Giao Trinh LHQ To Chuc & Hoat Dong

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
§¹i häc huÕ

trung t©m ®µo t¹o tõ xa
PGS. ts. Vâ kh¸nh vinh - ts. nguyÔn trung tÝn

(§ång chñ biªn)
Gi¸o tr×nh
Liªn hîp quèc

Tæ chøc vµ ho¹t ®éng
(In lÇn thø hai, cã söa ch÷a bæ sung)
Nhµ XuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n

Hµ Néi - 2003
1
MỤC LỤC
Ch−¬ng I: Liªn Hîp Quèc - Mét tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .....4
I. Kh¸i niÖm tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .............................................4
II. Thµnh lËp vµ gi¶i thÓ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ .........................5
III. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ...............................6
IV. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ. .............................................................................................................8
V. Çc c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ...................................9
VI. Th«ng qua quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ..............10
VII. LÞch sö ra ®êi, môc ®Ých, nguyªn t¾c cña LHQ...............................10
VIII. HiÕn ch−¬ng LHQ - mét v¨n b¶n ph¸p lý nÒn t¶ng .....................12
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ........................................................................14
Ch−¬ng II: Çc c¬ quan chÝnh cña liªn hîp quèc...............................15
I. §¹i héi ®ång..........................................................................................15
II. Héi ®ång B¶o an..................................................................................17
III. Héi ®ång kinh tÕ - x· héi ..................................................................28
IV. Ban th− ký..........................................................................................29
V. Toµ ¸n quèc tÕ......................................................................................30
VI. Héi ®ång qu¶n th¸c............................................................................32
Ch−¬ng III: Vai trß cña Liªn Hîp Quèc trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh
vµ ph¸t triÓn hîp t¸c kinh tÕ - x· héi.....................................................35
I. Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh.......................................35
II. Vai trß cña LHQ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi ....................61
C©u hái «n tËp..................................................................................................78
Ch−¬ng IV: Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi
vµ vÊn ®Ò nh©n ®¹o........................................................................................79
I. Vai trß cña liªn hîp quèc trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ............79
II. Vai trß cña LHQ trong vÊn ®Ò nh©n ®¹o ...........................................90
Ch−¬ng V: Liªn Hîp Quèc vµ sù ph¸t triÓn luËt quèc tÕ ................95
I. §iÒu chØnh ph¸p lý çc tranh chÊp quèc tÕ.........................................95
II. Sù ph¸t triÓn vµ qu¸ tr×nh ph¸p ®iÓn hãa luËt quèc tÕ ....................99
2
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ......................................................................111
Ch−¬ng VI: Çc tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc...............112
I. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp,
th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng.....................................................................112
II. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc tµi chÝnh...........................125
III. Çc tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i..............................131
IV. Çc tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ vÒ v¨n hãa khoa häc vµ gi¸o dôc.
................................................................................................................136
V. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc b−u ®iÖn ...........................140
VI. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc lao ®éng vµ søc kháe. .....145
VII. Tæ chøc khÝ t−îng quèc tÕ ..............................................................150
C©u hái h−íng dÉn häc tËp ......................................................................153
Phô lôc I ........................................................................................................154
Phô lôc II ......................................................................................................185
Phô lôc III.....................................................................................................191
Phô lôc IV .....................................................................................................195
3
Ch−¬ng I
Liªn Hîp Quèc - Mét tæ chøc quèc tÕ

cÊp chÝnh phñ
I. Kh¸i niÖm tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ mét trong çc h×nh thøc hîp t¸c cña
çc quèc gia ®ãng mét vai trß to lín trong ®êi sèng quèc tÕ hiÖn nay.
Sù xuÊt hiÖn cña çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ vµo cuèi thÕ kû XIX lµ
kÕt qu¶ cña xu h−íng quèc tÕ hãa ®êi sèng nh©n lo¹i (Tæ chøc §iÖn tÝn quèc tÕ
1865. Tæ chøc B−u chÝnh quèc tÕ 1874).
HiÖn nay trªn thÕ giíi cã kho¶ng 4000 tæ chøc quèc tÕ, trong ®ã kho¶ng 300 tæ
chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ. Trong sè çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ, Liªn hîp
quèc (LHQ) ®−îc coi lµ tæ chøc lín nhÊt vµ quan träng nhÊt. ThuËt ng÷ “Tæ chøc
quèc tÕ” ®−îc sö dông ®Ó ¸m chØ c¶ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ vµ tæ chøc quèc tÕ
cÊp phi chÝnh phñ. Tuy nhiªn c¬ së ph¸p lý cña viÖc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng cña
chóng cã nhiÒu ®iÓm kh¸c nhau.
Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm chung sau: Thµnh
viªn lµ çc quèc gia; T«n träng chñ quyÒn cña çc quèc gia thµnh viªn; cã ®iÒu
−íc quèc tÕ d−íi d¹ng v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng LHQ): cã
sù hiÖn diÖn cña çc c¬ quan th−êng trùc (®iÓm c¬ b¶n ®Ó ph©n biÖt víi héi
nghÞ quèc tÕ).
Víi çc ®iÓm trªn, tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc hiÓu lµ sù liªn kÕt
gi÷a çc quèc gia, dùa trªn c¬ së ®iÒu −íc quèc tÕ nh»m ®¹t nh÷ng môc ®Ých
chung nhÊt ®Þnh, cã çc c¬ quan th−êng trùc vµ ho¹t ®éng v× çc môc ®Ých
chung çc quèc gia thµnh viªn víi ®iÒu kiÖn t«n träng chñ quyÒn cña hä.
Trong khi ®ã, ®Æc ®iÓm c¬ b¶n cña çc tæ chøc quèc tÕ phi chÝnh phñ thÓ hiÖn ë
chç, chóng ®−îc thµnh lËp kh«ng dùa trªn çc ®iÒu −íc quèc tÕ mµ dùa trªn
sù liªn kÕt çc ç nh©n hoÆc ph¸p nh©n (vÝ dô, Tæ chøc Ch÷ thËp ®á quèc tÕ).
ë ®©y chóng t«i chñ yÕu tËp trung lµm s¸ng tá kh¸i niÖm çc tæ chøc quèc tÕ
cÊp chÝnh phñ.
4
Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc ph©n thµnh çc lo¹i kh¸c nhau
c¨n cø vµo çc c¬ së ph©n lo¹i nhÊt ®Þnh.
C¨n cø vµo sè l−îng çc thµnh viªn tham gia tæ chøc, çc tæ chøc quèc tÕ
®−îc ph©n chia thµnh: tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ phæ biÕn (vÝ dô LHQ vµ
çc tæ chøc chuyªn m«n cña nã) vµ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ kh«ng phæ
biÕn (vÝ dô, çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ë çc khu vùc, ch¼ng h¹n, tæ
chøc §«ng Nam ¸-ASEAN).
C¨n cø vµo thÈm quyÒn (lÜnh vùc ho¹t ®éng), chóng ®−îc ph©n thµnh hai
lo¹i; tæ chøc chung (ho¹t ®éng cña tæ chøc liªn quan tíi çc lÜnh vùc, vÝ dô nh−
LHQ, Tæ chøc §«ng Nam ¸) vµ tæ chøc chuyªn m«n (ho¹t ®éng cña tæ chøc
liªn quan tíi mét lÜnh vùc chuyªn m«n cña ®êi sèng quèc tÕ, vÝ dô, Tæ chøc
Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ, Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi, Tæ chøc DÇu
löa quèc tÕ).
C¨n cø vµo quyÒn h¹n, çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc chia thµnh hai
lo¹i kh¸c nhau: çc tæ chøc mang tÝnh chÊt liªn quèc gia (môc ®Ých çc tæ chøc nµy
lµ tæ chøc sù hîp t¸c quèc tÕ vµ quyÕt ®Þnh cña tæ chøc chØ liªn quan trùc tiÕp tíi
çc quèc gia thµnh viªn, kh«ng liªn quan trùc tiÕp tíi ç nh©n vµ ph¸p nh©n cña
hä(1) vµ çc tæ chøc mang tÝnh chÊt trªn quèc gia (môc ®Ých cña çc tæ chøc nµy lµ
quèc tÕ hãa, do vËy quyÕt ®Þnh cña chóng cã ý nghÜa trùc tiÕp víi çc ç nh©n vµ
ph¸p nh©n cña çc ç nh©n vµ ph¸p nh©n cña çc quèc gia thµnh viªn, vÝ dô, Liªn
minh ch©u ¢u).
C¨n cø vµo trËt tù kÕt n¹p thµnh viªn, çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ còng ®−îc chia lµm hai lo¹i: më (bÊt cø quèc gia nµo còng cã thÓ trë
thµnh thµnh viªn cña tæ chøc) vµ ®ãng (c¨n cø vµo môc ®Ých, thÈm quyÒn
cña tæ chøc, cã nh÷ng quèc gia kh«ng thÓ trë thµnh thµnh viªn cña tæ chøc).
II. Thµnh lËp vµ gi¶i thÓ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc coi lµ chñ thÓ ph¸i sinh cña
luËt quèc tÕ (hay cßn ®−îc gäi lµ c«ng ph¸p quèc tÕ). Qu¸ tr×nh thµnh lËp
tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc tiÕn hµnh qua ba giai ®o¹n: th«ng qua
v¨n b¶n thµnh lËp; t¹o dùng c¬ së vËt chÊt cho tæ chøc; triÖu tËp çc c¬
quan chÝnh ®Ó b¾t ®Çu sù ho¹t ®éng thùc tÕ cña tæ chøc.
Sù tho¶ thuËn ý chÝ cña çc quèc gia thµnh viªn vÒ thµnh lËp tæ chøc
quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh d−íi hai ph−¬ng thøc: ®iÒu −íc
(1)
§a sè çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ hiÖn nay lµ lo¹i nµy, vÝ dô nh− LHQ
5
quèc tÕ; quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ ®ang tån t¹i - tæ chøc quèc tÕ sinh ra
tæ chøc quèc tÕ.
Ph−¬ng thøc phæ biÕn nhÊt ®−îc ¸p dông lµ ký kÕt ®iÒu −íc quèc tÕ.
Ph−¬ng thøc nµy th−êng ®−îc tiÕn hµnh theo çch tæ chøc héi nghÞ quèc tÕ
®Ó so¹n th¶o vµ th«ng qua v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc. Tªn gäi cña çc v¨n
b¶n nµy cã thÓ rÊt kh¸c nhau (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng, quy chÕ, ®iÒu lÖ, c«ng
−íc). Ngµy çc v¨n b¶n ®ã cã hiÖu lùc lµ ngµy thµnh lËp tæ chøc.
Giai ®o¹n thø hai trong qu¸ tr×nh thµnh lËp tæ chøc lµ giai ®o¹n h×nh
thµnh c¬ cÊu vËt chÊt cña tæ chøc.
§Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých trªn, çc quèc gia thµnh viªn tho¶ thuËn thµnh
lËp çc c¬ quan hç trî chuyªn m«n. Çc c¬ quan nµy tiÕn hµnh çc c«ng viÖc
sau: so¹n th¶o quy chÕ cña çc c¬ quan chÝnh cña tæ chøc (th−êng trùc,
kh«ng th−êng trùc); gi¶i quyÕt çc c«ng viÖc liªn quan tíi trô së chÝnh cña
tæ chøc; so¹n th¶o ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cho cuéc häp ®Çu tiªn cña çc c¬
quan chÝnh cña tæ chøc; chuÈn bÞ çc tµi liÖu vµ kiÕn nghÞ tíi tÊt c¶ çc vÊn
®Ò cña ch−¬ng tr×nh nghÞ sù.
Çc quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ cã thÓ cö quan s¸t viªn tíi tham dù çc cuéc häp cña çc c¬ quan cña tæ
chøc nÕu nh− ®iÒu ®ã ®−îc ghi nhËn trong v¨n b¶n thµnh lËp cña tæ chøc. ë
mét sè tæ chøc quèc tÕ çc quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cã thÓ cö mét
ph¸i ®oµn quan s¸t viªn th−êng trùc (vÝ dô, Vatican vµ Thuþ SÜ cã ph¸i ®oµn
nh− vËy t¹i LHQ)
Sù triÖu tËp cuéc häp çc c¬ quan chÝnh cña tæ chøc vµ viÖc b¾t ®Çu cña
chóng lµ giai ®o¹n hoµn tÊt vÊn ®Ò thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ.
Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ chÊm døt mäi ho¹t ®éng cña m×nh
(sù tån t¹i) khi çc quèc gia thµnh viªn tho¶ thuËn nh− vËy. Th«ng th−êng
viÖc gi¶i thÓ çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc chÝnh thøc ho¸ b»ng
mét ®iÒu −íc quèc tÕ d−íi d¹ng biªn b¶n vÒ gi¶i thÓ (VÝ dô, Tæ chøc HiÖp
−íc Vacsava ®· gi¶i thÓ trªn c¬ së biªn b¶n cuéc häp cña Uû ban t− vÊn
chÝnh trÞ cña tæ chøc t¹i Pra-ha ngµy 1 th¸ng 7 n¨m 1991; Héi ®ång T−¬ng
trî kinh tÕ ®· ®−îc gi¶i thÓ trªn c¬ së biªn b¶n Bu-®a-pet ngµy 28 th¸ng 6
n¨m 1991.
III. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
Mét nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt quèc tÕ - nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ
quyÒn gi÷a çc quèc gia lµ mét nguyªn t¾c chØ ®¹o trong viÖc thµnh lËp vµ
ho¹t ®éng cña çc tæ chøc quèc tÕ. Çc khÝa c¹nh cña nguyªn t¾c nµy ®−îc thÓ
6
hiÖn ë ®©y lµ: v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së tho¶
thuËn tù nguyÖn b×nh ®¼ng cña çc quèc gia thµnh viªn; vÊn ®Ò t−¬ng quan
gi÷a chñ quyÒn quèc gia thµnh viªn víi môc ®Ých vµ lîi Ých chung cña tæ chøc
®−îc gi¶i quyÕt trong v¨n b¶n thµnh lËp tæ chøc. Gi÷a chóng sÏ kh«ng tån t¹i
bÊt kú m©u thuÉn nµo, nÕu nh− quèc gia thµnh viªn tù nguyÖn thùc hiÖn çc
cam kÕt phï hîp víi ®iÒu lÖ cña tæ chøc (v¨n b¶n thµnh lËp) vµ çc nguyªn t¾c
®−îc thõa nhËn chung.
Trong khoa häc ph¸p lý quèc tÕ cã quan ®iÓm phæ biÕn cho r»ng çc quèc gia
thµnh viªn khi thµnh lËp tæ chøc quèc tÕ ®· trao cho tæ chøc quèc tÕ n¨ng lùc
ph¸p lý quèc tÕ vµ n¨ng lùc hµnh vi ph¸p lý quèc tÕ. Bëi vËy çc tæ chøc quèc tÕ
cã çc kh¶ n¨ng sau: tham gia vµo x©y dùng vµ th«ng qua çc quy ph¹m luËt
quèc tÕ; ®¶m b¶o tu©n thñ çc quy ph¹m ®ã. ChÝnh v× vËy, çc tæ chøc quèc tÕ
cÊp chÝnh phñ ®−îc coi lµ çc chñ thÓ luËt quèc tÕ.
ViÖc san sÎ çc quyÒn vµ nghÜa vô cña çc quèc gia thµnh viªn cho tæ
chøc quèc tÕ kh«ng cã nghÜa lµ tæ chøc quèc tÕ cã t− çch chñ thÓ luËt quèc tÕ
nh− çc quèc gia - chñ thÓ ®Çu tiªn, c¬ b¶n chñ yÕu cña luËt quèc tÕ. QuyÒn
n¨ng chñ thÓ luËt quèc tÕ cña tæ chøc quèc tÕ hÑp h¬n so víi çc quèc gia. ViÖc
san sÎ çc quyÒn vµ nghÜa vô nh− vËy ph¶i ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së hai
nguyªn t¾c sau: quèc gia thµnh viªn chØ ®−îc phÐp chuyÓn trao çc quyÒn mµ
m×nh cã (ë ®©y cã sù hiÖn diÖn cña nguyªn t¾c cæ ®iÓn cña ph¸p luËt La M· -
kh«ng ai cã thÓ chuyÓn trao quyÒn cña m×nh cho ng−êi kh¸c nhiÒu h¬n anh ta
cã); quèc gia thµnh viªn kh«ng thÓ chuyÓn trao mét sè quyÒn ®Æc tr−ng cho
quèc gia (vÝ dô, chñ quyÒn vÒ l·nh thæ).
Nh− vËy quyÒn n¨ng chñ thÓ luËt quèc tÕ cña çc tæ chøc quèc tÕ cã hai
®Æc ®iÓm: mang tÝnh chÊt môc ®Ých vµ chøc n¨ng; mang tÝnh chÊt ®iÒu −íc.
TÝnh chÊt môc ®Ých vµ chøc n¨ng ®ã thÓ hiÖn ë chç, çc quèc gia chuyÓn trao
cho tæ chøc çc quyÒn vµ nghÜa vô ®ñ ®Ó thùc hiÖn çc môc ®Ých vµ çc chøc n¨ng
®Æt ra (vÝ dô, LHQ ®−îc çc quèc gia chuyÓn trao çc quyÒn ®Ó duy tr× hoµ b×nh vµ
an ninh nh©n lo¹i, çc quyÒn ®ã ®−îc thÓ hiÖn râ nhÊt qua çc quyÒn h¹n cña Héi
®ång b¶o an). TÝnh ®iÒu −íc thÓ hiÖn ë chç, çc tæ chøc quèc tÕ cã quyÒn ký çc
®iÒu −íc trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña m×nh.
Ngoµi ra çc tæ chøc quèc tÕ cßn cã quyÒn: tham gia vµo quan hÖ ngo¹i
giao (vÝ dô, cã çc ®¹i diÖn ë çc quèc gia; trao ®æi çc ®¹i diÖn víi çc tæ chøc
quèc tÕ kh¸c); lùa chän çc nh©n viªn hµnh chÝnh, kü thuËt trªn c¬ së hîp
®ång.
Víi t− çch lµ chñ thÓ luËt quèc tÕ, çc tæ chøc quèc tÕ còng ph¶i thùc
hiÖn çc nghÜa vô ph¸p lý quèc tÕ trªn c¬ së luËt quèc tÕ (çc cam kÕt cña
7
m×nh phï hîp víi luËt quèc tÕ) vµ ph¶i bÞ truy cøu tr¸ch nhiÖm ph¸p lý quèc
tÕ do hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt quèc tÕ cña m×nh. Mçi mét tæ chøc quèc tÕ
®Òu cã nguån tµi chÝnh nhÊt ®Þnh ®−îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp cña çc
quèc gia thµnh viªn trªn c¬ së tho¶ thuËn vµ ®−îc sö dông v× çc môc ®Ých
chung mµ çc tæ chøc ®−îc çc quèc gia thµnh viªn giao phã trong v¨n b¶n
thµnh lËp. Ngoµi ra çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cßn ho¹t ®éng víi t−
çch lµ ph¸p nh©n d©n sù trªn c¬ së ph¸p luËt çc quèc gia.
Bëi vËy çc tæ chøc quèc tÕ: cã quyÒn ký çc hîp ®ång mang tÝnh chÊt
d©n sù; cã quyÒn së h÷u bÊt ®éng s¶n vµ ®éng s¶n; cã thÓ lµ nguyªn ®¬n
hoÆc bÞ ®¬n tr−íc toµ ¸n d©n sù cña çc quèc gia. Tuy nhiªn trong vÊn ®Ò
nµy, çc tæ chøc cÊp chÝnh phñ còng nh− çc quèc gia thµnh viªn cã quyÒn
miÔn trõ t− ph¸p.
IV. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc
tÕ cÊp chÝnh phñ.
§Ó thùc hiÖn çc môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®Æt ra çc tæ chøc quèc tÕ cÊp
chÝnh phñ cã thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng x¸c ®Þnh ®−îc ghi nhËn râ
trong v¨n b¶n thµnh lËp cña çc tæ chøc t−¬ng øng.
ThÈm quyÒn cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ th−êng ®−îc hiÓu lµ lÜnh
vùc ho¹t ®éng cña tæ chøc. Tuy nhiªn møc ®é quyÒn h¹n ®ã l¹i phô thuéc vµo
quyÒn h¹n cña tæ chøc (vÝ dô, còng trong lÜnh vùc hoµ b×nh vµ an ninh nh−ng
thÈm quyÒn cña çc tæ chøc quèc tÕ khu vùc h¹n chÕ h¬n rÊt nhiÒu so víi
LHQ). Bëi vËy, viÖc x¸c ®Þnh kh¸i niÖm thÈm quyÒn mét çch chuÈn x¸c
kh«ng thÓ kh«ng c¨n cø vµo quyÒn h¹n cña tæ chøc. V× thÕ thÈm quyÒn cña
tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ lÜnh vùc mµ ë ®ã tæ chøc tiÕn hµnh ho¹t
®éng trªn c¬ së çc quyÒn h¹n ®−îc giao.
Chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ ®−îc hiÓu lµ çc ph−¬ng
thøc tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®Ó ®¹t ®−îc çc môc ®Ých vµ nhiÖm vô ®−îc giao
trong ph¹m vi thÈm quyÒn vµ quyÒn h¹n cña m×nh. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña tæ
chøc quèc tÕ ®−îc chia thµnh ba lo¹i: chøc n¨ng ®iÒu chØnh, chøc n¨ng kiÓm
tra vµ chøc n¨ng hµnh ®éng.
Chøc n¨ng ®iÒu chØnh cña tæ chøc ®−îc thÓ hiÖn: khi tæ chøc ban hµnh
v¨n b¶n trong néi bé tæ chøc (vÝ dô, çc quyÕt ®Þnh cña çc c¬ quan tæ chøc);
ký kÕt çc ®iÒu −íc quèc tÕ víi çc chñ thÓ kh¸c cña luËt quèc tÕ (chøc n¨ng
®iÒu chØnh bªn ngoµi).
Chøc n¨ng kiÓm tra cña tæ chøc ®−îc thùc hiÖn qua viÖc cö çc ®oµn kiÓm
tra hoÆc thu thËp th«ng tin tõ çc quèc gia thµnh viªn (vÝ dô, kiÓm tra viÖc
8
thùc hiÖn çc cam kÕt qua viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh). Chøc n¨ng
hµnh ®éng ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých kh«i phôc l¹i çc quyÒn trªn c¬ së
v¨n b¶n thµnh lËp, trªn c¬ së thùc hiÖn chøc n¨ng ®iÒu chØnh vµ kÕt qu¶ thu
®−îc qua viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng kiÓm tra ( vÝ dô, LHQ quyÕt ®Þnh ®−a lùc
l−îng vò trang ®i b¶o vÖ hoµ b×nh, thùc hiÖn çc biÖn ph¸p cÊm vËn).
V. Çc c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ
C¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ ®−îc hiÓu lµ bé phËn cÊu thµnh cña tæ chøc
®−îc h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng trªn c¬ së v¨n b¶n thµnh lËp hoÆc çc v¨n b¶n
kh¸c cña tæ chøc (vÝ dô, HiÕn ch−¬ng LHQ quy ®Þnh c¬ cÊu cña LHQ gåm s¸u c¬
quan chÝnh).
C¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cã: thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng x¸c
®Þnh; c¬ cÊu bªn trong: trËt tù th«ng qua quyÕt ®Þnh; quy chÕ ph¸p lý.
VÒ nguyªn t¾c, thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña çc c¬ quan cña
tæ chøc quèc tÕ ®−îc h×nh thµnh tõ thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña
tæ chøc. Do vËy çc c¬ quan cña tæ chøc cã thÓ cã thÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ
chøc n¨ng kh¸c nhau nh−ng kh«ng bao giê v−ît qu¸ thÈm quyÒn, quyÒn h¹n
vµ chøc n¨ng tæ chøc mµ chóng lµ çc bé phËn cÊu thµnh. Çc c¬ quan tæ chøc
quèc tÕ ®−îc ph©n chia thµnh çc lo¹i kh¸c nhau.
C¨n cø vµo tÝnh chÊt thµnh viªn, çc c¬ quan ®ã cã çc lo¹i: liªn chÝnh
phñ, liªn quèc héi (vÝ dô, Liªn minh ch©u ¢u), hµnh chÝnh (bao gåm nh÷ng
ng−êi ho¹t ®éng víi t− çch ç nh©n). Trong sè ®ã, çc c¬ quan quan träng
nhÊt lµ çc c¬ quan mang tÝnh chÊt liªn chÝnh phñ. Çc c¬ quan hµnh chÝnh
cña tæ chøc lµ yÕu tè kh«ng thÓ thiÕu cña bÊt kú tæ chøc quèc tÕ nµo. Chóng
bao gåm çc thµnh viªn ho¹t ®éng víi t− çch ç nh©n vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm
tr−íc tæ chøc. ViÖc bæ nhiÖm, tuyÓn chän çc viªn chøc ®ã ®−îc tiÕn hµnh trªn
c¬ së tho¶ thuËn cña çc quèc gia thµnh viªn.
C¨n cø vµo sè l−îng thµnh viªn, çc c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ gåm hai
lo¹i: c¬ quan chung (gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ quèc gia thµnh viªn) vµ c¬ quan cã
sè l−îng h¹n chÕ (gåm ®¹i diÖn mét sè quèc gia th−êng ®−îc bÇu theo nhiÖm kú
trªn c¬ së tho¶ thuËn). C¬ quan chung cña tæ chøc th−êng gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
quan träng nhÊt nh−: x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch chung cña tæ chøc; th«ng qua çc dù
th¶o ®iÒu −íc vµ kiÕn nghÞ; gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ng©n s¸ch vµ tµi chÝnh; xem xÐt
söa ®æi bæ sung ®iÒu lÖ; gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan tíi thµnh viªn: kÕt n¹p,
khai trõ, ®×nh chØ çc quyÒn vµ −u ®·i. C¬ quan cã sè l−îng h¹n chÕ th−êng gi¶i
quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan tíi ho¹t ®éng th−êng xuyªn cña tæ chøc.
9
VI. Th«ng qua quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ
Çc quyÕt ®Þnh cña tæ chøc quèc tÕ ®−îc çc c¬ quan cña nã th«ng qua.
QuyÕt ®Þnh cña tæ chøc chÝnh phñ lµ sù biÓu hiÖn ý chÝ chung cña çc quèc
gia thµnh viªn. Qu¸ tr×nh th«ng qua quyÕt ®Þnh phô thuéc vµo mét lo¹t çc
yÕu tè: quy ®Þnh trong v¨n b¶n thµnh lËp; quy chÕ vµ thµnh phÇn cña c¬
quan; bÇu kh«ng khÝ chÝnh trÞ trong quan hÖ gi÷a çc quèc gia thµnh viªn
®¹i diÖn t¹i çc c¬ quan ®−a ra quyÕt ®Þnh.
Tr×nh tù ®−a ra quyÕt ®Þnh cña tæ chøc ®−îc tiÕn hµnh qua çc b−íc
sau: ®−a ra s¸ng kiÕn vÒ quyÕt ®Þnh; th¶o luËn vÒ quyÕt ®Þnh t¹i c¬ quan;
biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh. QuyÕt ®Þnh ®−îc th«ng qua theo mét
trong çc nguyªn t¾c sau: nhÊt trÝ hoµn toµn, qu¸ b¸n tèi thiÓu, qu¸ b¸n tèi
®a.
VII. LÞch sö ra ®êi, môc ®Ých, nguyªn t¾c cña LHQ
a. LÞch sö ra ®êi
LHQ lµ trung t©m cña thÕ giíi trong viÖc gi÷ g×n hoµ b×nh vµ an ninh
nh©n lo¹i, thóc ®Èy sù hîp t¸c kinh tÕ - x· héi gi÷a çc quèc gia.
Sù ra ®êi cña LHQ lµ thµnh qu¶ chiÕn th¾ng cña çc d©n téc thuéc phe
®ång minh trong chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Tuy nhiªn mét trong çc
nguyªn nh©n kh¸c dÉn tíi sù ra ®êi cña tæ chøc LHQ cã thÓ kÓ tíi lµ qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn çc quan hÖ kinh tÕ, chÝnh trÞ quèc tÕ trªn quan hÖ toµn cÇu; cuéc
çch m¹ng khoa häc kü thuËt trªn thÕ giíi.
Sù kiÖn ®Çu tiªn dÉn tíi viÖc thµnh lËp LHQ lµ Tuyªn bè chung §¹i T©y
D−¬ng do Tæng thèng Mü F.D.Ru-d¬-ven vµ Thñ t−íng Anh U. Síc-sin ký
ngµy 14 th¸ng 8 n¨m 1941 vµ Tuyªn bè cña ChÝnh phñ Liªn X« t¹i héi nghÞ
cña phe ®ång minh t¹i London ngµy 24 th¸ng 9 n¨m 1941. Trong çc v¨n b¶n
ph¸p lý chÝnh trÞ quèc tÕ ®ã ®· h×nh thµnh çc t− t−ëng vÒ sù cÇn thiÕt x©y
dùng trËt tù thÕ giíi hoµ b×nh hîp t¸c sau chiÕn tranh.
V¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ ®Çu tiªn vÒ t− t−ëng thµnh lËp mét tæ chøc quèc
tÕ míi nh»m duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i lµ Tuyªn bè chung cña
ChÝnh phñ Liªn X« vµ ChÝnh phñ Ba Lan ngµy 4 th¸ng 12 n¨m 1941. Trong
tuyªn bè ®ã cã nªu râ r»ng: thÕ giíi hoµ b×nh vµ c«ng b»ng chØ cã thÓ ®¶m b¶o
b»ng mét tæ chøc quèc tÕ míi dùa trªn sù liªn kÕt chÆt chÏ cña çc quèc gia
d©n chñ.
10
B−íc ®i thùc tÕ ®Çu tiªn trong qu¸ tr×nh thµnh lËp LHQ chÝnh lµ Tuyªn
bè Matxc¬va ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 1943 cña ®¹i diÖn bèn quèc gia lµ Liªn X«,
Mü, Anh vµ Trung Quèc. Tuyªn bè nªu râ sù cÇn thiÕt vÒ thµnh lËp mét çch
nhanh chãng mét tæ chøc chung nh»m duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i.
Trong tuyªn bè cßn nªu râ çc nguyªn t¾c quan träng cña tæ chøc quèc tÕ
t−¬ng lai nh−: nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ quyÒn gi÷a çc quèc gia; nguyªn
t¾c tr¸ch nhiÖm ®Æc biÖt cña çc quèc gia siªu c−êng trong viÖc duy tr× hoµ
b×nh vµ an ninh thÕ giíi. T¹i héi nghÞ nµy, uû ban so¹n th¶o çc vÊn ®Ò liªn
quan tíi thµnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ chung ®· ®−îc thµnh lËp. QuyÕt ®Þnh
cña Héi nghÞ Matxc¬va ®· ®−îc Héi nghÞ Tª-hª-ran kh¼ng ®Þnh l¹i vµo cuèi
n¨m 1943.
Th¸ng 10 n¨m 1944 t¹i §um B¸c-t¬n (Mü) çc ®¹i diÖn cña bèn quèc gia
trªn ®· th«ng qua v¨n b¶n víi tªn gäi “Nh÷ng ®Ò xuÊt s¬ bé vÒ viÖc thµnh lËp tæ
chøc an ninh quèc tÕ chung”. Nh÷ng ®Ò xuÊt ®ã lµ c¬ së cho viÖc so¹n th¶o HiÕn
ch−¬ng LHQ. T¹i cuéc Héi nghÞ nµy, vÊn ®Ò biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh cña
Héi ®ång B¶o an LHQ kh«ng ®−îc gi¶i quyÕt. VÊn ®Ò nµy ®· ®−îc gi¶i quyÕt t¹i
héi nghÞ I-an-ta (Cr−m - Liªn X«) vµo th¸ng 2 n¨m 1945 theo nguyªn t¾c thèng
nhÊt hµnh ®éng cña çc quèc gia siªu c−êng khi gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò quan träng
t¹i Héi ®ång B¶o an. Nguyªn t¾c nµy sau ®ã ®· ®−îc ghi nhËn trong §iÒu 27
HiÕn ch−¬ng LHQ. T¹i cuéc héi nghÞ ®ã, vÊn ®Ò ngµy giê, ®Þa ®iÓm tæ chøc héi
nghÞ thµnh lËp LHQ còng ®· ®−îc gi¶i quyÕt.
Theo ®óng dù kiÕn, ngµy 25 th¸ng 4 n¨m 1945, t¹i San Phran-xit-c«, héi
nghÞ vÒ thµnh lËp LHQ ®−îc triÖu tËp. Héi nghÞ ®· xem xÐt vµ th«ng qua HiÕn
ch−¬ng LHQ (ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 1945 HiÕn ch−¬ng ®−îc th«ng qua vµ theo
quy ®Þnh trong ®ã ngµy 24 th¸ng 10 n¨m 1945 HiÕn ch−¬ng cã hiÖu lùc ph¸p
lý).
Theo quyÕt ®inh cña §¹i héi ®ång LHQ n¨m 1974, ngµy HiÕn ch−¬ng
cã hiÖu lùc lµ ngµy thµnh lËp LHQ. Bëi vËy hµng n¨m cø ®Õn ngµy 24 th¸ng
10 nh©n d©n toµn thÕ giíi ®· kû niÖm träng ®¹i ngµy thµnh lËp LHQ nh−
mét sù kiÖn vÜ ®¹i, tiÕn bé trong lÞch sö nh©n lo¹i tõ tr−íc tíi nay. §ã lµ sù
biÓu hiÖn: cña tinh thÇn hîp t¸c, ®oµn kÕt v× sù tiÕn bé; cña tinh thÇn quyÕt
t©m ®Êu tranh chèng çc thÕ lùc cùc ®oan hiÕu chiÕn ®e do¹ hoµ b×nh vµ
nÒn v¨n minh nh©n lo¹i.
b. Môc ®Ých nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña LHQ
HiÕn ch−¬ng LHQ ghi nhËn çc môc ®Ých sau:
- Cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ;
11
- Ph¸t triÓn çc quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a çc d©n téc trªn c¬ së t«n träng
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ quyÒn tù quyÕt cña çc d©n téc;
- TiÕn hµnh sù hîp t¸c trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò kinh tÕ, x· héi,
v¨n ho¸ vµ nh©n ®¹o, khuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n
cña con ng−êi.
§Ó ®¹t çc môc ®Ých ®Æt ra LHQ ho¹t ®éng trªn c¬ së nguyªn t¾c:
- Nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ quyÒn gi÷a çc quèc gia thµnh viªn;
- Nguyªn t¾c ph¶i tu©n thñ cã thiÖn chÝ çc cam kÕt ®−îc ghi nhËn trong
HiÕn ch−¬ng;
- Nguyªn t¾c gi¶i quyÕt tranh chÊp quèc tÕ b»ng biÖn ph¸p hoµ b×nh;
- Nguyªn t¾c kh«ng ®−îc dïng vò lùc vµ ®e do¹ sö dông nã;
- Nguyªn t¾c çc thµnh viªn LHQ ph¶i gióp ®ì vµ ñng hé ®Çy ®ñ cho
LHQ trong mäi hµnh ®éng mµ nã ¸p dông theo ®óng HiÕn ch−¬ng vµ tr¸nh
gióp ®ì bÊt kú quèc gia nµo bÞ LHQ ¸p dông çc biÖn ph¸p ngõa hoÆc c−ìng
chÕ;
- Nguyªn t¾c LHQ ®¶m b¶o ®Ó çc quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn
hµnh ®éng trªn c¬ së çc nguyªn t¾c ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng LHQ
nh»m cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh thÕ giíi;
- Nguyªn t¾c LHQ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña çc quèc gia
bÊt kú.
Nh− vËy trong sè çc nguyªn t¾c ®ã, cã mét sè nguyªn t¾c ®−îc coi lµ
nguyªn t¾c c¬ b¶n cña luËt quèc tÕ. ViÖc ghi nhËn çc nguyªn t¾c Êy cã ý
nghÜa quan träng trong viÖc ph¸t triÓn tiÕn bé cña luËt quèc tÕ sau §¹i chiÕn
thø hai.
VIII. HiÕn ch−¬ng LHQ - mét v¨n b¶n ph¸p lý nÒn t¶ng
Tr−íc hÕt HiÕn ch−¬ng t¹o dùng mét nÒn t¶ng ph¸p lý quèc tÕ, tÝnh ph¸p
chÕ vµ sù c«ng b»ng quèc tÕ. Lµ mét ®iÒu −íc quèc tÕ phæ biÕn quan träng
nhÊt. HiÕn ch−¬ng §iÒu chØnh ho¹t ®éng cña LHQ, çc c¬ quan cña nã vµ
hµnh vi cña çc quèc gia thµnh viªn nh»m ®¹t çc môc ®Ých ®Æt ra trªn c¬ së
çc nguyªn t¾c ®· nªu.
HiÕn ch−¬ng LHQ lµ mét ®iÒu −íc quèc tÕ ®Æc biÖt, do vËy viÖc thay ®æi çc
quy ®Þnh cña nã kh«ng chØ ®ông ch¹m tíi lîi Ých cña mét quèc gia hoÆc mét
nhãm quèc gia mµ cã thÓ sÏ g©y ra hËu qu¶ tai h¹i cho sù nghiÖp hoµ b×nh vµ an
ninh quèc tÕ.
Çc quy ®Þnh cña HiÕn ch−¬ng t¸c ®éng tíi chÝnh s¸ch cña çc quèc gia,
tíi kÕt qu¶ ®µm ph¸n vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c nhau trong ®êi sèng quèc tÕ, tíi néi
12
dung çc ®iÒu −íc quèc tÕ. HiÕn ch−¬ng kh«ng chØ lµ c¬ së quan träng ®Ó hoµn
thiÖn c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña LHQ mµ cßn ®Þnh h−íng cho sù cñng cè hoµ
b×nh thÕ giíi trong t−¬ng lai, tr¸nh khái th¶m häa cña çc lo¹i vò khÝ giÕt
ng−êi hµng lo¹t.
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña HiÕn ch−¬ng LHQ lµ ë chç, nã kh«ng
chØ lµ c¬ së cho sù cñng cè hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ mµ cßn lµ nÒn t¶ng
cña sù hîp t¸c trong lÜnh vùc kinh tÕ, nh©n ®¹o vµ çc lÜnh vùc kh¸c cña ®êi
sèng quèc tÕ.
HiÕn ch−¬ng t¹o dùng nh÷ng nh©n tè quan träng cho mét t− duy chÝnh
trÞ míi. §ã lµ viÖc çc quèc gia tiÕn bé trªn thÕ giíi ngµy cµng nhiÒu vµ sö
dông quy chÕ biÓu quyÕt trong HiÕn ch−¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh çc vÊn ®Ò quan
träng cña ®êi sèng quèc tÕ.
13
C©u hái h−íng dÉn häc tËp
1. ThÕ nµo lµ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ?

2. H·y cho biÕt tr×nh tù thµnh lËp vµ gi¶i thÓ cña tæ chøc quèc tÕ cÊp
chÝnh phñ?
3. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ lµ g×?
4. ThÈm quyÒn, quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh
phñ ®−îc quy ®Þnh ra sao?
5. Tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ cã nh÷ng c¬ quan g×?
6. Çc tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ th«ng qua quyÕt ®Þnh cña m×nh nh−
thÕ nµo?
7. H·y cho biÕt lÞch sö ra ®êi, môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ?
8. T¹i sao nãi HiÕn ch−¬ng LHQ lµ v¨n b¶n ph¸p lý quan träng?
14
Ch−¬ng II
Çc c¬ quan chÝnh cña liªn hîp quèc
LHQ bao gåm 6 c¬ quan chÝnh lµ: §¹i héi ®ång, Héi ®ång B¶o an, Héi ®ång
Kinh tÕ-x· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c, Ban th− ký vµ Tßa ¸n quèc tÕ. Trong sè
çc c¬ quan nh− vËy. §¹i héi ®ång lµ c¬ quan toµn thÓ mang tÝnh chÊt kh«ng
th−êng trùc, sè cßn l¹i lµ çc c¬ quan th−êng trùc. Ngoµi ra, trong khu«n khæ
LHQ cßn cã çc tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ. Song çc tæ chøc nµy kh«ng ph¶i
lµ c¬ quan chÝnh cña LHQ.
I. §¹i héi ®ång
§¹i héi ®ång bao gåm tÊt c¶ ®¹i diÖn cña çc quèc gia thµnh viªn thùc
hiÖn çc nhiÖm vô cña m×nh trªn c¬ së HiÕn ch−¬ng LHQ.
§¹i héi ®ång cã thÈm quyÒn th¶o luËn tÊt c¶ çc vÊn ®Ò hoÆc çc c«ng
viÖc thuéc ph¹m vi HiÕn ch−¬ng, hoÆc thuéc quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña bÊt
kú mét c¬ quan nµo cña LHQ ®−îc ghi trong HiÕn ch−¬ng trõ nh÷ng vÊn ®Ò
®−îc quy ®Þnh trong §iÒu 12 cña HiÕn ch−¬ng (§iÒu 10 HiÕn ch−¬ng LHQ).
VÊn ®Ò ngo¹i lÖ ®ã ®−îc x¸c ®Þnh theo §iÒu 12 HiÕn ch−¬ng nh− sau: “Khi Héi
®ång B¶o an thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng ®−îc HiÕn ch−¬ng nµy quy ®Þnh ®èi
víi mét vô tranh chÊp hay mét t×nh thÕ nµo ®ã, th× §¹i héi ®ång kh«ng ®−îc
®−a ra mét kiÕn nghÞ nµo vÒ tranh chÊp hay t×nh thÕ Êy, trõ khi ®−îc Héi
®ång B¶o an yªu cÇu.
Trong sè çc quyÒn h¹n cña Héi ®ång, quyÒn h¹n quan träng nhÊt lµ viÖc
“xem xÐt çc nguyªn t¾c chung cña sù hîp t¸c trong c«ng cuéc cñng cè hßa
b×nh vµ an ninh thÕ giíi”. Trªn c¬ së tu©n thñ §iÒu 12 HiÕn ch−¬ng, §¹i héi
®ång cã quyÒn ®−a ra khuyÕn nghÞ vÒ viÖc ¸p dông çc biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó
gi¶i quyÕt hßa b×nh mäi t×nh thÕ nÈy sinh bÊt kú tõ nguån gèc nµo, mµ theo sù
nhËn xÐt cña §¹i héi ®ång, cã thÓ lµm ph−¬ng h¹i tíi lîi Ých chung, g©y tæn
h¹i cho çc quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a çc d©n téc, kÓ c¶ nh÷ng t×nh thÕ nÈy sinh
do vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh vÒ çc môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ (§iÒu 14
HiÕn ch−¬ng).
15
ThÈm quyÒn réng lín cña §¹i héi ®ång ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng
cã c¬ së hîp lý nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt, §¹i héi ®ång lµ mét c¬ quan d©n chñ vÒ
sù hîp t¸c toµn diÖn gi÷a çc quèc gia cã chñ quyÒn lo¹i trõ mäi sù ¸p ®Æt khi
th«ng qua quyÕt ®Þnh. Thø hai, §¹i héi ®ång kh«ng ph¶i lµ “nghÞ viÖn” quèc
tÕ, do vËy, nã cã thÓ th¶o luËn bÊt kú vÊn ®Ò g× liªn quan sù hîp t¸c gi÷a çc
quèc gia miÔn lµ kh«ng thuéc çc c«ng viÖc néi bé cña chóng. Thø ba, §¹i héi
®ång kh«ng cÇn ph¶i th«ng qua çc quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông vò lùc (vÊn ®Ò
thuéc thÈm quyÒn riªng biÖt cña Héi ®ång B¶o an).
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm vµ quy chÕ ph¸p lý cña §¹i héi ®ång lµ ë chç,
§¹i héi ®ång lµ diÔn ®µn ®Ó tiÕn hµnh th¶o luËn th−êng kú tÊt c¶ çc vÊn ®Ò
träng ®¹i cña thÕ giíi. §¹i héi ®ång tiÕn hµnh th¶o luËn th−êng xuyªn çc vÊn
®Ò cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, ph¸t triÓn quan hÖ hîp t¸c kinh tÕ -
x· héi gi÷a çc quèc gia. Nh− vËy §¹i héi ®ång t¹o ra nh÷ng kh¶ n¨ng réng
lín ®Ó trao ®æi quan ®iÓm vµ ®¹t ®−îc tháa thuËn vÒ viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
c¬ b¶n cña céng ®ång. Trªn c¬ së ®ã, §¹i héi ®ång ®· cã vai trß to lín trong
viÖc so¹n th¶o çc ®iÒu −íc quèc tÕ phæ biÕn (C«ng −íc vÒ luËt biÓn quèc tÕ
n¨m 1982, çc c«ng −íc vÒ quyÒn con ng−êi). Trong khu«n khæ LHQ, §¹i héi
®ång tiÕn hµnh ph¸p ®iÓn hãa luËt quèc tÕ. Cô thÓ, theo §iÒu 13 HiÕn ch−¬ng,
“§¹i héi ®ång tæ chøc nghiªn cøu vµ th«ng qua nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m: a.
Ph¸t triÓn sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ thóc ®Èy ph¸p ®iÓn
hãa vµ sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña luËt quèc tÕ”.
