Professional Documents
Culture Documents
I CNG V SC K
I. LCH S PHT TRIN V PHNG PHP SC K:
Phng php sc k c pht trin vo nm 1903 do nh thc vt hoc ngi Nga Michael C.Txvet.
ng thc s l ngi u tin c cng tm ra phng php, gii quyt vn tch cc cht c tnh cht
ging nhau theo mt c ch c o, hon ton khc vi phng php tch tng c trc y, tuy nhin
pht hin ny b lng qun nhiu nm.
Nm 1941, Martin v Synge pht trin sc k phn b trn giy v a ra l thuyt a gii
thch cc qu trnh sc k, cc tc gi ng dng tch cc ancaloit t cc cy thuc phc v cho ch to
dc phm. Do c cng trong vic pht trin l thuyt ca phng php cho nn nm 1952 hai ng c
nhn gii thng Nobel v ho hc.
Cng t nm 1952 nhng my sc k mi ra i t ra c u th do c hiu qu tch rt cao. Ct mao
qun v cc detect sau ny c ci tin tng phn gii v nhy ca phng php ngi ta c th
phn tch c cc cht c hm lng nh c ppm v ppb. T y phng php c pht trin nhanh, ng
dng c nhiu trong thc t.
V sc k lng mt k thut mi c pht hin t nm 1970 lm tng hiu qu tch l sc k
lng hiu nng cao (high performance lipuid chromatography- HPLC): Cht nhi ct c ci tin, my tnh
v thit b vo b tr c a vo, tng cng kh nng ca phng php.
Ngy nay k thut ghp ni gia sc k v cc phng php khc c p dng. l k thut ghp
ni gia sc k v khi ph ( GC-MS, GC-MS) sc k v cng hng ht nhn, sc k a chiu, sc k in
mao qun (CEC)... Phng php c chnh xc v nhy rt cao, phn tch c nhiu i tng phc
tp hn.
II. C S L THUYT
1. NH NGHA - PHN LOI
1.1 nh ngha:
Sc k l qu trnh tch da trn s phn b lin tc cc cu t cht phn tch trn hai pha: mt pha
thng ng yn c kh nng hp th cht phn tch gi l pha tnh, mt pha di chuyn qua pha tnh gi l
pha ng; do cc cu t cht phn tch c i lc khc nhau vi pha tnh, chng di chuyn vi tc khc
nhau v tch ra khi nhau.
1.2 Phn loi cc phng php tch sc k
1.2.1 Phn loi theo h pha
Phng php u tin c nhiu ngi quan tm, y l phng php phn loi n gin theo h
pha tc l cht phn tch phn b gia hai pha l g?
h
pha
S phn loi cc phng php sc k
C
ch
Nng
c i lc yu
lin tc cht
tinh khit A
i trc
C
1.2.3.2
Phn
tch th y
t. V
phn tch A,
Nng
Hnh 1: Sc phn tch tin lu
ta cng np
D l cht y
Do D y C, C li y B, B
li y A nn
sc c dng::
A
1.2.3.3 Phn
a mt lng nh
cc cht A, B, C vo ct sau
t, V
tch ra gii:
mu bao gm
dng cht E
Gi s c cht tan C(phn t hoc ion) hp th vo pha tnh, phn b C tr li pha ng phi
cn ti nhiu cu t ra gii E. Quy lut u th s ng xem ra c tc dng. V vy khi ra gii ngi ta
thng cht ra gii c nng ln hn cht phn tch rt nhiu.
Tm
li
mt
nhn
theo
phn
loi
no
cng c th
lin
quan
n mt hay
nhiu cch
phn
loi
khc,
th
d sc k
lng-
rn
php sc k
cch
ch n gin
l cht rn,
cht
lng
l pha tnh
pha ng l
theo
cch
phn loi theo lin kt pha nhng theo cch phn loi theo c ch th lng rn y c th l hp ph,trao
i ion. Tu theo pha tnh s dng, sc k lp mng c th l sc k trao i ion, hp ph, phn b, ry phn
t. Ngc li sc k hp ph xt v mt tng tc pha c th thuc loi sc k - rn hay lng- rn.
Sc k ra gii c ng dn Qu trnh tch sc k l mt chui cc phn ng phc tp t lc np mu
vo ct tch cho n khi cc cht phn tch trong mu ln lt i ra khi ct. hiu cc phanr ng xy ra
trong , trc ht ta xem th nghim ca Txvet, tin hnh nh sau:
Ha tan cc sc t thc vt trong t du ha, sau np mt lng nh vo ct nhi bt CaCO 3.
Tip theo, cho lin tc t du ha tinh khit i qua, sau mt thi gian nht nh s t thc vt tch thnh
cc gii ring bit. sau ny ngi ta bit c l cc -chlorophyl, -chlorophyl, -xantophyl, xantophyl, chng l cc cht mu nn khi tch chng to thnh cc di mu khc nhau nn ng gi l
Chromatography. Theo ting Hy Lp, Chroma l ,mu cn Graphy l ghi, danh t cn gi n
ngy nay.
Khi cc cht phn tch c np vo pha tnh, lc u cc cu t phn b pha tnh mt cch bt k
khng chn lc, chng c th phn b nhng im xen k, tuy nhin pha tnh c i lc lin kt vi tng
cu t khc nhau l khng ging nhau. Cc cht phn tch c i lc lin kt vi pha tnh ln hn s phn b
tt hn, cc cht c i lc vi pha tnh yu hn s phn b vo pha tnh t hn.
Khi cho dung mi tinh khit di qua ct, cc cht phn tch li c iu kin phn b li, cc cht
c phn b tt hn c thi gian pha tnh ln hn. Khi cht phn tch pha tnh chng khng di chuyn
cn khi pha ng chng di chuyn. V vy cc cht phn b tt hn, chng di chuyn chm hn, cc cht
phn b km hn c thi gian pha tnh t hn, kt qu l trong qu trnh tch sc k chng s di chuyn
nhanh hn. Ngha l sau mi ln hp th v gii hp cc cht phn tch c tnh cht ging nhau nn c mt
s chnh lch rt nh v thi gian nm pha tnh. Sau mi ln hp th v gii hp cc cht phn tch di
chuyn c nhng qung ng rt nh khc nhau.
Tip tc chop ha ng i qua ct, cht phn tch tip tc di chuyn, s kkhacs bit v qung ng di
chuyn s cng ln. tt nhin khi thi gian di chuyn cng ln, vunhf cht ca tng cu t cng rng do yu
t khuch tn dc theo ct, sau mt thi gian nht nh, cc cht phn tch tch khi nhau, l qu trnh
tch sc k.
g nhiu trong lnh vc phn tch do hiu qu tch cao
2.2.2 Lc phn cc
Trong phn t cht phn tch, cht ra gii trong pha ng cng nh cc phn t trn b mt pha tnh
c cc trung tm phn cc, chng c th l cc lng cc in c nh, cng c th l cc lng cc in do
cm ng. Cc trung tm phn cc ca cht ny lin kt vi trung tm phn cc ca cht khc bng lc lin
kt phn cc. S phn cc trong cc phn t i khi rt nh v s chnh lch v phn cc cng rt nh.
Tuy nhin, s chnh lch ny l yu t quan trng c bn lin kt khc nhau, l iu cn thit
phn chia chng trong cc php tch sc k.
Th d: cc Cresol (o-, m-,p- cresol) ch khc nhau v v tr nhm CH 3- trong phn t. Chnh s khc
nhau v v tr ny lm cho mt electron trong phn t cresol khc nhau to nn mt s khc bit nh v
phn cc, t lc lin kt vi pha tnh khc nhau. L nguyn nhn chnh lch thi gian lu trong qu
trnh sc k
2.2.3 Lc Van- de- Van (lc phn tn)
Lc ny c bn cht in, tuy nhin khng h c cc in trong mng li phn t, cng khng lin
quan ti phn t lng cc hay c nh.
Tng tc phn tn in hnh l mch hidrocacbon n l tng tc phn t .
Th d n-heptan l cht lng ch khng phi l cht kh s tng tc gia cc phn t n-heptan l lc
phn tn ln gi cht ny trng thi lng. tch cc hidrocacbon ngi ta dng hidrocacbon khc
lm pha tnh.
2.2.4 Lc tng tc c bit
Lc tng tc c bit l lc tng tc to thnh do cc lin kt hydro, lin kt cho nhn m c.S
hnh thnh lin kt gi nguyn t hidro v cc nguyn t c m in cao nh O, N, F... gi l lin kt
hidro. Khi tham gia lin kt, cc electron cn gi l m my electron chuyn dch sang nguyn t c m
in ln hn. Nh vy cc nguyn t c m in cao hn, lin kt hidro cng bn cht.
3. MT S I LNG DNG TRONG SC K
3.1 H s phn b KD v cch xc nh
Cu t A phn b gia pha ng v tnh khi cn bng c thit lp
As
Am
(1)
[ As ]
(2)
[ Am ]
nh theo phng php tnh bng cch o nng cht phn tch trong pha ng v nng cht phn tch
trong pha tnh sau khi t cn bng. Mt cch gn ng KD c xc nh theo cng thc sau:
KD =
( M M 1 ) .V
M 1.m
(3)
[ A] m .Vm
[ A] m .Vm + [ A] s .[ V ] s
(4)
fA =
1
fA =
1+ k 'A
1
1+ KD
VS
Vm
(5)
uA =
(7)
U l tc tuyn tnh ca pha ng (cm/s). T biu thc (6) v (7) ta c nhn xt: Khi KD hoc fA cng ln ;
thi gian cht phn tch trong pha ng cng t, ni cch khc l cht phn tch di chuyn cng chm, ngc
li khi fA cng nh, cht phn tch di chuyn cng nhanh.
3.3 Thi gian lu tR, thi gian lu hiu chnh tR
Thi gian lu tR l thi gian lc bt u bm mu vo u ct ti khi pic t gi tr cc i.
tR =
(8)
L L(1 + k A )
=
uA
u
V
t R A = t m 1 + K D . s
Vm
(9)
= t m (1 + k ' A )
thi gian lu hiu chnh tR l thi gian lu khng tnh thi gian cht
t R'
V'
= R
tm Vm
(10)
(11)
8
(12)
k
K DA
= A' 1
K DB
kB
(13)
Ni mt cch khc h s phn b ca hai cht A v B gia pha tnh v pha ng phi khc nhau. Mt
khc t s th tch lu ca hai cht, tRA/ tRB cng chnh l t s ca h s phn b.
Vy c th tm tt l:
'
k
K DA
t'
VRA
= A' = RA
=
'
'
KDB
kB
t RB
VRB
(14)
ca ct
Theo quan
bng c
Tuy nhin
thch hin
tng pic
sc
khng
cn
i.
l
bng
Van
khi
t cn bng chuyn khi lng cht tan t pha ng vo pha tnh v ngc li v tc gi a ra thuyt
tc .
Nh vy c th ni rng phn nh ca ct gi l a l thuyt khi t c cn bng phn b cht
phn tch.
Gi n l s a l thuyt,
l lch chun; ~
w = 4 hay =
Mt khc:
W
4
S a l thuyt c th vit li l:
(15)
3.6.2 a l thuyt c tnh thi gian khng lu gi, nef
nef
( t tm )
=16 R
w
nef = 16
2
16 ' 2
16
t
= 2 t m2 k '
2 ( R)
W
W
t R2
k2
k2
=
n
.
2
w2 ( 1 + k ) 2
(1+ k )
(16)
L
n f(16)
T (15) v (16) ta c:
H ef
1 +k ' )
(
L
w2
=
=H
2
16 ( t R t m ) 2
k'
(17)
3.7 Sc .
Sc l s biu din s ph thuc din tch (S) hoc chiu cao (h) tn hiu o c c th l hp
th quang,cng c th l dn in hoc l tn s xung in ...lin quan cht ch ti nng cht phn
tch c trong mu v thi gian. Cc tn hiu ny c gi l pic sc k. tnh ton hm lng cht phn
tch, tnh din tch pic sc k l chnh xc nht.Ngy nay hu ht cc my hin i u c trang b cc
thit b tnh din tch ca pic sc k mt cch t ng
t RB .VRB
S, h
'
'
t RB
,VRB
t RA ,VRA
'
t ' RA , VRA
tm
t, V
t0
WB
WA
10
R=
2( t RB t RA )
W A + WB
(18)
Trong : tRB tRA= tR l s chnh lch thi gian lu(cng c th dng th tch lu V RA- VRB)ca hai cu t
A v B. i lng ny c so snh vi tng bn chiu rng pic, o bng giy hoc mililt, ni ln kh nng
tch ca ct.
Khi tng chiu di ct, s a l thuyt tng: tR ~ n, chiu rng pic t l vi
V vy
R~
n
n
hay
R~ L
(19)
(20)
11
(21)
Cs= K.df2/Ds
(23)
Trong : K- h s
Ds- h s khuch tn cht phn tch trong pha tnh
df2- chiu dy pha tnh
Cm l hng s chuyn khi ca cht phn tch trong pha ng, ph thuc vo pha ng, c xc nh theo
biu thc:
Cm = dp2/Dm
(24)
(25)
(26)
gn ng
H= 3-4dp
Cu
ca a l
H min
Van Deemter ta c:
H = -B/u +C
Ti cc tiu H=0 => ut =
trnh
B
u
utu
B
C
u , cm / s
Bi 1:
Trn sc k ngi ta thu c 3 pic 0,84 pht v 10,60 pht v 11,08 pht tng ng vi cc
hp cht A,B v C. Hp cht A khng lu gi bi pha tnh lng. Cc pic ca cc hp cht B v C c dng
ng Gauss c chiu rng tng ng 0,56 v 0,59 pht. Chiu cao ct sc k bng 28,3cm. .
1. Tnh s a l thuyt (n) ca ct sc k v chiu cao a l thuyt (H) ca pic B,C.
2. Tnh gi tr trung bnh T v ca ct.
3. Tnh ch s lu gi ca cht B,C.
12
4. Th tch ca cht lng c gi trn b mt ca cht mang ca ct bng 12,3ml. Th tch ca pha ng
bng 17,6ml. Hy tnh h s phn b B,C.
Gii:
1. Tnh n v H:
+ i vi pic B:
2
t
10, 60
nB = 16 RB = 16
= 5733
0,56
WB
+ i vi pic C
t
11, 08
nC = 16 RC = 16
= 5643
0,59
WC
Vy s a l thuyt ca ct tng ng 5688 a l thuyt.
+ Chiu cao a l thuyt:
H=
L 28,3
=
= 4,975.103 (cm)
n 5688
2. Tnh v T:
T n =
2
= n.H 2 = 5688.(4,975.103 ) 2 = 0,375(cm)
2
H
Ta c: TB =
TC =
T=
0,141 + 0,147
= 0,144( phut )
2
3. Ch s lu gi ca cht B,C:
Ta c:
RB =
tm 0,84
=
= 0, 079
t RB 10, 6
RC =
tm
0,84
=
= 0, 076
t RC 11, 08
4. H s phn b B,C:
Ta c: RB =
Vm
V (1 RB ) 17, 6(1 0, 079)
kB = m
=
= 16, 68
Vm + k B .VS
RB .VS
0, 079.12,3
RC =
Vm
V (1 RC ) 17, 6(1 0, 076)
kC = m
=
= 17, 40
Vm + kC .VS
RC .VS
0, 076.12,3
Bi 2
Tnh s a l thuyt hiu lc nef v Hef ca h sc k c tnh cht sau: t RA = 280 s; t RB = 300 s;
WA = 14s; WB = 15s. Thi gian cht l tm=10s, ct c chiu di l 3,2m.
13
Gii:
Theo l thuyt ta c s a l thuyt hiu lc nef l:
n=
k '2
; vi k l t s dung tch.
( k '+1) 2
t t
nef = 16 R M
W
280
nA = 16
= 6400
14
2
300
nB = 16
= 6400
15
T ta c:
t t 280 10
i vi pic A: k ' = R M =
= 27;
tM 10
2
nef A
27
= 6400
= 5951, 07
27 + 1
t t
i vi pic B: k ' = R M
tM
300 10
=
= 29;
10
2
29
nef B = 6400
= 5980, 4
29 + 1
Vy,
nef = 5065, 7 ; H ef =
300
= 0, 053 .
5965, 7
Bi 3
Pic sc k ca hp cht X c pht hin sau 15 pht sau khi a mu vo
(lc ca hp cht Y khng c gi bi vt liu ca ct xut hin qua 1,32 pht). Pic ca cht X c dng
ng phn b Gauss vi b rng ca y l 24,2s. di ca ct l 40,2cm.
1. Tnh s a l thuyt trong ct.
2. Tnh H ca ct.
3. Tnh T v ca ct.
4. Tnh ch s lu gi ca cht X.
5. T phng php chun b bit rng th tch ca cht lng c gi trn b mt ca cht mang ca ct
bng 9,9ml. Th tch ca pha ng bng 12,3ml. Hy tnh h s phn b X.
