You are on page 1of 14

www.lawcommission.gov.

np

;"rgf k|ljlw gLlt, @)^&


!=

k[i7e"ld
;"rgf k|ljlwsf] b|"tt/ ljsf;n] g]kfnh:tf cNkljsl;t d'n'sxnfO{ lzIff, :jf:Yo,
s[lif, ko{6g tyf Jofkf/ nufotsf cfly{s tyf ;fdflhs If]qsf] lbuf] ljsf; ug{ ;'j0f{
cj;/x k|bfg u/]sf] 5 .
o; k|ljlwsf] Jofks k|of]uaf6 sfg'gsf] zf;g, e|i6rf/d"Qm / r':t k|zf;g,
ljs]lGb|s/0f, cfly{s cg'zf;g tyf ;fj{hlgs ;]jf k|jfx / ;|f]tsf] s'zn Joj:yfkg h:tf
c;n zf;gsf cfwf/e"t dfGotfnfO{ cfTd;ft u/L ;j{;fwf/0fn] kfpg' kg]{ ;]jf l56f], 5l/tf]
tyf sd vlr{nf] 9+uaf6 k|bfg ug{ ;lsG5 . o; cy{df ;"rgf k|ljlw g]kfnsf] ef}uf]lns
ljifdtfaf6 l;lh{t ljsf;sf r'gf}tLsf] ;fdgf ug{ Pp6f ;zSt k"jf{wf/sf] kdf ;d]t
:yflkt x'g ;Sg] b]lvG5 .
cfpFbf] jif{xdf ljZjdf ;"rgf k|ljlwsf] If]qdf ljsl;t /fi6x / ;"rgf k|ljlwsf]
sd kx'Fr ePsf /fi6xsf] aLrdf cfly{s ljifdtfdf a[l4 x'g hfg] k|r'/ ;+efjgfsf] k[i7e"lddf
;"rgf k|ljlwdf kx'Fr x'g] / gx'g] aLrsf] vf8n -Digital Divide_ n] lg/Gt/tf kfpg] cj:yf
ljsl;t /fi6xsf nflu klg u|fXo x'g ;Sb}g . o; ;Gbe{df cGt/fli6o ;d'bfoaf6
ljsf;f]Gd'v d'n'sxdf ;"rgf k|ljlwsf] ljsf;sf ;fy} o; k|ljlwsf] k|of]uf/f ljsf;sf
nIox k|fKt ug{] lbzfdf lg/Gt/ ;xof]u pknAw x'g] k|jn ;Defjgf ;d]t b]lvG5 .
;Dj4 gLltn] lgwf{/0f u/]sf k|fyldstfsf cfwf/df ;"rgf k|ljlwsf] If]qnfO{ lj:t[t
tyf ljsl;t u/fpgsf nflu pko'St jftfj/0f ;[hgf ug{ ;Gbe{df xfn rfn" tLg jifL{o
cGtl/d of]hgfnfO{ klg b[li6ut ug{ kg]{ x'G5 . pSt of]hgfdf ;"rgf k|ljlwnfO{ oyf ;Dej
;dtfd"ns / ;dfj]zL x'g] u/L b'u{d If]q, blnt, hghflt, dlxnf, ckf / h]i7 gful/sxsf]
kx'Fr;Dd lj:tf/ u/L If]lqo ;Gt'ng sfod /flv k|ljlwsf] ljsf; / pkof]uf/f ;fdflhs
Pjd\\ cfly{s ljsf;, /f]huf/Lsf] ;[hgf, ul/aL Go'lgs/0f, ;"rgf Pjd\\ 1fgdf cfwfl/t
;dfhsf] lgdf{0f tyf ljB'tLo zf;gdf kfGt/0f ub}{ ;/sf/L ;]jf tyf ;"rgfdf hgtfsf]
;xh kx'Fr k'ofpg] bL3{sfnLg b[li6sf]0f /flvPsf] 5 .

1
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

k|:t't gLlt th'{df ubf{ ;"rgf k|ljlwsf lgDg b'O{ kIfnfO{ d'Vo cfwf/sf] kdf lnOPsf]
5M
-s_

;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t pBdzLntf Pjd\ o; k|ljlwsf] pTkfbgd"ns k|of]usf]


dfWodaf6 /f]huf/Lsf] cj;/ ;[hgf ug{ cfly{s dfWodsf] kdf .

-v_

b]zsf] ;du| cfly{s, ;fdflhs, k|zf;lgs nufot cGo If]qsf] ljsf;sf nflu ;xof]u
k'ofpg ;Sg] ;an ;+zfwgsf] kdf,

