Professional Documents
Culture Documents
L Tn Phng*
Hnh 1 minh ha mt m hnh CFA chun (standard CFA). Trong m hnh ny, cc bin X l bin o lng (indicators); A v B k hiu ca 2 cu trc (yu t); v cc k hiu E biu hin cho s d. i chiu vi 3 c im trn, ta thy (1) cc bin X c 2 ngun nguyn nhn: T A (hoc B) v t s d E; (2) Cc s d khng lin quan vi nhau v khng lin quan vi cu trc A hoc B; (3) Cu trc A v B c lin quan vi nhau.
Cc iu kin cho m hnh CFA khng tiu chun (nonstandard CFA) kh phc tp v c th tham kho ti liu ca Kline, trang 137-144.
1.4 V d v CFA
V d ny minh ho mt m hnh n gin ca CFA gm 2 yu t (cu trc). Gi s sau khi nghin cu l thuyt, nh nghin cu bit rng c 2 yu t nh hng n n s hi lng trong cng vic. l s h tr gim st (Supervisor Support) v mi trng lm vic (Working Environment). Cc bin s c o bng thang o Likert 7 im. Yu t h tr gim st c o bng 4 bin sau y: Gim st vin ca ti bit c nng lc ca ti Gim st vin ca ti gip ti gii quyt nhng vn ny sinh trong cng vic Gim st vin ca ti hiu c nhng thch thc trong vic cn i vic nh v vic c quan Gim st vin ca ti h tr gip ti khi ti c kh khn
Yu t mi trng lm vic cng c o bng 4 bin sau y: Ngi gim st v nhn vin l bnh ng trong cng vic ca c quan 2
C quan to iu kin thun li cho vic hon thnh cng vic bng cch cung cp y phng tin lm vic Khng kh lm vic l d chu, thoi mi S ngn np v hp l trong c quan gip ti c th sp xp thi gian hon thnh tt cng vic
Lu rng trong m hnh CFA, ch c nhng h s ti (loadings) do nhng tc ng t bin n n bin o lng (measured items) mi c tnh ton, cn cc mi tc ng khc khng c trong l thuyt s c gi nh l bng zero. iu ny biu hin s khc bit gia EFA v CFA. Trong EFA, tt c cc bin o lng u c tnh loadings n mi yu t, nhng trong CFA th khng c loadings cho (cross-loadings). Trong CFA, ta phi xc nh 5 thnh phn: (1) cc cu trc n (latent construct), (2) cc bin o lng (measured variables) hay cn gi l cc item c lin quan n tng cu trc n tng ng, (3) cc h s ti (loadings), (4) mi lin quan gia cc cu trc n, v (5) sai s (errors) cho tng bin o lng (items). Cc cu trc n c biu din bng hnh ellip hoc hnh trn, cc bin o lng c biu din bng hnh vung hoc ch nht. Do ch c mi quan h tng quan (correlational), c biu din bng mi tn 2 u, cho nn cc bin cu trc c gi l bin c lp ngoi sinh (exogenous). Mi bin o lng u c s d, l phn m bin cu trc khng gii thch c s bin thin ca bin o lng.
QUY TC S 1 Gi tr cu trc (Contruct Validity) c lng h s ti chun ha (standardized loading estimates) nn 0.5, l tng l 0.7 AVE (Average Variance Extracted) nn 0.5 ni ln gi tr tng ng (convergent validiy) c lng AVE cho 2 yu t cng nn ln hn bnh phng ca tng quan gia 2 yu t ni ln gi tr d bit (discriminant validity) H s tin cy ca cu trc (Construct reliability) nn 0.7 ni ln s tng thch ni ti (internal consistency).