Ho¹t ®éng c¬ b¶n cña §¹i héi ®ång ®−îc tiÕn hµnh t¹i çc cuéc häp
th−êng kú hµng n¨m, çc cuéc häp bÊt th−êng vµ çc cuéc häp ®Æc biÖt b×nh
th−êng. Ngoµi ra mét khèi l−îng c«ng viÖc ®¸ng kÓ cña §¹i héi ®ång ®−îc çc
c¬ quan phô trî cña nã ®¶m nhiÖm (cì trªn 200 c¬ quan nh− vËy). Trong çc
cuéc häp th−êng kú cña §¹i héi ®ång, çc cuéc häp toµn thÓ cã ý nghÜa quan
träng nhÊt. T¹i ®ã, çc nguyªn thñ quèc gia, chÝnh phñ, çc bé tr−ëng ngo¹i
giao vµ çc vÞ l·nh ®¹o kh¸c cña ®a sè çc quèc gia tr×nh bµy çc quan ®iÓm
cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c nhau cña ®êi sèng quèc tÕ. Çc cuéc häp toµn thÓ
®−îc tiÕn hµnh trong kho¶ng thêi gian ba tuÇn ®Çu tiªn. Ngoµi ra çc cuéc
häp toµn thÓ, §¹i héi ®ång tiÕn hµnh ho¹t ®éng th«ng qua çc cuéc häp cña
çc uû ban nh−: häp uû ban chung, häp uû ban kiÓm tra t− çch ®¹i biÓu, häp
cña b¶y uû ban: (gi¶i trõ vµ an ninh; chÝnh trÞ; kinh tÕ - tµi chÝnh; x· héi -
nh©n ®¹o; xãa bá thuéc ®Þa; hµnh chÝnh - ng©n s¸ch; ph¸p lý).
§¹i héi ®ång th«ng qua quyÕt ®Þnh trªn c¬ së mçi thµnh viªn mét phiÕu.
Trong ®ã, çc vÊn ®Ò quan träng ®−îc th«ng qua trªn c¬ së qu¸ b¸n tèi ®a
t−¬ng ®èi (2/3 sè thµnh viªn cã mÆt tham gia bá phiÕu), çc vÊn ®Ò kh¸c - qu¸
16
b¸n tèi thiÓu t−¬ng ®èi (50% + 1 phiÕu cña sè thµnh viªn cã mÆt tham gia bá
phiÕu).
Çc vÊn ®Ò quan träng nh−: bÇu uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång
B¶o an, çc thµnh viªn cña Héi ®ång Kinh tÕ - x· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c,
kÕt n¹p vµ b·i miÔn thµnh viªn, ®×nh chØ quyÒn −u ®·i cña thµnh viªn, chøc
n¨ng hÖ thèng qu¶n th¸c, ng©n quü mang tÝnh chÊt ph¸p lý (cã ý nghÜa b¾t
buéc thi hµnh). Çc vÊn ®Ò kh¸c (kÓ c¶ vÊn ®Ò hßa b×nh vµ an ninh) chØ mang
tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ.
II. Héi ®ång B¶o an
Ho¹t ®éng cña Héi ®ång B¶o an lµ nh©n tè quan träng trong viÖc ph¸t
triÓn çc quan hÖ gi÷a çc quèc gia, lµ c«ng cô h÷u hiÖu chung ch−a tõng cã
trong lÞch sö nh©n lo¹i vÒ viÖc b¶o vÖ hßa b×nh, ng¨n ngõa chiÕn tranh. Trong
nh÷ng n¨m ho¹t ®éng cña m×nh (®Æc biÖt sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh). Héi
®ång B¶o an ®· xem xÐt vµ gi¶i quyÕt hµng tr¨m vô tranh chÊp gi÷a çc quèc
gia. Thùc tÕ chøng minh r»ng c«ng viÖc mµ Héi ®ång gi¶i quyÕt lµ rÊt lín
(b×nh qu©n mçi ngµy tõ 1946 ®Õn 1986 Héi ®ång tiÕn hµnh häp kh«ng Ýt h¬n
mét cuéc). Bëi vËy ngay trong 40 n¨m ®Çu (1945-1985), Héi ®ång ®· th«ng
qua 580 nghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ kh¸c nhau, trong ®ã
chñ yÕu lµ çc vÊn ®Ò liªn quan hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. NhiÒu tr−êng
hîp çc quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng chØ ng¨n chÆn sù ®æ m¸u vµ thiÖt h¹i to lín vÒ
tÝnh m¹ng còng nh− tµi s¶n, mµ cßn ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh trong viÖc gi¶i
quyÕt çc vÊn ®Ò cùc kú phøc t¹p trªn thÕ giíi.
Çc quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an kh«ng chØ lµ c«ng cô gi¶i quyÕt çc
tranh chÊp, mµ cßn lµ çc v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ thÓ hiÖn sù dung hßa ý chÝ
cña çc quèc gia bëi v× chóng cã ý nghÜa b¾t buéc ®èi víi çc quèc gia (§iÒu 25
cña HiÕn ch−¬ng nªu râ, çc thµnh viªn LHQ ®ång ý phôc tïng vµ thùc hiÖn
çc quyÕt ®Þnh vµ nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an).
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ, Héi ®ång B¶o an cã quyÒn ¸p dông çc c«ng cô
vµ çc ph−¬ng thøc mµ LHQ cã ®−îc, ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò quan träng nh−
ng¨n ngõa chiÕn tranh h¹t nh©n, h¹n chÕ ch¹y ®ua vò trang, gi¶i trõ qu©n
®éi, cñng cè vµ ph¸t triÓn hÖ thèng an ninh quèc tÕ.
Víi t− çch lµ c¬ quan l·nh ®¹o chÝnh trÞ cña LHQ, Héi ®ång B¶o an ho¹t
®éng trªn c¬ së HiÕn ch−¬ng vµ ®¹i diÖn cho tÊt c¶ thµnh viªn cña LHQ v× lîi
Ých cña sù nghiÖp hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
Héi ®ång B¶o an lµ c¬ quan duy nhÊt trong sè çc c¬ quan chÝnh cña LHQ
cã quyÒn h¹n th«ng qua çc quyÕt ®Þnh vÒ gi÷ g×n vµ kh«i phôc hßa b×nh vµ an
17
ninh thÕ giíi. Theo HiÕn ch−¬ng chØ cã Héi ®ång B¶o an míi cã quyÒn ra quyÕt
®Þnh tiÕn hµnh çc chiÕn dÞch qu©n sù (b»ng lùc l−îng vò trang cña LHQ). §Ó
thùc hiÖn çc chiÕn dÞch ®ã, Héi ®ång B¶o an quyÕt ®Þnh çc vÊn ®Ò nh−:
thµnh lËp lùc l−îng vò trang; x¸c ®Þnh nhiÖm vô, chøc n¨ng, thµnh phÇn, sè
l−îng, c¬ cÊu chØ huy vµ çc vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn viÖc thùc hiÖn chiÕn
dÞch (thêi h¹n, tµi chÝnh).
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ quy chÕ ph¸p lý cña Héi ®ång B¶o an lµ
quy chÕ biÓu quyÕt th«ng qua quyÕt ®Þnh. Sù ®Æc biÖt ®ã xuÊt ph¸t tõ tÝnh
chÊt phøc t¹p vµ ®Æc biÖt trong quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trªn thÕ giíi, çc yÕu
tè kh¸c vÒ mÆt lÞch sö còng nh− chÝnh trÞ.
Héi ®ång B¶o an bao gåm 15 thµnh viªn (tr−íc n¨m 1963 cã 11 thµnh
viªn): 5 thµnh viªn th−êng trùc v« thêi h¹n (Nga - tr−íc n¨m 1991 lµ Liªn X«,
Anh, Ph¸p vµ Trung Quèc) vµ 10 thµnh viªn kh«ng th−êng trùc ®−îc bÇu theo
quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng). C¬ cÊu nh− vËy cña Héi ®ång B¶o an kh«ng chØ
b¶o ®¶m cho ho¹t ®éng cña Héi ®ång ®−îc tiÕn hµnh nhanh chãng vµ cã hiÖu
qu¶ mµ cßn ®¶m b¶o sù c©n b»ng th−êng xuyªn gi÷a çc thµnh viªn th−êng
trùc vµ çc thµnh viªn kh«ng th−êng trùc.
Trô cét cña Héi ®ång B¶o an lµ çc thµnh viªn th−êng trùc. ViÖc x¸c ®Þnh
nhãm çc quèc gia lµ thµnh viªn th−êng trùc ®−îc tiÕn hµnh trªn c¬ së mét
lo¹t çc dÊu hiÖu nh−: vai trß trong ®êi sèng quèc tÕ, l·nh thæ, d©n c−, tr×nh
®é ph¸t triÓn kinh tÕ - kü thuËt, tiÒm lùc qu©n sù, vai trß chèng x©m l−îc
trong chiÕn tranh thÕ giíi thø hai.
Quy chÕ thµnh viªn th−êng trùc ®−îc x¸c ®Þnh râ trong HiÕn ch−¬ng.
Theo ®ã, çc uû viªn th−êng trùc cã quyÒn ngang nhau trong viÖc th¶o luËn vµ
th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò. Ngoµi viÖc b¶o ®¶m th−êng trùc cña Héi
®ång B¶o an, HiÕn ch−¬ng cßn Ên ®Þnh nguyªn t¾c nhÊt trÝ trong hµnh ®éng
cña hä ®Ó ®¶m b¶o cho ho¹t ®éng cña Héi ®ång ®¹t hiÖu qu¶. Bëi møc ®é cña
sù hîp t¸c gi÷a çc uû viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an ¶nh h−ëng ®¸ng
kÓ kh«ng chØ tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña Héi ®ång mµ cßn tíi t×nh h×nh chung
trªn thÕ giíi (vÝ dô, trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña
Héi ®ång rÊt thÊp, nh−ng sau thêi kú chiÕn tranh l¹nh hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
Héi ®ång ®· kh¶ quan h¬n). Quy chÕ uû viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an
mét mÆt t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó çc uû viªn th−êng trùc ®ãng gãp c«ng søc ®¸ng kÓ
cña m×nh trong sù nghiÖp cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, mÆt kh¸c, ®Æt
ra tr¸ch nhiÖm tr−íc hä ®èi víi sø mÖnh ®ã.
Çc uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an còng ®ãng gãp mét
vai trß ®¸ng kÓ trong ho¹t ®éng cña Héi ®ång. Çc uû viªn ®ã ®−îc §¹i héi
18
®ång bÇu víi nhiÖm kú hai n¨m. Çc ®iÒu kiÖn ®Ó mét quèc gia cã thÓ ®−îc
bÇu vµo uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an lµ: vÞ trÝ vµ vai trß
trong viÖc gi÷ g×n hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ vµ trong viÖc ®¹t çc môc
®Ých kh¸c cña LHQ; sù ph©n bè theo khu vùc ®Þa lý. Do v× quy chÕ bÇu cö
uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an rÊt phøc t¹p, do vËy, viÖc
bÇu mét uû viªn ®ã th−êng ph¶i tiÕn hµnh qua nhiÒu ®ît bá phiÕu. Trong
thêi gian gÇn ®©y ®· cã sù thay ®æi ®¸ng kÓ trong viÖc ®Ò cö, do vËy viÖc
bÇu cö ®· ®−îc tiÕn hµnh nhanh chãng h¬n.
Tõ n¨m 1965, sè l−îng çc uû viªn kh«ng th−êng trùc tõ 6 ®−îc t¨ng lªn
thµnh 10 (c¨n cø vµo sù söa ®æi çc kho¶n 1 vµ 2 vµ 3 §iÒu 27 cña HiÕn
ch−¬ng). Sù söa ®æi ®ã còng lµm thay ®æi ®¸ng kÓ tr×nh tù th«ng qua quyÕt
®Þnh t¹i Héi ®ång B¶o an vµ ®ång thêi n©ng cao ®¸ng kÓ vai trß cña çc uû
viªn kh«ng th−êng trùc. QuyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an vÒ çc vÊn ®Ò mang
tÝnh chÊt thñ tôc ®−îc th«ng qua trªn c¬ së Ýt nhÊt cã 9 uû viªn nhÊt trÝ.
QuyÕt ®Þnh vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c cña Héi ®ång chØ ®−îc th«ng qua khi cã Ýt nhÊt
9 uû viªn nhÊt trÝ vµ víi ®iÒu kiÖn cã phiÕu nhÊt trÝ cña 5 uû viªn th−êng trùc.
§iÒu ®ã cã nghÜa lµ mçi uû viªn th−êng trùc cã quyÒn phñ quyÕt (quyÒn veto).
NÕu nh− tÊt c¶ 5 uû viªn th−êng trùc bá phiÕu tr¾ng (hoÆc tõ chèi biÓu
quyÕt), th× khi ®ã sè phiÕu cña tÊt c¶ çc uû viªn kh«ng th−êng trùc sÏ ®ñ ®Ó
th«ng qua quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an vÒ c¶ nh÷ng vÊn ®Ò hßa b×nh vµ an
ninh nh©n lo¹i.
Theo NghÞ quyÕt §¹i héi ®ång sè 1991 ngµy 19 th¸ng 12 n¨m 1963, sè
ghÕ çc uû viªn kh«ng th−êng trùc ®−îc ph©n bè nh− sau: 5 uû viªn tõ ch©u ¸
vµ ch©u Phi; 1 uû viªn §«ng ¢u; 2 uû viªn - ch©u Mü La tinh: 2 uû viªn T©y
¢u vµ ch©u §¹i d−¬ng.
Tõ khÝa c¹nh ph¸p lý, çc uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an
còng ®ãng vai trß quan träng trong viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña Héi ®ång. Bëi v×
theo quy chÕ biÓu quyÕt cña Héi ®ång B¶o an, 7 uû viªn kh«ng th−êng trùc cã
quyÒn phñ quyÕt viÖc th«ng qua bÊt kÓ quyÕt ®Þnh g× cña Héi ®ång.
Theo HiÕn ch−¬ng, çc vÊn ®Ò vÒ thñ tôc (vÝ dô, vÒ ch−¬ng tr×nh nghÞ sù
®−îc Héi ®ång B¶o an th«ng qua trªn c¬ së Ýt nhÊt 9 uû viªn bÊt kú ®ång ý,
cßn çc vÊn ®Ò kh¸c (vÝ dô, vÒ hßa b×nh vµ an ninh) - Ýt nhÊt 9 uû viªn th«ng
qua víi ®iÒu kiÖn trong ®ã cã sù nhÊt trÝ cña 5 uû viªn th−êng trùc. Tuy nhiªn,
trong thùc tÕ, çch ghi nhËn “trong ®ã cã tÊt c¶ çc uû viªn th−êng trùc bá
phiÕu thuËn” ®−îc gi¶i thÝch theo çch thøc: viÖc uû viªn th−êng trùc bá phiÕu
tr¾ng kh«ng lµm c¶n trë viÖc th«ng qua quyÕt ®Þnh. Ngoµi ra, thùc tiÔn ho¹t
19
®éng cña Héi ®ång cßn kh¼ng r»ng viÖc uû viªn th−êng trùc kh«ng tham gia
bá phiÕu sÏ kh«ng c¶n trë viÖc th«ng qua quyÕt ®Þnh.
QuyÒn phñ quyÕt cña uû viªn th−êng trùc Héi ®ång B¶o an cßn bÞ h¹n
chÕ trªn c¬ së kho¶n 3 §iÒu 27 hiÕn ch−¬ng LHQ. Theo ®ã, khi bá phiÕu vÒ çc
nghÞ quyÕt trªn c¬ së ch−¬ng VI (gi¶i quyÕt hßa b×nh çc vô tranh chÊp) vµ
kho¶n 3 §iÒu 52, uû viªn th−êng trùc lµ bªn tranh chÊp sÏ kh«ng ®−îc tham
gia bá phiÕu.
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña çc uû viªn th−êng trùc kh«ng ®−îc ¸p
dông khi Héi ®ång th«ng qua çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt thñ tôc. §ã lµ çc
vÊn ®Ò vÒ ph−¬ng ph¸p th¶o luËn vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh. Trong tr−êng hîp
cã sù bÊt ®ång t¹i Héi ®ång B¶o an vÒ vÊn ®Ò tÝnh chÊt cña quyÕt ®Þnh (thñ
tôc hay kh«ng thñ tôc), th× vÊn ®Ò ®−îc Héi ®ång B¶o an gi¶i quyÕt trªn c¬ së
nhÊt trÝ hoµn toµn cña çc uû viªn th−êng trùc. Bëi vËy ng−êi ta gäi nguyªn
t¾c phñ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an trong çc tr−êng hîp nh− vËy mang tÝnh
chÊt hai lÇn (phñ quyÕt cña phñ quyÕt). Trong thùc tÕ ho¹t ®éng cña Héi ®ång
B¶o an, viÖc ¸p dông nguyªn t¾c phñ quyÕt hai lÇn nh− vËy rÊt Ýt (tÊt c¶ 6
lÇn).
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña çc uû viªn th−êng trùc lµ mét nguyªn
t¾c quan träng vµ cÇn thiÕt trong thÕ giíi ngµy nay. Nã thÓ hiÖn sù cÇn thiÕt
tÝnh tíi viÖc c©n b»ng lîi Ých cña çc quèc gia trong çc vÊn ®Ò vÒ hßa b×nh vµ
an ninh nh©n lo¹i. Nguyªn t¾c nµy cßn ®¶m b¶o cho sù ho¹t ®éng mét çch cã
hiÖu qu¶ cña LHQ trong thÕ giíi ®a d¹ng m©u thuÉn vµ hîp t¸c hiÖn nay.
Nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña çc uû viªn th−êng trùc ®−îc ¸p dông
trong thùc tÕ kh«ng chØ theo çch thøc bá phiÕu trùc tiÕp mµ cßn trªn c¬ së
nguyªn t¾c konsensuns. ViÖc ¸p dông nguyªn t¾c konsensuns nh− mét
ph−¬ng thøc thùc hiÖn nguyªn t¾c nhÊt trÝ hoµn toµn cña çc uû viªn th−êng
trùc Héi ®ång B¶o an ®−îc xuÊt ph¸t tõ nhu cÇu thùc tÕ kh¸ch quan. Quy chÕ
th«ng qua quyÕt ®Þnh trªn c¬ së nguyªn t¾c konsensuns ®· ®−îc ¸p dông t¹i
Héi ®ång B¶o an vÒ çc vô viÖc nh−: vÊn ®Ò hßa b×nh ë ®¶o SÝp n¨m 1973; vÊn
®Ò vÒ lùc l−îng vò trang cña LHQ t¹i Trung §«ng n¨m 1974; vÊn ®Ò ®×nh chØ
cuéc chiÕn tranh gi÷a Iran vµ Ir¾c n¨m 1988; vÊn ®Ò kh¾c phôc çc hËu qu¶
cña cuéc chiÕn tranh gi÷a Ir¾c vµ C«oÐc n¨m 1991. Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña
Héi ®ång B¶o an chøng minh r»ng ngµy cµng nhiÒu çc quyÕt ®Þnh cña Héi
®ång ®−îc th«ng qua trªn c¬ së nguyªn t¾c konsensuns (vÝ dô, tõ n¨m 1946-
1955: 36; tõ 1956 -1965: 66; tõ 1966-1975: 89; tõ 1976-1985: 101).
Ngoµi viÖc th«ng qua çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt c−ìng chÕ thi hµnh,
Héi ®ång B¶o an cßn th«ng qua çc v¨n b¶n mang tÝnh chÊt khuyÕn nghÞ. Çc
20
khuyÕn nghÞ ®ã kh«ng ®Æt ra çc nghÜa vô ph¸p lý b¾t buéc víi çc quèc gia,
nh−ng chóng kh«ng ph¶i lµ nh÷ng khuyÕn nghÞ b×nh th−êng (nh− çc khuyÕn
nghÞ cña §¹i héi ®ång LHQ) mµ lµ çc khuyÕn nghÞ ®Æc biÖt (çc quèc gia h÷u
quan kh«ng thÓ kh«ng l−u ý tíi). TÝnh ®Æc biÖt nµy thÓ hiÖn ë chç chóng lµ
nh÷ng quyÕt ®Þnh ban ®Çu vÒ gi¶i ph¸p t×nh thÕ liªn quan çc sù kiÖn, tiÕp
theo chóng cã thÓ lµ çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt c−ìng chÕ thi hµnh.
Ngoµi çc kiÕn nghÞ. Héi ®ång B¶o an cã quyÒn ra çc quyÕt ®Þnh cã gi¸
trÞ ph¸p lý. Chóng ®−îc Héi ®ång th«ng qua trªn c¬ së çc nguyªn t¾c vµ quy
®Þnh cña HiÕn ch−¬ng vµ cã gi¸ trÞ b¾t buéc thi hµnh ®èi víi çc quèc gia
thµnh viªn cña LHQ, kh«ng phô thuéc vµo viÖc hä cã tham gia th¶o luËn vµ
th«ng qua çc quyÕt ®Þnh hay kh«ng, hoÆc ai ®ã trong sè hä ®· biÓu quyÕt
chèng l¹i viÖc th«ng qua chóng (trõ mét sè tr−êng hîp, nh÷ng quèc gia ®ã lµ
uû viªn th−êng trùc nh− ®· nªu ë trªn).
Mét sè quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an ®−îc th«ng qua trªn c¬ së HiÕn
ch−¬ng cã thÓ trë thµnh çc v¨n b¶n ph¸p lý (çc v¨n b¶n chøa ®ùng çc quy
ph¹m ph¸p luËt quèc tÕ liªn quan tíi çc hµnh vi cña çc quèc gia trong t−¬ng
lai).
Çc quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an cã gi¸ trÞ ph¸p lý b¾t buéc víi çc
thµnh viªn kh«ng phô thuéc vµo viÖc chóng cã bÞ kh¸ng ço hoÆc xem xÐt l¹i ë
çc c¬ quan kh¸c hay kh«ng (vÝ dô, tßa ¸n quèc tÕ). Tuy nhiªn, chÝnh Héi ®ång
B¶o an cã thÓ xem xÐt l¹i quyÕt ®Þnh ®· ®−îc chÝnh nã th«ng qua khi cã bèi
c¶nh míi xuÊt hiÖn. Vµ, trong tr−êng hîp ®ã, Héi ®ång cã thÓ thay ®æi quyÕt
®Þnh tr−íc b»ng mét quyÕt ®Þnh míi.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña Héi ®ång B¶o an cã nhiÒu biÖn ph¸p vµ quy
chÕ ho¹t ®éng liªn quan tíi çc sù kiÖn trªn thÕ giíi ®−îc Héi ®ång ¸p dông. §ã
lµ çc biÖn ph¸p sau:
- BiÖn ph¸p tè ço mét quèc gia nµo ®ã vÒ hµnh vi vi ph¹m ph¸p luËt
quèc tÕ (vÝ dô, tè ço Nam Phi trong thêi gian tr−íc ®©y ®· ¸p dông chÕ ®é
Apac-thai);
- BiÖn ph¸p x¸c nhËn (®−a ra kÕt luËn vÒ viÖc nhËn ®Þnh t×nh h×nh, vÝ dô:
Héi ®ång cho r»ng chÕ ®é Apac-thai lµ téi ¸c chèng nh©n lo¹i);
- BiÖn ph¸p kh¼ng ®Þnh quyÕt ®Þnh vµ nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®ång, kÕ
ho¹ch vµ ®Ò xuÊt cña Tæng th− ký LHQ (vÝ dô, çc khuyÕn nghÞ liªn quan §¶o
SÝp, Trung §«ng);
- BiÖn ph¸p kªu gäi çc quèc gia tranh chÊp (®ã th−êng lµ çc lêi kªu gäi
çc bªn tranh chÊp ®×nh chØ chiÕn sù rót qu©n ®éi ra khái vïng chiÕm ®ãng, vÝ
dô, tr−êng hîp xung ®ét ë Trung §«ng, xung ®ét Ir¾c-C«oÐt);
21
- BiÖn ph¸p ®ãng vai trß hßa gi¶i ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp. §Ó thùc hiÖn
vai trß nµy, Héi ®ång chØ ®Þnh ng−êi trung gian, lËp ban ®iÒu tra sù kiÖn
tranh chÊp. Th−êng th−êng Héi ®ång giao phã cho Tæng th− ký LHQ vµ çc
®¹i diÖn cña «ng ta thùc hiÖn chøc n¨ng m«i giíi, trung gian vµ hßa gi¶i (vÝ
dô, çc biÖn ph¸p ®−îc ¸p dông ®èi víi çc vÊn ®Ò: Palextin, tranh chÊp gi÷a
Ên §é vµ Pa-kÝt-xtan, tranh chÊp Hy L¹p vµ Thæ NhÜ Kú;
- BiÖn ph¸p cö çc quan s¸t viªn qu©n sù vµ thµnh lËp uû ban ®Ó gi¸m
s¸t viÖc tu©n thñ yªu cÇu vÒ ®×nh chØ chiÕn sù, tháa thuËn ®×nh chiÕn (vÝ dô,
lùc l−îng quan s¸t viªn t¹i Trung §«ng);
- BiÖn ph¸p gi¶i quyÕt mét çch trùc tiÕp çc tranh chÊp quèc tÕ, x¸c
®Þnh çc ®iÒu kiÖn giµnh ®éc lËp cña çc d©n téc (vÝ dô, sù kiÖn B¨ngla®Ðt, sù
kiÖn Namibia);
- BiÖn ph¸p c−ìng bøc vµ trõng ph¹t (vÝ dô, biÖn ph¸p trõng ph¹t kinh
tÕ chèng chÕ ®é A-pac-thai Nam Phi tr−íc ®©y);
- BiÖn ph¸p tiÕn hµnh chiÕn dÞch qu©n sù ®Ó cñng cè hßa b×nh (vÝ dô, lùc
l−îng qu©n sù cña LHQ: vµo §¶o SÝp n¨m 1964, tham gia gi¶i quyÕt tranh
chÊp Siri-Do Th¸i n¨m 1974, vµo Lib¨ng - 1978). BiÖn ph¸p nµy kh¸c víi biÖn
ph¸p vò trang ®−îc ghi nhËn trong §iÒu 43 cña HiÕn ch−¬ng ë chç, nã chØ
®−îc tiÕn hµnh nÕu nh− cã sù ®ång ý cña çc bªn tranh chÊp, trong khi ®ã,
biÖn ph¸p vò trang theo §iÒu 43 ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o viÖc
thùc thi quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an kh«ng phô thuéc vµo ý muèn cña çc
bªn tranh chÊp. Bêi vËy biÖn ph¸p chiÕn dÞch qu©n sù ë ®©y kh«ng mang tÝnh
c−ìng chÕ, v× lùc l−îng qu©n sù chØ ®−îc sö dông trong tr−êng hîp phßng thñ.
- BiÖn ph¸p th¶o luËn vÒ t×nh h×nh thÕ giíi ë cÊp ®é ngo¹i tr−ëng cña çc
quèc gia uû viªn Héi ®ång (vÝ dô, cuéc th¶o luËn n¨m 1990 ®· thiÕt lËp vïng
cÊm bay ë Ir¾c);
- BiÖn ph¸p tæ chøc cuéc gÆp gì gi÷a çc ngo¹i tr−ëng çc uû viªn Héi
®ång vµ Tæng th− ký LHQ ®Õn trao ®æi quan ®iÓm vÒ çc vÊn ®Ò tèi quan
träng cña céng ®ång.
Çc biÖn ph¸p vµ quy chÕ ®−îc Héi ®ång B¶o an ¸p dông ®· ®ãng mét vai
trß quan träng trong viÖc gi¶i quyÕt çc tranh chÊp quèc tÕ, trong viÖc kh«i
phôc vµ gi÷ g×n hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. Tuy nhiªn kh«ng ph¶i tÊt c¶ çc
biÖn ph¸p vµ quy chÕ ®ã trong mäi tr−êng hîp ®Òu cã kÕt qu¶. Bëi v× viÖc ¸p
dông çc biÖn ph¸p Êy trªn thùc tÕ ra sao, khi nµo cßn phô thuéc vµo bèi c¶nh
quèc tÕ, sù hîp t¸c cña çc quèc gia vµ thiÖn chÝ cña çc bªn.
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ, Héi ®ång B¶o an cã çc quyÒn h¹n sau:
22
- Çc quyÒn h¹n liªn quan gi¶i quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp gi÷a çc
quèc gia;
- Çc quyÒn h¹n liªn quan ng¨n chÆn nguy c¬ chiÕn tranh, ®e däa hßa
b×nh vµ çc hµnh vi x©m l−îc;
- Çc quyÒn h¹n liªn quan ch¹y ®ua vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ.
Çc ®iÒu 33-38 cña HiÕn ch−¬ng LHQ ®Ò cËp chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cña
Héi ®ång B¶o an trong viÖc gi¶i quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp quèc tÕ. §ã lµ viÖc
Héi ®ång B¶o an, khi xÐt thÊy cÇn thiÕt, cã quyÒn yªu cÇu çc bªn tranh chÊp ph¶i
¸p dông biÖn ph¸p hßa b×nh nhÊt ®Þnh ®Ó gi¶i quyÕt (k.2 §iÒu 33)(1).
Ngoµi ra, Héi ®ång B¶o an cßn trùc tiÕp tham gia gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Theo HiÕn ch−¬ng, Héi ®ång B¶o an cã quyÒn ¸p dông çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt
®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp cô thÓ nÕu t×nh h×nh yªu cÇu.
Cã thÓ nãi r»ng thÈm quyÒn cña Héi ®ång B¶o an trong lÜnh vùc hoµ b×nh
gi¶i quyÕt çc tranh chÊp quèc tÕ lµ rÊt réng. Héi ®ång cã quyÒn tham gia vµo
gi¶i quyÕt bÊt kÓ tranh chÊp hoÆc t×nh thÕ g× nÕu viÖc tiÕp tôc chóng cã thÓ ®e
däa hßa b×nh vµ an ninh thÕ giíi. Do vËy, ®Ó x¸c ®Þnh viÖc nh÷ng tranh chÊp
hoÆc t×nh thÕ nµo ®ã cã ®e däa hßa b×nh hay kh«ng. Héi ®ång B¶o an th−êng
tiÕn hµnh ®iÒu tra ®Ó x¸c minh sù kiÖn?(1)
Trong tr−êng hîp çc bªn tranh chÊp kh«ng gi¶i quyÕt tranh chÊp
b»ng çc biÖn ph¸p hßa b×nh ®−îc quy ®Þnh trong §iÒu 33 cña HiÕn ch−¬ng,
th× Héi ®ång cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ¸p dông çc biÖn ph¸p mµ Héi ®ång cho lµ
phï hîp ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp nÕu nh− Héi ®ång cho r»ng viÖc tiÕp tôc
kÐo dµi tranh chÊp sÏ ®e däa hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.(2)
§èi víi çc tr−êng hîp tranh chÊp mµ viÖc tiÕp tôc chóng kh«ng de däa
hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, Héi ®ång B¶o an cã thÓ ra kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt
nÕu nh− çc bªn yªu cÇu Héi ®ång.
Ch−¬ng VII cña HiÕn ch−¬ng ghi nhËn çc biÖn ph¸p mµ Héi ®ång B¶o
an cã thÓ ¸p dông trong tr−êng hîp hßa b×nh bÞ ®e däa, bÞ ph¸ ho¹i v× cã
(1)
VÝ dô, n¨m 1976, Héi ®ång B¶o an ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu Thæ NhÜ Kú vµ Hy L¹p ph¶i tiÕn hµnh
®µm ph¸n trùc tiÕp ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp: n¨m 1985 ra nghÞ quyÕt yªu cÇu Mü vµ Ni-ca-ra-goa tiÕn
hµnh ®èi tho¹i ®Ó lµm dÞu t×nh h×nh c¨ng th¼ng trong vïng.
(1)
VÝ dô, n¨m 1979, Héi ®ång B¶o an thµnh lËp ñy ban ®Ó xem xÐt çc vÊn ®Ò ®Þnh c− cña do th¸i;
n¨m 1947, Héi ®ång b¶o an khuyÕn nghÞ Anh vµ Anbani ®−a tranh chÊp vÒ vô ®ông ®é ë VÞnh Kaphu
vµ tßa ¸n quèc tÕ.
(2)
VÝ dô, n¨m 1967, Héi ®ång B¶o an th«ng qua nghÞ quyÕt vÒ nguyªn t¾c thiÕt lËp hßa b×nh æn ®Þnh
vµ c«ng b»ng t¹i Trung §«ng; n¨m 1978, Héi ®ång ra quyÕt ®Þnh vÒ ®éc lËp cña Na-mi-bi-a.
23
hµnh vi x©m l−îc. Theo §iÒu 39. Héi ®ång cã quyÒn x¸c ®Þnh nh÷ng tr−êng
hîp nµo lµ nh÷ng tr−êng hîp trªn. Vµ, trªn c¬ së ®ã, Héi ®ång ®−a ra çc
kiÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh çc biÖn ph¸p nµo nªn ¸p dông phï hîp víi çc
®iÒu 41, 42 ®Ó duy tr× hoÆc kh«i phôc hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. Tuy nhiªn
§iÒu 39 trªn còng kh«ng x¸c ®Þnh râ lo¹i vµ tÝnh chÊt cña kiÕn nghÞ mµ Héi
®ång th«ng qua trong çc tr−êng hîp trªn. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ Héi ®ång cã
thÓ th«ng qua mäi lo¹i kiÕn nghÞ. Héi ®ång cã thÓ th«ng qua kiÕn nghÞ vÒ ¸p
dông çc biÖn ph¸p t¹m thêi mµ Héi ®ång xÐt thÊy cÇn thiÕt nªn lµm ®Ó
ng¨n chÆn t×nh thÕ trë nªn nghiªm träng h¬n (§iÒu 40). Trong sè çc kiÕn
nghÞ ®ã, cã kiÕn nghÞ yªu cÇu ®×nh chØ ho¹t ®éng qu©n sù, tiÕn hµnh ngõng
b¾n, triÖt tho¸i qu©n ®éi, thiÕt lËp giíi tuyÕn t¹m thêi gi÷a çc bªn.
Çc kiÕn nghÞ cña Héi ®ång ®−îc th«ng qua trªn c¬ së §iÒu 40 lµ çc kiÕn
nghÞ ®Æc biÖt, bëi v× viÖc çc bªn h÷u quan kh«ng thùc hiÖn chóng cã thÓ bÞ
g¸nh chÞu çc biÖn ph¸p trõng ph¹t ®−îc quy ®Þnh trong §iÒu 39. Nh− vËy çc
biÖn ph¸p t¹m thêi theo §iÒu 40 cã thÓ cã tÝnh chÊt nh− lµ çc kiÕn nghÞ b×nh
th−êng hoÆc cã tÝnh chÊt nh− mét mÖnh lÖnh b¾t buéc cña Héi ®ång. Khi ®−a
ra çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt mÖnh lÖnh, Héi ®ång sÏ tuyªn bè râ trong ®ã
r»ng viÖc kh«ng tu©n thñ quyÕt ®Þnh sÏ ®e däa hßa b×nh hoÆc vi ph¹m hßa
b×nh, cã nghÜa lµ chØ râ çc ®iÒu kiÖn ®Ó ¸p dông biÖn ph¸p trõng ph¹t theo
§iÒu 39.
Ngoµi viÖc th«ng qua kiÕn nghÞ vµ ¸p dông çc biÖn ph¸p t¹m thêi trong
tr−êng hîp cã sù ®e däa hßa b×nh vµ vi ph¹m hßa b×nh, Héi ®ång B¶o an cßn
cã quyÒn h¹n ¸p dông çc biÖn ph¸p hiÖu qu¶ kh¸c. §ã lµ hai d¹ng hµnh ®éng
c−ìng chÕ mang tÝnh chÊt tËp thÓ: biÖn ph¸p phi vò trang vµ biÖn ph¸p vò
trang.
§Ó g©y ¸p lùc víi quèc gia cã hµnh ®éng ®e däa hßa b×nh, Héi ®ång B¶o
an cã thÓ ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu çc thµnh viªn LHQ ¸p dông çc biÖn ph¸p
phi vò trang nh−: c¾t ®øt mét phÇn hoÆc toµn bé quan hÖ kinh tÕ, giao th«ng
®−êng s¾t, ®−êng biÓn, ®iÖn tÝn, b−u ®iÖn, truyÒn thanh vµ çc ph−¬ng tiÖn
th«ng tin kh¸c, kÓ c¶ viÖc c¾t ®øt quan hÖ ngo¹i giao (§iÒu 41)(1).
NÕu nh− trong tr−êng hîp Héi ®ång B¶o an xÐt thÊy viÖc ¸p dông biÖn
ph¸p phi vò trang trªn kh«ng cã hiÖu qu¶, Héi ®ång cã quyÒn ¸p dông çc
biÖn ph¸p c−ìng chÕ vò trang. Çc biÖn ph¸p ®ã bao gåm: biÓu d−¬ng lùc
(1)
VÝ dô, NghÞ quyÕt sè 232 ngµy 16 th¸ng 12 cña Héi ®ång B¶o an nªu râ r»ng çc quèc gia - thµnh
viªn LHQ cÇn ph¶i c¶n trë viÖc vËn chuyÓn qua l·nh thæ cña m×nh çc lo¹i hµng hãa nh− gang, ®ång,
thuèc l¸, ®−êng ®Ó chuyÓn tíi Nam Phi.
24
l−îng, phong táa, çc chiÕn dÞch qu©n sù kh¸c (§iÒu 42). Víi môc ®Ých b¶o
®¶m cho LHQ cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p qu©n sù khÈn cÊp, çc thµnh
viªn LHQ ph¶i b¸o ®éng cho mét sè phi ®éi kh«ng qu©n vµo t− thÕ s½n sµng
chiÕn ®Êu nh»m phèi hîp çc hµnh ®éng quèc tÕ cã tÝnh chÊt c−ìng chÕ. Sè
l−îng, møc ®é chuÈn bÞ kÕ ho¹ch phèi hîp hµnh ®éng cña çc phi ®éi nµy sÏ
®−îc Héi ®ång B¶o an (víi sù gióp ®ì cña ban tham m−u qu©n sù) Ên ®Þnh
theo nh÷ng ®iÒu −íc ®Æc biÖt nãi ë §iÒu 43 (§iÒu 45).
§Ó gãp phÇn vµo viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, theo yªu cÇu
cña Héi ®ång B¶o an vµ phï hîp víi nh÷ng ®iÒu −íc ®Æc biÖt cÇn thiÕt cho viÖc
duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, tÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn LHQ cã nghÜa
vô cung cÊp cho Héi ®ång B¶o an nh÷ng lùc l−îng vò trang, sù yÓm trî vµ mäi
ph−¬ng tiÖn kh¸c, kÓ c¶ cho qu©n ®éi cña LHQ qua l·nh thæ cña m×nh. Nh÷ng
®iÒu −íc trªn sÏ Ên ®Þnh sè l−îng vµ binh chñng qu©n ®éi, møc ®é chuÈn bÞ, sù
bè trÝ vµ tÝnh chÊt çc ph−¬ng tiÖn dÞch vô vµ gióp ®ì trang bÞ cho ®éi qu©n
nµy. Çc cuéc ®µm ph¸n vÒ ký kÕt çc ®iÒu −íc ®ã sÏ ®−îc tiÕn hµnh theo s¸ng
kiÕn cña Héi ®ång B¶o an. Çc ®iÒu −íc ®ã ®−îc ký kÕt gi÷a Héi ®ång B¶o an
vµ nh÷ng thµnh viªn cña LHQ cÇn ph¶i ®−îc çc n−íc ký kÕt phª chuÈn trªn
c¬ së phï hîp víi hiÕn ph¸p cña hä (§iÒu 43).(1)
HiÕn ch−¬ng LHQ ghi nhËn mét nghÜa vô cùc kú quan träng cña çc quèc
gia thµnh viªn lµ tham gia vµo viÖc thµnh lËp lùc l−îng vò trang cña LHQ víi
môc ®Ých b¶o vÖ hßa b×nh, ng¨n ngõa chiÕn tranh vµ chèng x©m l−îc. Tuy
nhiªn nghÜa vô nµy hÇu nh− kh«ng thùc hiÖn ®−îc trong thêi kú chiÕn tranh
l¹nh. T×nh h×nh chØ thùc sù thay ®æi vµo n¨m 1990 khi cã cuéc khñng ho¶ng ë
vÞnh PÐc-xÝch. ViÖc thùc hiÖn t− t−ëng ®ã trªn thùc tÕ ®· thu ®−îc kÕt qu¶
nhê sù hîp t¸c, phèi hîp hµnh ®éng thèng nhÊt tõ phÝa Héi ®ång B¶o an, çc
quèc gia thµnh viªn LHQ (tr−íc hÕt lµ çc quèc gia - uû viªn th−êng trùc Héi
®ång B¶o an). Cã thÓ thÊy r»ng viÖc thµnh lËp lùc l−îng vò trang cña luËt
quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an kh«ng ph¶i kh«ng cã
khã kh¨n nhÊt ®Þnh. Bëi v× ho¹t ®éng cña Héi ®ång vÒ thµnh lËp lùc l−îng vò
trang ®ã kh«ng ph¶i mang tÝnh chÊt tù ®éng mµ ®−îc x¸c ®Þnh b»ng mét lo¹t
çc ®iÒu kiÖn ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng. Tr−íc hÕt, ®ã lµ viÖc Héi ®ång
B¶o an kh«ng ph¶i cã quyÒn h¹n ¸p dông lùc l−îng vò trang trong thêi ®iÓm
bÊt kú mµ chØ sau thêi ®iÓm khi Héi ®ång ®· ®¸nh gi¸ bèi c¶nh, ®· dù ®o¸n tíi
hËu qu¶ cã thÓ x¶y ra, ®· biÕt r»ng çc biÖn ph¸p phi vò trang kh«ng thÓ hoÆc
(1)
VÊn ®Ò vÒ çc ®iÒu −íc nµy ®· ®−îc ®Ò cËp nhiÒu lÇn t¹i Héi ®ång B¶o an vµ Ban tham m−u qu©n
sù cña nã. Tuy nhiªn cho tíi thêi gian gÇn ®©y ch−a cã mét ®iÒu −íc nµo nh− vËy ®−îc ký kÕt
25
®· kh«ng thÓ ®¹t kÕt qu¶. Ngoµi ra, ®Ó th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ biÖn ph¸p phi
vò trang cÇn ph¶i cã 9 uû viªn Héi ®ång biÓu quyÕt víi ®iÒu kiÖn trong ®ã
kh«ng cã bÊt kú uû viªn th−êng trùc nµo bá phiÕu chèng (trong nhiÒu tr−êng
hîp, ®iÒu kiÖn nµy th−êng lµ trë ng¹i khã v−ît qua).
ViÖc thµnh lËp lùc l−îng vò trang víi tÝnh chÊt lµ biÖn ph¸p trõng ph¹t
®−îc Héi ®ång B¶o an th«ng qua, theo quy ®Þnh cña HiÕn ch−¬ng, cßn ph¶i
®−îc tiÕn hµnh víi mét lo¹t çc biÖn ph¸p ph¸p lý, chÝnh trÞ, tµi chÝnh cña çc
quèc gia thµnh viªn. Tr−íc hÕt, viÖc çc quèc gia ®ãng gãp lùc l−îng vò trang
cho LHQ kh«ng ph¶i chØ theo yªu cÇu cña Héi ®ång B¶o an mµ cßn ph¶i phï
hîp víi tháa thuËn ®−îc ký kÕt gi÷a Héi ®ång víi çc quèc gia h÷u quan. ViÖc
®µm ph¸n ký kÕt çc tháa thuËn ®ã ®−îc tiÕn hµnh trong thêi gian cµng sím
cµng tèt theo s¸ng kiÕn cña Héi ®ång. Trong giai ®o¹n nµy cÇn thiÕt ph¶i cã
quyÕt ®Þnh cña çc nghÞ viÖn çc quèc gia h÷u quan vÒ viÖc cho phÐp ®−a mét
lùc l−îng qu©n ®éi nhÊt ®Þnh tham gia vµo lùc l−îng vò trang cña LHQ. TÊt
nhiªn tháa thuËn trªn cã thÓ kh«ng ®¹t ®−îc nÕu nh− nghÞ viÖn quèc gia h÷u
quan phñ quyÕt (®Æc biÖt víi çc quèc gia cã hiÕn ph¸p quy ®Þnh cÊm göi lùc
l−îng qu©n ®éi ra ngoµi l·nh thæ quèc gia ®ã).
Theo HiÕn ch−¬ng, mét c¬ quan th−êng trùc hç trî ®−îc thµnh lËp (ban
qu©n sù) nh»m môc ®Ých gióp Héi ®ång B¶o an vÒ çc vÊn ®Ò qu©n sù (§iÒu
47). Ban nµy gåm çc tæng tham m−u tr−ëng qu©n ®éi cña çc n−íc thµnh viªn
th−êng trùc Héi ®ång B¶o an hoÆc çc ®¹i diÖn cña hä. BÊt cø thµnh viªn nµo
cña LHQ còng cã thÓ ®−îc Ban qu©n sù mêi tham gia víi t− çch hîp t¸c víi
Ban. Ban tham m−u qu©n sù cã nhiÖm vô: t− vÊn vµ gióp cho héi ®ång vÒ çc
vÊn ®Ò trong c«ng cuéc g×n gi÷ hßa b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i; g¸nh v¸c tr¸ch
nhiÖm l·nh ®¹o chiÕn dÞch çc lùc l−îng vò trang; khuyÕn nghÞ vÒ çc vÊn ®Ò
®iÒu chØnh ho¹t ®éng vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ. Cã thÓ nãi r»ng trong thêi kú
chiÕn tranh l¹nh ho¹t ®éng cña Ban tham m−u qu©n sù chØ mang tÝnh chÊt
h×nh thøc (cø hai tuÇn häp mét lÇn).