6. Tiu chun phn chia X v Y l bao nhiu nu yu t phn chia i vi X v Y bng 1,011.
Gii:
1. S a l thuyt (n):
2
t
15.60
n X = 16 RX = 16
= 22130
24,2
WX
14
2. Tnh H:
Ta c n =
L
L
40,2
H = =
= 1,82.10 3 (cm)
H
n 22130
3. Tnh v T:
T n =
2
= n.H 2 = 22130.(1,82.10 3 ) 2 = 0,27(cm)
H2
.tR
Ta c: T =
15.0,27
= 0,101( phut )
40,2
4. Ch s lu gi ca cht X:
Ta c:
R=
tm 1,32
=
= 0,088
tR
15
5. H s phn b X (kX):
Ta c: R =
Vm
V (1 R ) 12,3(1 0,088)
kX = m
=
= 12,9
Vm + k .VS
R.VS
0,088.9,9
n
1
(1 ) =
4
22130
1
(1
) = 0,4
4
1,011
l yu t phn chia.
A: n = 1534
B: n = 1463
C: n = 1392
D: n = 1469
ntb = 1500
H=
L 25, 2
=
= 0, 017cm
ntb 1500
2
= n.H 2 = 1500.(0, 017) 2 = 0, 66(cm)
2
H
n=
t R tm
ta tnh c h s cha ca tng cu t :
tm
K X VS
ta tnh c h s phn b ca tng cu t :
VM
2t R
= 0,94
wC + wD
K D 87
=
= 1,12
K C 78
n1
n2
0,94
1500
=
n2 = 3800
1,50
n2
400
= 350( s )
320
2
t RB = 300.
2
t
280
nA = 16. RA = 16
= 6400
W
14
400
= 375( s)
320
2
t
300
nB = 16. RB = 16
= 6400
W
15
B
16
400
t
n = 16. R = 6400.
= 8000
320
W
2
16.t 2R
tR
Ta c: n = 16. W =
n
W
16.(350) 2
WA =
= 15, 65( s)
8000
R=
16.(375) 2
WB =
= 16, 77( s)
8000
2. ( 375 350 )
= 1,54
15, 65 + 16, 77
Bi 6
Trong sc k kh tc di chuyn ca pha ng c th o c trc tip, nu a vo mt lng no
ca cht tan tng t nh metan,n khng c gi bi pha tnh. Trong ct mao qun c chiu di 50m;
thi gian lu tr ca metan bng 71,5s;cn thi gian gi ca n-heptadecan l 12,6 pht. Hy cho bit:
a. Tc di chuyn ca pha ng bng bao nhiu?
b. Tc di chuyn ca di n-heptadecan bng bao nhiu?
Gii
a. Ta c L = 50 m = 5000 cm.
TR = 71,5 s
Vy tc di chuyn ca pha ng l:
F=
L 5000
=
= 69,93cm / s
t R 71,5
5000
= 6, 61cm / s .
756
Bi 7
Mt ct sc k mao qun di 30m, chy mt cht chun hai tc pha ng khc nhau, cho cc s
liu sau:
Tc (cm/s)
S a l thuyt
0,5
150 000
120 000
H1 = 3000/150000 = 0,02 cm
TN2
Ta c phng trnh:
17
B
+ 0,5C
0,5
B
0, 025 = + C
1
0, 02 =
3000
= 150000 .
0, 02
Bi 8 Mt ct di 360 cm dng tch propan v butan bng phng php sc k kh. Dng thc ngi
ta o c khong cch t lc bm mu n nh ca pic sc k ln lt l 152,5 mm v 415,5 mm,b rng
chn cc pic ln lt l 13,5 mm v 33,8 mm. Tnh s a l thuyt v chiu cao a l thuyt ng vi mi
cht.
Gii
t 2
S dng phng trnh : n = 16( R ) tnh c s a l thuyt
w
n(propan) = 2042
n(butan) = 2416
Chiu cao a l thuyt H =
L
ta c
n
H(propan) = 0,176 cm
H(butan) = 0,149 cm.
Bi 9 Mt hn hp cha metyl xiclohexan,metyl xiclohexen v toluen c tch bng phng php sc k
lng kh trn ct nhi di 42 cm. Sc k cung cp thi gian lu ca chng ln lt l 10,1 ; 11,0 ; 13,5
v chiu rng pic ln lt l 0,75 ; 0,80 ; 1,05 pht. Hy tnh:
1. S a l thuyt i vi mi pic, gi tr trung bnh, lch chun ca n v chiu cao a l thuyt ca
ct.
2. phn gii gia metyl xiclohexan v metyl xiclohexen,gia metyl xiclohexen v toluen. Cho bit
kh c s dng l khng kh vi tR(KK) = 1,2 pht (khng kh c xem l cu t khng b lu gi
bi ct).
3. Hy tnh chiu di ct phn gii gia cc cu t t yu cu ti thiu l 1,5.
Gii
K hiu A : metyl xiclohexan
B: metyl xiclohexen
C: toluen.
t 2
1. S dng phng trnh : n = 16( R ) tnh c s a l thuyt
w
18
A: n = 2902
B: n = 3025
C: n =2645
ntb = 2900
H=
L
420
=
= 0, 015cm
ntb 2900
2
= n.H 2 = 2900.(0, 015) 2 = 0,81(cm)
H2
n=
2. phn gii gia metyl xiclohexan v metyl xiclohexen,gia metyl xiclohexen v toluen
Rs , A B =
2t R
= 1,16
wA + wB
Rs , B C =
2t R
= 2, 70
wA + wB
n1
n2
1,16
2900
=
n2 = 4800
1,50
n2
TN 1:
300
n1 = 16
= 3600
20
TN 2:
250
n2 = 16
= 3906
16
H1 =
3600
= 1,00(cm)
3600
H2 =
3600
= 0,92(cm)
3906
19
150
n3 = 16
= 3600
10
TN 3:
H3 =
3600
= 1,00(cm)
3600
B
+ 10C (1)
10
0,92 = A +
B
+ 20C (2)
20
1,00 = A +
B
+ 30C (3)
30
B
=
C
4,8
= 17,32(cm / s )
0,016
n=
L
3600
=
= 3939
H
0,914
20
Sc k l qu trnh tch da trn s phn b lin tc cc cu t cht phn tch ln 2 pha: mt pha thng ng
yn, c kh nng hp ph cht phn tch gi l pha tnh, mt pha di chuyn qua pha tnh gi l pha ng; do cc cu t
cht phn tch c i lc khc nhau vi pha tnh, chng di chuyn vi tc khc nhau v tch ra khi nhau.
Qu trnh sc k khc c bn vi qu trnh tch khc 2 im:
- S phn b cht phn tch ln 2 pha lp i lp li nhiu ln (hng ngn ln, thm ch hng triu ln).
- Pha ng i qua pha tnh.
1.2. VI NT V LCH S PHT TRIN CA PHNG PHP HPLC
Phng php sc k lng hiu nng cao (HPLC High Performance Liquid Chromatography), trc kia gi
l phng php sc k lng cao p (High Pressure Liquid Chromatography).
Phng php ny ra i t nm 1967-1968 trn c s pht trin v ci tin t phng php sc k ct c in.
Ban u, phng php c thc hin p sut thng v cht nhi ct c kch thc ln. C ch tch l sc k hp
ph, sc k phn b nhng do tc pht trin nhanh ca phng php, cc cht nhi ct khc nhau ngy cng c
ci tin, hiu qu tch ca ct ngy cng c nng cao.
Sc k lng hiu nng cao bao gm nhiu phng php c c th ring, l sc k lng pha lin kt, sc k lng
lng, sc k trao i ion lng rn, sc k hp ph lng rn.
Hin nay phng php HPLC ngy cng pht trin v hin i ho cao nh s pht trin nhanh chng ca
ngnh ch to my phn tch v c s dng nhiu trong lnh vc kim nghim, c bit l trong kim nghim thuc
v hin l cng c c lc trong phn tch cc thuc a thnh phn (cho php nh tnh v nh lng).
1.3. NGUYN TC CA PHNG PHP HPLC
Nguyn tc ca phng php HPLC l qu trnh tch cc cht trng thi lng da trn s phn b lin tc
cc cht ln 2 pha: Mt pha ng yn c kh nng hp ph cht phn tch gi l pha tnh; mt pha di chuyn qua pha
tnh mang cht phn tch ra khi ct tch gi l pha ng. Do cc cht phn tch c i lc khc nhau vi pha tnh
nn chng di chuyn vi tc khc nhau v c tch ra khi nhau.
21
ng knh
Chiu di
Tc chy
(mm)
(cm)
(mL/pht)
4,0 4,6
15 30
12
22
S a l thuyt
40.000 60.000
Ct mao qun
4,0 4,6
4 13
24
40.000 60.000
Ct micro
1,0 2,0
15 100
0,03 1
1.000.000
- Trong ct c ng knh 4.6mm c dng nhiu nht, chim 44,5%;ct ng knh 4,0 mm l 16,7%
- Ct mao qun c thi gian phn tch rt ngn, d thay i tc chy t ct quy c sang ct mao qun.
Tuy nhin c nhng bt tin l phi trang b th tch ct ph, th tch cuvet ca detector phi nh, vic nhn v x l
tn hiu phi nhanh.
- Ct micro tit kim dung mi pha ng.
- Kch thc ca ct ph thuc vo cht nhi: ht nhi nh th kch thc ct nh, ht nhi ln th kch thc
ct ln sao cho s a l thuyt thc hin php tch hon ton.
Hnh: Ct sc k.
* Kch thc ht nhi:
- Pha tnh trong sc k lng hiu nng cao c th l cht rn hoc cht lng:
+ Pha tnh rn c nhi vo ct to thnh cht nhi hay ct sc k (cc ht cht nhi trong pha tnh rn c d = 3 10
m, ph bin nht hin nay l 3 7 m).
+ Pha tnh lng th c gi trong ct sc k nh vo ht cht mang tr. Mng mng thng dng l cc loi du nh
silicon c b dy d = 13 m, loi pha tnh ny c dung tch nh hn pha tnh rn.
Nh vy ty thuc vo pha tnh m ta c phng php sc k lng - lng (pha tnh lng) hoc lng - rn (pha
tnh rn).
- Ht cht nhi c ng knh 30 m thch hp cho ct tch c ng knh trong 2 mm. Khi s dng cht
nhi c ng knh nh hn 10 m, ng knh trong ct tch khong 3 4 mm s cho hiu sut tch v lp li
tt. Nh vy kch thc ht dng trong HPLC nh hn so vi sc k kh.
- Nhm thu c cc ct tch c hiu qu cc cht nhi c a vo trong ct nh l lp ng nht v cht
nhm thu c s n nh. y mt s yu cu t ra cho cc cht nhi l phn b kch thc ht cht nhi cn phi
hp v cc ht cc nh hoc cc ln phi khng c, v cc ht c kch thc ln gy nhiu lon ng k s ng nht
qu trnh nhi, trong khi cc ht qu nh li lm gim s thm t...
23
24
OH
Si
OH
Si
OH
OH
Si
Si
Khi gp nhng hn hp phc tp th ta hot ha nhm OH bng mt s nhm phn cc: -C 3H6CN, -(CH3)2O-CH2-CH(OH)-CH2(OH), -C3H6NH2 Nhm ny l nhng nhm a nc v d to cu lin kt hiro vi cc phn
t nc nn lm gim hot tnh sc k pha tnh.
- S lu gi ca cc cht tan trong cc h xy ra l do tng tc gia cc phn t cht tan v cc v tr hot
ng trn b mt ca cht rn. V cc phn t dung mi c th tng tc vi cc v tr ny, s hp ph c th coi nh
l qu trnh cnh tranh gia cc phn t cht tan v cc phn t dung mi trong s tn cng cc v tr hp ph trn b
mt ca cht rn. iu c ngha l cc cht tan c mt trong
pha lng thay th mt hoc nhiu cc phn t dung mi t b mt m chnh
n b hp ph.
- Nh vy loi pha tnh ny thch hp vi vic tch cc cht tan vi cc kiu nhm chc khc nhau hoc s
cc nhm chc khc nhau v i vi vic tch cc ng phn, min l cc cht tan khng phn cc hoc phn cc km
bi chng phi ho tan trong pha ng t phn cc.
* Pha tnh hp ph pha ngc :
- Pha tnh l nhng silicagen trung tnh c ankyl ha cc nhm -OH trn b mt bng cc gc ankyl (C 3,
C5, C8, C18 ..., thng dng nht l C18).
V vy m cht nhi ny c b mt khng phn cc, n thuc loi cht nhi k nc tc l nc khng lm
nh hng n b mt ca n.
- Loi pha tnh ny c s dng tch cc cht t khng phn cc n phn cc. V vy phm vi s dng
a dng, phong ph hn.
* Pha tnh hp ph trao i ion:
25
- Pha tnh l ionit. Ionit l nhng i phn t axit hoc baz khng tan trong nc v cc loi dung mi, cha
bn trong mng li nhng ion linh ng c kh nng trao i theo ng lng v thun nghch vi cc ion cng du
trong dung dch cht in ly khi tip xc. Ionit c th dng rn hay dng lng.
+ Khi ion trao i mang in tch dng (ion c nh ca mng li khng gian mang in tch m) th ionit gi l
cationit. V d:
R-SO3H + M+ RSO3M + H+
+ Khi ion trao i mang in tch m (ion c nh ca mng li khng gian mang in tch dng) th ionit gi l
anionit.
+ Cc ionit c kh nng trao i c cation v anion cng mt lc th c gi l ionit lng tnh. V d:
R-N(CH3)3OH + X- R-N(CH3)3X + OH- Ionit th hin tnh cht nh mt axit mnh (cationit axit mnh) hoc baz mnh (anionit baz mnh) c kh
nng trao i mi gi tr pH v dung lng
hp th t thay i theo pH.
- Ionit th hin tnh cht nh mt axit yu (cationit axit yu) c i lc vi H + - l ion c dng trao i
ca ionit ln hn so vi cc ion khc trong dung dch phn tch nn cationit axit yu khng c kh nng trao i
cation trong mi trng axit (tc ch lm vic mt gi tr pH xc nh) v dung lng hp th thay i nhiu theo
pH.
- Ionit th hin tnh cht nh mt baz yu (anionit baz yu) c i lc vi OH - - l ion c dng trao i
ca ionit ln hn so vi cc ion khc trong dung dch phn tch nn anionit axit yu khng c kh nng trao i
anion trong mi trng baz (tc ch lm vic mt gi tr pH xc nh) v dung lng hp th thay i nhiu theo
pH.
- Cationit axit v anionit baz c kh nng trao i trung bnh gia hai loi mnh v yu. Cationit axit trao i
trong mi trng t axit yu n baz, anionit baz trao i trong mi trng t baz yu n axit.
* Pha tnh ry phn t:
Pha tnh c ch to t cc vt liu bn vng, b mt xp, c cha cc mao qun kch thc c phn t kch thc mao qun phi c la da vo kch thc ca cc phn t cht phn tch nh: polime tng hp, oxit
nhm, silicagen.
1.7. PHA NG TRONG HPLC
1.7.1. Nguyn tc chung chn pha ng
- Phi tr vi pha tnh khng lm hng cht nhi.
- Ha tan c mu phn tch.
- Bn vng, n nh trong thi gian chy sc k.
- C tinh khit cao.
- Ph hp vi detecto.
1.7.2. Chn pha ng ph hp vi pha tnh
Pha ng trong sc k lng hiu nng cao l mt dung mi n hoc hn hp cc dung mi c trn theo
nhng t l xc nh. Tuy nhin ngi ta hay dng hn hp hai hay ba dung mi c mt pha ng c phn cc
ph hp vi php phn tch. Tch cc hn hp mu phc tp ngi ta phi dng pha ng c thnh phn l hn hp
cc dung mi.
* Pha ng khi s dng ct sc k hp ph pha thng:
- V pha tnh c cha nhm OH d to cu lin kt H vi cc phn t phn cc nn pha ng cho loi pha
26
tnh ny l nhng dung mi khng phn cc hoc t phn cc nh C6H6, C6H5CH3, nhexan, CCl4. Nu dng dung mi
phn cc s lm hng pha tnh.
* Pha ng khi s dng ct sc k hp ph pha ngc
- Pha tnh khng phn cc, v vy pha ng l dung mi phn cc hoc khng phn cc, thng thng ngi
ta ly hn hp nc vi cc dung mi hu c tng i phn cc lm pha ng, thng dng nht l: CH 3OH H2O
v axetonitril H2O vi t l thch hp.
Bng: Ch s phn cc ca mt s dung mi hu c thng dng
Stt
Pha ng
Ch s phn cc (P)
Cc i hp th (nm)
1
Xyclohexan
0,04
210
2
n-hexan
0,1
210
3
Cacbon tetraclorua
1,6
265
4
i-propyl ete
2,4
220
5
Toluen
2,4
286
6
ietylete
2,8
218
7
Tetrahydrofuran
4,0
220
8
Etanol
4,3
210
8
Etyl axetat
4,4
255
9
ioxan
4,8
215
10
Metanol
5,1
210
11
Axetonitrin
5,8
190
12
Nc
10,2
---- c pha ng vi ch s phn cc trung gian ch cn trn hai hay nhiu dung mi trn vi t l thch hp
tnh theo cng thc sau :
P(AB) = P(A).V(A) + P(B).V(B)
Trong :
P(A), P(B) ln lt l ch s phn cc ca A, B.
