Professional Documents
Culture Documents
B MN T NG HO -----o0o-----
IU KHIN T NG THU LC - KH NN
GING VIN: ThS.UNG QUANG TUYN
14 August 2012
BM.T NG HO
1.1. Lch s pht trin v kh nng ng dng ca h thng truyn ng thy lc 1920 h thng truyn ng thu lc ng dng trong lnh vc my cng c. 1925 h thng truyn ng thu lc c ng dng trong nhiu lnh vc cng nghip khc nh: nng nghip, my khai thc m, my ha cht, giao thng vn ti, hng khng, ... 1960 n nay h thng truyn ng thu lc c ng dng trong t ng ha thit b v dy chuyn thit b vi trnh cao, c kh nng iu khin bng my tnh h thng truyn ng thy lc vi cng sut ln.
BM.T NG HO
BM.T NG HO
1.2.2. Nhc im
1.3. n v o cc i lng c bn 1.3.1. p sut (p) Theo n v o lng SI l Pascal (pa) 1pa= 1N/m2= 1m-1kgs-2= 1kg/ms2 n v ny kh nh, nn ngi ta thng dng n v: N/mm2, N/cm2 v so vi n v p sut c l kg/cm2 th n c mi lin h nh sau: 1kg/cm2= 9,8N/cm2; dng tnh ton, ta ly 1kg/cm2= 10N/cm2
BM.T NG HO
Ngoi ra ta cn dng: 1bar = 105N/m 2= 1kg/cm2= 1bar. 1.3.2. Vn tc (v): n v vn tc l m/s (cm/s). 1.3.3. Th tch v lu lng a. Th tch (V): m3hoc lt(l) b. Lu lng(Q): m3/pht hoc l/pht. Trong c cu bin i nng lng du p (bm du, ng c du) cng c th dng n v l m 3/vng hoc l/vng. 1.3.4. Lc (F): n v lc l Newton (N) 1N = 1kg.m/s2. 1.3.5. Cng sut (N): n v cng sut l Watt (W)
BM.T NG HO
a. Bm du:
b. ng c du:
BM.T NG HO
2.1.2. Cc i lng c trng a. Th tch du ti i trong 1 vng (hnh trnh) V = A.h 1 hnh trnh (2.1) b. p sut lm vic c. Hiu sut Hiu sut th tch hv Hiu sut c v thy lc hhm Nhvy hiu sut ton phn: ht= hv. hhm 2.1.3. Cng thc tnh ton bm v ng c du a, Lu lng Qv, s vng quay n v th tch du trong mt vng quay V Ta c: Qv= n.V Trong : Qv nV v 10 3 i vi bm: i vi ng c du:
Qv
nV
.10 3
Q v- lu lng [lt/pht]; n - s vng quay [vng/pht]; V - th tch du/vng [cm3/vng]; v - hiu sut [%].
BM.T NG HO
b. p sut, mmen xon, th tch du trong mt vng quay V Theo nh lut Pascal: i vi bm: i vi ng c: c. Cng sut: i vi bm: i vi ng c du:
Mx V M p x hm .10 3 V Mx p .10 3 V hm p
pQv .10 2 6 t
N= p.Qv
pQv t .10 2 6
BM.T NG HO
BM.T NG HO
10
BM.T NG HO
Bm cnh gt n
Bm cnh gt kp
BM.T NG HO
K hiu
BM.T NG HO
2.3.2. Phn loi theo kch thc lc Ty thuc vo kch thc cht bn c th lc c, b lc du c th phn thnh cc loi sau: a. B lc th:c th lc nhng cht bn n 0,1mm. b. B lc trung bnh:c th lc nhng cht bn n 0,01mm c. B lc tinh: c th lc nhng cht bn n 0,005mm K hiu d. B lc c bit tinh:c th lc nhng cht bn n 0,001mm.
ThS.Ung Quang Tuyn
13
BM.T NG HO
2.3.3. Phn loi theo kt cu a, B lc li b, B lc l, si thy tinh 2.3.4. Cch lp b lc trong h thng
BM.T NG HO
2.4. o p sut v lu lng 2.4.1. o p sut ( Hnh 2.25) a. o p sut bng p k l xo Nguyn l o p sut bng p k l xo: di tc dng ca p lc, l xo b bin dng, qua c cu thanh truyn hay n by v bnh rng, bin dng ca l xo s chuyn i thnh gi tr c ghi trn mt hin s. b. Nguyn l hot ng ca p k l xo tm (Hnh 2.26) Di tc dng ca p sut, l xo tm (1) b bin dng, qua trc n by (2), chi tit hnh y qut (3), chi tit thanh rng (4), kim ch (5), gi tr p sut c th hin trn mt s.
ThS.Ung Quang Tuyn
15
BM.T NG HO
2.4.2. o lu lng a. o lu lng bng bnh hnh van v bnh rng (Hnh 2.27)
b. o lu lng bng tuabin v cnh gt (Hnh 2.28) Cht lng chy qua ng lm quay cnh tuabin v cnh gt, ln lu lng c xc nh bng tc quay ca cnh tuabin v cnh gt.
