngêi nh thÕ.
"GÆp nhau bÌo níc", chuyÖn gÇn xa,

Ho¶ lß ai còng cã riªng råi, ¤ng Qu¸ch ©n cÇn ®èi ®·i ta;
Nhá nhá, to to mÊy chiÕc nåi; "RÐt ®Õn cho than", kh«ng mÊy kÎ,
C¬m, níc, rau, canh, ®un víi nÊu, §êi nay ngêi thÕ vÉn cßn mµ.
Suèt ngµy khãi löa m·i kh«ng th«i. NAM TR¢N - HUÖ CHI dÞch
NAM TR¢N dÞch
1)
"B×nh thuû t¬ng phïng": thµnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lµ bÌo theo
níc khi hîp khi tan. ý nãi nh÷ng ngêi cha tõng quen biÕt bçng dng
gÆp nhau.
2)
"TuyÕt trung t«ng th¸n": thµnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lµ cho than
sëi Êm trong nh÷ng ngµy tuyÕt r¬i. ý nãi gióp ®ì ngêi kh¸c nh÷ng
lóc ho¹n n¹n.
Bµi 93
M¹C BAN TRëNG
Kh¶ng kh¸i T©n D¬ng, M¹c ban trëng,

Gi¶i nang m·i ph¹n cÊp tï nh©n;
V·n gian gi¶i phîc cÊp tha thôy,
BÊt dông uy quyÒn, chØ dông ©n.
TR¦ëNG BAN Hä M¹C
Hµo hiÖp thay, trëng ban hä M¹c ë T©n D¬ng,

Bá tiÒn tói mua c¬m cho tï nh©n;
Tèi ®Õn cëi trãi cho hä ngñ,
Kh«ng dïng uy quyÒn, chØ dïng ©n nghÜa.
Trëng ban hä M¹c ngêi hµo hiÖp,

Dèc tói mua c¬m gióp ph¹m nh©n;
§ªm ®Õn cëi thõng cho hä ngñ,
Ch¼ng dïng quyÒn thÕ, chØ dïng ©n.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 94
THI£N GIANG NGôC

1-12
Lung ngo¹i lôc thËp cöu nh©n ¸ng,

Lung trung ®Ých ¸ng bÊt tri sè;
Giam phßng khíc tîng bµo dîc ®êng,
Hùu tîng nhai thîng m¹i ¸ng phè.
NHµ LAO THI£N GIANG1)

1-12
Ngoµi lao s¸u m¬i chÝn çi ang ngêi2),

Ang ë trong lao nhiÒu v« kÓ;
Buång giam mµ l¹i gièng nhµ bµo chÕ thuèc,
Ai còng gièng hÖt nh cöa hµng b¸n ang ngoµi phè!
Ngoµi lao s¸u chÝn chiÕc ang ngêi,

Chång chÊt trong lao biÕt mÊy m¬i;
Nhµ ngôc mµ nh nhµ chÕ thuèc,
Gäi lµ hµng chÜnh còng kh«ng sai.
B¡NG THANH dÞch
1)
Thiªn Giang: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y.
2)
Ang ngêi: mét kiÓu ¸o quan. Qu¶ng T©y vµ mét sè tØnh phÝa nam
Trung Quèc cã tôc ch«n ngêi, thêng theo t thÕ ngåi, vµo nh÷ng
chiÕc ang.
Bµi 95
TH¸P HO¶ XA V·NG LAI T¢N
Kû thËp nhËt lai lao tÈu lé,

Kim thiªn ®¾c th¸p ho¶ xa hµng (hµnh);
Tuy nhiªn chØ ®¾c to¹ th¸n thîng,
TÊt çnh tû ®å bé phiªu l¬ng (lîng).
§¸P XE LöA §I LAI T¢N1)
MÊy chôc ngµy qua ®i bé mÖt nhoµi,

H«m nay ®îc ®¸p xe löa;
Dï chØ ®îc ngåi trªn ®èng than,
Nhng so víi ®i bé cßn sang ch¸n!
Cuèc bé mÊy m¬i ngµy vÊt v¶,

H«m nay ®îc bíc lªn xe ho¶;
Dï r»ng chØ ngåi trªn ®èng than,
Sang gÊp mÊy lÇn khi cuèc bé.
§ç V¡N Hû - HUÖ CHI dÞch
1)
Lai T©n: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn
®êng s¾t tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m.
Bµi 96 Bµi 97
THA TëNG §µO LAI T¢N
NhÊt t©m chØ tëng tù do c¶nh, Giam phßng Ban trëng thiªn thiªn ®æ,
BiÒn mÖnh khiªu xa tha tÈu khai; C¶nh trëng tham th«n gi¶i ph¹m tiÒn;
Kh¶ tÝch tha bµo b¸n lý hö, HuyÖn trëng thiªu ®¨ng biÖn c«ng sù,
Hùu bÞ c¶nh binh trãc håi lai! Lai T©n y cùu th¸i b×nh thiªn.
ANH ÊY MUèN TRèN

LAI T¢N
Mét lßng chØ mong mái c¶nh tù do,
LiÒu m¹ng nh¶y xuèng xe, anh Êy trèn; Ban trëng nhµ giam ngµy ngµy ®¸nh b¹c,
TiÕc thay, míi ch¹y chõng nöa dÆm, C¶nh trëng tham lam ¨n tiÒn ph¹m nh©n bÞ gi¶i;
L¹i bÞ c¶nh binh b¾t ®em vÒ. HuyÖn trëng chong ®Ìn lµm viÖc c«ng,
Lai T©n vÉn th¸i b×nh nh xa.
Tù do anh Êy h»ng mong mái,

LiÒu m¹ng ®©m nhµo nh¶y xuèng xe; Ban trëng nhµ lao chuyªn ®¸nh b¹c,
Rñi qu¸ ch¹y ®©u chõng nöa dÆm, Gi¶i ngêi, c¶nh trëng kiÕm ¨n quanh;
BÞ ngay c¶nh s¸t b¾t l«i vÒ! Chong ®Ìn, huyÖn trëng lµm c«ng viÖc,
Trêi ®Êt Lai T©n vÉn th¸i b×nh.
NAM TR¢N dÞch
NAM TR¢N dÞch
Bµi 98
§¸O LIÔU CH¢U

9-12
Thiªn t©n v¹n khæ phi v« h¹n,

Cöu nhËt ng« nh©n ®¸o LiÔu Ch©u;
Håi cè b¸ch d thiªn ¸c méng,
TØnh lai diÖn thîng ®íi d sÇu.
§ÕN LIÔU CH¢u1)

9-12
Mu«n cay ngh×n ®¾ng kh«ng ph¶i lµ v« h¹n,

Ngµy mång chÝn, ta ®Õn LiÔu Ch©u;
Ngo¶nh l¹i, h¬n tr¨m ngµy ¸c méng,
TØnh ra, trªn mÆt cßn v¬ng chót u sÇu.
Mu«n cay ngh×n ®¾ng ®©u v« h¹n,

Mång chÝn ta võa ®Õn LiÔu Ch©u;
Ngo¶nh l¹i h¬n tr¨m ngµy ¸c méng,
TØnh ra, trªn mÆt vÉn v¬ng sÇu.
NAM TR¢N dÞch
1)
LiÔu Ch©u: mét thµnh phè cña tØnh Qu¶ng T©y, trªn ®êng tõ
Nam Ninh ®i QuÕ L©m.
Bµi 99 Bµi 100
CöU BÊT §Ö GI¶I D¹ B¸N
Khæ dîc, b«i t¬ng can çnh khæ, Thôy th× ®« tîng thuÇn l¬ng h¸n,
Nan quan, m¹t bé béi gian nan; TØnh hËu tµi ph©n thiÖn, ¸c nh©n;
Trëng quan bé chØ çch lý hö, ThiÖn, ¸c nguyªn lai v« ®Þnh tÝnh,
Hµ cè trêng lu ng· thö gian? §a do gi¸o dôc ®Ých nguyªn nh©n.
NöA §£M
GIAM L¢U KH¤NG §¦îC CHUYÓN
Lóc ngñ, mäi ngêi ®Òu cã vÎ thuÇn hËu,
ChÐn thuèc ®¾ng, lóc gÇn c¹n cµng ®¾ng, TØnh dËy, míi ph©n biÖt râ ngêi thiÖn kÎ ¸c;
Cöa ¶i khã, ®Õn chÆng cuèi cµng khã kh¨n; ThiÖn, ¸c vèn ch¼ng ph¶i lµ b¶n tÝnh cè h÷u,
Dinh trëng quan chØ çch chõng mét dÆm, PhÇn lín ®Òu do gi¸o dôc mµ nªn.
Cí sao gi÷ m·i ta ë chèn nµy ?
Ngñ th× ai còng nh l¬ng thiÖn,

Thuèc ®¾ng, c¹n liÒu cµng thÊy ®¾ng, TØnh dËy ph©n ra kÎ d÷, hiÒn;
§êng gay, cuèi chÆng l¹i thªm gay; HiÒn, d÷ ph¶i ®©u lµ tÝnh s½n,
Dinh quan chØ çch ®©y chõng dÆm, PhÇn nhiÒu do gi¸o dôc mµ nªn.
Sao m·i giam ta ë chèn nµy?
NAM TR¢N dÞch
NAM TR¢N dÞch
Bµi 101 Bµi 102
§¸O TRëNG QUAN Bé

1)
LIÔU CH¢U NGôC
Tëng gi¸ nan quan thÞ tèi hËu,
Tù do nhËt tö kho¸i lai l©m;
Na tri hoµn h÷u nan quan t¹i:
Ng· mÉn ng cai gi¶i QuÕ L©m.
NHµ NGôC LIÔU CH¢U
§ÕN DINH TR¦ëNG QUAN
Tëng r»ng cöa ¶i khã kh¨n nµy lµ cuèi cïng,

Ngµy tù do ®ang ®Õn nhanh;
Ngê ®©u cßn cöa ¶i khã kh¨n n÷a:
Chóng t«i cßn bÞ gi¶i ®i QuÕ L©m1).
Tëng qua cöa ¶i nµy lµ hÕt,

Ngµy tù do ©u còng ch¼ng chÇy;
Nµo biÕt gian nan cßn ¶i n÷a:
QuÕ L©m cßn ph¶i gi¶i ®i ngay.
NAM TR¢N dÞch
1)
Trong nguyªn b¶n, bµi th¬ nµy chØ cã ®Çu ®Ò, kh«ng cã
th¬. 1)
QuÕ L©m: thñ phñ cña tØnh Qu¶ng T©y.
Bµi 103
Tø Ç NGUYÖT LIÔU
"NhÊt nhËt tï, thiªn thu t¹i ngo¹i",

Cæ nh©n chi tho¹i bÊt sai ngoa!
Tø nguyÖt phi nh©n lo¹i sinh ho¹t,
Sö d tiÒu tôy thËp niªn ®a.
Nh©n vÞ:
Tø nguyÖt ngËt bÊt b·o,
Tø nguyÖt thôy bÊt h¶o,
Tø nguyÖt bÊt ho¸n y,
Tø nguyÖt bÊt tÈy t¶o.
Së dÜ:
L¹c liÔu nhÊt chÝch nha,
Ph¸t b¹ch liÔu høa ®a,
H¾c sÊu tîng ng· quû,
Toµn th©n thÞ l¹i sa.
H¹nh nhi:
Tr× cöu hoµ nhÉn n¹i,
BÊt kh¼ng tho¸i nhÊt ph©n,
VËt chÊt tuy thèng khæ,
BÊt ®éng dao tinh thÇn...
"Mét ngµy tï, ngh×n thu ë ngoµi",

BèN TH¸NG RåI
Lêi nãi ngêi xa ®©u cã sai;
"Mét ngµy tï ngh×n thu ë ngoµi", Sèng kh¸c loµi ngêi võa bèn th¸ng,
Lêi nãi ngêi xa thùc kh«ng sai; TiÒu tuþ cßn h¬n mêi n¨m trêi.
Sèng ch¼ng ra ngêi võa bèn th¸ng,
KhiÕn m×nh tiÒu tuþ cßn h¬n mêi n¨m. Bëi v×:
Bèn th¸ng c¬m kh«ng no,
Bëi v×: Bèn th¸ng ®ªm thiÕu ngñ,
Bèn th¸ng ¨n kh«ng no, Bèn th¸ng ¸o kh«ng thay,
Bèn th¸ng ngñ kh«ng yªn, Bèn th¸ng kh«ng giÆt giò.
Bèn th¸ng kh«ng thay ¸o, Cho nªn:
Bèn th¸ng kh«ng t¾m röa. R¨ng rông mÊt mét chiÕc,
Tãc b¹c thªm mÊy phÇn,
Cho nªn: GÇy ®en nh quû ®ãi,
Rông mÊt mét chiÕc r¨ng, GhÎ lë mäc ®Çy th©n.
Tãc b¹c ®i nhiÒu, May mµ:
GÇy ®en nh quû ®ãi, Kiªn tr× vµ nhÉn n¹i,
GhÎ lë kh¾p th©n m×nh, Kh«ng chÞu lïi mét ph©n,
VËt chÊt tuy ®au khæ,
May sao: Kh«ng nao nóng tinh thÇn.
Kiªn tr× vµ nhÉn n¹i,
Kh«ng chÞu lïi mét ph©n, NAM TR¢N dÞch
VËt chÊt tuy ®au khæ,
Kh«ng nao nóng tinh thÇn.
Bµi 104
BÖNH TRäNG
Ngo¹i c¶m Hoa thiªn t©n l·nh nhiÖt,

Néi th¬ng ViÖt ®Þa cùu s¬n hµ1);
Ngôc trung h¹i bÖnh ch©n t©n khæ,
B¶n ng thèng khèc khíc cuång ca.
èM NÆNG
Bªn ngoµi, c¶m v× sù nãng l¹nh míi thay ®æi

cña trêi Hoa,
Bªn trong, ®au v× non s«ng xa cña ®Êt ViÖt;
Trong tï m¾c bÖnh thùc ®¾ng cay,
LÏ ra ph¶i khãc rßng mµ ta cø h¸t ngao!
"Ngo¹i c¶m" trêi Hoa c¬n nãng l¹nh,

"Néi th¬ng" ®Êt ViÖt c¶nh lÇm than;
ë tï m¾c bÖnh cµng cay ®¾ng,
§¸ng khãc mµ ta cø h¸t trµn!
NAM TR¢N dÞch
1)
Hai c©u ®Çu bµi nµy dùa vµo hai c©u:
"Ngo¹i c¶m H¸n gia t©n vò lé,
Néi th¬ng Hµn quèc cùu s¬n hµ".
trong bµi Tr¬ng L¬ng tè ®a bÖnh cña Hoµng Phan Th¸i, tøc §Çu xø
Th¸i, mét nhµ nho ë huyÖn Nghi Léc, nay thuéc tØnh NghÖ An,
chèng triÒu ®×nh phong kiÕn nhµ NguyÔn, bÞ xö tö thêi Tù §øc.
QuÕ L©m kh«ng quÕ, kh«ng rõng,

S«ng s©u th¨m th¼m, trËp trïng nói cao;
Bãng ®a ®Ì nÆng nhµ lao,
§ªm sao lÆng ng¾t, ngµy sao tèi sÇm!
§¸O QUÕ L¢M B¶n dÞch kh¸c:
QuÕ L©m v« quÕ diÖc v« l©m, QuÕ L©m, kh«ng quÕ, cã rõng ®©u,
ChØ kiÕn s¬n cao d÷ thuû th©m; ChØ thÊy non cao lÉn níc s©u;
Dung Êm giam phßng ch©n kh¶ ph¹, Ngôc díi bãng ®a ghª sî thùc,
B¹ch thiªn h¾c h¾c, d¹ trÇm trÇm. Ngµy th× ¶m ®¹m, tèi u sÇu!
§ÕN QUÕ L¢M XU¢N DIÖU - §ç V¡N Hû

dÞch
QuÕ L©m kh«ng quÕ còng kh«ng rõng,
ChØ thÊy nói cao vµ s«ng s©u;
C©y ®a rñ bãng xuèng buång giam, thùc ®¸ng sî,
Ban ngµy th× sÇm tèi, ban ®ªm th× im l×m.
Bµi 106 Bµi 107
NHËP LUNG TIÒN ?!
S¬ lai yÕu n¹p nhËp lung tiÒn, Kh«ng kh«ng khæ liÔu tø thËp thiªn,
ChÝ thiÓu nhng tu ngò thËp nguyªn; Tø thËp thiªn khæ bÊt th¨ng nghiªn (ng«n);
Th¶ng nhÜ v« tiÒn bÊt n¨ng n¹p, HiÖn t¹i hùu yÕu gi¶i ph¶n LiÔu,
NhÜ t¬ng bé bé bØnh ma phiÒn. Ch©n thÞ linh nh©n muén hùu phiÒn.
TIÒN VµO NHµ GIAM ?!
Míi ®Õn, ph¶i nép kho¶n tiÒn vµo nhµ lao, Cùc khæ kh«ng ®©u mÊt bèn m¬i ngµy råi,
Ýt nhÊt còng n¨m m¬i ®ång; Bèn m¬i ngµy khæ kh«ng nãi xiÕt;
NÕu anh kh«ng cã tiÒn, kh«ng nép ®îc, Nay l¹i ph¶i gi¶i trë vÒ LiÔu Ch©u,
Mçi bíc ®i anh sÏ gÆp chuyÖn r¾c rèi. Thùc khiÕn cho ngêi ta bùc béi l¹i buån phiÒn.
Kh«ng ®©u khæ ®· bèn m¬i ngµy,

Míi ®Õn nhµ giam ph¶i nép tiÒn, Bèn chôc ngµy qua xiÕt ®o¹ ®µy;
LÖ thêng Ýt nhÊt n¨m m¬i "nguyªn"! Nay l¹i gi¶i vÒ ch©u LiÔu n÷a,
NÕu anh kh«ng cã tiÒn ®em nép, KhiÕn ngêi ®· bùc l¹i buån thay!
Mçi bíc anh ®i, mét bíc phiÒn.
§ç V¡N Hû dÞch
NAM TR¢N dÞch
Bµi 108 Bµi 109
? §¸O §Ö Tø CHIÕN KHU CHÝNH TRÞ Bé
LiÔu Ch©u, QuÕ L©m hùu LiÔu Ch©u, Gi¶i qu¸ Qu¶ng T©y thËp tam huyÖn,
DÞch lai dÞch khø, tîng b× cÇu; Tró liÔu thËp b¸t ç giam phßng;
Hµm oan ®¹p biÕn Qu¶ng T©y ®Þa, ThÝ vÊn d së ph¹m hµ téi ?
BÊt tri gi¶i ®¸o kû thêi hu ? Téi t¹i vÞ d©n téc tËn trung!
? §ÕN CôC CHÝNH TRÞ CHIÕN KHU IV1)
LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u, Gi¶i kh¾p mêi ba huyÖn tØnh Qu¶ng T©y,
§¸ qua ®¸ l¹i nh qu¶ bãng da; Dõng ch©n qua mêi t¸m nhµ lao;
NgËm oan ®i kh¾p ®Êt Qu¶ng T©y, Thö hái ta ph¹m téi g× ?
Kh«ng biÕt gi¶i ®Õn bao giê míi th«i? Téi tËn trung víi d©n téc!
LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u,

§¸ qua ®¸ l¹i, bãng chuyÒn nhau; Qu¶ng T©y gi¶i kh¾p mêi ba huyÖn,
Qu¶ng T©y ®i kh¾p, lßng oan øc, Mêi t¸m nhµ lao ®· ë qua;
Gi¶i ®Õn bao giê, gi¶i tíi ®©u ? Ph¹m téi g× ®©y? Ta thö hái,
Téi trung víi níc, víi d©n µ ?
NAM TR¢N dÞch
NAM TR¢N dÞch
1)
Côc chÝnh trÞ nµy ®ãng ë LiÔu Ch©u, lµ mét trung t©m qu©n sù
cña Tëng Giíi Th¹ch ë Qu¶ng T©y lóc ®ã.
Bµi 110
CHÝNH TRÞ Bé CÊM BÕ THÊT
NhÞ xÝch1) kho¸t hÒ tam xÝch trêng,

Tø nh©n tró thö nhËt bµng hoµng;
YÕu th©n th©n cíc d· bÊt kh¶,
Nh©n vÞ ®a nh©n, thiÓu ®Þa ph¬ng.
NHµ GIAM CñA CôC CHÝNH TRÞ
Hai thíc réng vµ ba thíc dµi,

Bèn ngêi suèt ngµy quanh quÈn trong ®ã;
Muèn duçi ch©n mét tý còng kh«ng ®îc,
Bëi ngêi ®«ng mµ ®Êt l¹i hÑp.
1)
Nguyªn b¶n lµ ch÷ xÝch, mét ®¬n vÞ ®o chiÒu dµi cña Anh, t-
¬ng ®¬ng víi 0,305m. B¶n cña ViÖn V¨n häc trong lÇn xuÊt b¶n tríc
viÕt lµ xÝch, ®¬n vÞ ®o chiÒu dµi cña Trung Quèc, t¬ng ®¬ng
0,31m, còng gÇn b»ng xÝch Anh. NÕu theo nh÷ng con sè nµy th×
diÖn tÝch phßng giam chØ réng chõng h¬n nöa mÐt vu«ng (0,305 x
3 x 0,305 x 2 = 0,56). Cã lÏ kh«ng cã mét lo¹i cÊm bÕ thÊt nµo nhá
®Õn nh vËy. Chóng t«i ®o¸n t¸c gi¶ dïng ch÷ xÝch ®Ó chØ c«ng
xÝch, tøc mÐt (mÌtre), nªn chóng t«i t¹m dÞch lµ thíc. Xµ lim réng
6m2 còng lµ lo¹i thêng thÊy.
Ba thíc chiÒu dµi hai thíc réng,

Bèn ngêi chen chóc ë bªn trong;
Duçi ch©n mét tý còng kh«ng thÓ,
Nhµ hÑp mµ ngêi l¹i qu¸ ®«ng.
HUÖ CHI dÞch

B¶n dÞch kh¸c:
Hai thíc réng, ba thíc dµi,

Ngµy ®ªm luÈn quÈn bèn ngêi tï nh©n;
Mái ch©n, kh«ng chç duçi ch©n,
Ngêi ®«ng, phßng hÑp, khã phÇn trë
xoay.

Bµi 111 Bµi 112
M«NG U §·I TRI£U C¶NH
NgËt c©u ph¹n th¸i, thôy c©u chiªn, Th¸i d¬ng mçi t¶o tßng s¬n thîng
Hùu cÊp linh tiÒn m·i b¸o, yªn; ChiÕu ®¾c toµn s¬n xø xø hång;
Chñ nhiÖm L¬ng c«ng u ®·i ng·, ChØ vÞ lung tiÒn h÷u h¾c ¶nh,
Ng· t©m c¶m khÝch bÊt th¨ng nghiªn (ng«n). Th¸i d¬ng vÞ chiÕu ®¸o lung trung.
§¦îC ¦U §·I C¶NH BUæI SíM
¡n ®ñ c¬m rau, ngñ ®ñ ch¨n ®¾p, Mçi buæi sím, mÆt trêi nh« lªn tõ ®Ønh nói,
L¹i cho tiÒn mua b¸o, mua thuèc hót; ChiÕu kh¾p nói, n¬i nµo còng ®á rùc;
Chñ nhiÖm hä L¬ng u ®·i ta, ChØ v× tríc nhµ tï cã bãng ®en,
Lßng ta c¶m kÝch kh«ng thÓ nãi xiÕt. MÆt trêi cha räi ®îc vµo trong ngôc.
¡n cã c¬m rau, ngñ cã mÒn, §Çu non sím sím vÇng d¬ng mäc,
B¸o xem, thuèc hót: cÊp cho tiÒn; Kh¾p nói n¬i n¬i rùc ¸nh hång;
¤ng L¬ng chñ nhiÖm ®·i ta hËu, ChØ bëi tríc lao cßn bãng tèi,
C¶m kÝch lßng ta, nãi ch¼ng nªn. MÆt trêi cha räi thÊu vµo trong.
HUÖ CHI dÞch NAM TR¢N dÞch

TIÕT THANH MINH
TiÕt thanh minh ma phïn dµy h¹t,

Bµi 113 Trong ngôc, ngêi tï buån ®øt ruét;
¦ím hái: n¬i nµo cã tù do?
LÝnh g¸c chØ tay vÒ phÝa xa: cöa c«ng ®êng.
THANH MINH1)
Thanh minh lÊt phÊt ma phïn,
Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n,
Tï nh©n nghe thÊm nçi buån xãt xa;
Lung lý tï nh©n giôc ®o¹n hån;
Tù do, thö hái ®©u lµ?
T¸ vÊn tù do hµ xø h÷u?
LÝnh canh trá lèi th¼ng ra c«ng ®êng.
VÖ binh dao chØ biÖn c«ng m«n.
NAM TR¢N dÞch
B¶n dÞch kh¸c:
Thanh minh, ma bôi mÞt mï r¬i,

Trong ngôc, tï nh©n d¹ rèi bêi;
¦ím hái: tù do ®©u cã ®îc?
LÝnh canh xa trá cöa quan ngåi.
HUÖ CHI dÞch
1)
Bµi nµy dùa theo mét bµi th¬ næi tiÕng cña §ç Môc ®êi §êng:
Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n,
Lé thîng hµnh nh©n dôc ®o¹n hån;
T¸ vÊn töu gia hµ xø h÷u ?
Môc ®ång dao chØ H¹nh Hoa th«n.
NghÜa lµ:
TiÕt thanh minh ma phïn lÊt phÊt,
Trªn ®êng ngêi ®i buån ®øt ruét;
¦ím hái n¬i nµo cã qu¸n rîu ?
TrÎ ch¨n tr©u chØ tay vÒ phÝa xa: th«n H¹nh Hoa.
Bµi 114 Bµi 115
V·N C¶NH NGò KHOA TRëNG, HOµNG KHOA VI£N
Mai kh«i hoa khai hoa hùu t¹, Ngò khoa trëng d÷ Hoµng khoa viªn,
Hoa khai hoa t¹ lìng v« t×nh; Lìng nhÞ kiÕn ng· th¸i kh¶ liªn;
Hoa h¬ng thÊu nhËp lung m«n lý, ¢n cÇn uû vÊn hoµ bang trî,
Híng t¹i lung nh©n tè bÊt b×nh. Gi¸ tîng ®«ng hµn ngé no·n thiªn.
C¶NH CHIÒU H¤M KHOA TR¦ëNG Hä NGò,

Hoa hång në hoa hång l¹i tµn, KHOA VI£N Hä HOµNG
Hoa në hoa tµn ®Òu v« t×nh;
Khoa trëng hä Ngò vµ khoa viªn hä Hoµng,
H¬ng th¬m bay vµo thÊu trong ngôc,
Hai ngêi ®Õn th¨m thÊy t×nh c¶nh cña ta
Tíi kÓ víi ngêi trong ngôc nçi bÊt b×nh.
rÊt ®¸ng th¬ng;
¢n cÇn th¨m hái vµ gióp ®ì,
ThËt gièng nh mïa ®«ng rÐt mít gÆp
Hoa hång në hoa hång l¹i rông,
®îc ngµy n¾ng Êm.
Hoa tµn, hoa në còng v« t×nh;
H¬ng hoa bay thÊu vµo trong ngôc,
KÓ víi tï nh©n nçi bÊt b×nh.
Hä Ngò trëng khoa víi hä Hoµng,
ThÊy ta cïng cùc ®éng lßng th¬ng;
NAM TR¢N dÞch
¢n cÇn th¨m hái vµ cu gióp,
Nh n¾ng bõng lªn gi÷a gi¸ s¬ng.
HUÖ CHI dÞch

Bµi 116
H¹N CHÕ
Mét h÷u tù do ch©n thèng khæ,

XuÊt cung d· bÞ nh©n chÕ tµi;
Khai lung chi th× ®ç bÊt thèng,
§ç thèng chi th× lung bÊt khai.
BÞ H¹N CHÕ
Kh«ng cã tù do thùc thèng khæ,

§Õn chuyÖn ®i tiªu còng bÞ ngêi h¹n chÕ;
Lóc më cöa ngôc, bông kh«ng ®au,
§Õn lóc bông ®au, ngôc kh«ng më.
§au khæ chi b»ng mÊt tù do,

§Õn buån ®i Øa còng kh«ng cho;
Cöa tï khi më, kh«ng ®au bông,
§au bông th× kh«ng më cöa tï.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 117
D¬NG §µO BÖNH TRäNG
V« ®oan b×nh ®Þa khëi ba ®µo,

Tèng nhÜ D¬ng §µo nhËp to¹ lao;
"Thµnh ho¶ tr× ng" kham h¹o th¸n,
Nhi kim nhÜ hùu kh¸i thµnh lao.
D¦¥NG §µo36) èM NÆNG
Kh«ng dng ®Êt b»ng bçng næi sãng,

§a anh, D¬ng §µo, vµo ngåi tï;
"Ch¸y thµnh v¹ l©y", ®¸ng thë than biÕt mÊy,
Mµ nay, anh l¹i m¾c chøng lao.
Sãng dËy ®Êt b»ng hái cí sao,

§Èy anh vµo ngôc, anh D¬ng §µo;
Ch¸y thµnh l©y v¹, buån kh«n xiÕt,
Nay l¹i th¬ng anh m¾c chøng lao.
HOµNG TRUNG TH¤NG
dÞch
36
) D¬ng §µo: mét n«ng d©n ë biªn giíi Qu¶ng T©y, dÉn ®êng cho
Hå ChÝ Minh, bÞ b¾t vµ bÞ giam cÇm cïng víi Ngêi. Sau khi Hå ChÝ
Minh ra tï ®îc Ýt l©u, «ng còng ®îc ra tï vµ chÕt t¹i LiÔu Ch©u v×
bÖnh lao. Hå ChÝ Minh rÊt th¬ng tiÕc, coi nh anh em. Th¸ng 8-1963,
Hå chñ tÞch ®· mêi 7 vÞ cã c«ng gióp ®ì çch m¹ng ViÖt Nam ë hai
huyÖn TÜnh T©y vµ Na Pha (Qu¶ng T©y) sang th¨m níc ta, trong
®ã cã D¬ng Th¾ng Cêng, em ruét D¬ng §µo.
N¨m canh thao thøc kh«ng n»m,

Th¬ tï ta viÕt h¬n tr¨m bµi råi;
Xong bµi, g¸c bót nghØ ng¬i,
Nhßm qua cöa ngôc, ngãng trêi tù do.
BÊT MI£N D¹ B¶n dÞch kh¸c:
Mang mang trêng d¹ bÊt n¨ng miªn, Th¨m th¼m ®ªm dµi kh«ng ngñ ®îc,
Ng· tè tï thi b¸ch kû thiªn; Trong tï viÕt ®· tr¨m bµi th¬;
Tè liÔu nhÊt thiªn thêng çc bót, Mçi bµi viÕt ®o¹n, ta dõng bót,
Tßng lung m«n väng tù do thiªn. Cöa ngôc nh×n ra: trêi tù do!
HUÖ CHI dÞch

§£M KH¤NG NGñ
§ªm dµi mªnh mang kh«ng ngñ ®îc,

Ta lµm th¬ tï ®· h¬n tr¨m bµi;
Lµm xong mçi bµi thêng g¸c bót,
Tr«ng qua cöa tï, ngãng trêi tù do.
Bµi 119 Bµi 120
CöU Vò TÝch Quang ¢m
Cöu thiªn h¹ vò, nhÊt thiªn t×nh, Th¬ng thiªn h÷u ý to¶ anh hïng,
Kh¶ hËn thiªn c«ng mét h÷u t×nh! B¸t nguyÖt tiªu ma cèc trÊt trung;
Hµi ph¸, lé nª, « liÔu cíc, XÝch bÝch thèn ©m ch©n kh¶ tÝch,
Nhng tu nç lùc híng tiÒn hµnh. BÊt tri hµ nhËt xuÊt lao lung37).
M¦A L¢U TiÕc ngµy giê

ChÝn ngµy ma, mét ngµy t¹nh, Trêi xanh cè ý h·m anh hïng
§¸ng giËn «ng trêi thËt v« t×nh! T¸m th¸ng ®· mßn mái trong chèn g«ng cïm;
Giµy r¸ch, ®êng lÇy, lÊm c¶ ch©n, TÊc bãng ngh×n vµng, thËt ®¸ng tiÕc,
Nhng vÉn ph¶i g¾ng søc ®i lªn phÝa tríc. Ch¼ng biÕt ngµy nµo tho¸t khái vßng lao tï?
Trêi xanh cè ý h·m anh hïng,

Mét ngµy höng n¾ng, chÝn ngµy ma, Cïm xÝch tiªu ma t¸m th¸ng rßng;
Trêi thËt v« t×nh, ®¸ng giËn cha! TÊc bãng ngh×n vµng, ®au xãt thùc,
Giµy r¸ch, ®êng lÇy, ch©n lÊm l¸p,
Bao giê tho¸t khái chèn lao lung?
VÉn cßn dÊn bíc dÆm ®êng xa.
NAM TR¢N dÞch Nam Tr©n dÞch
37
) C©u th¬ nµy lÊy tõ mét c©u trong bµi th¬ næi tiÕng ChÝ thµnh
th«ng th¸nh cña nhµ chÝ sÜ Phan Ch©u Trinh lµm n¨m 1905, nh»m
thøc tØnh sÜ phu hëng øng phong trµo Duy T©n cøu níc.
Bµi 121
§éC TëNG C«NG HUÊN Tõ
B¸ch chiÕt bÊt håi, híng tiÒn tiÕn,

C« thÇn nghiÖt tö, nghÜa ®¬ng nhiªn;
QuyÕt t©m, khæ çn d÷ ng¹nh çn,
Tù h÷u thµnh c«ng ®Ých nhÊt thiªn.
§äC LêI GI¸O HUÊN CñA ¤NG T¦ëNG1)
Tr¨m ngh×n gian khã kh«ng lïi, vÉn cø tiÕn,

PhËn t«i con b¬ v¬ nhµ tan níc mÊt, çi nghÜa
ph¶i nh vËy;
QuyÕt t©m g¾ng gái vµ kiªn nghÞ,
¾t sÏ cã mét ngµy thµnh c«ng.
Gian khã kh«ng lïi, vÉn tiÕn lªn,

Thï nhµ nî níc, nghÜa ®¬ng nhiªn;
QuyÕt t©m g¾ng gái vµ kiªn nghÞ,
NhÊt ®Þnh thµnh c«ng sÏ cã phen.
§ç V¡N Hû dÞch
1)
¤ng Tëng: Tøc Tëng Giíi Th¹ch, Tæng t lÖnh qu©n ®éi Quèc d©n
®¶ng Trung Quèc lóc bÊy giê.
Bµi 122
L¬NG HOA THÞNH TíNG QU¢N

TH¡NG NHËM PHã T LÖNH
TÝch nhËt huy qu©n T¬ng, ChiÕt ®Þa,

Kim niªn, kh¸ng ®Þch MiÕn, §iÒn biªn;
HiÓn h¸ch, uy danh hµn ®Þch ®ëm,
VÞ c«ng dù tông kh¶i toµn thiªn.
T¦íNG QU¢N L¦¥NG HOA THÞNH38)

TH¡NG CHøC PHã T¦ LÖNH
Ngµy tríc chØ huy qu©n ®éi ë ®Êt T¬ng vµ ChiÕt39),

N¨m nay chèng giÆc n¬i biªn giíi MiÕn vµ §iÒn40) ;
Uy danh lõng lÉy lµm kÎ thï mÊt mËt,
V× «ng ca tríc khóc kh¶i hoµn.
38
) L¬ng Hoa ThÞnh: lµ Trung tíng, nguyªn Chñ nhiÖm Tæng côc
chÝnh trÞ ®Ö tø chiÕn khu ë LiÔu Ch©u, tØnh Qu¶ng T©y. Khi «ng
®îc th¨ng chøc T lÖnh phã mµ Tr¬ng Ph¸t Khuª lµm T lÖnh trëng th×
thiÕu tíng HÇu ChÝ Minh thay «ng lµm Chñ nhiÖm.
39
) T¬ng: TØnh Hå Nam; ChiÕt: tØnh ChiÕt Giang.
40
) MiÕn: MiÕn §iÖn; §iÒn; tØnh V©n Nam.
§èc qu©n ngµy tríc vïng T¬ng, ChiÕt,

Chèng giÆc n¨m nay m¹n MiÕn, §iÒn;
Lõng lÉy uy danh, thï mÊt mËt,
Kh¶i hoµn mõng tríc, xíng thµnh thiªn.
Bµi 123
TRÇN §¾C THä dÞch
TÆNG TIÓU HÇU (H¶I)
Êu nhi häc d·, tr¸ng nhi hµnh,

Thîng trung ®¶ng, quèc, h¹ trung d©n;
KiÖm cÇn, dòng c¶m hoµ liªm chÝnh,
V« phô L¬ng c«ng gi¸o dôc t×nh.
TÆNG CHó HÇU (H¶I)
BÐ th× ph¶i häc, lín lªn sÏ thùc hµnh,

Trªn trung víi ®¶ng vµ níc, díi trung víi d©n;
CÇn kiÖm, dòng c¶m vµ liªm chÝnh,
Chí phô çi t×nh d¹y dç cña «ng L¬ng.
BÐ th× ph¶i häc, lín th× hµnh,

Víi d©n, ®¶ng, níc, d¹ trung thµnh;
KiÖm cÇn, dòng c¶m vµ liªm chÝnh,
Chí phô «ng L¬ng d¹y dç m×nh.
§ç V¡N Hû dÞch
C¶M THU
I
Sao B¾c §Èu lªn ®Õn ®Ønh nói ®· mêi giê ®ªm,
Bµi 124 - 125
TiÕng trïng ®øt nèi mõng thu sang;
Ngêi tï ch¼ng kÓ thu sang hay cha,
THU C¶M ChØ cÇn biÕt cöa tï ngµy nµo më.
I II
Hïng ®¸o s¬n phong v·n thËp ®iÓm, §Çu thu n¨m ngo¸i ta tù do,
Trïng thanh ®o¹n tôc kh¸nh thu lai; §Çu thu n¨m nay ta ë tï;
Tï nh©n bÊt qu¶n thu lai vÞ, VÝ b»ng gióp Ých ®îc cho d©n téc,
ChØ qu¶n tï lung hµ thêi khai. Th× cã thÓ nãi, thu nay còng s¸nh ngang thu tríc.
II
Khø tuÕ thu s¬ ng· tù do, I
Kim niªn thu thñ ng· c tï;
Th¶ng n¨ng t× Ých ng« d©n téc, B¾c §Èu mêi giê ngang ®Ønh nói,
Kh¶ thuyÕt kim thu trÞ khø thu. DÕ kªu khoan nhÆt ®ãn mõng thu;
Th©n tï ®©u thiÕt thu sang chöa,
ChØ thiÕt h«m nao më cöa tï.
II
N¨m ngo¸i ®Çu thu ta tù do,
N¨m nay thu ®Õn ta trong tï;
VÝ b»ng gióp Ých cho d©n téc,
Thu tríc thu nµy, h¸ kÐm nhau.

dÞch
Bµi 126
NH¢N §ç NG·
Tßng tiÒn tèng ph¹n thiªn thiªn t¶o,

HiÖn t¹i khai xan tr× hùu tr×;
Huèng phôc thêi gian bÊt nhÊt ®Þnh,
ThËp, thËp nhÊt, hoÆc thËp nhÞ th×.
NH¢N LóC §ãI BôNG
Tríc ®©y ngµy ngµy ®a c¬m rÊt sím,

B©y giê, b÷a ¨n ®· muén l¹i cµng muén;
Huèng chi l¹i thªm thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh,
Lóc th× mêi giê, lóc l¹i mêi mét, hoÆc mêi hai giê.
Ngµy ngµy tõ tríc c¬m ®a sím,

B÷a b÷a giê ®©y cø chËm hoµi;
Huèng n÷a thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh,
Mêi giê, mêi mét hoÆc mêi hai.
NAM TR¢N dÞch

Bµi 127 Bµi 128
TRÇN KHOA VI£N LAI TH¸M HÇU CHñ NHIÖM41) ¢N TÆNG NHÊT Bé TH
NhÊt niªn chØ kiÕn binh hoµ c¶nh, Kho¶nh thõa chñ nhiÖm tèng th lai,
Kim nhËt khan kiÕn nho nh· nh©n; §éc b·i tinh thÇn gi¸c ®èn khai;
Nh· nh©n sö ng· t©m hng phÊn, L·nh tô vÜ ng«n nh t¹i nhÜ,
Ng· ph¸t h¾c ph¶n lìng tam ph©n. Thiªn biªn oanh ®éng nhÊt thanh l«i.
KHOA VI£N Hä TRÇN TíI TH¡M CHñ NHIÖM Hä HÇU TÆNG MéT Bé S¸CH
Quanh n¨m chØ thÊy lÝnh vµ c¶nh s¸t, Võa råi ®îc Chñ nhiÖm ®a s¸ch ®Õn cho,
H«m nay míi nh×n thÊy ngêi nho nh·; §äc xong, thÊy tinh thÇn ®ét nhiªn më mang;
Ngêi nho nh· khiÕn lßng ta phÊn chÊn, Lêi l·nh tô nh cßn v¼ng bªn tai,
Tãc ta ®en trë l¹i hai ba phÇn. Kh¸c nµo mét tiÕng sÊm Çm vang n¬i ch©n trêi.
LÝnh tr¸ng tuÇn canh nh×n nh½n mÆt, S¸ch ngµi Chñ nhiÖm míi ®a sang,
H«m nay míi ®îc gÆp v¨n nh©n; §äc ®o¹n, tinh thÇn chît më mang;
Ngêi tr«ng nho nh·, ai kh«ng thÝch, Cßn v¼ng bªn tai lêi l·nh tô,
M¸i tãc ta xanh l¹i mÊy phÇn. Ch©n trêi mét tiÕng sÊm rÒn vang.
HUÖ CHI dÞch §ç V¡N Hû dÞch
41
) HÇu Chñ NhiÖm: Tøc HÇu ChÝ Minh, Chñ nhiÖm Côc chÝnh trÞ
chiÕn khu IV, ngêi ®· trùc tiÕp th¶ Hå ChÝ Minh theo lÖnh cña Tëng
Giíi Th¹ch. §îc tiÕp xóc víi Ngêi, «ng tõng tá lßng mÕn phôc.
Bµi 129
M«NG THîNG LÖNH CHUÈN XUÊT

LUNG HO¹T §éNG
Cöu nhµn lìng cíc nhuyÔn nh miªn,

Kim thÝ hµnh hµnh lò dôc ®iªn;
PhiÕn kh¾c dÜ v¨n Ban trëng h¸m:
"Ph¶n lai, bÊt chuÈn t¸i tr× diªn".
§¦îC LÖNH TR£N CHO §I L¹I

NGOµI BUåNG GIAM
Nhµn rçi l©u ngµy, hai ch©n mÒm nh b«ng,

Nay míi ®i thö vµi bíc ®· l¶o ®¶o mÊy lÇn chùc ng·;
Chèc l¸t ®· nghe Ban trëng qu¸t:
"Quay l¹i! Kh«ng ®îc rÒnh rµng n÷a!".
NghØ l©u, ch©n tùa b«ng mÒm nhòn,

§i thö, h«m nay muèn ng· quay;
Chèc l¸t ®· nghe cai ngôc qu¸t:
"Kh«ng rÒnh rµng n÷a, ph¶i vµo ngay!".
§ç V¡N Hû dÞch
Bµi 130
THU D¹
M«n tiÒn vÖ sÜ chÊp th¬ng lËp,

Thiªn thîng tµn v©n b¹ng nguyÖt phi;
Méc s¾t tung hoµnh nh th¶n kh¾c42),
M©n trïng tô t¸n tù phi ky (c¬);
T©m hoµi cè quèc thiªn ®êng lé43),
Méng nhiÔu t©n sÇu, v¹n lò ti;
V« téi nhi tï dÜ nhÊt t¶i,
L·o phu hoµ lÖ t¶ tï thi.
42
) Th¶n kh¾c: phiªn ©m tiÕng Anh "tank" lµ xe t¨ng.
43
) Trong c©u nµy cã ba ch÷ "thiªn ®êng lé" trong ®ã ch÷ "®êng"
lµ mét ®¬n vÞ cã chiÒu dµi tÝnh ®êng ®i cña Qu¶ng T©y. Mçi "®-
êng" lµ mét dÆm. Do ®ã côm tõ nµy cã nghÜa lµ ®êng xa hµng
ngh×n dÆm, chø kh«ng ph¶i lµ mu«n ngh×n nÎo ®êng.
§£M THU
Tríc cöa lÝnh g¸c bång sóng ®øng,

Trªn trêi ®¸m m©y tµn bay bªn vÇng tr¨ng;
Lò rÖp bß ngæn ngang nh xe t¨ng, Bµi 131
§µn muçi lóc tô lóc t¸n nh m¸y bay;
Lßng nhí cè quèc çch xa ngh×n trïng,
T×NH THI£N
GiÊc méng vÊn v¬ng mèi sÇu míi nh v¹n mèi t¬;
V« téi mµ ë tï ®· mét n¨m nay,
Giµ nµy hoµ níc m¾t viÕt th¬ tï. Sù vËt tuÇn hoµn nguyªn h÷u ®Þnh,
Vò thiªn chi hËu tÊt t×nh thiªn;
PhiÕn th× vò trô gi¶i l©m phôc,
Tríc cöa lÝnh canh bång sóng ®øng,
Trªn trêi tr¨ng lít gi÷a lµn m©y; V¹n lý s¬n hµ s¸i cÈm chiªn;
RÖp bß ngang däc nh xe cãc, NhËt no·n phong thanh hoa ®íi tiÕu,
Muçi lîn hung h¨ng tùa m¸y bay; Thô cao chi nhuËn ®iÓu tranh nghiªn (ng«n);
Ngh×n dÆm b©ng khu©ng hån níc cò,
Mu«n t¬ v¬ng vÊn méng sÇu nay; Nh©n hoµ v¹n vËt ®å hng phÊn,
ë tï n¨m trän th©n v« téi, Khæ tËn cam lai, lý tù nhiªn.
Hoµ lÖ thµnh th¬ t¶ nçi nµy.
NAM TR¢N dÞch TRêI HöNG
Sù vËt vÇn xoay vèn ®Þnh s½n,

Sau ngµy ma tÊt ®Õn ngµy n¾ng;
Trong chèc l¸t, vò trô ®· cëi bé ¸o ít,
Mu«n dÆm non s«ng ph¬i mµu ch¨n gÊm;
Trêi Êm, giã nhÑ, hoa chóm chÝm cêi,
C©y cao, cµnh mît, chim ®ua hãt;
Ngêi cïng mu«n vËt ®Òu phÊn chÊn,
HÕt khæ ®Õn síng lµ lÏ tù nhiªn.
Sù vËt vÇn xoay ®µ ®Þnh s½n,

HÕt ma lµ n¾ng höng lªn th«i;
§Êt trêi mét tho¸ng thu mµn ít,
S«ng nói mu«n trïng tr¶i gÊm ph¬i;
Trêi Êm, hoa cêi chµo giã nhÑ,
C©y cao, chim hãt rén cµnh t¬i; Bµi 132
Ngêi cïng v¹n vËt ®Òu ph¬i phíi,
HÕt khæ lµ vui vèn lÏ ®êi. KH¸N "THI£N GIA THI" H÷U C¶M
NAM TR¢N dÞch Cæ thi thiªn ¸i thiªn nhiªn mü,

S¬n thuû yªn hoa tuyÕt nguyÖt phong;
HiÖn ®¹i thi trung ng h÷u thiÕt,
Thi gia d· yÕu héi xung phong.
C¶M T¦ëNG §äC "THI£N GIA THI"44)
Th¬ xa nghiªng vÒ yªu c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn,

Nói, s«ng, khãi, hoa, tuyÕt, tr¨ng, giã;
Trong th¬ thêi nay nªn cã thÐp,
Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong.
Th¬ xa thêng chuéng thiªn nhiªn ®Ñp,

M©y, giã, tr¨ng, hoa, tuyÕt, nói, s«ng;
Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp,
Nhµ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong.
NAM TR¢N dÞch
44
) Thiªn gia thi: tËp th¬ cña "ngh×n nhµ th¬". ë Trung Quèc cã hai
tuyÓn tËp th¬ §êng - Tèng ®îc mang tªn "Thiªn gia thi". TËp ®Çu do
Lu Kh¾c Trang ®êi Tèng tuyÓn chän, lÊy tªn §êng - Tèng thiªn gia
thi tuyÓn, tËp sau do T¹ Ph¬ng §¾c cuèi ®êi Tèng tuyÓn l¹i tËp tríc,
gäi lµ Thiªn gia thi. Cã lÏ Hå ChÝ Minh ®· ®äc tËp th¬ sau nµy.
Bµi 133
TøC C¶NH
Thô sao x¶o ho¹ Tr¬ng Phi tîng,

XÝch nhËt trêng minh Quan Vò t©m;
Tæ quèc chung niªn v« tÝn tøc,
Cè h¬ng mçi nhËt väng håi ©m.
TøC C¶NH
Ngän c©y khÐo vÏ h×nh Tr¬ng Phi45),

MÆt trêi hång s¸ng m·i lßng Quan Vò2);
Tæ quèc suèt n¨m kh«ng tin tøc,
Mong th tr¶ lêi cña quª nhµ hµng ngµy.
Cµnh l¸ khÐo in h×nh Dùc §øc,

VÇng hång s¸ng m·i d¹ Quan C«ng;
N¨m trßn cè quèc t¨m h¬i v¾ng,
Tin tøc bªn nhµ b÷a b÷a tr«ng.
NAM TR¢N dÞch
45
, 2) Tr¬ng Phi vµ Quan Vò lµ hai danh tíng nhµ Thôc H¸n thêi Tam
quèc. Tr¬ng Phi næi tiÕng vÒ tÝnh c¬ng trùc, dòng m·nh. Quan Vò
næi tiÕng vÒ çc ®øc tÝnh: tÝn, nghÜa, trung dòng. Hai ngêi cïng lµ
anh em kÕt nghÜa cña Lu BÞ.
Bµi 134
KÕT LUËN
H¹nh ngé anh minh HÇu Chñ nhiÖm,

Nhi kim hùu thÞ tù do nh©n;
Ngôc trung nhËt ký tßng kim chØ,
Th©m t¹ HÇu c«ng t¸i t¹o ©n.
Hoµn
29-8-1942
10-9-1943
KÕT LUËN
May m¾n gÆp ®îc Chñ nhiÖm hä HÇu s¸ng suèt,

Mµ nay ta l¹i lµ ngêi tù do;
NhËt ký trong tï chÊm døt tõ ®©y,
C¶m t¹ kh«n xiÕt c«ng ¬n t¸i t¹o cña «ng HÇu.
HÕt
29-8-1942
10-9-1943
S¸ng suèt, nhê ¬n HÇu chñ nhiÖm,

Tù do trë l¹i víi m×nh råi;
Ngôc trung nhËt ký tõ ®©y døt,
T¸i t¹o ¬n s©u, c¶m t¹ ngêi.
HÕt
29-8-1942
10-9-1943

MôC §äC S¸CH46)
Nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ qu©n sù.

Bµi gi¶ng cña Uû viªn trëng
1- Tæ chøc: Biªn chÕ vµ ®éi h×nh.

Qu©n ®oµn, s ®oµn ®Õn trung ®éi, tiÓu ®éi lµ h×nh
thÓ cña tæ chøc.
MÖnh lÖnh, ®iÒu lÖnh, çc nhiÖm vô lµ nhiÖm vô cña
tæ chøc.
Tæ chøc cÇn ph¶i chÆt chÏ, thèng nhÊt.
2- Kû luËt cÇn nghiªm minh. Tæ chøc lµ c¬ thÓ cña
qu©n sù.
Kû luËt lµ sinh mÖnh cña qu©n sù.
3- KÕ ho¹ch cÇn rÊt tØ mØ, ®Çy ®ñ. §iÒu kiÖn: 1- §èi t-
îng; 2- Hoµn c¶nh, ®Þa h×nh, giao th«ng, vÖ sinh,
qu©n ®éi b¹n, lùc lîng ta, lùc lîng kÎ thï; 3- NhiÖm vô vµ
môc ®Ých cña ta; 4- C«ng viÖc chuÈn bÞ: l¬ng thùc,
sóng ®¹n, giao th«ng, vÖ sinh.
46
) Bµi Môc ®äc s¸ch vµ Môc ®äc b¸o tiÕp theo ®©y vèn ®îc
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt kÌm vµo nh÷ng trang cuèi cïng
trong cuèn sæ chÐp nh÷ng bµi th¬ NhËt ký trong tï, b¾t
®Çu tõ sau bµi th¬ C¶m tëng ®äc "Thiªn gia thi". ë ®©y
chóng t«i xÕp sau khi in toµn bé phÇn th¬ ®Ó b¹n ®äc tiÖn
theo dâi. (BT).
4- MÖnh lÖnh cÇn ®¬n gi¶n, râ rµng, thiÕt thùc, chu Ph©n biÖt sù vËt, cã çi nÆng, çi nhÑ, çi gÊp, çi
®¸o. Chó ý thêi gian, ®Þa ®iÓm, t×nh h×nh ®Þch, hoµn kh«ng gÊp.
c¶nh, nhiÖm vô vµ môc ®Ých b¶n th©n c«ng viÖc Trao ®æi kinh nghiÖm. Giao c«ng t¸c thùc tÕ. Gi¶i ®¸p
chuÈn bÞ. th¾c m¾c.
5- §éng t¸c nh ®øng nghiªm, v.v., cÇn nhanh chãng, x¸c Ph©n c«ng viÖc kh«ng tiÕn th× lïi. Mét chç
thùc. §øng nghiªm: th©n, t©m, khÝ, thÕ ®Òu æn bu«ng l¬i, tr¨m chç lêi biÕng.
®Þnh. Tinh thÇn cµng dïng cµng nh¹y bÐn, trÝ tuÖ
6- Hµnh ®éng cÇn ph¶i ®Òu r¨m r¾p, cïng nhÊt trÝ, cµng dïng cµng minh mÉn.
nhanh chãng x¸c thùc. BÝ quyÕt nhanh chãng: ®¬n Çi cÇn lóc ®Çu lµ dòng khÝ.
gi¶n, tiÕt kiÖm kh«ng gian, thêi gian vµ tµi lùc, vËt lùc. Míi, kh«ng ngõng tiÕn thñ, cÇn cã b¶n lÜnh ®éc lËp. Tù
7- Sinh ho¹t cÇn chØnh tÒ, s¹ch sÏ, ®¬n gi¶n, chÊt m×nh lµm lÊy, tù gi¸c, tù ®éng, tù chñ. Lao ®éng, s¸ng
ph¸c. Thêi chiÕn b×nh tÜnh nh thêi b×nh. Thêi b×nh t¹o, quyÕt ®o¸n. Mçi ngµy mét míi. CÇn theo dâi, kiÓm
khÈn tr¬ng, chÞu ®ùng kh¾c khæ nh thêi chiÕn. tra, kh¶o s¸t, chØ ®¹o, héi b¸o.
8- Qu¶n lý ngêi, viÖc, ®Þa ®iÓm, vËt dông, thêi gian. QuyÕt t©m trë thµnh ngêi tèt lµ ph¶i kh«ng sî khæ,
9- TÝnh chÊt trong s¹ch, ®¸ng kÝnh; c¬ ®éng, bÝ mËt, kh«ng sî khã, nhÊt ®Þnh lµm ®Õn cïng nh÷ng ®iÒu
diÖn: lêng ®Õn nh÷ng viÖc cã thÓ x¶y ra, tÝch cùc. chóng ta thÊy ®¸ng lµm, cho dï cha ch¾c thµnh c«ng
10- HiÖu qu¶ vµ môc ®Ých1): th©n ¸i ®oµn kÕt, mu«n vÉn ra søc lµm dï gÆp ph¶i gian nan nguy hiÓm g×,
ngêi mét lßng. cïng cùc cµng phÊn ®Êu, kh«ng lïi bíc, ph¶i lµm thùc
11- §iÒu kiÖn thµnh c«ng2): cÈn thËn, s½n sµng, kiÓm sù, lµm nhanh, lµm mét çch kiªn quyÕt.
th¶o. Liªn hîp víi çc quèc gia d©n téc ®ång t×nh víi ta ®Ó
cïng ®Êu tranh cho hoµ b×nh vµ chÝnh nghÜa cña thÕ
HUÊN LUYÖN giíi...
Tõ nay vÒ sau, chóng ta hy väng: tÊt c¶ çc d©n téc
TÝnh chÊt huÊn luyÖn dùa trªn c¨n b¶n ph¶i xem xÐt nhá yÕu trªn thÕ giíi nªn lÊy nhiÖt t×nh ®ßi ®éc lËp tù
vµ giao tr¸ch nhiÖm cho nh÷ng ngêi cã tµi n¨ng ®Ó do cña d©n téc m×nh gióp ®ì cuéc kh¸ng chiÕn chèng
huÊn luyÖn. NghÜa lµ nãi råi th× ph¶i ®i lµm, ®· nãi th× NhËt cña Trung Quèc. Çc quèc gia, d©n téc bÞ chñ
ph¶i lµm ®îc. Xem xÐt t×nh h×nh, phÈm çch, kinh nghÜa b¹o lùc, bÞ ®Õ quèc NhËt th«n tÝnh... tõ nay vÒ
nghiÖm, u ®iÓm vµ khuyÕt ®iÓm. Tæ chøc nh©n tµi. sau ®Òu ph¶i liªn hîp l¹i (th¸ng 6-1927).
D¹y lµm ngêi, lµm viÖc. Th©n ¸i ®oµn kÕt. Kh«ng cÈu Th¸i ®é: lÔ, quy, cñ. Kû luËt: nghiªm, chÝnh. Hµnh vi:
th¶, kh«ng dèi tr¸. Çn bé. Nghiªn cøu, phª b×nh, th¶o nghÜa, chÝnh, ®¬ng. Hy sinh: kh¶ng kh¸i. Ph©n biÖt:
luËn, thi ®ua, hç trî. Tù gi¸c, tù ®éng. S¸ng t¹o, phô liªm, thanh, së. TiÕt kiÖm: thùc, t¹i. Gi¸c ngé: sÜ, thiÕt,
tr¸ch. §Çu ãc, miÖng, m¾t, tay, ch©n ®Òu ®¹t. Gi÷ kû thùc. PhÊn ®Êu: dòng, liÖt.
luËt, tiÕc thêi gian. Mét vËt dïng nh hai vËt. Mét ngêi lµm viÖc cña hai ngêi.
Mét ngµy lµm c«ng cña hai ngµy. Nãi Ýt, b¾t ®Çu b»ng
hµnh ®éng. TiÕn bé.
1
), 2) Díi 2 ch÷ nµy kh«ng g¹ch díi nh çc hµng trªn.
Qua ba n¨m kh¸ng chiÕn, mÊt B¾c B×nh, Thiªn T©n: 4- 4- X©y dùng chÝnh trÞ: d©n quyÒn.
8-1937; Tr¬ng Gia KhÈu: 25-8-1937; Th¹ch Gia Trang: 5- X©y dùng kinh tÕ.
10-10-1937; Th¸i Nguyªn: 9-11-1937; Tuy ViÔn: 13-11- Tµi liÖu ch÷ H¸n,
1937; Thîng H¶i: 13-8 ®Õn 9-11-1937; Nam Kinh: 13- viÕt trong b¶n th¶o
11-1937; TÕ Nam: 27-12-1937; Tõ Ch©u: 19-5-1938; NhËt ký trong tï.
Hµng Ch©u: 25-11-1938; Vò H¸n: 12-6 ®Õn 25-10-
1938; Qu¶ng Ch©u: 21-10-1938; H¶i Nam: 10-2-1939;
Nam Ninh: 24-2-1939; Nam X¬ng: 27-2-1939.
S ®oµn thø t¸m Trung §iÒu S¬n tÊn c«ng tõ
th¸ng 5 ®Õn th¸ng 7-1939. §Þch kho¶ng 35 s
®oµn. Hµ B¾c, Çp NhÜ T©n, Tuy ViÔn, S¬n T©y,
S¬n §«ng, Hµ Nam, Giang T«, TriÕt Giang, An Huy,
Giang T©y, Hµ B¾c, Qu¶ng §«ng, Hå Nam, Phóc
KiÕn, Qu¶ng T©y, céng tÊt c¶ 16 thµnh phè, 1.170
huyÖn, ®Þch chiÕm 15 thµnh phè, 533 huyÖn.
§Õn hÕt th¸ng 3-1940, cã tÊt c¶ 179.000 qu©n
nguþ vµ qu©n chÝnh quy. LÊy l¹i Nam Ninh ngµy
30-10-1940.
§Þch vµo ViÖt Nam th¸ng 9-1940.
ý nghÜa cña v¨n ho¸: V× lÏ sinh tån còng nh môc ®Ých
cña cuéc sèng, loµi ngêi míi s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ra
ng«n ng÷, ch÷ viÕt, ®¹o ®øc, ph¸p luËt, khoa häc, t«n
gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt, nh÷ng c«ng cô cho sinh ho¹t
h»ng ngµy vÒ mÆc, ¨n, ë vµ çc ph¬ng thøc sö dông.
Toµn bé nh÷ng s¸ng t¹o vµ ph¸t minh ®ã tøc lµ v¨n ho¸.
V¨n ho¸ lµ sù tæng hîp cña mäi ph¬ng thøc sinh ho¹t
cïng víi biÓu hiÖn cña nã mµ loµi ngêi ®· s¶n sinh ra
nh»m thÝch øng nh÷ng nhu cÇu ®êi sèng vµ ®ßi hái
cña sù sinh tån.
N¨m ®iÓm lín x©y dùng nÒn v¨n ho¸ d©n téc.
1- X©y dùng t©m lý: tinh thÇn ®éc lËp tù cêng.
2- X©y dùng lu©n lý: biÕt hy sinh m×nh, lµm lîi
cho quÇn chóng.
3- X©y dùng x· héi: mäi sù nghiÖp cã liªn quan ®Õn
phóc lîi cña nh©n d©n trong x· héi.
Binh lÝnh 9 v¹n