@=

ljutsf k|of;x
@)@* ;fnsf] /fli6o hgu0fgfsf] tYof\s k|zf]wgsf] s|ddf g]kfndf sDKo'6/
k|ljlwsf] k|of]u eP kZrft g]kfnn] ;"rgf k|ljlwsf] If]qdf k|j]z u/]sf] ePklg xfn;Dd ;"rgf
k|ljwsf] If]qdf ePsf] ljsf;sf] ;Gbe{df g]kfnn] o; If]qdf ck]lIft k|ult tyf pNn]vgLo
pknAwL xfl;n ug{;s]sf] 5}g . tyfkL o; s|ddf ljutdf s]xL k|of;x eg] gePsf
xf]Ogg\ . /fli6o sDKo'6/ s]Gb|sf] :yfkgf u/L ;f] s]Gb| dfkm{t\ sDKo'6/ k|ljlw;DaGwL tflnd
sfo{qmd ;+rfng / sltko If]qdf sDKo'6/ k|ljlwsf] k|of]usf] sfo{ ul/Psf] lyof] . cfly{s
pbf/Ls/0fsf] gLlt cjnDag ;+u} o; If]qdf klg gLlh If]qsf] ;+nUgtf Jofks aGb} uPsf] /
lghL If]qaf6 ;"rgf k|ljlw lzIff, ;"rgf k|ljlwsf] k|of]u / ;"rgf k|ljlw ;DaGwL hgzlStsf]
ljsf;df pNn]vgLo of]ubfg /x]sf] 5 .
gjf}+ of]hgf -@)%$@)%(_ df Jofks kdf ljBfnoxdf sDKo'6/ lzIff lj:tf/ ug{,
pRr cWoogsf] nflu cf}krfl/s lzIff tyf pRr tflndsf] Joj:yf ug{, :tl/o ljBfno /
;"rgf k|ljlw kfs{f] :yfkgf ug{ / ;/sf/L sfof{nodf of]hgf th'{df / Joj:yfkgdf sDKo'6/sf]
pkof]udf hf]8 lbg] nufotsf gLlt sfo{qmd /x]sf]df of]hgf sfndf ;"rgf k|ljlw lzIffsf]
ljsf; / lj:tf/sf nflu $ j6f ljZj ljBfnonfO{ cg'bfg ;xof]u pknAw u/fOPsf], ;"rgf
k|ljlw gLlt @)%& hf/L ul/Psf] / ljB'tLo sf/f]af/ P]g, lgod -Cyber Law_ tof/ ul/Psf]
tyf ag]kfdf ;"rgf k|ljlw kfs{sf] lgdf{0f z'? ul/Psf] kfOG5 .
o;} s|ddf % jif{leq g]kfnfO{ ;"rgf k|ljlwsf] ljZj dfglrqdf :yflkt ug{ kl/sNkgf
(Vision) sf ;fy ;"rgf k|ljlw gLlt, @)%& hf/L ul/Psf] / pSt gLltn] ;"rgf k|ljlwsf] kx'+r
;j{fwf/0f hgtfdf k'ofO{ /f]huf/Ldf clej[l4 ug{], 1fgdf cfwfl/t ;dfh / 1fgdf cfwfl/t
2
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

pBf]u :yfkgf ug]{ p2]Zox lglZrt u/L ;f]sf nflu cfjZos /0fgLlt nufot sfo{gLltx,
;+:yfut Joj:yf / ;+oGqx ;d]t lgdf{0f ul/Psf] lyof] .

#=

jt{dfg l:ylt
bzf+} of]hgf -@)%(-@)^$_ df pNn]v eP cg';f/ ;"rgf k|ljlwsf] kx'+r ;j{;fwf/0fdf
k'ofO{ o;sf dfWodaf6 ;'zf;g Pj+ ;fdflhs cfly{s ;]jfx ;'ne u/fpg], /f]huf/L clej[l4
ug{, 1fgdf cfwfl/t ;dfh lgdf{0fdf 6]jf k'ofpg] / 1fgdf cfwfl/t pBf]u Joj;fosf] k|jw{g
u/fpg] p2]Zo cg'k of]hgf cjlwdf ljleGg gLlt / sfo{qmd dfkm{t\ s]xL pknAwL xfl;n
ePsf] 5 . ljB'tLo ;/sf/ sfof{Gjogsf nflu -E-Government

Master Plan_

sfof{Gjogsf]

s|ddf /x]sf] 5 eg] ;"rgf k|ljlw gLlt, @)%& df pNn]v ul/P cg'k /fli6o ;"rgf k|ljlw
s]Gb|sf] :yfkgf Pj+

Government Integrated Date Center -GIDC)

sf] lgdf{0f ;DkGg e}

;+rfngdf /x]sf] 5 . ;"rgf k|ljlw pRr:t/Lo cfof]u / /fli6o ;"rgf k|ljlw s]Gb| dfkm{t\
clw/fHosf ljleGg ;fj{hlgs ljBfno Pj+ ;fd'bflos ;+:yfxdf ;fd'bflos u|fld0f ;"rgf
s]Gb| :yfkgf e} ;+rfngdf cfPsf] 5 tyfkL o;sf] Joj:yfkg k|efjsf/L x'g ;s]sf] 5}g . o;
of]hgf cjlwdf ag]kfdf ;"rgf k|ljlw kfs{sf] ef}lts lgdf{0f sfo{;DkGg e} xfn ;+rfngsf]
cj:yfdf 5 .
tLg jif{] cGtl/d of]hgfn] klg ;"rgf k|ljlw If]qsf ljBdfg ;d:of / r'gf}ltxsf]
klxrfg ub}{ o; If]qsf cj;/xnfO{ b[li6ut u/L ;"rgf tyf ;~rf/ k|ljlwdf hgtfsf] kx'+r
j[l4, ljB'tLo ;/sf/ sfof{Gjog / ;+:yfut Ifdtf clej[l4 nufotsf /0fgLlts p2]Zo
k|flKtsf nflu cfjZos gLlt / sfo{gLltxsf] th'{df u/]sf] 5 . o;sf nflu of]hgf cjlwdf
ljleGg kl/df0ffTds nIo xfl;n ug{ u/L sfo{qmdxsf] lgdf{0f u/L cuf8L a9fOPsf] 5 .

