Gio Trnh TN Ha i Cng

NI QUI V CC QUI NH AN TON TRONG PHNG TH NGHIM

A. NI QUI PHNG TH NGHIM: 1. i lm th nghim phi ng ngy gi qui nh 2. Chun b bi th nghim trc khi vo phng th nghim 3. ti xch vo ng ni qui nh, ch tp ghi chp ti bn th nghim 4. Kim tra dng c ha cht trc khi lm th nghim, nu c h hng hay thiu th bo ngay cho cn b hng dn (CBHD), sau khi lm th nghim sinh vin(SV) phi chu trch nhim v ha cht, dng c. 5. Lm vic nghim tc, cn thn, khng a gin gy mt trt t. Nu lm h v dng c do cu th, khng ng k thut th phi bi thng. 6. Khng ht thuc, n ung trong phng th nghim 7. Khng tip khch phng th nghim 8. Khng c php t ri khi phng th nghim trong khi ang thc hnh m khng c php ca CBHD 9. Khng t lm nhng th nghim khng c trong bi m khng c s ng v hng dn ca CBHD 10. Khng di di cc chai ha cht t ch ny sang ch khc, trong trng hp tht s cn thit, sau khi s dng ha cht mn t ni khc phi tr v ng ch ban u. 11. Lm xong th nghim, trc khi ra v phi ra sch dng c, sp xp li ha cht lm v sinh ch lm th nghim, kha in nc xong, bn giao cho t trc trc khi ra v. 12. Mi t lm xong th nghim phi trnh bng s liu ca cc th nghim cho CBHD kim tra v k tn xc nhn vo bng s liu. Np phc trnh km theo bng s liu B. CC QUI NH V AN TON TRONG PHNG TH NGHIM: 1. Khng ht cc ha cht c , axit c, kim c bng ming 2. Ly ha cht xong phi y ngay nt chai li v tr v v tr u 3. Khng mi la n cn bng mt n cn ang chy khc. 4. Khng ha cht chm vo mt, da, qun o 5. Khng cho nc vo axt c Trang: 1

Gio Trnh TN Ha i Cng 6. Phi mc o blouse khi vo phng th nghim 7. Phi c th bo him, nu khng phi c giy cam oan (xin mu phng o to) Sinh vin c trch nhim c k v tun th cc qui nh nu trn, nu vi phm s b nh ch th nghim. Phng th nghim s khng chu trch nhim v nhng tai nn xy ra do sinh vin khng tun th cc qui nh v an ton nu trn.

Trang: 2

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 1 :
1.1. GII THIU

K THUT PHNG TH NGHIM

K thut phng th nghim (PTN). Ni chung s c ln lt gii thiu trong qu trnh thc tp lu di ca cc nm hc. Trong bi m u ny ch gii thiu nhng g c bn nht m sinh vin cn nm trc khi lm bi th u tin ti phng TN. Cc loi dng c thng dng nht trong phng th nghim ho hc: Cn : Dng xc nh khi lng, trong phng th nghim thng phn bit 2 loi: cn k thut v cn phn tch. Cn k thut l cn dng cn cc khi lng tng i ln (vi trm gam), khi lng nh nht m cn k thut cn c khong 1g. Cn phn tch l cn dng cn cc khi lng nh t 100g tr xung n 0,1mg (0,0001g) do ngi ta cng thng gi cn phn tch l cn 4 s l. Khng nn nhm ln rng cn phn tch lun lun chnh xc hn cn k thut, n ch chnh xc hn khi cn cc khi lng nh, v vy khng dng cn phn tch cn cc khi lng ln hn 200g. Trong trng hp cn 1 lng nh 10g, 20g, nu khng cn chnh xc cao, ta nn dng cn k thut nhanh hn. Cc dng c thu tinh: Gm 3 loi chnh sau: a) Dng c ng ho cht : cc thu tinh (becher), bnh tam gic (erlen), bnh cu. b) Dng c ly ho cht Loi c th tch chnh xc: ng ht (pipet bu 1ml, 5ml, 25ml... bnh nh mc (fiol) 100ml, 250ml, 1000ml... cc loi ny c sai s rt nh ly cc th tch chnh xc. Loi c chia : Gm ng nh git (buret), ng ht (pipet c khc vch), ng ong cc loi cc thu tinh v bnh tam gic i khi cng chia . Ngoi buret l loi c chnh xc cao, cc loi dng c thu tinh c chia khc ni chung c chnh xc khng cao lm. 1.2. THC HNH Bi 1: S dng pipet. Dng pipet 10ml ly 10ml nc t becher cho vo erlen bng qu bp cao su.

Bi 2: S dng Buret. Trang: 3

Gio Trnh TN Ha i Cng Dng becher 50ml cho nc vo buret Kim tra khng c bt kh cn st li trong buret. Chnh buret n mc 0. Dng tay tri iu chnh kho buret cho 10ml nc t buret vo becher.

Bi 3: Xp giy lc Thc hnh lc nc bng giy lc v phu thu tinh. ng dng : tinh ch mui n bng phng php kt tinh. Dng cn k thut cn10g mui n cho vo becher c cha 50ml nc ct. un nc, khuy cho mui tan ht, khng cn si. Chun b phu lc nng, khi mui tan ht lc nng qua phu lc thu tinh, hng nc vo mt bercher. em dung dch mui qua lc c cho n khi c vng tinh th th dng li. ngui, sau cho bercher vo chu nc lnh cho mui kt tinh hon ton. Lc chn khng. Cn tnh hiu sut.