Theo HiÕn ch−¬ng (§iÒu 48), çc quèc gia thµnh viªn ph¶i tiÕn hµnh ®Ó
®¶m b¶o thùc hiÖn quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an nh»m môc ®Ých cñng cè
hßa b×nh vµ an ninh nh©n lo¹i. ViÖc trong sè çc thµnh viªn ph¶i tiÕn hµnh
çc ho¹t ®éng ®ã phô thuéc vµo quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an. Trong vÊn ®Ò
nµy çc quèc gia thµnh viªn cña LHQ cÇn ph¶i ®−a quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång
B¶o an vµo ®êi sèng mét çch hoÆc lµ trùc tiÕp hoÆc th«ng qua çc tæ chøc
quèc tÕ mµ hä lµ thµnh viªn.
Ngoµi chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n liªn quan vÊn ®Ò cñng cè hßa b×nh vµ an
ninh nh©n lo¹i, Héi ®ång B¶o an cßn thùc hiÖn çc chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n
26
kh¸c liªn quan çc vÊn ®Ò qu¶n th¸c; ®×nh chØ nguån −u ®·i cña thµnh viªn;
bæ nhiÖm tæng th− ký LHQ; bÇu çc thÈm ph¸n; kÕt n¹p thµnh viªn LHQ; thi
hµnh quyÕt ®Þnh cña tßa ¸n quèc tÕ.
Thø nhÊt, vÒ vÊn ®Ò qu¶n th¸c, Héi ®ång B¶o an thùc hiÖn tÊt c¶ çc
chøc n¨ng cña LHQ cã quan hÖ ®Õn çc vïng chiÕn l−îc, kÓ c¶ viÖc x¸c ®Þnh
çc ®iÒu kiÖn cña nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c vµ nh÷ng söa ®æi hoÆc bæ
sung nh÷ng hiÖp ®Þnh nµy (kho¶n 1 §iÒu 83). Héi ®ång B¶o an gi¸m s¸t çc
®iÒu kiÖn vÒ qu¶n th¸c vµ kh«ng ph−¬ng h¹i ®Õn nh÷ng ®ßi hái vÒ an ninh,
sÏ sö dông gióp ®ì cña héi ®ång qu¶n th¸c, theo chÕ ®é tù qu¶n, thùc hiÖn
nh÷ng chøc n¨ng cña LHQ cã liªn quan çc vÊn ®Ò trong lÜnh vùc gi¸o dôc ë
nh÷ng vïng chiÕn l−îc (kho¶n 3 §iÒu 83).
Thø hai, vÒ vÊn ®Ò ®×nh chØ quyÒn −u ®·i cña çc thµnh viªn LHQ. Héi
®ång B¶o an cã quyÒn khuyÕn nghÞ viÖc sö dông çc quyÒn −u ®·i cña thµnh
viªn. ViÖc sö dông çc quyÒn −u ®·i cã thÓ ®−îc Héi ®ång B¶o an cho phôc håi.
§©y lµ tr−êng hîp ¸p dông víi çc thµnh viªn cña LHQ ®−îc Héi ®ång B¶o an
¸p dông çc tr−êng hîp ¸p dông víi çc thµnh viªn cña LHQ bÞ Héi ®ång B¶o
an ¸p dông çc hµnh ®éng phßng ngõa hoÆc c−ìng chÕ (§iÒu 5).
Thø ba, vÒ vÊn ®Ò bæ nhiÖm tæng th− ký LHQ, Héi ®ång B¶o an cã quyÒn
kiÕn nghÞ víi §¹i héi ®ång viÖc ai cã thÓ lµ tæng th− ký LHQ (§iÒu 97).
Thø t−, vÒ vÊn ®Ò bÇu çc thÈm ph¸n, Héi ®ång B¶o an cïng víi §¹i
héi ®ång lùa chän trong sè nh÷ng ng−êi cã tªn trong danh s¸ch theo ®Ò nghÞ
cña çc tiÓu ban d©n téc cña luËt ph¸p th−êng trùc quèc tÕ (§iÒu 4 Quy chÕ
tßa ¸n quèc tÕ).
Thø n¨m, vÒ vÊn ®Ò kÕt n¹p thµnh viªn, Héi ®ång B¶o an cã quyÒn kiÕn
nghÞ víi §¹i héi ®ång ra nghÞ quyÕt kÕt n¹p thµnh viªn míi (kho¶n 2 §iÒu 4).
Thø s¸u, vÒ vÊn ®Ò ®¶m b¶o thi hµnh quyÕt ®Þnh cña toµ ¸n quèc tÕ, Héi
®ång B¶o an cã quyÒn ra khuyÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh vÒ viÖc ¸p dông çc
biÖn ph¸p nh»m thi hµnh çc quyÕt ®Þnh cña tßa ¸n quèc tÕ (kho¶n 2 §iÒu 94).
Theo HiÕn ch−¬ng, Héi ®ång B¶o an cã thÓ tiÕn hµnh häp kh«ng chØ ë trô
së cña LHQ, mµ cßn ë bÊt kú n¬i nµo nÕu héi ®ång xÐt thÊy thuËn tiÖn nhÊt
cho c«ng viÖc cña m×nh (kho¶n 3 §iÒu 28).
Çc cuéc häp cña Héi ®ång B¶o an th−êng ®−îc tiÕn hµnh c«ng khai, song
còng cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh häp kÝn (theo çch xem xÐt cña Héi ®ång). Cuéc
häp ®−îc tiÕn hµnh theo yªu cÇu cña bÊt kú thµnh viªn nµo cña Héi ®ång.
Ngoµi ra chñ tÞch Héi ®ång cã thÓ triÖu tËp häp trong çc tr−êng hîp sau: §¹i
héi ®ång hoÆc bÊt kú thµnh viªn cña LHQ ®Ò nghÞ Héi ®ång xem xÐt tranh
chÊp hoÆc t×nh thÕ cã thÓ ®e däa hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ; 2, §¹i héi ®ång
27
®−a ra khuyÕn nghÞ hoÆc chuyÓn mét vÊn ®Ò nµo ®ã cho Héi ®ång trªn c¬ së
kho¶n 2 §iÒu 1; 3, Tæng th− ký LHQ ®−a vÊn ®Ò ra Héi ®ång trªn c¬ së §iÒu
99.
III. Héi ®ång kinh tÕ - x· héi
Héi ®ång kinh tÕ - x· héi lµ c¬ quan chÝnh cña LHQ cã chøc n¨ng tæ chøc
hîp t¸c gi÷a çc quèc gia thµnh viªn trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. Héi ®ång
lµ diÔn ®µn chñ yÕu ®Ó th¶o luËn çc vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi mang tÝnh chÊt
toµn cÇu vµ khu vùc, ®Ó so¹n th¶o çc khuyÕn nghÞ vÒ çc vÊn ®Ò trªn ®èi víi
çc quèc gia thµnh viªn nãi riªng vµ LHQ nãi chung.
Héi ®ång gåm 54 thµnh viªn LHQ do §¹i héi ®ång bÇu víi nhiÖm kú 3
n¨m (mçi n¨m bÇu 27 thµnh viªn).
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh, Héi ®ång cã quyÒn h¹n sau:
- TiÕn hµnh çc cuéc ®iÒu tra vµ tiÕn hµnh nh÷ng b¸o ço vÒ çc vÊn ®Ò
quèc tÕ trong lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ vµ nh÷ng lÜnh
vùc liªn quan kh¸c;
- Göi çc kiÕn nghÞ vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò cho §¹i héi ®ång, çc thµnh viªn
LHQ vµ çc tæ chøc chuyªn m«n h÷u quan;
- §−a ra çc khuyÕn nghÞ nh»m khuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ
nh÷ng tù do c¬ b¶n cña con ng−êi;
- ChuÈn bÞ çc dù th¶o ®iÒu −íc quèc tÕ vÒ çc vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn
cña m×nh ®Ó tr×nh §¹i héi ®ång;
- TriÖu tËp çc héi nghÞ quèc tÕ vÒ çc vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña Héi
®ång;
- Ký kÕt çc ®iÒu −íc quèc tÕ víi bÊt kú tæ chøc quèc tÕ chuyªn m«n (®−îc
®Ò cËp ë §iÒu 59 HiÕn ch−¬ng) vÒ mèi quan hÖ gi÷a tæ chøc Êy víi LHQ);
- Phèi hîp ho¹t ®éng víi çc tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ b»ng çch bµn
víi çc tæ chøc ®ã, göi khuyÕn nghÞ cho çc tæ chøc nµy ®−a ra çc kiÕn nghÞ
cho §¹i héi ®ång vµ çc thµnh viªn LHQ.
Th«ng th−êng Héi ®ång tiÕn hµnh häp n¨m hai lÇn (mét cuéc tiÕn hµnh ë
Niu Oãc, mét ë Gi¬-ne-v¬). T¹i çc cuéc ®ã Héi ®ång th¶o luËn çc vÊn ®Ò vÒ
ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc - kü thuËt, x· héi vµ c¶ vÊn ®Ò vÒ quyÒn con
ng−êi.
Héi ®ång ®ãng gãp vai trß quan träng trong viÖc: gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
kinh tÕ - x· héi vµ m«i tr−êng mang tÝnh chÊt toµn cÇu, thiÕt lËp trËt tù kinh
tÕ thÕ giíi míi, gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò bøc xóc vÒ m«i tr−êng.
28
Çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång ®−îc th«ng qua trªn c¬ së ®a sè phiÕu cña
çc uû viªn cã mÆt vµ bá phiÕu. Trong ®ã mçi uû viªn ®−îc sö dông mét l¸
phiÕu nh− nhau.
Ngoµi ra, ®Ó thùc hiÖn chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n cña m×nh, héi ®ång thµnh
lËp çc ban vÒ çc lÜnh vùc kinh tÕ x· héi, nh©n quyÒn.
Héi ®ång cã thÓ mêi çc quèc gia kh¸c kh«ng ph¶i uû viªn tham gia cuéc
häp cña m×nh khi vÊn ®Ò bµn b¹c liªn quan lîi Ých ®Æc biÖt cña quèc gia ®ã,
song víi ®iÒu kiÖn quèc gia Êy kh«ng cã quyÒn bá phiÕu.
IV. Ban th− ký
Ban th− ký bao gåm cã tæng th− ký LHQ vµ ®éi ngò chuyªn viªn. Ban
th− ký cã chøc n¨ng phôc vô çc c¬ quan kh¸c cña LHQ vµ ®−a çc quyÕt
®Þnh vµ çc ch−¬ng tr×nh cña çc c¬ quan ®ã vµo cuéc sèng. C«ng viÖc cña
ban bao gåm: thùc hiÖn çc chiÕn dÞch hßa b×nh do Héi ®ång B¶o an giao
phã; tæ chøc vµ tiÕn hµnh çc cuéc héi nghÞ quèc tÕ vÒ çc vÊn ®Ò mang tÝnh
chÊt toµn cÇu (vÝ dô, héi nghÞ vÒ luËt biÓn quèc tÕ) thiÕt lËp çc khu«n mÉu
vÒ xu h−íng vµ vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi quèc tÕ; chuÈn bÞ nghiªn cøu vÒ çc
vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ ph¸t triÓn quyÒn con ng−êi; phiªn dÞch nãi hoÆc viÕt
çc bµi ph¸t biÓu çc v¨n b¶n vµ ph©n ph¸t çc tµi liÖu.
Trô së chÝnh cña ban th− ký ë Niu Oãc. Ngoµi ra ban th− ký cßn cã çc
v¨n phßng cña m×nh ë Gi¬ ne v¬, Viªn, B¨ng Cèc vµ mét sè n¬i kh¸c.
Çc nh©n viªn ban th− ký lµ nh÷ng ng−êi cã kh¶ n¨ng lµm viÖc cao, cã
tr¸ch nhiÖm, cã tµi n¨ng vµ liªm khiÕt. Trong khi thõa hµnh nhiÖm vô, tæng
th− ký vµ çc nh©n viªn kh«ng ®−îc hái hoÆc nhËn d¹ng nh÷ng chØ thÞ cña bÊt
cø mét chÝnh phñ hoÆc mét chÝnh quyÒn nµo ngoµi LHQ. Hä cÇn ph¶i tr¸nh
mäi hµnh ®éng tr¸i víi ®Þa vÞ quèc tÕ vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc LHQ. Bëi
vËy, çc quèc gia thµnh viªn LHQ cÇn ph¶i t«n träng tÝnh chÊt quèc tÕ cña
tr¸ch nhiÖm cña tæng th− ký vµ çc nh©n viªn cña ban, kh«ng ®−îc cã m−u
toan g©y ¸p lùc trong qu¸ tr×nh hä thùc hiÖn nhiÖm vô ®−îc giao.
Tæng sè çc nh©n viªn cña ban - trªn 16000 ng−êi. Hä lµ çc c«ng d©n cña
trªn 150 n−íc. Toµn bé çc nh©n viªn cña ban ®−îc chia ra lµm hai lo¹i: nhãm
chuyªn viªn vµ nhãm nh©n viªn kü thuËt. Nhãm ®−îc tuyÓn trªn c¬ së nguyªn
t¾c ph©n bæ vÒ mÆt ®Þa lý mét çch c«ng b»ng, trong ®ã cã tÝnh tíi møc ®é
®ãng gãp vµo ng©n quü cña LHQ vµ d©n sè cña çc quèc gia.
Çc nh©n viªn cña ban lµm viÖc theo hai chÕ ®é lao ®éng: chÕ ®é lµm viÖc
v« thêi h¹n (lµm viÖc tíi khi nghØ h−u) vµ chÕ ®é hîp ®ång cã thêi h¹n. Th«ng
th−êng ®· sè çc nh©n viªn cña ban lµm viÖc theo chÕ ®é lao ®éng thø nhÊt.
29
Tæng th− ký LHQ lµ ng−êi l·nh ®¹o trùc tiÕp Ban th− ký. Tæng th− ký
do §¹i héi ®ång bÇu trªn c¬ së khuyÕn nghÞ cña Héi ®ång B¶o an víi nhiÖm
kú 5 n¨m vµ cã thÓ ®−îc bÇu l¹i. Tæng th− ký ho¹t ®éng víi t− çch viªn chøc
hµnh chÝnh cao nhÊt cña LHQ t¹i tÊt c¶ çc cuéc häp cña §¹i héi §ång, Héi
®ång B¶o an, Héi ®ång Kinh tÕ - x· héi vµ Héi ®ång Qu¶n th¸c. Tæng th− ký
thùc hiÖn çc chøc n¨ng kh¸c do çc c¬ quan nµy giao phã. Tæng th− ký tr×nh
§¹i héi ®ång b¸o ço hµng n¨m vÒ ho¹t ®éng cña LHQ. Tæng th− ký cã quyÒn
l−u ý Héi ®ång B¶o an mäi vÊn ®Ò, mµ theo ý m×nh, cã thÓ ®e däa duy tr× hßa
b×nh vµ an ninh quèc tÕ (§iÒu 99 HiÕn ch−¬ng LHQ).
Nh− vËy theo HiÕn ch−¬ng, Tæng th− ký cã quyÒn h¹n réng r·i vµ lµ
ng−êi ®iÒu hµnh toµn bé cña LHQ. Do ®ã, Tæng th− ký cã vai trß to lín trong
viÖc thùc hiÖn nh÷ng quyÕt ®Þnh cña c¬ quan LHQ, trong viÖc gi¶i quyÕt hßa
b×nh çc tranh chÊp quèc tÕ.
V. Toµ ¸n quèc tÕ
Tßa ¸n quèc tÕ bao gåm 15 thÈm ph¸n ®éc lËp (kh«ng phô thuéc vµo quèc
tÞch cña hä) ®−îc lùa chän trong sè nh÷ng ng−êi cã phÈm chÊt ®¹o ®øc tèt, ®¸p
øng çc yªu cÇu ®Ò ra ë n−íc hä ®Ó chØ ®Þnh nh÷ng chøc vô xÐt xö cao nhÊt,
hoÆc lµ nh÷ng luËt gia cã uy tÝn lín trong lÜnh vùc c«ng ph¸p quèc tÕ.
Theo HiÕn ch−¬ng, Tßa ¸n cã mèi quan hÖ mËt thiÕt víi çc c¬ quan kh¸c
cña LHQ (tr−íc hÕt, víi Héi ®ång B¶o an vµ §¹i héi ®ång). Tuy nhiªn, HiÕn
ch−¬ng ®· ph©n chia mét çch cô thÓ vÒ mÆt thÈm quyÒn gi÷a Héi ®ång B¶o
an vµ tßa. §iÒu nµy ®−îc thÓ hiÖn râ ë kho¶n 3 §iÒu 36 HiÕn ch−¬ng. Theo ®ã,
khi ®−a ra çc kiÕn nghÞ víi çc v¨n b¶n ®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp, Héi ®ång
B¶o an ph¶i l−u ý ®èi víi nh÷ng tranh chÊp cã tÝnh chÊt ph¸p lý, th«ng
th−êng, çc ®−¬ng sù ph¶i ®−a çc tranh chÊp Êy ra tßa ¸n quèc tÕ theo ®óng
quy ®Þnh cña Tßa ¸n.
Theo HiÕn ch−¬ng, Héi ®ång B¶o an vµ §¹i héi ®ång cã thÓ ®Ò nghÞ tßa
cho ý kiÕn t− vÊn vÒ çc vÊn ®Ò ph¸p lý. Çc c¬ quan kh¸c cña LHQ víi sù cho
phÐp cña §¹i héi ®ång cã thÓ nhê tßa cho ý kiÕn t− vÊn vÒ çc vÊn ®Ò ph¸p lý
liªn quan tíi ho¹t ®éng cña chóng tuy nhiªn nh÷ng ý kiÕn t− vÊn kh«ng mang
tÝnh chÊt b¾t buéc ®èi víi çc c¬ quan ®ã.
TÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn LHQ lµ çc thµnh viªn ®−¬ng nhiªn
liprotaeto cña quy chÕ tßa ¸n. §¹i héi ®ång x¸c ®Þnh theo kiÕn nghÞ cña Héi
®ång B¶o an çc ®iÒu kiÖn ®Ó quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña LHQ cã
thÓ trë thµnh thµnh viªn quy chÕ toµ ¸n (kho¶n 2 §iÒu 93 HiÕn ch−¬ng). Çc
®iÒu kiÖn ®Ó quèc gia ®ã cã thÓ tham gia bÇu çc thÈm ph¸n ®−îc x¸c ®Þnh
30
trong nghÞ quyÕt sè 246 cña §¹i héi ®ång trªn c¬ së cña Héi ®ång B¶o an ngµy
mång t¸m th¸ng m−êi n¨m 1948.
Trong tr−êng hîp cã mét bªn kh«ng thùc thi quyÕt ®Þnh cña tßa, Héi ®ång
B¶o an, theo yªu cÇu cña bªn kia, cã thÓ ®−a ra kiÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh
(nÕu xÐt thÊy ®iÒu ®ã lµ cÇn thiÕt) ®Ó ®¶m b¶o thi hµnh quyÕt ®Þnh trªn cña
tßa (kho¶n 2 §iÒu 94).
Theo quy chÕ tßa ¸n chØ cã thÓ gi¶i quyÕt çc tranh chÊp gi÷a çc quèc gia
víi ®iÒu kiÖn: Do çc bªn ®−a ra; çc vÊn ®Ò ®−îc nªu trong hiÕn ch−¬ng; çc
vÊn ®Ò ®−îc nªu trong çc ®iÒu −íc hiÖn hµnh. Çc bªn ®−a çc tranh chÊp ra
tßa ¸n cã thÓ trong tõng tr−êng hîp hoÆc trªn c¬ së tuyªn bè tr−íc ®ã nhiÒu
ngµy ®−îc thÓ hiÖn râ trong kho¶n 2 §iÒu 36 quy chÕ tßa ¸n. Theo ®ã, çc
n−íc thµnh viªn cña quy chÕ nµy bÊt kú lóc nµo còng cã thÓ tuyªn bè r»ng hä
thõa nhËn v« ®iÒu kiÖn (ipsofacto) ®èi víi mét n−íc kh¸c bÊt kú ®· nhËn
nhiÖm vô nh− vËy, thÈm quyÒn cña tßa ¸n lµ nghÜa vô xÐt xö vµ tÊt c¶ vÊn ®Ò
tranh chÊp ph¸p lý cã liªn quan ®Õn:
a) Gi¶i thÝch ®iÒu −íc
b) VÊn ®Ò bÊt kú cña c«ng ph¸p quèc tÕ;
c) Cã sù kiÖn, nÕu vÒ sau x¸c ®Þnh ®−îc, vi ph¹m nghÜa vô quèc tÕ.
Nh÷ng tuyªn bè liªn quan cã thÓ lµ kh«ng ®iÒu kiÖn hoÆc trong ®iÒu kiÖn
cã thiÖn c¶m tõ phÝa çc n−íc nµy hay n−íc kh¸c hoÆc trong thêi gian nhÊt
®Þnh.
Khi gi¶i quyÕt çc tranh chÊp toµ ¸n quèc tÕ ¸p dông çc nguån luËt sau:
a) Çc ®iÒu −íc quèc tÕ; çc tËp qu¸n ph¸p quèc tÕ;
b) Çc nguyªn t¾c chung cña ph¸p luËt;
c) Quan ®iÓm cña chuyªn viªn luËt quèc tÕ chuyªn viªn cã uy tÝn (nguån
hç trî).
Trong 40 n¨m ®Çu ho¹t ®éng cña m×nh tßa ¸n quèc tÕ ®· xem xÐt trªn 50 vô
viÖc, ®−a ra 19 kÕt luËn t− vÊn. So víi çc tranh chÊp ®· x¶y ra trong quan hÖ
gi÷a çc quèc gia th× cã thÓ thÊy r»ng sè l−îng çc vô viÖc ®−îc tßa xem xÐt lµ
kh«ng ®¸ng kÓ. ChÝnh v× vËy cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau trong viÖc ®¸nh gi¸
vµ n©ng cao vai trß cña tßa ¸n. Cã quan ®iÓm cho r»ng cÇn ph¶i söa ®æi quy chÕ
tßa ¸n quèc tÕ theo h−íng chuyÓn viÖc th¶o luËn çc vÊn ®Ò quèc tÕ cßn tranh c·i
trong lÜnh vùc chÝnh trÞ ë çc c¬ quan chÝnh cña LHQ nh− nh− Héi ®ång B¶o an,
§¹i héi ®ång sang gi¶i quyÕt ë toµ ¸n. Nh÷ng ng−êi theo çc quan ®iÓm trªn lËp
luËn r»ng ®Ó n©ng cao vai trß cña tßa ¸n cÇn gi¶i quyÕt tÊt c¶ hoÆc phÇn lín çc
tranh chÊp mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ gi÷a çc quèc gia b»ng çc c«ng cô ph¸p lý
trong ®ã chñ yÕu b»ng tßa ¸n. Thùc tÕ Mü vµ mét sè n−íc ®· ®−a vµo ch−¬ng tr×nh
31
nghÞ sù cña cuéc häp th−êng kú tuÇn thø XXV cña §¹i héi ®ång vÊn ®Ò “xem xÐt
vai trß cña tßa ¸n quèc tÕ”.
Nh÷ng ng−êi thuéc tr−êng ph¸i muèn xem xÐt l¹i vai trß cña tßa ¸n
muèn tuyªn bè hä chØ muèn nh÷ng kh¶ n¨ng ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
cña tßa ¸n. Tuy nhiªn vÊn ®Ò mµ hä ®−a ra trªn thùc tÕ kh«ng chØ lµ viÖc xem
xÐt l¹i quy chÕ toµ ¸n quèc tÕ mµ cßn lµ viÖc xem xÐt l¹i HiÕn ch−¬ng LHQ.
Bëi vËy quan ®iÓm vÒ vÊn ®Ò xem xÐt l¹i vai trß cña tßa ¸n ®· kh«ng nhËn
®−îc sù ñng hé cña LHQ (t¹i cuéc häp lÇn thø XIX §¹i héi ®ång vÊn ®Ò xem
xÐt l¹i vai trß cña tßa ¸n ®· bÞ g¹t ra khái ch−¬ng tr×nh nghÞ sù).
Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña LHQ chøng minh r»ng viÖc tu©n thñ nghiªm
ngÆt HiÕn ch−¬ng LHQ lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng bËc nhÊt cña viÖc n©ng
cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña LHQ nãi chung vµ Tßa ¸n quèc tÕ nãi riªng.
VI. Héi ®ång qu¶n th¸c
Héi ®ång Qu¶n th¸c lµ mét c¬ quan chÝnh cña LHQ ho¹t ®éng d−íi quyÒn
cña §¹i héi ®ång nh»m thùc hiÖn çc nhiÖm vô chÝnh sau:
- Cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ
- T¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n çc vïng qu¶n th¸c tiÕn bé vÒ chÝnh trÞ,
kinh tÕ, x· héi vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc, gióp ®ì hä dÇn dÇn ®Õn chç cã ®ñ n¨ng
lùc tù qu¶n hoÆc ®éc lËp; trong qu¸ tr×nh qu¶n th¸c, Héi ®ång Qu¶n th¸c cÇn
chó ý ®Õn biÓu hiÖn mong muèn tù do cña hä.
- KhuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi;
kh«ng ph©n biÖt chñng téc nam n÷, ng«n ng÷ hay t«n gi¸o, vµ khuyÕn khÝch
sù c«ng nhËn tÝnh cïng phô thuéc lÉn nhau gi÷a çc d©n téc trªn thÕ giíi.
- §¶m b¶o quan hÖ b×nh ®¼ng quan hÖ, b×nh ®¼ng víi çc thµnh viªn
LHQ vµ c«ng d©n cña hä trong çc lÜnh vùc x· héi, kinh tÕ vµ th−¬ng m¹i.
ChÕ ®é qu¶n thóc ®−îc ¸p dông cho nh÷ng l·nh thæ thuéc çc lo¹i sau:
- Nh÷ng l·nh thæ ®ang ®Æt d−íi chÕ ®é uû trÞ cña héi quèc liªn;
- Nh÷ng l·nh thæ cã thÓ ®−îc t¸ch ra khái nh÷ng n−íc thï ®Þch do hËu
qu¶ cña chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø hai;
- Nh÷ng l·nh thæ do nh÷ng quèc gia chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tù nguyÖn
®−a vµo chÕ ®é qu¶n th¸c.
Nh÷ng môc ®Ých c¬ b¶n cña hÖ thèng qu¶n th¸c trong khu«n khæ Héi
®ång Qu¶n th¸c ®−îc thÓ hiÖn ë chç Héi ®ång t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn bé cho c− d©n ë 11 vïng l·nh thæ qu¶n th¸c; ®¶m
b¶o cho mau chãng tiÕn tíi tù qu¶n th¸c. Héi ®ång Qu¶n th¸c gåm 5 thµnh
viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an.
32
Çc môc ®Ých trªn cña hÖ thèng qu¶n th¸c ®· ®−îc thùc hiÖn. TÊt c¶ çc
vïng l·nh thæ ®· trë thµnh vïng l·nh thæ t− qu¶n hoÆc quèc gia ®éc lËp.
Th¸ng 10 n¨m 1994 Héi ®ång B¶o an LHQ ®· th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ chÊm
døt tháa thuËn vÒ chÕ ®é tù qu¶n cña LHQ.
Trªn c¬ së HiÕn ch−¬ng LHQ, Héi ®ång tù qu¶n hiÖn nay nghiªn cøu vµ
xem xÐt çc b¸o ço cña çc chÝnh quyÒn tù qu¶n vÒ çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ, kinh
tÕ, x· héi vµ sù ph¸t triÓn gi¸o dôc cña çc d©n téc vïng l·nh thæ tù qu¶n;
thùc hiÖn chøc n¨ng t− vÊn cho chÝnh quyÒn tù qu¶n trong viÖc xem xÐt çc
b¸o b¸o ®iÒu trÇn; tæ chøc çc chuyÕn th¨m ®Þnh kú vµ ®Æc biÖt.
33
1. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña §¹i héi ®ång LHQ?
2. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång B¶o an?
3. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña Héi ®ång Kinh tÕ - x· héi?
4. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña Ban th− ký?
5. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña Tßa ¸n quèc tÕ?
6. H·y cho biÕt c¬ cÊu vµ h¹t ®éng cña Héi ®ång Qu¶n th¸c?
34
Ch−¬ng III
Vai trß cña Liªn Hîp Quèc trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh vµ ph¸t triÓn
hîp t¸c kinh tÕ - x· héi
I. Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh
1. Nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n

a. Thóc ®Èy sù ph¸t triÓn quan hÖ hßa b×nh.
ViÖc so¹n th¶o çc nguyªn t¾c cñng cè hßa b×nh ®−îc tiÕn hµnh tr−íc hÕt
t¹i §¹i héi ®ång LHQ. §iÒu nµy ®−îc ghi nhËn râ trong HiÕn ch−¬ng LHQ.
§iÒu 11 nªu râ §¹i héi ®ång cã quyÒn h¹n xem xÐt çc nguyªn t¾c chung cña
sù hîp t¸c trong lÜnh vùc cñng cè hßa b×nh vµ an ninh… vµ ®−a ra çc kiÕn
nghÞ liªn quan çc nguyªn t¾c nµy cho çc quèc gia thµnh viªn LHQ hoÆc Héi
®ång B¶o an hoÆc çc thµnh viªn LHQ vµ c¶ Héi ®ång B¶o an.
b. Thùc hiÖn vai trß g×n gi÷ hßa b×nh.
Trong thùc tiÔn ho¹t ®éng cña m×nh §¹i héi ®ång ®· th«ng qua nhiÒu
nghÞ quyÕt vµ tuyªn bè vÒ hßa b×nh, gi¶i quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp vµ sù
hîp t¸c quèc tÕ trong viÖc cñng cè hoµ b×nh.
LHQ ®· nhiÒu lÇn ra tuyªn bè vÒ viÖc ng¨n ngõa chiÕn tranh khi cã t×nh
h×nh c¨ng th¼ng trªn thÕ giíi, thuyÕt phôc çc bªn ®èi ®Þch ngåi ®µm ph¸n ®Ó
tr¸nh çc cuéc xung ®ét vò trang.
Çc ph−¬ng ph¸p vµ c«ng cô ng¨n ngõa vµ lo¹i trõ xung ®ét cã nhiÒu lo¹i
rÊt ®a d¹ng: ®èi víi viÖc gi¶i quyÕt mét sè tranh chÊp, LHQ ®· ph¶i sö dông
lùc l−îng vò trang ®Ó g×n gi÷ hßa b×nh, sö dông nhãm quan s¸t viªn hoÆc ph¸i
®oµn ®Ó lµm s¸ng tá t×nh h×nh, tiÕn hµnh ho¹t ®éng m«i giíi, trung gian…
Trong mét sè tr−êng hîp kh¸c LHQ ®ãng vai trß nh− mét diÔn ®µn ®Ó trao ®æi
quan ®iÓm, tiÕn hµnh ®µm ph¸n nh»m gi¶i quyÕt sù bÊt ®ång vµ tranh chÊp.
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ, çc quèc gia thµnh viªn ph¶i cã nghÜa vô gi¶i
quyÕt çc tranh chÊp cña hä b»ng biÖn ph¸p hßa b×nh, sao cho kh«ng tæn h¹i
tíi hßa b×nh, an ninh quèc tÕ vµ c«ng lý. Hä cÇn ph¶i tõ bá ®e däa dïng vò lùc
hoÆc sö dông nã trong quan hÖ quèc tÕ nh»m chèng l¹i sù bÊy kh¶ x©m ph¹m
35
vÒ l·nh thæ hay nÒn ®éc lËp chÝnh trÞ cña bÊt cø quèc gia nµo còng nh− b»ng
çch kh¸c tr¸i víi nh÷ng môc ®Ých cña LHQ.
Héi ®ång B¶o an lµ c¬ quan cña LHQ ®−îc giao träng tr¸ch g×n gi÷ hßa
b×nh vµ an ninh quèc tÕ. Çc thµnh viªn LHQ ph¶i phôc tïng vµ lµm trßn
nh÷ng quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an.
Ngoµi Héi ®ång B¶o an, ho¹t ®éng cña Tæng th− ký LHQ còng ®ãng vai
trß quan träng trong viÖc g×n gi÷ hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
Tæng th− ký LHQ th−êng xuyªn ®ãng vai trß m«i giíi, trung gian ®Ó l«i
kÐo çc bªn tranh chÊp vµo vßng ®µm ph¸n, so¹n th¶o çc tháa thuËn c«ng
b»ng gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Mét trong nh÷ng h×nh thøc mµ LHQ ¸p dông ®Ó cñng cè hßa b×nh vµ an
ninh quèc tÕ lµ viÖc tiÕn hµnh çc chiÕn dÞch cñng cè hßa b×nh. Çc chiÕn dÞch
®ã ®−îc ¸p dông nh»m môc ®Ých: ®iÒu chØnh çc tranh chÊp cã nguy c¬ ®e däa
hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ; t¹o tiÒn ®Ò cho viÖc ¸p dông çc biÖn ph¸p chÝnh
trÞ kh¸c mét çch h÷u hiÖu.
§Ó thùc hiÖn çc chiÕn dÞch cñng cè hßa b×nh, LHQ ph¶i sö dông ®éi ngò
qu©n sù vµ d©n sù ë vïng xung ®ét víi môc ®Ých thùc hiÖn hoÆc kiÓm tra viÖc
thùc hiÖn tháa thuËn vÒ h¹n chÕ xung ®ét (®iÒu chØnh chiÕn sù, triÖt tho¸i
qu©n ®éi) vµ chÊm døt xung ®ét vµ (hoÆc) thùc hiÖn sø mÖnh gióp ®ì nh©n
®¹o.
QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc tiÕn hµnh çc chiÕn dÞch ®ã do Héi ®ång B¶o an th«ng
qua. Chóng ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù l·nh ®¹o cña Tæng th− ký LHQ. ViÖc tiÕn
hµnh çc chiÕn dÞch qu©n sù cÇn ®−îc thùc hiÖn víi sù ®ång ý cña çc chÝnh
phñ h÷u quan vµ, th«ng th−êng, çc bªn tranh chÊp. ChiÕn dÞch hßa b×nh
kh«ng ®−îc sö dông v× lîi Ých cña bªn nµy chèng l¹i lîi Ých cña bªn kh¸c.
Trong viÖc thùc hiÖn chiÕn dÞch g×n gi÷ hßa b×nh LHQ ph¶i sö dông çc
quan s¸t viªn qu©n sù (bao gåm çc chuyªn viªn qu©n sù phi vò trang, çc lùc
l−îng vò trang ®Ó g×n gi÷ hßa b×nh). Lùc l−îng vò trang ®Ó g×n gi÷ hßa b×nh
®−îc thµnh lËp tõ lùc l−îng vò trang cña çc quèc gia thµnh viªn vµ ®−îc ®¶m
b¶o vÒ mÆt tµi chÝnh tõ phÝa céng ®ång. Çc qu©n nh©n thuéc lùc l−îng vò
trang cña LHQ nh»m g×n gi÷ hßa b×nh ®−îc trang bÞ vò khÝ, nh−ng hä chØ
®−îc phÐp sö dông chóng vµo môc ®Ých tù vÖ.
Sau thêi kú chiÕn tranh, nhu cÇu ho¹t ®éng cña LHQ vÒ gi÷ g×n hßa b×nh
ngµy mét t¨ng. Trong giai ®o¹n tõ n¨m 1988-1994 LHQ ®· tiÕn hµnh 21 chiÕn
dÞch g×n gi÷ hßa b×nh, thÕ mµ trong thêi gian 40 n¨m tr−íc ®ã LHQ chØ tiÕn
hµnh cã 13 chiÕn dÞch nh− vËy.
36
Ngoµi ra tÝnh chÊt cña çc chiÕn dÞch còng cã sù thay ®æi. §a sè çc chiÕn
dÞch qu©n sù tr−íc n¨m 1988 mang tÝnh chÊt kiÓm tra viÖc thi hµnh quyÕt
®Þnh vÒ ®×nh chØ chiÕn sù, ng¨n ngõa viÖc t¸i diÔn xung ®ét vò trang. Trong
khi ®ã, çc chiÕn dÞch qu©n sù sau nµy chñ yÕu nh»m môc ®Ých thùc hiÖn çc
tháa thuËn vÒ gi¶i quyÕt xung ®ét, b¶o vÖ d©n th−êng vµ thùc hiÖn sø mÖnh
nh©n ®¹o.
c. Gi¸m s¸t bÇu cö.
N¨m 1984 LHQ b¾t ®Çu thùc hiÖn chiÕn dÞch cñng cè hßa b×nh b»ng viÖc
thµnh lËp nhãm gióp ®ì trong thêi kú qu¸ ®é. Ho¹t ®éng nµy tiÕn hµnh ®Çu
tiªn t¹i Nammibia. Sau ®ã LHQ tiÕn hµnh ho¹t ®éng nh− vËy theo yªu cÇu
cña çc chÝnh phñ h÷u quan t¹i nhiÒu n¬i trªn thÕ giíi: Nicaragoa vµ Haiti
(1990); ¡ng g«la (1992); Campuchia (1993); Xanva®o, Nam Phi vµ M«z¨mbÝch
(1994).
Ho¹t ®éng nh− vËy cña LHQ ®−îc triÓn khai trªn çc kh©u cña cuéc bÇu
cö: Thµnh lËp çc nhãm vËn ®éng bÇu cö, ®¨ng ký, cö tri, tæ chøc bá phiÕu
kÝn, tiÕn hµnh bá phiÕu, kiÓm phiÕu vµ c«ng bè kÕt qu¶. ViÖc tiÕn hµnh gi¸m
s¸t bÇu cö ®−îc tiÕn hµnh nh»m môc ®Ých x¸c ®Þnh xem qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ
tiÕn hµnh bÇu cö cã thùc sù d©n chñ vµ c«ng b»ng kh«ng?
N¨m 1992 LHQ thµnh lËp Ban hç trî bÇu cö. Tõ ®ã tíi nay Ban nµy ®·
hç trî rÊt nhiÒu cuéc bÇu cö trªn thÕ giíi.
d. Ch−¬ng tr×nh hßa b×nh
Theo kiÕn nghÞ cña Héi ®ång B¶o an LHQ (t¹i cuéc häp ngµy 31/1/1992),
Tæng th− ký LHQ ®· tr×nh çc quèc gia thµnh viªn b¶n b¸o ço víi tªn gäi
“Ch−¬ng tr×nh hßa b×nh” (vµo th¸ng 6/1992) víi néi dung bao gåm çc ®Ò xuÊt
tæng hîp vÒ viÖc tÝch cùc hãa ho¹t ®éng cña LHQ nh»m lµm s¸ng tá çc cuéc
xung ®ét tiÒm Èn, t×m kiÕm nh÷ng quyÕt ®Þnh míi vµ thiÕt lËp hßa b×nh gi÷a
çc quèc gia ®· tõng lµ thï ®Þch cña nhau.
Trong lÜnh vùc ngo¹i giao phßng ngõa, Tæng th− ký ®Ò xuÊt t¨ng c−êng:
vai trß cña çc biÖn ph¸p nh»m t¹o ra bÇu kh«ng khÝ tin cËy, ho¹t ®éng cña
çc ph¸i ®oµn nh»m lµm s¸ng tá t×nh h×nh vµ ®ång thêi thiÕt lËp hÖ thèng dù
b¸o tr−íc vÒ viÖc tån t¹i nguy c¬ tiÒm Èn ®e däa hßa b×nh. Tæng th− ký ®Ò xuÊt
mét h×nh thøc míi cña viÖc sö dông çc lùc l−îng vò trang LHQ t−¬ng øng
víi çc biÖn ph¸p qu©n sù nh»m ®×nh chØ chiÕn sù - “triÓn khai phßng ngõa”.
Trong viÖc thùc hiÖn biÖn ph¸p míi nµy çc lùc l−îng vò trang cña LHQ ®−îc
®−a tíi vïng cã thÓ x¶y ra xung ®ét nh»m môc ®Ých ng¨n chÆn xung ®ét.
Trong khu«n khæ cña viÖc sö dông çc biÖn ph¸p phßng ngõa, Tæng th− ký ®Ò
xuÊt thµnh lËp çc khu vùc phi qu©n sù. Tæng th− ký kiÕn nghÞ Héi ®ång B¶o
37
an thu thËp th«ng tin vÒ t×nh h×nh kinh tÕ - x· héi, vÝ dô: çc tin tøc vÒ cuéc
di t¶n lín, n¹n ®ãi vµ t×nh tr¹ng hçn lo¹n ë çc khu vùc d©n c− - nh÷ng sù
kiÖn cã thÓ ®e däa hßa b×nh vµ an ninh thÕ giíi.
Víi môc ®Ých ®¶m b¶o cho LHQ thùc hiÖn chøc n¨ng gi¶i quyÕt hßa b×nh
mét çch tÝch cùc h¬n, Tæng th− ký LHQ kªu gäi t¨ng c−êng vai trß cña §¹i
héi ®ång trong viÖc hç trî çc nç lùc trung gian, ®µm ph¸n vµ gi¶i quyÕt çc
tranh chÊp b»ng träng tµi. Tæng th− ký kªu gäi çc quèc gia sö dông c«ng cô
tßa ¸n quèc tÕ mét çch th−êng xuyªn h¬n trong viÖc gi¶i quyÕt hßa b×nh çc
tranh chÊp quèc tÕ. Theo ý kiÕn cña Tæng th− ký, LHQ cÇn ph¶i ®−îc sö dông
mét çch réng r·i vµo môc ®Ých gióp ®ì quèc tÕ vµ lµm tèt h¬n çc ®iÒu kiÖn
kinh tÕ - x· héi cña ®êi sèng d©n c− - nh÷ng ®iÒu kiÖn cã thÓ lµ nguyªn nh©n
cña çc cuéc xung ®ét.
Tæng th− ký kiÕn nghÞ Héi ®ång B¶o an th«ng qua çc biÖn ph¸p trong
khu«n khæ thùc hiÖn quyÒn h¹n cña m×nh ®−îc quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng
LHQ (Ch−¬ng VII) vÒ viÖc sö dông lùc l−îng vò trang ®Ó kh«i phôc hßa b×nh
vµ an ninh quèc tÕ trong tr−êng hîp cã sù ®e däa hßa b×nh vµ x©m l−îc.
§Ó thùc hiÖn çc chiÕn dÞch nh»m g×n gi÷ hßa b×nh, Tæng th− ký yªu cÇu
çc quèc gia cho biÕt çc th«ng tin vÒ thµnh phÇn vµ sè l−îng cña lùc l−îng vò
trang sÏ ®−îc hä s½n sµng chuyÓn tíi cho LHQ trong tr−êng hîp cã nhu cÇu
ph¶i tiÕn hµnh çc chiÕn dÞch bæ sung. Tæng th− ký ñng hé quan ®iÓm vÒ
nguån tµi chÝnh dµnh cho çc lùc l−îng vò trang trªn ®−îc trÝch tõ ng©n s¸ch
Nhµ n−íc cña çc quèc gia h÷u quan trªn chi cho quèc phßng, chø kh«ng ph¶i
chi cho sù hîp t¸c quèc tÕ. Ngoµi ra Tæng th− ký kiÕn nghÞ víi Héi ®ång B¶o
an tr−íc khi triÓn khai çc chuyªn viªn cña LHQ vµo çc khu vùc nguy hiÓm
cÇn th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ hµnh ®éng tËp thÓ trong tr−êng hîp cã sù tÊn
c«ng vµo lùc l−îng qu©n sù vµ d©n sù cña LHQ.
2. Thùc tiÔn ho¹t ®éng g×n gi÷ hßa b×nh cña LHQ ë mét sè khu
vùc trªn thÕ giíi.
a. Vai trß cña Liªn Hîp Quèc trong sù kiÖn ¸p-ga-ni-xtan.
Vµo cuèi n¨m 1979 khi qu©n ®éi Liªn X« ®−îc ®−a vµo ¸p-ga-ni-xtan, 52
quèc gia thµnh viªn LHQ yªu cÇu triÖu tËp cuéc häp bÊt th−êng cña Héi ®ång
B¶o an ®Ó xem xÐt t×nh h×nh. Sau viÖc Liªn X« ph¶n ®èi sù th«ng qua nghÞ quyÕt
cña Héi ®ång B¶o an vÒ viÖc lªn ¸n hµnh ®éng qu©n sù cña Liªn X«, Héi ®ång
B¶o an ®· triÖu tËp cuéc häp ®Æc biÖt bÊt th−êng cña §¹i héi ®ång LHQ. Cuéc
häp nµy ®· th«ng qua NghÞ quyÕt (th¸ng 1/1980) lªn ¸n hµnh ®éng qu©n sù cña
Liªn X« ë ¸p-ga-ni-xtan vµ kªu gäi triÖt tho¸i qu©n ®éi n−íc ngoµi ra khái ®ã.
38
Tæng th− ký LHQ khëi x−íng qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi sù tham gia cña
¸p-ga-ni-xtan, Pa-ki-xtan, Liªn X«, mét sè quèc gia l¸ng giÒng vµ çc thµnh
viªn Héi ®ång B¶o an. Çc cuéc ®µm ph¸n ®−îc tiÕn hµnh víi sù dÉn d¾t cña
®¹i diÖn cña Tæng th− ký LHQ vµ nh»m môc ®Ých gi¶i quyÕt vÊn ®Ò trªn c¬ së
bèn ®iÓm: kh«ng can thiÖp, håi h−¬ng ng−êi tþ n¹n, rót qu©n ®éi n−íc ngoµi
vµ thiÕt lËp sù b¶o hé quèc tÕ.
Sau t¸m n¨m tiÕn hµnh ®µm ph¸n tÝch cùc vµo th¸ng 01/1988 ®· ®¹t
®−îc tháa thuËn gi¶i quyÕt tÊt c¶ çc vÊn ®Ò vµ lËp thêi gian biÓu cho viÖc rót
qu©n ®éi n−íc ngoµi ra khái ¸p-ga-ni-xtan.