$=

;d:of tyf r'gf}tL


jt{dfg cj:yfdf ;"rgf k|ljlwsf] If]qdf lgDg ;d:of tyf r'gf}tLnfO{ ;+jf]wg ul/g'kg{]
cfjZostf dx;'; ul/Psf] 5 .
$=!

g]kfn ljZj Jofkf/ ;+u7gsf] ;b:o eP kZrft pTkGg x'g ;Sg] jf}l4s ;DklQ;DaGwL
clwsf/ ;+/If0f / cTolws e08f/0f -Anti dumping_ ;DaGwL hf]lvdsf] cj:yf .

3
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

$=@

;du| cfly{s ljsf;sf] dxTjk"0f{ ;fwgsf] kdf /x]sf ;fj{hlgs lghL ;fem]bf/L Pj+
cGt/fli6o ;xeflutfnfO{ ls|oflzn / k|efjsf/L agfpg] ljifo .

$=#

ljZj kl/l:ylt cg'k /fli6o kl/j]znfO{ cg's'ng ug{ cfjZos ;+oGq tyf ;+:yfut
Joj:yfnfO{ r':ttf lbg] .

$=$

;"rgf tyf k|ljlw If]qsf] sfo{qmd sfof{Gjogsf ;Gbe{df b]vfk/]sf] ;dGjofTds


c;xhtf lgk0f u/L Jojxf/d'lv agfpg' kg{] cfjZostf .

$=%

ljleGg ;/sf/L gLlh If]qaf6 ;+rfnLt ;"rgf k|ljlwsf sfo{sf] bf]xf]/f]kg x6fO{
sfo{qmdnfO{ ldtJooL Pj+ k|fyldstf If]q -u|fld0f If]q_ ;Dd k'ofpg] .

$=^

;"rgf / k|ljlw If]qdf gljgtd k|ljlwsf] ljsf; / lj:tf/sf ;fy} To:sf] kmfObf u|x0f
ug{ cfjZos kg{ k'jf{wf/xsf] cfjZostf k"lt{ ug{ .

$=& ;"rgf / k|ljlw If]qdf g]kfnsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ug]{ . log} s'/fxnfO{
b[li6ut ub}{ jt{dfgdf b]lvPsf ;d:of / ;fdgf ug{ kg{ r'gf}ltxsf] ;dfwfg ug{
;dfofg's"n / ;d;fdlos ljifoj:t'nfO{ gLltn] ;d]6\g' clt cfjZos b]lvPsf] 5 .

%=

gofF
gofF gLltsf] cfjZostf
;"rgf k|ljlw gLlt, @)%& nfu" ePsf] cf7 jif{ x'g nflu;s]sf] 5 . pSt gLlt nfu"
eO{;s]kl5 o; If]qdf b|'tt/ ultn] ljsf; eO{/fv]sf] 5 h'g xfn ljBdfg gLltut Pjd\
/0fg}lts ;+/rgfn] kof{Kt dfqfdf ;+af]wg ug{ ;s]sf] 5}g . pbfx/0ffy{ Free and Open Source
Software, Broadband Data Network
(Wireless)

If]qdf ljBdfg cj;/ Pjd\ r'gf}tLx, tf/ljxLg

k|ljlwsf] a9\bf] Jofkstf tyf ljz]iftM e"d08nLs/0ff/f l;lh{t a9\bf] afXo s/f/

;]jf (Services Outsourcing) k|lqmofn] phfu/ u/]sf ;+efjgf

;d]t ;Daf]lwt x'g] u/L

gLltut k|ltj4tf Pjd\ :ki6tf h?/L b]lvPsf] 5 . csf]{tkm{ ;"rgf k|ljlwsf] pkof]uaf6
k|efjsf/L ;"rgf Pjd\ ;]jf k|jfx dfkm{t\ hgtfsf] hLjg:t/df ;'wf/ ug{ ;lsg] ;+efjgf k|r'/
dfqfdf b]lvPsf]n] cem} gLltut :ki6tfsf ;fy cl3 a9\b} pSt k|ljlwsf] clwstd pkof]u ug{
jftfj/0f ;[hgf ug{ h?/L b]vLPsf] 5 . ;fy}, ;x;|fAbL lasf;sf] nIo k|flKtsf] k|of;nfO{ cem
k|efjsf/L agfpg ;"rgf k|ljlwsf] pkof]u a9fpb} nlug' kg]{ cfjZostf klg al9/x]sf] 5 .

4
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

o;} ;Gbe{df ;"rgf k|ljlw gLlt, @)%& nfO{ ;dofg's"n kl/dfh{g u/L o; gLltnfO{
;d;fdlos agfpg cfjZos /x]sf] 5 .
%=!

b"/b[li6 -Vision__
g]kfnnfO{ ;"rgf k|ljlwsf] ljZj dfglrqdf :yflkt ub}{ 1fgdf cfwfl/t
;dfhdf kfGt/0f ug'{ .

%=@

kl/b[io -Mission_
g]kfndf ;"rgf k|ljlwsf] ;d'lrt k|of]u u/L ;'zf;g, ul/jL Go"gLs/0f nufot
;fdflhs tyf cfly{s ljsf;sf nIox k|fKt ug]{ .

^=

nIo -Goal_
g]kfndf ;"rgf k|ljlwsf] pkof]uf/f ;fdflhs Pj+ cfly{s ljsf;sf nIox xfl;n
ub}{ ul/jL Go"gLs/0f ug]{ .