V(A), V(B) ln lt l th tch ca A, B.
P(AB) l ch s phn cc ca hn hp gm A, B theo ng t l trn.
- thay i h s chn lc ca mt cp cht tan ta thay i mt hoc nhiu dung mi lm pha ng. Cc
dung mi thng c s dng cho mc ch ny l axetonitrin, metanol, tetrahydrofuran (THF). la chn h dung
mi tt nht ta dng s tam gic dung mi.
27
28
- Pha tnh trong sc k lng hiu nng cao c th l cht rn hoc cht lng. Pha tnh rn c nhi vo
ct to thnh cht nhi hay ct sc k, cn pha tnh lng th c gi trong ct sc k nh vo ht cht mang tr.
Mng mng thng dng l cc loi du nh silicon c b dy d = 1-3 m , loi pha tnh ny c dung tch nh hn
pha tnh rn. Nh vy ty thuc vo pha tnh m ta c phng php sc k lng - lng hoc lng - rn.
- Pha ng trong sc k lng hiu nng cao l mt dung mi n hoc hn hp cc dung mi c trn
theo nhng t l xc nh. Vic thc hin tch sc k c th theo 2 k thut khc nhau :
+ K thut gi thnh phn v vn tc pha ng khng i.
+ K thut gradient pha ng (bin i pha ng lin tc). Gradient c th l tng bc hoc lin tc l ty
thuc vo mu phn tch v thnh phn pha ng sao cho qu trnh tch sc k xy ra hon ton.
1.9. SC K LNG PHA LIN KT (BPC)
Trong BPC ( bonded-phase chromatography), cht phn tch c lin kt vi pha tnh c gi l pha lin kt.
1.9.1 Pha tnh
- loi pha tnh ph bin nht c ch to t silicagel. N c cu to c bit, xp, b mt g gh, c nhiu
mao qun nn din tch b mt ln. Trn b mt n cn c cc nhm silanol (OH) c th lin kt vi cht phn tch.
Khi c ankylsilan kt hp vi silicagel, cc nhm ankyl khc c th gn vo b mt ca n.
-Si- OH+ Si(CH3)2RCl -Si-O-(CH3)2R + HCl
R l cc gc khc nhau v s lng cacbon v s nhm chc. V vy, pha tnh c th phn cc (c cha nhm
nh -NH2; -CN...); t phn cc hoc khng phn cc (phn t ch cha hidro cacbon).
Cht nhi pha lin kt thng c phn cc khc nhau, c chia thnh hai loi
- Sc k pha thng
- Sc k pha o
1.9.1.1 Sc k pha thng
- Trn b mt ca n c cha cc nhm -OH l nhm phn cc. Khi gp nhng hn hp phc tp th ta hot
ha nhm -OH bng mt s nhm phn cc nh: -C3H6CN; -CH2-CH(OH)-CH2-OH; -C3H6NH2... Cc nhm ny l
nhm a nc v d to cu lin kt hidro vi cc phn t nc, v vy n lm gim hot tnh sc k pha tnh. Loi
pha tnh ny c s dng tch cc cht khng phn cc hoc t phn cc.
1.9.1.2 Sc k pha ngc- L nhng silica trung tnh c ankyl ha cc nhm -OH trn b mt bng cc gc
ankyl (C3, C5, C8, C18..., thng dng nht l C18)
-Si-OH + Si(CH3)2RCl -Si-O-Si(CH3)2R + HCl
- V vy m cc cht nhi ny c b mt khng phn cc, n thuc cht nhi k nc ngha l nc khng
lm nh hng n b mt ca n.
- Loi pha tnh ny dng tch cc cht c phn cc rt a dng, t khng phn cc n phn cc
1.9.2 Pha ng
* Nguyn tc chung chn pha ng
Pha ng trong HPLC c chn ty thuc vo mu phn tch, n c th l dung mi n hay hn hp 2,3
dung mi c trn theo nhng t l nht nh. Khi chn pha ng ta phi ch n nhng yu cu sau:
- Phi tr (khng tc dng) vi pha tnh khng lm hng cht nhi.
- Phi ha tan c mu phn tch ( mang c cht phn tch ra)
- Bn vng, n nh trong thi gian chy sc k.
29
stt
Pha ng
Ch s phn cc (P')
Cc i hp th (nm)
Ciclohexan
0,04
210
n-hexan
0,1
210
Carbon tetraclorur
1,6
265
Nc
10,2
---
Toluen
2,4
286
Dietyleter
2,8
218
Tetrahydrofuran
4,0
220
Etanol
4,3
210
Etylacetat
4,4
255
10
Dioxan
4,8
215
11
Metanol
5,1
210
12
Acetonitril
5,8
190
c pha ng vi ch s phn cc trung gian ch cn trn hai hay nhiu dung mi trn vi t l
thch hp c tnh theo cng thc sau:
Loi
Pha tnh
Pha ng
Pha thng
B mt phn cc (nhm
-OH,...)
phn cc
Pha o
B mt khng phn cc
Phn cc hoc hn hp
( ankyl ha)
dung mi hu c phn
phn cc n phn cc
cc vi nc
1.10 SC K TRAO I ION, SC K CP ION, SC K LNG LNG
1.10.1 Sc k trao i ion
V c bn sc k trao i ion v sc k trao i ion ging nhau, c ch tch tng t nhau, cng da trn c
s ca phn ng trao i ion. Cng thc c bn ca sc k trao i ion l:
H dn dung dch ra gii + ct tch trao i ion+ ct loi tr + detetor dn
Phn ng loi tr l phn ng loi b yu t cn tr thu c tn hiu ca ion cn tch.
V d: Khi tch cc halogenua, s dng NaX ra gii (X: OH -, Br-, F-). Nu cho NaX i vo detetor th
tn hiu rt ln, ln t c tn hiu ca cc halogenua cn tch, v vy cn loi tr tn hiu nn i. S dng anionit dng
R-HCO3 cc phn ng nh sau:
ct tch:
R-HCO3 + X- + Na+
5: Ct loi tr;
1.10.2 Sc k cp ion
31
6: Detector ; 7: My ghi
H + + ClO 4 + R NH 2
R NH 3+ ClO 4
Chnh cp R-NH3+ClO4- tham gia lin kt vi pha tnh khi cho pha ng t phn cc tip xc v pha tnh. Cc
amin c cc gc R khc nhau lin kt vi pha tnh khc nhau l c s tch khi nhau. tch pha o, pha tnh by
gi l cht khng phn cc, th d ODS, pha ng l dung mi phn cc c cha HclO 4 0,1M / nc/ ACN. Cc cp
ion amin lin kt vi pha tnh khng phn cc theo cc cc lin kt khc nhau l c s tch sc k.
1.10.3 Sc k lng- lng
S phn b ca cht tan trong h lng-lng c c trng bng nhit ng hc bi phng trnh:
a is
K= m
ai
Trong : K: h s phn b nhit ng hc ca cht i
s pha long v cng ca cht tan, h s phn b c th c biu th bng cc i lng phn s mol v
cc h s hot ca cht tan i trong pha lng ng vi:
x is fis
K xi = m = m
xi
fi
Trong : Kxi : h s phn b ca cht tan i s pha long v cng
32
pha tnh khng phn cc (LLC pha ngc) th b mt cht mang rn phi khng phn cc. Pha tnh c tri cng trn
b mt cht mang rn nh l lp cht lng c b dy ng nht iu ny c tc dng lm tng s vn chuyn khi ca
hai pha lng. Ngha l cht mang rn cn phi c nhng tnh cht hp ph ln cho pha tnh c th gi cht n di
dng chy, ni mt cch khc cht mang rn cn phi c lm t d dng hn bi pha tnh so vi pha ng.
*K thut kt ta: Dung dch ca pha tnh trong dung mi hu c c bm qua ct tch c nhi trc,
ct ny c cn bng trc vi cng dung mi hu c. Khi ct c bm y dung dch pha tnh, dung mi
khc ( trn ln hon ton vi cht pha long nhng khng trn ln vi pha tnh) c bm qua ct tch, pha tnh c
kt ta v lp y cc l ca cht mang. Sau ct tch c cn bng vi pha ng bo ho pha tnh. i vi cc h
lng-lng trong pha tnh biu th i lc ln ng k i vi cht mang v ho tan chng mc no trong pha ng
th k thut tm ng lc c th c ng dng c kt qu.
* K thut tm ng lc: Pha ng c bo ho vi pha tnh c bm lin tc qua ct tch c nhi
trc. V i lc ln vi cht mang, pha tnh c ko ra khi pha ng v hp ph u tin ln cht mang.
* K thut bay hi dung mi: u tin cht tan c tm vi pha tnh v sau c nhi kh vo trong ct
tch. Mt lng chnh xc pha tnh c ho tan vo trong cht lng d bay hi v trn cn thn vi cht mang kh.
Sau dung mi c lm bay hi u t hn hp trong my bay hi quay chn khng, pha tnh c nm li trong
cc l ca cht mang.
* Din tch b mt c trng ca cht mang: cho phng php sc k lng lng thun tu, cht mang rn
cn phi tr i vi cc cht tan c cc tnh cht hp ph km theo i vi pha tnh, ngi ta thy rng trong thc t
c th gp s hp ph cnh tranh gia cht tan v pha tnh trn cht mang. Mt khc, s hp ph c th gy ra hiu
ng dng hoc m i vi chn lc v iu lm gim u im ca lp li nhit ng. Khuynh hng hp
ph cht tan trn cht rn ph thuc vo bn cht v din tch b mt ca cht mang v vo lng tm ca pha tnh.
* La chn cc h lng lng: V mt l thuyt, tt c cc t hp cht lng, tch thnh hai pha c th c p
dng nh l h pha trong LLC. Tuy nhin, trong thc t s cc cht lng l t hn do cc l do thc tin, chng hn
nhng cht c nht cao d pht hin hoc c hot tnh ho hc l khng chp nhn c. Ngoi cc l do hin
nhin ny, s phn cc khc nhau gia hai pha lng l iu rt quan trng, c tnh cht quyt nh c c cc ct
LLC chn lc v bn vng.
V d: Nu phn cc khc nhau rt ln th cc cht tan hoc s khng b gi hoc s b gi rt mnh trn
ct. Mt khc, chn lc ni chung s cao.
-S khc nhau v phn cc khng thch hp vi tan ca cc cht tan cng lm tng tnh khng
n nh ca cc h sc k. Khng nhng th, trong trng hp ny chn lc s rt thp. Do , trong thc
t cn phi c mt s khc nhau xc nh v phn cc gia hai pha thu c mt s lu gi va phi
v cc ct LLC bn vng
* ng dng:
- Sc k lng-
33
Detector l mt b phn quan trng quyt nh nhy ca phng php, n bao gm hai loi:
- Loi theo di tnh cht ca pha ng: L theo di tnh cht vt l hay ho hc ca pha ng c lin quan n
cht phn tch. S lin quan ny c nh gi bng s tng hay gim tnh cht ca pha ng t l vi s c mt ca
cht tan trong dung dch nn c th nh lng c. l cc detector ch s khc x (RI), detector hng s in mi
v detector dn
- Loi theo di tnh cht ca cht phn tch thng qua cc phn ng c trng, detector ny ch nhy i vi
mt s tnh cht ho hc hoc vt l ca cht tan, chng khng ph thuc vo t l thnh phn cht ra gii. l cc
my quang ph hp th t ngoi kh kin (UV-Vis), my ph hunh quang, cc detector in ho v khi ph.
1. Detector ch s khc x
Khc x l tnh cht ca tt c cc loi phn t. Tuy nhin khong gi tr ch s khc x ca hu ht cc cht
hu c v v c l kh nh v n ph thuc ng k vo nhit . Do phng php o ch s khc x l phng
php vn nng nhng khng phi l phng php nhy v chn lc, gii hn pht hin nm trong khong 1ng-1pg.
Cc detector RI ch yu c dng pht hin lng c g ca mu cht khng hp th trong vng t ngoi kh
kin, khng nhy hunh quang, khng c hot tnh in ho v khng d dng b dn xut ho. Ni mt cch khc loi
detector ny ngy cng khng c gi tr.
2. Detector hp th t ngoi- kh kin UV-Vis
y l loi detector rt thng dng, hu ht cc thit b sc k lng c trang b loi detector ny. N c cu
to gn ging vi my trc quang bnh thng, im khc nhau bung mu, phn cuvet tnh c thay bng
Flowcell. Nng cht phn tch ti thiu c th pht hin c thng qua cng thc:
A = log
I0
= lC
I
l h s tt phn t; l chiu
Hnh 2:
1: Ngun sng ;
5: flowcell ;
6,10: T bo quang in ;
34
x v c bit l cc hp cht phi c cu trc nht nh c kh nng pht hunh quang. Detector s dng cho cc
cht c kh nng pht hunh quang bao gm cc cht bn thn chng pht hunh quang v trong c trng hp cht
phn tch phn ng vi thuc th to thnh hp cht c kh nng pht hunh quang. Ngun kch thch c bc
sng ngn, thng dng n dteri 190-400 nm.
Hnh 4:
Detector dn
1: Flowcell c gn cc in cc
2: in tr ; 3: B phn x l s liu ; 4: Bin tr
m bo tn hiu ca detector n nh, phn nh ng nng cht phn tch, dng chy qua flowcell
phi khng thay i vn tc tuyn tnh, iu c ngha ng knh mao qun qua flowcell cng u cng tt. Khi
cht phn tch i qua lm thay i dn din ca dung dch l c s pht hin v nh lng chng. loi
tr nh hng ca tn hiu nn, thng thng ngi ta s dng cc cht ra gii c dn in km nh axit benzoic,
axit salisilic, axit phtalic Trong iu kin nh vy, dung dch i qua detector c dn in nh.
35
B phn o v x l tn hiu s cn bng dng in gia hai nhnh I v II. Khi c cht phn tch i qua
flowcell thng l cc ion c dn in tt lm thay i dng I v II. B phn ghi o s ghi li tn hiu trn di
dng pic.
.5. Detector bc sng n
Cc detector bc sng n dng n thu ngn p sut thp c hiu sut nng lng cao ti 254 nm. Cc
detector ny n gin, chc chn, r v lm vic vi nhiu thp. Hn ch chung ca detector ny l cht tan cn
nghin cu phi hp th 254 nm m khng b cc phn t ca dung mi hoc cc cht khc cn tr. Ngy nay cn c
detector a bc sng kiu ny (dng n thu ngn khc cng vi b lc; 365nm; c thm n cadimi v km).
6. Detector dng dy diot quang tuyn tnh
Ngy nay detector dy diot quang tuyn tnh l loi detector a bc sng c s dng nhiu nht. B dit
bao trm mt cch c trng khong 190-600 nm vi phn gii 2-5 nm. Ton b quang ph c th nhn c ch
trong khong 10 ms v c sau mi 10 ms th qu trnh c lp li. C th tin hnh o ghi ng thi bng cch
dng ti 8 bc sng chn lc, cc tn hiu ca chng c th c biu din thnh th bng cc cch khc nhau, c
th thu c cc ph hon chnh ti nh pic v ti cc im un. C th biu th cc d kin di dng th ba chiu
hoc hai chiu. Detector dng dy diot quang tuyn tnh c dng gii quyt cc vn sau: nh gi pic, xc
nh pic cha bit v kim tra pic. So vi cc detector hp th t ngoi- kh kin UV-Vis loi detector ny c nhy
thp hn.
7. Detector ph kh
Vic kt hp LC v ph khi a n mt k thut tch c nhy chn lc cao. Trong mi nm gn
y ngi ta s dng phng php ny nhn bit v xc nh cc hp cht khi chng rt kh tch bng phng
php GC-MS. Chng hn nh cc hp cht c trng lng phn t tng i cao, cc hp cht khng bn vi nhit v
cc hp cht phn cc, chng thng l cc hp cht t nhin, cc cht cn b mi trng, cc loi thuc v cc sn
phm phn hu ca chng.
C hai phng php sau y c dng thit k cc h LC-MS
+ Phng php vn chuyn: Phn cht i ra khi h LC c tm vo mt dy curoa hoc dy kim loi v
dung mi c loi b trc khi n c a n my khi ph. K thut a trc tip cho php a trc tip mu
cht i ra khi h LC i vo my ph khi nh l mt vi phun qua mt mao qun dng nht hoc qua mt l hp
1-5 m .K thut ny rt thch hp cho phng php LC ct hp, cho php a ton b lng cht ra khi h LC v
cho php s dng phng php ion ho ho hc ( LC-MS tinh vi v LC-MS phun nhit)
+ Phng php a thng cht lng vo: N bao gm vic lm bay hi nhanh trong mao qun kim
loi khi c mt ca mui nh amoni axetat. Phng php ny c nhiu trin vng v h ra hu c - nc c
th a vi tc 1-2 ml/pht
Hin nay c mt s kiu ghp LC-MS mi kiu c mt gi tr ring ca n. Cc yu t cn n
khi phi la chn mt kiu l: gii hn pht hin cn thit, tnh b hay khng b ca cht phn tch, tc
dng chy ra trong h LCphng php ny rt thch hp cho phng php nhn bit.