16
BM.T NG HO
c. o lu lng theo nguyn l chnh p (Hnh 2.29) Hai p k c t hai u ca mng ngn, ln lu lng c xc nh bng chnh lch p sut (tn tht p sut) trn hai p k p1v p2.
d. o lu lng bng lc cng l xo (Hnh 2.30) Cht lng chy qua ng tc ng vo u o, trn u o c gn l xo, lu cht chy qua lu lng k t hay nhiu s c xc nh qua kim ch.
17
BM.T NG HO
2.5.2. Phn loi Theo nguyn l to ra ti, bnh trch cha thy lc c chia thnh ba loi, th hin hnh 2.31
Hnh 2.31. Cc loi bnh trch cha thy lc a. Bnh trch cha trng vt; b. Bnh trch cha l xo; c. Bnh trch cha thy kh; d. K hiu.
ThS.Ung Quang Tuyn
18
BM.T NG HO
19
BM.T NG HO
3.1. Khi nim 3.1.1. H thng iu khin H thng iu khin bng thy lc c m t qua s hnh 3.1, gm cc cm v phn t chnh, c chc nng sau: a. C cu to nng lng:bm du, b lc (...) b. Phn t nhn tn hiu: cc loi nt n (...) c. Phn t x l: van p sut, van iu khin t xa (...) d. Phn t iu khin: van o chiu (...) e. C cu chp hnh: xilanh, ng c du.
20
BM.T NG HO
3.1.2. S cu trc h thng iu bng thy lc Cu trc h thng iu khin bng thy lc c th hin s hnh 3.2
21
BM.T NG HO
3.2. Van p sut 3.2.1. Nhim v: Van p sut dng iu chnh p sut, tc l c nh hoc tng, gim tr s p trong h thng iu khin bng thy lc. 3.2.2. Phn loi: Van p sut gm c cc loi sau:
BM.T NG HO
+ Kiu van bi (tr, cu) (hnh 3.3) + Kiu con trt (pittng) (hnh 3.4) + Van iu chnh hai cp p sut (phi hp) (hnh 3.5)
(c)
(b)
23
BM.T NG HO
BM.T NG HO
3.2.2.3. Van cn
K hiu
BM.T NG HO
+ S v tr:
26
BM.T NG HO
v tr
BM.T NG HO
b. Van o chiu
ca,
v tr
28
BM.T NG HO
c. Van o chiu
ca,
v tr
29
BM.T NG HO
3.3.4. Cc loi tn hiu tc ng Loi tn hiu tc ng ln van o chiu c biu din hai pha, bn tri v bn phi ca k hiu. C nhiu loi tn hiu khc nhau c th tc ng lm van o chiu thay i v tr lm vic ca nng van o chiu.
Hnh 3.12. Cc k hiu cho tn hiu tc ng bng tay Hnh 3.13. Cc k hiu cho tn hiu tc ng bng c
ThS.Ung Quang Tuyn
30
BM.T NG HO
3.3.5. Cc loi mp iu khin ca van o chiu Khi nng van dch chuyn theo chiu trc, cc mp ca n s ng hoc m cc ca trn thn van ni vi knh dn du. Van o chiu c mp iu khin dng (hnh 3.14a), c s dng trong nhng kt cu m bo s r du rt nh, khi nng van v tr trung gian hoc v tr lm vic no , ng thi cng vng ca kt cu ( nhy i vi ph ti) cao. Van o chiu c mp iu khin m (hnh 3.14b), i vi loi van ny c mt mt cht lng chy qua khe thng v thng cha, khi nng van v tr trung gian. Loi van ny c s dng khi khng c yu cu cao v s r cht lng, cng nh cng vng ca h. Van o chiu c mp iu khin bng khng (hnh 3.14c), c s dng phn ln trong cc h thng iu khin thy lc c chnh xc cao (v d nh van thy lc tuyn tnh hay c cu servo. Cng ngh ch to loi van ny tng i kh khn.
31
BM.T NG HO
Van tit lu c nh
32
BM.T NG HO
3.5. B n tc B n tc l cu m bo hiu p khng i khi gim p (Dp = const), v do m bo mt lu lng khng i chy qua van, tc l lm cho vn tc ca c cu chp hnh c gi tr gn nhkhng i. Nhvy n nh vn tc ta s dng b n tc. B n tc l mt van ghp gm c: mt van gim p v mt van tit lu. B n tc c th lp trn ng vo hoc ng ra ca c cu chp hnh nh van tit lu, nhng ph bin nht l lp ng ra ca c cu chp hnh.
33
BM.T NG HO
3.6.1. Van mt chiu Van mt chiu dng iu khin dng cht lng i theo mt hng, v hng kia du b ngn li. Trong h thng thy lc, thng t nhiu v tr khc nhau ty thuc vo nhng mc ch khc nhau. van bi, van kiu con trt
BM.T NG HO
ng dng ca van mt chiu: t ng ra ca bm ( chn du chy v b). t ca ht ca bm (chn du trong bm). Khi s dng hai bm du dng chung cho mt h thng.