Ngµy 14/04/1988 d−íi sù chñ tr× cña Tæng th− ký LHQ t¹i Gi¬-ne-v¬,
tháa thuËn vÒ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®· ®−îc çc Bé tr−ëng ngo¹i giao cña ¸p-
ga-ni-xtan vµ Pa-ki-xtan ký kÕt. Ngoµi ra, çc Bé tr−ëng cña Mü vµ Liªn
X« còng ®· ký vµo tháa thuËn víi t− çch lµ çc quèc gia ®¶m b¶o thi hµnh
tháa thuËn.
Trªn c¬ së tháa thuËn, çc quèc gia ký kÕt ®· yªu cÇu LHQ triÓn khai
lùc l−îng qu©n sù ë ¸p-ga-ni-xtan vµ Pa-ki-xtan.
Ph¸i ®oµn c«ng t¸c thiÖn chÝ cña LHQ t¹i ¸p-ga-ni-xtan vµ Pa-ki-xtan
tiÕn hµnh gi¸m s¸t viÖc rót qu©n ®éi cña Liªn X« khái l·nh thæ ¸p-ga-ni-xtan
(cuéc rót qu©n nµy kÕt thóc vµo th¸ng 02 n¨m 1989). Sau ®ã ph¸i ®oµn nµy
tiÕp tôc tiÕn hµnh gi¸m s¸t viÖc thùc thi çc ®iÒu kho¶n kh¸c cña tháa thuËn
trªn (viÖc gi¸m s¸t nµy hoµn tÊt vµo th¸ng 03/1990).
Tõ ®ã cho tíi nay LHQ ®· cè g¾ng tiÕn hµnh viÖn trî nh©n ®¹o vµ hßa
gi¶i trong quan hÖ gi÷a çc phe nhãm ë ¸p-ga-ni-xtan. Tuy nhiªn cho tíi nay
cuéc chiÕn ë ¸p-ga-ni-xtan vÉn tiÕp diÔn.
b. Vai trß cña LHQ t¹i Campuchia.
Th¸ng 12 n¨m 1978 qu©n ®éi ViÖt Nam ®· vµo Campuchia gióp ®ì nh©n
d©n Campuchia tiªu diÖt bän diÖt chñng P«n Pèt…
N¨m 1981 theo yªu cÇu cña §¹i héi ®ång. Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn
hµnh tæ chøc thùc hiÖn sø mÖnh phôc vô thiÖn chÝ ë Campuchia trªn c¬ së
hîp t¸c víi çc chÝnh phñ vµ çc bªn trong cuéc xung ®ét. N¨m 1988, Tæng
th− ký ®Ò xuÊt quan ®iÓm ®iÒu chØnh møc ®é (quan ®iÓm nµy ®· ®−îc ®−a
ra cho çc ®¹i diÖn bèn bªn Campuchia vµ çc quèc gia liªn quan).
Çc ®Ò xuÊt cña Tæng th− ký ®· thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®µm ph¸n. N¨m 1988
t¹i Jacacta çc cuéc ®µm ph¸n gi÷a çc ®¹i diÖn cña çc phe ph¸i ë
Campuchia ®· ®−îc tiÕn hµnh. Vµo th¸ng 4/1989 ViÖt Nam ra tuyªn bè vÒ viÖc
rót qu©n ®éi ra khái Campuchia (cuéc rót qu©n nµy hoµn tÊt vµo th¸ng 9 n¨m
39
1989). Trong th¸ng 6/1989 Héi nghÞ Pari vÒ Campuchia ®−îc tiÕn hµnh víi sù
tham gia cña 18 n−íc, bèn phe ph¸i ë Campuchia vµ Tæng th− ký LHQ.
Th¸ng 01/1990 n¨m uû viªn th−êng trùc Héi ®ång B¶o an tiÕn hµnh hµng
lo¹t cuéc trao ®æi t− vÊn ë cÊp cao vÒ vÊn ®Ò Campuchia. Th¸ng 8 n¨m 1990
hä ®· ®¹t ®−îc tháa thuËn vÒ khÝa c¹nh chÝnh trÞ c¬ b¶n nh»m gi¶i quyÕt vÊn
®Ò vµ kªu gäi tiÕn hµnh kiÓm tra vµ gi¸m s¸t cña LHQ t¹i çc khu vùc hµnh
chÝnh - l·nh thæ cña Campuchia sau khi tiÕn hµnh bÇu cö d−íi sù gi¸m s¸t
cña LHQ. Th¸ng 9 n¨m 1990 kÕ ho¹ch nµy ®· ®−îc Héi ®ång B¶o an, çc phe
ph¸i Campuchia vµ ViÖt Nam chÊp thuËn.
Ngµy 01-5-1991 h−ëng øng lêi kªu gäi cña Tæng th− ký LHQ vµ çc Bé
tr−ëng ngo¹i giao cña Ph¸p vµ In-®«-nª-xi-a (®ång chñ tÞch Héi nghÞ Pari)
quyÕt ®Þnh vÒ chÊm døt ho¹t ®éng vò trang b¾t ®Çu cã hiÖu lùc. Th¸ng 10-
1991 Héi ®ång B¶o an ®· thµnh lËp ph¸i ®oµn dù bÞ cña LHQ ë Campuchia
®Ó hç trî çc bªn Campuchia thùc hiÖn viÖc ®×nh chØ chiÕn sù.
Ngµy 23-10-1991 t¹i Pari çc bªn ®· ký tháa thuËn vÒ vÊn ®Ò
Campuchia (hiÖp ®Þnh hßa b×nh) cã ý nghÜa chÊm døt xung ®ét vµ më ®−êng
cho viÖc tiÕn hµnh bÇu cö. Trªn c¬ së tháa thuËn mét lùc l−îng lín cña LHQ
vµo Campuchia ®Ó tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng sau: gi¸m s¸t viÖc ®×nh chØ chiÕn
sù, ®×nh chØ gióp ®ì tõ bªn ngoµi vµ triÖt tho¸i lùc l−îng n−íc ngoµi, thuyªn
chuyÓn, ph©n bæ vµ gi¶i trõ vò trang tÊt c¶ çc lùc l−îng qu©n sù cña çc bªn
Campuchia vµ ®¶m b¶o gi¶i ngò 70% lùc l−îng qu©n ®éi, kiÓm tra vµ gi¸m
s¸t çc thµnh phÇn hµnh chÝnh (bao gåm c¶ lùc l−îng c¶nh s¸t), ®¶m b¶o
viÖc t«n träng çc quyÒn con ng−êi, tæ chøc vµ tiÕn hµnh bÇu cö.
Th¸ng 02-1992 Héi ®ång B¶o an thµnh lËp çc c¬ quan chÝnh quyÒn
chuyÓn giao cña LHQ ë Campuchia. Ho¹t ®éng cña çc c¬ quan nµy chÝnh
thøc tõ th¸ng 03-1992 víi sù cã mÆt cña «ng A-ru-sia-ca t¹i Phn«m-pªnh (®¹i
diÖn ®Æc biÖt cña Tæng th− ký LHQ - ng−êi l·nh ®¹o çc c¬ quan chÝnh quyÒn
chuyÓn giao cña LHQ ë Campuchia).
D−íi sù gi¸m s¸t cña LHQ tõ ngµy 23 ®Õn 28- 5-1992 cuéc bÇu cö ®−îc
tiÕn hµnh t¹i 21 tØnh thµnh Campuchia mét çch hßa b×nh vµ d©n chñ mÆc dï
ë mét sè n¬i kh«ng ®¸ng kÓ cã x¶y ra g©y rèi tõ phÝa bän tµn qu©n P«n Pèt.
Ngµy 24-9-1993 Quèc tr−ëng Xi Ha Nóc c«ng bè HiÕn ph¸p do Quèc héi
Campuchia so¹n th¶o vµ «ng ta ®−îc bÇu lµm Vua cña Campuchia. Trªn c¬ së
HiÕn ph¸p Quèc v−¬ng Campuchia bæ nhiÖm çc thµnh viªn cña néi çc míi
(chÝnh phñ). Çc c¬ quan chÝnh quyÒn chuyÓn giao cña LHQ t¹i Campuchia
còng kÕt thóc sø mÖnh cña m×nh vµo ngµy ®ã vµ ®Õn gi÷a th¸ng 11-1993 çc
®¹i diÖn cña çc c¬ quan ®ã rêi khái Campuchia.
40
Tuy nhiªn, çc ®¹i diÖn cña çc c¬ quan cña LHQ vÉn ë l¹i Campuchia ®Ó
thùc hiÖn nhiÖm vô hç trî chÝnh phñ trong viÖc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn ®Êt
n−íc.
c. Vai trß cña LHQ ë SÝp
SÝp trë thµnh quèc gia ®éc lËp tõ n¨m 1960 (vµo th¸ng 8). SÝp, Hy L¹p,
Thæ NhÜ Kú vµ Anh ký ®iÒu −íc vÒ ®¶m b¶o viÖc thùc hiÖn çc quy ®Þnh cña
HiÕn ph¸p vµ viÖc tu©n thñ sù toµn vÑn l·nh thæ cña SÝp.
Th¸ng 12-1963 ë SÝp x¶y ra xung ®ét vò trang, LHQ ®· ¸p dông çc biÖn
ph¸p cÇn thiÕt ®Ó gióp SÝp gi¶i quyÕt hßa b×nh cuéc xung ®ét. Ngµy 27-12-
1963 Héi ®ång B¶o an LHQ ®· tiÕn hµnh häp xem xÐt ®¬n khiÕu kiÖn cña SÝp
®èi víi Thæ NhÜ Kú vÒ viÖc can thiÖp cña Thæ NhÜ Kú vµo c«ng viÖc néi bé cña
SÝp vµ thùc hiÖn hµnh vi x©m l−îc. Thæ NhÜ Kú kh¼ng ®Þnh r»ng çc nhµ l·nh
®¹o SÝp gèc Hy L¹p ®· thùc hiÖn chÝnh s¸ch ph©n biÖt ®èi xö víi ng−êi SÝp gèc
Thæ vµ b¸c bá tÊt c¶ sù buéc téi vÒ x©m l−îc.
Th¸ng 03 -1964 Héi ®ång B¶o an thµnh lËp lùc l−îng vò trang cña LHQ
®Ó g×n gi÷ hßa b×nh ë SÝp. Lùc l−îng vò trang nµy cã nhiÖm vô ng¨n chÆn viÖc
t¸i diÔn xung ®ét vò trang, hç trî viÖc ®¶m b¶o tu©n thñ luËt ph¸p vµ trËt tù,
lµm cho t×nh h×nh trë l¹i b×nh th−êng nh− tr−íc.
Nhê cã nç lùc cña Tæng th− ký vµ ®¹i diÖn ®Æc biÖt cña «ng, tõ n¨m 1968
çc cuéc ®µm ph¸n gi÷a çc ®¹i diÖn cña hai céng ®ång d©n c− ®−îc tiÕn hµnh
(cho tíi ®Çu n¨m 1974).
Th¸ng 7-1974 ë SÝp x¶y ra ®¶o chÝnh do mét sè lùc l−îng cña céng ®ång
SÝp gèc Hy L¹p thùc hiÖn víi môc ®Ých thiÕt lËp liªn minh víi Hy L¹p. Cuéc
®¶o chÝnh ®· trë thµnh nguyªn nh©n cña sù can thiÖp qu©n sù cña Thæ NhÜ
Kú vµo SÝp víi kÕt qu¶ lµ thiÕt lËp vïng kiÓm so¸t cña ng−êi SÝp gèc Thæ NhÜ
Kú t¹i miÒn B¾c SÝp.
Héi ®ång B¶o an ®· ra nghÞ quyÕt kªu gäi çc bªn ®×nh chØ chiÕn sù vµ
t¹o mäi ®iÒu kiÖn cho viÖc tiÕn hµnh ®µm ph¸n gi÷a Hy L¹p, Thæ NhÜ Kú vµ
Anh. ChiÕn dÞch qu©n sù cña Thæ NhÜ Kú vµo SÝp ®· më réng vïng kiÓm so¸t
cña ng−êi SÝp gèc Thæ t¹i khu vùc phÝa B¾c cña SÝp. Ngµy 26-8-1974 tháa
thuËn vÒ ®×nh chØ chiÕn sù cã hiÖu lùc.
Th¸ng 11-1974 §¹i héi ®ång LHQ ra nghÞ quyÕt kªu gäi tÊt c¶ çc quèc
gia t«n träng chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ, nÒn ®éc lËp vµ chÝnh s¸ch kh«ng
liªn kÕt cña SÝp. §¹i héi ®ång kªu gäi triÖt tho¸i toµn bé lùc l−îng qu©n ®éi
cña n−íc ngoµi ra khái SÝp, chÊm døt sù can thiÖp tõ bªn ngoµi, håi h−¬ng
nh÷ng ng−êi tþ n¹n. §¹i héi ®ång tuyªn bè tÊt c¶ çc vÊn ®Ò liªn quan HiÕn
41
ph¸p cÇn ph¶i ®−îc hai céng ®ång gi¶i quyÕt vµ kªu gäi tiÕp tôc cuäc ®µm
ph¸n gi÷a hai céng ®ång d−íi sù hç trî cña Tæng th− ký LHQ.
Çc cuäc ®µm ph¸n trªn bÞ ph¸ vì sau tuyªn bè ®¬n ph−¬ng cña ban l·nh
®¹o ng−êi SÝp gèc Thæ vµo th¸ng 2 n¨m 1975 vÒ ý ®Þnh cña m×nh thµnh lËp trªn
mét bé phËn l·nh thæ ®¶o Nhµ n−íc SÝp liªn bang Thæ. Th¸ng 3 n¨m ®ã Héi
®ång B¶o an bµy tá sù lo ng¹i vÒ sù kiÖn trªn vµ tuyªn bè quyÕt ®Þnh ®ã kh«ng
gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò mét çch døt ®iÓm vÒ mÆt chÝnh trÞ.
Çc cuéc ®µm ph¸n l¹i b¾t ®Çu vµo th¸ng 4 n¨m 1975 víi sù hç trî cña
Tæng th− ký LHQ.
Mét tháa thuËn ®· ®−îc ký kÕt. Theo ®ã, nh÷ng ng−êi SÝp gèc Thæ ë phÝa
Nam ®¶o cã thÓ di chuyÓn lªn phÝa B¾c víi sù gi¸m s¸t cña lùc l−îng vò trang
cña LHQ. Ng−êi SÝp gèc Hy l¹p cã thÓ quay trë l¹i phÝa B¾c ®Ó ®oµn tô víi gia
®×nh cña m×nh. Ng−êi Hy L¹p ë phÝa B¾c cã quyÒn lùa chän ë l¹i hay chuyÓn
xuèng phÝa Nam.
ViÖc thuyªn chuyÓn cña nh÷ng ng−êi SÝp gèc Thæ lªn ph−¬ng B¾c ®−îc
hoµn tÊt vµo th¸ng 9-1975. Tuy nhiªn çc quy ®Þnh kh¸c cña tho¶ thuËn th×
kh«ng ®−îc thùc hiÖn hoÆc chØ ®−îc thùc hiÖn mét phÇn. Vµo çc n¨m sau ®ã,
çc cuéc ®µm ph¸n vÉn tiÕp tôc song kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶.
Th¸ng 11-1983 nh÷ng ng−êi SÝp gèc Thæ ®¬n ph−¬ng ra tuªn bè thµnh
lËp n−íc Céng hßa Thæ ë B¾c SÝp. Héi ®ång B¶o an ra tuyªn bè vÒ tÝnh bÊt hîp
ph¸p cña quyÕt ®Þnh trªn kªu gäi huû bá, kiÕn nghÞ Tæng th− ký LHQ tiÕp tôc
çc nç lùc thùc hiÖn sø mÖnh thiÖn chÝ.
Vµo n¨m 1984 Tæng th− ký LHQ tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi l·nh ®¹o hai
céng ®ång, ®Ò xuÊt víi hä kiÕn nghÞ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét çch tæng hîp b»ng
viÖc thµnh lËp n−íc Céng hßa liªn bang SÝp. T¹i cuéc gÆp mÆt chung ë New
York vµo th¸ng 01 n¨m 1985 phÝa ng−êi SÝp theo gèc Thæ chÊp nhËn ®Ò nghÞ
nµy trong khi ®ã ng−êi SÝp gèc Hy L¹p tuyªn bè s½n sµng chÊp nhËn nã víi
tÝnh chÊt lµ nÒn t¶ng cña cuéc ®µm ph¸n.
Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng nh»m gióp çc bªn v−ît qua sù
bÊt ®ång b»ng çch chuÈn bÞ mét b¶n tuyªn bè. V¨n b¶n ®ã ®· ®−îc phÝa
ng−êi SÝp gèc Hy l¹p chÊp thuËn, nh−ng phÝa ng−êi SÝp gèc Thæ b¸c bá.
Çc cuéc ®µm ph¸n sau ®ã l¹i ®−îc tiÕp tôc, nh−ng t×nh h×nh c¨ng th¼ng
vµ sù bÊt ®ång vÒ quan ®iÓm gi÷a çc bªn vÉn tån t¹i.
N¨m 1990 Héi ®ång B¶o an tuyªn bè vÒ viÖc mong muèn gi¶i quyÕt vÊn
®Ò theo h−íng thµnh lËp mét Nhµ n−íc liªn Bang thèng nhÊt víi mét b¶n
HiÕn ph¸p míi ®iÒu chØnh quan hÖ hai céng ®ång trªn c¬ së liªn bang cã hai
42
céng ®ång, hai ng«n ng÷. çc bªn ®· ra tuyªn bè ®ång ý víi quan ®iÓm cña Héi
®ång B¶o an.
Th¸ng 3 n¨m 1991 Tæng th− ký LHQ th«ng b¸o víi Héi ®ång B¶o an
r»ng cuéc ®µm ph¸n gi÷a ®¹i diÖn cña hai céng ®ång víi sù cã mÆt cña ®¹i
diÖn cÊp cao cña Bé Ngo¹i giao Thæ NhÜ Kú vÒ viÖc ph¸t triÓn t− t−ëng ký kÕt
mét tháa thuËn chung ®· thu ®−îc kÕt qu¶ kh¶ quan. Tæng th− ký cho r»ng vÒ
çc vÊn ®Ò bµn luËn ®· ®¹t ®−îc sù hiÓu biÕt quan träng lµm c¬ së cho çc bªn
tiÕp tôc ®¹t ®−îc çc tháa thuËn tiÕp theo (trong sè t¸m vÊn ®Ò cã ba vÊn ®Ò
quan träng lµ môc ®Ých chung, çc nguyªn t¾c nÒn t¶ng vµ vÊn ®Ò an ninh vµ
b¶o ®¶m). Tæng th− ký cho r»ng mét tháa thuËn chØ cã thÓ ®¹t ®−îc nÕu nh−
gi¶i quyÕt ®−îc vÊn ®Ò ph©n chia l·nh thæ vµ sù quay trë vÒ cña nh÷ng ng−êi
®· di chuyÓn.
Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh çc cuéc gÆp gì riªng rÏ víi l·nh ®¹o cña
hai céng ®ång ë New York vµo th¸ng 01 vµ th¸ng 03 n¨m 1992. T¹i cuéc häp
cña Héi ®ång B¶o an th¸ng 4-1992, Tæng th− ký LHQ tuyªn bè nh÷ng ®Ò
xuÊt ®· ®−îc çc bªn chÊp thuËn lµ c¬ së c«ng b»ng ®Ó ký kÕt tháa thuËn. Sau
®ã Héi ®ång B¶o an ®· phª chuÈn çc ®Ò xuÊt trªn.
Th¸ng 4, th¸ng 5-1993 víi sù hç trî cña ®¹i diÖn ®Æc biÖt cña Tæng th−
ký LHQ hai nhµ l·nh ®¹o hai céng ®ång ®· bµy tá nguyÖn väng cña m×nh vÒ
mong muèn ®¹t ®−îc tháa thuËn trªn c¬ së 14 biÖn ph¸p t¹o ra bÇu kh«ng khÝ
tin t−ëng lÉn nhau. QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc chuyÓn giai thµnh phè Va-ro-ca cho
LHQ qu¶n lý víi ®iÒu kiÖn hai céng ®ång nµy cã quyÒn nh− nhau trong viÖc sö
dông thµnh phè. Tuy nhiªn sau ®ã nhµ l·nh ®¹o céng ®ång Thæ ®· kh«ng
th«ng qua tháa thuËn.
TiÕp theo, d−íi sù hç trî cña Tæng th− ký LHQ sù quan t©m cña Héi ®ång
B¶o an nhiÒu cuéc ®µm ph¸n ®· ®−îc tiÕn hµnh song kh«ng thu ®−îc kÕt qu¶
mong muèn.
Th¸ng 11-12 n¨m 1994 Tæng th− ký LHQ tiÕn hµnh çc cuéc gÆp riªng rÏ
víi hai nhµ l·nh ®¹o hai céng ®ång. ¤ng th«ng b¸o víi hä r»ng çc vÊn ®Ò ®·
®−îc tháa thuËn cã ý nghÜa quan träng cho viÖc gi¶i quyÕt c¬ b¶n vÊn ®Ò SÝp
trong ®ã cã c¶ vÊn ®Ò çc biÖn ph¸p tin cËy. Tæng th− ký kªu gäi nhµ l·nh ®¹o
céng ®ång Thæ cho biÕt râ quan ®iÓm cña m×nh vÒ çc vÊn ®Ò ®· ®−îc th¶o
luËn. Sau ®ã çc ®¹i diÖn cña Tæng th− ký ®· ®−îc giao nhiÖm vô tiÕp tôc hîp
t¸c víi çc bªn nh»m môc ®Ých tiÕn hµnh çc ®µm ph¸n tiÕp theo.
Trong khi ®ã lùc l−îng vò trang cña LHQ vÉn tiÕp tôc tiÕn hµnh gi¸m s¸t
viÖc tu©n thñ tháa thuËn vÒ ngõng b¾n, quan s¸t viÖc ngõng b¾n ë vïng ®Öm
43
gi÷a hai giíi tuyÕn; hç trî viÖc kh«i phôc cuéc sèng b×nh th−êng cña hai céng
®ång b»ng viÖc tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng nh©n ®¹o.
d. Vai trß cña LHQ trong cuéc xung ®ét Iran-Ir¾c.
LHQ ®· tÝch cùc ho¹t ®éng nh»m chÊm døt cuéc xung ®ét gi÷a Iran-Ir¾c
ngay tõ thêi ®iÓm b¾t ®Çu chiÕn sù vµo th¸ng 9-1980. Ngµy 22 th¸ng 9 n¨m
1980 Tæng th− ký LHQ ®· ra kªu gäi çc bªn kiÒm chÕ, thÓ hiÖn thiÖn chÝ
trong viÖc gi¶i quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp. Ngµy 28 th¸ng 9 n¨m 1980
Héi ®ång B¶o an kªu gäi Iran vµ Ir¾c tõ bá viÖc dïng vò lùc vµ ®ång ý chÊp
nhËn vai trß trung gian gi¶i quyÕt tranh chÊp.
Trong giai ®o¹n tõ 1980-1986 Héi ®ång B¶o an ®· nhiÒu lÇn ra kªu gäi
çc bªn ®×nh chØ chiÕn sù vµ rót qu©n ®éi ra tíi giíi tuyÕn ®−îc quèc tÕ thõa
nhËn; ®×nh chØ tiÕn hµnh ho¹t ®éng qu©n sù ph¸ ho¹i çc c«ng tr×nh d©n sù;
t«n träng quyÒn tù do hµng h¶i vµ th−¬ng m¹i ë vïng biÓn quèc tÕ; kiÒm chÕ
tiÕn hµnh ho¹t ®éng ®e däa hßa b×nh, an ninh vµ tµi nguyªn sinh vËt trªn biÓn
ë vïng vÞnh PÐc-xÝch; trao tr¶ tï binh.
Th¸ng 4-1985 Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh chuyÕn th¨m tíi Tª-hª-ran
vµ B¸t-®a ®Ó th¶o luËn víi çc nhµ l·nh ®¹o hai n−íc vÒ b¶n kÕ ho¹ch mµ ¤ng
®· göi tíi hä tr−íc ®ã 7 th¸ng. Sø mÖnh trung gian cña Tæng th− ký nh»m
môc ®Ých chÊm døt xung ®ét, lµm dÞu t¸c h¹i cña nã ë çc khu vùc cã chiÕn sù,
cã viÖc ¸p dông vò khÝ hãa häc, cã viÖc giam gi÷ tï binh, cã liªn quan an toµn
hµng h¶i vµ chuyÕn bay d©n sù.
Tõ th¸ng 3-1984 ®Õn th¸ng 8 - 1988 Tæng th− ký LHQ ®· cö b¶y ph¸i
®oµn ®i ®iÒu tra viÖc buéc téi lÉn nhau cña Iran vµ Ir¾c trong viÖc ¸p dông vò
khÝ hãa häc. Çc ph¸i ®oµn ®· lµm s¸ng tá nh÷ng chøng cø ¸p dông vò khÝ
hãa häc. Héi ®ång B¶o an vµ Tæng th− ký LHQ ®· tè ço viÖc sö dông vò khÝ
trªn vµ kªu gäi çc bªn tu©n thñ nghiªm ngÆt. Viªn b¶n Gi¬-ne-v¬ n¨m 1925
vÒ cÊm sö dông çc lo¹i h¬i ®éc vµ vò khÝ c«n trïng. Tæng th− ký LHQ cö çc
ph¸i ®oµn tíi çc vïng xung ®ét ®Ó kiÓm tra t×nh h×nh liªn quan tíi sù tè ço
vÒ viÖc tÊn c«ng chèng d©n th−êng, b¹c ®·i tï binh vµ d©n th−êng bÞ b¾t.
Th¸ng 01-1987 Tæng th− ký LHQ kªu gäi çc thµnh viªn Héi ®ång B¶o an
tham gia ho¹t ®éng chung nh»m nghiªn cøu çc biÖn ph¸p cô thÓ, cÇn thiÕt ®Ó
chÊm døt chiÕn sù. T¹i cuéc häp sau ®ã «ng ®Ò nghÞ 15 thµnh viªn Héi ®ång B¶o
an th¶o luËn mét sè vÊn ®Ò thuéc kÕ ho¹ch hßa b×nh. Ngµy 20-7-1987 Héi ®ång
B¶o an th«ng qua NghÞ quyÕt 598 (1987) vÒ ®×nh chØ chiÕn sù.
NghÞ quyÕt trªn kªu gäi Iran vµ Ir¾c ®×nh chØ chiÕn sù vµ rót qu©n ®éi tíi
vïng giíi tuyÕn ®−îc quèc tÕ thõa nhËn; quy ®Þnh vÊn ®Ò göi çc quan s¸t
viªn ®Ó tiÕn hµnh ho¹t ®éng gi¸m s¸t; x¸c ®Þnh viÖc tu©n thñ çc quy ®Þnh vÒ
44
®×nh chØ chiÕn sù vµ viÖc rót qu©n; kªu gäi çc bªn tiÕn hµnh trao tr¶ tï binh
vµ hîp t¸c víi Tæng th− ký LHQ trong viÖc tu©n thñ nghÞ quyÕt vµ gi¶i quyÕt
çc vÊn ®Ò tån ®äng kh¸c.
Ngµy 23-7-1987 Iran vµ Ir¾c tuyªn bè ®ång ý víi NghÞ quyÕt trªn. Tæng
th− ký ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng ngo¹i giao mét çch khÈn tr−¬ng, trong ®ã cã
viÖc tiÕn hµnh chuyÕn th¨m tíi Iran vµ Ir¾c vµo th¸ng 9-1987. T¹i chuyÕn
th¨m ®ã «ng ®· ®Ò xuÊt víi çc nhµ l·nh ®¹o hai n−íc vÒ kÕ ho¹ch thùc hiÖn.
Çc cuéc trao ®æi hîp t¸c ë cÊp cao ®−îc tiÕn hµnh trong nh÷ng n¨m 1987 tíi
1988. Th¸ng 3 - 1988 Tæng th− ký LHQ ®Ò nghÞ çc Tæng thèng cña Iran vµ
Ir¾c cö çc ®¹i diÖn cña m×nh tíi gÆp nhau ®Ó tiÕn hµnh trao ®æi vÒ viÖc thùc
hiÖn NghÞ quyÕt trªn.
Ngµy 17-7-1988 Iran th«ng b¸o víi Tæng th− ký vÒ viÖc Iran ®ång ý víi
NghÞ quyÕt. Sau cuéc trao ®æi víi çc ngo¹i tr−ëng cña hai n−íc t¹i New -York
Tæng th− ký ®Ò xuÊt c«ng thøc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò. Trªn c¬ së ®ã, ngµy 08-8-
1988 Tæng th− ký ra tuyªn bè viÖc ®×nh chØ chiÕn sù b¾t ®Çu cã gi¸ trÞ ph¸p lý
vµo ngµy 20-8-1988. §Ó thùc hiÖn vÊn ®Ò trªn, çc ngo¹i tr−ëng hai n−íc cÇn
tiÕn hµnh çc cuéc ®µm ph¸n trùc tiÕp d−íi sù b¶o trî cña Tæng th− ký.
Ngµy 09-8-1988 Héi ®ång B¶o an thµnh lËp lùc l−îng quan s¸t viªn qu©n
sù cña LHQ ®Ó gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an. Mét
lùc l−îng ®Çu tiªn ®−îc ®−a tíi Iran vµ Ir¾c vµo 10-8-1988.
Vµo çc th¸ng 8, 9-1988, çc cuéc ®µm ph¸n ë cÊp Bé tr−ëng ®−îc tiÕn hµnh
d−íi sù b¶o trî cña Tæng th− ký vµ çc ®¹i diÖn cña Tæng th− ký nh»m môc ®Ých
t×m kiÕm sù hiÓu biÕt lÉn nhau trong viÖc thùc thi NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o
an.
Vµo th¸ng 11 n¨m ®ã Iran vµ Ir¾c ®· ký kÕt bÞ väng lôc vÒ sù hiÓu biÕt lÉn
nhau víi Tæ chøc Ch÷ thËp ®á quèc tÕ vÒ vÊn ®Ò trao tr¶ tù do cho çc tï binh
bÞ th−¬ng vµ bÞ bÖnh. Ngoµi ra, çc bªn cßn tiÕn hµnh trao tr¶ çc linh c÷u cña
nh÷ng ng−êi tö trËn.
Çc cuéc ®µm ph¸n ®· ®−îc tiÕn hµnh tiÕp theo vµo çc n¨m 1989-1990
(trong ®ã cã c¶ çc cuéc gÆp gì cña Tæng th− ký LHQ víi çc Bé tr−ëng ngo¹i
giao hai n−íc). Th¸ng 8-1990, b»ng nç lùc cña ChÝnh phñ hai n−íc mét tháa
thuËn vÒ gi¶i quyÕt mét lo¹t vÊn ®Ò tån ®äng ®· ®−îc chÊp nhËn. Çc bøc
th«ng ®iÖp mµ Tæng th− ký nhËn ®−îc tõ phÝa çc ChÝnh phñ cña Iran vµ Ir¾c
®Òu kh¼ng ®Þnh r»ng viÖc tu©n thñ NghÞ quyÕt 598 trªn c¬ së çc ®iÒu −íc vµ
çc c«ng −íc mµ çc bªn tham gia cã mét ý nghÜa quan träng.
Tíi th¸ng 11-1990 çc bªn trªn thùc tÕ ®· hoµn tÊt viÖc rót qu©n tíi
®−êng biªn ®−îc céng ®ång thõa nhËn. Lùc l−îng quan s¸t viªn qu©n sù cña
45
LHQ ®· tiÕn hµnh kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc rót qu©n lo¹i trõ nh÷ng xung ®ét
tiÕp diÔn lµm c¨ng th¼ng t×nh h×nh.
Vµo th¸ng 02-1991, sau viÖc hoµn tÊt rót qu©n, Héi ®ång B¶o an ®·
th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ ®×nh chØ ho¹t ®éng cña lùc l−îng quan s¸t viªn.
e. Vai trß cña LHQ trong cuéc chiÕn tranh Ir¾c vµ C« OÐt.
Ngµy 02-8-1990 qu©n ®éi Ir¾c ®· x©m chiÕm C« OÐt, vµo chÝnh ngµy ®ã
Héi ®ång B¶o an ®· ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu rót qu©n ®éi Ir¾c khái C« OÐt. 06-
8-1990 Héi ®ång B¶o an ra quyÕt ®Þnh trõng ph¹t Ir¾c.
Mét lo¹t çc NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an ®−îc th«ng qua vµo kho¶ng
thêi gian tõ th¸ng 8 ®Õn th¸ng 10-1990 yªu cÇu Ir¾c ph¶i rót qu©n khái C«
OÐt vµ tuyªn bè sù chiÕm ®ãng lµ bÊt hîp ph¸p, quyÕt ®Þnh cÊm çc chuyÕn
bay ra vµo Ir¾c vµ C« OÐt vµ tiÕn hµnh phong táa trªn biÓn ®Ó ®¶m b¶o thùc
hiÖn çc biÖn ph¸p trõng ph¹t.
LHQ ®· th«ng qua mét lo¹t s¸ng kiÕn nh»m ng¨n ngõa chiÕn tranh. Th−
ký LHQ ®· tiÕn hµnh cuéc gÆp gì víi Bé tr−ëng Ngo¹i giao Ir¾c vµo th¸ng 8-
1990 vµ cuéc gÆp gì víi Tæng thèng Ir¾c vµo çc ngµy 12, 13-8-1991. ¤ng tiÕn
hµnh ®ång thêi çc cuéc gÆp gì víi mét lo¹t çc nhµ l·nh ®¹o chÝnh trÞ quan
t©m tíi cuéc khñng ho¶ng.
Th¸ng 11-1990 Héi ®ång B¶o an Ên ®Þnh ngµy 15-01-1991 lµ thêi h¹n
cuèi cïng Ir¾c ph¶i tu©n thñ yªu cÇu cña NghÞ quyÕt Héi ®ång B¶o an. Héi
®ång B¶o an uû th¸c cho çc quèc gia thµnh viªn LHQ hîp t¸c víi C« OÐt sö
dông nh÷ng c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó ñng hé vµ thùc thi çc NghÞ quyÕt cña Héi
®ång B¶o an vµ kh«i phôc l¹i hßa b×nh vµ an ninh ë khu vùc.
Tíi h¹n cuèi cïng quy −íc Ir¾c ®· kh«ng thùc hiÖn yªu cÇu NghÞ quyÕt Héi
®ång B¶o an. Ngµy 16-01-1991 lùc l−îng liªn qu©n ®· tiÕn hµnh chiÕn dÞch
“b·o t¸p sa m¹c” nh»m kh«i phôc l¹i chñ quyÒn C« OÐt. Lùc l−îng liªn qu©n
thùc thi nhiÖm vô trªn c¬ së quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång B¶o an nh−ng kh«ng d−íi
sù chØ ®¹o vµ kiÓm so¸t tõ phÝa LHQ. Ho¹t ®éng qu©n sù ®· chÊm døt vµo ngµy
27-02-1991 khi qu©n ®éi Ir¾c rót khái C« OÐt.
Ngµy 03-04-1991 Héi ®ång B¶o an ra NghÞ quyÕt sè 687 vÒ ®iÒu kiÖn
®×nh chØ chiÕn sù, yªu cÇu Ir¾c vµ C« OÐt t«n träng sù bÊt kh¶ x©m ph¹m
biªn giíi ®−îc céng ®ång thõa nhËn, yªu cÇu Tæng th− ký LHQ lËp kÕ ho¹ch
triÓn khai çc lùc l−îng quan s¸t viªn cña LHQ vµ th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ
sù cÇn thiÕt ph¶i tiªu huû vò khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t cña Ir¾c.
Còng vµo ngµy nµy Héi ®ång B¶o an thiÕt lËp vïng phi qu©n sù däc
biªn giíi Ir¾c vµ C« OÐt vµ thµnh lËp ph¸i ®oµn quan s¸t viªn qu©n sù.
46
Ph¸i ®oµn quan s¸t viªn cña LHQ ë Ir¾c vµ C« OÐt ®· tiÕn hµnh gi¸m s¸t
sù rót qu©n khái C« OÐt.
Th¸ng 10-1994 sau khi Ir¾c chuyÓn mét lùc l−îng qu©n ®éi vÒ phÝa biªn
giíi C« OÐt, Chñ tÞch Héi ®ång B¶o an ®· bµy tá sù quan ng¹i. 15-10-1994 Héi
®ång B¶o an yªu cÇu ®−a mét sè lùc l−îng qu©n ®éi tíi triÓn khai ë phÝa nam
Ir¾c; yªu cÇu Ir¾c kh«ng ®−îc ®−a qu©n xuèng phÝa nam vµ kh«ng cã hµnh
®éng chèng l¹i sù t¨ng c−êng lùc l−îng qu©n sù cña LHQ.
NghÞ quyÕt 687 cña Héi ®ång B¶o an cßn ®Ò cËp tíi vÊn ®Ò tiªu huû vò
khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t cña Ir¾c, çc lo¹i tªn löa ®¹n ®¹o víi tÇm b¾n qu¸ 150
km vµ çc c«ng tr×nh qu©n sù t−¬ng øng. §Ó thùc hiÖn quyÕt ®Þnh ®ã Héi ®ång
B¶o an ®· thµnh lËp Uû ban ®Æc biÖt cña LHQ víi träng tr¸ch tiÕn hµnh kiÓm
tra kh«ng cÇn b¸o tr−íc. §èi víi Ir¾c Héi ®ång B¶o an yªu cÇu hîp t¸c víi Uû
ban trªn. Héi ®ång B¶o an cßn yªu cÇu Tæng gi¸m ®èc Tæ chøc nguyªn tö quèc
tÕ ¸p dông çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt trong lÜnh vùc nguyªn tö ®Ó hç trî cho ho¹t
®éng cña Uû ban.
Trong hai n¨m ®Çu Ir¾c kh«ng thõa nhËn quyÒn uû trÞ cña Uû ban vµ Tæ
chøc nguyªn tö quèc tÕ víi hy väng c¶n trë sù thanh tra trªn mÆt ®Êt vµ trªn
kh«ng, c¶n trë sù hç trî vÒ vËt chÊt ®èi víi ho¹t ®éng trªn, tõ chèi cung cÊp
nh÷ng th«ng tin cÇn thiÕt.
Sau ®ã Héi ®ång B¶o an ®· th«ng qua çc nghÞ quyÕt sè 707 vµ 715 yªu
cÇu Ir¾c ph¶i më mét çch ®Çy ®ñ vµ døt ®iÓm çc c«ng tr×nh thuéc diÖn cÊm,
kh«ng ®−îc cã hµnh ®éng kh«i phôc l¹i tiÒm lùc çc lo¹i vò khÝ cÊm.
MÆc dï gÆp ph¶i sù hîp t¸c miÔn c−ìng kh«ng ®Çy ®ñ tõ phÝa Ir¾c, Uû
ban vµ Tæ chøc nguyªn tö quèc tÕ ®· t×m thÊy ®−îc mét bé phËn lín thuéc
ch−¬ng tr×nh cÊm ®èi víi Ir¾c. Mét khèi l−îng lín vò khÝ cÊm ®· ®−îc tiªu
huû. Trong ®ã cã çc lo¹i sau: ch−¬ng tr×nh lµm giµu quÆng U ran ®Ó s¶n xuÊt
vò khÝ, çc c«ng tr×nh s¶n xuÊt vò khÝ nguyªn tö, ch−¬ng tr×nh lín s¶n xuÊt
vò khÝ hãa häc, kho¶ng 150 tªn löa ®¹n ®¹o (trong ®ã cã c¶ vò khÝ hãa häc);
ch−¬ng tr×nh nghiªn cøu vò khÝ c«n trïng.
Sau viÖc Ir¾c thõa nhËn NghÞ quyÕt 715 Uû ban vµ Tæ chøc nguyªn tö
tiÕp tôc c«ng viÖc thµnh lËp hÖ thèng tiÕn hµnh thanh tra th−êng xuyªn.
Th¸ng 4-1995 Uû ban tr×nh Héi ®ång B¶o an vÒ viÖc chuÈn bÞ hÖ thèng nµy.
Trong thêi gian tõ n¨m 1991-1993 mét lo¹t cuéc ®µm ph¸n gi÷a çc ®¹i
diÖn cña Tæng th− ký LHQ víi ®¹i diÖn cña Ir¾c vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi
viÖc kh«i phôc l¹i sù xuÊt khÈu dÇu löa mét çch h¹n chÕ cña Ir¾c, tíi ®Òn bï
chiÕn phÝ cña Ir¾c vµ vÊn ®Ò ho¹t ®éng nh©n ®¹o.
47
Th¸ng 4-1995 Héi ®ång B¶o an cho phÐp çc quèc gia nhËp khÈu dÇu cña
Ir¾c víi sè l−îng gi¸ trÞ mét tû ®«la Mü trong thêi gian 90 ngµy ®Ó gi¶i quyÕt
vÊn ®Ò nh©n ®¹o cho Ir¾c. Tuy nhiªn Ir¾c b¸c bá ®Ò nghÞ trªn v× cho r»ng ®iÒu
®ã vi ph¹m chñ quyÒn cña Ir¾c.
Trªn c¬ së NghÞ quyÕt 687 cña Héi ®ång B¶o an LHQ vµo th¸ng 5-1991
Uû ban vÒ ho¹ch ®Þnh biªn giíi Ir¾c - C« OÐt ®· ®−îc thµnh lËp. Uû ban bao
gåm hai ®¹i diÖn cña Ir¾c vµ C« OÐt (mçi bªn mét) vµ 3 chuyªn viªn do Tæng
th− ký bæ nhiÖm. Uû ban ®· tiÕn hµnh c«ng viÖc ph©n ®Þnh biªn giíi trªn bé
vµ trªn biÓn gi÷a Ir¾c vµ C« OÐt (®Æc biÖt ë nh÷ng vïng tranh chÊp).
Th¸ng 5-1993 Uû ban ®· ra tuyªn bè kÕt thóc c«ng viÖc cña m×nh. Ngµy
27-5-1993 Héi ®ång B¶o an kh¼ng ®Þnh quyÕt ®Þnh cña Uû ban vµ yªu cÇu
Ir¾c vµ C« OÐt t«n träng sù bÊt kh¶ x©m ph¹m biªn giíi vµ tuyªn bè quyÕt
t©m cña m×nh trong vai trß ®¶m b¶o sù bÊt kh¶ x©m ph¹m ®ã.
Th¸ng 11-1994 Ir¾c th«ng b¸o víi Tæng th− ký LHQ vÒ viÖc Ir¾c thõa
nhËn chñ quyÒn, toµn vÑn l·nh thæ vµ ®−êng biªn giíi quèc tÕ cña C« OÐt.
Trªn c¬ së NghÞ quyÕt sè 687 Héi ®ång B¶o an ®· thµnh lËp Quü ®Òn bï
thiÖt h¹i trùc tiÕp cho çc chÝnh phñ n−íc ngoµi, c«ng d©n vµ ph¸p nh©n n−íc
ngoµi do cuéc chiÕn tranh cña Ir¾c g©y ra; Ir¾c ph¶i ®ãng gãp vµo Quü víi gi¸
trÞ kh«ng qu¸ 30% gi¸ trÞ thu ®−îc hµng n¨m tõ viÖc xuÊt khÈu dÇu löa. Vµo
n¨m 1993 Héi ®ång qu¶n lý Quü ®· bæ nhiÖm 09 luËt s− vµ thanh tra víi t−
çch lµ nh÷ng ng−êi ®−îc uû nhiÖm xem xÐt çc ®¬n kiÖn vµ ®Ò xuÊt çc kiÕn
nghÞ liªn quan båi th−êng trªn.
Ngoµi ra NghÞ quyÕt 687 cßn yªu cÇu Ir¾c hîp t¸c víi Tæ chøc Ch÷ thËp
®á trong vÊn ®Ò båi th−êng cho nh÷ng ng−êi di c− vµ t×m kiÕm ng−êi mÊt tÝch.
Víi nç lùc cña Tæ chøc Ch÷ thËp ®á vµ sù hîp t¸c cña mét sè n−íc (trong ®ã cã
Ir¾c vµ C« OÐt) nhiÒu tr−êng hîp mÊt tÝch ®· ®−îc lµm s¸ng tá.
f. Vai trß cña LHQ trong viÖc kh«i phôc hßa b×nh ë B¸n ®¶o TriÒu
Tiªn.
LHQ xem xÐt vÊn ®Ò TriÒu Tiªn tõ n¨m 1947. ý ®Þnh cña LHQ vÒ viÖc
thµnh lËp mét Nhµ n−íc TriÒu Tiªn thèng nhÊt trªn c¬ së bÇu cö toµn d©n
kh«ng ®¹t ®−îc kÕt qu¶. N¨m 1948 ë hai miÒn Nam, B¾c TriÒu Tiªn ®· thµnh
lËp hai chÝnh phñ kh¸c nhau: ChÝnh phñ cña Céng hßa d©n chñ nh©n d©n
TriÒu Tiªn vµ ChÝnh phñ céng hßa TriÒu Tiªn.
Vµo n¨m ®ã §¹i héi ®ång LHQ thµnh lËp Uû ban LHQ vÒ vÊn ®Ò TriÒu
Tiªn ®Ó gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò mµ §¹i héi ®ång ®Ò xuÊt vµo th¸ng 11 n¨m 1947
(vÊn ®Ò kh«i phôc TriÒu Tiªn, kh«i phôc nÒn ®éc lËp cña TriÒu Tiªn vµ viÖc
rót qu©n ®éi ra khái vïng chiÕm ®ãng ®ã).