1.12 TI U HA MT PHP PHN TCH SC K LNG HIU NNG CAO
Ti u ho mt php sc k l nghin cu cc iu kin ti u php tch sc k c thc hin
hon ton.
1.12.1 Chun b mu :
36
Mu a vo ct tch ca HPLC phi trng thi lng do nu mu l cht kh hay l cht rn th phi ho
tan bng mt dung mi thch hp chuyn cht phn tch v trng thi lng (x l mu). Dung mi ho tan cht phn
tch thng l dung mi c chn lm pha ng. Tu thuc vo bn cht ca cht phn tch v mu cha cht phn
tch m chn phng php x l mu ph hp.
-
hp, cc k thut chit (chit thng thng, chit pha rn, chit pha kh, chit siu m), cc k thut sc k, cc k
thut chng ct, k thut in phn
- V d: Chun b mu xc nh hm lng vitamin A trong mu rau qu.
Ly 10 gam mu nghin mn cho vo bnh nn c nt nhm, thm 20 gam Na 2SO4khan, 1 gam MgCO3 khan, 40
mL dung mi n hexan, lc chit 5 pht, lng, gn ly dung dch. Thm 40 mL dung mi n hexan vo b v lc
chit tip. Lc ly dung dch v gp c hai ln dung dch n hexan vo bnh ct quay chn khng. Ct quay t t cho
o
dung mi n hexan bay hi (gi nc lm lnh 4 C ) n cn 2 mL, ngui, ho tan b snh cn li trong 5 mL
MeOH hay n hexan, ly tm ly dung dch mu xc nh cc cht vitamin A bng phng php HPLC. Th tich`
tim c th l: 20 L,50 L,100 L
1.12.2. Chn cc iu kin ti u
* Chn ct sc k:
Chn pha tnh ph hp vi phng php sc k:
+ Sc k hp ph pha thng
+ Sc k hp ph pha ngc
+ Sc k phn b lng - lng
+ Sc k trao i ion rn - lng
+ Sc k hp ph rn - lng
+ Kch thc ht ti u, xp.
+ Chiu di ct c nh.
* Chn pha ng:
Pha ng c chn ph thuc vo pha tnh. C th l dung mi n hay l hn hp 2,3 dung mi trn ln theo t l th
tch nht nh cho s tch c hiu qu.
+ Chn pha ng phi ch cc iu kin:
+ Tr, khng tc dng vi pha tnh (trnh lm hng cht nhi).
+ Bn v n nh trong qu trnh chy sc k.
+ Ho tan tt cht phn tch mang cht phn tch ra khi ct.
+ Ph hp vi loi detect la chn.
+ Tc ca pha ng.
+ Cht m pH, cht to phc
* Chn detector v cc thng s ca n php phn tch c nhy cao nht:
Tu thuc vo bn cht ca cht phn tch la chn detector ph hp: Cht c kh nng pht hunh quang hoc to vi
thuc th to thnh hp cht c kh nng pht hunh quang th chn detector hunh quang, nhng cht c hot tnh in ho
th ph hp vi detector dn, nu cht phn tch c kh nng hp th trong vng t ngoi - kh kin th dng detector hp th
t ngoi - kh kin UV Vis. Nu khng dng c cc loi detector trn th dng loi detector ch s khc x RI.
37
38
39
C nhiu loi bm cao p nhng hai loi hay c s dng l bm mng tc l nn dung dch qua mng v bm
pittong l nn trc tip bng pittong .
Bm nn qua mng c u im l ngn pittong v ngn dung mi ring nn du khng nh hng n dung
mi. to c dng dung dch mt chiu, ngi ta dng cc vin bi.
40
(a) Van bm mu v tr np mu
b) Van bm mu v tr phun mu
Hnh 5. Van bm mu
* Ct tch
Ct tch c th c lm bng thp hay thy tinh thch anh c v bc bng thp chu c p sut cao trong
vng t 200 500 atm.
Kch thc ca ct ph thuc vo c ht cht nhi c trong ct, c ht cht nhi ln th kch thc ct ln, c ht
cht nhi nh th kch thc ht nh, sao cho m bo s a l thuyt thc hin php tch t hiu sut cao.
Cht nhi c kch thc 3 10 m th ct c chiu di 3 6 cm.
Cht nhi trong ct tch c gi l pha tnh.
* Detector
Detector l b phn thu nhn tn hiu cht phn tch theo 1 tnh cht ha hc, vt l, ha l no .
Mt s detector c s dng nh: detector UV-VIS, detector hunh quang, detector bt in t, detector o
dn in (Xem r hn mc detect).
* B phn ghi nhn kt qu
B phn ghi nhn kt qu l mt my tnh chuyn dng, t v th, x l s liu, tnh ton kt qu
* Bnh thi
Pha ng sau khi thot ra khi detector, s c chuyn ti bnh thi.
1.13.2.Ghp ni HPLC vi khi ph(LC-MS)
S ghp ni HPLC vi khi ph cho php ngi ta nh dng v xc nh mt s hp cht m vi phng php
sc k khi ph khng thc hin c, v d nh xc nh hp cht c khi lng phn t tng i cao, cc hp
cht khng bn nhit, cc hp cht phn cc cao, mt s dc phm,
1.14. PHN TCH NH TNH BNG PHNG PHP HPLC
Mi cht phn tch trong nhng iu kin tng ng c la chn c mt thi gian lu xc nh. V vy thi
gian lu l tiu chun phn tch nh tnh cht phn tch bng phng php sc k lng cao p.
Nguyn tc:
Chy sc k mu chun theo nhng iu kin ti u la chn xc nh thi gian lu ca tng cht trong
mu . Sau chy mu phn tch cng trong nhng iu kin nh chy mu chun v so snh thi gian lu kt
lun s c mt ca tng cht.
41
xc cao hn.
C nhiu phng php nh lng cht phn tch, c th:
1.15.1. Phng php ngoi chun
Tu thuc vo tnh cht ca mu: hm lng, yu t cn tr, tnh cht phc tp ca nn cng nh chnh xc yu cu m
ngi phn tch c th p dng cc cch nh lng khc nhau: Chun ho mt im v chun ho nhiu im.
Chun ho mt im
42
- Nguyn tc:
Chun ho mt im l s dng mt php o ca cht chun bit trc nng , o c lp v song song vi php o
cht cn phn tch.
- Phng php ny thng p dng:
+ i vi cht phn tch c hm lng ln hoc lm giu n mc cn thit.
+ nh gi khi khng yu cu chnh xc cao v y b qua cc yu t cn, cc sai s ngu nhin c th
lm gim tnh chnh xc ca php o.
+ Nng ca cht phn tch Cx phi nm trong khong tuyn tnh.
- Phng php:
S dng hai php o c lp:
+ Php th nht: Chy sc k cht chun trong iu kin tng t cht phn tch (nn v cc thng s khc ging
nhau).
+ Php th hai: Chy sc k cht phn tch.
- Kt qu tnh nh sau:
Hnh 7: Chun ho mt im
C
C
C x Cc
=
C x = c h x hay: C x = c Sx
h
hc
hc
Sc
Ta c: x
Chun ho nhiu im (phng php ng chun)
- Chun b mt dy dung dch chun c nng khc nhau trong iu kin tng t mu phn tch. Tin hnh php tch
sc k v tnh din tch ca pic i vi dy cht cht chun. Sau dng ng chun hay ng hi quy tuyn tnh biu din s
ph thuc chiu cao (din tch) ca pic vo nng cht phn tch. xc nh nng cht phn tch Cx ta cng thc hin php
o i vi cht phn tch, c Sx (hx) nht nh, i chiu vi ng chun ta c nng cht phn tch trong mu.
43
Co = C x
CI = C x + C1
CII = C x + C2
C III = C x + C3
C IV = C x + C4
C V = C x + C5
- Tin hnh php tch sc k v tnh din tch (chiu cao) ca pic i vi dy mu u. Sau dng ng chun hay
ng hi quy tuyn tnh biu din s ph thuc chiu cao (din tch) ca pic vo nng cht phn tch.
h,S
Ao
Cx
0 C1 CxC2 C3 C4
44
C5
C c Ci
C .h
: = F x F x= c i
h c hi
h c .Ci .
C x Cc
C
=
C x = i .h x .Fx
h x hc
hi
45
Tin hnh php tch sc k dung dch chun 2 v dung dch phn tch trn nn dung dch chun 1 v tnh din tch (chiu
cao) ca pic:
S21 = S2 S1 , Sx1 = Sx S1 .
Ta c:
C x C1 Sx1
S
=
C x = x1 ( C2 C1 ) + C1
C 2 C1 S21
S21
.
- Phng php vi sai nng b:
Chun b mu:
Dung dch chun 1: C1
Dung dch chun 2: C2 (C2 < C1)
Dung dch phn tch: Cx (Cx < C1)
Tin hnh php tch sc k dung dch chun 1 trn nn dung dch chun 2 v v dung dch phn tch. Tnh din tch (chiu
cao) ca pic:
S12 = S1 S2 , S1x = S1 Sx .
Ta c:
C1 C x S1x
S
=
C x = 12 ( C1 C 2 ) + C1
C1 C 2 S12
S1x
.
Phng php ny s dng xc nh cc cht c nng qu ln hoc qu b.
Phn 2
BI TP V SC K LNG HIU NNG CAO (HPLC)
Bi 1: Hm lng fluoranthene (PAHs - mt loi hirocacbon a vng thm) trong du c th c xc nh bng
phng php HPLC vi detector UV/Vis sau khi c chit bng metylenclorua.
Ly 2,03g du th x l bng 20,00ml metylenclorua, lc b cht rn khng tan; ly 1ml dung dch sau khi lc pha
long thnh 10ml vi axetonitrin. Ly5 l dung dch thu c phn tch bng HPLC th PAHs cho tn hiu pic 0,2170
46
(din tch pic hay chiu cao pic). 5 l dung dch chun cha fluoranthene 20.0 ppm c phn tch trong cng iu
kin, du hiu pic tng ng l 0,2580. Xc nh hm lng PAHs trong du theo ppm.
Fluoranthene(PAHs)
Bi gii:
- Ta bit, din tch pic S (hay chiu cao H tng ng) t l thun tuyn tnh vi nng cht phn tch theo phng
trnh: S = kC
+ Vi dung dch chun ta c: S1 = kC1
+ Vi mu phn tch : Sx = kCx (phn tch cng iu kin nn xem nh cng gi tr
- Suy ra:
S1 C1
S
0, 217
= 16,8 ppm
=
C x = C1 2 = 20.
S1
0, 258
S2 Cx
3360
= 1670 ppm
2, 013
Bi 2: Thnh phn ca a vitamin c xc nh hiu qu bng phng php HPLC vi detector UV Vis. 5l mu
chun c cha 170 ppm vitaminC, 130 ppm niacin, 120ppm niacinamide, 150ppm pyridoxine, 60ppmm thiamine, 15
ppm axit folic v 10ppm riboflavin phn tch bng HPLC, cc tn hiu ln lt l 0,22, 1,35, 0,90, 1,37, 0,82, 0,36 v
0,29. Chun b mu vitamin, nghin thnh bt v chuyn vo bnh dung tch 125ml c cha 10ml dung dch NH 3 1%
(v/v) trong dimethy sulfoxide. Sau khi khoy trong 2 pht, thm vo 90ml CH 3COOH 2%, khoy hn hp trong mt
1 pht, lm nng 400C trong 5 pht, lc bng phu. Ly 5l mu o bng HPLC thu c cc tn hiu ph 0,87 ng
vi vitaminC, 0,00 ng vi niacin, 1,40 ng vi niaciamide, 0,22 ng vi pyridoxine, 0,19 ng vi thiamine, 0,11 ng
vi axit folic v 0,44 ng vi riboflavin. Tnh s miligam ng vi mi loi vitamin c trong mu phn tch.
Bi gii:
- p dng cng thc:
S0 = kC0
S
0,87
C x = C0 x = 170.
= 672, 27 ppm
S
=
kC
S
0,
22
x
x
0
+ VitaminC :
S0 = kC0
S
0
Cx = C0 x = 130
=0
S0
1,35
S x = kCx
S0 = kC0
S
1, 4
Cx = C0 x = 120.
= 186, 667 ppm
S0
0,9
S x = kCx
47
mthiamine = 1,390mg
maxit folic = 0,0463mg
mriboflavin = 1,517mg
Bi 3: Hm lng cafein trong thuc ng c xc nh bng phng php HPLC, s dng phng php ng
chun. Chun b dung dch chun v phn tch 10l, kt qu thu c:
Nng (ppm)
max (nm)
50,00
8354
100,00
16925
150,00
25218
200,00
33584
250,00
42002
Chun b mu bng cch cho mt vin thuc ng vo mt bese, thm vo 10ml methanol. Sau
L;. khi thuc tan, chuyn vo bnh c dung tch 25ml; tip tc pha long n th tch bng metanol; lc ly
dung dch. Ly 1ml dung dch trn pha long thnh 10ml bng metanol, tin hnh phn tch bng phng php sc k
lng hiu nng cao HPLC, du hiu ca cht cafein c pht hin bc sng 21469nm. Xc nh s miligam
cafein trong vin thuc.
Bi gii:
- X l s liu trn ta c phng trnh ng thng:
(*)
ASA
CAF
T s chiu cao pic
T s chiu cao pic
(miligam)
(miligam)
ASA/SA
CAF/SA
01
200,00
20,00
20,5
10,6
02
250,00
40,00
25,1
23,0
03
300,0
60,00
30,9
36,8
Ha tan vin thuc ng bng 100ml metanol, thm tip vo dung dch 10ml dung dch nn, lc ly dung
dch. Phn tch mu thu c t s chiu cao ca pic nh sau: ASA/SA = 23,2 v CAF/SA = 17,9.
Xc nh s miligam ASA v CAF trong vin thuc.
Bi gii:
- Dng phng trnh H(S) = kC
H1 20,5
=
= 0,1025
C1 200
H 2 25,1
=
= 0,1004
H2 = k2C2 k2
C2 250
H1 = k1C1 k1 =
48
H 3 30,9
=
= 0,103
C3 300
k +k +k
0,1025 + 0,1004 + 0,103
k= 1 2 3 =
= 0,1019
3
3
H= k C
H3 = k3C3 k3 =
C ASA =
H
23, 2
=
= 227, 6742 miligam
k 0,1019
CCAF =
31,312 miligam
Bi 5: Bohman dng sc k lng cao p HPLC pha ngc phn tch nh lng vitamin A trong thc phm bng
phng php thm chun. Ly 10,067g mu ng cc cho vo bnh dung tch 250ml, thm vo 1g natri ascorbate, 40
ml etanol v 10ml KOH 50%. Sau khi khuy 30 pht, tip tc thm vo 60ml etanol. Vitamin A sau c chit ba
ln bng100ml hexan, sau lm bay hi, phn cn li cha vitamin A c chuyn vo bnh 5ml v pha long bng
metanol. Dung dch thm chun pha t 10,093g ng cc x l cng iu kin trn v thm vo 0,02mg vitamin A.
o mu v dung dch chun bng HPLC thu c din tch pic tng ng l 6,77.10 3 v 1,32.104. Xc nh s mg
vitamin A trong 100g ng cc.
Bi gii:
- Ta c : S = k.C
Cx l hm lng vitamin A trong 10,067g mu, suy ra vi 10,093g mu hm lng vitamin A s l:
Cx
10, 093
= 1, 00258C x = C
10, 067
S
Cx
0, 02 S x
Sx
Cx
x =
Cx =
=
S ' 1, 00258C x + 0, 02
S ' 1, 00258S x
S ' C '+ 0, 02
Cx =
0, 02.6, 77.103
= 0, 0211 mg
(1,32.104 1, 00258.6, 77.103 )
100
= 0, 209mg
10, 067
49
Ta c : R =
16, 4
t
N A = 16 RA = 16
= 3493 a l thuyt
w
1,11
2
17, 63
N B = 16
= 3397 a l thuyt
1, 21
N=
3493 + 3397
= 3445 a l thuyt
2
3. Chiu cao ca a:
HA =
L
30
=
= 0, 00858cm
N A 3493
HB =
L
30
=
= 0, 00883cm
N B 3397
H = 8, 7.103 cm
4. Chiu di ct:
Tac:
N =
L = H .N = 8, 7.103.6889 = 60cm .
5. Thi gian ra gii B lu hn: 1,3 + 16,40 +17,63 = 35,33 pht.
Bi 7: Trong qu trnh tin hnh sc k mt hn hp cht phn tch gm 3 cht X, Y, Z trong ct sc k c chiu di
28,3 cm. Ngi ta thu c trn sc 3 pic tng ng vi thi gian lu: 0,84 pht, 10,60 pht, v 11,08 pht tng
ng vi 3 cu t X, Y, Z. Cc pic ny u c dng ng Gauss, rng pic ca Y v Z ln lt l W Y = 0,56 pht v
WZ = 0,59 pht, cn cht X khng c lu gi bi vt liu ct.