Hnh 3.32. S mch thy lc s dng hai bm du nhm gim tiu hao cng sut
ThS.Ung Quang Tuyn
35
BM.T NG HO
Hnh 3.33. Van mt chiu iu khin c hng chn a. Chiu A qua B, tc dng nhvan mt chiu; b. Chiu B qua A c dng chy, khi c tc dng tn ngoi X; c. K hiu.
36
BM.T NG HO
Hnh 3.34. Van tc ng kha ln a. Dng chy t A1 qua B1 hoc t A2 qua B2 (nh van mt chiu); b. T B2v A2th phi c tn hiu iu khin A1; c. K hiu.
ThS.Ung Quang Tuyn
37
BM.T NG HO
iu chnh vn tc chuyn ng thng hoc chuyn ng vng ca c cu chp hnh trong h thng du p, bng cch thay i lu lng du chy qua n vi hai phng php sau y: Thay i sc cn trn ng ng dn du bng van tit lu. Phng php iu chnh ny gi l iu chnh bng tit lu, trnh by trong mc van tit lu. Thay i ch lm vic ca bm du, tc l iu chnh lu lng ca bm cung cp cho h thng du p. Phng php iu chnh ny gi l iu chnh bng th tch. La chn phng php iu chnh vn tc ph thuc vo nhiu yu t nh cng sut truyn ng, p sut cn thit, c im thay i ti trng, kiu v c tnh ca bm du... gim nhit ca du, ng thi tng hiu sut ca h thng du p, ngi ta s dng phng php iu chnh vn tc bng th tch. Loi iu chnh ny c thc hin bng cch ch a vo h thng du p lu lng du cn thit m bo mt vn tc nht nh. Do , nu nh khng tnh n tn tht th tch v c kh th ton b nng lng do bm du to nn u bin thnh cng c ch.
38
BM.T NG HO
3.7.2. Mt s phng php iu chnh a, iu chnh p sut bng c kh b, iu chnh p sut bng van trn c, iu chnh bng tit lu u vo d, iu chnh bng tit lu u ra e, iu chnh lu lng kt hp vi iu chnh p sut ca bm
39
BM.T NG HO
3.7. Xi lanh truyn ng 3.7.1. Nhim v Xilanh thy lc l c cu chp hnh dng bin i th nng ca du thnh c nng, thc hin chuyn ng thng. 3.7.2. Phn loi Xilanh thy lc c chia lm hai loi: xilanh lc v xilanh quay (hay cn gi l xilanh mmen). Trong xilanh lc, chuyn ng tng i gia pittng vi xilanh l chuyn ng tnh tin. Trong xilanh quay, chuyn ng tng i gia pittng vi xilanh l chuyn ng quay (vi gc quay thng nh hn 3600). Pittng bt u chuyn ng khi lc tc ng ln mt trong hai pha ca n (lc th l lc p sut, lc l xo hoc c kh) ln hn tng cc lc cn c hng ngc li chiu chuyn ng (lc ma st, thy ng, ph ti, l xo,...).
40
BM.T NG HO
Xilanh n li v nh ngoi lc
Xilanh n li v nh l xo
Xilanh kp
Li v bng thu lc
41
BM.T NG HO
Tc dng quay
Xilanh vi sai
Tc dng n
Tc dng kp
42
BM.T NG HO
Theo kiu lp rp Lp cht thn Lp cht mt bch Lp xoay c Lp g 1 u xilanh 3.7.3. Cu to xilanh
Hnh 2.15. Cu to xilanh tc dung kp c cn pittng mt pha 1. Thn; 2. Mt bch hng; 3.Mt bch hng; 4. Cn pittng; 5. Pittng; 6. trt; 7. Vng chn du; 8. Vng m; 9. Tm ni; 10. Vng chn hnh O; 11. Vng chn pittng; 12. ng ni; 13. Tm dn hng; 14. Vng chn hnh O; 15. ai c; 16. Vt vn; 17. ng ni.
43
BM.T NG HO
4.1. Mc ch Trong h thng iu khin bng thu lc, phn ln cc phn t do nh ch to sn xut ra v c nhng yu cu v thong s k thut c xc nh, c tiu chun ho. Mc ch ca chng 4 l vn dng nhng kin thc ca cc chng trc ng dng vo h thng iu khin bng thu lc. Hc vin cn nm vng nguyn l lm vic, tnh ton cch chn cc phn t thu lc, c hiu s lp t ca h thng thu lc, c th lm tt cng vic lp rp, vn hnh, theo di, bo dng v thay th cc phn t thu lc. Di y gii thiu mt s h thng iu khin bng thu lc in hnh trong cc my v thit b cng nghip. Cc h thng iu khin bng thu lc in hnh c trnh by t n gin n phc tp.
