Chng 2 H thng truyn lc

2.1. B ly hp

2.1.1. Nhim v - Ni m du mi ni c kh gia trc khuu ng c vi trc s cp ca hp s khi xe bt u ln bnh v sau khi sang s. - Duy tr mi ni trong sut qu trnh xe chy bnh thng. - Tm thi tch mi ni khi sang s. - Nh b ly hp ngui li c th gim tc xe thm ch cho xe dng hn khi ng c vn hot ng. 2.1.2. Phn loi ly hp. Ly hp dng trn t c phn thnh ba loi l: - Ly hp ma st. - Ly hp thu lc. - Ly hp in t. - Ly hp ma st li c chia thnh: Ly hp kiu cn v ly hp kiu a. Ly hp kiu a li chia thnh ly hp mt a v ly hp nhiu a. 2.1.3. Cu to ly hp ma st mt a dng trn t. Ly hp ma st mt a c dng ph bin trn xe du lch, xe ti c nh v c trung, cu to in hnh ca ly hp ma st mt a

gm c; v 7, a p 4, su l xo ly hp hnh tr 13, a ly hp 3 b kp gia bnh 2 v a p 4. V thp 7 c c nh trn bnh 2 , lp cht trn v 7 l trc 6, trc ny t nn con ln ca cn p 5. Cn by ni vi cc li ca a p 4 nh trc qua bi kim, Con ln gip cn by 5 ln t do quanh trc, u trong ca cn p c vt iu chnh 8. nh ca cc vt iu chnh phi nm trn cng mt mt phng. Yu cu ny cn c tun th nghim ngt khi lp cng nh sau khi sa cha. trn vt iu chnh c cu hm. Gia a p v v thp 7 c su l xo p ly hp 13, cc l xo ny t ln m cch nhit pha a p. Gia bnh v a p l a ly hp n hi 3 trn a c cc l xo gim chn. Bu lng iu chnh 8 u cn by 5 ( mi ly hp c t 3 cn by tr ln) dng iu chnh khe h t u bu lng n bi nh ly hp, m bo khe h ny ng u v nm trong gii hn quy nh, gip nh ly hp trit v trnh cho cn by khng rung ng trong qu trnh ng v nh ly hp. * b ly hp dng l xo mang.

L xo mng kt hp chc nng ca l xo p v chc nng ca cn by, khin cho cu to b ly hp c gn, n gin, hot ng tin cy. c tnh phi tuyn ca l xo mng th hin nhiu u im cho tnh nng s dng v kt cu ca b ly hp: Lc nh ly hp nh hn, sau khi mn mt ma st lc p ca l xo t thay i rt thch hp vi xe tc ln. Hin nay trn xe du lch hu ht u lp ly hp dng l xo mng, xe ch hng cng s dng ngy mt nhiu loi ly hp ny. Cc b ly hp dng l xo mng chia thnh hai loi: y v ko. Kt cu truyn thng l loi y S loi ko c gii thiu trn hnh .Trong loi ny vng thp t c ri ra gn mp ng knh ngoi ca l xo . u im ca loi ko so vi loi y l: Ci thin vic phn b ng sut trn l xo, gim ng sut cc i; khi vng bi t b mn trong loi y to ra khe h 8 gia l xo mng v vng thp t lm tng hnh trnh t do ca bn p ly hp , nhng trong loi ko khng c nhc im ny. Do nhng u im trn ln ly hp ma st dng l xo mng loi ko c s dng rng ri trn t. 2.1.4. S cu to v nguyn l lm vic 3

* S cu to: Ly hp ma st gm c 3 phn chnh: phn ch ng, phn th ng v phn c cu iu khin.

