Professional Documents
Culture Documents
Trong chng trnh gio dc ph thng th mn ton c nhiu hc sinh yu thch v say m, nhng ni n phn mn hnh hc th li mang nhiu kh khn v tr ngi cho khng t hc sinh, thm tr ta c th dng t S hc.c bit l hnh hc khng gian tng hp. y l phn c trong cu trc thi cao ng v i hc v thng xuyn xut hin trong cc thi tuyn chn hc sinh gii v kin thc phn ny yu cu hc sinh phi t duy cao,kh nng phn tch tng hp v tng tng m mt ch im ca quan trng ca hnh hc khng gian tng hp l tnh th tch khi a din. Nhm gip hc sinh vt qua kh khn v tr ngi v ngy cng yu thch v hc ton hn yu cu cc thy c chng ta phi c nhiu tm huyt ging dy v nghin cu .Qua thc t ging dy ti c cht kinh nghim ging dy phn ny mong c chia s cng cc thy c ng nghip v nhng ngi yu thch mn ton. I )TNH TH TCH KHI A DIN THEO CNG THC Vic p dng cng thc thng thng yu cu a) xc nh ng cao b) tnh di ng cao v din tch mt y xc nh ng cao ta lu
Hnh chp u c chn ng cao trng vi tm ca y. Hnh chp c cc cnh bn bng nhau th chn ng cao trng vi tm ng trn ngoi tip
mt y.
Hnh chp c hai mt bn cng vung gc vi y th ng cao nm trn giao tuyn ca hai
mp
Cc h thc lng trong tam gic c bit l h thc lng trong tam gic vung. Cc khi nim v gc, khong cch v cch xc nh.
Sau y l cc bi tp Bi1 Chp tam gic u SABC c y l tam gic u cnh bng a, cc cnh bn to vi y mt gc 600.Hy tnh th tch ca khi chp . Bi gii Gi D l trung im ca BC v E l tm y
S
A B E D
a 3 3
Do VSABC= 3 SE.SABC=
a3 3 12
BI 2: Cho hnh chp tam gic SABC c SA=5a,BC=6a,CA=7a. Cc mt bn SAB,SBC,SCA cng to vi y mt gc 600.Tnh th tch ca khi chp Bi gii Ta c hnh chiu ca nh S trng tm D ng trn ni tip y
Ta c
p=
AB + BC + CA =9a 2
S p
Nn SABC=
2 6
p ( p a )( p b)( p c )
=6a2.
=3a
Do VSABC= 3 SD.SABC=8a3.
S
A D k
Bi 3 Cho hnh chp SABC c cc cnh bn bng nhau cng hp vi y gc 600, y l tam gic cn AB=AC=a v BAC=1200 .Tnh th tch khi chp . Bi gii
S
A O B
Gi D l trung BC v O l tm ng trn ngoi tip tam gic ABC C SO chnh l ng cao SABC=1/2.AB.AC.sin1200=
a2 3 4
v BC=2BD=2.ABsin600=a.
OA=R=
a.b.c 4s
=a SO=OA.tan600=a.
1
Do vy VSABC= 3 SO.SABC=1/4a3.
Bi 4 Cho hnh chp SABCD c y ABCD l hnh vung cnh 2a,SA=a, SB=a
3
v mpSAB vung
A H M
VSBMDN= 3 .SH.SBMDN=
a3 3 3
Bi 5
Cho hnh chp S.ABCD, y ABCD l hnh thang vung ti A,D; AB=AD=2a,CD=a. Gc gia hai mpSBC v ABCD bng 600. Gi I l trung im ca AD, Bit hai mp SBI,SCI cng vung gc vi mpABCD. Tnh th tch khi chp S.ABCD. Bi gii
S
=a =a
2
5
IA 2 + AB 2
BC=
CJ 2 + JB 2
=a
SABCD=1/2AD(AB+CD)=3a2
3a SIBA=1/2.IA.AB=a2 v SCDI=1/2.DC.DI=1/2 SIBC=SABCD-SIAB-SDIC=
2
2 S IBC 3 3 = a BC 5
Do VABCD= 3 SI.SABCD= Bi 6
3 15 5
a3
Cho chp SABC c SA=SB=SC=a, ASB= 600, CSB=900, CSA=1200 CMR tam gic ABC vung ri tnh th tch chp. Bi gii
E D
Gi E,D ln lt l AC,BC
AC=a
3 v
SE=SAcos600= 2 a.