1. Tnh s a l thuyt trung bnh v chiu cao a theo pic Y v Z.
2. Tnh s a l thuyt hiu lc trung bnh ca ct sc k.
3. Tnh h s lu gi tng i gia Y v Z.
4. Th tch ca cht lng c gi trn b mt cht mang ca ct l 12,3 ml. Th tch pha ng bng 17,6 ml. Tnh h
s phn b ca Y v Z.
Bi gii:
1. Tnh s a l thuyt trung bnh ( n ) v chiu cao mi a (H) theo pic Y v Z.
t
* S a l thuyt: n = 16 R
W
(1)
2
10,6
= 5733
0,56
- i vi cu t Y: nY = 16
11,08
= 5643
0,59
- i vi cu t Z: nZ = 16
50
nY + n Z 5733
=
= 5688
2
5643
L
28,3
=
= 4,975.10 3 (cm)
n 5688
2
t t
n f = 16. R m
W
2. S a l thuyt hiu lc ca ct sc k:
2
- Cu t Y: n fy
10,60 0,84
= 16
= 4860
0,56
11,08 0,84
= 4820
0,59
- Cu t Z: n fz = 16
4860 + 4820
= 4840
2
t RY t RY t m 10,06 0,84
=
=
= 0,900
t RZ t RZ t m 11,08 0,84
4. Ta c :
2
t t
n f = 16. R m
W
(2)
V
t R = t m (1 + K D . s )
Vm
tm =
tR
1+ KD.
Vs
Vm
(3)
tR
V
1+ KD. s
Vm
n f = 16.
W
KD. s
2
V
tR
m
= 16.
W
1 + K . Vs
Vm
KD. s
Vm
n f = n.
Vs
1+ KD.
Vm
- Xt cu t Y:
- Xt cu t Z:
n f Vm
1
KD = n V
nf
s
K DY =
K DZ =
4860 17,6
5733 12,3
4820 17,6
5643 12,3
1
4860
5733
1
1
4820
5643
= 16,62
= 17,45
51
(4)
Bi 8: (Trang 67, schBi tp v s tay phn tch nh lng, Nguyn Th Thu Vn)
Mt h thng sc k lng hot ng vi cc thng s sau:
- Chiu di ca phn ct c nhi pha tnh (L): 25,2 cm.
- Tc dng ca pha ng (F): 0,312 ml/pht.
- Th tch pha ng (Vm): 1,40 ml.
- Th tch pha tnh (Vs): 0,168 ml.
Sau khi cho qua ct mt hn hp cha 4 cu t A, B, C, D thu c mt sc k cung cp cc d kin sau:
Cu t
Khng lu gi bi ct
A
B
C
D
Hy tnh:
1. S a l thuyt i vi mi pic, s a l thuyt trung bnh ca ct, lch chun ca s a l thuyt v chiu cao
a l thuyt ca ct.
2. H s dung tch v h s phn b ca tng cu t.
3. phn gii R, h s tch i vi 2 cu t C v D.
4. Chiu di ct nu mun t phn gii 1,5 i vi 2 cu t C,D.
Bi gii:
1.
- Tnh s a l thuyt (n) i vi mi pic:
t
p dng phng trnh: n = 16 R
W
4,7
=1534
i vi pic A: nA = 16
0,48
2
8,8
= 1464
0,92
i vi pic B: nB = 16
12,5
=1392
i vi pic C: nC = 16
1,34
2
13,8
=1469
1,44
i vi pic D: nD = 16
L
25,2
=
0,017(cm)
ntb 1465
2
= n.H 2 = 1465.0,017 2 = 0,651(cm)
2
H
2.
- H s dung tch ca tng cu t (kX): k X =
tR tm
tm
52
i vi cu t A: k A =
4,7 1,2
= 2,92
1,2
i vi cu t B: k B =
8,8 1,2
= 6,33
1,2
i vi cu t C: k C =
12,5 1,2
= 9,42
1,2
i vi cu t D: k D =
13,8 1,2
=10,5
1,2
k X =
K D VS
Vm
KD =
i vi cu t A: K DA =
2,92 1,40
= 24,33
0,168
i vi cu t B: K DB =
6,33 1,40
= 52,75
0,168
i vi cu t C: K DC =
9,42 1,40
= 78,5
0,168
i vi cu t D: K DD =
10,5 1,40
= 87,5
0,168
k X Vm
Vs
3.
- phn gii R i vi 2 cu t C v D: RC D =
- H s tch i vi 2 cu t C v D: =
K D 87,5
=
= 1,115
KC
78,5
R
Ta c: 2 =
R1
L2
. T suy ra:
L1
L2 =
Bi 9: Trn ct sc k cho, hai cht c thi gian lu hiu chnh ln lt l 15 v 20 pht. Trn mt ct khc vi th
tch pha tnh ln hn, cu t th nht c thi gian lu hiu chnh l 25 pht. Hi thi gian lu hiu chnh ca cu t
th 2 trn ct ny bng bao nhiu?
Bi gii:
- Gi 2 cht cho l A v B:
= t RA tm = tm K DA
- Ta c : t RA
Vs
Vm
= t RB t m = t m K DB
t RB
Vs
Vm
- Cht A:
+ Vi ct sc k th nht:
)1 = t m K DA
(t RA
(Vs )1
Vm
+ Vi ct sc k th hai:
) 2 = t m K DA
(tRA
(Vs ) 2
Vm
53
- Tng t vi cht B.
- Lp t l ta c:
(t RB ) 2 =
(t RA )1 (VS )1 (t RB )1 15
=
=
=
(t RA ) 2 (VS ) 2 (t RB ) 2 25
25 (t RB )1 25 20
=
= 33,33( pht )
15
15
- S a l thuyt n = 16
w = 16
t R2
n
wA =
16
889,2 2
= 54,883 ( s )
4200
wB =
16
903 2
= 55,734 ( s )
4200
- phn gii R
R =
2( t RB t RA )
wA + wB
R =
2( 903 889,2 )
= 0,249
54,883 + 55,734
Vy R = 0,249
- Khi R = 1,5 th:
1,5(wA + wB) = 2(tRB - tRA)
54
2
2
16 t RA
16 t RB
4
+
= ( t RB t RA )
n
n
3
4t RA
4t RB
4
( t RB t RA )
+
=
3
n
n
2
3(t + t RB )
n = RA
( t RB t RA )
3( 889,2 + 903)
n =
903 889,2
= 151795
H=
B
+ C u
u
Vi u1 = 15 ml/pht
H1 =
L
200
=
= 0,0816
N1 2450
cm
Vi u2 = 40 ml/pht
H2 =
L
200
=
= 0,0909
N 2 2200
cm
Ta c h :
Ut =
Hmin =
B
+ C 15
15
B
0,0909 =
+ C 40
40
B
0,829
=
= 21,74 (ml/pht)
C
1,754 10 3
0,0816 =
B = 0,829
C = 1,754.10-3
(cm)
Bi 12: Ngi ta th nghim ct sc k kh - lng c chiu di 2m bao tc khc nhau ca dng, mt khc,
lm pha di ng ngi ta dng hli. Kt qu th nghim tm thy rng ct c cc c trng sau :
Mtan(pha di ng)
n-octaecan
tR
tR
18.2 giy
2020 giy
223 giy
8.0 giy
888 giy
99 giy
55
5.0 giy
558 giy
68 giy
B
H = A + + C u
u
d> Tc ti u ca s di chuyn ca pha di ng bng bao nhiu ?
Bi gii :
200
= 11 cm/s
18,2
; u2 =
200
200
= 25 cm/s ; u3 =
= 40 cm/s
8
5
b> S a l thuyt v gi tr H :
2
tR
2020
N1 = 16 1 = 16
= 1310
W
223
1
2
2 100
= 0,1526 (cm)
1310
tR
888
N2 = 16 2 = 16
= 1287
W
99
2
2
H1 =
H2 =
tR
558
N3 = 16 3 = 16
= 1076
W
68
H3 =
2 100
= 0,1554 (cm)
1287
2 100
= 0,1859
1067
(cm)
c> Xc nh A, B, C :
Ta c h :
B
+ C 11
11
B
0,1554 = A +
+ C 25
25
B
0,1859 = A +
+ C 40
40
0,1526 = A +
A = 0,059
B = 0,695
C = 2,729 103
d> Tc ti u :
Ut =
B
0,695
=
= 15,96
C
2,729 103
cm/s
56
tR =
L
U
Vi : L - chiu cao ct sc k
U - Tc tuyn tnh ca cu t
- Cu t A :
- Cu t B:
t RA =
t RB =
L
400
=
= 200s
UA
2
L 400
=
= 250s
U B 1, 6
t R' A
t R' B
t RA t m
t RB tm
200 10
= 0,8 1
250 10
tR t RB
R = 2 A
=1
WA + WB
WA + WB = 150 s (1)
Vi t R=A 4025 s
R
t =B4100 s
Mt khc :
t RA
WA
t RB
WB
t RB WA t RA WB = 0
(2)
N=46942 a
WB = 75,69 giy
Vi H = 0,1 mm L = 4,6942 m
Bi 15: Pic sc k ca hp cht c pht hin sau 15 pht khi a mu vo (lc pic ca hp cht Y khng c
57
gi bi vt liu ca ct xut hin qua 1,32 pht). Pc ca cht X c dng ng phn b Gauss vi b rng ca y
l 24,2s. di ca ct l 40,2 cm.
a> Tnh s a l thuyt trong ct.
b> Tnh H ca ct
c> Tnh T v ca ct.
d> Tnh ch s lu gi ca X .
e> T phng php chun b bit rng th tch ca cht lng gi trn b mt
ca cht mang ca ct bng 9,9. Th tch ca pha ng bng 12,3 ml. Tnh hng s phn b K D.
Bi gii :
a> Tnh N :
2
15.60
t
N = 16 R = 16
W
24,2
=22130 a
b> Tnh H :
H=
L
40, 2
=
= 0,0181 mm
N 22130
c> Tnh T v :
T=
W 24,2
=
= 6,05 giy
4
4
2
N= 2
H
d> Tnh R :
R=
e> Tnh KD :
cm
1,32
= 0,088
15
R=
1
V
1 + KD S
VM
1
=
9,9
1 + KD
12,3
58
= 0,088 KD = 12,9
Chng 3. SC K KH
1. Nguyn tc v mt s yu cu ca phng php sc k kh
1.1. Nguyn tc
Da vo tng tc khc nhau ca cc cht i vi pha tnh. Vi pha tnh rn (GSC) ph thuc vo lc hp
ph, vi pha tnh lng (GLC) ph thuc vo s phn b ca cu t. Trong khi , pha ng cha cht kh mang tr
chuyn ng lin tc qua ct trong qu trnh tch. y, do s khc nhau v i lc lin kt vi pha tnh, nn sau
mi ln hp th v gii hp cc cht phn tch di chuyn c cc qung ng rt nh khc nhau. Pha ng di
chuyn lin tc qua ct, ko theo cc cu t khc nhau di chuyn c nhng qung ng khc xa nhau. Sau
mt thi gian nht nh, cc cu t s tch ra khi nhau.
1.2. Mt s yu cu ca phng php phn tch sc kh
Mt s yu cu php phn tch sc k kh c hiu qu: Ct tch c pha tnh ph hp vi mu phn tch. Detecto
ph hp vi phng php cng nh tnh cht v hm lng mu.Kh mang ph hp vi cht phn tch v
nguyn l lm vic ca Detecto. Kh ph tr c thnh phn v tnh cht ph hp.
a ra quy trnh vn hnh, bao gm: nhit ct tch, nhit Detecto, nhit
ha mu, cch bm mu, tc dng kh mang, kh ph tr,
1.3. S my v qu trnh phn tch
php phn tch sc k kh c hiu qu, cn c vo mu phn tch, ngi phn tch bng nhng nguyn tc c bn
v bng kinh nghim thc t a ra mt cu hnh my v iu kin vn hnh ph hp bao gm:
Ct tch c pha tnh ph hp vi mu phn tch
Detetor ph hp vi phng php cng nh tnh cht v hm lng mu
59
1.3.1. S thit b sc k kh
4
6
5
2
9
8
Phn mm vi s l
H i u k h i n v x l s li u
10
Hnh 1.1. S my
S sc
kt hkh
i t b s c k k h
1.
kh mang
Ngun
6.Detetor
2. iu chnh p sut
7. Khuch i
3. Lc kh
8. My ghi
4. B phn bm mu
9. My tch phn
5. Ct tch
Trung tm ca php tch sc k l ct tch 5, n l b phn quan trng nht, quyt nh s thnh cng ca php tch.
Tip theo l detetor 6, y l b phn nh hng ln ti tc nhy ca phng php. Cc b phn tip theo l ngun
kh mang, kh ph tr v phn h iu khin v x l tn hiu.
Sau khi mu c a vo b phn bm mu 4 (injector), n c ha hi do y c t mt nhit
ha hi ph hp. Kh mang ngun 1 c iu chnh p sut 2 v lm sch b phn lc kh 3, s y mu i dc
theo ct. Nhit ct c khng ch cht ch bng h rle v cp nhit in. Cc cht phn tch sau khi c tch
trn ct ln lt i vo detetor. Ti y mi cht phn tch cho mt tn hiu nht nh, cc tn hiu ny c khuch
i, x l v ghi li nh cc b phn 7, 8, 9.
Ngy nay, hu ht cc my sc k u c b phn my tnh c ci t cc chng trnh hot ng cho my
bao gm tc dng kh mang, nhit ca cc b phn bm mu, ct tch, detetor v x l tn hiu sau ct 10.
60
Ngoi ra, b phn t ng bm mu v cc ch lm vic khc ph hp vi tng i tng phn tch v detetor
cng c p dng.
1.3.2. Cc bc tin hnh ca php phn tch sc k kh
- Chun b h sc k
Kim tra: mc r r ca kh mang, s lin thng gia thit b dng dng tch cc cu t trong hn hp
cn phn tch ra khi nhau, thit b nhn bit cht tan ra khi ct v th hin kt qu vi thit b iu khin khc.
Nu l ct mi th phi luyn ct trc khi s dng bng cch cho kh mang chy qua ct t nht 30 pht
o
nhit khong 200 250OC ty theo Tmax ca ct trc khi tin hnh bm mu.
- t ch chy sc k
t ch cho tc pha ng, iu kin (ch ) nhit , thi gian chy sc k, chn detetor v iu kin
lm vic ca detetor; cc iu kin phn dng t bung bm mu.
- Tin hnh chy sc k
- Bm mu vo ct
- Chy sc k
- Phn tch d liu thu c t sc : nh tnh, nh lng
Tm li yu cu tng qut ca qu trnh vn hnh: lp li ca th nghim phi cao, hn ch ti a sai s ngu
nhin.
2. Ct tch sc k kh
Ct thng lm bng thy tinh hoc bng thp khng g c cha pha tnh. C hai loi ct: ct nhi v ct mao
qun. Ct nhi thng di t 1 5m, ng knh trong 5mm. Ct nhi c nhi y pha tnh hoc c ph bn
trong bng pha tnh. Ct mao qun di t 10 n 100m, ng knh trong 250 m . Pha tnh c ph trn b mt
pha trong ca ct. Ct mao qun c kh nng tch cao hn ct nhi nhng c c pic li d b rong khi bm qu nhiu
mu.
61
Ct
Cht nhi
ct
Hnh 2.3. Hnh nh m phng cht nhi v ct nhi
- i vi Sc k kh-rn (GSC)
Cht nhi ng thi l pha tnh thng dng l cc polyme vi xp, silicagel; alumina hoc l mt loi ry
phn t no .
i vi loi ny ngoi lc hp ph l chnh thng km theo lc phn b v lm cho sc bt i xng (c dng
ui).
Do pha tnh thng l cc cht phn cc v c tnh hp ph mnh nn khi tch cc cht phn tch c phn
cc mnh th thi gian lu ca chng cng s ln hn nhiu so vi GLC v th ch thun li khi tch cc hn hp c
phn cc thp.
i vi cc cu t c phn cc mnh nh nc, cc ancol do c i lc rt ln i vi pha tnh loi ny
nn khng th tch c chng ra khi nhau trong hn hp ng ng ca chng. iu ny phi c ch khi ch
bin v x l mu phn tch.
Lu : Trong GSC, cht nhi cng c th ng vai tr nh mt cht xc tc, lm xy ra cc phn ng ha hc trn ct
m cht phn tch cng tham gia (nh silicagel; alumina)
Cc loi polyme vi xp thng c to ra t phn ng trng hp styren v ivinylbennzen, cho nn ty
thuc vo hm lng ivinylbenzen m c cc kch thc l xp khc nhau. Loi ny hp ph c c nhng cht
phn cc rt yu k c nc.
- i vi Sc k kh lng(GLC)
Cht mang thng dng l diatomit. Diatomit l loi vt liu silicat, n l cu t chnh trong gch chu la.
Diatomit c u im l tr v phng din ha hc, c kh nng thm pha tnh l lng tt, c b mt ring ln, chu
c nhit cao. Nhng cng c nhc im l d v nn kch thc v hnh dng bn ngoi khng ng nht, d
c ngun gc t nhin nn n c cha nhiu tp cht.
Ch to: s ch t diatomit sau trn u vi xa t l thch hp, nung hn hp 900 oC ri nghin thnh bt.