M¸y bay 760
Xe t¨ng 15000
Vò khÝ ®¹n dîc nhiÒu v« kÓ.
Ngµy 17-21), tÊn c«ng Karkov, ®¸nh b¹i hai s ®oµn næi
MôC §äC B¸O tiÕng cña qu©n §øc. Tæng thèng Mü nãi: HÕt søc lµm
hµi lßng mäi ngêi, NghÞ viÖn Anh hoan h«.
Ngµy 18, phu nh©n Tëng ®äc diÔn v¨n tríc nghÞ viÖn
2-10, G¨ng®i tuyÖt thùc1). Liªn X«. Ngµy 1-12) tÊn c«ng Mü.
Virikiroky3). Dei Rosta.
Ngµy 3-1 tÊn c«ng Mostok. Ngµy 22, tõ cuéc chiÕn tranh X« - §øc ®Õn nay, §øc
4. Norkhek thiÖt h¹i 9 triÖu ngêi, trong ®ã chÕt trËn 4 triÖu.
5. Foruklatnaia sÐski Trong 35 cuéc tÊn c«ng cña ba th¸ng nay, 130 s ®oµn
17. MÐroJ bÞ ®¸nh tan, bÞ chÕt trËn trªn 70 v¹n, bÞ b¾t lµm tï
22. Sask
23. Amavir binh 31 v¹n, mÊt 7.000 xe t¨ng, 4.000 m¸y bay, 17.000
25. 56 thµnh phè vµ lµng m¹c cña Fronosi vµ Donetz. träng ph¸o.
§Çu th¸ng 24), quÐt s¹ch qu©n §øc ë Xtalingr¸t. Toµn Trung Quèc cã 3736 nhµ tï. S¸u th¸ng ®Çu n¨m
Tï binh §øc: Nguyªn so¸i 2 ngo¸i2) ®a vµo 5 v¹n ngêi tï.
Tíng lÜnh 24
Chi phÝ chiÕn tranh cña Mü mçi ngµy h¬n 250 triÖu
SÜ quan 2500
®«la.
Ngµy 21-3.
VËt t chuyÓn tõ h¶i c¶ng Mü ®Õn n¬i sö dông ë Trung
Quèc mÊt 75 ®Õn 80 ngµy.
1
) §¶ng Quèc §¹i do G¨ng®i vµ Nªru l·nh ®¹o ®èi lËp víi ChÝnh phñ Tõ ngµy næ ra chiÕn tranh ®Õn cuèi th¸ng 2 n¨m 1943,
Anh, ®a ra yªu s¸ch: tæ chøc ngay mét chÝnh phñ d©n téc Ên, Mü mÊt 66.399 ngêi.
®éng viªn çc lùc lîng nh©n d©n ®Êu tranh chèng x©m lîc, hîp t¸c
tÝch cùc víi çc lùc lîng chèng ph¸t xÝt. Anh kh«ng chÊp nhËn. §¹i héi Ngêi da ®en trong qu©n ®éi Mü cã 45 v¹n ngêi, sÜ
th«ng qua nghÞ quyÕt ngµy 18-7-1942 ®ßi xo¸ bá sù thèng trÞ cña quan cã kho¶ng 2.000.
Anh ë Ên, kªu gäi tæ chøc mét chiÕn dÞch quÇn chóng. Thùc d©n
Anh ®µn ¸p. Ngµy 9-8-1942, thùc d©n Anh b¾t G¨ng®i, Nªru. Ngµy Mü tÆng Liªn X« 5600 m¸y bay, 6100 xe t¨ng, 85000 xe
2-10, G¨ng®i tuyÖt thùc. h¬i.
2
) Ngµy 1-1-1943.
3 1
) Trong nguyªn b¶n ch÷ H¸n, cã mét sè tõ viÕt b»ng ch÷ Latinh. ) Ngµy 23-8-1943, Liªn X« tÊn c«ng Karkov, kh«ng ph¶i 17-2-1943.
4
) §Çu th¸ng 2-1943, cô thÓ lµ 2-2-1943. 2
) S¸u th¸ng ®Çu n¨m 1942.
Ngµy 27-3. Mçi lÇn Mü mÊt mét m¸y bay th× NhËt mÊt chÝn chiÕc.
§øc cã gÇn 500 tµu ngÇm. Mçi th¸ng cã thÓ §· chôp ¶nh hai tÊc, 144 ®ång mét chiÕc.
®ãng xong tõ 15 ®Õn 30 chiÕc. 14, s ®oµn qu©n t×nh nguyÖn T©y Ban Nha
Ngµy 26-7-1941, NhËt ®æ bé lªn Sµi Gßn. (trong qu©n ®éi §øc) rót khái mÆt trËn (Nga).
Ngµy 10-7-1943, vµo Sicile. Chi phÝ qu©n sù cña Mü th¸ng 9 lµ 7 tû 220 triÖu
Ngµy 3-8 c«ng kÝch, qu©n §ång minh mÊt 31.158 ngêi, ®ång.
qu©n Trôc mÊt 165000 ngêi, trong ®ã 132000 lµ tï M¸y bay qu©n §ång minh ®¸nh qu©n NhËt ë Labour48),
binh.
Ngµy 25-7, ý ®¶o chÝnh47). ph¸ huû 177 m¸y bay, 121 tµu chiÕn lín nhá, nÐm tÊt
3-9, §ång minh vµo ý. c¶ 350 tÊn bom, 25 v¹n viªn ®¹n sóng m¸y.
Thµnh phè Xtalingr¸t bÞ ®¸nh b»ng h¬n 1.050.000 15, qu©n Mü nÐm bom vµo qu©n §øc. Mü mÊt 60 l«
m×n. cèt trªn kh«ng, §øc mÊt 104 çi.
Ph¸ huû 73 kil«mÐt chiÒu dµi, 1 kil«mÐt chiÒu réng çc 16, bèn giê s¸ng, Mü nÐm bom H¶i Phßng.
Tõ khi tham chiÕn ®Õn ngµy 1-9-1943, m¸y bay Mü
thµnh phè vµ thÞ trÊn, n«ng trang viªn, ch«n 128.000
xuÊt kÝch 223.758 lÇn, nÐm 105.449 tÊn bom, ph¸ huû
x¸c ngêi Liªn X«, 11.000 x¸c ngùa. 7.312 m¸y bay ®Þch. Mü mÊt 1.867 m¸y bay.
Ngµy 1-11, trong mét má cña Xtalin«, §øc ch«n sèng 4 TÝnh ®Õn 1-9 n¨m nay, trong nöa n¨m ph¸ huû cña
v¹n ngêi Liªn X«. ®Þch 5.369 m¸y bay, Mü mÊt 1.239 m¸y bay.
10, R.Rolland mÊt1).
Th¸ng 9, §ång minh oanh t¹c Trôc, nÐm 37 v¹n tÊn bom.
20, Héi nghÞ ngo¹i trëng 3 níc: Liªn X«, Anh, Mü, häp t¹i
Ngµy 1-10, Mü nÐm bom H¶i Phßng, b¾n r¬i 29 m¸y thñ ®« Liªn X«2).
bay NhËt. Mçi th¸ng Ph¸p chi cho qu©n §øc trong thêi gian bÞ
Ngµy 9, l¹i nÐm bom H¶i Phßng. chiÕm ®ãng 12.166 triÖu phr¨ng.
27-29, Mü nÐm bom B¾c Kú.
13, ý tuyªn chiÕn víi §øc2). Liªn X«, Anh, Mü c«ng nhËn ý
Ngµy 1-11.
lµ b¹n chiÕn ®Êu. Tuyªn ng«n tø cêng (t¹i M¸txc¬va), toµn thÕ giíi
C¾t tãc ë QuÕ L©m 30 ®ång, thÞt lîn 45 ®ång. hoan nghªnh.
L¬ng mét g¸i b¸n vui cña nhµ chøa mçi th¸ng 30 v¹n Th¸ng 10, qu©n §ång minh nÐm 18.000 tÊn bom.
®ång. 5, trong 12 tiÕng ®ång hå, qu©n §ång minh nÐm 4.000
tÊn bom vµo qu©n §øc.
47
Hµng ngh×n m¸y bay Mü nÐm bom Wilam Hurvol.
), ) Ngµy 25-7-1943, Nguyªn so¸i Badoglio cÇm ®Çu cuéc ®¶o
48
chÝnh, b¾t giam Mótx«lini. Ngµy 3-9-1943, chÝnh phñ do Badoglio ) Chóng t«i cha biÕt râ Labour ë ®©u.
1
tuyªn bè ®Çu hµng §ång minh vµ ngµy 13-10-1943, tuyªn chiÕn víi ) R. Rolland, nhµ v¨n Ph¸p, mÊt ngµy 15-10-1944, thä 76 tuæi.
2
§øc. ) Héi nghÞ ngo¹i trëng ba níc häp tõ ngµy 10 ®Õn ngµy 30-10-1943.
Trong bèn th¸ng tÊn c«ng mïa hÌ, Liªn X« lÊy l¹i ViÖt Nam: 702.000 dÆm, to gÇn b»ng hai phÇn ba níc
®îc 35 v¹n kil«mÐt vu«ng, ®¸nh b¹i 144 s ®oµn Ph¸p. Bê biÓn dµi 2000 dÆm. Biªn giíi 3.900 dÆm. Nói
cña §øc. §Þch chÕt 90 v¹n, bÞ b¾t lµm tï binh 98 cao nhÊt: Phansip¨ng 3.142 mÐt. S«ng Mªk«ng dµi
ngh×n. 4.400 dÆm (trong ®ã ViÖt Nam 2.400 dÆm2)), réng
§éi nh¶y dï n÷ cña Liªn X« ®· nh¶y dï. 400 thíc.
Hµng chôc v¹n d©n thêng vµ tï binh Liªn X« ë Ph¸p cã 19.000 ngêi. ThÕ kû XVI, ngêi Bå §µo
Xmolenxe¬ bÞ tµn s¸t d· man. Nha vµ Hµ Lan ®Õn ViÖt Nam.
Ngµy 7, tÊn c«ng lÊy l¹i KiÐp1). N¨m 1624, ngêi ®¹o Lamètt¬ ®i kinh lý kh¾p n¬i.
10, Sau khi kÕt thóc chiÕn tranh, Anh cÊm thuèc phiÖn Ngµy 28-11-1787, Gia Long vµ Ph¸p ký hiÖp íc (Gia
ë çc ®Êt thuéc ®Þa t¹i ViÔn §«ng. §Õn th¸ng 5-1943, Long lªn ng«i n¨m 1802).
Anh gióp Liªn X« 4.690 m¸y bay, 22 tµu chiÕn, s¸u tµu Ngµy 5-6-1862, Tù §øc ký nhîng Sµi Gßn, Biªn Hoµ, Mü
ngÇm vµ çc lo¹i tµu kh¸c. Tæng céng gi¸ trÞ gióp Liªn Tho cña Nam Kú.
X« 187 triÖu ®ång b¶ng Anh, gióp Mü 292 triÖu ®ång Ngµy 20-11-1873, mÊt Hµ Néi.
b¶ng Anh. Ngµy 25-4-1882, l¹i mÊt.
Mü ph¸t minh m¸y cã thÓ b¾t ®îc môc tiªu b»ng søc Ngµy 11-5-1884, ký hiÖp íc Thiªn T©n.
®iÖn. Ngµy 28-3-1885, Ph¸p thÊt b¹i ë L¹ng S¬n.
TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m nay, sè vËt t mµ Mü cho Binh lÝnh thuéc quèc tÞch ViÖt Nam tæ chøc vµo n¨m
Liªn X« vay mîn trÞ gi¸ 3.287 triÖu ®ång. 1858 cã hai ®¹i ®éi, n¨m 1862 cã ba tiÓu ®oµn, n¨m
22, vÒ sau, m¸y bay qu©n §ång minh liªn tiÕp ph¸ huû 1884 cã hai trung ®oµn. Trung Kú cã bèn tiÓu ®oµn,
mét phÇn ba thµnh phè BÐclin. vµo n¨m 1887.
Ph¸p c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña Lib¨ng. Khëi nghÜa, n¨m 1915 th¸ng 1: Phó Thä, th¸ng 2: Mãng
Mçi th¸ng Mü s¶n xuÊt ®îc 2000 chiÕc m¸y bay. Çi. N¨m 1916, th¸ng 2: Sµi Gßn; th¸ng 5: Duy T©n;
Ngµy 1-12, Héi nghÞ l·nh ®¹o tø cêng häp ë thñ ®« Ai th¸ng 8: B¸t X¸t. N¨m 1917, th¸ng 2: §ång V¨n. N¨m
CËp. 11 th¸ng trong n¨m nay, m¸y bay Anh tËp kÝch 1918, th¸ng 2: Mêng Kh¬ng, th¸ng 7: Pha Long; th¸ng
qu©n §øc 8 v¹n lÇn. 9: Cèc Sµn. Tõ th¸ng 9-1917 ®Õn th¸ng 1-1918: Th¸i
Th¸ng 11, qu©n §øc nÐm 120 tÊn bom vµo qu©n Anh. Nguyªn. Tõ th¸ng 11-1918 ®Õn th¸ng 1-1919: B×nh
Qu©n Anh nÐm vµo qu©n §øc 13.000 tÊn bom. Chi phÝ Liªu. Th¸ng 6-1919: Qu¶ng Nam. Tõ 1918 ®Õn 1920:
chiÕn tranh cña Anh tõ 1940 ®Õn 1942, mçi ngêi mçi MÌo B¸t Chai.
n¨m ph¶i g¸nh v¸c 194 ®ång, tõ 1942 ®Õn 1943, mçi Cuéc ®¹i chiÕn ë ch©u ¢u, 94.411 ngêi ViÖt
ngêi ph¶i g¸nh v¸c 7.130 ®ång. Nam sang Ph¸p. Binh lùc cña Ph¸p: 11 tiÓu ®oµn
Sinh ho¹t phÝ t¨ng 19%. ngêi Ph¸p, 16 tiÓu ®oµn ngêi ViÖt Nam, 21 khÈu
* ®éi ph¸o, 11 ®¹i ®éi c«ng binh, bèn phi ®éi
* * m¸y bay, 14.765 lÝnh khè xanh vµ lÝnh khè ®á
ngêi ViÖt Nam, 173 sÜ quan.
1
) Liªn X« tÊn c«ng qu©n §øc, lÊy l¹i KiÐp ngµy 6-11-1943, kh«ng
2
ph¶i ngµy 7. ) Chóng t«i cha kiÓm tra ®îc çc con sè trong bµi nµy (B.T).
2000 ngêi Thuþ §iÓn, 9 tµu hé tèng, 8 ph¸o h¹m, 3 tµu

ngÇm, 7 tuÇn d¬ng h¹m (17 tµu chiÕn kh«ng cã gi¸ trÞ
lín).
N¨m 1929, ViÖt Nam nép 32.300.000 ®ång phr¨ng cho
chi phÝ qu©n sù. Tõ 1919 ®Õn 1929, t¨ng gÊp ®«i.
NhËt B¶n: 70 s ®oµn, mçi s ®oµn 35.000 ngêi, ë Trung
Quèc cã kho¶ng 35 s ®oµn, ë MiÕn §iÖn cã 21 v¹n
qu©n, sè qu©n ®Ò phßng Liªn X« tÊn c«ng lµ 30 v¹n.
Mçi n¨m ®ãng ®îc mét tµu chiÕn lo¹i 12 v¹n

tÊn. §Õn 1945, cã 362 tµu chiÕn, 166 v¹n tÊn. Tõ
chiÕn tranh Th¸i B×nh D¬ng ®Õn cuèi th¸ng 6
n¨m nay mÊt 446 tµu chiÕn.
§Õn 1945, Mü cã 736 tµu, céng tÊt c¶ lµ 353 v¹n tÊn, cø
36 giê s¶n xuÊt ®îc 1 chiÕc tµu chiÕn. Ngµy 31-5 n¨m
T¢N XUÊT NGôC HäC §¡NG S¥N1)
nay, Mü chÕ t¹o xong ®îc chiÕc m¸y bay thø 10 v¹n, cã
thÓ huy ®éng 10 triÖu binh lÝnh.
Mçi n¨m NhËt B¶n cã thÓ chÕ t¹o ®îc 3000 m¸y bay. V©n ñng trïng s¬n, s¬n ñng v©n,
HiÖn nay, NhËt cã 15.000 chiÕc. Mçi th¸ng NhËt vËn Giang t©m nh kÝnh tÞnh v« trÇn;
chuyÓn vËt t vµo trong Trêng Thµnh 520 v¹n tÊn, vµo Båi håi ®éc bé T©y phong lÜnh,
§«ng B¾c 280 v¹n tÊn. N¨m ngo¸i vËn chuyÓn tõ NhËt Dao väng Nam thiªn øc cè nh©n.
sang s¸u triÖu tÊn.
* MíI RA Tï, TËP LEO NóI
* *
Phô n÷ tham gia s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch chång con ra M©y «m dÉy nói, nói «m m©y,
trËn, gióp ®ì binh lÝnh may v¸ vµ giÆt giò quÇn ¸o, u Lßng s«ng nh g¬ng, kh«ng chót bôi;
®·i çc gia ®×nh kh¸ng chiÕn, uý l¹o, quyªn gãp (tiÕt Mét m×nh båi håi d¹o bíc trªn ®Ønh nói T©y
kiÖm), trõ gian, ®i du kÝch. Phong
Tµi liÖu ch÷ H¸n, Tr«ng vÒ phÝa trêi Nam xa x¨m nhí b¹n cò.
viÕt trong b¶n th¶o
NhËt ký trong tï. Nói Êp «m m©y, m©y Êp nói,
Lßng s«ng g¬ng s¸ng, bôi kh«ng mê;
Båi håi d¹o bíc T©y Phong lÜnh,
Tr«ng l¹i trêi Nam, nhí b¹n xa.
NAM TR¢N dÞch
1
) Bµi th¬ nµy nguyªn kh«ng cã ®Çu ®Ò, còng kh«ng cã trong tËp
Ngôc trung nhËt ký, v× ®îc s¸ng t¸c sau khi t¸c gi¶ ®· ra tï. Trong hå
s¬ cßn lu gi÷ ë ViÖn v¨n häc cã bót tÝch cña chÝnh t¸c gi¶ viÕt ®Çu
®Ò nµy göi cho TiÓu ban biªn tËp vµo ®Çu n¨m 1960. VËy, cã thÓ
®©y lµ ®Çu ®Ò do t¸c gi¶ míi ®Æt vÒ sau.
B¶n dÞch kh¸c:

M©y «m nói nói «m m©y,
Lßng s«ng s¹ch ch¼ng m¶y may bôi hång;
Bïi ngïi d¹o ®Ønh T©y Phong,
Tr«ng vÒ cè quèc ch¹nh lßng nhí ai.
T.LAN dÞch1) TÆNG Cô §INH CH¦¥NG D¦¥NG
Quan san mu«n dÆm gÆp nhau ®©y,

Môc ®Ých chung lµ ®uæi NhËt, T©y.
D©n bÞ hai trßng vµo mét cæ,
Ta liÒu tr¨m ®¾ng víi ngµn cay.
Giµ dï yÕu søc mang mang nhÑ,
TrÎ cè ra c«ng g¸nh g¸nh ®Çy.
Non níc cña ta ta lÊy l¹i,
Ngh×n thu sù nghiÖp næi tõ ®©y.
LiÔu Ch©u, n¨m 1943
In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Theo bµi in trong s¸ch

Th¬, Nxb. V¨n häc, Hå ChÝ Minh, Th¬
Hµ Néi, 1970, tr.46.
1
) B¶n dÞch nµy cña T. Lan in trong tËp Võa ®i ®êng võa kÓ
chuyÖn. In lÇn thø hai, Nxb. Sù ThËt, Hµ Néi, 1976, tr.84.
çch mÖnh ë çc thuéc ®Þa kh¸c cña chóng. NghÜa lµ

chóng dïng uy lùc tµn s¸t mµ ®µn ¸p vµ ®èt ph¸ mÊy
thµnh thÞ ®Ó thÞ uy. Trong cuéc tranh ®Êu Êy, díi sù
tµn b¹o cña giÆc Ph¸p, 6000 çch mÖnh chiÕn sÜ
Lib¨ng ch×m th©y trong bÓ m¸u. Song cuéc ®¹i khñng
bè cña giÆc Ph¸p ch¼ng nh÷ng kh«ng lµm cho d©n
LIB¡NG1) Lib¨ng kinh sî, mµ tr¸i l¹i bÓ m¸u ®µo Êy ch¼ng bao
l©u l¹i næi lªn mét trËn sãng to giã lín kh¸c khiÕn cho
®Õ quèc Ph¸p ph¶i ho¶ng sî, Êy lµ: n¨m 1931, d©n
Lib¨ng lµ g×? Ch¾c lµ nhiÒu ®éc gi¶ cha tõng nghe nãi Lªban«n l¹i vïng dËy g©y thµnh phong trµo b·i kho¸, b·i
®Õn tªn xø nµy. Êy lµ mét níc nhá ë CËn §«ng, gÇn thÞ, b·i c«ng, chèng thuÕ, v.v.. C«ng cuéc vËn ®éng
®©y ®· lµm cho thÕ giíi ph¶i chó ý. tiÕn hµnh trµn lan kh¾p n¬i.
Lib¨ng ë c¹nh xø Xyri, ®Êt réng 38 v¹n dÆm N¨m 1936, c«ng cuéc çch mÖnh ®¹i vËn ®éng l¹i dÊy
vu«ng (dÆm Anh), d©n sè 70 v¹n ngêi, kinh ®« lµ næi lµm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i nhîng bé vµ theo lêi
B©yrót, ngµy tríc thuéc Thæ NhÜ Kú, ®Õn n¨m 1861 høa cña Ph¸p: sau 3 n¨m sÏ ®Ó cho Lib¨ng ®îc ®éc lËp
th× tho¸t ly níc Thæ mµ ®éc lËp, song l¹i bÞ ®Õ quèc h¼n. Nhng v× cuéc ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø hai bïng
Ph¸p bao biÖn. næ, nªn cuéc ®éc lËp cña Lib¨ng cha ®îc thùc hiÖn.
Sau ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø nhÊt, Lib¨ng ®ßi hoµn Cho tíi n¨m 1940, Ph¸p bÞ mÊt níc. Çch ®ã Ýt l©u, Anh
toµn ®éc lËp, nhng kh«ng ®îc. Th¸ng 7-1922, Héi Quèc mang qu©n ®¸nh Xyri, Ph¸p bÞ thua. Nhng Anh l¹i giao
liªn uû nhiÖm xø Êy cho níc Ph¸p. Trong lêi uû nhiÖm cã Xyri vµ Lib¨ng cho bän §ê G«n gi÷.
®Þnh r»ng: "trong h¹n 3 n¨m, Ph¸p ph¶i lËp nªn HiÕn N¨m 1941, Anh Ph¸p d©n téc gi¶i phãng uû viªn héi
ph¸p cho Lib¨ng vµ Xyri, vµ ph¶i lµm cho hai níc Êy (bän §ê G«n) l¹i høa cho Lib¨ng ®éc lËp. Nhng trong
thµnh níc ®éc lËp". thêi kú chiÕn tranh, bän §ê G«n vÉn ®îc quyÒn ®¹i lý
HiÕn ph¸p th× cã HiÕn ph¸p Lib¨ng ®îc Ph¸p qu¼ng cho Lib¨ng.
tÊm ¸o Céng hoµ cã Tæng thèng, cã Néi çc, cã NghÞ §Çu th¸ng 11-1943, nghÞ viÖn Lªban«n söa ch÷a l¹i
viÖn. HiÕn ph¸p. Uû viªn cña ph¸i §ê G«n ë Lib¨ng b¶o r»ng
Nhng HiÕn ph¸p l¹i do ngêi Ph¸p ®Þnh ra vµ chung HiÕn ph¸p míi kh«ng lîi cho ®Õ quèc Ph¸p, nªn b¾t
quy chØ lîi cho níc Ph¸p, d©n téc Lib¨ng chØ cã tiÕng giam Tæng thèng, Tæng lý vµ 49 nghÞ viªn Lib¨ng.
mµ kh«ng cã miÕng. Bëi vËy, d©n Lib¨ng lÊy lµm c¨m D©n chóng tiÕp tin Êy, rÊt mùc c«ng phÉn, lËp tøc næi
giËn, nªn ®Õn n¨m 1925 næi çch mÖnh chèng víi lªn can thiÖp. Ngêi Ph¸p ph¸i c¶nh s¸t ra dÑp, nhng
Ph¸p. §Õ quèc Ph¸p ®èi phã víi çch mÖnh Lib¨ng còng c¶nh s¸t còng ®ång t×nh víi d©n chóng cù tuyÖt kh«ng
nh chóng ®· tõng ®èi phã víi çch mÖnh ViÖt Nam vµ chÞu tu©n theo mÖnh lÖnh, nªn ngêi Ph¸p l¹i ph¸i lÝnh
Xªnªgan (lÝnh ch©u Phi) ®µn ¸p. ViÖc Êy ph¸t sinh tõ
1
) Bµi nµy ®¨ng trªn b¸o §ång Minh do ViÖt Nam çch mÖnh ®ång ngµy 10-11-1943, ®Õn nay còng cha gi¶i quyÕt xong.
minh héi ph¸t hµnh ë LiÔu Ch©u (Trung Quèc), sè ®Çu tiªn ra ngµy 1- Xem viÖc Êy th× chóng ta ®ñ biÕt nhËn thÊy:
1-1943. Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, trô së biªn tËp cña b¸o chuyÓn
vÒ Hµ Néi. Th¸ng 6-1946, b¸o §ång Minh tù ®ãng cöa.
1) BÊt kú bän Pªtanh hay bän §ê G«n còng vÉn mang Hå CHÝ MINH
t©m lang sãi, kh kh trong çi khu«n khæ ®Õ quèc chñ B¸o §ång Minh,
nghÜa, ®Òu lµ kÎ thï chung cña nh÷ng d©n téc çc xø sè 18, th¸ng 12-1943.
thuéc ®Þa hay b¶o hé mµ tríc ®©y, t¹i nh÷ng n¬i ®ã
mµ chóng ®· hoµnh hµnh bao thñ ®o¹n tµn b¹o bãc lét,
dÉu r»ng hiÖn t¹i chÝnh th©n thÓ chóng còng ®¬ng bÞ
qu»n qu¹i ë chç trong c¶nh níc mÊt nhµ tan. Vµ tríc
®©y Ýt l©u, bän §ê G«n h¸ ch¼ng tõng ph¶i ®em
nh÷ng c©u "D©n téc gi¶i phãng" trng bµy víi thÕ giíi
®Ó cÇu mong çc cêng quèc gióp ®ì, thÕ mµ ®èi víi
çc d©n téc kh¸c vËn ®éng sù gi¶i phãng ®éc lËp th×
chóng l¹i gië tay ®µn ¸p ®Õn cïng. §Êy lµ mét lÏ mµ
chóng ta cÇn ph¶i nhËn biÕt.
2) Lib¨ng tuy lµ mét níc rÊt nhá, d©n sè ViÖt Nam ta 20
phÇn th× ®em so víi d©n sè cña hä thËt kh«ng b»ng
mét phÇn cña ta. ThÕ mµ d©n téc Lib¨ng, trong kho¶ng
18 n¨m trêi (1925-1943) g©y nªn biÕt bao cuéc ®Êu
tranh oanh liÖt, sù thÊt b¹i trong nhÊt thêi ®· kh«ng
lµm n¶n lßng chiÕn sÜ, th× sù tiÕp tôc phi thêng ®¸ng
kÝnh Êy lµ mét lÏ tÊt nhiªn ph¶i cã, d©n téc ®ã anh
dòng l¹i thªm tinh thÇn ®oµn kÕt c¶ níc mét lßng th× ai
lµ ch¼ng kÝnh phôc? mµ loµi lang sãi v× thÕ còng ph¶i
trïng gan ng¹i bíc.
ViÖt Nam hiÖn ®ang chuÈn bÞ ®¸nh NhËt, ®uæi Ph¸p
®Ó giµnh lÊy sù ®éc lËp tù do, vËy nªn v« luËn gÇn
hay xa vµ bÊt cø d©n téc nµo næi lªn chèng víi ®Õ
quèc x©m lîc ®Òu lµ b¹n th©n cña d©n téc ViÖt Nam
ta vËy. Cho nªn chóng ta rÊt ®ång t×nh vµ mong cho
c«ng cuéc çch m¹ng cña d©n téc Lib¨ng ®îc th¾ng lîi.
Tuy xa çch nhau mÊy ngh×n dÆm, chóng ta ®ång
thanh cïng víi anh, víi chÞ em Lib¨ng h« to khÈu hiÖu:
§¸nh ®æ bän ®Õ quèc x©m lîc!
Lib¨ng çch m¹ng thµnh c«ng mu«n n¨m!
Çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®îc hoµn toµn gi¶i phãng!
CHµO XU¢N
N¨m cò lÞch cò võa qua,

N¨m míi lÞch míi l¹i tíi!
Sau mïa ®«ng l¹nh lÏo, mu«n vËt tiªu ®iÒu. Vµ t¹o ho¸
l¹i cho mïa Xu©n mang ®Õn cho thÕ gian nh÷ng vÎ tèt
t¬i Êm ¸p, mu«n hoa t¬i th¾m, ngµn l¸ ®ua xanh. Loµi
®éng vËt còng nhê Xu©n mµ kh«i phôc l¹i sinh khÝ. VËy
nªn gäi lµ Xu©n sinh.
Loµi ngêi lîi dông çi luËt tù nhiªn cña t¹o ho¸, ch¼ng
nh÷ng hëng thô çi h¹nh phóc kho¸i l¹c cña mïa Xu©n,
vµ l¹i nhËn çi kh«ng khÝ phån vinh cña ngµy Xu©n ®Ó
s¾p ®Æt çi kÕ ho¹ch ho¹t ®éng vµ sèng cßn cho c¶
n¨m, nªn tôc ng÷ cã c©u "NhÊt niªn chi kÕ thuû
Xu©n".
Còng v× thÕ cho nªn n¨m míi th× ngêi ta cã nh÷ng cuéc
vui vÎ, sung síng cho xøng ®¸ng víi Xu©n vµ ®Ó mõng
Xu©n. Ch¼ng nh÷ng lµ kÎ giµu sang tiÕp Xu©n víi sù
hå hëi, mµ ngêi nghÌo khã thÊy Xu©n còng vui mõng.
"Mång mét ®èt toang ba chiÕc ph¸o
Ba m¬i kÐo tuèt mét con nªu"
ChØ cã ba chiÕc ph¸o mµ vÉn inh ái cêi Xu©n
nh ai! Xu©n ch¼ng nh÷ng lµ «n hoµ t¬i ®Ñp, mµ
l¹i chÝ c«ng v« t. §· kh«ng riªng cho mét h¹ng ngêi
nµo, còng kh«ng riªng cho mét n¬i nµo. Cho nªn
cã c©u ca dao:
"Xu©n ¬i, Xu©n hìi, hìi Xu©n,
Tõ xa tíi gÇn, Xu©n kh¾p mäi n¬i".
*
* *
Song luËt x· héi kh«ng theo vßng trßn cña luËt thÕ thñ. ChiÕn lîc chíp nho¸ng cña Trôc hoµn toµn thÊt
tù nhiªn. Tõ xa ®Õn nay, n¬i nµo còng cã Xu©n. b¹i. ChiÕn lîc (tr× cöu) cña §ång minh hoµn toµn th¾ng
Tõ xa ®Õn nay c©y nµo còng t¬i tèt. Nhng çch lîi.
thøc loµi ngêi ®ãn ríc Xu©n nµy vµ ®ãn ríc mïa MÆt trËn §øc - Nga
Xu©n tríc, trong ®é nµy, 38 v¹n tinh binh cña §øc ®¸nh
Xu©n tríc, kh¸c nhau nhiÒu l¾m.
vµo thµnh Xtalingr¸t. Nhng kÕt qu¶ bÞ mét trËn thÊt b¹i
Ngµy nay, nh÷ng tiÕng ph¸o lèp ®èp chµo Xu©n ®· bÞ
rÊt to. Trong lóc qu©n Nga gi¶i v©y thµnh Xtalingr¸t
nh÷ng tiÕng ®ïng ®ïng cña ng l«i ngoµi bÓ vµ ®¹i b¸c b¾t ®îc n¨m ngµn tíng l·nh vµ h¬n 9 v¹n lÝnh §øc. TrËn
trªn bê ¸t mÊt. Çi s¾c ®á cña hoa ®µo, mµu ®iÒu cña Êy lµ trËn th¾ng lîi to nhÊt vµ ®Çu tiªn cña qu©n §ång
c©u ®èi Xu©n, tùa hå ®· nhuém b»ng giät m¸u hång minh. Tõ ®ã trë ®i, qu©n Trôc cø thÊt b¹i m·i, mµ qu©n
cña nh÷ng chiÕn sÜ ë çc sa trêng kh¾p thÕ giíi! Khi ai §ång minh, nhÊt lµ qu©n Nga th× l¹i th¾ng lîi lu«n vµ
hëng b¸nh chng, rîu ngät, cñ kiÖu, thÞt ®«ng, sao cho lÊy l¹i ®îc nhiÒu thµnh tr× träng yÕu nh:
khái nhí ®Õn chiÕn sÜ ¨n tuyÕt, uèng s¬ng trªn mÆt Th¸ng 2 lÊy l¹i Gorsk, Rostof, Kharkof
trËn! Th¸ng 3 lÊy l¹i Yoff, Virsma
Trong tù nhiªn th× Xu©n nµy kh«ng kh¸c g× çc Xu©n Th¸ng 7 lÊy l¹i Orel
tríc. Nhng trong x· héi th× Xu©n nµy lµ mét chiÕc tranh Th¸ng 8 lÊy l¹i Belarus
Xu©n, mét Xu©n träng yÕu, ch¼ng nh÷ng nã gióp Th¸ng 9 lÊy l¹i Staline, Chianof Smolensk
giïm sinh kÕ cña loµi ngêi trong mét n¨m mµ nã sÏ Th¸ng 10 lÊy l¹i Maiopol vµ çc thµnh kh¸c
quyÕt ®Þnh mÖnh vËn cña loµi ngêi trong bao nhiªu Th¸ng 11 lÊy l¹i Kieb1)
thêi ®¹i. Th¸ng 12 lÊy l¹i biªn thuú Balan - Nga
VËy muèn biÕt Xu©n nµy sÏ cã ¶nh hëng thÕ nµo, th× Trong lêi diÔn thuyÕt kû niÖm Çch mÖnh Nga, ngµy 6-
chóng ta ph¶i kiÓm th¶o l¹i nh÷ng cuéc chuyÓn biÕn 11 d¬ng lÞch, §¹i nguyªn so¸i Xtalin nãi r»ng: "KÕt qu¶
trong thÕ giíi tõ Xu©n tríc. trong 7 th¸ng võa qua, qu©n ®éi ta tiÕn ®îc n¬i th×
* 500 c©y sè, n¬i th× 1500 c©y sè. §· gi¶i phãng h¬n
* * mét triÖu c©y sè vu«ng ®Êt níc cña ta, tøc lµ hai phÇn
§Õn Xu©n nµy: ba ®Êt ®ai t¹m thêi bÞ §øc chiÕm cø... Trong mét n¨m
Trung NhËt chiÕn tranh ®· 6 n¨m rìi nay, trªn mÆt trËn Nga, qu©n ph¸t xÝt §øc ®· tæn thÊt
ThÕ giíi ®¹i chiÕn 4 n¨m h¬n 4 triÖu ngêi, trong sè ®ã, mét triÖu t ngêi chÕt t¹i
mÆt trËn. Ph¸t xÝt §øc mÊt trªn 14.000 chiÕc tµu bay,
Nga §øc chiÕn tranh ®· 2 n¨m rìi
h¬n 35.000 chiÕc xe t¨ng, h¬n 40.000 khÈu ®¹i
Th¸i B×nh D¬ng chiÕn tranh 2 n¨m
ph¸o...".
Muèn biÕt tõ Xu©n nµy, chiÕn tranh sÏ thÕ nµo Trong lóc viÕt bµi chµo Xu©n nµy, qu©n Nga ®uæi
th× chóng ta ph¶i xÐt l¹i tõ Xu©n n¨m ngo¸i ®Õn qu©n §øc ch¼ng nh÷ng ra khái ®Êt Nga, mµ l¹i vµo
giê, chiÕn tranh ®· ®Õn bíc nµo råi. s©u gÇn 60 c©y sè trong níc Ba Lan.
Tõ Xu©n n¨m ngo¸i, qu©n çc níc §ång minh ®· ®øng
vµo chñ ®éng. Qu©n çc níc Trôc - T©m ®øng vÒ bÞ
®éng. Minh qu©n bíc qua thÕ c«ng. Trôc qu©n lui l¹i 1
) Çc ®Þa danh trªn theo ®óng trong nguyªn b¶n.
* T¹i Th¸i B×nh D¬ng. Tuy Minh qu©n kh«ng cã nh÷ng

* * cuéc ®¹i th¾ng lîi nh çc mÆt trËn kia, nhng còng
ë §Þa Trung H¶i, tõ Xu©n tríc ®Õn Xu©n nµy, Minh giµnh ®îc ®Þa vÞ chñ ®éng, bíc qua thÕ c«ng vµ kh¸
qu©n còng th¾ng lîi lu«n, mµ bªn Trôc còng thÊt b¹i tiÕn bé.
m·i. T¹i B¾c Th¸i B×nh D¬ng, tõ h«m 12-2-1943, Mü
Ngµy 3-1-1943, ®Ö 8 qu©n1) Anh khëi ph¶n c«ng tõ Ai b¾t ®Çu ph¶n c«ng, ®Õn cuèi th¸ng 5-1943 lÊy
CËp, ®Ö 19 qu©n2) Anh vµ viÔn chinh qu©n Mü ®æ bé l¹i ®¶o Marian.
t¹i Marèc vµ Angiªri. Qu©n Trôc ph¶i bá Libi (thuéc ®Þa T¹i Nam Th¸i B×nh D¬ng, tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10,
cña ý) mµ rót c¶ ë Tuynidi. §Õn trung tuÇn th¸ng 5 th× Minh qu©n lÊy l¹i ®îc 6 n¬i c¨n cø t¹i b¸n ®¶o vµ mét
qu©n §øc vµ ý hoµn toµn bÞ ®¸nh tan. n¬i c¨n cø ®Þa t¹i quÇn ®¶o Sokman.
Trong trËn ®ã, bao nhiªu thuéc ®Þa cña ý ®Òu mÊt Trong 2 n¨m, t¹i mÆt trËn Nam, NhËt mÊt 1300 tµu bay
s¹ch. Qu©n Trôc tæn thÊt h¬n 95 v¹n ngêi. Trong sè ®ã, vµ 1500 chiÕc tµu thuû lín vµ bÐ.
37 v¹n lÝnh ý, 15 v¹n lÝnh §øc, 17 ®¹i tíng vµ 2 nguyªn T¹i Trung Quèc, mïa Xu©n tríc ®Õn mïa Xu©n nµy,
so¸i bÞ cÇm tï. kh«ng cã ®¹i chiÕn tranh. Trong th¸ng 11, 12, t¹i miÒn
VÒ khÝ giíi th× qu©n Trôc mÊt: B¾c tØnh Hå Nam, nhÊt lµ t¹i Thêng §øc ®· lµm cho
Tµu bay, h¬n 8000 chiÕc giÆc NhËt mét mÎ mÊt hån.
§¹i ph¸o 8100 khÈu
Xe t¨ng 2250 çi *
Tµu thuû 210 v¹n tÊn * *
Qua th¸ng 6, qu©n Anh, Mü ®¸nh vµo ®¶o Xixin cña ý. §o¸n tríc ®Ó xÐt sau, xem sù chuyÓn biÕn nãi trªn, th×
Ngµy 17-3 th× ®¶o Êy ®Çu hµng. chóng ta cã thÓ nãi r»ng: Xu©n nµy sÏ lµ mét Xu©n
Trong mét thêi gian kh«ng ®Çy hai th¸ng, mµ qu©n §øc th¾ng lîi cho mÆt trËn ph¶n x©m lîc.
vµ qu©n ý mÊt h¬n 17 v¹n ngêi chÕt, bÞ th¬ng vµ bÞ Xu©n lµ Xu©n chung, vËy chóng ta ph¶i g¾ng søc
cÇm tï. c«ng t¸c thÕ nµo cho §ång minh héi chóng ta còng cã
ChiÕm ®îc c¨n cø ®Þa Êy råi, qua ngµy 3-9, Minh qu©n phÇn th¾ng lîi chung cña §ång minh lín kia.
®æ bé t¹i phÝa nam ý. Çch 5 ngµy sau th× níc ý xin VËy xin kÕt luËn vµi lêi n«m na r»ng:
hµng. Trõ mét bé phËn nhá bÞ §øc Ðp b¾t theo nã, bé Rãt cèc rîu Xu©n, mõng çch m¹ng.
phËn lín qu©n ®éi ý víi hÕt th¶y h¶i qu©n cña ý, h¬n ViÕt bµi chµo TÕt, chóc thµnh c«ng!
100 chiÕc tµu binh lín, bÐ ®Òu theo Minh qu©n c¶.
ThÕ lµ vÒ mÆt trËn nµy, Minh qu©n còng ®¹i th¾ng.
Mótx«lini ph¶i ch¹y trèn. Hå CHÝ MINH
*
B¸o §ång Minh,
* * sè Xu©n Gi¸p Th©n.
1
) Lé qu©n thø 8.
2
) Lé qu©n thø 19.
TR¶ LêI CHO BäN DE GAULLe1)
GÇn ®©y, Ph¸p quèc gi¶i phãng ñy héi ë Alger, tuyªn

bè r»ng sau cuéc chiÕn tranh nµy, níc Ph¸p sÏ s½n lßng
ban cho d©n ViÖt Nam vµi sù c¶i thiÖn.
Tha Ngµi, Tæ quèc cña Ngµi lµ ®¹i Ph¸p, ®· ®Çu
hµng Hitler mét çch rÊt vÎ vang, h¬n 500 tíng vµ
hai triÖu lÝnh cña quý quèc ®¬ng bÞ §øc cÇm tï
mét çch rÊt oanh liÖt, ba phÇn t non s«ng quý
quèc ®¬ng bÞ ngêi chiÕm lÜnh. Bèn m¬i triÖu
®ång bµo cña Ngµi ®¬ng trong kiÕp ngùa, tr©u,
nh©n d©n quý quèc hiÖn nay b¸nh kh«ng cã ¨n, ¸o
kh«ng ®ñ mÆc, ph¶i quyªn ¸o cò cña nh©n d©n
ViÖt Nam, mét triÖu thanh niªn nam n÷ níc Ngµi
ph¶i qua lµm cu ly bªn §øc. Xin Ngµi lo cøu níc vµ
d©n téc cña Ngµi ®·, råi sÏ nãi ®Õn viÖc kh¸c; cßn
ViÖt Nam chóng t«i, 40 n¨m nay nhê "c«ng ®øc"
quý quèc ®· nhiÒu råi. LÇn nµy, chóng t«i quyÕt
dïng sóng, ®¹n, g¬m, dao ®Ó ®¹p ®æ ¬n huÖ Êy
vµ giµnh l¹i ®éc lËp tù do cho ViÖt Nam. Chóng t«i
xin Ngµi chí lo! Vµ chóc Ngµi hai ch÷ ThÊt B¹i!.
Hå CHÝ MINH
B¸o §ång Minh,
sè Xu©n Gi¸p Th©n.
1
) Trong nguyªn b¶n, viÕt tiÕng Ph¸p.
Th¸ng 8 cïng n¨m, ®ång bµo thiÓu sè Ba Xa b¹o ®éng.

1918: B×nh Liªu mu khëi nghÜa.
1919: Qu¶ng Nam mu khëi nghÜa.
1923: LiÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom mu s¸t
toµn
quyÒn MÐclanh.
B¸O ÇO CñA PH¢N HéI VIÖT NAM 1930: Khëi nghÜa Yªn B¸i.
1930-1931: NghÖ An khëi nghÜa.
THUéC HéI QUèC TÕ CHèNG X¢M L¦îC
Cuèi n¨m 1940: B¾c Kú vµ Nam Kú khëi nghÜa.
1941: §« L¬ng (Trung Kú) khëi nghÜa.
Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oµn Nh÷ng sù tÝch võa oanh liÖt l¹i võa bi tr¸ng nªu trªn,
thÓ çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi häp t¹i mét mÆt cho chóng ta thÊy r»ng: ®Êt níc ViÖt Nam tuy
LiÔu Ch©u (Qu¶ng T©y - Trung Quèc) bÞ giµy xÐo díi gãt s¾t ®Ém m¸u cña dÞ téc, nhng tinh
th¸ng 3-1944.
thÇn d©n téc cña ngêi ViÖt Nam vÜnh viÔn kh«ng v×
thÕ mµ bÞ tiªu diÖt, mÆt kh¸c còng d¹y chóng ta r»ng:
I- NGUY£N NH¢N Tæ CHøC
Kh«ng cã mét søc m¹nh thèng nhÊt cña c¶ níc, kh«ng
Trong lÞch sö 80 n¨m mÊt níc ®au khæ vµ ®en tèi,
cã sù gióp ®ì m¹nh mÏ cña bªn ngoµi, c«ng cuéc vËn
chóng ta ®· kh«ng ngõng lµm r¹ng rì ngän cê nghÜa
®éng gi¶i phãng khã mµ thµnh c«ng ®îc, nhÊt lµ hiÖn
cøu níc vÎ vang.
nay, chóng ta ®ang ®øng tríc hai tªn cíp x©m lîc hung
Tõ sau n¨m 1862, khi vua Tù §øc ký hiÖp íc b¸n níc, c¾t
¸c nhÊt cña ph¬ng §«ng vµ ph¬ng T©y, chóng ta l¹i
nhîng ba tØnh Sµi Gßn, Biªn Hoµ, Mü Tho cho giÆc
cµng cÇn toµn d©n nhÊt trÝ, cµng cÇn sù gióp ®ì cña
Ph¸p, çc bËc nghÜa sÜ giµu lßng yªu níc th¬ng d©n
bªn ngoµi.
®· tõ bá c¶ c¬ nghiÖp cña c¶i, d¾t dÝu vî con ch¹y ra
Trung Kú, thµ cam chÞu sèng cuéc ®êi gian tru©n, vÊt Muèn ®oµn kÕt toµn d©n, cÇn ph¶i cã mét ®oµn thÓ
v¶ cña kÎ h¸i cñi, chµi líi, chø thÒ kh«ng ®éi trêi chung réng lín, rÊt ®é lîng th× míi cã thÓ thu hót ®îc mäi
víi giÆc Ph¸p. ®oµn thÓ vµ ç nh©n cã lßng thiÕt tha yªu níc, kh«ng
Trong bèn m¬i n¨m, tõ 1870 ®Õn 1910, díi sù l·nh ®¹o ph©n biÖt tuæi t¸c, g¸i trai, t«n gi¸o, nghÒ nghiÖp, giai
cña Phan §×nh Phïng, Hoµng Hoa Th¸m vµ çc bËc anh cÊp, ®¶ng ph¸i. Môc ®Ých cña ®oµn thÓ Êy ph¶i thiÕt
hïng hµo kiÖt kh¸c, ®ång bµo chóng ta ®· anh dòng tr- thùc tiªu biÓu cho nh÷ng yªu cÇu vµ nguyÖn väng cña
êng kú chèng l¹i qu©n giÆc, lµm cho kÎ thï ¨n kh«ng nh©n d©n c¶ níc: §oµn kÕt toµn d©n, tranh thñ ngo¹i
ngon ngñ kh«ng yªn. Suèt bèn m¬i n¨m ®ã, çc cuéc viÖn, ®¸nh ®uæi kÎ thï, kh«i phôc Tæ quèc. Th¸i ®é
næi dËy ®· liªn tiÕp næ ra: cña ®oµn thÓ Êy ph¶i cao c¶, ngay th¼ng, míi cã thÓ
1905: N«ng d©n Trung Kú khëi nghÜa. kh«ng thiªn lÖch, kh«ng dùa trªn ®Þnh kiÕn cña mét
1910: Binh lÝnh ViÖt Nam khëi nghÜa t¹i Hµ Néi. ®¶ng ph¸i, míi cã thÓ ®îc sù tin tëng vµ ñng hé cña çc
1915: Nh©n d©n Phó Thä mu khëi nghÜa. tæ chøc, çc ®¶ng ph¸i vµ cña toµn d©n.
1916: Th¸ng 6 vua Duy T©n mu khëi nghÜa!
Ph©n héi ViÖt Nam chÝnh lµ mét ®oµn thÓ ra 1- Mäi ngêi ®Òu cïng chung mét môc ®Ých lµ cøu níc.
®êi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ®ã cña thêi ®¹i. Ph- 2- Mäi ngêi ®Òu cã nh÷ng c«ng t¸c thiÕt thùc vµ
¬ng ph¸p tranh thñ ngo¹i viÖn cña ®oµn thÓ nµy ph¶i lµm trßn.
lµ: 3- Mäi ngêi ®Òu hiÓu r»ng cßn th× cïng cßn, mÊt th×
- Bíc thø nhÊt: liªn l¹c víi çc ®oµn thÓ anh em cïng mÊt.
çc níc nh Ph©n héi Trung Quèc, Ph©n héi Mü, 4- Ngêi phô tr¸ch gi¶i quyÕt c«ng viÖc ®óng
v.v.. ®¾n.
- Bíc thø hai: nhê çc ®oµn thÓ anh em giíi Ph©n héi ViÖt Nam chØ yªu cÇu çc héi viªn cña m×nh
thiÖu víi ChÝnh phñ çc níc. tu©n thñ mÊy ®iÒu díi ®©y:
- Bíc thø ba: víi th¸i ®é ch©n thµnh vµ cëi më, 1- Trong Héi kh«ng ®îc bµn chuyÖn ®¶ng ph¸i; ngoµi
yªu cÇu çc ChÝnh phñ, tríc hÕt lµ ChÝnh phñ héi th× hoµn toµn tù do.
Trung Quèc gióp ®ì. 2- Cã vÊn ®Ò g×, mäi ngêi cÇn th¼ng th¾n, c«ng khai
Cho ®Õn nay, vÒ mÆt ®oµn kÕt trong níc ®· cã ®îc th¶o luËn; cã c«ng viÖc g×, mäi ngêi ®Òu ®ång t©m
nh÷ng thµnh tÝch ®¸ng kÓ, nhng vÒ mÆt tranh thñ sù hiÖp lùc cïng lµm.
gióp ®ì cña bªn ngoµi th× cha cã g×. 3- Thêng ngµy, mäi ngêi kh«ng ®îc c«ng kÝch lÉn nhau;
VÒ phÇn m×nh - Ph©n héi ViÖt Nam trong Héi quèc tÕ gÆp khi nguy hiÓm, mäi ngêi ph¶i ra tay gióp ®ì.
chèng x©m lîc - còng kh«ng sao tr¸nh khái nh÷ng ®iÒu KÕt qu¶ lµ: gi÷a çc ®¶ng ph¸i kh«ng cßn t×nh tr¹ng
nä tiÕng kia cña mét sè ngêi, chóng t«i thÊy cha cÇn tranh chÊp h¬n thua, sù ch©n thµnh ®oµn kÕt kh«ng
ph¶i thanh minh. Giê ®©y, h·y cø mÆc cho giã Xu©n ph¶i chØ ë ®Çu lìi mµ trë thµnh sù thËt.
thæi ®i, trong t¬ng lai sÏ ®Ó sù thËt chøng minh lµ ®ñ. HÖ thèng tæ chøc: Toµn quèc chia thµnh kú, mçi kú chia
II- HÖ THèNG Tæ CHøC thµnh tØnh, huyÖn, tæng, x·, th«n. N¬i nµo ®«ng héi
Tæ chøc cña Ph©n héi ViÖt Nam cã hai lo¹i héi viªn: viªn th× lÊy th«n lµm ®¬n vÞ. N¬i nµo Ýt héi viªn th×
- Mét lµ héi viªn ç nh©n: cã rÊt nhiÒu ngêi tõ tríc ®Õn lÊy tæng hoÆc x· lµm ®¬n vÞ.
nay cha tham gia mét ®oµn thÓ nµo, nay muèn tham III- ÇCH L·NH §¹O
gia c«ng viÖc cøu níc. Ph©n héi ViÖt Nam sÏ tuú theo Cho ®Õn khi t«i rêi níc, t×nh h×nh vÉn thÕ nµy: C¶ n-
hoµn c¶nh cña hä, tËp hîp nh÷ng ngêi cïng mét nghÒ íc chØ cã mÊy ngêi, ®ñ c¶ Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú,
nghiÖp thµnh mét tiÓu tæ vµ sÏ cö ngêi phô tr¸ch ®Æc hä lµ nh÷ng s¸ng lËp viªn, ®ång thêi còng lµ uû viªn
biÖt liªn hÖ víi hä. trong Ban ChÊp hµnh toµn quèc. VÒ t çch mµ nãi, mçi
- Hai lµ héi viªn ®oµn thÓ: ®ã lµ nh÷ng ®oµn thÓ mµ
ngêi mét t çch kh¸c nhau: Mét sè lµ nh÷ng ngêi tµi
çc héi viªn t¸n thµnh gia nhËp Ph©n héi.
giái; mét sè lµ nh÷ng bËc l·o thµnh, cã danh väng ®îc
ViÖc hîp nhÊt nhiÒu ®¶ng ph¸i kh¸c nhau vµ çc tæ
chøc kh«ng ®¶ng ph¸i (nh hîp t¸c x·, v.v.) xem chõng nh©n d©n tÝn nhiÖm. Tuy vËy, hä gièng nhau ë chç
nh rÊt phøc t¹p, rÊt m©u thuÉn, khã tr¸nh khái va ch¹m ®Òu lµ nh÷ng nh©n sÜ thiÕt tha yªu níc, liªm khiÕt,
vµ xung ®ét, nhng trªn thùc tÕ th× rÊt ®¬n gi¶n, v× trung thùc, c«ng t©m. (Cho nªn t«i rÊt tin tëng r»ng,
r»ng: nÕu cã tæng tuyÓn cö, d©n chóng nhÊt ®Þnh sÏ bÇu
hä). Hä ph©n c«ng, hîp t¸c, mçi ngêi g¸nh v¸c mét mÆc, v.v.. Lo¹i sau th× khi héi viªn khai héi, çn bé gi¶i
phÇn tr¸ch nhiÖm, kh«ng cã chñ tÞch. DÜ nhiªn lµ hä thÝch çc vÊn ®Ò ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt cho hä,
kh«ng cã l¬ng, mµ ngîc l¹i khi cã tiÒn, hä cßn ph¶i bá nãi cho hä biÕt çch tuyªn truyÒn. Khi bµ con cÊy cµy,
tiÒn tói cña m×nh ra cho ®oµn thÓ dïng. V× hoµn c¶nh gÆt h¸i hoÆc lµm nh÷ng c«ng viÖc cã ®«ng ngêi, çn
khã kh¨n, hä rÊt Ýt khi häp héi nghÞ toµn thÓ, trõ bé ®Þa ph¬ng hoÆc nh÷ng héi viªn cã kh¶ n¨ng ¨n nãi
®Õn lµm gióp hä, nh©n dÞp ®ã mµ tuyªn truyÒn th× sÏ
nh÷ng trêng hîp v¹n bÊt ®¾c dÜ. Khi cã viÖc, nh÷ng
cã t¸c dông nhanh chãng vµ to lín.
ngêi phô tr¸ch kú bé nµo ®ã bµn b¹c çch thøc tiÕn
2- Tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù cã ba lo¹i: TruyÒn ®¬n,
hµnh, råi ®a trng cÇu ý kiÕn nh÷ng ngêi phô tr¸ch hai b¸o chÝ bÝ mËt vµ biÓu ng÷. Lµm b¸o bÝ mËt lµ c«ng
kú bé kia, sau khi mäi ngêi t¸n thµnh th× ph©n c«ng viÖc rÊt khã kh¨n v× kh«ng dÔ g× kiÕm ®îc nguyªn liÖu.
nhau mµ lµm. VÝ dô, muèn ra mét b¶n tuyªn ng«n, çc Ch¼ng h¹n, nÕu ta mua giÊy nhiÒu qu¸ dÔ bÞ nghi ngê
ngêi phô tr¸ch B¾c Kú dù th¶o, råi göi dù th¶o cho vµ cã thÓ gÆp nguy hiÓm. Song, nÕu biÕt dùa vµo sù
nh÷ng ngêi phô tr¸ch ë Nam Kú, Trung Kú. Sau khi mäi sèt s¾ng cña çc héi viªn, dÉu cã khã kh¨n g× cuèi cïng
ngêi ®ång ý, mçi Kú chÞu tr¸ch nhiÖm in lÊy Tuyªn vÉn t×m ®îc çch gi¶i quyÕt. ë mét sè n¬i thêng hay bÞ
ng«n mµ ph©n ph¸t trong ph¹m vi Kú cña m×nh. Lóc ®Þch lïng sôc, chóng t«i cø çch mÊy chôc dÆm l¹i ®Æt
gÆp viÖc khÈn cÊp, ch¼ng h¹n nh ®Þch tiÕn hµnh mét "nhµ in": mét phiÕn ®¸, mét Ýt giÊy mùc, giÊu ë
khñng bè ë Nam Kú th× Kú bé Nam Kú mét mÆt ph¸t nh÷ng n¬i thËt kÝn ®¸o kh«ng ai biÕt. §Þch ®Õn th«n
®éng cuéc "vËn ®éng chèng khñng bè", mÆt kh¸c b¸o §«ng, chóng t«i in b¸o ë th«n §oµi, chóng tíi th«n Nam,
cho hai Kú ®Ó hëng øng ngay. chóng t«i in b¸o ë th«n B¾c. Chóng kh«ng thÓ t×m ra
Mäi hµnh ®éng, çc ®Þa ph¬ng ph¶i tu©n thñ chóng t«i, cßn chóng t«i cø tiÕp tôc ra b¸o ®óng kú h¹n.
nh÷ng nguyªn t¾c vµ thêi h¹n do Trung ¬ng quy ®Þnh, B¸o lµ thø vò khÝ cña ta mµ ®Þch c¨m ghÐt nhÊt.
cßn çch thøc thùc hiÖn, hä cã thÓ tuú c¬ øng biÕn. ViÕt biÓu ng÷ còng lµ mét çch tuyªn truyÒn rÊt lý
Mäi c«ng t¸c ph¶i cã kÕ ho¹ch tríc khi ®a ra lµm, lµm thó. Bê têng, mÆt ®êng, gèc c©y, l¸ c©y, ®Òu lµ nh÷ng
xong ph¶i tæ chøc kiÓm ®iÓm. TÊt c¶ nh÷ng kinh chç gióp ta tuyªn truyÒn çch m¹ng. Cét ®iÖn, d©y ®iÖn
nghiÖm thµnh c«ng còng nh thÊt b¹i ®Òu ®¨ng trªn còng lµ nh÷ng n¬i rÊt tèt ®Ó c¨ng biÓu ng÷. Nh÷ng n¬i
b¸o bÝ mËt ®Ó mäi ngêi nghiªn cøu. cã s«ng ngßi, chóng t«i lÊy tre, gç, nøa, chuèi ®ãng thµnh
IV- ÇCH TUY£N TRUYÒN bÌ, c¨ng biÓu ng÷ lªn trªn råi th¶ xu«i theo dßng níc.
Cã tuyªn truyÒn b»ng miÖng, tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù 3- Tuyªn truyÒn b»ng hµnh ®éng, tøc lµ mçi héi viªn
vµ tuyªn truyÒn b»ng hµnh ®éng. ®Òu ph¶i g¬ng mÉu trong mäi viÖc ®Ó tá cho mäi ng-
1- Tuyªn truyÒn b»ng miÖng cã hai lo¹i: Nãi chuyÖn víi êi thÊy r»ng cã tæ chøc, cã ®oµn thÓ cã tèt h¬n.
tõng ngêi vµ nãi chuyÖn tËp thÓ. Lo¹i tríc th× mçi héi C¬ng lÜnh tuyªn truyÒn ph¶i hÕt søc gi¶n ®¬n, ai ai
viªn ®Òu ph¶i lµm, nh gi¶i thÝch cho b¹n bÌ th©n thÝch còng hiÓu ®îc, nhí ®îc. §oµn kÕt, ®¸nh ®Þch, cøu níc,
hiÓu t¹i sao ph¶i ®¸nh ®uæi qu©n thï, ph¶i cøu níc; cã chØ s¸u ch÷ Êy th«i lµ ®ñ råi.
kh«i phôc ®îc Tæ quèc th× míi kh«ng ph¶i nép thuÕ, Çch tuyªn truyÒn nh diÔn kÞch, ca h¸t, v.v., chóng t«i
khái bÞ b¾t ®i lµm phu vµ mäi ngêi míi cã c¬m ¨n, ¸o kh«ng dïng ®îc.
V- ÇCH HUÊN LUYÖN çc vÊn ®Ò råi th× çn bé ®Þa ph¬ng ®ãn hä vÒ tæ
Tríc tiªn, c¬ quan l·nh ®¹o ®Þnh ra mét ch¬ng tr×nh chøc çc líp.
häc tËp, cö mét vµi ngêi hoÆc vµi nhãm, võa ®i thÝ VÊn ®Ò ¨n, ë cña gi¶ng viªn ®Òu do häc viªn cïng nhau
nghiÖm, võa tranh thñ ý kiÕn cña ngêi häc. Sau ®ã, gi¶i quyÕt, v× thÕ nªn kh«ng tèn kÐm ®ång nµo mµ líp
viÖc biªn so¹n çc bµi gi¶ng ph¶i hoµn toµn c¨n cø vµo huÊn luyÖn mäc lªn nh nÊm, c¬ quan l·nh ®¹o cã c¶m
yªu cÇu cña häc viªn nh÷ng ®ît huÊn luyÖn tríc kÕt hîp gi¸c lµ sè gi¶ng viªn "cung kh«ng kÞp víi cÇu".
víi kinh nghiÖm cña çc gi¶ng viªn. KÕt qu¶ râ rÖt nhÊt cña çc líp huÊn luyÖn lµ tÊt
T çch häc viªn: TÊt c¶ çn bé ®Þa ph¬ng nhÊt c¶ héi viªn kh«ng kÓ giµ trÎ ®Òu biÕt gi÷ bÝ mËt.
thiÕt ph¶i ®îc huÊn luyÖn. KÕ ®ã lµ nh÷ng héi viªn u VI- TµI CHÝNH CñA HéI
tó, cuèi cïng lµ tÊt c¶ çc héi viªn kh«ng ph©n biÖt giµ Ph©n héi ViÖt Nam kh«ng quy ®Þnh héi viªn ph¶i
trÎ, g¸i trai, miÔn lµ muèn häc ®Òu cã thÓ tham gia. ®ãng héi phÝ mµ ¸p dông nguyªn t¾c "cã tiÒn gãp
Thêi gian huÊn luyÖn: Mét hoÆc hai tuÇn lÔ. tiÒn", "cã søc gãp søc". Héi viªn tuú theo h»ng t©m
§Þa ®iÓm huÊn luyÖn: Hang ®éng, nói rõng, ruéng h»ng s¶n cña m×nh mµ gióp ®ì kinh phÝ cho Héi. Lóc
mÝa, n¬ng ng«, v.v., n¬i nµo b¶o ®¶m ®îc bÝ mËt ®Çu, Héi chi phÝ mÊt kh¸ nhiÒu tiÒn (sè tiÒn nµy do
®Òu cã thÓ lµ nh÷ng gi¶ng ®êng thiªn nhiªn cña hä. çc héi viªn cã nhiÖt t©m tù nguyÖn ®ãng gãp). V×
Nhng còng cã khi mét líp häc çch mét hai ngµy l¹i ph¶i muèn ®Æt c¬ quan ë çc khu "quý téc" cña çc thµnh
dêi ®i chç kh¸c. phè lín ®Ó che m¾t ®Þch, Héi ®· thuª nhµ t©y, mua
Çc bµi gi¶ng ®¹i kh¸i gåm: s¾m ®å ®¹c sang träng, trang trÝ rÊt hµo nho¸ng, ®-
- V× sao ph¶i lµm çch m¹ng? êng hoµng. §îc Ýt l©u, cã b¸o ®éng, tÊt c¶ ®å ®¹c ph¶i
- V× sao ph¶i ®oµn kÕt? bá hÕt! Qua vµi lÇn kinh nghiÖm qu¸ ®¾t nh vËy,
- Khai héi tiÓu tæ nh thÕ nµo? ®µnh ph¶i bá ý ®Þnh lËp c¬ quan cè ®Þnh.
- Ph¸t biÓu ý kiÕn nh thÕ nµo? HiÖn nay, trõ chi phÝ cho b¸o chÝ vµ viÖc ®i l¹i ra,
- Tù phª b×nh vµ phª b×nh ®ång chÝ nh thÕ nµo? kh«ng cßn kho¶n g× kh¸c ph¶i tiªu nhiÒu tiÒn n÷a, lóc
- Bíc ®Çu tuyªn truyÒn cho bÌ b¹n nh thÕ nµo? cÇn thiÕt, çc héi viªn ®Òu h¨ng h¸i quyªn gãp, v× mäi
- Gi÷ bÝ mËt nh thÕ nµo? ngêi ®Òu tin tëng r»ng mçi mét ®ång xu hä bá ra ®Òu
- Nh÷ng hµnh ®éng hung ¸c cña kÎ thï. ®îc dïng vµo c«ng viÖc chung cho níc nhµ, cho d©n
- T×nh h×nh thÕ giíi (kinh nghiÖm kh¸ng chiÕn téc, chø kh«ng ph¶i r¬i vµo tói riªng cña mét ai. §ñ thÊy
cña Trung Quèc). c©u tôc ng÷ xa "Cã ngêi ¾t cã cña" lµ ®óng l¾m vËy.
- T×nh h×nh trong níc.
VII - C¤NG T¸C CñA HéI
CÇn khuyÕn khÝch häc viªn d¹y cho nhau häc ch÷ quèc
§»ng tríc th× qu©n thï ®µn ¸p, ®»ng sau th×
ng÷.
Nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®Òu do chÝnh çc héi viªn tù ®a d©n chóng th«i thóc, theo dâi, c«ng t¸c cña Héi hiÖn
ra yªu cÇu ®îc häc tËp. C¬ quan l·nh ®¹o chØ cÇn chän nay chØ cã gian khæ, chØ cã hiÓm nguy, hoµn toµn
mét sè ngêi cã thÓ lµm gi¶ng viªn, ®a gi¸o tr×nh cho hä kh«ng thÓ cÇu danh lîi, ®Þa vÞ cho ç nh©n, cho nªn
nghiªn cøu, khi hä ®· nghiªn cøu th«ng suèt, n¾m ®îc ngêi nµo muèn lµm viÖc cho Héi th× chØ cã vïi ®Çu vµo
c«ng viÖc, ra søc mµ lµm. Ai kh«ng thËt lßng muèn lµm 1- RÊt nhiÒu çn bé tèt, v× lµm viÖc qu¸ nhiÒu, båi dìng
viÖc cho Héi th× kh«ng thÓ chØ ®eo nh·n hiÖu su«ng kh«ng ®ñ nªn sinh ®au èm, cã khi èm ®Õn chÕt (®ã
®îc. Víi l¹i, c«ng viÖc th× nhiÒu, ph¹m vi ho¹t ®éng l¹i lµ sù ®au lßng khã tr¸nh khái trong hoµn c¶nh ho¹t
réng, ngêi nµo cã c«ng viÖc cña ngêi Êy, nªn kh«ng cã ®éng bÝ mËt).
sù tranh chÊp. H¬n n÷a, do cïng ®ång cam céng khæ, 2- Cã n¬i v× thiÕu kinh nghiÖm, lé bÝ mËt ®Ó c¬ quan
ho¹n n¹n cã nhau, nªn rÊt cã tinh thÇn ®oµn kÕt. Vµ v× bÞ vì vµ nhiÒu ®ång chÝ bÞ b¾t, bÞ giÕt.
®oµn kÕt chÆt chÏ nªn c«ng viÖc dÔ ph¸t triÓn. KÕt 3- V× giao th«ng liªn l¹c kh«ng thuËn tiÖn, c¬ quan cÊp
trªn kh«ng kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n,
qu¶ c«ng t¸c, thµnh c«ng tuy nhiÒu, song thÊt b¹i còng
do ®ã ®a ®Õn thÊt b¹i.
kh«ng ph¶i Ýt.
Thµnh c«ng ë chç, mÆc dï hai tªn ®Õ quèc hung ¸c 4- ThiÕu sù tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i: Mét lµ v×
nhÊt thi hµnh chÝnh s¸ch khñng bè d· man vµ gi÷a míi thµnh lËp, ph¶i hoµn toµn gi÷ bÝ mËt; hai lµ
vßng v©y cña bän mËt th¸m Ph¸p, NhËt, bän ViÖt gian, thiÕu nh©n tµi ngo¹i giao; ba lµ lÇn ®Çu tiªn ®i
H¸n gian, mµ trong mét n¨m rìi ng¾n ngñi, Héi ®· lµm ngo¹i giao, cö ba ngêi th× hai ngêi gi÷a ®êng
®oµn kÕt ®îc h¬n hai m¬i v¹n ngêi, bao gåm çc hy sinh, cßn l¹i mét ngêi nhê ®îc Trung Quèc ch¨m
®oµn thÓ, çc ®¶ng ph¸i, çc ç nh©n, çc d©n téc mµ nom hÕt søc chu ®¸o, nhng ®· mét n¨m rìi vÉn
tríc ®©y vÉn cã nhiÒu thµnh kiÕn víi nhau. Mét níc víi cha thÊy trë vÒ.
hai m¬i l¨m triÖu d©n mµ míi cã hai m¬i v¹n ngêi cã
VÒ ®iÓm nµy, Trung Quèc còng cho chóng ta mét bµi
tæ chøc, nghÜa lµ cø 125 ngêi míi cã mét ngêi cã tæ
häc quý b¸u, r»ng nÕu tù m×nh kh«ng cã thùc lùc lµm
chøc, con sè ®ã thËt qu¸ Ýt ái. Nhng chóng t«i cã thÓ
c¬ së th× kh«ng thÓ nãi g× ®Õn ngo¹i giao, gi¶ dô nh
nãi lµ ph¹m vi ®oµn kÕt nµy ®ang më réng, ®ang ph¸t
Trung Quèc nÕu kh«ng cã mÊy n¨m kh¸ng chiÕn kiªn
triÓn.
quyÕt vµ gian khæ, th× chí mong g× cã thÓ xo¸ bá ®îc
Chóng ta biÕt r»ng, thµnh c«ng ®ã mét nöa lµ nhê sù
çc ®iÒu íc bÊt b×nh ®¼ng, vµ çc níc ®ång minh
®oµn kÕt thµnh thËt vµ sù cè g¾ng ho¹t ®éng cña çn
còng ch¼ng gióp ®ì g× Trung Quèc.
bé, mét nöa lµ nhê ¶nh hëng cña cuéc kh¸ng chiÕn anh
Tuy vËy, vÒ phÇn chóng t«i, lóc nµo còng tin tëng v÷ng
dòng cña Trung Quèc. Xin cö mét vÝ dô thùc tÕ: ë mét
ch¾c ë ®¹o ®øc truyÒn thèng cña Trung Quèc lµ "bªnh
®Þa ph¬ng nä, khi ®a cuèn s¸ch "Nh÷ng hµnh ®éng
vùc kÎ yÕu, gióp ®ì ngêi nguy, cøu kÎ s¾p chÕt" vµ tin
tµn b¹o cña NhËt B¶n" (do Héi ®ång qu©n sù Trung
tëng vµo quèc s¸ch cña Trung Quèc lµ "Liªn hiÖp çc
Quèc xuÊt b¶n) cho mäi ngêi bÝ mËt chuyÒn nhau xem,
d©n téc nhîc tiÓu trªn thÕ giíi ®Ó cïng nhau phÊn
rÊt nhiÒu ngêi, nhÊt lµ chÞ em phô n÷, khi xem xong
®Êu". V× thÕ, chóng t«i cho r»ng: lÇn nµy "thÊt b¹i lµ
c¶m ®éng ®Õn r¬i níc m¾t. Mäi ngêi ®Òu nãi: "Bän
mÑ thµnh c«ng", chóng t«i quyÕt kh«ng ng· lßng.
quû NhËt thËt hung ¸c, kh«ng ®Ëp chÕt chóng nã th×
chóng ta kh«ng sèng ®îc". Sau ®ã, nhiÒu ngêi c¶ nam VIII. MÊY VÊN §Ò KHã KH¡N
lÉn n÷ ®Òu gia nhËp tæ chøc. D©n chóng thêng cho r»ng: §oµn thÓ lµ thÇn th«ng
ThÊt b¹i ë chç: qu¶ng ®¹i, lµ tµi giái viÖc g× còng lµm ®îc, do ®ã tõ
chuyÖn lín ®Õn chuyÖn nhá, hä ®Òu nhê ®Õn ®oµn
thÓ. Anh A vµ anh B c·i lén nhau, hä còng t×m ®Õn

®oµn thÓ nhê ph©n xö ph¶i tr¸i. Anh X vµ anh Y tranh
giµnh nhau gia tµi còng ®Õn nhê ®oµn thÓ gi¶i quyÕt,
v.v.. Nhng c©u hái khã tr¶ lêi nhÊt lµ:
"§oµn thÓ tæ chøc chóng t«i l¹i cèt ®Ó ®¸nh
giÆc NhËt, giÆc Ph¸p. HiÖn nay tæ chøc xong råi,
thÕ bao giê th× ®¸nh?".
"§oµn thÓ nãi víi chóng t«i r»ng: Trung Quèc nhÊt ®Þnh
sÏ gióp chóng ta ®¸nh ®uæi qu©n thï, vËy ®Õn bao
giê hä míi gióp?".
IX. HY VäNG CñA CHóNG T¤I
§ång bµo chóng ta ®· ®au khæ ®Õn tét bùc råi.
D©n chóng trong níc chØ cã mét yªu cÇu lµ ®¸nh
®uæi qu©n thï, kh«i phôc Tæ quèc.
Hoµn c¶nh cña chóng ta b©y giê, ®óng nh Tëng Trung
ChÝnh1) tiªn sinh ®· nãi: "Kh«ng ph¸t ®éng ®îc quèc
d©n ®øng lªn phÊn ®Êu th× kh«ng thÓ röa nhôc, tù c-
êng ®îc".
T×nh h×nh thÕ giíi ®ang rÊt cã lîi cho chóng ta, cho nªn
t«i hy väng r»ng: §ång minh héi, sau Héi nghÞ nµy cã
thÓ thùc sù chÊn chØnh l¹i néi bé, thùc sù ®oµn kÕt ®-
îc çc lùc lîng çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi, thùc sù
kÕt hîp thµnh mét khèi víi çc lùc lîng çch m¹ng ë
trong níc, nh»m thùc hiÖn cho ®îc nh lêi cña Tëng tiªn
sinh: "Ho¹t ®éng thùc tÕ trong níc lÊy héi, ®¶ng lµm
®Çu, viÖn trî cña bªn ngoµi lÊy kiÒu bµo lµm chÝnh".
T«i hy väng r»ng ph¹m vi gióp ®ì cña Trung Quèc ®èi
víi nh©n d©n ViÖt Nam ngµy cµng thiÕt thùc, ngµy
cµng më réng h¬n. §îc nh thÕ, sù nghiÖp çch m¹ng
cña d©n téc ViÖt Nam nhÊt ®Þnh sÏ sím thµnh c«ng.
Tµi liÖu ch÷ H¸n,
b¶n chôp lu t¹i
B¶o tµng çch m¹ng ViÖt Nam.
1
) Tøc Tëng Giíi Th¹ch (N.D).
nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña chóng ta. Çc ®¶ng ph¸i ë ViÖt
Nam, trõ çc ®¶ng ph¸i th©n NhËt, th©n Ph¸p míi ®îc
®Î ra gÇn ®©y, ®Òu ra ®êi vµ trëng thµnh trong hoµn
c¶nh mu«n vµn gian khæ. §iÒu ®ã chøng tá sù hiÓu biÕt
cña nh©n d©n ViÖt Nam ®· kh«ng bÞ kÎ thï lµm tª liÖt
mµ vÉn tiÕn theo kÞp trµo lu cña thÕ giíi. Tinh thÇn d©n
B¸O ÇO VÒ T×NH H×NH téc vµ nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña nh©n d©n ViÖt Nam
ÇC §¶NG PH¸I TRONG N¦íC kh«ng hÒ bÞ tiªu diÖt.
3- ë trong níc, kh«ng chØ çc chÝnh ®¶ng, mµ c¶ çc
®oµn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, thËm chÝ çc h×nh thøc tæ
Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oµn thÓ chøc nh çc tæ t¬ng trî, v.v. còng ph¶i hÕt søc gi÷ bÝ
çch m¹ng ViÖt Nam ë níc ngoµi häp t¹i LiÔu Ch©u mËt míi kh«ng bÞ ph¸ ho¹i vµ míi cã thÓ tån t¹i ®îc. Do
(Qu¶ng T©y Trung Quèc) th¸ng 3-1944. ®ã, kh«ng nh÷ng ngêi ë níc ngoµi mµ ngay ngêi ë trong
níc còng Ýt biÕt ®îc vÒ t×nh h×nh çc ®¶ng ph¸i.
Theo t«i ®îc biÕt, nh÷ng chÝnh ®¶ng cò vµ Ýt nhiÒu
V× chóng ta muèn çc ®¶ng ph¸i, çc ®oµn thÓ cã thÕ lùc, c¶ th¶y cã s¸u ®¶ng: §¶ng X· héi (thµnh lËp
trong níc tham gia §ång minh héi, nªn t«i xin b¸o ço vÒ t¸m n¨m nay); ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng (thµnh lËp mêi
t×nh h×nh çc ®¶ng ph¸i trong níc nh sau: t¸m n¨m nay); ViÖt Nam T©n Quèc d©n ®¶ng (thµnh
lËp mêi ba n¨m nay); §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (thµnh
1- Cã ngêi nãi: ë ViÖt Nam cã qu¸ nhiÒu ®¶ng ph¸i. L¹i
lËp mêi bèn n¨m nay); §¶ng LËp hiÕn (thµnh lËp hai m¬i
cã ngêi nãi: ë ViÖt Nam ch¼ng cã ®¶ng ph¸i nµo. Dï n¨m nay); §¶ng B¶o hoµng (thµnh lËp kho¶ng mêi n¨m
®iÒu hä nãi ®óng hay kh«ng ®óng, ®Òu lµm cho nh÷ng nay).
ngêi ho¹t ®éng ë trong níc phÊn khëi, v× ®iÒu ®ã chøng Nh÷ng ®oµn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, cã: §oµn thanh niªn
tá r»ng ë trong níc chóng t«i ®· gi÷ ®îc bÝ mËt, cÇn biÕt ph¶n ®Õ; Héi phô n÷ gi¶i phãng; Héi c«ng nh©n; Héi
r»ng: Qu©n thï kh«ng sî çi g×, chØ sî nh©n d©n ViÖt n«ng d©n (HiÖn nay çc ®oµn thÓ trªn cã thªm hai
ch÷ "Cøu quèc", vµ ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh.
Nam ®oµn kÕt. §iÒu luËt ®Çu tiªn cña chóng lµ ng¨n
HiÖn nay, hä ®Òu liªn hiÖp thµnh mét mÆt trËn cøu
cÊm kh«ng cho d©n chóng lËp ra ®¶ng ph¸i, v× ®ã lµ vò quèc, tøc Ph©n héi ViÖt Nam cña Héi quèc tÕ chèng
khÝ tæ chøc duy nhÊt. x©m lîc.
2- Cã ngêi cho r»ng ®¶ng ph¸i ë ViÖt Nam qu¸ nhiÒu, 4- Trong nh÷ng chÝnh ®¶ng kÓ trªn, næi bËt nhÊt lµ
®ã lµ mét Ên tîng kh«ng tèt. Kú thùc kh«ng ph¶i nh thÕ. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nguyªn nh©n rÊt ®¬n gi¶n.
T¹i sao vËy? Chóng ta mÊt níc ®· h¬n t¸m m¬i n¨m, kÎ Qu©n thï mong muèn níc ngoµi ®ång t×nh víi chÝnh
thï cña chóng ta lµ hai tªn cíp hung ¸c ë ph¬ng §«ng vµ s¸ch khñng bè cña chóng, nªn chóng quy tÊt c¶ çc
ph¬ng T©y, chóng dïng näc ®éc thuèc phiÖn, gi¸o dôc phong trµo chèng ®èi ë trong níc, thËm chÝ c¶ nh÷ng
n« lÖ, chÝnh s¸ch trêng kú khñng bè vµ nhiÒu chÝnh hµnh vi bØ æi nh ph¸ nhµ, cíp cña ®Òu ®æ téi cho §¶ng
s¸ch th©m ®éc kh¸c, hßng lµm tª liÖt sù hiÓu biÕt cña Céng s¶n.
chóng ta, hßng tiªu diÖt tinh thÇn d©n téc vµ ®Ì bÑp Cã mét nhµ v¨n Ph¸p viÕt mét vë kÞch, nhan ®Ò lµ
"H¹nh phóc gia ®×nh". Vai chÝnh trong vë kÞch lµ mét
cÆp vî chång míi cíi, c« d©u bÞ bÖnh ®au ®Çu, c« ¶ kh«ng bÞ cÇm tï còng bÞ chÆt ®Çu. VÝ dô, håi Nam Kú
kh¨ng kh¨ng cho r»ng m×nh bÞ céng s¶n bá thuèc ®éc; khëi nghÜa, ngêi §¶ng LËp hiÕn, ngêi §¶ng Céng s¶n
vµ nh÷ng chuyÖn nh mÌo nh¶y lµm vì ®Üa b¸t trong hay ngêi ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®Òu cïng
bÕp ®Õn chuyÖn níng b¸nh kh«ng chÝn, nÊu sóp
nhau tranh ®Êu vµ cïng nhau hy sinh.
kh«ng ngon, c« ¶ còng ®æ téi cho céng s¶n c¶. Qua
®ã ®ñ thÊy t©m ®Þa cña kÎ thï vµ ph¶n øng ë níc c- Ngoµi c«ng viÖc cøu níc ra th× lý luËn g×,
ngoµi lµ thÕ nµo råi! Cã kÎ cho r»ng ë ViÖt Nam, ®©u c«ng t¸c g×, còng kh«ng ®îc nh©n d©n ñng hé.
®©u còng lµ céng s¶n, tÊt c¶ çc ®oµn thÓ, çc tæ d- Mäi ngêi ®Òu ph¶i theo trµo lu çch m¹ng thÕ giíi: N-
chøc ®Òu lµ céng s¶n tr¸ h×nh, tÊt c¶ mäi hµnh ®éng íc Trung Quèc tam d©n chñ nghÜa, níc Anh ®Õ quèc
®Òu do céng s¶n ba ®Çu s¸u tay chØ huy! chñ nghÜa, níc Nga X«viÕt céng s¶n chñ nghÜa, níc Mü
5- Ngêi ViÖt Nam cã sî céng s¶n kh«ng ? Kh«ng. C¶ níc t b¶n chñ nghÜa ®Òu cã thÓ hîp t¸c víi nhau ®Ó chiÕn
ViÖt Nam chóng ta, kh«ng cã mét nhµ b¨ng nµo lµ cña th¾ng qu©n thï. Çc ®¶ng ph¸i ë Trung Quèc ®Òu tËp
ngêi ViÖt Nam, kh«ng cã mét ngêi ViÖt Nam nµo lµ nhµ hîp chung quanh Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc ®Ó
t b¶n lín. Tµi s¶n cña chóng ta, mét lÇn ®· bÞ "céng" chèng NhËt cøu níc. Níc Ph¸p tù do cã §¶ng Céng s¶n
cho giÆc Ph¸p, mét lÇn bÞ "céng" cho giÆc NhËt, cßn Ph¸p tham gia; níc §øc tù do cã §¶ng Céng s¶n §øc tham
cã çi g× ®Ó mµ "céng" n÷a? gia, cïng nhau ra søc cøu Tæ quèc, cøu ®ång bµo. ViÖt
Ngêi cã häc thøc l¹i cµng kh«ng sî. N¨m 1789, do Nam lµ mét bé phËn cña thÕ giíi, còng kh«ng thÓ ®i
cuéc §¹i çch m¹ng Ph¸p mµ t tëng d©n chñ truyÒn b¸ ngîc dßng lÞch sö ®îc.
kh¾p ¢u ch©u. N¨m 1917, do cuéc çch m¹ng Nga mµ t HiÖn nay ë trong níc kh«ng cÇn nªu khÈu hiÖu "§oµn
tëng céng s¶n truyÒn b¸ kh¾p thÕ giíi. §ã lµ trµo lu t t- kÕt çc ®¶ng ph¸i", v× ®iÒu nµy ®· trë thµnh hiÖn
ëng cña thêi ®¹i, sî nã th× thËt kh«ng ®óng. Huèng hå, thùc, mµ cÇn ph¶i më réng khèi ®oµn kÕt ®Õn toµn
"lµm theo n¨ng lùc, hëng theo nhu cÇu", "mäi ngêi ®Òu d©n ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých: Bªn trong cã lùc lîng cña
b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ", "cÇn ph¶i lµm cho ®êi sèng vµ m×nh, bªn ngoµi tranh thñ ®îc sù gióp ®ì cña çc níc
§ång minh, tríc hÕt lµ cña Trung Quèc, ®Æng hoµn
sù sinh tån cña mçi ngêi d©n ®îc b¶o ®¶m", ®ã lµ
thµnh sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc.
nh÷ng t tëng tõ thiÖn, t¬ng th©n t¬ng ¸i, nh©n d©n
Tµi liÖu ch÷ H¸n,
Êm no, thÕ giíi ®¹i ®ång.
b¶n chôp lu t¹i
6- Tríc ®©y, çc ®¶ng ph¸i thêng c«ng kÝch lÉn nhau
B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam.
trªn b¸o chÝ. A nãi A ph¶i, B nãi B tèt, cèt ®Ó tranh
giµnh quÇn chóng. B©y giê hä rÊt ®oµn kÕt víi nhau,
v×:
a- Mäi ngêi ®Òu hiÓu, ®· lµ d©n mÊt níc th× ®¶ng ph¸i
g×, chñ nghÜa g× còng v« dông; ®ång thêi mäi ngêi
®Òu cã chung mét môc ®Ých lµ: Cøu níc, cøu d©n téc.
b- KÎ ®Þch ®Òu coi chóng ta lµ kÎ thï. Ch¼ng
may bÞ chóng nã b¾t ®îc th× dï thuéc ®¶ng ph¸i nµo,
CHIÕN THUËT DU KÝCH
ViÖt Minh xuÊt b¶n In theo s¸ch ViÖt Minh

th¸ng 5-1944.
xuÊt b¶n.
ÇCH §¸NH DU KÝCH1)
CH¦¥NG I
DU KÝCH Lµ G×
Du kÝch lµ ®¸nh óp hay ®¸nh lÐn, ®¸nh lóc kÎ thï

kh«ng ngê, kh«ng phßng. Du kÝch lµ çch ®¸nh giÆc
cña d©n téc bÞ ¸p bøc chèng ®Õ quèc. §Õ quèc cã khÝ
giíi tèt, cã qu©n ®éi ®µng hoµng; qu©n du kÝch
kh«ng cã khÝ giíi tèt, cha thµnh qu©n ®éi ®µng
hoµng; nhng qu©n du kÝch ®îc d©n chóng ñng hé,
thuéc ®Þa h×nh, ®Þa thÕ, khÐo lîi dông ®ªm tèi, ma
n¾ng, khÐo xÕp ®Æt kÕ ho¹ch, nªn qu©n du kÝch vÉn
cã thÓ ®¸nh ®îc ®Õ quèc. ChuyÕn nµy chóng ta vò
trang khëi nghÜa ®¸nh T©y - NhËt, chÝnh dïng lèi du
kÝch mµ ®¸nh. BiÕt ®¸nh du kÝch thÕ nµo còng th¾ng
lîi. Muèn ®¸nh du kÝch cho th¾ng lîi cÇn bèn ®iÒu:
1. Ph¶i cã con ®êng chÝnh trÞ ®óng.
Con ®êng chÝnh trÞ chóng ta lµ ®¸nh T©y -
NhËt lµm cho níc ta ®éc lËp. Muèn th¾ng T©y -
NhËt chóng ta ph¶i dïng lèi du kÝch vµ dïng lèi du
kÝch lµ cèt ®Ó ®¸nh T©y - NhËt. Muèn ®¸nh T©y
- NhËt mµ kh«ng dïng lèi du kÝch th× kh«ng ®¸nh
®îc T©y - NhËt vµ mîn tiÕng du kÝch kh«ng ®Ó
®¸nh T©y - NhËt, mµ l¹i ®Ó theo ®uæi môc ®Ých
kh¸c lµ kh«ng chÝnh ®¸ng.
1
) Trong nguyªn b¶n, ngoµi b×a s¸ch ghi "ChiÕn thuËt du
kÝch".
2. Ph¶i dùa trªn c¬ së quÇn chóng.

