Professional Documents
Culture Documents
Pedagogu: Erlis HERENI MSC, LL.M Ngarkesa: (30 leksione + 15 seminare) Viti akdemik/Simestri kur zhvillohet: 2012-2013 / i par (I) Lloji i lnds: (e detyrueshme) Programi i studimit: BA (Bachelor) Kodi i Lnds: FSP Adresa elektronike e pedagogut t lnds n UAMD: ehereni@gmail.com
EKSTRAKT
E Drejta e Detyrimeve sht nj ndr lndt baz t formimit juridik. Ajo trajton at q quhet pjesa e posame e Kodit Civil, ku bjn pjes detyrimet dhe kontratat e veanta, t cilat gjejn fush veprimi sot n marrdhniet juridike civile. E drejta e detyrimeve ndahet n dy pjes t rndsishme, ku pjesa e par trajton konceptin juridik t detyrimeve, mnyrn e lindjes s tyre, astin e prmbushjes s detyrimeve, pasojat juridike n rast mosprmbushje t detyrimeve, dallimin midis prgjegjsis kontraktore dhe jashtkontraktore etj. Pjesa e dyt e t drejts s detyrimeve trajton kontratat e veanta t cilat gjejn rregullimin e tyre n Kodin Civil, duke treguar pr seciln kontrat karakteristikat e saj, astin e lidhjes s tyre, t drejtat dhe detyrimet e palve n seciln kontrat, si dhe pasojat juridike n rast mosprmbushje t detyrimeve juridike t secils pal, t prbashktat dhe dallimet midis kontratave t ndryshme etj.
TEMAT E KURSIT TEMA I. KUPTIMI I S DREJTS S DETYRIMEVE SI DHE MARREDHNIES JURIDIKE T DETYRIMEVE. (Pjesa e Pergjitheshme, Nje
leksion1) 1. 2. 3. 4. 5. 6. Kuptimi, objekti, rndsia dhe karakteristikat e saj. Parimet specifike t s drejts s detyrimeve. Karakteristikat e s drejts s detyrimeve n familjen ligjore t civil la. Burimet e s drejts s detyrimeve Kuptimi i marrdhnies juridike t detyrimeve dhe elementet e saj. T drejtat subjektive dhe detyrimet juridike civile.
TEMA II. LLOJET E DETYRIMEVE. (Nje leksion) 1. Klasifikimi i detyrimeve sipas objektit te MJD. a) detyrimete e thejshta (individuale, gjenerike), b) detyrime te perziera (komulative, alternative). 2. Klasifikimi i detyrimeve sipas subjekteve. a) detyrime me dy persona, b)detyrime mw shumw persona (detyrime solidare, tw pjestushme dhe tw papajestueshme) 3. Zvendesimi i paleve ne Mardheniet Juridike te Detyrimeve. a) Suksedimi universal, b) Suksedimi partikular (Cedimi i kredis dhe marrja prsipr e detyrimit). 1. Klasifikimi i detyrimeve. Mardhniet juridike t detyrimeve i klasifikojm n dy kategori sipas objektit te MJD dhe sipas subjekteve t MJD. Rendesia e n darjes qendron n vecorit q mabart secili grup I MJD pr sa I perket mnyrs t prmbushjes t detyrimeve, pozits dhe prgjegjsis q kan kreditori/kreditort dhe debitori/debitort. 2. Detyrimet sipas objektit t MJD. Sipas objektit MJD ndahen n detyrimet t thejshta (individuale, gjenerike) dhe detyrime te perziera (komulative, alternative). 3. Detyrimet e thejshta. Detyrimet e thejshata mbajne kete emrtim pr arsye se debitori duhet t prmbush si pjess t objektit t mardhnies juridike t detyrimit, dorzimin e nj sendi t caktusar, kryerjen e nj veprimi t caktuar apo t nj shrbimi. N varsi t faktit nse sendi q debitori detyrohet t`i dorzoj kreditorit sht nj send i prcaktuar individualisht apo sht i prcaktuar n gjini detyrimet e thjeshtra ndahen n detyrime konkrete(individuale dhe detyrime gjenerike. Rndsia e ndarjes ka t bj me masn e prgjegjsis n rast humbje dmtimi apo pamundsie t kthimit t sendit pa fajin e debitorit.