Bi 4: Pha long dung dch Dng pipet bu ly 10ml dd HCl 1M cho vo bnh nh mc 100ml. K thm nc vo gn vch trn c bnh nh mc bng ng ong. Cui cng dng bnh xt nc cho tng git nc cho n khi n vch. y nt bnh nh mc, lc u. Ta thu c 100ml dd HCl 0,1M. Bi 5: Kim tra nng dd acid pha long Ly buret trng sch bng nc ct, sau trng bng dd NaOH 0,1M. Cho dd NaOH 0,1M vo buret, sau chun n vch 0. Dng pipet 10ml cho vo erlen trng bng nc ct (khng trng thm bng axit HCl) 10ml dd HCl 0,1M va pha xong, thm 1 git ch th phenolphtalein. Cho t t dung dch NaOH trn buret vo erlen, va cho va lc n cho n khi dd chuyn sanh mu hng nht th dng li. c th tch dd NaOH 0,1 M dng trn. Tnh li nng dd acid va pha long. Lp li 3 ln ly kt qu trung bnh.

1.3. NG V SAI S TRONG PHP O 1.3.1. ng

Trang: 4

Gio Trnh TN Ha i Cng ng l mt i lng biu th mc lp li ca mt php o. Ch nhng php o c lp li cao mi ng tin cy. ng c xc nh nh sau: 1. T mt lot cc gi tr o (3 hoc nhiu hn) xc nh gi tr trung bnh. 2. i vi mi gi tr o, xc nh lch so vi gi tr trung bnh. 3. Xc nh trung bnh ca cc lch (khng xt n du). l ng. V d: Khi o nng ca 1 acid bng phng php chun , ta thu c 4 gi tr l 0,1026M; 0,1018M; 0,1020M: 0,1024M. Gi tr trung bnh l (0,1026 + 0,1018 + 0,1020 + 0,1024)/4 = 0,1022 lch gi tr ca mi php o l : 0,0004 ; 0,0004 ; 0,0002; 0,0002 Trung bnh ca cc lch : (0,0004+ 0,0004 + 0,0002 + 0,0002)/4 = 0,0003

Nh vy gi tr trung bnh o c khng chc l 0,1022M m nm trong khong 0,1019 n 0,1025 v kt qu phi c vit di dng 0,1022M 0,0003M. T ta thy kt qu o c s khng chnh xc s l th 4 v ghi s 4 l, khng ghi l 0,102200M 0,003. Do cn phn bit ngha khc nhau ca cc con s 0,1M; 0,10M v 0,100M . C n s l c ghi ra c ngha l s nghi ng xy ra s l th n. 1.3.2. Sai s

Sai s l s khc nhau gia gi tr o c v gi tr tht. Vd: gi tr o c ca nng acid va nu l 0,1022M. Gi tr thc ca nng acid c xc nh bng nhiu phng php hin i hn l 0,1014M. Sai s ca php o l 0,1022M 0,1014 = + 0,0008. Du ca sai s cho bit php o gia thu c gi tr ln hay nh tr thc. Tm li, ng lin quan n sai s ngu nhin cn sai s lin quan n sai s h thng. Ghi ch : Bi ny SV t tp tnh ton cho quen, khng np bo co. T bi 2 tr i mi SV np 1 bn bo co theo mu cui gio trnh th nghim ny.

Trang: 5

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 2:
2.1. L THUYT

NHIT PHN NG

Cc qu trnh ho hc xy ra u c km theo hiu ng nhit do s thay i enthalpy ca phn ng. Nu qu trnh xy ra km theo s thu nhit th H > 0, ngc li qa trnh xy ra km theo s ta nhit th H < 0. Khi phn ng xy ra iu kin ng p th nhit to ra hay thu vo chnh l H ca phn ng. Bng cch o nhit ca phn ng ta xc nh c H. nh lut Hess : Hiu ng nhit ca qu trnh ho hc ng p hoc ng tch ch ph thuc vo bn cht v trng thi ca cc cht u v sn phm ch khng ph thuc vo ng i ca qu trnh. Mc ch th nghim Trong th nghim ny chng ta s o hiu ng nhit ca cc phn ng khc nhau v kim tra li nh lut Hess. 2.2. PHNG PHP TH NGHIM Vic o nhit phn ng s c thc hin trong nhit lng k, l mt bnh phn ng c cch nhit tt i vi bn ngoi c trang b nhit k v a khuy. Nhit ca phn ng Q c tnh bng cng thc: Q = mct m(g): khi lng mt vt c un nng hay lm ngui (trong th nghim s l khi lng cc cht v mt phn nhit lng k) Nhit dung ring C (cal/g.): Nhit lng nng 1g cht ln 1 0C (mi cht c mt nhit dung ring khc nhau). t (oC) : Bin thin nhit trc v sau phn ng. Q (cal): Nhit to ra (khi t > 0) hoc thu vo (t < 0). H phn ng s c tnh bng cch chia Q cho s mol phn ng. n v H l cal/mol (lu du ca H). Lu trc khi th nghim: Cn thn khi s dng nhit k, khng c dng nhit k lm a khuy v bu thu ngn rt d v v thu ngn khi ri ra l mt cht c c th bay hi nhit thng. 2.3. DNG C V HO CHT Trang: 6

Dng c Nhit lng k, Nhit k 100oC Becher 100 a khy thu tinh Phu thu tinh Buret Gi buret -

