Dien Dan So 7

T
DIE N AN VAN NGHE VIE T NAM (222) - 7 / 2013

2
DIEN AN VAN NGHE VIET NAM (222) - 7 / 2013
1
80 l l0 8
65 nam trc, tai chien khu Viet Bac,
cuoc khang chien chong thc dan Phap cua
dan toc ta ang trai qua nhng thi khac kho
khan, gian kho nhat, oi ngu van nghe sy
lan au tien to chc ai hoi van nghe vao
tuan cuoi thang 7 nam 1948. ay la s kien
chnh tr va mang y ngha van hoa, no cung
the hien s quan tam cua ang, ng au la
Chu tch Ho Ch Minh. T khi mi ra i,
nhan lanh s menh lanh ao cach mang
Viet Nam, ang luon coi van hoa, van hoc
nghe thuat la mot sc manh co y ngha quan
trong trong cuoc au tranh gianh oc lap
dan toc, giai phong at nc. Quan iem ay
c khang nh trong ban e cng ve van
hoa Viet Nam 1943 do ong ch Trng
Chinh khi thao. e cng ve van hoa Viet
Nam 1943 cua ang a tr thanh sc manh
tap hp oi ngu tr thc van nghe sy la hat
nhan quan trong hnh thanh nen Hoi Van
hoa cu quoc mot bo phan cua mat tran
Viet Minh. Di s lanh ao cua ang, cua
Bac Ho, oi ngu van nghe cach mang a
cung vi nhan dan ca nc lam nen k tch
cach mang thang Tam nam 1945, lap nen
nc Viet Nam dan chu cong hoa.
Di anh sang cua ng loi van nghe
cach mang, bc vao cuoc khang chien
than thanh lan th nhat chong thc dan
Phap xam lc, hang tram van nghe sy u
tu cua at nc bat ke ho giai tang nao, la
ngi theo Nho hoc hay Tay hoc, bat ke
theo trng phai nghe thuat nao, xuat phat
t long yeu nc, tin vao ang, vao Chu
tch Ho Ch Minh a len ng tham gia
khang chien, vi khat vong Tha hy sinh tat
ca, ch nhat nh khong chu mat nc, nhat
nh khong chu lam no le Quyet t cho To
quoc quyet sinh.
Trai qua 9 nam khang chien chong Phap
roi tiep theo la cuoc khang chien chong My
cu nc, trong chien tranh ve quoc keo dai
ang ang 30 nam, oi ngu van nghe sy
cach mang Viet Nam khong ngng trng
thanh va ln manh. Trong cuoc au tranh
gianh oc lap dan toc thong nhat at nc,
a co nhieu van nghe sy ra mat tran, chien
au tren moi chien tuyen vi ke thu, nhieu
ngi a anh dung hy sinh trong t the cua
ngi chien sy, ngi anh hung. Co ngi
trc tiep cam sung nh mot chien sy, co
ngi chien au tren cac mat tran chnh tr,
kinh te, ngoai giao; co ngi an mnh gia
cac o thanh trong s bao vay sat hai cua
ch Nhng trong hoan canh nao, nhng
nghe sy - chien sy cua ang luon hoan
808 98 0 klN 00086
(Phc ChU l|ch fhUcng lrUc l|en h|ep ccc Hc| VHNf V|el Ncm)
3
8M 8 000 00 l008l 8 00 90l
0l0 l000 0800 M8, 0 l00 88 l80
l80 08M 08, 00 l00 00 90l 00 000l
4
thanh xuat sac nhiem vu cua mnh tren mat
tran van hoa, van nghe.
Chang ng 65 nam cua Van hoc nghe
thuat cach mang Viet Nam cung la khoang
thi gian oi ngu van nghe cach mang ong
hanh cung dan toc, tao dng nen mot dien
mao Van hoc nghe thuat Viet Nam mi.
Nen van nghe ay mot mat phat huy at en
nh cao cua chu ngha yeu nc va nhan
van sau sac, giau ban sac dan toc, ong
thi con la tam gng chan thc nhat, phan
anh hien thc song ong, oai hung, tham
am mau va nc mat cua dan toc ta e tao
ra nhng chien cong hien hach cua at
nc trong thi ai Ho Ch Minh.
T nam 1995 en nay, qua 4 t xet,
ang va Nha nc a trao Giai thng Ho
Ch Minh, Giai thng Nha nc, Nghe sy
Nhan dan, Nghe sy u tu cho gan mot ngan
tac gia la van nghe sy co nhng ong gop to
ln cho s nghiep xay dng va phat trien Van
hoc nghe thuat cach mang cua nc nha, la
mot s khang nh nhng thanh tu o.
Nhng ngay thang nay, oi ngu van nghe
sy ang cung vi cac cap cac nganh tien
hanh tong ket 15 nam thc hien Ngh quyet
Trung ng 5 (khoa VIII) cua ang ve Xay
dng va phat trien nen van hoa Viet Nam tien
tien, am a ban sac dan toc (1998) va 5
nam thc hien Ngh quyet 23 cua Bo chnh tr
ve Xay dng va phat trien Van hoc nghe
thuat Vie t Nam trong thi k mi (2008). ay
la hai Ngh quyet quan trong cua ang ve
Van hoa, Van hoc nghe thuat the hien mot
cach sau sac, nhat quan va co he thong
quan iem cua ang ta coi van hoa la nen
tang tinh than cua xa hoi trong giai oan
cong nghiep hoa, hien ai hoa, hoi nhap toan
dien va phat trien at nc.
e tao ieu kien cho Van hoc nghe thuat
phat trien, ang va Nha nc luon khuyen
khch moi tm toi, ton trong s t do sang tao
cua ngi nghe sy, xay dng va hoan thien
c che, chnh sach oi vi Van hoc nghe
thuat va van nghe sy phu hp vi s phat
trien kinh te- van hoa - xa hoi cua at nc.
Van hoc nghe thuat thi ai nao cung
luon la tam gng phan anh i song. Xa
hoi Viet Nam thi k oi mi, hoi nhap khac
xa vi nhng nam chien tranh, gianh oc
lap dan toc. ieu o buoc ngi nghe sy
phai co cach nhn, cach ngh mi trong
sang tao nghe thuat, phu hp vi thc tien
phat trien cua Viet Nam hom nay. Hn luc
nao het, ngi nghe sy phai bam sat cuoc
song, dam i vao nhng mui nhon cua cuoc
song trong nong nghiep, cong nghiep, trong
thng trng, tren mat tran an ninh, quoc
phong; en vi vung sau, vung xa, vung
ong bao cac dan toc thieu so, bien cng,
hai ao e phat hien va phan anh nhng
nhan to mi, nhng van e mi nay sinh
trong xa hoi. Ch co nh vay, Van hoc nghe
thuat cua chung ta mi co nhng tac pham
hay, lay ong long ngi va can thiet cho
cong chung hom nay va mai sau.
Hn 38 nam qua, at nc ta c song
trong ieu kien phat trien mi, xay dng va
bao ve To quoc, hoi nhap quoc te. i song
VHNT a co nhieu oi thay so vi VHNT
cua thi chien. Vi tam huyet, nhiet tnh
sang tao cua ngi nghe s, cac tac pham
VHNT thuoc cac loai hnh a co chat lng
mi. Ngoai cac tac pham viet ve e tai cach
mang va khang chien truyen thong cua dan
toc, bong dang cuoc song i thng va
nhng van e bc bach trong xa hoi Viet
Nam hien ai a i vao trong cac tac pham:
chan thc, sau sac va nhan van ay chnh
la mot net mi cua van nghe hom nay!.
IHOI IUAN
0
ll 8 8
T
a co the o em thi gian bang may
cai kim tren mat chiec ong ho, lai
cung co the moi ngay xe i mot t
lch. Dau sao ay cung ch mi la cach nhn
thi gian theo le thong thng, nhn the la
e thay nhng bc i n gian, nhng
khoanh khac hu han trong cai hanh trnh
vo thuy vo chung. Ai o noi thi gian la mot
lc lng khach quan tham gia vao moi qua
trnh. Khong the can ong, khong hnh hai
va rat kho mua chuoc, nhng de dang cam
nhan thay s co mat lanh lung ma cong
bang cua no.
Song en mot luc se t thay khong gong
ganh g ma sao hai vai nang tru. Cam len
tay cai cuoc cai km cam len tay khau sung
canh hoa cay but, het thay eu kho khan.
Ngi ta noi ay la sc ep thi gian, tuoi gia
a en thang nam don ve.
Va long nh cung ang tru nang. Vao
nhng luc nh the toi de nh lo mo au o
mot vai cau th, thng la cua Che Lan
Vien, ong nay mi that lam ngh ngi.
Ai len bien gii cho long ta theo vi/ tham
ngan lau ch trang co mot mnh/ bat ngan
trang en tan cung b coi/ suot mot i vi
gio giao tranh.
Cac ta c gia ln du ho ban g noi g th rot
cuoc van a
ve cai tnh yeu
thng con
ng i va a t
n c. Tha nh
that ma noi luc
na o to i cu ng
them mot lan
na c nghe
la i ba n h p
x ng hoa nh
trang cua nha c
s Hoang Van
lam t na the
ky ve tr c.
oa n lnh
lOf Vl S/O
lOf KHO/NG fPOl fO CUOC...
(fUy cUl)
808 98 0 080
5
Nha van KIM LAN (ben trai anh) va nha van O CHU Anh: AI MINH
xng m a u bang mot giong nam cao tuyet
vi e en ho m nay van c ngam ngui, ngi
hat a i roi ma giong hat van con g i lai.
To quoc i i con ghi nh nhng nam
bon mi khong bao gi quen Nam ky khi
ngha tieng sung Bac Sn nhng ten lang ten
nui ten song...
ay la nhng van th cau hat ang cap
lam t nhng nam thang ang cap - ay ca
nghe thuat va thi gian nghe thuat eu co
mang chat lng vng chai chat ra t niem
tin, xuc ong. No la nhng ieu kien khong
the thieu, mot khi khong co tat ca eu xuong
cap, hat chang ai buon nghe viet chang ai
thiet oc va noi e ngoai tai.
Nhng nam thang vang mi va nhng
nhan cach ng mui chu sao cung vang
mi a cung nhan dan lam nen trang s ve
vang, ong thi a at nen mong, tao ra cai
nguyen do dan en nguon cn cho moi sang
tao tinh than bay ln.
Nhng nam thang ay van nghe khong
cam chu lam manh gng buon te phan
anh hien thc ma no a lan vao ghe vai
ganh vac mot phan cong viec trong s
nghiep chung.
Vi tinh than trach nhiem cao nhat moi
ngi cam but gi ay eu hieu ta ang con
mac n nhan dan rat nhieu, mac n lch s
rat nhieu, mot ganh n ln i qua the ky.
*
en mot luc thay moi chuyen eu ngoai
mnh, ieu quan trong nhat luc nay la phai
biet dung that tiet kiem chut nang lng thi
gian muon sao cung la ang moi ngay mot
can kiet. Va toi nhanh chong tr thanh mot
lao ha tien tch cop tng chut tng chut lam
ay them cai tui tnh yeu toi vi at nc.
Toi nhn i trong s ue oai, li moi s
tranh cai, li luon ca s phai nghe nhng
chuyen tranh cai. Ban be co ai ot nhien bc
xuc qua toi can ng phai trai riet rong qua
lam g, cang khoan dung bao nhieu cang ln
bay nhieu. Roi toi ua, i kho nhat la biet
ci, cang au cang phai ci, cho nen Cu
Ho mi hay ci.
Toi khong biet uong ru, ai co ep toi noi
thc bung, ru vao vai chen au oc vang
vat, ph ca tht ca an khong con ngon na.
Co anh chng nhan no noi that ay. Co anh
cha tin, toan noi xang, lam g co chuyen
uong ru an mat ngon!
Toi bat au e rau va lam th, anh lieu
mang en Tap ch Th t bai nh ong Ngo
The Oanh thng trc o eo knh vao oc
th xem co nen lam na hay thoi. Bao thoi
th thoi ma bao lam na th lam na. Ong
Oanh la ngi ngay thc, viec i cng queo
nh que cui nhng neu ong en th th rat
mc tinh te khoang at, san long chap nhan
moi trng phai mien la th phai hay va rat
a s mi me. Khi eo knh vao ban nhang
nhac cu Huynh toi giat mnh ngh bung,
thang nay dan mien trong, tnh net ng
nganh lam ch khong phai tay va. Ong Hu
Thnh at no ngoi gac en chac la a tnh
nat nc, muon nh no ngay ngay lan vao
gi cho nen th nc nha bt i nhng s tra
tron phng hai ti tnh han lam cua thi ca.
Ban bo knh nhn toi ci kho hieu lam toi
phat hoang, the nao? Con the nao na, co
bai nen sa vai ch co bai phai sa nhieu
nhng noi chung la tam c. Toi toat mo
hoi, tng vay ma hoa ra rong rai mi la ch.
Oanh cat chum th vao tui xach, lng khng
noi toi con phai i on chau di trng, mai
oc lai lan na roi mi ngh ra hng sa.
Lai mai mi tm ra hng sa, nha ong nay
DIEN AN
nh bat nat ta roi. Bat nat mnh th kho g
ch, chang qua cung ch la anh nghiep d
tat vao ay mot luc xem sao. Mai toi lai lam
mot cuoc xe om, bc vao cai buong hep
nh cai hom ma ong chat en noi khong
tm noi cho.
Ngoi lot vao chiec ghe may Nguyen c
Mau cao hng oc th Nguyen Bnh Em co
biet rang trong quan tro, au toi lai goi canh
tay toi. Mot ong khac muon ban sang th
hau hien ai, ong Mau lien op mot cau cua
Paul-hoo-ver, Chicago Chu ngha hau hien
ai sinh ra la e lam roi ch va ham doa
nhng tang lp viet ch thong thng.
Trong khong kh on ao quen thuoc ay, goc
kia la Ngo The Oanh ang cam cui vi th
toi. Co bai toi xo ra ngon ngang khien ngi
gac en vat va, chat chem khong thng
tiec. Ong ban, phai chu y ti viec ngat cau
xuong dong, nhng khoang lang gia hai
ch hai cau cung la th. en cai ten bai
cung tien the thay luon, nen goi la Ha Noi
cua toi. Nghe oach qua mnh a lam g ma
dam. Ha Noi khong co toi cung u khon kho
roi. Nhng ong ay bao no xng at vay.
Mu m nhn vao song ho tm mat ban mat
mnh, tm khuon mat ngay mai thanh pho, het
con ng gap nhieu ng, qua hang cay
lai co nhng hang cay, i that xa i mai i
dai, khong qua noi cay cau cong The Huc...
Ke cau chuyen ra ay khong co y khoe
mnh cung biet lam th, ch la muon ban be
xa gan yen tam neu nh con chut tnh ma
cht luc nao o nh en nhau. Toi ang
thong tha nh thng va cam n ong tri
van cho khoe. c the nay la qu lam, thi
buoi bat thng ma van c nh thng,
van am ap trong anh em.
Co nha khoa hoc t xa ve mo en toi ma
noi, lau qua khong tr lai Ha Noi thay g
cung la. Di con mat mot nha tam than hoc
toi ngh viec duy tr qua lau mot nen giao duc
lac hau, hien tng co qua nhieu ngi thch
lam th, au cung th, noi chung eu ang
lo ngai, khong han a vui, o cung la mot hoi
chng.
Mot am ong goi nhau en vi th nh
nhng ke mat ngu i tm thuoc an than, an
kien oi bo quanh vac chao va nhp nhap.
Van la chuyen ang con thieu van hoa thi
gian. Chng nao cha nhn ra thi gian cung
la cua cai th van cha the ban giau co len
c. Cha au rong dai hop hanh lt kht
co ban le hoi lien mien nh ta. Thien ha ho
tiec thi gian lam, luc nao cung lo lang cham
chan trc thi gian,mat tien va mat thi
gian tiec ngang nhau.
Toi mi ban bat nc che ti v u trong
gio tch trc luc cung may ba hang xom ra
cong vien tap the hnh theo mot chng trnh
ac biet mi rc t Tay Tang ve. ta gi
nhieu ngi sang o tm ao, u cac th
ao, cung la mot net mi cua thi hoi nhap,
con thc h ra sao th c i xem a.
Toi noi sau Tet ban con nha ta se cung
en Van Mieu xem ngi Ha Noi tha nhng
cau th hay len tri. Roi cuoi gieng nh le
thng, ve ben Kinh Bac d le vao mua.
nha lau hn na ta anh cung chi th vi
nhau. Th a lam sao, nhn an e lam nha th
la cach song co t lau i, cang ngheo cang
thay can th. a co ca mot tnh Can Th.
Vay cha sao ca, buon qua mat ngu, mat
ngu ru nhau lam th, th hoi nh the ho
benh hoan hay may nha tam than hoc cac
ong benh hoan. Con nh thay hop hanh le
hoi an uong lu bu ma bao lt kht th co
khac g xui con ngi ta nam co nha ngu
7
DIEN AN
quach cho xong chuyen. Cha ngu th con
biet lam g ch. Lau ong khong ve nc,
nhn thay rat nhng cai nga mat, kheo
khong de lam ieu, lam ieu thanh to tieng,
to tieng cai nhau tc la mua day buoc mnh,
mat anh mat em la cai chac.
Ban i, kiep ngi giot sng lan tren ta u
la , i la cuoc chi ch co mot lan thoi, bc
ra khoi cuoc chi a y biet ai la thua ai la thang.
Hnh nh khong ai co the thau nhan c tat
ca va cu ng khong ai tay tra ng ra ve , ra t co the
cai c lai la cai mat va ngc lai. Ma cung
kho noi the nao la khon the na o la dai, cu
Nguyen Gia Thieu vie t, Cai quay bung san
tren tr i, m m nhan anh nh ng i i em...
Trong cuoc chi dai dai nay ch co thi
gian c xem la chng nhan vo t nhat. No
la phan quan, la s quan. Mot cach nghiem
minh no biet ghi lai moi n nan va ng ra
trang trai song phang moi n nan.
*
Nhng trang au tay i van toi c lam
t mot cai ban hnh vuong bon chan thap
dang dap ta nh cai an th co. Mot gac xep
op ep, ngon en dau leo let, an muoi oi
bay loan xa. i ngi ta vui qua ma viet
cung co va rat co the bi chan qua ma viet
cung co. Toi von la a li hoc a ch lai
con khong biet lo than, nam cuoi trng
trung hoc, thi c en ni roi vay ma khong
hieu sao c thay ngay en tan co mot cach
day cach hoc trng. T o dan en
chuyen cam but th, th hay c bay ra ay
cho ngap ban ch cung cha dam tnh en
viec gi i au. Mot hom me toi ngoi chan ao
bong thung thang bao, viet c g th c gi
len cho cac ong bo oi. Nhan bao nh than
bao, vay hang c gi vai trang nom na goi la
oan van ngan xem sao. Ch mi hom co
hoi am, mot manh th thong thng bao cho
biet a nhan c bai Ao lang cua anh, se in
vao thang 12 nam 1962, so ky niem ngay
thanh lap quan oi nhan dan Viet Nam. Lieu
co the gi them lay vai cai ngan ngan na
hay khong? Ky ten Nguyen Minh Chau, net
ch ep, ranh mach, ky g ma nh khong ky.
Nha Bu ien th xa chenh chech ben kia
ng, bai gi ang khong phai dan tem, toi
ben cuon luon ca bon truyen gi i. Mot
thang sau lai co th, van la anh Chau. Lan
nay th dai hn va hnh nh than tnh hn th
phai. Bon mnh a nhan c goi ban thao,
chuyen tay nhau oc, thu lam, se lan lt in
het, bat au t so thang 2 Tet am lch 1963.
Tap ch ang co cuoc thi truyen ngan, bon
mnh nh chon Hng co mat a vao d
thi, chac o Chu khong phan oi.
Anh Nguyen Minh Chau dao o ang ngoi
trc van tap ch Van nghe Quan oi. Cuoi
nam truyen ngan ay c giai cao, toi t
trung oan phao cao xa ong Trai C pho
Thang ve Ha Noi, lnh tre sau thang tuoi
quan luc len nhan giai c xep ng gia
mot ben la anh Dung Ha, mot ben la anh
Lam Phng, ca hai eu can bo cap trung
oan, cung la bi yeu ma sap xep vay thoi.
T o toi co gang gi bai eu eu, mi nam
trong quan ngu, tam thi ri cai ban vuong,
nhng trang van toi thi ky nay c viet tren
hom an, tren be phao, tran a ten la, goc
ng bang quan s, trong can ham vung
la, nhng cai hang a doc Trng Sn,
xung quanh la cac co thanh nien xung
phong, la nhng chien s ngay mai vao tran.
Nhieu bom an, nhieu khoi bui. Rat nhieu noi
au.
Xin tr lai may dong ve cai ban vuong
cua toi. Cuoi 1954 que toi Bac Giang co
8
DIEN AN
chuyen giam to. T au ra khong ro ch biet
la gia nh nhieu ruong, vay la ba noi phai
ng ra ganh chu, thanh a chu au tien
cua lang. May ch em theo me ve song di
Bac Ninh que ngoai. Ngay ba con nong dan
keo en nha chia qua thc toi con quanh
quan ng xem san. en ben anh oi
ang h hoay ghi ghi chep chep toi noi khe,
cai ban kia la cua em ngoi hoc. Anh ay ngoai
nhn toi, lng l mot lat roi phay tay, mang
ngay ra ngoai ngo! Cai ban qua nang khong
sao be noi toi phai keo giat lui. Co nha ch
khong ho hang g au hien ra bao, e ch
giup mot tay. Ch ay khieng con toi ay.
Ngc ch mang yem soi trang, bau vu nhay
luc lac. Thay toi nhn ngay ra ay ch nguyt
mot cai ro dai, nhn g ma hau hau nh meo
vay h. Roi ch ci hien lam, chu nh lam
g vi cai ban phai gio nay? e ln len em
lam sach. Oi tri cao at day i, sao lai co
ngi hao huyen the ch, toi bao cho ma
biet, ng co ma vien vong, sap oi khon oi
kho roi ay.
Cai ba n phai gio ay gi toi van gi , nay mai
se nop cho ong Hu Thnh e a vao nha
Bao tang Van hoc Viet Nam. Ong nay kheo,
mot hom e n chi nga m chan roi xuyt xoa,
qu lam, qu lam, vang khong oi c au.
Moi lan ngoi ben ban toi lai phai nh en
nha ch mac yem lang, cai yem an ba
nc mnh ep biet nhng nao, khong ro v
le g ma cac nha tao mot cua chung ta en
hom nay van cha ngh ti viec phuc hoi no.
Ma toi cung cha ro no la di san van hoa vat
the hay phi vat the. Ch biet no la mot ve ep
rat kho quen cua nhng ngi cung rat kho
quen va toi lai muon cam but.
Toi khong dam ban ve tranh cua hoa sy
To Ngoc Van va hoa s Tran Van Can nhng
toi muon c yeu mai cai logo hai ong a
ve cho Van nghe Viet Nam t cach ay 65
nam trong nhng ngay au khang chien
chong Phap. cai logo nay co mang mot
tinh than i ti cua nen Van hoa Cu quoc.
Mot v sao vay goi nhng sang tao khong
ngng, mot khoang tri To quoc va nhng
trang sach ep.
*
bo oi ra, may thang au toi con phat
ph ben xng phim truyen, mot hai the se
theo uoi viec viet kch ban, sau o c goi
ve Hoi Nha van, bien che vao to sang tac,
an roi viet, muon i au th i, xung quanh
eu la cac bac thay noi tieng t thu mnh
cha e. Tru s Hoi luc o ben ng
Nguyen Du, mai sau mi chuyen qua ng
Nguyen nh Chieu. Mot cu lenh enh tram
nam trong coi ngi ta, mot cu loa oi con
mat con thet oi cam but am ta. Xem ra ca
hai cu eu ghe gm.
Mot sm ong cu Nguyen Cong Hoan
ngoi chuyen tro vi ong Nguyen nh Thi
trong phong khach vang tanh. Cu Hoan be
ve trong chiec pardessu en, ong Thi nh
sap i hop au, complet cravate. Thoang
thay bong toi ca hai cung gi tay vay. Cu
Hoan choang rong tay tren ban nhan nha
noi, mnh cung la ngi Bac Ninh ay nhe,
au khang chien Phap chiem vung nam
phan song uong, Van Giang c cat ve
Hng Yen cho tien. Luc con nho mnh a len
tnh thi Sectiphica tro nha mot ngi quen
trong Th Cau. Gi en mua nhan mnh la
ngi Hng Yen con gio chap van la ngi
Kinh Bac. Ma ba oan Th iem nay nam
at Hng Yen ma sach cu van chep ba nam
at Bac Ninh. Cung la chuyen be dau nh.
Ong Thi ng day noi nh va cht nh,