- Phn ch ng gm c bnh 2, v ly hp 15, a p 4, l xo p 5, bnh 2 bt cht vo u trc khuu ng c bng then hoc bng bulng, v ly hp 15 bt cht ln bnh . a p cng quay vi bnh 2 v v ly hp 15. - Phn th ng gm trc th ng 11 ( trc s cp ca hp s) v a ma st 3 moay ca a c dng then hoa c lp vo u then hoa hoc trc 11 ( trc s cp ca hp s). V th a va c th trt dc trc va c th lai trc 11 quay theo, khi a 3 b p cht vo bnh . Hai mt ca a ly hp 3 lm bng aming p vi dy ng, v vy va truyn dn nhit tt va c h s ma st v bm ln. - C cu iu khin gm: bn p 10, tay n 9, cc l xo 6, vng bi t 12 v cc cn by .Bn p 10 dng iu khin vng bi t 12 chuyn dch qua li m khng quay theo trc 11. Chuyn dch ca vng bi t 12 s iu khin trc tip hoc thng qua cn by 6 lm cho a p 4 p cht a ma st vo bnh , cc l xo p 5 t ln vai chn ca trc 11 hoc trong chn ca v ly hp 15. * Nguyn l lm vic: Khi ng ly hp ngi li ri chn khi bn p 10( khng c lc y trn bn p), lc y di tc ng lc y ca cc l xo 4

p thng qua a p 4, a ma st 3 c p cht ln mt bnh . Nh ma st trn mt a nn c l xo p 5, a p 4, a ma st 3 v c bnh 2 to thnh mt khi cng truyn mmen t trc khuu ng c 1 n trc 11. y l trng hp ng ly hp. Mun tch ly hp ch cn p chn ln bn p 10, lc y nh cnh tay n, y vng bi t dch chuyn dc trc 11 sang tri p cn by 6 ko a p 4 sang phi chng li lc y ca l xo p 5, tch a ma st khi mt bnh , lc ny a ma st trng thi t do v mmen ca ng c khng th truyn qua a ti trc s cp 11 nh trc. l trng hp nh ly hp. Cc b ly hp mt a c dng truyn m men tng i nh, nu truyn m men ln qua b ly hp cn phi dng b ly hp hai a hoc nhiu a. 2.1.5. Nhng gii php k thut nng cao cht lng b ly hp. B ly hp cn p ng cc yu cu quan trng sau: ni m du, hiu sut truyn lc cao, truyn dn nhit tt, qun tnh nh, iu khin nh nhng v cn bng lc y. Nhng yu cu trn c p ng y nh cc gii php k thut s dng trong cc b ly hp hin nay. 2.1.5.1.Ni m du: Yu cu ny c thc hin nh l l xo 3, cc m 1, v 4 bng aming, m 1 tip xc vi b mt bnh v c tn riv ln a 2, m 4 v l l xo 3 nm v pha i p. Trong sut qu trnh p l xo cc mt ma st ca cc m 1 v 4 lun lun phng v song song vi mt bnh . Khi ni ly hp l xo l bin dng dn, do lm tng t t lc p t cc m ln mt ma st lm cho cc m ny lc mi tip xc b trt nhiu sau gim dn ri cui cng b p cht gia bnh v a p. Chnh v vy lm cho qu trnh ni ly hp m du, khng b git. Trn a ly hp cn c b gim rung gm su hoc tm l xo 10 t trong cc hc ch nht trn vnh ngoi ca Moay 5. Cc a 2 v 6 c ghp vi nhau nh cc cht 7 qua tn ri v. Trn mt cc a cng c hc ch nht tng t nh moay 5 nhng chiu rng nh hn gi cho l xo khng b lt v dn hng cho l xo t trong hc. 5

