Professional Documents
Culture Documents
TO NH CNG HNG T
Gv: BM:
To nh cng hng t l phng php to nh cc c quan ni tng trong c th con ngi mt cch chnh xc v khng gy nguy him cho bnh nhn. MRI da trn c s hp th v pht ra nng lng trong di tn s radio ca ph in t. MRI to nh da trn nhng thay i khng gian v pha v tn s ca nng lng c hp th v pht ra t vt th to nh.
Nm 1946, hai nh vt l ngi M tm ra hin tng CHT ht nhn, mi lin quan gia cng t trng v tn s radio. T nhng nm 1980, my chp cng hng t u tin trn th gii xut hin. n nay trn th gii c khong 22000 my v thu c 60 triu hnh nh c chp t ngi bnh. Nm 2003, CHT cho php to nh cc cu trc khc nhau ca c th sng trong khng gian ba chiu.
To nh 3D hu ht cc c quan trong c th To nh rt r nt khi chp no b v tu sng. H tr vi phu thut no H tr chn on v iu tr ung th, (cho bit kch thc, v tr khi u v cc vng b xm ln, cc hch di cn,...), t la chn phng thc iu tr thch hp.
Nhc im:
Thi gian ti to nh di. Chi ph u t ln. Bung my phi c b chn cao tn. Chi ph vn hnh cao, c bit loi my s dng nam chm siu dn phi nh k np cht lm lnh 5. i hi nghim ngt v iu kin lp t (din tch mt bng, ngun cp in) v mi trng (n, m)
4
1. t bnh nhn vo trong t trng - Cc proton trong c th tng tc vi t trng. 2. Kch thch cc ht nhn nguyn t - Pht xung sng v tuyn RF. 3. B xung thng tin v khng gian - p dng cc cun dy chnh t. 4. Theo di phn ng ca cc ht nhn - pht hin v thu tn hiu nh cun thu. 5. Bin i tn hiu thnh hnh nh - Ti to nh thng qua php bin i Fourier.
CHT ht nhn
CHT ht nhn
Mi im trong t trng c cng nht nh. n v cng t trng: tesla (T) hoc Gauss (G). 1T = 10000G. To nh s dng t trng ng nht, c cng t 0.15 n 1.5 T. Gradient:
Gradient trong t trng cho php ta xc nh chnh xc v tr khng gian ca spin. N biu th s thay i ca t trng theo v tr. Gradient theo hng x, y, z c k hiu l Gx, Gy, Gz.
CHT ht nhn
Nng lng RF:
Trong qu trnh to nh, nng lng RF c trao i gia h thng to nh v c th ngi bnh qua cun RF. Cun RF va ng vai tr l ngun pht v thu nng lng. Trong cc tn hiu thu c c tn ti nhiu.
CHT ht nhn
Khi a vo mt nng lng RF c tn s bng vi tn s tin ng ca moment t ht nhn, hin tng cng hng xy ra. Khi tn hiu thu c t c th l mnh nht. Tn s cng hng ca mt ht nhn c xc nh bi c tnh ca ht nhn v cng t trng. Tn s cng hng c gi l tn s Lamor. Mi quan h gia tn s cng hng v cng t trng ph thuc vo t s t hi chuyn.
10
10
t ho m
Khi m c t trong t trng, mt s ht nhn sp xp theo hng ca trng, to ra t ho m theo hng ca trng. S nhim t cc i ph thuc: (1) mt ca ht nhn t trong voxel, (2) nhy t ca ht nhn, (3) cng t trng. Lng t ho m quyt nh cng tn hiu RF pht ra t m trong qu trnh to nh.
