You are on page 1of 20

Nhng cy 'nm nm' c tc dng cha bnh

1. Cy sung
Sung c tn khoa hc l Ficus racemosa hay Ficus glomerata Roxb. y l loi cy thn g, to cao, khng c r ph. Qu sung thuc loi qu gi, do hoa t to thnh. Qu sung mc thnh tng nhm trn thn cy v trn nhng cnh to khng mang l, khi chn c mu nu, v ngt n sng c.

Ngi ta dng qu sung chn lm mt tt hoc qu xanh nu canh vi chn gi cho ph n ang nui con n c nhiu sa. Ngoi ra qu ny cn c cng hiu b d dy, thanh trng, gii c, thng dng cha cc chng bnh vim rut, hu hng sng au, tr,... Theo phn tch dinh dng, trong qu sung c cc thnh phn nh: ng glucoza, xacaro, gluco, axit citric, cc axit hu c, h phch, men lipid, men protein...Cc nh khoa hc trn th gii cn pht hin nha sung c th tr c bnh k sinh trng ng rut v chng ung th. nc ta, l sung non cn c dng n km vi cc mn n dn d nh: gi c, nem thnh, cc mn tht nng...

2. Cy kh
Kh cn gi l kh ta, kh cm, kh chua, kh giang, ng lng t, dng o, ng lim t, c tn khoa hc l Averrhoa carambola L. Qu kh mng thun, c 5 cnh, v chua cha ng, vitamin B1, C2, kali oxalat, v vi cht c li khc. Ngi ta dng qu kh nh mt loi gia v kt hp ch bin mn n hoc dng nh nguyn liu lm mt, mai. Do c tnh kh mi tanh v lm cho nguyn liu mm hn nn t lu ngi dn ta dng kh lm gia v nu cc mn n dn d ph bin nh: canh ln nu kh, kh xanh nu c nhi, canh b nu kh chua, c lc nu canh kh

Thm vo , kh v chua ngt cn c cng dng tr phong, nhit, ho, au hng, st. R cy tr au khp, au u mn tnh. Thn v l tr s mi, vim d dy rut, gim niu, chn thng bm gip, mn nht v vim m da. Hoa tr st rt, tr em kinh gin, tr chng thn h, km tinh kh, ho khan, ho m, kit l. V cy cha ho, tr em ln si, gip si mc tt. Tuy nhin nhng ngi b bnh thn khng nn n kh v axit oxalic trong kh cng d gy ra si thn.

3. Cy gng
Gng cn gi l khng, sinh khng, can khng, tn khoa hc l Zingiber officinale Rosc. Gng l mt loi cy nh, sng lu nm, cao 0,6 n 1m. Thn r mc thnh c, lu dn thnh x. Trc hoa xut pht t gc, di ti 20cm, cm hoa mc st nhau, hoa di 5cm, rng 2-3cm, trng hoa mu vng xanh, mp cnh hoa v nh hoa mu tm.

nh minh ha: baophuyen.com.vn Gng ti c tc dng chng lnh, gii cm, tiu m, gip tiu ha tt. Gng kh c tc dng n trung tn hn. Gng kh cha au bng lnh, km tiu, tiu chy. V gng tiu ph thng. T lu, nhn dn ta bit dng gng ti lm mt tt, lm gia v v ct tinh du lm thuc. Mt s mn n thng dng vi gng nh: cc mn c, tht kho, nng hoc luc.

4. Cy c chua
Tn khoa hc l Lycopersicon esculentum Mill. y loi cy tho sng theo ma, thn cy trn, phn nhiu cnh. C chua t th phn l ch yu, do c im cu to ca hoa. Loi thc vt ny c ngun gc Peru, Bolivia v Ecuador. Qu c chua chn thuc loi qu mng nc bao gm v, tht qu mu , hng, cam hay vng v trn lng khi chn. Qu c 2 hay nhiu ngn cha nhiu ht. Ngy nay cn c loi c chua chuyn gen qu mu tm. Trong qu c chua cn xanh c cha mt lng kh nhiu cht tomatine. Lng cht ny gim dn theo mc chn ca tri v bin mt hon ton khi tri chn . Khi ch bin c chua xanh lm hp, cht tomatine tan theo nc mui do c th n tri xanh ch bin m khng hi.