&=

p2]Zox -Objectives_
s_

;"rgf k|ljlw If]qnfO{ ;/sf/L k|fylds If]q 3f]if0ff u/L Jojxf/d'vL agfpg],

v_

;"rgf k|ljlwsf] dfWodaf6 1fgdf cfwfl/t pBf]uxsf] :yfkgf u/L /f]huf/Ldf j[l4
ug{,

u_

ljB'tLo ;/sf/sf] cjwf/0ff cg'k ;fj{hlgs ;"rgf Pjd\ ;]jf k|jfxnfO{ ;dfj]zL
tyf k|efjsf/L agfpg],

3_

;fdflhs cfly{s Pj+ Jofkfl/s k|lti7fgxdf ;"rgf k|ljlwsf] pTkfbglzn pkof]u Pj+
k|of]u a9fpg],

;"rgf k|ljlw ;DaGwL cGt/fli6o k|of; tyf ljsf;df kx'Fr a9fpg],

r_

;/sf/L Plss[t 8f6f s]Gb|nfO{ k|efjsf/L agfO{ ;"rgf k|ljlw ljsf;sf] nflu k"jf{wf/sf]
kdf ljsf; ug{] .

*=

;"rgf
rgf k|ljlw gLlt
dfly pNnlvt p2]Zox xfl;n ug{ lgDg gLltsf] cjnDag ul/g]5 M
5
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

*=!

;"rgf k|ljlw gLltnfO{ cGo If]qsf ljsf; gLltx ;d]t;+u ;fdGh:o u/fO /f]huf/L
clej[l4 ug{ sfo{qmdxnfO{ pRr k|fyldstfsf ;fy nfu" ul/g]5 .

*=@

;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t j:t' Pjd\ ;]jfxsf] lgof{t k|j4{g ug{ o;;Fu ;DalGwt
lgod, ljlgodxdf ;dofg's"n ;'wf/ ub}{ nlug'sf ;fy} lgof{t ahf/ lj:tf/ ug{
lghL If]q tyf cGo ;/f]sf/jfnfx;Fusf] ;dGjodf ljz]if sfo{qmdx NofOg]5 .

*=#

:jb]zd} pTkfbLt ;"rgf k|ljlw;DaGwL pks/0f, kf6k'hf{ nufot ;6j]o/ tyf


tT;DalGw ;]jf ;d]tnfO{ ljz]if ufx{\Yo k|fyldstf -Domestic Preferential Treatment_
k|bfg ul/g]5 .

*=$

;"rgf k|ljlw If]qdf cfGtl/s tyf afXo nufgLnfO{ k|f]T;flxt ul/g]5 . ;fy} nufgLsf]
k|efjsfl/tf ;'lglZrt ug{ Psf/ k|0ffnL cjnDjg ul/g]5 .

*=%

;"rgf k|ljlw If]qsf] ljsf;sf nflu ;"rgf k|ljlwsf] If]qdf ;+nUg JolSt, ;fj{hlgs
If]qsf ;+:yfx, lzIf0f ;+:yfxnfO{ k|f]T;flxt ub}{ nlug]5 ;fy} u}/cfjf;Lo g]kfnL
tyf cGt/fli6o ;+3 ;+:yf;+usf] ;fem]bf/L clej[l4 ul/g]5 .

*=^

;"rgf k|ljlwdf ljz]iftM dlxnf, blnt, hghftL, ljkGg ju{, ckf Pjd\ u|fdL0f tyf
ljs6 If]qsf cGo ;d'bfo ;d]tsf] kx'Fr a9fpg ljz]if cj;/x pknJw u/fOg]5 .

*=&

d'n'sdf ;"rgf k|ljlwsf] lbuf] ljsf; ug{ u/fpgsf nflu cfjZos g]t[Tj Pjd\ ;xof]u
k|bfg ug{ cfjZostf cg'ksf] ;+:yfut ;+/rgfx ljsf; u/L To:tf ;+:yfxsf]
;f+u7lgs Pjd\ Joj:yfkg IfdtfnfO{ lg/Gt/ kdf ;'b[9 ub}{ nlug]5 .

*=*

;"rgf k|ljlw;F+u ;lDawt af}l4s ;DklQ clwsf/ -Intellectual

Property Rights_

;+/If0fsf] k|efjsf/L Joj:yf ul/g] 5 .


*=(

cGt/fli6o u}/ ;/sf/L ;+3 ;+:yf, bft[ lgsfo tyf ;fd'bflos ;+:yfaf6 g]kfnsf
ljleGg z}lIfs ;+:yfnfO{ ;xof]u :jk k|fKt x'g] ;"rgf k|ljlw;DaGwL pks/0fxsf]
Go"gtd u'0f:t/ ;'lglZrt ug{

e-Certification

sf] Joj:yf ul/g]5 .