11
11
Nguyn t bao gm ht nhn, in t. Ht nhn bao gm proton v neutron. Trong t nhin, ht nhn ca nguyn t hydrogen c cu to n gin nht, n ch cha mt proton v khng cha neutron. Trong cng hng t nguyn t hydrogen c nhng u im sau:
L nguyn t ph bin nht trong c th ngi C nhy cao nht i vi cng hng t
12
12
C s vt l ca to nh CHT
Trong c th ngi, bn nguyn t hydro, carbon, nit v oxy chim ti 99% m. Cc nguyn t khc (natri, phosphor, kali, magi) c mt tp rt thp. Canxi tp trung trong xng hoc trong cc cht lng cn ring bit. ng v nhiu nht ca 4 nguyn t chim 99% m l hydro-1, carbon-12, nit-14, oxy-16, trong hydro c ht nhn vi t tnh mnh nht. Ht nhn ca nguyn t hydro c 1 proton n. Hn na, hydro c tp trung tng i cao trong hu ht cc m trong c th. Nu coi nhy cng hng t ca ht nhn hydro bng 1, th cc nguyn t t tnh khc u c nhy thp hn (Flo-19 l 0.83, Natri-23 l 0.093, Phosphor-31 l 0.066).
13
13
14
14
Cng t trng: Chiu di vect. Hng nam chm l hng vect. Thnh phn t ho dc: song song ng sc t ngoi. Thnh phn t ho ngang: Vung gc ng sc t ngoi.
Trong iu kin bnh thng, cc proton-nam chm trong c th sp xp ngu nhin do vy t trng tng ca chng bng khng.
15
15
16
16
17
18
18
Cc proton quay o khng ng nhp-lch pha, m cc thnh phn t ho ngang sp xp ngu nhin nn cc thnh phn t ho ny trit tiu ln nhau, dn ti tng ca chng bng 0.
19
19
Nu dng mt ngun sng in t / sng v tuyn (RF), c tn s bng tn s o ca proton pht ra t mt my pht, tc ng vo mt vng no cn xt nghim ca c th th nhng proton (nam chm) nm trong vng ny s thay i trng thi.
20
20
Tn s v cng ngun sng RF Cng t trng ngoi Thuc tnh ca proton Mt ca proton
Ta c th la chn sng RF sao cho thnh phn t ho dc tng b trit tiu v ch cn thnh phn t ho ngang. Sng RF ny c gi l sng RF 90o tng t c sng RF 180o.
21
21
22
T1
trng thi cn bng, vector t ho thc nm theo hng ca t trng ngoi B0, v c gi l vector t ho cn bng M0. Khi M0 = Mz. C th thay i vector t ho thc bng cch a vo h thng cc spin ny mt nng lng bng lng chnh lch gia hai trng thi ca spin. Khi nng lng ny ln, Mz = 0. Mz = M0(1-e-t/T1). Nh vy T1 l thi gian cn thit gim s chnh lch gia vector t ho dc Mz v gi tr cn bng ca n theo h s bng e.
23
23
T2
Nu thnh phn t ho thc nm trn mt phng XY th n s quay quanh trc Z tn s bng tn s Lamor. Thnh phn t ho thc bt u di pha do cc nhm spin chu tc ng ca mt t trng hi khc nhau v quay tn s Lamor ca ring n. Thi gian quay cng di th s di pha cng ln. Hng s thi gian miu t s tr v trng thi cn bng ca thnh phn t ho ngang, MXY, c gi l thi gian hi phc ngang T2. MXY = MXYo e-t/T2.
24
24
T1 v T2
T2 lun nh hn hoc bng T1, ngha l thnh phn t ho ngang tr v 0 v thnh phn t ho dc hi phc li n gi tr M0 trn trc Z. Hai yu t gp phn vo s suy gim thnh phn t ho ngang:
Tng tc phn t (hiu ng phn t T2 thun tu). Thay i trong B0 (hiu ng T2 khng ng nht).
25
25
26
26
27
T trng xung
T trng c to ra bi cun dy vi dng xoay chiu i qua tn s Lamor c gi l t trng B1. Khi dng xoay chiu c bt v tt, n s to ra mt t trng xung B1. Cc spin p ng li xung ny theo cch lm cho vector t ho thc quay quanh hng ca B1. Gc quay ph thuc vo thi gian c t trng v cng t trng = 2..T.B1. T trng xung xc nh sng RF 900, 1800 hay bt c mt gi tr gc no khc.