Qu c chua mc d gi tr dinh dng thp nhng c ton th gii dng lm thc n di dng ti hay nu chn, nc p c chua l mt loi nc gii kht ti nhiu nc, cn dng di dng tng, nc st, nu canh Trong qu chn c nhiu ng, ch yu l ng glucoza, c nhiu vitamin: caroten, B1, B2, C; axit amin v cc cht khong quan trng: Ca, P, Fe... n c chua s to nng lng, tip cht khong, tng sc sng, lm cn bng t bo, khai v, gii nhit, chng hoi huyt, khng khun, chng c, kim ha mu c d axit, li tiu, thi ur, gip tiu ha d cc loi bt v tinh bt. 100 g c chua c th cung cp 33% vitamin C cn thit hng ngy. C chua trng ch yu ly qu n, nhng cng c gi tr s dng lm thuc. C chua c ch nh dng trong tr suy nhc, n khng ngon ming, nhim c mn tnh, trng

thi a huyt, mu tng nht, x cng ng mch, bnh v mch mu, tng khp, thng phong, thp khp, tha ur huyt, si niu o v mt, to bn, vim rut. Dng ngoi cha trng c (dng qu c chua thi lt m xoa) v dng l xt ln cha lnh vt t ca su b.. Ngoi ra t c chua (l non) c nhn dn dng p mn nht, ni vim ty bng cch: ly t c chua ra sch, gi nt, thm vo vi ht mui. p ln ni mn nht hay vim ty, bng li. Ngy lm mt hai ln cho n khi khi.

5. Cy rau mi
Rau mi hay cn gi l h tuy, hng tuy, nguyn tuy, ng hay ng, c tn khoa hc Coriandrum sativum L. y l loi cy tho nh mc hng nm, cao 35-50cm, thn nhn. Thn v l v c mi thm d chu. L gc c cung di. Nhng l pha trn c l cht chia thnh nhng thy hnh si nh, nhn. Hoa trng hay hi hng. Rau mi c v cay, tnh m v mi thm du nn c dng lm tng hng v cc mn n quen thuc nh: canh, cc mn xo, n km vi rau sng... Ngoi ra rau mi cn dng ung c tc dng gy trung tin, d tiu ha, kch thch v lm tiu m tr.

C th trng rau mi trong chu nh, t ca phng hoc nhng ni c nh sng nh gip mang li mu xanh yn bnh trong nh.

6. Rau th l (tha l)
Tn khoa hc l Anethum graveolens L, th l - loi cy ly l lm gia v v ly ht lm thuc, c s dng rt ph bin chu v vng a Trung Hi.

y l cy thn tho sng hng nm, cao 0,3-1m. Hoa c mu vng, mc thnh tn kp gm 10 gng. Qu hnh trng di 3mm, rng 1,5mm dp lng. Th l trng ch yu ly l n, nu vi c. Ngoi ra tinh du ca l v qu th l c tnh kch thch n ngon ming v d tiu ho. Qu th l dng lm thuc gip d tiu ho, chng co tht, thng kinh, gy tit sa v li tiu.

7. Cy bc h
Bc h tn khoa hc l Mentha arvensis L.

Cy ny thng mc ngm to thnh m gm nhiu chi ngn hoc di. L bc h thun hoc hnh ngn gio, di 4-6cm, rng 1,5-2,5cm, mu lc ti lc hng, mp c rng. Hoa bc h nh, mu trng, hng hoc tm hng, tp hp thnh mt loi bng dy c thng b gin on. Ton thn cy c lng v c mi thm.