Cu trc b mt silica:
62
OH
OH
Si
Si
Trong thc t, nng cao cht lng ca cht mang s dng vo mc ch c th no , ngi ta tin hnh hot
ha chng bng cc cht ph thch hp. Th d, sau khi ch to ngi ta ph b mt sn phm lun gi 1% (v khi
lng) pha tnh c tnh cht chn lc c bit no , khi to c cc ct c tnh nng s dng tng ng nhau
(tng t nh hng ch to ra nhiu ct ging nhau).
Lu : Do yu cu b dy ca mng pha tnh trn ton ct phi ng nht nn thng ha tan pha tnh vo dung mi
c nhit si thp, sau khi thm u trn ct, rung, lc, cho chy dung dch d, sau tin hnh ui dung mi. Ct
sau khi nhi mi c un cong cho ph hp kch thc l.
Pha tnh l tng phi khng phn ng vi cht phn tch, c KD xc nh c r rng i vi cc cht phn tch, gi
tr ny khng c qu ln hoc qu nh - thch hp ng thi c nhit si cao (thch hp vi h sc k khng
hn ch kh nng lm vic ca ct)
- u im v nhc im ca ct nhi.
Tr v mt ha hc, c kh nng thm c pha tnh tt, c b mt ring ln v chiu c nhit cao. Nhng cha
nhiu tp cht v d v.
2.1.2.Ct mao qun
Loi ct ny, ngi ta ph thnh ct bng mt lp pha tnh. Do gim p sut trong ct thp nn cc ct ny thng
rt di, c khong hn 105 l thuyt th ct phi di khong 10 -100m trong khi cc ct nhi ch di khong 1 - 5m.
C 3 loi ct mao qun h:
- SCOT: support coated open tubular columns (ct mao qun h ph pha tnh)
- PLOT: porous layer open tubular columns (ct mao qun h ph lp xp)
- WCOT: wall coated open tubular columns (ct mao qun h ph thnh hoc phim). Loi ct ny thng c
ch to t ng SiO2 ng knh trong khong 0,25 0,50 mm, c gm (n mn khng nhn nh cc ng thy
tinh) v ph mt mng tnh (phim), thng c b dy l 0,5 0,25 m .
Do ng knh mao qun nh nn cos a l thuyt ln
lng mu a vo ct phi nh < 100ng
cn
lng mu nh (cn c s tng quan vi kh nng tng thch ca detetor). Ct ny c th thc hin cc cn bng
chit trong khong 1000 a ch cn n khng qu 1 giy (s).
Cc hnh di y th hin mt s thng s ca cc loi ct mao qun
Pha
tnh
20
SCOT
20
PLOT
0,5 0,25
63
WCO
Kiu ct tch
c trng
ng knh trong
Chiu di
Hiu qu Ct
Ct mao qun
lp mng
SCCT
Ct mao
Ct nhi
qun nhi
thng thng
0,,25 0,50 mm
10 100 m
0,50 mm
10 100 m
1 mm
16m
2 4 mm
14m
20 30 cm/s
20 30 cm/s
8 15 cm/s
4 6 cm/s
Tc dng
hydro; heli
hydro; heli
hydro; heli
hydro; heli
(ti u)
10 15 cm/s
10 15 cm/s
3 10 cm/s
2 5 cm/s
nit; argon
1 5 ml/pht
nit; argon
2 8 ml/pht
nit; argon
2 6 ml/pht
nit; argon
2060 ml/pht
Tc th tch
hydro; heli
hydro; heli
hydro; heli
hydro; heli
dng (ti u)
0,5 4 ml/pht
1 4 ml/pht
1 3 ml/pht
15 50 ml/pht
nit; argon
nit; argon
nit; argon
nit; argon
10 100 ng
10ng 1g
10ng 10g
10ng 1mg
Thp
Thp
i hi
tch
Lng mu
p sut i hi
Kh b tr
Cho detetor
Tc phn tch
Tr ha hc
Tnh thm
i hi thng thng
Nhanh
Tt
Cao
thng
Rt cao
i hi
thng
Nhanh
thng
Trung bnh
Cao
Thp
thng
Cao
i hi thng thng
Chm
Km nht
Thp
Hin nay Vit Nam ct nhi thng thng vn l loi ct sc k ph bin nht, trong khi a s cc phng
th nghim, k c trong k ngh, nhiu nc khoa hc tin tin trn th gii hu nh b hn ct nhi m ch cn
s dng ct mao qun. Tuy nhin so vi phng php sc k kh ct nhi, sc k kh s dng ct mao qun i hi
64
tsoi
Thnh phn ha hc
t soi max
( o Cphn
) cc
Squalane (C30H62)
150
NP
Cc hydrocacbon
Polymethyl siloxane
350
NP
Polycarboran siloxane
400
NP
200
250
250
270
Diethyleneglycol
adipate
Polyethylene glycol
Polytrifluopropylmeth
yl siloxance
Polycyanomethyl
siloxance
tch)
di u ca pha ng ph thuc vo p sut ca n trn ct thng qua h s Martin J (J c gi l hiu s hiu chnh). J
65
J=
3.( PPdc ) 2 1
2.( PPdc )3 1
P =
.L.u
Bo
Trong : P = P - Pc
`
: nht ca kh mang
u : tc dng trung bnh
Bo : thm thu ring
66
Khng kh v oxi: tinh khit ca oxi thng mi cng t yu cu cho sc k kh nhng cn phi sy kh
v rt d ln nc trong bom ng kh. Khng kh nn c th ly t bom kh bm nn kiu du. Nu dng bm nn th
phi ch khng cho hi du i vo thit b sc k.
Bng 3.1. Tng kt v tnh cht v kh nng s dng ca cc kh
TNH CHT V KH NNG S
KH MANG
Argon
Hli
Nit
Hidro
0,52
321
Rt rng
99,999%
t
4,08
270
Rt rng
99,999%
Rt t
0,73
246
Rng
99,999%
R
5,47
121
Hp
99,999%
R
Mc an ton
Cao
Cao
Cao
Rt thp
Mc ph bin
Rt t
Cao
DNG
dn in (104 cal / cms o .K )
nht ( 1atm; 200oC)
Khong nhit lm vic
Yu cu v tinh khit
Tnh kinh t
4. Detetor
Detetor l b phn c nh hng n nhy phng php. Detetor phi ph hp vi i tng v cu t cn
tch, c nhy v p ng cao. Detetor c nhim v chuyn ha mt i lng khng in (trong trng hp ny
l nng cc cht c tch ra khi ct sc k kh) thnh i lng in. Ngy nay c gn 30 loi detetor khc
nhau. Sau y l bng lit k mt s loi detetor thng dng vi cc tnh nng ca chng. Sau y l mt s Detetor
dng dng trong st k kh.
4.1. Detetor dn nhit (TCD thermal conductivity detetor)
Nguyn tc hot ng: So snh dn nhit ca kh mang tinh khit v ca kh mang c cht tan thng qua
vic o in tr ca mt dy dn c t nng. Mch so snh c lp theo kiu Wheattone.
Kh mang c cht
tan
Kh
mang
67
ng gp
Ngn la
B phn d
tn hiu
63
Ni , chng pht ra cc ht
Cht thi
Ct GC
B phn
o dng
68
B phn
lc kh
mu
B phn
ion ha
mu
B phn
tch ion
theo khi
lng
B phn
pht hin cc
ion ra khi
b phn
phn tch
ion
69
70
phn ny i ra t ct SKK, ngi ta s dng mt knh lc nhiu sng. Knh ny c t gia vng bc x kh kin
v t ngoi pht x bi ngn la. Khi khng c tng lng ln bc x hng ngoi, pht x bi ngn la chy, phn
ng t nng n PMT v lm tng tn hiu ca PMT.
71
B0
.Lu
72
V vy khng th ko di ct tch mt cch ty . Ring v tit din ct tch s do dung lng cn thit ca
mu quyt nh. Trog sc k kh iu ch, ng knh trong ca ct tch phi ln hn 4mm.
Khi s dng detetor TCD phn tch nhng mu thuc nhm A hoc C cn phi dng ct c ng knh tht
nh, sao cho vi nhng lu lng kh mang thp khng lm gin pic. gi tc kh mang u trong ct c nh, i
vi ct c tit din nh phi lm gim lu lng dng kh. Trong trng hp , kh nng chu ti ca ct s gim t
l thun vi tit din ct, tc l lng mu phi gim. Song nng mu trong kh mang vn gi nguyn, do cc
tn hiu o c cng khng b gim.
Nu mu thuc nhm B (phn tch lng vt) m vn mun s dng detetor TCD ( phn tch cc kh vnh
cu, hydro, oxy, kh c cha nit nh: NO, H 2S l nhng cht khng th pht hin c bng detector FID) th phi
bm nhiu mu, ti trng ca ct tng nn bt buc ct phi c ng knh ln hn. Mc ln ty thuc vo hm
lng mu phn tch (thng ng knh trong ca ct tch khong 4,25 6,35mm). Tuy vy, khi phn tch lng vt
thng s dng detetor FID.
Khi vn hnh vi detetor ion ha (FID, ECD), cn phi to ra cc dng cht ln c th c bng cch tng
tc dng kh mang nhng vn nm trong vng ti u. Mt khc cng cn quan tm n cc phn ng xy ra ti
detetor (nu dng kh qu ln s lm tt ngn la hoc ngn la s chy vng khng ti u), thng thng ch s
dng ct c ng knh trong t 3 4mm. Vi ct mao qun cn la chn ct c ng knh trong nh t hiu
sut ti a. Nu ti trng ca ct mao qun khng p ng c yu cu tch th dng ct mao qun lp mng.
Khi dng ct mao qun, vn tit kim chiu di ct tch thng t c cp. Vi mu c hng s phn
b K kh ln th ct mao qun phim mng c chiu di 25m l thch hp
5.1.3. iu khin nhit ct tch
ng nhit : y l phng php n gin nht v c bit cn thit i vi vic xc nh cc thng s ha l. Nu
mu c cha t cu t vi cc hng s phn b tng t nhau th phng thc lm vic s cho s thng tin ti a. Mu
thuc nhm C th thi gian phn tch qu di cng nh t s gia chiu cao v rng pic ngy cng bt li cho phn
tch nh lng. Trng hp ny tt nht l s dng chng trnh nhit .
Chng trnh nhit : Chng trnh nhit gip phn tch hn hp nhm C ch cn mt lng bm mu.
u im ca phng php ny l:
- Rt ngn thi gian phn tch i vi cc mu c khong im si rng
- T l gia chiu cao pic v chiu rng pic lun n nh v th thun li cho phn tch nh lng. Thng thng, cc
mu hp cht thin nhin rt phc tp nn khng th bng mt phng trnh tuyn tnh thu c kt qu mong mun
m phi s dng a phng trnh, ngha l khong nhit gia chng c th gi ng nhit ct trong thi gian
thch ng ri li tng tip vi tc mong mun. Trc v sau chng trnh c th gi nhit c nh.
i vi mt s pha tnh, khi tng nhit ct tch th d b cun i bi dng kh, gy ra hin tng lch
ng nn gy kh khn cho vic s dng tch phn k in t. iu ny c khc phc bng cch s dng ct kp,
tn hiu ca hai ct c phn cc tri du nhau nn b tr c vic pha tnh bay hi. Tuy vy, khi s dng chng
trnh nhit cn lu n cc im sau y:
Nhit ca bung iu nhit phi c iu chnh vi tc thch ng nh chng trnh quy nh. Hin nay cha c
my sc k no lm vic chnh xc vi tc nh hn 0,3o C /pht v ln hn 24o C /pht. Thc t ct nhi thng
dng vi tc 5 20 o C /pht, ct mao qun l 0, 25 2,5 oC /pht.
73
Vic lm ngui bung iu nhit cn phi c tin hnh nhanh chng, v thng lm ngui su hn nhit
lm vic ban u qu trnh thc hin chng trnh mi nhanh chng n nh, v khi ca bung iu nhit nng,
nhit trong cc tm cch nhit li ph ra.
Nhit ca bung bay hi mu cn phi c a ln cao, c lp vi nhit ca bung iu nhit nhm lm s
bay hi mu n nh v lp li cho d nhit tng hay gim.
Kh mang s dng phi tinh khit, nu khng cc tp cht s tch t trc ht phn u ca ct tch. Khi nhit
ca ct tng ln n s vn chuyn qua ct gy ra pic l bt ng.
S dng ct nhi cn lu n dy ca thnh ct m bo truyn nhit tt v ng knh ct khng qu
ln (thng s dng ct c ng knh 3mm) m bo cho chnh lch nhit trong v ngoi ct tch l t
nht. Ct mao qun thch hp vi chng trnh nhit hn so vi ct nhi.
5.2. Chn pha tnh
Bao gi cng nn s dng pha tnh c chn lc cao nht. Song cn lu phi s dng loi pha tnh c
bn nhit thch hp, ngha l nhit lm vic ti a bao gi cng nh hn nhit chn trn ca pha tnh . Do ,
trong nhiu trng hp c nhng pha tnh rt chn lc cho mt i tng nhng v nhit chn trn qu thp (p
sut hi qu ln) nn khng s dng c. Trong thc tin phi s dng mt cch dung ha hai yu t va nu.
Ring trong trng hp pha tnh l tinh th lng, cn phi lu c nhit chn di bi v hiu qu tch cao
nht ch th hin trong trng hp pha tnh trng thi tinh th lng. V d: i vi metoxietoxiazo xibenzen l 96 1220C.
Vi pha tnh l cao su silicon, khi s dng detetor FID th nhit ct tch phi thp hn nhit chn vi
chc v trong trng hp ny mt phn pha tnh thot ra khi ct s chy trong ngn la hydro to thnh SiO 2 gy
bn hai bn in cc v lm tc u phun, iu s lm gim nhy v nhiu ng nn.
Trong trng hp sc k iu ch, pha tnh c th b ko theo vo bnh hng mu v ngng t lm bn
cc cht thu c nn phi tinh ch li.
5.3. Chn v phi hp detector
Vic la chn detetor l mt trong nhng vn rt kh v ph thuc vo nhiu thng s.
- i vi ct mao qun thng s dng detetor FID.
- Cc detetor dn nhit c nh cho n nay hu nh khng c s dng v chng qu nhy vi s thay i tc
. cng l mt kh khn khi mun pht hin mt s loi kh nh CO, CO 2, H2O nu dng ct mao qun.
i vi mu thuc nhm B hoc C th nn dng detetor FID v c phm vi tuyn tnh ln v khng nhy cm vi s
thay i lu lng dng kh nht l trong trng hp s dng chng trnh nhit . pht hin cc mu c th
phi s dng detetor c trng tng ng.
V d, pht hin hp cht cha halogen trong thuc tr su, cht c, cn phi s dng detetor ECD,
pht hin cc hp cht cha lu hunh v photpho phi dng detetor FPD.
Nhm pht hin mt cch hiu qu cc cht cn tch, i khi c th s dng kt hp hai hoc nhiu detetor
cng mt lc. V d, kt hp FID ci TCD, FID vi ECD, kt hp vi s gip ca b chia dng li ra v my t
ghi nhiu knh.
Trong sc k mao qun, thng s dng b chia dng li vo nhm khng ch lu lng kh mang v lng mu
bm vo ct.
5.4 Chn kh mang
Vic la chn kh mang trc ht ph thuc vo detetor s dng.
74
d liu c trong phn mm c sn l cc k kh, v th ngi ta dng thi gian lu tng i ch s lu Kovats
(KRI) nh tnh. Theo phng php ny, dy ng ng n-parafin c chn lm cht chun.
Thi gian lu ca cc cht cn xc nh c tnh so vi mt cht no trong dy ng ng ca n-parafin. T
thi gian lu tng i ny tin hnh so snh cc cht cn phn tch vi cht chun c sn.
Theo Kovats, mi parafin c mt gi tr ch s l 100Z (Z ch s carbon v d CH 4 = 100; C2H6 = 200; C3H8 =
300) do mt cht phn tch c KRI l 540 tng ng vi 1 parafin thng thng cha t 4 n 5 cacbon. KRI
c th tnh c t sc da vo phng trnh:
75
KRI = 100.
lg t R' , X lg t R' , Z
lg t R' ,Z +1 lg tR' ,Z
+Z
S pic
1
(w.a)
2
S pic w1/2 .h
Hnh 7.1: S pic sc k
H = K.Cx; S = K.Cx
- Qu trnh nh lng gm 4 giai on:
Giai on 1: Tch sc k (nghin cu tm iu kin tch ti u - h s tch gia
hai cu t lin k bng 1 l tt nht).
Giai on 2: Thu tn hiu detector v chuyn tn hiu thnh s liu (o din tch nh).
76
Chun ha mt im
- Nguyn tc: Chun ha mt im l s dng mt php o ca cht chun bit trc
nng , o c lp v song song vi php o cht cn phn tch.
- Phng php ny thng p dng:
+ i vi cht phn tch c hm lng ln hoc lm giu n mc cn thit.
+ nh gi khi khng yu cu chnh xc cao v y b qua cc yu t cn,
cc sai s ngu nhin c th lm gim tnh chnh xc ca php o.