DIEN AN
viet g la tuy nhng o Chu cung c nen e
y en nhng ngoi nha Ha Noi, no van ang
th tham ke chuyen. Moi ngoi nha thanh
pho nay la mot pho tieu thuyet, la mot trng
ca. Noi roi ong bat tay cu Hoan va toi.
Cu Hoan ngoi thang day, gi mo t ngon tay
thay giao trc mat toi, mnh bie t ang co mo t
ngoi nha ng Ly Thng Kiet, ho i Phap
thuoc goi la Boulevard careau, o la ngo i nha
cua ong Nguyen Van Luyen, cu ng la ngi
Bac Ninh nhng be n bac phan, cu the la
lang nao tong nao th khong ro , ong Luye n la
bac s to t nghiep tai Paris, mo t chu bao co tam,
ai bieu cua Ha Noi Quo c ho i khoa mot, c
Cu Ho tin cay lam. Trc Cach mang mot lan
t Tra Co ve mnh gap To Ngoc Va n gi a
ng, ong Van tnh ra con la ngi nha be n
ngoai cu a mnh, cung la ngi Xua n Cau ma .
Hoi ang i au, ong ay ch tay vao ngoi
nha va xay trong khu vn gan o ma bao,
ong Luyen mi toi va Nguyen Trc Luyen
en nha uong ru vang. Mnh a tang
mes mot bc sn dau mng nha mi con
Nguyen Trc Luyen th lam thiet ke. Nhan
the ong cung nen tat vao chuyen tro cho vui,
co the hieu ay la mot ngoi nha chung ban
be. Ngoi nha xinh xan quet voi trang, phong
khach rong thoang sang trong, bc sn dau
To Ngoc Van ve ba co gai ao dai ng di
goc cay bo ket hoa vang rc, than canh tua
tua gai. Bc ay ma con en gi th phai biet.
Ru va rot ra coc la ong bac s lien quay
ra noi chuyen vi mnh ve cuon Kep T Ben.
Nghe ban van chng biet ngay trc sau g
ngi nay roi cung se co ngay cam but,
thanh nha van de nh bn. Vay ma that tiec,
vao em toan quoc khang chien ong ay
cung hai anh con trai va mot ngi em v
eu a hy sinh tai nha trong mot tran anh
d doi khong can sc. Tren ng len Viet
Bac Cu Ho bui ngui bao, mot nha anh hung
liet s la nha ay.
a may chuc nam vay ma toi van cha
the viet noi ve ngoi nha thieng lieng kia, toi
bon chon nh ngi mang n en hoi phai
tra. at Kinh Bac au co rong, ti au toi
cung hoi tham co biet ong Luyen khong, que
chung ta co mot ong Luyen, nhng gan nh
tat ca eu lac au, mot vai cu gia lng l,
thu be co nghe noi, ay la mot tr thc yeu
nc, con nh ngi cho nao th chu.
a buon cang them buon, c tng mnh
la ngi viet sm viet nhieu ma hoa ra
khong kheo van la cha viet g.
*
tuoi toi ong gii cho song them ngay
nao la hay ngay ay. Ngh cho cung cai vui
cai buon mot kiep the cung la qua u. Nhieu
chuyen tng ong tri vay ma en tai lai
thay cha lay g lam la. Cai co the thay hnh
nh thay ca roi, cai khong the th mong lam
g cho them buon. Mot ong nha van Phap a
thot len, khong co g chong cu bang chnh cai
mi. Ngi a bay mi song theo mnh,
thay the nao la phai th c the ma lam. Thi
gian i nh bong cau qua ca, xuan thu ap
oi ngoai song nc troi, ngoanh i ngoanh
lai chong vanh i ngi... Neu con g phai
lo ngh chnh la lo ngh ve mot hng i cho
am con tre en sau. Tng vay ch cung
nang ne lam, nhieu luc no at ta vao mot
tnh the lng nan, lng thien hay thieu
lng thien. ng tng lng thien la
chuyen de lam, nhieu khi thieu lng thien
lai an toan hn.
Luc lam Di chuc Bac Ho co lay mot cau
cua thi hao o Phu, nhan sinh that thap co
lai hy. Muon van cai ang trch dan sao
T
DIEN AN
Ngi lai tm cau nay, vay ay y t la sao?
Ta thng dan nhau phai hoc Bac, nhng
viec tm cho en ngon nguon cau nay xem
th Bac co con nh dan g ta th hnh nh
cha phai ai cung a co dp lam. Ong o
Phu co ba bai Giang au, cau th Bac chon
nam Giang au mot. Ngay nao cung the,
hoi trieu la om ao tm ra au song gan ru,
uong cho tan say mi ve, n ru chuyen vat
au cha co, ch tuoi bay mi cua con ngi
ta la hiem xa nay, ka chuon chuon ang
ap nc, bm bm ang luon hoa, ngh
thau le i lai lay lam vui, ha c g phai chay
theo cai danh hao cho ban tam than. Cai y
t sau xa la nam hai cau ket. Nguyen van
the nay, Te suy vat ly tu hanh lac, ha dung
phu danh ban th than.
Dao nay t dng t muon ra ngoai, thch
ngoi nha e nh lai, e chiem nghiem nh
ngi ta van thng noi. Loanh quanh tu sa
nhng g a viet, oc thien ha chang c la
bao, au cung la cach thu ven sm, i mot
ngay chao anh em len ng.
Tha ng con to i no no i, Nha n c trao
ta ng o ng u th gia i th ng cha ng co n
thie u g, the la co y e ngh o ng lu i va o
tuye n sau ngh ngi, nh ng g cha la m no i
e con cha u chu ng no lo, mnh ne n cha p
tay sau t i i la i la i, tha y tro ng tra i th
vo ng ra ng la m mo t cuo c xe o m nhn
thie n ha so ng ra la m sao. Da u hie u cu a
mo t ta i na ng co n la cho bie t e n lu c na o
th ne n d ng bu t. Pha m ca i g a la m ma i
ma va n kho ng tha nh, bie t kho ng tha nh ma
va n c la m ma i a y la a sa va o mo t tha m
ca nh kho ng ra no i. No la da u hie u cu la n
a ng a i nga i la m.
Toi quat, thang nay noi nang tam toang,
con may trang trong m bai ay vi nam
thang na la tao ung dung roi. Luc ay tha ho
chi th chi hoa. Ve gia con ngi ta co
quyen lan, quen nhng g mnh tng lam,
cha nh mnh la ai, cai thu nhat la c lam
mot anh thi s nghiep d, mot anh hoa s
nghiep d, hay d khong ban, xem s noi
tieng i nh bong bong tren mat san voi
ngay ma. Va toi ci ln.
Toi von khong quen cho ong ngi,
cho ong bong long ngong, lau ngay hoa s
am ong. Nh co lan tng noi, ngay t nho
toi a thch mnh c nh con hoang ieu
nhay nhot trong go vang. Kinh Thi co cau,
mien man hoang ieu ch khau ngung.
Hoang ieu khong i an, lang thang suot
ngay, t ai a gap va no cung chang he lay
the lam buon. Toi xem viec cam but chang
qua cung ch la e bay to tam tnh cua mnh,
bay to vi moi ngi xung quanh, a anh la
the, nhng trc het hay bay to vi chnh
mnh cai a. o va la tam s lai va la t
s. Co the doi gia vi tat ca ch khong the
doi gia c ban than. Hoang ieu khong
phai la mot ve ep trong tri at chang?
*
Trc mat chung ta la nhng thang nam
i tm lai nhng gia tr ma to tien i nay qua
i khac a day cong vun ap.
Nhng thang nam can en s minh man
chien lc, ng de voi bang long va khong
c phep guc nga. ay se la thi ky lch s
nc nha i ti mot khuc ngoat hiem ngheo,
c ho con lam van nan. Ch nhng nhan
cach mang s menh ganh vac mi u ban
lnh ghe vai ay dan toc vt len ma thoi.
Chnh vao luc nay ta cang them hieu noi au
cua Nguyen Trai nhng em trng khac
khoai, lai ngat v, tuan kiet nh sao buoi
sm, nhan tai nh la mua thu...
TT
DIEN AN
8
0 l 0 0 kf 8ll N 8 N 18 88 l F 80 l 8 868l ll1 8N I1948 Z01Jl
L
a mo t trong nh ng nha la nh a o chu
cho t cu a va n nghe n c nha , t ng
tham gia tha nh la p Ho i Va n nghe Vie t
Nam, To H u theo do i s tr ng tha nh cu a
t ng loa i hnh nghe thua t ngay t sau Ca ch
ma ng tha ng Ta m 1945. Trong ca c cuo c tro
chuye n ma o ng da nh cho to i va o nh ng
na m cuo i i, o ng kho ng ch e ca p ca c
va n e cu a va n ho c, cu a th ca. O ng co n
no i ve ho i ho a, a m nha c, ie n a nh, nhie p
a nh..., va ve lnh v c na o o ng cu ng no i mo t
ca ch say sa. O ng to ra am hie u t ng ta c
pha m, t ng ta c gia u tu ...
Do tie p xu c v i o ng t la u,
la i la ng i dch th o ng ra
tie ng c, to i c o ng o i x
ra t tha n tnh, va nh o ng no i -
cha ng kha c g ng i trong
nha .
To i co n nh , buo i sa ng a y,
o ng a to i le n buo ng ngu
cu a o ng ba e tie p chuyen,
ch kho ng ngo i pho ng
kha ch. Tre n na y ye n tnh
hn..., o ng no i va y. Buo ng
ngu tre n ta ng hai, kha gia n d,
ch co chie c gi ng o i, cha n
chie u go n ga ng va chie c ba n
con hnh tro n, trnh ba y nhie u
ta m a nh gia nh, tre n co ta m
knh cu ng v a kht v i chie c
ba n.
Ca u chuye n tr c he t no i ve pho ng
tranh va ho i ngh ho i ho a na m 1951. O ng
coi o la mo t s kie n quan tro ng cu a va n
nghe Vie t Nam, die n ra trong dp ky nie m
la n th 5 nga y toa n quo c kha ng chie n. To i
ho i o ng:
- Tha ng Cha p na m 1951, Ba c Ho a g i
th cho ca c ho a s, chnh la nha n dp to
ch c trie n la m ho i ho a na y a ?
- u ng. Bo n mnh co m i Ba c e n d ,
nhng Ba c ba n, co g i th cho mnh, be n le
th ghi: Chu La nh, chu no i v i chu Va n
808 l00 10 800 0l 90 08l 80 kl0 98 00
lf0 k08 00l0 000 F08
188 0086
B/C HO vc nhc lhc fO HUU lrcc cc| ccng v|ec /nh lU ||eU
T2
(ho a s To Ngo c Va n), Ba c ba n kho ng e n
c. Anh Tr ng Chinh, To ng B th
a ng cu ng co b c th quan tro ng. Gi i Va n
nghe coi anh nh ng i ba n l n, a gia i
a p nhie u va n e c ba n cu a nghe thua t.
B c th Ba c Ho g i nga y 10/12/1951, nay
gi i my thua t a xin la y nga y o la m nga y
truye n tho ng ha ng na m. B c th lch s o
la nh ng l i a m a p, a n ca n, a nh th c tinh
tha n tra ch nhie m cu a ng i chie n s va n
nghe , ch cho ho h ng i e tie n bo va
nie m tin... Ca n nh ra ng, th i ie m o ,
kho ng pha i la ta t ca anh ch em la m va n
nghe a he t nh ng day d t trong ta m tr ve
h ng sa ng ta c nha m phu c vu ca ch
ma ng... Anh Pha m Va n o ng, khi o la
Pho Thu t ng Chnh phu , tuy kho ng e n
c trie n la m, nhng co e n ho i ngh ba n
ve ho i ho a. Anh tha n ma t no i chuye n v i
anh ch em, mo t cuo c chuye n tro tha t a m
a quanh o ng l a. Nh ng l i anh no i a
co ta c du ng gia o du c cho anh ch em ve
tinh tha n thie t th c va du ng ca m v t gian
kho , kho kha n.
- Xin nha th ke la i o i ne t ve cuo c trie n
la m...
- Trie n la m ho i ho a 1951 la trie n la m la n
th 3. La n th nha t la va o mu a thu 1946,
la n th hai va o mu a thu 1948. Ne u xe t ve
ta m c cu a no , trie n la m 1951 a v t xa
hai trie n la m tr c va th c s a nh da u mo t
cha ng ng m i cu a nghe thua t kha ng
chie n.
Trie n la m khai ma c va o sa ng
19/12/1951, u ng va o nga y ky nie m Toa n
quo c kha ng chie n, ta i mo t a ie m
Chie m Ho a, Tuye n Quang - chie n khu Vie t
Ba c. Pho ng tranh la ba gian nha la , trng
ba y ga n 300 ta c pha m u ca c the loa i va
cha t lie u: sn da u, bo t ma u, lu a, ch, in a ,
kha c go , ma u n c, tranh minh ho a, tranh
co o ng, tranh tr c ho a... chie m qua hai
gian ro ng. Ho a s go m u ca c the he a co
tranh trng ba y va co ma t ta i trie n la m.
Nhie u te n tuo i l n nh To Ngo c Va n, Tra n
Va n Ca n, Nguye n Va n T, Nguye n T
Nghie m, Pha m Va n o n, Ta Thu c Bnh...
va nh ng anh em tre hn, nh ng ng i ba n
m i va ca c anh ch em ho c sinh t ca c
tr ng my thua t nh Lu Co ng Nha n,
Pha m Thanh Ta m, Thu c Phi... Kho ng kh
cu a trie n la m tha t a m a p, mo t kho ng kh
oa n ke t cu a hai l p ng i da t nhau i,
theo cu ng mo t h ng phu c vu nha n da n,
phu c vu kha ng chie n.
Xem tranh cu a anh ch em, tha y ra ng
mo i ta c gia co mo t ca ch the hie n rie ng.
Nhng mo i ng i e u co ga ng no i le n cuo c
so ng tha t, v i mo t la p tr ng ro ra ng o i
v i nha n da n, v i ba n hoa c v i ke thu . T
cuo c i m i, nh ng con ng i m i, ca c
ho a s a ve ne n hnh a nh no ng da n la m vu
mu a tha ng l i, o ng go p thue no ng nghie p,
da n co ng ta p na p phu c vu tie n tuye n, co ng
nha n thi ua sa n xua t; du kch ba o ve xo m
la ng, gng du ng ca m cu a La Va n Ca u,
tie ng go i tra thu cho Bu i Th Cu c, ca c ch
c u thng a u ye m cha m so c thng binh,
ca c em be mang e n i ho c to i, a u ba c
cu a ba me cu i tre n trang v , nie m vui trong
nga y gia i pho ng Cao - Ba c - La ng, ro i hnh
a nh cu a Lie n Xo a u tranh cho ho a bnh;
Trie u Tie n trong kho i l a va au kho ; ca c
chie n s ho a bnh cu a nha n da n Pha p nh
Henri Martin v.v... Va gi a bao nhie u hnh
a nh cu a nh ng con ng i a ng ye u o la v
la nh tu cu a chu ng ta: Chu tch Ho Ch
Minh...
T3
HOI UC - kY NIEM 65 NAM IHANH IAF HOI VAN NGHE VIEI NAM (148 - 2013)
- Ve th c da n Pha p va tay sai cu a chu ng,
co nh ng b c tranh no i le n to i a c cu a chu ng
kho ng a ?
- Nhie u, kha nhie u. o la ca nh t ng
nh ng con qu e quo c g m ghie c, da m a c,
ba n thu; nh ng tra n o t pha , gie t ng i,
ha m hie p... Mnh co n nh , trong so ghi ca m
t ng cu a co ng chu ng xem trie n la m lu
o ng, mo t em be a vie t: Em xem em tha y
gia c Pha p va bo n qu e quo c hung a c the ,
em ghe t la m, em l n le n em cu ng i bo o i,
em gie t no . a y, tranh a nh a no i ho nha n
da n ta nh the a y: lo ng ca m gia n gia c
Pha p va bo n bu nhn.
- Co the e ca p nh ng kha ca nh na o co n
cha a t hoa c cha tho a ma n kho ng ?
- Nhn chung, pho ng tranh la ca mo t co
ga ng l n cu a ng i nghe s tre n ng
phu c vu nha n da n, phu c vu kha ng chie n.
Ma pha i th a nha n lu c o hoa n ca nh chie n
tranh qua thie u tho n, phng tie n qua tho
s.
ng nhie n, kho ng pha i mo i ca i a to t
e p, hoa n ha o ca . Nha n da n ta, ng i ye u
nghe thua t, co n o i ho i nhie u hn n a
ho a s. Ho muo n ho a s ve le n nhie u ca nh
so ng th c, nh ng tha nh tch, co ng trnh cu a
ho . Ho muo n tha y ca nh ng ca nh sinh hoa t
i th ng cu a Ho Chu tch, v la nh tu tha n
ye u cu a da n to c.
Co n co the no i nhie u ie u kha c, nh ve
ca nh tay chie n s La Va n Ca u b cha t qua
au n va kho ng u ng ca ch; X nghie p thi
ua ma tha nh mo t ni b a ba i, lo n xo n, to i
om; kho ng the ve mo t te n ngu y binh hie n
ngang le n va nh ai tra ng. Ng i xem
kho ng ta n tha nh vie c ve ch Cu c b gie t
na m so ng s t nh mo t ng i con ga i ta m
th ng...
- Xin nha th cho bie t nh ng tha nh co ng
no i ba t cu a Ho i ngh ho i ho a nga y o .
- Lu c ba y gi , nh a no i, tre n ng
tie n le n tm phng th c phu c vu nha n da n,
ca c nghe s no i chung, ca c ho a s no i rie ng
a pha i va t lo n nhie u v i t t ng cu va
phng pha p sa ng ta c cu . Va t lo n e n no i:
co ng i muo n v t qua ch ca i bu t ve , ca m
la y ca i ca y, kha u su ng e c ye n ta m
tha y mnh la m mo t vie c thie t th c hn, co
ch hn cho To quo c.
Tha nh co ng cu a Ho i ngh ho i ho a la a
gia i a p nh ng ca u ho i, nh ng tra n tr cu a
anh ch em trong ma y na m lie n, t o mang
la i cho mo i ng i nie m pha n kh i, tin
t ng. Hai b c th cu a Ho Chu tch va
To ng B th Tr ng Chinh cu ng nh nh ng
l i ta m s tha n ma t cu a o ng ch Pha m
Va n o ng va b c th cu a Quo c ho i ta o cho
anh ch em s c ma nh ra t l n, giu p mo i
ng i c i m hn. Tha nh kha n nha n ra
nh ng ma t ye u cu a mnh, tha y ro vinh d
cu a ng i chie n s tre n ma t tra n va n ho a -
nghe thua t, ca c anh Tra m Va n Ca n, S
Ngo c, Pha m Va n o n, Nguye n T Nghie m
va nhie u anh ch em kha c, qua na m nga y
ho i ngh, a no i nh ng l i cha n tha nh, ca m
o ng. Anh To Ngo c Va n, khi to ng ke t ho i
ngh, a no i le n suy ngh cu a mo i ng i
ra ng chu ng ta tin kha na ng va s c ma nh
cu a mnh, tin anh ch em tha n ye u, tha nh
th c. Chu ng ta tin qua n chu ng kho ng
nh ng la ng i ca m xu c co s c sa ng ta o vo
ta n, ma co n la ng i phe bnh nghe thua t
ra t sa ng suo t, cha n tha nh.
Co the no i, va n nghe Vie t Nam, cho e n
lu c o , cha bao gi co nh ng bo c lo cha n
tha nh, tha thie t nh nh ng nga y Ho i ngh
ho i ho a. Pha t huy ke t qua na y, nga nh ho a
T4
a no n c le n ng ra tie n tuye n; mo t so
kha c i ve nh ng ni qua n va da n ta ang
ha m h sa n xua t va chie n a u. Va sau
nh ng chuye n i na y, ho i ho a Vie t Nam la i
tie n le n nh ng b c m i.
*
No i t i o , nha th d ng la i, ba o to i: Ta
ngh mo t chu t a . e mnh pha tra , ta cu ng
uo ng nhe !. To i cha y xuo ng nha , la y phch
n c, O ng co da ng ie u pha tra ra t ie u
luye n ma cha c cha n to i co ta p cu ng kho ng
the la m c the . Sau khi o ng uo ng xong
che n tra , to i tha: Ho m tr c ba c co no i
e n bo phim Vie t Nam kha ng chie n, coi
nh bo phim l n a u tie n cu a ie n a nh
Ca ch ma ng Vie t Nam...
Nha th nhn to i, tru me n no i:
- The la ta a la m vie c xong ve s kie n
ho i ho a, ba y gi ta no i sang ie n a nh nhe !
u ng, bo phim Vie t Nam kha ng chie n la
mo t s kie n quan tro ng cu a ie n a nh n c
nha , no la sa n pha m l n a u tie n cu a ie n
a nh ca ch ma ng. Bo phim ra i nh s
giu p nhie t tnh cu a oa n ie n a nh Trung
Quo c do nha a o die n X ng Ha c Linh da n
a u v i s co ng ta c cu a ca c ca n bo la m
phim Vie t Nam. Ca c nghe s hai n c a
ta n tu y la m vie c trong 7 tha ng tr i ro ng ra
trong ie u kie n he t s c thie u tho n va a y
gian kho cu a cuo c kha ng chie n. Bo phim la
mo t bie u hie n sinh o ng cu a tnh h u ngh
Vie t - Trung trong nh ng na m tha ng o .
Cu ng ca n ghi nha n s tham gia cu a o ng
a o nha n da n, ca n bo va chie n s Qua n o i
trong qua trnh th c hie n bo phim gia tr
na y.
- Nh ng ng i xem phim ho i o a o n
nha n ta c pha m ie n a nh nh the na o ?
- Mnh nh , bo phim c gi i thie u la n
a u trong nh ng nga y tng b ng cha o o n
le ky nie m Quo c kha nh 2 - 9 na m 1952 ta i
ca n c a Vie t Ba c. Sau o , phim c
gi i thie u ro ng ra i ca c tha nh pho l n
Trung Quo c va nhie u n c anh em.
Co the no i, bo phim a tho a ma n nh ng
kha t khao cu a o ng ba o va chie n s ta c
nhn tha y chnh mnh trong nh ng hnh a nh
muo n ve trong cuo c kha ng chie n anh du ng,
c nhn tha y ta n ma t hnh a nh cu a Chu
tch Ho Ch Minh, v la nh tu knh ye u, cu a
ca c nha la nh a o kha c cu a a ng va Nha
n c ta... Chnh v the , ng i xem tha t s
pha n kh i, tin t ng va ca ng the m ye u qu
a t n c mnh... Tho ng qua vie c gi i thie u
bo phim n c ngoa i, cu ng tha y mo t ie u
ro ra ng la nha n da n ye u chuo ng ho a bnh
the gi i lu c o ra t mong i c xem mo t
bo phim ve n c Vie t Nam kha ng chie n. Bo
phim ca ng la m ta ng the m nhie t tnh u ng ho
cu a be ba n kha p na m cha u o i v i cuo c
a u tranh cu a nha n da n ta. Mo t tin vui la
a i ho i ie n a nh quo c te Tie p Kha c a
ta ng cho bo phim Gia i th ng Nha n da n
lao o ng a u tranh ba o ve ho a bnh.
- Nha th co the ke la i nh ng no i dung
c ba n cu a bo phim lch s o kho ng a ?
- Thoa t a u, bo phim gi i thie u nh ng
hnh a nh e p cu a a t n c ta: T o ng lu a,
ca y d a, ra ng chuo i, buo ng cau, qua mt,
e n nh ng lu y tre a m a m, nh ng b bie n
da t da o, nh ng vu ng mo lo thie n... Bo ng
hie n le n tre n a t n c ti e p a y hnh
da ng bo n th c da n hung a c, ba n thu v i la
c xa m l c tre n ta u chie n va ca c lo co t
chie m o ng. Bo phim mie u ta no i tho ng
kho cu a o ng ba o ta d i a ch tho ng tr, a n
a p cu a Pha p nha t la na n o i khu ng khie p
die n ra trong hai na m 1944 - 1945.
T5
T trong au kho o, nhan dan ta a ng
len lam cach mang, nong nhiet chao mng la
c bua liem phap phi tung bay cua ang
keu goi ong tam giai phong at nc, chao
mng Chu tch Ho Ch Minh hoi con tre vi
net mat kien quyet. Tiep theo la nhng hnh
anh cua Cach mang thang Tam, cua ngay
hoi ln 2- 9 tai vn hoa Ba nh...
Bo phim tap trung phan anh nhieu mat
khac nhau cua cuoc khang chien, ke t khi
Ho Chu tch keu goi toan quoc khang chien.
Khong the nao quen hnh anh lp lp thanh
nien no nc tong quan, nhng ngi th
xuyen rng vt nui chuyen may moc len
chien khu, dng thanh cac cong xng uc
sung an, cac xng giay, nha in; nhng
ngi nong dan lam viec va ca hat tren
ong ruong; nhng ngi du kch bao ve
mua mang, bao ve nhng khu rng, nhng
ong lua du dang, vang ong. Co ca nhng
canh tan c dien ra vo cung cam ong. Mot
nong dan, trong luc voi vang thu don o
ac, van khong quen mang theo tam hnh
cua v Cha gia knh yeu.
Hau phng c gii thieu qua cac hnh
anh nong dan ngheo c tam cap ruong
at, net mat vui ti ong coc phan chia
ranh gii cua tha ruong ma t nay c t
do cay cay, hng hoa li, khong phai nop
to; nhng ngi dan t gia ch tre hang hai
i hoc bnh dan hoc vu; nhng ch em khau
va quan ao cho chien s ngoai mat tran;
nhng oan dan cong ham h len ng
phuc vu tien tuyen, hang tram thuyen nan
ch bo oi qua song, nhng hnh anh tham
tnh quan dan nh ca vi nc...
V t qua muo n va n va t va , gian nguy,
oa n la m phim ghi la i hnh a nh ca c chie n s
pha o binh khie ng a i ba c lo i suo i ba ng
e o, ca c n v ha nh qua n ngu y trang ba ng
la , ca c chie n s xung kch lao nh ba o cuo n
va o o n gia c, pha ha ng ra o va da y the p gai
cha ng cht, a o a t tie n a nh va o tha nh pho ,
va kia la qua n ta ang a p gia i tu binh, ga y
cho ng i xem nie m pha n kh i cao o .
Bo phim cung the hien sinh ong moi
quan he gan bo gia lanh tu va nhan dan,
nh khi Bac Ho ti tham mot xom lang, ba
con bieu Ngi nhng cu san ln; qua bo
phim cung c nhn thay cac v lanh ao
cao nhat cua ang va Nha nc ta. Tom lai
bo phim noi len sc manh oan ket va y ch
quyet thang cua toan dan, toan quan ta
di la c cua Chu tch Ho Ch Minh v ai...
- Nh va y, bo phim la mo t o ng go p l n
ve nhie u ma t. Nhng, ne u ca n la m cho no
hay hn, ta c du ng cao hn th co the bo
sung ie u g ?
- Co the bo sung hai ie m. Mo t la , ca n
to ca o a y u hn nh ng to i a c da man
cu a gia c. Hai la , hnh a nh o ng ba o va
chie n s ta vu ng sau lng ch cha c
gi i thie u nhie u. Tha t ra, cu ng kho a p
ng ngay hai ye u ca u o . Nhn chung, bo
phim Vie t Nam kha ng chie n ha p da n ng i
xem t a u ch cuo i. c th c hie n trong
ie u kie n kho kha n, thie u tho n nh va y, la i
trong mo t th i gian kho ng da i, phim la mo t
tha nh co ng l n, x ng a ng c coi la mo t
ta c pha m nghe thua t co gia tr lch s , la
con chim a u a n cu a ie n a nh Vie t Nam,
nha t la ve phng die n phim ta i lie u...
Nh mo i la n, tr c khi ra ve , to i tra n
tro ng ca m n nha th da nh th i gian qu ba u
tie p chuye n to i, giu p to i hie u the m nhie u va n
e thuo c lch s va n ho c - nghe thua t cu a
n c nha ma o ng la ng i la nh a o, la nha n
ch ng quan tro ng.
T
V
ao dp sap ky niem 65 nam ngay
thanh lap Hoi van nghe Viet Nam, toi
c anh ban hoa s Tran Le cho biet
Bao tang gia nh cua nha van Nguyen
Tuan va hoa s Nguyen T Nghiem ang
c sa cha. Chung toi ghe qua bao tang
va c chau ngoai nha van Nguyen Tuan
va cung la con trai hoa s Nguyen T
Nghiem la anh Nguyen Thu cho biet khoang
cuoi thang Sau cong viec sa cha bao tang
se hoan tat. au thang Sau, trong Hoi ngh
ly luan phe bnh lan th ba Tam ao, gia
biet bao nhng van e ly luan phe bnh nong
hoi ngon ngang, nha ly luan phe bnh
Nguyen Ngoc Thien van khong quen nhac
toi nen viet bai ve Nguyen Tuan nhan dp
nay. Toi ngh o cung la viec lam thiet thc
lam sau hoi ngh quan trong nay. Them na,
toi nhan li ngay v viet ve Nguyen Tuan vi
toi luon la cong viec ay hng thu. Trong
em he Tam ao mu sng mat lanh nh
mua ong, khi ngoi ban chuyen van chng
f/l V/N NGUYLN fU/N
10 l00 k 080 ll0 008 80l 8 00 l0l 88M
0 6l 18j
Tai san trng Van hoa - Van nghe - Khang chien lien khu IV (tai lang Quan Tn, Thanh Hoa 1948: cu HO TUNG
MAU, nha van ANG THAI MAI, NGUYEN TUAN, AO DUY ANH, VU NGOC PHAN, SY NGOC, NGUYEN VAN
TY, NGUYEN NH THI, NGUYEN XUAN SANH,...
T7
cung nha van o Chu va nha th Pham
c, toi co nhac en hai nha van Nguyen
Tuan va To Hoai. Cu To Hoai giau ch bac
nhat trong lang van Viet Nam, con cu
Nguyen Tuan th ky tai trong dung ch, ong
la nghe s ngon t bac thay. Bi vay, van
Nguyen Tuan, that la, du la nhng trang van
viet vao na au the ky trc, nhng en
nay van khong he cu, van c mai hien ai,
ti mi va than thuoc vi ban oc. Toi oc
Nguyen Tuan t be, en nay van thch oc
ong va sau nay chac chan van thch, ngha
la vi toi van ong khong he cu i. Toi tin li
nha phe bnh Vu Ngoc Phan viet ve Nguyen
Tuan Mot ngay khong xa, khi ma van
chng Viet Nam c ngi Viet Nam ham
chuong hn bay gi, toi dam chac nhng van
pham cua Nguyen Tuan se con co mot a v
xng ang hn. ieu o ung vi hom nay,
sau ba mi nam nam at nc thang tram
chien tranh, sau o la thi hau chien, roi 20
nam at nc tran tr oi mi, sang en thi
hoi nhap vi the gii... van ong van mi, van
c thu v, van thi s cho du chuyen ong viet
lai la chuyen ngay xa. Ve ong, Giao s tien
s Mai Quoc Lien cung a viet Nguyen Tuan
la mot trong nhng ai thu cua rng au
nguon van chng Viet Nam the ky nay.
Nguyen Tuan la bac thay cua nghe thuat
ngon t Viet Nam, ngi m ra nhng kha
nang mi cho tieng Viet. Theo chung toi,
trong tien trnh phat trien tieng Viet, ke t khi
ch Quoc ng ra i en nay mi khoang
hn tram nam vi nhieu bc tien quan
trong va ong gop cua Nguyen Tuan vao
tien trnh nay la khong nho. Tieng Viet vi
lao ong nghe thuat cua Nguyen Tuan a
tr nen tinh te, sau sac va co hon hn. Van
ong hien ai, ep, sang trong, chnh xac mot
cach ky la, no the hien qua mot tam hon
phong phu va s cau ky khat khe cua mot
chuan tham my cao. Ngi ta hay noi
Nguyen Tuan la duy my, con toi th cho rang
Nguyen Tuan la nha hien thc ln a phan
anh c ve ep long lay cua ngon ng va
tam hon ngi Viet Nam. Van Nguyen Tuan
hien ai ma lai rat Viet. Ong tao c khong
gian toi u va oc ao cho van ong, ni cac
con ch c t do toa sang e noi len c
en cung nhng ham ngha oc ao va sau
sac. Nguyen Tuan la ngi rat co y thc tao
dng van phong oc ao cho rieng mnh,
ong a thanh cong trong viec ghi lai c
dau an ca tnh vo cung ac sac cua hon ong
ngay trong chnh van ong.
Vi gii van nghe Viet Nam, Nguyen
Tuan cung co v tr that ac biet, ong la mot
trong nhng lanh ao au tien tren cng v
Tong th ky Hoi van nghe Viet Nam t 1948
en 1958, vi lang van Viet Nam ong la
thanh vien sang lap Hoi nha van Viet Nam
t nam 1957, la uy vien chap hanh Hoi nha
van Viet Nam khoa mot va hai. ai Hoi van
nghe Viet Nam lan th nhat c to chc
trong 3 ngay 23, 24 va 25/7/1948 tai lang
Doc Phat, Yen Ky, Ha Hoa, Phu Tho, co 80
ai bieu t moi mien at nc tham d, la
ai hoi lch s cua gii van nghe Viet Nam
vi viec chnh thc thanh lap Hoi van nghe
Viet Nam. ai hoi a bau nha van Nguyen
Tuan lam Tong th ky va nha th To Hu
lam Pho Tong th ky cung Ban chap hanh
gom 17 van nghe s tieu bieu. Khi nhan chc
vu nay, theo bien ban do nha th Xuan Dieu
ghi lai th nha van Nguyen Tuan noi: Toi
qua quyet nhan lay bon phan ma Hoi ngh
giao cho, v toi muon tap cho toi nhan lay
nhng trach nhiem. Ca ai hoi hoan ho
Nguyen Tuan, hoan ho cai s chuyen giai
oan cua mot nha van yeu t do vi triet ly
xe dch trong cuoc i a dung cam lnh
nhan mot trach niem ln nh vay. Mot cach
T8
that t nhien Nguyen Tuan tr thanh cot moc
au tien, ngon c duy my ay may man trong
cuoc trng chinh i tm va en vi nhng cai
ep rat mi va rat i cua Van nghe cach
mang Viet Nam. Hoat ong lanh ao cung la
ong gop ang quy lam cua ong.
Ngay trong van gii luc o, Nguyen Tuan
cung thuoc la an anh, ong sinh ngay
10/7/1910 tai thon Thng nh, xa Nhan
Muc (nay la Nhan Chnh quan Thanh Xuan)
Ha Noi, ong kem nha ly luan phe bnh ang
Thai Mai tam tuoi, nhng hn Che Lan Vien,
Xuan Dieu, Huy Can, Te Hanh, Nguyen
Bnh... khoang tren di 10 nam. Thc ra,
Nguyen Tuan lanh ao van nghe khong phai
bang tuoi tac ma lanh ao van nghe bang uy
tn va tai nang cua mnh. Ch rieng s co mat
cua ong trong oi ngu cung lam cho van
nghe Cach mang co c sc hut manh me
roi. Ong la mot nam cham hut ngi ta bang
tai nang va bang nhan cach ln. Di san van
hoc cua Nguyen Tuan kha ln vi cac tac
pham tieu bieu nh: Vang bong mot thi
(truyen ngan 1940), Nguyen (truyen ngan
1945), ng vui (tuy but 1949), Tuy but
khang chien va hoa bnh (tap I, 1955; tap II
1956), Song a (Tuy but 1960), Ha Noi ta
anh My gioi (Tuy but 1972), Ky (1976),
Tuyen tap Nguyen Tuan (1981-1982). Ben
canh nhng tac pham van chng, Nguyen
Tuan con e lai biet bao cau chuyen, nhng
giai thoai ve ca tnh, ve ng x trong cuoc
i, no cho thay ong la mot nghe s chan
chnh, mot nhan cach ln va la mot ca tnh
vo cung oc ao. Ong t viet phe bnh, tham
ch con d ng vi cac nha phe bnh, ay vay
ma khi cuon Tang sang (phan hai cua bo
truyen Que noi-Tang sang) cua nha van Vo
Quang ra i ong a nhan li viet e ta cho
mot sang tac mi tinh khoi cua nen van hoc
thieu nhi Viet Nam non tre. Nguyen Tuan noi
tieng ky tnh trong nghe thuat va trong li ta
Tang sang ra lan au ong a viet:Tang sang
cua Vo Quang, dang dac va cuon cuon nh
con song Thu Bon va. Vo Quang a thoi
vao ay cai tam hon trong trang cua mnh.
Cung that la va thu v la sinh thi khi co van
e g o kho x Nguyen Tuan thng hay
en hoi y kien Vo Quang ngi kem tuoi ong
en mot thap ky, co le v ong rat them muon
c nghe nhng li noi tan cung chan that.
Va ho ca hai eu la nhng tai van tan cung
chan that, oc ao va eu thuoc ve tng
lai. Chan dung Nguyen Tuan cung c
nhieu hoa s ve, neu su tap lai th co le u
e to chc nhieu cuoc trien lam. Rat thu v la
Nguyen Tuan con tham gia ong phim, toi
thay ong ong rat at. Nhng ngi yeu van
chng thu o c ch c nhn thay nha
van tren man bac va sau khi xem ong ong
eu cam thay thoa man v rat nhieu ly do. T
minh tinh tren trang viet ong th thanh minh
tinh tren man bac. Khi ngi yeu hoa chung
ta cha may ai chu y en ao the th Nguyen
Tuan khi chon ao e chi khong ch chu y
en sac hoa ma con rat chu y en the hoa.
Trong lnh vc am thc Nguyen Tuan cung
la ngi oi mi, vi Nguyen Tuan, mon ph
t na au the ky trc a c nang len
tam nghe thuat va trong tuy but Ph ong
a em lai thng hieu cho ph Viet Nam.
Cai thng hieu o ra i qua sm nen b
phe, nhng en nay no van la di san van
hoa vat the, rat thi v va c quan chung a
chuong, chung ta can bao ton cai chat Ph
o cua Viet Nam. Di san am thc nay nen
c a ra the gii e UNESCO cong
nhan. Ve nghe thuat thng tra ong viet
Trong am tra pha ngon, ngi ta nhan thay
co mot chut mui th va mot t triet ly (Vang
bong mot thi). Nguyen Tuan la nghe s t
trong ban chat, moi cai qua con ngi ong,
T
qua con mat ong, qua hanh ong cua ong,
qua van chng ong eu tr nen tinh te, tai
hoa, co y ngha mi la va tr thanh nghe
thuat co sc manh cuon hut ky dieu. o qua
la mot ieu cc ky thu v.
Co the noi triet ly ln nhat trong cuoc i
Nguyen Tuan la triet ly xe dch ma trc
Cach mang no mang mau sac giang ho
phieu lu va co le v vay ma trong Toc ch
Hoai ong a ta nhng chiec va li nh mot
phan i vi biet bao da diet va thng nh
Th mot ong va li l hanh kia - hnh vuong,
hnh ch nhat, nhn nho nh, bang ruot may,
bang da, bang go, bang ba hoa hoc - toi a
em anh oi ca ra thanh mot cai g vng
hn, yen ngh hn, khong oi di luon. Va
m c anh oi e thoi xe dch trong cuoc
i ong ch la ao mong, s xe dch cung nh
duyen nghiep van chng cua ong, la cai
ieu ong khong the ri bo. Trc khi en vi
van chng cuoc i Nguyen Tuan a la
mot cuoc i xe dch. T nho ong a theo
gia nh lam an sinh song nhieu ni, ac
biet cac tnh mien Trung nh: Phu Hoa,
Khanh Yen, Hoi An, a Nang, Hue, Ha
Tnh, Thanh Hoa... Ong hoc en trung hoc
thanh pho Nam nh. Nam 1929, tham gia
phong trao bai khoa va b uoi hoc. Sau o
v phan oi che o thuoc a ong b bat lan
th nhat tai Bang Coc (Thai Lan) va b giam
Thanh Hoa (1930), ong b bat lan th hai
tai Ha Noi va b giam Nam nh (1941).
Nhng nam 30 ong bat au viet van lam bao
chu yeu ang tren cac bao va tap ch nh
Trung Bac tan van, ong Tay, An Nam tap
ch, Tao an, Ha Noi Tan van, Thanh ngh,
Tieu thuyet th bay. T 1937, ong chuyen
song bang nghe viet va noi tieng t nam
1938-1939 vi hai tac pham la Mot chuyen i
vaVang bong mot thi.
en vi Cach mang, cai s xe dch cua
Nguyen Tuan khong con vo thng lang t
na ma tr nen co muc ch hn. Nam 1949
Nguyen Tuan cung oan van nghe s vao
cong tac tai khu Nam. Nam 1947, Nguyen
Tuan, phu trach oan kch lu ong. Trong
khang chien chong Phap ong thng i thc
te theo cac chien dch, nhieu vung mien
vi ket qua la s ra i cua cac tac pham
ti mi nh Tnh chien dch va Tuy but
khang chien va hoa bnh hai tap ra mat trong
hai nam 1955-1956. Thanh cong nhat trong
giai oan chong xam lc My la tuy but Song
a (1960) mot ang van giau chat th va co
nghe thuat ngon ng ieu luyen. Nhp van
ong manh me nh dong song a hung v vi
thac ghenh vi dong chay soi trao va manh
liet cua no. Sau o, Nguyen Tuan co van
pham Ha Noi ta anh My gioi vi nhng
trang van mang la hon ong oc cung rat
thu v. Nh vay, gan nh ca i nha van
Nguyen Tuan chung thuy vi triet ly xe
dch, du sau nam 1954, Nguyen Tuan song
va hoat ong van nghe chu yeu Ha Noi.
Ong mat ngay 28/7/1987, ung vao nhng
nam au at nc ta bat au tran tr bc
vao cong cuoc oi mi. Ngam ra, chnh cai
s xe dch cung la mot trong nhng nguyen
nhan quan trong giup cho van Nguyen Tuan
luon gi c s ti mi. T con mat ly luan
phe bnh, ta thay cai hoc thuyet xe dch cua
Nguyen Tuan cung co nen tang triet hoc cua
no bi neu theo Kinh Dch th van vat trong
tri at eu chuyen oi va cai s xe dch ro
rang la tat yeu. Con neu theo phep duy vat
bien chng, th cai s xe dch cua Nguyen
Tuan lam cho van ong co mau sac hnh hai,
no de dang tr nen gan gui hn vi ban oc.
Qua vay, van ong la bien chng tnh yeu cua
ong vi cuoc i, va no c tao nen thong
qua s khong ngng xe dch trong i ong.
Xem ra Nguyen Tuan a lam mot cuoc tm
2
toi ly luan phe bnh oc ao va a ghi c
thanh cong rieng cho i van mnh, cung
chnh v vay khi nhan viet tieu luan phe bnh
th bai viet cua ong khong ch tinh ve tham
my ma rat co s c t kinh nghiem i, kinh
nghiem viet cung nh t triet ly van chng
oc ao cua ong.
Vi lch s van chng Viet Nam trong
the ky XX, chung toi ngh Nguyen Tuan la
mot hien tng ky thu, ngi ta noi rang ong
a em en mot dien mao mi cho the loai
ky va tuy but, con toi th cho rang Nguyen
Tuan a tao ra mot the loai van chng
rieng cho mnh. Bi thong thng the loai ky
hng en thi s ngon ngang, trong nghe
thuat no kho ton tai c vi s chon la vo
cung khac nghiet cua thi gian, trong khi o
chang hieu sao ky cua Nguyen Tuan c mai
ti mi vi thi gian, no vt thi gian con
ngon lanh hn biet bao truyen ngan khac.
Ky cua Nguyen Tuan hau nh rat nghch ly
vi ghi nhanh viet voi, no c chn chu ang
hoang va sang trong nh con ngi ong,
nhieu khi no co sc cha va sc song con
hn ca truyen ngan va tieu thuyet bi trong
no luon co mot nhan vat that ln la Nguyen
Tuan, mot nhan vat co sc hut manh me.
Con tuy but cua Nguyen Tuan th la nhng
bc ve than tnh ve cuoc i va tam hon ong.
Ta cam c cai chat van ep nh cac net
than but c tao t nhng con ch va
sinh ong va chnh xac la lung cua mot
nghe s bac thay. Trong Vang bong mot thi
Nguyen Tuan viet truyen, nhng ro rang van
ong mi la trung tam, no co mot sc song
rieng va chnh no quy nh sc song cho van
pham. oc ong ta cam giac nh ong chang
bao gi cham lo dng cot cho truyen cua
mnh, tat ca nh cuoc song, nh tam tnh,
nh au kho va vui buon c giai bay trc
ta. The loai dng nh hoa quen va tr nen
m ao trong van Nguyen Tuan, nhng sc
gi va kha nang tac ong nghe thuat cua no
th that ln. Toi c lay v du ra hai cai van
pham Chem treo nganh va Ch ngi t tu,
oc xong toi c cam giac nh mnh va oc
tieu thuyet trng thien, oc tng tng cua
ban oc co the t tao ra biet bao hnh tng
bi hung t con ngi sap ri coi the ma con
e lai ch va li khuyen thien lng cho ke
lam loi, va ho biet bao nhng so phan b an
va ky la a chet di li dao cua mot ao
phu chuyen nghiep. Vang o chnh la sc
manh ky la cua tai van Nguyen Tuan.
Hoi nho co lan en chi Hoi Lien hiep
van hoc nghe thuat tren pho Tran Hng
ao, toi c ngam Nguyen Tuan ngoi tren
ghe a san, ben canh ong la chiec gay
chong au cong. Ong ngoi nh ang suy
ngh, oi mat nheo theo ci na nh che
dieu, na nh khinh bac cuoc i, tren moi
la cai tau luon gan vi khuon mat than quen
cua ong. Toi cam giac ong ngoi o that uy
nghi, nhieu van nghe s i qua eu en tran
trong chao hoi ong va eu c ong ap tra
vi tam long ho hi va on hau. Luc o, vi
thoi quen quan sat cua mot nha van, ong a
nhan ra toi mot cau be ang ang to mo
nhn ong. Ong goi toi lai, toi c vinh d
en le phep chao ong, ong hoi toi con cai
nha ai va khi biet toi la con trai nha van Vo
Quang, ong au yem xoa au toi. Bac
Nguyen Tuan luon em lai cho toi cai cam
giac cung giong nh giao s Mai Quoc Lien
khi v ong nh ai thu cua rng au nguon
van chng Viet Nam. Trong con ngi ong
va co cai cng coi cua co thu ai ngan lai
va co cai mem mai am ap trong treo on
hau cua mot dong suoi nguon tnh cam c
chay mai trong i, trong van gii, tren
nhng trang van va trong tng con ch
trong van ong.
2T
22
T
ham thoat a 10 nam anh Nguyen
nh Thi i xa, nhng t sau tham,
chung ta thay Anh luon hien hien.
Anh thuoc so nhng ngi a vt qua gii
han cua cai chet.
Con nh hom ay, c tin anh Nguyen
nh Thi chuyen benh, chung toi ang hop
Ban chap hanh lien keo vao benh vien tham
Anh. Trong oan, Anh c, Ma Van Khang,
Cao Tien Le la ln tuoi hn, en lp chung
toi, Bang Viet, Lam Th My Da, Lo Ngan
Sun, Nguyen Tr Huan thuoc nhng ngi
en sau. Nhng tat ca, vi anh Nguyen nh
Thi, eu la lp an em, eu chu anh hng
xa gan. Va Anh, trong may chuc nam qua,
oi vi chung toi la vo cung than thuoc. Toi
khong thay co g ot bien tren gng mat,
anh nhn, giong noi cua Anh hom ay. Nhng
CHOP C/NH NGUYLN lNH fHl
808 l00 800 1888
(ChU l|ch UBfC l|en h|ep ccc Hc| VHNf V|el Ncm)
Nha van NGUYEN NH THI (ngi ng ben trai anh) cung NGUYEN XUAN SANH, TO HU, HOAI THANH,
NGUYEN TUAN... tai Toa soan Tap ch Van nghe ong xom Choi, ai T, Thai Nguyen (1949)
23
khong can tinh y lam, cung thay c ong cua
Anh a tr nen kho nhoc. Cac ban cho
mnh nam.... Anh noi trong luc lan lt nam
chat tay moi ngi chung toi en chao.
Dng mot luc, net mat Anh bng he ti
tnh: Cai chan cua mnh co tien bo. Chac
ch o vai hom lai c ve nha.
Chung toi quay quan ben Anh kha lau roi
xin phep c ve hop tiep. Hoi ngh ket thuc
c may hom, toi vao benh vien chao Anh
e i cong tac pha Nam. Ngi ho s trc
phong may hom trc, nhn toi e ngai.
- Anh la the nao vi chu Thi?
- Da, toi la em, la ngi nha.
- Chu Thi a chuyen xuong phong cap
cu. Anh noi kho may ra c vao ay!
Toi oan trach vu v:
- Benh tnh cua Anh a en mc ay, ma
chang ai noi vi toi g ca.
Toi chay voi xuong phong cap cu. Moi
ngi trong gia nh vay chat trc ca
phong so 6. Mot s im lang en ngat th.
Mai toc anh van ep. Da mat o cang. Toan
than bat ong. Anh a chuyen sang trang
thai hon me t chieu hom trc. Toi tan
ngan ben Anh rat lau, co thu lay e gi mai
hnh anh cua ngi Anh ang knh. Khi
quay ra, toi gap anh Tran Hoan, buon rau
ng ben ca. Anh Tran Hoan keo toi ra
mot goc, noi nho:
- Bac s trng khoa noi anh Thi kho qua.
Em ve viet ngay ieu van cho kp.
Toi ch kp da roi phong voi ra san bay,
va tr thanh hanh khach cuoi cung trong
chuyen bay i thanh pho Ho Ch Minh hom
ay. Thu xep cho ngoi xong, toi lat tam ban
an nho nh sau ghe pha trc lam ban
viet. Bang nc mat va mo hoi man chat, toi
viet nhng dong au tien khoc anh Thi.
Hom le tang anh Thi, toi bang hoang
nhn len bc anh th. Ngi trong anh khoe
manh, oi mat sang m nh muon thu het
at tri. Chiec ao veston en om kheo oi
vai rong tren nen trang cua chiec s mi m
co. Tam anh o la mot ky niem am ap cua
anh Thi va toi. Nam 1997, bao Van nghe to
chc sinh nhat lan th 70 nha van ao Vu.
Khi anh Thi en, moi ngi a an toa ong
u. Anh ngap ngng trc ca trong giay lat
roi vay toi ra ngoai.
- Moi ngi an mac lch s qua. Mnh an
mac the nay co tien khong?
- Khong sao, anh mac ao cua em vao, la
dien roi.
Noi vay toi ci luon ao ngoai khoac cho
Anh. Nghe s nhiep anh Nguyen nh Toan
nhn thay nhap may lien tuc. Trc khi vao
Hoi trng, toi mi Anh dng chan oi chut
e chup mot bc anh chan dung. Mot trong
nhng bc anh o c chon lam anh th
anh Thi, sau am tang th at len ban th tai
nha con trng Nguyen nh Le.
*
e hieu ngi va hieu van Nguyen nh
Thi, can co s soi chieu nhieu mat. Vi toi,
toi rat chu y en hai ac iem sau ay.
- Mot la, Nguyen nh Thi en vi van
chng t chan tri cua triet hoc.
- Hai la, trc khi tr thanh mot tac gia
chuyen nghiep, Anh a tng la mot chnh
khach tre nhieu tiem nang.
1/ Van hoc trc 1945 co hang loat ten
tuoi xuat hien tuoi hoa nien nh To Hu,
Van Cao, Vu Trong Phung, Che Lan Vien,
24
Te Hanh, Nguyen Hong, To Hoai, Xuan
Dieu, Huy Can... Nhng tat ca cac anh eu
bat au ngay bang sang tac. Rieng Nguyen
nh Thi, trc khi bat tay vao sang tac,
Anh a th bc tren con ng gap ghenh
cua triet hoc. Anh a bien soan xuat ban 4
tac pham triet hoc ngay khi con ngoi tren
ghe nha trng. Hoc van cua Anh a sm
gianh c s chu y cua gii tr thc luc bay
gi. Mot t bao tieng Phap hang ngay mi
Anh lam bien tap vien vi mc lng ngang
vi lng ngi Phap. Nhng Anh a nghe
theo li khuyen cua giao s ang Thai Mai,
mot tr tue het sc sau sac cua pha ben
ta: Anh con tre, nen hoc them na, keo
uong. The la Anh bc vao cong trng
ai hoc, va hoc va viet sach. ac iem
nay giup chung ta de nhan ra, du viet bat c
van e g, Nguyen nh Thi cung quan tam
hang au en oi canh cua t tng, cua
triet ly nghe thuat, cua thang hoa tr tue.
2/ Nam 17 tuoi, Nguyen nh Thi tham
gia nhom nghien cu b mat ve Chu ngha
Mac trng Bi. Nam 19 tuoi tham gia
Van hoa Cu quoc, hoat ong trong ang
Dan chu. Hai lan b thc dan Phap bat
giam. Co lan toi hoi, Anh cao ln nh Tay,
sao ch viet nho vay? Anh ke: trong tu,
trao oi vi nhau phai viet rat nho, e phong
cai nguc phat hien th vo lai, nuot c ngay.
Viet mai thanh quen. Nam 21 tuoi, Anh
c c la mot trong 6 ai bieu cua gii tr
thc i d ai hoi quoc dan Tan Trao. Tai
ay, lan au tien Anh c gap lanh tu Ho
Ch Minh, c gii thieu oc tham luan Xay
dng mot nen van hoa mi Viet Nam, sang
tac va t hat bai Gm au, gm au cho
Bac va cac ai bieu nghe. Nghe xong, Bac
gop y: en bay gi chu con hoi gm au,
gm au. Anh hieu y Bac va cha Gm
ay, gm ay va c cac ai bieu hoan
nghenh nhiet liet. Cung tai ay, Anh c
c tham gia Uy ban giai phong dan toc do
Bac lam Chu tch. Nam 22 tuoi, Anh tr
thanh ai bieu tre nhat cua Quoc hoi khoa
I, c bau vao Uy Ban thng vu Quoc
hoi, tham gia Uy ban soan thao Hien Phap
do Bac ng au.
Nh lai nhng ngay cuoi nam 1946 ay
hiem ngheo ay, anh Thi ke: Vao luc chang
vang ngay 19/12/1946, Anh ang lam viec
c quan Tuyen truyen cua ang th co
lien lac cua Trung ng en on i gap. Xe
a Anh ra pha Cau Giay on them ong
ch Tran Huy Lieu roi chay thang ra pha Ha
ong. Tai o, ong ch Trng Chinh trao
tan tay Anh Li keu goi toan quoc khang
chien cua Ho Chu tch va giao nhiem vu
phai cho in ngay trong em tren bao Cu
quoc Thu o. Anh chay bo t Ha ong ve
Lang Set tm anh Thep Mi. Trong luc o,
nhng chp la don dap t phao ai Lang
loe len bat au cuoc phan kch lch s m
au cuoc khang chien 9 nam. Va chay va
vut hien nhng not nhac au tien cua bai
Ngi Ha Noi. Ti ni, bao a len trang. Hai
anh boc toan bo trang mot, e in li keu goi
cua Bac. Ben di la bai xa luan do anh
Nguyen nh Thi viet tai toa soan. Cuoc
khang chien than thanh cua dan toc va
cuoc len ng cua anh Thi bat au nh
vay. Mot cuoc len ng cua mot nghe s -
chien s. Con ngi vi thien tieu luan nong
bong Nhan ng cung la con ngi dung
25
cam dan bc tron ven tren con ng ay.
Nguyen nh Thi trong ca hai cuoc khang
chien eu mac ao lnh. Lan th nhat keo dai
en 6 nam. Anh a tham gia cac chien dch
ong Bac, Trung Du, Tay Bac, Thng Lao
roi en ien Bien Phu. Trong chien dch
ien Bien Phu, sau khi tham d cuoc hop
cua Quoc hoi, Anh phai uoi theo n v a
xuat phat trc o gan mi hom. Anh cuoc
bo t Thai Nguyen, qua Tuyen Quang, Phu
Tho, Yen Bai, sang Sn La. en Ngha Lo,
Anh bam c chiec xe ch lu an va a xt.
Len en eo Lung Lo, chiec xe b may bay
nem bom, hat anh xuong vc. Tnh day, Anh
bo len mat ng tiep tuc cuoc bo tm ng
ve n v. em mac vong trong rng Co Noi,
mot anh sao m lot qua ke la, trong au anh
bong co tieng noi tham Ngoi sao nh ai ma
sao lap lanh. Mot oan ng ke ay u vi
chung ta ve phong thai mot chnh khach,
mot ngi lnh, va mot thi nhan.
Trong chong My, Anh cung vi Te Hanh,
Pham Tien Duat thc hien chuyen i xuyen
Trng Sn vao Nam Bo. Doc ng b
bom anh, chay xe, thoat chet. Ho vao Binh
tram xin xe i tiep. en Loc Ninh, Anh en
chao Ban Tuyen huan Trung ng Cuc.
ong ch Tran Bach ang tang Anh mot
khau sung luc va noi: Cac anh Bac vao
vat va, nhng nh the van cha the goi la i
thc te. May hom sau, Anh e nha th Te
Hanh va Pham Tien Duat lai, con mnh
Anh cung mot chu giao lien loi doc ong
Thap xuong ong bang. Ti ven lo Bon,
ung mot trung oan ch va can quet ban
chieu, con cam lai rat nhieu o phuc kch.
Cn au da day doi len. Anh nuot voi vien
thuoc roi om ngc lao qua mat ng trc
khi en pha ch quet ti. Khi giai phong Sai
Gon, Anh b om rat nang ang ieu tr tai
mot canh rng cua tnh Phc Long. T o,
anh lan ra Ha Noi. Co the noi o la mot
chuyen i danh d. Ngi ng au Hoi
Nha van muon noi vi ong bao, ong
nghiep Mien Nam, cac nha van Mien Bac
rat vui ve xep hang mua bia Co Tan
nhng cung san sang xong qua coi chet,
khi can.
T hai ac iem tren a tao nen mot
trong nhng pham chat quan trong nhat
trong s nghiep Nguyen nh Thi: o la s
thong nhat gia Thi cuoc - Nghe s - Nhan
the. ay se la cai truc tham my khien cho
toan bo s nghiep cua Anh va theo sat,
tham ch en chi ly hien thc nong bong cua
at nc, nhng luon luon thao thc ve
nhng van e toan cuc, bay bong cung thi
ai, cung con ngi. Nghe s va chnh
khach, xuc ong va suy tng, tai hoa va
nghiem can, ngau hng va tnh tao, o la
Nguyen nh Thi. Van chng von ken
chon ngi. Nhng vi trng hp Nguyen
nh Thi th hnh nh a co s ho hen tien
nh. Thien phu a don tu tai nang nhieu
mat cho mot con ngi, khien cho thanh tu