44
BM.T NG HO
Hnh 4.1. Gii hn p sut lm vic trong h thng A, Qua van trn cho chuyn ng thng B, Qua van trn cho chuyn ng quay C, Ti trng thay i
ThS.Ung Quang Tuyn
45
BM.T NG HO
4.2. Cc s in hnh gii hn p sut lm vic trong h thng iu khin bng thu lc, c th thc hin theo cc s lp t hnh 4.1 Trong khi h thng iu khin bng thu lc lm vic khng lin tc, nhng bm hot ng lin tc; trnh qu trnh nhit sinh ra ln khi qua van trn, ngi ta lp van o chiu 4/3, v tr trung gian du s tr v b du m khng cn qua van trn, hnh 4.2a; hoc lp v h thng van o chiu 2/2, hnh 4.2b; hoc van o chiu 6/3, hnh 4.2c
46
BM.T NG HO
Hnh 4.2. Gii hn nhit sinh ra trong h thng A, Qua v tr trung gian ca van o chiu B, Qua van o chiu 2/2 C, Qua van o chiu 6/3
ThS.Ung Quang Tuyn
47
BM.T NG HO
p sut hay lu lng trong h thng iu khin lun c n nh, mc d khi bm mt in, ngi ta lp vo h thng bnh trch cha, hnh 4.3a. Khi c cu chp hnh chy khng vi vn tc ln, nhng khi chy lm vic ch cn p sut ln, lu lng nh, ngi ta lp theo hnh 4.3b. Trong cng nghip ngi ta cng hay s dng hp truyn ng bng thu lc: gm ng c du v bm du lp chung vo thnh mt khi. Nh vy tn tht th tch v tn tht p sut ca h thng s gim i, hnh 4.4.
48
BM.T NG HO
Hnh 4.3. Duy tr p sut v thay i lu lng trong h thng A, Lp thm bnh trch cha B, Lp 2 bm: 1 bm c lu lng ln, 1 bm c p sut ln
49
BM.T NG HO
Hnh 4.4. Hp truyn ng bng thu lc 1, Bm ph; 2, Van mt chiu; 3,5,6, Van trn; 4, Van o chiu
50
BM.T NG HO
4.3. V d minh ha: My dp thy lc, h thng cu ti trng nh, my xc thy lc, my khoan thy lc 4.3.1. My dp thu lc iu khin bng tay Nguyn l lm vic (hnh 4.5): Khi c tn hiu tc ng bng tay, xi lanh A mang u p i xung. Xilanh A li v, khi th tay ra.
51
BM.T NG HO
Hnh 4.5. My dp iu khin bng tay 0.1, Bm; 0.2, Van trn; 0.3, p k; 1.1, Van mt chiu; 1.2, Van o chiu 3/2, iu khin tay gt; 1.0, Xilanh
ThS.Ung Quang Tuyn
52
BM.T NG HO
4.3.2. C cu rt t ng cho quy trnh cng ngh c A, Nguyn l lm vic (hnh 4.6) Gu mc s i xung, khi tc ng bng tay. Gu mc s i ln, khi th tay ra
53
BM.T NG HO
B, S mch thu lc (hnh 4.7): cho chuyn ng ca xi lanh, gu mc i xung c m, ta lp thm mt van cn 1.2 vo ng x du v, hnh 4.7b
Hnh 4.7. S mch thu lc c cu rt t ng 0.1- Cm bm; 0.2- Van trn; 0.3- p k; 1.1- Van o chiu 4/2, iu khin bng tay gt; 1.2- Van cn; 1.0- Xi lanh.
ThS.Ung Quang Tuyn
54
BM.T NG HO
4.3.3. Nng h chi tit c sn trong l sy A, Nguyn l lm vic (hnh 4.8) Khi tc ng bng tay, pittong nng chi tit ln gn ngun nhit hn. Khi chi tit c sy kh, ta tc ng bng tay sang v tr lm vic khc, chi tit c h xung.
BM.T NG HO
B, S mch thu lc (hnh 4.9) cho chuyn ng ca xilanh i xung c m v c th dng li v tr bt k, ta lp thm van mt chiu iu khin c hng chn 1.2 v ng nn, hnh 4.9b
Hnh 4.9. S mch thu lc nng h chi tit c sn trong l sy 0.1- Cm bm; 0.2Van trn; 1.1- Van o chiu 4/3, iu khin bng tay gt; 1.2- Van mt chiu iu khin c hng chn; 1.0Xilanh
56
BM.T NG HO
4.3.4. C cu kp cht chi tit gia cng A, Nguyn l lm vic (hnh 4.10) Khi tc ng bng tay, pittong mang hm di ng i ra, kp cht chi tit. Khi gia cng xong, th tay ra pittong li v, chi tit c m ra.
Hnh 4.10. C cu kp cht chi tit gia cng 1. Chi tit; 2. Hm kp; 3. Xilanh
ThS.Ung Quang Tuyn
57
BM.T NG HO
B, S mch thu lc (hnh 4.11) cho xilanh chuyn ng i ti kp chi tit vi tc chm, khng va p vi chi tit kp, ta s dng van tit lu mt chiu. hnh 4.11a van tit lu mt chiu t ng ra v hnh 4.11b van tit lu mt chiu t ng vo.