+ Nng ca cht phn tch Cx phi nm trong khong tuyn tnh.
- Phng php: S dng hai php o c lp:
+ Php th nht: Chy sc k cht chun trong iu kin tng t cht phn tch
(nn v cc thng s khc ging nhau).
+ Php th hai: Chy sc k cht phn tch.
Kt qu tnh nh sau:
C x Cc
C
C
=
C x = c h x hay: C x = c Sx
hx hc
hc
Sc
77
hin php o i vi cht phn tch, c Sx (hx) nht nh, i chiu vi ng chun ta c nng
cht phn tch trong mu.
Co = C x
C I = C x + C1
C II = C x + C 2
C III = C x + C3
C IV = C x + C 4
CV = C x + C5
- Tin hnh phn tch sc k v tnh din tch (chiu cao) ca pic i vi dy mu u.
Sau dng ng chun hay ng hi quy tuyn tnh biu din s ph thuc chiu cao (din
tch) ca pic vo nng cht phn tch.
78
79
Cc Ci
C .h
: = F x F x= c i .
hc hi
h c .Ci
Cx Cc
C
=
C x = i .h x .Fx
h x hc
hi
d)Phng php vi sai
- Phng php vi sai nng ln:
Chun b mu:
Dung dch chun 1: C1
Dung dch chun 2: C2 (C2 > C1)
Dung dch phn tch: Cx (Cx > C1)
Tin hnh php tch sc k dung dch chun 2 v dung dch phn tch trn nn dung
dch chun 1 v tnh din tch (chiu cao) ca pic S21 = S2 S1 , Sx1 = Sx S1 . Ta c:
C x C1 Sx1
S
=
C x = x1 ( C 2 C1 ) + C1 .
C 2 C1 S21
S21
- Phng php vi sai nng b:
Chun b mu:
Dung dch chun 1: C1
Dung dch chun 2: C2 (C2 < C1)
Dung dch phn tch: Cx (Cx < C1)
Tin hnh php tch sc k dung dch chun 1 trn nn dung dch chun 2 v v dung
dch phn tch. Tnh din tch (chiu cao) ca pic S12 = S1 S2 , S1x = S1 Sx . Ta c:
C1 C x S1x
S
=
C x = 12 ( C1 C 2 ) + C1 .
C1 C2 S12
S1x
Phng php ny s dng xc nh cc cht c nng qu ln hoc qa b
80
Hnh 8.1: Sc ca sc k kh
Khi ph:
ABC + e
ABC+ + 2e
(1)
ABC+2 + 3e
81
(2)
ABC+
.
A+ + BC
ABC+
.
AB+ + C
.
A+ +B
Nng lng ca qu trnh phn mnh ch vo khong 30-100eV, hn nhiu so vi nng lng ion ha ca phn t (815eV). Qu trnh bin cc phn t trung ha thnh cc ion c gi l s ion ha.
Trn th hnh di y:
I
AB+
ABC+
A(eV)
20
40
60
80
100
Cho thy: xc sut c mt ca cc ion ph thuc vo nng lng va chm phn t. Nng lng khong
15eV th ion phn t ABC + t cc i nhng cc mnh ion AB + tip tc tng n nng lng70eV th tng chm v
t gi tr cc i.
Cc ion c khi lng ion v in tch e. T s m/l c gi l s khi z. Bng cch no , tch cc ion c s
khi khc nhau ra khi nhau v xc nh c xc sut c mt ca chng ri v th biu din mi quan h gia xc
sut c mt (hay cng ph khi lng I) v s khi z, tc l: I = (
m
) th th ny gi l ph khi lng.
e
%B
100
50
O
m/e
Hnh 8.3: Ph khi lng.
82
- Khi ph: c dng xc nh mt cht ha hc da trn cu trc ca n. Khi gii hp cc hp cht ring
l t ct sc k, chng i vo u d c dng in ion ha (mass spectrometry). Khi , chng s tn cng vo cc
lung, do chng b b thnh nhng mnh vn, nhng mnh vn ny c th ln hoc nh;
Nhng mnh vn thc t l cc vt mang in hay cn gi l in, iu ny l quan trng bi v cc ht cn
trng thi tch in th mi i qua c b lc. Cc khi nh chc chn, khi ca mnh v c chia bi cc vt mang
gi l t l vt mang khi (M/Z);
Hu ht cc mnh vn c in tch l +1, M/Z thng miu t cc phn t nng ca mnh vn.Nhm gm c
4 nam chm in gi l t cc (quadrapole), tiu im ca cc mnh vn i xuyn qua cc khe h v i vo u d
detector, t c c thnh lp bi phn mn chng trnh v hng cc mnh vn i vo cc khe ca khi ph.
Phn tch kt qu
My tnh s ghi li cc biu ca mi ln qut. Trc honh biu din t l m/z cn trc tung biu din cng
tn hiu ca mi mnh vn c qut bi u d detector. y l th ca s khi.
Trong hnh 19, hnh nh khi cao nht l dodecane, phn nm ca GC/MS n ging nh l mt th vin hnh
nh dng nhn ra cc cht cha bit tn ti trong hn hp mu. Th vin ny c th so snh hnh nh khi t thnh
phn ca mu vi hnh nh khi trong th vin ca my.
83
84
C. BI TP
Bi 1:
Tnh s a l thuyt hiu lc nef v chiu cao ca a l thuyt hiu lc Hef ca h sc k c tnh cht sau:
t RA = 280 s; t RB = 300 s; WA = 14s; WB = 15s. ,thi gian cht l tm=10s, ct c chiu di l 3,2m.
Gii:
Theo l thuyt ta c s a l thuyt hiu lc nef l:
k '2
n =n
; vi k l t s dung tch.
( k '+1) 2
t t
nef = 16 R M
W
280
nA = 16
= 6400
14
2
300
nB = 16
= 6400
15
T ta c:
t R t M 280 10
=
= 27;
tM 10
i vi pic A: k ' =
27
nef A = 6400
= 5951, 07
27 + 1
t t 300 10
i vi pic B: k ' = R M =
= 29;
tM 10
2
Vy,
29
nef B = 6400
= 5980, 4
29 + 1
300
nef = 5065, 7 ; H ef =
= 0, 053 .
5965, 7
Bi 2:
Pic sc k ca hp cht X c pht hin sau 15 pht sau khi a mu vo
(lc ca hp cht Y khng c gi bi vt liu ca ct xut hin qua 1,32 pht). Pic ca cht X c dng ng
phn b Gauss vi b rng ca y l 24,2s. di ca ct l 40,2cm.
1. Tnh s a l thuyt trong ct.
2. Tnh H ca ct.
3. Tnh T v ca ct.
4. Tnh ch s lu gi ca cht X.
5. T phng php chun b bit rng th tch ca cht lng c gi trn b mt ca cht mang ca ct bng
9,9ml. Th tch ca pha ng bng 12,3ml. Hy tnh h s phn b X.
6. Tiu chun phn chia X v Y l bao nhiu nu yu t phn chia i vi X v Y bng 1,011.
Gii:
1. S a l thuyt (n):
2
t
15.60
n X = 16 RX = 16
= 22130
24,2
WX
2. Tnh H:
L
L
40,2
H = =
= 1,82.10 3 (cm)
Ta c n =
H
n 22130
3. Tnh v T:
T n =
2
= n.H 2 = 22130.(1,82.10 3 ) 2 = 0,27(cm)
2
H
85
.tR
Ta c: T =
15.0,27
= 0,101( phut )
40,2
4. Ch s lu gi ca cht X:
Ta c:
R=
tm 1,32
=
= 0,088
tR
15
5. H s phn b X (kX):
Ta c: R =
Vm
V (1 R ) 12,3(1 0,088)
kX = m
=
= 12,9
Vm + k .VS
R.VS
0,088.9,9
Ta c: RS =
22130
1
(1
) = 0,4 vi
4
1,011
l yu t phn chia.
t RA = 280.
Gii:
400
= 350( s )
320
2
t RB = 300.
2
t
280
nA = 16. RA = 16
= 6400
14
WA
400
= 375( s)
320
2
t
300
nB = 16. RB = 16
= 6400
15
WB
400
t
n = 16. R = 6400.
= 8000
320
W
2
16.t 2R
tR
W=
n
W
Ta c: n = 16.
16.(350) 2
= 15, 65( s)
8000
2. ( 375 350 )
R=
= 1,54
15, 65 + 16, 77
WA =
WB =
16.(375) 2
= 16, 77( s)
8000
Bi 4:
Mt ct sc k mao qun di 30m, chy mt cht chun hai tc pha ng khc nhau, cho cc s liu sau:
Tc (cm/s)
S a l thuyt
0,5
150 000
120 000
Xc nh vn tc ti u,chiu cao a l thuyt cc tiu v s a l thuyt vn tc ti u ,cho A=0.
Gii
TN1
H1 = 3000/150000 = 0,02 cm
TN2
H2 = 3000/120000 = 0,025 cm.
Ta c phng trnh:
B
+ 0,5C
0,5
B
0, 025 = + C
1
0, 02 =
n=
3000
= 150000 .
0, 02
Bi 5:
86
Mt hn hp cha metyl xiclohexan,metyl xiclohexen v toluen c tch bng phng php sc k lng kh
trn ct nhi di 42 cm. Sc k cung cp thi gian lu ca chng ln lt l 10,1 ; 11,0 ; 13,5 v chiu rng pic ln
lt l 0,75 ; 0,80 ; 1,05 pht. Hy tnh:
4. S a l thuyt i vi mi pic, gi tr trung bnh, lch chun ca n v chiu cao a l thuyt ca ct.
5. phn gii gia metyl xiclohexan v metyl xiclohexen,gia metyl xiclohexen v toluen. Cho bit kh c
s dng l khng kh vi tR(KK) = 1,2 pht (khng kh c xem l cu t khng b lu gi bi ct).
6. Hy tnh chiu di ct phn gii gia cc cu t t yu cu ti thiu l 1,5.
Gii
K hiu A : metyl xiclohexan
B: metyl xiclohexen
C: toluen.
1. S dng phng trnh : n = 16(
tR 2
) tnh c s a l thuyt
w
A: n = 2902
B: n = 3025
C: n =2645
ntb = 2900
H=
n=
L
420
=
= 0, 015cm
ntb 2900
2
= n.H 2 = 2900.(0, 015) 2 = 0,81(cm)
2
H
2. phn gii gia metyl xiclohexan v metyl xiclohexen,gia metyl xiclohexen v toluen
Rs , A B =
2t R
= 1,16
wA + wB
Rs , B C =
2t R
= 2, 70
wA + wB
Rs ,1
Rs ,2
n1
n2
1,16
2900
=
n2 = 4800
1,50
n2
w (s)
20
16
10
Gii :
Theo phng trnh Van-Deemter, mun xc nh c vn tc ti u, H min v s a l thuyt ta cn xc nh
cc h s A, B, C. Mun vy ta xc nh s a l thuyt v chiu cao a l thuyt cho tng th nghim :
Ta c : L=36 m = 3600 cm
2
TN 1:
300
n1 = 16
= 3600
20
TN 2:
250
n2 = 16
= 3906
16
H1 =
3600
= 1,00(cm)
3600
H2 =
3600
= 0,92(cm)
3906
87
150
n3 = 16
= 3600
10
TN 3:
H3 =
3600
= 1,00(cm)
3600
B
+ 10C
10
0,92 = A +
B
+ 20C (2)
20
1,00 = A +
B
+ 30C (3)
30
(1)
B
=
C
4,8
= 17,32(cm / s )
0,016
n=
L
3600
=
= 3939
H
0,914
88
D. KT LUN
Qua mt thi gian tm hiu, ti thu c mt s kt qu nh sau :
-
Tng quan c ti liu v a ra c nhng vn chung nht v c bn nht trong l thuyt ca phng
Su tm mt s bi tp c li gii v sc k.
89
90
91
5. Vic pht hin hu ht cc cht bng detector UV hay UV-VIs (trc tip hoc gin tip) c thc
hin ngay trn mt on nh ca u cui ng mao qun nn khng cn b flowcell nh trong HPLC (Hnh
2).
6. Lng mu np vo ct tch rt nh, khong 5 - 20nL (nh hn lng mu ca HPLC trn 1000
ln) nn rt ph hp tch cc mu c khi lng rt nh, nh mu mu bnh nhn, vt liu qu him.
7. C nhiu kiu tch (bng 1) nn kh nng ng dng thc t rt rng ri, a dng v phong ph. c
bit thch hp cho nhiu i tng phc tp nh cc mu sinh hc.
8. S tch ch yu thc hin trong dung mi nc c cht m pH v cht in ly nn khng tn nhiu
dung mi t tin nh trong HPLC.
9. Vic vn hnh tch v phn tch khng phc tp, cng d dng tng t HPLC.
10. C th s dng nhiu trang b ca HPLC nh my t ghi, tch phn k. Do vy c s no c
HPLC th d dng pht trin v ng dng HPCEC.
11. T ng ha c trong qu trnh tch v phn tch hng lot mu.
12. Do ng knh trong ca mao qun nh nn n gii hn v lm kh khn dng chy, v th d xut
hin hiu ng nhit Jun khng c li. Do phi khng ch nhit ca mao qun m bo thu c kt
qu phn tch n nh.
vi = iE = i.
V
L
(2.1)
i =
vi
E
(2.2)
qE = 6R.vi
(2.3)
i =
q
6 R
(2.4)
ti =
l
L.l
=
vi V i
(2.5)
Trong :
93
vi
l
L.l
=
=
E ti .E V .ti
tot = ( i + EOF ) =
(2.6)
ti =
L.l
V tot
(2.7)
Ki =
Ci ( SP )
(2.8)
Ci ( MP )
Trong : Ci(SP) v Ci(MP) ln lt l nng ca cht tan i trong pha tnh (SP) v pha ng (MP).
H s phn b Ki c xc nh bi:
Bn cht v cc c trng ca pha tnh;
Bn cht, thnh phn, cc cht c trong pha ng v gi tr pH ca n;
Lc in trng E, tc l th V t vo 2 u mao qun;
Nhit ca mao qun.
Theo quan im ca nhit ng hc, h s phn b K i
ln(Ki) =
H 0 S 0
+
RT
R
(2.9)
ki' =
(ti t0 )
[t0 .(1 ti / t0 )]
(2.10)
94
ki' = Ki .
Hay
VSP
VMP
(2.11)
Trong :
t0 .t MC (1 + ki' )
ti =
tMC + t0 ki'
(2.12)
t MC (1 + ki' )
ti =
ki'
(2.13)
.V .l
l
N = ( ) 2 = ef
2 Di .L
vi
2 = 2 Di ti
95
(2.14)
H=
2 Di .L
l
=
N
i .V
(2.15)
Mt khc ta li c:
2 Di 1
ki'
d 2V
+ .
.
H=
V
16 (1 + ki' ) 2 Di
Trong :
(2.16)
Tng t nh trong HPLC s a l thuyt ca ct mao qun cng c th tnh trc tip t sc theo
cng thc:
N = 5,54.(
Trong :
tR 2
)
W1/ 2
(2.17)
tR =
L.l
V .i
N ef = (
l 2
)
tot
(2.18)
Trong :
2
l l chiu di hiu lc; ( tot ) l lch chun c tnh n cc yu lm m rng vng mu, bao gm:
Ngoi ra u chu tc ng ca cc yu t:
Cc c trng b mt ca ng mao qun;
Cc cht ph gia, dung mi hu c,thm vo pha ng;
Nhit ca mao qun.
So vi HPLC, trong HPCEC th cc gi tr tc u 2 bn gi tr u 0 ti u thay i rt t. iu ny
cho php chn cc gi tr u mt vng rng xung quanh u 0 m vn cho kt qu tch in di tt. Cng v vy
m trong HPCEC vic tnh ton chnh xc tc tuyn tnh u khng yu cu nghim ngt nh trong HPLC.
Mt cch gn ng, i lng u c tnh theo cng thc:
u=
l
ti
(2.19)
Rij =
2(ti t j )
(Wi + Wj )
(ti t j )
(2.20)
Rij = 0.25 N ef .
tb
vi
N ef =
ef .V l
.
2 Di L
(2.21)
Trong :
= i j l hiu in di hiu lc ca 2 cht i v j;
tb =
i + j
l trung bnh cng in di hiu lc ca 2 cht tan i v j.
2
V
Di .( tb + EOF )
(2.22)
V .l ij
.(
)
2 Di L tb
(2.23)
Theo (2.22) th Rij ph thuc vo cn bc 2 ca Nef v V nhng theo (2.23) th Rij ph thuc tuyn tnh
vo ij ca 2 cht tan k nhau. Cng theo (2.21) th R ij t cc i khi tb v EOF bng nhau nhng ngc
du, tc l tc di chuyn ca dng ion cng ln vi tc dng in di thm thu EOF nhng ngc
97
chiu nhau. Lc ny thi gian in di s rt di. Do vy cn cn i gia thi gian phn tch v phn gii
t hiu qu tch tt nht.