Cy bc h c v cay, tnh mt, thm, c tc dng h st, lm ra m hi, lm du hng, li tiu ho tiu sng, chng nga. L bc h c tc dng kch thch tiu ha, ng thi gip lm du d dy trong trng hp b sng vim. Mi thm ca l bc h kch hot tuyn nc bt cng nh cc tuyn tit enzyme kch thch tiu ha, qua gip ci thin tnh trng tiu ha. Phn ngn ca cy bc h c tc dng iu tr ri lon h tiu ho, gim au bng, bun nn, bnh cm cm v st. c xem l cht st trng v gip hi th thm tho, l bc h c tc dng ngn chn s pht trin ca cc vi khun gy hi. Nhiu nghin cu gn y cho thy mt s enzyme c trong l bc h c th gip tr ung th. Bc h c v thm gin, ngoi dng nu canh chua cn c th kt hp vi nhng nguyn liu khc ch bin ra nhng mn l ming thay i khu v. Ngi Trung Quc dng bc h nh mt loi tho mc hu ch cho nhng ngi c chc nng gan v h tiu ho km. Ngi Vit Nam dng l bc h n km cc mn cun hoc st nh cho vo gi, canh, bn, cc mn xo.

8. Tho qu
Tho qu cn gi l ho hay t ho, c tn khoa hc l Amomum aromaticum Roxb (Amomum tsao-ko Crv.et Lem).

Cm hoa c mu nht mc t gc, di 13-20cm. Trn mi bng c t 8-17, qu, khi chn mu nu bng nhn, v ngoi dy 5mm. Trong qu chia thnh 3 ngn, mi ngn c khong 7 ht c o ht hnh thp p vo nhau mi rt thm.

Trong tho qu c tinh du vi t l 1-1,5%. Tinh du mu vng nht, mi thm ngt, v nng cay d chu. Tho qu c v cay, tnh m c tc dng to thp kin t, khu m tit ngc, tiu thc tr hn. Tho qu c dng lm gia v n lin vi tht, c (khi nu c qu, nhng sau ly ra v nng) v dng thm vo mt s bnh ko. Ngoi ra, tho qu cn c dng lm thuc cha au bng y trng, ngc au, nn o, tiu chy, tr st rt, lch to, ngm nc cha hi mm, ho, cha au rng, vim li. Liu dng 3-6g dng thuc bt, thuc sc hoc thuc vin.

9. Cy ngh
Ngh cn gi l ut kim hng hay khng hong, tn khoa hc Curcuma longa L (Curcuma domestica).

y l loi cy thn tho cao khong 0,6-1m. Cm hoa mc t gia cc l ln thnh hnh nn tha, cnh hoa ngoi mu xanh lc vng nht, chia thnh ba thy. C ngh cha: tinh du 3-5% mu vng nht, thm, ngoi ra cn c tinh bt, canxi oxalat v cht bo. C ngh c v ng, cay, mi thm hc, tnh m, c tc dng hnh kh ph , thng kinh ch thng, gip tiu m, ln da non, tc dng thng mt, lm tng s bi tit mt ca t bo gan, ph cholesterol trong mu. Tinh du ngh c tc dng dit nm ngoi da v khng khun. Mt ba n c ngh s gip gim thiu nguy c tng cn. Ngh c cha mt hot cht c bn l curcumin m c th rt d hp th, theo mt nghin cu ca H Tufts (Boston, Anh).

Trong dc hc, ngh dng cha kinh nguyt khng u, b kinh, mu, vng ngc bng kh trng au nhc, au lin sn di kh th, sau khi mu xu khng ra, kt hn cc trong bng, b n ng tn thng huyt, d dy vim lot, ung nht, gh l, phong thp, tay chn au nhc. Cc n thuc tho dc c phi ngh tr bnh nh: 1. Vng da: ngh, ngh en, c c, qu qut non tn bt, trn vi mt ong lm vin ung. 2. Cao dn nht: ngh 60g, c ry 80g, nha thng 40g, sp ong 40g, du vng 80g. Gt sch ry, gi nhuyn, nu nh vi nha, du, sp, ngh ri pht vo giy mng dng dn ln mn nht. 3. Thuc ra m o (bi thuc An Giang): Bt ngh vng (ngh x c) 30g, phn chua phi 20g, hn the 20g, nc 500ml. Nu si 15 pht ri lc sch sau nu si li mt ln na. cho hn hp trn ngui ri ra m o.