Hnh 4.11. S mch thu lc c cu kp cht chi tit gia cng 0.1- Cm bm; 0.2Van trn; 0.3- p k; 1.1- Van o chiu 4/2, iu khin bng tay gt; 1.2- Van tit lu mt chiu; 1.0Xilanh
ThS.Ung Quang Tuyn
58
BM.T NG HO
4.3.5. H thng cu ti trng nh A, Nguyn l lm vic (hnh 4.12) Dy cp ni mc cu v u pittong c mc qua cc rng rc c nh. Pittong i ra, mc cu ti trng h xung chm, khi pittong li v, ti trng c nng ln.
BM.T NG HO
B, S mch thu lc (hnh 4.13) Khi mc cu ti trng h xung chm, ta s dng van tit lu mt chiu 1.2. cho qu trnh h cu c gim chn, c i trng, ta s dng van cn 1.4
Hnh 4.13. S mch thu lc h thng cu ti trng nh 0.1- Cm bm; 0.2- Van trn; 0.3- p k; 1.1- Van o chiu 4/2, iu khin bng tay gt; 1.2Van tit lu mt chiu; 1.3- Van mt chiu; 1.4- Van cn; 1.0Xilanh
60
BM.T NG HO
4.3.6. My khoan bn A, Nguyn l lm vic (hnh 4.14) H thng thu lc iu khin hai xilanh. Xilanh A lm nhim v kp chi tit trong qu trnh khoan, xilanh B mang u khoan i xung vi vn tc u c iu chnh trong qu trnh khoan. Khi khoan xong, xilanh B mang u khoan li v. Sau xilanh A li v m hm kp v chi tit c tho ra.
BM.T NG HO
B, S mch thu lc (hnh 4.15) cho vn tc trong qu trnh khoan khng i, mc du c th ti trng thay i, ta dng b n tc 2.2. p sut cho kp chi tit nh, ta s dng van gim p 1.2.
Hnh 4.15. S mch thu lc my khoan hn 0.1- Cm bm; 0.2- Van trn; 0.3- p k; 1.1- Van o chiu 4/2, iu khin bng tay gt; 1.2- Van gim p; 1.3- Van mt chiu; 1.0- Xilanh A; 2.1Van o chiu 4/3, iu khin bng tay gt; 2.2- B n tc; 2.3- Van mt chiu; 2.4- Van cn; 2.5- Van mt chiu; 2.6Van tit lu 2 chiu; 2.0Xilanh B
ThS.Ung Quang Tuyn
62
BM.T NG HO
4.3.7. My xc (hnh 4.16) Trong mch iu khin bng thu lc ca my xc, ta s dng b iu khin kho ln, van cn, van mt chiu v cm van (BLOCK) Hnh 4.16. Mch thu lc my xc
63
BM.T NG HO
4.3.8. My cu (hnh 4.17) Trong mch iu khin bng thu lc ca my xc, ta s dng b iu khin kho ln, van cn, van mt chiu v cm van (BLOCK)
Hnh 4.17. Mch thu lc my cu
64
BM.T NG HO
5.1. Cc phn t in 1. Cng tc Trong k thut iu khin, cng tc v nt n thuc cc phn t a tn hiu. Hnh 6-1 biu din mt s loi cng tc thng dng. C 2 loi cng tc: cng tc ng-m (on/off switch) v cng tc chuyn mch.
BM.T NG HO
2. Nt n Nt n ng-m biu din hnh 6-2a. Khi cha tc ng th cha c dng in chy qua, mch h; khi c tc ng, dng in i qua 3-4 Nt n chuyn mch c biu din v k hiu trnh by hnh 6-2b
BM.T NG HO
3. Rle Trong k thut iu khin, rle nh l phn t x l tn hiu. C nhiu loi rle khc nhau, tu theo cng dng. Phn trnh by tip theo s gii thiu mt s loi rle thng dng, v d nh rle cng sut (cng tc t), rle ng-m, rle iu khin, rle thi gian. a, Cng tc t Nguyn l hot ng ca cng tc t c biu din hnh 6-3. Khi dng in vo cun dy cm ng, xut hin lc in t s ht li st, trn c lp cc tip im. Cc tip im c th l cc tip im chnh ng, m mch chnh v cc tip im ph ng m mch iu khin. Cng tc t ng dng cho mch in c cng sut 1kW-500kW.
BM.T NG HO
b, Rle iu khin Nguyn l hot ng ca rle iu khin cng tng t nh cng tc t (xem biu din v k hiu hnh 6.4); khc vi cng tc t ch l rle iu khin ng, m cho nhng mch c cng sut nh v thi gian ng, m ca cc tip im rt nh (1ms n 10ms)
BM.T NG HO
-K Rle - A1 Ca ni vi cc dng + - A2 Ca ni vi cc m - Tip im thng m k hiu 3-4 - Tip in thng ng k hiu 1-2
69
BM.T NG HO
c, Rle thi gian ng mun Nguyn l hot ng ca rle thi gian ng mun, xem hnh 6.6. Tng t nh rle thi gian ng mun ca phn t kh nn, xem [TK-28], it tng t nh van mt chiu, t in nh bnh trch cha, bin tr R1 nh v tit lu. ng thi R2 c nhim v gim in p trn t, khi rle b ngt.