cua Anh va rong ln va xuat sac, tren
nhieu lnh vc. Viet ve Cach mang thang
Tam, khi ngha gianh chnh quyen, anh co
Diet phat xt, V b. Vao khang chien, anh
co Ngi Ha Noi, Ben dong song Lo, Xung
kch, Trng ca Bai th Hac Hai va tap th
xuat sac Ngi chien s. Cai cach ruong at,
Anh co dien ca Me con ong ch Chanh.
Bc vao cuoc chien tranh chong My, anh
2
co Vao la, Mat tran tren cao va nhieu bai
th khac, trong o co bai Chia tay trong
em Ha Noi bn rn, bang hoang, xuc ong
long ngi. Toi a oc Tranh toi tranh sang,
Hon canh hon c cua Nguyen Cong Hoan,
Mi nam cua To Hoai va vo cung cam phuc
tai danh cua hai bac trng lao. Nhng
muon hieu ay u nhng nam thang ban le
cua Cach mang Thang Tam, nhat la cuoc
song, so phan nhng c s cach mang va
nhng can bo cach mang chuyen nghiep,
can phai oc V b. Toi cho rang, Tranh toi
tranh sang, Hon canh hon c, Mi nam va
V b xng ang la bo t tieu thuyet s thi
noi nhat phan anh nhng nam thang ban le
cua dan toc t bong toi ra anh sang.
Trc khi viet V b Nguyen nh Thi a
th sc vi tap truyen ngan Ben b song Lo.
Trong o, hai truyen ngan Ben b song Lo
viet ve tran phao binh ta anh tau chien
ch trong chien dch Viet Bac 1947 va
truyen ngan Anh hung c iem viet ve mot
n v chu cong trong chien dch ong Bac
la nhng truyen ngan bi hung, vam v, khoc
liet. Anh a e xuat mot cach nhn, mot
cach viet ve chien tranh chan thc, gan
khoe va manh bao en mc nhieu ieu Anh
a vt qua ma en giai oan au chong
My, lp chung toi van con de dat, e ngai.
Nhng tac pham o cung tieu thuyet Xung
kch viet ve chien dch Trung Du, lu dau
mot tai nang u sc viet ve cai song va cai
chet trong an la nh li Nguyen nh Thi
a viet ve Tran ang.
Nhan noi ve truyen ngan cua Nguyen
nh Thi, sau tap Ben b song Lo, Anh con
co tap Tuyet. Trong cac truyen ngan, phang
phat co nhng net t truyen cam ong.
Rieng truyen ngan Ong lao ve tranh th
qua la mot thien truyen ac sac. Mot gia
nh co hai bo con, song ben canh mot
dong song ln, d. Ong bo hoc hanh thanh
at, nhng khong cong tac vi Tay, ve lam
thuoc. Ong c tieng cha khoi benh cho
nhieu ngi ngheo. Nhng ong anh bo tay
khong cha noi benh cam cho a con gai
duy nhat. Mot ngay kia, co ong lao ve tranh
t di xuoi tan c len xin tro. Ho song
um boc, am am. Ong lao ve tranh truyen
than cho ca lang, khong oi tra cong. Chau
be cam lang le nh mot cai bong, cham soc
giup viec hai ngi cha. en mot ngay, cam
thay mnh sc a uoi, ong lao ve tranh mi
chau gai ngoi vao ghe. Va ong ve, don het
chut lc tan ghi len giay khuon mat thien
than cua co be. Cong viec hoan thanh. Co
be a bc tranh len, sung sng nghen
th, ngam nhn ngi trong tranh long lay
nh mot nang tien. Co chay lai cam n ong
lao. Th, than oi: ong lao a trut hi th cuoi
cung vi nu ci man nguyen. Co be om lay
ong lao va thot len Ong i! Ong i! Tieng
noi au tien lam mot con ngi am a
trong nc mat. The ay. Khi y hoc bo tay
th nghe thuat bat au. No co kha nang ky
dieu hoan thien con ngi.
Co y kien cho rang chnh kch hien ai
cua chung ta co ba v ln: o la Vu Nh To
cua Nguyen Huy Tng, Kieu Loan cua
Hoang Cam va Rng truc cua Nguyen nh
Thi. Toi khong biet y kien o chnh xac en
au, nhng co c Rng truc la mot giac
m ca i cua nhieu ngi lam san khau.
Va ch rieng no a lam noi danh Nguyen
27
nh Thi. Nhng Nguyen nh Thi khong
ch co Rng truc. Trc o, Anh co Con nai
en, mot hien tng san khau nhng nam
60 cua the ky trc, va cung e cho tac gia
t nhieu phien ha. Roi Nguyen Trai ong
Quan, Hoa va Ngan, Tieng song, Ngi an
ba hoa a, Cai bong tren tng, Trng Chi,
Hon Cuoi. Ro rang, the loai oi hoi mot
tai nang tong hp rat cao nay, Nguyen nh
Thi la mot tac gia san khau ln. Va ieu con
t ngi biet, truyen thieu nhi Cai Tet cua
meo con cua Anh a c chuyen the thanh
kch ban san khau va dan dng rat thanh
cong tai U-gi-be-kt-tang. en nay, toi con
gi c bc anh ong Giam oc nha hat,
chu p v i Hoa ng Ngo c Hie n, o Chu,
Nguyen nh Chnh va toi nam 1987, trc
luc m man em dien.
Se rat thieu sot neu khong nhac en
hang loat but ky van hoc va tieu luan cua
Anh. Xa nay khi cam but, du ban lnh en
au, viet the loai g ngi ta van thng b
quy nh trong cai khung cua the loai o.
Nguyen nh Thi viet tieu luan that sang
khoai, hoan toan t do. Anh a sang tao ra
mot the loai pha tron gia ngh luan va tr
tnh, thong dan va suy tng, tr thanh mot
th luan sac sao, dao dat, cuon hut, say
am, va tren het la s bng sang tr tue.
Hai tap tieu luan May van e van hoc (Nha
xuat ban Van nghe - 1956) va Cong viec
cua ngi viet tieu thuyet (Nha xuat ban Van
hoc - 1964) ma Anh khiem ton goi la mot
cuon so tay ghi lai mot t net cua i song
van nghe thc s la nhng tap tieu luan,
phe bnh co gia tr. Trong o, tac gia tap
trung vao nhng van e sinh t nhat cua
van chng nghe thuat: Con ng va thien
chc nghe s, tnh dan toc, quan chung phe
bnh van nghe, quan he gia chnh tr vi
van nghe, con ngi mi, nghe thuat cua
nhan dan, von song, thc te va ly tng,
con ng cua ngi viet van tre... Ly luan
tr nen nong nan va tam huyet v nhng
quan iem triet hoc, chnh tr, nghe thuat a
c loc nhuyen qua con ngi nghe s
tng lan di ay cong cuoc tranh au cho
dan toc. Nhng y kien cua Anh ve nghe
thuat tieu thuyet, nhng bai phe bnh ve
kch Bac Sn cua Nguyen Huy Tng, tap
truyen ngan Nui Cu quoc cua To Hoai, ve
tap th Viet Bac cua To Hu, nhng bai viet
ve Nam Cao, Tran ang tran trong, tinh
tng, thang than, oi hoi rong riet. Tat
nhien, cung co the co luc anh to ra cc
oan, nhng thai o khong ne tranh va ay
trach nhiem cua nha phe bnh th ngay nay
chung ta phai hoc Anh nhieu lam.
en nay van con y kien khac nhau xem
Nguyen nh Thi thanh cong ve the loai nao
nhat. o la cong viec cua cac nha phe bnh.
Va tren het, cong viec cua thi gian. Neu
thi gian la mot sau tat ca, th Nguyen nh
Thi a lot vao s la chon khe khat ay: Anh
la mot trong nhng nha van hoa tieu bieu
cua thi ai Ho Ch Minh.
3/ Nguyen nh Thi la mot v du tieu bieu
ve nghe thuat khong co iem dng. Anh
luon v tr tien phong oi mi ve t tng,
ve noi dung va nghe thuat. Cuoc thao luan
ve th khong van cua Nguyen nh Thi vao
nam 1949 thc chat ch la s phan ng cua
Th Mi trc viec so ong cong chung a
keo ve th khang chien. Cuoc song a
28
khac, tam hon a khac, Th Mi khong con
thoa man ngi ta, th, ngi ta tm en th
khang chien. The thoi. Khong van th co toi
g nao? No phan tham my, phan nghe thuat
cho nao? Van chng luon luon la s d
bo thoi quen. Th khong van cua Nguyen
nh Thi d bo mot thoi quen e tao ra mot
thoi quen mi. Van e khong phai la van
hay khong van, ma la hay hay khong hay.
Sau cuoc thao luan nay la (ch cua
Nguyen nh Thi) ay, bai at nc c
nhieu ngi thuoc. Nguyen nh Thi thang.
Trong truyen ngan Man, Nguyen nh Thi
tuyen bo Khong s chet th mi khong
chet. Trong truyen ngan Ngi ban cu, anh
e cho nhan vat Thoa len tieng Neu phai
nhieu ieu kien nh vay mi c yeu nc
th cac anh hay yeu lay nuc cua cac anh.
Va e cho em c yen. Em muon gi s t
do suy ngh va t do hanh ong cua em,
khong oi cai o lay bat c cai g khac. Mot
quan niem bng bnh nh vay qua la mi
me va tao bao trong nhng nam khang
chien rng. Van e cua Con nai en ch la
van e bao ong sm s leo thang cua cai
gia, cai ac khi tieng noi trung thc b at ra
vung ngoai dien cua i song cong quyen.
Va Rng truc khong ch la van e chuyen
giao quyen lc gia hai Vng trieu, ma con
la, va chu yeu la at van e ong thuan
c xem la phng an toi u cua giai phap
dan toc trc hiem hoa ngoai xam. Trc
uy quyen cua Tran Thu o, Chieu Thanh
noi: Vang, viec nc la ln nhat, nhng
viec ngi vi ngi cung khong phai la nho
hn. Va toi c hnh dung khi Tran Canh lay
than mnh lam la chan cho Tran Lieu trc
li kiem cua Tran Thu o th co the xem
o la mot tieu Hoi ngh Dien Hong dien ra
trong gia toc Trieu Tran. Trong nhng nam
au oi mi, chnh Nguyen nh Thi a neu
van e thay oi khau hieu Van nghe phuc
vu chnh tr bang Van nghe phung s To
quoc, phung s nhan dan. Toi con nh
trong Ban Th ky luc ay, thao luan rat cang
van e nay trc ai hoi nha van lan th IV.
Nhng anh Thi rat kien nh y kien cua
mnh. Rat mng roi moi viec eu em.
Nhng v du con co the dan ra rat nhieu.
Chang han, mot cau th:Anh yeu em nh
yeu at nc.
Trc Nguyen nh Thi, co ai dam noi
the bao gi. Anh ton vinh tnh yeu, ton vinh
con ngi, va xem no la v ai cung vi moi
s v ai khac. Va na: Chung ta yeu nhau
kieu hanh lam ngi.
Mot cau th gi len ca mot boi canh, mot
thi oan, vi biet bao song chet xung
quanh. Nguyen nh Thi la ngi san sang
viet nhng cau th:Ta yeu nhng buoi tra
am am/ Em be trong rau uoi lu ga. (Que
hng Viet Bac).
Ngi ta de co the cho Anh la bnh dan
qua, de dai qua. Theo mot quan niem tan
ky nao o, th Em be trong rau uoi lu ga
co ve nau song qua. Nhng, oi vi mot
ngi lan qua cai chet, th mot chi tiet bnh
d, n s; khong to ve ma ay s song nh
the, lai la bau vat cua bnh yen. Nghe thuat
th ay, li th nha ma y th am, no rat
i va rat Viet Nam. Mot thi s tng run ray
co mem thm mai dau chan em cung la tac
gia cua nhng cau th ay trang kh va rat
hien ai.
2
T
hu ban au vi hoa xoan, hoa trau.
Thu ban au vi mua xuan, tieng
chim. Thu ban au vi song Chu
song Ma dat dao ky niem. Vi toi, Quan Tn,
Tho Xuan, Thanh Hoa la nhng a danh
kho ng the na o que n. Nga y 1 tha ng
10/1947, toi a au quan o. Ngay 20
thang 6/1948, toi c ket nap ang tai mot
ngoi mieu hoang gia canh ong, cac ong
ch Vo Tr Sn va Hoang Yen Cng a gii
thieu toi. Anh bo oi mi tam tuoi va ong
ch ang vien mi chn tuoi. en nay anh
Sn, anh Cng ai con ai mat?.
Toi a d Lp van hoa khang chien
(khoa 3) au tien Quan Tn. Quan Tin,
toi a gap va yeu ngi ban gai au tien (va
duy nhat) cho ti hom nay. Ban thao au
tay c giai thng tai Trai van nghe Lam
Sn Thanh Hoa.
Oi Thanh Hoa, nhng nhanh nong giang
trong mat, nhng rng thong, nui Na, ch
Bong vi banh cuon ngon va che lam noi
tieng, ch a vi ganh nem nng cua ba
ngi Hue tan c. Roi Neo, Sim, quan Giat,
Cau Bo... nhng ni tng Nguyen Sn
thng i xe ap ua dan au ca oan quan
nhan i dao.
Toi con nh nam ay Quan Tn, am
ci Nguyen Sn va ch Hang Huan hai
mi hai tuoi, toi a to mo i xem. Phong
fHUO B/N /U
0 10 8N
Thang 4/2013,
nha van
TUNG IEN -
Pho Chu tch
Lien hiep
(ngi th ba t
phai sang)
ve Quan Tn
khao sat
a iem dng
Bia ky niem
van nghe
khang chien
Anh: THE UAN
ci rong ln, cat bang tre na, ben trong
c phu lua vang. Toi i chan at- lam g
co giay dep - ln ra ln vao nhn ngo.
Toi a cung oan quan nghe tng
Nguyen Sn noi ve Kieu suot ba tieng ong
ho. Ngi noi khong biet met, ma ngi
nghe cung quen ca thi gian.
Na m 1948, nha n Nguye n Sn c
phong thieu tng, Bac Ho co gi cho ong
tam thiep e mi hai t ch Han, ong
vien va khuyen ran. Toi nh thiep co ba ch
Tang Sn e. Sau nay, lm c tam thiep
van phong bao Chien s, toi cat i lam ky
niem. Mai sau nay, anh Bnh toi a em
tang Bao tang Ho Ch Minh.
Noi en Quan Tn la nh ti ngoi trng
nho gia lang, hai khoa Van hoa khang chien
a dien ra ay (khoa au m Bon). Quan
Tn la ni cua v chong nha van Vu Ngoc
Phan - Hang Phng (ch ruot cua ch Hang
Huan), Nguyen Xuan Sanh - Cam Thanh,
Nguyen nh Lap - Bach Lien... cac anh ch
eu nh nha dan ca. Co xng hoa ni
hoa s Nguyen Van T , thng bay tranh
mi ve va sinh hoat cau lac bo; toi a nghe
Thanh Lng noi ve van chng ay, co ca
anh Nguyen Ch Thanh ti d. Hoa s
Nguyen Van T nam 1948 co ve bc tranh
lua chan dung Thanh Hng, tren mot nen
hoa ai, rat ep, chung toi con gi cho en
nay, mac dau mau tranh a o m.
Khong xa Quan Tn la la ng Sn Vi, ni nha
van Nguyen c Quy nh . Nha o ng co phong
khach, ong goi la salon turc (phong kha ch Tho
Nh Ky ), treo tren vach may tam tham cu .
Nguyen c Quynh rat o c ao. Ong co ma y
chu em nuoi trong bo o i, o ng a phong cho
moi chu mot ghe bo tr ng trong tng lai.
Sau o , i thc te vao Bnh-Tr-Thien ang
khang chien, vt qua song Gianh, ong ghi
nhat ky : i tha ng Quynh en ay la he t!.
Trong khi o Pham Duy cung vao vu ng ch
hau Bnh -Tr- Thien, khi ve co nhng bai hat
noi tieng nh Ba me Gio Linh. Toi a c d
buoi trnh dien bao cao cua Pham Duy ve
nhng ca khuc mi, ch Thai Ha ng hat rat ngot.
Khong xa Quan Tn la lang Thanh Ha,
mot lang nhieu nha go rat dep. Hoi Lien
hiep Phu n Lien khu IV ong ay. Toi a
co nhieu dp i lai tham Thanh Hng va
cac ch; thang ba ma nhieu, ng loi, toi
c chan at bc pham pham.
Ch Kieu, thuoc huyen Yen nh, la mot
trong may ch ln nhat tnh Thanh Hoa.
Ngay 19 thang 5 nam 1950, ang luc ch
hop ong, may bay Phap a en nem bom
may t. Khi ba con khap ni i o vt
song Ma tm ngi than, may bay quay lai
ban pha, ngi chet tren song rat nhieu. Toi
co co em con ong chu, ten la Hong, b chet
trong tran bom nay. Bom va dt, toi xong
vao ch Kieu. Tan hoang cac leu nat, mai
ra, ngon ngang thay ngi va manh xac
ngi. Ngoi nh gan o c dung lam
tram cap cu. Ngi cut chan, ngi v
bung, tieng keu khoc ay tri. Bong bang
khong co, va ch co thuoc o ma thoi. Ngay
19 thang 5 tr thanh ngay gio cua hang
tram gia nh thuoc tnh Thanh co ngi
chet ch Kieu.
t ngay sau, toi ra Viet Bac va lai o
cong tac luon. a lau qua khong tr lai
Thanh Hoa, tham lai Quan Tn va Tho
Xuan, nhng trong sau tham long toi van
luon ghi nh thu ban au song Thanh.
(*) Trong : VU TU NAM - Ky niem doc ng van , Nxb.
Hoi Nha van, H., 2010, tr.7 - tr.10
3
K
hi Hoi Van nghe Viet Nam ra i th
Tan nhac Viet Nam mi tuoi len
mi va oan Am nhac Viet Nam
mi tuoi len ba
(1)
, song nhng chang trai
nhac s Tuoi Phu ong a noi danh nh
song con . Ho la nhng gng mat tieu bieu
cua ba dong Tan nhac ngay ay la : Dong
am nhac lang man, dong am nhac yeu
nc, tien bo va dong am nhac cach mang
v i nh ng te n
tuoi nh Nguyen
Xua n Khoa t,
Nguye n Va n
Tuyen, Van Cao,
Lu Hu Phc,
Va n Chung,
Nguye n nh
Phu c, Lng
Ngo c Tra c,
Hoa ng Quy ,
Phan Huy nh
ieu va sau o la
nh ng Hoa ng
Viet, o Nhuan,
Huy Du, Tra n
Kiet Tng, Tran
Hoa n, Va n Ky ,
Nguye n Va n
Thng v..v.
V the, lc lng am nhac la lc lng
chu cong, manh nhat trong ba thanh vien
ban au cua Hoi Van nghe Viet Nam la
oan Nhac s Viet Nam, oan San khau
Viet Nam, oan Kien truc Viet Nam .
Vi the manh cua mnh c khang nh
qua cac bai ca cach mang nh Tien quan
ca, Chien s Viet Nam va Song Lo cua Van
NHUNG B/l C/ fUNG C/NH
01 8
(Hc| Nhcc | V|el Ncm)
Cac nhac s trong khang chien chong Phap ang tap dt bieu dien
(ngi ngoi cam an ghita la nhac s NGUYEN XUAN KHOAT)
3T
Cao; Len ang, Xep but nghiencua Lu
Hu Phc ; Chien s Song Lo, Bnh Ca cua
Nguyen nh Phuc; M i chien s (Th
Mac Tan), Thu o huyet the (Th Linh Nha),
Lo giang cua Lng Ngoc Trac; Giai phong
quan, M i chien s cua Phan Huynh ieu
va biet bao bai ca khac cua cac tac gia
khap ba mien Bac Trung Nam a lam
cho oan Nhac s Viet Nam khong ngng
ln manh di mai nha chung cua to chc
van nghe cach mang au tien cua ang.
Cung di mai nha chung o, lan au tien
ba dong nhac tieu bieu cua Tan nhac Viet
Nam c hp lu tao nen sc manh cua
dong chay nh thac o cua am nhac cach
mang Viet Nam. Anh hng ln lao cua
dong chay chnh thong nay a tao ieu
kien cho mot oi ngu nhng tac gia mi
hnh thanh va phat trien e sau nay ho tr
thanh nhng nhac s noi tieng tiep tuc ong
gop cho cach mang.Van nghe Viet Nam a
tr thanh ngoi nha chung hun uc y ch
cach mang, nuoi dng, phat trien s sang
tao e cac nhac s co c nhng bai ca bat
hu trong thi ky nay nh: Van Cao vi Ngay
mua, Ca ngi Ho Chu tch, Tien ve Ha Noi
eu viet vao nam 1949; Lu Hu Phc vi
Ca ngi Ho Chu tch (tc bai Lanh tu ca sau
nay); Le Yen vi Bo oi ve lang (pho th
Hoa ng Trung Tho ng) vie t na m 1950;
Nguyen Van Thng vi Bnh Tr Thien khoi
la viet nam 1948; Hoang Viet vi La xanh
(1950) , Len ngan (1952), Nhac rng
(1953); Van Chung vi P noong i (1950),
Que toi giai phong (1954); o Nhuan vi Du
kch Song Thao (1949), Hanh quan xa
(1953), Chien thang ien Bien (1954) va
biet bao bai ca khac noi dai trang s am
nhac cach mang .
65 nam qua, nhng bai ca cua cac the
he nhac s Viet Nam van tiep tuc sai canh
bay tren bau tri am nhac, vt qua bao
giong to, thac ghenh, song hanh cung cach
mang va tr thanh mot vu kh au tranh sac
ben trong cong cuoc au tranh gianh oc
lap, T do cho To quoc. Hom nay, chung ta
c thu hng mot di san am nhac o so
cung nhng vinh d to ln ma ang va Nha
Nc trao cho nh Huan chng oc lap,
Huan chng Ho Ch Minh va mi ay la
Huan chng Sao Vang cao quy.
65 nam bao ngha, bao tnh va nhng bai
ca tung canh !
65 nam nhng dau an cua mot chang
ng am nhac khong the nao quen!
65 nam a i vao ky c va tr thanh mai
ma i .
Va ta t ca e u toa sang tren bao ch cua
Hoi: Tap ch Van nghe; bao Van nghe (1963 -
1978); tap ch Die n an Van nghe Viet Nam !
1- oan Am nhac Viet Nam thanh lap ngay 25
thang 9 nam 1945 la thanh vien tap the cua
Hoi Van hoa Cu quoc (Am nhac mi Viet
Nam-Tien trnh va thanh tu Vien Am nhac
xuat ban, nam 2000 Trang 171).
32
N
ha van To Hoai c xem la mot
tac gia rat co y thc vi cau va ch
tren trang viet va co nhieu sang tao
rieng. Cung co y kien nh Hoai Thanh cho
rang ong viet khong tuan thu quy tac tieng
Viet. Nhng nhieu nha ngon ng hoc co ten
tuoi nh Nguyen Tai Can lai xem la ong
sang tao. Thi gian th thach va phan ong
gop cua To Hoai van gi gia tr ben vng.
Toi hoi anh quan niem cung nh qua trang
viet, anh a chon loc va sang tao cau ch
nh the nao? To Hoai noi : Nha van co
ong gop nhng trc het la do nhan dan,
ch ngha la cua dan gian. Nhan dan chnh
la ong thay tao ra ngon ng. T i nay
sang i khac, ngon ng c nhan dan
sang tao, boi ap phong phu dan e co
ngon ng cua dan toc hom nay. Toi ngh
van e quan trong la phai lay von ngon ng
cua dan toc lam c s, lam chuan mc cho
fO HO/l CHUYLN C/U V/ CHU
8 Nl88 00
(Hc| Nhc vcn V|el Ncm)
Nha van TO HOAI (hang ngoi, ngi th t t phai qua) tai cuoc gap mat van nghe s mng Quoc khanh 2/9/2011
51 Tran Hng ao - Ha Noi Anh: AI MINH
33
trang viet. Du co thay oi, cach tan, oi mi,
cung khong the noi ngc, noi trai quy tac
va chuan mc cua ngon ng dan toc. Noi
ngon ng dan toc la noi chung va i vao cu
the co biet bao nguon mach, ngon ng bao
ch, van chng mang tnh chuan mc
chung khac vi ngon ng vung, ngon ng
a phng. Roi trong tng nganh nghe
hoat ong lai co ngon ng nghe nghiep,
nghe song nc, nghe tho moc, nghe
thng lai co ngon ng rieng. Phai hoc
bang oc sach ve nganh nghe, va i vao
i song. Moi chuyen i cua toi ve cac a
phng eu ghi chep, hoc c nhieu ch
ngha. Ve vung song Ma, song Chu
Thanh Hoa toi nhat c cac ch : Mai
cheo cat nc, Mai cheo cha rao, Va
chong va cheo... Khong ch la ch ngha
cua vung song ma con dung c trong
nhieu trng hp. Vao chua nghe tieng
chuong buong, thay tai Phat co thanh
quach, thay mieng an ngon gan mui xa
mom. C the ma dan dan tch luy. Khong
the viet nhng cau thieu ch, non lep. Moi
ch toi dung eu phuc vu cho kien truc cau
sao cho cau noi c s song ac iem
cua hoan canh. Trong mot so trang viet ve
nui rng toi a mieu ta ac iem kha cu the
en mc gay an tng va cam nhan ac
biet cho ngi oc. Nh oan ta doc Dang
nhieu vat, vat nhieu en mc chun bc
chan nga, vat phong ra t cay rng, vat
tng chum eo ben chan nga, vat ca
quay, luc nhuc di am la rng. Trong
Mien Tay ta canh doc Snh hoang vang,
hiem nguy toi s dung nhieu hnh anh ay
tiep nhau lien tuc gay nhng cam giac va
an tng cho ngi oc. Bong toi tru nang
tng quang, nhanh va d tn. Cac mom nui
ng vang rc bong xanh rn. Gio chom
len roi chet ng tng t ngay gia cac
trien oi tranh im lang... Cai doc ay la cua
rng nui nhng ch ngha la cua mnh.
Ngi viet phai nh du mieu ta canh ac
biet nao cung khong the tao nen nhng
ngan cach trong ngon t lam dung tieng a
phng, tieng nghe nghiep. Toi khong thch
bat chc t nhien nhng t ng a ph-
ng nh A lui, Giang i, cai can bo, cai bo
oi lo e tao khong kh cho cau chuyen
vung cao. Thc ra ieu quan trong la noi
c noi dung cua van e va tam tnh cua
nhan vat va tao c giao cam. Hnh anh
cua canh vat va con ngi mien nui t o
cung hien ra. Canh mua xuan ve tren rng
nui, tieng sao goi tnh cua trai gai trong lang
trong V chong A Phu la cua mien nui
nhng chung ta eu hieu, thong cam c.
Vao mua nc, nc suoi dang cao, toi viet
nhng con lu goi len nhau. Ngi Mong goi
la nhng con lu nam len nhau toi dung ch
goi thch hp hn. Nhng ch nh lu, chan
lu, con lu goi len nhau la mien xuoi nhng
s dung mieu ta canh vat mien nui cung rat
thch hp. Ch ngha la chuyen lau dai vi
tng nha van ma cai goc la y thc va no lc
sang tao ngon t trong suot cuoc i viet
van cua mnh.
Trong: HA MINH C - To Hoai, sc sang tao cua mot
i van, Nxb. Giao duc Viet Nam, H., 2010, tr. 21 - tr.24
34
N
ghe sy hoc c rat nhieu kien thc,
tri thc trong van hoc, khoa hoc xa
hoi trong nc va the gii. o la mot
tai san vo cung qu gia oi vi tng nghe s.
Nghe s can biet nang tam nhan thc cua
mnh trong kho bau nhng di san kiet tac
cua nhng nha nghien cu, nha van noi
tieng cua nhan loai. Bien hoc bao la nao co
ben b? Nhng kiet tac bat hu o thng
ong lai nhng an tng ln cho ti nhng
tnh tiet oc ao trong ngi nghe s. Von
song tiem an trong ngi nghe s bieu dien
lai bat nguon cho nhng lien tng sang tao
bat ng ti nhng vai dien ang hnh thanh.
a co mot cuoc thi ve tac pham Ham-let
cho cac ao dien va dien vien cua cac nc.
21 nghe s the hien 21 vai Ham- let, O-phe-
li-a khac nhau theo mot kieu kch ban chung
nhat. Nhng hnh tng nhan vat Ham-let
c sang tao sinh ong theo quan niem
rieng cua tng nghe s va cong chung co s
la chon khac nhau theo y cua mnh. Lao
ong sang tao cua ngi dien the hien nhan
vat muon mau, muon ve va khong ai giong
ai. Ngi nghe s bieu dien t tin vao chnh
ban than mnh trong lao ong sang tao khi
cung nhan mot vai dien. ieu o chang khac
nao tng ngi eu t mot nguyen lieu co
san la at e nhao nan nen nhng chiec lo
hoa khac nhau, moi lo hoa co mot ve ep
rieng.
Nhng nghe s noi tieng thng chon loc
cach the hien mot hnh tng nhan vat cho
tng oan dien vi nhng net khac nhau ve
tam trang va tnh cach, ca tnh nhan vat. o
la cach khai thac co hieu qua nhat cho tng
oan dien. Ket thuc mot vai dien se chang
khac nao mot bc tranh vi nhng mang
mau hoa sac tuyet vi. Ngi nghe s luon
phai lao ong nghiet nga va don tat ca
nhng am me sang tao cho nhan vat cua
mnh mi hy vong lam ong lai nhng an
tng sau sac trong long khan gia. S chat
chiu tng chi tiet nho cua nhan vat se tao
nen mot hnh tng vien man, giong nh
bien ca bao la nhng kia ma au co ai ng
chnh la c tao ra t nhng hat cat nho.
NGHL Sl V/ l/O ONG S/NG f/O
8$80. 18086 k80l
35
o that s la nhan cach ln cua ngi nghe
s. Mot nha hien triet a tng nhan nh: Ch
co c muon v ai mi tao ra con ngi v
ai.
NSND ao Mong Long tng ong mot
vai rat nho la ngi bo gia trong coi nha th
trong v kch Lu-bop Ia-ra- vai-a cua Lien Xo
cu. Ong von ngi nho be, gay com nhng
a sang tao vai dien vi nhng bc i nhe
nh khong gay nen tieng ong va ln l
ngoat ngoeo nh con ran oc ang bo.
Mieng ong lam nham nhng li noi khong
au trong Kinh Thanh, cap mat v nho l lao
nhng thc ra ang ranh manh do xet nhng
ngi xung quanh. Vai dien nho nay gay an
tng ln oi vi ao dien nc ngoai ti
mc ngi ao dien o phai thot len: Ong
a tm ra cach dien khien toi vo cung kham
phuc, hn han ngi nghe s ong vai nay
nc chung toi. The ay, ngi nghe s tai
nang co mat bat c au ch nao phai mot
trng hoc noi tieng nao mi ao tao noi.
Nc Viet Nam ta la nc ang phat trien
nhng t Van hoc, Nghe thuat en khoa hoc
t nhien a co nhng tai nang noi tieng the
gii, rat ang t hao. Trong i song san
khau hien nay cung ang co nhng nghe s
ch va bc ra san dien a khien khan gia
b hp hon bi tai nang thien bam va cai
duyen san khau cua mnh. Ho co nhng
sang tao bat ng bang li noi va c ch khien
khan gia ho hi tan thng.
Nhieu khan gia en rap hat ch v co mot
nghe s mnh yeu thch xuat hien trong v
dien. o la phan thng vo gia oi vi ngi
nghe s. Nhieu nghe s tre hien nay thng
hay lam dung thi gian danh cho nhng ham
muon thai qua, lo lang ve thi trang, au toc,
giay dep... ma thieu i phan thi gian can
thiet danh cho nghe thuat san khau. Mot so
khong t ban tre khong co thi gian e oc
mot cuon sach nao, ke ca nhng tac pham
kinh ien cua nhan loai. Ngi nghe s hanh
nghe khac nao con tam rut ruot nha t,
nhng muon co si t vang phai mat cong
tm kiem la dau non.
Nam 1998, nha hat Kch Viet Nam co ke
hoach hp tac san khau vi mot nha hat cua
My. D kien v dien phoi hp vi nghe s
bieu dien cua hai nc se c thc hien vi
v Mac-bet cua Uy-liam Sech-xpia. V dien
van s dung hai th tieng: tieng Viet va tieng
Anh. Se co nhng bang ch phu e tieng
Anh cho khan gia My. Hn na, khan gia My
trc khi vao nha hat eu a oc kch ban
van hoc cua kiet tac nay nen se khong co g
b ng. Ho co u ieu kien thng thc tai
nghe cua nhng nghe s Viet Nam va My
qua v dien c dan dng theo mot y o
chung cua hai nc. Pha Viet Nam chung
toi gom ba ngi vi cac thanh phan: ao
dien, Hoa s va Nghe s bieu dien.
ao dien - NSND Nguyen nh Nghi, hoa
s NSND Doan Chau va NSND Trong Khoi
sang My lam viec vi ngi chu xng
chng trnh hp tac giao lu san khau nay
la Giao s Lorelle Browning va cac cong s
My. Chung toi c xem ngay v dien Mac-
bet cua cac nghe s My bieu dien. Sau o
oi ben to chc buoi hoi am au tien khi v
dien ket thuc. Ba ngi chung toi than trong
trao oi vi nhau va nhng an tng ban
au ve v dien. ieu quan trong la phng
thc hp tac v dien se ra sao?
Giao s Lorelle Browning hoi toi:
- Neu ong am nhan vai Mac-bet th ong
3
ngh sao?
Toi tra li:
- Tat nhien toi se ong vai Mac-bet theo
cach x ly nhan vat khac vi vai Mac-bet do
nghe s My the hien. Moi nghe sy phai tm ra
nhng sang tao oc ao rieng cua mnh.
- Ong co the noi ro hn mot chut?
- Nghe s My co thuan li hn toi ve tieng
noi san khau va hnh the cao to hn han. Neu
the hien vai dien nh nhau th ro rang toi se
thua thiet, nhng khac nhau trong sang tao
nhan vat lai la van e khac.
- Xin ong noi cu the hn.
- Trong kch ban cua Sech-xpia co mot su
kien: Mac-bet ang hop vi cac quan than
bong hoang hot nh thay nha vua cu b mnh
sat hai ang ng be bc vao. Mac-bet la
het, quat thao moi ngi uoi nha vua i. Toi
hieu ngay o la tam trang cua mot ke co tat
giat mnh . Tham tam Mac-bet luon s hai b
lo bo mat that cua mnh trc moi ngi. Toi
ch can x ly Mac-bet thang thot giat mnh,
ngoai lai pha sau nh cam thay ai o a phat
hien ra mnh. Va ch can x ly ba lan nh vay
trong v dien la hoan thanh hnh tng Mac-
bet. ay la x ly cua toi ch danh cho vai
Mac-bet ma khong lap lai bat ky cac vai
khac.
Giao s Lorelle Browning reo len:
- That la sang tao oc ao, tuyet vi khien
toi thc s ng ngang.
Vai dien Mac-bet cho en nay toi van
cha co dp c dien. Toi cung tng suy
ngh ti nhng vai dien a thch sau khi oc
xong nhng kch ban o.
a qua roi thi buoi Dien vien la con roi
trong tay ngi ao dien. Tac gia, ao dien
va dien vien la ba thanh phan cung gop sc
sang tao cho v dien them sinh ong, hap
dan.
Co nhng nghe s tng ong hang tram
vai dien khac nhau nhng khan gia khong
the nao phan biet noi vai dien nay vi vai
dien khac v thieu nhng x ly tnh cach, ca
tnh rieng cho tng nhan vat. Khan gia
khong the nh noi mot vai dien nao ngoai
ten ngi dien. Khac hoa ca tnh cho tng
nhan vat la kho, khien ngi dien phai day
cong suy ngh . oi khi cung lai rat ngau
nhien va n gian khi ngi dien co c be
day kinh nghiem trong cuoc song sang tao
nen du ch la nhng chi tiet nho.
NSND Tran Tien ong vai mot anh hung
cao boi bui i. Ong Tran Tien hay dung
ong tac keo lech chiec mu oi tren au
trong dang ieu hi khoa trng, hai hc.
Vay ma co khan gia khong nh ten nhan vat
o ma lai nh mot ga oi mu lech. Ong x
ly mot nhan vat khac co thoi quen kht mui
va gai tai. Co nhan vat ong lai luon hang
giong rat to va trnh trong trc khi noi... T
nhng x ly thong minh, tinh te trong cai
duyen cua ngi nghe s ay a loi cuon
ngi xem va nh tng nhan vat. Cong
chung yeu van hoc sao co the nham lan
ngi nao o vi nhan vat Ch Pheo luc
khung len lai t rach mat mnh. Cung nh
nhan vat AQ cua ai van hao Lo Tan c moi
lan b hanh ha, anh ap th ch than th:
No anh mnh cung nh no anh bo no.
Nghe s bieu dien luon tm cach sang tao
khi tan dung ket hp vi am thanh, anh
sang, am nhac va trang tr trong v dien.
Nhng chuyen nganh ky thuat nay ngay
cang co s phat trien, ho tr rat co hieu qua
cho x ly dien xuat. NSND. ao Mong Long
37
a x ly mot oan dien thay cho nhan vat
cua mnh la mot tia sang manh di ong tren
san dien cua mot en chieu sang.
Nghe s ao Mong Long ng ben trong
san dien x ly ai t cho li noi cua nhan vat
ket hp vi quang sang di ong tren san
khau. Ngi nghe s ng dien vi quang
sang o nh vi mot ngi ng trc mat.
o la s ket hp tnh lo-gic nghe thuat gay
hieu qua cam xuc va khac la ma va rat
that. Khan gia doi theo oan dien nay trong
trang thai ng ngang va vo cung sang khoai.
Ngay nay, cac nganh nghe thuat eu co
xu the tiep thu nhng ac thu u viet tng
nganh e boi ap, nang cao chat lng
nghe thuat cua nganh mnh. Nhieu v dien
co nhng x ly phoi hp vi man anh ien
anh, dung hieu qua am nhac gay an tng
chu yeu cho mot oan dien hoac oan dien
c sang tao t vu ao hnh the hien ai va
am thanh...
Cong chung nghe thuat se con nh mai
trch oan Ch Pheo - Th N do sang tao
oc ao cua ao dien - NSND Le Hung.
Ong a x ly hai nhan vat nay ch bang hai
cai chum, vai e dung lay nc cua Th N
e dien ta canh vui ua tung bat gia 2 nhan
vat. Ket hp vi x ly am nhac, tieng ong
lam hieu qua nhp ieu soi ong cung vi vu
ieu n gian, chat loc cua man dien tung
hng dan gian. Khan gia vi nhng tieng
ci sang khoai bung no cung nhng trang
vo tay ron ra khi Ch Pheo - Th N cha i xat
lai hai mieng chum, vai tren tay nh c
muon c lam tnh cung nhau. o la mot
trch oan hon nhien, hoang da va bay bong
en mat ri long ngi. Nghe s Viet Nam
khong the lang quen truyen thong nghe
thuat dan toc. Di san nghe thuat san khau
a e lai cho chung ta nhieu bai hoc qu gia.
Du khach nc ngoai luon anh gia cao
nghe thuat Cheo, Tuong, Mua roi nc .v.v.
cua nen nghe thuat san khau Viet Nam.
NST Thanh Thanh Hien c nhieu
khan gia men mo. Ch la ca s co giong hat
tot ca ve co nhac lan tan nhac va la nghe s
bieu dien vng vang tren san khau. Vai dien
Cung phi iem Bch a em lai cho ch tam
Huy chng Vang trong Hoi dien San khau
Cai lng toan quoc. Ch a boc lo s tr-
ng va tai nang hoan hao trong mot oan
dien qua xuat sac: hai canh tay ch khua
vang ong nhng hoi trong, chieng, di
chuyen manh me trong vu ieu ca kch. Luc
th hat mot ban ca tru hoac oi li a ao,
quan ho va li ca mot lan ieu cai lng day
dt, au buon. Nhng tam trang xung ong
c boc lo manh liet. Va nhng khat khao
chay bong cua mot Cung phi thiet phan a
chinh phuc biet bao tam hon a cam.
Ngi nghe s chan chnh luon no lc,
ben b sang tao cho tng vai dien cua mnh.
Co nhieu con ng khac nhau e i ti ch
sang tao nghe thuat. Khong the co iem
dng trong lao ong sang tao.
Va xin hay lu y ti mot cau hoi: Co cach
nao khac la hn khong. Con cach nao sang
tao oc ao hn khong!?
(*)
(*) Trch : Trong Khoi - San khau va nghiep dien (tai ban
lan I) Nxb. San khau, H., 2013, tr.9 - tr.16
(**) Anh trong bai: TRONG KHOI (Ngh Hach) va HOANG
CUC (Th Mch) trong phim Giong to, da theo tieu thuyet
cung ten cua VU TRONG PHUNG
38
Bc ngoat bat ng 2
Thang 3.1989, ai hoi ien anh nhiem
ky III khai mac tai Ha Noi. ay la mot sinh
hoat 5 nam mot lan cua nhng ngi lam
ien anh e bau ra Ban chap hanh, Ban
Th ky va Tong Th ky cho to chc xa hoi
nghe nghiep cua mnh. Ngi ta nhan ch
th g cua tren ve viec tien hanh ai hoi, ve
d kien nhan s, toi khong he hay biet. Toi
en d ai hoi nh bat ky hoi vien nao cot
e gap mat cac ong nghiep trong Nam
ngoai Bac tu hoi ve ay. Toi c anh em
trong chi hoi Hang phim truyen Viet Nam e
c vao Ban chap hanh trung ng Hoi.
Danh sach e c co en hang tram, ai cung
co quyen e c, ai cung co quyen ng c.
Moi lan ai hoi nh vay th viec bau ban la
noi dung soi noi hn ca.
Toi trung vao Ban chap hanh. Hoi gom
11 ngi. Tiep theo en lt bau Tong Th
ky. ai hoi ien anh nam o a m au cho
mot tien le ve cach bau c cua Hoi ien
anh sau nay. o la Tong Th ky phai do
toan the ai hoi bau. Thng th Ban chap
hanh bau ra Tong Th ky. Cha bao gi co
viec ca ai hoi bo phieu kn e bau. Ly do
ma cac hoi vien Hoi ien anh cng quyet
oi bau trc tiep Tong Th ky la v ho biet
rat ro phng thc ch ao trong nhng
cuoc bau ban nh the nay. Neu Tong Th
ky do Ban chap hanh bau th trong phong
kn ch gom cac uy vien chap hanh, ngi ta
ch th gi y rat de dang va mot khi a c
tren gi y, ch th th o ai dam bau khac cho
du la bau phieu kn. Nhng ngi lam ien
anh khong chap nhan loi dan chu na vi
o. Ho muon co mot th dan chu thc s.
Cuoc bau Tong Th ky bat au trong s hoi
hop ch i cua moi ngi. Bau vong mot
ket qua khong co ai u so phieu qua ban.
ai hoi dng lai ch sang hom sau bau tiep.
Vong bau th hai toi trung c vi so
phieu qua ban duy nhat. Mot bat ng ln oi
vi tren va oi vi ban than toi. Toi khong
ng cai a so tham lang trong gii ien anh
lai tin cay toi, muon trao s mang lam
ngi ai dien cho ho vao tay toi, mot ngi
cha he lam cong tac quan ly, cha bao gi
lam mot chc vu g du nho nhat trong guong
may quan chc cua nha nc.
Toi cam ong khi ngh ve ho. Th ra trong
cuoc song hang ngay, con ngi ta oi khi
80l k 0l0 80
(')
8$80. 86 881 Nl88
3
phai im lang, nhng khi can ho san sang
bay to thai o mot cach thang than. Sau
man m au dan chu trong bau ban cua Hoi
ien anh, cac ai hoi cua cac Hoi San
khau, My thuat, Am nhac, Mua cung theo
gng bau Tong Th ky trc tiep tai ai hoi.
Hoi ien anh Viet Nam 51 Tran Hng
ao Ha Noi
Cuoi thang 3.1989 toi ri Hang Phim
truyen Viet Nam ve cong tac tai Hoi ien anh
Viet Nam. Ngi ta thng noi lam quan ly
kho lam, khong phai ai cung lam c. Nhieu
ngi to ra lo lang cho toi. Nhng sau mot
thi gian ngan lam viec toi nhan ra rang: cai
kho nhat oi vi toi la lam phim cho hay, la
lam cong viec sang tac cho tot. Con viec
quan ly toi ngh ai cung lam c mien co
mot cai au khoa hoc va mot tam long ngay
thang, khong ham ho tham lam. S d bay
lau nay ngi ta e cao cong tac quan ly ch
v co mot so ngi chuyen lam nghe quan ly,
lam quan chc, ngoai ra khong co kha nang
lam bat c viec g khac, nen a than b hoa
cai cong viec nay. Von la mot ngi lam sang
tac, nem u mui v ang cay cua ngi lam
sang tac trong guong may ien anh bay lau
nay, khi ve Hoi, toi ch tam niem mot ieu:
hay v quyen li cua nhng ngi lam phim,
nhng ngi thc s lam nen nen ien anh
nc nha bang nhng thc phim co chat
lng cua mnh va ho phai c ton trong. Toi
biet trc mat mnh se la nhng cuoc ung
au vi guong may quan ly cua nganh.
Nhng toi thay bnh than v toi khong co tham
vong g. Toi san sang tr ve cho cu cua mnh:
mot ao dien bnh thng, khong co chc vu
cha mot lan c ngoi hop giao ban trong
phong giam oc. Chc Tong Th ky ch la
tam thi trong mot nhiem ky 5 nam ma thoi.
Mau thuan au tien gia toi va nhng
ngi quan ly nganh ien anh la viec nhn
nhan v tr cua ien anh trong thi iem khi
ky thuat video bung no khap ni. Quan
iem cua toi trc sau van nh mot: ien
anh la phim nha, khi noi en nen ien anh
cua mot quoc gia, ngi ta ch noi en phim
nha. Quan iem o hoan toan trai ngc
vi quan iem cua nhng ngi quan ly
nganh ien anh luc bay gi. Khong nhng
the no con lam phat long nhieu anh ch em
hoi vien cong tac trong lnh vc truyen hnh.
Ho khong muon co s phan biet gia viec
lam phim nha hay lam phim video v tat ca
eu la hoi vien Hoi ien anh ca.
Nam 1990 tai Hoi ngh ien anh toan
quoc to chc tai Nha Trang, nhng ngi
lanh ao nganh ien anh a chnh thc
tuyen bo: lam phim video, chieu phim video
la chien lc cua ien anh Viet Nam. Ngay
sau o la mot chien dch ram ro nhap phim
video, au may phong video, may quay
phim video. Cac rap chieu bong tren toan
quoc nhanh chong dep bo may chieu phim
nha, trang b may chieu phim video vi
man anh t 100 en 300 inch. (Phai noi
rang trong viec thc thi chien lc nay khoi
ngi a giau to v c oc quyen nhap
phim video va cac au may video). He
thong rap chieu bong tai cac thanh pho ln
bong choc tan ra hang loat e roi khong lau
sau tr thanh nhng san nhay, nha hang,
karaoke v.v... 16 rap Ha Noi ch con lai
mot rap Thang Tam. Nhieu rap b pha thanh
bnh a e lay at hun von lien doanh vi
nc ngoai (cha tm c oi tac th cho
thue lam bai ban bia nh cac rap Kim ong,
ai Nam). Tnh hnh tai Thanh pho Ho Ch
Minh cung khong hn g nhng so rap c
4
gi lai nhieu hn (3 rap thay v gan mot tram
rap co trc nam 75). Phai cong nhan rang
bang viec nhap phim video qua de dang,
qua gon nhe, qua u moi con ng chnh
thc lan khong chnh thc, mang li Phat
hanh phim a song mot thi ky hoang kim
nhat trong lch s ton tai cua mnh (hn ca
thi ky bao cap trc ay khi c oc
quyen chieu cac phim cua Lien Xo va cac
nc XHCN ong Au cu). Cuoc kinh doanh
nay khong phai mot von bon li ma co the
noi mot von mot tram li.
Nhng e bu lai nen san xuat va tieu thu
phim nha cha bao gi lai lao ao nh vay.
Co nam ca nc ch san xuat 3-4 phim
nha (nh nhng nam 1996 - 1997). Sau
mi nam t khi co chu trng coi lam phim
video chieu phim video la chien lc cua
ien anh Viet Nam, ngi ta bat au nhan
ra mot s that hien nhien : ien anh van la
phim nha (chieu phim nha, lam phim
nha). Khi khan gia a bat au tr lai vi
phim nha th cac rap nay khong con na,
nhat la tai cac a phng. Bang hnh video
VHS a c thay the bang a VCD va
DVD, mot phng tien ma mang li phat
hanh phim cua nha nc khong the nao
khong che c trc lan song tran lan va
gia thanh qua re cua cac a phim nhap lau
t Trung Quoc. Doanh thu cua Phat hanh
phim nhieu a phng sa sut tram trong
Mot chien lc sai lam dan en nhng hau
qua tai hai, ma mi nam sau cha chac a
khac phuc c.
Ban chap hanh Hoi co 11 ngi, moi
ngi la mot tnh cach, mot ong c, mot
muc ch rieng. Nhng ngay au quan iem
cua toi c moi ngi ong tnh, tat ca eu
nhat tr trong moi chu trng hanh ong cua
Hoi. Nhng dan dan ung au vi bo may
quyen lc nam trong tay quyen duyet kch
ban, duyet phim, phan phat kinh ph cua
Nha nc, nhieu uy vien bat au tnh toan
thiet hn, v ban than ho tuy la nhng uy
vien Ban Chap hanh Hoi nhng van la
ngi an lng nam di s quan ly cua
guong may quyen lc o. Tru lai c trong
khoa III vi mot lap trng kien nh quanh
toi ch con co Pho Tong Th ky Thanh An,
cac uy vien Ban chap hanh nh ao dien Le
Manh Thch, ao dien Tran Van Thuy. Du
lam Tong Th ky Hoi nhng khong luc nao
toi quen rang mnh trc sau van la mot ao
dien. Cai g co the co ma toi e lai sau mnh
la nhng bo phim. Cai chan Tong Th ky
qua la ly tng oi vi nhng ai biet rang
mnh khong con u sc e lam cong viec
sang tac, nhng van muon co mat trong
sinh hoat ien anh nc nha, oi vi nhng
ai ng chc nhng sap ve hu. Ngay
trc khi con phe XHCN th ay con la cho
ngoi ly tng e thiet ke nhng chuyen xuat
ngoai t nhat moi nam mot lan tham d cuoc
hop cua nhng ngi ng au cac Hoi
ien anh cac nc XHCN, khong ke cac
Lien hoan phim trong phe vi nhng xuat
mi khong ch ch danh, muon ai i th i.
Nhng li the o, toi khong he co y nh
khai thac, va lai khi toi ve Hoi th phe XHCN
cung khong con, cac Hoi ien anh cac nc
anh em cung khong con (tren the gioi ch
con duy nhat mot Hoi giong Hoi cua ta la
Hoi ien anh Trung Quoc, nhng quan he
cung khac xa roi). Tuy vay toi xuat ngoai
rat nhieu, nhieu nhat trong so cac ao dien,
nhng eu c mi vi t cach la ao dien
cua nhng bo phim do mo hoi cong sc cua
mnh lam ra ch khong phai vi t cach la
4T
Tong Th ky Hoi. Nhng nam lam viec
Hoi, b tach ri khoi guong may san xuat
cua cac Hang la mot thiet thoi ln oi vi toi
(sau nam lien toi khong co ieu kien lam
phim ke t sau bo phim truyen lam vao nam
1986 va bo phim video 2 tap Ch mot ngi
con song lam vao nam 1989).
Trong nhng nam au, cong viec cua
Hoi a choan het thi gian cua toi. Khi va
ve Hoi toi ac biet quan tam ti t Tap ch -
c quan ngon luan cua Hoi ma toi kiem
nhiem Tong Bien tap. Cong viec lam bao
oi vi toi t lau la mot viec khong xa la. Toi
van thng viet bao, tiep xuc vi cac toa
soan. Sau mot thi gian chan chnh lai ne
nep lam viec trong tap ch, co nh hng ro
rang, t Nghe thuat ien anh tr thanh mot
t bao c tn nhiem khong nhng trong
gii ien anh ma con ca ben ngoai. Cac
hoi vien hao hc ch i tng so bao ra.
o ho tm thay tieng noi cua chnh mnh ve
nhng van e cua nganh, nhng bai phe
bnh, ly luan sau sac, nhng bai dch t cac
bao ien anh nc ngoai mang lai nhieu
kien thc bo ch cho nghe nghiep.
Toi hoi hop ch moi so tap ch t nha in
em ve nh ch mot bo phim ra ban au
vay. Ve sau co quy nh cua Chnh phu,
Thu trng c quan chu quan khong c
kiem nhiem Tong bien tap cua t tap ch c
quan mnh, toi anh t gia tap ch. Co the
noi o la mot cuoc t gia ang buon oi vi
toi va nhieu anh em trong tap ch.
Van phong Hoi co 12 ngi, moi ngi
mot cong viec. Toi xac lap mot nguyen tac
lam viec da tren s t giac cua moi ngi.
Toi trc tiep giao viec cho tng ngi va
tng ngi chu trach nhiem ve cong viec
cua mnh trc Ban Th ky. C quan rat t
khi hop, khong co nhng cuoc phe bnh
kiem iem. Neu can phe bnh nhac nh ai,
toi trc tiep noi thang vi ngi o, oi khi
toi noi nong nhng anh em dan dan biet tnh
toi ch v cong viec chung nen khong gian.
Toi rat quan tam en hoat ong cua Cau lac
bo Hoi v o la ni sinh hoat xem phim th-
ng xuyen cua cac hoi vien. Von quen vi
tac phong lam viec t m cua mot ngi ao
dien trong khi ra hien trng, nen toi rat t
m trong khi giao viec va kiem tra viec thc
hien cong viec.
Van phong tuy t ngi nhng ai nay eu
t giac lam viec vi mot y thc gan nh la v
danh d cua chnh mnh. Toi e ra mot
thong le trong c quan: ky niem sinh nhat
cua tng ngi, giao cho ong ch chanh
van phong theo doi va to chc. Ai en c
quan Hoi cung eu thay mot tac phong lam
viec nang ong co hieu qua, khong vu li...
Trong quan he oi ngoai, cai ma Hoi mong
muon la c trao oi, hoc hoi e nang cao
nghiep vu cho cac hoi vien, giao lu van
hoa... ngoai ra khong co mot ong c g
khac. Do vay Hoi a thiet lap c nhng
quan he hp tac rong rai vi Hoi ien anh
cua nhieu nc tren the gii. Bang uy tn
cua mnh toi a gii thieu nhieu phim cua
cac ong nghiep tham d cac Lien hoan
phim quoc te. Nhieu phim a nhan c
giai thng. Toi coi o la ngha vu cua mnh.
Trong nhng nam cong tac Hoi, toi a lam
tat ca nhng g co the lam v li ch cua cac
cac hoi vien, khong chut an o suy tnh.
(*) Trch trong:ANG NHAT MINH - Hoi ky ien anh, Nxb.
Van nghe TP. Ho Ch Minh, 2005, tr.105 - tr.113
Anh trong bai: ao dien ang Nhat Minh tren dien an
ai hoi ien anh nhiem ky IV
42
N
hng ngay cuoi thu 2007. Va sap
cau Can Th lai en cn bao mang
theo ma lut ap vao. Cha het tran
lut nay lai en tran khac. Mot thang mien
Trung bon tran ma lut trang tri, trang at.
a the, dch ta bung phat, dch gia cam,
dch gia suc xuat hien tr lai. Ca nc gong
mnh chong tra nhng th thach cam go.
Nhng ngay gia nhng bon be lo toan ay,
nhng lo toan co the noi la rat ln, ngi ta
con oc c trong mat hang trieu ngi
Viet Nam mot noi lo au khac, nho thoi
nhng thao thiet, day dt. Noi lo au ay gan
lien vi so phan mot con ngi. Nha th
Pham Tien Duat b ung th phoi, a vao
vien va sc khoe ang uoi dan, kho be
qua khoi.
Nha th Pham Tien Duat tam c nao
ma s song chet cua anh quan trong the?
Tha, nha th ay khong phai la thien tai,
00 00l 00 8l, 00 00l l8M 9l00
00 l8 000l 00l Ml0
0 00f 18086
Nha th PHA M TEN DUA T (ng gia) cung can bo, phong vien Ta p ch Die n an Va n nghe Vie t Nam tiep Trung tng
ONG S NGUYE N, Thieu tng NGUYEN BA TONG - nguyen T lenh va chnh uy Binh oan Trng Sn, nha n nga y 22/12/2002
43
cung khong phai la ngi co cong ln nhat
vi nen th Viet Nam na cuoi the ky XX.
Anh ch la mot nha th hang au trong the
he nhng nha th trng thanh trong thi ky
ca nc khang chien chong e quoc My.
i sang tac cua anh cung ch n ro trong
vong mi nam, vao giai oan cuoi cua
cuoc chien. Ngoai i, anh khong phai con
ngi hoan hao theo quan niem thong
thng vao thi anh song. Nhng la the,
cuoc vat lon vi cai chet cua Pham Tien
Duat c hien dien trong s bon chon thng
cam cua biet bao con ngi. am tang anh
chac se khong nhieu nhng vong hoa lng
lay nhng chac se rat ong ngi, chac se
co nhieu nhng giot nc mat chan thanh.
Nha th that la nha th la the. Ho khong la
g ca nhng khong ai phai e phong ho,
khong ai n ghet ho. Khong ch the, du ho
khong lo noi than mnh nhng ta van muon
tm en ho, e c nhng cau th che ch
moi khi buon au, co n. Pham Tien Duat
la mot nha th nh the...
Sinh nam 1941, tuoi T. Que at trung
du Phu Tho. Ao nau chan at i tro hoc.
Hoc xong trng Pho thong cap 3 Hung
Vng, Pham Tien Duat thi o vao ai hoc