10. Mi ty
Tn khoa hc Petroselinum crispum (Mill.) Nym. hay Petroselinum sativum.

y l loi cy thn tha sng 2 nm, cao 20-80cm, r pht trin thnh c hnh tr, u hnh nn. L cy c cung di thng hnh thnh 3 cnh, x thnh thy vi 3 thy nh, mp c rng ca. Hoa mu lc vng nht, hp thnh tn kp. Khi v cy ta mi hng d chu. Mi ty kch thch chung v h thn kinh, chng thiu mu, chng ci xng, chng hot huyt, chng kh mt, gip khai v, d tiu ho, gii c, lc mu, li tiu, iu ho kinh nguyt, dn mch, kch thch c trn, chng ung th v tr giun. Cy mi ty rt giu vitamin A, C c dng thm hng v v mu sc cho cc mn n sng hoc ch bin.

11. Cy t
t tn khoa hc l Capsicum frutescens L.

Cy thn c cao t 0,5 n 1m, phn nhiu cnh. L t mc so le, thun di u nhn. Qu t mng, c hnh dng, khi lng v mu sc khc nhau: thun, mnh hp, trn, mu , vng, tm, xanh ty loi. Qu t c v cay, tnh nng; c tc dng n trung tn hn, kin v tiu thc. Qu dng trong m thc c tnh cht kch thch d dy, kch thch chung v li tiu. Ngoi ra l t c v ng, tnh mt, n vo c tc dng thanh nhit gii c, st trng, li tiu.

12. Cy ti
C tn khoa hc l Allium sativum L.

Ti l cy thn tho sng nhiu nm. Thn thc hnh tr, pha di mang nhiu r ph, pha trn mang nhiu l. mi nch l pha gc c mt chi nh sau ny pht trin thnh mt tp Ti. Cc tp ny nm chung trong mt ci bao (do cc b l trc to ra) thnh mt c ti.

Trong ti c mt t iod v tinh du (100kg ti cha chng 60g n 200g tinh du). Thnh phn ch yu ca ti l mt cht khng sinh allicin - hp cht sunfua c tc dng dit vi khun rt mnh i vi vi trng Staphyllococcus, thng hn, ph thng hn, l, t, bc hu Ti c v cay, tnh m c tc dng hnh kh tiu tch, st trng gii c, c ch cc loi vi khun, cc nm gy bnh v c tnh li tiu nh vo cc fructosan v tinh du. Ti thng c dng lm gia v phi thm gip mn n thm mi hp dn, ng thi l thuc cha bnh i ng, phng nga trng thi ung th, gip chng nhng bnh nh au mng c, bnh x cng ng mch, huyt p cao...

13. Hnh

Hnh cn gi l hnh hoa, i thng, c tn khoa hc l Allium fistulosum L.

y l loi cy thn tho, sng lu nm, c mi thm t bit. L hnh hnh tr rng, di 30-50cm, ng knh t 4-8mm. Cm hoa mc trn mt cn mang hoa hnh tr, rng, cm hoa hnh xim. Hnh ch yu dng lm gia v c tc dng lm dy mi thc n, khng th thiu trong danh mc cy gia v ca cc u bp. Bn cnh do hnh c v cay, tnh m nn cn c tc dng lm tot m hi, li tiu, tiu vim.

14. Cy h

Cy h c dng ph bin trong dn gian cha ho, cm mo, to bn, tr giun kim, au rng

ng y l gii rng, l h ti c tnh nhit, nhng khi nu chn th c tnh n (m), v cay, i vo cc kinh can, t v v, c tc dng n trung, hnh kh, tn c. V th t lu dn gian bit dng h nh mt loi gia v lm cho mn n ngon, trng p mt v tt cho sc khe. Ngoi ra ht v r h cng c tnh m, v cay ngt, i vo kinh can, thn, cha i dm, to bn, tr giun kim C h tc dng n trung, kin v, hnh kh.

15. Cy ring

Ring cn gi l cao lng khng, tiu lng khng, phong khng, galanga c tn khoa hc l Alpinia officinarum Hance. y l loi thn tho cao 0,7-1,2m. Thn r mc b ngang, di, hnh tr, Cm hoa ring st nhau, mt trong mu trng, mp hi mng, km hai l bc hnh mo, mt mu xanh, mt mu trng.