2.2.2 S lng bin cho mi cu trc (yu t) Cu hi t ra l cn bao nhiu bin cho mi cu trc? C ngha l cn bao nhiu items phn nh mt yu t? Mt mt, nh nghin cu mun c nhiu item i din cho yu t v lm tng tnh tin cy. Mt khc, nh nghin cu cng phi xem xt n s n gin ca cu trc (parsimony) ti u ho v ti thiu ho s lng item cho mi yu t. Thc t l nhiu item khng nht thit ng nghha vi tt hn. i khi c qu nhiu item li pht sinh thm cc yu t ph trong s cc item ny (subscale). Ngoi iu kin ti thiu m hnh c nh hnh nh trnh by ti phn 1.2 trn, thc t, theo tc gi Hair, nn s dng t nht l 3 items cho mt yu t, tt hn l 4 items, nhm m bo bao hm c ni dung l thuyt ca yu t ng thi gip nh hnh (identification) yu t . 2.2.3 Chiu tc ng ca cu trc C 2 chiu tc ng t cu trc n cc bin o lng theo ngha ca nguyn nhn hu qu. Trong Hnh 2, ta thy chiu tc ng l t Supervisor Support n cc bin X1-X4, c xem nh Supervisor Support gy ra (to ra) cc bin X1-X4. C ngha l cu trc n (latent construct) gy ra cc bin o lng, v cc sai s chnh l cc phn khng gii thch c t cu trc bin n ny i vi bin o lng. V d, sai s e1 trong Hnh 2 l phn m Supervisor Support khng th gii thch c cho X1. Kiu chiu tc ng nh vy c gi l reflective measurement theory v cu trc nh vy gi l reflective construct. Cc bin o lng nh vy gi l reflective indicator. Chiu ngc li gi l informative measurement theory, tng ng vi informative construct. Nh vy, informative contruct khng th l bin n. n c gi l bin ch s . Mt v d minh ho cho bin ny l ch s v tng lp x hi (social class). Tng lp x hi c to nn bi 3 yu t: trnh 5
hc vn, vic lm, v thu nhp. Nh vy tng lp x hi khng gy ra 3 yu t trn, m chnh 3 yu t trn cu to nn tng lp x hi. CFA lin quan n reflective construct ch khng phi informative contruct. Do , chiu tc ng l t cu trc n bin o lng ch khng phi ngc li.
QUY TC S 2 Xy dng m hnh o lng tng qut Trong CFA, ng phng sai ca sai s trong cu trc v gia cc cu trc (within- and between-construct error covariance) cn phi gi nh l bng zero. Trong CFA, tt c cc bin o lng ch ti trn mt cu trc m thi. Mi cu trc cn c t nht 3 bin o lng, tt hn l 4 hoc hn.
Ch vn nh hnh m hnh (model identification) c cp trong nhng bi vit trc (S lc v SEM v Path Model Analysis). 2.3.3 Cc vn vi nh hnh m hnh nh hnh m hnh (model identification) l c vn khi c nhng biu hin sau: Khi mt hay nhiu h s c sai s chun (standard errors) qu ln C nhng h s bt thng , v l, v d nh sai s phng sai m, cc c lng tham s qu ln, bao gm c cc h s ti chun ho v h s tng quan vt ngoi gi tr -1 n +1.
Trong nhng trng hp nh vy, nh nghin cu cn xem li cc quy tc ca CFA tho mn cha (v d nh quy tc khng c loading cho, c nh h s ti ca mt trong s cc bin o lng v 1 v.v...), hoc xem xt n vic thit lp li m hnh. 2.3.4 Cc vn vi c lng C 2 vn thng gp khi c lng: 2.3.4.1 Cc tham s chun ho khng hp l Vn hay gp nht l khi c lng tng quan (tc l c lng c chun ho) gia 2 cu trc vt qu |1| hoc khi h s ti chun ho (standardized path coefficient) vt qu |1|. V mt l thuyt, iu ny l khng hp l, v nguyn nhn thng l do li ca nh hnh (identification). Tuy nhin, nguyn nhn cng c th t b s liu (v d nh vn multicollinearity hoc khng p ng cc iu kin gi nh khc). 2.3.4.2 Trng hp Heywood Khi phn tch cho ra kt qu c lng phng sai ca sai s (error variance) l mt s m, ta gi v trng hp Heywood (Heywood case). Phng sai l kt qu bnh phng ca lch chun. Do , n khng th l s m. Vn ny hay gp trong CFA khi c c mu nh hoc khi quy tc 3 bin o lng khng c tun th. Gii quyt trng hp Heywood bao gm: Kim tra tnh gi tr cu trc (construct validity) Thm s lng bin o lng m bo quy tc t nht 3 bin cho mt cu trc.