S pham Ha Noi, cung la vi To Nhuan V,
Nguyen Khoa iem, Vu nh Minh, Nguyen
nh Anh va nhieu nha th, nha van khac.
Ngay t ngay con sinh vien, anh a co th
in tren cac bao. Ngi oc con nh en bai
th au tay cua anh, mot oi yeu nhau chia
tay vn hoa au ng Thanh Nien e
ngi con trai vao chien trng. Bai th au
nh in trong tap Sc mi cua nha xuat ban
Van hoc. Hoi ay giay hiem, in th phai xep
hang, c vao Sc mi la mot vinh d, la
a qua mot t s tuyen e tr thanh nha
th, ai cung ao c.
Hnh nh th cung co cai van cua no. C
bang i tram nam, th Viet lai bng sang.
Thi ky chong My cu nc la nhng nam
hng thnh cua th. Ca nc me th. Mi
gi em, gi cua buoi phat thanh Tieng th
ai Tieng noi Viet Nam, moi chiec loa cong
co ng, mo i ma y thu thanh Orionton va
Xiongmao eu reo rat. Ngi ta say sa
nghe ngam th, chep th vao so tay va...
lam th. The he th cua Pham Tien Duat
ln len trong khong kh van chng nh
huyen thoai ay. Nhom th Hai Phong.
Nhom th Quang Ninh. Nhom th Ha Noi.
Nhom th Quang Bnh. Moi nhom mot ve,
ua nhau lam th nh len cn sot, nh b
nhap ong. Thnh thoang co bai th nao T
mien Nam gi ra c in tren bao la chuyen
tay t bao en nat nhau. Trong so nhng
cay but tre luc ay, Pham Tien Duat a la
mot trong so sc mi ong lai trong tr nh
moi ngi.
Nhng co le cung ch en the. Dau an
Pham Tien Duat se m nhat i rat nhieu
neu th anh khong ong hanh cung nhng
oan quan ra tran va cat len li ong ieu
vi nhng ngi lnh tran mac. Tot nghiep
ai hoc, Pham Tien Duat khong c phan
cong i day hoc ma c tuyen vao bo oi,
au tien la phao cao xa, roi ve binh oan
van tai 500 - bo phan tien phng cua Cuc
Van tai quan s, sau nay sap nhap vi binh
oan van tai 559, Bo oi Trng Sn. Khu
Bon (cu) thi ky ay la chien trng ac liet
vi nga ba ong Loc, ng 15, ng 20
Quyet thang. n v cua Duat ong
Hng o, huyen Hng Khe (Ha Tnh).
Mot lan en oan 500 cong tac, toi tm tham
Duat. Anh i cong tac tuyen trong vang,
trong lan co mot cai ging liep na e
trong. i lnh n gian, cat bc i la tat ca
44
len vai. Mai sau nay Ha Noi, chung toi mi
gap nhau.
Nhng la gap nhau mat nhn mat, con
qua th th trc o a lau. Cung nhng
nam thang trong chien trng ay, chung toi
cung nghe ai Tieng noi Viet Nam, cung
oc bao Van nghe, cung biet co cuoc thi th
va cu ng g i th d thi. To i ma i e n
31/12/1969 mi gi chum 3 bai co Be xuoi
song La ra Ha Noi, con Duat chac gi sm
hn va chum th 4 bai cua anh oat giai
nhat trong lan thi ay, nh moi ngi a biet.
oi vi ban oc hoi nhng nam 70, th
Pham Tien Duat het sc mi va la. Chum
bon bai Gi em co thanh nien xung phong,
Bai th ve tieu oi xe khong knh , Trng
Sn ong - Trung Sn Tay, Nh c
giai thng va sau o la La en va cac
bai th khac c anh tap hp trong tap th
au tay Vang trang quang la khep lai giai
oan tm ng cua th nhng nam au
chien tranh chong My. May nam trc o,
th chong My thien ve luan ly, t bien. Ve
sau, tieng th tr tnh co nhieu hn nhng
cam hng chung van la cam phan, bi
trang. Qua chum th c giai, vi chat
giong tng tng ua ua va cach ket bai ot
ngot rat thong minh, Pham Tien Duat a
thoi vao th mot khong kh ti tan, hon
nhien khien ngi ta nhan ra chien trng
khong ch co chet choc, au thng, bom
ri an no ma con tuoi tre phi phi, con
tieng ci ti sang. Nhng phat hien, lien
tng bat ng va ngo nghnh trong th
Pham Tien Duat ai the nh: mang ten eo
Ngang nhng con eo lai chay doc,
chien trng nghe tieng bom rat nho,
khong co knh khong phai v xe khong co
knh cai gat nc xua i noi nh... la s
that, hn na no con la cach nhn chien
tranh, nhn cuoc i that s can thiet cho
nhng ngi ang chien au nen a c
cong chung on nhan nong nhiet.
Duat i vao van hoc bang con ng ra
tran va mai thuy chung vi con ng ay.
ng ra tran mua nay ep lam, mot cau
th cua Duat trong bai th Trng Sn
ong- Trng Sn Tay a tng la chu e
ban cai mot thi. Cau th ung la la neu ta
oc no trong nhng ngay thang hoa bnh
nhng no khong phai la th khau hieu, th
ap phch, no ung vi cuoc chien tranh giai
phong o va thiet ngh van mai ung vi
nhng ngi len ng cu nc khi To
quoc co giac ngoai xam. Pham Tien Duat ra
tran hao hng, ay y thc nh Nguyen My,
Ca Le Hien, Chu Cam Phong, Tran Vu Mai,
Hoang Viet, Nguyen Minh Chau, Thanh
Thao va rat nhieu van nghe s khac tng y
thc. Anh yeu nhng ngi lnh, nhat la
nhng ngi lnh Trng Sn va nhng
ngi lnh cung rat yeu qu anh. Anh viet ve
ba me Nam Hoanh (Nghe An) tng nuoi
nang mnh. Anh viet ve nhng ngi lnh
ben cau Tung Coc tui bom (Ha Tnh). Anh
viet ve ong oi cua mnh, tai nghenh
ngang v bom van ci hien lanh: iec g th
iec. Vi giac phai tinh . Anh viet ve co
thanh nien xung phong que Ha Tnh Cai
mieng em ngoa cho ban ci gion: Tieng Ha
Tnh nghe buon ci ao e va co thanh
nien xung phong Quang Bnh Muoi bay
rng gia cho dai tay ao. Het rau roi em co
hai mang khong.?. Anh viet ve anh lnh lai
xe trong tieu oi xe khong knh... vi biet
bao yeu thng, than thiet Chnh cai chat
hom hnh, tinh nghch ay a khien Pham
Tien Duat ong lai trong long ngi oc.
Nhng cung can e y rang cung vi nhng
cau th thong minh, Duat con mot mang tr
45
tnh rat bang khuang, lang man rai rac au
o, nhat la trong La en, Tieng bom va
tieng chuong chua va trng ca Nhng vung
rng khong dan ang d dang. Nhng gia
san th o a lam nen mot Pham Tien Duat
oc ao va oi mi cua ca mot giai oan
th, mot tn hieu e nhan biet th chong My
cu nc, mot nha th cua lnh khong ai
thay the c. Mai ay, khi hai cuoc chien
tranh va qua a thanh co tch cung nh
cac cuoc chien tranh chong Tong, chong
Nguyen, chong Minh a thanh co tch,
nhieu tac pham van hoc se ri vao quen
lang nhng th Pham Tien Duat viet ve
chien tranh van con mai, nh con mai th
van Ly -Tran- Le, con mai th Nguyen nh
Chieu, th To Hu, th Hong Nguyen...
Giai ngu may chuc nam nhng au co
bo oi Trng Sn la ay co Pham Tien
Duat. Anh la nha th co chat cu chien
binh nhat trong so nhng nha th tng cam
sung ma toi biet.
Chien tranh ket thuc, anh van viet nhng
nhieu hn la lao vao nhng cong viec khac
cua nghe thuat va bao ch.
Anh la m bie n ta p th cho ba o Va n
Nghe ; tham gia Ho i o ng th cu a Ho i Nha
va n; i no i chuye n th; ngo i tha m nh
th; vie t kch ba n, vie t l i bnh cho m i
ma y phim ta i lie u ve chie n tranh; tham gia
xa y d ng ba o ta ng bo o i Tr ng Sn;
vie t ho i ky cho mo t v ch huy cu cu a binh
oa n; vie t phe bnh va n ho c tre n ba o, la m
To ng Bie n ta p Ta p ch Die n a n Va n nghe
Vie t Nam, khi ngh To ng bie n ta p, anh la m
chu tch mo t qu va n ho c. Co ng vie c cuo i
cu ng ma anh cho n la la m ng i da n
chng trnh truye n hnh da nh cho ng i
cao tuo i va tr tha nh ng i da n chng
trnh cao tuo i nha t cu a a i Truye n hnh
Vie t Nam. Con ng i nghe s, con ng i
la m vie c trong Pha m Tie n Dua t luo n
th ng tr c. Anh a so ng v i con ng i a y
e n ta n cho t i mnh...
Ba ng i kha la u kho ng ga p nhau, ch t
mo t ho m nghe tin d , to i tm e n nha Dua t.
Nha anh ga n mo t khu ch co c lua n qua n
trong ngo , tha t kho tm. La ng i ra t c
qua n o i, tha m ch nhie u o ng ch la nh a o
cao ca p nha t cu a a ng va Nha n c qu
me n, u a i, nhng suo t i, anh pha i
nh ng ni ra t cha t cho i, ba t tie n : mo t ca n
buo ng to i om va a m tha p ngo Ye n The ,
mo t ca n ho hai chu c me t vuo ng ma i tre n
ta ng na m khu chung c Trung T va ba y
gi , anh va o vie n t ngo i nha kho ng co so
nha , o a c n s, ma t sa n cu ng hn hai
chu c me t vuo ng la cu ng. La ng i co o ng
go p a ng ke va o ne n th Vie t, a i die n
ha ng a u cu a the he ca c nha th cho ng
My , c ba n o c kho ng ch trong n c ma
nhie u n c tre n the gi i bie t e n, nhng
co ng vie c trong la ng va n cu a anh chu ye u
la bie n ta p vie n cu a ba o Va n nghe , a u co n
va i ch c kha c, nhng cha co ch c na o
co vai tro tha t s trong Ho i Nha va n. Nhng
hnh nh Pha m Tie n Dua t kho ng la y the
la m buo n. Ngay e n khi bie t mnh b be nh
ung th, co the co nh ng phu t gia y buo n
kn a o, nhng pha n l n th i gian, Dua t
va n bnh tnh, thanh tha n: So ng e n 67
tuo i, the la m ng ro i.
Nhng Duat i, tuoi tho bnh quan cua
ngi Viet Nam bay gi la 71 c ma. Nhng
ngi nh ban, sao i sm the.
Trong: VU DUY THONG - Mot ca so van nghe (Phe bnh
- tieu luan), Nxb. Hoi Nha van, H., 2012, tr. 287 - 294.
au e do DVNVN at.
4
T
o i co may ma n c o ng ha nh v i
gi i kie n tru c nhie u na m nay v i t
ca ch o ng nghie p mo t nga nh
nghe thua t ga n gu i v i kie n tru c - o la my
thua t. Duye n pha n nghe nghie p a khie n
to i co dp chia se , o ng ca m v i Ho i KTS
Vie t Nam trong nh ng b c gian trua n tre n
t ng cha ng ng xa c la p v tr, tie ng no i
cu a mnh o i v i xa ho i, v i gi i nghe trong
s nghie p pha t trie n chung cu a a t n c.
Ng c do ng th i gian, t a u nh ng
na m 80 na ng
ne bao ca p
cu a the ky
tr c th i ky
tr c o i m i,
gi i KTS va n
hoa t o ng
nghe nghie p
tre n mo t ma t
ba ng a m
tha m, cha
nhie u nh ng
s kie n no i
ba t, thu hu t s
chu y va quan
ta m cu a toa n
xa ho i. Cho
e n sau na m
1986, v i th i ky o i m i - m c a - ho i
nha p, ba ng s kie n tr, tnh ye u nghe
nghie p va y th c tra ch nhie m, t ng b c
mo t, tie ng no i cu a gi i KTS, tho ng qua Ho i
nghe nghie p v i vai tro t va n, pha n bie n
a co nh ng ta c o ng tch c c e n s pha t
trie n chung. Ve ie u na y, pha i ghi nha n
co ng lao va vai tro tie n phong cu a KTS
Nguye n Tr c Luye n (Chu tch Ho i) cu ng
o ng nghie p ca c nhie m ky tr c a ta o
tie n e quan tro ng cho nh ng b c pha t
80l l8l 008 000 08l lfl0 008
80l kl0 lf00 80 l0l 88M
808 8l l0086 k08 08
Ccng lr|nh PUcy P|czc cc ccng ly V|el Hcng lh| ccng phcn k|nh ccng nghe mc|
47
trie n m i ca c nhie m ky tie p theo. Nh ng
y kie n t va n, pha n bie n cu a gi i KTS a
c Nha n c tie p nha n va kp th i co s
ie u chnh tng o i phu h p. Co n nh th i
ky xa y d ng Kha ch sa n Ha No i va ng be n
Ho Gm, khi Ho i KTS Vie t Nam le n tie ng,
co Thu t ng Vo Va n Kie t a xem xe t va
cho nh ch vie c thi co ng, o la s kie n
a u tie n ghi nha n tie ng no i pha n bie n
chua n xa c, co ng ta m cu a Ho i nghe nghie p
v l i ch chung cu a co ng o ng.
Th i ky o i m i, b c tranh kie n tru c a
c kha c ho a nhie u chie u, nhie u go c
ca nh, die n ma o o th a da ng hn, co ni
ba t kp v i xu the kie n tru c hie n a i;
nhng cu ng co hie n t ng ngo nha n ca c
gia tr va ca ch tie p ca n, da n e n nh ng
co ng trnh v i kie n tru c co p nha t, sao
che p, vay m n ca c ye u to va n ho a ngoa i
lai; cu ng co n o i cho m nha t, cha ro
ne t... Trong mo t bo i ca nh ngo n ngang cu a
kie n tru c ng a i, xa ho i ca ng nha n
th c ro v the cu a gi i KTS trong vie c
kha c ho a mo t ca ch e p e gng ma t cu a
ng i Vie t tho ng qua kie n tru c b i le
kie n tru c la hnh a nh ro ne t nha t va n ho a
cu a mo t quo c gia, nhn va o kie n tru c se
tha y ro ngay khuo n ma t va n ho a cu a quo c
gia a y nh the na o, ta m cao na o. Va ,
nh va y, ro ra ng, trong mo t nhp i chung,
o ng ha nh v i Hie p ho i KTS quo c te -
UIA, Ho i KTS Vie t Nam a c ca c o ng
nghie p tre n the gi i th a nha n. C ho i m
ro ng mo i quan he v i ca c KTS quo c te
cu ng la dp e Ho i KTS Vie t Nam kp th i
ie u chnh nh h ng hoa t o ng nghe
nghie p trong th i ky m i.
Trong Nghi quye t 23 - Ngh quye t m i
nha t cu a Bo Chnh tr ne u ro nhie m vu tie p
tu c xa y d ng va pha t trie n ne n Va n ho c
Nghe thua t Vie t Nam trong th i ky m i.
Trong tha p ky a u tie n c a the ky XXI, ca c
ho i VHNT ang co ie u kie n he t s c thua n
l i e pha t trie n va ho i nha p nhanh hn,
ma nh hn, ro ng m hn v i the gi i be n
ngoa i. S pha t trie n na y tu y thuo c va o kha
na ng cu a t ng ho i va nhie t tnh cu a o i ngu
va n nghe s trong tinh hnh m i.
o i v i Ho i KTS Vie t Nam, khi ie u kie n
hoa t o ng ro ng m hn, c ho i giao lu
ho c ho i nhie u hn, chu ng ta co the ho c ta p
kinh nghie m cu a the gi i trong vie c trie n
khai xu the pha t trie n be n v ng cu a kie n
tru c hie n a i va kie n tru c sinh tha i. e la m
c ie u na y, Ho i ca n chu tro ng co ng ta c
truye n tho ng, pho ca p trong toa n xa ho i
nh ng y t ng a da ng ve kho ng gian
so ng cu a ng i da n, a p ng nhie u m c
nhu ca u cu a xa ho i, cha t l ng v i
nh ng tie u ch kie n tru c v co ng o ng, v
mo i tr ng...
Toi cho rang: ay la mot thi ky ay ap
nhng c hoi va ca thach thc oi vi cac
KTS nhat la vi cac KTS tre. oi ngu KTS
tre ch ng minh, na ng o ng kho ng ch
khang nh mnh cac cuoc thi quoc te ma
con nhng d an quy mo ln ho thc hien
trong nc. Tuy nhien, oi khi cung thay tui
than cho gii sang tao kien truc nc nha
khi tai nang cua ho khong c khai thac
triet e nhng d an ln, co y ngha he
trong oi vi kien truc quoc gia. Neu tai
nang, tr tue cua nhng gng mat con rat
tiem an ay co c may c s dung th chac
48
chan dien mao o th nc ta se a dang
hn, phong phu hn, gop phan lam cho nen
kien truc Viet Nam phat trien hai hoa va can
bang hn gia hien ai va ban sac.
Trong nhng nam gan ay, Hoi KTS Viet
Nam rat chu trong en nhiem vu phat trien
the he KTS ke can, cac chng trnh hoat
ong hng en viec to chc san chi cho
KTS tre nh Gap g mua thu, Trai KTS
tre... a thc s tr thanh nhng dien an
nang ong e anh ch em tre gap g, trao
oi chia se tam nguyen, y tng, khat khao
cong hien va nhng thong tin nghe nghiep.
Mot trong nhng nhiem vu quan trong cua
Hoi la phat hien nhng nhan to mi, ao
tao, nang cao v the, y thc nghe nghiep va
trach nhiem xa hoi cua KTS tre, dan tao
ieu kien cho nhng ong gop ca nhan cua
ho vao hoat ong chung. Bi le, nghe kien
truc mang tnh ac thu cao, tnh sang tao ca
nhan rat manh, tham ch moi KTS la mot
the gii rieng ve y tng sang tac kien truc.
Va cung t nhieu nam nay, Hoi KTS a la
mot mai nha chung, t nhng ngi lam
nghe va tap hp nhng o an thiet ke co gia
tr cao ve nghe thuat kien truc, hng ti
muc tieu chung la phat trien ben vng.
Chnh ieu o a tao nen v tr khong the
thay the cua Hoi KTS trong s nghiep kien
tao va phat trien mot quoc gia.
Trong thap nien th 2 cua the ky XXI, toi
d cam ay se la thap nien ban le xoay
chuyen sang nhng trang mi cua kien truc.
Hoat ong cua Hoi KTS trong 5 nam cua
nhiem ky nay co y ngha rat quan trong khi
vai tro, s menh cua Hoi phai la nhng cu
hch tot lanh cho s phat trien, va quy tu
mot oi ngu KTS hung hau, tai nang, co u
cac the he, cung bc tren con ng sang
tac kien truc. o cung chnh la ieu ma
ang va Nha nc a khang nh trong
nhiem vu cua Hoi - mot to chc chnh tr -
xa hoi, nghe nghiep; trong o, v tr nghe
nghiep cua Hoi van la tieng noi quyet nh
e tao ra xu the mi, tac ong en nhng
tieu ch chuan mc trong quan iem cua xa
hoi ve kien truc, ve ban sac....
Vi Nha nc, Hoi KTS co ac thu rieng,
khong khac g cac Hoi VHNT khac trong
lnh vc sang tao, phai c hng moi che
o chnh sach, tao ieu kien phat trien tai
nang ca nhan. S thong nhat gia c quan
quan ly Nha nc vi Hoi nghe nghiep co
vai tro quan trong trong viec ban hanh kp
thi nhng van ban phap quy, tao lo trnh
cho viec xay dng hanh lang phap ly cho
hoat ong kien truc phat trien. V the, Ngay
Kien truc Viet Nam va c Ban B th TW
ang va Nha nc cong nhan la mot niem
vui ln oi vi Hoi KTS va gii KTS nc
nha. Chung niem vui vi cac ban KTS, toi
muon chia se nhng tam s cua mot ngi
ngoai ao nhieu nam ong hanh vi Hoi
KTS qua nhieu giai oan hoat ong.
To i ngh ra ng ca c the he KTS ho m nay
se chnh la nh ng ng i quye t nh b c
tranh kie n tru c, quye t nh xu the pha t trie n
cu a kie n tru c Vie t Nam trong the ky XXI -
the ky se ch ng kie n nhie u s kie n quan
tro ng cu a n c nha . Va to i, to i tin va o s
tha nh co ng cu a ho .
808 00 86 (ghi)
(*) Trong: Ta p ch Kie n tru c, so 03/2011, tr.14-15
4
Ba c, Nam mo t n c, va n nghe mo t
nha la mo t kha u hie u no i ba t trong mo i
cuo c ho p cu a gi i va n nghe chu ng ta la
nguye n vo ng vo cu ng tha thie t va cu ng
chnh la mu c tie u chie n a u bao nhie u na m
nay cu a mo i chu ng ta. Tnh ca m sa u a m
a c the hie n tha t sinh o ng khi oa n
a i bie u Ho i va n nghe Gia i pho ng mie n
Nam go m co hai nha va n Phan T va Tra n
nh Va n a t cha n t i mie n Ba c tha n ye u.
Ngay t nh ng nga y a u tie n, ta i sa n ga
Ha No i cu ng nh ta i tru s cu a Ho i Lie n
hie p va n ho c nghe thua t Vie t Nam, o ng
a o anh ch em va n nghe s va nhie u nha
hoa t o ng va n ho a no i tie ng, vo n ra t quen
bie t v i mie n Nam chu ng ta, a t i o n
chu ng to i a n ca n sa n so c a y a em m i t
tie n tuye n ve .
Nha th To H u, Pho Chu tch Ho i Lie n
hie p va n ho c nghe thua t Vie t Nam, ng i
anh l n cu a gi i va n nghe ca n c a tha m
ho i t i mo i chu ng ta, anh theo do i tha t sa t
t ng b c tie n cu a mo i nga nh. Anh o c
tha t kho e ta c pha m t mie n Nam g i ra,
anh cha m chu xem t ng b c ky ho a t ng
th c phim t ng ta m hnh, anh say me
nghe qua a i va ba ng ghi a m ca c ba n
nha c, ca c ca khu c mie n Nam. Anh hie u
chu ng ta tha u a o e n no i trong khi tie p
xu c v i anh, chu ng to i ca m tha y nh t bao
nhie u na m nay, anh va n th ng xuye n
so ng va chie n a u v i chu ng ta mie n
Nam. Anh a nh gia tha t cao nh ng tha nh
t u a a t c cu a gi i va n ho c, nghe
thua t mie n Nam, ca ng i tinh tha n chu
ng gian kho , thie u tho n, v t mo i kho
kha n nguy hie m e sa ng ta c va bie u die n
phu c vu qua n da n mie n Nam cu a chu ng ta.
Anh coi mo i ta c pha m t mie n Nam g i ra,
SONG fPONG flNH YLU fHUONG VO H/N
CU/ llLN B/C
808 98 188 88 8
(Hc| Vcn nghe G|c| phcng m|en Ncm V|el Ncm)
Bac Ho xem Tranh ky hoa t mien Nam gi ra tai Tru s 51
Tran Hng ao, Ha Noi, 1966 Anh: INH ANG NH
5
hoa n tha nh trong kho i l a va pha n a nh
cha n th c cuo c kha ng chie n cho ng My , la
mo i vie n ngo c. Anh m ng r nha c to i Gia i
th ng Va n nghe Nguye n nh Chie u va
nha n ma nh a y la nh ng tha nh co ng b c
a u nhng la mo t o ng go p a ng ke va o
kho ta ng va n nghe cu a ca n c. Va theo
anh b c va o cuo c chie n tranh cu c bo vo
cu ng a c lie t, nha t la t sau ca c t To ng
ta n co ng va no i da y, va n nghe mie n Nam i
tie p c mo t cha ng ng a ng ghi nh !
Kho ng nh ng ch co va n, th, nha c, kch
ma ca ho a, ie n a nh, nhie p a nh e u co
nh ng ta c pha m xua t sa c. Theo do i b c
tr ng tha nh cu a chu ng ta, anh a no i t i
ma y u ie m no i ba t cu a ne n va n nghe
ca ch ma ng mie n Nam the hie n tnh
chie n a u cao, a m a tnh da n to c va tnh
qua n chu ng, gia u tinh tha n la c quan ca ch
ma ng. V i gio ng no i ra t ta m tnh, tha thie t,
mong muo n chu ng ta phu c vu a c l c hn
n a s nghie p cho ng My c u n c va vn
t i nh cao cu a va n ho c nghe thua t, anh
khuye n chu ng ta co ga ng th c hie n to t l i
da y cu a Ba c Ho , la nh tu to i cao cu a ca da n
to c ta! Mo i va n nghe s pha i so ng nh
ng i trong cuo c, o ng cam co ng kho , chia
ngo t xe bu i v i nha n da n, th ng xuye n
ga n gu i, ga n bo v i nh ng ng i ang
ha ng nga y o mo ho i va ma u e chie n a u
va sa n xua t, tranh thu ghi che p va kp th i
e cao, pho bie n sa u ro ng ba ng va n, th,
nha c, ho a, kch, phim a nh... nh ng ha nh
o ng, nh ng s vie c anh hu ng, nh ng ta m
gng cho i lo i ve tinh tha n phu c vu nha n
da n kho ng ie u kie n, sa n sa ng xa tha n v
n c cu a bao nhie u o ng ba o ca n bo chie n
s ta. Anh nha c nh chu ng ta chu y t i tra ch
nhie m he t s c na ng ne cu a mo i ng i la m
co ng ta c va n ho c, nghe thua t lu c na y, coi
vie c pha n a nh th c te v a i ang die n ra
muo n hnh, muo n ve tre n kha p mie n Nam
la nhie m vu ha ng a u mang he t th i gian,
s c l c cu a mnh ra ba m cha c, ba m la u da i
ta i ca c c s chie n a u va sa n xua t, v a
tch lu y vo n so ng, thu tha p gi gn c
nh ng t lie u quy ba u, nga n na m co mo t va
v a sa ng ta c nhanh nha y. Tham gia va o
cuo c chie n a u so ng co n ang die n ra
ha ng nga y cho ng gia c My va tay sai cu a
toa n da n ta ba ng ta c pha m va mo i hoa t
o ng nghe thua t cu a mnh la mo t o i ho i
kho ng the thie u c o i v i mo i va n nghe
s. Anh coi nh ng ta c pha m u loa i hoa n
tha nh trong ma y t To ng ta n co ng va no i
da y v a qua va nh ng hoa t o ng lie n tu c
cu a ca c oa n va n co ng, ca c o i chie u
phim, ca c o i trie n la m... la nh ng o ng
go p thie t th c cu a va n nghe s mie n Nam
va o tha ng l i he t s c to l n a la m ra ng r
te n tuo i da n to c ta v i toa n the gi i.
Trong buo i ho p cu a Ban Cha p ha nh m
ro ng Ho i Lie n hie p va n ho c nghe thua t Vie t
Nam, co ca a i bie u Bo Va n ho a, U y ban
lie n la c va n ho a v i n c ngoa i tham d va
trong ca c buo i tie p xu c v i o ng a o anh
ch va n nghe s va gi i va n ho a mie n Ba c
ta i hai tha nh pho Ha No i va Ha i Pho ng,
oa n chu ng to i a ba y to lo ng bie t n sa u
sa c cu a va n nghe s mie n Nam va cu a ca
mie n Nam o i v i s giu p vo cu ng lo l n
ve mo i phng die n cu a gi i va n ho c nghe
thua t mie n Ba c, cu a ca c c quan va n ho a
va cu a ca o ng ba o mie n Ba c. Chu ng to i
nha c t i nh ng na m en to i nha t, nghe t th
nha t tr c nga y o ng kh i, khi pha n o ng
va n nghe s mie n Nam co n b giam ca m
hoa c m i cha p ch ng b c va o con ng
nghe thua t, khi sa ch ba o va n nghe ha u nh
cha co va a i Pha t thanh Gia i pho ng
cha tha nh la p, ca mie n Nam va n kho ng co
lu c na o ng t l i ca, tie ng ha t la nh ma nh,
5T
tie ng o c truye n e m khuya, nh ng buo i
nga m th, sa n kha u truye n thanh, da y ha t
tre n a i Tie ng no i Vie t Nam da nh nhie u gi
mo i nga y cho mie n Nam. Kho ng nh ng
o th ma da n da n pho bie n ca ca c vu ng
no ng tho n, nha n da n co da nh du m tie n
mua a i ba n da n e ha ng nga y b ma t theo
do i tin t c mie n Ba c va ca c hoa t o ng va n
ho c, nghe thua t cu ng h ng mo i sinh hoa t
tinh tha n, va n ho a v i mie n Ba c. Th To
H u c nga m ngay trong ca c nha tu ,
c ghi che p trong so tay cu a ca c ho c
sinh, sinh vie n ca c vu ng o th ta m chie m
va ra t nhie u ba i ha t ba i th cu a ca c ta c gia
mie n Ba c a tr tha nh nh ng tie t mu c quen
thuo c cu a ca c o i va n co ng nghie p d xa ,
a p. oa n chu ng to i ke la i nh ng gi phu t
kho ng the bao gi que n c, v a sau khi
xa y ra ca c vu tha m sa t H ng ie n, Ch
c, nha t la sau khi bo n My - Die m a u
o c na m nga n anh em ta tra i giam Phu
L i. Qua a i Ha No i t ng thua t ta i cho ,
mo i chu ng ta vo cu ng xu c o ng nghe tha y
b c cha n xuo ng ng cu a ma y tra m anh
ch em ho a s va ho c sinh tr ng My thua t
bie u tnh qua ca c ng pho Thu o , mang
theo nh ng b c tranh e to ca o to i a c gia c.
Ha ng tha ng lie n, anh em mie n Nam c
nghe l i th cha y bo ng, nh ng ba i ha t ke u
go i tra thu : nh ng ba i bu t ky , pha t bie u do
chnh ca c va n nghe s no i tie ng nh To
H u, a ng Thai Mai, Nguye n nh Thi,
Tra n Va n Ca n, Xua n Die u, Nguye n Xua n
Khoa t, o Nhua n, Huy Ca n, Che Lan Vie n,
Hoa i Thanh... t i a i trnh ba y ta c pha m
cu a mnh. La n so ng va n ho a o i tru y cu a
My tra n va o mie n Nam a kho ng a u o c
no i nha n da n ta, kho ng tie u die t no i tinh
tha n ye u n c cu a da n to c ta nh chu ng
mong muo n. V i co ga ng t ng gi t ng
phu t cu a ba n tha n chu ng ta va v i s giu p
th ng xuye n cu a gi i va n ho a, va n
nghe mie n Ba c n c ta, i so ng tinh tha n
cu a nha n da n mie n Nam va n i theo h ng
ca ch ma ng, h ng la c quan ye u i, h ng
quye t chie n, quye t tha ng. Gi i va n ho c
nghe thua t mie n Ba c a da nh pha n l n th i
gian e sa ng ta c va bie u die n phu c vu ca ch
ma ng mie n Nam, co anh ch t khi a t n c
b chia ca t ch chuye n sa ng ta c va bie u
die n ca c e ta i ve mie n Nam.
Sau khi phai oan au tien cua Mat tran
do giao s Nguyen Van Hieu dan au ti
tham mien Bac nam 1962 va chnh thc
thoa thuan trao oi van hoa gia hai mien,
sach bao, phim anh... a c chuyen vao
Nam rat thng xuyen va khoi lng ngay
mot ln. Trong cac buoi tiep xuc vi gii van
hoa, van nghe mien Bac, oan chung toi a
trnh bay ay u vi nhng dan chng cu the
tac dung khong sao lng het noi cua nhng
van kien cac ai hoi van nghe toan quoc
trong nhieu nam qua, trong o nhng bai
phat bieu cua ong Trng Chinh - Chu tch
Quoc hoi,Thu tng Pham Van ong, nha
th To Hu a ac biet bo ch oi vi chung
ta. ay la nhng li ch bao quan trong bac
nhat a giup chung ta tm ra hng i ung
an trong qua trnh sang tac va bieu dien,
ren luyen tr thanh chien s hoat ong cach
mang bang van nghe. Cac nganh van hoc,
nghe thuat a gi cho chung ta cac tai lieu
ly luan, nghiep vu, cac kinh nghiem sang
tac, cac chng trnh giang day, huan luyen
cac trng nghe thuat. Ro rang ay la
nhng cho da vng chac e moi chung ta
nang cao trnh o t tng va nghe thuat va
ao tao lp van nghe s tre.
Ta i ca c cuo c ho p v i t ng nga nh va n
ho c nghe thua t mie n Ba c nh Ho i Nha va n,
Ho i My thua t, Ho i Nha c s, Ho i Nghe s Sa n
kha u, Ho i Nhie p a nh, oa n Kie n tru c s,
52
Va qua, Toa soan DVNVN a nhan c bai v, tin, anh, tac pham
VHNT cua cac tac gia, cong tac vien:
HOANG CHOONG (Lang Sn); BUI TUAN NINH (Quang Ninh);CAO HONG,
NGUYEN LONG, AO TH LY, O DUNG (Thai Nguyen); TRAN TH KIM LIEN,
TRNG TH MAI NHUNG, BUI TH MAT, OAN TH THANH THUY (Vnh Phuc); O
NGOC DUNG, LE TH VAN HOAI (Phu Tho); BUI TH NU, TRNH HU THNH (Hoa
Bnh); NGUYEN THANH HNG (Bac Ninh); TRAN HONG HAI, LU TUAN HUNG,
TRAN TH NHAT TAN (Nam nh); NGUYEN NGOC THNG (Thai Bnh); NGUYEN
VIET TIEN (Hng Yen); LAM BANG (Thanh Hoa); AM QUYNH NGOC (Nghe An);
HOANG BNH TRONG (Quang Bnh); HOAI QUANG PHNG (Quang Tr); THACH
CANH CHI, VO TH HONG T (Bnh Thuan); VO HUE (ong Nai); TRAN HOAI ANH
(TP. Ho Ch Minh ); TRAN QUANG NHAT, NGUYEN TUNG, VO GIA TR, LY KHAC
CUNG, NGUYEN TH MY DUNG, HOANG HOA MAI, NGUYEN VAN TRANG, NGUYEN
KIM THUY, NGUYEN TIEN BNH (Ha Noi).
Tran trong cam n s cong tac cua Quy v
DVNVN
Ho i Va n nghe da n gian... cu ng nh khi t i
tha m Tr ng My thua t ta o hnh, Tr ng My
thua t co ng nghie p, Tr ng A m nha c, Nha
ha t giao h ng, h p x ng. Nha ha t ca
mu a Trung ng, gi i sa n kha u Thu o ,
Nha ha t kch thie u nhi, oa n mu a ro i, oa n
xie c, Tr ng kch, Tr ng mu a, Tr ng
ie n a nh. oa n chu ng to i a co ga ng la m
tro n l i ca n da n cu a ca c o ng ch la nh a o
Ho i ta. Mo i b c tie n cu a ne n va n nghe
mie n Nam e u ga n lie n v i s giu p mo i
ma t, mo i nga y mo t to l n cu a gi i va n ho c
nghe thua t mie n Ba c, oa n pha i no i le n
c a y u co ng lao kho ng b be n o cu a
nh ng ng i anh em mie n Ba c n c ta.
oan ai bieu hoi Van nghe Giai pho ng a
i tham nhieu ni tren mie n Bac, va chnh
trong dp i nay chu ng toi c thay tan ma t
bc phat trien v t bc cua cac nga nh van
hoc, nghe thuat va quyet tam cao o cua gi i
van hoa, van nghe mie n Bac ung ho mie n
Nam. Gii san khau a chua n b soi noi e i
vao tie n tuyen ln, nhat la t sau khi bo n My
buoc phai ngng nembom han che mien Bac.
oan cheo Ha Noi, Cai lng Chuo ng vang
Thu o , Nha hat ca mua trung ng kho ng
quan ngay em dng lai nhieu v , nhie u tiet
muc chuan b von lieng phong phu e san
sang phuc vu ba con dai han trong Nam. Nha
hat giao hng, hp xng dng gap ba v vu
kch Ch S , Pha lao Tha Ph va Bong sen e
co them tiet muc ve e tai mien Nam. a y la
mot n v nghe thuat chuyen bieu dien cac
san kha u ln, nhac cu lai cong kenh nang ne ,
kho hoat ong theo loi da chien. Nha hat giao
hng hp xng a khac phuc moi kho kha n,
sap xe p lai oi ngu e co the i hoa t ong tai
cac chie n trng...
(*) Trch Bao cao cua oan ai bieu Hoi Van nghe Giai
phong mien Nam sau chuyen i tham mien Bac, 1969.
Trong: Van nghe mot thi e nh (Bao nh Giang, su
tam, bien soan), Nxb. Van nghe TP. Ho Ch Minh, 1996, tr.
421 - 426, 437, 438.
53
H
oi ngh Van nghe toan quoc gom
co 80 ai bieu trong cac nganh:
van chng, am nhac, hoi hoa,
dien kch, kien truc va nhiep anh a hop
mot a iem Bac bo t 23 en 25 thang
7-1948.
Trong 3 ngay lam viec, hoi ngh a xet
van e to chc gii Van nghe Viet Nam,
a thoa thuan nhng van e can ban cho
s sang tac trong thi ky khang chien.
Nhng cuoc phat bieu y kien doi dao va
soi noi a nh ra nhiem vu cua Van nghe
s trong luc nay va cung khong bo quen
viec xay dng nhng tac pham can nhieu
thi gian, co the ket tinh va phan anh
c thi ai. Hoi ngh ong long nhan
rang Van nghe can phai gan gui ai
chung, lay sinh lc nhan dan, ong thi
phat trien nhng tai nang mi va nang
cao trnh o thng thc nghe thuat cua
ai chung.
Lan au t luc toan quoc khang chien,
c gap nhau ong u, than mat, cac
anh ch em van nghe s a bay to vi
nhau nhng thac mac ve sang tac, trao
oi cho nhau nhng kinh nghiem ve ky
thuat va t phe bnh.
Hoi ngh hng ng nhiet liet phong
trao thi ua ai quoc. Cac van nghe s a co
nhng t giao keo kch thch nhau va gay
nen mot phong trao sang tac van nghe.
Mot so van nghe s v xa, hay v ban
cong tac can thiet trong cac c quan
khong en c, hoi ngh xin gi cac ban
li chao than men va hen nam sau hop
mat ong u hn.
Hoi ngh Van nghe toan quoc ac biet
gi li tham cac van nghe s trong vung
ch tam chiem, tin tinh than bat khuat
va sc sang tac cua cac ban.
Cuoi cung hoi ngh a chnh thc thanh
lap HOI VAN NGHE VIET NAM va bau
Ban chap hanh. Trong nhng ngay hop
ban, ong thi lai thanh lap oan nhac s
Viet Nam va oan san khau Viet Nam.
Ben canh oan Kien truc s, cac hoa s
cong tac trong cac Xng hoa.
Hoi Van nghe Viet Nam vi cac bo
phan cua hoi, t nguyen ng trong to
chc van hoa chung cua toan quoc la HOI
VAN HOA VIET NAM a thanh lap ngay
20-7-48
(**)
.
HOI VAN NGHE VIET NAM
(*) Theo Tap ch Van nghe , c quan cua Hoi Van
nghe Viet Nam, so 4, thang 8 nam 1948, tr.1
(**) Hoi Van hoa Viet Nam c thanh lap trong ai
hoi ngh Van hoa toan quoc (con goi la Hoi ngh Van
hoa toan quoc lan th hai) hop trong 5 ngay t 16 en
20/7/1948, tai Viet Bac. Trc ngay khai mac, Ho Chu
tch a co th gi ai hoi ngh e ngay 15/7/1948. Tai
ai hoi ngh, Tong B th Trng Chinh a thuyet trnh
ban Bao cao quan trong Chu ngha Mac va van e van
hoa Viet Nam.
ai hoi ngh a nhat tr bau Ho Chu tch la Hoi
trng danh d, nha van ang Thai Mai la Hoi trng.
Tham gia Ban chap hanh Hoi Van hoa Viet Nam vi
t cach uy vien, co 5 ai bieu cac nganh nghe thuat la
The L (kch), To Ngoc Van (My thuat), Nguyen Xuan
Khoat (nhac), Nguyen Cao Luyen (Kien Truc) va Van
Cao; 5 ai bieu nganh van hoc la: Hoai Thanh, Tran
Huy Lieu, oan Phu T, Hoang Xuan Nh, o c
Duc. (Theo Tap ch Van nghe so 4, thang 8 nam 1948,
tr. 62 DVNVN chu)
fHONG /f CU/ HOl V/N NGHL VlLf N/l VL
HOl NGH| V/N NGHL fO/N CUOC
(')
1
0 lll 0
54
(fhec fcp ch| Van nghe , c 4 lhcng 8 ncm T48, lr.2 DVNVN chU)
55
IU IIEU
0 0 $ 08
N
gay t nhng nam au cach mang, ang ta a xem
van hoa la mot mat tran, chong ach no dch cua thc
dan Phap, tap hp quan chung, tien hanh cach
mang giai phong dan toc. Nam 1943, ban e cng ve van
hoa Viet Nam cua ang ra i. S kien nay anh dau mot
bc phat trien ve quan iem t tng va phng cham ch
ao xay dng van hoa mi Viet Nam. Ban e cng thc s
la nh hng va ong lc phat trien cua van hoa, van nghe,
la tieng noi cua dan toc vn len lam chu at nc, lam chu
cuoc song cua mnh. Nhng tr thc yeu nc, nhng nha
hoat ong van hoa, van nghe a en vi ang, vi cach
mang, cung toan the nhan dan ca nc tien hanh thanh
cong cuoc Tong khi ngha thang Tam nam 1945, gianh
chnh quyen ve tay nhan dan.
Cung vi thang li cua dan toc, mot nen van hoc nghe
thuat cach mang Viet Nam ra i. T e cng ve van hoa
Viet Nam en viec thanh lap Hoi Van nghe Viet Nam nam
1948 la mot chang ng phan au khong met moi va at
nhieu thanh tu ve vang.
Trai qua hai cuoc khang chien chong thc dan Phap va
e quoc My, gii Van hoc nghe thuat Viet Nam ngay cang
phat trien ln manh, cong hien nhieu tac pham co gia tr sau
sac ve t tng va nghe thuat, tr thanh tam gng soi chieu
at nc va con ngi Viet Nam trong s nghiep giai phong
dan toc, thu giang sn ve mot moi. Van nghe sy a thc s
la nhng chien sy, song va sang tao trong long cua cuoc
khang chien cung dan toc, khong ngai hi sinh gian kho, e
lai nhng mau mc ang t hao ve ngi nghe sy kieu mi.
Lch s Lien hiep cac Hoi Van hoc nghe thuat Viet Nam
chnh la chang ng phat trien cua van hoc nghe thuat Viet
Nam t khi ban e cng ve van hoa Viet Nam nam 1943
cua ang ra i cho en nay.
Cuoi nam 2000, sau ai hoi VI Lien hiep cac Hoi Van hoc
nghe thuat Viet Nam, Chu tch Nguyen nh Thi, Pho Chu
tch Tran Hoan, hnh nh a linh cam ve sc khoe cua mnh
va thay viec cap thiet phai bien soan va hoan tat cuon sach
nay. Ca hai ong a chu tr lam e cng tng phan giao cho
to bien soan thc hien va moi ong trc tiep oc, chon bai.
5 N/l
llLN HlLP
C/C HOl
V/N HOC
NGHL
fHU/f
VlLf N/l
(T48 2T3)
(Nxc. ly lhUcl,
H., 2T3,
khc Tcm x 24cm)
T334lr.,
5
Co nhng phan ca hai ong a chon va thay
oi ti ba, bon lan. ac biet, nha van
Nguyen nh Thi a viet xong phan T Hoi
Van hoa cu quoc en Hoi Van nghe Viet
Nam, nhac sy Tran Hoan a kp oc toan
bo ban thao lan th nhat, cho y kien sa
cha. ong thi, hai ong cung ch ao to
bien soan lien he, trao oi vi cac Hoi
chuyen nganh Trung ng, cac Hoi Van
hoc nghe thuat a phng e co t lieu ay
u ve tng Hoi.
Rat tiec, nam 2003 cuon sach cha hoan
thanh Chu tch Nguyen nh Thi roi Chu
tch Tran Hoan a lan lt ra i, khong thay
c ket qua lao ong cua mnh. Nhan
trong trach phan viec hai ong e lai, Chu
tch Vu Giang Hng - ngi ke nhiem hai
ong, t au nam 2004, a tiep tuc ch ao
va tham gia at bai e cac tac gia bo sung
nhng phan con thieu. Nam 2005, vao dp
ky niem 57 nam thanh lap Hoi Van nghe
Viet Nam, cuon sach Lien hiep cac Hoi Van
hoc nghe thuat Viet Nam (1948 - 2005)
1196 trang kho ln a c xuat ban, c
ong ao van nghe s va ban oc hoan
nghenh. Co the noi, cuon sach la cong trnh
lao ong tap the cua ca gii Van hoc nghe
thuat trong 60 nam qua, nhat la s ong
gop cua cac Hoi chuyen nganh Trung ng
va cac Hoi Van hoc nghe thuat a phng.
Nam nay, nhan dp k niem 65 nam thanh
lap Hoi Van nghe Viet Nam (nay la Lien
hiep cac Hoi Van hoc nghe thuat Viet Nam),
oan Chu tch Uy ban toan quoc Lien hiep
cac Hoi Van hoc nghe thuat Viet Nam quyet
nh tai ban (co bo sung) tap sach a in
nam 2005 noi tren. Qua lan tai ban nay,
hoa t o ng cu a ca c Ho i VHNT chuye n
nganh Trung ng va cac Hoi VHNT a
phng c bo sung phan anh ay u
hn, cung cap bc tranh toan canh ve i
song Van hoc nghe thuat cua ca nc trong
tien trnh oi mi, hoi nhap va phat trien.
Cuon sach gom 3 phan vi 1334 trang
kho ln:
Sau Li noi au cua oan Chu tch UBTQ
Lien hiep cac Hoi VHNT Viet Nam khoa VIII
la Phan th nhat cua sach, phac hoa Lch s
65 nam van nghe cach mang t ngay Hoi
Va n nghe Vie t Nam c tha nh la p
(25/VII/1948) en Lien hiep cac Hoi VHNT
Viet Nam ngay nay.
Phan th hai la lch s cua 10 Hoi VHNT
chuyen nganh Trung ng do cac Chu tch
Hoi ng nhiem chap but. ong thi, lich
s 63 Hoi VHNT tnh, thanh pho cung c
gii thieu vi oc gia, do Ban Chap hanh
cac Hoi chu trach nhiem trnh bay.
Phan cuoi tap sach (Phan th ba) nhan e
Hoi c T lieu gom nhng van ban t lieu
quy ve: e cng ve van hoa Vie t Nam
(1943) cua ang Cong san ong Dng; Th
cua Chu tch Ho Ch Minh : gi Ho i ngh van
hoa toan quoc la n th 2 (15/7/1948); gi cac
hoa s nhan dp Trien lam Hoi hoa (12/1951).
Tiep o la gan 70 bai viet la nhng ky niem,
hoi c, suy ngh tam huyet cua cac ai dien
the he va n nghe s thuo c cac chuyen nganh,
cac vung mien ve nh ng nam thang ang ghi
nh, gan bo hoat ong va lao ong nghe
thuat vi to chc Ho i, vi ong nghiep, a
van hoc nghe thuat cach mang e n vi cong
chung ong ao.
Tran trong gii thieu tap sach quy nay
vi cac van nghe s va ban oc rong rai.
TUNG NGOC
57
OC $ACH
T
khoang mi nam tr lai ay a co
kha nhieu cuoc Hoi thao e cap en
nhieu kha canh ve ban chat, chc
nang, oi tng, phng phap cung nh
nhng giai phap nham nang cao chat lng
va hieu qua cua Ly luan, phe bnh (LL,PB)
van hoc. o la cac cuoc Hoi thao do Hoi
nha van to chc ( tai Tam ao nam 2003,
tai o Sn nam 2006), Vien Van hoc to
chc (nam 2004 tai Ha Noi ), do Hoi ong
LL,PB van hoc, nghe thuat Trung ng to
chc ( nam 2005 va nam 2012 tai Ha Noi ).
Tuy co nhieu co gang nh vay nhng tnh
hnh LL,PB van hoc van cha that s co
nhng chuyen bien nh moi ngi mong
i. Vay, chat lng va hieu qua cua LL,PB
van hoc b rang buoc nhng yeu to nao
trc mot nen van hoc ang khong ngng
van ong hom nay?. Ban To chc Hoi thao
khong co tham vong e cap en moi kha
canh cua LL,PB, va lai nhng kha canh o
a tng c e cap en trong nhng hoi
thao tren, ch xin neu mot so nhan xet ve
tnh hnh nhng nam gan ay, t o gi m
mot so van e hy vong nhan c nhng y
kien gop ban cua nhng nha LL,PB va
nhng nha van tai Hoi thao lan nay.
Ly luan van hoc:
Ly luan van hoc xem ra ang trong tnh
trang kem nang ong so vi sang tac.
Nhieu van e cha nga ngu trong ly luan b
bo lng, khong c tiep tuc ban luan.
Chang han nh van e moi quan he gia
noi dung va hnh thc, van e vai tro chu
the sang tao, van e ngon ng nghe thuat,
ly thuyet tiep nhan, van hoc va hien thc,
phng phap sang taccha c soi sang
thau ao t goc o ly thuyet en dien giai
nhng dau hieu cua thc te sang tao. Trong
khi o, nhieu van e nay sinh t s i song
hien tai cua van hoc cha kp c nghien
cu, ly giai, hng dan, tong ket, cat ngha
cac hien tng, soi sang chung tren bnh o
ly thuyet, nhan thc va phan tch chung
bang t duy luan ly, t o ch ra con ng
trien vong, d bao nhng kha nang hien
thcMot khi ly thuyet co xu hng dam
chan tai cho th t no buong long vai tro
dan dat sang tac, khong co nhng tac ong
tham my mot cach hieu qua oi vi sang
tac. Chung ta ang thieu nhng cong trnh
va am chat ly luan va ti roi nhng
ieu ang dien ra trong i song sang tac
ng ai.
Cac luan iem cua ly luan macxit, cua
ng loi van nghe cua ang tranh loi van
dung may moc a anh, nhng lai co bieu
hien khong c van dung nh la mot bo
phan thng xuyen phai gan vi s xanh
ti cua i song van nghe, ma nhieu khi
nh la nhng vien dan mang tnh minh hoa,
tham ch co the co quan niem e ngai s sa
lY lU/N, PHL BlNH fPUOC fHUC fL
S/NG f/C V/N HOC HOl N/Y
ll 1888 868j
(ChU l|ch Hc| ccng ly |Ucn Phe c|nh Hc| Nhc vcn V|el Ncm)
8
6 8 l l 8 0 0 0 1 8 0 0 l F 8 l 8 8 8
58
vao giao ieu, bao thuKhac han vi trc
ay nhng nguyen ly my hoc macxit thng
c trch dan nh la cha khoa, nh la
nhng hon a tang e dien giai cac oi
tng nghien cu, th luc nay tan suat
nhng y kien cua ly luan phng Tay ang
co xu hng b lam dung.
Nhng nam gan ay mot so ly thuyet van
chng tieu bieu cua nc ngoai c chu
y dch va gii thieu. ay la nhng ly thuyet
phi macxit, hoac la ly thuyet macxit phng
Tay, nhng khong co ngha v the ma tat ca
eu khong mang tnh khoa hoc, hoac eu la
can phai e phong. T nhng goc o khac
nhau, vi nhng kha nang va han che cua
mnh, phan hp ly cua cac ly thuyet o co
nhng kham pha ban chat cua sang tao
nghe thuat, ang gop phan lam thay oi
thao tac phan tch tac pham, han che loi
phan tch xa hoi hoc dung tuc hoac cam tnh
trong i song van hoc ta. Tac dung tch
cc bc au cua chung la ang ghi nhan.
Nhng qua mot so cong trnh ly luan, khong
phai khong co hien tng khi th vo vap,
sung ngoai thai qua, khi th to ra khien
cng trong van dung ac biet la khi van
dung e ly giai mot so hien tng thuoc ve
nhng sang tac cu the cua van hoc Viet
Nam. Mot thai o ky th, canh giac se khong
ung vi tinh than hoi nhap, nhng thai o
vo vap, sung bai cung khong phai la that s
khoa hoc. ieu o ai cung biet, nhng vi
nhng quan niem khac nhau, chung ta van
thng mac nhng bieu hien cc oan. Mat
khac, khong phai tat ca nhng ly thuyet cua
nc ngoai eu phu hp, tng thch vi
tam on ( horison of expectation ) cua cong
chung tiep nhan Viet Nam. ay la cha noi
chnh phng Tay cung ang co nhng bieu
hien khung hoang, nhieu ly thuyet xuat hien
t nhng nam 50 cua the ky XX, co th a
b thi ai vt qua, co th b chnh tac gia
cua no bac bo, thay oi ( Todorop 2 bac bo
Todorop 1 ). Trong mot so cong trnh ly luan
gan ay co tac gia qua nhan manh vai tro
ban nang cua sang tao van hoc trong khi bo
qua y ngha xa hoi-lch s cua tac pham,
qua nhan manh hnh thc nghe thuat ma co
phan xem nhe noi dung, hoac khong xem
xet noi dung trong moi quan he vi hnh
thc, co tac gia, ac biet la cac tac gia tre
van dung ly thuyet cha nhuyen, con nang
ve thch thu gii thieu cac khai niem trong
khi t bam sat, hoac khong xuat phat t thc
te van hoc Viet Nam. Gia s ay la nhng
cong trnh co chat lng vi ham ngha co
tnh hoc thuat cao that s i na, th cha
chac chung a co hieu qua cao oi vi van
hoc cua chung ta tren ca hai phng dien
sang tao va tiep nhan.
Phe bnh van hoc:
Trc het can nhn nhan phe bnh van
hoc hom nay bao gom phe bnh chuyen
nghiep, phe bnh khong chuyen, phe bnh
bao ch, phe bnh tren cac mang thong tin,
trong nhng tap tieu luan, qua cac cuoc hoi
thao, ban tron, toa amNeu nhn nhan nh
vay, th khong en noi nh co ngi noi
phai ot uoc i tm nha phe bnh. Mat khac
can phai thay la khong mot nen phe bnh
nao bao quat het c tat ca nhng xuat
ban pham cua nen van hoc. Neu nhn nhan
nh vay, phai noi nhng tac pham chu yeu
cua tng giai oan cua tien trnh van hoc
thng khong b bo qua. Co the de dang
nhan ra cac phng phap phe bnh mi (
nh thi phap hoc Nga, chu ngha hnh thc
Nga, phe bnh mi, cau truc luan, ky hieu
hoc, phan tam hoc) a c t nhieu van
dung e giai ma nhng ong gop nghe
thuat cua sang tac van hoc. Tuy nhien nhn
chung phe bnh van hoc van la mot khau
5
NGHIEN CUU - IPAO OI - FHE 8NH
yeu nhat cua van hoc hom nay. o la:
- Phe bnh dng nh ng ngoai cuoc
cho nen khong bao quat c tnh hnh
sang tac ang co nhieu thay oi. Thieu
nhng cong trnh nhn nhan kp thi cai
ang dien ra cua i song van hoc, t o
thieu nhng nhan nh khoa hoc ve mot
thc the ang bien oi. Cai tch cc cha
c khang nh manh me, cai tieu cc
cha c ngan nga kp thi. Mat khac,
phe bnh oi khi to ra lung tung trc cai
mi. Co bai viet khang nh kha chu quan
va e cao mot cach khien cng ve nhng
bieu hien cac thu phap hau hien ai cua
mot cuon sach ang co nhng y kien trai
chieu ( Xem Nghe thuat mi so 12-2012 ).
T viec khong bao quat c het thc te
sang tac, en lung tung va ngo nhan trc
nhng bieu hien khac biet cua thc te sang
tac van hoc, phe bnh cha that s ang tin
cay va v vay cha co hieu qua cao trong
viec tac ong vao cong viec cua ngi sang
tao, cua ngi tiep nhan nh la mot he qua.
- Thieu tnh chuyen nghiep trong nhng
bai viet bieu hien tren ca hai kha canh:
trong khi co hien tng snh ly thuyet, thieu
thc tien th van con nhieu bai viet theo loi
cam nhan cam tnh, ac biet la phe bnh
bao ch. Bao ch thng co at s dung rat
han che, nen phe bnh tren bao ch thng
cung rat an xoi th. Phong vien cua bao co
the viet u the loai t van hoc, en san
khau, ien anh, le hoi dan gian cho nen
kien thc thng khong sau, bai viet thng
mang tnh quang cao. Hoac la tang boc,
giat tt to nhng noi dung bai viet lai ngheo
nan, thieu thuyet phuc. Hoac la oc qua loa
roi khen che cam tnh, rat t khi c nhn
nhan theo mot c s ly thuyet nao o. Neu
kieu phe bnh van hoc snh ly thuyet, thieu
thc tien the hien s lung tung cua ngi
viet, tao ra s roi ram trong tiep nhan, th
kieu phe bnh bao ch nang ve cam tnh lam
ngi sang tao va ngi tiep nhan nham
chan la khong tranh khoi, chat lng va
hieu qua v the rat han che.
- oi ngu nhng ngi viet phe bnh
khong en noi phai ot uoc i tm, nhng
cung khong the noi la hung hau. Lc lng
a t, mat khac, t viet, ngai oc, s va
cham, muon yen than la tam ly chung cua
ca gii. Mot s phang lang, te nhat keo dai
t trc va van con cho en tan hom nay.
Mot s bang long vi nhng gia tr trung
bnh ang lam cho sang tac van hoc t co
kha nang vn en nhng ot bien. Nhng
ngi trc ay tch cc bay gi chuyen
sang nhng lnh vc khac nh khao cu,
dch thuat, lam sach t lieu, viet ve cac van
e van hoaLp nha phe bnh tre t cac
vien nghien cu, cac trng ai hoc, o
mi lam cay but, ra i t phat va cong
viec chnh cua ho khong phai la phe bnh, v
the khong viet cung khong sao. Cai ta van
thng goi la phe bnh trc chien bay gi
trong tay cac nha bao va chat lng nh ta
a biet.
Vi mot tnh trang nh vay phe bnh van
hoc khong hoan thanh chc nang hoat ong
tac ong oi vi ngi sang tac, oi vi
cong chung tiep nhan va v vay khong lam
tot vai tro lam hnh thanh nhng gia tr tham
my mi, gop phan to chc mot nen van hoc
nh cuoc song oi hoi. Nha van va oc gia
co the cha quay lng lai vi phe bnh,
nhng hnh nh ho a moi. Thieu mot s
mot s khch le, mot s giam sat, mot s
dan dat, soi sang, mot thai o ong tnh
hoac khong ong tnhcan thiet oi vi tac
gia nhng cuon sach va ra i, cung nh
nhu cau thng thc cua cong chung.
Nguyen nhan cua tnh trang tren ay:

-S tr tre cua ly luan the hien trc het
trnh o ly luan, phe bnh noi chung Viet
Nam con kha lac hau so vi the gii. He
thong ly luan macxit trc ay co nhng
van e t c lam mi cho nen to ra khong
phu hp e dien giai nhng bieu hien phc
tap cua i song sang tac, nhat la khi i
song van hoc ang co nhng thay oi nh
hien nay. Trong khi o nhng ly thuyet van
chng n c ngoa i la i c gi i thie u
khong he thong, phan nhieu ch cot ht
ngon, theo kieu i tat on au, cho nen rat
kho nam bat c ban chat cua chung, he
luy keo theo la s khien cng, ap at,
thieu s phu hp. ay la cha ke van con
thai o ky th, canh giac khi tiep xuc vi cac
ly thuyet van chng phng Tay, khong
xem xet cai khac biet nh la mot thc the
can oi thoai.
- Ly luan, phe bnh t co nhng tac ong
cu the en sang tac con co nguyen nhan
s xa ri thc te i song van hoc trong
nc. oc cac cong trnh ly luan gan ay,
de nhan ra cac tac gia rat co kha nang he
thong nhng khoi lng kien thc phong
phu ong tay kim co, nhng lai thieu hut
nhng dan chng t cac tac pham van hoc
trong nc, ac biet van hoc ng ai.
Ngi sang tac va cong chung cam thay xa
la, khong sat sn vi nhng van e ho
ang quan tam. V vay kho co the noi la co
hieu qua oi vi thc tien sang tac van hoc,
mot yeu cau ma chung ta ang hng en
trong Hoi thao lan nay.
Mot so kien ngh:
Muon nang cao chat lng cua LL,PB,
trc het can tiep tuc oi mi t duy e
hien ai hoa LL,PB. T tng ly luan lam
nen tang cho viec phat trien chung cua at
nc la chu ngha Mac-Lenin va t tng
Ho Ch Minh. Trong nh hng o, my hoc
macxit va t tng Ho Ch Minh ve van hoc
nghe thuat la nhng c s mang tnh
nguyen tac, la kim ch nam cho s phat trien
va oi mi van hoc nghe thuat nc ta theo
hng hien ai trong o co LL,PB. Bon can
c khoa hoc van thng c neu ra cho
qua trnh hien ai hoa ly luan: a, nhng y
kien cua ong cha ta ban ve van hoc; b,
nhng thanh tu cua my hoc macxit, trong
o ac biet la quan iem, ng loi van
nghe cua ang, t tng Ho Ch Minh ve
van hoa van nghe; c, tiep thu mot cach
khoa hoc nhng thanh tu ly luan nc
ngoai va d, thc tien sang tac trong nc.
Nhng hien ai hoa van hoc la mot pham
tru m, can tnh tao vt qua nhng kien
thc a khong con phu hp lam km ham
qua trnh tac thanh nhng cai mi, nhng
gia tr tham my mi cung nh can phai nhan
thay ly luan cung nh bat c lnh vc khoa
hoc nao khac luon can s bo sung, ch
khong phai la nhat thanh bat bien.
My hoc macxit, cung nh t tng Ho
Ch Minh ve van hoa van nghe, nhng nhan
to a tng ong vai tro chu ao e hien ai
hoa LL,PB van nghe Viet Nam may chuc
nam va qua, mang lai nhng thanh qua to
ln va ang phat huy hieu qua trong i
song van hoc nc ta. Nguyen ly ke tha va
tiep thu nhng tinh hoa tri thc nhan loai e
khong ngng lam giau co ban than mnh
cua my hoc macxit la c s e LL,PB van
hoc Viet Nam ke tha va tiep thu nhng tinh
hoa cua truyen thong cua cha ong, cua ly
thuyet van chng cua the gii, loai bo
nhng t tng sai trai. Nguyen ly thc tien
la c s e khong ngng oi mi va phat
trien LL,PB gan i song van hoc. nh
hng xay dng mot nen van nghe Viet
Nam tien tien, am a ban sac dan toc ma
ang ta chu trng khong ngoai muc ch
T
hien ai hoa nen van nghe phu hp vi thc
tien Viet Nam, phu hp vi trnh o khoa hoc
tien bo cua the gii. Nhng e hien ai hoa
ly luan, a en luc can co nhng nghien cu
sau hn na nhng luan iem chu ngha
Mac-Lenin ve van hoa van nghe, tao them
sc thanh xuan cho ly luan mac-xt vi
nhng luan iem van con nguyen gia tr.
- Chat lng va hieu qua cua LL,PB
khong nhng oi hoi s hoan thien ve mat
ly thuyet ma con luon luon phai xuat phat t
thc tien, tac ong manh me vao thc tien
sang tac. Can nghien cu, tong ket, rut ra
nhng bai hoc thi gian va qua, nhat la
nhng nam au cua the ky mi, ly giai
nhng nguyen nhan chu quan va khach
quan lam LL,PB cha thoat khoi tnh trang
yeu kem keo dai, t o e xuat nhng giai
phap cu the, phu hp, bang nhng viec lam
cu the: nha quan ly can co nhieu chnh sach
phu hp hn na, nha LL,PB can co thai o
tch cc nhap cuoc, tiep tuc oi mi va phat
trien e LL,PB ap ng nhng oi hoi ngay
cang cao cua cong chung van hoc Viet
Nam.
- Can khuyen khch va to chc dch va
gii thieu them nhng ly thuyet van chng
nc ngoai, neu cha co ieu kien dch ay
u th dch nhng ly thuyet quan trong nhat.
Nhng ly thuyet nay co the co th cha co
nhng tng thch vi van hoc trong nc,
tuy nhien ve lau ve dai la can thiet. Trung
tam dch thuat cua Hoi can co kinh ph e to
chc dch. Mat khac, LL,PB la lnh vc co
the ao tao c. Vay th Hoi Nha van co
the phoi hp vi Bo Giao duc- ao tao
(c biet a co nhng cuoc tiep xuc gia
Bo trng Bo giao duc-ao tao va Chu tch
Hoi Nha van Viet Nam ) tham gia bien soan
lai chng trnh van hoc trong sach giao
khoa, mot lnh vc ang co rat nhieu bat
cap trong quan niem, nh hng giao duc
cung nh viec c cau chng trnh t bac
pho thong en bac ai hoc; tham gia la
chon nhng sinh vien co nang khieu vao
theo ho c chuye n nga nh LL,PB va co
phng hng au ra sau tot nghiep cho
ho, cung nh la chon sinh vien sang cac
nc, ke ca nc Nga, Trung Quoc va
nhng nc phng Tay hoc tap mot cach
he thong ly thuyet cua ho. Neu bat au t
bay gi, hy vong nam nam hoac mi nam
ti chung ta se co nhng cay but co chat
lng ve ly luan hoac t ra la co nhng nha
dch thuat co the lam tot cong tac t lieu can
thiet cho LL,PB.
- T nam 2000 en nay, Ban Chap hanh
Hoi nha van cac khoa VI, VII, VIII a that s
co nhieu co gang nham nang cao chat
lng va hieu qua cua LL,PB. ieu o the
hien trong chng trnh ngh s, trong ke
hoach cong tac hang nam cua Hoi. Nhng
cuoc Hoi thao ve chuyen mon quy mo toan
quoc ke t nam 2000 ( trc o cha he co
nhng hoat ong nh vay ) c tien hanh
trong tnh hnh kha phc tap khi s nghiep
oi mi ang ng trc nhng kha nang,
khi i song van chng con ngon ngang
nhng y kien trai chieu cung la nhng co
gang ang ke the hien tnh nhap cuoc
kho ng nga i ph c ta p cu a Ho i. Nh ng
chng trnh au t chieu sau, viec ket nap
vao Hoi hang nam, LL,PB luon luon c
u tien so vi cac lnh vc khac.
Hien tai Hoi nen at hang cac nha phe
bnh viet bai ve nhng sang tac ang c
d luan chu y; Can au t cho cac cong
trnh nghien cu ve nhng van e ang at
ra trong i song van hoc hom nay e kp
thi nhan dien, e xuat nhng giai phap can
thiet; Tao ieu kien e hoi vien co them
nhng thong tin ve tnh hnh va n ho c trong
2
n c va quo c te cu ng nh tham gia va o
ca c hoa t o ng cu a Ho i nh sinh hoa t
chuye n mo n, tham gia tha o lua n, bnh
cho n ca c gia i th ng, tie p tu c to ch c
the m ca c tra i vie t LL,PB; Kie n toa n va
na ng cao cha t l ng bie n ta p nh ng trang
LL,PB tre n ba o ch cu a Ho i cu ng nh ba o
ch a phng Khi da y nie m say me
nghe nghie p co ng v i nh ng khuye n khch
va t cha t phu h p, ba i vie t, co ng trnh co
cho in, c nhn nha n theo lua t gia tr.
ie u o co the go p pha n ta o ra mo t ba u
kho ng kh m i cho i so ng va n ho c.
- Hie u qua cu a ly lua n, phe bnh co khi
e n t vie c la m t ng kha xa v i va n ho c.
o la kho ng ng ng m ro ng da n chu . Da n
chu kch thch nh ng tm to i t t ng va
nghe thua t ta o ba o, ta o ie u kie n kch
thch hoa t o ng phe bnh. Hn ba t c
the loa i na o kha c, ly lua n, phe bnh la ni
th ng na y sinh nh ng co xa t y kie n,
quan ie m. Ca n ca i thie n ba u kho ng kh
phe bnh hie n nay v va n co n nh ng hie n
t ng la m to n thng nhau. Kho ng ai co n
muo n pha t bie u y kie n trong nh ng tr ng
h p nh va y. ie u o la m LL,PB ca ng
the m tr tre .
To m la i co ra t nhie u ma t la m c va
cha la m c cu a ly lua n, phe bnh trong
th i ie m hie n ta i, khi va n ho c ang co
nh ng chuye n o ng, va mo t trong nh ng
ye u ke m cu a ly lua n, phe bnh la ang xa
r i th c te so ng o ng cu a sa ng ta c, v the
cha la m tro n ch c na ng ta c o ng tha m my
cu a mnh.
(*)
(*) Trch e dan tai Hoi thao Nang cao chat lng va hieu
qua cua ly luan, phe bnh van hoc, do Hoi Nha van Viet
Nam to chc tai Tam ao (Vnh Phuc), 4/6/2013
Va qua, Toa soan DVNVN a
nhan c sach bieu cua cac tac gia,
Nha xuat ban:
- MAI LIE U - Nu i va n co n ma
(tap th), Nxb. Van hoa dan toc,
H., 2013, 76tr.
- AN TA M - Dau chan khong va Nhat
ky trong tnh (tap th), Nxb. Lao ong,
H., 2013, 128tr.
- NGUYEN LONG - Thac rng va song
bien (tap th), Nxb. Hoi Nha van,
H., 2013, 120tr.
- MA TRNG NGUYEN - Phng
hoang nui (tieu thuyet), Nxb. ai ho c
Thai Nguyen, TP. Thai Nguyen,
H., 2013, 236tr.
- MA VAN KHANG - Chuyen cua Ly
(tieu thuyet), Nxb. Hoi Nha van,
H., 2013, 448tr.
- MINH HANH - Tuyen tap , Nxb. Van
hoc, H., 2012, tap I: 344tr; tap II : 390tr.
- PHAN TRONG THNG - Tham nh
cac gia tr van hoc (nghien cu,
ly luan), Nxb. Van hoc, H., 2013, 352tr.
- VU DUY THONG- Mot ca so vannghe
(phe bnh - tieu luan), Nxb. Hoi Nha va n,
H., 2012, 328tr.
- NGO VNH BNH - Trang va sung
(cha n dung van hoc), Nxb. Lao ong,
H., 2013, 344tr.
- TRNH AT - Th va cam thc (bnh
va tieu luan), Nxb. The gii,
H., 2013, 140tr.
- PHAM THANH QUY - Tm ve Ha Noi
qua le hoi truyen thong (nghien cu),
Nxb. Dan tr, H., 2012, 304tr.
Tran trong cam n. Xin gii thieu
cung Quy v ban oc.
DVNVN
$ 08 8ll 0
3
80 l80, 0l00 0l0, l80 08M M08 88ll0l
0 l0l 88M
860fl8 0f88 l8
frUcng Ccc ccng lUc V|el Ncm
Qua trnh hnh thanh nghe thuat mua
Ballet Viet Nam
Ballet, loai hnh nghe thuat mua co nguon
goc xuat x t chau Au cach ay hang tram
nam. Vao giai oan khi phat, mua Ballet
c gii thng lu, quy toc cac nc Y,
Phap, Anh, c, Nga...anh gia rat cao, bi
tnh tham my, ton vinh ve ep hnh the con
ngi. Ngay t thi phuc hng, Ballet a tao
nhng dau an to ln trong i song van hoa
cung nh chau Au, nhng ot pha manh me
ve s hoan thien ky thuat Ballet (oi lap vi
chuyen ong t nhien cua con ngi). e tao
nen he thong ky nang ac biet, oi hoi dien
vien Ballet ngay t nho phai trai qua qua trnh
ren luyn vo cung gian kho, ch nh vay mi
the hien mot cach hoan hao cac ong tac
cua Ballet. Trong bieu dien Ballet, n Ballet
goi la ballerina, con nam la ballet dancer (vu
cong).
S xuat hien mua Ballet Viet Nam vao
au the ky XX chu yeu danh cho ngi Phap
(binh lnh, thng gia...) va cong
chc ngoai quoc lam viec Bac,
Trung va Nam ky. Trong chn
nam khang chien chong Phap,
Ballet ch ton tai trong khoi cong
ong ngi nc ngoai (Phap la
chu yeu) cac o th ln, v ngi
Viet co moi trng nghe thuat
dan gian ban a vo cung ac
sac, phu hp vi truyen thong gia
tr van hoa tinh than, do o mua
Ballet khong m rong ra c,
ieu nay la s han che nhat nh
cach thng thc ngon ng mua
kinh ien chau Au luc bay gi.
Sau khi hoa bnh lap lai, t
nam 1954 ang va nha nc ta
a c nhng nghe sy au tien hoc
chnh quy chuyen nganh mua
Ballet, mua co ien tai Bac Kinh-
Trung Quoc. ay la the he au
V ballet Nghi le mua xuan cua Phap bieu dien Viet Nam
4
tien at nen mong cho nghe thuat mua chau
Au Viet Nam nh cac nghe s: oan Long,
Thai Ly, Hoang Chau, Hoang iep, Hong
Linh, Sa Kim oa, inh Th Yen, Bui c
Trc, Nghiem Ch.
Trc nam 1959, cac chuyen gia Trieu
Tien nh: Chu Hue c, Kim Te Hoang,
Hoang Chau... sang Viet Nam giang day mot
so khoa hoc ngan han ve mua ballet cho dien
vien cac oan nghe thuat, chu yeu gii thieu,
lam quen mua Ballet. Sau khi trng Mua
Viet Nam c thanh lap nam 1959, mua
Ballet tr thanh mon hoc chnh quy, co he
thong, bai ban. Toan bo chng trnh, giao
trnh, trc tiep giang day, phu trach on luy-
en... do chnh the he giang vien au tien hoc
Trung Quoc phu trach. ay chnh la nhng
vien gach lam nen tang, c s vng chac cho
nghe thuat mua Ballet Viet Nam hnh thanh
va phat trien. Trong giai oan nay, nhieu
nghe s mua Viet Nam c c i hoc Lien
Xo nh: Xuan nh, Minh Tien, Tran nh
Quy, Cong Nhac, Kim Quy, Kim Dung, Thu
Nguyet, Quoc Cng, Thanh Thuy, Van
Hoe, tiep theo la Trnh Quoc Minh, Vu Dng
Dung, Vng Linh, ang Hung, ang Sn.
Ngoai ra con co oi ngu cac chuyen gia Lien
Xo nh G.Bruna k, Mustaie p, Ibrahim,
Kulbubu. en nhng nam 80 the ky XX co
Vladimia Pak va M.Kap sang Viet Nam
truyen day ky thuat, bien ao, dng tac pham
mua Ballet. Sau khi nhng hoc sinh thi ky
au cua trng mua Viet Nam hoc ai hoc
chuyen nganh huan luyen tai Lien Xo tr ve,
ho hoa vao the he giang vien th hai cua
Trng mua Viet Nam, em lai cho trng
mua Viet Nam kho tang tri thc hoan hao, t
m, cap nhat va khoa hoc. ieu nay giup sinh
vien hoc tap de dang, cac giang vien biet van
dung trong thc tien cong viec giang day bo
mon mua Ballet. T qua trnh len lp, day va
hoc c chuan hoa, quy cu, noi dung
chng trnh phong phu, thng xuyen c
cai tien.Nhieu phng phap giang day mi
c ap dung va hoan thien nham phu hp
vi thc tien Viet Nam. Trong the he giao
vien th hai nay luon co s giao thoa kien
thc nganh nghe, trao oi hoc tap gia ngi
c hoc hanh can than vi ngi cha co
ieu kien. The he giang vien th hai co cong
ao tao nhieu the he dien vien cho cac nha
hat, oan nghe thuat trong ca nc. Nhieu
hoc sinh trong so o tiep tuc c c i hoc
tai trung tam ao tao ve mua tren the gii, bo
sung tiep tuc vao danh sach giang vien (the
he th ba) cua trng mua Viet Nam.
Sau nam 1975, nhieu the he hoc sinh
c c i hoc nc ngoai, trong o chu
yeu la Nga (Lien Xo cu). Lien Xo khong ch
ao tao cho Viet Nam ve huan luyen, bien
ao mua ma con ao tao lien may khoa dien
vien. Sau khi ve nc, mot so dien vien tr
thanh ngi mua chnh tai cac nha hat vu
kch trong nc nh Truc Quynh, Thao
Dung, Quynh Nh, Phng Lch...
Thap nien 80 the ky XX anh dau thi ky
thanh lap khoa Mua cua trng ai hoc San
khau ien anh, nhan trong trach ao tao
giang vien mua Ballet trnh o ai hoc. Ba
giang vien tu nghiep Lien Xo gom Nguyen
Th Hien, Trng Le Giap, Tran nh Quy
gop phan ln cong sc ao tao nhng bien
ao mua trnh o ai hoc. Khoa mua ap dung
nhng kien thc nghe cua Lien Xo cu vi he
thong l luan ket hp vi nhng nguyen tac
trong thc tien, va mang tnh kinh ien ong
thi thch hp vi ieu kien cu the cua Viet
Nam. Tiep sau o, cac trng nh: ai hoc
van hoa nghe thuat Quan oi, trng Cao
ang Mua Viet Nam, a lien tuc m cac khoa
trnh o cao ang Ballet, gan ay la khoa hoc
chuyen oi t cao ang len ai hoc chuyen
nganh huan luyen mua Ballet. ieu nay cho
thay nhu cau ve ao tao mua Ballet trnh o
5
cao la bc phat trien tat yeu cua san khau
mua, trong o trng Cao ang Mua Viet
Nam ong vai tro quan trong.
Hien nay, the he th ba cua trng Cao
ang Mua Viet Nam la nhng giang vien
c ao tao chnh quy, bai ban chuyen
nganh huan luyen mua bac ai hoc ngoai
nc nh: Vu Dng Dung, Trnh Quoc
Minh, nhng giang vien co trnh o cao, la
tam gng cho the he sau. The he ang noi
tiep la oi ngu giang vien tre. Tat ca c
ao tao chnh quy ung chuyen nganh trong
nc va quoc te nh Nga, Phap, Hong
Kong... ay la the he tre tuoi, co long nhiet
tnh, hang say, dam ngh, dam lam, t tng
sang tao, luon say me hoc hoi nang cao trnh
o, tao nen an tng tot, chiem c long tin
cua the he i trc. Tuy vay, can tranh nhng
nhc iem nh qua t tin, muon khang nh
cai toi nen de chech hng. Hien nay cung
vi nhieu c s ao tao chnh quy Ballet
trong ca nc, trng Cao ang Mua Viet
Nam ang san sang chuan b e bc sang
trang s mi.
Na the ky cua nganh mua Viet Nam noi
chung va mua Ballet noi rieng la chang
ng t tiep nhan en nh hnh, phat trien.
ay la khoang thi gian khong dai neu so vi
nghe thuat mua the gii, nhng cung khong
ngan oi vi Viet Nam, at nc va trai qua
hai cuoc khang chien v ai. a en luc can
t khang nh ve trnh o nghe thuat mua
Ballet Viet Nam oi vi cac nc trong khu
vc ong Nam A, xa hn la Nhat Ban, Han
Quoc, Trieu Tien, Trung Quoc...nhng at
nc co nen nghe thuat mua Ballet co ieu
kien phat trien hn.
Trng Cao ang Mua Viet Nam- chiec
noi ao tao mua Ballet Viet Nam
Ngay 25 thang 10 nam 1959, trng Mua
Viet Nam c thanh lap theo quyet nh
153-VH/Q cua Bo Van hoa- Thong tin.
Tren 50 nam (t nam1959 en nay),
trng Mua Viet Nam tr thanh canh chim
au an cua nen nghe thuat mua. Nhieu the
he dien vien, bien ao, huan huyen mua ra
trng va hoan thanh xuat sac nhiem vu lch
s giao pho. Trong giai oan 1959-1975,
nhng nghe s, dien vien mua xung phong
vao mien Nam phuc vu chien s, ong bao.
Bang chnh tai nang, nhng nghe s mua
luon tham nhuan t tng cua Bac Ho van
hoa cung la mat tran, anh ch em cung la
chien s tren mat tran ay. Bang tnh yeu,
nhng dien vien/chien s mua a tao dng
nhieu tac pham mua co vu tinh than yeu
nc, tam gng chien au anh dung hy sinh
cua bo oi Cu Ho, cua nhan dan 2 mien
Nam, Bac niem tin vao thang li gianh oc
lap, thong nhat non song.
Sau ngay giai phong (1975), trng Mua
Viet Nam trai qua nhng kho khan chung cua
at nc trong che o bao cap, sau o thch
ng dan vi c che oi mi. S ben b, nhan
nai san sang vt qua gian kho e ao tao,
ngay 05/04/2001 can c theo quyet nh
164/Q cua Bo Giao duc va ao tao, trng
mua Viet Nam nang cap, oi ten goi la trng
Cao ang Mua Viet Nam. ay la s thay oi
c ban nhat trong suot qua trnh phan au
tren 50 nam theo xu the phat trien chung cua
at nc, khang nh c v tr hang au
trong huan luyen, ao tao tai nang nghe thu-
at mua Viet Nam.
Hien nay (nam 2013) trng co tren 400
hoc sinh, sinh vien (HSSV) ang hoc tai cac
chuyen nganh: Cao ang bien ao mua (3
nam), Cao ang huan luyen mua (3 nam),
Trung cap dien vien bieu die n kch mua (6
nam), Trung cap dien vien bieu dien mua dan
gian dan toc (4 nam, 3 nam, 2 nam). Ngoai
yeu cau bat buoc hoan thanh kien thc van
hoa (tot nghiep PTTH), HSSV nganh mua
c hoc cac mon ly luan, am nhac mot cach