Muèn ®¸nh du kÝch cÇn ph¶i cã d©n chóng
tham gia vµ gióp søc. "Du kÝch nh ç, d©n chóng
nh níc. Ç kh«ng cã níc th× ç chÕt, du kÝch kh«ng
cã d©n chóng th× du kÝch chÕt". Qu©n du kÝch
vµ d©n chóng ph¶i mËt thiÕt liªn l¹c víi nhau lµ v× CH¦¥NG II
qu©n du kÝch ®¸nh T©y - NhËt ®Ó b¶o hé d©n
chóng, vËy d©n chóng ph¶i hÕt søc ñng hé qu©n Tæ CHøC §éI DU KÝCH
du kÝch.
3. Ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c vµ nghiªm mËt. 1. TiÓu tæ du kÝch. Tõ 2, 3 ngêi cho tíi 2, 3 chôc ngêi cã
Qu©n du kÝch nÕu kh«ng cã tæ chøc th× kh«ng ph¶i thÓ tæ chøc thµnh tiÓu tæ du kÝch do tæ trëng chØ
mét ®éi qu©n çch m¹ng, kh«ng thÓ ®¸nh ®îc T©y - huy (nÕu cÇn ph¶i cã phã tæ trëng). Cã nhiÒu tiÓu tæ
NhËt. Qu©n du kÝch cÇn ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c th× lËp ban chØ huy chung.
vµ nghiªm mËt, kû luËt ph¶i nghiªm nh s¾t, bao nhiªu TiÓu tæ du kÝch kh«ng tho¸t ly sinh s¶n (nghÜa lµ
hµnh ®éng cña qu©n du kÝch ®Òu ph¶i theo kû luËt kh«ng bá viÖc lµm ¨n). Cã viÖc th× häp nhau hµnh
Êy, kh«ng ai ®îc lµm tr¸i. ®éng; kh«ng cã viÖc th× cø lµm ¨n nh thêng. Vò trang
4. Ph¶i cã mét lèi ®¸nh rÊt tµi giái. cña tiÓu tæ du kÝch th× tuú hoµn c¶nh, xoay ®îc thø g×
Qu©n du kÝch th¾ng ®îc kÎ thï chÝnh nhê lèi ®¸nh tµi dïng thø Êy, sóng, dao, gËy ®Òu ®îc.
giái nµy. Qu©n du kÝch lµ ®éi qu©n thiªn biÕn v¹n ho¸, 2. Chi ®éi. Chi ®éi du kÝch lµ mét ®éi du kÝch cã vò
xuÊt quû nhËp thÇn, khÐo dïng lèi nµy th× tr¨m trËn trang, hoµn toµn hay kh«ng hoµn toµn tho¸t ly sinh
tr¨m ®îc. s¶n1). Sè ngêi cña mét chi ®éi kh«ng nhÊt ®Þnh tõ
mÊy chôc ngêi ®Õn mÊy tr¨m, ®Õn mÊy ngh×n ngêi.
Chi ®éi du kÝch cã thÓ lÊy tªn g× còng ®îc: nh ®éi
qu©n cøu quèc Phan Béi Ch©u, ®éi qu©n du kÝch
Phan Chu Trinh, hay ®éi qu©n du kÝch ngêi M¸n
tr¾ng, ®éi qu©n cøu quèc B¾c S¬n, v.v..
Çch biªn chÕ (biªn chÕ lµ hÖ thèng tæ chøc tõ díi lªn
trªn) cña chi ®éi du kÝch do tiÓu ®éi lªn trung ®éi 2),
trung ®éi lªn ®¹i ®éi, ®¹i ®éi lªn chi ®éi, theo lèi tam
tam chÕ, tø tø chÕ hay ngò ngò chÕ (nghÜa lµ ba hay
bèn, n¨m tiÓu ®éi lªn trung ®éi, råi cø thÕ lªn m·i).
3. T çch ®éi viªn du kÝch. Ai lµ d©n ViÖt Nam khoÎ
1
) Lµ ®éi du kÝch hoµn toµn tho¸t ly s¶n xuÊt hay võa s¶n xuÊt võa
chiÕn ®Êu.
2
) Tõ tiÓu ®éi lªn trung ®éi.
m¹nh, muèn ®¸nh T©y - NhËt, kh«ng sî khã nhäc, nguy

hiÓm ®Òu cã thÓ thµnh mét ®éi viªn du kÝch. Nªn chó
ý nh÷ng ngêi nhanh nhÑn, dòng c¶m cã kinh nghiÖm
®¸nh giÆc chót Ýt, nhÊt lµ nh÷ng ngêi ®· ®i lÝnh.
4. C¬ quan chØ huy. TiÓu tæ du kÝch cã ch¸nh phã tæ
trëng, tiÓu ®éi cã tiÓu ch¸nh phã ®éi trëng, trung ®éi
cã trung ch¸nh phã ®éi trëng, ®¹i ®éi cã ®¹i ch¸nh CH¦¥NG III
phã ®éi trëng, chi ®éi cã chi ch¸nh phã ®éi trëng. VÒ
NGUY£N T¾C CñA ÇCH §¸NH DU KÝCH
mÆt chÝnh trÞ, cÊp nµo còng cã mét ngêi chÝnh trÞ
ph¸i viªn do ®oµn thÓ çch m¹ng chän trong bé ®éi Êy
hoÆc ph¸i ngêi ngoµi ®Õn lµm. §¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 nguyªn t¾c chÝnh nµy:
Chi ®éi cã ®«ng ngêi th× cã thÓ tæ chøc nh÷ng ban 1. Gi÷ quyÒn chñ ®éng. Gi÷ quyÒn chñ ®éng lµ kh«n
®Æc biÖt phô tr¸ch viÖc trinh th¸m, viÖc qu¶n lý, viÖc khÐo sö khiÕn qu©n thï1), muèn ®¸nh nã ë chç nµo th×
ph¸ ho¹i, hay vÒ mÆt chÝnh trÞ th× cã ban d¹y ch÷, ®a nã ®Õn ®ã mµ ®¸nh, muèn ®a nã vµo bÉy cña
gi¶ng b¸o, vËn ®éng d©n chóng, vËn ®éng binh lÝnh m×nh cã thÓ ®a ®îc. NÕu nã m¹nh qu¸ ®¸nh kh«ng cã
®Õ quèc, v.v.. lîi th× m×nh lïi, m×nh tù ý lïi còng lµ gi÷ quyÒn chñ
®éng, gi÷ ®îc chñ ®éng th× thÕ nµo còng th¾ng,
kh«ng th¾ng to th× th¾ng nhá. Tr¸i l¹i, nÕu m×nh kh«ng
gi÷ ®îc quyÒn chñ ®éng mµ l¹i ë vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng,
®Ó cho qu©n thï sö khiÕn m×nh dÔ bÞ thÊt b¹i.
2. HÕt søc nhanh chãng. §¸nh du kÝch cÇn nhanh
chãng. ChËm ch¹p th× kh«ng ®¸nh ®îc du kÝch. BÊt kú
lóc nµo, lóc hµnh qu©n, lóc tiÕn c«ng, hay lóc rót lui,
mét cö ®éng nµo cña ®éi du kÝch cÇn nhanh chãng
míi ®îc. §éi du kÝch ph¶i nhanh chãng nh ma sa giã t¸p,
chíp nho¸ng ®· ®¸nh xong mét trËn, qu©n thï cha tØnh
th× ®· biÕn mÊt råi.
3. Bao giê còng gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng lµ m×nh
tiÕn ®¸nh qu©n thï tríc. Du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ
®éng chÝnh ®Ó gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng míi ®¸nh
®îc giÆc, kh«ng ®¸nh ®îc trËn to th× ®¸nh trËn nhá,
lµm tiªu hao giÆc Ýt nµo hay Ýt Êy. Du kÝch mµ chØ
phßng thñ th× thÕ nµo còng thÊt b¹i.
4. Ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp vµ chu ®¸o. Du
1
) Tøc lµ kh«n khÐo ®iÒu khiÓn qu©n thï.
kÝch ®¸nh ®îc

giÆc cè nhiªn nhê 3 nguyªn t¾c trªn, nhng nÕu lóc m×nh khoÎ, qu©n thï mÖt, m×nh l¹i ®¸nh óp qu©n thï
lµm ®óng 3 ®iÒu trªn mµ kh«ng cã kÕ ho¹ch thÝch hîp th× m×nh thÕ nµo ch¼ng th¾ng?
vµ chu ®¸o th× còng kh«ng thµnh. Tµi giái cña du kÝch Du kÝch ®¸nh T©y - NhËt cÇn nh»m vµo mÊy ®éng t¸c
chÝnh lµ xÕp ®Æt kÕ ho¹ch Êy, thËt lµ thiªn biÕn v¹n sau nµy:
ho¸, kÎ thï kh«ng biÕt ®©u mµ ngê, mµ phßng. 1. Lõa g¹t qu©n giÆc. Lµm cho chóng m¾t mï, tai
§¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 mu mÑo lín nµy: ®iÕc, hoÆc truyÒn ®Õn cho chóng nh÷ng tin tøc sai
1. Tr¸nh chç m¹nh ®¸nh chç yÕu, n¸o phÝa ®«ng ®¸nh lÇm ®Ó lõa g¹t chóng.
phÝa t©y. §¸nh du kÝch ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh qu©n 2. Trinh th¸m qu©n giÆc1). Mét nhµ ®¹i qu©n sù cã nãi:
thï, chç qu©n thï m¹nh m×nh kh«ng d¹i g× tiÕn ®¸nh, "BiÕt m×nh, biÕt giÆc tr¨m trËn, tr¨m th¾ng". §¸nh du
chØ nh»m chç yÕu cña nã mµ ®¸nh, lóc nh»m ®¸nh kÝch cèt trinh th¸m cho râ t×nh h×nh qu©n giÆc.
vµo chç nµo, m×nh ph¶i lõa qu©n thï kh«ng chó ý 3. Lµm cho qu©n giÆc khèn ®èn. Du kÝch nÕu cha
phßng bÞ chç Êy mµ l¹i phßng bÞ chç kh¸c, nghÜa lµ th¾ng ngay ®îc qu©n giÆc còng hÕt søc lµm cho
n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y. chóng khæ së, khèn ®èn, ¨n ngñ kh«ng ngon, ®i ®øng
2. Tr¸nh trËn gay go, kh«ng chÕt sèng gi÷ ®Êt. §¸nh du kh«ng yªn.
kÝch cèt chän miÕng dÔ miÕng ngon mµ ¨n, kh«ng 4. Lµm cho qu©n giÆc ®ãi khæ. Lµm vên kh«ng nhµ
ph¶i hao tæn nhiÒu. Ph¶i tr¸nh nh÷ng trËn gay go, ®îc trèng, ®¸nh cíp ®éi vËn t¶i l¬ng thùc cña giÆc, ®¸nh
thua kh«ng ch¾c mµ cã thÓ thiÖt h¹i nhiÒu, lóc qu©n ph¸ kho l¬ng thùc cña giÆc lµ nh÷ng çch lµm cho
thï tiÕn c«ng, nÕu chèng l¹i kh«ng lîi th× ph¶i lïi, nÕu qu©n giÆc ®ãi khæ.
cÇn rót ra khái ph¹m vi thÕ lùc cña m×nh ®Ó gi÷ g×n 5. Ng¨n c¶n qu©n giÆc. Kh«ng cho chóng tù do ®em
lùc lîng th× cø viÖc rót, kh«ng bao giê nªn chÕt sèng qu©n ®¸nh ph¸ d©n chóng hay ®éi du kÝch. Ph¸ ®êng
gi÷ ®Êt. s¸ cÇu cèng xe cé cña giÆc lµ çch hay nhÊt ®Ó ng¨n
3. Ho¸ chØnh vi linh (nghÜa lµ ph©n t¸n), ho¸ linh vi c¶n qu©n giÆc tù do hµnh ®éng.
chØnh (nghÜa lµ tËp trung), lóc qu©n thï nh»m vµo bé 6. B¾t cãc qu©n giÆc. Nh lÝnh ®i truyÒn lÞnh,
®éi m×nh mµ tiÕn c«ng, hoÆc lóc v× mét lÏ kh¸c mµ lÝnh ®em th tõ, lÝnh ®i thu l¬ng thùc cña d©n chóng.
®Ó nguyªn c¶ bé ®éi th× hµnh ®éng kh«ng tiÖn, qu©n B¾t råi lét khÝ giíi vµ tra hái t×nh h×nh qu©n thï.
du kÝch ph¶i ho¸ chØnh vi linh, nghÜa lµ ph©n t¸n ra, 7. Lµm cho qu©n giÆc mï mÞt, ho¶ng hèt. VÝ nh m×nh
ph©n t¸n ra råi, nÕu cÇn tËp trung bé ®éi l¹i, ®Ó hµnh cã Ýt ngêi mµ lµm nh ®«ng ngêi, m×nh cã mét ®éi mµ
®éng th× l¹i ho¸ linh vi chØnh, (chØnh lµ toµn bé, linh lµ lµm nh nhiÒu ®éi, m×nh cã Ýt sóng, mµ lµm nh nhiÒu
tõng bé phËn hay tõng ngêi). sóng, lµm cho qu©n giÆc ho¶ng hèt råi m×nh thõa c¬
4. M×nh yªn ®¸nh qu©n thï ®éng, m×nh khoÎ ®¸nh ®¸nh óp nã.
qu©n thï mÖt. §¸nh du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ ®éng, 8. Dô qu©n giÆc vµo bÉy ®Ó ®¸nh. Èn nÊp ®©u ®ã
ph¶i chän lóc qu©n thï ®¬ng lµm mét viÖc g×, nhÊt lµ råi lËp mu dô qu©n giÆc ra ®Ó ®¸nh óp, hoÆc gi¶
lóc ®i ®êng, nh©n lóc qu©n thï kh«ng chó ý, m×nh yªn
nóp mét chç tho¹t ra ®¸nh nã, thÕ lµ m×nh yªn ®¸nh
qu©n thï ®éng. Cßn ph¶i chän lóc qu©n thï mÖt vµ 1
) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ trinh th¸m ë ®©y hiÓu lµ trinh s¸t ®Ó
m×nh khoÎ ®Ó ®¸nh nã. Lóc m×nh yªn qu©n thï ®éng, n¾m v÷ng t×nh h×nh.
912 chiÕn thuËt du kÝch 913
®¸nh thua ph¶i ch¹y ®Ó cho qu©n giÆc ®uæi theo råi
Èn nóp mét chç chê qu©n giÆc qua tho¹t ra ®¸nh.
9. TËp kÝch, phôc kÝch vµ truy kÝch qu©n
giÆc. TËp kÝch lµ m×nh ®Õn ®¸nh qu©n giÆc ®¬ng ë
mét chç. Phôc kÝch lµ m×nh Èn nÊp mét chç chùc qu©n
giÆc ®i qua tho¹t ra ®¸nh óp. Truy kÝch lµ ®uæi theo
sau qu©n giÆc ®Ó ®¸nh.
VÝ dô: Çc khu du kÝch ë Hoa B¾c (Tµu) nhê d©n

chóng gióp søc nªn viÖc trinh th¸m t×nh h×nh qu©n
giÆc lµm ®îc chu ®¸o. Qu©n NhËt cö ®éng thÕ nµo
®éi du kÝch ®Òu biÕt ®Ých x¸c. Cho nªn ®éi du kÝch
bao giê còng ®¸nh ®îc qu©n giÆc, kh«ng bao giê ph¶i
thua v× nÕu sî thua lµ kh«ng ®¸nh.
CH¦¥NG IV T¹i huyÖn B×nh §Þnh cã 200 qu©n NhËt ®ãng trong
ÇCH TIÕN C¤NG, TËP KÝCH mét lµng. V× ®Ò phßng du kÝch ®¸nh óp chóng xÕp
nhiÒu lÝnh g¸c chung quanh chç chóng ®ãng. Nhê d©n
chóng gióp søc, ®éi du kÝch trinh th¸m ®îc ®Ých x¸c
Du kÝch bao giê còng tiÕn c«ng. Cã 2 çch tiÕn c«ng, chç çc lÝnh NhËt g¸c vµ nhÊt lµ giê ®æi g¸c, lîi dông
mét lµ tËp kÝch, hai lµ phôc kÝch. ®ªm tèi vµ lóc lÝnh g¸c mÖt mái, ph¸i ngêi rÊt kh«n
TËP KÝCH. khÐo vµ nhanh nhÑn tho¹t ®Õn gi¶i quyÕt bän lÝnh g¸c
trong lóc ®¹i ®éi du kÝch1) tiÕn ®¸nh qu©n NhËt ®-
Muèn tËp kÝch ®îc th¾ng lîi ph¶i chuÈn bÞ rÊt bÝ mËt ¬ng say ngñ trong lµng.
vµ chu ®¸o, lóc tiÕn ®¸nh ph¶i nhanh chãng vµ kiªn
quyÕt. VËy cÇn lµm ®óng mÊy ®iÒu sau nµy: trinh B- Trinh th¸m ®Þa h×nh
th¸m, xÕp kÕ ho¹ch, b¾t ®Çu ra ®i, lóc ®Õn chç tËp a) Tõ chç ®éi du kÝch ®Õn chç qu©n giÆc ®ãng cã
kÝch, xung phong, sau khi tËp kÝch. mÊy con ®êng, lín nhá thÕ nµo, cã chç Èn nÊp vµ cã
1. Trinh th¸m tiÖn ®i l¹i hay kh«ng?
Muèn ®¸nh du kÝch cÇn biÕt râ: A) T×nh h×nh qu©n b) Däc ®êng cã chç Èn nÊp kh«ng, cã ®Þa h×nh, ®Þa
giÆc. B) §Þa h×nh. C) T×nh h×nh chÝnh trÞ. Ph¶i biÕt râ vËt lîi cho ta kh«ng, nhÊt lµ gÇn giÆc cã chç tèt Èn nóp
çc t×nh h×nh th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch ®îc. §¸nh ®îc kh«ng, ®êng tiÕn tho¸i thÕ nµo?
hay thua phÇn lín nhê viÖc trinh th¸m nµy. C- Trinh th¸m vÒ chÝnh trÞ
A- Trinh th¸m t×nh h×nh qu©n giÆc a) Qu©n giÆc ®èi víi d©n chóng thÕ nµo? Cã cíp cña,
®èt nhµ giÕt ngêi kh«ng? Nh©n d©n ®èi víi giÆc thÕ
a) Sè ngêi bao nhiªu, thuéc vÒ thø lÝnh g×, sóng èng nµo? §èi víi çch m¹ng thÕ nµo?
thÕ nµo, hµnh ®éng thÕ nµo, søc chiÕn ®Êu m¹nh hay b) Qu©n lÝnh cña giÆc ¨n ë thÕ nµo, tinh thÇn
yÕu, phßng bÞ vµ canh g¸c thÕ nµo, bän quan thÕ nµo. thÕ nµo, ®èi víi quan cña chóng thÕ nµo, ®èi víi d©n
b) GÇn ®ã cã bé ®éi kh¸c cña qu©n giÆc kh«ng, sè vµ ®èi víi çch m¹ng thÕ nµo? D©n chóng cã thÓ gióp
ngêi nhiÒu hay Ýt, cã thÓ t¨ng thªm kh«ng, qu©n giÆc ®éi du kÝch ®îc çi g×, lµm thÕ nµo tæ chøc sù liªn l¹c
víi d©n chóng.
®«i bªn liªn l¹c víi nhau thÕ nµo, ®i l¹i víi nhau b»ng
2. XÕp ®Æt kÕ ho¹ch vµ chuÈn bÞ
çch g×. Ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh nµy th× míi tr¸nh khái
çc sù bÊt ngê. 1
) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ ®¹i ®éi ë ®©y hiÓu lµ bé phËn lín hay toµn bé
lùc lîng.
Trinh th¸m çc t×nh h×nh ®Çy ®ñ råi, th× ®éi trëng vµ c) Nh ®êng ®i hay ®êng vÒ ph¶i qua s«ng, trÌo
chÝnh trÞ ph¸i viªn nghiªn cøu kÕ ho¹ch tËp kÝch theo nói, ph¶i dù bÞ tríc çc ®å ®¹c cÇn dïng nh bÌ,
nh÷ng nguyªn t¾c kÓ tríc ®©y. NÕu ®iÒu kiÖn tËp phao, d©y, v.v.. Cßn nh tËp kÝch l« cèt hay nhµ
kÝch kh«ng ®ñ th× m×nh cã thÓ lµm cho ®iÒu kiÖn Êy cöa th× cÇn ®em ®å ph¸ ho¹i, ®å ®èt ch¸y.
®Çy ®ñ b»ng çch lõa g¹t qu©n thï, n¸o phÝa ®«ng d) Trong ph¹m vi kh«ng sî lé bÝ mËt, ph¶i cho bé ®éi
®¸nh phÝa t©y, lõa qu©n thï vµo chç dÔ tËp kÝch. XÕp biÕt tríc cuéc tËp kÝch vµ tuyªn truyÒn cæ ®éng hä
®Æt kÕ ho¹ch tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: chuÈn bÞ cho ®Çy ®ñ ®Ó n¾m ch¾c phÇn th¾ng lîi.
A- Chän lóc tËp kÝch C- TuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt
TËp kÝch tèt nhÊt vµo 4 lóc nµy. KÕ ho¹ch hay ®Õn mÊy nÕu ®Ó lé ra cho qu©n thï
a) §ªm tèi. §ªm tèi th× dÔ bÝ mËt, cö ®éng dÔ kh«ng biÕt th× nguy, ta nªn cÇn tuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt cho kÕ
cho qu©n thï biÕt. Nhng ®ªm tèi th× chãng mÖt vµ hay ho¹ch tËp kÝch, kh«ng cÇn ®em toµn thÓ kÕ ho¹ch cho
nhÇm ®êng. Tuy vËy ®éi du kÝch ®· luyÖn tËp th¹o vµ mäi ®éi viªn ®Òu biÕt, ngêi nµo cÇn biÕt phÇn nµo
kû luËt nghiªm th× còng kh«ng ng¹i g×. chØ cho biÕt phÇn Êy th«i, vµ lóc nµo nªn cho biÕt
b) S¾p s¸ng. §éi du kÝch ë xa l¹i, c¶ ®ªm ph¶i ®i, chùc ®iÒu g× ®Õn lóc Êy sÏ cho biÕt. Cã khi muèn ®îc hoµn
lóc s¾p s¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc lóc qu©n giÆc ®- toµn bÝ mËt vµ ®Ó ®¸nh lõa qu©n giÆc, lóc ra ®i
¬ng say ngñ, ®¸nh xong lµ võa s¸ng, rÊt lµ thuËn tiÖn. m×nh ®i mét híng gi¶, råi sau míi quay l¹i híng ®óng
c) §Çu h«m. §Çu h«m giÆc canh g¸c s¬ sµi, ban ngµy cña m×nh.
®éi du kÝch Èn nóp däc ®êng, ®Õn ®Çu h«m vµo 3. B¾t ®Çu ra ®i
®¸nh óp th× dÔ th¾ng lîi, nÕu kh«ng th¾ng lîi nh©n a) Lóc ®i ®êng, kh«ng ®i ®êng to cho ®Õn ®êng con
®ªm tèi rót lui còng dÔ dµng. nÕu cÇn còng tr¸nh, tèt nhÊt lµ t×m ®êng míi h¼n mµ
d) Ban ngµy. TËp kÝch ban ngµy rÊt khã. Muèn tËp kÝch ®i, nhng chó ý ®õng ®Ó l¹c ®êng, ®õng ®Ó chËm trÔ
ban ngµy ph¶i cã ®ñ mÊy ®iÒu nµy: 1) giÆc rÊt xoµng, hay qu¸ mái mÖt.
kh«ng cã thµnh luü ph¸o ®µi, l¹i kh«ng nhanh nhÑn; 2) b) Lóc hµnh qu©n tuyÖt ®èi ph¶i yªn tÜnh, tr¸nh tiÕng
giÆc lÎ loi; 3) giÆc khinh thêng kh«ng ®Ò phßng mu ån, ¸nh s¸ng, trõ ngêi trinh th¸m ®îc lªn ®¹n, mäi ngêi
mÑo cña ®éi du kÝch; 4) gÆp ma to giã lín, mï nhiÒu, ®Òu kh«ng ®îc lªn ®¹n phßng khi sóng næ bÊt ngê.
dÔ Èn nÊp, dÔ l¹i rÊt gÇn qu©n giÆc. c) Ph¶i cã ngêi trinh th¸m ¨n mÆc nh thêng ®i tríc ®Ó
do th¸m t×nh h×nh.
B- ChuÈn bÞ tËp kÝch d) Lóc hµnh qu©n nÕu gÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× nªn
Tríc khi ®i tËp kÝch cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng tr¸nh, hoÆc nÕu cã thÓ ®îc th× b¾t sèng hay im lÆng
®iÓm sau nµy: giÕt chÕt, quyÕt kh«ng b¾n sóng, kh«ng lµm ®éng.
a) ¦íc ®Þnh víi nhau tríc nh÷ng dÊu hiÖu nhÊt lµ dÊu NÕu kh«ng may gÆp ph¶i qu©n thï th× ph¶i rÊt nhanh
hiÖu lóc nµo tiÕn ®¸nh, lóc nµo xung phong. chãng vµ kiªn quyÕt tiÕn ®Õn tËp kÝch nhng ®ång
b) Phßng khi tËp kÝch kh«ng thµnh ph¶i thèi1), íc ®Þnh thêi ph¶i ®Ò phßng qu©n thï kh«ng ®Ó qu©n thï
víi nhau tríc nªn thèi ®êng nµo, tËp häp chç nµo. chiÕm tríc chç tèt ®Ó ®¸nh l¹i m×nh.
4. Lóc ®Õn chç tËp kÝch
1
) Thèi hay thèi lui lµ rót lui.
a) Ph¶i rÊt bÝ mËt tËp hîp t¹i chç Èn nÊp ®Ó tËp kÝch, kh«ng ®îc hoµn toµn nh thÕ. Mét ngêi ®éi viªn du kÝch
chç Èn nÊp Êy kh«ng nªn qu¸ xa chç qu©n giÆc ®ãng, thêng hái bän qu©n NhËt bÞ b¾t chóng sî çi g× nhÊt,
còng kh«ng nªn qu¸ gÇn. bän nµy ®Òu nãi chóng sî nhÊt çi gi¸o dµi h×nh thoi
b) Nhanh chãng triÖu tËp nh÷ng ngêi chØ huy, ph©n cña ®éi du kÝch.
phèi c«ng t¸c, lÇn cuèi cïng xem xÐt l¹i t×nh h×nh qu©n b) NÕu qu©n giÆc trong lóc bÞ tËp kÝch rót vµo nhµ
giÆc. NÕu b¾t sèng ®îc lÝnh g¸c cña giÆc ®Ó tra hái ®Ó chèng cù th× ta ph¶i t×m çch ®èt nhµ, chùc chóng
th× cµng hay. ra th× giÕt, nÕu kh«ng ra còng bÞ chÕt thiªu.
c) Lóc tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: kh«ng nªn c) TËp kÝch xong phÇn lín bé ®éi ph¶i rót ngay, chØ
qu¸ ph©n t¸n qu©n lùc, th«ng thêng nªn ph©n lµm ®Ó l¹i sè Ýt thu nhÆt çc ®å lÊy ®îc vµ xö lý tï binh.
®«i, phÇn nhá kiÒm chÕ qu©n giÆc trong lóc phÇn NÕu qu©n giÆc tho¸t ®îc mét phÇn th× cã thÓ ®uæi
®«ng tiÕn ®Õn tËp kÝch. NÕu cã nhiÒu ngêi nªn ph¸i theo ®¸nh cho hÕt tiÖt, nhng ph¶i phßng qu©n cøu
mét bé phËn nhá Èn nÊp t¹i con ®êng qu©n giÆc cã viÖn cña giÆc vµ còng kh«ng nªn ®uæi xa qu¸.
thÓ rót lui ®Ó ®ãn ®¸nh. NÕu cÇn còng nªn ph¸i mét d) NÕu tËp kÝch kh«ng thµnh c«ng, v× qu©n thï qu¸
sè ngêi Èn nóp t¹i çc con ®êng do çc con ®êng Êy1) m¹nh hay ®· phßng bÞ, hay cã viÖn binh ®Õn th× ®éi
qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch. Sè du kÝch ph¶i rÊt kiªn quyÕt vµ rÊt nhanh chãng thèi
ngêi Êy ph¶i ph¸ cÇu, ph¸ ®êng, c¾t d©y thÐp2). ngay kh«ng nªn trï trõ, chØ ®Ó l¹i mét ®éi nhá tinh
d) §©u ®ã xÕp ®Æt xong th× ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng. nhuÖ che chë cho ®¹i ®éi rót lui. TËp häp chç nµo ph¶i
5. Xung phong íc ®Þnh víi nhau tríc.
a) DÊu hiÖu tiÕn c«ng ®· ra lµ ph¶i xung phong ngay 6. Sau khi tËp kÝch
®¸nh óp qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Chó ý kh«ng a) TËp kÝch xong, ®¹i ®éi rót vÒ mét ®Þa ®iÓm kh¸ xa
nªn b¾n sóng v× b¾n sóng hiÖu qu¶ Ýt l¹i ®éng qu©n chç tËp kÝch. Sè bé ®éi ë l¹i thu xÕp ®å ®¹c vµ xö lý tï
thï. Tèt nhÊt lµ dïng gi¸o m¸c ®Ó ®©m chÐm. binh còng lµm mau ®Ó rót vÒ ®Þa ®iÓm. NÕu cã ngêi
VÝ dô trËn tËp kÝch cña chi ®éi du kÝch hä TriÖu t¹i bÞ th¬ng bao giê còng cÈn thËn ®a ®i tríc.
trÊn D¬ng Phßng gÇn B¾c B×nh ë Hoa B¾c. LÝnh g¸c b) NÕu tËp kÝch ®¸nh tan ®îc qu©n giÆc, vµ nÕu
cña NhËt ®· bÞ gi¶i quyÕt, ®éi du kÝch ®Õn tËn gÇn, qu©n cøu viÖn cña giÆc kh«ng thÓ ®Õn ®îc th× bé
qu©n NhËt míi biÕt, nhng ®¹i ®ao, gi¸o m¸c ®· quay ®éi du kÝch cã thÓ lu l¹i chç tËp kÝch Ýt l©u ®Ó tuyªn
tÝt mï ®· giÕt chÕt phÇn lín qu©n giÆc, cßn phÇn nhá truyÒn tæ chøc d©n chóng vµ trõ diÖt ph¶n ®éng. Lóc
muèn kh¸ng cù nhng ch¼ng mÊy l©u còng bÞ gi¶i cßn ë ®ã, dÇu sao còng kh«ng nªn ®ãng trong lµng
quyÕt s¹ch. Trong trËn tËp kÝch nµy bªn du kÝch chØ cã xãm, v× sî tµu bay ®Õn ®¸nh, ph¶i ®ãng n¬i bÝ mËt,
mét sè Ýt bé ®éi mµ l¹i ®îc rÊt nhiÒu qu©n giÆc. L¹i xa lµng xãm mét Ýt. §èi víi tï binh, nÕu ®em ®i kh«ng
cßn b¾t tï ®îc h¬n mét tr¨m. §îc toµn th¾ng lµ nhê tiÖn th× sau khi tra hái vµ tuyªn truyÒn cã thÓ tha hä
®¸nh b»ng gi¸o m¸c, nÕu dïng sóng th× nhÊt ®Þnh vÒ, nhng kh«ng nªn lé cho hä biÕt nh÷ng ®iÒu bÝ mËt
cña m×nh. Bao giê cã c¨n cø ®Þa ®µng hoµng míi nªn
1
) Nªn hiÓu lµ: Èn nóp t¹i çc con ®êng mµ qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ b¾t tï binh vÒ giam. C«ng viÖc ®©u ®Êy xong råi, lóc
theo con ®êng ®ã ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch.
2
) C¾t d©y ®iÖn tho¹i.
kÐo ®i ph¶i tr¸ h×nh vµ ®i ph¬ng híng gi¶ ®Ó gi÷ bÝ

mËt.
TËp kÝch thµnh luü. Muèn tËp kÝch thµnh luü qu©n thï
ph¶i xÕp kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vµ chu ®¸o.
a) Tríc khi tËp kÝch ph¶i chuÈn bÞ néi c«ng, nghÜa lµ
cã ngêi theo m×nh mµ bÝ mËt ë chung víi qu©n thï
trong thµnh, cã khi lµ binh lÝnh cña chóng. Lóc tËp kÝch
trong ngoµi hëng øng víi nhau th× qu©n thï nhÊt ®Þnh
chÕt.
VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 trong lóc
tËp kÝch
thµnh Tró Ch©u, nhê cã 1 ngh×n 6 nguþ qu©n (nguþ th¾ng lîi v× qu©n giÆc lóc Êy tëng ®éi du kÝch ch¹y råi
qu©n lµ qu©n ngêi Tµu do NhËt cai qu¶n) ph¶n l¹i kh«ng phßng bÞ g×.
®¸nh NhËt nªn ®éi du kÝch h¹ thµnh Tró Ch©u rÊt dÔ
vµ giÕt ®îc h¬n 2 tr¨m qu©n NhËt.
b) Chän chç qu©n thï kh«ng phßng bÞ t×m çch kh«n
khÐo lÎn vµo thµnh råi næi lªn tËp kÝch.
VÝ dô: Qu©n NhËt cã lËp mét trêng tµu bay ë thµnh D-
¬ng Ninh. Kh¾p ba mÆt thµnh chóng x©y ®¾p thµnh
luü rÊt v÷ng ch·i, cßn mét mÆt th× kh«ng phßng bÞ g×
hÕt v× mÆt Êy tiÕp cËn víi mét con s«ng lÇy ai kh«ng
biÕt mµ léi qua th× lón mÊt tÝch. Ngêi chØ huy ®éi du
kÝch sau khi ®iÒu tra vµ thÝ nghiÖm ®Ých x¸c nÕu ch¹y
qua s«ng rÊt nhanh th× kh«ng sî lón, nªn khÐo dïng lèi Êy
qua s«ng lät vµo thµnh ®èt ch¸y 20 çi tµu bay cña NhËt
råi bÝ mËt rót mÊt.
c) Gi¶ lµm qu©n thï, kÐo vµo thµnh råi ®¸nh óp.
VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 muèn ®¸nh
mét thµnh nhá ë TÝch D¬ng, mét h«m gi¶ ¨n mÆc nh
mét ®éi qu©n NhËt nghiÔm nhiªn tiÕn vµo thµnh, lÝnh
g¸c kh«ng biÕt cø ®Ó cho vµo. Vµo thµnh l¹i ®îc hoan
nghªnh tö tÕ. ChÝnh trong lóc Êy ®éi du kÝch quay ra
®¸nh óp giÕt s¹ch qu©n NhËt råi th¸o lui ngay.
d) Qu©n giÆc cã viÖc kÐo ra ngoµi thµnh, hoÆc do
m×nh kh«n khÐo dô ra ngoµi thµnh råi lîi dông lóc Êy
tËp kÝch chóng vµ nh©n ®ã x«ng vµo thµnh.
Çch ®èi phã nÕu qu©n thï tËp kÝch m×nh. §éi qu©n
du kÝch chuyªn tËp kÝch qu©n thï chø kh«ng bao giê
®Ó cho qu©n thï tËp kÝch m×nh. Tuy vËy, ®éi du kÝch
còng ph¶i phßng xa, nÕu kh«ng may bÞ qu©n thï tËp
kÝch th× cã thÓ ®èi phã th¾ng lîi.
Lóc ®éi du kÝch ®ãng t¹i mét n¬i nµo, nhÊt lµ trong
lµng th× cÇn ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn, cÊm ngêi ra
vµo lµng vµ bao giê còng ®Ò phßng qu©n thï ®Õn tËp
kÝch. NÕu bÞ tËp kÝch th× lùc lîng chÝnh qu©n du kÝch
ph¶i rót lui ngay. Nhng rót xong råi ph¶i liÖu thÕ quËt l¹i
®¸nh óp qu©n giÆc ®Ó cøu vít sè ngêi m×nh bÞ b¾t
hay cha tho¸t kÞp. Lèi ®¸nh quËt l¹i nh thÕ thêng ®îc
2. Chän chç phôc kÝch. Lóc chän chç phôc kÝch nªn chó
ý mÊy ®iÒu nµy:
a) Cã chç nÊp tèt khiÕn cho ®éi du kÝch tr«ng thÊy
qu©n thï cßn qu©n thï th× kh«ng tr«ng thÊy ®éi du
kÝch.
b) Cã ®Þa h×nh tèt khiÕn cho ®éi du kÝch ®¸nh qu©n
CH¦¥NG V thï dÔ, cßn qu©n thï khã ®¸nh ®îc ®éi du kÝch nhÊt lµ
PHôC KÝCH lóc qu©n thï ®eo mang nÆng nÒ.
c) CÇn chç Èn nóp cã chç tiÖn cho ®éi du kÝch thèi chí
kh«ng tiÖn cho qu©n thï thèi.
Èn nÊp trong mét chç chùc qu©n giÆc ®i qua tho¹t ra d) Chç Èn nóp ph¶i ë ngoµi vßng qu©n ®Þch dß th¸m.
®¸nh óp, thÕ gäi lµ phôc kÝch. Phôc kÝch dÔ th¾ng lîi DÉu cã chç Èn nóp tèt nhng l¹i ë trong vßng dß th¸m
h¬n tËp kÝch, vËy ®éi du kÝch cÇn chó ý nhiÒu vÒ çch cña nã còng cø ph¶i bá, t×m chç kh¸c.
phôc kÝch nhÊt lµ ®éi du kÝch míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, e) Cã chç ®øng tr«ng cho râ. Cã khi ph¶i ®Æt hai chç,
cha cã nhiÒu kinh nghiÖm, cha rÌn luyÖn nhiÒu. mét chç xa, mét chç gÇn, vµ xÕp ®Æt rÊt chu ®¸o çch
Muèn phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy: trinh th¸m, liªn l¹c nhanh chãng gi÷a hai chç.
chän chç phôc kÝch, thi hµnh phôc kÝch, sau khi phôc VÝ dô mÊy trËn phôc kÝch rÊt tµi giái cña mét ®éi du
kÝch th¾ng lîi, phôc kÝch lÝnh lÎ cña giÆc, phôc kÝch kÝch thuéc §éi qu©n thø 8 t¹i con ®êng §«ng D¬ng
®éi vËn t¶i cña giÆc, phôc kÝch lÝnh kþ m·, xe « t«, xe quan ë Hoa B¾c. Con ®êng Êy lµ con ®êng giao th«ng
ho¶ cña giÆc. quan träng cña qu©n ®Þch. Trªn con ®êng Êy bao
1. Trinh th¸m t×nh h×nh giÆc. Ph¶i trinh th¸m râ t×nh nhiªu lÇn ®éi du kÝch ®· phôc kÝch qu©n NhËt. VÒ sau
h×nh qu©n giÆc th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch phôc kÝch qu©n NhËt nghÜ ra mét kÕ kÓ còng hay. Chóng phao
cho ®óng ®îc. Trinh th¸m kh«ng ®óng ®· kh«ng cã lîi ra çi tin ngµy nä ngµy kia mét ®éi vËn t¶i NhËt sÏ qua
g× mµ kh«ng may l¹i nguy hiÓm. Ph¶i trinh th¸m ®Ých con ®êng Êy, ®ång thêi chóng bÝ mËt ph¸i bé ®éi
x¸c mÊy ®iÒu nµy: ®Õn Èn nóp t¹i mét chç hiÓm yÕu trªn con ®êng Êy,
a) Qu©n giÆc lóc nµo ®i, ®i ®êng nµo, ®i ®Õn chç chùc ®éi du kÝch ®i t×m chç phôc kÝch ®éi vËn t¶i mµ
nµo. chóng ®· phao tin s¾p ®i qua ®êng. Ngê ®©u nhê
b) Qu©n giÆc cã bao nhiªu ngêi thuéc vÒ thø lÝnh g×, d©n chóng ®em tin, ®éi du kÝch biÕt ®Ých x¸c mu kÕ
vâ khÝ thÕ nµo, søc chiÕn ®Êu thÕ nµo, cã xe cé g× qu©n giÆc nªn kh«ng ®éng ®Ëy. Chóng chê mét ngµy,
kh«ng, cuéc hµnh qu©n cña giÆc cã môc ®Ých g×. hai ngµy ch¼ng thÊy g× bÌn lñi thñi kÐo vÒ. LÇn sau
c) Lóc hµnh qu©n, qu©n giÆc liªn l¹c víi bé ®éi kh¸c chóng l¹i dïng kÕ Êy, còng phao tin cã mét ®éi xe « t«
thÕ nµo, hµnh qu©n mau chËm thÕ nµo, qu©n giÆc cã NhËt s¾p qua con ®êng Êy. §îc tin nµy, ®éi du kÝch lËp
thÓ cã viÖn binh ®Õn cøu nh thÕ nµo. tøc ph¸i bé ®éi ®i Èn nóp tríc. Tøc th× mét ®éi qu©n
Trinh th¸m ®îc tin tøc g× ph¶i rÊt bÝ mËt, chØ ngêi NhËt ®i qua, ®éi du kÝch nh¶y ra ®¸nh óp mét trËn
chØ huy biÕt mµ th«i, ngêi nµo kh«ng cÇn biÕt tuyÖt tan tµnh. Sè lµ ®éi qu©n NhËt nµy ®Þnh ®i t×m chç Èn
®èi kh«ng cho biÕt. nóp ®Ó tËp kÝch qu©n du kÝch.
3. Lóc ®i ®Õn chç phôc kÝch. 5. Sau khi phôc kÝch th¾ng lîi.
a) Ph¶i khÐo chän con ®êng ®i ®Õn chç phôc kÝch. Phôc kÝch th¾ng lîi xong ph¶i lËp tøc thu dung ngêi
Con ®êng Êy ph¶i rÊt bÝ mËt, tèt nhÊt lµ t×m ®êng m×nh bÞ th¬ng, thu thËp ®å ®¹c lÊy ®îc, xö trÝ phï lç
hoµn toµn míi mµ ®i, t×m chç kh«ng cã ®êng mµ ®i. (qu©n giÆc bÞ b¾t gäi lµ phï lç) råi thèi ngay kh«ng trï
trõ l©u. NhÊt lµ nÕu kh«ng tiªu diÖt ®îc toµn bé qu©n
Tr¸nh ®êng bïn lÇy, v× ®i ®êng bïn lÇy ph¶i hao søc giÆc, cÇn ph¶i xÕp ®Æt thèi ngay1), phßng qu©n cøu
nhiÒu, mÖt nhäc nhiÒu. viÖn cña giÆc ®Õn ®¸nh.
b) Ph¶i cã ngêi trinh th¸m mÆc quÇn ¸o thêng, cã vò §éi du kÝch kh«ng chØ chê qu©n giÆc ®i qua ph¹m vi
trang ®i tríc bé ®éi. Lóc bé ®éi ®i qua lµng xãm ph¶i ho¹t ®éng cña m×nh råi míi phôc kÝch, m×nh cã thÓ
ho¸ trang (ho¸ trang lµ ¨n mÆc nh ngêi thêng chø t×m çch dô qu©n giÆc, ®¸nh lõa qu©n giÆc vµo bÉy
kh«ng nh qu©n ®éi). ®Ó phôc kÝch.
c) §Õn chç Èn nóp råi ph¶i gi÷ rÊt kÝn ®¸o vµ im lÆng, VÝ dô t¹i lµng Lu Trang, huyÖn TÝch D¬ng (Hoa B¾c) cã
kh«ng ®îc hót thuèc, nãi chuyÖn, lµm ån. qu©n NhËt ®ãng. §éi du kÝch hä U«ng ph¸i mét tiÓu
4. Lóc tiÕn hµnh phôc kÝch. ®éi ®Õn quÊy. Hä b¾n lê phê mÊy ph¸t sóng råi chuån
a) Bé ®éi phôc kÝch ph¶i chia lµm 2 phÇn, mét phÇn cho qu©n NhËt ®uæi theo. §uæi theo cho ®Õn chç ®éi
nhá (thêng 1 phÇn 3 bé ®éi) dïng ®Ó kiÒm chÕ qu©n du kÝch Èn nóp, mÊy chôc qu©n NhËt bÞ giÕt s¹ch chØ
giÆc, trong lóc chñ lùc (2 phÇn 3) tiÕn ®¸nh qu©n sãt mÊy th»ng bá ®éi trèn tho¸t. §îc tin thÊt b¹i, qu©n
giÆc. §éi trëng ph¶i ®øng chç nµo tr«ng râ t×nh h×nh NhËt ph¸i bèn tr¨m ngêi ®Õn cøu viÖn. §o¸n ®óng, ®éi
qu©n giÆc ®Ó ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng. du kÝch l¹i Èn nóp trªn con ®êng tõ TÝch D¬ng ®Õn Lu
b) NhiÖm vô cña mçi bé phËn, cña mçi ®éi viªn Trang l¹i ®îc mét lÇn phôc kÝch th¾ng lîi n÷a.
ph¶i bµn ®Þnh tríc rÊt râ rµng vµ thÝch ®¸ng. Ngêi chØ GÆp khi phôc kÝch kh«ng xong. §éi du kÝch Èn nóp ®Ó
huy ph¶i theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Þnh mµ l·nh ®¹o bé phôc kÝch qu©n giÆc, lóc s¾p tiÕn lªn phôc kÝch bçng
®éi m×nh tiÕn c«ng. thÊy qu©n giÆc qu¸ nhiÒu hay qu©n giÆc ®· chiÕm
c) NÕu qu©n giÆc Ýt ngêi th× ®éi du kÝch cã thÓ chÆn chç tèt ®Ó ®èi phã, lóc Êy ®éi du kÝch ph¶i nhanh
®êng tiÕn vµ ®êng thèi cña qu©n giÆc ®Ó tiªu diÖt chãng vµ kiªn quyÕt thèi lui, nÕu cÇn th× b¾n mét lo¹t
chóng. NÕu qu©n giÆc cã ®«ng ngêi th× ®éi du kÝch sóng cho tîn råi rót ngay. Cã khi ®· tiÕn lªn phôc kÝch
ph¶i bá ®o¹n ®Çu, chØ chÆn ®¸nh ®o¹n gi÷a, cã khi råi míi ph¸t gi¸c m×nh yÕu, qu©n giÆc m¹nh th× còng
chØ chÆn ®¸nh ®o¹n ®u«i cho ch¾c th¾ng lîi. liÖu thÕ rót lui ngay, kh«ng nªn liÒu ®¸nh ®Õn cïng, hy
d) Lóc ®¸nh ®o¹n ®u«i cña giÆc ph¶i cã ngêi quÊy sinh v« Ých. GÆp nh÷ng lóc nµy, ngêi chØ huy ph¶i
rèi ®o¹n ®Çu, hoÆc hai bªn sên. NÕu cã thÓ ®îc th× ph¸ quyÕt ®o¸n cho nhanh chãng vµ chØ huy cho kh«n
ho¹i ®êng s¸, cÇu cèng lµm cho qu©n giÆc rèi lo¹n, khÐo.
®Çu ®u«i kh«ng tiÕp øng nhau ®îc. 6. Phôc kÝch nh÷ng binh lÝnh lÎ tÎ cña giÆc. Qu©n giÆc
e) Lóc tËp kÝch cÇn ph¶i kiªn quyÕt vµ nhanh chãng, ®ãng t¹i mét chç thêng ph¸i lÝnh ®em giÊy tê tõ chç
chíp nho¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Tríc nµy qua chç kh¸c hay ph¸i ngêi vµo lµng mua rau, lÊy
hÕt lµ nÐm mét lo¹t thñ lùu ®¹n, hay xæ mét lo¹t sóng råi ®å. Phôc kÝch ®Ó b¾t sèng hay giÕt chÕt bän lÝnh lÎ tÎ
rót dao, m¸c xung phong ngay. ChÐm ®©m qu©n giÆc Êy rÊt dÔ vµ cã khi nhê ®ã ®iÒu tra ®îc nhiÒu tin tøc
lµm cho chóng ho¶ng hèt t¸n lo¹n, kh«ng thÓ nµo chèng quý ho¸. NÕu cÇn th× cã thÓ t×m nhiÒu çch dô lÝnh lÎ tÎ
cù ®îc. Ngêi chØ huy ph¶i cã kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vµ vµo chç bÝ mËt vµ hiÓm yÕu ®Ó phôc kÝch, dÔ nhÊt lµ
chu ®¸o, ®õng ®Ó m×nh ph¶i thiÖt nhiÒu ngêi. NÕu dïng con g¸i.
m×nh th¾ng trËn, nhng còng thiÖt nhiÒu ngêi th× thËt
kh«ng xøng.
1
) CÇn ph¶i bè trÝ rót lui ngay.
7. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i hay ®éi thu l¬ng thùc cña Phôc kÝch ®éi thu l¬ng thùc cña giÆc cã 3 çch:
giÆc. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cña qu©n giÆc thêng dÔ a) Kh«ng ®îi ®éi thu l¬ng ®· thu ®îc l¬ng: Èn nóp
th¾ng lîi, v× nh÷ng ®éi nµy rÊt nÆng nÒ, chËm ch¹p. gi÷a ®êng phôc kÝch ®¸nh giÕt.
Lóc phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nµy:
b) Chê ®éi thu l¬ng ®Õn lµng chia nhau ®i çc nhµ
a) Chän chç hiÓm yÕu ®Ó Èn nóp, nh chç lªn dèc,
thu l¬ng thùc, lóc bÊy giê míi tiÕn lªn ®¸nh óp bé phËn
xuèng dèc, qua s«ng, qua ®êng quÑo, ®êng kÑt trong
nµo dÔ ®¸nh. Tríc khi tiÕn ®¸nh ph¶i giÕt chÕt hay
nói.
b¾t sèng lÝnh g¸c cña giÆc.
b) Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cèt ®Ó cíp ®å ®¹c chø
c) NÕu ®éi du kÝch Ýt ngêi, tèt nhÊt lµ chê ®éi thu l-
kh«ng ®Ó ®¸nh bé ®éi ®i kÌm, vËy lóc phôc kÝch chó ¬ng thùc thu xong l¬ng thùc råi trë vÒ, chÆn ®êng
ý lõa bé ®éi ®i kÌm xa ®éi vËn t¶i ®Ó gi¶i quyÕt ®¸m phôc kÝch. Lèi nµy dÔ th¾ng nhÊt v× lóc bÊy giê qu©n
nµy cho dÔ. thï g¸nh v¸c nÆng nÒ, kh«ng thÓ chó ý ®îc mäi mÆt,
kh«ng thÓ ®èi phã kÞp.
8. Phôc kÝch lÝnh cìi ngùa, xe « t«, xe ho¶, thuyÒn, tµu.
Phôc kÝch lÝnh cìi ngùa. Muèn phôc kÝch lÝnh c-
c) Lóc tiÕn lªn ®¸nh, cÇn b¾n tîn vµo ®o¹n ®Çu vµ ìi ngùa cÇn chó ý 3 ®iÒu nµy:
®o¹n ®u«i th× c¶ ®oµn ®Òu ho¶ng hèt, rèi lo¹n, xe cé, a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®êng chËt
ngêi ngùa ®¹p ®æ lÉn lén. §ã lµ c¬ héi tèt cho ®éi du hÑp, hiÓm yÕu, qu©n giÆc khã xoay xë.
kÝch xung phong giÕt giÆc ®o¹t cña. b) Tríc tiªn ph¶i b¾n cho ngùa quþ, thÕ lµ ngêi
d) NÕu lùc lîng m×nh Ýt, ph¶i kh«n khÐo ph©n t¸n còng ng· lung tung, rÊt dÔ gi¶i quyÕt.
qu©n giÆc, chç nµo còng cã sóng næ, qu©n giÆc ph¶i
c) Tèt nhÊt lµ chê chóng vµo lµng nghØ, ngêi mét n¬i,
ph©n t¸n ®Ó ®èi phã. Lóc Êy m×nh nh»m bé phËn nµo
ngùa mét n¬i, ®ét nhiªn ®¸nh óp th× chóng trë tay
thuËn tiÖn th× xung phong gi¶i quyÕt bé phËn Êy.
kh«ng kÞp. Tríc tiªn ph¶i ph¸i ngêi lµm d©n thêng vµo
e) Phôc kÝch th¾ng lîi råi, nh¾m chõng qu©n cøu viÖn
lµng do th¸m, ®îi c¬ héi tèt lµ ra dÊu hiÖu ph¸t ®éng1).
cña giÆc kh«ng ®Õn kÞp th× m×nh cã thÓ tr× ho·n mét
Phôc kÝch « t«. Muèn phôc kÝch « t« cÇn chó ý 4 ®iÒu
chót ®Ó thu nhÆt ®å ®¹c cña giÆc, çi g× ®em ®i ®-
nµy:
îc th× ®em ®i, çi g× kh«ng ®em ®i ®îc th× ph¸ huû.
a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®êng chËt
Nhê lèi phôc kÝch nµy mµ ®éi du kÝch cíp ®îc v« sè
hÑp, lªn dèc, xuèng dèc, chç ®êng quÑo, chç gÇn hang
®å dïng cña giÆc.
hè, hoÆc lóc qua s«ng lén xén.
VÝ dô (trÝch mét ®o¹n trong b¶n b¸o ço cña mét ®éi
b) Trªn ®êng ph¶i ®Æt ®å c¶n xe, hoÆc ®µo hè,
qu©n NhËt): "GÇn huyÖn D¬ng TruyÒn t¹i lµng B¶o An
hoÆc ®Æt chÊt næ.
vµ Qu¸ch Th«n, bän qu©n ®á (NhËt gäi ®éi du kÝch
c) Lóc phôc kÝch ph¶i cã bé phËn nhá chÆn ®Çu tríc vµ
cña §éi qu©n thø 8 lµ qu©n ®á) bÝ mËt liªn l¹c víi d©n
chÆn ®êng sau. Cßn lùc lîng chÝnh th× tiÕn ®¸nh çc
chóng, mÊy lÇn ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i cña chóng ta,
xe vµ bé phËn ®i kÌm. Ngêi th× b¾t tï hay th¶ cho ®i,
tiªu diÖt s¹ch bé ®éi ®i kÌm vµ ®o¹t lÊy tÊt c¶ ®å ®¹c,
xe th× ®èt huû.
l¬ng thùc, thuèc ®¹n, ¸o quÇn. MÊy l©u nay mäi chç
®Òu cã chuyÖn nh thÕ, thËt lµ ®¸ng lo". 1
) Ph¸t hiÖu lÖnh tÊn c«ng.
Phôc kÝch « t« rÊt dÔ th¾ng lîi. ë Hoa B¾c ngµy nµo mét phÇn x«ng vµo trong toa cíp khÝ giíi, ®å ®¹c vµ
còng cã ®éi du kÝch phôc kÝch çc ®oµn vËn t¶i « t« b¾t ngêi.
cña NhËt. d) HÕt søc bÝ mËt liªn l¹c víi nh©n viªn lµm trong xe
VÝ dô: Chi ®éi du kÝch hä D¬ng gi÷a con ®êng tõ ®Ó ®Õn thêi c¬ ngo¹i c«ng néi øng2).
Qu¶ng Linh ®Õn Linh Nh¹c ®Þnh ®ãn ®¸nh mét ®oµn Phôc kÝch thuyÒn gç. Chùc lóc thuyÒn gÇn bê hay gÆp
« t« NhËt. Tríc hä ph¸ mét ®o¹n ®êng t¹i chç rÊt hiÓm chç quÑo th× tiÕn ®¸nh. Lóc ®¸nh th× ®¸nh ®Çu
yÕu råi Èn nóp gÇn ®ã. B¾t ®Çu cã 30 h¬n chiÕc « thuyÒn vµ ®u«i thuyÒn, b¾t thuyÒn ph¶i vµo bê hay
t«2) vËn t¶i tõ Linh Nh¹c ®i Qu¶ng Linh, ®Õn chç ®êng ®¸nh ch×m còng ®îc. §¸nh xong, cña c¶i trong thuyÒn
bÞ ph¸ kh«ng ®i ®îc. Mét Ýt l©u tõ Qu¶ng Linh ®Õn th× lÊy, cßn ngêi th× b¾t tï hay th¶.
Linh Nh¹c l¹i cã 40 h¬n chiÕc « t« vËn t¶i, 10 h¬n chiÕc §¸nh thuyÒn m¸y th× ph¶i cÈn thËn vµ ph¶i cã lùc lîng
« t« bäc s¾t vµ 78 chiÕc xe t¨ng ®Õn ®ã còng bÞ nhiÒu, nhÊt lµ ph¶i cã sóng to b¾n ph¸ ®Çu m¸y míi
nghÏn. §éi du kÝch xem xÐt ®Ých x¸c råi nh¶y ra ®¸nh ®îc.
óp, ph¸ h¹i qu©n NhËt rÊt nhiÒu. VÒ sau qu©n NhËt l¹i §i ®êng gÆp qu©n giÆc.
®em mét ®éi kþ m· (lÝnh cìi ngùa) vµ 5 khÈu ®¹i b¸c a) Lóc ®i ®êng ®éi du kÝch ph¶i cã ngêi do th¸m ¨n
®Õn cøu viÖn. Nhê ®éi du kÝch kh«n khÐo Èn nóp vµ mÆc thêng ®i tríc, ban ngµy ®i tríc kh¸ xa bao nhiªu
®¸nh giái nªn giÕt ®îc qu©n NhËt mÊy tr¨m ngêi vµ xa3) tuú mçi lóc mµ quyÕt ®Þnh, ban ®ªm ®i gÇn mét
ph¸ ®îc mÊy m¬i chiÕc « t«, cßn m×nh chØ bÞ th¬ng Ýt, thÊy viÖc g× l¹, nhÊt lµ cã qu©n giÆc th× cÊp tèc
mÊy chôc ngêi th«i. quay l¹i b¸o ço ®éi trëng. §éi trëng ph¶i ®i tríc bé ®éi
Phôc kÝch xe ho¶. Muèn phôc kÝch xe ho¶ cÇn chó ý ®Ó gÆp tin tøc g× th× quyÕt ®Þnh ngay çch ®èi phã.
mÊy ®iÒu nµy: b) Lóc ®îc tin cã qu©n giÆc th× ph¶i mau chãng
a) Chç phôc kÝch ph¶i chän chç hiÓm yÕu nh lóc vµo quyÕt ®Þnh ®¸nh
hÇm ra hÇm (hÇm lµ chç ®êng xuyªn qua nói), lªn dèc,
xuèng dèc, ®êng quÑo, chç bªn cao bªn thÊp, lóc qua
cÇu.
b) Tríc khi phôc kÝch ph¶i th¸o c©y ngang ®êng ray1)
vµ çc ®inh èc lµm cho xe ho¶ trËt ®êng ray, hay dïng
c©y, ®¸ chÊt ®èng trªn ®êng ray còng ®Ó lµm cho xe
ho¶ trËt ®êng ray.
c) Lóc xe ho¶ trËt ®êng ray ch¹y bËt ra ngoµi lµ lóc ®éi
du kÝch tiÕn lªn phôc kÝch. §éi du kÝch Êy ph¶i ph©n
lµm ba phÇn: mét phÇn dù bÞ ®¸nh bé ®éi cña giÆc
®i kÌm xe ho¶, mét phÇn ®¸nh vµo c¹nh çc toa xe, cßn
2
) H¬n 30 chiÕc « t«. 2
) Bªn ngoµi tÊn c«ng phèi hîp víi bªn trong cïng ®¸nh ®Þch.
1
) Tµ vÑt. 3
) Xa bao nhiªu.
hay chuån kh«ng ®îc do dù, v× do dù lµ nguy v« trong nói b¾n ra giÕt qu©n giÆc, lµm cho qu©n giÆc
cïng. muèn ®¸nh ®éi du kÝch còng kh«ng biÕt ®©u mµ
c) NÕu qu©n giÆc Ýt ngêi, kÐm søc, m×nh ®¸nh lµ ®¸nh, muèn tr¸nh còng kh«ng biÕt ch¹y ®©u cho khái.
ch¾c ®îc, th× quyÕt ®Þnh ®¸nh vµ trong nh¸y m¾t Çch ®¸nh "lèi chim sÎ" tuy kh«ng gi¶i quyÕt ®îc toµn
ph¶i t×m chç Èn nóp chê qu©n giÆc ®i qua b¾n cho ®éi qu©n giÆc, nhng còng lµm h¹i chóng nhiÒu, vµ
mét lo¹t råi nh¶y ra xung phong. Qu©n giÆc ch¹y, nÕu nhÊt lµ lµm cho chóng mÊt tinh thÇn.
kh«ng ng¹i g× th× ®uæi theo ®¸nh, nhng chí ®uæi theo
qu¸ xa.
d) NÕu qu©n giÆc ®«ng vµ m¹nh, hoÆc m×nh do th¸m
kh«ng râ søc m¹nh cña giÆc th× quyÕt ®Þnh chuån,
kh«ng do dù chót nµo, lóc chuån nÕu qu©n giÆc thÊy
ph¶i nh»m chóng b¾n mét lo¹t sóng cho tîn, buéc
chóng ph¶i Èn nóp, ®Ó m×nh chuån cho tiÖn.
VÝ dô: Mét ®éi du kÝch kþ binh ®¬ng ®i trªn con ®-
êng ë phÝa t©y huyÖn B¶o §Þnh (Hoa B¾c), bçng cã
ngêi do th¸m ®i tríc tr«ng thÊy mÊy tr¨m qu©n NhËt. §-
îc tin, ®éi du kÝch Èn nóp vµo mét bªn ®êng chùc
qu©n thï ®i qua, nh¶y ra phôc kÝch. ChØ trong mÊy
chôc phót, qu©n NhËt bÞ ®¸nh tan, mét phÇn chÕt,
mét phÇn ch¹y, ®Ó l¹i v« sè sóng ®¹n.
QuÊy rèi qu©n giÆc. §éi du kÝch cã thÓ dïng mét sè Ýt
®éi viªn t×m c¬ héi tèt quÊy rèi qu©n giÆc, nh b¾n
mÊy ph¸t sóng vµo ®ån lµm cho qu©n giÆc ph¶i lao
®ao mái mÖt.
VÝ dô: §éi du kÝch ho¹t ®éng trªn con ®êng xe ho¶
B¾c B×nh - H¸n KhÈu, mét lÇn nh©n ®ªm tèi ®Õn gÇn
huyÖn T b¾n chÕt 2 tªn lÝnh g¸c cña NhËt råi lËp tøc
®Õn trÊn Quang L¹c ph¸ ho¹i ®êng xe ho¶. §îc tin,
qu©n NhËt ë huyÖn T vµ trÊn Quang L¹c ®Òu ph¸i binh
ra ®ãn ®¸nh du kÝch. V× ®ªm tèi qu©n giÆc kh«ng
nhËn râ ®îc nhau nªn bªn nµo còng tëng lÇm bªn kia lµ
®éi du kÝch. LÇn Êy chóng b¾n nhau c¶ ®ªm, giÕt lÉn
nhau mÊy tr¨m ngêi, s¸ng h«m sau míi biÕt.
Mét çch lµm rèi lo¹n qu©n giÆc lµ çch ®¸nh "lèi
chim sÎ". Lóc qu©n giÆc hµnh qu©n qua nói non hiÓm
trë, ®éi du kÝch r¶i r¸c Èn nóp çc n¬i rÊt bÝ mËt, ë
thï ®ãng vµ çc con ®êng qu©n thï hay ®i l¹i. HÔ