TEMA III. PRMBUSHJA E DETYRIMIT DHE PASOJAT Q RRJEDHIN NGA MOSPRMBUSHJA E DETYRIMEVE. RASTET E MBARIMIT T DETYRIMEVE. (Nje leksion) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. Kuptimi i prmbushjes s detyrimit. Parimi i prmbushjes n natyr t detyrimeve. Vendi i prmbushjes s detyrimit. Afati i prmbushjes s detyrimit. Mnyra e prmbushjes s detyrimit. Parimi i shprblimit t plot t dmit. Vonesa e debitorit dhe pasojat e saj. Vonesa e kreditorit dhe pasojat e saj. Prgjegjsia e przier. Faji si kusht i prgjegjsis kontraktore dhe jo kontraktore. Format e fajit. Dallimi midis prgjegjsis kontraktore dhe jashtkontraktore. Rastet e prgjegjsis pa faj.
1. Prmbushje e Detyrimit. Me prfmbushje t detyrimit do t kuptojm dorzimine atij sendi, kryerjen e nj veprimi apo shrbimi t caktuar q prbn objektin e asaj MJD. 2. Vndi, Koha dhe Mnyra e Prmbushjes t Detyrimit. Jan element thelbsore ku respektimi i t cilave prbn nj prmbushje t plot t detyrimit dhe n t kundrt mosrespektimi i ktyre kushteve prbn nj mosprmbushje t pjeshme ose totale t detyrimit. 3. Mosprmbushja e Detyrimit. Mosprmbushja e detyrimit nga ana e debitorit sht e plot kur ai nuk kryen veprimin, shrbimin apo nuk dorzon sendin q prbn objekt t MJD apo e pjesshme kur ai dorzon sendin, kryen veprimin apo shrbimin vndin, afatin apo mnyrn e prmbushjes t detyrimit (sasia, cilsia dhe mnyra e dorzimit t sendit). 4. E drejta e kreditorit n rast mosprmbushje t detyrimit nga ana e debitorit. Mosprmbushja e detyrimit n vndin kohn dhe mnyrn e prmbushjes t detyrimit i jep t drejt kreditorit t krkoj a) prmbushjen n natyre t detyrimit dhe shprblimin e dmit t ardhur nga vonesa ose b) zgjidhjen e kontrats dhe shprblimin e dmit.(padia e prmbushjes n natyr t detyrimit)
E Drejta e Detyrimeve Fakulteti i Studimeve Profesionale UAMD
TEMA IV. MJETET PR SIGURIMIN E PRMBUSHJES S DETYRIMEVE & MENYRAT E PERMBUSHJES TE DETYRIMEVE. (Nje leksion) 1. 2. 3. 4. Kuptimi i mjeteve t prmbushjes s detyrimeve. Funksionet dhe rndsia e ktyre mjeteve. Llojet e mjeteve t prmbushjes s detyrimeve. Mnyrat e mbarimit t detyrimeve.Vecorite dhe kushtet qe mbart secila menyre.