C SABC= 2 .BA.BC=
a2 2
SBE c BE=
1 2
AC=
a 3 2
SB2=BE2+SE2=a2 nn BE SE AC SE Do SE chnh l ng cao VSABC= 3 SE.SABC= Bi 7 Cho khi lng tr ng ABC.A1B1C1 c y l tam gic vung ti A,AC=a, ACB=600 ng thng BC1 to vi mp(A1ACC1)mt gc 300.Tnh th tch khi lng tr. Bi gii
1
2 3 a 12
A1
B1
C1
Nn AB mp(ACC1A) do AC1B=300 v AC1=AB.cot300=3a. .D pitago cho tam gic Do vy VLT=CC1.SABC= 2a Bi 8 Cho khi tr tam gic ABCA1B1C1 c y l tam gic u cnh a, im A1 cch u ba im A,B.C,cnh bn A1A to vi mp y mt gc 600.Hy tnh th tch khi tr . Bi gii
A1 B1
ACC1 :
2
. 2 .a.a
C1
A I C G H
Ta c
a2 3 4
A1ABC l t din u
a 3 3
v A1AG=600
vy VLT=A1G.SABC=
a3. 3 4
Cho khi tr tam gic ABCA1B1C1 c y l ABC l tam gic vung cn vi cnh huyn AB=
2
3 ,Gc
y bng 600. hy tnh th tch tr. Bi gii Tam gic ABC c cnh huyn AB= SABC=1/2.CA.CA=1/2. . MpABB1vung gc vi ABC t A1 h A1G AB ti G. A1G chnh l ng cao T G h GH AC ti H Gt gc A1HG=600
2
v cn nn CA=CB=1;
15 5
Do A1G=
3 5 5
A1
B1
C1
A H
v AD=
. Cc mt bn ABB1A1 v
A1D1DA ln lt to vi y nhng gc 450 v 600. Hy tnh th tch khi hp bit cnh bn bng 1.
gii
A1 F B1
D1
C1
N M H
3 4x 2 3
Mt khc Suy ra
hay x=
3 7
vy VHH=AB.AD.x= 3.
II ) TNH GIN TIP Ngha l ta s dng phn chia lp ghp khi a din, a v bi ton p dng tnh th tch theo cng thc hoc dng bi ton tnh t l hai khi t din(chp tam gic) Cho hnh chp SABC. Trn cc on thng SA,SB,SC ly ln lt ba im A1,B1,C1 khc vi
S th
V A1B1C11 V ABC
B B1 S
C1
Khi
1 VSABC= 3
1 AH.SSBC= 3 1 3
AH.SB.SC.sinBSC.
1 3
VSA 1 B 1 C 1 =
A1E.SSB 1 C 1 =
A1E.SB1.SC1.sinBSC.