Gio Trnh TN Ha i Cng Ha cht NaOH 1M HCl 1M CuSO4 khan NH4Cl (tinh th)

2.4. THC HNH 2.4.1. Xc nh nhit dung ca nhit lng k V cng thc tnh nhit lng l Q = mct trong m l khi lng tt c cc cht c nung nng hay lm lnh bao gm cc ho cht v c nhit lng k ng chng, do cng thc trong trng hp th nghim l: Q = (moco + mc)t moco: nhit dung ca nhit lng k (cal/) mc : nhit dung ca dung dch trong nhit lng k (cal/) Trong : m: xc nh bng cch cn hoc o th tch. c: tra s tay. moco: phi xc nh bng thc nghim Cch xc nh moco: Ly 50ml nc nhit phng cho vo becher bn ngoi o nhit t1. Ly 50ml nc khong 60oC cho vo beccher t trong nhit lng k sau khong 2 pht. o nhit t2. Dng phu nhanh 50ml nc nhit t1vo 50ml nc nng trong nhit lng k sau khong hai pht. o nhit t3. Khi : nhit nc nng v becher to ra bng nhit nc lnh hp th. (mc + moco) (t2-t3) = mc (t3-t1) moco = Trong
( t 3 t1 ) ( t 2 t 3 ) .mc (t 2 t 3 )

(2.1)

(2.2)

m: khi lng 50ml nc c: nhit lng ring ca nc (1cal/g )

Trang: 7

Gio Trnh TN Ha i Cng 2.4.2. Xc nh hiu ng nhit ca phn ng trung ho HCl v NaOH HCl + NaOH NaCl + H2O Dng pipet ly 25 ml dung dch NaOH 1M cho vo becher 100ml bn ngoi. o nhit t1. Dng pipet ly 25ml dung dch HCl 1M cho vo becher t trong trong nhit lng k. o nhit t2. Dng phu nhanh becher cha dung dch NaOH vo becher cha HCl trong nhit lng k. Khuy u dung dch trong nhit lng k. o nhit t3. Xc nh Q phn ng theo cng thc (2.1) t xc nh H. Cho nhit dung ring ca dung dch mui NaCl l 1cal/g , khi lng ring l 1,02g/ml. 2.4.3. Xc nh nhit ho tan CuSO4 khan kim tra nh lut Hess CuSO4 khan + 5H2O + H2O H3 = H1 + H2 dd CuSO Chng ta s xc nh hiu ng nhit ho tan ca CuSO4 khan (H3) bng thc nghim. Ly vo nhit lng k 50ml nc. o nhit t1. Cn chnh xc khong 4g CuSO4 khan. Cho nhanh 4g CuSO4 va cn vo nhit lng k, khuy u cho CuSO4, tan ht. o nhit t2. Xc nh Q theo cng thc (2.1) trong : m: khi lng CuSO4 khan c : nhit dung ring dd CuSO4 (ly gn ng bng 1 cal/) 2.4.4. Xc nh nhit ho tan ca NH4Cl Lm tng t th nghim trn nhng thay CuSO4 khan bng NH4Cl. Cho nhit lng ring ca dd NH4Cl gn ng l 1cal/mol . Cch xc nh nhit sau khi phn ng xy ra Do cc qu trnh trung ho hay ho tan cn phi c thi gian xy ra hon ton, cn phi c thi gian dd phn ng truyn nhit cho becher v do nhit lng k khng cch nhit hon ton, nhit sau phn ng (Hoc tng dn) theo thi gian, nn mun c gi tr t chnh xc ta phi lm nh sau: Trang: 8 CuSO4.5H2O + H2O H2= +2,8 Kcal/mol

H1 = - 18,7 Kcal/mol

Gio Trnh TN Ha i Cng o nhit trc phn ng trong nhit lng k. cht phn ng vo. o nhit sau mi 30 giy. V th nhit theo thi gian. Xc nh t bng th.

Tuy nhin trong th nghim, ta i khong 2 pht cho gi tr nhit n nh th ghi nhn gi tr (hoc ch cn i nhit khng cn thay i na th gi tr c c). Nu nhit lng k khng trao i nhit vi mi trng bn ngoi, gi tr nhit c c sau 2 pht s ng bng gi tr nhit c i hay cc tiu m nhit k ghi c.

Trang: 9

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 3 :
3.1. L THUYT -

PHN TCH TH TCH

Khi nim v cc loi nng : ng cong chun axit baz. Cht ch th mu. Cch tnh kt qu th nghim, sai s v ng.

3.2. PHNG PHP TH NGHIM Chun axit baz l qu trnh thc hin phn ng gia axit v baz. Khi hai cht tc dng va , ta ni phn ng kt thc. im kt thc gi l im tng ng. Khi s ng lng H+ s bng s ng lng OH-. Hay: C1.V1 = C2.V2 Vi : C1 l nng dung dch axit: (M) hoc ( N) C2 l nng dung dch baz (M) hoc ( N) V1 l th tch dung dch axit, ml V2 l th tch dung dch baz: ml Ti im kt thc, dung dch thu c chnh l dung dch mui ca phn ng trung ho MA. HA + MOH = H2O + MA Tu theo tnh cht ca mui MA m pH ti im kt thc s c gi tr khc nhau ch khng nht thit phi bng 7. i vi axit hay baz a bc. V d nh H3PO4, do chng phn ly theo cc bc khc nhau nn tu thuc tng bc s c nhiu im kt thc khc nhau. H3PO4 <--> H+ + H2PO4H2PO4- <--> H+ + H2PO42HPO42- <--> H+ + HPO43K1 = 4,4.10-13. K1 = 7,6.10-3. K2 = 6,2.10-8.