c ban nhat. He thong c s vat chat, phong
hoc, phong tap cua trng hoan thien ay u
tien nghi hng en tnh tch cc, chu ong
hoc tap cua tat ca HSSV trong trng. ong
thi, hang nam ai a so HSSV cua trng
tham gia vao nhng chng trnh bieu dien
nghe thuat ln cua nganh, cua at nc. ay
la c hoi e cac em tang cng thc hanh bai
hoc mot cach tot nhat, rut ra nhieu kinh
nghie m, phong ca ch bie u die n chuye n
nghiep. Nhieu th sinh cua trng oat giai cao
trong cac cuoc thi tai nang trong nc va
quoc te la minh chng cu the cho chat lng
ao tao cua nha trng nh: Cao Ch Thanh,
Nguyen Quynh Lan, Nguyen Tuyet Minh, Le
Minh Thu, Cao c Toan, Nguyen Manh
Hung, Pham Ngan Huyen.
Khong ch phat hien, nuoi dng cac tai
nang bieu dien, nha trng con tch cc phoi
hp, lien ket cong tac vi cac nha hat, oan
mua trong, ngoai nc e bieu dien nhieu
chng trnh giao lu, trao oi van hoa. T
nhng hoat ong nghe a xuat hien nhieu
dien vien, bien ao tre rat tai nang.
Trong suot chang ng phat trien, can
bo, giao vien, hoc sinh trng cao ang mua
Viet Nam tng bc trng thanh, gop phan
thuc ay chuyen mon ngay cang cao. Hien
nay qui mo ao tao cua trng ang c
m rong, chat lng ao tao c chuan
hoa, nhng HSSV sau khi tot nghiep a va
ang phat huy co hieu qua tren cac cng v
cong tac khap moi mien To quoc. ay la s
ong gop khong nho cho s hnh thanh,
ln manh cua nhieu n v nghe thuat mua
chuyen nghiep trong ca nc, ong thi
khang nh la c s ao tao chu lc ong gop
vao s hnh thanh, phat trien nen nghe thuat
mua Viet Nam hien ai, giau ban sac dan
toc.
Mot so tac pham kch mua tieu bieu
Vie t Nam
Sau ai hoi van hoa toan quoc nam 1948,
nhng oan nghe thuat au tien chien khu
Viet Bac nh oan nghe thuat chuyen
nghiep Van cong nhan dan trung ng va
oan van cong quan oi c thanh lap.
Tiep en la nhieu oan nghe thuat khac
trong ca nc ra i, anh dau tuoi au tien
cua nen nghe thuat mua chuyen nghiep Viet
Nam. Luc bay gi cha co mua Ballet ma ch
co mua dan gian co truyen.
Lch s Kch mua san khau Viet nam, ghi
nhan t nam 1950 a co tac pham Luc tuan
ai khanh do nhac s Lu Hu Phc sang
tac am nhac nhan dp chuc mng sinh nhat
lan 60 cua Bac Ho. That ra o mi ch la mot
canh ca mua nhac. Nam 1960 c bien ao
Thai Ly dng lai thanh to khuc th mua, am
nhac chu yeu la nhng ca khuc va c gii
thieu la kch mua ngan thi bay gi. Tuy
nhien xet tren kha canh chuan mc th tac
pham van mang nang hnh thc ca mua
nhac.
en nam 1960, k niem 30 nam thanh lap
ang Lao ong Viet Nam, nay la ang Cong
San Viet Nam va 15 nam Quoc Khanh,
chuyen gia Trieu Tien Kim Te Hoang ch ao
cho 2 nhom bien ao: 1. Lp bien ao cua
cuc tuyen huan Tong cuc Chnh tr dng v
kch mua dan toc VN o la v Ngon la Nghe
Tnh, e tai cach mang ve cuoc khi ngha vo
san au tien. 2. oan ca mua nhan dan trung
ng th dng v Tam Cam, e tai lay t
chuyen co tch dan toc. Trong giai oan au
tien o, hai v kch mua au tien ay a c
s tiep nhan cua nhan dan. Sau nay, en
nam 2000, hai tac pham c Nha nc trao
tang Giai thng Ho Ch Minh. .
Ngon la Nghe Tnh la cong trnh sang tao
tap the cua nhieu nhac s: Lng Ngoc Trac,
Huy Thuc, Nguyen Thanh... cung cac bien
ao mua: Tran Minh, Minh Tien, Ngoc Canh,
Ngoc Minh, Bui Tong, Thanh c, Ngoc
7
Han... Tac pham co phan am nhac qui mo,
hoanh trang va phong phu. Sau nhieu lan
bieu dien, Ngon la Nghe Tnh a c cac
oan nghe thuat quan oi tap trung nang cao
chat lng va quay thanh phim. ay cung la
bo phim au tien ve nghe thuat Ballet cua
Viet Nam.
V Tam Cam la mot vu kch dan toc da
tren chuyen co tch cung ten. Am nhac cua
Tam Cam mang nhieu am hng cua Cheo
Bac bo. V dien a co gang thoat ra khoi
nhng cach dien cua san khau truyen thong
e lam ro net mot hnh thc the loai mi du
nhap ballet.
Nhng thanh cong cua Ngon la Nghe
Tnh va Tam Cam a khch le tinh than cac
nhac s, bien ao mua e ho tiep tuc sang
tao ra nhng kch mua eu an trong suot
thap nien 60.
Mot so oan dng kch mua ngan nh
Theo ngon c giai phong cua co nghe s
Xuan Cong va co nghe sy c Thuan.
Nam1962 NSND Thai Ly dng kch mua
dan toc au tien Ba Kho . e tai dan toc
nhng s dung nhieu chat lieu mua ballet ket
hp vi chat lieu dan gian Thai. ay la mot
v kch mua ung ngha cua no, anh dau s
phat trien cua kch mua Viet Nam.
oan Cong an Nhan dan vu trang nay la
oan nghe thuat bo oi bien phong c
NSND Tran Minh dng v kch mua dan toc
Rng thieng nui nh ca ngi anh hung lc
lng vu trang Tran Van Tho a hy sinh
mien nui Tay Bac.
oan ca mua Ha noi nay la Nha hat
Thang Long dng v Chuyen ong Giong cua
bien ao mua Tran Le Cung.
Trng mua VN dng v Ba me Mie n
Nam cua co NSND Thai Ly.
Kch mua luc o co nhieu v hay lan
khong hay nhng a ghi nhan c s no lc
cua anh em van nghe sy v nghe nghiep het
mnh trong boi canh at nc con chien
tranh, lac hau.
Ngay t nhng nam sau mi, nhieu
chuyen gia Lien Xo a sang Viet Nam dan
dng cac trch oan va v dien noi tieng nh
Ngi ep ngu trong rng, Ho thien Nga,
Spactacus, Co tieu th va ten du ang cho
Nha hat giao hng hp xng nhac vu kch
Viet Nam.
Sau khi NSND Xuan nh hoc Lien Xo
ve, ong dng ba v Tre n dong Hng Giang,
Ch S va v Cay en bie n theo phong cach
Ballet Nga.
Sau giai phong, NSND Xuan nh tiep
tuc dng v Sn tinh Thuy tinh va Chien
thang mua hoa ao. Hai v nay a khai thac
e tai dan toc, ket cau van chu anh hng
cua ballet co ien Nga.
Mac dau trong khang chien con nhieu
gian kho , cha tha t co nha ha t Ballet
chuyen nghiep, ch co mot Nha hat Giao
hng hp xng Nhac Vu Kch nhng
ballet c hao hng on nhan. Cac oan
tuy con yeu ve chat lng chuyen mon
nhng van co gang dng c ballet.
T au thap nien 70, cac v kch mua bat
au vang bong. Tuy thi iemnay chu ng ta co
rat nhieu bien ao mua gioi nh Thai Ly, ang
Hung, Phung Nhan, Y Brm, Xuan nh, Tran
Minh, Le Cung...va rat nhieu nhac s sang tac
co kha nang viet nhac cho kch mua. Suot
thap nien 70, 80, lac ac mot vai kch mua nh
Ho Gm(Tran nh Quy , Cao Viet Bach),
Canh chim bien gii (Minh Tien, Nguyen nh
Tch), Angco bat diet (Le Huan, Phan Ngoc).
Nam 1985, oan ca mua Thanh Hoa dng v
om la hang treo (Xuan nh, a m Linh),
nh la mot canh en le loi at dau chamhe t cho
mot the loai a co thi vang son.
Mai en gia thap nien 90 the ky XX, kch
mua bat au khi sac tr lai. Chung ta thay
xuat hien mot so v nh: Vnh biet hoa Anh
8