Do vy
1 . AH .SB.SC. sin BSC VSABC AH SB SC = 3 = . . 1 VSA1B1C1 A1 E SB1 SC1 . A1 E.SB1 .SC1 . sin BSC 3
Nn Bi 1
V A1B1C11 V ABC
Cho hnh chp SABC c SA=a,SB=2a,SC=3a v BSA=600, ASC=1200, CSB=900. Hy tnh th tch chp Bi gii Nhn xt cc mt y khng c cc lu nn vic xc nh ng cao l kh nhng ta thy
C1 A S B1 B
(theo bi 6)
V SABC =
Bi 2 : Cho khi tr tam gic ABCA1B1C1 c y l tam gic u cnh a. A1A =2a v A1A to vi mpABC mt gc 600. Tnh th tch khi t din A1B1CA. gii
A1 C1
B1
C H K B
Bi 3 :Cho khi hp ch nht ABCD.A1B1C1D1 c AB=a,A1A=c,BC=b. Gi E,F ln lt l trung im ca B1C1 v C1D1. Mt phng FEA chia khi hp thnh hai phn. hy tnh t s th tch hai khi a din Bi gii
DDF
A D
A1 H F
D1
B1
C1
Mp(FEA) ct cc on thng A1D1,A1B1,B1B,D1D ln lt ti J,I,H,K(hv) Gi V1,V2 ln lt l th tch phn trn v phn di mp Ta nhn thy rng hai phn khi a din cha phi khi hnh quen thuc nhng khi ghp thm hai phn chp HIEB1 v chp KFJD1 th phn di l hnh chp AIJA1 Ba tam gic IEB1,EFC1,FJD1 bng nhau c.g.c
1 1 Theo TA-LET AA = IA = 3 V 1 1
HB
IB
1 1 1 a b c abc V HIEB1 = .HB1 .B1 E.B1 I = . . . . = = V KFJD1 3 3 2 2 2 3 72 1 1 1 1 3a 3b 3abc V AAJ JI = . AA1 . . AI .JA = . . . .c = 3 2 3 2 2 2 8
V1= V AA
JI
-2. V HIEB =
1
V2= Vhh-V1=
47 abc 72
1 do vy V = 47 2
25
III) BI TON N TP
Sau khi trang b phn phng php nh vy ta cng gip hc sinh a ra cch gii mt bi ton linh hot bng c hai phng php hc sinh so snh i chiu la chn v a ra bi tp mc tng hp Bi 1 Cho khi lng tr ng ABC.A1B1C1 c tt c cc cnh u bng a. a) hy tnh th tch khi t din A1BB1C. b) Mp i qua A1B1v trng tm tamgic ABC ct AC,BC ln lt ti E,F. Hy tnh th tch chp C.A1B1FE. Gii a) Cch 1 tnh trc tip gi H l trung im B1C1 suy ra Vtd=
A
1 1 a. 3 a 2 a3. 3 . A1 H .S BCB1 = . . = 3 3 2 2 12
A1 H
C1
B1
Nn
b) cch 1 Tnh trc tip gi Q l trung im ca A1B1,G l trng tm tam gic ABC Khi qua G k d // vi AB th E=AC d v F=BC d MpCKQ chnh l mp trung trc ca AB,FE Nn khong cch t C n QG chnh l khong cch t C n mpA1B1FE Ta c
CK = a 3 a 3 , GK = QG = 2 6 KQ 2 + KG 2 = a 2 + a2 13 = a. 12 12
S CQG =
S CQG =
Mt khc
E G K F B C2
A1 Q B1
C1
VCFEA1B1 = 2VCGQB1 = 2.