Hnh 6.6. Rle thi gian ng mun a, S nguyn l lm vic b, S thi gian ng mun ca phn t kh nn c, K hiu; d, Biu thi gian
70
BM.T NG HO
d, Rle thi gian nh mun Nguyn l hot ng ca rle thi gian nh mun, xem hnh 6.7. Tng t nh rle thi gian nh mun ca phn t kh nn, xem [TK-28], it tng t nh van mt chiu, t in nh bnh trch cha, bin tr R1 nh v tit lu. ng thi R2 c nhim v gim in p trn t, khi rle b ngt.
Hnh 6.7. Rle thi gian nh mun a, S nguyn l lm vic b, S thi gian nh mun ca phn t kh nn c, K hiu; d, Biu thi gian
ThS.Ung Quang Tuyn
71
BM.T NG HO
4. Cng tc hnh trnh in - c Nguyn l hot ng ca cng tc hnh trnh in - c c biu din hnh 6.8. Khi con ln chm c hnh trnh, th tip im (1) ni vi (4).
72
BM.T NG HO
Cn phn bit cc trng hp: cng tc hnh trnh in - c trong mch ng, khi cha c tc ng hnh 6.9a v cng tc hnh trnh in - c trong mch ng, khi c tc ng hnh 6.9b
Hnh 6.9. Cng tc hnh trnh in - c a, Trng thi ng khi khng c tc ng b, Trng thi ng khi c tc ng
73
BM.T NG HO
5. Cng tc hnh trnh nam chm Cng tc hnh trnh nam chm thuc loi cng tc hnh trnh khng tip xc. Nguyn l hot ng v k hiu c biu din hnh 6.10
Hnh 6.10. Cng tc hnh trnh nam chm a, V tr cha ng; b, V tr ng; c, K hiu
74
BM.T NG HO
6. Cm bin a, Cm bin cm ng t Nguyn l hot ng ca cm bin cm ng t biu din hnh 6.11. B to dao ng s pht ra tn s cao. Khi c vt cn bng kim loi nm trong vng ng sc ca t trng, trong kim loi s hnh thnh dng in xoy. Nh vy nng lng ca b dao ng s gim, dng in xoy s tng, khi vt cn cng gn cun cm ng. Qua bin dao ng ca b dao ng s gim. Qua b so, tn hiu ra c khuch i. Trong trng hp tn hiu ra v tn hiu nh phn, mch Schmitt trig s m nhn nhim v ny.
BM.T NG HO
S n gin ca mch dao ng LC c biu din hnh 6-12a. Nguyn l ca b dao ng bng tranzitor biu din hnh 6-12b
76
BM.T NG HO
Mch Schmitt trig c nhim v l chuyn tn hiu c dng hnh sin thnh tn hiu c dng xung, s mch v nguyn l c trnh by hnh 6.13
Hnh 6.13. Nguyn l hot ng mch Schmitt trig a, S mch vi tranzitor lng cc T1, T2 b, ng c tnh chuyn tip c, V d chuyn i hiu in th dng hnh sin thnh hiu in th dng xung
ThS.Ung Quang Tuyn
77
BM.T NG HO
78
BM.T NG HO
b, Cm bin in dung Nguyn tc hot ng ca cm bin in dng biu din hnh 6.15. B to dao ng s pht ra tn s cao. Khi c vt cm bng kim loi hoc phi kim loi nm trong vng ng sc ca in trng, in dung t in thay i. Nh vy tn s ring ca b dao ng thay i. Qua b so v b nn dng, tn hiu ra c khuych i. Trong trng hp tn hiu ra l tn hiu nhi phn, mch Schmitt trig s m nhn nhim v ny
BM.T NG HO
Cch lp trong mch v k hiu cm bin in dung biu din hnh 6.16
BM.T NG HO
c, Cm bin quang Cu to cm bin quang gm 2 b phn pht v b phn nhn (thu). Nguyn tc hot ng ca cm bin quang biu din hnh 6.17. B phn pht s pht ra i tia hng ngoi bng it pht quang, khi gp vt chn, tia hng ngoi s phn hi li vo b phn nhn. Nh vy b phn nhn, tia hng ngoi phn hi c x l v cho tn hiu ra sau khi qua b khuych i
BM.T NG HO
Tu theo v tr sp xp ca b phn pht v b phn nhn, ngi ta chia cm bin quang thnh hai loi chnh - Cm bin quang mt chiu, xem hnh 6.18a - Cm bin quang phn hi, xem hnh 6.18b Hnh 6.18. Cm bin quang a, Cm bin quang mt chiu b, Cm bin quang phn hi c, K hiu v cch lp trong mch
82
BM.T NG HO
5.2. Van o chiu iu khin bng nam chm in 1. Cc loi tn hiu iu khin Van o chiu iu khin bng nam chm in kt hp vi thu lc hoc kh nn iu khin trc tip hai u nng van hoc gin tip qua van ph tr. Hnh 6.19 biu din mt s loi v k hiu 2. K hiu van o chiu K hiu van o chiu c tiu chun ho theo DIN 24340, CETOP R 35 H v ISO 4401:
83
BM.T NG HO
BM.T NG HO
6.1. Gii thiu v h thng iu khin Trong k thut iu khin, cc hot ng ca cc c cu trong h thng iu khin t ng u xut pht t cc phng trnh chuyn ng c xy dng trn nguyn l lm vic ca h thng. Cc phng trnh ny l hm tch hp nhng gi tr ca tn hiu vo v tn hiu ra v c vit di dng cc bin s ca i s Bool. Qu trnh nh ngha tn hiu vo ra y , tun th nguyn l hot ng ca h thng xy dng c cc hm ti u, tc gim thiu c ti a cc phn t logic trong thit k l mt nhim v quan trng trong k thut iu khin. Ty theo mc n gin hay phc tp ca hot ng h thng ta c th c t hay nhiu phng trnh iu khin.