qu©n thï ®éng tÜnh thÕ nµo lµ çc ®éi do th¸m Êy cho
®éi du kÝch biÕt ngay. Cßn ®éi du kÝch lóc hµnh qu©n
hay lóc ®ãng t¹i n¬i nµo cÇn ph¶i ®Æt ngêi canh g¸c
cÈn thËn, canh g¸c chung quanh, canh g¸c çc ®êng,
nÕu cÇn, ph¶i canh g¸c hai ba líp.
CH¦¥NG VI 2. Kh«ng ®ãng qu©n ë chç kh«ng tèt.
§éi du kÝch ph¶i kiªn quyÕt kh«ng ®ãng qu©n t¹i chç
ÇCH PHßNG NGù kh«ng ch¾c ch¾n, khã phßng ngù. NÕu v¹n bÊt ®¾c
dÜ ph¶i ®ãng, th× ph¶i tËp trung t¹i mÊy nhµ cã ®Þa
Phßng ngù nghÜa lµ chèng gi÷. M×nh ë mét chç, qu©n thÕ tèt, råi xÕp ®Æt canh phßng nghiªm ngÆt. NÕu
thï ®Õn ®¸nh, m×nh chèng gi÷ gäi lµ phßng ngù. Nh chç Êy cã ph¶n ®éng, viÖt gian th× ph¶i cÊm ngêi ra
trªn ®· nãi du kÝch lµ tiÕn c«ng, m×nh bao giê còng vµo, vµ nÕu cÇn th× tèng giam bän ph¶n ®éng vµ viÖt
nh»m qu©n thï ®¸nh tríc. Du kÝch mµ ®Ó cho qu©n gian l¹i. Nhng ph¶i nhí r»ng: çch phßng ngù tèt nhÊt lµ
thï ®Õn ®¸nh, m×nh ph¶i phßng ngù, lµ kh«ng tèt råi, nhê d©n chóng do th¸m canh phßng hé cho, hÔ cã tin
g× cho hay ngay.
lµ ph¶i ë vµo thÕ khã råi. Tuy vËy nhiÒu khi ®éi du
3. Ph¶i lµm hµo luü vµ chuÈn bÞ.
kÝch v× t×nh thÕ buéc ph¶i phßng ngù nh lóc ®éi du Do th¸m ®Ó phßng ngù nh thÕ còng cha ®ñ, ®éi du
kÝch ho¹t ®éng trong vïng qu©n thï, bÊt ngê bÞ qu©n kÝch cÇn chuÈn bÞ nÕu bÞ ®¸nh óp th× ®èi phã l¹i.
thï tËp kÝch, hoÆc sau khi ®¸nh óp qu©n giÆc mét §ãng ë mét n¬i nµo, ®éi du kÝch ph¶i lu«n lu«n chuÈn
trËn, ®éi du kÝch ph¶i dïng lèi phßng ngù ®Ó b¶o vÖ bÞ s½n sµng, nÕu cã viÖc th× tËp hîp ngay ®Ó ®èi
cho chñ lùc an toµn rót lui, hoÆc lóc b¶o vÖ c¨n cø ®Þa phã. §éi trëng vµ ngêi th«ng tin ph¶i ë lu«n t¹i chç dù bÞ
cña çch m¹ng, ®éi du kÝch còng ph¶i dïng lèi phßng tËp hîp. Vò trang vµ ®å dïng ph¶i s½n sµng lu«n. DÊu
ngù. Nhng lèi phßng ngù nµy lµ lèi phßng ngù thÕ hiÖu lóc tiÕn lóc lui còng ph¶i íc ®Þnh víi nhau tríc.
c«ng1) chø kh«ng ph¶i rót vµo mét chç ®Ó cho qu©n Nh÷ng con ®êng ®i ®Õn chç tËp hîp ph¶i dïng vËt
thï tha hå ®¸nh ph¸. chíng ng¹i (vËt chíng ng¹i lµ vËt ng¨n mäi ®êng kh«ng
cho ®i l¹i ®îc) dÔ cÊt ®Ó chÊn phßng. Nh÷ng con ®-
A- Çch phßng ngù ë ngoµi c¨n cø ®Þa. êng m×nh rót lui ph¶i lµm hµo luü hai bªn. Nh÷ng con
1. Ph¶i do th¸m vµ canh g¸c rÊt nghiªm mËt. §éi du ®êng kh«ng dïng ph¶i bÝt h¼n l¹i. NÕu cÇn th× ngoµi
kÝch ho¹t ®éng trong vïng ngoµi c¨n cø ®Þa m×nh th- phßng tuyÕn thø nhÊt Êy ph¶i ®Æt phßng tuyÕn thø
êng cã qu©n thï qua l¹i, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng nªn hai (phßng tuyÕn lµ con ®êng cã x©y hµo luü ®Ó
®Ó cho qu©n thï dß ra dÊu tÝch m×nh vµ cã thÓ ®Õn m×nh Èn nóp mµ ®¸nh giÆc).
®¸nh m×nh. Muèn ®îc thÕ, ®éi du kÝch ph¶i liªn l¹c 4. BÊt ngê bÞ qu©n thï ®¸nh óp.
mËt thiÕt víi d©n chóng råi chän ngêi tèt trong d©n Lóc Êy ph¶i quyÕt ®Þnh ngay ®¸nh óp l¹i hay rót lui,
chóng tæ chøc nh÷ng ®éi do th¸m bao v©y chç qu©n kh«ng trï trõ. Lóc rót lui chØ ®Ó mét bé phËn nhá kiÒm
chÕ qu©n giÆc cho ®éi du kÝch rót lui, ngoµi ra kh«ng
1
) Phßng ngù thÕ c«ng, tøc lµ phßng ngù nhng ph¶i lu«n lu«n ë thÕ cã phßng ngù g× kh¸c. NÕu bÞ ®¸nh óp n¬i ®ãng
tiÕn c«ng.
qu©n th× ph¶i nhanh chãng vµ kiªn quyÕt ph¶n xung 3. Thùc hµnh vên kh«ng nhµ trèng. Thùc hµnh vên
phong chèng l¹i råi rót ngay (tríc ®©y cã nãi råi). kh«ng nhµ trèng ®Ó lµm cho qu©n giÆc kh«ng cã c¬m
¨n, kh«ng cã ®å dïng, kh«ng t×m ®îc ngêi lµm phu.
B- Çch phßng ngù c¨n cø ®Þa cña m×nh. 4. H« hµo d©n chóng tham gia vµo viÖc ®¸nh
giÆc. Muèn chèng l¹i qu©n giÆc, mét søc ®éi du
§éi du kÝch ®· lËp ®îc mét c¨n cø ®Þa cã c¬ quan
kÝch kh«ng ®ñ, ph¶i h« hµo d©n chóng hÕt søc
träng yÕu nh kho tµng, nhµ trêng, nhµ th¬ng th× ®éi
tham gia vµo viÖc ®¸nh giÆc, nh ph¸ ®êng s¸,
du kÝch quyÕt kh«ng ®Ó qu©n giÆc dÔ lÊy. Nhng
kh«ng ph¶i chÕt sèng g× còng kh kh gi÷ lÊy c¨n cø cÇu cèng,
®Þa. Muèn phßng ngù c¨n cø ®Þa ph¶i chó ý mÊy
®iÒu sau nµy:
1. Dïng lèi ®iÒu qu©n lanh lÑ mµ phßng ngù. Khi qu©n
®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø ®Þa cña chóng ta, nÕu cã ®ñ
lùc lîng th× chóng ta cã thÓ ph¸i bé phËn nhá ®i chiÕm
n¬i hiÓm yÕu, x©y hµo luü ®Ó chèng qu©n giÆc. Lµm
thÕ ®Ó kiÒm chÕ qu©n giÆc, vµ ®Ó cho chñ lùc
qu©n du kÝch t×m çch ®¸nh óp chóng.
Qu©n giÆc tiÕn c«ng c¨n cø ®Þa ta thêng dïng
lèi chia ra nhiÒu ®êng mµ tiÕn råi hîp l¹i mµ ®¸nh. NÕu
®éi du kÝch ®ñ søc th× cã thÓ ph¸i bé phËn ®i chÆn
çc ®êng tiÕn cña giÆc, cßn chñ lùc qu©n th× lÇn lît
tiªu diÖt çc ®¹o qu©n cña giÆc cßn çch xa nhau cha
kªu gäi ®îc víi nhau. NÕu çc ®¹o qu©n giÆc ®Õn gÇn
nhau råi, kªu gäi ®îc víi nhau råi th× chñ lùc qu©n du
kÝch ph¶i nh¾m chç yÕu cña giÆc, ®¸nh t¹t ngang
vµo, chia qu©n giÆc ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n
mµ tiªu diÖt. Lèi ®¸nh nµy ph¶i cã lùc lîng ®Çy ®ñ míi
®îc. NÕu lùc lîng ta yÕu, th× ta ph¶i tr¸nh, qu©n giÆc
muèn ®¸nh ta còng kh«ng t×m thÊy ta, ®Õn lóc chóng
kh«ng phßng bÞ, ta h·y ®¸nh óp chóng, ph¸ h¹i chóng
®îc chõng nµo hay chõng Êy.
2. HÕt søc dïng mäi çch ng¨n c¶n qu©n giÆc. Ph¶i ph¸
ho¹i ®êng s¸, cÇu cèng, ph¸ ®Ëp cho níc trµn vµo. T×m
®ñ çch ng¨n c¶n qu©n giÆc nhÊt lµ bé ®éi m¸y mãc
(bé ®éi cã xe chë sóng) vµ kþ binh cña giÆc.
c¾t d©y thÐp, lµm vên kh«ng nhµ trèng, do th¸m

t×nh h×nh giÆc, canh phßng, chuyªn chë ®å ®¹c,
®a ®ãn ngêi bÞ th¬ng; tiÕn lªn mét bíc n÷a, d©n
chóng cã thÓ tæ chøc nh÷ng ®éi vò trang gióp
søc ®éi du kÝch ®¸nh giÆc, giÕt giÆc.
5. Lóc qu©n giÆc tiÕn vµo c¨n cø ®Þa m×nh, m×nh CH¦¥NG VII
®¸nh ph¸ ®»ng sau chóng. Lèi ®¸nh nµy cèt ®Ó c¾t
®øt sù liªn l¹c cña giÆc víi n¬i c¨n cø cña chóng. Ph¶i ÇCH §¸NH §UæI GIÆC
ph¸ ®êng s¸, cÇu cèng, c¾t d©y thÐp, ®¸nh óp ®éi
vËn t¶i, ®¸nh óp qu©n cøu viÖn cña giÆc.
Qu©n giÆc ®· bÞ ®¸nh thua th× ®éi du kÝch ph¶i
6. Dïng lèi ®¸nh chim sÎ hay lèi ®¸nh ngêi M¸n. Lóc
®uæi theo thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mµ kÕ tiÕp
qu©n giÆc kÐo vµo c¨n cø ®Þa chóng ta, chóng ta ph¸i
xung phong ®Ó tiªu diÖt chóng. Tuy vËy kh«ng nªn
®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh mét ®µn chim sÎ, nÊp
®uæi theo qu¸ xa v× sî gÆp qu©n cøu viÖn cña chóng.
hai bªn ®êng, sau çc mám nói, chç mét ngêi, çch
Lóc qu©n giÆc bÞ ®¸nh tan råi th× ®éi du kÝch
nhau kh¸ xa, råi cø nh»m vµo hµng ngò qu©n giÆc,
nhÊt lµ bän quan mµ b¾n. Lèi ®¸nh chim sÎ nµy quyÕt ph¶i c¾t ra mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn trêng
kh«ng th¾ng ®îc qu©n giÆc, nhng còng lµm cho (chiÕn trêng lµ chç ®¸nh nhau) cøu kÎ bÞ th¬ng vµ
chóng hao tæn vµ rèi lo¹n, muèn chèng l¹i còng kh«ng ®a ®i n¬i dìng bÖnh, xö trÝ nh÷ng ®å ®¹c lÊy ®-
biÕt ®©u mµ chèng, rót côc chóng ph¶i lïi. îc, xö trÝ tï binh. Cßn ®¹i ®éi th× ph¶i ®i ngay
VÝ dô: ë Hoa B¾c, mét lÇn qu©n NhËt chia 6 ®êng phßng khi tµu bay giÆc ®Õn nÐm bom. ChØ khi
®¸nh vµo phÝa nam ChÝnh Th¸i bÞ qu©n du kÝch Tµu nµo mêi phÇn ch¾c ch¾n lµ qu©n cøu viÖn giÆc
dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" b¾n giÕt nhiÒu qu¸ ®Õn nçi kh«ng ®Õn ®îc th× ®¹i ®éi du kÝch míi nªn ë l¹i
ph¶i rót lui. h¬i l©u ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng viÖc tuyªn truyÒn
cæ ®éng d©n chóng.
NÕu qu©n giÆc bÞ ®¸nh b¹i ë n¬i gÇn c¨n cø ®Þa cña
chóng ta th× chóng ta l¹i cµng cÇn ®uæi theo mµ tiªu
diÖt. Lóc nµy ph¶i ®éng viªn d©n chóng gióp vµo.
nguy hiÓm chõng nµo th× hai ngêi Êy ph¶i xung

phong tríc chõng Êy ®Ó d×u d¾t bé ®éi.
3. Tuy bÞ qu©n giÆc ®uæi theo, ®éi du kÝch vÉn ph¶i
tiÕp cËn d©n chóng, cæ ®éng d©n chóng gióp m×nh,
gióp l¬ng thùc, gióp dÉn ®êng, gióp gi÷ bÝ mËt, gióp
do th¸m, canh g¸c, cã khi gióp chèng qu©n giÆc.
CH¦¥NG VIII 4. Lóc rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp. Rót qua ®êng
ÇCH RóT LUI nµo, rót çch thÕ nµo, ph¶i suy tÝnh cÈn thËn vµ chu
®¸o. NhÊt lµ tr¸nh bé ®éi m¸y mãc vµ kþ binh cña
giÆc. §i qua ®êng nµo ph¶i lµm mÊt dÊu tÝch. Ph¶i ®i
§¸nh du kÝch cÇn biÕt çch rót lui v× sau mét ®êng t¾t, ®i ban ®ªm hoÆc c«ng khai ®i mét ®êng
trËn ®îc hay thua g× còng vËy, ®éi du kÝch cÇn råi bÝ mËt quÆt gië l¹i ®i ®êng kh¸c, hoÆc t×m ®êng
míi h¼n mµ ®i, hoÆc ¨n mÆc nh ngêi thêng hoÆc ¨n
ph¶i rót lui ngay, cã khi ®Þnh ®¸nh mµ thÊy qu©n
mÆc nh qu©n lÝnh cña giÆc mµ ®i, hoÆc ®i rÊt
giÆc m¹nh qu¸ còng ph¶i rót lui ngay kh«ng ®¸nh.
nhanh mçi ngµy 50 h¬n c©y sè1).
§¸nh ®îc råi rót lui th× thêng ch¼ng cã g× khã, chí ®Ó 5. Lóc tr¸nh khái qu©n giÆc råi th× ph¶i t×m ngay mét
®¸nh thua råi míi rót lui nghÜa lµ ph¶i rót tríc. NÕu ®éi n¬i ch¾c ch¾n, tæ chøc huÊn luyÖn d©n chóng cè lµm
du kÝch biÕt ®o ®¾n cÈn thËn, bao giê mêi phÇn chç Êy thµnh mét n¬i ®øng ch©n råi tæ chøc l¹i ®éi du
ch¾c ch¾n míi tiÕn c«ng, cßn ngÇn ng¹i mét chót còng kÝch chuÈn bÞ tiÕn c«ng qu©n giÆc.
tr¸nh ®i lµ h¬n v× khái m¾c vµo c¶nh thua råi míi rót §©y lµ nãi lóc qu©n giÆc qu¸ m¹nh m×nh kh«ng thÓ
lui. Nhng nÕu kh«ng may bÞ ®¸nh thua råi míi rót lui, nµo chèng l¹i nã ®îc buéc ph¶i ch¹y. NÕu qu©n giÆc
hoÆc gÆp qu©n giÆc qu¸ m¹nh, ®¸nh kh«ng ®îc ph¶i xoµng th× ®éi du kÝch cã thÓ t×m n¬i Èn nóp tèt chê
rót lui, l¹i bÞ qu©n giÆc ®uæi theo th× ph¶i ®èi phã qu©n giÆc ®i qua tiÕn ra phôc kÝch cho mét vè råi sÏ
rót. Cè nhiªn ph¶i cÈn thËn, kh«ng ®îc liÒu m¹ng.
thÕ nµo. Lóc Êy cÇn ph¶i chó ý 5 ®iÒu nµy:
Mét ®iÒu n÷a cÇn chó ý trong ®éi du kÝch nÕu cã sè
1. Tríc hÕt ph¶i chän mét sè ®éi viªn rÊt can ®¶m vµ ngêi phô tr¸ch viÖc phô thuéc2) (nh thuèc men, s¸ch
nhanh nhÑn Èn nóp l¹i chèng víi qu©n giÆc ®Ó che b¸o, ch÷a sóng, lµm ®¹n) ®i theo th× bao giê còng ph¶i
chë cho sè ®«ng rót lui. Trong khi rót lui kh«ng nªn thu xÕp çch che chë cho sè ngêi Êy rót lui mét çch an
ph©n chia ra tõng bé phËn nhá, v× ph©n chia nh vËy toµn. Nhng ngµy thêng cÇn huÊn luyÖn cho sè ngêi Êy
®éi viªn du kÝch dÔ mÊt tinh thÇn vµ cã khi l¹c ®êng. biÕt çch ®èi phã trong lóc khã kh¨n nµy, nhÊt lµ cÇn
Nhng nÕu hoµn c¶nh b¾t buéc th× ph¶i ph©n chia, nh- gi÷ trËt tù, ph¶i trÊn tÜnh, lµm ®óng theo kÕ ho¹ch ®·
ng ph¶i íc ®Þnh víi nhau tríc chç tËp hîp. ®Þnh.
2. §éi trëng vµ chÝnh trÞ ph¸i viªn ph¶i tá tinh
thÇn vµ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña m×nh. Khã kh¨n 1
) H¬n 50 kil«mÐt.
2
) Tøc lµ çc bé phËn trùc thuéc, bé phËn phèi hîp.
4. Ph¶i chän: a) thêi gian, b) c¬ héi, c) ®Þa

®iÓm.
a) Thêi gian nªn chän ban ®ªm v× dÔ bÝ mËt.
b) Chän c¬ héi th× ph¶i chó ý lóc nµo ph¸ ho¹i th× h¹i
nhiÒu cho qu©n thï vµ lîi nhiÒu cho ta. VÝ dô: chóng ta
®· biÕt ngµy nµo, giê nµo cã ®oµn xe cña giÆc ®i qua
CH¦¥NG IX con ®êng nµo, thÕ lµ tríc ngµy Êy, giê Êy, chóng ta ®·
ph¸ ho¹i xong ®êng s¸, cÇu cèng qu©n giÆc s¾p ®i
PH¸ HO¹I
qua lµm cho chóng bÞ ®æ xe, tæn h¹i. HoÆc chóng ta
®· biÕt giÆc s¾p ®i qua con ®êng nµo ®Ó tiÕn c«ng
Ph¸ ho¹i lµ phÇn rÊt träng yÕu trong çch ®¸nh du chóng ta. Chóng ta lËp tøc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®êng s¸
kÝch. Ph¸ ho¹i cã thÓ ng¨n c¶n ®îc ®éi m¸y mãc, ®éi råi Èn nóp gÇn ®ã, chùc qu©n giÆc ®Õn, bèi rèi víi chç
kþ m· vµ lµm chËm trÔ ®éi bé binh (bé binh lµ lÝnh ®i ph¸ ho¹i lµ chóng ta phôc kÝch.
®Êt) cña giÆc. c) Cßn ®Þa ®iÓm th× nªn chän n¬i nµo ? Ph¶i chó ý hai
Muèn ph¸ ho¹i ph¶i cã d©n chóng ñng hé vµ gióp søc. mÆt: mét lµ n¬i nµo qu©n giÆc Ýt chó ý canh g¸c tuÇn
§ång thêi d©n ph¶i lµm vên kh«ng nhµ trèng th× míi cã phßng, cã thÓ tiÕn hµnh viÖc ph¸ ho¹i dÔ dµng. Hai lµ
hiÖu qu¶ nhiÒu. Qu©n giÆc ®Õn ®©u, ®êng s¸, cÇu n¬i nµo hiÓm yÕu khã söa ch÷a.
cèng ®Òu bÞ ph¸ tiÖt, l¹i ph¶i ®ãi kh¸t khèn khæ.
B- Çch thøc ph¸ ho¹i.
A- Nguyªn t¾c träng yÕu cña çch ph¸ ho¹i. 1. Ph¸ ho¹i çc thø d©y thÐp th× nªn chän çc ®o¹n
Tríc khi ph¸ ho¹i ph¶i xÐt râ ph¸ ho¹i nh thÕ th× thiÖt h¹i d©y vît qua s«ng nói hoÆc ë ®êng ng· ba, ng· t, v× ph¸
qu©n giÆc nh thÕ nµo vµ cã thiÖt h¹i g× cho ta kh«ng. ho¹i nh÷ng chç Êy rÊt khã söa ch÷a. Ph¶i ph¸ ho¹i c¶
21). Tríc khi thi hµnh ph¸ ho¹i ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh cét lÉn d©y. NÕu ph¸ ho¹i ®Ó dô qu©n giÆc ®Õn söa
qu©n giÆc gÇn ®ã. Ph¶i hiÓu râ con ®êng hay cÇu ch÷a råi ®¸nh óp chóng th× nªn chän n¬i cã chç Èn nóp
cèng m×nh ®Þnh ph¸ h×nh thÕ ra sao, tiÕp gi¸p víi nói tèt.
s«ng thÕ nµo. Ph¸ ho¹i xong ph¶i vÊt hay huû nh÷ng vËt liÖu
3. Lóc ph¸ ho¹i ph¶i xÕp ®Æt ®éi yÓm hé (®éi yÓm hé ®· bÞ ph¸ ho¹i nh cét d©y thÐp, b×nh sµnh, gi¨ng
lµ ®éi phô tr¸ch che chë cho sè ngêi ph¸ ho¹i). §éi yÓm d©y, kh«ng ®Ó cho qu©n giÆc dïng lµm l¹i. Cßn
hé ph¶i ®ãng nh÷ng n¬i qu©n giÆc cã thÓ qua l¹i, d©y thÐp mang ®i ®îc th× mang, kh«ng mang ®-
nÕu qu©n giÆc yÕu, ®éi yÓm hé cã thÓ gi¶i quyÕt ®- îc th× còng huû tiÖt.
îc th× gi¶i quyÕt nÕu kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt th× lê ®i Muèn cho qu©n thï khã t×m ra chç ph¸ th× cã thÓ dïng
(nÕu qu©n giÆc kh«ng ®i ®Õn chç ®êng ph¸ ho¹i) d©y ch× buéc vµo d©y thÐp råi cho th«ng xuèng ®Êt,
hoÆc che chë sè ngêi ph¸ ho¹i rót lui cho an toµn. nÕu cã cét s¾t th× cø dïng ch× nèi d©y thÐp víi cét s¾t
lµm cho luång ®iÖn ch¹y qua cét s¾t råi ch¹y xuèng
®Êt. D©y bäc cao su th× c¾t ®øt mét ®o¹n d©y thÐp
1
) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 1. råi bäc cao su l¹i nh cò. Ph¸ nh thÕ th× qu©n thï khã
t×m ra chç bÞ ph¸. Lóc ph¸ ho¹i d©y thÐp chó ý kh«ng
®Ó ®iÖn giËt. Ph¶i mang bao tay da, lóc gi«ng to, sÊm
sÐt th× ph¶i th«i ngay.
2. Ph¸ ho¹i cÇu cèng. CÇu gç, cÇu tre, cÇu phao (cÇu
phao lµ cÇu kÕt thuyÒn lµm) th× dïng chÊt ch¸y mµ
®èt, hoÆc th¸o gç, th¸o tre, th¸o thuyÒn. CÇu ®¸ th×
®µo ph¸ hoÆc dïng thuèc næ ®Ó ph¸. CÇu s¾t th×
ph¶i cã ngêi chuyªn m«n dïng thuèc næ mµ ph¸.
3. Ph¸ ho¹i ®êng xe ho¶. Ph¶i ph¸ chç khã söa ch÷a.
Çch ph¸: cã thÓ vÆn ®inh èc ®Ó th¸o ®êng ray. NÕu
cã ngêi chuyªn m«n vµ cã ®ñ ®å ph¸ ho¹i th× cã thÓ
lµm cho ®êng xe ho¶ v« dông.
4. Ph¸ ho¹i ®êng « t«. Ph¸ ®êng ®Ó chuÈn bÞ ®¸nh óp,
th× nªn ph¸ chç dÔ Èn nóp. NÕu kh«ng th× chó ý ph¸
n¬i nµo khã söa ch÷a nhÊt, n¬i ®êng quanh, lªn dèc,
xuèng dèc, n¬i qua s«ng. NÕu muèn ®¸nh lõa lµm h¹i
qu©n giÆc th× sau khi ph¸ lÊy v¸n l¸t l¹i råi r¶i ®Êt nh
®êng thêng. Xe « t« qu©n giÆc ®i qua lµ ®æ ngay.
Chç con ®êng kÑt gi÷a nói cã thÓ x« ®¸ lÊp h¼n ®i.
Chç thÊp cã thÓ th¸o níc trµn ngËp.
5. Ph¸ ®ån luü, thµnh qu¸ch. §ån luü, thµnh
qu¸ch lµ n¬i chèng gi÷ rÊt tèt cña qu©n giÆc, v×
chóng cã sóng èng tèt. Chóng ta lÊy ®îc lµ ph¶i
ph¸ huû ngay, v× chóng ta kh«ng thÓ n¬ng dùa
vµo thµnh luü ®Ó chèng l¹i víi sóng èng tèt cña
giÆc.
VÝ dô: ë Hoa B¾c, çc ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8
thêng tæ chøc d©n chóng ph¸ ho¹i çc ®êng « t«, ®-
êng xe ho¶, cÇu cèng, çc thø d©y thÐp cña NhËt. ChØ
trong mét ®ªm, hµng mÊy chôc c©y sè bÞ ph¸ ho¹i.
Qu©n NhËt ph¶i hao tæn nhiÒu míi söa ch÷a l¹i, nhng
råi l¹i bÞ ph¸ ho¹i. Cø nh thÕ kh«ng biÕt bao nhiªu lÇn.
CH¦¥NG X
TH¤NG TIN Vµ LI£N L¹C
§¸nh du kÝch cÇn xÕp ®Æt th«ng tin vµ liªn l¹c cho
nhanh chãng, ch¾c ch¾n vµ chu ®¸o. Kh«ng cã th«ng
tin vµ liªn l¹c víi çc n¬i th× ®éi du kÝch ®øng ch¬ v¬
gi÷a trêi, kh«ng lµm g× ®îc.
Th«ng tin vµ liªn l¹c cña du kÝch phÇn lín nhê cËy vµo
d©n chóng. Ngêi phô tr¸ch th«ng tin vµ liªn l¹c ph¶i
chän ngêi nhanh nhÑn, ch¾c ch¾n vµ kh«n khÐo, dïng
lèi ®i bé, ®i ngùa, ®i xe, ®i thuyÒn ®Ó ®a tin tøc. Lóc
cÇn ph¶i dïng nhiÒu ngêi, ®i nhiÒu ®êng phßng khi ng-
êi nµy bÞ tr¾c trë, ®êng nµy bÞ tr¾c trë th× cßn ngêi
kh¸c, ®êng kh¸c. HÑn nhau ph¶i hÑn nhiÒu ®Þa ®iÓm,
nhiÒu giê kh¸c nhau phßng khi ®Þa ®iÓm nµy hay giê
nµy bÞ tr¾c trë cßn ®Þa ®iÓm kh¸c, giê kh¸c. Ph¶i íc
®Þnh víi nhau dÊu hiÖu hÑn nhau nh: ë gÇn nói th×
dïng tiÕng chim kªu, gÇn lµng th× dïng gµ g¸y, chã sña;
däc ®êng ph¶i cã dÊu hiÖu riªng nh ë rõng th× v¹ch da
c©y1), ë lµng th× dïng dÊu riªng viÕt trªn têng. Ban ®ªm
th× cã thÓ ®èt löa, ban ngµy cã thÓ hun khãi hoÆc
dïng lèi kh¸c th«ng tin liªn l¹c víi nhau. Ph¶i chê lóc ®éi
du kÝch ph¸t triÓn nhiÒu th× míi cã çch th«ng tin liªn
l¹c b»ng d©y thÐp vµ v« tuyÕn ®iÖn.
1
) V¹ch vµo vá c©y hay ®¸nh dÊu vµo th©n c©y trªn däc ®-
êng hµnh qu©n.
CH¦¥NG XI
HµNH QU¢N
Lóc hµnh qu©n cÇn chó ý 3 ®iÒu: mét lµ nhÑ nhµng

nghÜa lµ chØ mang theo nh÷ng ®å rÊt cÇn thiÕt; hai lµ
nhanh chãng, nhanh chãng chõng nµo hay chõng Êy; ba
lµ bÝ mËt, kh«ng nh÷ng bÝ mËt víi qu©n thï cßn ph¶i
bÝ mËt víi d©n chóng n÷a.
Lóc hµnh qu©n cÇn xÕp ngêi trinh th¸m ho¸ trang ®i
tríc. Ngêi Êy ph¶i chó ý:
1. Do th¸m sù canh phßng xÕp ®Æt cña giÆc ë däc ®-
êng.
2. KhÊu lu1) nh÷ng ngêi ®¸ng nghi ngê gÆp gi÷a ®-
êng.
3. GÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× b¸o ®éi du kÝch hÕt søc
tr¸nh hay im lÆng gi¶i quyÕt.
4. NÕu gÆp bé ®éi qu©n giÆc th× lËp tøc b¸o ço ®éi
trëng quyÕt ®Þnh ®¸nh hay chuån.
5. §Æt çc dÊu hiÖu däc ®êng, ®Ó b¸o tin, ngêi ®i sau
ph¶i nhÆt s¹ch.
Lóc hµnh qu©n nÕu ®»ng tríc cã qu©n giÆc th× ngêi
®éi trëng ph¶i ®i tríc, cßn ngêi chÝnh trÞ ph¸i viªn ®i
sau. NÕu ®»ng sau cã qu©n giÆc th× ngêi ®éi trëng
ph¶i ®i sau, nÕu hai bªn cã giÆc th× ngêi ®éi trëng ®i
gi÷a.
1
) KiÓm so¸t vµ gi÷ l¹i.
CH¦¥NG XII
§ãNG QU¢N
§ãng qu©n ph¶i chó ý chän chç thuËn tiÖn ®Ó nghØ

ng¬i vµ phßng thñ. NÕu chç ®ãng qu©n xa qu©n thï
vµ cã ®Þa thÕ hiÓm yÕu kh«ng sî bÞ qu©n thï ®¸nh óp
th× cã thÓ ®ãng qu©n trong lµng. NÕu kh«ng ®îc thÕ
th× ph¶i rÊt cÈn thËn trong lóc ®ãng qu©n.
1. Kh«ng nªn ®ãng trong lµng, ph¶i t×m chç rõng nói
mµ ®ãng.
2. Mçi ®ªm ®ãng mét chç, nÕu cÇn th× trong mçi ®ªm
còng thay ®æi chç ®ãng. §Õn n¬i råi, cÊm ngay ngêi
ra vµo.
3. Ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn.
Xem xÐt ®Þa h×nh. BÊt kú ®ãng n¬i nµo, ngêi ®éi tr-
ëng ph¶i xem xÐt tØ mØ ®Þa h×nh, chó ý ®êng tiÕn
®êng tho¸i, çch ®èi phã nÕu bÞ ®¸nh óp bÊt ngê.
§ång thêi quyÕt ®Þnh chç tËp hîp vµ ®Æt chç canh
g¸c.
Lóc nghØ ng¬i ph¶i tËp trung víi nhau mét chç, kh«ng
nªn ph©n t¸n ë nhiÒu nhµ, vò trang vµ ®å ®¹c1) ph¶i
s½n sµng bªn c¹nh, nÕu cÇn, sóng cø ph¶i mang trong
ngêi vµ lªn ®¹n.
1
) Vò khÝ vµ trang bÞ.
CH¦¥NG XIII TH¦ GöI §åNG BµO TOµN QUèC

C¡N Cø §ÞA
§éi du kÝch trong lóc ho¹t ®éng ®¸nh qu©n thï cÇn cã Toµn quèc ®ång bµo!
mét vµi n¬i ®øng ch©n lµm c¬ së. T¹i n¬i Êy, ®éi du Toµn thÓ ®ång chÝ!
kÝch tÝch tr÷ l¬ng thùc, thuèc ®¹n, l©u l©u vÒ ®ã Th¸ng 8 n¨m 1942, t«i v©ng lÖnh §oµn thÓ ®i cÇu
nghØ ng¬i, luyÖn tËp. N¬i Êy ph¶i cã ®Þa thÕ hiÓm ngo¹i viÖn. Ch¼ng may gÆp sù hiÓu lÇm ë ngoµi, lµm
yÕu che chë vµ quÇn chóng c¶m t×nh ñng hé. cho ®ång bµo, ®ång chÝ lo phiÒn cho t«i h¬n mét n¨m
§éi du kÝch ho¹t ®éng ph¸t triÓn nhiÒu th× chç c¬ së giêi. VËy, mét mÆt th× t«i ph¶i thõa nhËn v× t«i hµnh
nhá ®Çu tiªn Êy cã thÓ trë nªn c¨n cø ®Þa v÷ng vµng, ®éng kh«ng ®ñ kh«n khÐo ®Ó ®ång bµo, ®ång chÝ
nhÊt lµ sau khi ®éi du kÝch ®¸nh ®uæi ®îc qu©n giÆc ph¶i phiÒn lßng, mét mÆt th× t«i rÊt c¶m ¬n lßng th©n
vµ thµnh lËp chÝnh quyÒn çch m¹ng trong ®Þa ph-
¸i cña ®ång bµo, ®ång chÝ ®èi víi t«i.
¬ng. Cha thµnh lËp ®îc chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng th×
Trong sù rñi l¹i cã sù may. Nh©n dÞp ë ngoµi mµ t«i
c¨n cø ®Þa khã thµnh lËp vµ kh«ng thÓ cñng cè ®îc.
hiÓu râ t×nh h×nh thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch cña çc h÷u
Cã chÝnh quyÒn çch m¹ng cña ®Þa ph¬ng, cã c¨n cø
bang, tríc hÕt lµ Trung Quèc.
®Þa v÷ng vµng, ®éi du kÝch nhê ®ã mµ ph¸t triÓn lùc
Nay t«i mang vÒ cho ®ång bµo, ®ång chÝ mét mãn
lîng vµ ho¸ ra qu©n chÝnh quy (qu©n chÝnh quy lµ ®éi
quµ cùc kú quý b¸u, tøc lµ lßng ®ång t×nh sèt s¾ng
qu©n tæ chøc theo quy cñ nhÊt ®Þnh vÒ mÆt biªn
chÕ, kû luËt, sóng èng, ¸o quÇn, ¨n uèng ®Òu theo quy cña 450 triÖu ®ång bµo Trung Quèc ®èi víi 25 triÖu
®ång bµo ViÖt Nam vÒ çi tin Trung Quèc sÏ tÝch cùc
cñ nhÊt ®Þnh Êy).
gióp ®ì cuéc d©n téc gi¶i phãng cña chóng ta.
Song muèn tiÕp thu lßng ®ång t×nh vµ sù gióp ®ì
®ã, chóng ta tríc ph¶i cã mét çi c¬ cÊu ®¹i biÓu cho
sù ch©n thµnh ®oµn kÕt vµ hµnh ®éng nhÊt trÝ cña
toµn thÓ quèc d©n ta. Mµ c¬ cÊu Êy th× ph¶i do mét
cuéc Toµn quèc ®¹i biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng
ph¸i çch mÖnh vµ çc ®oµn thÓ ¸i quèc trong níc bÇu
cö ra. Mét c¬ cÊu nh thÕ míi ®ñ lùc lîng vµ oai tÝn,
trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn quèc, ngoµi
th× giao thiÖp víi çc h÷u bang.
Phe x©m lîc gÇn ®Õn ngµy bÞ tiªu diÖt. Çc §ång
minh quèc s¾p tranh ®îc sù th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi
cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m hoÆc
n¨m rìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lµm nhanh! CHØ THÞ THµNH LËP §éI VIÖT NAM
T«i mong r»ng çc ®¶ng ph¸i vµ çc ®oµn thÓ ®Òu ra
søc chuÈn bÞ cïng nhau th¶o luËn, ®Ó khai cuéc Toµn TUYªN TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N30
quèc ®¹i biÓu §¹i héi trong n¨m nay. Nh vËy th× ngo¹i
viÖn nhÊt ®Þnh cÇu ®îc, cøu quèc nhÊt ®Þnh thµnh
c«ng.
1. Tªn §éI VIÖT NAM TUY£N TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N
Lêi chµo th©n ¸i nghÜa lµ chÝnh trÞ träng h¬n qu©n sù. Nã lµ ®éi tuyªn
Th¸ng 10 n¨m 1944 truyÒn. V× muèn hµnh ®éng cã kÕt qu¶ th× vÒ qu©n
sù, nguyªn t¾c chÝnh lµ nguyªn t¾c tËp trung lùc lîng,
Hå CHÝ MINH cho nªn, theo chØ thÞ míi cña §oµn thÓ, sÏ chän läc
trong hµng ngò nh÷ng du kÝch Cao - B¾c - L¹ng sè çn
In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, bé vµ ®éi viªn kiªn quyÕt, h¨ng h¸i nhÊt vµ sÏ tËp trung
(tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), mét phÇn lín vò khÝ ®Ó lËp ra ®éi chñ lùc.
Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963, V× cuéc kh¸ng chiÕn cña ta lµ cuéc kh¸ng chiÕn cña
tr.446-447. toµn d©n cÇn ph¶i ®éng viªn toµn d©n, vò trang toµn
d©n, cho nªn trong khi tËp trung lùc lîng ®Ó lËp mét
®éi qu©n ®Çu tiªn, cÇn ph¶i duy tr× lùc lîng vò trang
trong çc ®Þa ph¬ng cïng phèi hîp hµnh ®éng vµ gióp
®ì vÒ mäi ph¬ng diÖn. §éi qu©n chñ lùc tr¸i l¹i cã
nhiÖm vô d×u d¾t çn bé vò trang cña çc ®Þa ph¬ng,
gióp ®ì huÊn luyÖn, gióp ®ì vò khÝ nÕu cã thÓ ®îc,
lµm cho çc ®éi nµy trëng thµnh m·i lªn.
2. §èi víi çc ®éi vò trang ®Þa ph¬ng: ®a çc çn
bé ®Þa ph¬ng vÒ huÊn luyÖn, tung çc çn bé ®·
huÊn luyÖn ®i çc ®Þa ph¬ng, trao ®æi kinh
nghiÖm, liªn l¹c th«ng suèt, phèi hîp t¸c chiÕn.
3. VÒ chiÕn thuËt: vËn dông lèi ®¸nh du kÝch, bÝ
mËt, nhanh chãng, tÝch cùc, nay §«ng mai T©y, lai v«
¶nh, khø v« tung.
§éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lµ ®éi qu©n
®µn anh, mong cho chãng cã nh÷ng ®éi ®µn em kh¸c.
Tuy lóc ®Çu quy m« cña nã cßn nhá, nhng tiÒn ®å cña
nã rÊt vÎ vang. Nã lµ khëi ®iÓm cña gi¶i phãng qu©n,
nã cã thÓ ®i suèt tõ Nam chÝ B¾c, kh¾p ®Êt níc ViÖt
Nam.
TÆNG CH¸U N¤NG THÞ TR¦NG
Th¸ng 12 n¨m 1944
Hå CHÝ MINH Vë nµy ta tÆng ch¸u yªu ta,

Tá chót lßng yªu ch¸u gäi lµ.
In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, Mong ch¸u ra c«ng mµ häc tËp,
(tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), Mai sau ch¸u gióp níc non nhµ.
Nxb Sù thËt, Hµ Néi, 1963,
tr. 459-460. N¨m 1944
In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Theo bµi in trong s¸ch

Th¬, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, Hå ChÝ Minh, Th¬.
1970, tr. 47.
PhÐp dïng binh

cña «ng T«n Tö
ViÖt Minh xuÊt b¶n In theo s¸ch

th¸ng 2-1945. ViÖt Minh xuÊt b¶n.
PHÐP DïNG BINH CñA ¤NG T¤N Tö
¤ng T«n Tö lµ mét ngêi qu©n sù cã tiÕng nhÊt ë Trung

Quèc. ¤ng sinh h¬n 2.000 n¨m tríc. Ngµy nay ch¼ng
nh÷ng trêng häc Trung Quèc, mµ nh÷ng trêng häc
qu©n sù çc níc còng lÊy phÐp nµy lµm gèc vµ ra søc
nghiªn cøu. V× phÐp «ng T«n Tö tuy ®· l©u ®êi nhng
nguyªn t¾c ®Õn nay vÉn lµ rÊt ®óng.
Nguyªn t¾c cña T«n Tö ch¼ng nh÷ng dïng vÒ qu©n sù
®óng, mµ dïng vÒ chÝnh trÞ còng rÊt hay. Çch «ng T«n
Tö nãi rÊt gi¶n ®¬n v¾n t¾t, ch÷ Ýt mµ nghÜa nhiÒu.
NÕu dÞch theo tõng c©u tõng ch÷ th× khã hiÓu l¾m.
Cho nªn ®©y chØ dÞch theo ý nghÜa. Mong çc ®ång
chÝ ra søc nghiªn cøu cho hiÓu râ nguyªn t¾c ®ã, vµ
dïng nã trong c«ng t¸c chÝnh trÞ vµ qu©n sù cña m×nh.
PhÐp dïng binh T«n Tö cã 13 ch¬ng:
1- KÕ ho¹ch.
2- PhÐp chiÕn tranh.
3- §¸nh b»ng mu.
4- Qu©n h×nh.
5- ThÕ cña binh.
6- Chç m¹nh vµ chç yÕu.
7- Qu©n tranh.
8- ChÝn dù biÕn.
9- PhÐp hµnh qu©n.
10- §Þa h×nh.
11- ChÝn thø ®Êt.
12- PhÐp ®¸nh b»ng löa.
13- Dïng trinh th¸m.
CH¦¥NG I
KÕ HO¹CH
Binh lµ viÖc lín cña níc. Ph¶i xÐt cho râ chç sèng chÕt,
®¹o mÊt cßn ph¶i kinh qua 5 viÖc, c©n nh¾c kÕ ho¹ch
cña ta, xÐt râ t×nh h×nh ta víi ®Þch, n¨m viÖc lµ:
1 - Lµ ®¹o, nghÜa lµ tÊt c¶ d©n ®ång t×nh víi ta, cã
thÓ cïng sèng chÕt mµ kh«ng sî nguy hiÓm.
2 - Lµ giêi, tøc lµ ngµy ®ªm, s¸ng tèi, rÐt Êm, giã lÆng
n¾ng ma.
3 - Lµ ®Êt, nghÜa lµ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm b»ng sinh
tö.
4 - Lµ tíng, tíng ph¶i cã mu trÝ, ph¶i ®îc ngêi ta tin cËy,
ph¶i tèt víi d©n vµ lÝnh, ph¶i gan gãc, ph¶i cã th¸i ®é
nghiªm trang vµ kû luËt tÒ chØnh. Tíng ph¶i ®ñ: trÝ,
tÝn, nh©n, dòng, nghiªm.
5 - Lµ ph¸p, nghÜa lµ çch tæ chøc qu©n ®éi, qu©n
phÝ, qu©n nhu, v.v..
Ngêi lµm tíng ph¶i râ n¨m ®iÒu ®ã, râ th× th¾ng,
kh«ng râ th× b¹i.
Ai ®îc lßng d©n, ®îc thiªn thêi ®Þa lîi, cã tíng giái,
theo ®óng phÐp dïng binh, qu©n ®éi m¹nh h¬n, binh
lÝnh luyÖn tËp h¬n, thëng ph¹t c«ng b×nh h¬n - th× bªn
Êy th¾ng. Ngµy nay cÇn cã 3 ®iÒu n÷a:
1- Vµng b¹c ai ®Çy ®ñ h¬n.
2- Sinh s¶n ai nhiÒu h¬n.
3- Ngo¹i giao ai thuËn lîi h¬n, th× th¾ng.
Ngêi tíng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta ch¾c th¾ng, th×
dïng nã. Ngêi tíng kh«ng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta

ch¾c b¹i, th× chí dïng nã.
KÕ ho¹ch khÐo, lóc thùc hµnh l¹i cÇn ph¶i biÕt tuú c¬
øng biÕn.
Dïng binh lµ çch lõa g¹t ®Þch nh©n. Cho nªn:
1) Ta hay, mµ lµm cho ®Þch tëng kh«ng hay.
2) Ta toan dïng binh mµ lµm cho ®Þch tëng ta kh«ng
dïng.
3) Ta muèn ®¸nh n¬i xa, mµ lµm cho ®Þch tëng ta
muèn ®¸nh n¬i gÇn.
4) Ta hy sinh chót lîi nhá mµ måi ®Þch.
5) Ph¸ ph¸ch nã, quÊy rèi nã, ®Ó thõa dÞp mµ lÊy nã.
6) §Þch cã chuÈn bÞ, th× ta ra søc ®Ò phßng.
7) §Þch m¹nh th× ta tr¸nh nã.
8) Ta lµm cho nã giËn d÷, ®Ó lµm rèi ãc nã.
9) Ta ra bé nhêng nhÞn, ®Ó lµm cho nã kiªu ng¹o.
10) Nã thong th¶, th× ta quÊy rèi, lµm cho nã mÖt nhäc.
11) Ta chia rÏ nh÷ng ngêi th©n thiÕt víi nã.
12) Ta ®¸nh n¬i nã kh«ng phßng bÞ, xa n¬i nã chó ý.
§ã lµ phÐp dïng binh th¾ng lîi, ph¶i biÕt tuú c¬ øng
biÕn kh«ng thÓ b¶o hÕt.
Cha ®¸nh mµ ®· cã kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ th× th¾ng. KÕ
ho¹ch kh«ng ®Çy ®ñ, th× kh«ng th¾ng. Huèng g×,
kh«ng cã kÕ ho¹ch th× sao khái thÊt b¹i cho nªn xem ®ã
th× ®ñ biÕt ai th¾ng ai b¹i.
(Çn bé lµ tíng cña ®oµn thÓ. Çn bé lµm ®óng kÕ
ho¹ch cña ®oµn thÓ, cã mu trÝ, ®îc quÇn chóng tin yªu
kiªn quyÕt, gan gãc, gi÷ ®óng kû luËt, biÕt lµm cho
d©n chóng cïng ®oµn thÓ sèng chÕt mµ kh«ng sî nguy
hiÓm nh thÕ míi lµ tíng giái cña ®oµn thÓ. Nh thÕ th×
çch m¹ng nhÊt ®Þnh chãng thµnh c«ng).
th× d©n ho¸ nghÌo ngÆt. D©n nghÌo nhng chÝnh phñ
ph¶i ®¸nh thuÕ thªm.
Hao binh tèn cña th× 10 nhµ d©n nghÌo hÕt 7 nhµ. Xe
ngùa sóng èng th× 10 phÇn háng mÊt 6.
VËy nªn ngêi tíng giái cèt lÊy l¬ng thùc cña ®Þch mµ
dïng. 1 t¹ g¹o cña ®Þch b»ng 20 t¹ g¹o cña ta.
CH¦¥NG II Cho nªn muèn cho binh lÝnh ta h¨ng h¸i giÕt ®Þch, th×
ph¶i lµm cho hä tøc giËn ®Þch. Muèn cho hä ra søc
PHÐP CHIÕN TRANH tranh lÊy cña ®Þch, th× thëng hä. ThÝ dô: b¾t ®îc 10
chiÕc xe cña ®Þch, th× thëng ngêi b¾t ®îc chiÕc xe
®Çu hÕt. §em cê ta c¾m lªn xe ®Þch ph©n phèi nã lén
(Ch¬ng nµy chñ tr¬ng ®¸nh mau, gi¶i quyÕt mau. §¸nh víi xe ta. §èi tï binh th× ®·i hä tö tÕ cho hä theo vµo
l©u th× hao qu©n tèn cña. L¹i chñ tr¬ng lÊy l¬ng thùc qu©n ®éi ta. ThÕ gäi lµ: ®¸nh th¾ng ®Þch th× ta cµng
vµ khÝ giíi cña ®Þch cho qu©n ta ¨n vµ dïng. Vµ chñ tr- m¹nh thªm.
¬ng u ®·i cïng lîi dông nh÷ng ngêi ®Þch ta b¾t ®îc). Cho nªn dïng binh quý th¾ng lîi chãng. Kh«ng quý kÐo
HÔ dïng binh, th× ngh×n chiÕc xe ngùa, ngh×n chiÕc xe dµi. Mét ngêi tíng biÕt dïng binh lµ kÎ gi÷ g×n sinh
bäc da, 10 v¹n binh, l¬ng thùc chë rÊt xa, nµo tiªu dïng mÖnh cña d©n, lµ ngêi lµm chñ sù an nguy cña níc.
vÒ viÖc kh¸ch khøa, nµo tµi liÖu, nµo xe ngùa, phÝ tæn (N¨m lêi dÆn cña «ng T«n Tö:
nµy kh¸c, ngµy h¬n ngh×n vµng. 1- Qu¶n lý ®«ng ngêi còng ph¶i rµnh m¹ch nh qu¶n lý
ChiÕn tranh quý th¾ng lîi chãng. §¸nh l©u th× hao binh Ýt ngêi.
mái søc. Qu©n ®éi ë ngoµi l©u th× trong níc bÞ thiÕu 2- Lóc b×nh thêi còng ph¶i cÈn thËn nh lóc cã ®Þch.
thèn. Ta hao binh mßn søc, th× çc níc ch hÇu sÏ nh©n 3- Lóc ra trËn th× kh«ng nghÜ ®Õn sù sèng cña m×nh.
dÞp næi lªn chèng ta. NÕu vËy, th× dï ngêi kh«n ngoan 4- §¸nh th¾ng trËn råi còng ph¶i cÈn thËn nh khi míi ra
mÊy còng kh«ng thÓ cøu v·n ®îc. trËn.
VËy nªn, dïng binh chãng lµ kh«n, cha bao giê cã dïng 5- MÖnh lÖnh th× ph¶i râ rµng mµ l¹i v¾n t¾t.
binh l©u mµ khÐo, còng cha bao giê cã dïng binh l©u
mµ níc nhµ cã lîi.
Cho nªn ai kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù tæn h¹i trong viÖc
dïng binh, th× kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù Ých lîi trong
viÖc dïng binh.
Ngêi khÐo dïng th× kh«ng ph¶i bæ sung binh lÝnh
nhiÒu lÇn, kh«ng ph¶i chë l¬ng thùc nhiÒu bËn. §Çu th×
dïng cña ta, råi th× lÊy cña ®Þch mµ dïng. Nh thÕ th×
qu©n ta ®ñ l¬ng thùc.
NÕu ph¶i vËn t¶i xa, th× níc sÏ nghÌo vµ d©n sÏ khæ.
N¬i gÇn qu©n ®éi th× vËt g× còng ®¾t ®á. §¾t ®á
Cho nªn phÐp dïng binh: lóc ®¸nh thµnh, søc ta gÊp 10
®Þch, th× v©y nã, gÊp 5 th× ®¸nh nã. GÊp 2 th× chia
hai mÆt ®¸nh nã. Lóc ®¸nh n¬i kh¸c: søc ngang nhau
th× ®¸nh. Ta kÐm ®Þch th× gi÷. Ta kÐm qu¸, th× tr¸nh
nã. Cho nªn, nÕu søc ta kÐm ®Þch mµ cø ®¸nh liÒu th×
ch¾c thÊt b¹i.
CH¦¥NG III Tíng lµ kÎ gióp níc. Tíng giái (®ñ c¶: trÝ, tÝn, nh©n,
dòng, nghiªm) th× níc m¹nh. Tíng xoµng th× níc hÌn.
®¸NH B»NG M¦U Cho nªn do 5 ®iÒu mµ biÕt sù th¾ng lîi:
1- Tíng biÕt cã thÓ ®¸nh vµ kh«ng thÓ ®¸nh.
2- Tíng biÕt çch dïng chñ lùc vµ bé phËn cña bé ®éi.
Ch¬ng nµy chñ tr¬ng b»ng mu, kh«ng dïng ®Õn binh 3- Trªn díi ®ång lßng.
mµ th¾ng ®îc ®Þch nh©n. 4- Ta lu«n lu«n chuÈn bÞ ®Ó chê dÞp ®Þch kh«ng
Vµ nãi sù biÕt râ søc ta, biÕt râ søc ®Þch lµ mét ®iÒu chuÈn bÞ.
rÊt quan träng. 5- Tíng giái mµ chóa cho tíng réng quyÒn.
PhÐp dïng binh, gi÷ toµn níc ®Þch mµ ta th¾ng lîi lµ Cho nªn: biÕt søc ta, biÕt søc ®Þch th× tr¨m trËn ®Òu
khÐo nhÊt. Ph¸ tan níc ®Þch chØ lµ khÐo thø hai. Gi÷ th¾ng. BiÕt søc ta, mµ kh«ng biÕt søc ®Þch th× 1
toµn qu©n ®éi ®Þch mµ ta th¾ng, lµ khÐo nhÊt. Ph¸ th¾ng 1 b¹i. Kh«ng biÕt ta, kh«ng biÕt ®Þch th× trËn
tan qu©n ®éi ®Þch mµ ta th¾ng, chØ lµ khÐo thø hai. nµo còng thua.
Cho nªn ®¸nh h¬n tr¨m trËn, kh«ng ph¶i lµ giái nhÊt.
Giái nhÊt lµ kh«ng ph¶i ®¸nh mµ qu©n ®Þch ph¶i
thua.
Cho nªn dïng binh giái nhÊt, lµ ®¸nh b»ng mu. Thø hai
lµ ®¸nh b»ng ngo¹i giao. Thø ba míi lµ ®¸nh b»ng binh.
V©y thµnh mµ ®¸nh lµ kÐm nhÊt.
V©y thµnh th× ph¶i chuÈn bÞ rÊt l©u, v©y ®¸nh nhiÒu
ngµy, hao binh tæn søc, mµ cã khi kh«ng lÊy ®îc thµnh.
§ã lµ mét sù tai h¹i to.
(Nh qu©n §øc v©y thµnh Xtalingr¸t mµ kh«ng lÊy ®îc
mµ tõ ®ã bÞ thÊt b¹i ®Õn cïng).
Cho nªn khÐo dïng binh th× th¾ng ®îc qu©n ®Þch mµ
kh«ng ph¶i ®¸nh. LÊy ®îc thµnh ®Þch mµ kh«ng ph¶i
v©y. Huû ®îc níc ®Þch mµ kh«ng ph¶i ®¸nh l©u. VËy
nªn kh«ng hao tèn binh lÝnh mµ th¾ng lîi hoµn toµn.
§ã lµ phÐp ®¸nh b»ng mu.
Ngêi tíng giái th× lu«n lu«n gi÷ ®¹o ®øc, vµ lu«n lu«n
chuÈn bÞ. Cho nªn hä cã thÓ ®Þnh sù th¾ng, b¹i.
(§¹o ®øc lµ: ®ång cam ®ång khæ, tµi chÝnh c«ng khai,
huÊn luyÖn kh«n khÐo, kû luËt nghiªm minh. Thëng
ph¹t c«ng b×nh. ChuÈn bÞ lµ: bao giê binh bÞ còng
chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lu«n).
CH¦¥NG IV Binh ph¸p cã:
QU¢N H×NH 1- Lµ ®o: (XÐt ®Þa h×nh hiÓm b»ng, gÇn xa ®Ó quyÕt
®Þnh çch ®¸nh).
2- Lµ lìng: (XÐt mÆt trËn réng hÑp dµi v¾n ®Ó ph©n
(H×nh trong lµ lý luËn. H×nh ngoµi lµ thùc hµnh). phèi çc thø binh).
Tíng giái, th× tríc lµm cho ®Þch kh«ng thÓ th¾ng ta, 3- §Õm: (Do ®Þa thÕ mµ ®Þnh sè binh nhiÒu hay Ýt).
kh«ng thÓ lµm ta nhÊt ®Þnh th¾ng ®îc ®Þch. Cho nªn 4- Lµ c©n: (Do sù ®Õm mµ c©n nh¾c søc ta vµ søc
nãi r»ng: th¾ng lîi cã thÓ biÕt ®îc mµ kh«ng thÓ lµm ®Þch).
®îc. (V× dÞp tèt cha ®Õn, ta kh«ng thÓ kÐo nã ®Õn. 5- Lµ th¾ng: (Do 4 ®iÒu trªn mµ ®Æt kÕ ho¹ch ®Ó
§iÒu kiÖn cha muåi, ta kh«ng thÓ b¶o nã muåi). §Þch tranh lÊy th¾ng lîi).
kh«ng thÓ th¾ng ta v× ta biÕt gi÷. Ta cã thÓ th¾ng Cho nªn h×nh cña qu©n th¾ng lîi, nh lÊy 1 t¹ mµ c©n
®Þch lµ v× ta biÕt ®¸nh. Søc cha ®ñ, th× gi÷. Søc cã víi 1 ®ång. H×nh qu©n thÊt b¹i, th× nh lÊy 1 ®ång mµ
thõa, th× ®¸nh. Gi÷ khÐo th× nh giÊu kÝn díi 10 líp ®Êt. c©n víi 1 t¹.
§¸nh giái th× nh hµnh ®éng trªn 9 tÇng giêi. Cho nªn Sù tiÕn c«ng cña mét ngêi tíng giái, th× nh th¸o níc
gi÷ th× ch¾c, mµ ®¸nh th× th¾ng. xuèng 1 çi th¸c cao mÊy ngh×n thíc.
Ta tr«ng thÊy sù th¾ng lîi mµ ai còng tr«ng thÊy ®îc, §ã lµ qu©n h×nh.
thÕ cha ph¶i lµ tuyÖt giái. Ta th¾ng mµ ai còng cho lµ
®¸ng th¾ng, thÕ cha ph¶i lµ tuyÖt kh«n. V× kh«ng cÇn
søc m¹nh míi nhÊc næi sîi l«ng. Kh«ng cÇn m¾t tá míi
tr«ng thÊy mÆt trêi. Kh«ng cÇn tai nhanh míi nghe ®îc
tiÕng sÊm.
Ngêi tíng giái th× th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n dÔ th¾ng
råi, cho nªn th¾ng mµ kh«ng cã tiÕng t¨m.
Cho nªn th¾ng lµ v× kh«ng lÇm. KÎ kh«ng lÇm th× ch¾c
th¾ng, v× hä th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n b¹i råi.
Cho nªn tíng giái th× tríc ®øng vµo ®Þa vÞ kh«ng b¹i,
mµ kh«ng bá qua dÞp mµ lµm cho ®Þch b¹i.
Cho nªn, qu©n ®éi th¾ng lîi lµ v× hä ch¾c th¾ng råi
hä míi ra ®¸nh. Qu©n ®éi thÊt b¹i th× ra ®¸nh råi míi
cÇu th¾ng.
Níc ch¶y m¹nh th× ®¸ còng tr«i, ®ã lµ v× ®óng ThÕ.

Chim diÒu chim c¾t cæ mau, mµ lµm gÉy cæ gµ cæ
thá, lµ v× mæ ®óng TiÕt. Cho nªn ngêi tíng giái th× çi
thÕ hiÓm, çi tiÕt nhanh.
ThÕ, th× nh cung d¬ng. TiÕt, th× nh nÈy cß.
§¸nh lung tung mµ kh«ng rèi lo¹n. Xoay trßn chong
CH¦¥NG V chãng mµ kh«ng hë han.
ThÕ cña binh TrÞ mµ h÷ng hê thi sinh lo¹n. Gan mµ h÷ng hê th× sinh
nh¸t. M¹nh mµ h÷ng hê th× sinh yÕu. TrÞ vµ lo¹n lµ sinh
ra bëi ph©n sè. Gan vµ nh¸t lµ sinh ra bëi ThÕ. M¹nh vµ
(Ch¬ng nµy nãi: ChiÕn ®Êu chØ cã 2 phÝa. Kú binh lµ yÕu lµ do ®Þa h×nh vµ qu©n h×nh.
bé ®éi phô thuéc, chÝnh binh lµ bé ®éi chñ lùc. Ph¶i Cho nªn kÎ khÐo måi ®Þch, th× hä tá h×nh g× ®Þch
khÐo dïng 2 phÝa ®ã, ®Ó ph¸t triÓn tµi n¨ng cña qu©n còng theo. Hä cho g× ®Þch còng lÊy. Hä lÊy lîi ®Ó måi
ta). ®Þch. Hä ®em binh ®Ó chê ®Þch.
ChØ huy ®«ng ngêi, còng dÔ dµng nh chØ huy Ýt ngêi, Cho nªn tíng giái th× biÕt chän ngêi mµ gi÷ ThÕ. V× vËy
®ã lµ do ph©n sè, (ph©n sè lµ thø líp chiÕn ®Êu vµ nªn hä chän ®îc ThÕ tèt.
çch ph©n phèi qu©n ®éi. DÔ dµng lµ v× kÕ ho¹ch râ §îc ThÕ tèt, th× ®¸nh víi ®Þch nh xoay gç víi ®¸. Gç víi
rµng, chiÕn thuËt gi¶n ®¬n). ®¸ khi yªn th× nã tÜnh, khi nguy th× nã ®éng. Vu«ng
§¸nh víi ®«ng ngêi còng nh ®¸nh víi Ýt ngêi, lµ do trèng th× n»m, trßn th× nã l¨n.
cê (theo s¾c cê tiÕng trèng mµ tiÕn tho¸i). Cho nªn lóc ®¸nh ®Þch, th× ThÕ nh l¨n ®¸ trßn xuèng
Cã thÓ khiÕn 3 qu©n x«ng vµo trËn ®Þch mµ kh«ng dèc nói cao mÊy ngh×n thíc. §ã lµ binh ThÕ.
thÊt b¹i, lµ do khÐo dïng kú binh vµ chÝnh binh.
Qu©n ta ®Õn ®©u ®Òu nh lÊy ®¸ chäi vµo trøng, lµ
do søc m¹nh cña ta vµ søc yÕu cña ®Þch.
§em chñ lùc mµ ®¸nh. Dïng kú binh mµ th¾ng.
Cho nªn khÐo dïng kú binh, th× v« cïng nh giêi ®Êt,
kh«ng hÕt nh s«ng ngßi, sau råi l¹i tríc nh mÆt giêi mÆt
gi¨ng, tö råi l¹i sinh nh xu©n h¹ thu ®«ng.
TiÕng chØ cã 5 thø, khÐo biÕn ho¸ th× nghe kh«ng biÕt
mÊy m¬i thø. S¾c chØ cã 5 mÇu, khÐo biÕn ho¸ thµnh
kh«ng biÕt mÊy m¬i mÇu. Mïi chØ cã n¨m gièng, khÐo
biÕn ho¸ th× nªn kh«ng biÕt mÊy m¬i vÞ.
ThÕ binh chØ cã ChÝnh (lµ trùc tiÕp) vµ Kú (lµ gi¸n
tiÕp). KhÐo biÕn ho¸ th× v« cïng. Kú sinh chÝnh, chÝnh
l¹i sinh kú, nh tuÇn hoµn kh«ng cã chç hë, ai mµ lµm
cho nã cïng ®îc.
dï ta v¹ch ®Êt mµ gi÷, ®Þch còng kh«ng cã thÓ ®¸nh,

v× nã kh«ng biÕt ta ë ®©u.
Cho nªn, ta râ ®Þch mµ ®Þch kh«ng râ ta, th× ta

CH¦¥NG VI chuyªn nhÊt mµ ®Þch ph©n t¸n. Ta chuyªn 1 chç, mµ
®Þch ph©n 10 n¬i, thÕ lµ ta 10 ®¸nh l¹i ®Þch 1, thÕ
CHç M¹NH Vµ CHç YÕU lµ ta nhiÒu ®¸nh l¹i ®Þch Ýt. Ta nhiÒu ®Þch Ýt, th× ta
ch¾c th¾ng ®Þch ch¾c thua.
Lóc chiÕn ®Êu, quý ®øng vµo ®Þa vÞ chñ ®éng ®¸nh Ta muèn ®¸nh n¬i nµo, ®Þch kh«ng biÕt: kh«ng biÕt
vµo chç yÕu vµ tr¸nh chç m¹nh cña ®Þch, th× th¾ng. th× ph¶i phßng bÞ nhiÒu n¬i. Nã phßng bÞ nhiÒu n¬i,
Ta ®Õn tríc mµ chê ®Þch th× khoÎ. §Õn sau mµ ra ®¸nh, th× ta cã thÓ ®¸nh vµo n¬i nã yÕu nhÊt.
th× mÖt. Cho nªn tíng giái th× kÐo ®Þch ®Õn chø kh«ng Cho nªn phßng bÞ phÝa tríc th× phÝa sau Ýt. Phßng bÞ
®Ó ®Þch kÐo ta ®Õn. phÝa sau, th× phÝa tríc Ýt. Phßng bÞ phÝa t¶, th× phÝa
Cã thÓ kÐo ®Þch ®Õn, lµ v× ta lÊy lîi måi nã. Cã thÓ
h÷u Ýt. Phßng bÞ phÝa h÷u, th× phÝa t¶ Ýt. N¬i nµo
khiÕn cho ®Þch kh«ng ®Õn, lµ v× ta lÊy h¹i do¹ nã. Cho
nªn, ®Þch khoÎ mµ ta cã thÓ lµm cho nã mÖt. §Þch no, còng phßng bÞ th× n¬i nµo còng Ýt.
mµ ta cã thÓ lµm cho nã ®ãi. §Þch yªn mµ ta cã thÓ §Þch Ýt lµ v× nã ph¶i phßng bÞ ta.
lµm cho nã ®éng. Ta ®«ng lµ v× ta lµm cho ®Þch ph¶i phßng bÞ.
Ta ®ãn n¬i ®Þch ch¾c ®i qua. Ta ®i qua n¬i ®Þch Cho nªn, ta biÕt râ chç ta ®¸nh vµ ngµy ta ®¸nh, th× dï
kh«ng ®Ó ý. Ta ®i ngh×n dÆm mµ kh«ng mÖt, lµ v× ®i xa ngh×n dÆm, ta còng cã thÓ ®¸nh th¾ng. Kh«ng
n¬i kh«ng cã ngêi. Cho nªn ®¸nh mµ ch¾c lÊy ®îc, v× biÕt chç ®¸nh, kh«ng biÕt ngµy ®¸nh, th× t¶ kh«ng cøu
ta ®¸nh chç ®Þch kh«ng gi÷. Gi÷ mµ gi÷ ®îc bÒn, lµ ®îc h÷u, h÷u kh«ng cøu ®îc t¶, sau kh«ng cøu ®îc tr-
v× ta gi÷ n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh. íc, tríc kh«ng cøu ®îc sau. Huèng g× xa th× m¬i dÆm,
Cho nªn ta khÐo ®¸nh, th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mµ gÇn th× vµi dÆm, cøu lµm sao ®îc.
gi÷. Ta khÐo gi÷ th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mµ ®¸nh.
Cho nªn, nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þch mµ biÕt kÕ ho¹ch
Ta ph¶i kh«n khÐo ®Õn nçi kh«ng h¬i kh«ng t¨m. Cho
nªn ta cã thÓ cÇm m¹ng ®Þch trong tay ta. ta ®óng hay kh«ng. Thö ®Þch mµ biÕt çi lý ®éng hay
Ta tiÕn mµ ®Þch kh«ng chèng næi, v× ta x«ng vµo chç tÜnh. XÐt râ ®Þa thÕ mµ biÕt chç tö hay sinh. Xung
yÕu cña nã. Ta tho¸i mµ ®Þch kh«ng theo kÞp lµ v× ta ®ét nhá mµ thö søc ®Þch thõa hay thiÕu.
®i nhanh. Cho nªn binh h×nh khÐo tét bùc, ®Õn nçi kh«ng cã
Cho nªn lóc ta muèn ®¸nh, th× tuy ®Þch gi÷ trong h×nh. Kh«ng cã h×nh tÝch, th× mËt th¸m giái còng dß
thµnh cao hµo s©u, nã còng ph¶i ra ®¸nh, v× ta ®¸nh kh«ng ra, ®Þch nh©n giái còng mu kh«ng ®îc. Do h×nh
vµo chç nã cÇn ph¶i cøu. Khi ta kh«ng muèn ®¸nh, th× mµ ta ®em qu©n ®Õn chç th¾ng, mµ qu©n ta kh«ng
biÕt. Ai còng biÕt çi h×nh ta th¾ng, song kh«ng ai biÕt

çi h×nh v× ®ã mµ lµm nªn th¾ng. Cho nªn: çch chiÕn
th¾ng kh«ng nªn dïng ®i dïng l¹i 2, 3 lÇn. Song nh©n
®Þch mµ biÕn ho¸ th× v« cïng.
H×nh cña binh còng nh h×nh cña níc. Níc bá chç cao mµ
ch¶y vµo chç thÊp. Binh tr¸nh chç m¹nh mµ ®¸nh vµo
chç hÌn. Níc tuú h×nh ®Êt mµ ch¶y. Binh tuú thÕ ®Þch
mµ th¾ng.
Cho nªn binh kh«ng cã thÕ nhÊt ®Þnh, còng nh níc
kh«ng cã h×nh nhÊt ®Þnh.
BiÕt nh©n thÕ ®Þch, biÕn ho¸ ®Ó tranh lÊy th¾ng lîi,
gäi lµ thÇn.
Cho nªn, kim méc thuû ho¶ thæ, sinh nhau l¹i kh¾c
nhau. Xu©n h¹ thu ®«ng th× lu«n lu«n thay ®æi. Ngµy CH¦¥NG VII
cã khi dµi khi v¾n. Th¸ng cã th¸ng tö th¸ng sinh. Çch
chiÕn ®Êu còng biÕn ho¸ v« cïng nh vËy. QU¢N TRANH
Tíng v©ng mÖnh chóa, tËp hîp qu©n ®éi, cïng ®Þch
®èi diÖn mµ ë, kh«ng g× khã b»ng qu©n tranh.
Khã t¹i n¬i biÕt lÊy ®êng quanh lµm ®êng th¼ng, biÕt
®æi sù khã kh¨n thµnh sù Ých lîi.
Cho nªn, ta ®i ®êng quanh, lÊy lîi måi ®Þch. Ta ®i sau,
mµ ®i ®Õn tríc. ThÕ lµ biÕt çch quanh vµ th¼ng. Cho
nªn, qu©n tranh cã lîi, mµ còng cã nguy.
Nguy lµ kÐo c¶ qu©n mµ tranh lîi, th× kh«ng kÞp. Bá
qu©n mµ tranh lîi, th× mÊt cña c¶i. (Tr× träng).
NÕu ®i suèt ngµy ®ªm kh«ng nghØ, ®Ó ®Õn ngoµi
tr¨m dÆm mµ tranh lîi, th× nhiÒu tíng sÜ sÏ bÞ ®Þch
cÇm tï; kÎ m¹nh ®i tríc, ngêi yÕu ®i sau, th× 10 phÇn
chØ mét phÇn ®Õn. §i 50 dÆm ®Ó tranh lîi, th× ngêi
thîng tíng sÏ bÞ vµ chØ nöa sè binh ®i ®Õn. §i 10 dÆm
mµ tranh lîi, th× 3 phÇn binh, chØ 2 phÇn ®i ®Õn.
VËy nªn qu©n ®éi kh«ng cã vËn t¶i th× chÕt. Kh«ng cã
l¬ng thùc th× chÕt. Kh«ng cã tÝch tr÷ th× chÕt.
Lîi lµ: tíng giái ph¶i lùa dÞp mµ lµm. Khi ®Þch cïng ®êng ta chí ®uæi riÕt nã. §ã lµ phÐp
Cha biÕt mu m« cña çc níc, th× kh«ng thÓ ngo¹i giao. qu©n tranh.
Kh«ng biÕt râ h×nh thÕ rõng nói s«ng ngßi th× kh«ng
thÓ hµnh qu©n. Kh«ng cã ngêi ®a ®êng th× kh«ng ®îc
®Þa lîi.
Cho nªn, viÖc binh cèt dïng mu mÑo dèi tr¸ lµm gèc.
LÊy lîi mµ ®éng. LÊy ph©n hîp lµm biÕn ho¸.
Cho nªn khi mau th× nh giã, lóc chËm th× nh nói rõng.
Khi ®¸nh th× nh löa. Khi ®øng th× v÷ng nh nói ®¸.
BiÕn ho¸ th× nh ngµy ®ªm. Khi ®éng th× nh sÊm sÐt.
BiÕt râ çi kÕ quanh th¼ng, th× th¾ng. §ã lµ phÐp
qu©n tranh.
Nãi kh«ng nghe kh¾p nªn ph¶i dïng kÌn trèng. Tr«ng
kh«ng thÊy kh¾p nªn ph¶i dïng cê hiÖu. KÌn trèng vµ cê
hiÖu lµ ®Ó thèng nhÊt sù nghe thÊy cña mäi ngêi.
Cho nªn ®¸nh ban ®ªm th× dïng nhiÒu löa vµ trèng, CH¦¥NG VIII
®¸nh ban ngµy th× dïng nhiÒu cê hiÖu ®Ó lµm rèi lo¹n
CHÝN Sù BIÕN
tai m¾t cña ®Þch.
Cho nªn cã thÓ lµm dôt chÝ khÝ cña qu©n ®éi vµ lµm
ng· lßng cña tíng lÜnh bªn ®Þch. 1. Chí ®ãng dinh ë n¬i d¬ bÈn vµ n¬i khã ®i l¹i.
Cho nªn, buæi s¸ng th× khÝ s¾c s¶o, lóc tra th× khÝ 2. Chí ®¸nh trËn trong níc trung lËp.
mÖt nhäc, ban chiÒu th× khÝ buån rÇu. Ngêi khÐo dïng 3. Chí dõng l¹i n¬i tuyÖt ®Þa (lµ n¬i khã níc, khã l¬ng
binh th× tr¸nh khÝ s¾c s¶o cña ®Þch, mµ ®¸nh vµo thùc, khã giao th«ng).
khÝ mÖt nhäc vµ khÝ buån rÇu cña nã. §ã lµ phÐp trÞ 4. Chç bÞ v©y th× ph¶i dïng mu tr¸nh tho¸t.
khÝ. 5. Chç tö ®Þa th× ph¶i liÒu ®¸nh.
Ta gi÷ trËt tù, ®Ó chê ®Þch rèi lo¹n. Ta trÊn tÜnh, ®Ó 6. §êng kh«ng nªn ®i th× chí ®i ®êng ®ã.
chê ®Þch x«n xao. §ã lµ phÐp trÞ t©m. 7. Qu©n ®éi ®Þch cã khi kh«ng nªn ®¸nh, th× chí
Ta ë gÇn chê ®Þch ë xa tíi. Ta khoÎ ®Ó chê ®Þch mÖt ®¸nh.
nhäc. Ta ¨n no, chê ®Þch ®ãi kh¸t. §ã lµ phÐp trÞ lùc. 8. Thµnh cã khi kh«ng nªn v©y. §Êt cã khi kh«ng nªn
Chí xem khinh ngän cê chØnh tÒ cña ®Þch. Chí x«ng tranh.
mÆt trËn ®êng hoµng cña ®Þch. §ã lµ phÐp trÞ biÕn. 9. MÖnh lÖnh cña chóa cã khi kh«ng nªn theo. Tíng mµ
Cho nªn phÐp dïng binh, ®Þch ®ãng trªn ®åi cao, th× biÕt 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, tøc lµ biÕt dïng binh. NÕu
ta chí gîng trÌo. §Þch trë lng cho cån gß, th× ta chí gîng kh«ng biÕt sù Ých lîi cña 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, th× tuy
ch¾n. §Þch gi¶ ®ß tho¸i, ta chí ®uæi theo. §Þch ®¬ng biÕt ®Þa h×nh còng kh«ng dïng ®îc ®Þa lîi, tuy biÕt
søc h¨ng, ta chí véi ®¸nh. §Þch kÐo qu©n vÒ níc nã, ta ®Þa lîi còng kh«ng biÕt khÐo dïng binh.
chí ®ãn l¹i. Khi v©y qu©n ®Þch, ta nªn ®Ó hë 1 phÝa.
Cho nªn ngêi tíng kh«n khÐo ph¶i xÐt phÝa lîi vµ phÝa
h¹i trong mét viÖc. BiÕt n¾m chÆt phÝa lîi trong sù h¹i,
th× hoµn thµnh ®îc nhiÖm vô. BiÕt tr¸nh khái phÇn h¹i
trong sù lîi, th× khái gÆp sù khã kh¨n.
Cho nªn lÊy sù h¹i mµ buéc ngêi ph¶i phôc ta. LÊy sù lîi
mµ buéc ngêi ph¶i theo ta.
Cho nªn phÐp dïng binh: chí ch¾c r»ng ®Þch kh«ng
®Õn, nhng ch¾c n¬i ta cã çch ®Ò phßng nã. Chí
ch¾c n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh ta, nhng ch¾c n¬i ta lµm
cho nã kh«ng thÓ ®¸nh.
Cho nªn cã 5 ®iÒu nguy hiÓm cho ngêi lµm tíng:
1- LiÒu, th× hay chÕt.
2- Nh¸t, th× hay bÞ ®Þch b¾t.
3- TÝnh nãng, th× hay bÞ ®Þch lõa.
4- Qu¸ liªm, th× cã khi bÞ ®Þch lµm nhôc.
5- Qu¸ yªu d©n, cã khi bÞ phiÒn.
NÕu kh«ng cÈn thËn, th× 5 ®iÒu ®ã cã thÓ lµm h ngêi
tíng vµ lµm háng viÖc dïng binh. CH¦¥NG IX
PHÐP HµNH QU¢N
§i ®êng nói th× nªn ®i theo khe níc.