la chn cht ch th mu thch hp cho phn ng ta phi xc nh ng cong chun bng cch o pH ca dung dch axit (hay baz)

Trang: 10

Gio Trnh TN Ha i Cng tng ng vi tng th tch ca dung dch baz (hay axit) thm vo. Khi biu din trn th (hnh v) ta s thu c gin ng cong chun axit baz. i vi axit a bc s c cc bc nhy tng ng vi cc bc. Trn hnh v, ta thy gn im kt thc phn ng gi tr pH thay i rt t ngt khi thm vo mt lng nh dung dch baz. Da vo bc nhy gi tr pH ta c th la chn ch th mu c khong pH i mu trong bc nhy pH ca ng cong chun . 3.3. DNG C V HO CHT Dng c Buret 25ml Pipet khc vch 10ml Erlen 100ml Bercher 100ml My o pH Ha cht NaOH 0,1M HCl nh chun Metyl da cam

3.4. THC HNH 3.4.1. Thit lp ng cong chun Dng pipet ly 10ml dung dch HCl nh chun cho vo bercher. Ly dung dch NaOH 0,1M cho vo buret. Dng my o pH ca dung dch HCl sau mi ln cho thm NaOH 0,1M t buret vo dung dch HCl theo bng sau: VNaOH :ml pH 0 2 4 6 8 9 9,2 9,4 9,8 10 11 12

3.4.2. Chun axit HCl bng NaOH a) Dng thuc th phenol phtalein: Dng pipet ly 10ml dung dch acid nh chun cho vo erlen, thm vo 2 git thuc th phenolphtalein. Dng buret nh t t dung dch NaOH 0,1M xung erlen cha dung Trang: 11

Gio Trnh TN Ha i Cng dch HCl v thuc th trn (va nh va lc erlen). Khi dung dch trong erlen chuyn sang mu hng nht, ngng thm dung dch NaOH. c th tch dung dch NaOH 0,1M dng trn buret. o gi tr pH ca dung dch sau khi i mu. Lp li th nghim 2 - 3 ln. b) Dng thc th metyl da cam: Lp li th nghim phn a, nhng thay phenolphtalein bng thuc th metyl da cam. Phn ng chun kt thc khi dung dch trong erlen chuyn t mu sang mu da cam (lp li 2 3 ln).

Trang: 12

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 4:
4.1. L THUYT

XC NH BC PHN NG

Vi mt phn ng ho hc A + B C + D vn tc phn ng c nh ngha l: Du (-) nu C l bin thin nng sn phm. Biu thc tnh vn tc phn ng: V=
C t

Trong k l hng s mt nhit nht nh, n bc phn ng theo A, m bc phn ng theo B: V =

C =kCA.nCBm t

n+m: bc tng qut ca phn ng. m v n l ca cc s c xc nh bng thc nghim ch khng th rt ra trc tip t phng trnh phn ng. Mc ch th nghim Nghin cu nh hng ca nng n vn tc phn ng Xc nh bc ca phn ng phn hu Na2S2O3 trong mi trng acid bng thc nghim. 4.2. PHNG PHP TH NGHIM Phn ng phn hu Na2S2O3 trong mi trng acid din ra nh sau: H2SO4 + Na2S2O3 Na2SO4 + H2SO3 + S o vn tc phn ng ta phi xc nh t s C/t, trong C l bin thin nng sn phm (ta chn lu hynh) trong khong thi gian t, thng trong thc nghim ngi ta c nh C v o t. Gi tr C phi nh coi nh nng cc cht cha thay i ng k v vn tc xc nh c l vn tc tc thi. Tuy nhin nu qu nh th t cng rt nh, kh o. Trong th nghim ny ta c nh C bng cch ghi nhn thi gian t lc u phn ng n khi dung dch bt u chuyn sang c. Nh vy khi vn tc phn ng tng ch c t gim cn nng lu hunh sinh ra trong khong thi gian t lc no cng nh nhau ( c nh nhau). a) xc nh bc phn ng theo Na2S2O3 ta c nh nng H2SO4, tng dn nng Na2S2O3. VD th nghim 1, nng Na2S2O3 l x, nng H2SO4 l y, thi gian t l t1, th nghim 2, nng Na2S2O3 l 2x, nng H2SO4 l y, thi gian l t2, ta c: Trang: 13

Gio Trnh TN Ha i Cng V1 = V1 =

C = kxmyn t1 C = k(2x)myn t2 lg t1 / t 2 t1 = 2m lgt1/t2 = mlg2 m = lg 2 t2

b) xc nh bc phn ng theo H2SO4, ta c nh nng Na2S2O3 v tng dn nng acid H2SO4. Kt qu tnh n cng c thc hin tng t nh khi tnh m. 4.3. DNG C V HO CHT Dng c ng nghim Pipet khc vch 10ml Erlen 100ml Bercher 100ml Bnh cu Buret Ha cht H2SO4 0,4M Na2S2O3 0,1M

4.4. THC HNH 4.4.1. Xc nh bc phn ng Na2S2O3. Ly ba bnh y bng ng Na2S2O3 v H2O theo bng sau: TN ng nghim V(ml) H2SO4 0,4M 1 2 3 8 8 8 Bnh cu V(ml) Na2S2O3 0,1M 4 8 16 H2O (ml) 28 24 16

Dng pipet khc vch ly acid cho vo ng nghim. Dng buret cho H2O vo 3 bnh cu trc, sau trng buret bng Na2S2O3 0,1M ri tip tc dng buret cho Na2S2O3 vo cc bnh cu. Chun b ng h bm giy. Ln lt cho phn ng tng cp ng nghim v bnh cu nh sau:

nhanh acid trong ng nghim vo bnh cu. Bm ng h Trang: 14

Gio Trnh TN Ha i Cng Lc nh bnh cu cho n khi va thy dung dch chuyn sang c th bm ng h ln na. c t. Lp li mi th nghim 1 ln na ly gi tr trung bnh.