85
BM.T NG HO
V d: C cu mt u khoan t ng thy lc m t hnh 6.1, vi yu cu k thut nh sau: a chi tit cn khoan vo v tr cn khoan, khi ta n nt Start PB, u khoan tnh tin n v khoan chi tit. t n chiu su cn thit (S2) u khoan t ng quay v. Trong qu trnh khoan nu xy ra s c ta n nt Stop PB u khoan t ng li v.
BM.T NG HO
Phng trnh iu khin c vit nh sau: Phng trnh ti: 1Y = K Da vo phng trnh iu khin v phng trnh ti, mch in iu khin c thit k nh hnh 6.3 v mch iu khin bng thy lc hnh 6.4.
BM.T NG HO
Hnh 6.5 m t mch dp n gin iu khin ty chn. Gm mt van 4/2 c nh 2.6, mt phn t OR v 3 van tc ng tn hiu bng tay.
ThS.Ung Quang Tuyn
BM.T NG HO
Hnh 6.6 m t mt mch lm vic c lp i lp li. Ngay khi ngun kh cung cp c m bi van 0.1, pt tng c khi ng qua li trong xy lanh cho ti khi ngun kh cung cp c ng li. Van tc ng con ln 1.1 v 1.2 c b tr nh cc hnh trnh a tn hiu ti van nh trng thi 4/2 1.3 khi cn pit tng Hnh 6.6- iu khin theo hnh trnh chm vo con ln.
ThS.Ung Quang Tuyn
89
BM.T NG HO
Hnh 6.7 m t h thng p i hi kt nn. Khi nhn nt n S1 van o chiu 1Y i v tr, pittng 1A i ln p kt nn, ng thi dng in vo phn t relay thi gian T1. Sau thi gian t th pittng s i xung tr v v tr ban u.
90
BM.T NG HO
Hnh 6.8 l c cu iu khin dch chuyn pittng kh nn y cc sn phm theo nguyn l thi gian. Vi cc phn t thi gian s dng ngun nng lng lu cht th ch hot ng hai v tr cui ca xylanh kh nn. Thi gian tr hon ph thuc vo hiu chnh ca van tit lu.
BM.T NG HO
4. iu khin phi hp iu khin phi hp l iu khin phi cc iu khin trn. Hnh 6.9 l m t mch iu khin ca c cu p phi hp 3 thnh phn iu khin: ty chn (2.3), hnh trnh (2.2) v thi gian (2.5). Bnh thng khi cp ngun nng lng th phn t 2.5 xc lp thi gian v sau thi gian ny th c dng nng lng to ra nhng n i qua ca x ca 2.3 khng p kch van 2.4. Ngc li nu tc ng 2.3 m 2.5 cha xc lp th dng nng lng c to ra cng khng kch cho van 2.4 hot ng. Tn hiu kch van 2.4 dch chuyn vi iu kin ng thi nt nhn 2.3 c tc ng v sau thi gian xc lp ca phn t 2.5. Khi pittng p i ra v chm vo cng tc hnh trnh 1.2 th van 2.4 b kch ngc li v pittng li tr v v tr ban u. Hnh 6.9- iu khin p phi hp
ThS.Ung Quang Tuyn
92
BM.T NG HO
5. iu khin theo chng trnh cng Cc iu khin my mc hon ton t ng c phn theo mun v c ch nh theo cc iu khin chng trnh hoc cc iu khin lin tc. C hai h thng c nhng ch li v nhng bt li. Vi iu khin chng trnh, cc tc ng c thi hnh theo s tha thun vi mt chng trnh nh ngha trc. Thng thng b chng trnh bao gm mt ci trc c vn hnh bng in lp vi mt s cam (chi tit cam c kh) iu khin mt s van tng ng. Chng trnh c bin dch bi cc cam c lp t chnh xc v tc quay ca trc cam. Hnh khai trin 6.10 m t mt iu khin theo chng trnh cng iu khin my nong u ct ng nha theo kch thc. Tc ca ng c vn hnh ng b thch ng vi khong thi gian ca mt chu k lm vic y hon tt trong mt vng quay. Mi xy lanh tc ng kp c iu khin bi van tc ng con ln 4/2 vi l xo tr v v tr ban u.