48
Ngµy 25-6-1950 Mü vµ uû ban LHQ vÒ TriÒu Tiªn th«ng b¸o cho LHQ vÒ
viÖc tÊn c«ng cña Céng hßa d©n chñ nh©n d©n TriÒu Tiªn. Vµo ngµy h«m ®ã
Héi ®ång B¶o an kªu gäi ®×nh chØ chiÕn sù vµ rót lùc l−îng vò trang cña Céng
hßa d©n chñ nh©n d©n TriÒu Tiªn ra tíi vÜ tuyÕn 38. Sau hai ngµy chiÕn sù
vÉn tiÕp diÔn, Héi ®ång B¶o an kiÕn nghÞ çc quèc gia thµnh viªn thùc hiÖn
viÖc gióp ®ì cÇn thiÕt cho Céng hßa TriÒu Tiªn ®Ó ng¨n chÆn sù tÊn c«ng vµ
kh«i phôc l¹i trËt tù ë b¸n ®¶o TriÒu Tiªn. Trong khi ®ã Mü ®· ra tuyªn bè
r»ng lùc l−îng kh«ng qu©n cña hä ®· ®−îc lÖnh hç trî lùc l−îng cña Céng hßa
TriÒu Tiªn (sau nµy cã c¶ lùc l−îng bé binh).
Th¸ng 7-1950 Héi ®ång B¶o an yªu cÇu çc quèc gia thµnh viªn ®ãng
gãp lùc l−îng vò trang trªn c¬ së çc nghÞ quyÕt tr−íc ®ã cña Héi ®ång ®Ó
tham gia lùc l−îng quèc tÕ thùc hiÖn sø mÖnh g×n gi÷ hßa b×nh ë TriÒu Tiªn.
§· cã 16 quèc gia göi qu©n tíi TriÒu Tiªn. Tuy nhiªn lùc l−îng nµy trªn thùc
tÕ kh«ng ph¶i lµ lùc l−îng hµnh ®éng g×n gi÷ hßa b×nh cña LHQ d−íi sù chØ
huy cña Tæng th− ký LHQ mµ l¹i ®Æt d−íi sù chØ huy cña Mü. H¬n thÕ quyÕt
®Þnh cña Héi ®ång B¶o an ®−îc th«ng qua trong bèi c¶nh v¾ng mÆt s¸u uû
viªn, mét uû viªn th−êng trùc lµ Liªn X« kh«ng tham dù (víi lý do chèng l¹i
viÖc ®¹i diÖn cña Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ Céng hßa d©n Trung Hoa); mét
uû viªn th−êng trùc lµ Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa kh«ng ®−îc tham dù.
Bëi vËy ®¹i diÖn cña Liªn X« tuyªn bè çc NghÞ quyÕt vµ quyÕt ®Þnh trªn cña
Héi ®ång B¶o an lµ kh«ng hîp ph¸p. Céng hßa nh©n d©n Trung Hoa còng
kh«ng ®ång ý víi quyÕt ®Þnh trªn, v× vËy, th¸ng 11-1950 lùc l−îng ChÝ
nguyÖn qu©n Trung Quèc ®· b¾t ®Çu hµnh ®éng ñng hé lùc l−îng Céng hßa
d©n chñ nh©n d©n TriÒu Tiªn. ChiÕn tranh kÐo dµi tíi gi÷a n¨m 1953 khi kÕt
thóc h»ng tháa thuËn vÒ ®×nh chiÕn vµo ngµy 27-7-1953. Mét uû ban qu©n
sù vÒ gi¸m s¸t ®×nh chiÕn ®−îc thµnh lËp.
Uû ban cña LHQ vÒ thèng nhÊt vµ kh«i phôc TriÒu Tiªn ®−îc thµnh lËp
thay thÕ cho Uû ban cña LHQ vÒ TriÒu Tiªn n¨m 1950. Uû ban nµy tiÕn hµnh
ho¹t ®éng tíi n¨m 1973 th× gi¶i t¸n theo QuyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång LHQ víi
lý do Uû ban ®· hoµn thµnh nhiÖm vô cña m×nh (trªn c¬ së hai miÒn Nam, B¾c
TriÒu Tiªn ®· ký tuyªn bè chung vÒ mong muèn thèng nhÊt vµ kh«i phôc ®Êt
n−íc b»ng çc gi¶i ph¸p hßa b×nh).
N¨m 1974 §¹i héi ®ång ra quyÕt ®Þnh kªu gäi Céng hßa d©n chñ nh©n
d©n TriÒu Tiªn vµ Céng hßa TriÒu Tiªn tiÕp tôc ®èi tho¹i ®Ó nhanh chãng tiÕn
tíi thèng nhÊt TriÒu Tiªn. Th¸ng 9-1991 ®· ký kÕt hai tháa thuËn: Tháa
thuËn vÒ ®×nh chiÕn, kh«ng tÊn c«ng, hîp t¸c vµ trao ®æi gi÷a hai miÒn Nam,
49
B¾c TriÒu Tiªn vµ tuyªn bè chung vÒ gi¶i phãng b¸n ®¶o TriÒu Tiªn khái vò
khÝ h¹t nh©n.
Tõ n¨m 1993 ®Õn 1994 t×nh h×nh TriÒu Tiªn l¹i trë nªn c¨ng th¼ng v×
B¾c TriÒu Tiªn rót khái HiÖp ®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n. Ho¹t
®éng ngo¹i giao cña mét sè n−íc (®Æc biÖt lµ Mü), cè g¾ng cña Héi ®ång B¶o an
®· ®¹t ®−îc kÕt qu¶ lµ B¾c TriÒu Tiªn ®· tõ bá ý ®Þnh trªn cña m×nh, gi÷a Mü
vµ B¾c TriÒu Tiªn ®· ký ®−îc tháa thuËn chung vÒ gi¶i quyÕt mét çch tæng
thÓ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò h¹t nh©n.
g. Vai trß cña LHQ ë CËn D«ng.
Ngµy sau ngµy thµnh lËp LHQ ®· tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng kh«i phôc
hßa b×nh ë CËn §«ng: thµnh lËp çc uû ban vÒ g×n gi÷ hßa b×nh, so¹n th¶o çc
nguyªn t¾c vÒ gi¶i quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp trong vïng. Cô thÓ:
N¨m 1947 §¹i héi ®ång th«ng qua kÕ ho¹ch: vÒ viÖc thµnh lËp trªn vïng
l·nh thæ Pa-let-xtin hai nhµ n−íc: Nhµ n−íc Do Th¸i vµ Nhµ n−íc Pa-let-
xtin; thiÕt lËp quy chÕ quèc tÕ ®èi víi Jª-ru-sa-lem. KÕ ho¹ch kh«ng ®−îc phÝa
Pa-let-xtin vµ çc quèc gia ¶-rËp chÊp nhËn.
Ngµy 14 th¸ng 5 n¨m 1948 Anh tõ bá sù uû nhiÖm qu¶n th¸c vïng ®Êt
Pa-let-xtin. Vµ vµo chÝnh ngµy nµy, ng−êi Do Th¸i ®· tuyªn bè thµnh lËp Nhµ
n−íc Do Th¸i.
N¨m 1956 sau khi Ai CËp tiÕn hµnh quèc h÷u hãa kªnh ®µo Xuyª, Anh
vµ Ph¸p ®· tiÕn hµnh ho¹t ®éng qu©n sù chèng Ai CËp. §¹i héi ®ång ®· tiÕn
hµnh häp bÊt th−êng ra kªu gäi ®×nh chØ chiÕn sù, rót qu©n ®éi n−íc ngoµi
khái l·nh thæ Ai CËp, phª chuÈn thµnh lËp lùc l−îng vò trang ®Æc biÖt cña
LHQ vÒ g×n gi÷ hßa b×nh (®©y lµ lùc l−îng ®Çu tiªn cña LHQ vÒ vÊn ®Ò nµy).
Ngµy 5 th¸ng 6 n¨m 1967 b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh 6 ngµy gi÷a mét bªn
lµ Do Th¸i vµ mét bªn lµ Ai CËp, Siri vµ Gioãc-®a-ni víi hËu qu¶ lµ Do Th¸i
®· chiÕm ®−îc mét lo¹t vïng ®Êt cña çc n−íc trªn.
Ngµy 22-11-1967 Héi ®ång B¶o an nhÊt trÝ th«ng qua NghÞ quyÕt 242 x¸c
®Þnh çc nguyªn t¾c hßa b×nh bÒn v÷ng vµ c«ng b»ng ë CËn §«ng. §ã lµ:
+ Rót hÕt qu©n ®éi Do Th¸i khái vïng chiÕm ®ãng trong cuéc chiÕn tranh
6 ngµy;
+ §×nh chØ mäi ho¹t ®éng vò trang, t«n träng vµ thõa nhËn chñ quyÒn, sù
toµn vÑn l·nh thæ vµ nÒn ®éc lËp chÝnh trÞ cña mçi quèc gia.
ChiÕn sù l¹i tiÕp diÔn vµo ngµy 6-10-1973 do Ai CËp vµ Siri khëi sù chèng
Do Th¸i. Ngµy 22-10-1973 Héi ®ång B¶o an th«ng qua NghÞ quyÕt 338 kªu gäi
çc bªn ®×nh chØ chiÕn sù vµ thùc hiÖn mét çch nghiªm chØnh NghÞ quyÕt 242.
Do viÖc çc bªn vÉn tiÕp tôc chiÕn sù. Héi ®ång B¶o an l¹i ra nghÞ quyÕt thµnh
50
lËp lùc l−îng vò trang ®Æc biÖt cña LHQ (lùc l−îng thø hai). Lùc l−îng nµy ®·
®−îc triÓn khai ë gi÷a Ai CËp vµ Do Th¸i. D−íi sù hç trî cña LHQ, sau ®ã, Ai
CËp vµ Do Th¸i ®· ®¹t ®−îc tho¶ thuËn vÒ thµnh lËp vïng ph©n çch gi÷a lùc
l−îng qu©n ®éi Ai CËp vµ Do Th¸i. Trªn c¬ së ®ã, Héi ®ång B¶o an ®· thµnh lËp
lùc l−îng LHQ vÒ gi¸m s¸t ë vïng ph©n çch trªn.
N¨m 1975 §¹i héi ®ång LHQ thµnh lËp Uû ban vÒ thùc hiÖn çc quyÒn
thiÕt yÕu cña nh©n d©n Pe-let-xtin.
Th¸ng 12-1990 Thñ t−íng Do Th¸i ®Ò xuÊt kÕ ho¹ch tiÕn hµnh bÇu cö
®oµn ®¹i biÓu Pe-let-xtin tiÕn hµnh ®µm ph¸n. Héi ®ång B¶o an ®· ra tuyªn
bè ñng hé qu¸ tr×nh ®µm ph¸n víi sù tham gia tÊt c¶ çc bªn trªn c¬ së t«n
träng çc nghÞ quyÕt 242 vµ 338, viÖc tÝnh tíi quyÒn ®−îc ®¶m b¶o an ninh cho
tÊt c¶ çc quèc gia trong khu vùc, trong ®ã cã Do Th¸i vµ çc quyÒn chÝnh trÞ
hîp ph¸p cña nh©n d©n Pe-let-xtin. Th¸ng 12-1991 §¹i héi ®ång LHQ kh¼ng
®Þnh çc nguyªn t¾c lËp l¹i hßa b×nh toµn diÖn ë CËn §«ng:
+ Rót qu©n ®éi Do Th¸i khái çc vïng chiÕm ®ãng vµo n¨m 1967;
+ Th¸o dì çc khu ®Þnh c− Do Th¸i khái çc vïng l·nh thæ ®ã;
+ Th«ng qua çc biÖn ph¸p ®¶m b¶o an ninh cho tÊt c¶ çc quèc gia
trong khu«n khæ ®−êng biªn giíi ®−îc quèc tÕ thõa nhËn;
+ Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ng−êi tþ n¹n Pe-let-xtin trªn c¬ së phï hîp víi çc
nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®ång;
+ §¶m b¶o quyÒn tù do tÝn ng−ìng, tù do tham quan çc ®iÓm, c«ng tr×nh
v¨n hãa.
Nh÷ng n¨m sau nµy Do Th¸i vµ Pa-let-xtin ®· ®¹t ®−îc nhiÒu tháa
thuËn vÒ çc vÊn ®Ò then chèt trªn c¬ së çc nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an
vµ §¹i héi ®ång LHQ. HiÖn nay tiÕn tr×nh ®µm ph¸n hßa b×nh gi÷a hä vÉn
®ang tiÕp diÔn thuËn lîi d−íi sù hç trî cña LHQ.
h. Vai trß cña LHQ trong viÖc æ ®Þnh hßa b×nh ë Nam T− (cò).
Céng hßa x· héi chñ nghÜa Liªn bang Nam T− tõ n¨m 1991 bao gåm s¸u
n−íc Céng hßa: B«-xnia vµ HÐc-xe-g«-vi-na, Cr«a-tia, XÐc-bia, Sl«-ve-nia,
Makª®«nia vµ M«ngtªnªgr«.
Do cuéc khñng ho¶ng vµ kinh tÕ-chÝnh trÞ kÐo dµi, th¸ng 6-1991 Cr«-tia
vµ Sl«-ve-nia ®· ra ruyªn bè vÒ nÒn ®éc lËp cña m×nh, ë Nam T− (cò) b¾t ®Çu
x¶y ra çc cuéc xung ®ét vò trang. Nh÷ng ng−êi XÐc-bia sèng ë l·nh thæ Cr«-
tia ñng hé qu©n ®éi Nam T− chèng l¹i nh÷ng ng−êi ®ßi chia rÏ. Th¸ng 3-1992
B«-xnia vµ HÐc-xe-g«-vi-na còng ra tuyªn bè vÒ nÒn ®éc lËp cña m×nh. Cuéc
xung ®ét ®· lªn tíi møc ®é nguy hiÓm, ®e däa hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
51
Ngµy 25-9-1991 Héi ®ång B¶o an ra quyÕt ®Þnh cÊm vËn ®èi víi viÖc cung
cÊp vò khÝ cña Céng ®ång Ch©u ¢u trong viÖc gi¶i quyÕt hßa b×nh cuéc xung
®ét.
§¹i diÖn cña Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh ®µm ph¸n víi tÊt c¶ çc bªn
víi kÕt qu¶ lµ: ®· ký ®−îc çc tháa thuËn vÒ ngõng chiÕn sù ë Cr«-tia vµ tiÕn
hµnh chiÕn dÞch cña LHQ vÒ g×n gi÷ hßa b×nh.
Ngµy 21-2-1992 mÆc dï vÉn tån t¹i nh÷ng bÊt ®ång gi÷a çc nhµ l·nh
®¹o Nam T− víi kÕ ho¹ch cña LHQ, Héi ®ång B¶o an ®· thµnh lËp lùc l−îng
phßng vÖ cña LHQ víi môc ®Ých t¹o lËp nh÷ng ®iÒu kiÖn hßa b×nh vµ an ninh
®Ó t×m kiÕm gi¶i ph¸p gi¶i quyÕt cuéc xung ®ét trªn c¬ së Héi nghÞ cña Céng
®ång Ch©u ¢u vÒ Nam T−.
Tõ th¸ng 4-1992 t×nh h×nh ë B«-xnia vµ HÐc-xe-g«-vi-na xÊu ®i nghiªm
träng. Héi ®ång B¶o an ®· ra kªu gäi çc bªn ®×nh chØ chiÕn sù vµ yªu cÇu
®×nh chØ ngay lËp tøc mäi can thiÖp vµo cuéc xung ®ét. Tuy nhiªn, cuéc xung
®ét vÉn tiÕp tôc leo thang.
Ngµy 30-5-1992 Héi ®ång B¶o an ra quyÕt ®Þnh ¸p dông çc biÖn ph¸p
trõng ph¹t kinh tÕ chèng Nam T− vµ yªu cÇu çc bªn ®¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn
cho sù viÖn trî nh©n ®¹o vµo B«-xnia vµ HÐc-xª-g«-vi-na.
Ngµy 30-5-1992 Héi ®ång B¶o an ra quyÕt ®Þnh ¸p dông biÖn ph¸p trõng
ph¹t kinh tÕ chèng Nam T− vµ yªu cÇu çc bªn ®¶m b¶o çc ®iÒu kiÖn cho sù
viÖn trî nh©n ®¹o vµo B«-xnia vµ HÐc-xª-g«-vi-na.
Ngµy 22-5-1992 çc n−íc céng hßa B«-xnia vµ HÐc-xe-g«-vi-na, Cr«a-tia
vµ Sl«-ve-nia trë thµnh thµnh viªn cña LHQ; Céng hßa Ma-ke-®«-nhia trë
thµnh thµnh viªn cña LHQ vµo ngµy 8-4-1993.
Sau ®ã ë Nam T− x¶y ra mét lo¹t çc vô s¸t h¹i d©n th−êng, thanh trõng
chñng téc. Uû ban LHQ vÒ nh©n quyÒn ®· cö çc chuyªn viªn cña m×nh tíi
Nam T− ®Ó t×m hiÓu t×nh h×nh. Trong khi ®ã chiÕn sù vÉn diÔn ra t¹i B«-xnia,
®Æc biÖt lµ xung quanh Sarajev«.
Th¸ng 12-1992, Tæng th− ký LHQ tè ço XÐc-bia, Cr«a-tia vi ph¹m chñ
quyÒn, toµn vÑn l·nh thá vµ nÒn ®éc lËp chÝnh trÞ cña HÐc-xe-g«-vi-na.
Th¸ng 2-1991 Héi ®ång B¶o an thµnh lËp tßa h×nh sù quèc tÕ vÒ Nam T−
(cò) ®Ó truy tè nh÷ng ng−êi cã tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn hoÆc ra lÖnh
thùc hiÖn lËp tßa h×nh sù quèc tÕ ®Ó truy tè téi ph¹m trong thêi gian xung ®ét.
Th¸ng 3-1993 chiÕn sù l¹i diÔn ra khèc liÖt t¹i B«-xnia, Héi ®ång B¶o an
ra quyÕt ®Þnh yªu cÇu rót çc lùc l−îng vò trang cña ng−êi XÐc-bia ë B«-xnia,
®×nh chØ tÊn c«ng vò trang vµ t¹o çc ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó tiÕn hµnh viÖn trî
nh©n ®¹o.
52
Th¸ng 7-1994 çc ®Ò xuÊt vÒ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò l·nh thæ do nhãm
tiÕp xóc ®−a ra ®· ®−îc çc bªn h÷u quan chÊp nhËn trõ ®¹i diÖn nh÷ng
ng−êi XÐc-bia ë B«-xnia. Th¸ng 8-1994, Céng hßa Liªn bang Nam T− c¾t
®øt quan hÖ kinh tÕ vµ chÝnh trÞ víi ®¹i diÖn cña ng−êi XÐc-bia ë B«-xnia
vµ ®ãng cöa phÇn ®−êng biªn giíi víi B«-xnia do ng−êi XÐc-bia kiÓm so¸t
sau khi ®· tõ chèi cung cÊp thùc phÈm vµ thuèc men cho hä.
Th¸ng 9-1994 Héi ®ång B¶o an th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ viÖc t¨ng c−êng çc
biÖn ph¸p trõng ph¹t chèng ng−êi XÐc-bia ë B«-xnia do v× hä tõ chèi chÊp nhËn
çc ®Ò nghÞ gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò l·nh thæ do nhãm tiÕp xóc ®−a ra. Héi ®ång
B¶o an ra quyÕt ®Þnh ®×nh chØ ¸p dông biÖn ph¸p trõng ph¹t chèng Nam T− do
v× Nam T− ®· thùc hiÖn yªu cÇu cña LHQ (®ãng cöa biªn giíi víi B«-xnia).
Cuèi n¨m 1994 Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh chuyÕn th¨m tíi Sarajev«
vµ mét sè thñ ®« ë Ch©u ¢u trong qu¸ tr×nh thóc ®Èy çc ho¹t ®éng ngo¹i giao
®Ó ®¹t ®−îc gi¶i ph¸p hßa b×nh ë Nam T− (cò).
Ngµy 31-12-1994 çc bªn trong cuéc xung ®ét ë B«-xnia ®· ký tháa thuËn
vÒ ®×nh chØ chiÕn sù trong thêi gian 4 th¸ng.
Ngµy 31-3-1994 Héi ®ång B¶o an ph©n chia lùc l−îng ë Nam T− (cò) ra
lµm ba bé phËn ®éc lËp cã nh÷ng quan hÖ mËt thiÕt víi nhau trong viÖc gi÷
g×n hßa b×nh: lùc l−îng phßng vÖ ë B«-xnia vµ HÐc-xe-g«-vi-na, lùc l−îng
LHQ víi môc ®Ých kh«i phôc niÒm tin ë Cr«a-tia vµ lùc l−îng triÓn khai dù
phßng cña LHQ ë Ma-ke-®«-nhia.
3. KiÓm tra ho¹t ®éng vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ.
a. Nh÷ng nhËn ®Þnh chung
Ngµy tõ ngµy thµnh lËp cña m×nh LHQ ®· quan t©m ®Õn çc vÊn ®Ò h¹n
chÕ vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ. Nh÷ng môc ®Ých c¬ b¶n cña viÖc gi¶i trõ
qu©n bÞ trong nhiÒu n¨m vÉn kh«ng thay ®æi, tuy r»ng çch thøc gi¶i quyÕt
çc vÊn ®Ò, cô thÓ vµ quy m« cña chóng ®· cã nh÷ng ®æi thay ®¸ng kÓ.
Trong nh÷ng n¨m ®Çu thµnh lËp nh÷ng môc ®Ých c¬ b¶n ®−îc ®Æt ra lµ
kiÓm tra, h¹n chÕ vµ rót bít trong thÕ c©n b»ng tÊt c¶ çc lùc l−îng vò
trang. N¨m 1959 §¹i héi ®ång lÇn ®Çu tiªn ®· ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù
cña m×nh vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ mét çch toµn thÓ vµ ®Çy ®ñ. Trong nh÷ng
n¨m 1960 nh÷ng kÕ ho¹ch gi¶i trï qu©n bÞ ®· ®−îc ®Æt ra tr−íc Mü vµ Liªn
X«.
Cuèi nh÷ng n¨m 1950 cã quan ®iÓm cho r»ng nh÷ng kÕt qu¶ cña viÖc gi¶i
trõ qu©n bÞ cã thÓ t¹o ra niÒm tin cËy vµ bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi cho viÖc ký
kÕt çc tháa thuËn vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ toµn thÓ. Tuy nhiªn tíi gi÷a nh÷ng n¨m
1960 l¹i cã mét quan ®iÓm kh¸c cho r»ng viÖc gi¶i trõ qu©n bÞ mét çch toµn
53
thÓ vµ ®Çy ®ñ trong thêi gian ng¾n kh«ng thÓ thùc hiÖn ®−îc. Tõ ®ã ®Õn nay
quan ®iÓm chung vµ phæ biÕn cho r»ng viÖc gi¶i trõ qu©n bÞ mét çch toµn thÓ
vµ hoµn toµn lµ vÊn ®Ò cña môc ®Ých cuèi cïng, cßn c«ng viÖc hiÖn t¹i lµ ph¶i
tiÕn hµnh gi¶i trõ qu©n bÞ mét çch tõng phÇn.
ChiÕn thuËt míi trong lÜnh vùc gi¶i trõ qu©n bÞ ®· ®−îc so¹n th¶o vµo
cuèi nh÷ng n¨m 1970. Theo s¸ng kiÕn cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn. §¹i héi
®ång LHQ n¨m 1978 tiÕn hµnh cuéc häp ®Æc biÖt ®Çu tiªn vÒ gi¶i trõ qu©n
bÞ. Trong v¨n b¶n cuéc häp nµy chiÕn thuËt míi vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ ®· ®−îc
th«ng qua.
Trong v¨n b¶n ®ã, çc vÊn ®Ò nÒn t¶ng ®· ®−îc x¸c ®Þnh nh− môc ®Ých,
nguyªn t¾c vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých cuèi cïng lµ gi¶i
trõ qu©n bÞ mét çch toµn thÓ vµ hoµn toµn. V¨n b¶n cßn ghi nhËn çc biÖn
ph¸p cñng cè c¬ chÕ nhiÒu bªn trong viÖc xem xÐt çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ
trong khu«n khæ LHQ.
Çc cuéc häp chuyªn biÖt cña §¹i héi ®ång vµo çc n¨m 1982, 1988 vÒ
gi¶i trõ qu©n bÞ ®· ®−îc tæ chøc, tuy nhiªn chóng kh«ng ®¹t ®−îc tháa thuËn
vÒ çc biÖn ph¸p thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh trªn. Trong n¨m 1982 ®· ®¹t ®−îc
tháa thuËn vÒ thiÕt lËp çc h×nh thøc cô thÓ cho viÖc phæ biÕn çc th«ng tin vÒ
gi¶i trõ qu©n bÞ víi tÝnh chÊt lµ h−íng ho¹t ®éng ®Æc biÖt cña LHQ vµ ®· x©y
dùng ®−îc ch−¬ng tr×nh th«ng tin cña LHQ vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ. Trong khi ®ã
mäi nç lùc trªn con ®−êng t×m tßi so¹n th¶o mét ch−¬ng tr×nh tæng thÓ vÒ gi¶i
trõ qu©n bÞ vµ thùc hiÖn çc biÖn ph¸p cô thÓ nh»m h¹n chÕ vò trang, gi¶i trõ
vµ t¹o ra bÇu kh«ng khÝ tin cËy vÉn tiÕp tôc ®−îc tiÕn hµnh.
C¬ chÕ cña LHQ vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ g¾n liÒn víi çc vÊn ®Ò an ninh quèc
tÕ ®· ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së phï hîp víi HiÕn ch−¬ng vµ çc quyÕt ®Þnh
sau nµy cña §¹i héi ®ång vµ Héi ®ång B¶o an. Trong sù ph¸t triÓn ®a d¹ng
cña ®êi sèng quèc tÕ, c¬ chÕ ®ã còng cã nhiÒu thay ®æi ®¸ng kÓ.
C¬ quan chÝnh cña LHQ xem xÐt çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ lµ §¹i héi
®ång LHQ. §¹i héi ®ång ho¹t ®éng th«ng qua hai c¬ quan bæ trî cña m×nh víi
quy chÕ më cho tÊt c¶ çc thµnh viªn LHQ lµ: uû ban vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ vµ an
ninh quèc tÕ (tiÕn hµnh çc cuéc häp ®Ó xem xÐt çc vÊn ®Ò trong thêi gian
diÔn ra çc cuéc häp cña §¹i héi ®ång) vµ uû ban LHQ vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ (tiÕn
hµnh çc cuéc häp trong thêi gian gi÷a çc kú häp ®Ó xem xÐt çc vÊn ®Ò cô
thÓ).
Héi nghÞ vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ víi thµnh phÇn h¹n chÕ lµ mét diÔn ®µn duy
nhÊt cña céng ®ång ®Ó th¶o luËn çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ. Héi nghÞ xem xÐt:
çc vÊn ®Ò liªn quan vò khÝ h¹t nh©n vµ çc lo¹i vò khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t
54
kh¸c; çc vÊn ®Ò kiÓm tra vò khÝ th«ng th−êng. Sau mét thêi gian dµi ®µm ph¸n
trong n¨m 1993 trong khu«n khæ Héi nghÞ C«ng −íc vÒ vò khÝ hãa häc ®· ®−îc
ký kÕt. HiÖn nay Héi nghÞ ®ang so¹n th¶o ®iÒu −íc vÒ cÊm toµn diÖn çc vô thö
h¹t nh©n.
Quan hÖ gi÷a Héi nghÞ víi LHQ cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt: Héi nghÞ tù so¹n
th¶o quy chÕ thñ tôc cña m×nh vµ x¸c ®Þnh ch−¬ng tr×nh nghÞ sù víi sù tÝnh
tíi çc khuyÕn nghÞ cña §¹i héi ®ång.
b. Nh÷ng nç lùc cña LHQ trong viÖc gi¶i trõ qu©n bÞ
Trong nh÷ng thËp niªn qua ®· cã nh÷ng quan ®iÓm vµ s¸ng kiÕn vÒ
vÊn ®Ò gi¶i trõ vò khÝ h¹t nh©n trong khu«n khæ LHQ còng nh− ngoµi
LHQ. Çc t¸c gi¶ cña chóng quan t©m chñ yÕu tíi mèi ®e däa chñ yÕu ®èi
víi hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, ®Ò xuÊt c¶ çc biÖn ph¸p mang tÝnh chÊt bé
phËn. Sù quan t©m ®ã ph¶n ¸nh t− duy chiÕn l−îc qu©n sù cña çc thÕ lùc
qu©n sù vµ çc nhãm chÝnh trÞ lín còng nh− cña mét sè quèc gia kh«ng
thuéc çc nhãm ®ã (vÝ dô, çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn quan t©m tíi sù
nguy hiÓm cña vò khÝ h¹t nh©n; çc quèc gia kh¸c quan t©m tíi gi¶i trõ
qu©n bÞ trªn c¬ së ®¶m b¶o sù c©n b»ng çn c©n qu©n sù chung vµ sù æn
®Þnh trËt tù quèc tÕ trong thÕ kiÒm chÕ ®èi träng cã hiÖu qu¶).
ChÝnh nh÷ng chÝnh kiÕn kh¸c nhau ®ã lµ c¬ së cho sù ®Ò xuÊt çc biÖn
ph¸p kh«ng gièng nhau vµ g©y ra sù tranh c·i trong vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ.
§a sè çc ý kiÕn liªn quan çc vÊn ®Ò sau; vò trang h¹t nh©n; ®×nh chØ cuéc
ch¹y ®ua vò trang h¹t nh©n vµ gi¶i trõ qu©n bÞ h¹t nh©n; ®×nh chØ qu¸ tr×nh
hoµn thiÖn, nghiªn cøu vò khÝ vµ chÕ t¹o vò khÝ h¹t nh©n; ch−¬ng tr×nh tæng
thÓ gi¶m dÇn tõng b−íc vò khÝ h¹t nh©n cho tíi sù lo¹i trõ hoµn toµn chóng;
v« hiÖu hãa vò khÝ h¹t nh©n.
Çc ®Ò xuÊt kh¸c ®Ò cËp vÊn ®Ò cÊm mét çch tæng thÓ viÖc ¸p dông còng
nh− sù ®e däa ¸p dông vò khÝ h¹t nh©n, tiÕn tíi cÊm ¸p dông chóng ®Çu tiªn
hoÆc cÊm ¸p dông mét sè d¹ng vò khÝ h¹t nh©n.
Trong sè çc s¸ng kiÕn cã çc s¸ng kiÕn ®Ò cËp vÊn ®Ò cÊm çc vô thö h¹t
nh©n. VÊn ®Ò thiÕt lËp çc ®¶m b¶o an ninh cho çc quèc gia phi h¹t nh©n
chèng l¹i viÖc ¸p dông vµ ®e däa ¸p dông vò khÝ h¹t nh©n míi ®−îc ®Ò cËp
trong çc cuéc th¶o luËn cña Héi ®ång B¶o an.
Cïng víi mong −íc gi¶m bít sù ®e däa tõ phÝa vò khÝ h¹t nh©n céng ®ång
quèc tÕ cßn quan t©m gi¶i quyÕt vÊn ®Ò liªn quan çc lo¹i vò khÝ giÕt ng−êi
hµng lo¹t kh¸c. Mét lo¹t çc kiÕn nghÞ ®Ò cËp vÊn ®Ò cÊm sö dông vµ, tiÕn tíi,
cÊm toµn diÖn, toµn cÇu viÖc trang bÞ vò khÝ nµy. Mèi quan t©m kh¸c ®Ò cËp
çc vÊn ®Ò: vò khÝ c«n trïng, çc lo¹i vò khÝ míi giÕt ng−êi hµng lo¹t, vò khÝ
55
phãng x¹, h¹n chÕ vµ gi¶m bít vò khÝ th«ng th−êng, ng¨n ngõa ch¹y ®ua vò
trang trªn biÓn, h¹n chÕ ng©n s¸ch dµnh cho quèc phßng.
MÆc dï cã mét sè ®Ò xuÊt ®Ò cËp sù b¾t ®Çu cho çc cuéc ®µm ph¸n vµ ký
kÕt çc tháa thuËn cô thÓ, çc tháa thuËn ®· ®−îc ký kÕt còng ®· quy ®Þnh çc
quèc gia ph¶i ¸p dông çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó h¹n chÕ vò trang vµ gi¶i trõ
qu©n bÞ.
Trong sè çc ®iÒu −íc quèc tÕ ®a ph−¬ng quan träng trong lÜnh vùc vò
trang h¹t nh©n cã HiÖp ®Þnh vÒ cÊm thö vò khÝ h¹t nh©n ë ba m«i tr−êng:
kh«ng khÝ, vò trô vµ d−íi n−íc n¨m 1963 vµ HiÖp ®Þnh vÒ kh«ng phæ biÕn
vò khÝ h¹t nh©n n¨m 1968. Trong ph¹m vi khu vùc cã çc ®iÒu −íc sau ®·
®−îc ký kÕt: HiÖp ®Þnh vÒ ch©u Nam cùc n¨m 1959, HiÖp ®Þnh vÒ cÊm vò
khÝ h¹t nh©n ë ch©u Mü La Tinh vµ vïng vÞnh Ca-ri-bª n¨m 1967, HiÖp
®Þnh vÒ vïng phi h¹t nh©n ë phÝa Nam Th¸i B×nh D−¬ng.
Mét lo¹t çc ®iÒu −íc song ph−¬ng ®· ®−îc ký kÕt gi÷a Mü vµ Liªn X« (tõ
n¨m 1991 Céng hßa Liªn Bang Nga kÕ thõa Liªn X«). Trong sè ®ã cã HiÖp
®Þnh vÒ h¹n chÕ hÖ thèng phßng thñ tªn löa n¨m 1972, Tháa thuËn t¹m thêi
vÒ çc biÖn ph¸p h¹n chÕ vò khÝ tÊn c«ng chiÕn l−îc, tháa thuËn vÒ ng¨n ngõa
chiÕn tranh h¹t nh©n n¨m 1973, Tháa thuËn vÒ h¹n chÕ çc cuéc thö vò khÝ
h¹t nh©n trong lßng ®Êt n¨m 1974, HiÖp ®Þnh vÒ çc vô næ h¹t nh©n v× môc
®Ých hßa b×nh n¨m 1973, HiÖp ®Þnh vÒ h¹n chÕ vò khÝ tÊn c«ng chiÕn l−îc n¨m
1979 vµ HiÖp ®Þnh vÒ hñy bá çc tªn löa tÇm trung vµ tÇm ng¾n n¨m 1987.
Mét lo¹t çc ®iÒu −íc ®a ph−¬ng ®· ®−îc ký kÕt vÒ: vò khÝ giÕt ng−êi
hµng lo¹t; phi qu©n sù hãa mét sè khu vùc, h¹n chÕ çc ho¹t ®éng g©y t¸c h¹i
cho m«i tr−êng. Trong sè çc ®iÒu −íc ®ã cã: C«ng −íc vÒ çc nguyªn t¾c ho¹t
®éng cña çc quèc gia nghiªn cøu vµ sö dông kho¶ng kh«ng vò trô (bao gåm
c¶ mÆt tr¨ng vµ çc hµnh tinh kh¸c) n¨m 1967; HiÖp ®Þnh vÒ chèng triÓn khai
ë ®¸y vµ trong lßng biÓn vµ ®¹i d−¬ng vò khÝ h¹t nh©n vµ çc lo¹i vò khÝ giÕt
ng−êi hµng lo¹t kh¸c n¨m 1971; HiÖp −íc vÒ cÊm nghiªn cøu, s¶n xuÊt vµ tÝch
luü nguån nguyªn liÖu cña çc lo¹i vò khÝ c«n trïng vµ chÊt ®éc n¨m 1972;
HiÖp −íc cÊm sö dông vµo môc ®Ých qu©n sù hoÆc môc ®Ých thï ®Þch kh¸c çc
ph−¬ng tiÖn lµm « nhiÔm m«i tr−êng n¨m 1977 vµ Tháa thuËn vÒ çc quèc gia
ë mÆt tr¨ng ë çc hµnh tinh kh¸c n¨m 1979.
Trong lÜnh vùc vò khÝ th«ng th−êng mét tháa thuËn mang tÝnh chÊt toµn
cÇu duy nhÊt lµ C«ng −íc vÒ cÊm h¹n chÕ ¸p dông çc d¹ng cô thÓ cña vò khÝ
th«ng th−êng mang tÝnh v« nh©n ®¹o. Ngoµi ra trong khu«n khæ ch©u ¢u cã mét
sè tháa thuËn vÒ lÜnh vùc nµy ®· ®−îc ký kÕt nh−: Tháa thuËn Hen-xinh-ki vÒ
56
çc biÖn ph¸p tin cËy n¨m 1968, HiÖp ®Þnh vÒ çc lùc l−îng vò trang th«ng
th−êng ë ch©u ¢u n¨m 1990.
Tõ n¨m 1990 nç lùc vÒ h¹n chÕ vò trang vµ gi¶i trÝ qu©n bÞ ®· cã nh÷ng
®æi thay kh«ng nhá do v× cã sù ®æi thay t×nh h×nh trªn thÕ giíi (sù sôp ®æ cña
hÖ thèng x· héi chñ nghÜa ë ch©u ¢u ®· chÊm døt t×nh tr¹ng ®èi ®Çu vÒ qu©n
sù vµ chÝnh trÞ víi kho¶ng thêi gian trªn bèn chôc n¨m). Tuy nhiªn viÖc chÊm
døt chiÕn tranh l¹nh kh«ng lµm chÊm døt t×nh tr¹ng ch¹y ®ua vò trang mµ
chØ lµm cho nã cã nh÷ng tÝnh chÊt míi. Sù kh«ng æn ®Þnh ë khu vùc, sù xuÊt
hiÖn çc mÇm mèng xung ®ét do m©u thuÉn s¾c téc, t«n gi¸o lµ nguyªn nh©n
cña sù phæ biÕn çc lo¹i vò khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t vµ çc lo¹i vò khÝ th«ng
th−êng, g©y nªn bÇu kh«ng khÝ c¨ng th¼ng trªn thÕ giíi. Trong bèi c¶nh ®ã
gi¶i trõ qu©n bÞ cµng trë nªn quan träng vµ cÊp thiÕt h¬n.
Sau cuéc chiÕn tranh l¹nh ®· cã sù tiÕn bé ®¸ng kÓ trong viÖc gi¶i quyÕt
mét lo¹t vÊn ®Ò mu«n thuë liªn quan gi¶i trõ qu©n bÞ. Trong lÜnh vùc vò khÝ
h¹t nh©n gi÷a hai c−êng quèc h¹t nh©n gi÷a hai c−êng quèc h¹t nh©n lµ Nga
vµ Mü ®· ký ®−îc hai ®iÒu −íc vÒ gi¶m bít vò khÝ tÊn c«ng chiÕn l−îc cña hä
vµo çc n¨m 1991 vµ 1993. Héi nghÞ cña çc quèc gia thµnh viªn HiÖp ®Þnh
kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n ®· nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ t¸c ®éng cña HiÖp
®Þnh vµ ®· quyÕt ®Þnh kÐo dµi v« thêi h¹n hiÖu lùc cña nã. Trong n¨m 1994
nhiÒu cuéc ®µm ph¸n vÒ ®×nh chØ mét çch toµn thÓ çc cuéc thö vò khÝ h¹t
nh©n ®· ®−îc tiÕn hµnh.
Trong lÜnh vùc vò khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t kh¸c ®· cã nh÷ng tiÕn bé nhÊt
®Þnh. HiÖp ®Þnh vÒ vò khÝ hãa häc ®· ®−îc ký kÕt vµo n¨m 1993. HiÖp ®Þnh
nµy quy ®Þnh cÊm s¶n xuÊt, ¸p dông vµ phæ biÕn vò khÝ hãa häc. N¨m 1994
t¹i Héi nghÞ ®Æc biÖt çc quèc gia thµnh viªn C«ng −íc vÒ vò khÝ c«n trïng ®·
thµnh lËp nhãm ®Æc biÖt ®Ó tiÕn hµnh so¹n th¶o nh»m cñng cè C«ng −íc (bao
gåm çc biÖn ph¸p kiÓm tra).
Trong lÜnh vùc vò khÝ th«ng th−êng nhãm çc chuyªn viªn cña çc quèc
gia thµnh viªn C«ng −íc vÒ çc d¹ng v« nh©n ®¹o cña vò khÝ ®· chuÈn bÞ
héi nghÞ ®Ó xem xÐt kÕt qu¶ thùc hiÖn C«ng −íc (®Æc biÖt vÒ vÊn ®Ò m×n s¸t
th−¬ng). KÕt qu¶ lµ Héi nghÞ vÒ c«ng −íc ®· ®−îc tæ chøc t¹i Viªn n¨m
1995.
§· xuÊt hiÖn nh÷ng kÕ ho¹ch míi vÒ gi¶i trõ qu©n bÞ, theo ®ã, çc vÊn ®Ò
trao ®æi th«ng tin vÒ lÜnh vùc qu©n sù ®· ®−îc chó träng. Liªn quan tíi vÊn ®Ò
th−¬ng m¹i vò khÝ n¨m 1992 §¹i héi ®ång LHQ ®· xem xÐt vÊn ®Ò th«ng tin
gi÷a çc quèc gia vÒ viÖc chuyÓn cho çc quèc gia kh¸c mét sè lo¹i vò khÝ
th«ng th−êng.
57
c. ViÖc nghiªn cøu khoa häc cña LHQ vÒ çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n
bÞ.
Trong ViÖn nghiªn cøu khoa häc cña LHQ vÒ çc vÊn ®Ò gi¶i trõ
qu©n bÞ cã c¬ quan nguyªn tö. C¬ quan nµy ®−îc thµnh lËp theo quyÕt
®Þnh cña §¹i héi ®ång LHQ n¨m 1980 víi môc ®Ých nghiªn cøu mét çch
®éc lËp çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ vµ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c liªn quan (®Æc
biÖt lµ vÊn ®Ò an ninh quèc tÕ). Ho¹t ®éng cña ViÖn dùa vµo nguån tµi
chÝnh ®−îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp tù nguyÖn cña çc quèc gia, çc tæ
chøc nhµ n−íc vµ t− nh©n.
ViÖn ®Æt ra cho m×nh çc môc ®Ých sau:
+ Tr×nh ra tr−íc céng ®ång çc tin tøc ®Çy ®ñ vµ toµn diÖn nhÊt vÒ çc
vÊn ®Ò an ninh quèc tÕ, ch¹y ®ua vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ (®Æc biÖt trong
lÜnh vùc nguyªn tö) ®Ó thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®µm ph¸n nh»m ®¹t ®−îc nÒn an
ninh v÷ng bÒn vµ sù ph¸t triÓn tiÕn bé vÒ kinh tÕ - x· héi;
+ Thóc ®Èy sù trao ®æi th«ng tin trªn toµn cÇu cña çc quèc gia vÒ çc nç
lùc trong viÖc gi¶i trõ qu©n bÞ;
+ Gióp ®ì trong qu¸ tr×nh ®µm ph¸n vÒ çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ vµ
çc biÖn ph¸p cñng cè an ninh quèc tÕ trong viÖc gi¶m dÇn møc ®é vò trang
(®Æc biÖt trong lÜnh vùc vò khÝ h¹t nh©n);
+ TiÕn hµnh nghiªn cøu khoa häc vÒ çc vÊn ®Ò gi¶i trõ qu©n bÞ vµ cæ vò
nh÷ng cuéc ®µm ph¸n míi.
ViÖn tæ chøc çc cuéc héi nghÞ, in Ên çc tµi liÖu vµ chuÈn bÞ çc dù ¸n.
ViÖn ph¸t triÓn çc tæ chøc nghiªn cøu khoa häc.
d. Kho¶ng kh«ng vò trô
LHQ b¾t ®Çu chó ý tíi kho¶ng kh«ng vò trô tõ n¨m 1957 sau khi con tµu
vò trô ®Çu tiªn ®−îc phãng lªn thµnh c«ng. Sù quan t©m nµy ngµy cµng t¨ng
lªn theo ®µ ph¸t triÓn cña tiÕn bé khoa häc kü thuËt vò trô. LHQ mong muèn
sao cho kho¶ng kh«ng vò trô ®−îc sö dông vµo çc môc ®Ých hßa b×nh vµ
nh÷ng thµnh qu¶ thu ®−îc tõ ho¹t ®éng vò trô cã lîi cho tÊt c¶ çc quèc gia.
Uû ban cña §¹i héi ®ång LHQ vÒ nghiªn cøu vò trô v× môc ®Ých hßa b×nh
®−îc thµnh lËp n¨m 1959. Uû ban nµy lµ trung t©m cña LHQ trong lÜnh vùc
vò trô. Uû ban cã çc ph©n ban ph¸p lý vµ khoa häc-kü thuËt. §iÒu nµy chøng
tá r»ng LHQ quan t©m tíi kh«ng chØ khÝa c¹nh ph¸p lý mµ cßn c¶ khÝa c¹nh
khoa häc-kü thuËt cña sù hîp t¸c trong c«ng cuéc chinh phôc vò trô cña loµi
ng−êi.