28
28
29
a. b.
30
31
31
Cc nguyn l to nh
Trong c th ngi, nc v m l i tng c quan tm trong to nh CHT, v l ngun cung cp hydro chnh ca c th. Phng trnh c bn: tn s cng hng (tn s Lamor) ca mt spin t l vi t trng ngoi B0 tc ng ln n v = . B0. M ho tn s:
Khi a vo mt gradient, 3 vng cha spin s chu cc t trng khc nhau, ph CHT c nhiu hn mt tn hiu. Bin tn hiu t l vi s lng spin trong mt phng vung gc vi gradient qu trnh m ho tn s
32
32
Cc nguyn l to nh
Php chiu li:
33
33
34
34
35
35
36
37
37
Nam chm
L thnh phn t nht trong h thng. Nam chm siu dn: Phn ln cc h thng s dng nam chm siu dn.
To ra t trng mnh (1 n 4 T), ng u cao. L mt nam chm in s dng vt liu siu dn (khi nhit h thp n 1 gi tr nht nh th khng cn tr khng i vi dng in). Dy dn hp kim t trong mi trng nhit thp (khong 100K). To ra v duy tr bng cht heli ho lng. Cu to phc tp. Chi ph vn hnh cao.
38
38
Nam chm
Nam chm in: gm dy dn in qun anh li bng vt liu t tnh (st/ thp). Ngoi tr khng ca dy, khi dng in truyn qua cht dn to t trng, nhit cng c sinh ra. iu ny gii hn cng t trng (t ti 0.5T). Cu trc n gin, chim t din tch v khng dng cht lm lnh. Nam chm vnh cu: Khng yu cu cung cp in hoc h thng lm lnh. Tuy nhin ch sinh ra cng t trng tng i thp, v thay i theo nhit , trng lng ln.
39
39
Nam chm
40
40
Cun gradient
To gradient trong t trng B0 . Vn hnh nhit phng.
41
41
Cun gradient
42
42
Cun RF
To trng B1 lm quay vector t ho trong mt chui xung, ng thi pht hin vector t ho ngang khi n chuyn ng tin ng trong mt phng XY. c chia lm 3 loi:
Cun RF phi cng hng, hoc tr nng lng tn s Lamor. Tt c cc cun to nh u gm cc thnh phn cun dy v cc thnh phn t in.
43
43
Thu nhn v ti to nh
44
44
45
45
46
46
47
47
Ti to nh
L mt qu trnh ton hc c thc hin bng my tnh. Thng nhanh hn qu trnh thu nhn nh.
48
48
Gradient
Gradient t trng biu th thay i ca t trng theo v tr. Khi cun gradient khng c bt ln, t trng i qua c th ngi l t trng ng nht. Khi cun gradient c bt ln, cng t trng thay i. Cun gradient cha 3 cp cun gradient ring l. Chng c nh hng sao cho cc gradient ny c to ra theo ba hng trc giao X, Y, Z.
49
49
Gradient
50
50
Gradient
Mt gradient trong mt hng c dng to ra cc lt ct, v cc gradient trong cc hng khc s chia lt ct thnh cc hng v ct. C hai phng thc to lt ct:
Kch thch la chn to lt ct trong pha thu nhn nh. Thu nhn tn hiu t mt khi m ln v to ra cc lt ct trong qu trnh ti to nh. Khi mt gradient hng dc theo trc bnh nhn, mi lt ct m nm trong mt cng t trng khc nhau v c tn s cng hng khc nhau. Gradient la chn lt ct xut hin bt c khi no xung RF c a vo c th.