Chç nói mµ giao th«ng dÔ, th× chiÕm n¬i cao mµ dµn
trËn.
§Þch ë n¬i cao th× chí trÌo mµ ®¸nh nã.
§ã lµ phÐp hµnh qu©n miÒn nói.
Qua s«ng th× qua cho mau.
§Þch qua s«ng, ta chê nã qua nöa s«ng råi sÏ ®¸nh nã.
Chí dµn trËn trªn bê s«ng.
GÇn s«ng th× ph¶i t×m chç cao vµ giao th«ng dÔ mµ
dµn trËn.
Qua s«ng chí ®i ngîc dßng s«ng.
§ã lµ phÐp hµnh qu©n miÒn níc.
Qua ®Çm ph¶i ®i qua mau.
NÕu cÇn ph¶i ®¸nh víi ®Þch ë vïng ®Çm, th× dùa chç
cã níc cã cá, mµ trë lng cho c©y cèi.
§ã lµ phÐp hµnh qu©n ë vïng ®Çm. 6- Chim bay lªn, lµ ®Þch ®Æt phôc binh.
ë ®Êt b»ng, th× phÝa h÷u nªn dùa vµo ®åi, phÝa tríc 7- NhiÒu con thó sî ch¹y, lµ ®Þch mß vµo.
th× khèng chÕ çc tö ®Þa (chç hiÓm, cã s«ng níc, nói 8- §Êt bôi bay cao vµ nhän lµ xe ®Þch ®Õn.
dèc, ®Þch khã tiÕn lªn), phÝa sau cã sinh ®Þa lµ chç 9- Bay thÊp mµ réng lµ binh ®Þch.
dÔ vËn ®éng, dÔ tho¸i.
10- Bay rêi r¹c tõng lèi lµ ®Þch ®i lÊy cñi.
§ã lµ phÐp hµnh qu©n vïng ®Êt b»ng.
11- Bay Ýt mµ khi qua khi l¹i, lµ ®Þch ®ãng dinh.
KhÐo dïng 4 ®Þa lîi ®ã th× th¾ng.
Qu©n ®éi a chç cao, mµ ghÐt chç thÊp. Quý chç s¸ng 12- §Þch ®èi víi ta ngät ngµo, mµ ®ång thêi nã thªm
mµ ghÐt chç tèi. ¡n no ë tèt, binh lÝnh m¹nh khoÎ, thÕ chuÈn bÞ, lµ nã muèn tiÕn.
th× ch¾c th¾ng.
N¬i cån gß ®ª ®åi, th× ®ãng dinh vÒ phÝa ®«ng nam 13- Nã ®èi víi ta hung h¨ng vµ lµm bé tiÕn tíi, lµ nã
(mïa ®«ng th× Êm, mïa h¹ th× m¸t). s¾p lui.
ThÕ lµ ®Þa thÕ gióp Ých cho qu©n ®éi. 14- Khi kh«ng mµ nã xin hoµ, lµ nã dïng mu.
Trªn nguån cã ma, níc ch¶y xo¸y xuèng, ph¶i chê níc 15- Xe h¹ng nhÑ cña ®Þch ch¹y tríc ra 2 bªn lµ nã s¾p
®øng, ta sÏ léi qua suèi. dµn trËn.
§Êt cã mÊy thø:
16- Xe võa ch¹y, võa thóc qu©n, lµ ®Þch chùc x«ng
1- Dèc ®øng.
®¸nh ta.
2- Lßng ch¶o (thung lòng).
3- Ngôc giêi (rõng nói bao bäc, dÔ vµo khã ra nh çi nhµ 17- §Þch nöa tiÕn, nöa tho¸i lµ nã måi ta.
ngôc). 18- Qu©n ®Þch chèng gËy mµ ®øng, lµ nã ®ãi.
4- Líi giêi (gai gèc mÞt mï, khã ®i l¹i, nh mét çi líi). 19- §i lÊy níc mµ thß ®Çu uèng tríc, lµ nã kh¸t.
5- BÉy giêi (bïn lÇy, ít ¸t, khã ®i l¹i, nh giêi ®Æt bÉy). 20- ThÊy lîi mµ kh«ng biÕt tiÕn ®Õn, lµ nã mÖt.
6- Hang giêi (®êng lèi chËt hÑp, hè s©u hang nhiÒu). 21- Chç nhiÒu chim ®Ëu, lµ kh«ng cã ®Þch.
Nh÷ng chç nh thÕ, th× ta nªn tr¸nh. GÇn xung quanh
22- §i ®ªm mµ hß hÐt, lµ chóng nã sî.
qu©n ®éi ta, nÕu cã chç hiÓm trë, ao giÕng, lau l¸ch,
23- Binh lÝnh x«n xao, lµ tíng kh«ng nghiªm.
rõng nói, th× ta ph¶i lïng xÐt rÊt cÈn thËn. §ã lµ nh÷ng
n¬i bän gian hay nÊp. 24- Cê xÝ lén xén, lµ trËt tù lo¹n.
32 çch xÐt sù ®éng tÜnh cña ®Þch: 25- Tíng lÜnh giËn d÷, lµ nã mÖt nhäc.
1- GÇn ta mµ ®Þch lÆng lÏ, lµ nã cËy cã chç hiÓm. 26- GiÕt ngùa mµ ¨n, lµ ®Þch hÕt l¬ng.
2- Xa ta mµ ®Þch ®Õn khiªu chiÕn, lµ nã muèn måi ta 27- Nåi ch¶o kh«ng ®em vµo nhµ, lµ ®Þch cïng tóng.
tiÕn lªn. 28- Tíng nãi ngon ngät víi binh, lµ binh kh«ng phôc tíng.
3- §Þch cè ý ë chç dÔ bÞ ta ®¸nh, lµ nã muèn lõa ta.
29- Hay thëng qu¸, lµ tíng ®· lËn quËn.
4- NhiÒu c©y cèi lay ®éng, lµ ®Þch ®i ®Õn.
30- Hay ph¹t qu¸, lµ tíng ®· khèn ®èn.
5- NhiÒu cá l¸ phÊt ph¬, lµ ®Þch lµm nghi binh.
31- Tríc hung tîn mµ sau l¹i sî qu©n lÝnh m×nh, lµ tíng
khê d¹i.
32- §Þch uý l¹o hoÆc c¶m ¬n ta, lµ nã muèn nghØ
®¸nh.
§Þch khiªu chiÕn, song m·i kh«ng ®¸nh tíi, mµ còng
kh«ng kÐo lui, gÆp lóc nh thÕ, ta ph¶i xÐt cÈn thËn.
Cho nªn binh kh«ng cÇn nhiÒu l¾m nÕu biÕt hîp søc
®ång lßng vµ xÐt râ t×nh h×nh cña ®Þch, th× còng
th¾ng ®îc. NÕu kh«ng xem xÐt kü vµ khinh ®Þch th×
binh nhiÒu còng thÊt b¹i.
Binh cha th©n thiÕt theo m×nh, mµ ph¹t hä th× hä
kh«ng phôc. Hä kh«ng phôc th× khã dïng.
Binh ®· th©n thiÕt theo m×nh, mµ ph¹t hä kh«ng sî, th×
kh«ng thÓ dïng.
Cho nªn, lÊy lßng th©n ¸i lµm cho hä mÕn, lÊy kû luËt
nghiªm lµm cho hä phôc, th× ch¾c dïng ®îc.
MÖnh lÖnh thi hµnh h¼n hoi ®Ó d¹y chóng, th× chóng
phôc. MÖnh lÖnh thi hµnh kh«ng h¼n hoi, th× chóng
kh«ng phôc. MÖnh lÖnh thi hµnh h¼n hoi lµ v× ®îc lßng
chóng.
CH¦¥NG X
§ÞA H×NH
§Þa h×nh cã 6 thø: 1 lµ th«ng, 2 lµ qu¶i, 3 lµ chi, 4 lµ ¶i,

5 lµ hiÓm, 6 lµ xa.
1- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lµ th«ng. GÆp chç
nh thÕ, ta tríc chiÕm chç cao, më ®êng l¬ng thùc, ®Ó
mµ ®¸nh, th× th¾ng.
2- §i qua dÔ, trë l¹i khã, gäi lµ qu¶i. GÆp chç nh thÕ,
nÕu ®Þch kh«ng chuÈn bÞ, th× ta ®¸nh, nÕu ®Þch cã
chuÈn bÞ th× ta chí ®¸nh. (V× tiÕn ®¸nh th× dÔ, mµ
tho¸i lui th× khã).
3- Ta ra kh«ng lîi. §Þch ra còng kh«ng lîi, gäi lµ chi, gÆp §Þa h×nh lµ ®Ó gióp cho binh, cho nªn tr¸ch nhiÖm cña t-
chç nh thÕ, dï ®Þch måi ta, ta còng chí ®¸nh. Ta ph¶i íng lµ:
måi ®Þch ra nöa chõng mµ ®¸nh th× míi lîi cho ta. 1- Xem xÐt ®Þa h×nh hiÓm hay b»ng, gÇn hay xa, ®Ó
4- NÕu ta tíi tríc chç ¶i, th× gi÷ çc nÎo ®êng mµ chê c©n nh¾c søc ®Þch, mµ lµm cho ta th¾ng.
®Þch. NÕu ®Þch tíi tríc ¶i mµ gi÷ çc nÎo ®êng, th× ta BiÕt râ ®iÒu ®ã mµ ®¸nh, th× th¾ng. Kh«ng biÕt râ
chí ®¸nh. NÕu ®Þch kh«ng gi÷ çc nÎo ®êng, th× ta mµ ®¸nh, th× thua.
®¸nh. Ngêi lµm tíng cèt lµm trän tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Cho
5- ë ®Êt hiÓm, ta tíi tríc, th× gi÷ chç cao mµ chê ®Þch. nªn khi tiÕn còng kh«ng cÇu danh, khi tho¸i còng kh«ng
NÕu ®Þch ®Õn tríc, th× ta kÐo ®i, chí ®¸nh. tr¸nh téi. ChØ cèt lîi d©n lîi níc. ThÕ lµ mét ngêi tíng tèt
6- §Êt xa, lµ ®Þch víi ta çch nhau xa, ®¸nh th× kh«ng cña níc nhµ.
lîi. 2- MÕn binh ta nh con trÎ, cho nªn cã thÓ cïng hä x«ng
Ngêi lµm tíng ph¶i xÐt râ 6 ®Þa h×nh ®ã. pha nguy hiÓm. Th¬ng binh lÝnh ta nh con yªu, cho nªn
Cho nªn cã 6 sù b¹i ho¹i cã thÓ x¶y ra ë trong qu©n khiÕn hä cïng tö sinh.
®éi: 1 lµ ch¹y, 2 lµ kh«ng phôc tïng, 3 lµ r· rêi, 4 lµ tan ë tèt víi binh, mµ kh«ng biÕt sai khiÕn hä, yªu hä mµ
n¸t, 5 lµ rèi lo¹n, 6 lµ thÊt b¹i. kh«ng biÕt mÖnh lÖnh hä, hä l«i th«i mµ kh«ng biÕt
1- Lùc lîng ngang nhau, binh khÝ 1 phÇn ®¸nh l¹i 10 ng¨n c¶n hä, th× ho¸ ra nh con mÊt d¹y. VËy th× kh«ng
phÇn ®Þch, (ch¾c lµ thua ch¹y) gäi lµ ch¹y. thÓ dïng hä.
2- Binh m¹nh quan yÕu, binh kh«ng phôc tïng mÖnh lÖnh 3- BiÕt binh ta cã thÓ ®¸nh, nhng kh«ng biÕt ®Þch cã
quan. thÓ ®¸nh hay kh«ng. ThÕ th× chØ biÕt th¾ng cã mét
3- Quan m¹nh binh yÕu, kh«ng cã søc ®¸nh gäi lµ r· rêi. nöa, biÕt ®Þch cã thÓ ®¸nh nhng kh«ng biÕt binh ta
4- Quan binh hên giËn v× tíng kh«ng biÕt tµi n¨ng cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ th× chØ biÕt th¾ng mét
m×nh, gÆp ®Þch hä cø ®¸nh liÒu mµ thua. ThÕ gäi lµ nöa. BiÕt cã thÓ ®¸nh ®îc ®Þch nhng kh«ng râ ®Þa
tan n¸t. h×nh cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ còng chØ biÕt th¾ng
5- Tíng nhót nh¸t, kh«ng nghiªm trang, d¹y dç kh«ng mét nöa.
khÐo, thay quan ®æi lÝnh lu«n lu«n, dµn binh lén xén, 4- Cho nªn biÕt dïng binh, th× ®éng mµ kh«ng rèi, tÜnh
gäi lµ lo¹n. mµ kh«ng cïng.
6- §em binh Ýt, ®¸nh ®Þch nhiÒu, ®em søc yÕu ®¸nh Cho nªn nãi r»ng: biÕt ta biÕt ngêi, th¾ng ch¾c phÇn
®Þch m¹nh, kh«ng biÕt lùa chän bé ®éi ®Õn nçi thÊt mêi. BiÕt giêi biÕt ®Êt, th¾ng lîi n¾m ch¾c.
b¹i. (BiÕt søc ta, biÕt søc ®Þch, lµ ph¶i biÕt dïng thiªn thêi
BÞ mét trong s¸u ®iÒu ®ã, nhÊt ®Þnh thÊt b¹i. ®Þa lîi, th× míi th¾ng.
Ngêi lµm tíng ph¶i hÕt søc chó ý. ¤ng Khæng Minh nãi: tríc nhÊt cèt lÊy lßng d©n, thø hai
(¤ng Ng« Tö nãi: trong níc kh«ng hoµ thuËn, th× kh«ng míi cèt lÊy thµnh tr× cña ®Þch).
thÓ ph¸i qu©n ®éi. Trong qu©n ®éi kh«ng hoµ thuËn,
th× kh«ng thÓ ra trËn. Trong trËn kh«ng hßa thuËn, th×
kh«ng thÓ th¾ng lîi).
CH¦¥NG XI
CHÝN THø §ÊT
Trong phÐp dïng binh cã 9 thø ®Êt: t¸n ®Þa, khinh

®Þa, tranh ®Þa, giao ®Þa, cï ®Þa, träng ®Þa, kû ®Þa,
vi ®Þa, tö ®Þa.
1- Çc ch hÇu tù ®¸nh nhau trong níc m×nh gäi lµ t¸n
®Þa. (V× lßng binh lÝnh t¶n m¹n, kh«ng chuyªn nhÊt).
T¸n ®Þa th× chí ®¸nh. (Tríc ph¶i lµm cho qu©n ta chÝ
khÝ chuyªn nhÊt).
2- Qu©n ta vµo ®Êt ngêi, nhng cha vµo s©u gäi lµ
khinh ®Þa. (V× qu©n ta gi¸c ngé cha s©u).
Khinh ®Þa th× chí dõng l¹i. (Ph¶i lµm cho qu©n ta gi¸c
ngé s©u h¬n).
3- Ta lÊy ®îc chç ®ã th× ta lîi. §Þch lÊy ®îc chç ®ã th×
®Þch lîi, gäi lµ tranh ®Þa. (Nh nh÷ng n¬i träng yÕu,
bªn nµo còng muèn tranh lÊy).
Tranh ®Þa th× chí ®¸nh. Ta ph¶i bao v©y phÝa sau.
4- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lµ giao ®Þa. (V×
giao th«ng dÔ dµng).
Giao ®Þa th× chí tuyÖt. Ta ph¶i gi÷ cÈn thËn.
5- §Êt trung lËp, gi¸p giíi nhiÒu níc. Ai ®Õn tríc th× ®îc
d©n thiªn h¹, gäi lµ cï ®Þa.
Cï ®Þa th× ta ngo¹i giao cho khÐo.
6- Vµo s©u ®Êt ngêi, xung quanh nhiÒu thµnh thÞ lµng
m¹c, gäi lµ träng ®Þa.
HÔ qu©n lÝnh ®· ®Õn chç xung quanh ®Òu ®Þch

Träng ®Þa th× mau tranh lÊy l¬ng thùc.
nh©n, th× lßng hä kiªn cè. Vµo s©u ®Êt ®Þch, tinh
7- Chç nhiÒu rõng nói ®Çm ao hiÓm trë, gäi lµ kû ®Þa.
thÇn hä bÞ rµng buéc, th× hä nhÊt trÝ ra søc ®¸nh.
GÆp kû ®Þa th× kÐo ®i mau.
Cho nªn qu©n ta kh«ng chê khuyªn r¨n, mµ hä tù gi÷.
8- §êng vµo th× hÑp, ®i quanh co míi ®Õn. §Þch Ýt ngêi
Kh«ng chê dÆn dß mµ hä tù nghe. Kh«ng chê d¹y b¶o
còng cã thÓ ®¸nh ta ngêi ®«ng, gäi lµ vi ®Þa. (Rõng
mµ hä tù th©n thiÕt víi nhau. Kh«ng chê mÖnh lÖnh
nói bao v©y, tiÕn tho¸i ®Òu khã).
mµ hä tù tin.
Vi ®Þa th× ph¶i dïng mu. Ch¾n gi÷ nh÷ng nÎo ®êng ra
Ta ph¶i cÊm sù mª tÝn, vµ ®Ò phßng sù tuyªn truyÒn
vµo.
9- Chç ®ã nÕu ®¸nh mau th× sèng, kh«ng ®¸nh mau cña ®Þch. ThÕ th× dï chÕt qu©n ta còng kh«ng muèn
th× chÕt, gäi lµ tö ®Þa. tho¸i.
GÆp tö ®Þa th× ph¶i kiªn quyÕt ®¸nh. Qu©n ta kh«ng ham thõa tiÒn, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt
Cho nªn ngêi tíng giái ph¶i khiÕn cho ®Þch phÝa tríc, cña. Hä kh«ng sî chÕt, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt sèng l©u.
phÝa sau kh«ng gióp ®îc nhau, chç ®«ng chç Ýt, kh«ng (Nhng v× kh«ng bÞ sù ham muèn vËt chÊt bã buéc, th×
cøu ®îc nhau, kÎ trªn kÎ díi kh«ng a nhau, quan lÝnh chÝ khÝ cµng kiªn quyÕt). Khi cã lÖnh ra ®¸nh th×
kh«ng a nhau, lÝnh tr¸ng kh«ng cïng nhau ®ång t©m nh÷ng ngêi ®¬ng bÞ bÖnh, còng h¨ng h¸i khãc lãc
muèn theo ra trËn.
hiÖp lùc.
Cho nªn dïng binh khÐo th× nh con r¾n: "thèt nhiªn".
Lîi cho ta th× ta ®éng. Kh«ng lîi cho ta th× ta tÜnh.
Thèt nhiªn lµ mét thø r¾n ë Thêng S¬n. §¸nh ®Çu nã th×
NÕu qu©n ®Þch mét çch chØnh tÒ kÐo ®Õn, th× ta ®u«i nã cøu, ®¸nh ®u«i nã th× ®Çu nã cøu. §¸nh lng nã
nªn t¹m tr¸nh chñ lùc cña nã. Ta nªn tríc - cíp lÊy nh÷ng th× ®Çu ®u«i nã ®Òu cøu.
chç rÊt cÇn cho nã, (nh nh÷ng n¬i nã ®Ó kho tµng, Thö hái, cã thÓ khiÕn cho qu©n ®éi nh con r¾n thèt
nh÷ng ®êng giao th«ng cña nã...) th× nã ph¶i tho¸i. nhiªn kh«ng? Cã thÓ l¾m. Ngêi níc Ng« vµ ngêi níc ViÖt
ViÖc binh quý mau chãng. Ta ®i theo con ®êng ®Þch xa nay vÉn kh«ng a nhau. Nhng hä ®i chung mét chiÕc
kh«ng ngê, ®¸nh vµo chç ®Þch kh«ng phßng bÞ. thuyÒn gÆp c¬n sãng giã th× hä còng hÕt lßng cøu
Qu©n ta vµo s©u ®Êt ngêi, th× lßng hä chuyªn nhÊt. Ta nhau, nh tay ph¶i cøu tay tr¸i.
lÊy l¬ng thùc ë níc ®Þch, qu©n ®éi ta ¨n no. Bëi vËy cÇn ph¶i lµm cho ngêi yÕu còng nhÊt trÝ víi ng-
Ta cÈn thËn nu«i dìng hä chí b¾t hä lao khæ qu¸ ®Ó êi m¹nh. Ph¶i lîi dông ®Þa thÕ ®Êt cøng còng nh ®Þa
n©ng cao khÝ lùc cña hä. Ta ®Æt kÕ ho¹ch kh«n khÐo, thÕ ®Êt mÒm. (Cøng mÒm lµ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm
th×nh l×nh ®¸nh vµo qu©n ®Þch. ThÕ th× qu©n ®éi ta b»ng, sinh tö).
ai còng kh«ng sî chÕt, ai còng hÕt søc ®¸nh. Ngêi lµm tíng ph¶i yªn tÜnh kh«ng ®Ó ai dß ®îc m×nh.
Ph¶i nghiªm chÝnh, lo xa vµ lµm viÖc cã hÖ thèng.
Ph¶i bng bÝt tai m¾t binh lÝnh, kh«ng cho hä biÕt kÕ
ho¹ch cña m×nh. (Ph¶i rÊt bÝ mËt).
Ph¶i thêng thay ®æi çch lµm viÖc, thay ®æi çch dïng tr×, ...), mét mÆt th× ta lu«n lu«n dù bÞ cïng ®Þch
mu, lµm cho ngêi ta kh«ng dß ®o¸n. quyÕt chiÕn.
Ph¶i thêng ®æi chç ë, ®æi ®êng ®i, lµm cho ngêi ta Cho nªn ban ®Çu th× lÆng lÏ nh ngêi con g¸i t¬. Khi
kh«ng biÕt ®îc. ®Þch më cöa th× ta nhanh chãng nh thá rõng, ®Þch
§em qu©n ra trËn, nh trÌo lªn têng cao råi cÊt cÇu kh«ng trë tay kÞp.
thang. §em qu©n vµo ®Êt ®Þch, th× nh nÈy cß sóng,
(nghÜa lµ kiªn quyÕt tiÕn tíi, kh«ng nghÜ ®Õn gië vÒ).
Nh lïa bÇy dª, ®em ®i th× ®i, ®em l¹i th× l¹i, hä kh«ng
biÕt lµ ®i ®©u.
§em qu©n ®Õn chç nguy hiÓm lµ viÖc cña tíng. VËy
nªn tíng cÇn ph¶i hiÓu râ chÝn sù biÕn ®æi cña ®Þa
thÕ, ph¶i hiÓu râ lóc nµo nªn tiÕn, lóc nµo nªn tho¸i.
Ph¶i hiÓu râ t©m lý cña ngêi. Qu©n ®éi ta vµo ®Êt ng-
êi vµo c¹n th× lßng hä rêi r¹c, vµo s©u th× lßng hä nhÊt
trÝ. Cho nªn lóc bÞ v©y th× hä ra søc chèng cù, bÊt
®¾c dÜ th× hä ra søc ®¸nh, bÞ bøc th× hä liÒu.
Qu©n ®éi giái, ®¸nh níc lín th× qu©n ®Þch kh«ng tËp
trung ®îc; ra oai víi ®Þch, th× bÇu b¹n nã kh«ng nhãm
häp ®îc. Cho nªn ta lÊy ®îc thµnh vµ huû ®îc níc ®Þch.
Th¨ng thëng rÊt réng r·i, mÖnh lÖnh rÊt nghiªm ngÆt,
chØ huy ba qu©n còng nh sai khiÕn 1 ngêi.
B¶o hä lµm viÖc, chí nãi nhiÒu lêi.
Cho hä biÕt lîi, chí nãi ®Õn h¹i.
NÐm vµo chç mÊt, th× hä míi cßn.
H·m vµo chç chÕt, th× hä míi sèng.
§Èy vµo chç h¹i, hä míi lµm nªn th¾ng lîi.
Cho nªn trong viÖc dïng binh, ta gi¶ ®ß theo ý cña
®Þch, nhng ta ra søc theo mét ph¬ng híng, th× ta cã
thÓ ngh×n dÆm ph¸ ®Þch.
ThÕ th× gäi lµ khÐo lµm th× thµnh c«ng.
VËy nªn khi ®· ®Þnh dïng binh, th× phong to¶ çc lèi
giao th«ng, huû çc giÊy th«ng hµnh, kh«ng qua l¹i víi
®Þch n÷a, ta tù söa so¹n c«ng viÖc.
§Þch më hÐ cöa ¶i, th× ta lËp tøc x«ng vµo. Tríc ta tranh
lÊy nh÷ng n¬i quan träng cña ®Þch, (nh cöa bÓ, thµnh
5- Löa ch¸y trªn giã, ta chí tiÕn ®¸nh díi giã.

Ban ngµy giã l©u. Ban ®ªm giã chãng.
Qu©n ®éi ph¶i biÕt çch biÕn ho¸ cña 5 thø löa mµ gi÷
g×n. Cho nªn lÊy löa mµ ®¸nh th× s¸ng, lÊy níc mµ
®¸nh th× m¹nh.
NÕu ®¸nh ®îc trËn mµ kh«ng mau mau thu lÊy kÕt
qu¶, th× kh«ng tèt. V× hao phÝ søc ngêi, søc cña h
kh«ng. Cho nªn ngêi lµm tíng ph¶i tÝnh tríc.
Kh«ng cã lîi th× ta chí ®éng. Kh«ng ch¾c th¾ng, th× chí
dïng binh, kh«ng ®Õn nguy c¬, th× chí chiÕn tranh.
CH¦¥NG XII Chóa kh«ng nªn v× giËn mµ ®éng viªn. Tíng kh«ng nªn
v× c¨m khai chiÕn. Lîi cho níc th× ta hµnh ®éng. Kh«ng
PHÐP §¸NH B»NG LöA lîi cho níc th× th«i. GiËn cã khi l¹i vui. C¨m cã khi l¹i hoµ,
nhng níc mÊt th× kh«ng l¹i cßn, ngêi chÕt th× kh«ng l¹i
sèng. Cho nªn chóa vµ tíng ph¶i hÕt søc cÈn thËn.
§¸nh b»ng löa cã 5 çch: §ã lµ çch yªn níc nhµ vµ toµn qu©n ®éi.
1- §èt ngêi.
2- §èt n¬i ®Þch ®Ó ®å ®¹c.
3- §èt vËn t¶i cña ®Þch.
4- §èt kho tµng cña ®Þch.
5- §èt dinh tr¹i cña ®Þch.
Dïng löa ph¶i theo thiªn thêi vµ ®Þa lý.
§èt löa ph¶i cã m¸y mãc vµ tµi liÖu.
Nhen löa ph¶i xem th× giê vµ ngµy th¸ng.
Th× giê lµ lóc kh« r¸o. Ngµy, th¸ng lµ theo ng«i sao Kþ ë
phÝa ®«ng nam, sao BÝch ë phÝa ®«ng b¾c, sao Dùc,
sao ChÈn ë t©y nam. (Bèn ng«i sao Êy chØ râ ngµy nµo
giã thæi ph¬ng híng nµo).
Ph¶i theo 5 thø ho¶ c«ng biÕn ho¸ mµ tiÕp øng:
1- Löa ch¸y phÝa trong, th× ngoµi ph¶i tiÕp øng mau.
2- Löa ch¸y mµ qu©n ®Þch vÉn lÆng lÏ, th× ta ph¶i chê,
chí ®¸nh véi.
3- Löa ch¸y rÊt m¹nh, ta xÐt cã thÓ ®¸nh th× ®¸nh,
kh«ng thÓ ®¸nh th× chí ®¸nh.
4- NÕu cã thÓ ®èt dinh tr¹i phÝa ngoµi cña ®Þch th×
®èt, kh«ng cÇn chê cã néi øng.
Kh«ng kh«n khÐo th× kh«ng dïng ®îc trinh th¸m, kh«ng
nh©n nghÜa th× kh«ng khiÕn ®îc trinh th¸m. Kh«ng
tinh anh th× kh«ng hiÓu ®îc sù thùc cña trinh th¸m.
ViÖc g× còng cÇn cã trinh th¸m. (NÕu kh«ng cã trinh
th¸m th× kh«ng hiÓu râ t×nh h×nh).
CH¦¥NG XIII ViÖc trinh th¸m cha b¾t ®Çu lµm, mµ ®· lé tiÕng ra,
th× ngêi trinh th¸m vµ ngêi nã nãi víi ®Òu ®¸ng téi
DïNG TRINH TH¸M
chÕt.
(V× lµm lé bÝ mËt).
§em binh mêi mu«n, ®i ®¸nh ngh×n dÆm, hao søc Ta muèn ®¸nh qu©n ®éi nµo, muèn v©y thµnh nµo,
d©n, tèn cña níc, mçi ngµy mÊt ngh×n vµng. Trong
muèn giÕt tíng nµo cña ®Þch, th× tríc ph¶i biÕt râ ai lµ
ngoµi rén rÞp, ¨n giã n»m ma, 70 v¹n gia ®×nh mÊt
c«ng ¨n viÖc lµm. Gi÷ nhau mÊy n¨m ®Ó tranh th¾ng ngêi tíng ®Þch, nh÷ng kÎ th©n cËn nã lµ ai, nh÷ng ngêi
lîi trong mét ngµy. NÕu v× tiÕc tiÒn mµ kh«ng biÕt râ thêng ®i l¹i gÆp nã lµ ai, nh÷ng ngêi canh cöa, ngêi
t×nh h×nh cña ®Þch, th× khê l¾m. NÕu vËy th× kh«ng hÇu h¹, ngêi hé vÖ nã lµ ai, tÝnh nÕt thÕ nµo? Tr¸ch
®¸ng lµm tíng, kh«ng biÕt dïng binh, kh«ng bao giê nhiÖm cña bän trinh s¸t ta, lµ ph¶i dß biÕt cho râ.
th¾ng. XÐt hái bän trinh th¸m cña ®Þch nã tíi do th¸m ta. LÊy
Cho nªn chóa hiÒn tíng giái, ®¸nh th× th¾ng lîi, thµnh
lîi mµ dç nã. T×m çch mµ dïng nã. Nh vËy míi cã ph¶n
c«ng h¬n ngêi, lµ v× biÕt tríc.
Muèn biÕt tríc kh«ng ph¶i nhê quû thÇn, kh«ng ph¶i do gi¸n.
bãi to¸n. Muèn biÕt th× ph¶i cã ngêi ®i do th¸m cho râ Do ®ã mµ biÕt tin tøc, cho nªn sai khiÕn ®îc h¬ng gi¸n
t×nh h×nh cña ®Þch. Cho nªn cã 5 çch dïng trinh th¸m: vµ néi gi¸n. Do nã mµ biÕt, cho nªn tö gi¸n lµm viÖc gi¶
1- H¬ng th¸m lµ dïng ngêi lµng lµm trinh th¸m. (Còng cã thÓ thÊu ®Õn tai ®Þch. Do nã mµ biÕt, cho nªn sinh
cã thÓ xÐt lêi chuyÖn trß vµ çch cö ®éng cña d©n gi¸n cã thÓ lµm viÖc theo kú h¹n.
trong lµng mµ suy ®o¸n t×nh h×nh cña ®Þch). C«ng viÖc çc h¹ng trinh th¸m ®Òu nhê ph¶n gi¸n mµ
2- Néi gi¸n lµ mua chuéc quan lÝnh cña ®Þch lµm trinh
biÕt râ. Cho nªn ta ph¶i ®èi ®·i víi bän ph¶n gi¸n mét
th¸m cho ta.
3- Ph¶n gi¸n lµ lîi dông bän trinh th¸m cña ®Þch. çch rÊt réng r·i.
4- Tö gi¸n lµ ta gi¶ lµm lé kÕ ho¹ch, khiÕn cho thÊu ®Õn §êi xa, nhµ ¢n th¾ng lîi, lµ v× cã «ng Y Do·n ë bªn nhµ
tai ®Þch. H¹, nhµ Chu th¾ng lîi lµ v× cã «ng L÷ Väng ë bªn nhµ
5- Sinh gi¸n lµ nh÷ng ngêi trinh th¸m thêng cña ta. ¢n.
Cho nªn, trong qu©n ®éi, kh«ng ai th©n b»ng trinh Cho nªn chóa hiÒn tíng giái biÕt dïng nh÷ng ngêi kh«n
th¸m, kh«ng ai ®îc thëng nhiÒu b»ng trinh th¸m, kh«ng khÐo nhÊt ®i lµm trinh th¸m, mµ thµnh c«ng to. §ã lµ
viÖc g× bÝ mËt b»ng trinh th¸m.
viÖc cèt yÕu cho viÖc dïng binh qu©n ®éi nhê ®ã mµ
hµnh ®éng. (Nay çc níc cã 2 h¹ng trinh th¸m: mét lµ

trinh th¸m chiÕn lîc, ngµy thêng do th¸m qu©n sù vµ
chÝnh trÞ níc ngoµi, hoÆc cæ ®éng nh©n d©n çc níc
®ã ph¶n ®èi chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ hä. Hai lµ trinh
th¸m chiÕn thuËt, ngµy thêng th× do th¸m binh bÞ cña
níc ngoµi, lóc chiÕn tranh th× lµm viÖc ph¸ ho¹i).
KÕt luËn v¾n t¾t 13 ch¬ng cña «ng T«n Tö lµ:
Muèn thµnh c«ng: th× ph¶i biÕt tríc mäi viÖc.
Muèn biÕt tríc mäi viÖc: th× ph¶i dïng trinh th¸m!
Theo tµi liÖu gèc cña
B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam.
TH¦ GöI ¤NG BÐCNA Vµ ¤NG PHEN
¤ng BÐcna vµ «ng Phen th©n mÕn!

T«i hÕt lßng çm ¬n çc «ng vÒ sù gióp ®ì cña çc «ng
cho çc b¹n chóng t«i.
T«i mong muèn lµ çc b¹n cña chóng t«i sÏ häc ®îc v«
tuyÕn ®iÖn vµ nh÷ng thø cÇn thiÕt kh¸c cho cuéc ®Êu
tranh chung chèng NhËt cña chóng ta.
T«i hy väng mét ngµy gÇn ®©y nhÊt sÏ h©n h¹nh ®îc
®ãn tiÕp çc «ng t¹i khu c¨n cø cña chóng t«i. NÕu ®îc
thÕ th× thËt lµ tuyÖt.
Cho phÐp t«i göi lêi chµo kÝnh träng tíi tíng Sªn«n.
9-5-1945
Ch©n thµnh göi tíi çc «ng lêi
chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt.
Th©n mÕn
Hå
b¶n chôp lu t¹i
TH¦ GöI ¤NG PHEN
¤ng Phen th©n mÕn!

¤ng T vµ ngêi gióp viÖc cña «ng ta vÉn m¹nh khoÎ.
Chóng t«i ®· trë nªn b¹n bÌ th©n thiÕt nh anh em mét
nhµ. T«i hy väng «ng sÏ ®Õn th¨m chóng t«i mét ngµy
gÇn nhÊt.
¤ng lµm ¬n ®a bøc th nµy tíi ngêi b¹n cña t«i tªn lµ
Tèng Minh Ph¬ng ë qu¸n cµ phª §«ng D¬ng. Mêi hoÆc
mêi hai ngµy sau ®ã hä sÏ trao cho «ng mét gãi quµ
trong ®ã cã l¸ cê cña §ång minh. T«i rÊt c¶m ¬n «ng
nÕu «ng göi nh÷ng thø ®ã cho t«i b»ng çch nhanh
nhÊt.
Xin göi «ng vµ «ng BÐcna cïng çc b¹n nh÷ng lêi tèt
®Ñp nhÊt.
Chóc «ng søc khoÎ vµ may m¾n.
9-6-1945
Th©n mÕn
Hå
b¶n chôp lu t¹i
TH¦ GöI ¤NG PHEN
¤ng Phen th©n mÕn!

T«i muèn viÕt cho «ng th dµi ®Ó c¶m ¬n t×nh c¶m cña
«ng ®èi víi t«i. TiÕc thay kh«ng thÓ viÕt dµi ®îc v× søc
khoÎ t«i hiÖn giê cha ®îc tèt l¾m (nhng kh«ng ®Õn nçi
nguy kÞch, «ng an t©m).
§iÒu t«i muèn nãi víi «ng th× «ng Tam sÏ nãi thay t«i.
NÕu «ng gÆp çc «ng BÐcna, Vinca Reit vµ Çcten (cña
c¬ quan th«ng tÊn) vµ nh÷ng ngêi b¹n kh¸c cña chóng
ta, nhê «ng chuyÓn tíi hä lêi chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt
cña t«i.
¤ng Tam nãi lµ «ng sÏ ®Õn ®©y. Chóng t«i lu«n s½n
sµng nång nhiÖt ®ãn «ng.
H·y ®Õn nhanh «ng nhÐ.
T«i chóc «ng m¹nh khoÎ vµ may m¾n.
21-7-1945
Th©n mÕn
C.M Hå
b¶n chôp lu t¹i
TH¦ GöI TRUNG Uý PHEN
Trung uý Phen th©n mÕn!

ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. §Êy lµ ®iÒu tèt cho mäi ngêi.
T«i c¶m thÊy ¸y n¸y khi nh÷ng ngêi b¹n Mü ph¶i rêi
chóng t«i qu¸ nhanh. ViÖc ra ®i cña hä khái ®Êt níc
nµy cã nghÜa lµ mèi quan hÖ gi÷a «ng vµ chóng t«i sÏ
khã kh¨n h¬n.
ChiÕn tranh ®· kÕt thóc th¾ng lîi. Nhng chóng t«i,
nh÷ng níc nhá vµ phô thuéc, kh«ng cã phÇn ®ãng gãp
hoÆc ®ãng gãp rÊt Ýt vµo th¾ng lîi cña tù do, cña d©n
chñ. NÕu muèn ®ãng gãp mét phÇn xøng ®¸ng chóng
t«i ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. T«i tin r»ng «ng vµ nh©n
d©n Mü vÜ ®¹i sÏ lu«n lu«n ñng hé chóng t«i.
T«i còng tin r»ng sím hay muén chóng t«i còng sÏ ®¹t
®îc môc ®Ých cña m×nh, bëi v× môc ®Ých ®ã lµ chÝnh
nghÜa. Vµ ®Êt níc chóng t«i sÏ ®éc lËp. T«i tr«ng chê
ngµy h¹nh phóc ®îc gÆp «ng vµ nh÷ng ngêi b¹n Mü
cña chóng ta ë §«ng D¬ng hay trªn ®Êt Mü.
Chóc «ng may m¾n vµ søc khoÎ.
Th¸ng 8-1945
C.M Hå
b¶n chôp lu t¹i
T«i göi l¹i «ng nh÷ng g× mµ hä chuyÓn cho t«i vµ tiÒn

cßn l¹i lµ 2.560 piastres.
Chóc «ng søc khoÎ vµ may m¾n. Vµ chóc «ng sím gÆp
ngêi b¹n ®êi tèt. H·y tin ë t«i, t«i sÏ m·i m·i nh xa.
8-1945
Th©n mÕn
TH¦ GöI ¤NG TAM C.M Hå

b¶n chôp lu t¹i
¤ng Tam th©n mÕn !
ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. Mäi thø ®Òu thay ®æi. Nhng
t×nh b¹n cña chóng ta vÉn thÕ, kh«ng bao giê thay
®æi.
Nhng «ng biÕt ®Êy, chóng t«i kh«ng cã phÇn ®ãng gãp
chiÕn th¾ng nµy. §Ó gãp phÇn m×nh vµo chiÕn c«ng
chung, chóng t«i cßn ph¶i chiÕn ®Êu gian khæ. ¤ng h·y
tin r»ng chóng t«i ®· chiÕn ®Êu vµ sÏ chiÕn ®Êu cho tíi
khi chóng t«i ®¹t ®îc çi mµ chóng t«i mong muèn: §éc
lËp d©n téc.
T«i thÊy ¸y n¸y v× nh÷ng ngêi b¹n Mü ®· rêi chóng t«i
qu¸ nhanh vµ do ®ã mèi quan hÖ gi÷a «ng vµ chóng
t«i trë nªn khã kh¨n h¬n. Chóng t«i sÏ kh«ng bao giê
quªn «ng. ¤ng còng ®õng quªn chóng t«i nhÐ! Ngµy
mai t¬i s¸ng chóng ta sÏ gÆp nhau, chóng ta tr«ng chê
ngµy ®ã!
Tha «ng, ngêi b¹n ®îc giao nhiÖm vô mua nh÷ng vßng
xuyÕn cho «ng bÞ èm vµ anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã
cho ngêi kh¸c. Nhng ngêi nµy l¹i nhËn c«ng t¸c xa Hµ
Néi, nªn anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã cho ngêi thø ba.
Ngêi nµy kh«ng thùc hiÖn ®óng mµ chØ mua ®îc mét
sè çi mµ «ng muèn.
TÊt c¶ gi¸ 440 piastres1).
1)
Piastre: ®¬n vÞ tiÒn §«ng D¬ng.
Uû ban d©n téc gi¶i phãng ViÖt Nam còng nh ChÝnh

phñ l©m thêi cña ta lóc nµy. H·y ®oµn kÕt chung
quanh nã, lµm cho chÝnh s¸ch vµ mÖnh lÖnh cña nã ®-
îc thi hµnh kh¾p níc.
Nh vËy th× Tæ quèc ta nhÊt ®Þnh mau ®îc ®éc lËp,
d©n téc ta nhÊt ®Þnh mau ®îc tù do.
TH¦ K£U GäI TæNG KHëI NGHÜa
Hìi ®ång bµo yªu quý!
Giê quyÕt ®Þnh cho vËn mÖnh d©n téc ta ®· ®Õn.
Hìi ®ång bµo yªu quý! Toµn quèc ®ång bµo h·y ®øng dËy ®em søc ta mµ tù
Bèn n¨m tríc ®©y, t«i cã th kªu gäi ®ång bµo ta ®oµn gi¶i phãng cho ta.
kÕt. V× cã ®oµn kÕt míi cã lùc lîng, cã lùc lîng míi giµnh NhiÒu d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi ®ang ganh nhau
®îc §éC LËP, Tù DO. tiÕn bíc giµnh quyÒn ®éc lËp. Chóng ta kh«ng thÓ
HiÖn nay qu©n ®éi NhËt ®· tan r·, phong trµo cøu chËm trÔ.
quèc lan trµn kh¾p níc. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh TiÕn lªn! TiÕn lªn! Díi l¸ cê ViÖt Minh, ®ång bµo h·y
(ViÖt Minh) cã hµng chôc triÖu ®éi viªn, gåm ®ñ çc dòng c¶m tiÕn lªn!
tÇng líp sÜ, n«ng, c«ng, th¬ng, binh, gåm ®ñ çc d©n
téc ViÖt, Thæ, Nïng, Mêng, M¸n. Trong ViÖt Minh ®ång Th¸ng 8 n¨m 1945
bµo ta b¾t tay nhau chÆt chÏ, kh«ng ph©n biÖt trai,
g¸i, giµ, trÎ, l¬ng, gi¸o, giµu, nghÌo. Hå chÝ minh
Võa ®©y ViÖt Minh l¹i triÖu tËp "ViÖt Nam quèc d©n
®¹i biÓu §¹i héi", cö ra Uû BAN D¢N TéC GI¶I PHãNG
VIÖT NAM ®Ó l·nh ®¹o toµn quèc nh©n d©n kiªn In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, Theo bµi in trong s¸ch
(tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), V¨n kiÖn §¶ng.
quyÕt ®Êu tranh kú cho níc ®îc ®éc lËp.
Nxb. Sù thËt, Hµ Néi, 1963,
§ã lµ mét tiÕn bé rÊt lín trong lÞch sö tranh ®Êu gi¶i tr. 532-533.
phãng cña d©n téc ta tõ ngãt mét thÕ kû nay.
§ã lµ mét ®iÒu khiÕn cho ®ång bµo ta phÊn khëi vµ
riªng t«i hÕt søc vui mõng.
Nhng chóng ta cha thÓ cho thÕ lµ ®ñ. Cuéc tranh ®Êu
cña chóng ta ®¬ng cßn gay go, d»ng dai. Kh«ng ph¶i
NhËt b¹i mµ bçng nhiªn ta ®îc gi¶i phãng, tù do. Chóng
ta vÉn ph¶i ra søc phÊn ®Êu. ChØ cã ®oµn kÕt, phÊn
®Êu, níc ta míi ®îc ®éc lËp.
ViÖt Minh lµ c¬ së cho sù ®oµn kÕt, phÊn ®Êu cña
d©n téc ta trong lóc nµy. H·y gia nhËp ViÖt Minh, ñng
hé ViÖt Minh, lµm cho ViÖt Minh réng lín m¹nh mÏ.
Chóng t¾m çc cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ

m¸u.
Chóng rµng buéc d luËn, thi hµnh chÝnh s¸ch ngu d©n.
Chóng dïng thuèc phiÖn, rîu cån ®Ó lµm cho nßi gièng
ta suy nhîc.
VÒ kinh tÕ, chóng bãc lét d©n ta ®Õn x¬ng tuû, khiÕn
TUY£N ng«n ®éc lËp31 cho d©n ta nghÌo nµn, thiÕu thèn, níc ta x¬ x¸c, tiªu
®iÒu.
Chóng cíp kh«ng ruéng ®Êt, hÇm má, nguyªn liÖu.
Hìi ®ång bµo c¶ níc, Chóng gi÷ ®éc quyÒn in giÊy b¹c, xuÊt c¶ng vµ nhËp
"TÊt c¶ mäi ngêi ®Òu sinh ra cã quyÒn b×nh ®¼ng. T¹o c¶ng.
ho¸ cho hä nh÷ng quyÒn kh«ng ai cã thÓ x©m ph¹m ®- Chóng ®Æt ra hµng tr¨m thø thuÕ v« lý, lµm cho d©n
îc; trong nh÷ng quyÒn Êy, cã quyÒn ®îc sèng, quyÒn tù ta, nhÊt lµ d©n cµy vµ d©n bu«n, trë nªn bÇn cïng.
do vµ quyÒn mu cÇu h¹nh phóc". Chóng kh«ng cho çc nhµ t s¶n ta ngãc ®Çu lªn. Chóng
Lêi nãi bÊt hñ Êy ë trong b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp32 n¨m bãc lét c«ng nh©n ta mét çch v« cïng tµn nhÉn.
1776 cña níc Mü. Suy réng ra, c©u Êy cã ý nghÜa lµ: tÊt Mïa thu n¨m 1940, ph¸t xÝt NhËt ®Õn x©m l¨ng §«ng
c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, D¬ng ®Ó më thªm c¨n cø ®¸nh §ång minh, th× bän
d©n téc nµo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung síng vµ thùc d©n Ph¸p quú gèi ®Çu hµng, më cöa níc ta ríc
quyÒn tù do. NhËt. Tõ ®ã d©n ta chÞu hai tÇng xiÒng xÝch: Ph¸p vµ
B¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn 33 cña Çch NhËt. Tõ ®ã d©n ta cµng cùc khæ, nghÌo nµn. KÕt qu¶
m¹ng Ph¸p n¨m 1791 còng nãi:
lµ cuèi n¨m ngo¸i sang ®Çu n¨m nay, tõ Qu¶ng TrÞ
"Ngêi ta sinh ra tù do vµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi; vµ
®Õn B¾c Kú, h¬n hai triÖu ®ång bµo ta bÞ chÕt ®ãi.
ph¶i lu«n lu«n ®îc tù do vµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi".
Ngµy 9 th¸ng 3 n¨m nay, NhËt tíc khÝ giíi cña qu©n ®éi
§ã lµ nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®îc.
ThÕ mµ h¬n 80 n¨m nay, bän thùc d©n Ph¸p lîi dông l¸ Ph¸p. Bän thùc d©n Ph¸p hoÆc lµ bá ch¹y, hoÆc lµ
cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, ®Õn cíp ®Êt níc ta, ¸p bøc ®Çu hµng. ThÕ lµ ch¼ng nh÷ng chóng kh«ng "b¶o hé"
®ång bµo ta. Hµnh ®éng cña chóng tr¸i h¼n víi nh©n ®îc ta, tr¸i l¹i, trong 5 n¨m, chóng ®· b¸n níc ta hai lÇn
®¹o vµ chÝnh nghÜa. cho NhËt.
VÒ chÝnh trÞ, chóng tuyÖt ®èi kh«ng cho nh©n d©n ta Tríc ngµy 9 th¸ng 3, biÕt bao lÇn ViÖt Minh ®· kªu gäi
mét chót tù do d©n chñ nµo. ngêi Ph¸p liªn minh ®Ó chèng NhËt. Bän thùc d©n Ph¸p
Chóng thi hµnh nh÷ng luËt ph¸p d· man. Chóng lËp ba ®· kh«ng ®¸p øng, l¹i th¼ng tay khñng bè ViÖt Minh
chÕ ®é kh¸c nhau ë Trung, Nam, B¾c ®Ó ng¨n c¶n h¬n n÷a.
viÖc thèng nhÊt níc nhµ cña ta, ®Ó ng¨n c¶n d©n téc ThËm chÝ ®Õn khi thua ch¹y, chóng cßn nhÉn t©m
ta ®oµn kÕt. giÕt nèt sè ®«ng tï chÝnh trÞ ë Yªn B¸i vµ Cao B»ng.
Chóng lËp ra nhµ tï nhiÒu h¬n trêng häc. Chóng th¼ng Tuy vËy, ®èi víi ngêi Ph¸p, ®ång bµo ta vÉn gi÷ mét
tay chÐm giÕt nh÷ng ngêi yªu níc th¬ng nßi cña ta. th¸i ®é khoan hång vµ nh©n ®¹o. Sau cuéc biÕn ®éng
ngµy 9 th¸ng 3, ViÖt Minh ®· gióp cho nhiÒu ngêi Ph¸p ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vµ lùc lîng, tÝnh
ch¹y qua biªn thuú, l¹i cøu cho nhiÒu ngêi Ph¸p ra khái m¹ng vµ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy.
nhµ giam NhËt vµ b¶o vÖ tÝnh m¹ng vµ tµi s¶n cho hä. B¶n sao b¨ng ghi ©m,
Sù thËt lµ tõ mïa thu n¨m 1940, níc ta ®· thµnh thuéc lu t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.
®Þa cña NhËt, chø kh«ng ph¶i thuéc ®Þa cña Ph¸p
n÷a. Khi NhËt hµng §ång minh th× nh©n d©n c¶ níc ta
®· næi dËy giµnh chÝnh quyÒn, lËp nªn níc ViÖt Nam
D©n chñ Céng hoµ.
Sù thËt lµ d©n ta ®· lÊy l¹i níc ViÖt Nam tõ tay NhËt,
chø kh«ng ph¶i tõ tay Ph¸p.
Ph¸p ch¹y, NhËt hµng, vua B¶o §¹i tho¸i vÞ. D©n ta ®·
®¸nh ®æ çc xiÒng xÝch thùc d©n gÇn 100 n¨m nay
®Ó g©y dùng nªn níc ViÖt Nam ®éc lËp. D©n ta l¹i
®¸nh ®æ chÕ ®é qu©n chñ mÊy m¬i thÕ kû mµ lËp
nªn chÕ ®é d©n chñ céng hoµ.
Bëi thÕ cho nªn, chóng t«i, L©m thêi ChÝnh phñ cña níc
ViÖt Nam míi, ®¹i biÓu cho toµn d©n ViÖt Nam, tuyªn
bè tho¸t ly h¼n quan hÖ thùc d©n víi Ph¸p, xo¸ bá hÕt
nh÷ng hiÖp íc mµ Ph¸p ®· ký vÒ níc ViÖt Nam, xo¸ bá
tÊt c¶ mäi ®Æc quyÒn cña Ph¸p trªn ®Êt níc ViÖt Nam.
Toµn d©n ViÖt Nam, trªn díi mét lßng kiªn quyÕt chèng
l¹i ©m mu cña bän thùc d©n Ph¸p.
Chóng t«i tin r»ng çc níc §ång minh34 ®· c«ng nhËn
nh÷ng nguyªn t¾c d©n téc b×nh ®¼ng ë çc héi nghÞ
Tªhªr¨ng35 vµ Cùu Kim S¬n36 quyÕt kh«ng thÓ kh«ng
c«ng nhËn quyÒn ®éc lËp cña d©n ViÖt Nam.
Mét d©n téc ®· gan gãc chèng ¸ch n« lÖ cña Ph¸p h¬n
80 n¨m nay, mét d©n téc ®· gan gãc ®øng vÒ phe
§ång minh chèng ph¸t xÝt mÊy n¨m nay, d©n téc ®ã
ph¶i ®îc tù do! D©n téc ®ã ph¶i ®îc ®éc lËp!
V× nh÷ng lÏ trªn, chóng t«i, ChÝnh phñ L©m thêi cña n-
íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ trÞnh träng tuyªn bè víi
thÕ giíi r»ng:
Níc ViÖt Nam cã quyÒn hëng tù do vµ ®éc lËp, vµ sù
thËt ®· thµnh mét níc tù do ®éc lËp. Toµn thÓ d©n téc
1077 1078
Phô lôc
chiÕn thuËt du kÝch 1155 1156
N¡M §IÓM LíN
1. Bá mäi thµnh kiÕn xung ®ét cò, thµnh thËt hîp t¸c
®Ó thèng nhÊt çc nhãm céng s¶n §«ng D¬ng;
2. §Þnh tªn §¶ng lµ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam;
3. Th¶o ChÝnh c¬ng vµ §iÒu lÖ s¬ lîc cña §¶ng;
4. §Þnh kÕ ho¹ch thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt trong níc;
5. Cö mét Ban Trung ¬ng l©m thêi gåm 9 ngêi, trong
®ã cã hai ®¹i biÓu chi bé céng s¶n Trung Quèc ë §«ng
D¬ng.
buéc n«ng d©n ph¶i thuª n«ng cô cña chóng. Cã nhiÒu

n¬i, ®Þa chñ cho bän "qu¸ ®iÒn" lÜnh canh, bän nµy
chia nhá ruéng ®Êt ®em ph¸t canh l¹i cho n«ng d©n.
B»ng thñ ®o¹n Êy chóng cµng n©ng cao t« ruéng ®Êt
lªn h¬n n÷a, nªn ngêi n«ng d©n nghÌo bÞ trãi chÆt víi
chóa ®Êt gÇn nh n«ng n« tríc kia. ¡n ®· kh«ng ®ñ no
B¸o ço vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt v× ®Þa t« qu¸ nÆng, nh÷ng ngµy lÔ b¸i hoÆc khi ®Þa
cña Trung ¬ng §¶ng céng s¶n chñ më tiÖc tïng, ngêi bÇn n«ng cßn ph¶i ®em lÔ vËt
®Õn kÝnh biÕu vµ lµm c«ng kh«ng cho chñ. Khi ph¶i
®«ng d¬ng vay mîn, hä ph¶i tr¶ lêi rÊt cao (Ýt nhÊt lµ 100%) hoÆc
ph¶i b¸n hoa mµu non lÊy cã mét nöa tiÒn hoÆc ®em
cÇm cè ruéng n¬ng cho bän vay ¨n l·i.
Phong trµo n«ng d©n: b) BÞ t b¶n bãc lét:
1. Nh©n d©n §«ng D¬ng 90% lµ n«ng d©n. ë çc th«n Cè n«ng lµm viÖc suèt ngµy kh«ng h¹n ®Þnh giê giÊc,
x·, ngoµi bän ®¹i ®Þa chñ ra, toµn bé n«ng d©n lµ t¸ mµ vÉn kh«ng ®ñ nu«i th©n vµ gia ®×nh. Nh÷ng ngêi
®iÒn. C¨n cø vµo t liÖu s¶n xuÊt cã thÓ ph©n lo¹i n«ng ®i ë mçi n¨m chØ ®îc nhËn 10 ®ång. Cßn anh em phu
d©n ra nhiÒu tÇng líp.
®ån ®iÒn (cao su, cµ phª, b«ng, v.v.), th× bÞ ®a ®i
A- BÇn n«ng: kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt ruéng ®Êt nªn
nh÷ng n¬i xa x«i, níc ®éc, ¨n ë trong nh÷ng l¸n tr¹i
ph¶i ®i lµm thuª cho ®¹i ®Þa chñ hoÆc lµm thªm mét
bÈn thØu, ®îc tr¶ c«ng mét phÇn b»ng tiÒn, mét phÇn
nghÒ phô míi ®ñ sèng;
b»ng g¹o. Thêng thêng c«ng x¸ cña nh÷ng anh em ®ã
B- Trung n«ng: cã ®ñ ruéng ®Êt tù cµy cÊy lÊy, hä
bÞ cóp ph¹t hÕt. Khi lµm viÖc hä l¹i bÞ ®èi xö ®¸nh
kh«ng bãc lét ai;
®Ëp nh con vËt.
C- Phó n«ng: cã nhiÒu ruéng ®Êt, mét phÇn do m×nh
Chñ ®Êt lµm chóa trong ®ån ®iÒn, chóng cã lÝnh vµ
canh t¸c, mét phÇn thuª ngêi lµm, phÇn cßn l¹i cho lÝnh
cã ngêi canh g¸c. NÕu c«ng nh©n næi dËy th× bÞ chñ
canh;
hµnh h¹ hÕt çch.
D- Cè n«ng1): lµm thuª cho ®¹i ®Þa chñ, chñ ®ån ®iÒn
c) BÞ ®Õ quèc bãt lét:
vµ phó n«ng.
Ngoµi viÖc bãc lét n«ng d©n vÒ kinh tÕ, bän ®Õ quèc
§a sè n«ng d©n §«ng D¬ng lµ cè, bÇn n«ng.
Ph¸p cßn b¾t d©n cµy chÞu biÕt bao thø thuÕ nÆng
2. Do tËp qu¸n phong kiÕn, l¹i bÞ ®Õ quèc ¸p bøc, n«ng
nÒ: thuÕ th©n, thuÕ chî, thuÕ ruéng ®Êt, thuÕ x©y
d©n bÞ ba tÇng bãc lét:
dùng trêng, v.v.. H»ng n¨m mçi ngêi ph¶i ®i x©u 6
a) BÞ ®¹i ®Þa chñ bãc lét:
ngµy kh«ng c«ng cho chÝnh phñ hoÆc ph¶i n¹p mét sè
PhÇn lín ruéng ®Êt tèt, ®Òu n»m trong tay bän t s¶n.
tiÒn t¬ng ®¬ng. §Æc biÖt hai n¨m nay thuÕ m¸ l¹i t¨ng
Chóng cho n«ng d©n lÜnh canh tõng thöa thu t« rÊt
lªn rÊt nhiÒu. Bän ®Õ quèc Ph¸p ®Ó cho bän quan l¹i
cao (lÊy mét nöa hoa mµu hoÆc thu b»ng tiÒn) b¾t
vµ t s¶n bãp nÆn ¸p bøc n«ng d©n, chóng t×m hÕt
1)
Manoeuvres agricoles, ouvriers agricoles (c«ng nh©n n«ng çch ®Ó gi÷ v÷ng chÕ ®é thuéc ®Þa cña chóng.
nghiÖp)= cè n«ng.
3. Bän ®Õ quèc vµ t s¶n cíp dÇn hÕt ruéng ®Êt canh tuyªn truyÒn mét Ýt chèng ®¹i ®Þa chñ vµ t s¶n. Mét
t¸c, ¸p bøc vµ bãc lét n«ng d©n thËm tÖ, l¹i chång chÊt mÆt ph¶i ®Êu tranh m¹nh h¬n n÷a chèng nh÷ng ®Þnh
thªm n¹n thÊt nghiÖp vµ ®ãi rÐt. Kh«ng kh¸c g× n« lÖ, kiÕn cho r»ng: "Tay kh«ng lµm sao mµ ®Êu tranh ®îc,
ngêi n«ng d©n ph¶i b¸n søc lao ®éng ®i lµm phu ë çc hoÆc chóng ta kh«ng nªn g©y ra mét cuéc chiÕn tranh
®ån ®iÒn trong níc hoÆc ë ngoµi níc. Hoµn c¶nh ®ãi nhá", nhng mÆt kh¸c l¹i ph¶i chèng xu híng khñng bè.
Chóng ta còng cha quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn cuéc ®Êu
khæ ®ã ngµy cµng kÝch ®éng n«ng d©n tiÕn lªn ®Êu
tranh cña cè n«ng1) chèng l¹i phó n«ng, ®Þa chñ2). Ph¶i
tranh chèng bän ®Þa chñ, t s¶n vµ ®Õ quèc. nh©n mäi t×nh tr¹ng bèi rèi chung nµy mµ l«i cuèn
Do ®ã ë n«ng th«n ®· h×nh thµnh hai phe ®èi ®Þch, quÇn chóng ®Êu tranh; ngµy 1-5 ch¼ng h¹n, ®¸ng lÏ
mét bªn lµ hÇu hÕt tÊt c¶ anh chÞ em n«ng d©n, cßn ph¶i kªu gäi anh chÞ em n«ng d©n Th¸i B×nh "H·y tiÕn
mét bªn lµ bän phong kiÕn ®Õ quèc. HiÖn nay ë Trung lªn, ®©y lµ c¬ héi çc b¹n ph¶i vïng dËy". NÕu kh«ng
Kú, Nam Kú vµ B¾c Kú, n«ng d©n ®ang s«i sôc ®Êu lµm nh vËy th× chØ cã Ðp buéc hä ®Êu tranh mµ th«i.
tranh. V« s¶n lµ ®éi qu©n cña çch m¹ng ruéng ®Êt vµ Ngêi chØ huy thiÕu kh¶ n¨ng vµ kh«ng biÕt chuÈn bÞ
çch m¹ng ph¶n ®Õ ë §«ng D¬ng. HiÖn nay phong trµo çc cuéc ®Êu tranh, sau mçi cuéc ®Êu tranh, gi¶i t¸n tù
çch m¹ng ®ang lªn m¹nh, ph¶i tr¸nh lµm sao cho v« vÖ lµ sai lÇm. Ph¶i tæ chøc ®Êu tranh ban ®ªm.
s¶n khái ph¹m nh÷ng sai lÇm cã thÓ ®a çch m¹ng N«ng héi lµ mét tæ chøc ®Êu tranh cã tr¸ch nhiÖm ®a
®Õn thÊt b¹i. cuéc çch m¹ng ruéng ®Êt ®Õn th¾ng lîi, cho nªn
Cho nªn ph¬ng thøc l·nh ®¹o quÇn chóng v« cïng quan trong c«ng t¸c vËn ®éng vµ tuyªn truyÒn, héi viªn N«ng
träng. §¶ng ph¶i hÕt søc quan t©m. héi lu«n lu«n ph¶i nhí nh÷ng ®iÒu sau ®©y:
Sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm trong phong trµo çch m¹ng a) Nh÷ng sù ¸p bøc vµ bãc lét hµng ngµy (nh thuÕ m¸,
cña n«ng d©n. b¾n giÕt, chÕ ®é lÜnh canh, tíc ®o¹t ruéng ®Êt, quan
l¹i vµ t s¶n ¸p bøc, v.v.) lµm cho quÇn chóng n«ng d©n
4. N«ng héi ®ang trªn ®µ ph¸t triÓn m¹nh, nhng vÉn
nhËn thøc râ t×nh c¶nh cña m×nh vµ thÊy cÇn ph¶i ®Êu
cha ®¹t ®îc yªu cÇu. Nguyªn nh©n lµ v× nh÷ng ®ång tranh chèng ®Þa chñ, t s¶n vµ ®Õ quèc.
chÝ chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc n«ng d©n ë th«n x· cßn b) Gi¸o dôc quÇn chóng vÒ ý nghÜa cuéc çch m¹ng
ph¹m nhiÒu sai lÇm thiÕu sãt chñ yÕu sau ®©y: ruéng ®Êt (tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ b¶n xø vµ
a) VÒ tæ chøc - nguyªn t¾c tæ chøc N«ng héi kh«ng râ ngêi ngo¹i quèc ®em chia cho bÇn vµ trung n«ng),
rµng. Tæ chøc tiÕn hµnh chËm. ®ång thêi còng ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu môc tiªu c¬
N«ng héi cha biÓu hiÖn hÕt tÝnh chÊt ®éc lËp cña nã. b¶n cña cuéc çch m¹ng t s¶n d©n chñ.
N«ng héi ph¶i nªu râ vai trß cña m×nh ®Ó thu hót quÇn c) Gi¶i thÝch cho quÇn chóng thÊy cÇn thiÕt ph¶i liªn
chóng. Nhng lÒ lèi tæ chøc N«ng héi cha tèt, hÇu hÕt minh víi giai cÊp v« s¶n, cÇn ph¶i ®îc v« s¶n vµ §¶ng
mäi c«ng viÖc ®Òu do ®¶ng viªn bao biÖn, çc ®ång Céng s¶n, ®éi tiªn phong cña v« s¶n l·nh ®¹o.
chÝ nµy kh«ng biÕt chän lÊy çn bé ë trong hµng ngò d) Ph¶i tuyªn truyÒn ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l¬ng, ph¶n
n«ng d©n. Çc Ban phô tr¸ch phô n÷ vµ thanh niªn ®èi mäi c¶i çch, mäi nhãm vµ ®¶ng ph¸i cã tÝnh chÊt
còng cha thµnh lËp. Çc cuéc héi häp th× kh«ng thèng quèc gia. N«ng héi ph¶i xuÊt b¶n mét tê b¸o vµ khuyÕn
nhÊt. khÝch n«ng d©n viÕt bµi ®¨ng b¸o.
b) ViÖc tuyªn truyÒn trong n«ng d©n yÕu vµ ph¹m vi 1)
C«ng nh©n n«ng nghiÖp: owriers agraires.
tuyªn truyÒn l¹i qu¸ hÑp. ChØ tuyªn truyÒn ph¶n ®Õ vµ 2)
Trong nguyªn b¶n: riches paysans.
®) Lµng lµ c¬ së cña tæ chøc N«ng héi. phôc chø kh«ng ®îc dïng mÖnh lÖnh vµ ph¶i ra søc lµm
Tæ chøc n«ng d©n bao gåm N«ng héi lµng, N«ng héi cho quÇn chóng n«ng d©n tin tëng ë §¶ng.
tæng, N«ng héi tØnh vµ Tæng N«ng héi §«ng D¬ng. 8. §êng lèi chung cña çch m¹ng n«ng d©n hiÖn nay
Ph¶i tæ chøc bÇn n«ng vµ trung n«ng vµo N«ng héi. nh»m:
Trong thêi kú ®Çu cña phong trµo çch m¹ng, cã thÓ cã - TËp hîp, tæ chøc trung, bÇn n«ng vµ kÝch ®éng hä
nh÷ng phó n«ng cïng ®i víi bÇn, trung n«ng, nhng vÒ ®Êu tranh giµnh lÊy chñ quyÒn cho nh©n d©n;
sau hä sÏ chèng l¹i çch m¹ng. Cho nªn ngay tõ bíc ®Çu - Chø kh«ng ph¶i ®Ó tiÕn hµnh mét cuéc khëi nghÜa
ph¶i lo¹i trõ ra khái N«ng héi, vµ g¹t ¶nh hëng cña hä ®Þa ph¬ng (khëi nghÜa cã nghÜa lµ næi dËy giµnh
®èi víi bÇn, trung n«ng. ChÝnh bän hä - phó n«ng vµ chÝnh quyÒn). §¶ng viªn ph¶i c¨n cø vµo ®êng lèi
mét sè ®¹i ®Þa chñ ®· t×m çch lät vµo N«ng héi ®Ó chung ®ã mµ l·nh ®¹o n«ng d©n ®Êu tranh. §¸nh vµo
lòng ®o¹n vµ ph¸ ho¹i. N«ng d©n ph¶i ®¶m nhËn lÊy giai cÊp thèng trÞ, ®¸nh vµo ®Þa chñ vµ t s¶n tøc lµ
phÇn lín nh÷ng tr¸ch nhiÖm quan träng. chóng ta ph¶i kÝch ®éng n«ng d©n ®Êu tranh ph¶n
Trong N«ng héi, nh÷ng anh chÞ em n«ng d©n díi 23 ®èi thu thuÕ, ph¶n ®èi chÕ ®é ph¸t canh, ph¶n ®èi
tuæi, ph¶i do mét ban thanh niªn n«ng d©n l·nh ®¹o, nh÷ng quy t¾c luËt lÖ cña t s¶n, v.v., vµ ph¶i kÕt hîp
®Ó dÔ g©y phong trµo thanh niªn. ®Êu tranh kinh tÕ vµ chÝnh trÞ, lîi dông mäi c¬ héi ®Ó
Thanh niªn ph¶i tham gia l·nh ®¹o N«ng héi. N«ng héi phæ biÕn t tëng çch m¹ng ruéng ®Êt vµ khuyÕn
còng ph¶i thµnh lËp mét Ban phô n÷ ®Ó vËn ®éng chÞ khÝch tæ chøc mét ®éi tù vÖ n«ng d©n.
em phô n÷ tham gia cuéc ®Êu tranh chung. ChuÈn bÞ ®Êu tranh tríc hÕt ph¶i tuyªn truyÒn m¹nh mÏ
Thî thñ c«ng vµ c«ng nh©n n«ng nghiÖp ph¶i tæ chøc ®Ó l«i cuèn ®a sè quÇn chóng tham gia; khi cã ®iÒu
thµnh C«ng héi. Nh÷ng C«ng héi nµy ph¶i thêng xuyªn kiÖn tæ chøc nh÷ng cuéc ®Êu tranh lín mµ chØ ph¸t
liªn l¹c víi çc tæ chøc v« s¶n thµnh thÞ vµ liªn hÖ thËt ®éng ®Êu tranh lÎ tÎ th× ¶nh hëng chÝnh trÞ kh«ng tèt.
chÆt chÏ víi N«ng héi. §Ó chèng l¹i ®µn ¸p, cÇn ph¶i chuÈn bÞ thËt chu ®¸o
Tæ chøc tù vÖ cña n«ng d©n rÊt quan träng trong çc vµ l·nh ®¹o cã kÕ ho¹ch mäi cuéc ®Êu tranh, ph¶i ph¸t
cuéc ®Êu tranh ë th«n x·. N«ng héi ph¶i tuyªn truyÒn triÓn vµ huÊn luyÖn ®éi tù vÖ n«ng d©n.
gi¶i thÝch trong quÇn chóng ý nghÜa viÖc thµnh lËp CÇn lµm cho n«ng d©n nhËn thøc râ lùc lîng vµ vai trß
mét ®éi tù vÖ ®Ó b¶o vÖ vµ kªu gäi quÇn chóng tham cña m×nh. Hä ph¶i hiÓu ®îc r»ng hµnh ®éng ç nh©n
gia. hoÆc mçi xu híng khñng bè ®Òu tr¸i víi c¬ng lÜnh
71). N«ng héi ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi C«ng héi. N«ng hµnh ®éng cña m×nh.
d©n vµ c«ng nh©n chÞu sù l·nh ®¹o tèi cao vÒ chÝnh §ång thêi, ph¶i gi¶i thÝch cho n«ng d©n hiÓu r»ng chØ
trÞ cña §¶ng, nhng ph¶i ph©n biÖt §¶ng víi çc tæ chøc cã mét lùc lîng m¹nh mÏ vµ cã tæ chøc míi cã thÓ ®¬ng
N«ng héi vµ C«ng héi. §¶ng tuyªn truyÒn ®êng lèi ®Çu chèng khñng bè tr¾ng ®îc. L·nh ®¹o n«ng d©n cã
nghÜa lµ nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þa ph¬ng ®Ó råi ph¸t
th«ng qua nh÷ng çn bé cña m×nh. Khi tuyªn truyÒn
®éng phong trµo quÇn chóng. Mçi cuéc ®Êu tranh
chÝnh s¸ch cña §¶ng, çn bé ph¶i dïng çch thuyÕt
®Òu nh»m më réng ¶nh hëng cña N«ng héi vµ cña
§¶ng vµ nh»m thu hót quÇn chóng vµo N«ng héi.
1)
Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 5, 6. 9. Nh÷ng yªu s¸ch cña n«ng d©n
a) VÒ chÝnh trÞ - §ßi tù do lËp héi, tù do héi häp, tù do

ng«n luËn vµ ®ßi bá chÕ ®é kiÓm duyÖt; ph¶n ®èi
khñng bè tr¾ng, ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l¬ng; ph¶n
®èi ®a n«ng d©n ®i lµm phu ®ån ®iÒn vµ ®a hä
sang çc thuéc ®Þa kh¸c.
b) VÒ kinh tÕ - §ßi gi¶m su thuÕ - ®ßi bá thuÕ th©n,