*=!) ;"rgf k|ljlwsf] k|of]udf ;"rgf ;'/Iff Pjd\ tYof\s uf]klgotf -Information Security
and Data Protection_

nfO{ ;'b[9 ul/g]5 . ;6j]o/ kfO{/];L Pjd\ O{G6/g]6 nufot cGo


6
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

;"rgf k|ljlwhGo ck/fw sd ug{ ljBdfg sfg'gL Pjd\ ;f7lgs Joj:yfnfO{ s[oflzn
Pj+ ;'b[9 ul/g]5 .
*=!! ;"rgf k|ljlw ;DjGwL ;]jfsf ;fy} O{G6/g]6 ;]jf k|bfosx -Internet Service Provider_
aLr :j:y k|lt:kwf{sf] jftfj/0f ;[hgf u/L ;dofg's"n ;"rgf tyf u'0f:t/Lo ;]jf
k|jfx x'g] jftfj/0f ;[hgf ul/g]5 .
*=!@ ;"rgf k|ljlwdf lgz'Ns tyf v'nf ;|f]t
Open Standard_

(Free and Open Source)

Pjd\ v'nf dfgs -

nfO{ ;fj{hlgs Pjd\ lghL If]qdf k|of]u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=!# ;"rgf k|ljlwsf] :yfgLos/0f u/L :yfgLo efiffdf k|of]u ug{ u/fpgsf nflu k|f]T;fxg
ul/g]5 .
*=!$ ;"rgf k|ljlwsf] a9\bf] pkof]ujf6 l;lh{t

e-waste

nufotaf6 x'g ;Sg] gsf/fTds

jftfj/0fLo k|efjnfO{ Go"g ul/g]5 .


*=!% ;/sf/L, ;fj{hlgs Pjd\ lghL If]q nufotsf] kxndf k4tL ljsf; nufot ;"rgf
k|ljlwhGo sfoxdf Psktf -Standardization_ Nofpgsf nflu
Enterprise Architecture (GEA)

Government

lgdf{0f u/L k|fyldstf ;fy nfu" ul/g]5 .

*=!^ u|fld0f ;"rgf s]Gb|xnfO{ ax'p2]ZoLo 6]ln;]G6/sf] kdf k|aGw ub}{ ef}uf]lns
j:t'l:ylt, ;fdflhs Pjd\ cfly{s s[ofsnfk, :yfgLo pTkfbg, ;+:s[lt tyf k|fs[lts
;|f]t nufotsf ;"rgfx k|jfx ug]{ s]Gb|sf kdf ljsf; ul/g]5 .
*=!& lghL If]qnfO{ /fli6o tyf If]lqo:t/df ;+:yfut jf ;d'xut kdf

Internet Exchange

x ;+rfng ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 . ;fy} ;"rgf k|ljlwsf] kx'Fr gk'u]sf u|fld0f
e]uxdf

VOIP (Voice Over Internet Protocol)

k|ljlwsf] k|of]unfO{ v'Nnf Pjd\ ;xh

agfpb} nlug]5 .
*=!*

IT Park

xsf] :yfkgf, ;+rfng, k|j{4g tyf lj:tf/ ub}{ nlug]5 . tL kfs{xdf

;"rgf k|ljlwhGo pTkfbgx laz]ift ;6j]o/ Pjd\ pSt k|lalwdf cfwfl/t


lgof{thGo j:t' Pj+ ;]jfxsf] lj:tf/ ug{k|f]T;fxg ul/g]5 .

7
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

*=!( k|efjsf/L ;"rgf Pjd\ tYof\s ;Dk|]if0f Pjd\ ;"rgf;~rf/ k|lalwdf cfwfl/t
;]jfxsf] lj:tf/sf] nflu cfjZos

Broadband Data Network

;+/rgfsf] lgdf{0f Pjd\

;j{;'nles/0fnfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .


*=@) ;/sf/L Plss[t 8f6f s]Gb|sf] k|efjsf/L ;+rfngsf] nflu ;j} ;/sf/L lgsfox;Fu
cfjZos ;dGjo lj:tf/ ub}{ nlug]5 . tL lgsfoxn] 8f6f s]Gb|af6 cToflws kmfO{bf
p7fpg k|f]T;fxg ul/g'sf ;fy} 8f6f ;]G6/df ;a} dGqfno, ljefu tyf ;/sf/L
lgsfoxsf ;e{x -Server_ clgjfo{kdf :yfgfGt/ ug'{ kg{] Joj:yf ldnfOg]5 .
*=@! ;"rgf k|ljlw ;]jf -ITS_ nfO{ k|f]T;fxg ub}{ nlug]5 . To:t} ;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t
;]jfx

IT Enabled Services (ITES), Business Process Outsources (BPO),

tYof\s cfwf/ k|zf]wg,

Digital Content

sf] ljsf;, Plgd];g,

sfg'gL

Remote Maintenance,

Jofs ck ck/]zg, n]vf, ljdf, j}+ls Pjd\ ljlQo ;]jf, tYof\s k|zf]wg Pjd\ sn
;]G6/ nufot ;dfg k|s[ltsf ;]jfx ;d]tsf] k|j{4gnfO{ ljz]if k|fyldstf lbO{g]5 .
*=@@ ef}uf]lns ;"rgf Jojl:yt ug{ ef}uf]lns ;"rgf k|0ffnL

(GIS), Remote Sensing,

:yfgk ;"rgf k|0ffnL -Spatial Information System_ nufotsf k|ljlw Pj+ ;DalGwt
cGo k|ljlwxsf] k|of]unfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .
*=@# ljBfnoxdf

Internet

sf] kx'Fr lj:tf/ ul/g]5 . z}lIfs ;+:yf Pjd\ lgsfoxdf

;"rgf k|ljlw ;+/rgfsf] :yfkgfsf] nflu ;xh jftfj/0f ;[hgf ul/g]5 .