M men t bnh c a ly hp tip nhn truyn qua l xo ti moay ri qua mi ghp then hoa ca moay truyn cho trc s cp ca hp s. Nhng bin ng t ngt ca mmen t pha ng c hoc t pha m men cn c cc l xo 10 tip nhn v c hai vng m 8 v 9 dp tt dao ng. Cc vng m 8 v 9 bng aming c hai a 2 v 6 kp cht vo hai mt ca moay a ly hp nh cht c 7, hai u cht c tn ri v gi cht hai a. Cc cht 7 thc hin hai chc nng; dng iu chnh lc kp cc vng m 8 v 9, dng lm vu t cho cc a l xo 10 b p ht c do nhng xung ln ca m men truyn qua gy ra. 2.1.5.2. Hiu sut truyn lc cao: Yu cu ny hi lc p a ly hp phi ln a c p cht ln bnh trong sut thi gian ni ly hp. tho mn c hai yu cu 1 v 2 tri ngc nhau nu trn cn bo m cho ly hp c trt khi xe bt u khi ng ln bnh ( lc bt u ng ly hp) n khi ng song ly hp th a ly hp phi c p cht khng c trt, qua c th truyn c hon ton m men ng c n trc s cp hp s. 2.1.5.3. Truyn dn nhit tt: khi mi ng ly hp cc mt ma st ca a trt ln nhau sinh nhit lm nng cc a, do b ly hp phi c kh nng truyn dn nhit v thng gi tt. Vt liu lm mt ma st ca a ly hp phi dn nhit tt ( p bng aming trn vi dy kim loi). Gia a p 6

v l xo p cn c m cch nhit trnh nung nng lm mt tnh n hi ca l xo. 2.1.5.4. Qun tnh nh: Mun d dng thay i vn tc xe trong mt thi gian rt ngn cn phi lm thay i nhanh tc quay ca trc s cp hp s. Mun vy qun tnh ca trc s cp phi nh, v vy cc a ly hp trn trc s cp phi rt nh. 2.1.5.5. iu khin nh nhng: Mun vy lc p ly hp ca ngi li phi nh nhng khng qu 100N. Trong c cu iu khin c kh nu lc p ca cc l xo R l 1200N th phi dng mt h tay n c t s truyn nh nht

l hnh

1200 N 12 100 N

c ngha l nu hnh trnh ca bn p l 72mm th

trnh ca a p khng ln hn

72mm 6mm 12

Ngi li cn iu khin ly hp bng truyn dn thu lc hoc kh nn, lc y lc p nh ly hp cn nh hn nhiu. 2.1.5.6. Cn bng lc y: B ly hp c cn bng lc y v tr ng ly hp khi chng khng to ra mt lc y hng trc bt k ln trc khuu cng nh trc s cp hp s nh trnh c ma st trn vai chng y ca cc trc. 2.1.6.iu khin ng ct ly hp ma st Cc ly hp s dng trn t ph bin thuc loi thng ng, tc l, trng thi lm vic bnh thng khi khng c tc ng iu khin th ly hp trng thi ng. ct ly hp, cn tc ng p hoc ko khp trt tc ng ln cn by hoc l xo mng gii phng a ma st khi b mt bnh . C mt s phng php iu khin ng ct ly hp nh sau, chng

khc nhau ch yu c im truyn lc v truyn ng t bn p ly hp n khp trt ca ly hp: 2.1.6.1.C cu iu khin ct ly hp dng h thng thanh ni:

Trong h thng ny, bn p ly hp c lin kt vi cng gt khp trt qua cc thanh ni v n by .Cc thanh ni c c cu iu chnh di 2 iu chnh d v hnh trnh bn p ly hp. Bn p ly hp v cng gt khp trt c l xo hi v sau khi bung chn khi bn p cc l xo ny a c cu iu khin v v tr ban u v b ly hp tr li ch ng. 2.1.6.2.C cu iu khin ct ly hp dng cp dn ng;

c cu ny lm vic tng t nh cp trong c cu phanh ca xe p, mt u v cp c ai c iu chnh iu chnh hnh trnh t do ca bn p p ly hp. 2.1.6.3.C cu iu khin ct ly hp bng thy lc;

C cu ny thng c s dng trn cc xe con v xe c b ly hp nm v tr kh s dng c cu iu khin khiu thanh ni hoc cp. Khi p bn p p 1, thng qua thanh y 3 lm pttng trong bm du chnh 4 chuyn ng y du to p sut ng van vo 9 lm cho du trong xi lanh chnh 4 tng p sut theo ng 12 xung xilanh con 13. Du c p xut cao y pt tng trong xilanh 13 chuyn dch, thng qua cn y p vo cng gt 19 khp trt 20 t vo n m 21 ngt ly hp. Sau khi gi s, bung chn bn p, cc l xo hi v ly hp a cc chi tit iu khin tr v v tr ban u, du t xilanh cn c y tr li xi lanh chnh v bnh cha du.