®ßi gi¶m t« ruéng ®Êt, bá chÕ ®é ph¸t canh, bá chÕ
®é lao dÞch. §èi víi cè n«ng: ph¶i t¨ng c«ng x¸, bít giê
lµm viÖc. §ßi b¶o hiÓm x· héi, ngµy nghØ (tÕt, kÓ c¶
ngµy kû niÖm çch m¹ng) ®îc tr¶ c«ng.
B¸o ço vµo kho¶ng n¨m 1930.
b¶n chôp lu t¹i
ViÖn lÞch sö §¶ng. NH÷NG thñ ®o¹n cña §Õ QUèC PH¸P
Khñng bè tr¾ng ®ang hoµnh hµnh díi ®ñ mäi h×nh

thøc. §Õ quèc ®ãng ®ån binh ë kh¾p çc th«n x·,
chóng tæ chøc x· ®oµn1) (gièng nh d©n ®oµn2) ë Trung
Quèc) ®Ó canh phßng ngµy ®ªm. LËp danh hé ë mçi
lµng ®Ó kiÓm so¸t nh÷ng ngêi l¹ mÆt. CÊm ®i l¹i tõ
vïng nµy sang vïng kh¸c. §éc ¸c h¬n lµ chóng cho phÐp
bän t s¶n ®îc quyÒn ®èt nhµ vµ giÕt ngêi. Chóng chia
thµnh phè ra thµnh nhiÒu khu, ë mçi khu phè tªn trëng
phè ®îc quyÒn kiÓm so¸t tÊt c¶ d©n chóng. ChÝnh phñ
cña chóng ra mÆt tuyªn truyÒn vu ço céng s¶n.
Ngoµi chÝnh s¸ch khñng bè, bän ®Õ quèc Ph¸p cßn
thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch lõa bÞp: lËp Héi ®ång c¶i l-
¬ng, Héi ®ång hoµ gi¶i t b¶n vµ lao ®éng, v.v.. Chóng
giao tr¸ch nhiÖm cho ®èc c«ng ë nhµ m¸y vµ trëng phè
ph¶i ng¨n ngõa phong trµo çch m¹ng ë nhµ m¸y vµ khu
1)
Trong nguyªn b¶n, viÕt b»ng tiÕng ViÖt.
2)
Nguyªn b¶n: Min-tuan.
phè. Chóng ®a mËt th¸m vµo çc xÝ nghiÖp tæ chøc tr¸ch çc Ban (giao th«ng, tµi chÝnh, tuyªn truyÒn, v.v.).
héi häp thî thuyÒn ®Ó ph¸ nh÷ng cuéc b·i c«ng. Nay th× cã mét ®ång chÝ Trung ¬ng, ngoµi nh÷ng tr¸ch
Bän ®Õ quèc cßn thuª ngêi viÕt b¸o xuyªn t¹c chñ nhiÖm kh¸c cña m×nh, cßn phô tr¸ch c«ng t¸c giao
nghÜa céng s¶n vµ vu ço Nga - X«. th«ng vµ Ên lo¸t n÷a.
T×nh h×nh néi bé §¶ng ë B¾c Kú: Tõ TØnh uû ®Õn chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt cã: tæ
1. Trong khi çc ®ång chÝ Trung ¬ng bËn häp Héi nghÞ chøc. Cha khi nµo ®îc huÊn luyÖn, nªn çc ®ång chÝ
th¸ng 10-1930, mét Xø uû l©m thêi ®îc thµnh lËp gåm kh«ng thÓ hiÓu ®îc môc ®Ých cña §¶ng.
ba ®ång chÝ BÝ th ba TØnh uû lín. Nhng kh«ng mét H¬n n÷a, nhiÒu ®¶ng viªn tríc kia ®· tham gia §«ng D-
®ång chÝ nµo ®îc giao tr¸ch nhiÖm râ rµng vµ còng ¬ng
kh«ng ®ång chÝ nµo cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó l·nh ®¹o mäi
c«ng t¸c trong xø. Do ®ã çc tØnh ®Òu tù trÞ, trong khi
®ã th× mäi c«ng viÖc vÉn ë t×nh tr¹ng hçn lo¹n. cò vµ "Thanh niªn" vÉn cßn gi÷ t tëng bÌ ph¸i vµ xu híng
2. Cã 6 tØnh ®· cã tæ chøc: H¶i Phßng, Hµ Néi, má khñng bè.
than Hßn Gai, Nam §Þnh, Th¸i B×nh vµ Phñ Lý (hai tØnh 4. ë çc chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt lµm theo chØ
sau lµ nh÷ng tØnh hoµn toµn n«ng nghiÖp).
thÞ cÊp trªn chø kh«ng cã quyÕt nghÞ, kh«ng cã kÕ
Ngoµi viÖc l·nh ®¹o Ban phô tr¸ch Hµ Néi, mét trong ba
®ång chÝ Êy cßn ph¶i l·nh ®¹o çc Ban giao th«ng, tµi ho¹ch lµm viÖc riªng. Çc ®ång chÝ kh«ng hiÓu chÝnh
chÝnh, tuyªn truyÒn vµ huÊn luyÖn. Do ®ã viÖc in trÞ, kinh tÕ lµ g× thËm chÝ còng cã nh÷ng ®ång chÝ
truyÒn ®¬n vµ s¸ch b¸o kh«ng ch¹y vµ t×nh h×nh tµi kh«ng biÕt §¶ng kh¸c quÇn chóng nh thÕ nµo.
chÝnh thiÕu thèn ®Õn nçi çc ®ång chÝ thêng thiÕu
g¹o ¨n. QuÇn chóng
V× kh«ng ®ñ ®ång chÝ nªn Ban giao th«ng ph¶i nhê
héi viªn C«ng héi gióp viÖc, cã khi ph¶i nhê ®Õn c¶ ng- 1. Çc viÖc tæ chøc c«ng nh©n tiÕn bé Ýt. Chóng ta cã
êi ngoµi n÷a (Ban tµi chÝnh còng vËy). héi viªn ë nhiÒu nhµ m¸y; nhng héi viªn rÊt ph©n t¸n,
Do ®ã c«ng viÖc cña hai Ban ®ã kh«ng tèt. ®©y 2, 3 ngêi, kia 5, 10 ngêi. C«ng héi m¹nh nhÊt lµ
Cã nhiÒu vô b¾t bí vµ khñng bè tr¾ng ngµy cµng d÷ C«ng héi Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh cã 239 héi viªn. Nhng
déi, nªn tæ chøc ë nhiÒu tØnh bÞ tan vì (cã tØnh v× kh«ng ph¶i hÕt tÊt c¶ mäi héi viªn ®Òu ®· nhËn thøc
®Êu tranh còng cã tØnh v× kh«ng ®Êu tranh). râ vai trß cña m×nh.
Cho nªn çc TØnh uû ®· ph¶i ®Ó hÕt th× giê vµ t×m 2. N«ng d©n rÊt m¹nh ë çc tØnh Th¸i B×nh vµ Hµ Nam.
hÕt mäi çch ®Ó bæ cøu t×nh tr¹ng ®ã. Chóng t«i ®· t×m çch tæ chøc quÇn chóng n«ng d©n ë
3. HiÖn nay, phÇn lín çc chøc vô quan träng ®Òu do
kh¾p çc tØnh nhng n«ng d©n qu¸ ph©n t¸n. HuyÖn
çc ®ång chÝ míi thiÕu kinh nghiÖm ®¶m nhiÖm. HÇu
kh¸ nhÊt chØ cã 80 n«ng d©n vµo tæ chøc.
hÕt çc ®ång chÝ cÊp uû ®Òu ®îc chØ ®Þnh chø
kh«ng bÇu. Nhng mçi khi cã bÇu cö, kÕt qu¶ cña cuéc 3. K«mx«m«n (Thanh niªn Céng s¶n ®oµn). Thanh niªn
bá phiÕu rÊt ®îc coi träng. Tríc ®©y ë trong Trung ¬ng, kh«ng ®«ng l¾m. ë nhiÒu n¬i hä sinh ho¹t víi ngêi lín
mçi ®ång chÝ ph¶i phô tr¸ch mét tØnh chø kh«ng phô vµ cha tæ chøc riªng.
4. Phô n÷, M.O.P.R. (Quèc tÕ Cøu tÕ ®á), Héi ph¶n ®Õ 51 ®ång chÝ n«ng d©n
®ång minh: cha cã g×. B¾c Ninh ®ång chÝ n«ng d©n: 6
ë trong nhiÒu tæ chøc cã c¶ ®¶ng viªn lÉn héi viªn, Hµ Néi ®¶ng viªn: 6 (4 n÷), n÷ thanh niªn: 29 ë
®¶ng viªn kh«ng hiÓu râ vai trß cña m×nh. trong
H¶i Phßng
7 chi bé nhµ m¸y: 20 ®¶ng viªn. çc khu vùc.
2 chi bé ®êng phè: 10 ®¶ng viªn. Tæng sè: ®¶ng viªn: 344 (31 n÷), 82 c«ng nh©n, 209
Çc chi bé kh¸c: 7 ®¶ng viªn (2 n÷). n«ng d©n.
Trêng thùc nghiÖp: 8 thanh niªn céng s¶n. Thanh niªn céng s¶n: 79
8 nghiÖp ®oµn thî thuyÒn: 101 héi viªn (4 thanh niªn
vµ 11 n÷). C«ng héi: 404
Hßn Gai (má) N«ng héi: 818
§¶ng: 8 ®¶ng viªn. Phª b×nh nh÷ng NghÞ quyÕt cña Trung ¬ng.
C«ng héi: 10 héi viªn. 1. VÒ vÊn ®Ò Nga - X«, nªn thªm "díi sù l·nh ®¹o cña
(tríc nh÷ng thÊt b¹i võa råi, cã 20 ®¶ng viªn,
10 thanh niªn C.S vµ 30 héi viªn C«ng héi). §¶ng b«nsªvÝch, v« s¶n Nga ®· giµnh ®îc chÝnh
Nam §Þnh quyÒn".
6 nhµ m¸y: 21 ®¶ng viªn. 2. Nãi sù æn ®Þnh kinh tÕ t¹m thêi kh«ng ®óng. Ph¶i
Chi bé ®êng phè: 34 ®¶ng viªn (4 n÷). nãi nh trong NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ Céng s¶n "Sù æn
Thanh niªn C.S: (15 c«ng nh©n) 31 ®oµn viªn. ®Þnh bé phËn, bÊp bªnh vµ t¹m thêi".
C«ng héi: 293 héi viªn (210 thanh niªn, 21 n÷ 3. Trong thêi kú thø hai, cÇn nãi ®Õn nh÷ng thÊt b¹i
thanh niªn). cña çch m¹ng ë Java vµ ë Trung Quèc.
4. Trong thêi kú thø ba, ph¶i nãi ®Õn viÖc nh÷ng ngêi
Çc lµng: 60 ®¶ng viªn, 100 héi viªn N«ng héi.
quèc gia chuÈn bÞ mét cuéc biÕn ®éng th¶m khèc vµ
Phñ Lý 82 ®¶ng viªn (6 n÷). ®a thªm nhiÒu vÝ dô h¬n n÷a vÒ nh÷ng mèi bÊt hoµ
Thanh niªn céng s¶n (n«ng d©n): 13. xuÊt hiÖn trong thêi kú Êy.
366 héi viªn N«ng héi. 5. Ph¶i gi¶i thÝch râ h¬n n÷a nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a
Th¸i B×nh çch m¹ng §«ng D¬ng víi çch m¹ng thÕ giíi.
6. "Vâ trang b¹o ®éng" nghÜa lµ thÕ nµo?
8 chi bé lµng: 38 (10 n÷).
7. Phong trµo c«ng nh©n: NghÞ quyÕt nãi: "Mçi cuéc
3 chi bé thanh niªn céng s¶n: 14. ®Êu tranh kinh tÕ còng lµ mét cuéc ®Êu tranh chÝnh
270 n«ng d©n trÞ". C©u nµy kh«ng râ, nªn nãi: "Mçi cuéc ®Êu tranh
H¶i D¬ng ®ång chÝ n«ng d©n: 9 (mÊt liªn l¹c) kinh tÕ ®Òu cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ".
Hµ §«ng ®ång chÝ n«ng d©n: 12
8. Nãi nh nghÞ quyÕt: "Môc ®Ých cuèi cïng cña C«ng Tµi chÝnh
héi lµ x©y dùng chñ nghÜa x· héi". Kh«ng râ l¾m.
Ch¬ng tr×nh ®· quy ®Þnh tæ chøc mét Ban tµi chÝnh
Ph¶i gi¶i thÝch nhiÒu h¬n n÷a vÒ ý nghÜa cña tæ chøc
C«ng héi. Tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc
9. C©u: "§¶ng lµ bé tham mu cña C«ng héi" nghÜa qu¸
hÑp; nªn nãi: "§¶ng lµ bé Tæng tham mu cña giai cÊp 1. Ph¶i tæ chøc mét Ban gåm 5 ®ång chÝ phô tr¸ch
v« s¶n vµ cña nh©n d©n lao ®éng". tuyªn truyÒn vµ gi¸o dôc ®¶ng viªn.
10. Phong trµo n«ng d©n - chiÕn lîc vµ chiÕn thuËt: 2. Ph¶i ra mét tê b¸o 4 trang, xuÊt b¶n mçi tuÇn hai kú,
kh«ng râ l¾m. Cha ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ quan träng cña ®Ó tuyªn truyÒn gi¸o dôc quÇn chóng vµ ®¶ng viªn.
B¸o ®ã lÊy tªn lµ "Tiªn phong" (The Forward).
çch m¹ng ruéng ®Êt trong tõng giai ®o¹n çch m¹ng.
3. §Ó ®µo t¹o çn bé ph¶i tæ chøc mét trêng huÊn
Mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò n«ng d©n vµ ruéng ®Êt víi
luyÖn, thêi h¹n häc lµ mét th¸ng. Ch¬ng tr×nh häc tËp
çch m¹ng: cha râ l¾m.
nh sau:
11. T¹i sao l¹i ®Þnh ra nh÷ng ®iÒu lÖ h×nh thøc kh¸c a) Danh tõ chÝnh trÞ;
nhau cho N«ng héi vµ C«ng héi. b) TÝnh chÊt vµ môc ®Ých cña §¶ng;
Ph¬ng ph¸p c«ng t¸c c) Ch¬ng tr×nh cña §¶ng;
d) Tæ chøc §¶ng;
1. Xø uû ph¶i göi chØ thÞ gi¶i thÝch râ rµng t¹i sao e) Chi bé;
ph¹m khuyÕt ®iÓm vµ ®Þnh râ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c tõ
nay vÒ sau. f) Phong trµo c«ng n«ng;
2. Çc BÝ th Xø uû vµ TØnh uû ph¶i xem m×nh lµ nh÷ng g) ChÝnh c¬ng.
cè vÊn, lµ ngêi huÊn luyÖn gi¸o dôc, chø kh«ng nªn bao DÇn dÇn cã kinh nghiÖm ch¬ng tr×nh nµy cã thÓ thay
biÖn tÊt c¶ mäi c«ng viÖc trong ®Þa ph¬ng nh tríc ®æi.
®©y.
3. Mçi cÊp uû ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô cho mçi chi bé, C«ng t¸c tríc m¾t
mçi ®¶ng viªn. Cã nh vËy mçi ngêi míi cã mét tr¸ch
nhiÖm nhÊt ®Þnh. 1. Ph¶i gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng nghÞ
4. ChØ thÞ göi cho chi bé ph¶i dÔ hiÓu ®Ó çc ®ång quyÕt cña Trung ¬ng.
chÝ cã thÓ th¶o luËn vµ nghiªn cøu thi hµnh: kh«ng khi
nµo ®îc dïng mÖnh lÖnh. Ph¶i chó ý kiÓm tra c«ng t¸c 2. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm vµ khuyÕt ®iÓm.
cña çc tæ chøc §¶ng cÊp díi. 3. §Êu tranh chèng nh÷ng khuynh híng sai.
5. Çc Ban chÊp hµnh cña tÊt c¶ mäi tæ chøc cña §¶ng
ph¶i cã nh÷ng ®ång chÝ xung phong lµm viÖc cho cÊp C«ng vËn
uû, khi bÞ khñng bè hoÆc cã ai trong cÊp uû v¾ng
mÆt, çc ®ång chÝ ®ã s½n sµng cã thÓ thay thÕ. 1. ChuÈn bÞ tæ chøc trong çc ngµnh c«ng nghiÖp theo
ngµnh däc;
2. Trong 3 th¸ng tíi, Nam §Þnh ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng
nh©n toµn tØnh;
3. Trong 4 th¸ng tíi, H¶i Phßng ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng
nh©n toµn tØnh;
4. T¨ng cêng tuyªn truyÒn ë çc hÇm má;
5. Tæ chøc mét Tæng C«ng héi ë Hµ Néi;
6. §a ®ång chÝ vµo çc ngµnh c«ng nghiÖp quan träng,
çc ®ån ®iÒn, çc nhµ m¸y ®iÖn vµ ngµnh vËn t¶i;
7. Tæ chøc ®oµn thanh niªn vµ héi phô n÷ trong mçi
c«ng héi. Thanh niªn vµ phô n÷ ph¶i tham gia l·nh ®¹o
C«ng héi;
8. B¾t ®Çu tuyªn truyÒn nh÷ng c«ng nh©n thÊt
nghiÖp;
9. Tæ chøc kû niÖm ngµy 25 th¸ng 2;
10. Ph¸t triÓn çc tæ chøc phô thuéc, hîp ph¸p vµ nöa
hîp ph¸p;
11. Liªn kÕt chÆt chÏ c«ng nh©n víi n«ng d©n.
12. Trong 3 th¸ng tíi, Th¸i B×nh vµ Phñ Lý ph¶i cã N«ng

héi tØnh.
Héi nghÞ häp 15 h«m, nhng tranh luËn cha ®Çy ®ñ vµ
chu ®¸o, çc ®ång chÝ lu«n lu«n híng cuéc th¶o luËn
v¹ch cho hÕt nh÷ng cuéc thÊt b¹i, h¬n n÷a héi nghÞ
cha ®îc chuÈn bÞ tõ tríc.
Tµi liÖu cña
ViÖn LÞch sö §¶ng. B¸O ÇO VÒ héi nghÞ
çn bé xø uû b¾c kú
(Gi÷a th¸ng 1 vµ 2)
§Õn dù héi nghÞ ®ã: nghiÖp c«ng nghiÖp nÆng, l¹i cßn bÞ cuéc khñng ho¶ng
- 1 ®¹i biÓu Trung ¬ng. kinh tÕ 1930 ¶nh hëng nÆng nÒ.
- 2 çn bé Xø uû cò. 1. HÇm má: N¨m 1929 cã 600 ngêi chuyªn mé c«ng
nh©n. HiÖn nay kh«ng nh÷ng kh«ng tuyÓn mé c«ng
- 1 ®¹i biÓu tØnh Nam §Þnh.
nh©n míi n÷a mµ cã tõ 5.000 ®Õn 6.000 c«ng nh©n
- 1 ®¹i biÓu tØnh Phñ Lý. bÞ th¶i håi.
- 1 ®¹i biÓu tØnh Th¸i B×nh. 2. Xi m¨ng: Çch ®©y 5 th¸ng, cã 10 chiÕc tµu chuyªn
- 1 ®¹i biÓu tØnh Ban huÊn luyÖn. chë h»ng ngµy 10.000 thïng xi m¨ng ra b¸n ë thÞ trêng.
- 1 céng t¸c viªn cña Xø uû. Nay nh÷ng chiÕc tµu ®ã chØ ch¹y mét tuÇn hoÆc 15
ngµy mét chuyÕn. H¬n n÷a, xi m¨ng do çc m¸y míi
B¸o ço:
s¶n xuÊt, phÈm chÊt xÊu b¸n kh«ng ch¹y. Nhµ m¸y ®·
a) VÒ t×nh h×nh kinh tÕ. th¶i håi h¬n 1.000 c«ng nh©n.
b) VÒ phong trµo quÇn chóng. 3. DÖt: Tõ t¸m th¸ng nay, ngµnh dÖt bÞ khñng ho¶ng
c) Kinh nghiÖm. hoµn toµn, tríc kia hµng ngµy b¸n ra tõ 60 ®Õn 70 kiÖn
d) VÒ chÝnh s¸ch ®µn ¸p çch m¹ng cña ®Õ quèc. hµng, nay sôt xuèng 4 hoÆc 10 kiÖn. Nhµ m¸y dÖt Nam
§Þnh th¶i håi 2.000 c«ng nh©n, Nhµ m¸y H¶i Phßng
®) VÒ c«ng t¸c vµ tinh thÇn ®oµn kÕt cña chóng ta.
còng ph¶i th¶i håi c«ng nh©n viªn.
Th¶o luËn: KÕ ho¹ch do Trung ¬ng dù th¶o. 4. Nhµ m¸y R«be (Robert): ®ãng vµ söa ch÷a tµu thuû,
NghÞ quyÕt: buéc thî lµm viÖc theo mét chÕ ®é míi, hai ngµy lµm
a) VÒ ph¬ng ph¸p tiÕn hµnh. mét. MÆc dÇu vËy, h·ng nµy còng kh«ng sö dông ®îc
b) VÒ néi dung chuyªn m«n cña mçi ban. hÕt nh©n c«ng.
c) VÒ viÖc ®µo t¹o çn bé. 5. C«ng ty dÇu ho¶ Ph¸p: Tõ ba th¸ng nay, mçi c«ng
nh©n chØ lµm viÖc cã 18 ngµy.
d) Gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ®· TÊt c¶ çc nhµ m¸y c«ng kü nghÖ kh¸c còng ®· hoÆc
nªu trong kÕ ho¹ch cña Trung ¬ng. b¾t ®Çu l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nµy, ë mçi
e) VÒ phong trµo c«ng nh©n. xÝ nghiÖp tÝnh ra cã tõ 50, 60 - 100 vµ cã n¬i ®Õn 800
f) VÒ phong trµo n«ng d©n. thî thÊt nghiÖp.
Cßn nh÷ng anh chÞ em c«ng nh©n ®ang lµm viÖc
BÇu cö çn bé Xø uû míi. còng khæ së v× chÕ ®é hîp lý ho¸, v× bÞ gi¶m l¬ng,
A- T×nh h×nh kinh tÕ lµm thªm giê vµ bÞ cóp ph¹t. Trung b×nh h»ng ngµy
ph¶i lµm viÖc 11 tiÕng. C«ng x¸ th× tr¶ nh sau:
MÆc dÇu c«ng kü nghÖ cã ph¸t triÓn chót Ýt, B¾c Kú
- 0®20 ®Õn 0®30 cho thî phô
chñ yÕu vÉn lµ mét xø n«ng nghiÖp. Ngoµi nhµ m¸y
- 0®40 ®Õn 0®50 cho thî chuyªn nghiÖp
R«be (Robert) ë H¶i Phßng (®ãng vµ söa ch÷a tµu
- 0®15 ®Õn 0®25 cho ®µn bµ
thuû) vµ lß ®óc kÏm Qu¶ng Yªn, B¾c Kú cã rÊt Ýt xÝ
- 0®10 ®Õn 0®15 cho trÎ em.
Bän chñ ngµy cµng dïng nhiÒu phô n÷ vµ trÎ em, chóng khæ chØ ®îc nhËn Ýt m¶nh nhng l¹i lµ phÇn ruéng ®Êt
®uæi thî ngêi lín. ë Nhµ m¸y dÖt H¶i Phßng, sè trÎ em xÊu nhÊt. ViÖc thêng x¶y ra lµ nh÷ng miÕng ruéng ®Êt
tõ 10 tuæi ®Õn 16 tuæi chiÕm ®Õn mét phÇn t sè r¶i r¸c ë kh¾p ®ã ®©y, khã lµm vµ khã b¶o vÖ, nªn
c«ng nh©n. §êi sèng cña c«ng nh©n rÊt cùc khæ. ngêi n«ng d©n l¹i ph¶i tËu ruéng cña t s¶n vµ cña ®¹i
®Þa chñ.
B- N«ng nghiÖp
Bän quan l¹i vµ t s¶n lîi dông phong trµo çch m¹ng ®Ó
Nh©n d©n ë vïng thîng du lµ ngêi Thæ. C¶ vïng nµy ¸p bøc bãc lét n«ng d©n. Ai kh«ng "®ót lãt" cho chóng
cßn rÊt l¹c hËu vµ do bän "thæ ty chuyªn chÕ" thèng th× bÞ chóng vu ço vµo héi kÝn hoÆc céng s¶n vµ bÞ
trÞ; cßn n«ng d©n th× ph¶i chÞu c¶nh n« lÖ. ë nh÷ng b¾t.
vïng d©n c ngêi Kinh, ®Êt ruéng ®Òu lµ cña ngêi Ph¸p H»ng n¨m, n«ng d©n tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i n¹p thuÕ
vµ cña phó h÷u ViÖt Nam. C¶ hai bän nµy tæ chøc th©n mçi ®Çu ngêi tõ 3®50 ®Õn 4®50 vµ ph¶i ®i phu
6 ngµy lµm c«ng cho chÝnh phñ. NhiÒu khi gi÷a mïa,
trång trät vµ ch¨n nu«i hoÆc cho n«ng d©n lÜnh canh
n«ng d©n ph¶i ®×nh chØ c«ng viÖc, ®i "lao dÞch".
ruéng ®Êt.
Ngoµi ra, ngµy ®ªm hä ph¶i ®i canh ®iÕm ë lµng (®Ó
ë Th¸i B×nh cã rÊt nhiÒu ®Þa chñ tõ 300 ®Õn 500 mÉu phßng céng s¶n).
ruéng ®Êt, cho n«ng d©n lÜnh canh vµ thu t« mét nöa. MÊt mïa hai n¨m nay lµm cho n«ng d©n cµng khæ cùc.
Mçi vô, n«ng d©n ph¶i ®Õn lµm c«ng kh«ng cho ®Þa N¨m ngo¸i, phÇn lín bµ con n«ng d©n chØ ¨n mçi ngµy
chñ mét sè ngµy nhÊt ®Þnh. Khi gia ®×nh ®Þa chñ cã mét b÷a ch¸o cã mét Ýt h¹t g¹o nÊu víi thËt nhiÒu níc.
giç ch¹p, ngêi n«ng d©n cßn ph¶i ®em lÔ vËt ®Õn Anh em ®i ë cho ®Þa chñ (nh÷ng ngêi cã søc lùc),
kÝnh biÕu vµ gióp c«ng. h»ng n¨m chØ nhËn 12®00 c«ng vµ 2 tÊm v¶i méc.
TiÒn cho vay l·i trung b×nh 120 phÇn tr¨m. Çch cho S¸ng sím mÆt trêi cha mäc hä ®· ph¶i ra ®ång lµm
øng tríc mét ®Êu lóa vô 5 ®Õn vô 10 ph¶i tr¶ hai ®Êu, viÖc cho ®Õn tèi mÞt. VÒ nhµ hä ph¶i lµm lông cho
lµ th«ng thêng. NÕu gi¸ g¹o h¹, ngêi n«ng d©n ph¶i tr¶ ®Õn nöa ®ªm. Cßn anh chÞ em ®i lµm thuª ngµy mïa:
b»ng tiÒn, nÕu g¹o cao th× hä ph¶i tr¶ sè tiÒn nî ®ã phô n÷ ®îc nhËn 7 ®Õn 12 xu mét ngµy, nam 10 ®Õn
b»ng lóa. N«ng d©n ph¶i ®èi xö víi tr¹i chñ còng nh 15 xu. Nhng hÕt mïa hä l¹i thÊt nghiÖp.
¸p bøc vµ bãc lét lµm cho c«ng nh©n vµ n«ng d©n c¨m
®èi víi ®Þa chñ, nghÜa lµ ph¶i kÝnh biÕu lÔ vËt, lµm
giËn vµ kÝch ®éng hä vïng dËy, c«ng nh©n má than
c«ng kh«ng, v.v..
CÈm Ph¶, c«ng nh©n viªn C«ng ty dÇu ho¶, phu kÐo xe
H¶i Phßng b·i c«ng, ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh bïng næ
cuéc ®×nh c«ng lín cña c«ng nh©n (ph¶n ®èi bít l¬ng,
Ngµy gi¸p h¹t, chñ cho vay 1 hµo th× ®Õn vô gÆt ngêi lµm thªm giê, ph¶n ®èi quy ho¹ch tr¸ch nhiÖm thî
n«ng d©n ph¶i lµm bï mét ngµy c«ng (c«ng nhËt lµ 1 thuyÒn, ph¶n ®èi lµm kho¸n). N«ng d©n Th¸i B×nh vµ
hµo rìi). Phñ Lý biÓu t×nh ®Êu tranh chèng t s¶n vµ ph¶n ®èi
PhÇn lín ruéng ®Êt lµ cña c«ng, ®¸ng lÏ ph¶i ®em cÊp ®Õ quèc Ph¸p b¾t çc lµng ph¶i lËp ng©n s¸ch.
®Òu cho nh©n d©n çc th«n x·. Nhng trong thùc tÕ,
bän t s¶n chiÕm lÊy phÇn h¬n, cßn ngêi n«ng d©n bÇn
Tuy çc cuéc ®Êu tranh cã lµm cho chóng ta ph¶i chó ý, 6. Thêi c¬ chän kh«ng ®óng (s¸t ngµy s¾p ph¸t l¬ng
nhng kÕt qu¶ cßn Ýt ái, v×: vµ ngay gi÷a vô ®ãi);
1. §¶ng cßn non trÎ thiÕu kinh nghiÖm. 7. Tríc khi b·i c«ng, l¹i göi th cho bän chøc tr¸ch Ph¸p vµ
2. Tr×nh ®é nhËn thøc cña quÇn chóng cßn thÊp. cho chñ nhµ m¸y, nªn chóng biÕt vµ dÔ ®µn ¸p;
3. §«ng ®¶o quÇn chóng cha tham gia ®Êu tranh. 8. TÊt c¶ b¹n bÌ cña nh÷ng anh chÞ em b·i c«ng kh«ng
VÝ dô: ®îc l«i cuèn hÕt vµo phong trµo;
a) §· sö dông hai viªn ®èc c«ng ®Ó khëi ®éng cuéc b·i 9. Cuéc ®Êu tranh kÐo dµi nªn quÇn chóng mÖt mái;
c«ng ë nhµ m¸y ®iÖn, mäi viÖc ®Òu tr«i ch¶y! 10. Çc chØ huy hµnh ®éng kh«ng l«i cuèn ngêi kh¸c
theo;
Nhng l¹i kh«ng cã biÖn ph¸p tr¸nh ¶nh hëng cña hai
11. Çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm hµnh ®éng qu¸ lé
®èc c«ng ®èi víi quÇn chóng; sau th¾ng lîi l¹i kh«ng liÔu;
tæ chøc tuyªn truyÒn ®Ó gi÷ v÷ng tinh thÇn çch 12. Cho quÇn chóng biÕt kÕ ho¹ch qu¸ sím, nªn bän
m¹ng cña quÇn chóng, cuèi cïng hä ®· nhîng bé. KÕt ph¶n ®éng n¾m ®îc;
13. Tríc cuéc b·i c«ng kh«ng bÇu uû ban ®Êu tranh;
qu¶ lµ nh thÕ ®Êy. Hä kh«ng nhËn ®îc mét kÕ ho¹ch 14. Sau cuéc b·i c«ng, xem nhÑ viÖc gi¶i thÝch cho
hµnh ®éng nµo, khi phong trµo bÞ dËp t¾t th× kh«ng c«ng nh©n hiÓu râ vµ rót ®îc kinh nghiÖm bæ Ých.
cßn cã ph¬ng nµo cøu ch÷a n÷a. C- Nh÷ng thiÕu sãt trong çc cuéc ®Êu tranh
b) Cuéc b·i c«ng ë Nhµ m¸y dÖt Nam §Þnh lµ mét cña n«ng d©n Th¸i B×nh
th¾ng lîi cña anh chÞ em c«ng nh©n, nhng lµ thÊt b¹i 1. ë çc huyÖn l©n cËn, kh«ng tæ chøc lùc lîng dù bÞ
cña §¶ng v×: ®Ó cã thÓ t¨ng cêng cho phong trµo.
1. Çc ®ång chÝ chóng ta kh«ng hiÓu môc ®Ých cña 2. Kh«ng b¸o ço cho quÇn chóng biÕt môc ®Ých cuéc
®Êu tranh.
cuéc b·i c«ng;
3. §Ó cho bän t s¶n vµ mËt th¸m trµ trén vµo cuéc ®Êu
2. Çc tæ chøc cña §¶ng kh«ng hoµn toµn nhÊt trÝ; tranh, quÇn chóng biÕt râ hÕt tÊt c¶ nh÷ng ngêi chØ
3. B·i c«ng kh«ng ®îc chuÈn bÞ vµ còng kh«ng cã tæ huy.
chøc, kh«ng gi¸o dôc thî thuyÒn vÒ môc ®Ých cuéc b·i 4. Sau khi ®i ®Êu tranh vÒ kh«ng tæ chøc mÝt tinh.
5. Kh«ng rót kinh nghiÖm çc cuéc ®Êu tranh cña n«ng
c«ng còng nh vÒ ph¬ng ph¸p tæ chøc ®Êu tranh vÒ
d©n NghÖ An.
sau; KÕT LUËN
4. §¶ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¸t víi hoµn c¶nh; Phong trµo ®Êu tranh ë B¾c Kú cha thu ®îc kÕt qu¶ v×
5. ThiÕu tuyªn truyÒn. C«ng héi cã høa gióp ®ì quÇn nh÷ng lý do sau ®©y:
a) ThiÕu liªn hÖ gi÷a B¾c Kú, Trung Kú vµ Nam Kú, xø
chóng vÒ tµi chÝnh, hä rÊt phÊn khëi, nhng ®¶ng viªn nµy kh«ng rót ®îc kinh nghiÖm cña xø kh¸c.
l¹i kh«ng biÕt l·nh ®¹o vµ nhÊt lµ thiÕu kiªn quyÕt;
b) §¶ng cha ®ñ lùc lîng ®Ó l·nh ®¹o tèt phong trµo 1. Phæ th«ng ®Çu phiÕu: hÔ ai lµ ngêi ViÖt Nam, v«
®Êu tranh cña quÇn chóng. luËn nam n÷ tõ 18 tuæi trë lªn ®Òu cã quyÒn tuyÓn cö
c) Çc tæ chøc cña §¶ng cha liªn hÖ thËt mËt thiÕt víi
vµ øng cö, trõ bän ViÖt gian ph¶n quèc.
nhau.
2. Ban bè çc quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n: tù
Tµi liÖu cña do ng«n luËn, tù do xuÊt b¶n, tù do tæ chøc, tù do tÝn
ViÖn LÞch sö §¶ng. ngìng, tù do ®i l¹i trong níc, tù do xuÊt d¬ng. Bá chÕ
®é b¾t phu vµ çc chÕ ®é ¸p bøc do ®Õ quèc ®Æt ra.
3. Tæ chøc ViÖt Nam çch m¹ng qu©n vµ vò trang d©n
chóng, th¼ng tay trõng trÞ bän ph¶n quèc, gi÷ v÷ng
chÝnh quyÒn çch m¹ng.
4. TÞch thu hÕt th¶y tµi s¶n cña ®Õ quèc ph¸t xÝt.
Trõng trÞ vµ tÞch thu tµi s¶n cña bän ViÖt gian ph¶n
quèc.
5. Toµn x¸ ph¹m nh©n.
6. Nam n÷ b×nh quyÒn.
CH¦¥NG TR×NH VIÖT MINH 7. Tuyªn bè d©n téc tù quyÕt.
8. Liªn hiÖp vµ th©n thiÖn víi tÊt c¶ çc d©n téc hÌn
yÕu, nhÊt lµ d©n téc Miªn, Lµo, Tµu, TriÒu Tiªn, Ên §é.
ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (nãi t¾t lµ ViÖt Minh) B- KINH TÕ
chñ tr¬ng liªn hiÖp hÕt th¶y çc tÇng líp nh©n d©n,
1. Bá thuÕ th©n vµ çc thø thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra.
çc ®oµn thÓ çch m¹ng, çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®oµn
LËp lªn mét thø thuÕ rÊt nhÑ vµ c«ng b×nh.
kÕt l¹i, chiÕn ®Êu ®¸nh ®æ chñ nghÜa ®Õ quèc ph¸t 2. Quèc h÷u ho¸ çc ng©n hµng ®· tÞch thu cña ®Õ
xÝt NhËt, giµnh quyÒn ®éc lËp cho níc ViÖt Nam. quèc ph¸t xÝt NhËt. LËp lªn mét ng©n hµng quèc gia
Sau khi ®¸nh ®uæi ®îc ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt, sÏ lËp thèng nhÊt.
lªn chÝnh phñ nh©n d©n cña níc ViÖt Nam D©n chñ 3. Më mang çc ngµnh kü nghÖ, gióp ®ì thñ c«ng
Céng hoµ, lÊy cê ®á, sao n¨m çnh lµm quèc cê. ChÝnh nghiÖp lµm cho nÒn quèc d©n kinh tÕ chãng ph¸t ®¹t.
phñ nh©n d©n cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoµ do 4. Më mang dÉn thuû nhËp ®iÒn, båi ®¾p ®ª ®iÒu
lµm cho n«ng nghiÖp phån thÞnh.
Quèc d©n ®¹i héi cö lªn sÏ thi hµnh nh÷ng chÝnh s¸ch
5. Nh©n d©n tù do khai khÈn ®Êt ruéng do chÝnh phñ
sau nµy: gióp ®ì.
A- CHÝNH TRÞ 6. Quan thuÕ (thuÕ ®¸nh hµng ho¸ xuÊt c¶ng, nhËp
c¶ng) ®éc lËp.
7. Më mang çc ®êng giao th«ng vËn t¶i (nh ®êng xe 6. Th¬ng nh©n vµ çc nhµ kinh doanh. ChÝnh phñ hÕt
löa, ®êng « t«, çc nhµ gi©y thÐp, s«ng ngßi, v.v.). søc gióp çc nhµ cã vèn tù do kinh doanh. Bé thuÕ m«n
C- V¡N HO¸ GI¸O DôC bµi vµ çc thø t¹p thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra.
1. Huû bá nÒn gi¸o dôc n« lÖ. G©y dùng nÒn quèc d©n 7. Viªn chøc. HËu ®·i viªn chøc xøng ®¸ng víi c«ng häc
gi¸o dôc. Cìng bøc gi¸o dôc tõ bùc s¬ häc. Mçi d©n téc hµnh cña hä.
cã quyÒn dïng tiÕng mÑ ®Î trong nÒn gi¸o dôc d©n téc
8. Ngêi giµ vµ kÎ tµn tËt. §îc chÝnh phñ ch¨m nom vµ
m×nh.
2. LËp çc trêng chuyªn m«n huÊn luyÖn chÝnh trÞ, cÊp dìng.
qu©n sù, kü thuËt ®Ó ®µo t¹o1) çc líp nh©n tµi. 9. Nhi ®ång. §îc chÝnh phñ s¨n sãc ®Æc biÖt vÒ thÓ
3. KhuyÕn khÝch vµ gióp ®ì çc h¹ng trÝ thøc ®îc ph¸t dôc vµ trÝ dôc.
triÓn tµi n¨ng cña hä. 10. Hoa kiÒu. §îc chÝnh phñ b¶o chøng tµi s¶n an toµn:
4. KhuyÕn khÝch vµ gióp ®ì nÒn gi¸o dôc quèc d©n
lµm cho nßi gièng ngµy thªm m¹nh. ®îc ®èi ®·i nh d©n tèi huÖ quèc.
E- X· HéI
D- §èI VíI ÇC TÇNG LíP NH¢N D¢N
1. Thi hµnh luËt lao ®éng, ngµy lµm viÖc 8 giê.
1. C«ng nh©n. Ngµy lµm 8 giê. §Þnh tiÒn l¬ng tèi
2. Gióp ®ì çc gia ®×nh ®«ng con.
thiÓu. C«ng viÖc lµm nh nhau nhËn tiÒn l¬ng ngang
3. LËp Êu trÜ viªn ®Ó ch¨m nom trÎ con.
nhau. Cøu tÕ thÊt nghiÖp. X· héi b¶o hiÓm. CÊm ®¸nh
4. LËp çc nhµ chiÕu bãng, diÔn kÞch, c©u l¹c bé, th
®Ëp, chöi m¾ng. Thñ tiªu çc giÊy giao kÌo n« lÖ, lËp
viÖn ®Ó n©ng cao tr×nh ®é trÝ dôc cho nh©n d©n.
çc giÊy giao kÌo chung cña chñ vµ thî. C«ng nh©n giµ 5. LËp thªm nhµ th¬ng, nhµ ®ì ®Î, nhµ dìng l·o.
cã l¬ng hu trÝ. G- NGO¹I GIAO
2. N«ng d©n. N«ng d©n ai còng cã ruéng cµy. Gi¶m 1. Huû bá hÕt th¶y nh÷ng ®iÒu íc do bän thèng trÞ cò
®Þa t«. Cøu tÕ n«ng d©n trong nh÷ng n¨m mÊt mïa. ký kÕt víi bÊt kú níc nµo.
Ký nh÷ng hiÖp íc giao h¶o vµ b×nh ®¼ng víi mäi níc vÒ
3. Binh lÝnh. HËu ®·i binh lÝnh cã c«ng gi÷ g×n Tæ çc ph¬ng diÖn.
quèc vµ phô cÊp gia ®×nh binh lÝnh ®îc ®Çy ®ñ. 2. Chñ ch¬ng çc d©n téc ®îc b×nh ®¼ng. HÕt søc gi÷
4. Häc sinh. Bá häc phÝ, bá khai sinh h¹n tuæi. Më thªm g×n hoµ b×nh.
trêng häc. Gióp ®ì häc trß nghÌo. 3. Kiªn quyÕt chèng hÕt th¶y nh÷ng sù x©m ph¹m
®Õn quyÒn tù do ®éc lËp cña níc ViÖt Nam .
5. Phô n÷. VÒ çc ph¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ , v¨n 4. Liªn hiÖp víi tÊt c¶ nh©n d©n vµ d©n téc bÞ ¸p bøc
ho¸, ®µn bµ ®Òu ®îc b×nh ®¼ng víi ®µn «ng. trªn thÕ giíi.
1)
Trong nguyªn b¶n chôp mi-cr« phim chç nµy bá trèng, Çch m¹ng ViÖt Nam.
kh«ng cã ch÷ ®µo t¹o.
S¸ch lu t¹i B¶o tµng


QuyÓn IV
Phßng ngù
§¸nh ®uæi
Rót lui

n¨m 1944 xuÊt b¶n n¨m 1944
I
CHIÕN THUËT PHßNG NGù
§éi du kÝch kh¸ng NhËt, kh¸ng Ph¸p, v× nh÷ng sù
khã kh¨n thùc tÕ, cho nªn vÒ mÆt chiÕn thuËt kh«ng
thÓ dïng lèi phßng ngù lµm cèt yÕu. Thêng ®éi du kÝch
kh«ng chñ tr¬ng gi÷ ®Õn chÕt mét n¬i nµo, v× nÕu
chñ tr¬ng nh vËy th× víi vâ khÝ l¹c hËu cña m×nh, cã
thÓ tù ®a m×nh tíi chç bÞ ®¸nh b¹i. §éi du kÝch bao giê
còng chñ tr¬ng tranh lÊy chñ ®éng tiÕn ®¸nh qu©n
®Þch, ph¸ ho¹i ®êng s¸, quÊy rèi qu©n ®Þch. Lóc cã
thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t tiªu diÖt chóng, lóc kh«ng
thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t cao ch¹y xa bay; quyÕt
kh«ng ®øng vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng, vµ hÕt søc tr¸nh
kh«ng dïng chiÕn thuËt phßng ngù.
Tuy vËy, kh«ng ph¶i ®éi du kÝch kh«ng bao giê
dïng tíi chiÕn thuËt phßng ngù ®©u. Lóc th×nh l×nh bÞ
qu©n ®Þch ®¸nh óp, lóc võa tiÕn c«ng xong, cÇn ph¶i
phßng ngù ®Ó rót lui. NhÊt lµ lóc b¶o vÖ cho c¨n cø
®Þa kh¸ng Ph¸p kh¸ng NhËt th× chiÕn thuËt phßng ngù
l¹i cµng cÇn thiÕt l¾m. Nhng chóng ta ph¶i biÕt r»ng:
chiÕn thuËt phßng ngù cña ®éi du kÝch rÊt lµ ®Æc
biÖt, lóc nµo còng "dÜ c«ng vi thñ", nghÜa lµ muèn gi÷,
muèn phßng ngù tÊt ph¶i tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch mét
phÇn nµo.
A. ChiÕn thuËt phßng ngù ngoµi n¬i c¨n cø

chèng NhËt Ph¸p
§éi du kÝch nÕu nhanh nhÑn, bÝ mËt ®îc d©n
chóng ñng hé (sù ñng hé cña d©n chóng chÝnh lµ çi t-
êng lòy che chë cho m×nh) th× rÊt Ýt khi bÞ qu©n ®Þch
®¸nh óp. Tuy vËy, ®éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i cÈn thËn
míi tr¸nh khái mu m« cña qu©n ®Þch.
a) Ph¶i xÕp ®Æt do th¸m canh g¸c Nh÷ng con ®êng ®i vµo n¬i tô häp, th× nªn dïng
§éi du kÝch ph¶i ph¸i ®éi viªn thêng, ¨n mÆc tr¸ h×nh vËt ng¨n c¶n cã thÓ c¾t ®i ®îc mµ chÆn phßng.
®i dß th¸m chung quanh qu©n ®Þch. Dï lµ ®ãng tr¹i Nh÷ng con ®êng rót lui còng nªn ®¾p chç nÊp b¾n:
hay ®ang kÐo qu©n ®i, tríc m×nh, sau m×nh vµ trªn hai bªn ®êng. Nh÷ng con ®êng kh«ng cÇn dïng ®Õn
tÊt c¶ çc nÎo ®êng qu©n ®Þch cã thÓ ®Õn, ®Òu ph¶i
th× ph¶i chÆn nghÏn h¼n ®i. NÕu cã thÓ ®îc th× ngoµi
cã ®éi viªn canh g¸c; ngoµi vßng canh g¸c Êy, l¹i ph¶i
phßng tuyÕn thø nhÊt Êy ph¶i ®Æt thªm phßng tuyÕn
cã ®éi viªn vâ trang, ¨n mÆc thêng ®i do th¸m. Ph¶i
hÕt søc chó ý liªn l¹c víi d©n chóng, nhê d©n chóng thø hai.
b¶o tin tøc cho, d©n chóng lµ kÎ dß th¸m tinh nhÊt cña Ban ngµy, nÕu m¸y bay qu©n ®Þch tíi nÐm bom th×
®éi du kÝch. ®éi du kÝch ph¶i hÕt søc tæ chøc phßng bÞ, lîi dông
b) Ph¶i tr¸nh ®ãng qu©n ë nh÷ng chç kh«ng ch¾c ®Þa thÕ, nh÷ng hµo r·nh, hÇm hè ®Ó tr¸nh khái sù
ch¾n thiÖt h¹i.
Lµng nµo m×nh kh«ng ®ñ søc gi÷ th× kh«ng nªn chiÕm d) §ang ®i gÆp ®Þch
®ãng c¶ lµng, chØ nªn lÊy mét xãm mÊy nhµ vµ ®ãng NÕu ®ang kÐo qu©n ®i mµ gÆp qu©n ®Þch th× hoÆc
qu©n ë ®Êy. NÕu d©n chóng bÞ ®Õ quèc lõa g¹t, ®èi s¾p ®Æt rÊt nhanh ®Ó ®¸nh óp chóng, hoÆc ra lÖnh
víi du kÝch kh«ng cã c¶m t×nh, th× ®éi du kÝch ®õng th¸o lui ngay. Khi th¸o lui, trõ mét bé ®éi ë l¹i sau ®Ó
ngÇn ng¹i, ph¶i ®èi phã ngay: hoÆc trõ bän ViÖt gian che chë cho ®éi du kÝch th¸o lui, kh«ng cã sù hµnh
®éng phßng ngù g× kh¸c n÷a. NÕu bÞ ®¸nh óp ë n¬i
râ mÆt, hoÆc b¾t bän bÞ ngê lµm ViÖt gian gi÷ l¹i lµm
®ãng tr¹i, th× ®éi du kÝch ph¶i tá tinh thÇn chiÕn ®Êu
con tin, hoÆc cÊm chØ trong ngoµi th«ng tin qua l¹i. cña m×nh vµ thùc hµnh ngay cuéc ph¶n c«ng x«ng ra
NÕu t×nh h×nh g¨ng, th× ph¶i ph¸i ®éi viªn chiÕm chèng l¹i.
mÆt trËn, c¾t ®éi viªn ¨n mÆc thêng ®i dß th¸m, ®Æt
nh÷ng ngêi phô tr¸ch viÖc liªn l¹c gi÷a ®éi du kÝch víi B. ChiÕn thuËt phßng ngù nh÷ng n¬i c¨n cø
nhau hay gi÷a ®éi du kÝch víi d©n chóng c¶m t×nh. Ta chèng NhËt - Ph¸p
nªn nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: çch phßng ngù tèt nhÊt lµ
N¬i c¨n cø chèng NhËt - Ph¸p do ®éi du kÝch mét
dß th¸m, canh phßng cho kü cµng, cÈn thËn, ®Æng,
m×nh lËp ra, hoÆc do ®éi du kÝch hîp søc víi qu©n
tr¸nh khái nh÷ng sù ®¸nh óp bÊt ngê.
chÝnh quy mµ lËp ra, kh«ng nh÷ng cã chÝnh phñ çch
c) Ph¶i x©y ®¾p chiÕn luü phßng ngù m¹ng mµ l¹i cã kho l¬ng thùc, ®¹n dîc vµ nhµ th¬ng
Do th¸m ®Ò phßng nh thÕ còng cha ®ñ, ®éi du cña ®éi du kÝch n÷a. Nh÷ng n¬i c¨n cø Êy, cè nhiªn
kÝch cßn ph¶i chuÈn bÞ, nÕu bÞ th×nh l×nh ®¸nh óp th× ®éi du kÝch kh«ng thÓ dÔ dµng bá mµ ®i, ph¶i hÕt
øng phã thÕ nµo. §éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i s½n sµng søc b¶o vÖ lÊy nã. Tuy vËy, kh«ng ph¶i lµ dï sèng chÕt
®Ó tô häp, ph¶i cã n¬i nhÊt ®Þnh ®Ó tô häp. N¬i tô còng ph¶i kh kh gi÷ lÊy nã. Trong lóc phßng gi÷ còng
häp (thêng thêng lµ mét gian nhµ lín) cÇn ph¶i cã ngêi ph¶i chia qu©n ra ®ãng tõng n¬i nhÊt ®Þnh mµ chäi
®øng ë n¬i quang ®·ng, cã thÓ tr«ng xa mµ canh g¸c, víi ®¹i ®éi qu©n ®Þch. Chóng ta ph¶i nhí lu«n r»ng: lèi
®éi trëng vµ çc ®éi viªn th«ng tin liªn l¹c ®Òu ë c¶
®Êy. Vâ khÝ vµ ®å dïng ph¶i s½n sµng lu«n lu«n, cÇn phßng gi÷ cña chóng ta lµ mét lèi riªng, nhanh nhÑn
®i lµ mang ®i ngay. DÊu hiÖu lóc bÞ ®¸nh óp, lóc tiÕn, thay ®æi theo t×nh thÕ, kh«ng bao giê lµm cho ®éi du
lóc lui còng ph¶i dù bÞ cho ®Çy ®ñ s½n sµng.
kÝch sa vµo ®Þa vÞ bÞ ®éng; kh«ng bao giê ®Ó qu©n mau. Chóng chØ cã thÓ ph¸i bé binh tiÕn ®¸nh chóng
®Þch cã th× giê, cã c¬ héi tiªu diÖt ta. ta. Chóng ta cã thÓ ®èi phã dÔ h¬n nhiÒu.
c) Ph¶i thùc hµnh kÕ ho¹ch "Vên kh«ng nhµ trèng"
ThÕ th× trong trêng hîp Êy, lèi phßng ngù cña chóng ta ë nh÷ng n¬i ®éi du kÝch söa so¹n rót lui th× nªn cæ
ph¶i thÕ nµo: ®éng d©n chóng thùc hµnh kÕ ho¹ch "Vên kh«ng nhµ
a) Ph¶i dïng lèi phßng ngù nhanh nhÑn trèng"; lÊp giÕng níc hay bá chÊt ®éc xuèng; rót ngâng
Trong khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh n¬i c¨n cø cña ta, cèi xay, chë l¬ng thùc, quÇn ¸o, mang nåi niªu, chÐn
chóng ta còng cã thÓ cho mét sè Ýt ®éi viªn du kÝch ®i b¸t, d¾t sóc vËt ch¹y lªn nói.
chiÕm lÊy nh÷ng n¬i yÕu hiÓm, x©y ®¾p chiÕn luü
t¹m thêi, cïng qu©n ®Þch ®èi chiÕn. Nhng ®èi chiÕn Qu©n ®Þch ®Õn võa ®ãi, võa kh¸t (Nh÷ng chç cã
nh vËy, môc ®Ých kh«ng ph¶i lµ ta quyÕt gi÷ trËn ®Þa s«ng ngßi Ýt nhÊt lµ lµm cho qu©n lÝnh, lõa ngùa cña
®Õn chÕt, mµ lµ chØ ®Ó k×m h·m thÕ lùc qu©n ®Þch, ®Þch kh«ng cã l¬ng thùc); vËn l¬ng khã kh¨n. Nh©n
lµm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn mau, ®Ó trong lóc Êy thÕ søc chiÕn ®Êu cña chóng bÞ gi¶m; bÞ ®¸nh lµ ph¶i
qu©n chñ lùc cña ta cã dÞp mµ ®¸nh óp l¹i vµ tiªu diÖt bá ch¹y.
chóng. d) Ph¶i cæ ®éng d©n chóng h¨ng h¸i tham gia chiÕn
Qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø du kÝch thêng dïng ®Êu
lèi chia ra nhiÒu ®êng mµ tiÕn, hîp l¹i mét ®êng mµ Nh÷ng c«ng viÖc kÓ trªn kh«ng cã d©n chóng ñng
®¸nh. Cho nªn, nÕu ®éi du kÝch m¹nh th× cã thÓ ®em hé, tÊt khã mµ thùc hµnh ®îc. Chóng ta cÇn ph¶i cæ
hÕt søc ng¨n c¶n chóng, lµm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn ®éng d©n chóng gióp ®éi du kÝch mét çch h¨ng h¸i,
chãng nh ý muèn, vµ tríc khi çc ®¹o qu©n cña chóng tÝch cùc nh do th¸m, ®a ®êng, ®a th¬, gióp ®ì chuyªn
®ang çch xa nhau, cha tiÕp øng nhau ®îc, th× ®éi du chë, khiªng lÝnh bÞ th¬ng, tù ®éng ph¸ cÇu, ph¸ ®êng,
kÝch cø ®¸nh tõng ®¹o, tiªu diÖt tõng ®¹o. NÕu çc v.v.. NÕu d©n chóng thËt lµ h¨ng h¸i, th× víi nh÷ng vâ
®¹o qu©n ®Þch ®· tiÕn gÇn nhau, ®· tiÕp øng nhau khÝ l¹c hËu nh: cung, ná, sóng kÐp, gi¸o, m¸c, rõu, bóa,
®îc, th× ®éi du kÝch nªn nh»m xem n¬i nµo lµ n¬i yÕu gËy géc còng cã thÓ lµm ®îc viÖc lín, nhÊt lµ trõng trÞ
cña qu©n ®Þch, ®¸nh t¹t ngang vµo, chia qu©n ®Þch bän do th¸m cña qu©n ®Þch vµ bän ViÖt gian.
ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n mét mµ tiªu diÖt. Lèi Kinh nghiÖm Hoa B¾c d¹y ta r»ng: nÕu cã d©n chóng
®¸nh nµy cÇn ph¶i cã lùc lîng ®Çy ®ñ míi lµm ®îc. gióp vµo, th× sù b¶o vÖ çc c¨n cø du kÝch tuy khã, nh-
ng kh«ng ph¶i kh«ng thÓ lµm ®îc.
NÕu lùc lîng ta yÕu, th× ta chí nªn cè ®¸nh l¹i qu©n ®) Ph¶i ho¹t ®éng phÝa sau qu©n ®Þch
®Þch ngay. Lóc qu©n ®Þch t×m ta th× ta nªn tr¸nh, ®îi Trong khi chia ®éi viªn ®ãn ®¸nh qu©n ®Þch th×
lóc nµo chóng kh«ng ngê bÞ ®¸nh, ta h·y ®¸nh óp, nh l¹i ph¶i ph¸i ®éi viªn quÊy rèi phÝa sau qu©n ®Þch,
quyÓn "ChiÕn thuËt du kÝch sè II"1) ®· nãi. ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i, ph¸ tan liªn l¹c giao th«ng.
b) Ph¶i hÕt søc lîi dông h×nh thÕ ®Êt ®ai mµ Lµm ®îc nh vËy th× qu©n ®Þch sÏ bÞ thiÕu thèn vµ sÏ
ng¨n c¶n qu©n ®Þch tiÕn dÔ bÞ ta ®¸nh b¹i.
Ph¶i ph¸ hay chÆn ®êng s¸. Ph¶i ph¸ cÇu cèng. NÕu cã e) Dïng lèi ®¸nh "chim sÎ"
thÓ ®îc, l¹i ph¶i dÉn níc lµm ngËp ®êng s¸. Lµm ®îc Tøc lµ lóc qu©n ®Þch kÐo vµo ®¸nh n¬i c¨n cø
nh vËy th× ®éi c¬ giíi ho¸ cña qu©n ®Þch kh«ng thÓ cña ta, chóng ta ph¸i ®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh
tiÕn ®îc, ®éi kþ binh cña chóng còng kh«ng thÓ tiÕn mét ®µn chim sÎ, nÊp hai bªn ®êng, trªn çc mám nói,
chç mét ngêi, chç hai ngêi, çch nhau kh¸ xa. Çc ®éi
viªn Êy cø b¾n vµo hµng ngò qu©n ®Þch, tèt nhÊt lµ
1
) Xem "ChiÕn thuËt du kÝch quyÓn II" ë tr.247.
nh»m bän quan chØ huy mµ b¾n. Lèi ®¸nh "chim sÎ"
tuy kh«ng quyÕt ®Þnh ®îc sù th¾ng lîi, song, hiÖu lùc
rÊt lín. Qu©n ®Þch sinh ra rèi lo¹n, cø bÞ b¾n mµ t×m
kh«ng thÊy kÎ thï, cã t¶n ra mµ ®¸nh ®uæi còng kh«ng
biÕt theo híng nµo mµ ®¸nh ®uæi. Rèt cuéc, nhiÒu khi
cha ®¸nh nhau, mµ ®· ph¶i rót lui.
ë Hoa B¾c mét lÇn qu©n NhËt chia s¸u ®êng, ®¸nh vµo II
phÝa Nam ®êng ChÝnh Th¸i, bÞ ®éi du kÝch TÇu dïng lèi
®¸nh "chim sÎ" mµ chèng l¹i. Rèt cuéc, ®¹i ®éi qu©n CHIÕN THUËT §¸NH §UæI
NhËt míi xung ®ét víi mét liªn du kÝch (100 ngêi) mµ ®·
mÊt c¶ chÝ chiÕn ®Êu, ph¶i tho¸i lui ngay.
ChiÕn thuËt ®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ph¶i chia lµm hai
trêng hîp: ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh
b¹i vµ ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy
®¸nh b¹i.
A. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh

b¹i
Qu©n ®Þch ®· bÞ ®¸nh b¹i th× ®éi du kÝch ph¶i ®uæi
theo, thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mµ kÕ tiÕp xung
phong, tiªu diÖt lùc lîng cña chóng. Tuy vËy kh«ng nªn
®uæi xa qu¸, v× ®uæi xa qu¸ tÊt cã thÓ gÆp viÖn binh
qu©n ®Þch. Qu©n ®Þch bÞ ®¸nh tan råi, th× c¾t ra
mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn trêng: cøu kÎ bÞ th¬ng,
xö trÝ nh÷ng vËt liÖu lÊy ®îc, xö trÝ tï binh, cßn ®¹i
®éi th× ph¶i ®i ngay, phßng khi m¸y bay ®Þch tíi nÐm
bom. ChØ cã khi nµo thËt mêi phÇn ch¾c ch¾n lµ viÖn
binh qu©n ®Þch kh«ng ®Õn th× ®¹i ®éi du kÝch míi cã
thÓ vµ míi nªn ë l¹i h¬i l©u, ®Ó tiÕn hµnh çc c«ng
viÖc kh¸c, nh c«ng viÖc tuyªn truyÒn, tæ chøc quÇn
chóng, v.v..
NÕu qu©n ®Þch bÞ ®¸nh b¹i ë gÇn n¬i c¨n cø chóng
ta, th× chóng ta l¹i cµng cÇn ®uæi theo mµ tiªu diÖt.
Trong trêng hîp nµy, cµng cÇn ®éng viªn d©n chóng
gióp vµo. Víi nh÷ng vâ khÝ l¹c hËu, d©n chóng còng cã
thÓ gióp ®éi du kÝch tiªu diÖt qu©n ®Þch, lµm cho
chóng kh«ng mét tªn nµo lät khái líi m×nh.
B. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy ta

®¸nh b¹i
Qu©n ®Þch bÞ b¹i tríc mÆt trËn th× chÝ chiÕn III
®Êu kÐm l¾m, ®éi du kÝch tuy søc kh«ng m¹nh còng
cã thÓ ®uæi ®¸nh. §uæi ®¸nh bé binh, th× môc ®Ých CHIÕN THUËT RóT LUI
lµ tiªu diÖt binh lÝnh cña ®Þch, lµm cho chóng bá hµng
ngò ch¹y tan, trong lóc bÞ c¶ ®éi du kÝch, c¶ d©n Rót lui ®èi víi qu©n chÝnh quy lµ mét viÖc rÊt thêng vµ
chóng hÕt søc b¾t hay giÕt; ®uæi ®¸nh ph¸o binh vµ Ýt khi cã lîi, v× qu©n chÝnh quy cã bÞ thua míi rót lui,
®éi vËn t¶i, th× môc ®Ých lµ lµm cho binh lÝnh ®Þch hoÆc tiÕn qu¸ trín ph¶i rót lui ®Ó thu ng¾n bít mÆt
bá ch¹y, ®Ó chóng ta chiÕm lÊy sóng ®¹i b¸c, ®¹n dîc, trËn hay gi÷ v÷ng liªn l¹c víi mÆt sau. §èi víi ®éi du
l¬ng thùc. §éi du kÝch còng cã thÓ ®¸nh ®uæi theo lèi kÝch th× kh¸c h¼n. Kh«ng nh÷ng bÞ thua míi rót lui mµ
"®i ngang hµng" (b×nh hµnh) nghÜa lµ trong lóc qu©n sau mét trËn th¾ng còng ph¶i rót lui ®Ó tr¸nh viÖn
®Þch thua ch¹y, ®éi du kÝch kÐo ®i mét ®êng kh¸c, binh cña ®Þch vµ nhiÒu khi cha ®¸nh ®· ph¶i rót lui
cïng mét híng víi qu©n ®Þch, ®i thËt nhanh, lóc nµo ®i ®Ó tr¸nh cho qu©n ®Þch khái ®¸nh óp. V× vËy chiÕn
kÞp hay vît qu¸ qu©n ®Þch th× ®¸nh t¹t ngang vµo sên thuËt rót lui mµ dïng cho ®óng th× ®èi víi ®éi du kÝch
hoÆc mai phôc ®îi nã ®i qua sÏ ®¸nh óp. kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lµ mét ®iÒu xÊu hæ mµ tr¸i
l¹i lµ mét viÖc cÇn thiÕt ®Ó cho ®éi du kÝch khái bÞ
tiªu diÖt vµ cã thÓ chuÈn bÞ cuéc tiÕn c«ng cã lîi h¬n.
§¸nh ®îc råi rót lui th× thêng thêng ch¼ng cã g× lµ khã
kh¨n. Cßn ®Õn lóc bÞ ®¸nh thua míi rót lui th× ®ã lµ
mét viÖc nªn hÕt søc tr¸nh, nÕu ®éi trëng ®éi du kÝch
biÕt dß xÐt, ®o ®¾n cho cÈn thËn, cã ch¾c ®îc míi
tiÕn c«ng, th× ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®Õn m×nh vÉn cã
thÓ tr¸nh ®îc.
Nhng nÕu x¶y ra viÖc bÊt lîi: bÞ ®¸nh thua ph¶i rót lui
hay nghe tin qu©n ®Þch m¹nh s¾p ®Õn mµ rót lui
kh«ng kÞp, bÞ ®uæi theo, th× ph¶i ®èi phã thÕ nµo?
Trong nh÷ng lóc khã kh¨n Êy, cã n¨m ®iÒu cÇn ph¶i
chó ý:
a) Mét lµ chän ra mét sè ®éi viªn chèng víi qu©n
®Þch ®Ó che chë cho sè ®«ng rót lui. Trong khi rót lui,
trõ khi nµo bÊt ®¾c dÜ, cßn th× kh«ng nªn chia ra tõng cã lóc ®· ph¸i mét sè ®éi viªn phô tr¸ch che chë cho sè
bé phËn, v× chia nh vËy rÊt dÔ lµm cho ®éi viªn du ®«ng råi, nhng çc ®éi viªn Êy cha kÞp b¾n th× qu©n
kÝch mÊt tinh thÇn h¨ng h¸i. §iÒu ®ã nªn ®Æc biÖt chó ®Þch ®· x«ng tíi; trong nh÷ng lóc nguy hiÓm Êy, ®éi
ý. viªn nµo còng ph¶i can ®¶m, ra ®øng mòi chÞu sµo
chèng víi qu©n ®Þch, che chë cho anh em, kh«ng ®îc
b) Hai lµ ®éi trëng ph¶i tá tinh thÇn kiªn quyÕt cña bèi rèi.
m×nh, trong khi gÆp khã kh¨n hay nguy hiÓm gi÷a ®-
êng ph¶i lµm g¬ng can ®¶m cho ®éi viªn. Cã thÕ míi
gi÷ ®îc tinh thÇn c¶ ®éi h¨ng h¸i nh tríc.
c) Ba lµ lóc rót lui, tuy bÞ qu©n ®Þch theo ®uæi, nhng
vÉn ph¶i hÕt søc gÇn gòi d©n chóng, cæ ®éng d©n
chóng theo du kÝch hoÆc dÉn ®êng, dÉn lèi vµ gióp du
kÝch dß th¸m tin tøc cña qu©n ®Þch.
d) Bèn lµ rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch, ph¶i cã mu mÑo. HÕt
søc tr¸nh kh«ng ®Ó cho bé ®éi c¬ giíi ho¸ vµ ®éi kþ
binh cña qu©n ®Þch ®uæi kÞp. HÕt søc lµm cho mÊt
tung tÝch, qu©n ®Þch kh«ng thÓ t×m ra m×nh ®i nÎo
nµo. Theo hoµn c¶nh, hoÆc ®i ®êng t¾t, hoÆc chän
chç kÝn Èn nÊp, råi tíi khuya sÏ kÐo ®i, hoÆc ®i quÆt
l¹i, kÐo vÒ ph¬ng híng tr¸i víi ph¬ng híng qu©n ®Þch
®uæi, hoÆc c¶i trang ¨n mÆc quÇn ¸o thêng hay quÇn
¸o gièng hÖt qu©n ®Þch, hoÆc kÐo qu©n ®i thËt
nhanh, mçi ngµy ®i n¨m s¸u m¬i c©y sè.
®) N¨m lµ lóc ®· tr¸nh khái bÞ ®uæi th× t×m ngay mét
n¬i ch¾c ch¾n, hÕt søc cæ ®éng d©n chóng lËp ra
mét chç ®øng ch©n, tæ chøc ®éi du kÝch l¹i cho v÷ng
vµng h¬n vµ chuÈn bÞ tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch.
Trªn ®©y lµ nãi trêng hîp qu©n ®Þch qu¸ m¹nh. Cßn
nÕu qu©n ®Þch yÕu, liÖu thÓ lµm ®îc th× trong lóc rót
lui nöa ®êng nªn chän n¬i tèt, mai phôc ®îi chóng ®i
qua ®¸nh óp cho chóng mét vè! Nhí ph¶i cÈn thËn l¾m
míi ®îc! Chí lµm liÒu mµ thÊt b¹i to!
Cßn mét ®iÒu n÷a lµ trong lóc rót lui, nh÷ng ®éi viªn
phô tr¸ch viÖc vÆt (t¹p vô) thêng thêng rÊt khã lßng
gi÷ ®îc trËt tù. V× vËy ngµy thêng nªn chó träng huÊn
luyÖn cho nh÷ng ®éi viªn Êy mét çch kü cµng. Còng

n¨m 1945 xuÊt b¶n n¨m 1945
S¸ch lu t¹i B¶o tµng
C¤NG T¸C PH¸ Ho¹i1)

Sè III
I. CHIÕN THUËT DU KÝCH VíI C¤NG T¸C PH¸

HO¹I
Môc ®Ých ph¸ ho¹i cña qu©n ®éi du kÝch cèt ®Ó

®o¹n tuyÖt sù tiÕp tÕ l¬ng thùc, khÝ giíi, qu©n cøu
viÖn bªn ®Þch, ®o¹n tuyÖt tin tøc giao th«ng b»ng th
tõ hay b»ng ®iÖn tho¹i, h·m ®Þch qu©n vµo mét t×nh
tr¹ng khñng ho¶ng vµ nguy khèn, lµm gi¶m bít hoÆc
tiªu diÖt søc chiÕn ®Êu bªn ®Þch, nh©n ®ã, ®Þch
qu©n sÏ bÞ ta tiªu diÖt mét çch râ rµng.
VÒ mÆt tinh thÇn, cã thÓ ph¸ ho¹i tinh thÇn chiÕn ®Êu
qu©n ®Þch, do ®ã sÏ xÈy ra sù ph¶n ®èi chiÕn tranh
trong hµng ngò qu©n ®Þch, lµm cho ®Þch qu©n bÞ
tan r·.
Bëi thÕ ta cã thÓ cho r»ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét
c«ng t¸c rÊt quan träng trong nh÷ng c«ng t¸c quan
träng kh¸c cña ®éi qu©n du kÝch.
Díi ®©y sÏ bµn tÝnh çc vÊn ®Ò thuéc vÒ c«ng t¸c ph¸
ho¹i cña ®éi qu©n du kÝch.
II. THÕ NµO Lµ C¤NG T¸C PH¸ HO¹I?