Víi kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña m×nh ph©n ban ph¸p lý ®· so¹n th¶o n¨m
v¨n b¶n ph¸p lý (hiÖn nay ®· cã hiÖu lùc). §ã lµ:
58
+ HiÖp ®Þnh n¨m 1966 vÒ çc nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña çc quèc gia trong
viÖc nghiªn cøu vµ sö dông kho¶ng kh«ng vò trô (bao gåm c¶ mÆt tr¨ng vµ çc
hµnh tinh kh¸c) quy ®Þnh r»ng: viÖc nghiªn cøu vò trô cÇn ®−îc tiÕn hµnh trªn
c¬ së lîi Ých cña tÊt c¶ çc quèc gia kh«ng phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh
tÕ vµ khoa häc cña chóng; kho¶ng kh«ng vò trô lµ di s¶n cña chung nh©n lo¹i
®−îc më ra cho tÊt c¶ çc quèc gia sö dông vµ nghiªn cøu trªn c¬ së c«ng b»ng vµ
phï hîp víi luËt quèc tÕ vµ kh«ng ai ®−îc chiÕm h÷u nã; Çc hµnh tinh chØ ®−îc
sö dông vµo môc ®Ých hßa b×nh. Çc quèc gia thµnh viªn HiÖp ®Þnh kh«ng ®−îc
®−a vµo quü ®¹o xung quanh tr¸i ®Êt çc vÖ tinh cã chøa vò khÝ hãa häc vµ çc
lo¹i vò khÝ giÕt ng−êi hµng lo¹t kh¸c. HiÖp ®Þnh ®ång thêi x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm
ph¸p lý quèc tÕ cña çc quèc gia v× ho¹t ®éng cña hä tiÕn hµnh ë vò trô kh«ng
phô thuéc vµo viÖc ai (nh©n danh nhµ n−íc hay phi nhµ n−íc) tiÕn hµnh çc ho¹t
®éng ®ã;
+ Tháa thuËn n¨m 1967 vÒ cøu gióp çc nhµ phi hµnh vµ sù trë vÒ cña hä
vµ çc con tµu vò trô tõ kho¶ng kh«ng vò trô: quy ®Þnh nghÜa vô gióp ®ì phi
hµnh ®oµn trong tr−êng hîp ph¶i h¹ çnh miÔn c−ìng; thiÕt lËp çc quy chÕ
trë vÒ cña çc con tµu vµ çc bé phËn cña nã tíi ngoµi vïng l·nh thæ cña quèc
gia mµ chóng thuéc vÒ;
+ C«ng −íc n¨m 1971 vÒ tr¸ch nhiÖm ph¸p lý quèc tÕ v× nh÷ng thiÖt h¹i
do çc con tµu vò trô g©y ra quy ®Þnh quèc gia cã con tµu ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm vÒ thiÖt h¹i mµ çc con tµu g©y ra ®èi víi mÆt ®Êt, çc m¸y bay ®ang
bay, çc tµu vò trô cña çc quèc gia kh¸c;
+ C«ng −íc n¨m 1974 vÒ ®¨ng ký çc con tµu vò trô ®−îc ®−a vµo vò trô
quy ®Þnh çc quèc gia ph¶i tiÕn hµnh ®¨ng ký çc con tµu vò trô cña m×nh vµ
th«ng b¸o vÒ çc chuyÕn tµu vò trô cho Trung t©m §¨ng ký vò trô cña LHQ;
+ Tháa thuËn 1979 vÒ ho¹t ®éng cña çc quèc gia t¹i mÆt tr¨ng vµ çc hµnh
tinh kh¸c ph¸t triÓn mét çch cô thÓ çc nguyªn t¾c liªn quan mÆt tr¨ng vµ çc
thiªn thÓ trong vò trô;
+ HiÖp ®Þnh 1966 vÒ thiÕt lËp c¬ së cho sù ®iÒu chØnh trong t−¬ng lai viÖc
t×m kiÕm vµ khai th¸c çc nguån tµi nguyªn cña çc thiªn thÓ,
N¨m 1982 §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua çc nguyªn t¾c sö dông çc vÖ
tinh ®Þa tÜnh ®Ó truyÒn h×nh trùc tiÕp víi nguyªn cí cho r»ng ho¹t ®éng ®ã cã
ý nghÜa quèc tÕ vÒ mÆt chÝnh trÞ, kinh tÕ - x· héi vµ v¨n hãa.
Mét c«ng viÖc kh¸c cña Uû ban trong lÜnh vùc ph¸p lý lµ viÖc so¹n th¶o
çc nguyªn t¾c liªn quan sö dông n¨ng l−îng h¹t nh©n trong vò trô.
Trong lÜnh vùc khoa häc kü thuËt Uû ban tËp trung mèi quan t©m tíi
ch−¬ng tr×nh cña LHQ vÒ ¸p dông kü thuËt vò trô. Trong khu«n khæ cña
59
ch−¬ng tr×nh Uû ban tæ chøc vµ tiÕn hµnh çc cuéc so¹n th¶o vÒ nghiªn cøu vò
trô vµ kü thuËt vò trô - nh÷ng ho¹t ®éng ®−îc tiÕn hµnh víi sù phèi hîp ho¹t
®éng cña çc chÝnh phñ vµ çc tæ chøc quèc tÕ: tiÕn hµnh ®µo t¹o çc chuyªn
gia trong lÜnh vùc vò trô vµ çc phi c«ng vò trô víi sù hç trî cña çc chÝnh
phñ vµ çc c¬ quan hµng kh«ng vò trô cña çc quèc gia; cung cÊp çc dÞch vô
t− vÊn kü thuËt cho çc quèc gia thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ çc quèc gia ®ang
ph¸t triÓn.
T¹i cuéc häp cña m×nh vµo n¨m 1990 §¹i héi ®ång ®· chÊp nhËn khuyÕn
nghÞ cña çc uû ban vÒ viÖc LHQ cÇn thµnh lËp çc trung t©m ®µo t¹o mang
tÝnh khu vùc trong lÜnh vùc nghiªn cøu vò trô vµ kü thuËt vò trô. Môc ®Ých
cña viÖc thµnh lËp çc trung t©m nh− vËy lµ sù ph¸t triÓn tri thøc vµ sù hiÓu
biÕt cña çc gi¶ng viªn çc tr−êng ®¹i häc tæng hîp vµ çc chuyªn gia vÒ sù
nghiªn cøu mang tÝnh chÊt c¬ b¶n vµ chuyªn s©u trong nh÷ng vÊn ®Ò cña
khoa häc vµ kü thuËt vò trô cã vai trß thóc ®Èy sù ph¸t triÓn tiÕn bé cña çc
quèc gia.
Ngoµi ra Uû ban tËp trung chó ý nhÊt tíi sù phèi hîp ho¹t ®éng trong
lÜnh vùc vò trô víi çc tæ chøc trong hÖ thèng LHQ ®ang thùc hiÖn çc dù ¸n
¸p dông kü thuËt vò trô v× lîi Ých ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Ho¹t ®éng nµy
bao gåm çc lÜnh vùc th¨m dß tõ xa, th«ng tin, çc lÜnh vùc nghiªn cøu kü
thuËt vµ çc lÜnh vùc sö dông kü thuËt vò trô liªn quan tíi tµu biÓn vµ m¸y
bay.
Ngoµi ra Uû ban cßn ®−a ra çc khuyÕn nghÞ cho §¹i héi ®ång vÒ vÊn ®Ò
th¨m dß tr¸i ®Êt tõ xa víi sù trî gióp cña çc con tµu vò trô, viÖc sö dông çc
nguån n¨ng l−îng h¹t nh©n trong vò trô, çc hÖ thèng giao th«ng vò trô vµ
viÖc sö dông chóng trong ho¹t ®éng sau nµy ë vò trô liªn quan tíi tµu biÓn vµ
m¸y bay.
Ngoµi ra Uû ban cßn ®−a ra çc khuyÕn nghÞ cho §¹i héi ®ång vÒ vÊn ®Ò
th¨m dß tr¸i ®Êt tõ xa víi sù trî gióp cña çc con tµu vò trô, viÖc sö dông çc
nguån n¨ng l−îng h¹t nh©n trong vò trô, çc hÖ thèng giao th«ng vò trô vµ
viÖc sö dông chóng trong ho¹t ®éng sau nµy ë vò trô, m«i tr−êng vËt chÊt vµ
®Æc ®iÓm kü thuËt cña quü ®¹o cña çc con tµu, sù nghiªn cøu vÒ çc vÊn ®Ò
liªn quan ®êi sèng con ng−êi vµ liªn quan çc hµnh tinh.
LHQ ®· tiÕn hµnh héi nghÞ quèc tÕ vÒ kho¶ng kh«ng vò trô: Héi nghÞ
thø nhÊt vµ Héi nghÞ thø hai cña LHQ vÒ nghiªn cøu vµ sö dông vò trô vÒ
môc ®Ých hßa b×nh (tæ chøc t¹i ViÖt Nam n¨m 1968 vµ 1982). Héi nghÞ thø
nhÊt xem xÐt vÒ çc vÊn ®Ò vÒ çc lîi Ých thùc tÕ cã thÓ cã ®−îc trong kÕt
qu¶ nghiªn cøu vò trô vµ møc ®é mµ çc quèc gia phi vò trô (kh«ng cã sù
60
ph¸t triÓn khoa häc vò trô) ®Æc biÖt lµ çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn, cã thÓ
sö dông. Héi nghÞ thø hai ph¶n ¸nh sù tham gia ®«ng ®¶o cña çc quèc gia
trong ho¹t ®éng vò trô, ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng nghiªn cøu vò trô vµ kü thuËt
vò trô ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi so¹n th¶o çc ch−¬ng tr×nh vÒ vò trô vµ
vai trß cña LHQ.
Héi nghÞ thø hai (n¨m 1982) ®· so¹n th¶o çc kiÕn nghÞ ®−îc §¹i héi
®ång LHQ th«ng qua n¨m 1982 vÒ çc vÊn ®Ò nh− sö dông kü thuËt vò trô,
th¨m dß tr¸i ®Êt tõ xa víi sù hç trî cña çc vÖ tinh, viÖc truyÒn h×nh trùc
tiÕp víi sù trî gióp cña çc vÖ tinh. ñy ban vò trô l·nh ®¹o viÖc thùc hiÖn
çc khuyÕn nghÞ Êy.
N¨m 1989 §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua s¸ng kiÕn quèc tÕ vÒ viÖc tuyªn
bè n¨m 1992 lµ n¨m Quèc tÕ vò trô vµ thèng nhÊt r»ng LHQ cÇn ®ãng vai trß
x¸c ®Þnh trong viÖc chuÈn bÞ cho sù viÖc ®ã. LHQ tËp trung sù chó ý vÒ çc
vÊn ®Ò sö dông nguån tµi nguyªn tr¸i ®Êt, çc ch−¬ng tr×nh gi¸o dôc vµ gi¸o
dôc quÇn chóng, nh÷ng thµnh tùu thu ®−îc trong lÜnh vùc khoa häc vµ kinh
tÕ chÝnh trÞ vµ nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ cã thÓ ¶nh h−ëng ®Õn sù hîp t¸c quèc
tÕ trong lÜnh vùc vò trô.
II. Vai trß cña LHQ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ x· héi
1. Nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n

Mét m¶ng ho¹t ®éng lín cña LHQ (kh«ng kÓ çc chiÕn dÞch g×n gi÷ hßa
b×nh) liªn quan çc ch−¬ng tr×nh nh»m thùc hiÖn tr¸ch nhiÖm ®−îc ghi nhËn
trong hiÕn ch−¬ng n©ng cao møc sèng, tr×nh ®é d©n trÝ vµ çc ®iÒu kiÖn cña sù
ph¸t triÓn vµ tiÕn bé vÒ kinh tÕ vµ x· héi. Nh÷ng nç lùc c¬ b¶n cña LHQ ®−îc
tËp trung vµo çc n−íc ®ang ph¸t triÓn (n¬i cã hai phÇn ba d©n sè thÕ giíi).
N¨m 1960 §¹i héi ®ång LHQ tuyªn bè bèn chôc n¨m kÕ tiÕp lµ çc thËp
kû ph¸t triÓn cña LHQ. Trong thËp kû nµy LHQ sÏ tËp trung hµnh ®éng cña
céng ®ång vµo çc ch−¬ng tr×nh ®ang ph¸t triÓn. §¹i héi ®ång ®· th«ng qua
tuyªn ng«n, ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng vµ chiÕn l−îc ph¸t triÓn nh»m h−íng tíi
cñng cè sù hîp t¸c quèc tÕ v× môc ®Ých ph¸t triÓn.
§Ó thùc hiÖn theo chiÕn l−îc nµy çc −u tiªn cña LHQ lµ: Ch−¬ng tr×nh
ph¸t triÓn LHQ, ch−¬ng tr×nh l−¬ng thùc thÕ giíi vµ hÖ thèng c¬ quan chuyªn
m«n cña LHQ. Cuéc ®Êu tranh kh«ng nh»m ®¹t ®−îc çc tháa thuËn vÒ sù
ph¸t triÓn.
Sau khi kÕt thóc thËp niªn ®Çu tiªn cña sù ph¸t triÓn LHQ (1961-1970)
vÊn ®Ò cÇn thiÕt so¹n th¶o mét kÕ ho¹ch ph¸t triÓn ®−îc ®Æt ra. VÒ vÊn ®Ò nµy
n¨m 1970 §¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua chiÕn l−îc quèc tÕ vÒ sù ph¸t triÓn
61
trong thËp niªn ph¸t triÓn thø hai cña LHQ (1971-1980). §ã lµ b−íc ®i quan
träng trªn con ®−êng cñng cè sù hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ trªn c¬ së c«ng b»ng
vµ b×nh ®¼ng.
N¨m 1974 §¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua Tuyªn ng«n vµ Ch−¬ng tr×nh
hµnh ®éng vÒ viÖc thiÕt lËp trËt tù kinh tÕ quèc tÕ míi trªn c¬ së c«ng b»ng, b×nh
®¼ng vÒ chñ quyÒn, phô thuéc lÉn nhau, lîi Ých chung vµ sù hîp t¸c cña tÊt c¶
çc quèc gia, kh«ng phô thuéc vµo çc hÖ thèng kinh tÕ-x· héi. §Ó hç trî viÖc
thiÕt lËp trËt tù kinh tÕ ®ã n¨m 1974 §¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua tuyªn
ng«n vÒ çc quyÒn vµ nghÜa vô kinh tÕ cña çc quèc gia. Theo ®ã, mçi quèc gia cã
chñ quyÒn hoµn toµn ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn trong ph¹m vi l·nh thæ cña
m×nh.
N¨m 1979 §¹i héi ®ång kªu gäi tiÕn hµnh çc cuéc ®µm ph¸n toµn cÇu vÒ
çc vÊn ®Ò hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ vµ nh÷ng môc ®Ých cña sù ph¸t triÓn. Trong
n¨m sau ®ã §¹i héi ®ång ®· nhÊt trÝ th«ng qua chiÕn l−îc quèc tÕ vÒ sù ph¸t
triÓn cho sù ph¸t triÓn vÒ thËp niªn thø ba cña LHQ (1981-1990).
T¹i cuéc häp cña §¹i héi ®ång LHQ ®· nhÊt trÝ th«ng qua tuyªn ng«n vÒ
sù hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ, sau khi nhÊn m¹nh sù cÇn thiÕt kh«i phôc sù ph¸t
triÓn vµ t¨ng c−êng kinh tÕ cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn.
Tuyªn ng«n nhÊn m¹nh tÇm quan träng cña viÖc t¹o ra bÇu kh«ng khÝ
cña sù hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ lµnh m¹nh, viÖc tiÕn hµnh chÝnh s¸ch ®èi néi
t−¬ng øng vµ sù ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Trong tuyªn ng«n thÓ hiÖn çc
h−íng −u tiªn míi nh− quèc tÕ hãa çc quèc gia §«ng ¢u vµo nÒn kinh tÕ
quèc tÕ, b¶o vÖ m«i tr−êng, gi¶m chi phÝ qu©n sù quèc tÕ hãa kinh tÕ khu
vùc.
Tuyªn ng«n ®−îc coi lµ nÒn t¶ng c¬ së ®Ó n¨m 1990 §¹i héi ®ång th«ng
qua chiÕn l−îc ph¸t triÓn quèc tÕ vµ thËp niªn ph¸t triÓn LHQ lÇn thø t−
(1991-2000).
ChiÕn l−îc cã ý nghÜa quan träng ®ã víi sù t¨ng c−êng mèi quan hÖ phô
thuéc gi÷a mét bªn lµ sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn víi bªn kia lµ viÖc b¶o ®¶m
çc ®iÒu kiÖn sèng tèt h¬n. VÒ ®iÒu kiÖn sèng ChiÕn l−îc ®Æt ra bèn lÜnh vùc −u
tiªn: vÊn ®Ò nghÌo ®ãi, nguån nh©n lùc vµ sù ph¸t triÓn çc tr−êng ®¹i häc, d©n
sè, m«i tr−êng. ChiÕn l−îc x¸c ®Þnh çc ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt yªu cÇu cã sù tËp
trung chó ý ®Ó cho sù t¨ng tr−ëng vµ ph¸t triÓn: nî n−íc ngoµi, ph¸t triÓn tµi
chÝnh, ngo¹i th−¬ng vµ thÞ tr−êng hµng hãa. ChiÕn l−îc ®ång thêi thõa nhËn sù
cÇn thiÕt cña m« h×nh hãa vµ c¶i tæ nÒn c«ng nghiÖp vµ n«ng nghiÖp cña çc n−íc
®ang ph¸t triÓn ®Ó sao cho hä cã thÓ sö dông ®−îc thµnh tùu khoa häc vµ kü
thuËt.
62
ViÖc t¨ng c−êng mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ sù
thÞnh v−îng lµ mét yÕu tè quan träng cña sù ph¸t triÓn trong nh÷ng n¨m chÝn
m−¬i. Sù ph¸t triÓn x· héi ®−îc coi lµ yÕu tè quan träng nhÊt cña sù t¨ng
tr−ëng: nã ®¶m b¶o bÇu kh«ng khÝ thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ bëi v×
nã chÝnh lµ c¬ së khai th¸c tiÒm n¨ng cña nh©n d©n vµ Nhµ n−íc.
LHQ lu«n thõa nhËn vai trß hµng ®Çu cña sù ph¸t triÓn x· héi. ChÝnh v×
vËy mµ çc ch−¬ng tr×nh cña LHQ ®· ®Ò cËp çc vÊn ®Ò x· héi nh−: d©n sè,
®Êu tranh chèng téi ph¹m vµ sù kiÓm tra ®èi víi viÖc vËn chuyÓn chÊt ma tóy,
chÝnh s¸ch ®èi víi çc nhãm d©n c− cô thÓ nh− phô n÷, trÎ em vµ ng−êi tµn
tËt. Trung t©m cña chiÕn l−îc çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn x· héi g¾n bã víi mèi
quan t©m ngµy cµng t¨ng vÒ çc vÊn ®Ò sinh th¸i vµ sù cÇn thiÕt hiÖn nay cña
viÖc so¹n th¶o chiÕn l−îc ph¸t triÓn mét çch hµi hßa.
§Ó ®¹t ®−îc thµnh tùu mang tÝnh chÊt toµn cÇu trong vÊn ®Ò ph¸t triÓn
kinh tÕ - x· héi LHQ ®· ®−îc ®−a ra s¸ng kiÕn tæ chøc mét lo¹t çc héi nghÞ
quèc tÕ vÒ çc vÊn ®Ò: trÎ em (n¨m 1990), m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn (1992), d©n
sè vµ ph¸t triÓn (1994), ph¸t triÓn x· héi (1995), phô n÷ (1995) vµ çc vïng
d©n c− (1996).
2. Nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ
a. Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn
Th¸ng 5/1994 Tæng th− ký LHQ ®· tr×nh bµy b¶n dù th¶o vÒ quan ®iÓm
míi cã sù ph¸t triÓn vµ t¨ng c−êng nç lùc cña con ng−êi víi tªn gäi lµ Ch−¬ng
tr×nh ph¸t triÓn. Th¸ng 12/1992 §¹i héi ®ång LHQ ®−a ra khuyÕn nghÞ vÒ
t¨ng c−êng vai trß cña LHQ trong lÜnh vùc hîp t¸c quèc tÕ vÒ sù ph¸t triÓn.
Tæng th− ký LHQ nhÊn m¹nh r»ng mçi mét tiªu chÝ bÊt kú trong n¨m tiªu
chÝ cña sù ph¸t triÓn: hßa b×nh, kinh tÕ, m«i tr−êng, c«ng b»ng x· héi vµ d©n chñ
®Òu lµ nh÷ng bé phËn cÊu thµnh quan träng cña sù ph¸t triÓn. Sù t¨ng tr−ëng
kinh tÕ lµ ®éng lùc cña sù ph¸t triÓn. Vµ ®Ó ®¶m b¶o cho sù t¨ng tr−ëng ®ã, Tæng
th− ký ®Ò nghÞ tiÕn hµnh ®−êng lèi chÝnh trÞ thùc dông ®Ó cã thÓ khai th¸c çc lîi
thÕ nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng. Sù t¨ng tr−ëng nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i ®Çu t− ph¸t
triÓn con ng−êi. Vµ sù t¨ng tr−ëng kinh tÕ ®ã sÏ mang tÝnh bÒn v÷ng khi nã ®¶m
b¶o vÊn ®Ò viÖc lµm, h¹ thÊp t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo vµ hoµn chØnh c¬ cÊu ph©n
chia thu nhËp.
Theo Tæng th− ký LHQ, mét vÊn ®Ò quan träng hµng ®Çu ®èi víi sù ph¸t
triÓn lµ hßa b×nh, c«ng b»ng vµ d©n chñ. Kh«ng cã hßa b×nh kh«ng thÓ cã sù
sö dông n¨ng lùc con ng−êi mét çch cã hiÖu qu¶, kh«ng cã c«ng b»ng x· héi
sÏ dÉn tíi sù mÊt æn ®Þnh x· héi. Vµ, cuèi cïng, kh«ng cã tù do chÝnh trÞ (d©n
chñ) th× sù ph¸t triÓn sÏ trë nªn mong manh vµ ®Çy m¹o hiÓm.
63
LHQ nãi chung vµ Héi ®ång kinh tÕ - x· héi nãi riªng ®ãng mét vai trß
quan träng trong viÖc x¸c ®Þnh çc h−íng −u tiªn ph¸t triÓn vµ sù phèi hîp
ho¹t ®éng hç trî. Sù tÝch cùc ho¹t ®éng hãa cña Héi ®ång cã thÓ cñng cè sù
hîp t¸c chÝnh trÞ ngay bªn trong LHQ nãi chung.
Th¸ng 11-1994, trªn c¬ së ý kiÕn vµ ®Ò xuÊt cña çc quèc gia thµnh viªn,
Tæng th− ký LHQ tr×nh bµy tr−íc §¹i héi ®ång B¶n kiÕn nghÞ vÒ ch−¬ng tr×nh
ph¸t triÓn.
Trong b¶n kiÕn nghÞ cã bèn luËn ®iÓm c¬ b¶n lµ: ph¸t triÓn cÇn ®−îc coi lµ
nhiÖm vô quan träng cña thêi ®¹i hiÖn nay; nã cÇn ®−îc xem xÐt d−íi nhiÒu gãc
®é; kinh tÕ, b¶o vÖ m«i tr−êng, ph¸t triÓn cÇn ®−îc ®iÒu chØnh trong sù hîp t¸c
quèc tÕ; LHQ ®ãng vai trß trong l·nh ®¹o chÝnh trÞ vµ c¶ trong ho¹t ®éng cô thÓ.
b. Héi nghÞ toµn thÕ giíi cÊp nguyªn thñ çc quèc gia vµ çc
chÝnh phñ vÒ çc vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn x· héi.
ý thøc vÒ vai trß x· héi cña sù ph¸t triÓn ®· thóc ®Èy §¹i héi ®ång LHQ
tæ chøc héi nghÞ toµn thÕ giíi trªn vµo n¨m 1992. §¹i héi ®ång th«ng qua
quyÕt ®Þnh ®−a ra xem xÐt t¹i héi nghÞ ®ã vµ çc vÊn ®Ò c¨n b¶n h−íng tíi tÊt
c¶ çc quèc gia: cñng cè sù quèc tÕ hãa x· héi h¹ thÊp møc ®é nghÌo ®ãi, ®¶m
b¶o viÖc lµm.
T¹i héi nghÞ çc nguyªn thñ çc quèc gia vµ çc chÝnh phñ ®−îc tæ chøc
vµo th¸ng 3 -1992 t¹i C«-pen-ha-ghen §an M¹ch, l·nh ®¹o cña 117 n−íc ®·
ra tuyªn bè vÒ mong muèn cña m×nh trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò x· héi
nhÊt lµ çc vÊn ®Ò liªn quan tíi tÊt c¶ çc tÇng líp d©n c− cña çc n−íc (trong
®ã cã çc vÊn ®Ò nh− nghÌo ®ãi, thÊt nghiÖp vµ c«ng b»ng x· héi). Héi nghÞ ®·
th«ng qua tuyªn ng«n vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng trong ®ã cã ®Ò xuÊt çc biÖn
ph¸p xãa bá sù kh«ng c«ng b»ng x· héi trong néi bé çc n−íc vµ gi÷a çc n−íc
vµ khuyÕn khÝch çc ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn x· héi.
Tuyªn ng«n trªn ghi nhËn çc nghÜa vô sau ®©y cña çc quèc gia:
+ Lo¹i bá sù bÇn cïng trong mét thêi h¹n do çc quèc gia tù Ên ®Þnh;
+ §¶m b¶o viÖc lµm nh− lµ mét môc ®Ých c¬ b¶n cña ®−êng lèi chÝnh trÞ;
+ Thóc ®Èy sù quèc tÕ hãa x· héi trªn c¬ së b¶o vÖ nh©n quyÒn;
+ Thóc ®Èy sù c«ng b»ng b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷;
+ T¨ng c−êng sù ph¸t triÓn cña ch©u Phi vµ çc n−íc chËm ph¸t triÓn
kh¸c;
+ §¶m b¶o viÖc ®−a çc môc ®Ých ph¸t triÓn x· héi vµo çc ch−¬ng tr×nh
®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ - x· héi;
+ T¨ng c−êng nguån ®Çu t− ph¸t triÓn x· héi;
+ T¹o çc ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn x· héi cña mäi ng−êi;
64
+ §¶m b¶o cho tÊt c¶ ®−îc h−ëng dÞch vô gi¸o dôc vµ y tÕ tèi thiÓu;
+ Thóc ®Èy sù hîp t¸c vÒ çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn x· héi trong khu«n khæ
LHQ.
§Ò tµi träng t©m cña cuéc héi th¶o t¹i héi nghÞ lµ sù ph¸t triÓn hîp t¸c
quèc tÕ vÒ çc vÊn ®Ò lµm tèt h¬n çc ®iÒu kiÖn sèng. Cè g¾ng c¬ b¶n nhÊt lµ
sù t×m kiÕm mét gi¶i ph¸p tèi −u trong vÊn ®Ò gi¶i quyÕt nî n−íc ngoµi cña
çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ sù cÇn thiÕt ph©n bè l¹i çc nguån ®Çu t− cho
phï hîp víi çc h−íng −u tiªn cña sù ph¸t triÓn x· héi.
c. Çc biÖn ph¸p trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi.
LHQ lu«n tËp trung nç lùc nh»m ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn
(trong ®ã, Héi ®ång kinh tÕ vµ x· héi ®ãng vai trß quan träng).
§Ó gióp ®ì çc chÝnh phñ thiÕt lËp mét nÒn t¶ng cã hiÖu qu¶ cho sù ph¸t
triÓn, LHQ vµ çc tæ chøc chuyªn m«n cña m×nh ®· hç trî trong viÖc so¹n
th¶o çc kÕ ho¹ch ph¸t triÓn cña çc quèc gia (çc kÕ ho¹ch h−íng tíi sù tiÕn
bé c©n ®èi gi÷a kinh tÕ vµ x· héi, viÖc sö dông mét çch tèt nhÊt çc nguån
nh©n lùc, tµi chÝnh vµ tµi nguyªn). Çc tæ chøc ®ã gióp ®ì çc n−íc ®ang ph¸t
triÓn trong viÖc huy ®éng çc nguån tµi chÝnh cÇn thiÕt cho çc ch−¬ng tr×nh
ph¸t triÓn b»ng çch nh− t¨ng thu nhËp tõ xuÊt khÈu, thu hót ®Çu t− n−íc
ngoµi.
Sù chó ý nhÊt ®−îc dµnh cho çc ch−¬ng tr×nh liªn quan ph¸t triÓn çc
nguån nh©n lùc, xãa bá nghÌo nµn, ho¹t ®éng trong lÜnh vùc d©n sè, lµm tèt
h¬n çc ®iÒu kiÖn cho phô n÷, kiÓm so¸t ma tóy, ¸p dông çc thµnh qu¶ khoa
häc kü thuËt v× môc ®Ých sù ph¸t triÓn, b¶o vÖ m«i tr−êng.
Nh÷ng ch−¬ng tr×nh lín cña LHQ tËp trung vµo çc nhãm d©n c− cô
thÓ: trÎ em, thanh niªn, ng−êi tµn tËt, nhËp c− vµ tþ n¹n.
Çc ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña mét sè quèc gia cô thÓ ®−îc tiÕn hµnh
theo yªu cÇu cña chÝnh phñ h÷u quan. Çc ch−¬ng tr×nh kh¸c do çc ph©n ban
khu vùc cña LHQ tiÕn hµnh: ph©n ban ch©u Phi, ph©n ban ch©u ¸ vµ ch©u
§¹i D−¬ng, ph©n ban T©y ¸, Ph©n ban ch©u Mü La Tinh vµ vïng biÓn Ca-ri-
bª vµ ph©n ban ch©u ¢u.
Trong n¨m 1993, ng©n s¸ch cña LHQ dµnh cho çc ch−¬ng tr×nh ph¸t
triÓn lµ 4,9 tû ®«la Mü. Trong ®ã 40,4% - ch©u Phi; 20,1% lµ ch©u ¸ vµ ch©u
§¹i D−¬ng; 12,3% ch©u Mü; 4,4 T©y ¸ vµ 18% - çc ch−¬ng tr×nh liªn khu
vùc. Çc quèc gia chËm ph¸t triÓn nhÊt ®· nhËn ®−îc 43% sù gióp ®ì trªn.
Trong sè çc lÜnh vùc kh¸c phÇn chi phÝ lín nhÊt ®−îc dµnh cho çc lÜnh vùc
b¶o vÖ søc kháe, kinh tÕ n«ng nghiÖp, ngµnh l©m nghiÖp, ngµnh ng− nghiÖp
vµ sù ph¸t triÓn chung.
65
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ, Héi ®ång kinh tÕ - x· héi lµ c¬ quan chÝnh cña
LHQ chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc sù phèi hîp ho¹t ®éng cña LHQ víi çc tæ chøc
chuyªn m«n cña nã trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi. Héi ®ång còng lµ diÔn ®µn
chÝnh ®Ó th¶o luËn çc vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi quèc tÕ vµ ®Ó so¹n th¶o çc
khuyÕn nghÞ mang tÝnh chÊt chÝnh trÞ.
Uû ban ph¸t triÓn x· héi bao gåm 32 thµnh viªn lµ uû ban chøc n¨ng cña
Héi ®ång kinh tÕ - x· héi ®−îc thµnh lËp ®Ó t− vÊn cho Héi ®ång vÒ çc vÊn ®Ò
kinh tÕ - x· héi. Uû ban tiÕn hµnh häp th−êng kú hai n¨m mét lÇn ®Ó xem xÐt
çc vÊn ®Ò: ®Ó thóc ®Èy sù tiÕn bé x· héi, x¸c ®Þnh çc nhiÖm vô vµ çc h−íng −u
tiªn cña çc ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn, tæ chøc nghiªn cøu x· héi trong çc lÜnh vùc
cã ¶nh h−ëng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi.
Ban th− ký cã phßng phèi hîp chÝnh trÞ vµ sù ph¸t triÓn hîp lý thùc hiÖn
phèi hîp çc chøc n¨ng cña Héi ®ång kinh tÕ - x· héi vµ çc c¬ quan cña nã
nh»m x¸c ®Þnh ®−êng lèi chÝnh s¸ch, liªn kÕt çc vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi vµ
m«i tr−êng vµo çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch lín nh−: t¨ng tr−ëng kinh tÕ vµ sù ®iÒu
chØnh, cuéc ®Êu tranh víi ®ãi nghÌo, quyÒn cña phô n÷, trÎ em, ng−êi tµn tËt
vµ ng−êi lao ®éng n−íc ngoµi.
Phßng th«ng tin kinh tÕ - x· héi vµ ph©n tÝch chÝnh s¸ch ®ãng vai trß
tiªn phong trong khu«n khæ LHQ vÒ viÖc so¹n th¶o vµ phæ biÕn th«ng tin
kinh tÕ - x· héi. LÜnh vùc ho¹t ®éng c¬ b¶n cña phßng: sù chuÈn bÞ vµ phæ
biÕn çc tµi liÖu chiÕn l−îc vÒ çc vÊn ®Ò kinh tÕ - x· héi; ph©n tÝch çc xu
h−íng l©u dµi (bao gåm xu h−íng d©n sè); so¹n th¶o çc dù ¸n; thùc hiÖn sù
gi¸m s¸t toµn cÇu vµ ®¸nh gi¸ çc chÝnh s¸ch vÒ lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi;
x¸c ®Þnh çc vÊn ®Ò míi cÇn cã sù chó ý cña céng ®ång.
Ban phôc vô vÒ hç trî vµ phèi hîp sù ph¸t triÓn ®ãng vai trß lµ trung t©m
®iÒu phèi vÒ çc vÊn ®Ò hîp t¸c kü thuËt. Ban ho¹t ®éng víi t− çch lµ c¬ quan
thõa hµnh tiÕn hµnh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò vÒ ph¸t triÓn çc c¬ quan vµ xÝ
nghiÖp vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc. Trong lÜnh vùc hîp t¸c kü thuËt Ban tËp
trung sù chó ý ®Õn çc n−íc chËm ph¸t triÓn, çc n−íc cã sù thay ®æi nÒn kinh
tÕ.
d. Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña LHQ
Ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn cña LHQ lµ ch−¬ng tr×nh h−íng tíi sù ph¸t
triÓn mét çch bÒn v÷ng nguån nh©n lùc - ch−¬ng tr×nh v× con ng−êi trªn c¬
së tÝnh tíi çc khÝa c¹nh m«i tr−êng. Ch−¬ng tr×nh ®−îc h×nh thµnh tõ n¨m
1965 trªn c¬ së hîp nhÊt hai ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt cña LHQ. Nguån
tµi chÝnh cña ch−¬ng tr×nh ®−îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp tù nguyÖn cña
çc quèc gia thµnh viªn cña LHQ vµ çc tæ chøc liªn quan (kho¶ng mét tû ®«
66
la Mü). Uû ban chÊp hµnh cña ch−¬ng tr×nh bao gåm 36 thµnh viªn (®¹i diÖn
cña c¶ çc quèc gia ph¸t triÓn vµ çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn). Uû ban nµy
th«ng qua çc quyÕt ®Þnh mang tÝnh chÊt ®−êng lèi.
Ch−¬ng tr×nh ®−îc thµnh lËp v× ba môc ®Ých chñ yÕu lµ:
+ Hç trî ®Ó ®¶m b¶o cho LHQ cã n¨ng lùc l·nh ®¹o c«ng viÖc ®iÒu chØnh
sù ph¸t triÓn hµi hßa nguån nh©n lùc;
+ TËp trung çc nguån lùc cña m×nh vµo viÖc gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô
chÝnh ®Ó ®¶m b¶o cho sù ph¸t triÓn hµi hßa çc nguån nh©n lùc, lo¹i bá ®ãi
nghÌo, c¶i thiÖn m«i tr−êng, t¹o viÖc lµm vµ c¶i t¹o ®êi sèng cña phô n÷;
+ Cñng cè sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn hµi hßa nguån
nh©n lùc vµ tËp trung nguån lùc lín ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô nµy.
Th«ng qua mét m¹ng l−íi lín (bao gåm 136 ®¹i diÖn) Ch−¬ng tr×nh thùc
hiÖn sù hîp t¸c víi çc chÝnh phñ, çc tæ chøc d©n sù cña çc ç nh©n cña kho¶ng
195 quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ çc vïng l·nh thæ. §Ó thùc hiÖn çc dù ¸n vµ çc
ch−¬ng tr×nh d−íi sù b¶o trî cña m×nh ch−¬ng tr×nh thu hót tiÒm n¨ng kü thuËt
néi bé cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn, ®ång thêi çc chuyªn viªn cña h¬n 30 tæ
chøc quèc tÕ vµ çc tæ chøc phi chÝnh phñ.
Trung t©m cña ch−¬ng tr×nh nh»m thóc ®Èy sù t¨ng tr−ëng trong ®iÒu
kiÖn lµ con ng−êi, tËp trung chñ yÕu cña ch−¬ng tr×nh lµ kh¬i dËy tiÒm n¨ng
cña çc n−íc trong cuéc ®Êu tranh chèng ®ãi nghÌo, trong sù ph¸t triÓn cña
çc tÇng líp bÇn cïng cña x· héi, trong viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng, vµ sö dông
mét çch hµi hßa nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, trong sù ph¸t triÓn çc hÖ
thèng qu¶n lý, trong sù hîp t¸c kü thuËt gi÷a çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn,
trong sù chuyÓn giao vµ ¸p dông çc thµnh tùu kü thuËt, trong viÖc c¶i thiÖn
®êi sèng cña phô n÷. Ch−¬ng tr×nh tiÕn hµnh sù hç trî çc nhµ kinh doanh vµ
coi ®ã nh− mét c«ng cô cña viÖc lµm vµ h¹ thÊp t×nh tr¹ng ®ãi nghÌo. §Ó gi¶i
quyÕt çc vÊn ®Ò thu hót sù quan t©m cña tÊt c¶ çc quèc gia vµ çc nhãm
n−íc-çc ch−¬ng tr×nh mang tÝnh toµn cÇu vµ liªn khu vùc ®−îc h×nh thµnh
nh− çc ch−¬ng tr×nh an ninh nh©n lo¹i, b¶o vÖ bµ mÑ vµ chèng ma tóy.
Nhãm çc chuyªn viªn tù do cña ch−¬ng tr×nh hµng n¨m chuÈn bÞ b¶n
b¸o ço vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ®Ó nh»m gióp ®ì céng ®ång quèc tÕ
trong viÖc x©y dùng çc luËn ®iÓm míi vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn. Çc biÖn
ph¸p tµi liÖu nh»m hç trî cho ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn vÒ con ng−êi.
Ch−¬ng tr×nh th−êng ®ãng vai trß lµ ng−êi ®iÒu phèi chñ yÕu çc biÖn
ph¸p trong lÜnh vùc ph¸t triÓn ®−îc th«ng qua trong khu«n khæ LHQ. Mét
trong çc h−íng ho¹t ®éng cña Ch−¬ng tr×nh lµ ph©n bæ çc quü ®Æc biÖt (nh−
67
quü ph¸t triÓn vèn ®Çu t− cña LHQ, Ch−¬ng tr×nh cña nh÷ng ng−êi tù nguyÖn
cña LHQ ®Ó ph¸t triÓn v× lîi Ých cña phô n÷).
Ch−¬ng tr×nh gióp ®ì çc n−íc ®ang ph¸t triÓn trong viÖc chuÈn bÞ cho çc
cuéc héi nghÞ lín cña LHQ (nh− héi nghÞ vÒ çc vÊn ®Ò m«i tr−êng vµ sù ph¸t
triÓn n¨m 1992, Héi nghÞ toµn thÓ cña çc nguyªn thñ çc quèc gia vµ çc chÝnh
phñ vÒ çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn x· héi, Héi ®ång toµn thÕ giíi v× phô n÷ n¨m 1995).
Sau nµy ch−¬ng tr×nh cßn gióp ®ì çc n−íc trong viÖc thùc hiÖn çc kÕ ho¹ch
hµnh ®éng theo tinh thÇn cña çc héi nghÞ trªn vµ huy ®éng çc nguån lùc cÇn
thiÕt.
e. Th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn
- Héi nghÞ cña LHQ vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn.
- Héi nghÞ ®Çu tiªn cña LHQ vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn ®−îc tæ chøc t¹i
Gi¬-ne-v¬ n¨m 1964 ®· ra quyÕt ®Þnh vÒ thµnh lËp héi nghÞ víi t− çch lµ c¬
quan th−êng trùc cña §¹i héi ®ång LHQ vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (th¸ng
12 n¨m 1964).
Çc thµnh viªn cña héi nghÞ lµ quèc gia thµnh viªn LHQ vµ mét sè quèc
gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn. Ban th− ký cña Héi nghÞ ®ãng t¹i Gi¬-ne-v¬.
Héi nghÞ lµ c¬ quan cña §¹i héi ®ång chuyªn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò th−¬ng m¹i
vµ ph¸t triÓn. Héi nghÞ cã tr¸ch nhiÖm hç trî th−¬ng m¹i quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ
cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn víi môc ®Ých t¨ng tèc sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña
hä. Héi nghÞ cã çc chøc n¨ng sau: x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch tæ chøc tiÕn hµnh çc
cuéc héi th¶o quèc tÕ; tiÕn hµnh gi¸m s¸t th−êng kú, thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh
vµ th«ng qua çc biÖn ph¸p tiÕp theo; tæ chøc hîp t¸c kü thuËt.
§éng lùc cña ho¹t ®éng cña Héi nghÞ chÝnh lµ sù thõa nhËn çc lîi Ých phô
thuéc lÉn nhau cña çc quèc gia tõ çc khu vùc vµ çc tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c
nhau. Sù quan t©m c¬ b¶n cña Héi nghÞ ®−îc tËp trung vµo sù hç trî chÝnh
s¸ch cña mçi quèc gia vµ sù hîp t¸c quèc tÕ ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t
®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trong sè çc khuyÕn nghÞ cña Héi nghÞ vÒ chÝnh s¸ch cã
çc luËn ®iÓm vÒ trao ®æi çc vÊn ®Ò ph¸t triÓn ®−îc ®Æt ra trong kÕ ho¹ch
hµnh ®éng cña LHQ. §ã lµ çc luËn ®iÓm vÒ: qu¶n lý mét çch tèi −u ë cÊp quèc
gia còng nh− quèc tÕ, vai trß cña thÞ tr−êng, çc vÊn ®Ò lµm gi¶m t×nh tr¹ng
nghÌo ®ãi vµ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, tÇm quan träng cña d©n chñ vµ quyÒn
con ng−êi víi tÝnh chÊt lµ çc yÕu tè cña sù ph¸t triÓn.
Çc cuéc ®µm ph¸n ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù b¶o trî cña Héi nghÞ ®· thu
®−îc çc kÕt qu¶ sau:
68
+ Tho¶ thuËn vÒ çc hÖ thèng kim ng¹ch chung liªn quan xuÊt nhËp
khÈu (kÕt qu¶ lµ xuÊt khÈu cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn sang thÞ tr−êng çc
n−íc ph¸t triÓn ®· ®¹t tíi 70 tû ®« la Mü);
+ Tho¶ thuËn vÒ hÖ thèng kim ng¹ch th−¬ng m¹i toµn cÇu gi÷a çc n−íc
®ang ph¸t triÓn (1989);
+ Tho¶ thuËn vÒ tæng thÓ çc quy ®Þnh ®Ó gi¸m s¸t thùc tiÔn kinh doanh
(1980);
+ Tho¶ thuËn quèc tÕ vÒ cung øng hµng ho¸ nguyªn liÖu trong ®ã cã: cao
su, chÌ, ®−êng, mÝa, ca cao, b¬;
+ Çc nhãm nghiªn cøu cÊp chÝnh phñ vÒ hµng ho¸ nguyªn liÖu (1989) ®−îc
sö dông ®Ó cung cÊp tµi chÝnh cho viÖc h×nh thµnh nguån dù tr÷ hµng ho¸ quèc
tÕ vµ ®Ó tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ so¹n th¶o ®èi víi çc lo¹i hµng ho¸ riªng biÖt;
+ Lµm gi¶m t×nh tr¹ng t¨ng nî n−íc ngoµi cña çc quèc gia ®ang ph¸t
triÓn, ®Æc biÖt lµ çc n−íc nghÌo nhÊt;
+ Çc nguyªn t¾c chØ ®¹o cña çc hµnh ®éng quèc tÕ trong lÜnh vùc xem
xÐt l¹i thêi h¹n tr¶ nî (1980);
+ Tho¶ thuËn vÒ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng c¬ b¶n míi cã lîi cho çc n−íc
nghÌo nhÊt (1990);
+ Çc C«ng −íc cña LHQ trong lÜnh vùc hµng h¶i: C«ng −íc vÒ bé luËt çc
hµnh vi trong hµng h¶i theo tuyÕn (1974); C«ng −íc vÒ vËn chuyÓn hµng ho¸
quèc tÕ (1978); C«ng −íc vËn chuyÓn hµng ho¸ quèc tÕ hçn hîp (1980); C«ng
−íc vÒ çc ®iÒu kiÖn ®¨ng ký tµu biÓn (1986); C«ng −íc vÒ luËt biÓn liªn quan
gi÷ l¹i vµ cÇm cè (1993).
C¬ cÊu cña Héi nghÞ th−¬ng m¹i ph¸t triÓn (HNTMPT) bao gåm çc c¬
quan sau: Héi nghÞ (c¬ quan cao nhÊt x¸c ®Þnh ®−êng lèi chÝnh s¸ch cña tæ
chøc), Héi ®ång vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn vµ çc c¬ quan gióp viÖc cho Héi
®ång, Ban th− ký th−êng trùc.
C¬ quan chÊp hµnh cña Héi nghÞ lµ Héi ®ång vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t
triÓn. Héi ®ång tiÕn hµnh häp hai lÇn trong n¨m: vµo mïa xu©n vµ mïa thu.