2.6. Hiu ng nhit v s gradient nhit
2.6.1. Hiu ng nhit Jun v nh hng ca n
* Khi nim: Hiu ng nhit Jun y l nhit c sinh ra (lm nhit ng mao qun tng) khi c
mt dng in i chy qua dung dch trong ng mao qun. S tng nhit ny c quyt nh bi cng
sut ca dng in qua ng mao qun (tch s i.V).
* nh hng ca hiu ng nhit Jun: hiu ng nhit Jun gy ra s gradien nhit trong mao qun,
dn n thay i nht tng vng trong mao qun. iu ny lm cho cc phn t ca ngay mt cht
cng di chuyn khng ng nht, kt qu lm dong chn pic sc k, gim s a hiu lc v lm gim hiu
qu tch.
S gradien nhit gia tm v thnh ng mao qun ph thuc vo ng knh ca ng mao qun,
dy thnh mao qun, dy ca lp polime ph ln thnh mao qun v h s truyn nhit ra mi trng
xung quanh. S ph thuc ny c m t gn ng theo cng thc:
W.(r1 ) 2 1
r3
r2
1
1 1
Ttot =
.
ln(
)
+
ln(
)
+
(
).( )
2
k
r
k
r
r
h
1
1
2
2
3
(2.24)
Trong :
W l cng sut sinh nhit ( w/mm2 );
r1, r2, r3 ln lt l bn knh mao qun trong, ngoi v c lp PVC ph ngoi (m);
ki l dn nhit vng i ( i=1,2,3);
h l tc truyn nhit t mao qun ra ngoi.
Bng 2. S chnh lch nhit gia tm v thnh mao qun
( vi V = 350V/1cm, thnh mao qun dy 250 m)
Nhit (K)
Bn knh trong ng
mao qun (m )
St thnh
tm
25
299,00
299,55
0,55
50
301,20
302,59
1,39
75
304,40
307,64
3,24
100
307,00
312,58
5,58
125
311,60
320,32
8,72
150
324,80
335,90
11,10
Thc nghim cho thy khi ng knh trong ca mao qun cng ln th s chnh lch nhit bn
trong v bn ngoi mao qun cng ln, tc s gradien nhit cng mnh. Vi cc mao qun ng knh
trong 15 25 m th hiu ng nhit Jun hu nh khng ng k. Song khi dng mao qun nh nh th
( di 25 m) th lng mu np vo l qu nh (ch 2 3 nL) nn kh np mu chnh xc hoc vic pht
hin cht phn tch gp kh. V th nn dng mao qun c ng knh trong t 25 - 75 m.
98
99
ca mao qun to thnh mt lp mng mng polime khng hay rt km tng tc vi cht phn tch. Lp
mng ny c gi l mng bm hay pha bm.
u im:
+ Khng yu cu nghim ngt s bo dng thng xuyn b mt ( ch cn ra sau mi ln th
nghim ).
+ Bn vi nhiu loi dung dch ra v dng chy.
Nhc im:
+ Ch s dng trong vng pH hp.
+ Lp mng ny mn dn ( khi pH >8 v t0 >400C ).
Kiu 2: Bin i b mt mao qun theo kiu ng hc
Thm vo pha ng in di mt cht ph gia c nng thch hp. Cht ny phi c i lc hp ph
mnh vi thnh mao qun, khi chy in di th cht ny s ph ln thnh mao qun ngn khng cho cht
phn tch tip xc v tc dng vi thnh mao qun.
Cc ng mao qun c hot ha ng hc b mt kh tnh hp ph ca b mt thnh mao qun c
tnh u vit hn cc ng mao qun c b mt c hot ha vnh cu. y l cch hot ha b mt mao
qun ch trong qu trnh chy sc k in di nn c gi l phng php hot ha ng hc. Trong phng
php ny ngi ta ch cn thm vo dung dch pha ng in di nhng cht thch hp trong qu trnh in
di n t to ra mt lp mng bm ln b mt thnh mao qun c tc dng lm gim hay kh b tc dng ca
s tng tc hp ph gia b mt mao qun v cht phn tch.
u im chnh ca phng php l bn v s n nh ca lp mng Lp mng hot ha lin tc
c cng c v bo v, chng li cc tc ng n mn trong qu trnh in di (V cc cht ph gia lun
ngay trong dung dch pha ng nn s hot ha, sa cha lp mng trn b mt mao qun l lin tc c
duy tr trong sut qu trnh in di).
Nhc im:
+ C khi cht tan cng nh b mt mao qun u c tc dng vi cht ph gia thm vo;
+ Thi gian cn bng cn thit c c b mt lp li n nh v dng chy in di thm thu EOF
n nh b ko di;
+ Cht ph gia b thnh mao qun hp ph ln To lp ngn cch gia cht phn tch vi thnh mao
qun.
+ Mt s trng hp lm nhy ca CEC gim xung, nht l khi thm ph gia vi nng cao.
+ S tn ti v n nh ln ca lp in kp, th Zeta;
+ Xc nh s chuyn ng v tnh bn vng ca dng in thm thu EOF;
+ Duy tr v n nh dng in i trong mao qun.
Qua cc yu t cui cng s nh hng n hiu qu ca qu trnh sc k: gi tr H ef v Nef ca
mao qun, nt ca pic sc k,
Do ty vo cht phn tch ta phi chn pha ng c thnh phn, gi tr pH thch hp.
3.3.2. Cht m v gi tr pH m trong HPCEC
Cht m v gi tr pH ca cht m (pha ng) c nh hng trc tip n thnh mao qun:
+ Quyt nh s hnh thnh lp in kp, ln ca lp in kp v th Zeta;
+ Gi tr pH ca pha ng c th lm cho thnh mao qun tch in m (b anionic ha) hoc tch in
dng (b cationic ha) ty vo gi tr pH ca pha ng (v trn b mt mao qun silica c cc nhm OH,
nhm ny b ion ha theo s tng pH).
Do phi chn c dung dch m c pH ph hp v ng thi khng ch n khng i sut qu
trnh in di.
Cc h m dng trong HPCEC ch c hiu lc tt khi gi tr pH ca n nm trong vng:
1 hoc pH = pKb 1.
pH = pK a
Loi cht m
Vng pH hiu lc
Borat/NaOH
9-12
Borat/HCl
4-9
Axit boric/NaCl
4-9
Axit boric/NaOH/NaCl
4-9
Na2HPO4/ NaH2PO4
4-8
102
NaH2PO4/NaOH
7-12
CH3COOH/CH3COONa
4-6
TRIS/HCl
4-7
TRIS/NaOH
6-9
103
phn b vo pha tnh ny. Ngha l gia pha tnh v pha ng c mt cn bng phn b cc cht tan v
chng c h s phn b Ki nht nh. Cc tiu phn micelle s dn dt v ng gp thm kh nng ca qu
trnh tch sc k in di trn cht nn ca dung dch m v cht in li trong mao qun.
VZet =
4 RD q
(3.1)
Trong :
l hng s in mi ca dung dch pha ng;
q l tng in tch dung dch theo mt n v th tch;
RD l bn knh hydrat ca ion (bn knh Debye) c xc nh theo biu thc:
RD =
kT
8 e2 I
(3.2)
Trong :
e l in tch ca electron; k l hng s Bolzoman; T l nhit tuyt i; I l lc ion ca dung dch
m in di.
Cng thc (3.2) cho thy: khi nng cht m in li ln, th gi tr lc ion I ln th R D gim dn n
th Zeta gim theo (3.1).
Bn cnh vic nh hng n lp in kp trn b mt mao qun, nng ca cht m, loi cht
in gii cng nh hng n s in di ca cht tan. Tc ng ny th hin qua s n nh v duy tr dng
in i v c dng in di thm thu EOF trong mao qun. T nh hng n in di hiu lc ef ca
cht phn tch.
3.6. Dng in di thm thu
3.6.1. Khi nim v dng in di thm thu
Bn cht chnh ca s hot ng trong ng mao qun ca HPCEC l dng chy in di thm thu
EOF, gi tt l dng in di thm thu.
Dng EOF l dng chy khi ca cht lng trong ng mao qun, n quan h mt thit vi lp in tch
trn thnh mao qun.
Dng EOF s xc nh thi gian tn ti ca cht tan trong mao qun. N bao trm ln dng di chuyn ca
cht tan, ngha l cht tan di chuyn trong dng EOF ny.
3.6.2. Ngun gc dng in di thm thu
Khi in di vi mao qun silica, cc nhm silanol (Si-OH) trn thnh mao qun s gii phng ra ion H +
v b mt mao qun mang in tch m. Do b mt mang in tch m nn cc cation do lc ht tnh in s
to thnh lp in kp cn bng in tch v to nn hiu th st thnh mao qun (th Zeta).
106
Tc tuyn tnh u:
in di ca dng EOF:
vEOF =
EVZet
uEOF =
EVZet
4
(3.4)
VZet
(3.5)
EOF =
(3.3)
107
108
P;l,
109
Kt qu
Nhn xt chung
Gi tr pH ca dung dch EOF gim pH thp v tng + Cch tin li thay i EOF
110
m in di
pH cao
+ Thay i c in tch, cu
trc cht tan
Dng polymer
hydrophilic trung tnh
4.1.2. Np mu
Np mu vo ng mao qun ch c php ti a l 2% chiu di hiu lc l ca ng. C 3 phng php np
mu l: dng p sut, dng xi-phong v phng php in ng hc.
112
p dng cho
Gii hn pht
hin (M)
Ghi ch
Hunh quang
dn in
Vn nng
10-7 10-8
o ampe
10-10 10-11
10-8 10-9
Nhy, cung cp
thng tin v cu
trc
Ph khi
Bc x k
10-10 10-12
113
Nhy
Hnh 14. Tch cc cation trong CZE (dng tc nhn gin tip Cu2+)
iu kin: mao qun 50 cm x 50 m; V = 20 kV; detector UV, 215 nm.
Sb 3,6 ppm (1), K 7,8 ppm (2), Na 4,6 ppm (3), Ca 4 ppm (4), Mg 2,4 ppm (5), Sr 15 ppm (6), Li 0,69
ppm (7), Ba 27 ppm (8).
114
115
116
S i = k1 C i
Hi = k 2 C i
(6.1)
Hnh 20 . ng chun xc nh Cx
6.2.3. Phng php thm chun
* Cch tin hnh:
+ Pha dy chun cng chnh l dung dch nghin cu v c thm cht cn xc nh vi nhng nng
chnh xc Cti ri o S hoc H ca pic:
C
Cx
Cx + Ct1
Cx + Ct2
Cx + Ct3
Cx + Ct4
Cx + Ct5
S0
S1
S2
S3
S4
S5
119
Phng php thm chun khc phc c hn ch ca phng php ng chun do loi tr c
mi nh hng ca nn (v mu no cng c nn ging nhau). Do phng php ny c chnh xc cao
hn phng php ng chun.
BI TP
Bi 1. Trong ng mao qun c chiu di hiu lc 50 cm, di tng cng 58,5 cm t mt hiu th
25000 V. Sau qu trnh chy sc k, trn sc ngi ta thu c 3 pic vi thi gian lu ln lt l 38,4s,
50,7s, 93,1s ng vi 3 cht X, Y, Z. Tnh in di ton phn, in di hiu lc ca X, Y, Z. Bit Y l
cht trung tnh, t c nhn xt g v gi tr in di hiu lc ef ?
GII
tot ( X ) =
tot ( Z ) =
L.l
V .ti
58,5.50
= 3,05.10-3 (cm2.V-1.s-1)
38, 4.25000
58,5.50
= 1,26.10-3 (cm2.V-1.s-1)
93,1.25000
tot (Y ) = EOF =
58,5.50
= 2,31.10-3 (cm2.V-1.s-1)
50, 7.25000
SA
C
= k. A
S IS
CIS
Trong : SA, SIS ln lt l din tch pic ca cht chun v cht ni chun; C A, CIS ln lt l nng
ca cht chun v cht ni chun.
Theo bi ta c:
95
15
= k.
100,1
10
k = 0,6327
120
Th cc gi tr vo tnh i vi mu nc ta c:
29, 2
C
= 0, 6327. A
105,8
10
CA = 4,362 ppm
i =
L.l
EOF
V .ti
tot = i + EOF =
=
L.l
V .ti
57.50
- 6,398.10-5 = 3,22.10-4 (cm2.V-1.s-1)
15000.8, 2.60
N=
1 + 2
= (3,366.10-4 + 3,397.10-4)/2 = 3,3815.10-4 (cm2.V-1.s-1)
2
Ta c:
R = 0,177.
V
15000
= 0,177.0, 031.104.
4
( TB + EOF ).D
(3,3815.10 + 6,398.105 ).10 5
R = 1,1.
Bi 4. Tch cc protein bng HPCEC. Mao qun di 84 cm, th in di 25000 V. Mt phn t trung
ha c dng EOF mang theo phi mt ht 308s di chuyn on 64 cm t ch np mu n detector.
Cht A c thi gian lu l 343s. Tnh in di tng cng v in di hiu lc ca cht A.
GII
in di tng cng ca cht A:
Cng in trng E: E = V/L = 25000/84 = 298 V/cm
tot =
u A 64 / 343
=
= 6,26.10-4 (cm2.V-1.s-1)
E
298
uEOF =
64
= 0,208 ( cm/s)
308
in di ca dng EOF:
T uEOF = EOF.E EOF = uEOF /E = 0,208 /298 = 6,98.10-4 (cm2.V-1.s-1)
in di hiu lc:
-1
-1
-3
-1
S: 3,9 pht.
123
MC LC
C nhy kh cao i vi nhiu cht (c th pht hin cht c nng c 100ppb)..............................68
Khong tuyn tnh rt rng (hn km nhau n hng triu ln).................................................................68
bn tnh hiu cao, t b nh hng bi tc dng kh mang v cc thng s thc nghim khc........68
Nhm E: mu (nhm A, B, C hoc D) tn ti dng dung dch ..............................................................72
Nhm F: mu c cha mt s thnh phn khng bay hi hoc rt kh bay hi........................................72
Trn c s thnh phn ca mu s quyt nh la chn nhng phng tin thit b v iu kin lm vic.
......................................................................................................................................................................72
5.1. Chn ct tch........................................................................................................................................72
- Rt ngn thi gian phn tch i vi cc mu c khong im si rng..................................................73
- T l gia chiu cao pic v chiu rng pic lun n nh v th thun li cho phn tch nh lng. Thng
thng, cc mu hp cht thin nhin rt phc tp nn khng th bng mt phng trnh tuyn tnh thu
c kt qu mong mun m phi s dng a phng trnh, ngha l khong nhit gia chng c th
gi ng nhit ct trong thi gian thch ng ri li tng tip vi tc mong mun. Trc v sau chng
trnh c th gi nhit c nh...............................................................................................................73
Nhit ca bung iu nhit phi c iu chnh vi tc thch ng nh chng trnh quy nh.
Hin nay cha c my sc k no lm vic chnh xc vi tc nh hn /pht v ln hn /pht. Thc t
ct nhi thng dng vi tc /pht, ct mao qun l /pht.....................................................................73
Vic lm ngui bung iu nhit cn phi c tin hnh nhanh chng, v thng lm ngui su hn
nhit lm vic ban u qu trnh thc hin chng trnh mi nhanh chng n nh, v khi ca bung
iu nhit nng, nhit trong cc tm cch nhit li ph ra...........................................................................74
Nhit ca bung bay hi mu cn phi c a ln cao, c lp vi nhit ca bung iu nhit
nhm lm s bay hi mu n nh v lp li cho d nhit tng hay gim..............................................74
Kh mang s dng phi tinh khit, nu khng cc tp cht s tch t trc ht phn u ca ct tch.
Khi nhit ca ct tng ln n s vn chuyn qua ct gy ra pic l bt ng.............................................74
Gim ng knh ct tch .........................................................................................................................75
S dng kh mang vi nht thp ..........................................................................................................75
Rt t ph thuc vo thng s lm vic, do n l gia tr c trng cho mi cht ng vi mt pha tnh v
mt nhit nht nh. S ph thuc vo nhit ca chng rt nh v v nguyn tc ch khong 2 6
n v khi thay i 10oC..............................................................................................................................76
lp li ca vic xc nh ch s lu ca hai phng th nghim khc nhau ch lch 1 n v v thm ch
vi nhng iu kin thun li ch lch 0,05 n v......................................................................................76
1. Gii thiu v phng php HPCEC......................................................................................89
1.1. S ra i v pht trin..........................................................................................................................89
1.2. Phn loi cc kiu HPCEC ..................................................................................................................91
1.3. c im ca sc k in di mao qun hiu nng cao..........................................................................91
2. Mt s i lng trong HPCEC............................................................................................92
2.1. Tc in di, in di, thi gian in di.........................................................................................92
2.1. 1. Tc in di................................................................................................................................92
2.1.2. in di.......................................................................................................................................93
2.1.3. Thi gian in di............................................................................................................................93
2.2. H s phn b v h s dung tch.........................................................................................................94
2.2.1. H s phn b Ki............................................................................................................................94
2.2.2. H s dung tch ki.........................................................................................................................94
2.3. Chiu cao a, s a v s a hiu lc ca mao qun........................................................................95
2.4. Tc tuyn tnh .................................................................................................................................96
2.5. phn gii.........................................................................................................................................97
124
126