2.1.6.4. H thng iu khin ct ly hp t ng: Cc b ly hp dng h thng iu khin t ng c th thc hin vic ngt v ng ly hp mt cch t ng theo c im vn hnh ca xe m khng cn thao tc ca ngi li trn b ly hp nn khng c bn p ly hp. + B ly hp ma st kiu in t dng sc ht ca nam chm in p a p ng ly hp khi xe chy bnh thng, cn s v tr trung gian th cng tc in trn hp s ng in vo nam chm in, gi ly hp trng thi ng. Khi sang s, ngi li gt cn s lm ngt cng tc n cp vo nam chm ln sc ht t trng mt v a ma st c gii phng, ly hp ngt. Sau khi sang s song, cn s li v v tr trung gian ln cng tc mch in ng, do ly hp c ng. +Cc b ly hp ma st thng thng khc c th s dng h thng iu khin t ng kiu in - chn khng hoc h thng iu khin t ng kiu in t. Ti v tr cn s c mt cng tc in iu khin h thng chp hnh ngt ly hp hoc c cm bin cn s cc tn hiu n b iu khin trung tm ( ECU) pht tn hiu iu khin b phn chp hnh thc hin ngt ly hp. Trong c hai loi h thng iu khin, b phn chp hnh c th lm m t in - trc vt, mng chn khng, mng kh nn hoc xi lanh thu lc s to ra lc y cng, gt khp trt ngt ly hp v thc hin ng ly hp sau khi vic sang s hon thnh. 2.1.7. Ly hp thu lc v bin m thu lc Khc vi ly hp ma st kh, ly hp v bin m thu lc, m men c truyn t trc ch ng sang trc b ng nh trung gian cht lng (du). Ly hp thu lc ch truyn m men t trc ch ng sang trc b ng m khng lm tng m men v ch hot ng hiu qu tc tng i cao. Bin m thu lc va truyn m men va c th tng m men trn trc b ng so vi m men trn trc ch ng, ngha l t s truyn m men ln hn 1 ( tung ng tc quay ca trc b ng nh hn tc trc ch ng ). ch t s truyn m men 1: 1, bin m thu lc hot ng 10

hon ton nh mt ly hp thu lc. Do , hin nay hu nh cc b ly hp thu lc thun tu khng cn c s dng m thay vo l bin m thu lc thc hin c hai chc nng thay i m men v truyn thng m men.

2.1.7.1.Cu to ca bin m thu lc B phn chnh ca bin m gm bnh bm 2, bnh tuabin 3 v bnh hng dng 8, trn cc bnh cng tc ny c cc cch dn dng cht lng. Bnh bm 2 cng v ngoi bao kn du c lp c nh trn trc ch ng 1 ( trc khuu ng c ) qua bnh hoc a lp, trong khi bnh tuabin 3 c lp then hoa trn trc b ng 7 ( trc s cp hp s ). Ca cht lng ra ca bnh bm nm i din vi ca cht lng ca tuabin. Bnh hng dng 8 nm trung gian gia ca cht lng ra ca tuabin v ca cht lng ca bnh bm. Bnh hng dng c cc cnh cong c nhim v hng dng cht lng, t ca ra ca tuabin i tr li bnh bm. Bnh hng dng c lp trn quay mt chiu 6 trn trc gi c nh 5 v ch c th quay c mt chiu theo chiu quay ca tuabin v bnh bm. Ton b cnh ca cc bnh cng tc nm trong khoang kn cha y du c cp n t bm du ca h thng truyn lc. 2.1.7.2. Nguyn l lm vic Khi ng c hot ng lm cho bnh bm quay, cc cnh ca bnh bm gung du nm gia cc cnh quay theo. Do lc ly tm ca du v do 11