CG CF 2 2 1 1 a. 3 a 2 a3. 3 . VCKQB1B = 2. . . . . = CK CB 3 3 3 2 2 2 54
3 ,SA=2a
v SA ABCD,
Mt mp i qua A v vung gc vi SC,ct SB,SC,SD ln lt ti H,I,K. Hy tnh th tch khi chp S.AHIK theo a Bi gii Cch 1 tnh trc tip Ta c
AC 2 = AD 2 + CD 2 = 3a 2 + a 2 = 4a 2 AC = 2a
Nn
SAC
cn ti A m AI SC nn I l trung im SC
AI=SI=
1 2a 2 SC = = a. 2 2 2
AH SC
cho nn ABC
SA.BA SA + AB
2 2
1 1 1 = + AH = 2 2 AH AB AS 2
2a 5
HI =
AI 2 AH 2 = 2a 2
4a 2 a 6 = 5 5
Tng t ta c
AK=
a 14 7
1 1 1 1 1 V SAHIK = VSIHA +V SIKA = .SI . . AH .HI + .SI . AK .KI = SI .( AH .HI + AK .KI ) 3 2 3 2 6 3 1 2a a 6 2a 3 a 14 8a . 3 VSAHIK = .a 2 ( . + . )= 6 7 35 5 5 7
8a 3 . 3 35
Cho hai ng thng cho nhau x v y. ly on thng AB c di a trt trn x, on thng CD c di b trt trn y. CMR VABCD khng i gii nhn xt cc yu t khng i a,b,gc v khong cch gia hai ng thng x v y t (x,y)= v d(x,y)=d
Ta dng hnh lng tr ABF.CED nh (hv) Khi d=d(x,y)=d(AB,CD)=d(AB,CDE)=d(B,CDE) hay d chnh l chiu cao lng tr VLT= d.SCDE=d. 2 CD .CE.sin = 2 d.b.a.sin mt khc Khi lng tr c ghp t 3 khi t din gm T din BCDE c VBCDE= 3 .d(B,CDE).SCDE= 3 .VLT T din BACD v BAFD c th tch bng nhau
1 1 1 1
Do vy
A F E
C D
G C E
E B
Bi 4 Bi ton th tch lin quan n cc tr Cho hnh chp S.ABCD,SA l ng cao,y l hcn vi SA=a,AB=b, AD=c. Trong mpSDB ly G l trng tm tam gic SDB qua G k ng thng d ct cnh BS ti M, ct cnh SD ti N,mpAMN ct SC ti K . Xc nh M thuc SB sao cho VSAMKN t gi tr ln nht v nh nht, Hy tm gi tr ln nht v nh nht
Bi gii
S
M A
K G N D
Tng t Do
VSNAK =
1 SN . .a.b.c 12 SC
VSAMKN
1 SM SN .( + ).a.b.c 12 SB SC
H M G N D O
Trong mpSBD
S SMN S S SM SN S SMG + S SGN SG.SM SG.SN = . = = SGM + SGN = + S SBD SB SC 2 S SBO 2 S SBO 2 S SOD 2.SO.SB 2.SO.SC SM .SN 1 SM SN = ( + ) SB.SC 3 SB SC
SB 1 SM SM SB 1 2 2 SB
t t=
SM SN
1 t 1 2
) th
t.
SN 1 SN SN t = (t + ) = SC 3 SC SC 3t 1
SM SN t + =t+ SB SC 3t 1
vi
1 t 1 2
2 ,t = 0 3
(loi)
III. BI TP T GII Bi 1 Cho tam gic ABC vung cn A v AB=a. Trn ng thngqua C v vung gc vi mp(ABC) ly im D sao cho CD=a. Mt phng qua C vung gc vi BD,ct BD ti F v ct AD ti E. tnh th tch khi t din CDEF. Bi 2 cho hnh chp S.ABC c tam gic ABC vung ti C,AC=a,AB=2a,SA vung gc vi y.Gc gia mpSAB v mpSBC bng 600. Gi H,K ln lt l hnh chiu ca A ln SB,SC. Chng minh rng SA vung KH v tnh th tch khi chp S.ABC Bi 3 Cho hnh chp u S.ABC cnh y bng a, Hy tnh th tch khi chp S.ABC bit a) MpSBA vung gc vi mpSCA b) Gi M,N ln lt l trung im SA,SC v mpBMN vung gc mpSAC
Bi 4 Cho khi lng tr ABC.A1B1C1 c BB1=a. Gc gia ng thng BB1v mpABC bng 600. Tam gic ABC vung ti C v gc BAC bng 600. Hnh chiu vung gc ca im B1 ln mpABC trng vi trng tm tam gic ABC, tnh th tch khi t din A1ABC theo a Bi 5 Cho khi lng tr u ABC.A1B1C1 c cnh y bng a,khong cch t tm O ca tam