N¨m 1992, Héi nghÞ thµnh lËp bèn uû ban th−êng trùc: vÒ hµng ho¸
nguyªn liÖu, vÒ gi¶m ®ãi nghÌo, vÒ hîp t¸c kinh tÕ gi÷a çc n−íc ®ang ph¸t
triÓn, vÒ ph¸t triÓn çc lo¹i h×nh dÞch vô: dÞch vô, cung øng vµ b¶o hiÓm.
N¨m 1994 Héi ®ång thµnh lËp ba nhãm lµm viÖc chuyªn m«n míi vÒ:
th−¬ng m¹i, m«i tr−êng vµ ph¸t triÓn; vai trß cña çc doanh nghiÖp trong sù
ph¸t triÓn; çc kh¶ n¨ng th−¬ng m¹i trong ®iÒu kiÖn trËt tù th−¬ng m¹i quèc
tÕ míi.
- Ho¹t ®éng ®Çu t− vµ çc c«ng ty xuyªn quèc gia.
69
Çc c«ng ty xuyªn quèc gia lµ nh÷ng ng−êi tæ chøc then chèt ho¹t ®éng
kinh tÕ thÕ giíi trong thêi buæi hiÖn nay. Ho¹t ®éng cña chóng ®ãng mét vai
trß v« cïng quan träng trong viÖc ®¶m b¶o kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña çc quèc
gia cña chóng vµ çc quèc gia tiÕp nhËn chóng.
Trªn thÕ giíi hiÖn nay tån t¹i kho¶ng trªn ba ngh×n c«ng ty mÑ víi h¬n
200 ngµn c«ng ty nh¸nh (con) ë çc quèc gia n−íc ngoµi. Khèi l−îng hµng ho¸
do çc c«ng ty chi nh¸nh b¸n ra ë n−íc ngoµi trªn toµn thÕ giíi v−ît trªn khèi
l−îng xuÊt khÈu hµng hãa lµ ph−¬ng thøc quan träng cña viÖc cung øng hµng
ho¸ trªn thÞ tr−êng quèc tÕ.
Vµo cuèi n¨m 1990 khèi l−îng ®Çu t− n−íc ngoµi trùc tiÕp cña çc c«ng ty
xuyªn quèc gia lµ hµng tû ®« la Mü. Khèi l−îng ®Çu t− vµo çc quèc gia ®ang
ph¸t triÓn t¨ng lªn 5 lÇn (tõ n¨m 1985 - 1990) vµ tíi n¨m 1993 ®¹t gÇn 80 tû
®« la (b»ng tæng sè ®Çu t− trªn toµn thÕ giíi n¨m 1986). Sù ®Çu t− nµy kÐo
theo sù gia t¨ng ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ më réng thÞ tr−êng quèc
tÕ.
Víi môc ®Ých ph¸t triÓn çc n−íc trong viÖc chuyÓn ho¸ nÒn kinh tÕ cña
m×nh, hiÓu biÕt tèt cho b¶n th©n cña çc c«ng ty xuyªn quèc gia vµ tiÕp thu
®−îc nh÷ng −u tiªn trong quan hÖ víi chóng tõ n¨m 1974 LHQ tiÕn hµnh
ho¹t ®éng trî gióp hä b»ng çch cung cÊp dÞch vô t− vÊn vµ kü thuËt kh¸c
nhau, tiÕn hµnh nghiªn cøu vµ cung cÊp çc th«ng tin vÒ çc c«ng ty xuyªn
quèc gia. Ch−¬ng tr×nh nµy do Héi nghÞ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (HNTMPT)
thùc hiÖn tõ n¨m 1993 qua ph©n ban çc c«ng ty xuyªn quèc gia vµ ®Çu t−.
Vµo nh÷ng n¨m 1990, ®Çu t− n−íc ngoµi trùc tiÕp trë thµnh yÕu tè
n¨ng ®éng cña sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Çc chÝnh phñ b¾t
®Çu tËp trung thùc hiÖn chÝnh s¸ch kinh tÕ më. Trong bèi c¶nh ®ã ch−¬ng
tr×nh tiÕn hµnh t− vÊn cho çc chÝnh phñ vÒ çc vÊn ®Ò më réng vµ cñng cè
qu¸ tr×nh lµm gi¶m bít vµ thay thÕ sù ®iÒu chØnh cña nhµ n−íc vÒ quy chÕ
thu hót vµ khuyÕn khÝch ®Çu t− n−íc ngoµi. Trong sè çc ®Ò ¸n ®ã cã ®Ò ¸n
h×nh thµnh çc quy chÕ khuyÕn khÝch ®Çu t−. Ph©n ban cña HNTMPT
kh«ng chØ tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong viÖc x¸c ®Þnh çc khung ph¸p lý ®èi
víi ®Çu t− n−íc ngoµi, mµ cßn tham gia vµo so¹n th¶o çc ch−¬ng tr×nh
kinh tÕ réng lín cã ý nghÜa quan träng ®èi víi viÖc chuyÓn ®æi sang nÒn
kinh tÕ thÞ tr−êng vµ tiÕn hµnh ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Ngoµi ra, ph©n ban cßn tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng sau:
+ Nghiªn cøu çc xu h−íng ®Çu t− quèc tÕ, tÝnh chÊt vµ hËu qu¶ cña nã
®èi víi çc quèc gia ®Çu t− vµ quèc gia tiÕp nhËn ®Çu t−;
70
+ Hîp t¸c kü thuËt ®èi víi çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn vµ çc nhµ kinh
tÕ trong viÖc thùc hiÖn chuyÓn ®æi çc n−íc ®ã trªn c¬ së tÝnh tíi viÖc thu hót
®Çu t− n−íc ngoµi lµm tèt h¬n quan hÖ víi çc c«ng ty xuyªn quèc gia;
+ Cung cÊp dÞch vô th«ng tin cho çc chÝnh phñ vµ çc tæ chøc phi chÝnh
phñ vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Çu t− n−íc ngoµi vµ çc c«ng ty xuyªn quèc gia.
f. Ch−¬ng tr×nh cña LHQ vÒ m«i tr−êng.
Theo quyÕt ®Þnh Héi nghÞ cña LHQ vÒ m«i tr−êng t¹i Stèc kh«m n¨m
1992, Ch−¬ng tr×nh cña LHQ vÒ m«i tr−êng (CTMT) ®−îc thµnh lËp nh− lµ c¬
quan ®Çu tiªn cña LHQ trong lÜnh vùc m«i tr−êng.
NhiÖm vô c¬ b¶n cña CTMT lµ phèi hîp khuyÕn khÝch sù hîp t¸c trong
çc vÊn ®Ò b¶o vÖ m«i tr−êng b»ng çch ®¶m b¶o cho çc d©n téc cã ®iÒu kiÖn
sèng tèt h¬n nh−ng kh«ng lµm ph−¬ng h¹i tíi lîi Ých cña çc thÕ hÖ mai sau.
CTMT bao gåm ba c¬ quan chÝnh: Héi ®ång qu¶n lý (bao gåm 58 thµnh
viªn nhËn sù phã th¸c cña §¹i héi ®ång th«ng qua Héi ®ång kinh tÕ x· héi);
Ban th− ký (gióp Héi ®ång qu¶n lý vµ lµm mét sè c«ng viÖc kh¸c); Quü CTMT
(®−îc sö dông ®Ó tµi trî cho çc s¸ng kiÕn vÒ m«i tr−êng).
CTMT nhËn ®−îc 7% chi phÝ cho ho¹t ®éng cña m×nh tõ quü cña LHQ; phÇn
chi phÝ cßn l¹i do çc quèc gia thµnh viªn ®ãng gãp.
Ngoµi viÖc hoµn thµnh çc nhiÖm vô c¬ b¶n ë quy m« toµn cÇu vµ khu
vùc CTMT tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng vÒ çc vÊn ®Ò: phèi hîp ph©n chia vµ sö
dông mét çch hîp lý nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn; s¶n xuÊt vµ tiªu dïng
mét çch hîp lý; x©y dùng m«i tr−êng trong lµnh ®èi víi søc khoÎ vµ sù
thÞnh v−îng cña con ng−êi; xu h−íng ph¸t triÓn toµn cÇu vµ b¶o vÖ m«i
tr−êng. Ho¹t ®éng cña CTMT bao trïm mét ph¹m vi réng lín cña çc vÊn
®Ò vÒ m«i tr−êng: thay ®æi thµnh phÇn kinh tÕ vµ khÝ hËu, nguån n−íc, çc
vïng ®¹i d−¬ng vµ m«i tr−êng, vÊn ®Ò vÒ hñy ho¹i rõng vµ sa m¹c ho¸,
gi¶m bít çc lo¹i c«n trïng, b¶o vÖ søc khoÎ vµ an toµn ho¸ chÊt.
ViÖc qu¶n lý çc vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng vµ c«ng nghiÖp cña CTMT ®Æt ra
nhu cÇu n¾m b¾t th«ng tin thùc tÕ vµ gãp phÇn cñng cè mèi quan hÖ gi÷a c«ng
nghiÖp víi çc c¬ quan cña çc chÝnh phñ nh»m ®¶m b¶o m«i tr−êng cho sù
ph¸t triÓn c«ng nghiÖp trªn c¬ së hîp t¸c kü thuËt vµ chuyÓn t¶i th«ng tin.
Trªn c¬ së phï hîp víi çc ch−¬ng tr×nh khu vùc biÓn cña m×nh CTMT
hç trî viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng biÓn vµ ®¶m b¶o viÖc sö dông biÓn mét çch
cã tÝnh tr−íc vµ hîp lý nguån tµi nguyªn biÓn. HiÖn nay cã rÊt nhiÒu çc kÕ
ho¹ch kh¸c nhau ®ang ®−îc thùc hiÖn vµ ®ang trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o.
Çc kÕ ho¹ch ®ã ®Ò cËp tíi 13 khu vùc vµ h¬n 140 quèc gia.
71
Ngoµi ra CTMT cßn tiÕn hµnh ho¹t ®éng trong çc lÜnh vùc nh− m«i
tr−êng c«ng nh©n, n¨ng l−îng, c«ng nghÖ, çc vïng d©n c− vµ sù ph¸t triÓn
kinh tÕ ë møc ®é m«i tr−êng cho phÐp.
g. Çc vïng d©n c−
- Trung t©m vïng d©n c− (trung t©m)
Trung t©m ®−îc thµnh lËp n¨m 1978 cã trô së t¹i Kªnia. Ho¹t ®éng cña
trung t©m ®−îc tËp trung vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn çc vïng d©n c−, c¬ quan
nµy bao gåm 58 thµnh viªn ho¹t ®éng gióp ®ì çc quèc gia vµ çc khu vùc
trong viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò çc vïng d©n c− vµ hç trî sù ph¸t triÓn hîp t¸c
quèc tÕ.
Trung t©m cã çc nhiÖm vô c¬ b¶n sau: cung cÊp sù gióp ®ì kü thuËt cho
çc ch−¬ng tr×nh cÊp chÝnh phñ; phæ biÕn th«ng tin trªn toµn thÕ giíi vÒ çc
vÊn ®Ò çc vïng d©n c− ho¹t ®éng cña Trung t©m.
Trong çc n¨m 1994 - 1995 ch−¬ng tr×nh cña Trung t©m bao gåm 7
ch−¬ng tr×nh nh¸nh: çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch vµ chiÕn l−îc cã quy m« toµn cÇu:
chÝnh s¸ch cña çc quèc gia vµ çc tµi liÖu; phèi hîp sù ph¸t triÓn çc vïng
d©n c−; hoµn thiÖn çc ®iÒu kiÖn m«i tr−êng ®èi víi ®êi sèng; gi¶m bít hËu
qu¶ thiÖt h¹i vµ cñng cè çc c¬ quan ®Þa ph−¬ng gi¶m bít nghÌo ®ãi vµ ®¶m
b¶o b×nh ®¼ng.
h. Thùc phÈm vµ n«ng nghiÖp
LHQ ®· quan t©m ®Õn vÊn ®Ò thùc phÈm vµ n«ng nghiÖp ngay tõ ngµy ®Çu
thµnh lËp cña m×nh. §ã lµ viÖc LHQ thµnh lËp Tæ chøc N«ng l−¬ng cña LHQ
(FAO - n¨m 1945). Ngoµi ra LHQ cßn thµnh lËp çc tæ chøc kh¸c nh−: Quü quèc
tÕ vÒ ph¸t triÓn n«ng nghiÖp, Ch−¬ng tr×nh l−¬ng thùc thÕ giíi, Héi ®ång l−¬ng
thùc toµn cÇu vµ uû ban vÒ çc vÊn ®Ò an toµn l−¬ng thùc thÕ giíi.
- Ch−¬ng tr×nh l−¬ng thùc thÕ giíi (ch−¬ng tr×nh).
Ch−¬ng tr×nh lµ c¬ quan cña LHQ ®−îc thµnh lËp n¨m 1963 t¹i Roma.
Ch−¬ng tr×nh gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò ®Êu tranh víi n¹n ®ãi vµ bÇn cïng trªn
toµn cÇu. Ch−¬ng tr×nh tiÕn hµnh sù gióp ®ì nh©n ®¹o cho çc n¹n nh©n cña
çc vô th¶m ho¹ thiªn nhiªn vµ chiÕn tranh, cung cÊp thùc phÈm cho çc tÇng
líp nghÌo ë çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn, t¹o ®iÒu kiÖn cho hä cã thÓ tù ®¶m
b¶o ®−îc ë cÊp ®é gia ®×nh.
Ch−¬ng tr×nh cã çc ®¹i diÖn cña m×nh t¹i 83 n−íc trªn thÕ giíi. Lµ mét
tæ chøc l−¬ng thùc lín trªn thÕ giíi, Ch−¬ng tr×nh ®· tiÕn hµnh sù gióp ®ì
l−¬ng thùc víi khèi l−îng chiÕm 26% sù gióp ®ì toµn cÇu. N¨m 1994 ch−¬ng
tr×nh cung cÊp tíi 3,3 tû tÊn l−¬ng thùc b»ng çc ph−¬ng tiÖn giao th«ng kh¸c
72
nhau. Ch−¬ng tr×nh cßn tæ chøc mua vµ vËn chuyÓn phÇn lín khèi l−îng
l−¬ng thùc viÖn trî tíi çc n−íc cô thÓ.
Ch−¬ng tr×nh trë thµnh tuyÕn chñ yÕu trong viÖc cung cÊp vµ phèi hîp víi
sù gióp ®ì l−¬ng thùc nh©n ®¹o. N¨m 1994 sù gióp ®ì l−¬ng thùc ®Æc biÖt chiÕm
81% toµn bé sè l−¬ng thùc, víi gi¸ trÞ 1,1 ®« la Mü. Phô n÷ vµ trÎ em - lµ nh÷ng
®èi t−îng chñ yÕu nhËn ®−îc sù gióp ®ì cña Ch−¬ng tr×nh.
Héi ®ång l−¬ng thùc toµn thÕ giíi (Héi ®ång).
Héi ®ång ®−îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång n¨m 1974 ®Ó
xem xÐt çc vÊn ®Ò chÝnh s¸ch l−¬ng thùc lín ¶nh h−ëng tíi t×nh h×nh l−¬ng
thùc trªn thÕ giíi vµ so¹n th¶o gi¶i ph¸p tæng thÓ ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò.
Héi ®ång (bao gåm çc ®¹i diÖn vµ çc thµnh viªn cña çc chÝnh phñ) lµ c¬
quan cña LHQ ë cÊp ®¹i diÖn cao chuyªn gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò l−¬ng thùc. Héi
®ång th−êng ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña m×nh çc nhiÖm vô mang tÝnh
toµn cÇu, so¹n th¶o çc gi¶i ph¸p ®Ó gi¶i quyÕt chóng vµ huy ®éng çc nguån
tµi chÝnh vµ chÝnh trÞ cña çc n−íc thµnh viªn ®Ó gi¶i quyÕt çc nhiÖm vô ®ã.
Çc cuéc häp cña héi ®ång th−êng ®−îc tiÕn hµnh mçi n¨m mét lÇn, tuy
nhiªn, chóng cã thÓ cßn ®−îc tiÕn hµnh trong çc tr−êng hîp ®Æc biÖt.
Mét trong çc s¸ng kiÕn quan träng mµ Héi ®ång ®−a ra lµ so¹n th¶o häc
thuyÕt chiÕn l−îc l−¬ng thùc quèc gia ®Ó phèi hîp víi chÝnh s¸ch cña quèc gia
ë cÊp cao trong lÜnh vùc l−¬ng thùc vµ kinh tÕ l−¬ng thùc cña çc quèc gia
®ang ph¸t triÓn. ChiÕn l−îc ®ã bao gåm çc ch−¬ng tr×nh trung h¹n vµ ng¾n
h¹n ®Ó v−ît qua xu h−íng sù t¨ng tr−ëng s¶n xuÊt mang tÝnh tiªu cùc vµ yªu
cÇu tËp trung nç lùc cña çc chÝnh phñ vµ sù gióp ®ì cña çc tæ chøc vÒ viÖn
trî trªn c¬ së ®a ph−¬ng vµ song ph−¬ng.
Trong thËp niªn cuèi cïng cña thÕ kû XX Héi ®ång tËp trung vµo xem xÐt
çc biÖn ph¸p tiÕn hµnh hç trî quèc tÕ cho çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn, trong
®ã cã viÖc cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ chuyÓn giao kü thuËt. Héi ®ång so¹n
th¶o çc kiÕn nghÞ vÒ t¨ng c−êng hîp t¸c kü thuËt gi÷a çc quèc gia ®ang ph¸t
triÓn th«ng qua sù trao ®æi cïng cã lîi kinh nghiÖm vÒ chiÕn l−îc chÝnh s¸ch.
Héi ®ång ®· tiÕn hµnh xem xÐt çc yÕu tè tÝch cùc vµ tiªu cùc cña cuéc çch
m¹ng xanh t¹i ch©u Phi trªn c¬ së tÝnh tíi çc ®Æc tr−ng cña khu vùc nµy. Héi
®ång khuyÕn khÝch ¸p dông çc biÖn ph¸p ®¶m b¶o mét møc ®é cÇn thiÕt vÒ
dinh d−ìng cho ng−êi nghÌo. VÒ c«ng viÖc nµy Héi ®ång thµnh lËp nhãm th«ng
tin víi çc ®¹i diÖn cña çc tæ chøc ®a thµnh phÇn, bao gåm c¶ çc tæ chøc tµi
chÝnh quèc tÕ, ®Ó cã sù thèng nhÊt chung cho hµnh ®éng trong çc lÜnh vùc cô
thÓ cña viÖc tiÕn hµnh chÝnh s¸ch trªn.
73
Tõ n¨m 1993 çc chøc n¨ng ho¹t ®éng cña ban th− ký Héi ®ång ®· ®−îc
chuyÓn cho ban th− ký phèi hîp chÝnh s¸ch vµ ph¸t triÓn hîp lý, trong ®ã cã
c¶ tr¸ch nhiÖm phèi hîp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc an toµn l−¬ng thùc vµ ®Êu
tranh víi nghÌo ®ãi trªn ph¹m vi toµn thÕ giíi.
Uû ban vÒ çc vÊn ®Ò an toµn l−¬ng thùc trªn toµn cÇu (FAO).
Uû ban FAO ®−îc thµnh lËp n¨m 1975 lµ mét c¬ quan duy nhÊt cña LHQ
cã tr¸ch nhiÖm chuyªn vÒ tiÕn hµnh thanh tra th−êng xuyªn ®¸nh gi¸ vµ ®−a
çc kÕt luËn t− vÊn çc vÊn ®Ò an toµn l−¬ng thùc trªn toµn cÇu. Uû ban: ph©n
tÝch çc nhu cÇu l−¬ng thùc, ®¸nh gi¸ tr÷ l−îng hiÖn t¹i vµ kh¶ n¨ng vËn
chuyÓn çc lo¹i thùc phÈm dinh d−ìng c¬ b¶n; tiÕn hµnh kiÓm tra th−êng
xuyªn çc nguån dù tr÷ l−¬ng thùc trªn toµn cÇu. Uû ban ®ång thêi ®Ò xuÊt
çc kiÕn nghÞ vÒ çc vÊn ®Ò th«ng qua çc biÖn ph¸p ng¾n vµ dµi h¹n nh»m
®¶m b¶o møc ®é cÇn thiÕt viÖc cung øng çc lo¹i ngò cèc.
Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng cña m×nh uû ban dùa vµo sù trî gióp cña mét
m¹ng l−íi réng lín cña sù kiÓm tra th−êng xuyªn vµ th¨m dß vò trô cña FAO.
Mét m¾t xÝch quan träng cña hÖ thèng nµy lµ HÖ thèng th«ng tin toµn cÇu vµ
nh÷ng th«ng tin tr−íc ®ã. HÖ thèng nµy cã mét sù thõa nhËn réng r·i víi tÝnh
chÊt nh− mét nguån th«ng tin quèc tÕ cã uy tÝn vÒ çc vÊn ®Ò l−¬ng thùc vµ dù
b¸o tr−íc vÒ nh÷ng th¶m ho¹ thiªn nhiªn ®ã víi çc quèc gia ®ang ph¸t triÓn.
D©n sè vµ sù ph¸t triÓn
LHQ quan t©m tíi vÊn ®Ò d©n sè ngay tõ ngµy ®Çu thµnh lËp. Uû ban vÒ
d©n sè vµ ph¸t triÓn ®−îc thµnh lËp n¨m 1947 lµ mét trong çc uû ban chøc
n¨ng cña Héi ®ång kinh tÕ x· héi. Ph©n ban d©n sè cña ban th«ng tin kinh tÕ
x· héi vµ ph©n tÝch chÝnh s¸ch thùc hiÖn chøc n¨ng th− ký cho Uû ban ngay
tõ ngµy thµnh lËp.
Uû ban gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh d©n sè cña LHQ. Uû
ban cã nhiÖm vô: ®Ò xuÊt çc kiÕn nghÞ cho Héi ®ång vÒ tæ chøc nghiªn cøu
çc vÊn ®Ò vµ çc xu h−íng ph¸t triÓn trong lÜnh vùc nh©n khÈu häc, trong ®ã
cã çc yÕu tè x¸c ®Þnh vµ hËu qu¶ cña sù ph¸t triÓn; phèi hîp chiÕn l−îc trong
lÜnh vùc d©n sè vµ ph¸t triÓn; mèi quan hÖ gi÷a çc vÊn ®Ò nh©n khÈu häc víi
çc ph¸t triÓn cã liªn quan; çc vÊn ®Ò ®−êng lèi chÝnh trÞ vµ çc ch−¬ng tr×nh
ph¸t triÓn cã liªn quan; çc vÊn ®Ò gióp ®ì trong lÜnh vùc d©n sè; tæ chøc
nghiªn cøu vµ ®−a ra çc kiÕn nghÞ cho héi ®ång kh«ng chØ vÊn ®Ò sè l−îng vµ
c¬ cÊu cã nh÷ng sù dao ®éng trong sè ®ã mµ cßn çc yÕu tè d©n chñng häc vµ
çc yÕu tè d©n chñng kinh tÕ - x· héi.
Mét trong bé phËn næi bËt nhÊt cña ch−¬ng tr×nh d©n sè cña LHQ lµ: 1)
ho¹t ®éng trong lÜnh vùc ®Ò ra chiÕn thuËt vµ biÖn ph¸p, ®Æc biÖt lµ nh÷ng
74
®¸nh gi¸ vµ dù b¸o cã uy tÝn cña LHQ vÒ sè l−îng d©n sè vµ nh÷ng thay ®æi
cña nã; 2) sù chuÈn bÞ chØ ®¹o tiÕn hµnh nghiªn cøu nh©n khÈu häc.
Trong nh÷ng n¨m 1960 sù bïng næ d©n sè trªn thÕ giíi ®· trë thµnh ®èi
t−îng cho sù quan t©m ®Æc biÖt. NhÞp ®é d©n sè cao diÔn ra tíi cuèi nh÷ng
n¨m 1960, sau ®ã cã nhÞp ®é chËm l¹i vµo nh÷ng n¨m 1970 vµ t−¬ng ®èi æn
®Þnh trong nh÷ng n¨m 1980. D©n sè trªn hµnh tinh ®· t¨ng lªn hai lÇn trong
giai ®o¹n tõ n¨m 1950 tíi 1990 (tõ 2,5 tû lªn tíi 5,3 tû).
Sù t¨ng d©n sè ®¸ng kÓ ®· t¹o ra g¸nh nÆng cho nguån tµi nguyªn vµ
m«i tr−êng, lµm gi¶m hiÖu qu¶ cña çc nç lùc dµnh cho sù ph¸t triÓn. LHQ,
v× thÕ, ®· ®Æc biÖt quan t©m tíi xem xÐt sù phô thuéc gi÷a vÊn ®Ò gia t¨ng
d©n sè vµ sù ph¸t triÓn.
Quü LHQ vÒ d©n sè
N¨m 1947 LHQ lËp Quü víi môc ®Ých chñ yÕu lµ gióp ®ì çc n−íc ®ang
ph¸t triÓn trong lÜnh vùc d©n sè. Quü ®−îc h×nh thµnh tõ sù ®ãng gãp tù
nguyÖn cña çc quèc gia thµnh viªn LHQ.
Quü cã çc chøc n¨ng sau: thµnh lËp mét c¬ chÕ quèc tÕ cã kh¶ n¨ng tÝnh
®−îc çc nhu cÇu cña çc quèc gia trong lÜnh vùc d©n sè vµ kÕ ho¹ch gia ®×nh;
sè nh©n chñng häc (nh− sù gia t¨ng d©n sè, møc ®é sinh ra vµ chÕt ®i, c¬ cÊu
tuæi t¸c cña d©n c−, sù ph©n bè l·nh thæ vµ di c−); gióp ®ì çc chÝnh phñ trong
viÖc so¹n th¶o çc ch−¬ng tr×nh vµ dù ¸n trong lÜnh vùc d©n sè; hç trî tµi chÝnh
trong viÖc thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh vµ dù ¸n trªn.
GÇn mét nöa nguån lùc cña Quü ®−îc dµnh cho çc ch−¬ng tr×nh cña çc
bµ mÑ vµ trÎ em (trong ®ã cã vÊn ®Ò kÕ ho¹ch ho¸ gia ®×nh). LÜnh vùc ho¹t
®éng bao gåm tæng thÓ çc vÊn ®Ò: tõ viÖc ñng hé sù nghiªn cøu trong lÜnh vùc
tr¸nh thai víi viÖc chuÈn bÞ ®éi ngò chuyªn gia, më réng viÖc cung cÊp çc
dÞch vô cÇn thiÕt.
Héi nghÞ quèc tÕ vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn
LÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö thÕ giíi mét héi nghÞ toµn cÇu cÊp chÝnh phñ
vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn ®−îc tæ chøc vµo n¨m 1974 t¹i Bu-ca-ret (Ru-ma-ni).
Héi nghÞ ®· th«ng qua b¶n kÕ ho¹ch hµnh ®éng toµn thÕ giíi trong lÜnh vùc
d©n sè, trong ®ã sù phô thuéc c¨n b¶n gi÷a vÊn ®Ò nh©n khÈu häc vµ cÊp ®é
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi ®−îc ®Æc biÖt nhÊn m¹nh. Héi nghÞ quèc tÕ vÒ d©n
sè n¨m 1984 t¹i Mª-xi-c« xem xÐt çc vÊn ®Ò nh− di c−, ®« thÞ ho¸ vµ giµ ho¸
d©n c−.
N¨m 1989 theo sù xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc hiÖn kÕ ho¹ch
hµnh ®éng n¨m 1974 vÒ d©n sè, Héi ®ång vÒ vÊn ®Ò d©n sè ra quyÕt ®Þnh tæ
chøc héi nghÞ quèc tÕ vÒ d©n sè vµo n¨m 1994.
75
Héi nghÞ quèc tÕ vÒ d©n sè vµ ph¸t triÓn ®−îc tæ chøc t¹i Ai CËp n¨m
1994 víi thµnh phÇn bao gåm ®¹i diÖn cña 179 n−íc.
Sù quan t©m lín cña Héi nghÞ lµ: sù gia t¨ng d©n sè vµ c¬ cÊu nh©n khÈu
häc, chÝnh s¸ch cña çc ch−¬ng tr×nh trong lÜnh vùc d©n sè, m«i tr−êng xung
quanh vµ sù ph¸t triÓn, ph©n bè vµ di c−, d©n sè vµ t×nh tr¹ng phô n÷; kÕ
ho¹ch gia ®×nh, søc khoÎ vµ sù thÞnh v−îng cña gia ®×nh.
Téi ph¹m.
Trong ho¹t ®éng cña m×nh vÒ dù b¸o téi ph¹m vµ xÐt xö LHQ tiÕn hµnh
theo ®uæi 6 môc ®Ých:
+ Phßng ngõa téi ph¹m trong néi bé çc quèc gia vµ trªn ph¹m vi quèc tÕ;
+ Gi¸m s¸t néi bé trong néi bé quèc gia còng nh− trªn ph¹m vi quèc tÕ;
+ Cñng cè sù hîp t¸c quèc tÕ vµ khu vùc trong sù nghiÖp phßng ngõa téi
ph¹m, xÐt xö h×nh sù vµ cuéc ®Êu tranh víi téi ph¹m mang tÝnh quèc gia;
+ Phèi hîp vµ cñng cè søc m¹nh cña çc quèc gia thµnh viªn LHQ trong
phßng ngõa vµ ®Êu tranh víi téi ph¹m xuyªn quèc gia;
+ T¨ng c−êng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xÐt xö, sù t«n träng ®óng møc çc
quyÒn cña con ng−êi trong quan hÖ víi nh÷ng ng−êi bÞ h¹i vµ tÊt c¶ nh÷ng
ng−êi tham gia tè tông;
+ Hç trî viÖc ®¹t ®−îc çc tiªu chÝ cao nhÊt vÒ nh©n ®¹o vµ c«ng b»ng;
Trªn c¬ së ®ã LHQ mong muèn h¹ thÊp møc ®é thiÖt h¹i do téi ph¹m
g©y ra (møc ®é ®−îc x¸c ®Þnh bëi sù thiÖt h¹i vÒ tÝnh m¹ng, søc khoÎ, vËt
chÊt vµ ¶nh h−ëng cña chóng tíi sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi), hç trî sù
tu©n thñ çc tiªu chÝ quèc tÕ vµ çc quy ph¹m xÐt xö h×nh sù, tiÕn hµnh
gióp ®ì trong viÖc phæ biÕn vµ trao ®æi th«ng tin, chuÈn bÞ çc lùc l−îng
chuyªn viªn vµ cung cÊp sù gióp ®ì cho çc chÝnh phñ.
N¨m 1950 §¹i héi ®ång quyÕt ®Þnh triÖu tËp 5 n¨m mét lÇn Héi nghÞ cña
LHQ vÒ phßng ngõa téi ph¹m vµ trõng trÞ nh÷ng ng−êi ph¹m téi. Thµnh phÇn
tham gia héi nghÞ bao gåm çc chuyªn viªn ®iÒu tra h×nh sù, çc nhµ chøc
tr¸ch vµ çc chuyªn gia vÒ luËt h×nh sù.
Uû ban vÒ phßng ngõa téi ph¹m vµ luËt h×nh sù lµ c¬ quan chøc n¨ng cña
Héi ®ång Kinh tÕ x· héi ®−îc thµnh lËp n¨m 1992 ®Ó t¨ng c−êng ho¹t ®éng
cña LHQ trong lÜnh vùc téi ph¹m. Uû ban bao gåm 40 thµnh viªn vµ tiÕn hµnh
häp hµng n¨m t¹i Viªn.
Trªn c¬ së çc khuyÕn nghÞ cña uû ban vµo n¨m 1994 t¹i Italia ®· tiÕn
hµnh Héi nghÞ toµn thÕ giíi ë cÊp bé tr−ëng vÒ vÊn ®Ò tæ chøc téi ph¹m
xuyªn quèc gia. Còng trong n¨m nµy t¹i Italia ®· tæ chøc héi nghÞ quèc tÕ
vÒ phßng ngõa vµ ®Êu tranh víi téi röa tiÒn vµ sö dông çc thu nhËp tõ con
76
®−êng ph¹m téi. Çc khuyÕn nghÞ cña çc héi nghÞ ®ã ®· ®−îc §¹i héi ®ång
LHQ th«ng qua. Uû ban ®· ®−îc giao nhiÖm vô hç trî viÖc thùc hiÖn vµ
kiÓm tra viÖc thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh ®ã.
77
C©u hái «n tËp
1. H·y cho biÕt nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n cña LHQ trong lÜnh vùc b¶o vÖ
hoµ b×nh?
2. H·y cho biÕt ho¹t ®éng cô thÓ cña LHQ trong lÜnh vùc g×n gi÷ hoµ b×nh
ë mét sè n¬i trªn thÕ giíi?
3. H·y cho biÕt ho¹t ®éng cña LHQ trong lÜnh vùc kiÓm tra ho¹t ®éng vò
trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ?
4. H·y cho biÕt ho¹t ®éng c¬ b¶n cña LHQ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ - x·
héi?
5. H·y cho biÕt nh÷ng ho¹t ®éng cô thÓ cña LHQ trong lÜnh vùc kinh tÕ -
x· héi?
78
Ch−¬ng IV
Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ

quyÒn con ng−êi vµ vÊn ®Ò nh©n ®¹o
I. Vai trß cña liªn hîp quèc trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con
ng−êi
1. Kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi trong lÞch sö nh©n lo¹i

N¨m m−¬i hai n¨m tr−íc ®©y, vµo ngµy 10-12-1948 §¹i héi ®ång LHQ
ra “Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi”. Tõ ®ã ®Õn nay ngµy 10-12
hµng n¨m ®−îc coi lµ ngµy quyÒn con ng−êi cña toµn thÕ giíi. Còng tõ ®ã, lÞch
sö quyÒn con ng−êi ®· ®¸nh dÊu cét mèc ®Ó b−íc sang mét trang míi trong
lÞch sö chung cña toµn nh©n lo¹i.
Tõ xa x−a cho ®Õn ngµy nay quyÒn con ng−êi lu«n lµ vÊn ®Ò n»m trong
trung t©m cña çc häc thuyÕt chÝnh trÞ, triÕt häc vµ ph¸p lý; lµ c¬ së x· héi,
ph¸p lý cho çc lùc l−îng chÝnh trÞ kh¸c nhau ®Êu tranh giµnh ¶nh h−ëng
trong x· héi ®Ó cñng cè ®Þa vÞ x· héi cña m×nh.
QuyÒn con ng−êi lµ mét ph¹m trï x· héi ph¸p lý, kh«ng thÓ tån t¹i ®éc
lËp t¸ch khái x· héi vµ Nhµ n−íc, ®ång thêi lµ c«ng cô cña giai cÊp thèng trÞ
trong tõng x· héi nhÊt ®Þnh. V× thÕ, trong tõng giai ®o¹n lÞch sö kh¸c nhau
th× quan niÖm, néi dung vµ tæng thÓ çc quyÒn vµ tù do cña con ng−êi còng
kh«ng gièng nhau. Kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi lu«n mang b¶n chÊt giai cÊp,
vµ viÖc thùc hiÖn çc quyÒn con ng−êi phô thuéc vµo chÕ ®é kinh tÕ - x· héi
cña mçi quèc gia nhÊt ®Þnh. Kh«ng cã kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi mét çch
chung chung, trõu t−îng, còng nh− kh«ng cã tù do nãi chung hoÆc d©n chñ nãi
chung.
Lµ mét hiÖn t−îng x· héi - ph¸p lý phøc t¹p, vÊn ®Ò quyÒn con ng−êi
lu«n g¾n liÒn víi b−íc ®i cña lÞch sö x· héi loµi ng−êi.
2. LÞch sö vÊn ®Ò quyÒn con ng−êi tr−íc khi cã LHQ
79
Tõ khi x· héi loµi ng−êi ph©n chia thµnh giai cÊp vµ xuÊt hiÖn çc Nhµ
n−íc ®Çu tiªn th× sè l−îng çc quyÒn cña ç nh©n b¾t ®Çu ®−îc x¸c ®Þnh b»ng
sù phô thuéc cña ç nh©n víi mçi giai cÊp hoÆc nhãm x· héi nhÊt ®Þnh.
Trong x· héi chiÕm h÷u n« lÖ ng−êi n« lÖ hoµn toµn kh«ng cã quyÒn hµnh
g× c¶, v× hä chØ ®−îc coi lµ nh÷ng con vËt biÕt nãi. Khi ®ã gi÷a nh÷ng ng−êi tù
do tån t¹i sù ph©n chia thø h¹ng kh¸c nhau víi sè l−îng quyÒn ç nh©n kh¸c
nhau. Trong x· héi n« lÖ lÇn ®Çu tiªn ®· xuÊt hiÖn kh¸i niÖm “tù do” ®Ó ph©n
biÖt gi÷a n« lÖ vµ nh÷ng ng−êi kh«ng ph¶i n« lÖ; tuy nhiªn khi Êy ch−a xuÊt
hiÖn kh¸i niÖm c«ng d©n vµ còng kh«ng thÓ cã kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi.
Trong x· héi phong kiÕn sè l−îng çc quyÒn ç nh©n ®−îc x¸c ®Þnh c¨n cø
vµo ®Þa vÞ cña tõng tÇng líp ng−êi theo thang bËc ®¼ng cÊp. Kh¸i niÖm c«ng
d©n vµ quyÒn con ng−êi ch−a xuÊt hiÖn.
Nh÷ng cuéc çch m¹ng t− s¶n næ ra ë ch©u ¢u, ch©u Mü trong thÕ kû
XVIII ®· cèng hiÕn cho nh©n lo¹i nh÷ng gi¸ trÞ nh©n v¨n to lín víi sù xuÊt
hiÖn nh÷ng khÈu hiÖu “Tù do”, “B×nh ®¼ng”, “B¸c ¸i”. B¶n tuyªn ng«n ®Çu
tiªn vÒ quyÒn con ng−êi trong lÞch sö nh©n lo¹i lµ Tuyªn ng«n ®éc lËp n¨m
1776 cña Hîp chñng quèc Hoa Kú, trong ®ã kh¼ng ®Þnh “TÊt c¶ mäi ng−êi
sinh ra ®Òu b×nh ®¼ng. T¹o hãa cho hä quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m, trong ®ã cã
quyÒn sèng, quyÒn tù do vµ quyÒn m−u cÇu h¹nh phóc”. Nh− vËy “Tuyªn ng«n
®éc lËp” n¨m 1776 cña Mü lµ mét sù x¸c nhËn ®Çu tiªn vÒ mÆt Nhµ n−íc ®èi
víi quyÒn con ng−êi vµ còng tõ ®ã xuÊt hiÖn chÕ ®Þnh ph¸p lý vÒ quyÒn con
ng−êi.
Cuéc çch m¹ng t− s¶n næ ra ë Ph¸p n¨m 1789 ®· dÉn ®Õn sù ra ®êi
cña b¶n “Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn” bÊt hñ.
§iÒu 1 Tuyªn ng«n 1789 cña Ph¸p trÞnh träng tuyªn bè “Ng−êi ta sinh ra
®Òu tù do vµ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi”. Çc quyÒn ®ã lµ “quyÒn tù do, quyÒn së
h÷u, quyÒn an ninh, quyÒn chèng l¹i ¸p bøc, quyÒn tù do tÝn ng−ìng, tù do
ng«n luËn, tù do b¸o chÝ…”.
Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn cña Ph¸p ®· ®−a ra hai lo¹i quyÒn
lµ quyÒn con ng−êi (droits du l’homme) vµ quyÒn c«ng d©n (droits du citoyen).
Theo Tuyªn ng«n, con ng−êi ®−îc xem xÐt ë hai khÝa c¹nh: mét lµ, con ng−êi
víi nghÜa tù nhiªn, tù b¶n th©n khi sinh ra ®· cã çc quyÒn bÊt kh¶ x©m
ph¹m; hai lµ, con ng−êi víi nghÜa c«ng d©n, lµ thµnh viªn cña x· héi, thuéc vÒ
mét Nhµ n−íc , mét x· héi nhÊt ®Þnh.
Kh¸i niÖm vÒ quyÒn con ng−êi (nh©n quyÒn) trong Tuyªn ng«n 1789 cña
Ph¸p b¾t nguån tõ çc häc thuyÕt vÒ quyÒn tù nhiªn cña Ruts«, Groxi, lox,
Monteski¬, lµ nh÷ng quyÒn bÈm sinh ®−¬ng nhiªn, xuÊt ph¸t tõ chÝnh b¶n
80
chÊt cña con ng−êi mµ ai còng ®−îc h−ëng kÓ tõ khi sinh ra, kh«ng ph©n biÖt,
tÊt c¶ ®Òu b×nh ®¼ng.
Theo Tuyªn ng«n n¨m 1789, quyÒn c«ng d©n xuÊt hiÖn muén h¬n quyÒn
con ng−êi, trong kÕt qu¶ cña viÖc ký kÕt khÕ −íc x· héi, khi mµ c«ng d©n trë
thµnh thµnh viªn chÝnh thøc cña céng ®ång chÝnh trÞ - x· héi.
Nh− vËy, quyÒn con ng−êi ®−îc hiÓu lµ çc quyÒn tù do vµ bÊt kh¶ x©m
ph¹m vÒ së h÷u mµ bÊt kú mét Nhµ n−íc nµo còng ph¶i ®¶m b¶o cho mçi ç
nh©n.
Ngoµi “Tuyªn ng«n ®éc lËp” cña Mü vµ “Tuyªn ng«n d©n quyÒn vµ nh©n
quyÒn cña Ph¸p”, trong nöa ®Çu thÕ kû 19 ë ch©u ¢u ®· cã nhiÒu b¶n hiÕn
ph¸p ®Ò cËp ®Õn vÊn ®Ò nh©n quyÒn vµ d©n quyÒn. Tuy nhiªn çc b¶n hiÕn
ph¸p nµy ®Òu thÓ hiÖn quyÒn lîi cña giai cÊp t− s¶n th«ng qua viÖc ®Ò cao
quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ së h÷u.
Nh− vËy, chñ nghÜa t− b¶n ë giai ®o¹n ®Çu, lÇn ®Çu tiªn ®· ®Ò cËp tíi vÊn
®Ò quyÒn con ng−êi, ®· khai sinh ra mét kû nguyªn míi trong lÞch sö nh©n
lo¹i vÒ quyÒn sèng, quyÒn tù do, quyÒn m−u cÇu h¹nh phóc cña con ng−êi.
Tuy nhiªn, trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vÒ sau khi ®· cñng cè v÷ng ch¾c
®Þa vÞ thèng trÞ cña m×nh th× giai cÊp thèng trÞ trong x· héi t− b¶n ®· chµ ®¹p
lªn çc quyÒn tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i mµ chÝnh hä ®· ®Ò x−íng ra trong buæi
hoµng h«n cña thêi kú t− b¶n chñ nghÜa.
C«ng x· Paris n¨m 1871 vµ Çch m¹ng th¸ng M−êi Nga vÜ ®¹i lÇn ®Çu tiªn
®· ®Ò cËp ®Õn quyÒn con ng−êi mét çch toµn diÖn vµ triÖt ®Ó. Tõ sau Çch m¹ng
th¸ng M−êi, Nhµ n−íc X« ViÕt g¾n quyÒn con ng−êi víi çc ®iÒu kiÖn cô thÓ cña
x· héi, ®ång thêi nªu ra çc biÖn ph¸p ®Ó b¶o ®¶m thùc hiÖn trªn thùc tÕ. Trong
sè çc quyÒn con ng−êi cã nhiÒu quyÒn mµ tr−íc ®©y ch−a hÒ ®−îc ®Ò cËp tíi
trong hiÕn ph¸p t− s¶n nh− quyÒn b×nh ®¼ng nam n÷, quyÒn trÎ em, quyÒn cña
ng−êi cã nh−îc ®iÓm vÒ thÓ chÊt… vµ cao h¬n n÷a lµ quyÒn cña con ng−êi ®−îc
sèng trong hßa b×nh, quyÒn d©n téc tù quyÕt.
3. Nguyªn nh©n xuÊt hiÖn viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi cña LHQ.
Sau ChiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø nhÊt Héi quèc liªn ®· ban hµnh quy
chÕ ho¹t ®éng, trong ®ã çc quèc gia thµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm b¶o ®¶m çc
quyÒn b×nh ®¼ng vµ nh©n ®¹o vÒ ®iÒu kiÖn lao ®éng cho tÊt c¶ nam n÷ vµ trÎ
em lµ c«ng d©n cña m×nh, ®ång thêi ®· cè g¾ng thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ vÒ
t«n träng vµ b¶o ®¶m çc quyÒn c¬ b¶n vµ tù do ç nh©n. Tuy vËy, hoµn c¶nh
quèc tÕ lóc bÊy giê ch−a cho phÐp thùc hiÖn sù hîp t¸c quèc tÕ nµy, nhÊt lµ
khi ®ã thµnh viªn cña Héi quèc liÒn l¹i chØ lµ çc n−íc t− b¶n chñ nghÜa.
81
Tr−íc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, trong ®iÒu kiÖn so s¸nh lùc l−îng
nghiªng vÒ phÝa çc n−íc t− b¶n, ¶nh h−ëng lùc l−îng d©n chñ vµ chñ nghÜa
x· héi ®Õn quan hÖ quèc tÕ cßn v« cïng Ýt ái. MÆc dï HiÕn ch−¬ng Héi quèc
liªn ®· cã néi dung liªn quan gi¸n tiÕp ®Õn viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi nh−ng
çc n−íc thµnh viªn Héi quèc liªn kh«ng ®Æt ra nhiÖm vô so¹n th¶o mét v¨n
kiÖn cã tÝnh chÊt toµn cÇu vÒ t«n träng vµ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi.