1 Mjetet q sigurojn prmbushjen e detyrimeve. Jan ato mjete t cilat sanksionohen shprehimisht n kodin civil dhe shrbejn si garanci n favor t kreditorit pr prmbushjen e detyrimit kryesor q ka debitori ndaj kreditorit. Mjetet q sigurojn prmbushjen e detyrimeve jan detyrime dytsore n funksion t detyrimeve kryesore q burojn nga nj MJD, t lidhura ngushtsisht me fatin e ktyre t fundit. 2. Kushti penal. sht nj mjet q siguron prmbushjen e detyrimeve nprmjet pagimit t nj shume t holle apo kryerjes t nj detyrimi tjetr nga ana e debitorit n favor t kreditorit me qllim pr t riparuara dmin e shkatuar ose pr t nxitur prmbushjen e detyrimit kryesor. Bhet n form shkresore pr efekt provushmrie. 3. Pengu. Pengu sht nj mjet q siguron prmbushjen e detyrimit dhe vendoset mbi nj pasuri t paluajtshme t debitorit, mbi nj t drejt me urdhr apo mbi nj t drejt uzufrukti mbi nj send t luajtshm. Bhet n form shkresore/akt noterial pr efekt vlefshmrie. 4.Hipoteka. sht nj e drejt reale q vendoset mbi pasurin e debitorit ose t j personi t tret, nj e drejt enfiteoze apo nj e drejt uzufrukti mbi nj send t paluajtshm b favor t kreditorit. Hipotekn e kemi tre llojeshe a) Hipotek ligjore, b) Hipotek vullnetare dhe c) Hipotek gjyqsore. Bhet n form me akt noterial pr efekt vlefshmrie. 5. Dorzania. sht marveshja midis kreditorit dhe personit t tret(Dorzansit) ku ky i fundit del garant pr prmbushjen e detyrimit nga ana e debitorit n nj MJD.Bhet n form shkresore pr efekt provushmrie.
1. Shkaktimi i Dmit. sht nj MJD me karakter jashtkontraktor e sanksionuar nga normat urdhruese t kodit civil mbi bazn e t cilave nj person detyrohet t`i dmshprblej nj personi tjetr dmin moral dhe material q i ka shkaktuar pr faj t veprimeve ose mosveprimeve t tij fajtore. 2. Shkaktimi i dmit sipas natyrs t subjeketeve. Sipas personit q shkakton nj dm t caktuar material apo moral kemi a) Dmi i shkaktuara nga t miturit nn 14 vjec, b) dmi i shkaktuara nga t miturit mbi 14 vjec, c) dmi i shkaktuara nga personata t cilt ndodhen nn mbikqyrjen e t tjerve, d) dmi i shkaktuara nga punmarsi, e)publikimet mashtruese apo t pasakta, g)dmi i shkaktuar nga kafsht, h) dmi i shkaktuara nga prfaqsuesi. 3. Format e dmit material. Format e Dmit material , paraqiten n katr drejtime a) dm q I shkaktohet mjedisit, b) dm q shkaktohet nga nj send apo veprimtari e rezikshme, c) dmi q shkaktohet nga konkurenca e pandershme d) dmi material q I shkaktohet personave fizik apo juridik t cilt kan nj interes t ligjshm mbi pronn e dmtuar. 4. Kushtet dhe klriteret q duhet t plotsohen pr t lindur prgjegjsia e dmit material. Pr sa i prket mnyrs t prllogaritjes t dmshprblimit, nj rndsi t vecant ka njohja e formave, kushteve dhe kritereve q duhet t plotsohen dhe t provohen para gjykats me qllim q t lind prgjegjsia e dmshprblimit t Dmit material. Kushtet dhe krieteret q meren parasysh pr t provuar ekzistencn e njrs prej ktyre formave t Dmit material, jan a) ekzistenca e dmit, b) kundrligjshmria e veprimit ose mosveprimit, c) faji dhe d)lidhja shkaksore, jan element m se t domozdoshm q duhet ekzistojn pr seciln nga format e Dmit jopasuror me qllim q nj person t vihet para prgjegjsis civile q lind nga ky institut juridik.