a 6
Bi 6 Cho khi lng tr ng ABC.A1B1C1 c y ABC l tam gic cn ti A,gc gia A1A v BC1 bng 300, khong cch gia chng bng a. Gc gia hai mt bn qua A1A bng 600. hy tnh th tch khi tr Bi 7 Cho lng tr xin ABC.A1B1C1 c y ABC l tam gic vung ti A,AB=a,BC=2a. Mt bnABB1A1 l hnh thoi nm trong mp vung gc vi y v hp vi mt bn mt gc . hy tnh th tch khi lng tr. Bi 8 cho hnh chp t gic u S.ABCD c cnh y bng a, cnh bn hp vi y gc 600, gi M l im i xng vi C qua D. N l trung im SC.mpBMN chia khi S.ABCD thnh hai phn. Hy tnh t s th tch ca hai phn Bi 9 cho hnh hp ch nht ABCD.A1B1C1D1 c AB=a,BC=2a,A1A=a,M thuc on AD sao cho AM=3MD.Hy tnh th tch khi t din MAB1C1, Bi 10 Cho hlp ABCD.A1B1C1D1 c cnh a, im K thuc CC1 sao cho CK=2/3.a.Mt phng (P) qua A,K v song song vi BD chia khi lp phng thnh hai phn. Tnh t s th tch hai phn . Bi 11 Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh thang vung ti Av D. Tam gic SAD l tam gic u cnh 2a, cnh BC =3a. Cc mt bn to vi y cc gc bng nhau. Hy tnh th tch khi chp. Bi 12 Cho hnh chp S.ABCD c y l hnh thang vi cc cnh AB=BC=CD=1/2.AD
Tam gic SBD vung nm trong mp vung gc vi y v c cc cnh gc vung l SB=8a,SD=15a. hy tnh th tch khi chp Bi 13 Cho t din ABCD c tam gic ABC,ABD l hai tam gic u cnh a,mpADC vung gc mpBCD. Tnh VABCD. Bi 14 Cho t din ABCD, cc im M,N,P ln lt BC,BD,AC sao cho BC=4BM, BD=2BN,AC=3AP. MpMNP chia t din lm hai phn tnh t s th tch hai phn . Bi 15 Cho khi lng tr ABC.A1B1C1 c cc mt bn (A1AB),(A1BC),(A1CA) hp vi y (ABC) gc 600,gcACB=600,AB=a
7
Bi 16 Cho hlp ABCD.A1B1C1D1 c cnh a.Gi M,N,P ln lt thuc cc on A1A,BC,CD sao cho A1A=3A1M,BC=3BN,CD=3DP.MpMNP chia khi lp phng lm hai phn. tnh th tch tng phn. Bi 17 Cho t din ABCD.Gi M l trung im DA.Cc im N,P thuc BD sao cho BN=NP=PD.Hy tnh t s th tch ca hai phn t din ct bi a) mp qua MN v song song vi trung tuyn AI ca tam gic ABC b) mp qua MP v song song vi AI c) mp qua MN song song vi trung tuyn CE ca tam gic ABC Bi 18 Cho t din ABCD c AB=BD=AC=CD=
3,
Ba 19 Trong mp(P) cho hnh vung ABCD c cnh AB=a, tia Ax v tia Cy cng vung gc vi mp(P) v cng thuc na mp b AC. Ly im M bt k thuc tia Ax v chn im N thuc tia Cy sao cho mpBDM vung gc vi mpBDN a) Tnh AM.CN theo a. b) Xc nh v tr ca im M th tch khi t din BDMN t min. Bi 20 Hai na ng thng Am,Bn vung gc vi nhau v nhn AB=a lm on vung gc chung. Cc im M,N ln lt chuyn ng trn Am,Bn sao cho MN=AM+BN. a) CMR VABMN khng i, tnh gi tr b) Goi O l trung im AB,H l hnh chiu ca O trn MN. CMR V
V HOAM
HOBN
MH NH
....HT...