51
51
Gradient
Do cc xung RF c cc tn s trong mt phm vi gii hn nn chng ch c th kch thch m ch trong mt lt ct c th. B dy lt ct c xc nh bi: (1) cng , hoc dc ca gradient, (2) di thng trong xung RF
52
52
Gradient
To nh a lt ct:
u im: tp cc lt ct c thu nhn trong cng mt lc nh
53
53
Gradient
Thu nhn khi:
Khng xut hin gradient khi xung RF c a vo m, m t mt gradient m ho pha trong hng la chn lt ct. Ti mi ln t gradient, ton b chu k to nh cn c thc hin. V vy lm tng tng thi gian thu nhn nh. u im: to ra cc lt ct mng hn v gn nhau hn so vi qu trnh kch thch la chn.
54
54
Gradient
So snh (A) qu trnh thu nhn khi v (B) kch thch la chn
55
55
M ho tn s
c trng c bn ca tn hiu RF l tn s. 1 Hz = 1 dao ng trong 1 giy. M ho tn s: Trm pht pht ra cc tn s khc nhau. Trm thu chn v phn tch ra ng tn s m mnh cn. Qu trnh m ho tn s c dng lm cho cc voxel to ra cc tn hiu khc nhau. Cc tn hiu RF c to ra ch khi c s t ho ngang. Vector t ho ngang quay xung quanh trc ca t trng. Khi vector t ho quay vi tc hng triu vng/ giy th s to ra 1 tn hiu RF.
56
56
M ho tn s
To ra tn hiu RF
57
57
M ho tn s
Tn s cng hng:
Tn s tn hiu RF c xc nh bng tc quay ca vector t ho ngang. Khi s dng gradient m ho tn s, mi voxel c nh v trong mt cng t trng khc nhau v cng hng ti mt tn s khc nhau. Cc tn hiu t tt c cc voxel c to ra ng thi v c pht ra t c th, trn ln vi nhau v hnh thnh nn tn hiu hn hp. Cc tn hiu ring l s c phn tch sau ny bng qu trnh ti to.
58
58
M ho tn s
59
M ho pha
Pha l mi lin h gia tn hiu ny vi tn hiu khc.
60
M ho pha
S khc pha gia tn hiu t voxel ny so vi tn hiu t voxel khc c dng phn bit cc tn hiu. S lch pha sinh ra do s thay i tm thi tc quay ca vector t ho ca voxel ny so vi voxel khc. iu ny xy ra khi hai voxel nm trong t trng c cng khc nhau, thc hin bng cch dng gradient.
61
61
Ti to nh
L qu trnh x l ton hc c thc hin bng my tnh chuyn i cc tn hiu thu c thnh mt nh thc t. Phng thc c dng ph bin nht l bin i Fourier. Bin i Fourier cho php sp xp mt tn hiu tng hp thnh cc thnh phn tn s v pha ring l. Mi voxel trong mt hng pht ra mt tn s khc nhau, bin i Fourier c th xc nh v tr mi thnh phn tn hiu v hng n vo pixel tng ng.
62
62
Nhiu nh
Nhiu nh l bt c c tnh no xut hin trn nh m khng thc s c trn i tng. Nhiu do b pht hin RF:
Do s khng tng xng gia hai knh thc v o ca b pht hin RF. Khi xy ra li ny, bin i Fourier c th c mt thnh phn tn s m nh ca bt c tn s no xut hin trong tn hiu.
63
63
Nhiu nh
Nhiu RF:
V bc RF ngn cc nhiu t bn ngoi i vo b pht hin b hng. Dng nhiu ph thuc vo ngun nhiu.
64
64
Nhiu nh
B0 khng ng nht:
65
65
Nhiu nh
Gradient: Gradient thay i theo hng s lm mo nh. Thng xy ra khi cun gradient b hng, hoc dng qua cun gradient thay i bt thng.
66
66
Nhiu nh
Tnh nhy: Nhiu nhy sinh ra bi s hin din ca mt vt th trong trng quan st. Khi t trong t trng, vt liu nghch t c trng nh hn mt cht so vi chn khng, trong khi vt liu thun t c trng ln hn mt cht. St t c trng rt ln.
67
67
RF khng ng nht: s hin din mt thay i khng mong mun trong cng tn hiu ch trong cun nhn.
68
68