4.4.2. Xc nh bc phn ng H2SO4 Lm tng t phn a vi lng acid v Na2S2O3 theo bng sau: TN 1 2 3 ng nghim V(ml) H2SO4 0,4M 4 8 16 Bnh cu V(ml) Na2S2O3 0,1M 8 8 8 H2O 28 24 16

Trang: 15

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 5:
5.1. L THUYT

DUNG DCH M

Sinh vin cn nm vng nh ngha, cch pha ch v tc dng ca dung dch m. Cch tnh pH ca hai loi dung dch m v baz vi cc mui tng ng. 5.2. PHNG PHP TH NGHIM 5.2.1. H m axit c pha ch t axit axetic v mui Natri axetat. So snh mu ca dung dch m trn vi dung dch axit axetic (c cng nng trong dung dch m) vi thuc th l metyl da cam. Trong dung dch axit axetic in ly theo phng trnh: CH3COOH <--> CH3COO + H+ CH3COONa <--> CH3COO- + Na+ v pha nghch dn ti nng ion H+ trong dung dch gim i. Khi thm cc dung dch baz (hay axit) mnh vo dung dch m vi mt lng xc nh, ta thy pH ca dung dch m hu nh khng thay i. 5.2.2. H m baz Tng ng nh h m axit, khi iu ch h m baz t mt baz v mui ca n, trong dung dch cng xy ra qu trnh in ly theo cc phng trnh. V d : NH4OH <--> NH4- + OHNH4Cl <--> NH4- + Clcht ch th l phenolphtalein) ta cng thy c s khc bit. Khi thm vo dung dch m baz cc dung dch axit (hoc Baz) mnh vi mt lng xc nh ta cng thy pH ca dung dch m hu nh t thay i. 5.3. DNG C V HA CHT Dng c ng nghim Pipet khc vch 10ml Erlen 100ml Ha cht HCl 0,1M NH4Cl 0,1M NH4OH 0,1M Trang: 16 (5-3) (5-4) (5-1)

Khi cho thm mui natri axetat vo dung dch cng tn ti phng trnh in ly: (5-2)

Do nng ion axetat trong dung dch tng lm cn bng phn ng (5-1) chuyn dch

Khi so snh mu ca dung dch m baz vi dung dch baz c cng nng (vi

Bercher 100ml Bnh cu

Gio Trnh TN Ha i Cng NaOH 0,1M CH3COOH 0,1M CH3COONa 0,1M Thuc th metyl da cam Thuc th phenolphatein

5.4. THC HNH 5.4.1. Chun b cc dung dch chun v mu ca cc cht ch th trong cc mi trng ng A: 2ml dung dch HCl 0,1M + 1 git metyl da cam ng B: 2ml dung dch NaOH 0,1M + 1 git metyl da cam ng C: 2ml dung dch HCl 0,1M + 1 git phenol phtalein ng D: 2ml dung dch NaOH 0,1M + 1 git phenol phtalein Ghi nhn mu sc ca 4 ng nghim trn. 5.4.2. Dung dch m axit yu v mui ca n a) iu ch dung dch m ng 1: Cho vo ng nghim 2ml dung dch CH3COOH 0,1M v 1 git metyl da cam, lc u, ghi nhn mu M1. Dng pH k o gi tr pH1. Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui CH3COONa 0,1 M, lc u, ghi nhn mu M2. Dng pH k o gi tr pH2. ng 2: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v 1 git mtyl da cam ng 3: Cho vo ng nghim 2ml dung dch CH3COOH 0,1 M v 1 git phenol phtalein, lc u, ghi nhn mu M1. Dng pH k o gi tr pH1. Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui CH3COONa 0,1 M, lc u, ghi nhn mu M2. Dng pH k o gi tr pH2. ng 4: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v 1 git phenolphtalein, lc u, ghi nhn mu. b) Th tnh m Thm t t tng git dung dch HCl 0,1 M vo cc ng nghim 1, 2 phn a. Lc u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 1 v 2 i sang mu , ghi nhn lng HCl 0,1 M dng v o cc gi tr pH ca dung dch sau khi i mu.