lng tt nu n khng c gi tr t 0.5 tr ln. Nhng h s ti thp cng c th phi xem xt loi b. Ngoi ra, phn tch CFA cn hin th kt qu ca bnh phng a tng quan (Squared multiple correlations) cho mi bin o lng. Trong CFA, gi tr ny biu th mc m cu trc c th gii thch c cho bin o lng . N cho bit bin o lng phn nh cu trc tt nh th no. Bnh phng a tng quan cn c gi bng nhng tn khc nh tin cy ca item (item reliability), communality, hoc phng sai trch xut (variance extracted). 2.4.3 Tnh gi tr cu trc (Construct Validity) Tnh gi tr cu trc trong ni dung ca CFA gm 4 thnh phn: gi tr tng ng (convergent validity), gi tr d bit (dicriminant validity), face validity, v nomological validity. Hai thnh phn u tin c ngha nht v s c trnh by di y. 2.4.3.1 Gi tr tng ng (Convergent validity) Gi tr tng ng c ngha rng khi cc bin o lng cng phn nh mt cu trc th chng s th hin cc h s tng quan hoc l phng sai ln. Nhng yu t sau y th hin gi tr tng ng ca cc bin o lng: H s ti (factor loading): Gi tr tng ng cao i km vi h s ti cao. H s ny nn c chun ho, c ngha thng k, v gi tr 0.5, l tng l 0.7 tr ln. Phng sai trch xut trung bnh (Average Variance extracted: AVE): AVE c tnh bng trung bnh ca tng bnh phng cc h s ti:
AVE nn c gi tr 0.5 H s tin cy (Reliability): H s tin cy cao cng l biu hin ca gi tr tng ng. Gi tr ca h s tin cy t 0.6 0.7 l chp nhn c, nhng l tng l 0.7.
2.4.3.2 Gi tr d bit (Discriminant validity) Trong CFA, gi tr d bit ni ln rng cu trc ny l tht s khc bit so vi cc cu trc khc. Gi tr d bit cao ca mt cu trc ng ngha vi cc cu trc trong m hnh l ng v hp l. xem xt gi tr d bit, trong CFA ngi ta c th hp nht cc cu trc ri nh gi m hnh. Nu 2 m hnh c s khc bit c ngha th khng nh gi tr d bit. V d nh trong Hnh 2, thay v c 2 cu trc, ta cho thnh 1 cu trc vi ton b 8 bin o lng u thuc v cu trc ny. nh gi m hnh ny so vi m hnh c xem s khc bit. 2.4.4 Chn on m hnh (Model diagnostics) Chn on m hnh nhm xem xt gi tr ca m hnh. Ni cch khc, chn on m hnh nhm kim tra tnh ph hp ca m hnh, xem xt c cn phi xy dng li m hnh cho ph hp vi l thuyt v s liu nghin cu. Nu mc ph hp khng tt, cn thit pi xy dng li m hnh v tip tc trin khai nghin cu khc test li m hnh mi. Mt s cc yu t sau y cn phi xem xt trong chn on m hnh: 2.4.4.1 S d chun ho (Standardized Residuals)
S d l hiu s gia ng phng sai quan st v ng phng sai c lng. Nu m hnh c lng tt, hiu s ny phi nh, tc l gi tr ca s d phi nh. Gi tr s d chun ho c tnh bng s d th chia cho sai s chun ca s d . S d chun ho nh hn |2.5| c xem l tt. S d ln hn |4.0| l kh chp nhn. Cn phi kim tra s liu v s ph hp m hnh nu tn ti nhng s d chun ho t |2.5| n |4.0|. 2.4.4.2 Cc ch s iu chnh (Modification indices) Ch s iu chnh c tnh cho tt c nhng mi lin quan m khng c c lng trong m hnh. V d nh Hnh 2, bin X1 ch c lin quan n cu trc Supervisor Support m thi. Do s tnh ton ch s iu chnh cho X1 ny c lin quan n cu trc Work Environment. Ch s iu chnh ln hn 4.0 c th gi mt m hnh ph hp hn khi c s hin din ca ti cho (multi-loading). Trong trng hp ny, nh nghin cu cn xem xt li m hnh. Tuy nhin, ch da vo cc ch s iu chnh thay i m hnh l khng nn. Cn phi kim tra li vi s d chun ho v cc ch s khc.
QUY TC S 3 nh gi gi tr ca m hnh o lng tng qut Nhng h s ti (loadings) mc d c ngha thng k nhng c gi tr nh (<0.5) cn xem xt loi b. Nhng gi tr ca h s ti chun ho ln hn 1 hoc nh hn -1 biu hin s liu v l, v cn phi xem xt li b s liu. S d chun ho (standardized residuals) < |2.5| c xem l chp nhn c. o o S d chun ho > |4| l s d kh chp nhn v cn xem xt loi b bin lin quan ra khi m hnh S d chun ho t |2| n |4| cn c xem xt cn thn, nhng khng nht thit phi thay i m hnh.
TI LIU THAM KHO CH YU: Hair, J. F. (2010). Multivariate data analysis: a global perspective. Upper Saddle River, N.J: Pearson Education. Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling (Third ed.). New York: The Guilford Press.
10