C ring nn o vo khong thng 7-10. Thn r c khong 0,1-1% tinh du m thnh phn ch yu l cineol v metylcinnamit. Ngoi ra cn c cht du v cay l galangol v cc dn cht ca flavon dng tinh th nh: galangin, alpinin v kaempferin. nc ta, ring c dng nh mt loi cy gia v n km vi cc mn tht hp, xo, luc, nng... mang li mi thm nng m cho mn n. Ring c v cay thm, tnh m c tc dng li tiu ha, gim au, chng lnh thng c dng tr: au thng v, nn ma, tiu ha km, lot d dy v t trng, au d dy mn tnh, vim d dy - rut cp, st rt. Ring dng ngoi tr lang ben. Mt s n thuc c dng ring cha bnh: 1. au thng v, lot t trng, au d dy mn tnh: dng ring, hng ph mi v 60g, tn nh thnh bt luyn thnh vin, ngy dng 9g, chia lm 3 ln. 2. Nn ma: ring, bn h, gng, mi v 10g, sc nc ung. Nu nn ma c au bng, dng 8g ring vi 1 qu to sc nc ung 2-3 ln trong ngy. 3. St rt, km tiu ha: ring tm du vng sao 40g. Gng kh nng 40g tn nh, ha mt ln lm hon thnh vin bng ht ng, dng ung ngy 15-20 vin. 4. Lang ben: ring gi nt ngm ru hoc gim bi ln.

16. inh lng

Trong dn gian, inh lng cn c gi l cy gi c, tn khoa hc l polyscias fruticosa harms thuc h ng gia b. R inh lng c v ngt, hi ng, tnh mt, c tc dng thng huyt mch. L inh lng c v chua v bi, c tc dng gii c thc n, chng d ng, cha ho ra mu, kit l L cy phi kh nu ln c mi thm c trng c dng chng d ng mn nga, bi b cho sn ph, ngi gi, ngi bnh au mi dy.

L inh lng khi kt hp vi nhng nguyn liu khc s cho ra nhiu mn ngon hp dn. Chng hn mn cho l inh lng non nu tim heo, canh inh lng tht nc bm cho thm mp c mi thm nh thuc bc, inh lng kho c trm, c iu hng, c lc. mt s vng nc ta, l cy ny c dng nh mt loi rau quen thuc n ghm vi c, bnh xo, bnh trng phi sng kp vi l inh lng, tht heo, ch bng chm mm nm... Khng ch l cy cnh thng dng, inh lng cn l mt v thuc nam c tnh nng chng d ng, gii c thc n, chng mt mi v lm tng sc do dai ca c th.

17. Cn ty

Cn ty l loi rau gia v rt tt cho ngi huyt p cao v bo ph. Cht ha hc t nhin apigenin c trong cn ty gip tr cao huyt p v lm h cholesterol, ngn nga cc bnh v tim mch, thiu mu, tng kh nng min dch cho c th.

i vi ph n, loi gia v ny gip iu ha kinh nguyt, tng kh nng th thai v c bit c th l tr th c lc ca ch em trong gim cn nng. Dng nc p rau cn ty dng sc ming hng ngy c th cha c l lot ming, vim hng v khn ting. n cn ty vi cho nng hoc n sng, nu canh, xol mn n c nhiu ngi a thch, ngoi ra cn gip tr chng cm cm.

18. Hng qu

Hng qu cn gi l hng gii hay ta, c tn khoa hc Ocimum basilicum L, thuc chi Ocimum. y l loi cy thn tho, cao 50-60cm, l cy gia v c mi thm c bit. L hng n, mc i, mu lc, hi kha rng mp. Hoa nh mu trng hay hi ta, mc thnh chm n. Qu cha ht en bng, khi ngm vo nc c cht nhy mu trng bao quanh.

L hng qu c v cay, tnh nng, mi thm du, c tc dng kch thch s hp th, lm ra m hi, li tiu, lng huyt, gim au nn c s dng lm gia v. Hoa c tnh cht li tiu, b thn kinh. Qu c v ngt v cay, tnh mt; kch thch th lc. Ngoi ra, cnh v l hng qu cn c dng tr: s mi, au u, au d dy, y bng, km tiu ho, vim rut, tiu chy, kinh nguyt khng u... Hng qu c mi thm c trng gip tng hng v nn c dng n vi cc mn nc nh ph, h tiu, bn riu hoc cc mn cun nh bnh xo, gi cun...

You might also like