Trang: 17

Gio Trnh TN Ha i Cng Thm t t tng git dung dch NaOH 0,1 M vo cc ng nghip 3, 4 phn a. Lc u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 3 v 4 i sang mu hng, ghi nhn lng NaOH 0,1 M dng v o cc gi tr pH ca dung dch sau khi i mu. 5.4.3. Dung dch m baz v hai mui ca n a) iu ch dung dch m ng 5: Cho vo ng nghim 2ml NH4OH 0.1 M v 1 git phenolphtalein lc u, ghi nhn mu M3. o gi tr pH3. Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui NH4Cl 0,1M, lc u, ghi nhn mu M4. o gi tr pH4. ng 6: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v mt git phenolphtalein. ng 7: Cho vo ng nghim 2ml dung dch NH4OH 0,1 M v 1 git metyl da cam, lc u, ghi nhn mu M3. o gi tr pH3. Thm vo ng nghim trn (tng git) 2ml dung dch mui NH4Cl 0,1M, lc u, ghi nhn mu M4. o gi tr pH4. ng 8: Cho vo ng nghim 4ml nc ct v mt git metyl da cam, lc u, ghi nhn mu. b) Th tnh m Thm t t tng git dung dch NaOH 0,1 M vo cc ng nghim 5 v 6 phn a. Lc u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 5 v 6 i mu, ghi nhn lng NaOH 0,1M dng. o pH dung dch sau khi i mu. Thm t t tng git dung dch HCl 0,1M vo cc ng nghim 7 v 8 phn a. Lc u cho ti khi cc dung dch trong ng nghim 7 v 8 i mu, ghi nhn lng HCl 0,1 M dng. o pH dung dch sau khi i mu.

Trang: 18

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 6:

IU CH V XC NH KHI LNG PHN T KH OXI

6.1. L THUYT Kh oxi c iu ch nh phn ng nhit phn kali clorat c xc tc mangan dioxit: 2KClO3 MnO 2 2KCl + 3O2

Da vo phng trnh Clapeyron Mendeleyev, ta xc nh khi lng phn t M ca kh oxi:

M mRT PV

Trong : m: khi lng kh oxi P: p sut kh oxi V: th tch kh oxi T: nhit tuyt i R: hng s kh l tng. 6.2. PHNG PHP TH NGHIM iu ch kh oxi. Da vo phng trnh Clapeyron Mendeleyev xc nh khi lng phn t kh oxi. 6.3. DNG C V HA CHT Dng c ng nghim chu nhit ng ong 250ml Nhit k Bercher 100ml Chu thy tinh Cn phn tch Ha cht Kali clorat KClO3 Mangan dioxit MnO2 Dung dch colodion

6.4. THC HNH 6.4.1. Lp b dng c nh hnh 6.1

Trang: 19

Gio Trnh TN Ha i Cng

ng nghim KClO3 + MnO2

ng dn kh Oxi ng ong

Nc Gi st

Hnh 6.1 B dng c iu ch v xc nh khi lng phn t kh oxi

6.4.2. Tin hnh th nghim Dng cn k thut cn mt lng KClO3 khong 2g v 0,4g MnO2, trn k vi nhau, sau cho vo ng nghim chu nhit ( c sy kh trc) ri cn ng nghim trn cn phn tch, c gi tr m1. Lp ng nghim vo gi c lt bng. Cho nc vo y ng o, p ngc ng o c nc vo chu thu tinh ng nc v ch khng c bt kh trong ng o. Lm kn h thng bng cch bi dung dch colodion vo nhng ch tip xc. Bt u un nh ton ng nghim, sau tp trung ngn la vo ch c ho cht rn. Phn ng xong, tho ng dn kh ra ngoi ri mi tt n. yn ng nghim trn gi n khi tht ngui ri em cn trn cn phn tch, c khi lng m2. nhit ca kh trong ng o h xung n nhit phng; c th tch ca kh oxi; c chiu cao ct nc so vi mt nc trong chu. 6.5. TNH KT QU Ghi cc kt qu vo bng: i lng Khi lng kh oxi Th tch kh oxi Kt qu m = m1 m2 V= n v g ml mmHg

p sut kh quyn o bng H = p k

Trang: 20

p sut hi nc bo ho f = nhit phng Chiu cao ct nc so vi h = mt nc trong chu p sut kh oxi

PH f h 13,6

Gio Trnh TN Ha i Cng mmHg

mm

mmHg
o o

Nhit phng khi lm th t = nghim Hng s kh l tng T = t + 273 R = 62360

M mRT PV

C K

mmHg.mol-1.K-1

Tnh khi lng phn t kh oxi:

Khi lng phn t chnh xc ca oxi l 32, nh th sai s tng i ca kt qu l:

32 M 32 x100%

Trang: 21

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 7:

XC NH NG LNG CA MAGIE

7.1. L THUYT ng lng ca mt nguyn t l s phn khi lng ca nguyn t c th thay th (hay kt hp) vi 1,008 phn khi lng ca hidro hoc 8 phn khi lng ca oxi trong cc phn ng ho hc. ng lng ca nguyn t A c lin h n gin vi khi lng ca nguyn t ca A v s oxi ho Z ca n khi to thnh hp cht nh sau: Khi lng nguyn t A A = S oxi ha Z xc nh ng lng ca nguyn t Mg ta cn mt lng chnh xc m1 gam kim loi Mg ri cho tc dng ht vi dung dch HCl. Mg + 2H+ Mg2+ + H2 7.2. PHNG PHP TH NGHIM o th tch kh H2 thot ra ti mt nhit v p sut xc nh, p dng phng trnh Clapeyron Mendeleyev ta tnh c khi lng m2 ca lng kh H2 b Mg y ra. C m1 g Mg y c m2 g kh H2. Vy Mg g Mg y c 1,008 g kh H2. 1,008 x m1 Mg = Mc ch th nghim: Xc nh ng lng ca nguyn t magie, t c th suy ra khi lng nguyn t ca magie. 7.3. DNG C HO CHT Dng c - ng nghim chu nhit - Dng c o v thu kh H2 - Bercher 100ml - Nhit k - Cn phn tch Trang: 22 Ha cht - Mg kim loi c co sch lp oxit. - Dung dch H2SO4 20%. m2