1. Natyra e prgjegjsis civile. Pergjegjesia civile, ndryshe nga prgjegjsia penale dhe administrative, nuk vepron drejtprdrejt mbi personin q ka shkelur ligjin, por vepron dhe shtrihet mbi sfern pasurore t tij me qllim rivendosjen e interesave t ligjshme pasurore dhe jopasurore, vecori kjo q reflektohet edhe tek instituti i dmit jopasuror. 2. Format e dmit jopasuror. Format e Dmit jopasuror, paraqiten n tre drejtime a) cnimi i nderit dhe personalitetit t nj personi si dhe fyerja e kujtimit t nj t vdekuri (dmi moral), b) dmtimi i shndetit apo vdekja e nj personi fizik (dmi biologjik) dhe dmi ekzistencial, 3. Kushtet dhe klriteret q duhet t plotsohen pr t lindur prgjegjsia e dmit jopasuror. Pr sa i prket mnyrs t prllogaritjes t dmshprblimit, nj rndsi t vecant ka njohja e formave, kushteve dhe kritereve q duhet t plotsohen dhe t provohen para gjykats me qllim q t lind prgjegjsia e dmshprblimit t Dmit jopasuror. Kushtet dhe krieteret q mren parasysh pr t provuar ekzistencn enjrs prej ktyre formave t Dmit jopasuror, jan gjithmon t njjta. Provimi i katr kushteve, a) ekzistenca e dmit, b) kundrligjshmria e veprimit ose mosveprimit, c) faji dhe d)lidhja shkaksore, jan element m se t domozdoshm q duhet ekzistojn pr seciln nga format e Dmit jopasuror me qllim q nj person t vihet para prgjegjsis civile q lind nga ky institut juridik. 4. Begatimi pa shkak. Begatimi pa shkak sht nj institut i rndsishm i s drejts t detyrimeve q ka t bj me mardhniet ji kontraktore. Q nj person t vihet para prgjegjsis q buron nga ky institut duhet t plotsohen katr kushte a) nj person t jet begatuara dhe nj tjetr t jet dmtuar, b) Begatimi i njrit t rrjell nga dmtimi i tjetrit, c) Begatimi t ket ndodhur pa nj shkak t ligjshm, d) personi q ka prfituar duhet t mos ket faj.
1. Kontrata q kan pr qllim sigurimin e psuris dhe shndetit. Kontrata e sigurimit t pasuris, t jets dhe t shndetit 2. Kontrata e komisionit. Kontrata e sigurimit t pasuris, jets dhe shndetit, jan kontrata q kan pr qllim t sigurojn jetn shndetin dhe pasurin kundrejt pagimit t primit t sigurimit, n rast se ndodh ngjarja pr t ciln palt kan rn dakort n kontrat. Kjo kontrat mbart nj sr vecorish thelbsore t cilat jan a) n prgjithsi sht nj kontrat konsensuale dhe n shum raste t tjera edhe e detyrueshme, b) sht nj kontrat e dyanshme, c) sht nj kontrat me ose pa afat, d) sht kontrat formale, e) sht nj kontrat me shprblim, duhet t paguhet primi i sigurimit cdo vit f) sht nj kontrat q mund t riprtrihet, g) sht nj kontrat q mund t lidhet edhe n dobi t personit t tret, h) sht nj kontrat q ndjek pronn e siguruar dhe jo pronarin e saj n rast tjetrsimi t pasuris.
Literatura:
Literatura e detyrueshme: E drejta e detyrimeve dhe kontratave, pjesa e pergjitheshme dhe e posacme, Marjana Semini. Detyrimet jashkontraktore, Rustem Gjata. Kodi Civil i Republiks s Shqipris. Literatura e rekomanduar: Kushtetuta e Republiks s Shqipris. Konventat e Konferencs t Hags mbi t Drejtn Ndrkombtare Private Albanian Center Of International La, Tiran 2010. Detyrimet (Pjesa e pergjitheshme) faqe , shtepia botuse Papirus, Tirane 2009, Gerard Legier, Kontratat (Pjesa e posacme)
E Drejta e Detyrimeve Fakulteti i Studimeve Profesionale UAMD