C«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét c«ng t¸c rÊt quan träng
cña ®éi qu©n du kÝch. §Þch nh©n chiÕm ®ãng thµnh
thÞ cïng çc ®êng giao th«ng quan träng cña ta. §éi
qu©n du kÝch cÇn ph¶i ë r¶i r¸c xung quanh ®Þch
nh©n, ho¹t ®éng ë bªn tr¸i, bªn ph¶i, ®»ng tríc vµ sau
lng qu©n ®Þch. Tuú thêi, tuú lóc cã thÓ thi hµnh ®îc
1
) Ngoµi b×a s¸ch ghi “ChiÕn thuËt du kÝch”.
c«ng t¸c ph¸ ho¹i; cã thÕ, míi cã thÓ lµm trßn nhiÖm vô ®Þnh sÏ kh«ng lµm ®îc ®Õn n¬i ®Õn chèn, lµm hÕt vµ
du kÝch chiÕn tranh. lµm lu«n lu«n ®îc.
C«ng t¸c ph¸ ho¹i ®¹i kh¸i chia lµm hai mÆt: Muèn c«ng viÖc ph¸ ho¹i thµnh c«ng viÖc h»ng ngµy,
1- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt vËt chÊt phæ biÕn triÖt ®Ó, nÕu kh«ng ®îc d©n chóng gióp
a) Ph¸ ho¹i ®êng çi quan, ®êng s¾t cïng çc ®êng lèi søc, th× kh«ng tµi nµo ®¹t ®Õn môc ®Ých Êy ®îc, v×
kh¸c vµ cÇu cèng. qu©n sè cña ®éi qu©n du kÝch cã h¹n, kh«ng ®ñ ngêi
b) Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i. ph©n phèi ®i lµm nh÷ng viÖc ®ã, v¶ l¹i cÇn ph¶i
c) Ph¸ ho¹i sù bè phßng vÒ qu©n sù: ®ån tr¹i, ph¸o nh¾m vµo nh÷ng dÞp tèt cïng nh÷ng n¬i canh phßng
®µi, bãt g¸c, trËn tuyÕn. s¬ sµi bªn ®Þch míi cã thÓ thi hµnh ®îc. Cßn nh vÒ
d) Ph¸ ho¹i nhµ m¸y ®iÖn, nhµ m¸y níc. phÇn d©n chóng trong nh÷ng ngµy lµm ¨n b×nh thêng,
hä thÊy n¬i ®Þch nh©n canh phßng hí hªnh vµ nh©n
e) Ph¸ ho¹i kho l¬ng thùc, sóng ®¹n.
f) Ph¸ ho¹i çc c«ng binh xëng vµ çc ngµnh kü nghÖ nh÷ng dÞp ®ã hä tù ®i ph¸ ho¹i. Nh thÕ so víi sù hµnh
thuéc vÒ qu©n sù kh¸c. ®éng cña qu©n du kÝch cßn hiÖu nghiÖm h¬n nhiÒu.
g) Ph¸ ho¹i tr¹i lÝnh vµ çc n¬i c¾m tr¹i t¹m thêi. Bëi vËy, muèn lµm trßn nhiÖm vô ®ã, ®éi qu©n du
2- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt tinh thÇn kÝch cÇn ph¶i hîp t¸c víi d©n chóng, ®éng viªn d©n
A. Qu©n sù chóng gióp søc vµo c«ng viÖc chung ph¸ ho¹i, nh thÕ
rÊt cã lîi cho ta.
a) Lµm gi¶m bít søc chiÕn ®Êu cña ®Þch qu©n.
Còng bëi d©n chóng gióp søc vµo viÖc ph¸ ho¹i, nªn hä
b) Chia rÏ hµng ngò ®Þch qu©n.
c) G©y ra sù khiªu khÝch gi÷a quan vµ lÝnh, cÊp trªn, còng hiÓu biÕt çch thøc ph¸ ho¹i. Cè nhiªn, vÒ mÆt
cÊp díi bªn ®Þch ¸c c¶m lÉn nhau. vËt chÊt, c«ng t¸c ph¸ ho¹i lµ mét kü thuËt cèt lµm cho
d) Liªn l¹c víi nh÷ng phÇn tö n¸o ®éng bªn ®Þch bµy ®Þch nh©n c¶m thÊy m×nh bÞ trãi buéc ho¶ng hèt reo
çch cho hä lµm binh biÕn. ®éng gièng nh mét con thó d÷ bÞ bÎ gÉy r¨ng, bÞ trãi
B. X· héi ch©n l¹i, dï cho cã søc m¹nh hïng hæ, còng kh«ng lµm
g× nªn chuyÖn.
a) Cæ ®éng tinh thÇn çch m¹ng chiÕn ®Êu cña d©n
chóng. Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, ®êng çi tøc lµ c¾t ®øt mèi liªn l¹c
b) B¾n giÕt ®Æng tiªu diÖt chã s¨n chim måi. gi÷a tiÒn ph¬ng vµ hËu ph¬ng, gi÷a bªn tr¸i vµ bªn
c) ¸m s¸t ViÖt gian, H¸n gian. ph¶i, lµm cho ®Þch nh©n bÞ khèn ®èn, khñng ho¶ng
d) Ph¸ ho¹i çc tæ chøc ph¶n ®éng. vµ c« lËp.
Ph¸ ho¹i ®êng s¾t hoÆc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®èt ph¸
III. NH÷NG §IÒU CèT YÕU VÒ VIÖC THI HµNH çc nhµ ga lµm cho ®Þch nh©n kh«ng thÓ dïng ®êng
C¤NG T¸C PH¸ HO¹I s¾t ®Ó chë qu©n ®éi, khÝ giíi, v.v. ®îc.
Khi ph¸ ho¹i cÇn ph¶i chó ý mÊy ®iÒu nh sau:
Cè nhiªn ®éi du kÝch cÇn ph¶i th©n hµnh ®i lµm
1) Çch xa ®éi qu©n coi ®êng bªn ®Þch kh¸ xa.
nh÷ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i. Nhng nÕu c«ng viÖc ®ã chØ
2) Çch xa ®éi phô kÝp ch÷a ®êng kh¸ xa.
dµnh riªng cho ®éi qu©n du kÝch lµm lÊy c¶, nhÊt
604 Hå ChÝ Minh toµn tËp 605
3) Nh÷ng n¬i ®Þa h×nh hiÓm trë nh nh÷ng ®êng Nh÷ng thµnh thÞ tríc khi bÞ ®Þch nh©n chiÕm
®i qua hå ao, qua ven nói, qua ®Ìo, ®êng ®ª v.v.. ®o¹t cÇn ph¶i ph¸ ho¹i nhµ m¸y ®iÖn, m¸y níc ®i. NÕu
4) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i nh÷ng qu·ng ®êng ë çc n¬i nhá kh«ng cã nhµ m¸y ®iÖn, m¸y níc, chØ cã
vßng. nh÷ng thø nh dÇu x¨ng, dÇu t©y, ®Ìn nÕn... thêi ph¶i
5) Ph¸ ho¹i cÇu cèng th× nªn ph¸ gi÷a qu·ng dßng th©u lÊy hÕt mang ®i hoÆc ®èt ®i.
níc ch¶y xiÕt vµ s©u. §éi coi giÕng níc th× vÊt tr©u bß, lîn gµ chÕt xuèng, råi
6) Ph¸ ho¹i nh÷ng bÕn « t«, xe h¬i, nhµ ga nµo quan lÊp ®i lµm cho ®Þch nh©n kh«ng cã níc mµ uèng.
hÖ vÒ chiÕn lîc qu©n sù nhÊt. Çc kho chøa chÊt, c«ng xëng, dinh tr¹i ph¶i ®èt ph¸ ®i
7) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn c¾t d©y ®iÖn tho¹i tríc tiªn. hay dïng thuèc næ ph¸ huû ®i.
8) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn ®èt nh÷ng khóc gç ®Öm ®- Nãi tãm l¹i lµ hÔ ®å vËt g×, ®Þch nh©n cã thÓ dïng vÒ
êng s¾t vµ qu¨ng ®êng s¾t xuèng s«ng. mÆt sinh ho¹t, còng nh vÒ mÆt chiÕn ®Êu thêi ta
9) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t cÇn chia lµm mÊy ®o¹n, mçi kh«ng ngÇn ng¹i g× ph¶i ph¸ huû ®i hÕt.
®o¹n çch xa nhau Ýt ra ®é ba bèn c©y sè. Nh÷ng khÝ cô dïng ®Ó ph¸ huû nh çc thø thuèc næ,
10) Ph¸ ho¹i ®êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i c¶ ®êng ®Êt (cña dÇu ho¶, v.v. cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ míi lµm trßn
®êng s¾t) n÷a cµng tèt. nhiÖm vô Êy ®îc.
Cßn nh c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®êng çi nhùa vµ çc ®êng
lèi kh¸c còng nh ph¸ ho¹i ®êng s¾t th«i kh«ng kh¸c IV. NH÷NG VÊN §Ò CÇN GI¶I QUYÕT TR¦íC KHI
nhau mÊy tÝ, cèt yÕu lµ ph¸ ho¹i tõng qu·ng ®êng mét THI HµNH C¤NG T¸C PH¸ HO¹I
hoÆc ®µo hè s©u lâm xuèng ®êng ®i, hoÆc ph¸ cÇu §Þch nh©n tíi tÊn c«ng ta, phÇn nhiÒu chóng dïng
cèng. xe löa, xe h¬i vµ ®«i khi dïng m¸y bay chë qu©n lÝnh,
Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i th× c¾t ®øt lµ ®îc, vâ khÝ, ®¹n dîc, thuèc men, quÇn ¸o vµ çc thø ®å
ph¸ ®æ çc cét d©y thÐp, nhng cã ®«i khi cha cÇn ph¸ dïng. Khi chóng ®i xa vµo néi ®Þa ta, çch xa hËu ph-
ho¹i l¹i cßn dïng ®Ó trém nghe tin tøc bªn ®Þch n÷a. ¬ng råi, sù vËn t¶i khã kh¨n vµ phiÒn phøc; ®©y lµ
§èi víi viÖc ph¸ ho¹i çc c«ng tr×nh kiÕn tróc vÒ
nh÷ng nhîc ®iÓm mµ ®Þch qu©n kh«ng tµi nµo tr¸nh
mÆt qu©n sù khã kh¨n h¬n, v× nh÷ng n¬i ®ã phÇn
khái.
nhiÒu cã lÝnh g¸c. Nhng ®«i khi ta cã thÓ hµnh ®éng
mét çch kh«n khÐo, tiÕn tíi nh÷ng n¬i hë c¬, phßng NÕu chóng ta cã thÓ ph¸ ho¹i nh÷ng khÝ cô giao th«ng
bÞ s¬ sµi, råi ph¸ ho¹i mét çch mau chãng b»ng çc vËn t¶i nh m¸y bay, xe cé, vâ khÝ, xe t¨ng ë hËu ph¬ng
thø thuèc næ, t¹c ®¹n, cèt m×n v.v. hay ®èt ph¸ ®i. qu©n ®Þch, sÏ lµm cho ®Þch nh©n t¨ng thªm nhiÒu sù
CÇn tËp trung lùc lîng l¹i ph¸ ho¹i nh÷ng n¬i rÊt quan khã kh¨n vµ lµm cho sù tÊn c«ng bªn ®Þch gÆp nhiÒu
träng, nÕu kh«ng, c«ng viÖc cña ta kh«ng ¨n thua g×. sù trë ng¹i lín.
C«ng t¸c ph¸ ho¹i cÇn ph¶i phèi hîp víi c«ng t¸c ®ång
PH¸ HO¹I NHµ M¸Y §ÌN, M¸Y N¦íC kh«ng têng v÷ng (kiªn bÝch thanh da)1) thêi míi ®o¹n
1
) Theo nguyªn b¶n. Chóng t«i kh«ng râ nghÜa.
tuyÖt ®îc mäi sù tiÕp tÕ vÒ l¬ng thùc, ®¹n dîc, vâ khÝ, ®Þch nh©n canh g¸c s¬ sµi vµ chç khuÊt mÆt kh«ng
nguyªn liÖu, v.v. ®îc. dÔ nh×n thÊy, c«ng viÖc ph¸ ho¹i l¹i dÔ dµng nhng rÊt
Lóc Êy ®Þch nh©n sÏ kh«ng chiÕm ®îc mét vËt g×, khã söa ch÷a l¹i.
mét thøc g× ®Ó ¨n hay ®Ó dïng; tin tøc kh«ng th«ng, Cßn viÖc lùa chän thêi gian ph¸ ho¹i nªn chän lóc
®iÒu ®éng kh«ng ®îc, cÇn ph¶i nhiÒu qu©n canh mµ qu©n ®Þch canh g¸c s¬ sµi, sù hµnh ®éng cña ta
phßng, binh lùc t¶n m¸t, nhÞn ®ãi, nhÞn rÐt, lµm cho rÊt tiÖn lîi, nªn chän lóc chËp tèi, ®ªm khuya, tê mê
qu©n thï thªm dao ®éng. Muèn tiÕn th× chç nµo còng s¸ng hoÆc khi qu©n ®éi ®ang vËn ®éng tËp tµnh.
gÆp qu©n ng¨n c¶n, l¹i lu«n lu«n bÞ uy hiÕp ®»ng sau.
Nh thÕ sÏ ®Èy ®Þch qu©n vµo mét t×nh thÕ khã kh¨n, 3- Lùa chän çch ph¸ ho¹i vµ chuÈn bÞ khÝ cô ph¸
nguy hiÓm nh qu©n ®éi N· Ph¸ Lu©n n¨m 1812 vËy. ho¹i:
TiÕn tho¸i lìng nan, lóc bÊy giê qu©n chñ lùc ta sÏ cã c¬ §· cã çi ®èi tîng ph¸ ho¹i vµ ®· chän ®îc chç ph¸
héi ®¸nh tan qu©n ®Þch. ho¹i råi, cÇn ph¶i chuÈn bÞ ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i ngay,
hoÆc: ®èt ch¸y, ph¸ huû, c¾t ®øt, ®µo s©u, v.v..
Sè ngêi ®i lµm c«ng viÖc ph¸ ho¹i c¨n cø, cø theo
nhiÖm vô nÆng nhÑ vµ t×nh h×nh bªn ®Þch mµ quyÕt CÇn ph¶i chuÈn bÞ khÝ cô nh: C¾t d©y thÐp th×
®Þnh. Thêng ph¸i du kÝch tiÓu tæ hay mét sè qu©n ph¶i cã kÒm, kÐo. §µo hÇm hè ph¶i cã xÎng, cuèc. Th¸o
trong ®éi du kÝch ra lµm c«ng viÖc ®ã còng ®ñ råi. ®êng s¾t th× cÇn kÒm lÆc lª, ngoµi ra ph¶i dù bÞ dÇu
Nhng nªn nhí r»ng tríc khi tiÕn hµnh cÇn ph¶i chó ý ho¶ ®Ó ph¸ huû çc kho chøa chÊp. Ph¸ ®êng s¾t, cÇu
mÊy ®iÒu sau nµy: cèng cÇn thuèc næ hay m×n vµ cÇn xem xÐt søc kiªn cè
1- §iÒu tra ®Þa h×nh, t×nh h×nh bªn ®Þch, nh÷ng vËt cña nh÷ng vËt ®ã nh thÕ nµo, ta míi biÕt dïng bao nhiªu
ph¸ ho¹i mét çch râ rµng: thuèc næ ®Ó dïng vµo c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®ã.
Tríc hÕt lÊy n¬i m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i lµm c¨n cø, råi 4- Chia lµm hai ®éi: ®éi lµm vµ ®éi che chë, ph¶i giao
®iÒu tra vµ xem xÐt kü cµng n¬i ®Þch qu©n ®ãng cã nhiÖm vô ph©n minh cho hä lµm.
h¹ng lÝnh g×, binh lùc thÕ nµo, sù canh phßng ra sao, ë Nh÷ng ngêi ®i phô tr¸ch c«ng viÖc ph¸ ho¹i gäi chung
gÇn chç ®ã ®Þa h×nh ®êng lèi ra sao, råi sÏ ®Þnh kÕ lµ ®éi ph¸ ho¹i. Nhng trong ®ã ph¶i chia lµm 2 ®éi
ho¹ch cho s¸t. NÕu nh kh«ng râ t×nh h×nh vµ kh«ng dÔ kh¸c nhau: ®éi c«ng t¸c vµ ®éi che chë.
dµng hµnh ®éng th× kh«ng nªn lµm, v× nh thÕ kh«ng Mçi ®éi cã mét viªn ®éi trëng chØ huy.
nh÷ng kh«ng ¨n thua g× mµ cßn cã khi nguy hiÓm lµ Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi c«ng t¸c ph¶i lµ nh÷ng ngêi
kh¸c. can ®¶m, cÈn thËn, mau lÑ, l¹i hiÓu biÕt c«ng viÖc ph¸
ho¹i.
2- Lùa chän n¬i ph¸ ho¹i vµ thêi gian ph¸ ho¹i:
Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi che chë cÇn ph¶i lµ nh÷ng
Khi ph¸ ho¹i ®êng lèi giao th«ng th× ta còng xÐt
ngêi can ®¶m, cÈn thËn, trÇm tÜnh, tai m¾t tinh th«ng,
xem cã tæn h¹i tíi sù hµnh ®éng cña ta kh«ng tríc ®·,
s¸ng suèt vµ b¾n giái.
råi ta sÏ lµm. §èi víi c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇu
s¾t, çc nhµ ga, cét d©y thÐp th× chän nh÷ng n¬i mµ
Ngoµi ra, hÇu hÕt çc ®éi viªn ®Òu cã mét tr×nh ®é A- Ph¸ ho¹i ®êng lèi
gi¸c ngé chÝnh trÞ kh¸ c¬ng quyÕt hy sinh vµ gi÷ ®îc §èi víi c«ng viÖc thùc hµnh ph¸ ho¹i ®êng çi nhùa vµ
bÝ mËt. ®êng lèi kh¸c, cã khi dïng thuèc næ, ®«i khi l¹i dïng
§©y lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt cÇn thiÕt, vËy tríc khi tiÕn khÝ cô, tuú tõng trêng hîp mµ quyÕt ®Þnh. §¹i kh¸i nh
hµnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô râ sau:
rµng cña mçi ®éi. 1) Ph¸ ho¹i ®êng ®i qua sên nói, cÇn chän qu·ng ®êng
Nãi râ çi ®èi tîng m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i, n¬i ph¸ ho¹i, ®i qua dèc, ®µo mét çi hè s©u råi ch«n thuèc næ vµo
thêi gian ph¸ ho¹i, ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i, khÝ cô ph¸ ho¹i ®Êy lµm næ tung qu·ng ®êng ®i, hay dïng cuèc
vµ ph¶i ph©n phèi ®éi qu©n che chë, nh¾c thªm cho xuæng ®µo tõng qu·ng ®i còng ®îc.
mçi ngêi cÇn chó ý lu«n lu«n trong khi ®i lµm c«ng viÖc 2) Ph¸ ho¹i ®êng lâm, th× chän nh÷ng qu·ng ®êng nµo
ph¸ ho¹i. s©u lâm xuèng, ®µo mét nöa ®êng ®i, nhng chän chç
5- Nh÷ng viÖc cÇn chó ý trong lóc ®¬ng tiÕn hµnh nµo khã ch÷a nhÊt hay ®µo hè ch«n thuèc næ ë hai
c«ng t¸c ph¸ ho¹i vµ sau khi ph¸ ho¹i råi, cÇn ph¶i lµm bªn ®Çu dèc xÎ xuèng chç ®êng lâm ®Ó lµm bËt tung
thÕ nµo? ®êng lªn
Khi ®· chuÈn bÞ ®ñ çc thø ®å dïng ®Ó ph¸ ho¹i råi, B- Ph¸ ho¹i ®êng s¾t
thêi ®i theo con ®êng mµ ta ®· ®Þnh s½n, hµnh ®éng
Muèn ph¸ ho¹i ®êng s¾t, cÇn chän chç nµo khã
khÐo lÐo ®Ó ®i tíi gÇn n¬i ®ã. söa ch÷a nhÊt nh cÇu cèng, ®êng hÇm hay nh÷ng
NÕu nh ®i ®Õn nöa ®êng, gÆp mét hai tªn lÝnh qu·ng ®êng quanh co. Ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i th× dïng
bªn ®Þch nµo ®ã th× ph¶i kiÕm çch b¾t lÊy hoÆc thuèc næ, cèt m×n hay khÝ cô ph¸ ho¹i, nÕu n¬i nµo cã
giÕt ®i. NÕu nh gÆp ®éi qu©n tuÇn phßng hay ®éi hai con ®êng s¾t tr¸nh nhau còng ph¶i ph¸ ho¹i hÕt. §¹i
qu©n ®Þch nµo ®ã th× ph¶i trèn tr¸nh, ®îi chóng nã kh¸i cã mÊy çch nh sau:
®i qua, råi ta sÏ tiÕn lªn. 1) Ph¬ng ph¸p lµm bËt tung ®êng s¾t: Ch«n mét èng
Lóc b¾t ®Çu thùc hµnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, tr«ng thÊy thuèc næ ®é 4,5 kil« ë hai bªn vÖ ®êng gÇn chç ®êng
®Þch nh©n th× ®éi che chë ph¶i hÕt søc chèng l¹i, ®éi s¾t nèi nhau, råi ®Æt ®Çu ngßi dÉn ho¶ lªn trªn ®êng
c«ng t¸c ph¶i hÕt søc lµm viÖc cho mau ®Æng lµm s¾t.
xong c«ng viÖc ph¸ ho¹i. 2) Ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i:
Sau khi ph¸ ho¹i, chiÕm ®o¹t ®îc nh÷ng ®å vËt g× NÕu nh cã ®ñ th× giê thêi dïng ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i:
ph¶i ph¸ huû hoÆc vÊt ®i, nh÷ng çi g× ®èi víi ta cÇn Th¸o ®anh èc ra, bá côc gç ra, thanh s¾t ®em cÊt giÊu
®i, hay qu¨ng xuèng s«ng, b»ng gç th× ®èt.
dïng thêi lÊy mang vÒ dïng.
3) Cßn nh÷ng ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i kh¸c th× mau h¬n
Ph¸ ho¹i xong ph¶i mau mau rót lui. vµ to t¸t h¬n, ®¹i kh¸i nh:
a) Chång chÊt cñi gç lªn trªn ®êng s¾t ®èt lªn; nÕu cã
V. LµM THÕ NµO PH¸ HO¹I §¦êNG S¾T nh÷ng toa xe gÇn ®ã th× ®Èy vµo ®èt mét thÓ; khi
§¦êNG HÇM (TUNEL), BÕN XE XA TR¹M? ®èt cÇn kiÕm mét Ýt dÇu t©y hay r¬m r¹, cá kh« ®Ó
lµm måi dÉn ho¶.
b) Th¸o ®anh èc ra, råi buéc d©y thõng vµo ®êng s¾t, VI. LµM THÕ NµO PH¸ HO¹I CÇU CèNG?
dïng ngùa hay tr©u kÐo lµm cho ®êng s¾t cong ®i.
Muèn lµm ng¨n c¶n giao th«ng vËn t¶i bªn ®Þch
c) Th¸o ®anh èc ë nh÷ng qu·ng ®êng s¾t lªn dèc hay trong mét thêi gian l©u dµi, th× c«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu
xuèng dèc, chç quanh eo hay ë cÇu cèng, khi tµu ho¶ cèng cÇn ph¶i ph¸ ho¹i c¶ nÒn mãng cña nã n÷a. Ýt
ch¹y qua chç ®ã, nhÊt ®Þnh bÞ trËt b¸nh. nhÊt còng ph¶i ph¸ bá mÊy çi cét cÇu ë gi÷a qu·ng mµ
níc ch¶y xiÕt nhÊt, nÕu chØ ph¸ ho¹i Ýt th«i th× chØ ph¸
C- Çch ph¸ ho¹i ®êng hÇm nhµ ga mét hai ®o¹n lãt v¸n hay mét hai ®o¹n s¾t b¾c ngang
còng ®îc.
Muèn ph¸ ho¹i ®êng hÇm mét çch hiÖu qu¶ th× cÇn
Khi ph¸ ho¹i çc cÇu cèng cÇn ph¶i ®èt huû c¶ hay
®µo mét lç ë trªn ®Ønh qu·ng gi÷a råi ch«n thuèc næ
khu©n v¸c lÊy çc ®å gç ë gÇn ®Êy cã thÓ dïng lµm
vµo ®Êy lµm næ tung lªn cho ®Êt ®¸ lÊp h¼n lèi ®i. vËt liÖu söa ch÷a cÇu cèng.
NÕu con ®êng ®ã cßn ®Ó ta dïng, chØ t¹m thêi ph¸ Cßn nh ph¬ng ph¸p ph¸ ho¹i cÇn ph¶i xem çi cÇu
ho¹i th«i th× chØ lµm næ 2 ®Çu ra vµo ®êng hÇm hay m×nh ®Þnh ph¸ lµm b»ng g×, s¾t hay gç, thêi gian ph¸
ho¹i ng¾n hay dµi, cÇn bao nhiªu ngêi, bao nhiªu ®å
th¸o bá mét ®o¹n ®êng ®i lµ ®ñ.
dïng, råi míi cã thÓ hoÆc dïng çch ®èt ph¸ hay ph¸
Cßn nh muèn ph¸ ho¹i nhµ ga, tríc hÕt ph¶i c¾t ®øt huû, hay thuèc næ, tuú ®ã mµ chän ph¬ng ph¸p tiÕn
d©y thÐp, d©y thÐp nãi liªn l¹c gi÷a ga nµy víi ga kh¸c hµnh.
®·, råi ph¸ ho¹i m¸y níc, çc chç bÎ ghi cïng çc thø m¸y C«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu cèng ®¹i kh¸i nh sau nµy:
a) CÇu gç th× dïng çch thiªu ®èt, lµm bËt næ, v.v., ®¹i
mãc, khÝ cô giao th«ng vËn t¶i, v.v. ®Òu ph¸ huû hÕt.
kh¸i cã 4 çch:
1) Ph¸ m¸y níc cÇn ph¶i ph¸ çi thïng ®ùng níc, ®ót çc 1- Dïng thuèc næ ph¸ tung cÇu ®i. Çch nµy chØ trõ
chÊt næ vµo thïng lµm næ tung lªn. khi nµo cÇn ph¶i ®o¹n tuyÖt ngay ®êng giao th«ng bªn
2) Ph¸ ho¹i çc n¬i bÎ ghi çc ®êng rÏ. ®Þch míi dïng çch nµy.
3) Nh÷ng n¬i ®êng rÏ cÇn th¸o qu·ng ®êng s¾t Cßn nh lùa chän ®Ó ph¸, thêi ph¶i xem t×nh h×nh lóc
®ã ®i hoÆc ph¸ ho¹i ®i. bÊy giê mµ quyÕt ®Þnh. Tèt nhÊt lµ chän mét n¬i mµ
Ph¸ ho¹i ®Çu tÇu th× ph¶i ph¸ nh÷ng bé phËn cèt ch«n thuèc næ, sau khi ph¸ ho¹i l¹i khã söa ch÷a nhÊt.
NÕu lµ cÇu næi trªn s«ng th× ®ót thuèc næ vµo díi
yÕu nh cßi, èng dÉn níc, dÉn h¬i, dÉn dÇu, m¸y h·m. thuyÒn råi ®èt, cÇu sÏ ®øt ®«i.
Cßn nh÷ng khÝ cô vËn t¶i nµy kh¸c, thø g× kh«ng lÊy 2- Çch ph¸ huû. NÕu nh cã ®ñ ngêi vµ ®ñ thêi giê,
®îc th× tËp trung l¹i, tíi dÇu löa hoÆc lÊy cñi chÊt ®èng th× cã thÓ dïng çch ph¸ hñy nµy: Th¸o hÕt çc bé phËn
l¹i ®èt. Nh÷ng thø g× kh«ng ch¸y còng sÏ bÞ h háng cÇu ra råi vËn ®i n¬i kh¸c. NÕu ch©n cÇu b»ng s¾t,
kh«ng thÓ dïng ®îc n÷a, nh÷ng ®êng s¾t còng ho¸ b»ng ®¸ th× ph¸ ®i, b»ng gç th× ®èt ®i.
mÒm ®i, v« dông. 3- Dïng çch thiªu ®èt. Dïng çc thø nh cñi gç, cã buéc
ë díi gÇm cÇu, råi tíi dÇu hay çc thø dÉn ho¶ kh¸c ®èt
lªn.
4- Dïng çch ph¸ ho¹i th¶ xuèng níc. Khi ch¸y ®Õn cÇu
th× bïng næ lµm cÇu h háng, çch nµy trõ khi nµo ®· bÞ
qu©n ®Þch chiÕm gi÷, xa kh«ng thÓ gÇn ®îc míi lµm
nh vËy.
b) CÇu s¾t. Ph¸ ho¹i cÇu s¾t th× dïng çc chÊt næ ®Ó
ph¸. Khi muèn ph¸ cÇu, chó ý mÊy ®iÒu sau nµy:
1- Ph¸ ho¹i cÇu s¾t cÇn nhiÒu thuèc næ vµ mét thêi
gian kh¸ dµi. Tríc hÕt ph¶i xem cÇu Êy cao hay thÊp, cã
khi ch«n thuèc næ ë ch©n cÇu, cã khi ch«n ë cét cÇu.
2- Ch©n cÇu cÇn ®µo mét lç råi ch«n thuèc næ xuèng
®Êy.
3- Dïng thuèc næ ph¸ ho¹i c©y s¾t b¾c ngang cÇu lµm
cho hai c©y s¾t Êy gÉy ®i, cÇu sÏ ®æ.
4- NÕu chØ t¹m thêi ph¸ ho¹i Ýt l©u l¹i dïng, th× chØ nªn
ph¸ nh÷ng thanh s¾t b¾c ngang cÇu, cßn nh 2 c©y
s¾t cét trô b¾c tõ ®Çu nµy sang ®Çu kia th× ®Ó
nguyªn.
5- NÕu nh thêi gian cÇn kÝp cha kÞp ph¸ ch©n cÇu th×
cèt ph¸ th©n cÇu còng ®îc.
CHó THÝCH
vµ
b¶n chØ dÉn tªn ngêi
Chó thÝch
1. Sù kiÖn thµnh lËp §¶ng: Vµo nh÷ng n¨m 1928-1929,

phong trµo ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕp
tôc d©ng lªn kh¾p ®Êt níc. Chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®·
®îc truyÒn b¸ m¹nh mÏ trong phong trµo c«ng nh©n vµ
phong trµo yªu níc. Mét trµo lu çch m¹ng míi xuÊt hiÖn,
®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng thùc
sù cña giai cÊp c«ng nh©n.
Nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn trong phong trµo çch
m¹ng ®· nhËn thøc ®îc t×nh h×nh ®ã vµ ®· ®øng ra
thµnh lËp nh÷ng tæ chøc céng s¶n ®Çu tiªn.
Ngµy 17-6-1929, §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ®îc thµnh
lËp ë Hµ Néi. §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ra Ch¸nh c¬ng,
Tuyªn ng«n, nªu râ ®êng lèi cña §¶ng lµ lµm çch m¹ng
d©n chñ t s¶n do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, tiÕn lªn çch
m¹ng x· héi chñ nghÜa, thùc hµnh c«ng n«ng liªn hiÖp.
Sù ra ®êi cña §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng ®· thóc ®Èy
phong trµo céng s¶n ë trong níc tiÕn m¹nh. Th¸ng 7-
1929, An Nam Céng s¶n §¶ng còng ®îc thµnh lËp.
Th¸ng 9-1929, nh÷ng ®¶ng viªn u tó cña §¶ng T©n
ViÖt ra tuyªn bè thµnh lËp §«ng D¬ng Céng s¶n liªn
®oµn.
Trong vßng 4 th¸ng, ba tæ chøc céng s¶n liªn tiÕp ra
®êi. Sù kiÖn ®ã chøng tá viÖc thµnh lËp §¶ng Céng
s¶n lµ yªu cÇu ph¸t triÓn cña phong trµo c«ng nh©n vµ
phong trµo yªu níc ë ViÖt Nam n¨m 1929. Nhng lîi Ých
cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng, còng
nh nguyªn t¾c tæ chøc cña chÝnh ®¶ng M¸c - Lªnin
kh«ng cho phÐp tån t¹i t×nh h×nh lµ trong mét níc mµ
cã ba tæ chøc céng s¶n. V× vËy tæ chøc mét §¶ng duy
nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lµ yªu cÇu bøc thiÕt cña
phong trµo çch m¹ng ë ViÖt Nam lóc ®ã.
NhËn ®îc tin cã çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam, Quèc Sau khi n¾m ®îc t×nh h×nh trªn, NguyÔn ¸i Quèc,
tÕ Céng s¶n ®· göi th kªu gäi çc tæ chøc céng s¶n nµy víi t çch lµ ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n, ®· triÖu
thèng nhÊt l¹i. tËp Héi nghÞ hîp nhÊt çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt
Nam. §«ng D¬ng Céng s¶n §¶ng, An Nam Céng s¶n
§¶ng ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù Héi nghÞ. Riªng §«ng D-
¬ng Céng s¶n liªn ®oµn, kh«ng kÞp cö ®¹i biÓu ®Õn
dù ®îc, sau Héi nghÞ nµy ®· xin gia nhËp vµo §¶ng
Céng s¶n ViÖt Nam.
Héi nghÞ hîp nhÊt mang tÇm vãc lÞch sö cña mét
§¹i héi thµnh lËp §¶ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi
®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i cña çch m¹ng
ViÖt Nam. Tr.10.
2. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn (chÝnh s¸ch céng s¶n
thêi chiÕn): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña níc Nga X«viÕt thi
hµnh trong thêi kú néi chiÕn vµ chèng sù can thiÖp cña
14 níc ®Õ quèc (1918-1920). Theo chÝnh s¸ch nµy,
chÝnh quyÒn X«viÕt kh«ng chØ kiÓm so¸t c«ng nghiÖp
lín mµ cßn kiÓm so¸t c¶ c«ng nghiÖp nhá vµ võa, n¾m
®éc quyÒn mua b¸n lóa m×, cÊm t nh©n bu«n b¸n l-
¬ng thùc, trng mua l¬ng thùc thõa cña n«ng d©n,
n¾m hµng tiªu dïng vµ n«ng s¶n ®Ó cung cÊp cho
qu©n ®éi, c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao ®éng. ChÝnh
quyÒn X«viÕt thi hµnh chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng ®èi
víi tÊt c¶ çc giai cÊp, kÓ c¶ giai cÊp t s¶n, theo nguyªn
t¾c "ai kh«ng lµm th× kh«ng ¨n".
ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn lóc ®ã
lµ hÕt søc cÇn thiÕt vµ ®óng ®¾n. Nhê ®ã ®· huy
®éng ®îc søc ngêi, søc cña phôc vô cho c«ng cuéc
chiÕn ®Êu chèng bän b¹ch vÖ vµ bän can thiÖp, gi÷
v÷ng chÝnh quyÒn X«viÕt non trÎ. Sau khi ®Ëp tan bän
can thiÖp vò trang vµ kÕt thóc cuéc néi chiÕn, chÝnh
s¸ch céng s¶n thêi chiÕn ®îc thay b»ng chÝnh s¸ch
kinh tÕ míi (NEP) th¸ng 3-1921. Tr.28.
3. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña
níc Nga X«viÕt do Lªnin ®Ò xíng th¸ng 3-1921 víi néi
dung: lÊy th¬ng nghiÖp lµm kh©u trung t©m ®Ó kh«i
phôc kinh tÕ, thay thÕ chÕ ®é trng thu l¬ng thùc b»ng
thuÕ l¬ng thùc, thùc hiÖn chÕ ®é n«ng d©n ®îc tù do
trao ®æi n«ng s¶n; ®Æt çc xÝ nghiÖp nhµ níc trªn c¬
së h¹ch to¸n kinh tÕ, sö dông chñ nghÜa t b¶n nhµ níc
vµ t« nhîng cho t b¶n ngo¹i quèc nh»m phôc vô lîi Ých
x©y dùng chñ nghÜa x· héi... §©y lµ sù x©y dùng nÒn kh«ng gia nhËp tæ chøc c«ng ®oµn c¶i l¬ng lµ Quèc tÕ
kinh tÕ hµng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ trêng tiÕn AmxtÐc®am, vµ liªn kÕt çc nhãm, çc khuynh híng
lªn chñ nghÜa x· héi trong mét thêi kú dµi. Tr.28. ®èi lËp tiÕn bé trong néi bé çc tæ chøc c«ng ®oµn c¶i
4. Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba): Tæ chøc çch l¬ng ë çc níc. Quèc tÕ C«ng ®oµn ®Êu tranh ®Ó thiÕt
m¹ng quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n, trung t©m l·nh ®¹o lËp mét sù thèng nhÊt trong phong trµo c«ng ®oµn trªn
phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n thÕ giíi. c¬ së ®Êu tranh çch m¹ng nh»m b¶o vÖ nh÷ng yªu
Do ¶nh hëng to lín cña Çch m¹ng Th¸ng Mêi n¨m s¸ch cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng nguy c¬ chiÕn
1917 vµ sau khi Quèc tÕ thø hai bÞ ph¸ s¶n, cuéc ®Êu tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, vµ ®oµn kÕt víi giai cÊp
tranh cña Lªnin vµ nh÷ng ngêi céng s¶n ch©n chÝnh c«ng nh©n níc Nga X«viÕt. Tr.28.
chèng bän c¬ héi chñ nghÜa ®· thóc ®Èy sù ra ®êi 6. Quèc tÕ N«ng d©n: Mét tæ chøc do Quèc tÕ Céng
cña çc ®¶ng céng s¶n vµ tæ chøc céng s¶n ë nhiÒu n- s¶n thµnh lËp n¨m 1923 nh»m vËn ®éng n«ng d©n çc
íc trªn thÕ giíi. §Ó gióp çc tæ chøc céng s¶n nµy l·nh níc thuéc ®Þa lµm çch m¹ng díi sù l·nh ®¹o cña çc
®¹o phong trµo çch m¹ng çc níc ®i theo con ®êng ®¶ng céng s¶n. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë níc ngoµi,
cña chñ nghÜa M¸c ch©n chÝnh, th¸ng 1-1919, díi sù NguyÔn ¸i Quèc ®· tham dù héi nghÞ cña Quèc tÕ N«ng
l·nh ®¹o cña Lªnin, Héi nghÞ ®¹i biÓu cña 8 ®¶ng céng d©n (th¸ng 10-1923) vµ ®îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh
s¶n vµ nhãm céng s¶n ®· kªu gäi tÊt c¶ çc ®¶ng céng Quèc tÕ N«ng d©n. Tr.28.
s¶n, çc tæ chøc x· héi chñ nghÜa ph¸i t¶ tham gia §¹i 7. Phong trµo CÇn V¬ng: Phong trµo yªu níc chèng thùc
héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba). d©n Ph¸p x©m lîc díi sù l·nh ®¹o cña çc sÜ phu, v¨n
Hëng øng lêi kªu gäi ®ã, th¸ng 3-1919, díi sù l·nh ®¹o th©n hëng øng chiÕu CÇn V¬ng cña vua Hµm Nghi.
cña Lªnin, çc ®¶ng céng s¶n vµ nhãm céng s¶n cña 30 Phong trµo ®· kÐo dµi gÇn 10 n¨m, tõ 1885 ®Õn n¨m
níc ®· tiÕn hµnh §¹i héi thµnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n t¹i 1895.
M¸txc¬va. Sau khi kinh thµnh HuÕ thÊt thñ (ngµy 3-7-1885),
Quèc tÕ Céng s¶n ®· cã c«ng lao trong viÖc tæ chøc vµ T«n ThÊt ThuyÕt, ngêi ®øng ®Çu ph¸i chñ tr¬ng chèng
l·nh ®¹o phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n thÕ giíi. Ph¸p trong triÒu ®×nh, ®· tæ chøc ®a vua Hµm Nghi
Quèc tÕ Céng s¶n ®· rÊt chó träng tíi vÊn ®Ò gi¶i (lóc nµy cßn nhá) ch¹y ra S¬n Phßng (Qu¶ng TrÞ) ®Ó
phãng d©n téc. S¬ th¶o lÇn thø nhÊt luËn c¬ng vÒ vÊn tæ chøc lùc lîng chèng Ph¸p. Ngµy 10-7-1885, ®Õn S¬n
®Ò d©n téc vµ vÊn ®Ò thuéc ®Þa cña Lªnin ®îc §¹i héi Phßng, vua Hµm Nghi ®· xuèng chiÕu CÇn V¬ng h«
II Quèc tÕ Céng s¶n (1920) th«ng qua ®· ®Æt nÒn hµo toµn d©n næi dËy chèng Ph¸p. Hëng øng chiÕu
t¶ng chÝnh trÞ vµ t tëng cho viÖc gi¶i quyÕt ®óng CÇn V¬ng, çc sÜ phu, v¨n th©n yªu níc nhiÒu n¬i ®·
®¾n nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cña phong trµo gi¶i næi dËy chèng Ph¸p, nhÊt lµ ë B¾c Kú vµ Trung Kú mµ
phãng d©n téc. Trªn con ®êng cøu níc, NguyÔn ¸i Quèc tiªu biÓu lµ cuéc khëi nghÜa H¬ng Khª (vïng rõng nói H-
®· hoµn toµn tin theo Lªnin vµ Quèc tÕ thø ba. ¬ng S¬n, Hµ TÜnh) do cô Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. Tr.
§Õn thêi gian ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, c¨n cø vµo 31.
hoµn c¶nh míi, th¸ng 5-1943, §oµn chñ tÞch Quèc tÕ 8. Vô "Hµ thµnh ®Çu ®éc": §©y lµ nãi vÒ vô ®Çu ®éc
Céng s¶n víi sù t¸n thµnh cña ®a sè çc ®¶ng céng binh lÝnh Ph¸p ë Hµ Néi vµo th¸ng 6 n¨m 1908. Mét sè
s¶n, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt gi¶i t¸n tæ chøc quèc tÕ sÜ phu yªu níc cïng víi nghÜa qu©n Hoµng Hoa Th¸m
nµy. Tr. 28. chñ tr¬ng ®¸nh óp Hµ Néi, ®· liªn l¹c víi nh÷ng ngêi
5. Quèc tÕ C«ng héi (Quèc tÕ C«ng héi ®á): Tæ chøc lÝnh khè ®á yªu níc trong qu©n ®éi Ph¸p. Theo kÕ
liªn hiÖp quèc tÕ cña çc c«ng ®oµn çch m¹ng, ®îc ho¹ch, ®Õn b÷a ¨n tèi ngµy 27-6, nh÷ng ngêi lÝnh khè
h×nh thµnh vÒ mÆt tæ chøc vµo n¨m 1921, tån t¹i ®Õn ®á lµm ®Çu bÕp sÏ bá thuèc ®éc vµo thøc ¨n ®Ó giÕt
cuèi n¨m 1937. Nã liªn kÕt çc trung t©m c«ng ®oµn
bän sÜ quan Ph¸p, sau ®ã nghÜa binh sÏ cíp kho vò N¨m 1922, Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa cho xuÊt b¶n b¸o
khÝ, ®¸nh chiÕm çc c«ng së, phèi hîp víi nghÜa qu©n Ngêi cïng khæ (Le Paria). Ngêi lµ chñ nhiÖm kiªm chñ
Hoµng Hoa Th¸m tõ ngoµi ®¸nh vµo Hµ Néi. bót tê b¸o. Ngêi ®· viÕt nhiÒu bµi cho b¸o, v¹ch trÇn bé
KÕt qu¶ lµ mét sè ®«ng lÝnh Ph¸p ®· bÞ ngé ®éc. Nh- mÆt gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña çi gäi lµ "khai ho¸ v¨n
ng do kÕ ho¹ch bÞ lé, cho nªn nh÷ng binh sÜ yªu níc minh" cña thùc d©n Ph¸p ë çc thuéc ®Þa.
lµm néi øng bÞ thùc d©n Ph¸p tµn s¸t rÊt d· man. Tr.32. Sù ra ®êi cña Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa vµ tê b¸o Ngêi
9. Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918), cïng khæ lµ nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ quan träng ®èi víi
®¹i biÓu çc níc tham gia chiÕn tranh ®· häp héi nghÞ çc d©n téc bÞ ¸p bøc. Tuy chØ ho¹t ®éng ®Õn n¨m
ë VÐcx©y (Ph¸p), tõ ngµy 18-6-1919 ®Õn ngµy 21-1- 1926, nhng Héi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vµo viÖc ®oµn
1920. Môc ®Ých cña Héi nghÞ nµy lµ nh»m chia l¹i thÕ kÕt nh©n d©n çc níc thuéc ®Þa trong mét mÆt trËn
giíi gi÷a çc níc ®Õ quèc th¾ng trËn vµ trót hËu qu¶ chung, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p, x©y dùng t×nh
chiÕn tranh lªn ®Çu nh©n d©n çc níc thua trËn vµ çc ®oµn kÕt chiÕn ®Êu gi÷a nh©n d©n çc níc thuéc
d©n téc bÞ ¸p bøc. ®Þa Ph¸p víi giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n lao
®éng Ph¸p, thøc tØnh nh©n d©n çc thuéc ®Þa vïng
Nh©n danh nhãm ngêi ViÖt Nam yªu níc, NguyÔn ¸i lªn ®Êu tranh. Tr.34.
Quèc ®· göi tíi Héi nghÞ VÐcx©y b¶n Yªu s¸ch cña 11. Th¸ng 6 n¨m 1924, MÐclanh, toµn quyÒn §«ng D-
nh©n d©n An Nam. Néi dung b¶n yªu s¸ch gåm 8 ¬ng sang th¨m NhËt B¶n, Hång C«ng, V©n Nam. Trªn
®iÓm, ®ßi chÝnh phñ Ph¸p ph¶i thõa nhËn vµ thùc ®êng vÒ, y ghÐ l¹i Qu¶ng Ch©u th¨m Sa DiÖn, t« giíi
hiÖn çc quyÒn tù do d©n chñ, quyÒn b×nh ®¼ng cña Ph¸p. T©m t©m x· - mét tæ chøc yªu níc cña ngêi ViÖt
d©n téc ViÖt Nam. B¶n yªu s¸ch ®ã kh«ng nh÷ng ®îc Nam ë Qu¶ng Ch©u, cö Ph¹m Hång Th¸i vµ Lª Hång
göi ®Õn çc ®oµn ®¹i biÓu çc níc §ång minh, çc nghÞ S¬n tæ chøc vô nÐm bom ¸m s¸t tªn toµn quyÒn
sÜ Ph¸p mµ cßn ®îc Ngêi thuª in thµnh 6.000 tê truyÒn MÐclanh vµo ngµy 19-6-1924, khi y ®Õn Sa DiÖn. ViÖc
®¬n (in t¹i nhµ in S¸cp¨ngchiª, sè 70, phè G«b¬lanh), kh«ng thµnh, Ph¹m Hång Th¸i ®· hy sinh trªn dßng
göi ®¨ng trªn çc b¸o, göi çc nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ch©u Giang. Tuy vËy, tiÕng bom cña Ph¹m Hång Th¸i
cã tªn tuæi, ph©n ph¸t trong çc buæi héi häp, mÝt ®· cã tiÕng vang rÊt lín. §ã lµ "chim Ðn nhá b¸o hiÖu
tinh, göi cho çc ViÖt kiÒu ë Ph¸p vµ göi vÒ níc. B¶n yªu mïa xu©n", thøc tØnh nh©n d©n ta ®øng dËy ®Êu
s¸ch ®ã ®· lµm chÊn ®éng d luËn Ph¸p, cã tiÕng vang tranh çch m¹ng vµ c¶nh ço m¹nh mÏ bän thùc d©n
lín trong nh©n d©n ta vµ nh©n d©n çc thuéc ®Þa x©m lîc. Tr.34.
Ph¸p. B¶n yªu s¸ch cã t¸c dông thøc tØnh, cæ vò nh©n 12. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi: Cuèi
d©n ta vïng lªn ®Êu tranh çch m¹ng. Tr.34. n¨m 1924 sau mét thêi gian ho¹t ®éng çch m¹ng ë níc
10. Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa: Mét tæ chøc çch m¹ng do ngoµi, NguyÔn ¸i Quèc ®Õn Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc)
NguyÔn ¸i Quèc cïng mét sè nhµ ho¹t ®éng çch m¹ng ®Ó xóc tiÕn viÖc chuÈn bÞ thµnh lËp §¶ng. Th¸ng 6-
cña çc níc thuéc ®Þa Ph¸p nh Ma®ag¸txca, M¸ctinÝch, 1925, t¹i ®©y, Ngêi ®· s¸ng lËp ViÖt Nam thanh niªn
Haiti, Angiªri, Tuynidi, Marèc, v.v. thµnh lËp n¨m 1921 t¹i çch m¹ng ®ång chÝ héi - mét tæ chøc tiÒn th©n cña
Pari (thñ ®« níc Ph¸p), víi sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n §¶ng ta. Héi cã ChÝnh c¬ng, Ch¬ng tr×nh ho¹t ®éng vµ
Ph¸p. §iÒu lÖ tãm t¾t. C¬ quan tuyªn truyÒn cña Héi lµ tuÇn
Môc ®Ých cña Héi lµ ®oµn kÕt çc d©n téc thuéc ®Þa b¸o Thanh niªn. T¹i Qu¶ng Ch©u, Tæng bé ViÖt Nam
trong mét mÆt trËn chung ®Ó ®Êu tranh gi¶i phãng thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· më çc líp huÊn
çc d©n téc thuéc ®Þa khái ¸ch ¸p bøc cña chñ nghÜa luyÖn chÝnh trÞ. NguyÔn ¸i Quèc lµ ngêi trùc tiÕp phô
®Õ quèc. tr¸ch tæ chøc vµ huÊn luyÖn çc líp häc nµy.
NguyÔn ¸i Quèc ®îc bÇu vµo Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi lµ mét tæ
Héi, lµm uû viªn thêng trùc cña Héi. chøc çch m¹ng ®Çu tiªn ë níc ta theo xu híng chñ
nghÜa céng s¶n khoa häc. Héi ®· ®i vµo quÇn chóng, næ ra lóc nµy lµ qu¸ sím, vµ khã thµnh c«ng". Ngêi
vËn ®éng c«ng nh©n, n«ng d©n theo quan ®iÓm t t- muèn gÆp çc l·nh tô cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng
ëng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. ®Ó "bµn l¹i kÕ ho¹ch" nhng kh«ng thùc hiÖn ®îc. Trong
§îc sù gi¸o dôc cña NguyÔn ¸i Quèc vÒ chñ nghÜa M¸c- lóc NguyÔn ¸i Quèc vît biªn giíi Th¸i Lan ®Õn Trung
Lªnin, vÒ ®êng lèi vµ ph¬ng ph¸p çch m¹ng, vÒ ®¹o Quèc, cuéc b¹o ®éng ®· ®îc chuÈn bÞ vµ vÉn næ ra
®øc çch m¹ng, ®îc rÌn luyÖn trong phong trµo ®Êu nh trªn. Tr.36.
tranh cña quÇn chóng, rÊt nhiÒu çn bé cña ViÖt Nam 14. Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta): TuÇn b¸o c«ng
thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi sau nµy ®· trë khai b»ng tiÕng Ph¸p cña §¶ng xuÊt b¶n t¹i Hµ Néi trong
thµnh nh÷ng ngêi céng s¶n ch©n chÝnh vµ lµ nßng cèt thêi kú MÆt trËn D©n chñ (1936-1939). Trong thêi gian
cña §¶ng ta. trë l¹i ho¹t ®éng ë Trung Quèc (1938), NguyÔn ¸i Quèc
Lµ tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng, ViÖt Nam thanh niªn ®· theo dâi s¸t sao cuéc vËn ®éng thµnh lËp MÆt trËn
çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· lµm trßn sø mÖnh lÞch sö D©n chñ §«ng D¬ng. Díi danh nghÜa mét nhµ b¸o
cña m×nh lµ ngêi chuÈn bÞ vÒ chÝnh trÞ, t tëng vµ tæ Trung Quèc, Ngêi viÕt mét sè bµi b¸o göi ®¨ng trªn tê
chøc cho mét ®¶ng céng s¶n ch©n chÝnh ra ®êi ë ViÖt Notre Voix. Trªn çc bµi b¸o ®ã, Ngêi ®Òu ghi: QuÕ
Nam. Tr.34. L©m, ngµy... vµ ký tªn P.C.LIN. Th«ng qua nh÷ng bµi
13. Cuéc b¹o ®éng Yªn B¸i: Cuéc khëi nghÜa do ViÖt b¸o nµy, Ngêi truyÒn ®¹t cho §¶ng ta nh÷ng néi dung
Nam Quèc d©n ®¶ng tæ chøc vµ thùc hiÖn. ViÖt Nam chÝnh vÒ ®êng lèi chñ tr¬ng cña §¹i héi lÇn thø VII
Quèc d©n ®¶ng lµ mét tæ chøc çch m¹ng theo xu h- Quèc tÕ Céng s¶n vµ gãp phÇn chØ ®¹o çch m¹ng
trong níc. Tr.121.
íng d©n chñ t s¶n, thµnh lËp ngµy 25-12-1927. 15. B¸o D©n chóng: C¬ quan trung ¬ng cña §¶ng xuÊt
Do ®êng lèi tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, l¹i kÕt n¹p ®¶ng b¶n c«ng khai tõ ngµy 22-7-1938 t¹i Sµi Gßn, díi danh
viªn dÔ d·i, ®Ó bän mËt th¸m chui vµo nªn ®Çu n¨m nghÜa lµ c¬ quan cña nh÷ng ngêi lao ®éng vµ d©n
1930, c¬ së cña §¶ng bÞ vì ë nhiÒu n¬i, nhiÒu çn bé chóng §«ng D¬ng. Trô së cña toµ b¸o ®Æt t¹i sè nhµ
®¶ng viªn bÞ b¾t. Tríc t×nh h×nh ®ã, çc l·nh tô cña 51E, phè Grim«, sau chuyÓn vÒ sè nhµ 43 phè
§¶ng lµ NguyÔn Th¸i Häc vµ NguyÔn Kh¾c Nhu quyÕt Ham¬lanh, Sµi Gßn. Lóc ®Çu b¸o ra hµng tuÇn, mçi sè
®Þnh khëi nghÜa, v× cho r»ng: ®»ng nµo §¶ng còng bÞ 3000-4000 b¶n, vÒ sau mçi tuÇn ra 2 kú víi sè lîng lµ
khñng bè vµ bÞ tiªu diÖt, cho nªn cø b¹o ®éng, "kh«ng 10.000 b¶n. Nh÷ng sè ®Æc biÖt ra 15.000 b¶n vµ c«ng
thµnh c«ng còng thµnh nh©n". khai in ¶nh çc l·nh tô çch m¹ng cña thÕ giíi nh M¸c,
Ngµy 9-2-1930, 10 giê tèi, b¹o ®éng ®· næ ra. NghÜa ¡ngghen, Lªnin...
qu©n chiÕm çc ®ån Ph¸p ë Yªn B¸i. Mét bé phËn binh MÆc dï bÞ bän thùc d©n Ph¸p g©y nhiÒu trë ng¹i, trong
lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi Ph¸p ph¶n chiÕn tham h¬n 1 n¨m ho¹t ®éng, b¸o D©n chóng ®· ra ®îc gÇn
gia vµo qu©n khëi nghÜa. NghÜa qu©n chiÕm ®îc nhµ 100 sè. Çc sè b¸o 46 (21-1-1939), 47 (24-1-1939), 48
d©y thÐp, nhµ ga, ph¸t truyÒn ®¬n, h« hµo quÇn (28-1-1939) ®· ®¨ng bµi cña NguyÔn ¸i Quèc: Nh÷ng
chóng vµ binh lÝnh hëng øng. Ngay s¸ng h«m sau, thùc sù hung tµn cña ®Õ quèc Nhùt, víi bót danh P.C.LIN.
d©n Ph¸p ®· ph¶n c«ng, cuéc b¹o ®éng bÞ thÊt b¹i. Còng nh çc tê b¸o kh¸c cña §¶ng, b¸o D©n chóng ®·
Trong vßng mét tuÇn, phong trµo khëi nghÜa bÞ dËp thùc sù trë thµnh vò khÝ ®Êu tranh cña §¶ng, tuyªn
t¾t ë çc n¬i. NguyÔn Th¸i Häc vµ çc l·nh tô kh¸c bÞ truyÒn ®êng lèi chÝnh s¸ch, nhÊt lµ ®êng lèi vÒ MÆt
b¾t vµ bÞ xö tö. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng bÞ tan trËn D©n chñ, ®éng viªn, gi¸o dôc vµ tæ chøc quÇn
r·. chóng, më réng ¶nh hëng cña §¶ng trong nh©n d©n vµ
Trong lóc ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng chuÈn bÞ khëi tËp hîp réng r·i çc tÇng líp nh©n d©n vµo MÆt trËn
nghÜa, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ë Xiªm (Th¸i Lan). Nghe D©n chñ §«ng D¬ng. Tr.121.
tin ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn xÐt: "Cuéc b¹o ®éng
16. Chñ nghÜa Têrètxki: Mét trêng ph¸i t tëng cña Nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn bé Êy ®· cã ¶nh hëng ®Õn t×nh
nh÷ng ngêi ®i theo ®êng lèi vµ quan ®iÓm cña h×nh §«ng D¬ng. KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh s¸ch cña MÆt
Têrètxki. §ã lµ khuynh híng t tëng c¬ héi chñ nghÜa "t¶" trËn D©n chñ §«ng D¬ng víi çc ho¹t ®éng bÝ mËt,
khuynh, ®èi lËp víi chñ nghÜa Lªnin. Trong phong trµo §¶ng ta ®· triÖt ®Ó lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng tæ chøc
c«ng nh©n Nga, Têrètxki lu«n lu«n chèng l¹i Lªnin trªn vµ ®Êu tranh c«ng khai, hîp ph¸p vµ nöa hîp ph¸p ®Ó
nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng nh: vai trß l·nh ph¸t triÓn lùc lîng çch m¹ng cña nh©n d©n. Nhê ®ã,
®¹o cña giai cÊp v« s¶n, tÝnh tÊt yÕu cña liªn minh phong trµo ®Êu tranh trong thêi kú nµy ph¸t triÓn m¹nh
c«ng n«ng, th¸i ®é cña §¶ng ®èi víi cuéc chiÕn tranh mÏ. Tr.138.
®Õ quèc chñ nghÜa, kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña çch m¹ng 19. Héi Nh©n quyÒn: Tæ chøc d©n chñ t s¶n nh»m
x· héi chñ nghÜa trong mét níc... ®Êu tranh ®ßi b¶o vÖ nh÷ng quyÒn tù do t s¶n. Tæ
Chñ nghÜa Têrètxki cã ¶nh hëng ®Õn mét sè phÇn chøc nµy ®îc thµnh lËp n¨m 1898 ë Ph¸p, do s¸ng kiÕn
tö c¬ héi chñ nghÜa trong çc ®¶ng céng s¶n ë çc níc. cña nhµ v¨n Ph¸p Trari¬, nh©n vô nhµ cÇm quyÒn Ph¸p
Çc ®¶ng céng s¶n ®· tiÕn hµnh ®Êu tranh kh«ng xö ph¹t nhµ v¨n Emin D«la. Tr.143.
khoan nhîng chèng bän têrètxkÝt trªn çc mÆt t tëng 20. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng: Mét tæ chøc theo xu h-
vµ chÝnh trÞ ®Ó thùc hiÖn ®óng ®¾n ®êng lèi M¸c - íng çch m¹ng d©n chñ t s¶n, ®îc thµnh lËp ngµy 25-
Lªnin do Quèc tÕ Céng s¶n ®Ò ra. 12-1927, do NguyÔn Th¸i Häc ®øng ®Çu.
Thµnh phÇn chñ yÕu cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng
ë níc ta, bän têrètxkÝt ®îc chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p gåm tiÓu t s¶n, trÝ thøc thµnh thÞ, häc sinh, sinh viªn,
lîi dông, ®· ra søc khiªu khÝch vµ chèng ph¸ çch m¹ng. gi¸o viªn, c«ng chøc, ngêi lµm nghÒ tù do...
NguyÔn ¸i Quèc chØ râ: "§èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng Tæ chøc cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng cã çc cÊp:
thÓ cã tho¶ hiÖp nµo, mét nhîng bé nµo. Ph¶i dïng mäi Tæng bé, Kú bé, TØnh bé, vµ Chi bé nhng cha cã hÖ
çch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lµm tay sai cho chñ nghÜa thèng chÆt chÏ trong toµn quèc.
ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ"... Tr.125. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng thiÕu mét ®êng lèi chÝnh
trÞ thËt sù khoa häc, kh«ng liªn kÕt víi phong trµo ®Êu
17. MÆt trËn d©n chñ §«ng D¬ng: Tríc sù bµnh tríng tranh cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.
cña chñ nghÜa ph¸t xÝt vµ nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi Suèt thêi gian ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng tån t¹i,
do ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt r¸o riÕt chuÈn bÞ, theo chñ tr- c¬ së chñ yÕu cña nã lµ ë B¾c Kú. Sau cuéc khëi
¬ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, çc ®¶ng céng s¶n ®Òu nghÜa Yªn B¸i (th¸ng 2-1930) bÞ thÊt b¹i, ViÖt Nam
chuyÓn híng ho¹t ®éng, thµnh lËp mÆt trËn nh©n d©n Quèc d©n ®¶ng bÞ tan r·. Mét sè ®¶ng viªn cã lßng
réng r·i chèng ph¸t xÝt, chèng chiÕn tranh. ë ViÖt Nam, yªu níc vµ cã tinh thÇn chiÕn ®Êu th× chuyÓn dÇn sang
th¸ng 7-1936, Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng häp lËp trêng cña chñ nghÜa céng s¶n vµ gia nhËp §¶ng
héi nghÞ quyÕt ®Þnh thµnh lËp MÆt trËn nh©n d©n Céng s¶n §«ng D¬ng. Mét sè kh«ng ho¹t ®éng, cßn mét
ph¶n ®Õ §«ng D¬ng, sau ®ã ®æi tªn lµ MÆt trËn d©n sè lµm tay sai cho ®Õ quèc. Tr.166.
chñ §«ng D¬ng. Tr.138. 21. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi: Mét héi quÇn
18. MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p: §îc thµnh lËp n¨m 1935 chóng do «ng Hå Häc L·m, mét chÝ sÜ yªu níc sèng ë
theo s¸ng kiÕn cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tham gia MÆt Trung Quèc nhiÒu n¨m tæ chøc, nh»m tËp hîp nh÷ng
trËn, cã §¶ng Céng s¶n, §¶ng X· héi cïng nhiÒu ®¶ng ngêi yªu níc ViÖt Nam ®Êu tranh cho nÒn ®éc lËp d©n
ph¸i vµ tæ chøc cÊp tiÕn kh¸c, nh»m chèng l¹i chñ téc. Héi ®îc thµnh lËp n¨m 1935. Tr.186.
nghÜa ph¸t xÝt. N¨m 1936, MÆt trËn nh©n d©n giµnh 22. Lµng P¸c Bã thuéc x· Trêng Hµ, huyÖn Hµ Qu¶ng,
®îc th¾ng lîi lín trong cuéc bÇu cö nghÞ viÖn. ChÝnh tØnh Cao B»ng. §©y lµ n¬i cã nhiÒu di tÝch lÞch sö
phñ MÆt trËn nh©n d©n (1936-1938) ®· thi hµnh quan träng cña çch m¹ng níc ta; ®Æc biÖt lµ hang Cèc
nhiÒu chÝnh s¸ch tiÕn bé. Bã - n¬i ë vµ lµm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong
nh÷ng ngµy ®Çu Ngêi tõ níc ngoµi trë vÒ níc l·nh ®¹o
çch m¹ng. Tr.195.
23. Khëi nghÜa Nam Kú: Sèng díi hai tÇng ¸p bøc cña bµi ®¨ng trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp lu«n lu«n chÜa
Ph¸p vµ NhËt, nh©n d©n ViÖt Nam v« cïng cùc khæ. mòi nhän vµo kÎ thï chÝnh cña d©n téc lµ ph¸t xÝt NhËt
N¨m 1940, thùc d©n Ph¸p b¾t binh lÝnh ngêi ViÖt ®i - Ph¸p vµ bän tay sai, tè ço nh÷ng téi ¸c d· man cña
®¸nh nhau víi qu©n Th¸i Lan. ViÖc ®ã g©y hoang ®Þch, kÞp thêi v¹ch trÇn nh÷ng ©m mu, thñ ®o¹n x¶o
mang vµ bÊt b×nh trong binh lÝnh ngêi ViÖt Nam vµ gia quyÖt cña chóng trªn mäi lÜnh vùc. Tê b¸o ®· cæ ®éng
®×nh hä. Phong trµo chèng chiÕn tranh, ph¶n ®èi viÖc mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia çc Héi cøu quèc nh
®iÒu ra mÆt trËn ®· lan réng vµ s«i næi trong binh N«ng d©n cøu quèc, Phô n÷ cøu quèc, Thanh niªn cøu
lÝnh ngêi ViÖt vµ nh©n d©n Nam Kú. Tríc t×nh h×nh sôc quèc... B¸o còng thêng xuyªn cã çc bµi ph©n tÝch s©u
s«i ®ã, th¸ng 7-1940, Xø uû Nam Kú quyÕt ®Þnh ph¶i s¾c, nh¹y bÐn vÒ t×nh h×nh vµ nhiÖm vô çch m¹ng,
tÝch cùc chuÈn bÞ khëi nghÜa. gióp cho çn bé vµ nh©n d©n hiÓu ®óng t×nh h×nh vµ
NhËn ®Þnh r»ng cuéc khëi nghÜa ®ã cha ®îc chuÈn bÞ hµnh ®éng ®óng víi chñ tr¬ng cña §¶ng.
chu ®¸o vÒ mäi mÆt, cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan Trong thêi gian ho¹t ®éng ë Cao B»ng, Chñ tÞch Hå ChÝ
vµ chñ quan, Héi nghÞ Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Minh ®· dµnh cho b¸o ViÖt Nam ®éc lËp sù chØ ®¹o
häp th¸ng 11-1940 ®· quyÕt ®Þnh ®×nh chØ cuéc khëi trùc tiÕp vµ Ngêi cßn tham gia duyÖt bµi, viÕt bµi, cã
nghÜa vµ cö ®ång chÝ Phan §¨ng Lu vÒ truyÒn ®¹t khi c¶ viÖc tr×nh bµy, minh ho¹ vµ in b¸o. NhiÒu th¬ ca
quyÕt ®Þnh cña Trung ¬ng. Nhng lÖnh khëi nghÜa ®· cña Ngêi, lÇn ®Çu in trªn b¸o nµy vµ thêng kh«ng ký
®îc ph¸t ®i. tªn. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp díi sù trùc tiÕp chØ ®¹o vµ
§ªm 23-11-1940, cuéc khëi nghÜa ®· næ ra rÊt anh tham gia cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ sè 1, ngµy 1-8-
dòng. NhiÒu ®ån bèt ®Þch bÞ h¹, nhiÒu cÇu cèng, ®- 1941 ®Õn th¸ng 8-1942, Ngêi ra níc ngoµi c«ng t¸c lµ
êng s¸ bÞ ph¸ ... ChÝnh quyÒn ®Þch ë mét sè x· vµ trªn 30 sè, 400 b¶n, mçi th¸ng ra 3 sè, mçi sè trªn 2
quËn hoang mang, tan r·. ChÝnh quyÒn çch m¹ng trang, khæ nhá, in ®¸. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp sè 1
nh÷ng n¬i ®ã ®îc thµnh lËp, ®· thùc hiÖn nh÷ng ®¸nh sè 101 vµ tiÕp theo 102, 103 víi ý nghÜa kÕ tôc
quyÒn d©n chñ, b¶o vÖ trÞ an, xÐt xö bän ph¶n çch lÞch sö cña nh÷ng tê b¸o çch m¹ng ra ®êi tõ tríc ®ã.
m¹ng... L¸ cê ®á sao vµng ®· xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn. Sau khi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra níc ngoµi c«ng t¸c,
Nhng sau ®ã, thùc d©n Ph¸p ®iÒu ®éng lôc ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång ®îc ph©n c«ng trùc tiÕp chØ
qu©n Ph¸p vµ c¶ lÝnh lª d¬ng tõ B¾c Kú vµo tµn s¸t rÊt ®¹o tê b¸o ®Õn th¸ng 4-1945.
d· man nh©n d©n khëi nghÜa. Lóc ®Çu ViÖt Nam ®éc lËp lµ cña Ban ViÖt Minh tØnh
Cao B»ng. Sau nµy, c¨n cø ®Þa çch m¹ng më réng ra
Cuéc khëi nghÜa Nam Kú tuy thÊt b¹i, nhng ®· tá hai tØnh Cao B»ng vµ B¾c C¹n, b¸o ViÖt Nam ®éc lËp
râ lßng c¨m thï s©u s¾c cña nh©n d©n ta ®èi víi bän trë thµnh c¬ quan cña liªn tØnh bé ViÖt Minh - Cao
thùc d©n Ph¸p, tinh thÇn ®Êu tranh v« cïng anh dòng B»ng- B¾c C¹n, tõ sè 229 ®Õn 286 (tøc lµ sè 129 ®Õn
cña quÇn chóng çch m¹ng. Cuéc khëi nghÜa Nam Kú 186), råi liªn tØnh bé ViÖt Minh ba tØnh Cao B»ng -
cïng víi cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n næ ra tríc ®ã Ýt l©u B¾c C¹n - L¹ng S¬n, tõ sè 287 ®Õn 325 (tøc lµ sè 187
lµ nh÷ng tiÕng sóng b¸o hiÖu cuéc khëi nghÜa toµn ®Õn 225). Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, b¸o ViÖt Nam
quèc ®ang ®Õn, nh©n d©n çc d©n téc §«ng D¬ng ®éc lËp tiÕp tôc xuÊt b¶n ë Cao - B¾c - L¹ng, råi Cao
®· kiªn quyÕt ®øng lªn dïng b¹o lùc çch m¹ng ®Ó gi¶i B»ng. Tr.199.
phãng d©n téc khái ¸ch ¸p bøc cña bän thùc d©n vµ bÌ 25. MÆt trËn ViÖt Minh (hoÆc ViÖt Minh): Lµ tªn gäi t¾t
lò tay sai. Tr.197.
cña Héi ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh, ®îc thµnh lËp t¹i
24. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp: C¬ quan tuyªn truyÒn P¸c Bã (Cao B»ng), ngµy 19-5-1941 theo s¸ng kiÕn cña
cña Ban ViÖt Minh tØnh Cao B»ng, do Chñ tÞch Hå ChÝ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tríc ®ã, vµ theo NghÞ quyÕt Héi
Minh s¸ng lËp. nghÞ lÇn thø 8 cña Ban ChÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng
Môc ®Ých cña tê b¸o lµ "cèt lµm cho d©n ta biÕt, biÕt (th¸ng 5-1941), nh»m më réng MÆt trËn d©n téc thèng
çc viÖc, biÕt ®oµn kÕt, ®Æng ®¸nh T©y, ®¸nh NhËt nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. Héi gåm
lµm cho ViÖt Nam ®éc lËp, b×nh ®¼ng tù do" (ViÖt çc thµnh viªn lµ §¶ng Céng s¶n §«ng D¬ng vµ çc Héi
Nam ®éc lËp, sè 101 (tøc sè 1), ngµy 1-8-1941). Çc cøu quèc nh Héi C«ng nh©n cøu quèc, Héi N«ng d©n
cøu quèc, Héi Thanh niªn cøu quèc, Héi Phô n÷ cøu nhiÒu níc ch©u ¸ giµnh ®îc th¾ng lîi trong sù nghiÖp
quèc, Héi Qu©n nh©n cøu quèc, Héi Phô l·o cøu quèc, gi¶i phãng d©n téc. Tr.208.
Héi PhËt gi¸o cøu quèc, Héi Nhi ®ång cøu quèc,v.v..
§©y lµ mét mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt réng r·i, tËp 27. LÞch sö níc ta: TËp diÔn ca lÞch sö do Chñ tÞch Hå
hîp ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n, çc ®¶ng ph¸i ChÝ Minh viÕt vµo kho¶ng cuèi n¨m 1941, t¹i Cao B»ng.
chÝnh trÞ vµ t«n gi¸o yªu níc, thµnh mét lùc lîng çch HiÖn nay B¶o tµng Çch m¹ng ViÖt Nam cßn gi÷ ®îc
m¹ng hïng m¹nh ®Ó chèng kÎ thï chÝnh cña d©n téc mét sè b¶n in cuèn LÞch sö níc ta xuÊt b¶n n¨m 1942,
ViÖt Nam lóc Êy lµ thùc d©n Ph¸p vµ ph¸t xÝt NhËt. n¨m 1947 vµ n¨m 1949.
Sau khi Çch m¹ng Th¸ng T¸m thµnh c«ng, theo chñ tr- B¶n in nh÷ng lÇn sau so víi b¶n in n¨m 1942 cã ®îc bæ
¬ng cña §¶ng nh»m më réng mÆt trËn d©n téc thèng sung vµ söa ch÷a. Nhng do cha x¸c minh ®îc ngêi söa
nhÊt ®Ó kh¸ng chiÕn vµ kiÕn quèc, Héi liªn hiÖp quèc t¸c phÈm nµy nªn bµi LÞch sö níc ta in trong TËp 3 nµy
d©n ViÖt Nam ra ®êi (gäi t¾t lµ Liªn ViÖt). ViÖt Minh theo ®óng v¨n b¶n do Bé tuyªn truyÒn cña ViÖt Minh
®· gia nhËp Liªn ViÖt cïng nhau vËn ®éng nh©n d©n xuÊt b¶n th¸ng 2-1942, ®ång thêi cã chó thÝch mét sè
tham gia cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n Ph¸p. Ngµy ®iÓm thuéc vÒ lÞch sö vµ mét sè ®iÓm mµ çc b¶n in
5-3-1951, t¹i §¹i héi MÆt trËn thèng nhÊt d©n téc toµn sau nµy ®· söa ch÷a hoÆc bæ sung.
quèc, ®· thèng nhÊt hai tæ chøc ViÖt Minh vµ Liªn ViÖt TËp diÔn ca lÞch sö nµy ®îc viÕt ®Ó lµm tµi liÖu häc
thµnh MÆt trËn Liªn - ViÖt. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng tËp cho çn bé trong çc líp huÊn luyÖn ë chiÕn khu
thùc d©n Ph¸p kÕt thóc th¾ng lîi, ®Ó ®¸p øng t×nh thêi ®ã, vµ ®îc phæ biÕn réng r·i trong nh©n d©n ta,
h×nh vµ nhiÖm vô míi, th¸ng 9-1955, MÆt trËn Liªn - nh»m gi¸o dôc vµ ®éng viªn mäi ngêi ph¸t huy truyÒn
ViÖt ®îc tæ chøc l¹i thµnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. thèng lÞch sö vÎ vang cña d©n téc, gãp phÇn chuÈn bÞ
Tr.205. cho cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945.
26. ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945): Cuéc LÞch sö níc ta ®· in s©u vµo t©m trÝ cña nhiÒu ®ång
chiÕn tranh do bän ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt g©y ra víi ©m chÝ vµ ®ång bµo ta, cã ngêi ®Õn nay vÉn cßn thuéc
mu chia l¹i thÞ trêng thÕ giíi vµ tiªu diÖt níc Nga X«viÕt, lßng toµn v¨n hoÆc tõng ®o¹n cña tËp diÔn ca nµy. Tr.
lóc ®Çu mang tÝnh chÊt chiÕn tranh ®Õ quèc, sau trë 219.
thµnh chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt cña phe §ång minh 28. ChiÕn thuËt du kÝch: Mét trong nh÷ng t¸c phÈm
chèng phe trôc ph¸t xÝt (§øc - ý - NhËt). ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt vÒ qu©n sù.
Víi quy m« vµ sù ¸c liÖt cña nã, cuéc ChiÕn tranh HiÖn nay míi t×m thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch
thÕ giíi thø hai ®· cuèn hót 72 níc víi 1.700 triÖu ngêi (quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Ngoµi ra
vµo vßng chiÕn. Tæng sè qu©n tham chiÕn lµ 110 cßn thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn IV) do ViÖt
triÖu. Loµi ngêi ®· ph¶i chÞu mét tai ho¹ rÊt khñng Minh xuÊt b¶n n¨m 1944 (viÕt vÒ: phßng ngù, ®¸nh
khiÕp, h¬n 55 triÖu ngêi bÞ chÕt, chiÕn sù diÔn ra trªn ®uæi, rót lui) vµ ChiÕn thuËt du kÝch (Tñ s¸ch gi¶i
l·nh thæ cña h¬n 40 níc víi mét khèi lîng cña c¶i vËt phãng), ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1945 (viÕt vÒ: C«ng
chÊt khæng lå tíi 316 tû ®«la, bÞ chiÕn tranh tiªu huû. t¸c ph¸ ho¹i in kÌm §iÒu lÖ cña TiÓu tæ du kÝch). Cuèn
ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942 ®îc
ChiÕn tranh kÕt thóc víi sù th¾ng lîi cña lùc lîng ViÖt Minh xuÊt b¶n l¹i n¨m 1944 díi tªn gäi lµ Çch
§ång minh. Çc lùc lîng ph¸t xÝt ®· bÞ tiªu diÖt. Liªn X« ®¸nh du kÝch (quyÓn II). (§Õn th¸ng 11-1945, cuèn
kh«ng nh÷ng ®· giµnh ®îc th¾ng lîi vÎ vang trong cuéc s¸ch nµy ®îc ViÖt Minh NghÖ An t¸i b¶n). Çch ®¸nh
chiÕn tranh gi÷ níc vÜ ®¹i (1941-1945) mµ cßn trùc du kÝch (quyÓn II) cã néi dung ®óng nh ChiÕn thuËt du
tiÕp gi¶i phãng cho nh©n d©n nhiÒu níc ch©u ¢u khái kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942. V× vËy, trong lÇn
tai ho¹ ph¸t xÝt. Th¾ng lîi Êy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho xuÊt b¶n nµy chØ sö dông cuèn ChiÕn thuËt du kÝch
(quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Hai cuèn
ChiÕn thuËt du kÝch trªn ®©y, míi t×m ®îc, ®Ó ë phÇn thuéc tæng Hoµng Hoa Th¸m, ch©u Nguyªn B×nh, Cao
Phô lôc. B»ng (nay thuéc x· CÈm Lý, huyÖn Hoµ An, tØnh Cao
TÊt c¶ çc cuèn s¸ch ®· t×m thÊy ®Òu viÕt ng¾n gän, B»ng).
gi¶n dÞ nhng ®Çy ®ñ, phï hîp víi viÖc huÊn luyÖn B¶n ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i
qu©n sù vµ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña thêi kú nµy. phãng qu©n lµ mét tµi liÖu ng¾n, gän, sóc tÝch, cã
ChiÕn thuËt du kÝch do ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng tÝnh chÊt nh mét c¬ng lÜnh qu©n sù v¾n t¾t bao gåm
5-1944 lµ sù tæng hîp vµ ph¸t triÓn néi dung cña çc nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong ®êng lèi qu©n sù cña
cuèn trªn. §ã lµ cuèn s¸ch chi tiÕt nhÊt vÒ chiÕn tranh §¶ng nh: vò trang toµn d©n, kh¸ng chiÕn toµn d©n,
du kÝch, gåm 13 ch¬ng vµ ®îc sö dông ®Ó huÊn luyÖn nguyªn t¾c vµ ph¬ng ch©m x©y dùng çc ®éi qu©n
cho çn bé qu©n sù (Tñ s¸ch çn bé) trong thêi gian chñ lùc vµ ph¸t triÓn çc lùc lîng vò trang ®Þa ph¬ng,
chuÈn bÞ cho Çch m¹ng Th¸ng T¸m. Tr.247. ph¬ng thøc ho¹t ®éng kÕt hîp qu©n sù víi chÝnh trÞ,
nguyªn t¾c t¸c chiÕn cña lùc lîng vò trang nh©n d©n.
29. NhËt ký trong tï: Th¸ng 8-1942, Chñ tÞch Hå ChÝ Tr.543.
Minh tõ Cao B»ng sang Trung Quèc víi danh nghÜa ®¹i 31. Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc ViÖt Nam D©n chñ Céng
biÓu cña ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh vµ Ph©n bé hßa do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®äc t¹i cuéc mÝt tinh cña
quèc tÕ chèng x©m lîc cña ViÖt Nam ®Ó tranh thñ sù hµng chôc v¹n nh©n d©n Hµ Néi ngµy 2-9-1945 ®· ®îc
ñng hé cña quèc tÕ. Sau khi ®Õn Tóc Vinh (mét thÞ trÊn in trªn çc b¸o Cøu quèc ngµy 5-9-1945, b¸o §éc lËp
thuéc huyÖn TÜnh T©y, Qu¶ng T©y, Trung Quèc), Ngêi ngµy 7-9-1945, b¸o Cê gi¶i phãng ngµy 12-9-1945... Tõ
bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng cña Tëng Giíi Th¹ch b¾t sau n¨m 1954, Tuyªn ng«n §éc lËp ®îc in l¹i trªn çc
giam. Trong h¬n mét n¨m trêi, Ngêi lÇn lît bÞ giam
trong kho¶ng 30 nhµ tï cña 13 huyÖn ë tØnh Qu¶ng s¸ch Nh÷ng lêi kªu gäi cña Hå Chñ tÞch, tËp I, Nhµ xuÊt
T©y. Trong thêi gian nµy, Ngêi ®· ghi NhËt ký trong tï, b¶n Sù thËt, Hµ Néi xuÊt b¶n n¨m 1958, Hå ChÝ Minh
b»ng ch÷ H¸n. TuyÓn tËp, Nhµ xuÊt b¶n Sù thËt, Hµ Néi xuÊt b¶n n¨m
TËp NhËt ký gåm 134 bµi, ®îc ghi vµo mét cuèn 1960, Hå ChÝ Minh Toµn tËp, tËp 3, xuÊt b¶n lÇn thø
sæ tay, b×a mµu xanh, trang ®Çu cã vÏ h×nh hai çnh nhÊt n¨m 1983, v.v.. Trong lÇn xuÊt b¶n thø hai bé Hå
tay bÞ xÝch kÌm theo bèn c©u th¬: ChÝ Minh Toµn tËp, theo sù chØ ®¹o cña Thêng trùc
"Th©n thÓ ë trong lao, Ban BÝ th vµ Bé ChÝnh trÞ, Tuyªn ng«n §éc lËp ®îc c«ng
Tinh thÇn ë ngoµi lao; bè dùa theo bµi ghi ©m cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh,
Muèn nªn sù nghiÖp lín, hiÖn ®îc lu gi÷ t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh trùc thuéc ViÖn
Tinh thÇn cµng ph¶i cao". nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh,
NhËt ký trong tï lªn ¸n chÕ ®é nhµ tï hµ kh¾c cña ®ång thêi cã tham kh¶o b¶n c«ng bè ®Çu tiªn trªn b¸o
chÝnh quyÒn Tëng Giíi Th¹ch vµ thÓ hiÖn tinh thÇn Cøu quèc sè ra ngµy 5-9-1945. Tr.555.
chÞu ®ùng gian khæ, kh¾c phôc khã kh¨n, tinh thÇn 32. Tuyªn ng«n §éc lËp n¨m 1776 cña Hoa Kú: Trong
l¹c quan çch m¹ng vµ t×nh c¶m nh©n ®¹o céng s¶n cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n B¾c Mü
chñ nghÜa cao ®Ñp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §ã lµ chèng chñ nghÜa thùc d©n Anh (1775-1781), çc xø
mét t¸c phÈm v¨n häc lín cña mét chiÕn sÜ céng s¶n vÜ thuéc ®Þa Anh ë B¾c Mü ®· tæ chøc çc cuéc §¹i héi
®¹i. Tr.263. ®¹i biÓu ®Ó th¶o luËn nh÷ng biÖn ph¸p chèng bän
30. ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i thùc d©n Anh. §¹i héi lÇn thø hai häp ë Phila®enphia
phãng qu©n: Th¸ng 12-1944, trªn c¬ së lùc lîng chÝnh n¨m 1775 ®· cö ra mét Uû ban do GiÐpphÐcx¬n lµm
trÞ cña çch m¹ng ®· ph¸t triÓn m¹nh vµ lùc lîng vò Chñ tÞch ®Ó th¶o ra mét b¶n nghÞ quyÕt tuyªn bè çc
trang nh©n d©n ®ang h×nh thµnh, Chñ tÞch Hå ChÝ
Minh ra ChØ thÞ thµnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn xø thuéc ®Þa lµ nh÷ng níc tù do ®éc lËp, t¸ch khái
gi¶i phãng qu©n. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Chñ tÞch Hå ph¹m vi, quyÒn lùc cña Anh hoµng. B¶n dù ¸n nghÞ
ChÝ Minh, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n quyÕt nµy ®îc ®¹i biÓu 13 bang th«ng qua ngµy 4-7-
®îc thµnh lËp ngµy 22-12-1944, t¹i khu rõng Sam Cao 1776 vµ trë thµnh Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü.
B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp nµy tiªu biÓu cho nguyÖn väng 34. §ång minh: Liªn minh çc níc chèng chñ nghÜa ph¸t
çc d©n téc thuéc ®Þa ë B¾c Mü ®Êu tranh ®Ó giµnh xÝt trong cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945),
l¹i ®éc lËp tù do cho nh©n d©n Mü lóc bÊy giê. h×nh thµnh vµo cuèi n¨m 1941 ®Çu n¨m 1942.
Sau khi giµnh ®îc ®éc lËp, giai cÊp t s¶n Mü lªn Th¸ng 1-1942, t¹i Oasinht¬n (Mü), 26 níc §ång minh
n¾m chÝnh quyÒn ®· ph¶n béi quyÒn lîi cña nh©n trong ®ã cã Liªn X«, Anh, Mü ký chung vµo b¶n Tuyªn
ng«n chèng ph¸t xÝt x©m lîc vµ b¶o ®¶m trong cuéc
d©n, thi hµnh chÝnh s¸ch ph©n biÖt chñng téc, ¸p bøc chiÕn tranh nµy kh«ng cã sù gi¶ng hoµ riªng rÏ. Nhng
bãc lét nh©n d©n trong níc, ®ång thêi x©m lîc çc níc môc ®Ých cña viÖc ký Tuyªn ng«n ®ã rÊt kh¸c nhau.
kh¸c. Chóng ®· thùc hiÖn nh÷ng thñ ®o¹n tµn b¹o cña Liªn X« ký Tuyªn ng«n nµy nh»m môc ®Ých tiªu diÖt
chñ nghÜa thùc d©n, ¸p dông chÝnh s¸ch th©m ®éc chñ nghÜa ph¸t xÝt, kh«i phôc chÕ ®é d©n chñ ë ch©u
vµ nham hiÓm cña chñ nghÜa thùc d©n míi, thèng trÞ ¢u. Cßn Mü vµ Anh ký Tuyªn ng«n nh»m ®¸nh b¹i thÕ
vÒ mÆt kinh tÕ vµ lòng ®o¹n vÒ chÝnh trÞ nh»m thùc lùc cña §øc vµ NhËt ®Ó x¸c lËp quyÒn b¸ chñ thÕ giíi.
hiÖn mu ®å b¸ chñ thÕ giíi, chµ ®¹p tr¾ng trîn lªn VÒ sau, çc chÝnh phñ Mü vµ Anh ®· ph¶n béi §ång
nh÷ng nguyªn t¾c tù do, b×nh ®¼ng ®· ghi trong minh, ph¸ ho¹i tÊt c¶ çc ®iÒu kho¶n trong Tuyªn ng«n.
Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü. Tr. 557.
VËn dông tinh thÇn, t tëng tù do, b×nh ®¼ng - tiªu biÓu
cho nguyÖn väng ®éc lËp, tù do cña nh©n d©n Mü, khi 35. Héi nghÞ Tªhªr¨ng: Héi nghÞ cña ®¹i diÖn ba níc
so¹n th¶o Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc ViÖt Nam D©n
chñ Céng hoµ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· trÝch mét c©u Liªn X«, Mü vµ Anh häp tõ ngµy 28-11 ®Õn ngµy 1-12-
trong Tuyªn ng«n §éc lËp cña níc Mü, kh¼ng ®Þnh 1943 t¹i Tªhªr¨ng (thñ ®« níc Iran).
quyÒn b×nh ®¼ng, tù do vµ ®éc lËp cña nh©n d©n Héi nghÞ ®· th«ng qua kÕ ho¹ch tiªu diÖt çc lùc l-
ViÖt Nam. Tr.555. îng vò trang cña ph¸t xÝt §øc, quyÕt ®Þnh më mÆt
33. Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña çch trËn thø hai ë ch©u ¢u tríc ngµy 1-5-1944 vµ th«ng
m¹ng Ph¸p: Cuéc çch m¹ng n¨m 1789 ë Ph¸p lµ mét qua NghÞ quyÕt b¶o ®¶m nÒn hoµ b×nh l©u dµi trªn
cuéc çch m¹ng t s¶n ®iÓn h×nh. Sau khi lËt ®æ chÝnh toµn thÕ giíi sau chiÕn tranh, v.v.. Nhng sau ®ã, giíi
quyÒn phong kiÕn, chÝnh quyÒn míi- chÝnh quyÒn t
s¶n- ®îc thiÕt lËp. cÇm quyÒn ë Mü vµ Anh kh«ng thi hµnh ®Çy ®ñ
Ngµy 26-8-1789, Héi nghÞ lËp hiÕn do chÝnh quyÒn míi nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ®îc ký ë Héi nghÞ nµy. Tr. 557.
nµy tæ chøc ®· th«ng qua mét v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c-
¬ng lÜnh - b¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn 36. Héi nghÞ Cùu Kim S¬n: Héi nghÞ gåm ®¹i diÖn 51
næi tiÕng cña çch m¹ng Ph¸p . níc do Liªn X«, Mü, Anh vµ Trung Quèc (chÝnh phñ Tëng
B¶n Tuyªn ng«n nµy ®· c«ng khai ghi râ çc quyÒn tù Giíi Th¹ch) triÖu tËp, häp t¹i Cùu Kim S¬n (tøc Xan
do d©n chñ: tù do th©n thÓ, tù do ng«n luËn, tù do tÝn Phranxixc«, mét thµnh phè c«ng nghiÖp vµ h¶i c¶ng
ngìng, quyÒn b×nh ®¼ng cña mäi ngêi tríc ph¸p luËt, cña níc Mü) tõ ngµy 25-4 ®Õn ngµy 26-6-1945 ®Ó
quyÒn chèng ¸p bøc...
B¶n Tuyªn ng«n ®· cã ¶nh hëng lín ®Õn phong trµo cña thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ lÊy tªn lµ Liªn hîp quèc.
nh©n d©n çc níc ®ang ®Êu tranh chèng chÕ ®é Môc ®Ých thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ nµy lµ nh»m
phong kiÕn lóc bÊy giê. Nhng khi giai cÊp t s¶n ®· ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e do¹ ®èi víi hoµ
giµnh ®îc quyÒn thèng trÞ ®Êt níc, chóng ®· c«ng khai b×nh, ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a çc d©n téc
chµ ®¹p lªn çc quyÒn tù do d©n chñ ®ã. Chóng ra søc vµ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a çc níc ®Ó gi¶i quyÕt
bãc lét nh©n d©n lao ®éng ë trong níc vµ thùc hiÖn
chÝnh s¸ch x©m lîc vµ bãc lét çc thuéc ®Þa v« cïng nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng çc quyÒn tù do c¨n
tµn khèc. Tr. 555. b¶n cña con ngêi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam,
n÷, tiÕng nãi vµ tÝn ngìng. TÊt c¶ çc níc héi viªn ®Òu
b×nh ®¼ng, kh«ng mét níc nµo cã quyÒn can thiÖp