Gio Trnh TN Ha i Cng 7.4. THC HNH 7.4.1. Lp b dng c nh hnh 7.1
Phu (6)

ng nghim (1) H2SO4 + Mg

ng dn kh (4)

ng thu tinh (3)

ng thu tinh khc vch (2) ng cao su (5)

Hnh 7.1 B dng c d xc nh ng lng magie

7.4.2. Tin hnh th nghim Cn chnh xc khong 0,15g Mg trn cn phn tch. ong 5ml dung dch H2SO4 20% cho vo ng nghim kh. Lp ng nghim nm nghing nh hnh 7.1. Cho Mg va cn vo bn trong, pha trn thnh ng nghim v khng cho tip xc vi dung dch axit. Kim tra mc kn ca h thng bng cch nng cao v h thp ng (3) khong 15 n 20 cm. Nu mc nc trong ng (2) ch thay i khng ng k th c ngha ng kn. Trng hp khng kn cn xit cht ch tip xc, bi dung dch colodion. Ch khi no h thng kn mi bt u th nghim. Thng bng mc nc ng (2) v ng (3) ri ghi mc nc ng (2), c gi tr V1ml. Nghing ng nghim cho Mg tip xc vi axit, ri t li ng nghim nh c. Kh H2 thot ra s y mc nc trong ng (2) xung thp dn. Khi Mg phn ng ht, mc nc trong ng (2) thi khng h xung na; 5 n 10 pht cho nhit ng nghim tr li nhit phng, thng bng mc nc trong ng (2) v ng (3), ghi mc nc trong ng (2) c V2ml. Trang: 23

Gio Trnh TN Ha i Cng 7.5. TNH KT QU i lng Khi lng Mg p sut kh quyn p sut hi nc bo ho p sut kh H2 Nhit phng Th tch kh H2 m1 = H= f= P=Hf= T = t + 273 V = V1 V2 = Kt qu g mmHg mmHg mmHg
o

n v

ml

Khi lng kh hidro sinh ra:

m2

MPV RT

2 PV 62360 T

ng lng nguyn t Mg:

1,008 x m1 m2

Mg =

Khi lng nguyn t ca Mg thu c t th nghim: AMg = 2 x Mg Khi lng nguyn t chnh xc ca Mg l 24,305; nh th sai s tng i ca kt qu l:
24 , 305 A Mg 24 , 305 x 100 %

Trang: 24

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 8:

S BIN I TNH CHT VT L V HO HC

8.1. L THUYT - Phn ln cc bin i xy ra trong vt cht c xp loi l s bin i vt l hoc ho hc. S bin i vt l xy ra khi khng c bt c s bin i thnh phn no i theo. Bin i ho hc dn n kt qu c s bin i thnh phn, ngha l mt cht b bin i thnh mt hay nhiu cht mi. - Dung dch l kt qu to thnh ca mt hay nhiu cht c gi l cht tan c ho tan trong mt cht khc gi l dung mi. Trong dung dch lng cht tan c th l kh, lng, hoc rn; dung dch l cht lng. Mt s cht ho tan rn c th thu li t dung dch lng nh vo vic lm bay hi dung mi. 8.2. PHNG PHP TH NGHIM - Bng nhiu phng php khc nhau to ra nhng bin i ca vt cht. - Trc nghim v quan st vt cht trc v sau khi bin i chng. - Gii thch kt qu trc nghim v xc nh thnh phn trong vt cht ban u c b bin i hay khng? - Phn loi cc bin i vt l v ho hc. 8.3. DNG C HO CHT: Dng c - ng nghim chu nhit - Kp ng nghim - a khuy - n cn - Becher 250ml - Becher 100ml - NaCl - NH4Cl - CuCO3 - AgNO3 0,1M - HCl 6M Ha cht

8.3. THC HNH 8.3.1. Bin i tnh cht vt l ha hc ca NaCl - Chun b hai ng nghim sch, cho vo mi ng 0,5g NaCl rn.

Trang: 25

Gio Trnh TN Ha i Cng - Lm t u a khuy bng nc ct ri nhng u a t vo trong mu sao cho c vi tinh th rn NaCl bm dnh vo . a u a c dnh tinh th NaCl t trn ngn la n cn. - Quan st mu ngn la, ghi kt qu vo bng. - Thm 5ml nc ct vo mi ng nghim, lc u cho mui tan ht - Thm 10 git dung dch AgNO3 0,1M vo mt trong hai ng nghim, lc k v ghi nhn xt. - ng nghim cn li (ng khng cho AgNO3 vo) em c cn v thu ly cht rn cn li trong ng (lu va un va lc nh, v hng ming ng v ni khng c ngi, tuyt i khng dung dch nng bn ra ngoi khi ming ng). - Tin hnh lm li t bc 2 n bc 5 i vi cht rn va thu c bc 6. Ghi li cc nhn xt (kt qu). 8.3.2. Bin i tnh cht vt l ha hc ca NH4Cl Lm li th nghim trn nhng thay NaCl bng NH4Cl tinh th. 8.3.3. Bin i tnh cht vt l ha hc ca CuCO3 - Chun b hai ng nghim nh v kh, cho khong 0,1g CuCO3 rn vo mi ng nghim. Ghi li mu ca cht rn. - G nh vo ng nghim cho cht rn cn bm trn thnh ng nghim ri xung y ng nghim ht. - Cho tng git HCl 6M vo mt trong hai ng nghim cho n khi phn ng hon ton. Ghi kt qu vo bng. - ng nghim cn li em un mnh di ngn la n cn (ti thiu l 5 pht). Ghi nhn li mu sc ca mu ny ny sau khi un. - ng nghim ny ngui trong 10 pht, sau thm tng git HCl 6M cho n khi cht rn tan ra. v ghi cch tc ng ca cht rn i vi HCl.