Tuc (Hoang Hai, Vu Duy Cng), Bong lau
trang (ng Duy Thnh, Minh Quang, An
Thuyen, ang Hung).
Nam 1997, thanh pho Ho Ch Minh thanh
lap Nha hat Giao hng Vu Kch thanh pho
Ho Ch Minh. a dng cac v: Gisel, mot so
man trong v Ho Thien Nga, Thang gu nha
th c Ba, Ngoc trai o (Viet Cng). Nam
1999 dng v Luc Van Tien Kieu Nguyet
Nga (Viet Cng).
Nha hat Nhac vu kch Viet Nam dng cac
v: Huyen thoai Me cua NSND Cong Nhac;
Hong hoang cua NST Bang Thnh
Trng ai hoc van hoa nghe thuat Quan
oi dng Nhat ky trong tu- kch ban cua
NST Vu Lan, do nhom bien ao lp Cao
ang bien ao mua khoa 2 va 3 dng.
Ballet - mot the loai bc vao thi c
goi la hoang kim t thap nien 60, cha at
c mot thanh tu g quan trong a sm lui
tan va khi sac tr lai vao nhng nam cuoi
cua thap nien 90. Sau o chung ta lai tiep
can vi trao lu mua Ballet hien ai Uc,
Phap, Cuba, Thu ien, Hong Kong..., a
bat au ngh ti mot nen Ballet Viet Nam co
noi ham dan toc va hien ai. Nhng tac
pham do Nha hat Nhac Vu Kch dan dng
thi gian gan ay co nhng bt pha e thch
nghi vi thi ai va phu hp vi nhu cau xa
hoi mi trong khi van co gang het sc gi gn
ngoi en thieng cua nghe thuat Ballet co
ien. Viec chung ta xay dng mot nen nghe
thuat Ballet Viet Nam giau tnh ng ai ket
hp vi cac yeu to dan toc se la mot hng
i ung an. S ket hp o se mang lai
nhng tac pham Ballet hien ai vi e tai gan
gui, de xem, de cam nhan.
Ket lua n:
Suot 50 nam qua, Viet Nam a nh hnh
xay dng c bo mon nghe thuat Ballet tr
thanh he thong chnh quy c ao tao tai
cac trng mua chuyen nghiep trong ca
nc. en nay a ao tao c 40 khoa hoc
sinh he dien vien kch mua (6 7 nam). o
la nguon nhan lc chu yeu cho hai Nha hat
vu kch duy nhat hai au at nc: Nha hat
Nhac Vu kch Viet Nam va Nha hat Giao
hng nhac Vu Kch Thanh pho Ho Ch
Minh. Trong suot chang ng dai nh hnh
va phat trien Ballet tai Viet Nam, nganh mua
Viet Nam a co c nhng thanh cong ban
au ac biet la thap nien 60 - c goi la
thi ky hoang kim cua nghe thuat mua, trong
o Ballet la mot dau son o choi. Tuy nhien,
thi gian khong ngng troi, van vat can phat
trien theo chieu t le thuan. Nhng Ballet tai
Viet Nam a co nhng khoang chng ma
en bay gi la thi iem can no lc xoa m
i khoang thi gian b chng lai o, e uoi
kp vi Ballet khu vc, chau luc va the gii.
Cong viec can phai thc hien cho nhiem vu
cao ca nay la qua nhieu, nhng chung ta can
bnh tnh xac nh lai mot cach khach quan
nhat iem hien tai va iem can phai en, e
tm nhng giai phap thiet thc thong qua
nghien cu, lap luan co he thong mang tnh
khoa hoc, nham tng bc a nghe thuat
Ballet cua nc nha bc sang giai oan
hoang kim mi.
Tieng Viet
1. IU.A.BAKHUSIN. 2002. Lch s kch mua Nga. Vien San
khau Trng H San khau va ien anh Ha noi. Ngi
dch: Trng Le Giap.
2. B.COSTRAVITTAKAIA A.PISAREP. 1995. Mua Co
ien Chau Au. NXB Van hoa Thong tin Ha noi. Ngi dch:
Trng Le Giap.
3. LE NGOC CANH. 2002. ai cng nghe thuat mua. NXB
Van hoa Thong tin Ha noi.
4. LE NGOC CANH. 2006. Nghe thuat mua The gii. NXB
Van hoa Thong tin Trng Cao ang Van hoa Thanh pho
Ho Ch Minh.
Tieng Anh
5. GRETCHEN WARD WARREN. 1989. Classical ballet
technique.
6. JANICE BARRIGER, SARAH SCHLESINGER. 1997.
The point.
P
ho Nui thang 12. nh cao trc
mat trang xoa may nh dong song
lang l ben b chan tri. Nhng
ngoi nha cao, thap am mnh trong bien
sng mu nhap nho, gn song. Ngoc Hng
at gia ve va ba lo canh ca ra vao khach
san Hng rng. Ong en ban le tan mua
ve vao phong ngh. Gan 30 nam roi, hom
nay mi c tr lai pho Nui chieu sng,
mien at co mot thi gian dai gan bo. Nam
soai ngi tren ging em trai ga trang
muot, ong m mang ngh ve mot mua ong
ay ky niem a qua. Trong chap chn, ong
nh thay muon van lp tuyet mong bay la
la trc mat tao cam giac te lanh. Thap
thoang trc mat la Seo May - Giot nc
nguon cua ban Mong Sa Pao. Giong em
ci trong ngan nh sng nui sm mai.
Hom chia tay vi oan a chat, Seo May
ng sat vao ong. Gio mua ong ua qua
khe nui se lanh, the nhng Ngoc Hng cam
thay nh hi am c truyen t pha Seo
May sang mnh. Xuong nui c mot oan
dai, the ma Ngoc Hng van tng rang co
Seo May i ben canh.
Sa Pa o ho m nay kha c xa nhie u qua ,
ng va o ba n hai, ba ng i na m tay
nhau i kho ng he t. Ruo ng ba c thang o ng
a n c bu n ang chua n b gieo ca y vu
xua n. Ngo c Hng tha mo t hi da i khi v t
qua oa n ng vo ng xoa y o c quanh nu i.
Ng i gia , tre con tha y kha ch la to mo
ng c a nhn ra. Mo t be ga i ch ng 10
tuo i, ng nga c, la la m tr c ca u ho i cu a
kha ch:
- Cho bac hoi nha Seo May?
1
0 F8 N 10 18 l $ 86 1 0 l l l IlZ01Jl
HOl SlNH
frUyen ngcn
086 808
Hc| l|en h|ep VHNf Yen Bc|
Minh hoa: LE HUY QUANG
7
Em be lac au quay quay:
- Chi pau (khong biet).
Mot ba gia ng ca ngoi nha gan ay,
Ngoc Hng manh dan en gan:
- Chao ba, nh ba ch giup nha Seo May!
Ba gia nhn khach, noi tieng Kinh giong
l l:
- Leng co giao thuoi! (Len co giao thoi).
Ngoc Hng hieu y ngi gia. Ong sam
san treo nui theo hng ch e en trng
hoc. Hai co giao tre nh bat c vang, tu
tt hoi tham tnh hnh pho huyen. Khi hoi en
Seo May ca hai co eu ng ngang khong
biet.
- Phai en hoi gia ban Giang Chn thoi
bac a - co giao co ten la Thanh len tieng.
em ay Thanh soi uoc a Ngoc Hng
i gap Giang Chn. Qua suoi, nc lap loa
bap chan. Qua nui, lm chm a tai meo,
bc cao, bc thap. Bat ru nha gia ban
lam cho ngi Ngoc Hng nong am han
len. Chuyen ve Seo May gia ban thuoc lam.
Ong ke lan lan, am ieu cua ngi noi tieng
Kinh cha thao khien Ngoc Hng nhieu luc
phai suy luan mi hieu c.
- Seo May co mot thi kho lam, chong
no, thang Vang Sua om chet, no phai lay
em chu Vang Khau lam chong. V gia,
chong tre, nha tung oi lai khong co con
nen Vang Khau vat vng hom nay ban
nay, hom mai ban kia hut thuoc phien, i
tm gai. Thay mo Thao Dn con bao Seo
May la ma ga, ban ngay la ngi, ban em
bien thanh quy sau au i bat ngi, bat ga,
bat ln ve hut mau nen dan ban khong ai
muon gan no au. V the no suot ngay mot
mnh lui thui nh con rua c trong hang
nui. Nhng bay gi th kha roi, ch kho v
phai song mot mnh thoi. Nam ngoai, Chnh
phu cho tien, cho ngoi, ca ban a lam xong
nha mi cho no.
- Nha Seo May au? - Ngoc Hng hoi
gia ban ma cam thay nh mnh ang chi
vi l lng gia khoang khong vo hnh.
- nui ben kia, i het mot quang dao thoi
ma! - Giong Giang Chn tan trong lp sng
day ac cua nui.
Ngoc Hng bang khuang trc ngoi
nha go ba gian, mai lp proximang, cao va
thoang, xung quanh vach at, canh ca con
thm mui go rng nhng sao le loi, trong
vang. Trc san nhieu mau go nho tron lan
mun ca be bon, chng to t sau luc dng
nha, chu nhan cha mot lan don dep. Gio
cuoi ong t chan nui thoi ngc gi cam
giac se lanh cho khach i ch. Doi nhn
xuong chan doc, Ngoc Hng e mat ti gui
cui di ong c nhch dan, nhch dan tren
ng mon ngc doc nho hep. oi vi
Ngoc Hng, linh cam bao gi cung co
khoang cach gan gui vi hien thc. Hnh
anh ngi an ba nho nhan, nang ne, met
moi ro dan trc mat ong. The roi ieu phai
en a en. Hien hu la mot ba gia Mong,
vay ao xoc xech, vo cam at gui cui xuong
san. Ngoc Hng lang ngi! ay la Seo
May? Bong nhien mot Seo May ay ap nh
thng lai hien ve trong tr nh. Ngay ay
Seo May ep lam. Vay ao Mong sac s
nang rng khien cho khuon mat em cang
them tron trnh, phuc hau, lan da em nh
trang hn, hong hn. ac biet la oi moi em
ci, ta nh bat gap s hoa than cua bong
hoa rng con nguyen ve ep hoang s. Nha
7T
IAC FHAM IU IPAI $ANG IAC AI IAI (5J2013)
em gan oan tham do a chat. C moi
buoi i nng ve em lai em en cho Ngoc
Hng mot canh hoa Dung De, canh trang
muot, phang phat mui hng nui. May
ngi cung n v noi vui So Ngoc Hng
may man nen c hng loc rng. Cung
chang biet t bao gi na, Ngoc Hng cam
thay co ieu g khac la gia mnh vi Seo
May - Mac du ong a at cho mnh muc tieu
ln: Hay khoan chuyen yeu ng e i tu
nghiep them nc ngoai.
Chie u na o Seo May kho ng e n la o ng
ca m tha y nh mnh thie u hu t ca i g. Co
nh ng ho m tr i ma, o ng c e a u tra n,
cha n a t ra ta n a u ba n ch Seo May, khi
s c nh ra mnh ang ng gi a tr i ma
th qua n a o, a u to c a t su ng. The ro i
co gia y trie u ta p i o n thi nghie n c u sinh,
ro i i ho c n c ngoa i, ro i la y v , ro i la i
chia tay v i v v kho ng co kha na ng la m
bo Ba ng i mo t th i gian da i, co ng a u
ho m nay la i ga p Seo May trong hoa n ca nh
na y.
Mo t tie ng o ng nho ngoa i sa n ca t
ngang do ng suy t ng cu a Ngo c Hng.
Tr c ma t la ba n tay run ra y, kho ga y cu a
ng i a n ba Mo ng nha t t ng thanh cu i
e xuo ng hie n nha . Khuo n ma t en u a,
nha n nhu m va n co n nhie u ve t ba m cu a
than bu i, bu n a t. Duy ch co o i ma t la
co n da u a n cu a Seo May nga y xa. o i
ma t a y c cha m cha m nhn va o Ngo c
Hng khie n o ng kho ng u can a m nhn
la i. Chuye n i th c te na y, mu c ch l n
nha t la tm la i ky nie m e m e m, e p e xa
xa. The nhng s tha t sao qua phu
pha ng, kha c nghie t...
em ay Ngoc Hng quyet nh lai vi
Seo May. Ben anh la bap bung ong gi
nh Seo May ve nhng ky niem ep e
gia hai ngi. S chan tnh a lam Seo
May xuc ong. Em khoc nc n. Nhng giot
nc mat b km nen bao ngay, nay t do
tuon chay nhat nhoa tren oi go ma gay
guoc, ang thng. em trang dan. Tuyet
buong moi luc mot day hn. Cai lanh cua
em vung cao nh ang tm moi cach cham
chch vao da tht hai con ngi cung canh
ngo co n. Ho c ngoi ben nhau nh the
cho en khi tri sang.
*
Chu tch xa Thao A Chay ngoi cham chu
lang nghe Ngoc Hng trnh bay y nh a
Seo May i cung, chiec ieu uc e ben
canh thnh thoang lai rung nhe nhe tren tay,
mot lan khoi mong h hat bay ngang qua
mat Ngoc Hng.
- Y nh cua can bo, Uy ban xa nhat tr
ung ho, nhng ch s cai oi, cai ma ga theo
quan niem xa no lam kho can bo thoi.
Ngoc Hng qua quyet e chu tch xa yen
tam:
- Khong sao, toi nuoi c Seo May ma!
Chu tch xa c ky giay cho no i!
Thao A Chay nan not ky ten mnh vao t
giay chuyen ho khau. Ben ngoai lai mot t
gio mua ong Bac na tran ve. Nhng hat
tuyet nho li ti bay l m nh bui bong xuyen
ngang trc ca.
Ngay mai Ngoc Hng cung Seo May
xuong nui, khong biet co bao nhieu nhng
cuoc hoi sinh cua nui rng, chim muong,
cay co sau giac ngu dai mua ong cung
a tien ho?.
72
LTS: Trong chien tranh gi nc, giai phong
dan toc, v li ch quoc gia, v oc lap t do cu a
To quocngi ta san sang quen i tat ca t
han thu ca nhan en quyen li cua dong toc e
ta p hp lc lng, chien au gianh thang l i.
Nhng trong hoa bnh cac bac minh quan rat de
b sc hap dan cua quyen lc quyen ru , lai them
bon xu th i xiem nnh ma sinh ra nghi k, bat
cong, t o chia be canh, tan sat lan nhau, dan
en at nc suy vong.
Ngi ve cho n cu cua nha van Xuan Mai
tap trung ca ng i Tran Nguyen Han la mot danh
tng co tam, co tam, co ta i, co nhan cach cao
thng nhng khong ham t c v, danh vong.
Va , trong cuo c so ng ha ng ngay Tran Nguyen
Han ch co co t cach cua ng i anh hung ch
khong co ca i cao ngao cua ke kieu hung. D i
ay la oan trch Chng I cua tieu thuyet.
CHNG I
Rat nhieu nam ve sau nay ngi i con
lu truyen mai cau chuyen, lan au tien sau
mi nam i chinh chien, Ta tng quoc
Tran Nguyen Han, ve lai ngoi nha cu.
o la mot ngay au thu nam 1428.
Hom ay tri ay nang vang. May trang
nhn nh bay. Gio t pha Rng Than thoi
tran ve mat ri ri. Dong song Lo va qua
mua lu, thu mnh lai khuc an, khuc hien sau
nhng bui lau phat ph bong trang. Tng
an chim sao khong biet t au ve bay
chap chi tren khong
Sau may ngay tri mot mnh mot nga,
luc phi nh bay, luc lng thng tha tng
bc, Tran Nguyen Han mi ve en que
hng. Khi ben ong Ho hien ra trc mat,
Han lien xuong nga. Con nga chien a
800l 90 000 00
f|eU lhUyel ( lr|ch)
k08 Nl
73
tng theo Han suot mi nam qua, giam
chan roi h len mot hoi dai nh muon cat li
chao ni chon cu. Tran Nguyen Han om lay
co nga, vo vo vao au no may cai oan
chang ngoi bet xuong vat co vang kho. Luc
sau, Han nam nga, hai tay, hai chan dang
ra vi mot t the vo cung thoai mai. Hai mat
chang am uoi nhn len bau tri cao xanh,
lom ngom may trang bay.
Dng nh hai con mat ngam tri ngam
at a no ne, Tran Nguyen Han ngoi day.
Chang ci bo sac phuc cua Ta tng quoc
ma nha vua mi ban cho cach nay may
thang, roi quang xuong song. Nc song Lo
trong xanh, ang lng l troi, voi va nhan bo
quan ao cua Han va cuon dan vao long,
lang le a ve pha ben o Phu Hau. Nh
muon trut het bui ng, Tran Nguyen Han
lien nhao xuong song. Chang lan mot hi
that dai, that sau roi bat ng ngoi len gia
dong song. Hai tay vuot mat, vuot au,
mieng nho nc ph ph mot chap oan lai
dang tay bi sai. Bi i bi lai chan, chang
lai bi nga. Het bi nga lai bi ech
Vay vung, ngup lan thoa thue vi con
song que cho ti khi mi au ngon tay
nhan lai Tran Nguyen Han mi chu len b.
Bay gi chang an mac nh mot thng dan.
au oi tri, chan ap at, Tran Nguyen
Han giat nga ve lang.
Ngay ay, dau thon a Cai mi ch co
may chuc noc nha, lai pha cuoi trang Sn
ong, nhng thon van co cong lang. Nhn
hai ch ha ma gan tren cong xay theo loi
cuon vom e nhac nh ai ai qua cong, bat
ke sang hay hen, eu phai xuong nga e
to y ton trong le langTran Nguyen Han cui
au, mm ci lang le. La ngi t lang nay
ra i, chang hieu pha sau canh cong lang
kia la ni tu c cua nhng ngi ang song,
con ben ngoai canh cong nay la oi go, la
ong ruong va ngha a. Mac du rat muon
nhng Tran Nguyen Han cha the ve nha
ngay c, chang re trai, cung chu nga i
ve pha Rng Than - ay la ni co ngoi mo
cua ong Tran Nguyen An, cha chang va ba
Le Th Hoan, me chang.
Cho en tan bay gi Tran Nguyen Han
van cha hieu tai sao khu oi go ay lai c
goi la Rng Than. Ch biet rang ngay t thi
con nho, Han a c thay giao Nguyen
Thai An ke cho cac tro nghe, trong Rng
Than co mot ngoi mieu, dan lang goi la
mieu Truc. Mieu Truc th than Ho. Ngay
xa, khi cha co ten ni o la mot khu rng
rat ram rap. Song trong khu rng nay co
mot con ho d. Hang nam c en mua thu
hoach ho d lai mo ve a Cai, ngoai pha
phach hoa mau no con, khi th bat trau bo,
khi th vo cho cua ba con. Mac du dan lang
a bao nhau, cung nhau tm moi cach e
phong ma van khong tai nao ngan can c
s pha hoai, gay nen biet bao thiet hai ch
v mot con ho!
Cho en mot hom, thon a Cai co mot
cu gia trong giac ngu a m thay mot ong
gia. Ong gia nay co mai au bac, chom rau
bac. Tay ong gia chong mot chiec gay truc.
Mnh ong gia khoac chiec ao bang long ho.
Ong gia nay bao cu gia thon a Cai rang:
a Cai phai lap en th than Ho th dan
lang mi lam an yen on va phat at. Dt li,
ong gia bien mat!
Hom sau, cu gia lien ke lai chuyen mnh
gap trong m vi cac v ky muc, quan vien
trong lang. Tuy con ban tn, ban nghi nhng
cac v van dat nhau i ve ni co khu rng
ram. Qua that, cac cu eu muc s th ni
74
ca rng co mot bai co co rat nhieu dau
chan ho giam nat. Sau o t lau, cac v quan
vien, ky muc thon a Cai hop vi cac bo lao
e cung nhau ban viec ong gop xay mot
ngoi mieu th than Ho. o chnh la mieu
Truc.
Mieu Truc trong Rng Than la ni Tran
Nguyen Han a b mat chieu tap cac trai
trang thon a Cai lap can c luyen tap e
roi giap Tet nam 1418, Han cung hn hai
tram ngha quan Rng Than, vi tren mot
tram nga chien vao tu ngha Lam Sn.
Hn the, Rng Than con la ni yen ngh cua
cha me Han. Bi vay, chang khong the
khong ghe vao tham vieng trc khi ve vi
v con.
Tre n ng e n R ng Tha n, Tra n
Nguyen Han phai qua ong Cham Xoan,
ong e, Ao MayMoi bc i lai gi len
trong Han biet bao nhieu la ky niem cua thi
th au.. Kia la ni Han hay cung lu ban tha
dieu moi mua ha ti. Kia la cho Han hay
anh ao, anh khang. Va, kia la ni tap
tran gia, moi ben mot phe roi lay at nem
nhau, co khi bieu tran, chay ca mau au
Tri a nga ve chieu. Nang gio xon xao
tren khu Rng Than. Thoat ra khoi nhng
hoai niem, Tran Nguyen Han buoc nga
di chan oi, mot mnh chang lng thng
i len rng.
Hai ngoi mo thap be le te nam song oi
ben nhau. Co dai cung sim mua, lau say
moc um tum. Go hiu hiu thoi r rao trong
vom cay. May bong hoa lau cuoi mua ru
xuong nh c tang.
Tran Nguyen Han lay gm phat cay co
phu trum quanh mo, oan chang thanh knh
thap len moi ngoi mo ba nen hng. Khoi
hng vat v bay roi tan bien trong khong
gian yen tnh. Chang quy xuong trc hai
nam mo, cui au sat at, lay ba lay dai.
Mieng chang lam nham:
Con Na mo A di a Phat!
Knh lay ngai ng cai thai tue Ch c
ton than, Kim nien hanh binh, Cong tao phan
quan.
Ngai ban canh Thanh hoang Ch v ai
vng.
Ngai ban x than linh Tho a ton than
Cac ngai Ngu phng, Ngu tho long
mach ton than, Tien chu tc, Hau huyen
vu, Ta Thanh long, Hu Bach ho, cung liet v
Ton than cai quan trong x nay.
Tn chu con la Tran Nguyen Han, ngi
thon a Cai, trang Sn ong. Hom nay sau
nhng ngay i xa, con c tr ve en tham
mo cha meCon cui lay Than linh at nay,
Thanh hoang ban tho ni ay, at lanh chim
au, c day thanh cao, gi lanh cong lao,
co ket co phat nh vao than quan, ton than
long mach cao sang, nh thap t hng, nh
thap t sn quanh vung. Chon ay an tang
mo phan, thoa yen muon thua, hong an i
i, gia an mai mai khong thoi. Con co vai
li cau xin: Bai ta thu mo than quan, cho
chan linh dng cho hai cot nguyen ven
toan, phu ho con chau tran gian, an khang
manh khoe, an lam gap may. Am dng
cach tr, bat nc nen hng, bieu tam long
thanh, cui xin chng giam, phuc duy can
cao!
Khan ba lan xong, Tran Nguyen Han lai
cui au lay ta ba lan na, sau o chang lam
nham noi tiep:
- Con knh lay hng hon cha me! Cha
me i! Sau mi nam theo Le Li giet giac,
con lai ve vi cha me ay. di suoi vang,
xin cha me hay yen long. at nc a sach
75
bong quan thu roi. Gm bau me trao cho
con ngay ay, con a khong lam ho then vi
dong toc. Le Li len ngoi, con c lam Ta
tng quoc. Tuy vay, v biet nha Vua co
tng nh Viet vng nen con khong the
cung hng yen vui, sung sng c. V
the, tha cha me, con phai lay cach x s
cua ong noi con la Tran Nguyen an:
Quan t kien c nhi tac, bat s chung nhat.
Ngi quan t thay thi th ng day, khong
i en ngay cuoi cung e lam phng
cham x the. Con cua cha a khat quy
hu ve vi que hng..
Noi en ay, bong Tran Nguyen Han
cam thay trai tim mnh run len v xuc ong.
Trong long chang mem yeu i. Nc mat
chang r ra, lang t tren hai go ma sam
en, nho cao. Tran Nguyen Han lai cui lay
cha me ba lay dai na.
Pha di chan mep rng con nga
chien h len mot hoi nh muon nhac nh
Han ve thi gian.
Hoang hon ang buong. Tri thu tm sam
lai. Go noi len uoi nhau xon xao tren vom
cay la ua.
Tran Nguyen Han ng day, quet tay lau
nc mat va pham pham i xuong.
Tin Tran Nguyen Han ve que khong co
canh ma bay rat nhanh t nha nay sang nha
khac trong trang Sn ong. Va, en toi th
tai ngoi nha nam gian tng ap vat, mai
gianh xap xe cua Le Th Tuyen, v Tran
Nguyen Han, a chat nch nhng ngi la
ngi. Tieng noi, tieng ci ram ran nh
hop ch. ay la nhng ba con hang xom
lang gieng, sm toi co nhau en chi tham
hoi sc khoe Tran Nguyen Han, chia vui vi
v con chang va uong nc che ti.
Ngi dan a Cai tuy khong trong che
nhng ca thon lai co mot tap quan: C vao
buoi toi hay buoi tra, ba con trong thon lai
quay quan ngoi uong nc che ti vi
nhau. Va uong nc, va chuyen tro, than
mat nh ngi trong mot gia nh. Hoi
uong che ti thng ngoi mot ni that
n gian: Neu uong buoi tra th ngoi
trong nha, quanh ban nc, hoac tam phan.
Neu uong buoi toi th ngoi ngoai san, tren
chiec chong tre hoac tren mot cai chieu cu
trai xuong at. Toi nao khong co trang th
ot en, mua ret th ngoi xum xt quanh bep
la Biet c cai tap quan ay cua thon,
ngay t chap toi Le Th Tuyen a ham san
mot noi nc che, thu don nha ca, ging
chieu chuan b cho chang on khach.
Tran Nguyen Han gian d trong bo quan
ao nga mau nc da. ay la bo quan ao
ma chang van thng mac trong nhng
ngay hai v chong i ban dau doc ngay xa.
Nhn chang luc nay giong het mot nong
phu, ran roi ma hien lanh, chat phac. Trong
quang sang ua vang cua hai a en dau
doc at hai au cot cuoi nha, Tran
Nguyen Han ch than rot nc mi tng
ngi. Chang vui ve ke cho moi ngi nghe
u moi th chuyen. nhng lang tranh khong
nhac ti chien dch Tan Bnh - Thuan Hoa:
Chang a ngam phuc quan cho hiem Ha
Khng ra sao? Khong nhac en chuyen
tien vay thanh ong Quan: Chang ch huy
tren mot tram chien thuyen, trong mot em
anh thang pha Bac thanh ong Quan
nh the nao? Co nhieu ngi gang hoi,
chang cung van khong chu noi ve chien
cong ch trong mot gi ngha quan Lam Sn
a ha c thanh Xng Giang. Hay nh
chuyen chang tng tham gia chien dch Chi
Lang - Xng Giang diet tai lng Lieu
7
Thang va chem au han, chang cung ci
tr ch khong chu ke C tng mot
vung que xa xoi, heo lanh dan lang khong
hay biet g ve nhng ngay xong pha tran
mac cua Han, nhng qua nhng cau hoi th
hoa ra ngi ta biet het ca. Co ieu ho
khong biet tng tan ma ch biet Tran
Nguyen Han la mot dung tng luon i theo
tran mac va i en au la lap chien cong
en ay Vay ma chang khiem ton qua!
Chang ch khong quen thong tin cho ba con
biet rang: at nc a sach bong giac
Minh. T nay chang tr ve song mai vi gia
nh, vi v con, vi dan lang. Nghe Tran
Nguyen Han noi vay, tat ca eu vo tay reo
ho, to y hoan nghenh. Rieng anh chang
Toan, con trai hao trng, ban cung thi vi
Han, t hn chang hai, ba tuoi, th len tieng
thac mac:
- que e c ngh, at nc va mi
gianh oc lap, li quyen, danh vong huynh
cha hng c bao nhieu, tuoi tac cung
ang con tre khoe. Vay sao huynh lai xin
ngh chnh s e ve lai que nha voi the?
Biet Toan la con ngi a nghi Tao
Thao. Hn mi nam trc chnh Toan a
ngh la, Han ci mat ngi tnh cua han,
han thu ghet Han. Tng rang thi gian se
lam Toan thay oi, nao ng cho en gi
mcNgh the, nhng Han van nhun nhan
mm ci, lac au:
- Biet noi the nao e e hieu huynh nh?
Bi v, e co phai la huynh au!
La thay day Tran Nguyen Han t khi
chang con la mot cau be thong minh ma
tinh nghch, cu o Nguyen Thai An to ra
thau hieu noi niem cua Han. Cu vuot chom
rau l th, bac trang, gat gu bao:
- Ba con chung ta ngoi ay ai cung biet
chuyen Thanh Giong ca ch? Chnh v dep
xong giac An, Thanh Giong khong lai tran
gian ma ngai lai bay ve gii nen mi c
ngi i sau lap en th, ghi cong c!
Neu nh ngai lai th Cho nen toi ngh,
Han ve vi i thng la phai lam
- Tha thay! Con au dam sanh vi Phu
ong. Con ve ch la v con muon ve thoi a.
S tha y bnh lua n qua xa ve chuye n
mnh kha t quy hu, Tra n Nguye n Ha n vo i
va ng no i chen ngang l i tha y. Kho ng d ng
la i, cu o An va n tie p tu c do ng suy ngh
cu a mnh:
- Xa nay cac bac tien nhan van noi:
Thien a be. Hien nhan an. Mot khi xa hoi
be tac th ngi hien i an cung la chuyen
thng gap i.
V c cau noi ay cua cu o, anh
chang Toan reo hu len. Ch tay vao mat cu,
han doa:
- A! Cu o nh nhe! Cu bao xa hoi nay
be tac! Cu nh nhe!
Cu o Thai An vuot rau, ngc n ra:
- D nhie n ta a no i th ta kho ng bao gi
que n. Ta cu ng kho ng s ha ng ng i nh
nha ngi. Co n Tra n Nguye n Ha n ba con
chu ng ta pha i coi cha ng la mo t anh hu ng.
T tri gia anh. T tha ng gia hu ng. Ng i
anh hu ng la ng i t bie t mnh va t tha ng
nh ng ham muo n ta m th ng cu a mnh.
Ha n la ng i co co ng cho ng gia c Minh
c vua Le phong t i ch c Ta t ng
quo c ma cha ng kho ng ma ng t i danh l i,
ng i nh va y kho ng a ng go i la anh
hu ng sao?
Cau chuyen ang vui b Toan pha am,
chuyen sang chieu hng cang thang lam
mat het ca hng. May trai trang trong thon
xum lai, tum co Toan tong ra khoi cong. Moi
77
ngi s lien luy, ke trc ngi sau, lan
lt chao v chong Han ra ve.
Kha ch lu c tu c ve he t. Ca n nha ye n tnh
tr la i nh vo n co t tr c e n nay. e n
lu c na y Tra n Nguye n Ha n m i co th i gian
gia nh cho v con. Cha ng cu ng Le Th
Tuye n thu do n nha c a, gi ng chie u.
Xong vie c, Le Th Tuye n o m con va o nha .
Ca u be Tra n Trung Khoa n le n m i tuo i,
ng i nho tho , ngo i lo t tho m trong lo ng
me . Ma c me ba o pha i go i ng i a n o ng
m i xua t hie n trong nha no t chie u nay
ba ng cha nhng no va n kho ng nghe. Sau
ma y la n la m quen v i con, Khoa n va n s
ha i me u ma o, co ru m la i ng i la i, kho ng
chu theo, Ha n ba o v : Kho ng tra ch con
c, b i nga y ta ra i, no va n co n pha i
a m ng a! a t hai tay le n vai v , nhn va o
ma t v , Ha n a n ca n ho i:
- Nhng nam thang ta i vang, nang
nha mot mnh nuoi con, co on khong?
Hoi e ma hoi thoi ch Han biet mi
nam Han i xa, ranh gii gia cai song cai
chet that la mong manh oi vi ngi i tran
mac. Han nang a qua lo lang, qua vat va
nen nhan sac nang mi phai nhat nhng
kia! Nhn hai vai nang nho cao, mat may
nang hoc hacTran Nguyen Han xa xot nh
co ai xat muoi trong long. Chang at moi
hon len mai toc xac x kho cng cua v,
nhe nhang noi:
- Nang cho con ngu trc i. Ta ra ngoai
mot chut.
Tran Nguyen Han i ra san. Mua thu, tri
se se lanh. Vang trang thng tuan ang
chi vi ri xuong chan may pha Tay, co
toa sang nhat nhoa. Han i thang en ben
ao Son, ni co tang a ma em em di
anh trang chang a ngoi mai gm suot
mi nam tri! Ao Son van con ay. Tang
a van con ay. Ch rieng cha me la khong
song lai. Hai ang sinh thanh ay, mai mai
Han phai chia xa!
Tran Nguyen Han ngoi bet xuong ben
tang a. Hai tay chang giang ra nh muon
om lay vet lom do mai gm dai en bon
mi phan. ung luc ay Le Th Tuyen i
ti. Tran Nguyen Han ng day, au yem hoi
v:
- Con a ngu cha?
- No ang i chang ay.
- Nang goi ta la chang ch khong goi ta
la Ta tng quoc sao?
- Th trong luc an cm toi chang a
chang bao thiep ng goi chang la Ta
tng quoc o sao?
- Phai roi! ng goi ta la Ta tng quoc
na. Vi ta, chc tc chang qua la cai nha n
ma c ngi ta gan cho ai th ngi o c.
Nay ga n cho ngi nay, mai gan cho ngi
khac. Xem vay no co g quan trong au. Cai
quy nhat cua cuoc i moi con ng i, theo ta
ngh, la mnh a lam c viec g co ch cho
thien ha . u ng kho ng? - Bat cht Tran
Nguyen Han hoi v - Nha mnh co con uong
nc voi na kho ng? Co san vo i khong? Neu
co , nang un cho ta mot am. Chao oi, ta bong
thay them n c voi qua .
Le Th Tuyen voi vang vang, da roi i
vao nha. Phai roi, nang se un mot am
nc voi that ngon e ai chang. Khong
ng sau nhieu nam xa que, khi tr ve cai
them au tien cua chang lai la nc voi que
hng. Cung may la hai me con nang nha
van thng xuyen uong nc voi nen mi
co c hoi khong phu long chang.
Ngay au tien Tran Nguyen Han ve lai
ngoi nha cu cua mnh la nh the ay!
78
3
h
sang
Khi con ang mong m trong giac ngu
chap chn tren chuyen tau ang hanh trnh
chay tuyen Lao Cai Ha Noi th nhan vien
nha tau go ca goi: Khach xuong ga Vnh
Yen chuan b hanh ly nhe!. Toi bat day,
ng ngac roi hieu ra mnh phai xuong ga
Vnh Yen e en ni cong tac cach o hn
20 ki-lo-met. ay la lan au tien toi dng lai
ga nho nay, trc o neu phai i cong tac
hay ve que, toi eu xuong thang ga cuoi
cung la Ha Noi.
Khong co canh on ao, voi va chen nhau
chuan b xuong tau nh ga Ha Noi, luc nay
ch co toi va hai thanh nien tre ang ngoi
ngay gan ca len xuong ch tau dng. Biet
toi cung xuong ga Vnh Yen, chang trai
dang ngi thap, am co chiec va ly to giuc:
Co xuong nhanh len, tau ch dng 3 phut
thoi!. i sau toi la mot thanh nien nho tho
trac 20 tuoi khoac ben mnh mot chiec tui
mong.
Khi chung toi cha kp i ti loi ra vao
ca ga, tau a lan banh e tiep tuc cuoc
hanh trnh. Ca ga Vnh Yen trc mat toi
nh nh th anh sang vang vot t mot chiec
bong ien duy nhat ngay loi ra. Co nhan
vien nha ga khong i khach en ca ma ra
tan ngoai e kiem tra ve. Khi thay ca ba
hanh khach eu co ve hp le, co voi quay
vao van phong tat ien, ong ca roi ra ve.
Ben ngoai a co mot hanh khach n tam
ngoai 30 tuoi va xuong tau vi ong hanh
ly lnh knh. Cong them ca toi, tren san ga
luc nay ch co 4 hanh khach, khong phai
ngoi ch tau ma ang i tri sang. Neu
khong co may tai xe lai tac xi vao cheo keo
khach, toi khong ngh ay la mot ga tau.
3
h
15 sang
Ga Vnh Yen chm trong bong toi. Ga
nam cuoi mot con pho nho nen cang vang
lang va thieu anh sang. Tieng muoi vo ve,
bam riet lay nhng ngi bong nhien lac
vao the gii cua chung. Cung may, trai qua
mot ngay ma tam ta, cay la xac x, luc nay
tri tanh rao. Hai thanh nien tre nh nhoay
chiec ien thoai nho e giet thi gian, toi va
ngi phu n cung tm c mot ghe a e
ngoi, xung quanh xep ong hanh ly. Di
anh sang yeu t hat ra t chiec en ng
pha xa, toi ngc len bau tri tham lo mot
cn ma bat cht. Ngi phu n ngoi ben
bo goi than th:
- Nh ngi mua ve ve Phuc Yen nhng
tau ch dng Vnh Yen nen em anh phai
xuong ay, ch ngi nha ra on.
Phai roi, chang ai dam i tiep vao cai gi
nhay cam nay. Ni toi en la mot khu du
lch ngh dng phai i qua nhng canh
ong, oi cay hoang vang, noi dai gap cp
th sao? Khu vc nay a tng xay ra vu
cp tac xi vao rang sang nen khi noi ch
khach en o, canh lai xe du muon kiem
tien van n.
KH/CH fPLN S/N G/ VlNH YLN
Gh| chep
F8N Nl 80086
7
May tai xe tac xi sau mot hoi cheo keo
khach khong thanh a bo sang ni khac tm
khach. San ga ch con 4 hanh khach 4
con ngi xa la vo tnh gap nhau ni cong
cong ac biet nay. uoi muoi chan, chung
toi quay sang lam quen nhau. Ngi phu n
que Phuc Yen co ve ci m, co ke ve
chuyen len mien nui cua mnh:
- Ro kho, nha em Phuc Yen, nhng co
mot co em gai ang lam giao vien tren xa
Ban Ho, huyen Sa Pa (Lao Cai). Hoc s
pham chuyen nganh my thuat ra trng hai
nam khong xin c viec lam, thay chung
ban i lam cho nay, cho kia con mnh loanh
quanh trong nha, no sot ruot qua c nam
khoc rng rc. Th ch tnh, bo me nuoi an
hoc gan 20 nam tri, chang nhe an bam
mai, ngh vay nen no lam ho s len Lao Cai
xin viec. Len o phai day xa vung cao,
vung sau va ch c ky hp ong nhng co
em gai van i v khong muon la ke an
khong, ngoi roi. Nhng ngay au, em gai
goi ien ve va khoc, va bao tren nay i lai
kho lam, no phai i bo sng ca chan mi ti
c trng v khong dam i xe may. Cho
th tam b, ien leo let nh en dau, nc
sinh hoat lai thieu. Tri cha toi sng mu
a sap xuong, u am, ret mt. Gia nh em
lo lam. Me thng con gai nen bao no ve
nha, thoi th that nghiep cung c, mien la
gan gia nh, bo me nuoi, sau o kiem tam
chong, kinh doanh g o e song. No am
vang da nhng bang i gan het nam hoc
chang thay ve.
- V the ch len tm co ay ve a? Toi hoi.
- Da khong han. Gia nh bao em len
tham xem em gai song the nao. Trc khi
i, bo me a ra toi hau th, neu thay
khong on th phai a em ve ngay.
- Thay ch ve mot mnh chac la moi viec
8
tot ep?
Ngi phu n ong hanh ci to:
- Ch biet khong! Tm mai mi ti trng
theo a ch no bao, moi ngi ch em ti
mot ca hang lu niem bang a ngay trung
tam xa, noi rang em gai em ang lam o.
Ban tn, ban nghi, em tm ti ni, hoa ra ay
la mot gian nha nho trng bay rat nhieu san
pham bang a khac ch th phap. Em gai
em bat ng khi nhn thay ch. Chang can
phai hoi, no a hao hng ke: Thi gian au
len ay tng khong song c nhng no
a gap rat nhieu ong nghiep cung hoan
canh, ca nhng ngi mi en va lam viec
ay nhieu nam roi. May giao vien day my
thuat cac trng trong khu vc nay ru
nhau m mot quay lam hang lu niem bang
a e tang them thu nhap. ay la vung du
lch nen khach da ngoai kha ong. San
pham a cuoi khac nhng ch th phap co
y ngha nh Phuc, Loc, Tho, Nhan, Tr,
c...rat c khach a chuong. Hang
ngay, em gai em len lp day hoc, thi gian
ranh lai co mat tai ca hang e khac ve.
- Tot qua roi. Em gai ch cung nhanh
nhay ay! Toi mng theo niem vui cua
ngi phu n ong hanh.
Ngi phu n que Phuc Yen gat au ve
hai long:
- Thay no vui ve lam viec ni at khach,
que ngi, em cung an tam phan nao. No
bao em ve tran an bo me, bay gi con gai a
co the t lap va rat t tin v a bat au tm
c hng i, song bang nghe cua mnh.
Trc khi nhet cho em mot tui a lu niem
nang trch va may mon ac san Sa Pa, no
con noi tham vao tai ch: Cuoi nam nay, em
se a mot chang re ve gii thieu vi ca nha,
khong s em e chong au!. Ch thay ay, lo
lang bao nhieu luc len tm em, bay gi lai
khap khi trong long v mng bay nhieu.
Ngoi cach o khong xa, cau thanh nien
da ng ng i tha p, a m nghe c ca u
chuyen cua chung toi th dai noi hua vao:
- Khong biet khi ra trng, chau co xin
c viec lam khong?.
Roi cau gii thieu mnh la sinh vien nam
cuoi khoa Toan - Tin cua Trng ai hoc
S pham Ha Noi 2, la ngi dan toc Ha Nh,
que Bat Xat (Lao Cai). Toi an ui:
- Sinh vien Toan - Tin may nam nay kho
xin viec nhng co ngh neu chau ve que
chac se tm c viec lam.
Thay chiec va ly to cua cau sinh vien, toi
hoi:
- Chau va ve sau ky ngh le dai ngay
phai khong?.
- Khong a! Chau va ket thuc t thc
tap tren Lao Cai, bay gi ve trng chuan b
on thi tot nghiep.
Nhn dang ve tram ngam cua cau thanh
nien, toi gi chuyen cho vui:
- Chau o ai hoc s pham chac gia
nh mng lam nh?.
Cau thanh nien nguc ngac mai toc roi,
noi l nh:
- Vang...nhng bo me chau vat va lam.
Bang cai giong van nang am sac cua
ngi vung cao, cau bao:
- Ban chau rat t ngi hoc cao, ch hoc
het trung hoc pho thong a kho lam roi. Gia
nh phai gi chau xuong pho huyen e hoc
trng noi tru, an het bao nhieu ngo, gao
cua bo me mi hoc xong ay co a! Khi tot
nghiep pho thong, chau muon lam giao vien
nen xin gia nh thi ai hoc. Thay vay, bo
me lo lam, nha ngheo, ong con, an con
cha u, khong biet giup chau the nao?.
8T
- Vay ma chau van thi c?.
- Co biet khong! Ca nha don mai ch
c mot trieu ong. Bo cam mot trieu ong
ay en nha thay giao chu nhiem lp 12 cua
chau nh a xuong trng thi. Thay giao
chau tot lam. Biet so tien ay khong u
nhng van bao la u e bo me ong y cho
chau thi ai hoc. Thay gi chau tai nha nuoi
an hoc, boi dng kien thc va hng dan
cach on thi. en ngay thi, thay trc tiep a
chau xuong trng lam thu tuc thi va a i,
on ve.
Ngi phu n Phuc Yen keu len xuyt
xoa:
- Sao lai co ngi tot the nh?.
Cau sinh vien gat au:
- Da ung, vung cao que chau, van
ong hoc sinh en trng kho khan lam,
khong phai hoc sinh nao cung co ieu kien
hoc cao. Cac thay co giao phai thng
xuyen en van ong hoc sinh ti lp. Biet
chau thch hoc s pham, thay chu nhiem
mng qua bao: Em co gang hoc i, sau nay
ve que day hoc. Cung may, chau o ai hoc
ngay nam au. Nhan c giay bao nhap
hoc, chau chay khap ban khoe. Ai cung
ci phan khi truyen tai nhau tin chau o
ai hoc.
- Sao chau khong bao cho bo me trc?
Toi hoi.
- Co ch a!. Cau thanh nien ci rang r -
Luc nghe c tin ay, bo chau c het len nha
lai xuong bep ci tum tm, con me chay
ngay sang hang xom at mua con ga tha
vn ve lam mam cm cung bao vi to tien.
- Gia nh nuoi c chau an hoc en
tan bay gi, chac cung gian truan?.
Cau sinh vien gat au:
- Sau khi cung to tien, an mng, bo me
mi ban than ngh khong biet cho chau i
hoc ai hoc bang cach nao. Trong nha luc
ay con con ln se ang cha, bo keu ngi
en ban non c may trieu ong. Luc
xuong trng, cac thay co giao, ba con
trong ban cung gom gop cho chau c
hn mot trieu ong na. So tien ay, sau khi
ong cac khoan cho nha trng, tra tien
phong tro, cung ch tan tien c may
thang. T o, chau va hoc, va kiem viec
lam them e phan nao cho bo me. Moi
thang, co gang lam gia nh chau gi ve
cho c gan 1 trieu ong, co thang ch u
tien thue nha, may ma c mien giam hoc
ph. Chau ch mong ra trng xin c viec
lam ngay e ganh nang cho gia nh.
T nay, cau thanh nien co dang ngi
nho tho kiem li hn ca. Cau het ng, lai
ngoi, lang lang nghe chuyen cua moi ngi.
Tng cau ta la sinh vien, toi hoi:
- Chau hoc trng nao?. T na co ve
Phuc Yen, may co chau i xe cung i?.
Cau thanh nien lac au:
- Chau ang i tri sang se tm cach
en khu cong nghiep ngay Vnh Yen thoi.
Toi hoi khu cong nghiep ay oan nao,
cau ta noi mi en ay lan au nen cha ro.
- Sao chau phai ve tan ay xin viec lam?.
tnh Lao Cai cung co nhieu khu cong
nghiep ma. Toi thac mac.
Cau thanh nien giai thch:
- Chau trt ai hoc, hoc nghe c kh ve
hn mot nam roi nhng ch mai khong thay
nha may goi i lam. Hom trc xem thong
tin tren mang, khu cong nghiep di Vnh
Yen ang tuyen cong nhan nen chau xuong
th xem sao.
- Khong ai a chau i sao?.
- Da, bo me chau ban lam, hang ngay
82
phai i lay hang ve ban buon cho ngi ban
hang ch t sang sm, nha con cac em
ang i hoc, ma thanh nien can g a on
ha co?. Cau thanh nien ci bao.
Nghe noi vay, toi ai ngai khi ngh en
hanh trnh xin viec cua cau thanh nien
nhng van co cam giac rat de chu.
4
h
30 sang
Luc nay tri van cha sang ro nhng
nghe chuyen lap nghiep cua nhng ngi
khach ong hanh, dng nh toi khong con
cam thay s hoang vang va lanh leo tren
san ga nho nay.
Mo t chie c ta c xi e kha ch la i tie p tu c
quay va o che o ke o 4 ng i kha ch tre n
sa n ga. Ng i phu n Phu c Ye n va n
cha co ai e n o n, to i so t ruo t kho ng bie t
khi na o m i e n gi co xe buy t lie n ru mo i
ng i cu ng le n xe. Hai thanh nie n tre a p
u ng, nga n nga i. To i hie u, ne u ngo i xe ta c
xi ve tr ng, bo me ca u sinh vie n pha i
ba n the m va i ta ngo cho ca u bu the m tie n
chi tie u. Co n ca u thanh nie n i xin vie c
cha c cu ng cha ng kha hn g. Ca u ta no i
se i a y e n khi sa ng to , u ng gi
la m vie c m i tm ng t i nha ma y e
pho ng va n. To i va ng i phu n que Phu c
Ye n g i y e ca u sinh vie n i nh , ma i
ca u m i o ng y . Mo i ng i a chua n b
le n xe, nhn la i tre n sa n ga va ng ve ch
co n mo t mnh ca u thanh nie n i xin vie c,
chu ng to i cha ng ai ba o ai cu ng ngo i la i va
ba o: Tho i, ngo i ch v i ca u a y!.
Ngi lai tac xi a xep hanh ly ngay ngan
tren thung xe thay vay khong dam giuc
khach, cung ngoi ch. Cau chuyen gia
chung toi tiep tuc rom ra ve cuoc hanh trnh
sap ti, ve vung at Vnh Yen ni ca 4 ngi
vo tnh at chan.
5
h
sang
Ca 4 hanh khach tren san ga cung len xe
tac xi. Hnh nh hieu hoan canh cua tng
ngi khach, tai xe bao:
- Moi ng i cho em ay (y noi cau thanh
nien xin viec) i nh en khu cong nghiep,
neu la n au en ay e t tm th hi kho ay.
ung nh li ha, chiec tac xi o ngay
trung tam khu cong nghiep ni cau thanh
nien can tm. Dng trc cong mot nha may
co ngon en ien cao ap sang nhat, ngi
lai xe tac xi dan cau thanh nien:
- Em c ay, co bao ve khong lo may
a nghien ma tuy lam lieu au!
Cau thanh nien l nh cam n va chao
moi ngi, chung toi cung voi vang chuc
cau may man. Chiec xe tac xi lan lt a
nhng ngi khach tren san ga Vnh Yen ve
en ben cuoi cung. Chia tay nhau, chung
toi chao nhau vui ve va co ve hi bn rn.
Chang sinh vien s pham c cam n roi rt
v khong phai ch xe buyt, mi toi neu co
thi gian ghe tham cau trong khu nha tro
gan trng. Ngi phu n Phuc Yen th
nam chat tay toi va bao:
- Se co mot lan gan nhat em tr lai Lao
Cai, khong ch e tham em gai au ma v
muon kham pha nhng ieu cha biet ve
vung at ay.
6
h
sang
To i cu ng t i c ni ca n e n. Ma t tr i
a lo ra ng sau nh ng ra ng tho ng be n khu
du lch a i La i. Lo ng to i c nga m ng i ma i
ve ca u chuye n cu a nh ng ng i kha ch
o ng ha nh tre n sa n ga Vnh Ye n. To i ch t
nha n ra la chu ng to i cha kp ho i te n
nhau, nhng t ng nh a quen nhau t
la u la m va ca m tha y tha t a m lo ng khi hie u
ra ie u na y.
83
$
8 6 1 0
Hcc cc|
860fl8 8086 l88
(Hc Nc|)
Ngcy mc| cU mUc
ai trang, ai hong chen n
Gio lay hng ngat ay san
Em sieng tham chua, le Phat
ao - i can cot ch Tam!
Vc ce 7
Em - canh dieu cang gio
ay tri cao, cao them
Thoi bien b song vo
Cat vang in got sen...
Em - hoang hon cuoi thu
Sng thoang bay ngo loi
Khoi thm mui rm mi
anh thc hoai niem xanh...
HUcng ccm
Van biet Ha qua, Thu ti
Ma sao ma mai trang em!
Lua nep tro ong chm nc
Lieu con hng com tham mong?!
Thu bong chen mua ha
May sa bay tren au
Lieu rung rinh theo song
Sam cam reo nghieng chao
Thao thc suot bao em
T th chm au mat
Phai chang em hng h
Nen con tim tham lang?!
n cn ma mua ha
Cay tnh giac ca mnh
Tim th tham thon thc
Trao dang bao noi niem...
Pho giang bang lang tm
Cuc vang ti ma em
Lum ong tien duyen tham
Suoi nguon th thang nam
Bong hong i n mai
Lung linh nhng em trng
Ni chan tri goc bien
Mang bong hnh em thng!...
84
ll 0800
(Hc| Nghe | Scn khcU V|el Ncm)
l|eU ccn cc
mUc NgcU
Nong rang at
au nguon thac phac ph
Tr ay chet mot dong song
Mat ruong can nt mach khan tang
Nc bien vao sau en tan ra lang
Cay lua nghen ong ung th con gai
Ngng nghu dang vo sinh
Hat hiu vang la
Rng c tr chan
Canh co ngac ng bai bay khong t goi
Rng chay o bay ay mat khoi
Tat ang nu ci tat ang moi
Nhng vet khoi rach tri
Nhng hieu ng tang tang khuc xa
Ba N Oa nay con u tam t oi a
hay a a la hon thanh kh bay len
ong dao u :
... thang Bay ma Ngau
Cho Chc n - Ngu lang noi cau gap lai...
Gi nc ay e hi toa trang mau
e cai lanh vo hi lam giot
Coc khoi giong trong kien
Cho co tch ven tron
Cam giac con cao Chc n au ay
Tim thon thc nen long khac khoai
Linh ng Ngu lang em tng ngay me mai
Khat dong Ngan ha sai canh chim O
a gi cho nhau giai ieu i ch
Gan chat ca t bang nhng giot cung ay mat
Thay tri - san t lam ma!
e Tnh yeu tr lai
e moi Tam hon Ngi
Khong b mat i
Truyen tch
Toi
That ruot.
Trang em lo
Don dap song long
Han nang chay rui la xanh
Lieu con co nc e thanh ma Ngau?
Cho trai tim toi cung c sang cau.
Ha Noi, cuoi thang 6/2003
85
$ANG IAC
N 8 188
(Hc| VHNf lcng Scn)
l|nh c|en phcng
ve phep
Ucng ce lcng x| mcng
lUcn lrc c|en g|c|
8086 kll8
(fh|eU lUcng, G|cm ccc Bcn CUcn |y
Ucng lUcn lrc c|en g|c|)
Mai xuong nui
trong long boi roi
Co qua g cho v va con
Lan la tham khao y Thu trng
- Viec nay hoi cac co th hn!
Anh ngh mnh la lnh bien cng
Le nao qua la hang x la
T tay eo tang v oi guoc
Mang ve cho con mot long chim
Bc vao nha gap v lang im
(Biet loi v xa nhau lau qua)
Con reo len thay toan chim la
Ngam guoc, v khen biet tang qua
Trong nha - moi viec anh lam ca
Chieu eo con va v i chi
Sau xe me con vui tu tt
Ch thch ng ong, ch nhieu ngi
Nhanh qua. Ngay tra phep a ti
Phut chia tay ng lang nhn nhau...
Pha trc la Que hng - at nc
Em va cac con
pha sau!
Be tong eu biet ca roi,
Ai ai cung bao de thoi chang ban.
May ni coi nhe chu quan,
ng xong xe chay v tan, nt dai.
Nguyen nhan ch tai lam sai,
Khac phuc that kho, tien hoai ap len.
ng Tuan tra trai moi mien,
Mi nghn cay so vat trien nui cao.
ong bang nc lu dang trao,
Thi cong xay dng lam sao cho ben.
Quy trnh a c lap nen,
Phai xem cho ky ng quen khau nao,
Bao am ong bo a vao,
Tay nghe, ky thuat, sat sao ieu hanh.
ung bai va tot lai nhanh,
Be tong vn ti ket thanh ng bien.
Lang Sn, 3/2013
Mot oan ng be-tong xi-mang bien gii Lang Sn PV.
8
$ANG IAC
860fl8 l086
(Hc| VHNf fhc| NgUyen)
Scng hcl ngcy xUcn
eo But vi xanh, Khe Sim nhuom sac tri
ao tram ngon nhap nho tren bien ca
Trong gio th nong nan v ca
Xuan say i me mai lat tng trang
Ca Ong ron rang nha may tuyen than
i Coc Sau, eo Nai, Mong Dng, Thong Nhat
Tau doc pho i ve tat bat
Ao em nhoa tren ben cang menh mang
Bai T Long chuan b on he sang
Vung uc vay Cao Sn Lu Thuy
Gng Quoc Tang thm gan mi the ky
Con nhac tham ngay khang chien gian nan...
Tau thuyen i cho tom ca ay khoang
Trng em nang chan hoa ti b bai
Ta gi vng muon i vung lanh hai
Bi sach tri vang vac sang tren cao
Mat em ci lap lanh v sao
Moi am tham tnh ngi Cam Pha
Mang ky dieu neo vao long khach la
Nen dung dang ben mep song, ngi i!
188 18j 88118
(Hc| VHNf Ncm |nh)
lcm ccU
c Bcc cng CcU
860fl8 18j Nf 0086
(Hc| Nhc vcn Hc Nc|)
Ngh|c lrcng ||el |
Hcng DUcng
Anh quan ho Bac song Cau
Hat mi em nhan mieng trau lam quen
Giong anh am ap vang ren
Em nghe say am toi quen ng ve
Tri ma anh bat o che
Con tim trong ngc em nghe ron rang
Dan em ve en xom lang
a em ra mat ho hang me cha
Que em mien bien cach xa
Thng em me on ve nha lam dau
Cung t cau hat mi trau
Nen duyen chong v nang sau ngha tnh!
Van ngi xng trang chat Hang Dng!
Than lap Cau Tau, nem ai dng!
Nc bien Con Lon hoa mau o,
Van tin ngay chat t xieng gong
Ngan van ngi xac gi Hang Dng
Ma ch kien trung, da quat cng
Van gi tron niem tin ang, Bac,
Hng long son, nh hoa hng dng!
87
$ANG IAC
frcng cng cUcng Bcc xc
Nh|p c| HUng lrcng
Nhcc :
8600 8086
fhc :
188 18j 881 18
88
$ANG IAC
CUcn hc G|eng xUcn
NgU cUng Phcng ccch nhcc nhe VUc phc|
Nhcc :
860fl8 18086 10
fhc :
ll 80f 086
8
$ANG IAC