*=@$ ;"rgf k|ljlw;DaGwL lzIffsf] lg/Gt/, ;do ;fk]If / u'0f:t/Lo clej[l4 ub}{ :jb]zd}
kof{Kt dfqfdf bIf hgzlStsf] ljsf; ul/g]5 o;sf nflu /fli6o Pj+ cGt/fli6o
z}lIfs ;+:yfxaLr ;DaGw lj:tf/ Pj+ ;xsfo{nfO{{ k|f]T;fxg ul/g]5 .
*=@% ;"rgf k|ljlw pBf]u / ;"rgf k|ljlw lzIff k|bfg ug{ lzIf0f ;+:yfxaLrdf ;xsfo{ Industry Academia Collaboration_

nfO{ k|f]T;fxg ul/g]5 .

*=@^ ;/sf/L of]hgf, sfo{qmd tyf cfof]hgfxdf ;"rgf k|ljlwsf] Joaxf/d'vL k|of]uf/f
of]hgf / sfo{qmdxsf] ;zSt kdf sfof{Gjog ul/g]5 .

8
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

*=@& ;~rf/ ;+oGq -g]6js{_ sf] dfWodaf6 x'g]


payment, gateway

e-trade e-commerce,

nfO{ ;xh agfpg

e-

nufot cGo cfjZos ljifodf lgofds, gLltut / ;+:yfut

;+/rgf lgdf{0f ub}{ nlug]5 .


*=@* ;"rgf k|ljlw If]qsf] lgof{tnfO{ k|f]T;flxt ug{sf] nflu ;"rgf k|ljlw If]qdf pTs[i6
Joj;flostf xfl;n ug{] lghL Pj+ ;fj{hlgs If]qsf ;+:yfxnfO{ jflif{s ljlzi6tf
-Annual Awards of Excellence_ k|bfg ug{] Joj:yf ldnfOg]5 .
*=@( g]kfnnfO{ ;"rgf k|ljlw If]qdf Pp6f cfsif{s uGtJo

(Destination of Choice)

sf]

kdf ljsl;t ug{Ps lj:t[t sfo{of]hgf tof/ u/L nfu" ul/g]5 .

(=

/0fgLlt tyf sfo{gLlt


;"rgf k|ljlw gLlt nfu" ug{ / ;f]df lglxt p2]Zo k"lt{ ug{ b]xfosf /0fgLltsfo{gLlt
cjnDag u/Lg] 5 M
(=!

;"rgf k|ljlwhGo pBf]uxdf :jb]zL Pj+ j}b]lzs nufgLnfO{ cfslif{t u/L Jofks
/f]huf/L ;[hgf ug{sf nflu ;'emfj lbg Ps ;+oGq lgdf{0f ul/g]5 .

(=@

;"rgf k|ljlwhGo j:t'xsf] cfoft lgof{t Pjd\ Jofkf/df b]lvPsf] ;d:of Pjd\
r'gf}ltxsf ;DaGwdf ;/f]sf/jfnf, lghLIf]q ;d]tsf] ;xeflutfdf Ps ;+oq agfO{
pSt r'gf}tLxnfO{ ;+af]wg ul/g]5 . ;"rgf k|ljlw If]qdf sfo{ut lghL If]qsf
;+3;+:yfsf] k|lt:kwf{Tds Ifdtf clej[l4 ug{ ;/f]sf/jfnf ;a};Fusf] ;xsfo{df ljz]if
sfo{qmd th'{df u/L nfu" ul/g]5 .

(=#

;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t pBf]u Pjd\ ;]jfxsf] Joj;flos k|j{4gdf u}/cfjfl;o


g]kfnLx -NRN_ sf] ;xeflutf clej[l4 ug{ ljz]if sfo{of]hgf agfO{g]5 .

(=$

;"rgf k|ljlwsf] ljsf;sf nflu cfjZos ;|f]t kl/rfng ug{ cGt/fli6o tyf
If]qLo:t/df kxn ul/g]5 .

(=%

;"rgf k|ljlwsf] If]qdf lgoldt kdf /fli6o tYof\sx cTofalws ug{


Informatization Index

ug{ cfjZos

IT

tof/ u/L ;"rgf k|ljlw ;DaGwL cjwf/0ff tyf sfo{qmd nfu"

e-Readiness Assessment

lgoldt kdf ul/g]5 .

9
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

(=*

;"rgf k|ljlw;DaGwL /fli6o dfgs cTofjlws ug]{ sfo{nfO{ lg/Gt/tf lbO{g]5 .

(=(

g]kfn leqsf ;+3 ;+:yfxnfO{ g]kfnL

Country Code Top Level Domain (CCTLD)

k|of]u ug{ u/fpg k|f]T;fxg ul/g]5 .


(=!)

IT Park

sf] :yfkgf tyf ;+rfng, Joj:Yffkgdf ;fj{hlgs, lghL Pjd\ ;fj{hlgs lghL

;fem]bf/L cGt/utsf k|fkxnfO{ ;d]l6 k|lt:kwL{ 9+un]

;+rfng ug{ ;+rfng

sfo{ljlw th'{df ul/g]5 .


(=!!

Electronic Hardware Technology Park (EHTP_

lgdf{0f Pjd\ ;+rfng ;d]tnfO{

k|f]T;fxg ul/g]5 .
(=!@ ;fd"bflos Pjd\ u|fdL0f :t/df ;"rgf k|ljlwsf] k|of]unfO{ cfjZos kg]{ k/Dk/fut
Pjd\ a}slNks phf{df ;"ne ;fd"bflos kx'Fr ;'lglZrt ug{ cfjZos kxn ul/g]5 .
(=!# u|fdL0f If]qsf] ljsf;sf] nflu pko'St cTofw'lgs tf//lxt -Wireless_ k|ljlwsf]
k|of]unfO{ k|f]T;fxg ug{ lg/Gt/ kdf cfjZos gLltut Pjd\ lgofds ;'wf/xsf
nflu tT;DaGwL kl/of]hgfx nfu" ug{ k|f]T;flxt ul/g]5 .
(=!$ b]zleq cGt/fli6o

Bandwidth

sf] dfWodaf6 x'g] ;"rgf cfbfg k|bfg dflysf] lge{tf

lg/Gt/ 36fpb} nlug]5 .