93
BM.T NG HO
BM.T NG HO
6. iu khin tun t Nguyn tc ca iu khin tun t l hot ng ca phn t trc s khi to hot ng phn t k tip. Nu mt hot ng ca mt phn t no b li d bt k l do g gy nn cc phn t tip theo sau khng c khi to v ton b h thng s b dng. iu khin tun t c thit k cho cc vn hnh t ng hoc bn t ng. Bn t ng khi tn hiu khi ng phi c tc ng bng tay cho mi ln chy.
95
BM.T NG HO
96
BM.T NG HO
6.3. Phng php thit k mch iu khin Mch iu khin c xem nh l mt qu tim ca ca mt h thng lm vic kh nn v thy lc. Do nhim v thit k hon chnh mt mch iu khin m bo c s ng n v nguyn l hot ng, n gin, tin cy, n nh v linh hot l ht sc c quan tm. Mun nh vy, c bn ta phi thc hin trnh t nhng bc sau:
6.3.1. Biu din chc nng ca qu trnh iu khin Ty thuc vo tnh nng lm vic ca h thng m trong mt h thng iu khin c th c mt hay nhiu mch iu khin thc hin cc nhim v ring bit. Mt khc, hu ht trong cc h thng, cng ngh t ng hin i c s kt hp rt nhiu cc c cu chp hnh khc nhau rt a dng: C kh, kh nn, thy lc, in do trong qu trnh iu khin, tt yu l nhiu h thng iu khin c kt hp vi nhau, v d: iu khin kh nn kt hp vi in, thy lc, iu khin theo chng trnh PLC, my tnh
ThS.Ung Quang Tuyn
97
BM.T NG HO
BM.T NG HO
2. Thit k biu trng thi Biu trng thi biu din cc trng thi hot ng ca cc phn t trong h thng, mi lin h gia cc phn t v trnh t chuyn mch ca cc phn t. Do n c xem nh l c s th hin nguyn l hot ng ca mt h thng. Trc tung ca biu trng thi l biu din trng thi (hnh trnh chuyn ng, p sut, gc quay,). Trc honh biu din cc bc thc hin hoc l thi gian hnh trnh. Hnh trnh lm vic c chia thnh nhiu bc. S thay i trng thi cc bc c biu din bng cc ng nt m. S lin kt cc tn hiu c th hin bng cc nt nh v chiu tc ng c biu din bng mi tn
99
BM.T NG HO
V d: thit k biu trng thi ca quy trnh iu khin sau: Xy lanh tc dng kp 1A dn hng cc phi cc trn n mt khu lm vic k tip. hai pha u v cui hnh trnh c gn 2 c hnh trnh 1S2 v 1S3. Pittng dch chuyn y phi(hnh trnh i) khi ng thi 1S2 v nt nhn 1S1 c tc ng. Thi gian ca hnh trnh i l t1 = 0.6 s, thi gian hnh trnh v l t2 = 0.4 s, thi gian pittng lu tr ti v tr 1S3 l t3 =1 s.
100
BM.T NG HO
6.3.1.2. S chc nng S chc nng bao gm cc lnh v cc bc thc hin. Cc bc thc hin c k hiu theo s th t v cc lnh gm tn loi, loi lnh v v tr ngt ca lnh
101
BM.T NG HO
S NS SH T D SD NSD ST
102
BM.T NG HO
6.3.1.3. Lu tin trnh 1. K hiu Lu tin trnh l gii thut (thut ton) ca mt qu trnh iu khin. Th hin cc trnh t hot ng, nhng tn hiu tc ng nh hng n h thng iu khin.
103
BM.T NG HO
2. Thit k lu tin trnh Nguyn tc hot ng ca mch iu khin hnh 6.18 c thc hin nh sau:
BEGIN
- Bc thc hin th nht: Khi pittng v tr ban u (1S2 =1, 1S3=0) nt nhn khi ng 1S3 tc ng pittng i ra (1A+). - Bc thc hin th hai: Khi pittng i n cui hnh trnh chm cng tc 1S1, pittng s li v (1A-). - Bc thc hin th ba: Ti v tr ban u pittng chm cng tc 1S2, qu trnh iu khin kt thc. Qu trnh iu khin c vit nh sau: - Bc thc hin th nht:
1S2=1
1S3=1
1A+
1S1=1
1A-
1S1 1S 2 1S 3 1 A 1S1
- Bc thc hin th hai: 1S1=1A- 1S2 - Bc thc hin th ba: 1S2 = 1 kt thc qu trnh
ThS.Ung Quang Tuyn
1S2=1
END
104