Trang: 26

Gio Trnh TN Ha i Cng

BI 9:
9.1. L THUYT 9.2.1. L thuyt in ly

DUNG DCH IN LY

Khi ho tan acid, baz v mui vo nc, phn t cc cht ny phn ly thnh cc phn t nh hn mang in tch gi l ion: ion dng (cation) v ion m (anion). Qu trnh phn t phn ly thnh ion c gi l s in ly, cn cht phn ly thnh ion trong dung dch (hoc khi un nng chy) c gi l cht in ly. Do s in ly m s tiu phn c trong dung dch tng ln so vi s phn t ho tan, do lm gim p sut hi bo ho nhiu hn, lm tng im si v lm h im ng c nhiu hn. Cng do s c mt ca cc ion tri du m khi t dung dch vo in trng th cc ion chuyn di c hng v cc in cc, v vy m dung dch in ly c kh nng dn in. in ly l i lng c trng cho mc in ly ca mt cht. in ly l t s gia s mol cht in ly (n) vi tng s mol cht ho tan (n0).

n n0

9.2.2. Cn bng acid baz. L thuyt proton (Bronsted Lowry) Acid l tt c nhng tiu phn (phn t hoc ion) c kh nng cho proton H+, baz l tt c nhng tiu phn c kh nng nhn proton H+. Khi cho proton, acid to thnh baz lin hp vi n; khi nhn proton, baz to thnh acid lin hp vi n. 9.2.3. Chiu hng ca phn ng trao i ion trong dung dch Phn ng trao i (ion) trong dung dch xy ra theo chiu hng to thnh sn phm l cht t tan (hoc t tan hn), cht in ly (hoc cht t in ly hn), cht d bay hi. V d: HCl + NaOH NaCl + H2O H+ + OH- H2O (cht t in ly)

AgNO3 + NaCl AgCl + NaNO3 Ag+ + Cl- AgCl (cht t tan)

Na2S + H2SO4 Na2SO4 + H2S S2- + 2H+ H2S (cht bay hi) Trang: 27

Gio Trnh TN Ha i Cng Mc ch th nghim: - o pH mt vi dung dch acid, baz, mui bng giy o pH. - S thay i mu theo mi trng ca mt s ch th acid baz. - Cn bng acid baz trong dung dch. - Cn bng to kt ta cht in ly t tan. 9.3. DNG C HO CHT Dng c - Cc ng nghim kh v sch. - Kp ng nghim - a khuy - Becher 250ml - Becher 100ml Ha cht - NaOH 0,1M - CH3COOH 0,1M - CH3COONa khan, CH3COONa 0,1M - NH4OH 0,1M - HCl 0,1M - CaCl2 bo ho - NH4Cl tinh th - NaCl 0,1M - Na2CO3 0,1M - Ch th phenoltalein, metyl da cam, giy qu

9.4. THC HNH 9.4.1. o pH bng giy o pH Dng a thu tinh sch chm mt git nc ct ln mt mu giy th pH. c gi tr ca pH bng cch so mu trn thang mu. Lm th nghim tng t vi cc dung dch HCl 0,1M; NaOH 0,1M; CH3COOH 0,1M; NH4OH 0,1M; CH3COONa 0,1M; NH4Cl 0,1M. Ghi kt qu thnh bng. 9.4.2. Ch th acid baz Ly ba ng nghim, cho vo ng (1) mt git phenoltalein, ng (2) mt git metyl da cam, ng (3) mt mu qu tm. Thm vo mi ng 2 git dung dch HCl 0,1M. Quan st mu tng ng nghim. Chun b ba ng nghim khc vi cc cht ch th mu nh trn. Thm vo mi ng 2 git dung dch NaCl 0,1M. Quan st mu tng ng. Trang: 28

Gio Trnh TN Ha i Cng Cng chun b ba ng nghim vi cc cht ch th mu nh trn. Thm vo mi ng 2 git dung dch NaOH 0,1M. Kt qu th nghim ghi vo bng sau: Cht ch th mu Phenoltalein Metyl da cam Qu Mu cht ch th trong mi trng Axit Trung tnh Baz

9.4.3. Cn bng trong dung dch acid yu Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 2 git dung dch CH3COOH 0,1M vi mt git ch th metyl da cam. Mt ng so snh, cn mt ng thm vo vi tinh th CH3COONa, lc mnh. So snh mu trong hai dung dch, gii thch. 9.4.4. Cn bng trong dung dch baz yu Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng 2 git dung dch NH4OH 0,1M vi mt git ch th phenoltalein. Mt ng so snh, cn mt ng thm vo vi tinh th NH4Cl, lc mnh. So snh mu trong hai dung dch, gii thch. 9.4.5. S to thnh v ho tan kt ta Cho 10 git dung dch Na2CO3 0,1M vo mt ng nghim. Thm 2 git dung dch CaCl2 bo ho, lc ng nghim. Quan st. Thm tip vo ng nghim tng git dung dch HCl cho ti d. Quan st v gii thch.

Trang: 29