(=!%

GIS, Remote Sensing

Spatial Information System

k|ljlwsf] k|efjsf/L k|of]udf

b]lvPsf r'gf}ltxsf ;DaGwdf Ps sfo{of]hgf agfO{ ;Daf]wg ul/g]5 .


(=!^ ;"rgf k|ljlw ;DalGw bIf Pj+ u'0f:t/Lo hgzlStsf] ljsf;sf nflu ljBfyL{, lzIfs
Pjd\ ljBfnoxdf kl/nlIft ljz]if sfo{qmdx th'{df u/L nfu" ul/g]5 .
(=!& ;"rgf k|ljlw lzIffnfO{ cGt/fli6o:t/sf] agfpg] s|ddf kf7\oqmd Pjd\ cGo
;+;fwgsf] cg'udg Pjd\ kl/dfh{g ug{ cfjZos ;+oGq lgdf{0f ul/g]5 .
(=!* ljB'tLo sf/f]af/ P]gnfO{ k|efjsf/L kdf nfu" ul/g]5 / ;dofg's'n kl/dfh{g ub}{
nlug]5 .
(=!( hgtfsf] ;"rgf;DaGwL clwsf/sf] ;+/If0f ug{ ;/sf/L /fhkq, P]g, lglt, lgod,
ljlgod, lgb]{lzsf, ah]6, sfo{qmdx tyf ;/sf/L kmf/fdx ;/nLs/0f u/L
10
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

l8lh6fO{h];g u/]/ ;fj{hlgs k|of]usf nflu ;/sf/L

Portal

df k|sfzg ul/g] / ;a}

;]jfu|fxLxnfO{ pSt kmf/fdx k|of]u ug{ k|f]T;fxg ul/g]5 .


(=@) ;"rgf ;'/Iff Pj+ tYof\s uf]klgotfsf] cjwf/0ffnfO{ k|i6 agfpFb} tT;DaGwL Ifdtf
clej[l4 Pjd\ hgr]tgfsf] sfo{qmdx nfu" ul/g]5 .
(=@! ljB'tLo ;/sf/ u'? of]hgf

(e-Government Master Plan)

k|efjsf/L kdf sfof{Gjog

ul/g]5 .
(=@@ ;/sf/L lgsfoxnfO{ cfcfgf] If]qdf ;"rgf Pjd\ ;]jf k|jfxdf k|efjsf/Ltf Nofpg
;"rgf k|ljlwdf cfwfl/t /0fg}lts cjwf/0ff Pjd\ sfo{qmd th'{df Pjd\ sfof{Gjog ug{
pTk|]l/t ul/g'sf ;fy} g]kfn ;/sf/sf]

Web Site

nfO{ ljZj;gLo / k|efjsf/L agfpg

cfjZos Joj:yf ul/g]5 .


(=@# ;fj{hlgs k|zf;g Pjd\ ;fj{hlgs ;]jf k|jfxdf ;"rgf k|ljlwsf] cTolws k|of]usf
nflu Jojxfl/s sfo{qmdx th'{df u/L nfu' ul/g]5 .
(=@$ l;+xb/af/
-Government

kl/;/leq

:yflkt

Integrated Data Center_

;/sf/L

Plss[t

8f6f

;]G6/

nfO{ k|efjsf/L kdf ;+rfngdf Nofpg

sfo{of]hgf agfO nfu" ul/g]5 .

!)=

;+:yfut ;+/rgf
of] gLltsf] sfof{Gjog lj1fg tyf k|ljlw dGqfnon] ug]{5 . o; gLltsf] k|efjsf/L
kdf sfof{Gjogsf nflu cfjZos ;+:yfut ;+/rgfxsf] lgdf{0f ul/g]5 .

!!=

cfly{s kIf
k|:t't ;"rgf k|ljlw gLlt Ps la:t[t Pjd\ Plss[t sfo{of]hgf agfO{ ah]6 Joj:yf
;lxt nfu" ul/g]5 . o;sf cltl/St k|:tfljt ;"rgf k|ljlw gLlt k|efjsf/L kdf nfu" ug{ /
;"rgf k|ljlwsf] lg/Gt/ ljsf;sf] nflu pko'St jftfj/0f l;h{gf ug{ cfjZostf dx;";
ul/Psf] v08df ljBdfg P]g, sfg'g Pjd\ ;+/rgfdf ;d]t kl/dfh{g ul/g]5 .

11
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

!@=

sfg'gL Joj:yf
;"rgf k|ljlwsf dfWodaf6 x'g] ;fj{hlgs ;]jf k|jfx Pjd\ cfly{s, Jofkfl/s sf/f]jf/ /
o; k|ljlw;Fu ;DjlGwt cGo cfjZos Joj:yfxnfO{ lgoldt ug{ tyf af}l4s ;DklQ ;DaGwL
clwsf/nfO{ ;+/If0f lbg cfjZos lgodx Pjd\ sfg'gL ;+/rgfxsf] lgdf{0f Pjd\ kl/dfh{g
ul/g]5 .