vµo néi bé cña çc níc kh¸c.
Nhng tÊt c¶ nh÷ng nguyªn t¾c quan träng trªn ®©y
®Òu bÞ bän ®Õ quèc thùc d©n vi ph¹m nªn kh«ng thÓ
thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®îc. Tr.557.
B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI
Bµ TRIÖU (tªn thËt lµ TriÖu ThÞ Trinh): Quª ë huyÖn TriÖu S¬n, Thanh
Ho¸. N¨m 19 tuæi (n¨m 248), bµ ®· cïng anh lµ TriÖu Quèc §¹t l·nh
®¹o nh©n d©n khëi nghÜa chèng qu©n x©m lîc nhµ H¸n (Trung
Quèc).
Cuéc khëi nghÜa lµm cho qu©n giÆc lo sî vµ t×m mäi çch
®Ó dËp t¾t. Bµ ®· hy sinh oanh liÖt trong trËn chiÕn ®Êu ë nói
Tïng, x· Phó DiÔn, huyÖn HËu Léc, Thanh Ho¸. §Õn nay ë ®©y
vÉn cßn l¨ng mé vµ ®Òn thê Bµ TriÖu.
§¥CU, Gi¨ng: (1884-1963) N¨m 1940, lµ toµn quyÒn Ph¸p ë §«ng D-

¬ng. §¬cu ®· thi hµnh chÝnh s¸ch hîp t¸c víi qu©n phiÖt NhËt,
ký víi NhËt nhiÒu hiÖp íc nh©n nhîng cho chóng nh÷ng quyÒn
lîi vÒ çc mÆt qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ. Nhng ®Õn ®Çu
n¨m 1945, ®Ó ®Ò phßng nguy c¬ bÞ qu©n ®éi §ång minh ®æ
bé vµo §«ng D¬ng, bän qu©n phiÖt NhËt B¶n ®· lµm cuéc ®¶o
chÝnh ®ªm mång 9-3-1945, b¾t gi÷ toµn quyÒn §êcu vµ bÌ lò,
chiÕm gi÷ çc c¬ quan hµnh chÝnh vµ qu©n sù Ph¸p trªn toµn
§«ng D¬ng.
H
HAI Bµ TR¦NG (Trng Tr¾c vµ Trng NhÞ): Th¸ng 3 n¨m 40, Hai Bµ Trng Lam S¬n (Thanh Ho¸). §îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n
phÊt cê khëi nghÜa chèng giÆc phong kiÕn §«ng H¸n tõ ph¬ng ñng hé, cuéc khëi nghÜa ®· nhanh chãng chuyÓn thµnh cuéc
B¾c x©m lîc vµ thèng trÞ níc ta. chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc. Cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i nµy
kÐo dµi 10 n¨m (1418-1428) vµ kÕt thóc th¾ng lîi, lËt ®æ ¸ch
Phong trµo ®îc nh©n d©n kh¾p n¬i hëng øng. ChØ trong
thèng trÞ cña nhµ Minh- mét quèc gia phong kiÕn hïng cêng lóc
mét thêi gian ng¾n, 65 huyÖn thµnh, tøc lµ toµn bé níc ta håi
bÊy giê.
®ã, ®· ®îc gi¶i phãng.
Sau khi chiÕn th¾ng qu©n Minh, ngµy 29-4-1428, Lª Lîi lªn
Trng Tr¾c ®îc suy t«n lªn lµm vua (Trng V¬ng) ®ãng ®« ë
ng«i vua vµ lËp ra triÒu Lª ®a chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam lªn
Mª Linh (nay thuéc huyÖn Mª Linh). Sau 3 n¨m níc ta giµnh ®îc
quyÒn ®éc lËp tù chñ, nhµ §«ng H¸n mét lÇn n÷a l¹i ®em giai ®o¹n ph¸t triÓn thÞnh vîng nhÊt.
qu©n x©m lîc níc ta. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta bÞ Lý TH¦êNG KIÖT (1019-1105): Anh hïng d©n téc, quª ë phêng Th¸i
thÊt b¹i. Tuy vËy, khëi nghÜa cña Hai Bµ Trng - cuéc khëi nghÜa Hoµ, Hµ Néi. Tõ nhá «ng ®· tá ra lµ mét ngêi cã chÝ híng, ham
chèng qu©n x©m lîc ®Çu tiªn ë níc ta, ®· ®Ó l¹i mét trang sö ®äc s¸ch vµ say sa nghiªn cøu binh th, luyÖn tËp vâ nghÖ. Díi
vÎ vang trong cuéc ®Êu tranh chèng x©m lîc giµnh quyÒn ®éc triÒu Lý Th¸i T«ng vµ Lý Th¸nh T«ng, «ng ®· tõng gi÷ nh÷ng
lËp cho d©n téc. chøc vô quan träng trong triÒu.
HOµNG HOA TH¸M tøc §Ò Th¸m (1864-1913): L·nh tô cña nghÜa Khi Lý Nh©n T«ng lªn ng«i, «ng gi÷ chøc Phô quèc th¸i uý, c-
qu©n Yªn ThÕ.
¬ng vÞ nh TÓ tíng. N¨m 1072, lîi dông lóc Lý Th¸nh T«ng mÊt,
N¨m 1888, «ng tham gia phong trµo khëi nghÜa cña n«ng qu©n Tèng r¸o riÕt chuÈn bÞ x©m lîc níc ta. Chóng x©y dùng
d©n chèng thùc d©n Ph¸p ë vïng Yªn ThÕ. Nhê cã lßng dòng nhiÒu c¨n cø, tÝch tr÷ l¬ng thùc vµ khÝ giíi ë Ung Ch©u... V×
c¶m, tµi chØ huy, nghÖ thuËt thu phôc lßng ngêi, «ng trë thµnh vËy, ngµy 27-10-1075, Lý Thêng KiÖt ph¶i chñ ®éng tiÕn c«ng
thñ lÜnh cña nghÜa qu©n. Cuéc chiÕn ®Êu do «ng chØ huy sang ®Êt Tèng ®Ó tiªu diÖt tríc c¨n cø x©m lîc cña kÎ thï råi
kÐo dµi ngãt 30 n¨m, ®· lµm cho kÎ thï nhiÒu phen khèn ®èn.
nhanh chãng quay vÒ phßng thñ ®Êt níc. Ngµy 1-3-1076, qu©n
Kh«ng khuÊt phôc ®îc nghÜa qu©n b»ng qu©n sù, n¨m 1913
ta chiÕm ®îc thµnh Ung Ch©u råi nhanh chãng rót vÒ x©y
thùc d©n Ph¸p ®· cho tay sai ¸m h¹i «ng. Phong trµo khëi
dùng tuyÕn phßng thñ s«ng CÇu.
nghÜa bÞ dËp t¾t. Cuéc khëi nghÜa vµ chiÕn tranh du kÝch ë
Yªn ThÕ lµ mét phong trµo ®Êu tranh yªu níc quyÕt liÖt vµ bÒn Qu¶ nhiªn, cuèi n¨m 1076, qu©n Tèng kÐo sang x©m lîc níc
bØ, gãp phÇn t« th¾m truyÒn thèng yªu níc, bÊt khuÊt cña ta. Nhng do ®· chuÈn bÞ tríc vµ ®éng viªn ®îc lùc lîng cña
d©n téc ViÖt Nam. nh©n d©n chèng giÆc, nªn qu©n Tèng x©m lîc ®· thÊt b¹i vµ
th¸ng 3-1077 ph¶i rót ch¹y vÒ níc chóng. Cuéc kh¸ng chiÕn anh
hïng cña d©n téc ta hoµn toµn th¾ng lîi.
L
L£ LîI: Anh hïng d©n téc, sinh ngµy 10-9-1385 trong mét gia ®×nh Lý Thêng KiÖt ®· cã c«ng lao to lín trong cuéc kh¸ng chiÕn
"§êi ®êi lµm qu©n trëng mét ph¬ng" (v¨n bia VÜnh L¨ng). ¤ng chèng qu©n Tèng x©m lîc. ¤ng lµ mét nhµ qu©n sù lçi l¹c, mét
lµ ngêi yªu níc, c¬ng trùc, kh¶ng kh¸i. nhµ chÝnh trÞ vµ ngo¹i giao xuÊt s¾c.
N¨m 1406, nhµ Minh x©m lîc níc ta. Tríc c¶nh níc mÊt nhµ
tan, «ng rÊt ®au lßng vµ nu«i chÝ diÖt giÆc cøu níc. M
Ngµy 7-2-1418, sau qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ vËn ®éng nh©n M¸CTI, ¡ng®rª (1886-1956): sÜ quan c¬ khÝ trong H¶i qu©n Ph¸p.
d©n, Lª Lîi ®îc NguyÔn Tr·i gióp søc ®· phÊt cê khëi nghÜa ë ¤ng cã mÆt trong cuéc tiÕn c«ng cña qu©n ®éi Ph¸p vµo níc
Nga X«viÕt vµ lµ ngêi tham gia cuéc næi dËy cña binh lÝnh Hå Nam, ThiÒu Quan, vèn lµ thµnh viªn ViÖt Nam Quang phôc
Ph¸p ph¶n chiÕn n¨m 1919. ¤ng bÞ tßa ¸n qu©n sù kÕt ¸n tï. héi, sau lµ ®¶ng viªn §¹i ViÖt, tham gia qu©n ®éi Quèc d©n
N¨m 1923, ra tï, ®îc bÇu vµo nghÞ viÖn vµ gia nhËp §¶ng Céng ®¶ng, ®îc cö lµm liªn trëng (t¬ng ®¬ng nh ®¹i ®éi trëng)
s¶n Ph¸p. kiªm tri huyÖn. V× cã "c«ng" trong viÖc tµn s¸t ®Ém m¸u çc
Trong cuéc chiÕn tranh T©y Ban Nha, «ng ®îc cö lµm thanh chiÕn sÜ C«ng x· Qu¶ng Ch©u (1927), nªn ®îc chÝnh quyÒn T-
tra trong binh ®oµn quèc tÕ tham chiÕn chèng ph¸t xÝt. Nh÷ng ëng Giíi Th¹ch tin dïng.
n¨m ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, «ng c«ng t¸c ë Liªn X«. N¨m 1931, NguyÔn H¶i ThÇn vÒ Qu¶ng Ch©u më cöa hµng
¤ng nhiÒu n¨m lµm ñy viªn Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n xem sè tö vi. Sau ®ã ®îc chÝnh quyÒn Tëng tËp häp cïng Vò
Ph¸p. Hång Khanh vµ mét sè ngêi cã t tëng chèng céng lËp ra ViÖt
Nam çch m¹ng ®ång minh héi. N¨m 1945, NguyÔn H¶i ThÇn
§¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n (1935), M¸cti ®îc bÇu lµ
theo ®oµn qu©n cña Tiªu V¨n vÒ ViÖt Nam.
Uû viªn Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n vµ lµ Uû viªn §oµn
Chñ tÞch, tham gia Ban BÝ th. §Ó thùc hiÖn s¸ch lîc t¹m hoµ ho·n víi qu©n Tëng nh»m tËp
trung lùc lîng kh¸ng chiÕn ë Nam Bé, ngµy 1-1-1946, NguyÔn H¶i
Sau nµy, v× ®Êu tranh néi bé, «ng bÞ khai trõ khái §¶ng
ThÇn ®îc cö gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi níc ViÖt
Céng s¶n Ph¸p ngµy 30-12-1952.
Nam D©n chñ Céng hoµ vµ sau ®ã ®îc cö bæ sung vµo Quèc
héi kh«ng qua bÇu cö vµ gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ liªn
N hiÖp kh¸ng chiÕn.
NG¤ QUYÒN (899-944): Anh hïng d©n téc, mét tíng lÜnh tµi giái, chÝ Sau khi qu©n Tëng rót vÒ Trung Quèc, NguyÔn H¶i ThÇn bá
lín, mu cao, quª ë §êng L©m (nay thuéc Ba V× - Hµ Néi). Tríc trèn theo qu©n Tëng vÒ Nam Kinh. N¨m 1947, NguyÔn H¶i
nguy c¬ x©m lîc cña nhµ Nam H¸n, Ng« QuyÒn ®· h¹ thµnh §¹i ThÇn l¹i vÒ Qu¶ng Ch©u tiÕp tôc më cöa hµng xem sè tö vi vµ
La, giÕt chÕt tªn b¸n níc KiÒu C«ng TiÔn, trõ mèi ho¹ bªn trong, sèng ë Trung Quèc cho ®Õn lóc chÕt (1959).
æn ®Þnh t×nh h×nh trong níc vµ gÊp rót chuÈn bÞ lùc lîng kh¸ng
NGUYÔN HUÖ, tøc QUANG TRUNG (1753-1792): Sang thÕ kû XVIII,
chiÕn. ¤ng lµ ngêi tæ chøc chiÕn dÞch B¹ch §»ng lÞch sö. ChiÕn
chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam bíc vµo giai ®o¹n khñng ho¶ng
th¾ng oanh liÖt trªn s«ng B¹ch §»ng ®· ®¸nh b¹i mu ®å x©m l-
s©u s¾c, toµn diÖn. §©y lµ thêi kú ph©n tranh gi÷a hai thÕ lùc
îc cña nhµ Nam H¸n, chÊm døt mét thêi kú mÊt níc kÐo dµi h¬n
phong kiÕn TrÞnh - NguyÔn. Çc cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n
mét ngh×n n¨m vµ më ra mét giai ®o¹n míi cña lÞch sö d©n
liªn tiÕp næ ra kh¾p n¬i mµ ®Ønh cao lµ phong trµo T©y S¬n
téc.
do ba anh em NguyÔn Nh¹c, NguyÔn HuÖ, NguyÔn L÷ l·nh ®¹o.
Trªn c¬ së th¾ng lîi qu©n sù vang déi ®ã, Ng« QuyÒn ®·
Phong trµo T©y S¬n tõ mét cuéc khëi nghÜa ®Þa ph¬ng ë
tiÕn lªn mét bíc cñng cè nÒn ®éc lËp d©n téc. ¤ng ®· quyÕt
Quy Nh¬n ®· ph¸t triÓn réng ë nhiÒu n¬i trong níc, råi tiÕn lªn
®Þnh bá chøc TiÕt ®é sø cña bän phong kiÕn ph¬ng B¾c vµ tù
thµnh phong trµo quËt khëi cña c¶ d©n téc, quÐt s¹ch çc tËp
xng v¬ng, lËp thµnh mét v¬ng quèc ®éc lËp. Díi thêi Ng«
®oµn phong kiÕn thèi n¸t trong Nam, ngoµi B¾c, kh«i phôc
QuyÒn, triÒu ®×nh ®· ®îc x©y dùng theo thÓ chÕ cña mét
nÒn thèng nhÊt ®Êt níc. NguyÔn HuÖ thùc chÊt lµ l·nh tô vµ
quèc gia phong kiÕn ®éc lËp.
linh hån cña phong trµo T©y S¬n.
NGUYÔN H¶I THÇN (1878-1959): tªn thËt lµ Vò H¶i Thu, quª ë §¹i Tõ,
NguyÔn HuÖ ®· l·nh ®¹o qu©n d©n ta ®Ëp tan cuéc x©m l-
huyÖn Thanh Tr×, tØnh Hµ §«ng cò. N¨m 1905 theo cô Phan Béi
îc cña phong kiÕn Xiªm (1784 - 1785). N¨m 1788, NguyÔn HuÖ
Ch©u sang Trung Quèc, ®· theo häc çc trêng vâ bÞ Hoµng Phè,
lªn ng«i Hoµng ®Õ, lÊy niªn hiÖu lµ Quang Trung, thèng lÜnh vµ ®îc cö lµm trëng ®oµn ®¹i biÓu ChÝnh phñ ta dù Héi nghÞ
qu©n ®éi chuÈn bÞ ®¹i ph¸ qu©n Thanh. ChØ trong 5 ngµy Ph«ngtenn¬bl«, nhng NguyÔn Têng Tam ®· bá nhiÖm vô. Sau
®ªm ®Çu xu©n Kû DËu (tõ ngµy 25 ®Õn 30-1-1789), díi sù l·nh ®ã theo Vò Hång Khanh ®i V©n Nam (Trung Quèc) råi tiÕp tôc
®¹o tµi t×nh cña Quang Trung, nh©n d©n ta ®· tiªu diÖt 20 v¹n lµm tay sai cho thùc d©n Ph¸p vµ sau nµy lµ ®Õ quèc Mü. ChÕt
qu©n M·n Thanh. §©y lµ mét chiÕn c«ng vÜ ®¹i vµ thÇn kú n¨m 1963 t¹i Sµi Gßn.
trong lÞch sö chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta.
Quang Trung kh«ng nh÷ng lµ mét nhµ qu©n sù thiªn tµi, P
mét danh tíng mµ cßn biÓu thÞ mét tµi n¨ng lçi l¹c trªn çc lÜnh
vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, ngo¹i giao. PH¹M HåNG TH¸I: (1895-1924) Mét thanh niªn ViÖt Nam yªu níc, quª
ë Hng Nh©n, Hng Nguyªn, NghÖ An, tham gia nhãm T©m t©m
Quang Trung lµ mét vÞ anh hïng d©n téc trÝ dòng song toµn x· (tøc T©n ViÖt thanh niªn ®oµn) - mét tæ chøc çch m¹ng
cã mét sù nghiÖp vÎ vang trong lÞch sö d©n téc ta. quèc gia cña ngêi ViÖt Nam, thµnh lËp n¨m 1923 ë Qu¶ng
NGUYÔN THÞ MINH KHAI (1-11-1910 - 26-8-1941) cßn cã tªn lµ Vinh, Ch©u (Trung Quèc).
con mét viªn chøc xe löa ë thµnh phè Vinh, NghÖ An. N¨m 1927, Ph¹m Hång Th¸i hy sinh ngµy 19-6-1924 t¹i Ch©u Giang
NguyÔn ThÞ Minh Khai tham gia tæ chøc Héi Hng Nam (tiÒn (Qu¶ng Ch©u) sau khi nÐm t¹c ®¹n ¸m s¸t tªn MÐclanh, toµn
th©n cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng). §Çu n¨m 1930, NguyÔn quyÒn §«ng D¬ng, nhng kh«ng thµnh c«ng.
ThÞ Minh Khai chuyÓn sang thµnh ®¶ng viªn cña §«ng D¬ng
PHAN BéI CH¢U: (1867-1940) quª ë §an NhiÔm, Nam §µn, NghÖ An,
Céng s¶n liªn ®oµn. Th¸ng 3-1930, NguyÔn ThÞ Minh Khai ®îc
mét nhµ yªu níc cã nhiÒu ho¹t ®éng tÝch cùc trong nh÷ng n¨m
cö sang c«ng t¸c t¹i V¨n phßng chi nh¸nh Ban ph¬ng §«ng cña
®Çu cña thÕ kû XX. Tham gia lËp Duy T©n héi (1904) tæ chøc
Quèc tÕ Céng s¶n (trô së t¹i Hång C«ng, Trung Quèc).
phong trµo §«ng Du (1905-1908), lËp ViÖt Nam Quang phôc héi
Th¸ng 7-1935, ®ång chÝ lµ thµnh viªn trong ®oµn ®¹i biÓu (1912). Th¸ng 6-1925, thùc d©n Ph¸p b¾t cãc cô ë Trung Quèc
do §¶ng ta cö ®i dù §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n t¹i råi bÝ mËt ®a vÒ giam ë Hµ Néi vµ ®Þnh kÕt ¸n tö h×nh. MÆc
M¸txc¬va. T¹i §¹i héi, víi biÖt danh Phan Lan, ®ång chÝ ®· ®äc dï thùc d©n Ph¸p cè t×nh bng bÝt, nhng tin cô Phan Béi Ch©u
b¶n tham luËn vÒ vai trß cña phô n÷ §«ng D¬ng trong cuéc bÞ b¾t vÉn lät ra ngoµi. LËp tøc, mét phong trµo ®Êu tranh
®Êu tranh çch m¹ng. rÇm ré ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u diÔn ra díi nhiÒu h×nh thøc
VÒ níc, ®ång chÝ ®îc cö vµo Xø uû Nam Kú vµ trùc tiÕp lµm phong phó. §«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n xuèng ®êng biÓu
BÝ th Thµnh uû Sµi Gßn - Chî Lín. t×nh, hµng tr¨m cô giµ ®ãn xe Toµn quyÒn Ph¸p ®a ®¬n ph¶n
Ngµy 30-7-1940, NguyÔn ThÞ Minh Khai bÞ thùc d©n Ph¸p kh¸ng, nhiÒu tËp thÓ göi ®iÖn cho Toµn quyÒn Ph¸p ë §«ng D-
b¾t vµ bÞ giÕt h¹i vµo ngµy 26-8-1941. ¬ng; nhiÒu ®¬n kh¸ng nghÞ göi ®Õn Quèc héi Ph¸p, Tæng
thèng Ph¸p, ®¹i sø Ph¸p t¹i Tßa ¸n quèc tÕ La Hay, Héi quèc liªn,
NGUYÔN T¦êNG TAM (1905-1963): Tøc NhÊt Linh, quª gèc ë Qu¶ng
v.v..
Nam. NguyÔn Têng Tam lµ ngêi cÇm ®Çu nhãm Tù lùc v¨n
®oµn, chñ nhiÖm b¸o Phong Ho¸ vµ Ngµy nay. N¨m 1940, Cïng víi phong trµo ®Ó tang Phan Ch©u Trinh, phong trµo
®øng ra lËp ®¶ng §¹i ViÖt D©n chÝnh th©n NhËt. Do s¸ch lîc ®Êu tranh ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u ®· thóc ®Èy tinh thÇn ®Êu
cña ChÝnh phñ ta t¹m thêi hoµ ho·n víi Tëng, th¸ng 3-1946, ®îc tranh cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p ®ßi th¶ tï
bæ sung vµo Quèc héi kh«ng th«ng qua bÇu cö vµ gi÷ chøc Bé chÝnh trÞ vµ ®ßi quyÒn d©n sinh d©n chñ.
trëng Bé Ngo¹i giao trong ChÝnh phñ Liªn hiÖp kh¸ng chiÕn; lµ
trëng ®oµn ®¹i biÓu ChÝnh phñ ®i dù Héi nghÞ §µ L¹t (4-1946)
Tríc lµn sãng ®Êu tranh m¹nh mÏ cña nh©n d©n ta, ngµy 21- T
12-1926, thùc d©n Ph¸p buéc ph¶i tr¶ l¹i tù do cho cô Phan Béi T¤N Tö lµ çch xng tªn T«n Vò, nhµ qu©n sù lín sèng ë cuèi thÕ kû VI
Ch©u, nhng chóng l¹i giam láng cô ë HuÕ cho ®Õn lóc cô qua tríc C«ng nguyªn, tíng níc Ng« díi triÒu vua H¹p L thêi Xu©n Thu
®êi. (722-481 tríc C«ng nguyªn), t¸c gi¶ T«n Tö binh ph¸p, bé binh
PHAN CH©u TRINH (1872-1926): Quª ë lµng T©y Léc, huyÖn Tiªn th sím nhÊt thÕ giíi ®· ®îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng vµ ®îc
®¸nh gi¸ cao.
Phíc, tØnh Qu¶ng Nam (nay thuéc Qu¶ng Nam - §µ N½ng).
T¤R£, M«rix¬ (1900-1964): Nhµ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p cña
Sau khi ®ç Phã b¶ng, cã thêi gian «ng ®· lµm quan trong
phong trµo céng s¶n vµ c«ng nh©n quèc tÕ. ¤ng lµ Uû viªn
triÒu ®×nh HuÕ, nhng råi tõ chøc vÒ quª ho¹t ®éng chÝnh trÞ.
Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n Ph¸p n¨m 1924, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ
¤ng chñ tr¬ng dùa vµo Ph¸p ®Ó tiÕn hµnh çc c¶i çch, thùc
vµ BÝ th Ban ChÊp hµnh trung ¬ng §¶ng n¨m 1925, Tæng BÝ th
hiÖn tù do, d©n chñ lµm cho d©n giµu níc m¹nh råi sau ®ã míi
§¶ng Céng s¶n Ph¸p tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1964. M«rix¬ T«rª
tÝnh ®Õn chuyÖn gi¶i phãng d©n téc. lµ ñy viªn Ban ChÊp hµnh Quèc tÕ Céng s¶n tõ n¨m 1928 ®Õn
N¨m 1906, sau chuyÕn ®i NhËt vÒ, «ng ra søc tuyªn truyÒn n¨m 1943.
chñ tr¬ng c¶i çch cña m×nh vµ «ng ®· trë thµnh mét trong TRÇN H¦NG §¹O (1213-1300): Tªn thËt lµ TrÇn Quèc TuÊn, lµ anh hïng
nh÷ng ngêi cÇm ®Çu xu híng c¶i l¬ng ë níc ta håi ®Çu thÕ kû d©n téc, v¨n vâ song toµn, ®îc triÒu ®×nh nhµ TrÇn phong tíc
XX. Hng §¹o v¬ng vµ ®îc cö gi÷ chøc Quèc c«ng tiÕt chÕ (Tæng
N¨m 1908, khi phong trµo chèng thuÕ cña n«ng d©n Trung chØ huy qu©n ®éi).
Bé bÞ ®µn ¸p, «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t ®µy ra C«n §¶o. ¤ng ®· tham gia l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø nhÊt vµ lµ
N¨m 1911, nhê cã Héi Nh©n quyÒn Ph¸p can thiÖp, «ng ®îc ngêi chØ huy tèi cao cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø hai vµ lÇn thø ba
tr¶ tù do vµ sau ®ã sang c tró ë Ph¸p. chèng giÆc Nguyªn. Tríc nguy c¬ x©m lîc cña bän phong kiÕn
ph¬ng B¾c, «ng lu«n lu«n ®Æt lîi Ých cña d©n téc, cña ®Êt níc
N¨m 1925, «ng vÒ níc, l©m bÖnh vµ mÊt vµo ®Çu n¨m
lªn trªn hÕt, chñ ®éng gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt hoµ trong hoµng
1926.
téc, cñng cè khèi ®oµn kÕt toµn d©n, tËp trung lùc lîng chiÕn
PHAN §×NH PHïNG (1847-1895): Mét sÜ phu yªu níc næi tiÕng cuèi ®Êu b¶o vÖ ®Êt níc.
thÕ kû XIX. Hëng øng chiÕu CÇn V¬ng (1885) cña vua Hµm
¤ng lµ t¸c gi¶ cña HÞch tíng sÜ næi tiÕng vµ lµ t¸c gi¶ cña
Nghi, «ng ®· ®øng ra tæ chøc khëi nghÜa chèng thùc d©n t¸c phÈm qu©n sù: V¹n KiÕp t«ng bÝ truyÒn th...
Ph¸p, lËp c¨n cø ë vïng rõng nói H¬ng S¬n, huyÖn H¬ng Khª
TRÇN PHó (1-5-1904 - 6-9-1931): Tæng BÝ th cña §¶ng Céng s¶n
(tØnh Hµ TÜnh).
§«ng D¬ng, quª ë huyÖn §øc Thä, tØnh Hµ TÜnh.
¤ng ®· l·nh ®¹o nghÜa qu©n duy tr× cuéc chiÕn ®Êu chèng N¨m 1925, ®ång chÝ tham gia s¸ng lËp Héi Phôc ViÖt, tæ
thùc d©n Ph¸p trong 10 n¨m trêi. MÆc dï ®Þch dïng nhiÒu ©m chøc tiÒn th©n cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng. N¨m 1926,
mu th©m ®éc, võa dô dç võa dïng vò lùc ®e do¹, nhng «ng vµ ®ång chÝ tham dù líp huÊn luyÖn çch m¹ng ë Qu¶ng Ch©u
nghÜa qu©n H¬ng Khª vÉn kh«ng chÞu khuÊt phôc. (Trung Quèc) do NguyÔn ¸i Quèc tæ chøc, sau ®ã ®îc cö sang
N¨m 1895, «ng l©m bÖnh vµ mÊt t¹i c¨n cø. häc t¹i Trêng ®¹i häc ph¬ng §«ng Liªn X«.
Th¸ng 4-1930, TrÇn Phó vÒ níc, ®îc bæ sung vµo Ban ChÊp
hµnh Trung ¬ng §¶ng (7-1930).
§ång chÝ ®· cïng Ban Thêng vô Trung ¬ng khëi th¶o LuËn c- Trung S¬n cö ®i kh¶o s¸t vÒ qu©n sù ë Liªn X« råi vÒ níc gi÷
¬ng chÝnh trÞ cña §¶ng. B¶n LuËn c¬ng ®îc Héi nghÞ Trung - chøc HiÖu trëng Trêng qu©n sù Hoµng Phè.
¬ng lÇn thø nhÊt (10-1930) th«ng qua. T¹i Héi nghÞ nµy, TrÇn Sau khi T«n Trung S¬n mÊt, Tëng Giíi Th¹ch gi÷ chøc Chñ
Phó ®îc bÇu lµm Tæng BÝ th cña §¶ng. tÞch Ban thêng vô Ban ChÊp hµnh trung ¬ng Quèc d©n ®¶ng,
Ngµy 19-4-1931, TrÇn Phó bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t. ë trong tï, Tæng t lÖnh qu©n çch m¹ng quèc d©n. N¨m 1948, gi÷ chøc
®ång chÝ ®· bÞ kÎ thï tra tÊn hÕt søc d· man. Do bÞ bÖnh Tæng thèng. Th¸ng 1-1949, Tëng Giíi Th¹ch tõ chøc, cïng n¨m
nÆng, søc yÕu kh«ng qua næi, ®ång chÝ ®· hy sinh ngµy 6-9- rót ra §µi Loan, tiÕp tôc gi÷ chøc Tæng tµi Quèc d©n ®¶ng vµ
1931. Tæng thèng Trung Hoa d©n quèc ë §µi Loan.
TR¦¥NG BéI C¤NG: tªn thËt lµ NguyÔn V¨n ChiÕn, thuéc líp §«ng Du,
tèt nghiÖp kho¸ II Häc viÖn Qu©n sù B¶o §Þnh, lµ trung ®oµn
U
trëng trong qu©n ®éi Trung Quèc (Quèc d©n ®¶ng), sau lµ
UYNX¥N, Vu®r« (1865-1924): Tæng thèng níc Mü tõ n¨m 1913 ®Õn
gi¸o vô trëng cña Häc viÖn Qu©n sù Nam Ninh. Trong thêi gian
n¨m 1921. Díi thêi Uynx¬n, vÒ ®èi néi, ChÝnh phñ Mü ®· thi
lµm viÖc ë §Ö tø chiÕn khu, C«ng cã liªn hÖ chÆt chÏ víi Tr¬ng
hµnh chÝnh s¸ch ®µn ¸p d· man phong trµo c«ng nh©n; vÒ ®èi
Ph¸t Khuª, dÇn dÇn lé râ bé mÆt ph¶n béi.
ngo¹i, ChÝnh phñ ®ã thi hµnh chÝnh s¸ch ¨n cíp vµ bµnh tríng,
TR¦¥NG PH¸T KHU£, sinh n¨m 1896 t¹i Qu¶ng §«ng tèt nghiÖp Häc can thiÖp th« b¹o vµo c«ng viÖc néi bé cña çc níc kh¸c, ®Æc
viÖn Qu©n sù Hµ B¾c. Trong thêi kú Quèc Céng hîp t¸c ë biÖt lµ víi çc níc ch©u Mü la tinh.
Qu¶ng Ch©u (1924-1927), Tr¬ng cã liªn l¹c víi tíng qu©n X«viÕt
N¨m 1918, Uynx¬n ®a ra "Ch¬ng tr×nh 14 ®iÓm". Thùc
Galen, lóc bÊy giê lµ cè vÊn qu©n sù cho qu©n ®éi Quèc d©n
chÊt ch¬ng tr×nh nµy lµ mét chÝnh s¸ch x©m lîc nh»m thiÕt
®¶ng. Lµ t lÖnh Qu©n ®oµn 4, Tr¬ng ®· lµm cho Qu©n ®oµn
lËp ¸ch thèng trÞ cña ®Õ quèc Mü trªn thÕ giíi, chèng l¹i níc
nµy næi tiÕng lµ "Qu©n ®oµn thÐp" trong thêi kú B¾c ph¹t.
Nga X«viÕt míi ra ®êi. ChÝnh s¸ch nµy ®îc che ®Ëy b»ng
NhiÒu tíng lÜnh cao cÊp cña Gi¶i phãng qu©n Trung Quèc sau
nh÷ng lêi lÏ mü miÒu "d©n chñ", "quyÒn d©n téc tù quyÕt".
nµy ®· phôc vô trong Qu©n ®oµn 4 nh DiÖp KiÕm Anh lóc ®ã
Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· v¹ch râ: "Chñ nghÜa Uynx¬n chØ lµ
lµ tham mu trëng, DiÖp §Ünh lµ s ®oµn trëng, L©m Bu lµ tiÓu
mét trß bÞp lín".
®oµn trëng. Nh÷ng n¨m 40 Tr¬ng lµ T lÖnh §Ö tø chiÕn khu
cña Quèc d©n ®¶ng. VÒ sau, Tr¬ng kh«ng cßn lµ ®¶ng viªn N¨m 1920, Uynx¬n bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö Tæng
Quèc d©n ®¶ng n÷a, nhng trªn thùc tÕ vÉn trung thµnh víi thèng Mü vµ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ.
®¶ng Êy. Tõ n¨m 1949, Tr¬ng ®· r¸o riÕt ho¹t ®éng nh»m tæ
chøc "lùc lîng thø ba", nhng kh«ng cã kÕt qu¶. §i th¨m Mü n¨m
V
1960, nãi chuyÖn nhiÒu buæi ë New York, Baltimore,
Washington, Boston vµ San Francisco, Tr¬ng kªu gäi ngêi Hoa VAY¡NG CUTUYARI£, P«n (1892-1937): mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp
"chiÕn ®Êu" chèng "Trung céng" ®Ó "kh«i phôc Trung Hoa d©n §¶ng Céng s¶n Ph¸p; nguyªn nghÞ sÜ Quèc héi Ph¸p, cùu chñ
quèc" trªn lôc ®Þa, nhng Tr¬ng còng bÊt ®ång ý kiÕn víi nhµ nhiÖm b¸o L'HumanitÐ. ¤ng lµ ngêi giíi thiÖu NguyÔn ¸i Quèc
cÇm quyÒn §µi Loan. vµo §¶ng X· héi Ph¸p (1919). T¹i §¹i héi Tua n¨m 1920, «ng lµ mét
T¦ëNG GiíI TH¹CH (1887-1975), ngêi tØnh ChiÕt Giang, Trung Quèc. trong nh÷ng ngêi ®Êu tranh b¶o vÖ chñ tr¬ng cña §¶ng X· héi
Häc qu©n sù ë NhËt. N¨m 1923, gi÷ chøc Tham mu trëng Tæng Ph¸p gia nhËp Quèc tÕ Céng s¶n, lµ mét trong nh÷ng ngêi ñng
hµnh dinh ChÝnh phñ qu©n sù Qu¶ng §«ng. N¨m 1924, ®îc T«n hé bµi ph¸t biÓu cña NguyÔn ¸i Quèc ë §¹i héi nµy. Khi NguyÔn ¸i
Quèc bÞ b¾t ë Hång C«ng, «ng tÝch cùc vËn ®éng vµ gióp ®ì
NguyÔn ¸i Quèc tho¸t khái nhµ tï, trèn ®i Thîng H¶i, b¾t liªn l¹c
víi tæ chøc ®Ó sang Liªn X«.
Vò HåNG KHANH: Tªn thËt lµ Vò V¨n Gi¶n, ngêi lµng Thæ Tang tØnh
VÜnh Yªn cò. N¨m 1928, Vò Hång Khanh tham gia ViÖt Nam
Quèc d©n ®¶ng. Sau vô b¹o ®éng cña Quèc d©n ®¶ng ë Yªn
B¸i (®Çu n¨m 1930) thÊt b¹i, ch¹y sang Trung Quèc lîi dông
danh nghÜa Quèc d©n ®¶ng ®Ó ®Çu c¬ çch m¹ng. N¨m
1945, theo ch©n qu©n ®éi Tëng vÒ níc ®Ó chèng ph¸ çch
m¹ng. Thùc hiÖn s¸ch lîc hoµ ho·n víi qu©n Tëng, Vò Hång
Khanh lµ mét trong 50 ®¹i biÓu cña ViÖt quèc ®îc bæ sung vµo
Quèc héi kh«ng qua bÇu cö vµ ®îc cö lµm Phã Chñ tÞch uû viªn
qu©n sù héi. Cuèi th¸ng 6-1946, theo ch©n qu©n ®éi Tëng l¹i
ch¹y sang Trung Quèc.
N¨m 1949, khi çch m¹ng Trung Quèc th¾ng lîi, Vò Hång
Khanh theo tµn qu©n cña B¹ch Sïng Hy ch¹y vÒ Cao B»ng vµ ra
lµm tay sai cho Ph¸p. N¨m 1954, Vò Hång Khanh ch¹y vµo miÒn
Nam lµm tay sai cho Mü.

Ho Chi Minh Toan Tap 3

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ho Chi Minh Toan Tap 3

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Héi ®ång xuÊt b¶n

nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 3

Lª MËu h·n (Chñ biªn)

lêi giíi thiÖu tËp 3

242 Hå chÝ minh toµn tËp 243

VIÖN NGHI£N CøU CHñ NGHÜA M¸C - L£NIN

CH¸NH C¦¥NG V¾N T¾T CñA §¶NG

b) Nam n÷ b×nh quyÒn, v.v..

S¸CH L¦îC V¾N T¾T CñA §¶NG

§¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM 1930

c) Ngêi kh«ng viÖc hoÆc èm th× khái ph¶i gãp nguyÖt

1) Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ngêi An Nam (n«ng d©n tù

§µ N½ng 6 " I. Nh÷ng kiÕn nghÞ

Lêi chµo céng s¶n

TH¦ GöI §¹I DIÖN TæNG C¤NG HéI

§ång chÝ th©n mÕn,

TH¦ GöI §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N PH¸P

TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN

Hoa Phong c«ng ty,

C¸c ®ång chÝ th©n mÕn,

I. TR¦íC C¸CH M¹NG

1. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n vµ n«ng d©n.

TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN

§ång chÝ th©n mÕn,

Kh¶i Siªu vµ Khang H÷u Vi ®· ®a tinh thÇn d©n téc An

ng bän ®Õ quèc Ph¸p còng kh«ng kh¸c tríc. BÊt kú ai

quyÕt ®Þnh mäi viÖc.

vµo N«ng héi (Nam Kú 15.000, Trung Kú 35.000).

1) ë ®©y cã sù nhÇm lÉn nhng chóng t«i in theo b¶n

m¹ng Th¸ng Mêi) 306 ngêi bÞ kÕt ¸n ®i ®Çy suèt ®êi

TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

ViÖn LÞch sö §¶ng.

KHñNG Bè TR¾NG ë §¤NG D¦¥NG

- §oµn V¨n Nghiªm: T«i vµo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh

- Tèng Phôc Chiªu: §¸nh ®æ ®Õ quèc vµ t b¶n lµ ®iÒu

- B×nh §Þnh 40 - - - 100 - mét chót Cøu tÕ ®á).

ngêi bÞ giÕt. Bän ®Õ quèc ®· quyÕt ®Þnh ng¨n chÆn

3. C¸c ®ång chÝ Êy kh«ng hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a

Nh©n danh c¸ nh©n vµ nh©n danh nh÷ng ngêi

NG¦êI NHËT B¶N MUèN KHAI HO¸

3.650 sóng trêng,

2.008 lùu ®¹n vµ chóng ta ®· ph¸ ®îc 7 chiÕc xe

C¢U CHUYÖN MéT Kü S¦ §øC

Mét nÐt kh¸c ®¸ng chó ý vÒ tæ chøc du kÝch vïng H©n

QuÕ L©m, ngµy 15-4

®îc in b»ng tÝt ch÷ to (10-1-1939) "Chñ nghÜa céng s¶n

3. Bän têrètxkÝt Trung Quèc (còng nh bän têrètxkÝt níc

Tríc toµ ¸n, tªn têrètxkÝt Racèpxki khai nh sau: N¨m

TH¦ Tõ TRUNG QUèC

TæNG KÕT SAU 2 N¡M §ÊU TRANH

ý thøc mµ th«i...". Vµ nh÷ng thø tåi tÖ kh¸c cïng mét

®Òu ghi QuÕ L©m vµ ký tªn Lin, hy väng r»ng c¸c

B¾c Kú: - 0®22 - 0®33 Ngêi

Ngêi ®oµn. §ã lµ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n.

chøc ngêi b¶n xø ph¶i ®ãng gãp 8 lÇn so víi ®ång sù

Th¸ng 6 Hµ §«ng 3.000 - N«ng d©n lµng V¨n Ph-

5. N¹n bãc lét: Ruéng vên nhµ cöa, c¸c viÖc ma

CHó ÕCH Vµ CON Bß

nghÜa thËt s©u xa. Cã thÓ hiÓu: "Chóng t«i ®Õn ®Ó

chøc lùc lîng toµn d©n, ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, giµnh

giµnh lÊy tù do ®éc lËp. C¬ héi ®Ó thùc hiÖn lêi di

Vµo Trung Hoa, g©y chiÕn x©m lîc,

cuéc kh¸ng chiÕn c¸ch m¹ng Trung Quèc. Liªn hÖ mËt

Anbani - Agil« Caxt¬r« - bÞ qu©n Hy L¹p ®ét ph¸, ®ã lµ