cu to gc nghing ca cnh ln du va quay theo bnh bm , va chuyn ng theo mt dn hng ca cc cnh t pha tm trc quay ra pha ngoi v thot ra khi bnh bm i vo khng gian gia cc cnh ca bnh tuabin to thnh chuyn ng xoy. Mc chuyn ng xoy ca du ph thuc vo tc bnh bm, chnh lch tc gia bnh bm v bnh tuabin v quyt nh ch lm vic ca bin m. - Ch khng truyn ng: Khi ng c chy chm khng ti, tc quay ca bnh bm thp, cc cnh ca bnh bm khng to c dng cht lng mnh y tuabin quay ln trc b ng b tch khi chuyn ng ca trc ch ng, tng ng vi trng hp ngt ly hp i vi ly hp ma st. - Ch bin m ( Thay i m men truyn): khi tc ng c ln ( cc trng hp ng c chy qu ti ), bnh bm quay nhanh to ra hai chuyn ng ca cht lng trong khoang, l chuyn ng quay theo bnh bm quanh trc bin m v chuyn ng xoy theo vng khp kn t bnh bm qua tuabin qua bnh hng dng v tr li bnh bm. Chuyn ng xoy cu cht lng ra khi bnh bm tc ng mnh ln cc cnh ca tua bin, y tua bin v trc b ng quay. - Khi sc cn trn trc b ng ln ( xe khi hnh hoc leo dc), tc quay ca tua bin v trc b ng thp hn nhiu so vi tc bnh bm. Lc ny, cht lng ra khi bnh tuabin, y mnh ln mt trc cnh bnh hng dng lm bnh b hm c nh trn gi bi khp quay mt chiu v gy ra phn lc mnh ln dng chy ca cht lng. Do , dng cht lng b dn vo bnh bm to thnh dng xoy mnh v tip tc phun ra, y mnh ln cnh tip theo ca tua bin lm tng lc y tua bin, lm cho mmen trn trc b ng tng ln. Vi cng mt tc ng c, nu sc cn ca xe cng ln th chnh tc gia tua bin v bnh bm cng ln, lm cho dng xoy cng mnh v kt qu l mmen trn trc b ng cng ln. 12

- Di tc ng ca mmen ln, bnh tuabin v trc b ng quay nhanh dn v tin gn ti tc bnh bm ( xe chy dn ti ch n nh ), khi chuyn ng quay theo ca ca khi cht lng trong bin m tng ln v chuyn ng xoy gim nn mmen trn trc b ng cng gim i. Khi tc tuabin t ti 90% tc bnh bm th mc tng m men trn trc tua bin so vi trc bnh bm gim xung cc tiu, tc l mmen tn trc b ng gn nh bng m men trn trc ch ng. - Ch truyn thng ( t s truyn mmen 1:1): Khi tc tua bin t trn 90% tc bnh bm th chuyn ng ca dng cht lng trong bin m ch yu l chuyn ng quay theo,cn chuyn ng xoy gn nh khng ng k. Do d, dng cht lng by gi khng tc ng vo mt trc ca cnh bnh hng dng m tc ng vo mt sau theo chiu quay ca tua bin, lm cho bnh hng dng quay theo tua bin v bnh bm . Lc ny, bnh bm, tuabin v bnh hng dng quay vi tc gn nh bng nhau v t s truyn bng 1: 1. Bin m thu lc c u im l truyn lc m,cc chi tit t b mn hng, c kh nng t ng ngt truyn ng khi tc ng c thp v t ng tng mmen trn trc b ng khi sc cn ca xe tng. Mt s bin m thu lc cn c c cu gi cng trc b ng v ch ng ca bin m c th khi ng ng c bng cch dng xe khc ko khi h thng khi ng b hng hoc gi cng khi xe hot ng ch khng cn tng mmen trn trc b ng ca bin m. C cu gi cng thng c iu khin bng h thng in t lm vic c hai ch iu khin t ng v quay tay

13