1
l8 10 0 80 1 0 86
T
rong mo t nga y r i t sa ng 4 e n tra nga y 5/6/2013, ta i th tra n
Tam a o (tnh Vnh Phu c), Ho i Nha va n Vie t Nam a to ch c Ho i
ngh Ly lua n, phe bnh va n ho c la n th III v i chu e Na ng cao
cha t l ng, hie u qua ly lua n, phe bnh va n ho c .
Hn 150 nha nghie n c u ly lua n, phe bnh thuo c Ho i Nha va n Vie t
Nam, Ho i Va n nghe tnh, tha nh pho , mo t so Tr ng a i ho c, Vie n nghie n
c u, c quan ba o ch, xua t ba n trong ca n c a ve d .
a i die n la nh a o Ho i o ng Ly lua n - Phe bnh VHNT Trung ng, a i
die n la nh a o tnh Vnh Phu c, a i die n Vu Va n ho a - va n nghe Ban Tuye n
gia o Trung ng... la kha ch m i cu a Ho i ngh (A nh).
Nha th H u Thnh Chu tch Ho i Nha va n Vie t Nam, Chu tch Lie n
hie p ca c Ho i VHNT Vie t Nam, khai ma c Ho i ngh nha n ma nh: Ho i ngh
la n na y, tie p theo hai Ho i ngh la n tr c (na m 2003 ta i Tam a o; na m
2006 ta i o Sn) nha m tha o lua n, trao o i y kie n tha ng tha n va da n chu
xung quanh mo t so va n e m i a t ra trong hoa t o ng ly lua n phe bnh
HOl NGH| lY lU/N PHL BlNH V/N HOC l/N fHU lll
DO HOl NH/ V/N VlLf N/l fO CHUC, fH/NG ]2T3
T
ga n v i bo i ca nh i so ng va n nghe hie n th i cu a a t n c va the gi i, e
na ng cao tnh chuye n nghie p va cha t l ng, hie u qua cu a ca c y kie n, ba i
v , co ng trnh ly lua n, phe bnh, thu c a y sa ng ta c, khai m con ng e
va n ho c e n v i co ng chu ng ro ng ra i.
Tr c nga y khai ma c, Ban to ch c a nha n c 60 ba i vie t co ng phu
cu a ca c nha ly lua n, phe bnh, nh ng ca y bu t tre g i e n, c ta p h p
la i o ng tha nh ta p ta i lie u da y hn 300 trang vi tnh kho A4. Trong nga y
khai ma c, mo t so a i bie u e n d va tie p tu c no p tham lua n tr c tie p.
Do khuo n kho th i gian cu a Ho i ngh, oa n Chu tch cho n ga n 30 ta c
gia co tham lua n trong so ca c ba i vie t a g i tr c, le n a ng a n mo i l t
trnh ba y kho ng qua 10 phu t. Co n la i la hn 20 y kie n pha t bie u, trao o i,
tha o lua n cu a ca c a i bie u thuo c ca c the he ng i vie t, ca c a ba n va
khu v c la m nghe kha c nhau. Kho ng kh cu a Ho i ngh ca ng ve cuo i ca ng
tr ne n so i no i, nhng va n a m ba o c tnh va n ho a trong tranh lua n
ho c thua t.
Nha th H u Thnh thay ma t oa n Chu tch to ng ke t Ho i tha o ghi nha n
Ho i ngh la mo t s kie n l n trong hoa t o ng cu a Ho i Nha va n Vie t Nam.
Ly lua n phe bnh th i gian qua a co ga ng theo sa t sa ng ta c, kp th i o ng
vie n tie ng no i m i, le n tie ng tr c nh ng hie n t ng co n cha to t, kho ng
kh sinh hoa t phe bnh da n chu , c i m . Nhie u ta i na ng phe bnh m i, tre
a xua t hie n.
Be n ca nh o co n co nh ng ha n che nh: thie u ba n tay nha c tr ng
e hoa ch nh ie u ha nh sa t sao co ng ta c ly lua n phe bnh t ca c c
quan chu qua n, ch c na ng; phe bnh cha bao qua t he t th c tie n sa ng
ta c, co mo t so y kie n la c chua n cha c phe pha n u ng m c. Ly lua n
n c ngoa i c tie p thu nhng cha c tha o lua n e n ni e n cho n;
c che a u t cha tng x ng v i lao o ng nghie n c u, vie t ly lua n phe
bnh; cha co chie n l c bo i d ng l c l ng phe bnh tre , ke ca n...
Ho i ngh Ly lua n phe bnh la n th III a the hie n tra ch nhie m chung va
ta m nguye n cu a ca gi i va n ho c la ca n pha t huy hn n a vai tro va tie ng
no i na ng o ng, ca p thie t cu a ly lua n phe bnh trong i so ng va n ho c n c
nha ma ca c nha sa ng ta c cu ng nh co ng chu ng tie p nha n e u ky vo ng
nhie u hn o i v i hoa t o ng ra t a c thu ve t duy nghe thua t, my ho c
cu ng bu t pha p ta i hoa, tinh te , la o th c na y.
Tin va nh: THU C ANH
IIN IUC - HOAI ONG
2
L
p tap huan dien ra trong 4 ngay, t
26 en 29/6/2013 tai Tp. Ha Long
(Quang Ninh), thu hut gan 200 hoc
vien khu vc pha Bac la can bo ch ao,
quan ly cua cac Ban Tuyen giao; cac can bo
quan ly, phong vien, bien tap vien van nghe
cua cac bao, tap ch, ai phat thanh va
truyen hnh Trung ng va a phng cung
mot so can bo, giang vien bo mon van hoc
nghe thuat hoac trc tiep tham gia viet ly
luan, phe bnh van hoc nghe thuat. (Anh).
T nam 2009 en nay, Hoi ong ly luan
phe bnh VHNT Trung ng a eu an m
cac lp tap huan ly luan, phe bnh cho oi
ngu can bo tuyen giao, van nghe trong
pham vi ca nc. Lp tap huan lan nay la
lp th 9.
Muc tieu cua lp la nang cao trnh o, s
hieu biet ve mot so van e thuoc cong tac
t tng, bao ch, van nghe trong thi ky
mi; nam chac va co tnh he thong ve quan
iem, ng loi van hoa, van nghe cua
ang, tnh hnh phe bnh van hoc nghe
thuat ta va tren the gii hien nay, trao oi
kinh nghiem va thc hanh
ky nang nghe nghiep viet
bai phe bnh van nghe.
Sau li khai mac cua
PGS. TS. Nguyen Hong
Vinh, Chu tch Hoi ong,
nhan manh y ngha, muc
ch va yeu cau cua Lp
Tap huan, cac hoi vien a
c nghe gii thieu lan
lt 5 chuyen e ve oi
mi s lanh ao cua ang,
s quan ly cua nha nc ve van hoa, van
nghe ; Nang cao ky nang thc hanh trong
hoat ong phe bnh VHNT; ng loi cua
ang va s oi mi t duy ly luan trong van
hoa, van nghe; au tranh chong cac quan
iem sai trai trong VHNT; Cong tac t tng,
van hoa trong tnh hnh mi do cac giang
vien la can bo quan ly, nha nghien cu: PGS.
TS. ao Duy Quat, TS. Nguyen The Ky, GS.
Ha Minh c, nha th Hu Thnh, PGS. TS.
Phan Trong Thng trnh bay.
Cuoi t tap huan, cac bai viet thu hoach
ve cac chuyen e hoac bai thc hanh phe
bnh van hoc, ien anh cua hoi vien c to
giang vien cham va nhan xet. Cac hoc vien
hoan thanh tot yeu cau cua lp hoc c
nhan chng ch ve viec tham gia lp tap
huan.
T 9/7 en 13/7 ti, Lp tap huan cung
theo chu e tren, se c to chc cho cac
hoc vien khu vc cac tnh pha Nam, tai
thanh pho a Lat (Lam ong).
THE UAN
80l 00 l l08, 00 0l0 881 1f0 00 l0 0000
l0 l8 008 08 0l0M 008 8 90 8 000 00
l008l 98 008l 00 F00 0l0 98 000 00 l008l
IIN IUC - HOAI ONG
S
ang 3/7/2013 tai Nha
hat Cheo Kim Ma,
Ha Noi, Hoi Nghe s
San khau Viet Nam va Hoi
Nha van Viet Nam cung vi
gia nh nha viet kch Long
Chng a phoi hp to chc
Le Ky niem 10 nam ngay
mat cua ong (Long Chng
sinh ngay 5/2/1918 mat
ngay 26/6/2003, tho 86 tuoi).
ong ao cac nha hoat
o ng sa n khau, nha van hien ang cong tac
trong Hoi Nghe s San khau Viet Nam va Hoi
Nha van Viet Nam, trong o co nhng ngi
la ban nghe , hoc tro cua ong, cung ai dien
ca c Ban, nganh thuoc Bo Van hoa The thao
va Du lch, ca c n v nghe thuat bieu dien
Trung ng cung than nhan trong gia nh
nha viet kch Lo ng Chng a en d.
Nha viet kch Long Chng ten khai sinh la
Pha m va n Hien, que la ng Chau Khe, Bnh
Giang, Hai Dng. T nho ong a co thien
h ng ve san khau va va n chng. a sang
tac tieu thuyet Hau Thanh (nam 1942, cha
in). T khang chien chong Phap, ong chuyen
sang hoat ong san khau, la Uy vien thng
vu Ban chap ha nh Hoi Nghe s San khau Viet
Nam t khoa I en khi ngh hu, hoi vien sang
lap Hoi Nha van Viet Nam.
Ong sang tac hn 140 v kch (gom: kch
ngan, kch th, hai kch, truyen thanh) vie t ky ,
lam th, tieu luan phe bnh ve nhieu e ta i
ng ai va lch s. Nhng tac pham chnh
la: Qua n (kch, 1960), A Nang (kch th,
1961),Ca m he (kch, 1969), Qua y (kch,
1984), Tnh s Loa Thanh (kch) va Kch Lo ng
Chng (Tuyen tap kch, 1997), Ta ban va
i (th, 2013).
Chu tch Hoi Nghe s San khau Viet Nam,
NSND. Le Tien Tho; Chu tch Hoi Nha van
Viet Nam, Chu tch Lien hiep cac Hoi VHNT
Viet Nam nha th Hu Thnh; NST. Le
Chc; cac nha nghien cu Ho Ngoc, Nguyen
Van Thanh... a phat bieu, tham lua n khang
nh o ng gop to ln cua Long Chng cho
nen sa n khau Viet Nam hien ai. Hoat o ng
san kha u noi bat cua ong rat a dang va
phong phu: viet kch ban, dien vien, a o dien,
ao ta o truyen day nghe. Ong la nghe s ln,
mot nhan cach ang knh, song trung th c,
thang than, chan tnh vi moi ngi, ta m huyet
vi nghe , neu gng sang ve lao ong sang
tao nghe thuat. Ong c tang Giai th ng Ho
Ch Minh ve VHNT t II, nam 2000.
Ngi nghe s chien s Long Chng i xa
en nay a 10 nam. Nha th Hu Thnh, trong
phat bieu (Anh) a tran trong thong ba o: Hoi
Nha van Viet Nam se phoi hp vi cac to ch c
hu quan tran trong e ngh UBND Thanh pho
Ha Noi, UBND Thanh pho Hai Dng xem xe t
at ten Long Chng cho con pho Thu o ,
Thanh pho Hai Dng que hng o ng.
Tin va anh: TRANG HOAI
3
lL fUONG NlLl T N/l NG/Y l/f NH/ VlLf K|CH IONG CHUONG (23 2T3)
IIN IUC - HOAI ONG
4
N
han dp Ky niem 88 nam Ngay Bao ch cach mang Viet Nam (21/6/2013), Tap ch
Dien an van nghe Viet Nam a nhan c s quan tam, tham hoi, chuc mng
cua c quan chu quan (Anh), n v ket ngha, cac c quan ban va ong nghiep,
cung cac van nghe s, ban oc, cong tac vien than thiet.
Toa soan Dien an Van nghe Viet Nam tran trong bay to li cam n sau sac en cac
c quan, n v va ca nhan a en tham, tang qua, lang hoa va gi ien chuc mng ti
oi ngu can bo, phong vien, bien tap vien cua Tap ch, tiep cho chung toi niem ong vien
ln lao va ngh lc mi e nang cao chat lng va tnh chuyen nghiep cua hoat ong bao
ch van nghe ac thu.
Bc sang nam th 22 cua tuoi nghe, Ky niem 65 nam ngay thanh lap Hoi Van nghe
Viet Nam, 65 nam ngay Tap ch Van nghe - c quan ngon luan au tien cua Hoi Van nghe
Viet Nam ra so au, Tap ch Dien an Van nghe Viet Nam - ngi ke tuc s nghiep ve
vang cua Tap ch Van nghe, nguyen se khac phuc kho khan,no lc vn ti, ap ng ky
vong cua gii van nghe va ban oc quy men, to tham truyen thong vinh quang cua bao
ch cach mang, gop phan xay dng va phat trien nen van hoa, van nghe am a ban sac
dan toc, hien ai va nhan van, hoi nhap vao the gii van minh.
TM. TOA SOAN
TBT Nguyen Ngoc Thien
lOl C/l ON
5
Hoi ngh van hoa toan quoc lan th hai, tai Phu Tho (Viet Bac), t 16 en 20/7/1948.
Hang au t phai qua: Tong b th TRNG CHINH, /c HOANG QUOC VIET, /c LE VAN LNG.
Sau Hoi ngh nay la Hoi ngh Van nghe toan quoc lan th nhat, t 23 en 25/7/1948, tai Yen Ky, Ha Hoa, Phu Tho vi
s thanh lap Hoi Van nghe Viet Nam, tai phien be mac ngay 25/7/1948
ai hoi Van nghe toan quoc lan th hai, thang 2/1957, tai Ha Noi.
Trong phien be mac, ngay 28/2, Ho Chu tch en d va phat bieu y kien.
Tai ai hoi nay, Hoi Van nghe Viet Nam oi ten la Hoi Lien hiep Van hoc nghe thuat Viet Nam
80l 8 868l ll1 8N 80l lll8 8llF 8 800 868l 1801ll1 8N
lll8 8llF 00 80l 8 800 868l 180 1 ll18N . 0886 0086 8N

1
3
4
2
5
1. Toan canh ai Van
nghe toan quoc lan th
ba, tai Ha Noi, t 26/11
en 1/12/1962
2. HO CHU TCH va cac
ai bieu d ai hoi Van
nghe III.
3. Tong b th LE DUAN
gap g, noi chuyen vi van
nghe s tai ai hoi Van
nghe III.
4. oan Chu tch ai hoi
Van nghe toan quoc lan
th t, thang 1/1968 tai
Ha Noi
5. Nha th TO HU, B
th Trung ng a ng
phat bieu tai ai hoi van
nghe IV.
80l 8 868l ll1 8N 80l lll8 8llF 8 800 868l 1801ll1 8N
lll8 8llF 00 80l 8 800 868l 1801ll18N . 0886 0086 8N

Dien Dan So 7

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Dien Dan So 7

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

T

DIE N AN VAN NGHE VIE T NAM (222) - 7 / 2013

NGHIEN CUU - IPAO OI - FHE 8NH

NGHIEN CUU - IPAO OI - FHE 8NH

DIEN AN VAN NGHE VIET NAM (222) - 7 / 2013

DIEN AN VAN NGHE VIET NAM (222) - 7 / 2013

You might also like