E-Commerce

tyf cGo sf/f]af/sf] Jojxfl/s pkof]usf] nflu ljBdfg ljB'tLo

sf/f]af/ P]gnfO{ cGt/fli6o dfkb08 cg'k kl/dfh{g ug{ tyf cGo cfjZos sfg'gxsf]
lgdf{0f ub}{ nlug]5 .

!#=

cg'udg tyf d"


d"Nofg
fg
o; gLltsf] jflif{skdf ;ldIff u/L k|To]s ltg jif{ k'g/fjnf]sg ul/g]5 . pSt sfo{
nufot ;"rgf k|ljlw gLltsf] cg'udg Pjd\ d'Nofg ug{ b]xfo adf]lhdsf] Ps cg'udg tyf
d'Nofg ;ldlt u7g ul/g]5 . pSt ;ldltn] ;"rgf k|ljlw gLlt;DaGwL of]hgf th'{df Pjd\
sfof{Gjogsf ;DaGwdf cg'udg tyf d"Nofg ug{5 . cg'udg tyf d"Nofg ;ldltM
!

;lrj, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno

;+of]hs

;b:o;lrj, ;"rgf k|ljlw pRr:t/Lo cfof]u

;b:o

sfo{sf/L lgb{]zs, /fli6o ;"rgf k|ljlw s]Gb|

;b:o

sfo{sf/L lgb{]zs, k|dfl0fs/0f lgoGqssf] sfof{no

;b:o

k|ltlglw, cy{dGqfno

;b:o

k|ltlglw, ;"rgf tyf ;+rf/ dGqfno

;b:o

&

k|ltlglw, pBf]u dGqfno

;b:o

k|ltlglw, jfl0fHo dGqfno

;b:o

k|ltlglw, lzIff dGqfno

;b:o

!)

k|ltlglw, k|wfgdGqL tyf dGlqkl/ifbsf] sfof{no

;b:o

!!

;x;lrj, lj1fg tyf k|ljlw dGqfno

;b:o;lrj

12
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

!$=

hf]lvd
!$=! lghL If]qsf] ;xeflutf tyf of]ubfgdf lg/Gt/tf k|fKt ug{ sl7gfO{ x'g',
!$=@ cfjZos cfly{s ;|f]tsf] pknAwtfdf sl7gfO{ x'g',
!$=# ;"rgf k|ljlwsf] Jofks Pjd\ k|efjsf/L k|of]uf/f cfly{s tyf ;fdflhs kfGt/0fsf]
nIo k|fKt ug{] p2]Zosf nflu cfjZos kg]{ k|zf;lgs Pjd\ /fhg}lts OR5f zlStdf
x|f; cfpg' .
$=$

;"rgf k|ljlw If]qsf] b|'tt/ ljsf;sf] nflu ckl/xfo{ phf{ nufot cGo ef}lts
k"jf{wf/sf] If]qdf cfjZos ;'wf/ gx'g' .

!%=

vf/]hL
;"rgf k|ljlw gLlt @)%& nfO{ vf/]h ul/Psf] 5 .

^=@ xjfO{ gLlt, @)^#


k|d'v ljz]iftfx

pbf/ cfsfz gLlt

g]kfnnfO{ kmfO{bf k'Ug] u/L l4klIfo / ax'klIfo xjfO{ ;Demf}tf ug]{ k|fjwfg

;'/lIft, ;Ifd Pa+ ldQJooL p8fg ;+rfngsf nflu cfw'lgs k|ljlwsf] cjnDag

cGt/fli6o gful/s p8\oog ;+u7g

(ICAO)

sf] dfkb08 tyf l;kmfl/; adf]lhd

p8fg ;'/Iff tyf xjfO{ ;'/Iffdf hf]8

xjfO{ ;]jfsf] auL{s/0f / dfkb08sf] Aoa:yf -cGt/fli6o, /fli6o, ;fwf/0f xjfO{ ;]jf_

ljdfg:ynsf] auL{s/0f -cGt/fli6o, If]qLo xa, ;8s oftfoft k'u]sf] / b'u{d If]qsf]
ljdfg:yn_

afo';]jf ;+rfng k|lzIf0f, dd{t ;Def/ sfo{df :jb]zL tyf ljb]zL nufgL ;DjGwL
Aoa:yf

gofF cGt/fli6o ljdfg:yn :yfkgf ul/g]

lghL If]sf] ljdfg sDkgLn] b'u{d If]qdf klg clgjfo{ kdf p8fg ug'{kg]{

ljdfg:ynsf ;'ljwfxsf] auL{s/0f


13
www.lawcommission.gov.np

www.lawcommission.gov.np

lghL k|of]hgsf nflu AolQmn] ljdfg ;+rfng ug]{ cg'dtL lng ;Sg]

k'/fgf afo'ofg cfoftnfO{ lg?T;fxg

b'u{d If]qdf xjfO{ ;]jf ;+rfngnfO{ ;'ne / lgoldt u/fOg]

b'u{d If]q xjfO{ ;]jf ;+rfng sf]if nfO{ k|efjsf/L agfO{g]

b'u{d :yfgsf] ljdfg:ynsf] :t/a[l4 tyf tL :yfgdf pkef]Qmf ;ldltaf6 ljdfg:yn


lgdf{0f sfo{ ug{ k|f]T;fxg ul/g]

14
www.lawcommission.gov.np

You might also like