Trong cuéc ®Êu tranh cña loµi ng−êi chèng chñ nghÜa Ph¸t xÝt ®· xuÊt
hiÖn t− t−ëng vÒ sù cÇn thiÕt hîp t¸c quèc gia trong viÖc t«n träng vµ b¶o vÖ
çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
Ngay tõ trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho viÖc thµnh lËp LHQ, 24 quèc gia
trong tr¹ng th¸i chiÕn tranh víi §øc cïng 21 quèc gia kh¸c ®· ký b¶n “Tuyªn
bè” vµo ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 1942, trong ®ã thÓ hiÖn sù tin t−ëng r»ng th¾ng lîi
cuèi cïng tr−íc kÎ thï lµ sù cÇn thiÕt cho viÖc b¶o vÖ cuéc sèng, tù do ®éc lËp…
cho viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi vµ sù b×nh ®¼ng ë tÊt c¶ çc n−íc.
Th¸ng 9 n¨m 1944 çc n−íc Liªn X«, Mü, Anh cïng nhau so¹n th¶o HiÕn
ch−¬ng LHQ ®· nªu ra yªu cÇu ®−a vµo HiÕn ch−¬ng LHQ ®· nªu ra yªu cÇu
®−a vµo HiÕn ch−¬ng chÕ ®Þnh vÒ t«n träng vµ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi, coi ®ã
lµ mét trong çc tiÒn ®Ò quan träng nhÊt trong môc ®Ých ho¹t ®éng cña m×nh.
Ba c−êng quèc thÕ giíi nµy ®· cïng nhau thèng nhÊt quan ®iÓm thµnh lËp tæ
chøc LHQ víi môc ®Ých t¹o ra çc ®iÒu kiÖn æn ®Þnh vµ thuËn lîi cÇn thiÕt cho
viÖc thiÕt lËp quan hÖ hßa b×nh, hîp t¸c, ®ång thêi khuyÕn khÝch viÖc t«n
träng çc quyÒn tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
Trong qu¸ tr×nh tháa thuËn gi÷a Liªn X«, Mü, Anh, Trung Quèc, cho viÖc
hoµn thµnh HiÕn ch−¬ng LHQ, cuèi cïng vÊn ®Ò quyÒn con ng−êi vµ hîp t¸c
quèc tÕ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ®· ®−îc ghi nhËn lµ mét trong çc
môc ®Ých ho¹t ®éng cña LHQ.
4. HiÕn ch−¬ng LHQ vµ vÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn con ng−êi
Tõ khi sinh ra (ngµy 24/10/1945) LHQ b¾t ®Çu trë thµnh trung t©m hîp
t¸c cña çc quèc gia trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi. LHQ theo §iÒu 55
HiÕn ch−¬ng, cã nhiÖm vô khuyÕn khÝch vµ thóc ®Èy:
a. ViÖc n©ng cao møc sèng, b¶o ®¶m cho mäi ng−êi ®Òu cã c«ng ¨n viÖc
lµm cïng nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÕn bé vµ ph¸t triÓn trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi;
b. ViÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ trong lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi, y Õ
vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan kh¸c; sù hîp t¸c quèc tÕ trong çc lÜnh vùc v¨n hãa
gi¸o dôc;
c. Sù t«n träng vµ tu©n thñ triÖt ®Ó çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña tÊt c¶
mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam n÷, ng«n ng÷ hay t«n gi¸o.
82
§iÒu 56 quy ®Þnh tÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn LHQ ®Ó ®¹t ®−îc viÖc t«n
träng vµ b¶o vÖ çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi. Nh− vËy, víi viÖc
thµnh lËp LHQ, lÇn ®Çu tiªn trong lÞch sö nh©n lo¹i vÊn ®Ò quyÒn con ng−êi vµ
hîp t¸c quèc tÕ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ®−îc ®Ò cËp ®Õn trong mét
®iÒu −íc quèc tÕ ®a ph−¬ng toµn cÇu. Tõ ®©y lÞch sö vÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn con
ng−êi ®· b−íc sang trang míi ë ph¹m vi toµn thÕ giíi.
5. LHQ vµ viÖc x©y dùng çc v¨n kiÖn quèc tÕ vÒ quyÒn con
ng−êi.
a. “Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi”
HiÕn ch−¬ng LHQ mÆc dï ®· ®Ò cËp ®Õn quyÒn con ng−êi ë ph¹m vi réng
nh−ng còng chØ ®−a ra çc nguyªn t¾c t«n träng vµ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi,
mµ ch−a ®Ò cËp ®Õn mét çch cô thÓ nh÷ng quyÒn nµo cña con ng−êi cÇn ®−îc
b¶o vÖ còng nh− biÖn ph¸p thùc hiÖn nh− thÕ nµo. V× thÕ ngµy 10/12/1948 §¹i
héi ®ång LHQ ®· th«ng qua "Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi".
Tuyªn ng«n lµ v¨n kiÖn ®Çu tiªn kh«ng chØ kh¼ng ®Þnh çc nguyªn t¾c t«n
träng vµ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ®· ®−îc ghi nhËn trong HiÕn ch−¬ng LHQ
mµ cßn c¶ nh÷ng quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa.
Nh− vËy, víi viÖc ra "Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi", LHQ
®· b−íc ®Çu thÓ hiÖn vai trß cña m×nh lµ trung t©m hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh
vùc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi trong thêi ®¹i míi.
ViÖc Tuyªn ng«n ghi nhËn çc quyÒn kinh tÕ - x· héi lµ mét trong çc quyÒn
c¬ b¶n cña con ng−êi lµ mét th¾ng lîi cña çc lùc l−îng d©n chñ vµ chñ nghÜa x·
héi. V× thÕ, Tuyªn ng«n ®· giµnh ®−îc sù c«ng nhËn vµ ñng hé cña céng ®ång
quèc tÕ, th−êng ®−îc çc quèc gia viÖn dÉn nh− lµ mét v¨n kiÖn cã gi¸ trÞ to lín.
MÆc dï cã ý nghÜa quan träng trong ®êi sèng quèc tÕ nh−ng tuyªn ng«n
còng chØ lµ khuyÕn nghÞ mµ kh«ng ph¶i lµ ®iÒu −íc quèc tÕ cã gi¸ trÞ ph¸p lý
rµng buéc çc quèc gia. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i so¹n th¶o c«ng −íc quèc tÕ
chung vÒ quyÒn con ng−êi. §¹i héi ®ång LHQ ®· ra nghÞ quyÕt giao cho çc c¬
quan cña m×nh so¹n th¶o c«ng −íc nµy. C«ng viÖc nµy kÐo dµi 18 n¨m. Çc
n−íc t− b¶n lu«n kiªn tr× quan ®iÓm chØ ®−a vµo c«ng −íc çc quyÒn d©n sù,
chÝnh trÞ mµ kh«ng muèn ®Ò cËp tíi çc quyÒn kinh tÕ - x· héi vµ v¨n hãa. Do
t−¬ng quan lùc l−îng trong LHQ vµo nh÷ng n¨m 1966 LHQ ®· so¹n th¶o vµ
th«ng qua 2 c«ng −íc, ®ã lµ:
- C«ng −íc vÒ çc quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ;
- C«ng −íc vÒ çc quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa.
83
Çc C«ng −íc quèc tÕ n¨m 1966 vÒ quyÒn con ng−êi ®· chøng minh kinh
nghiÖm ®Çu tiªn cña céng ®ång quèc tÕ vÒ x©y dùng vµ th«ng qua çc quy
ph¹m vÒ nh÷ng quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi.
b. C«ng −íc n¨m 1966 vÒ çc quyÒn kinh tÕ - x· héi vµ v¨n hãa vµ
C«ng −íc vÒ çc quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ
§iÓm chung nhÊt mµ c¶ hai C«ng −íc ®Òu ®Ò cËp lµ: quyÒn d©n téc tù
quyÕt; quyÒn b×nh ®¼ng cña mäi ng−êi trong viÖc h−ëng çc quyÒn con ng−êi;
cÊm tuyªn truyÒn chiÕn tranh x©m l−îc vµ mäi hµnh vi g©y thï h»n d©n téc...;
nghÜa vô cña çc quèc gia thµnh viªn ph¶i b¶o ®¶m thùc hiÖn vµ t«n träng çc
quyÒn con ng−êi.
C«ng −íc vÒ çc quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ n¨m 1966 quy ®Þnh con ng−êi
cã quyÒn ®−îc sèng, quyÒn tù do vµ bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ th©n thÓ, kh«ng bÞ
b¾t bí tïy tiÖn, b×nh ®¼ng tr−íc tßa ¸n, tù do t− t−ëng, tÝn ng−ìng, tù do héi
häp, lËp héi; cÊm lao ®éng c−ìng bøc, cÊm tuyªn truyÒn chiÕn tranh.
C«ng −íc vÒ çc quyÒn kinh tÕ - x· héi vµ v¨n hãa quy ®Þnh con ng−êi ®−îc
h−ëng çc quyÒn: lao ®éng, ®iÒu kiÖn lao ®éng c«ng b»ng vµ thuËn lîi thµnh lËp
c«ng ®oµn, b¶o ®¶m x· héi, ®−îc gióp ®ì vÒ y tÕ, häc tËp, tham gia vµo ®êi sèng
v¨n hãa.
§Õn nay LHQ ®· th«ng qua 23 c«ng −íc quèc tÕ vÒ b¶o vÖ quyÒn con
ng−êi, trong ®ã ViÖt Nam ®· tham gia trong sè 23 c«ng −íc nµy:
- C«ng −íc n¨m 1966 vÒ çc quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ;
- C«ng −íc n¨m 1966 vÒ çc quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa;
- C«ng −íc n¨m 1965 vÒ chèng ph©n biÖt chñng téc;
- C«ng −íc n¨m 1973 vÒ chèng téi ¸c diÖt chñng;
- C«ng −íc n¨m 1975 vÒ chèng ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷;
- C«ng −íc n¨m 1948 vÒ chèng téi ¸c diÖt chñng;
- C«ng −íc n¨m 1980 vÒ quyÒn trÎ em.
Trong tÊt c¶ C«ng −íc quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi ®Òu quy ®Þnh çc quèc
gia thµnh viªn cã tr¸ch nhiÖm ban hµnh çc v¨n b¶n ph¸p luËt vµ ¸p dông çc
biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn trong cuéc sèng çc néi dung cam kÕt, ®ång
thêi ®Þnh kú b¸o ço tr−íc çc uû ban liªn quan cña LHQ vÒ viÖc thùc hiÖn çc
C«ng −íc nµy.
6. Vai trß cña LHQ vµ çc c¬ quan cña nã trong viÖc b¶o ®¶m
thùc hiÖn çc quy ph¹m luËt quèc tÕ vÒ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi
Mét trong nh÷ng ®Æc ®iÓm cña sù ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh
vùc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi lµ viÖc thiÕt lËp hÖ thèng kiÓm so¸t quèc tÕ. Ho¹t
®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t nµy ®−îc x¸c ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng LHQ vµ
84
çc c¬ quan chuyªn m«n cña nã, còng nh− trong çc ®iÒu −íc quèc tÕ kh¸c
nhau.
Th−êng lµ trªn thùc tÕ b¶o ®¶m thùc hiÖn quyÒn con ng−êi thuéc thÈm
quyÒn cña mçi quèc gia; tuy nhiªn, vÊn ®Ò l¹i cã sù ®iÒu chØnh quèc tÕ vµ ë
chõng mùc nhÊt ®Þnh l¹i lµ tr¸ch nhiÖm cña céng ®ång quèc tÕ.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ hÖ thèng kiÓm so¸t viÖc b¶o ®¶m quyÒn con ng−êi
®−îc thùc hiÖn th«ng qua sù tháa thuËn hµnh ®éng cña çc quèc gia, sao
cho kh«ng vi ph¹m chñ quyÒn quèc gia vµ kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc néi
bé cña çc quèc gia thµnh viªn.
Mét trong nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n cña LuËt quèc tÕ hiÖn ®¹i lµ nguyªn
t¾c t«n träng chñ quyÒn quèc gia vµ nguyªn t¾c kh«ng can thiÖp vµo c«ng viÖc
néi bé cña quèc gia kh¸c. T«n träng chñ quyÒn quèc gia, kh«ng can thiÖp vµo
c«ng viÖc néi bé cña quèc gia kh¸c lµ t«n träng quyÒn téc tù quyÕt - quyÒn c¬
b¶n cña con ng−êi.
Mét trong nh÷ng h×nh thøc kiÓm so¸t phæ biÕn lµ viÖc çc quèc gia th«ng
b¸o cho Tæng th− ký LHQ hoÆc c¬ quan chuyªn tr¸ch cña LHQ vÒ viÖc thùc
hiÖn quyÒn con ng−êi ë n−íc m×nh.
Theo nghÞ quyÕt sè 6248 n¨m 1965 cña Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi, theo
khuyÕn nghÞ cña Uû ban quyÒn con ng−êi, çc quèc gia thµnh viªn LHQ cã
tr¸ch nhiÖm mçi n¨m mét lÇn b¸o ço cho Tæng th− ký LHQ theo chu kú 3
n¨m:
- N¨m thø nhÊt: Gåm çc th«ng tin vÒ thùc hiÖn çc quyÒn d©n sù vµ
chÝnh trÞ.
- N¨m thø hai: Çc th«ng tin vÒ thùc hiÖn çc quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ
v¨n hãa:
- N¨m thø ba: VÒ tù do th«ng tin. §Ó tæng hîp vµ xö lý çc th«ng tin
trªn, LHQ thµnh lËp Uû ban chuyªn tr¸ch vÒ b¸o ço ®Þnh kú. Uû ban nµy cã
tr¸ch nhiÖm tæng hîp çc th«ng tin vµ chuÈn bÞ dù th¶o çc nghÞ quyÕt cña
Uû ban quyÒn con ng−êi cña LHQ. Tuy nhiªn, c¶ ñy ban LHQ vÒ quyÒn con
ng−êi, c¶ Uû ban chuyªn tr¸ch vÒ b¸o ço ®Þnh kú ®Òu kh«ng cã quyÒn ra çc
khuyÕn nghÞ cho tõng quèc gia ®ã sau khi thu nhËn çc th«ng tin tõ hä.
Tõ n¨m 1976 sau khi hai C«ng −íc vÒ çc quyÒn d©n sù, chÝnh trÞ vµ çc
quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa cã hiÖu lùc, hÖ thèng b¸o ço cña çc quèc gia
thµnh viªn LHQ ®Õn Tæng th− ký LHQ ®−îc thay ®æi theo quy tr×nh míi. Theo
C«ng −íc vÒ çc quyÒn kinh tÕ, x· héi vµ v¨n hãa, çc quèc gia thµnh viªn b¸o
ço vÒ çc biÖn ph¸p cña m×nh ¸p dông vµ nh÷ng thµnh tùu trong viÖc b¶o ®¶m
quyÒn con ng−êi ®−îc ghi nhËn trong C«ng −íc.
85
Trªn c¬ së th«ng tin thu nhËn ®−îc, Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi cã quyÒn
ra khuyÕn nghÞ chung cho tÊt c¶ çc n−íc. Uû ban quyÒn con ng−êi cña LHQ
còng chØ cã quyÒn nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ chung vÒ viÖc thùc hiÖn quyÒn con ng−êi
trong ph¹m vi toµn thÕ giíi.
Tãm l¹i, ®Ó thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc quyÒn con ng−êi
LHQ ®· t¹o ra c¬ chÕ kiÓm so¸t víi nhiÖm vô chÝnh lµ xem xÐt b¸o ço cña çc
quèc gia thµnh viªn vÒ viÖc thùc hiÖn çc C«ng −íc quèc tÕ vÒ quyÒn con
ng−êi. C¬ chÕ nµy ho¹t ®éng phï hîp víi HiÕn ch−¬ng LHQ, thóc ®Èy sù hîp
t¸c cña céng ®ång quèc tÕ ®Ó b¶o vÖ çc quyÒn c¬ b¶n cña con ng−êi trong thÕ
giíi hiÖn ®¹i.
7. Çc c¬ quan chÝnh lµ c¬ quan gióp viÖc cña LHQ trong viÖc b¶o
vÖ quyÒn con ng−êi.
a. HÖ thèng çc c¬ quan cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con
ng−êi
Çc c¬ quan cña LHQ gi÷ vÞ trÝ v« cïng quan träng trong hîp t¸c quèc tÕ vÒ
b¶o vÖ quyÒn con ng−êi. Vai trß quan träng h¬n c¶ thuéc vÒ §¹i héi ®ång vµ Héi
®ång kinh tÕ - x· héi. Trong ph¹m vi LHQ cßn cã çc c¬ quan chuyªn tr¸ch vÒ
hîp t¸c quèc tÕ nh»m thóc ®Èy viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi.
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi LHQ
®· thµnh lËp Uû ban quyÒn con ng−êi trùc thuéc Héi ®ång kinh tÕ - x· héi.
Trong Uû ban quyÒn con ng−êi cã çc tiÓu ban vÒ tù do th«ng tin vµ xuÊt b¶n,
vÒ chèng ph©n biÖt chñng téc vµ b¶o vÖ çc d©n téc nhá. Ngoµi Uû ban quyÒn
con ng−êi cßn cã Uû ban vÒ quyÒn phô n÷ thuéc Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi.
PhÇn lín c«ng viÖc trong lÜnh vùc quyÒn con ng−êi, trong ®ã cã viÖc th¶o
luËn çc vÊn ®Ò toµn cÇu vÒ quyÒn con ng−êi còng nh− viÖc so¹n th¶o çc v¨n
kiÖn cña LHQ ®Òu do Uû ban quyÒn con ng−êi thùc hiÖn.
Çc tiÓu ban trùc thuéc Uû ban quyÒn con ng−êi nghiªn cøu tõng lÜnh
vùc riªng lÎ vÒ quyÒn con ng−êi, ®ã lµ TiÓu ban vÒ chèng ph©n biÖt chñng
téc, TiÓu ban vÒ b¶o vÖ çc d©n téc nhá.
Ngoµi ra cßn thµnh lËp çc tiÓu ban t¹m thêi ®Ó xem xÐt vÒ viÖc vi ph¹m
quyÒn con ng−êi ë tõng n−íc. VÝ dô, Uû ban vÒ ho¹t ®éng cña Ixraen chiÕm
®ãng l·nh thæ çc n−íc ¶ rËp.
Çc uû ban chuyªn tr¸ch ho¹t ®éng th−êng xuyªn ®Ó ®iÒu tra vÒ viÖc vi
ph¹m quyÒn con ng−êi ë çc n−íc. VÝ dô Uû ban chuyªn tr¸ch vÒ chñ nghÜa
Apacthai.
86
Theo HiÕn ch−¬ng LHQ tr¸ch nhiÖm chÝnh vÒ thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ
trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi thuéc vÒ §¹i héi ®ång LHQ mµ trùc tiÕp
lµ Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi.
Theo §iÒu 13 HiÕn ch−¬ng LHQ, chøc n¨ng cña §¹i héi ®ång lµ tæ chøc
nghiªn cøu vµ ra nh÷ng quyÕt ®Þnh, khuyÕn nghÞ. C«ng viÖc nghiªn cøu vÒ
b¶o vÖ quyÒn con ng−êi thuéc vÒ tr¸ch nhiÖm cña Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi,
çc c¬ quan gióp viÖc phô trî cña LHQ vµ Ban th− ký LHQ.
§Ó thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh trong lÜnh vùc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi,
§¹i héi ®ång cã thÓ thµnh lËp çc c¬ quan gióp viÖc, vÝ dô Uû ban chuyªn
tr¸ch vÒ qu¸ tr×nh thùc hiÖn Tuyªn bè vÒ trao tr¶ ®éc lËp cho çc n−íc vµ çc
d©n téc thuéc ®Þa. Uû ban chuyªn tr¸ch vÒ chñ nghÜa A pacthai v.v...
b. Ho¹t ®éng cña çc c¬ quan cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn
con ng−êi
Trong sè çc c¬ quan chÝnh cña LHQ, Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi cïng
víi §¹i héi ®ång chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña LHQ trong
lÜnh vùc quyÒn con ng−êi. Héi ®ång lµm viÖc d−íi sù l·nh ®¹o cña §¹i héi
®ång.
Trong ho¹t ®éng cña m×nh Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi ®−a ra çc khuyÕn
nghÞ nh»m khuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
Héi ®ång chuÈn bÞ dù th¶o çc c«ng −íc vÒ quyÒn con ng−êi ®Ó tr×nh §¹i héi ®ång
LHQ.
Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi thùc hiÖn ho¹t ®éng cña m×nh th«ng qua çc
Uû ban: Uû ban kinh tÕ, Uû ban x· héi, Uû ban phèi hîp. Çc vÊn ®Ò vÒ quyÒn
con ng−êi do Uû ban x· héi ®¶m nhiÖm.
N¨m 1946 Uû ban quyÒn con ng−êi cña LHQ ®−îc thµnh lËp ®Ó thùc hiÖn
chøc n¨ng cña Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi trong lÜnh vùc quyÒn con ng−êi víi
chøc n¨ng so¹n th¶o çc c«ng −íc quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi còng nh− chuÈn
bÞ çc b¸o ço cho Héi ®ång vÒ çc vÊn ®Ò sau:
- T×nh h×nh thùc hiÖn quyÒn con ng−êi ë çc n−íc.
- B¶o vÖ çc d©n téc nhá yÕu.
- CÊm ph©n biÖt chñng téc
- TÊt c¶ çc vÊn ®Ò kh¸c liªn quan ®Õn quyÒn con ng−êi.
Uû ban quyÒn con ng−êi thùc hiÖn nhiÖm vô nghiªn cøu, ®−a ra çc
khuyÕn nghÞ, tæng hîp t×nh h×nh thùc hiÖn quyÒn con ng−êi. Trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng cña m×nh Uû ban ®· trùc tiÕp so¹n th¶o hµng lo¹t çc c«ng −íc quèc
tÕ trong lÜnh vùc quyÒn con ng−êi, nh−: Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con
ng−êi (1948); C«ng −íc vÒ ng¨n ngõa vµ trõng trÞ téi diÖt chñng (1948); C«ng
87
−íc vÒ çc quyÒn cña phô n÷ (1952); C«ng −íc vÒ chèng ph©n biÖt chñng téc
(1965); hai C«ng −íc vÒ quyÒn con ng−êi (1966); C«ng −íc vÒ chèng A pacthai
(1973); C«ng −íc vÒ quyÒn trÎ em (1989) v.v...
C¬ quan gióp viÖc thø hai cña LHQ vÒ lÜnh vùc quyÒn con ng−êi lµ Uû
ban vÒ t×nh tr¹ng cña phô n÷. Uû ban ®· tham gia vµo viÖc dù th¶o nhiÒu v¨n
kiÖn quèc tÕ nh−: C«ng −íc vÒ çc quyÒn chÝnh trÞ cña phô n÷; Tuyªn bè vÒ
chÊm døt sù ph©n biÖt ®èi xö víi phô n÷ v.v...
Héi ®ång B¶o an LHQ gi÷ vÞ trÝ ®Æc biÖt trong lÜnh vùc b¶o vÖ quyÒn
con ng−êi. Lµ c¬ quan chÝnh cña LHQ cã tr¸ch nhiÖm gi÷ g×n hßa b×nh vµ
an ninh thÕ giíi. Héi ®ång B¶o an cã quyÒn h¹n réng lín trong viÖc gi¶i
quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp quèc tÕ, trong tr−êng hîp cã ®e do¹ hßa b×nh
v.v... Héi ®ång B¶o an cã thÓ thùc hiÖn çc biÖn ph¸p cÇn thiÕt kÓ c¶ çc
biÖn ph¸p c−ìng chÕ khi cã sù ®e däa hßa b×nh, an ninh thÕ giíi vµ x©m
ph¹m th« b¹o çc quyÒn con ng−êi, bëi v× x©m ph¹m çc quyÒn con ng−êi
còng lµ sù ®e däa hßa b×nh vµ khi Êy ®· kh«ng cßn lµ c«ng viÖc néi bé cña
tõng quèc gia.
Ngoµi çc c¬ quan kÓ trªn cßn cã çc c¬ quan kh¸c cña LHQ cã ®ãng gãp
kh«ng nhá vµo viÖc khuyÕn khÝch t«n träng çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con
ng−êi. Tr−íc tiªn ®ã lµ Ban th− ký LHQ - c¬ quan chÝnh cña LHQ.
Trong Ban th− ký LHQ cã Phßng quyÒn con ng−êi cã tr¸ch nhiÖm chÝnh
trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn quyÒn con ng−êi. §©y lµ Phßng
cã chøc n¨ng b¶o ®¶m sù phôc vô ®Çy ®ñ cho çc c¬ quan chÝnh vµ c¬ quan
phô cña LHQ vÒ quyÒn con ng−êi, cung cÊp ®Çy ®ñ çc tµi liÖu cÇn thiÕt cho
çc c¬ quan nµy.
NhiÖm vô tiÕp theo cña Phßng lµ chuÈn bÞ çc c«ng viÖc ®Ó xuÊt b¶n çc
v¨n kiÖn vÒ quyÒn con ng−êi, tham gia vµo viÖc thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh t− vÊn
vÒ quyÒn con ng−êi vµ ch−¬ng tr×nh chèng chñ nghÜa Apacthai vµ chèng ph©n
biÖt chñng téc.
8. Vai trß cña LHQ trong cuéc ®Êu tranh chèng vi ph¹m th« b¹o
hµng lo¹t çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
LuËt quèc tÕ hiÖn ®¹i coi sù vi ph¹m th« b¹o hµng lo¹t çc quyÒn vµ tù do
c¬ b¶n cña con ng−êi lµ téi ph¹m quèc tÕ, ®e ®äa hßa b×nh vµ an ninh thÕ giíi.
V× thÕ cuéc ®Êu tranh chèng sù vi ph¹m th« b¹o quyÒn con ng−êi lµ mét h−íng
ho¹t ®éng cña LHQ trong lÜnh vùc nh©n quyÒn.
LHQ trong ho¹t ®éng cña m×nh ®· so¹n th¶o vµ th«ng qua hµng lo¹t ®iÒu
−íc quèc tÕ, trong ®ã cã çc quy ®Þnh vÒ cÊm téi ph¹m quèc tÕ vi ph¹m th« b¹o
quyÒn con ng−êi, ®ã lµ:
88
- C«ng −íc quèc tÕ vÒ lo¹i trõ mäi h×nh thøc ph©n biÖt chñng téc (1965);
- Tuyªn bè vÒ trao tr¶ ®éc lËp cho çc n−íc vµ çc d©n téc thuéc ®Þa
(1960);
- C«ng −íc vÒ phßng ngõa vµ trõng trÞ téi diÖt chñng (1948);
- C«ng −íc vÒ kh«ng ¸p dông thêi hiÖu ®èi víi téi ph¹m chiÕn tranh vµ téi
¸c chèng loµi ng−êi (1968);
- C«ng −íc vÒ ng¨n chÆn vµ trõng trÞ chñ nghÜa Apacthai (1973) v.v...
a. LHQ trong viÖc ®Êu tranh chèng téi diÖt chñng
Theo NghÞ quyÕt cña §¹i héi ®ång LHQ ngµy 11/12/1946 vÒ NghÞ quyÕt
ngµy 21/11/1947, téi diÖt chñng ®−îc coi lµ téi ¸c chèng loµi ng−êi, LHQ ®·
giao cho Héi ®ång Kinh tÕ vµ X· héi nghiªn cøu vµ so¹n th¶o c«ng −íc vÒ téi
¸c diÖt chñng. Víi tinh thÇn tr¸ch nhiÖm cao cña Héi ®ång, ngµy 9/12/1948
§¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua C«ng −íc vÒ phßng ngõa vµ trõng trÞ téi diÖt
chñng.
§iÒu 1 C«ng −íc ®· chØ râ diÖt chñng lµ téi ph¹m vi ph¹m luËt quèc tÕ vµ
chèng çc quèc gia, chèng loµi ng−êi, v× thÕ çc quèc gia cã tr¸ch nhiÖm ¸p
dông çc biÖn ph¸p ng¨n ngõa vµ trõng trÞ nã. Çc quèc gia thµnh viªn C«ng
−íc cã tr¸ch nhiÖm ban hµnh v¨n b¶n ph¸p luËt phï hîp vµ ¸p dông mäi biÖn
ph¸p cÇn thiÕt ®Ó trõng trÞ thÝch ®¸ng çc ç nh©n thùc hiÖn hµnh vi téi
ph¹m.
NhËn râ tÝnh chÊt nguy hiÓm cña téi ¸c diÖt chñng, LHQ ®· thµnh lËp
çc c¬ quan chuyªn tr¸ch ®Ó nghiªn cøu çc tr−êng hîp cô thÓ vµ ®iÒu tra sù
vi ph¹m th« b¹o, cã hÖ thèng quyÒn con ng−êi.
Theo NghÞ quyÕt sè 2 n¨m 1966, Uû ban quyÒn con ng−êi ®· thµnh lËp
nhãm c«ng t¸c ®Æc biÖt gåm 5 chuyªn gia cao cÊp cã nhiÖm vô ®iÒu tra sù vi
ph¹m quyÒn con ng−êi ë Nam Phi. Trong qu¸ tr×nh ho¹t ®éng Uû ban quyÒn
con ng−êi cña LHQ ®· t¨ng c−êng thªm lùc l−îng chuyªn gia ®iÒu tra vÒ téi ¸c
diÖt chñng ë Nammibia vµ çc n−íc ch©u Phi kh¸c.
VÝ dô kh¸c vÒ téi diÖt chñng lµ chÝnh s¸ch cña bän P«n Pèt- Iªng-xa-ri
ë Campuchia ®· giÕt h¹i gÇn 3 triÖu ng−êi d©n.
Nh− vËy, C«ng −íc cña LHQ vÒ phßng ngõa vµ trõng trÞ téi ¸c diÖt chñng
®· thÓ hiÖn vai trß cña LHQ trong cuéc ®Êu tranh nh»m chèng sù vi ph¹m th«
b¹o çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
b. LHQ trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Apacthai
Ngµy 30 th¸ng 11 n¨m 1973 §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua C«ng −íc
vÒ ng¨n chÆn vµ trõng trÞ chñ nghÜa Apacthai. ViÖc th«ng qua C«ng −íc
quèc tÕ nµy lµ minh chøng hïng hån vÒ sù ®ãng gãp to lín cña nh©n lo¹i
89
tiÕn bé vµo cuéc ®Êu tranh chung v× quyÒn con ng−êi th«ng qua tæ chøc
LHQ.
§iÒu 1 C«ng −íc chØ râ Apacthai lµ téi ¸c chèng loµi ng−êi, lµ sù tiÕp nèi
cña chÝnh s¸ch diÖt chñng, giÕt ng−êi hµng lo¹t, vi ph¹m th« b¹o çc nguyªn
t¾c c¬ b¶n cña LuËt quèc tÕ vµ ®e däa nghiªm träng hßa b×nh, an ninh thÕ giíi.
Çc ®oµn chuyªn gia cao cÊp cña LHQ sau khi ®iÒu tra ë Nam Phi ®·
b¸o ço §¹i héi ®ång vÒ t×nh h×nh ph¸t triÓn cña chñ nghÜa Apacthai ë n−íc
nµy. Héi ®ång B¶o an LHQ ®· nhiÒu lÇn th¶o luËn vÒ sù vi ph¹m quyÒn con
ng−êi ë Nam Phi. LHQ còng ®· thµnh lËp uû ban chuyªn tr¸ch vÒ Apacthai
®Ó b¸o ço §¹i héi ®ång vÒ thùc chÊt cña téi ¸c nµy t¹i Nam Phi.
Qua qu¸ tr×nh ®iÒu tra Uû ban ®· b¸o ço §¹i héi ®ång vµ Héi ®ång B¶o
an ®· ¸p dông çc biÖn ph¸p, kÓ c¶ biÖn ph¸p trõng ph¹t ®èi víi Nam Phi.
Th¸ng 6 n¨m 1980 Héi ®ång B¶o an LHQ ®· th«ng qua nghÞ quyÕt cùc
lùc lªn ¸n chÝnh quyÒn Nam Phi v× téi khñng bè çc chiÕn sÜ chèng chñ nghÜa
Apacthai, v× viÖc giÕt h¹i çc tï nh©n chÝnh trÞ.
ChÝnh s¸ch cña chñ nghÜa Apacthai lµ thÓ hiÖn chÝnh s¸ch téi ph¹m
chèng danh dù vµ nh©n phÈm cña con ng−êi, ®e däa nghiªm träng hßa
b×nh vµ an ninh thÕ giíi. Héi ®ång B¶o an th«ng qua nghÞ quyÕt kªu gäi
céng ®ång thÕ giíi trõng ph¹t Nam Phi b»ng çch c¾t ®øt quan hÖ kinh tÕ
víi Nam Phi, ®ång thêi yªu cÇu chÝnh quyÒn Nam Phi ®×nh chØ viÖc vi
ph¹m quyÒn con ng−êi ë n−íc ngµy, ®×nh chØ çc ho¹t ®éng x©m l−îc chèng
çc quèc gia l¸ng giÒng ch©u Phi.
Nh− vËy, b»ng nç lùc cña m×nh LHQ ®· ph¸t huy vai trß mét çch cao
nhÊt trong cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa Apacthai vµ biÓu hiÖn cña nã, b¶o
vÖ cã hiÖu qu¶ nhÊt çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
II. Vai trß cña LHQ trong vÊn ®Ò nh©n ®¹o
1. Çc c«ng −íc cña LHQ n¨m 1949 vÒ b¶o hé n¹n nh©n chiÕn
tranh.
B¶o hé n¹n nh©n chiÕn tranh lµ ph¹m trï nh©n ®¹o ®· ®−îc LHQ ®Æt
trong mèi quan t©m ®Æc biÖt trong ho¹t ®éng cña m×nh. Víi vai trß lµ trung
t©m quèc tÕ b¶o vÖ quyÒn con ng−êi, trung t©m gi÷ g×n vµ b¶o vÖ gi¸ trÞ nh©n
v¨n cña loµi ng−êi, LHQ ®· cã nh÷ng ®ãng gãp tÝch cùc trong viÖc x©y dùng
nh÷ng ®iÒu −íc quèc tÕ vÒ b¶o hé n¹n nh©n chiÕn tranh vµ b¶o ®¶m ®Ó çc
®iÒu −íc quèc tÕ nµy ®−îc nghiªm chØnh thùc thi trong ®êi sèng quèc tÕ.
90
N¨m 1949, §¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua bèn C«ng −íc vÒ b¶o hé n¹n
nh©n chiÕn tranh vµ vµo ngµy 10/6/1977 th«ng qua NghÞ ®Þnh th− bæ sung cho
çc C«ng −íc nµy.
a. Quy ®Þnh vÒ sö dông vò khÝ vµ ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh
C«ng −íc vÒ b¶o hé n¹n nh©n chiÕn tranh ®· quy ®Þnh çc bªn kh«ng
®−îc sö dông vò khÝ huû diÖt hµng lo¹t mét çch d· man. C«ng −íc ®· nghiªm
cÊm sö dông vò khÝ hãa häc, vò khÝ vi trïng, vò khÝ h¹t nh©n vµ vò khÝ giÕt
ng−êi hµng lo¹t kh¸c.
NghÞ ®Þnh th− n¨m 1977 bæ sung C«ng −íc 1949 ®· nghiªm cÊm çc thñ
®o¹n tiÕn hµnh chiÕn tranh g©y ra n¹n ®ãi cho d©n çc n−íc ®èi ®Þch nh− ph¸
huû mïa mµng, ®ª ®iÒu...; nghiªm cÊm sö dông çc ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh
huû diÖt m«i tr−êng tù nhiªn;
Khi chiÕm ®ãng trªn l·nh thæ cña ®èi ph−¬ng qu©n chiÕm ®ãng ph¶i ®¶m
b¶o cuéc sèng b×nh th−êng cña d©n c−; ph¶i t«n träng danh dù, së h÷u tµi s¶n
cña d©n c− ®Þa ph−¬ng ; cÊm c−íp bãc, c−ìng bøc v.v...
C«ng −íc vÒ b¶o hé n¹n nh©n chiÕn tranh cßn nghiªm cÊm çc h×nh thøc
tr¶ thï, cÊm ®èi xö v« nh©n ®¹o víi d©n c− vïng bÞ chiÕm ®ãng.
b. VÒ b¶o vÖ n¹n nh©n chiÕn tranh
- B¶o hé d©n th−êng trong chiÕn tranh
Víi vai trß ho¹t ®éng v× môc ®Ých g×n gi÷ hßa b×nh vµ an ninh thÕ giíi,
phèi hîp vµ thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a çc quèc gia, b¶o vÖ çc quyÒn c¬ b¶n
cña con ng−êi... LHQ ®· ban hµnh nhiÒu v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ quan
träng, trong ®ã cã çc ®iÒu −íc quèc tÕ thÓ hiÖn tÝnh nh©n ®¹o cña tæ chøc
quèc tÕ nµy. Çc c«ng −íc Gi¬-ne-v¬ n¨m 1949 ®· quy ®Þnh tr¸ch nhiÖm cña
çc bªn tham chiÕn trong chiÕn tranh nh− sau:
+ Qu©n ®éi chiÕm ®ãng trªn l·nh thæ cña ®èi ph−¬ng cã nghÜa vô kh«i
phôc trËt tù x· héi, ®¶m b¶o cuéc sèng b×nh th−êng cña d©n c− trong vïng bÞ
chiÕm ®ãng.
+ Qu©n ®éi chiÕm ®ãng ph¶i t«n träng danh dù, gia ®×nh, së h÷u tµi s¶n
cña d©n c− ®Þa ph−¬ng.
+ CÊm c−íp bãc, tr¶ thï hoÆc ®èi xö v« nh©n ®¹o víi d©n c− vïng bÞ
chiÕm ®ãng. CÊm giÕt h¹i d©n th−êng hoÆc ®èi xö d· man tµn b¹o víi d©n
th−êng.
+ CÊm b¾t d©n lµm con tin hay lµm vËt thÝ nghiÖm khoa häc.
+ CÊm dïng vò lùc hoÆc ®e do¹ dïng vò lùc ®Ó khñng bè d©n th−êng.
+ B¶o hé tï binh, th−¬ng binh, bÖnh binh trong chiÕn tranh.
91
Theo c«ng −íc Gi¬-ne-v¬ n¨m 1949 tÊt c¶ tï binh, th−¬ng binh, bÖnh
binh cña çc bªn tham chiÕn khi bÞ b¾t th× çc bªn tham chiÕn cã tr¸ch
nhiÖm ph¶i b¶o hé vµ ®èi xö nh©n ®¹o, kh«ng ®−îc x©m ph¹m ®Õn tÝnh
m¹ng, nh©n phÈm cña hä.
C«ng −íc triÖt ®Ó nghiªm cÊm viÖc tra tÊn, tµn s¸t tï b×nh, th−¬ng
binh, bÖnh binh; quy ®Þnh çc bªn tham chiÕn cã tr¸ch nhiÖm ch¨m sãc y
tÕ cho th−¬ng binh, bÖnh binh.
§èi víi tï binh, C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ n¨m 1949 vµ NghÞ ®Þnh söa ®æi, bæ
sung n¨m 1977 quy ®Þnh:
+ N−íc gi÷ tï binh ph¶i ®¶m b¶o cho tï binh cã ®iÒu kiÖn ¨n ë nh− ®iÒu
kiÖn cña binh sÜ n−íc hä.
+ Vò khÝ, ®¹n d−îc vµ çc giÊy tê qu©n sù, t− trang cña tï binh kh«ng bÞ
tÞch thu.
+ Sau chiÕn tranh çc bªn tham chiÕn ph¶i nhanh chãng phãng thÝch
tï binh theo çc quy ®Þnh cña hiÖp ®Þnh liªn quan.
2. LHQ víi quyÒn c− tró cña con ng−êi
a. Kh¸i niÖm quyÒn c− tró
QuyÒn c− tró lµ viÖc mét quèc gia cho phÐp nh÷ng ng−êi n−íc ngoµi ®ang
bÞ truy n· ë n−íc hä do ho¹t ®éng chÝnh trÞ tr¸i víi chñ tr−¬ng ®−êng lèi cña
Nhµ n−íc ®−îc phÐp nhËp c¶nh vµ c− tró trªn l·nh thæ n−íc m×nh.
Trªn c¬ së nguyªn t¾c t«n träng çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi,
quyÒn c− tró ®ång thêi còng lµ quyÒn cña mçi ng−êi ®−îc t×m n¬i c− tró ë n−íc
kh¸c khi hä ph¶i ch¹y khái n−íc m×nh do bÞ truy n· v× ho¹t ®éng chÝnh trÞ.
Trong thùc tiÔn quèc tÕ cã hai h×nh thøc c− tró lµ c− tró l·nh thæ vµ c−
tró ngo¹i giao:
+ C− tró l·nh thæ lµ viÖc quèc gia dµnh cho ng−êi n−íc ngoµi quyÒn c−
tró trªn l·nh thæ n−íc m×nh;
+ C− tró ngo¹i giao lµ viÖc nh÷ng ç nh©n riªng biÖt ®−îc giµnh quyÒn c−
tró trong c¬ quan ngo¹i giao hoÆc l·nh sù cña n−íc ngoµi. Th«ng th−êng
quyÒn c− tró nµy dµnh cho c«ng d©n cña n−íc ®¹i diÖn ngo¹i giao.
VÒ mÆt lý luËn, viÖc trao quyÒn c− tró cho ng−êi n−íc ngoµi lµ thÈm
quyÒn cña mçi quèc gia. Ng−êi n−íc ngoµi khi ®−îc phÐp c− tró th× ®ång thêi
còng cã quyÒn ®−îc b¶o ®¶m vÒ an ninh, kh«ng bÞ dÉn ®é vµ trôc xuÊt theo
yªu cÇu cña n−íc mµ hä lµ c«ng d©n.
b. Çc v¨n kiÖn cña LHQ vÒ quyÒn c− tró
92
Trong lÞch sö ho¹t ®éng cña m×nh LHQ ®· ban hµnh hai v¨n b¶n trong ®ã
hoÆc trùc tiÕp quy ®Þnh vÒ quyÒn c− tró, hoÆc cã mét sè quy ®Þnh vÒ quyÒn c−
tró, ®ã lµ:
+ Tuyªn bè vÒ c− tró l·nh thæ n¨m 1967;
+ Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi n¨m 1947.
Theo çc v¨n b¶n nµy quyÒn c− tró lµ quyÒn cña mçi ng−êi yªu cÇu ®−îc
phÐp c− tró ë n−íc kh¸c, trõ tr−êng hîp bÞ truy n· vÒ téi ph¹m h×nh sù, téi
chèng hßa b×nh, téi ph¹m chiÕn tranh hoÆc téi ph¹m chèng loµi ng−êi.
Sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai, vÊn ®Ò quyÒn c− tró trë thµnh mét
trong nh÷ng vÊn ®Ò quan t©m cña LHQ.
Trong Tuyªn ng«n toµn thÕ giíi vÒ quyÒn con ng−êi ®· nãi râ quyÒn c−
tró cÇn ph¶i ®−îc trao cho nh÷ng ng−êi ®Êu tranh chèng chñ nghÜa thùc d©n.
Çc quèc gia cÇn ph¶i gióp ®ì vµ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nh÷ng ng−êi nµy khái bÞ
trôc xuÊt hoÆc bÞ c−ìng bøc trë vÒ n−íc hä.
Theo "Tuyªn bè vÒ quyÒn c− tró l·nh thæ" n¨m 1967 th× quyÒn c− tró lµ
quyÒn ph¸t sinh trªn c¬ së chñ quyÒn quèc gia, cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ tuyÖt
®èi. §Ó ®−îc h−ëng quyÒn c− tró ç nh©n ph¶i cã ®¬n yªu cÇu göi tíi Nhµ
n−íc n¬i m×nh xin c− tró.
QuyÒn c− tró víi tÝnh chÊt lµ mét chÕ ®Þnh ph¸p lý quèc tÕ lµ quyÒn cña
quèc gia chø kh«ng ph¶i lµ quyÒn cña thÓ nh©n. XÐt vÒ mÆt ph¸p lý quèc tÕ,
quèc gia kh«ng cã nghÜa vô ph¶i dµnh cho nh÷ng nhãm thÓ nh©n nµy hay
kh¸c quyÒn c− tró nÕu nh− hä kh«ng ®¸p øng çc yªu cÇu lµ LHQ ®Ò ra.
Trong çc v¨n b¶n ph¸p luËt quèc gia kh«ng hÒ cã çc quy ®Þnh ®−¬ng
nhiªn dµnh quyÒn c− tró cho c«ng d©n n−íc kh¸c. §Ó ®−îc h−ëng quyÒn c− tró
th× c«ng d©n n−íc ngoµi ph¶i ®¸p øng c¬ së chung lµ do bÞ truy ®uæi v× lý do
chÝnh trÞ t¹i ®Êt n−íc m×nh.
Kh«ng dµnh quyÒn c− tró cho nh÷ng ®èi t−îng sau ®©y:
+ Nh÷ng ç nh©n lµ téi ph¹m quèc tÕ (téi ph¹m chiÕn tranh, téi ph¹m
diÖt chñng v.v...)
+ Nh÷ng ng−êi ph¹m téi h×nh sù trong n−íc hoÆc ph¹m téi h×nh sù quèc
tÕ nh− bu«n b¸n ma tuý, kh«ng tÆc v.v...
+ Ng−êi thùc hiÖn çc hµnh vi tr¸i víi môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ.
93
1. H·y nªu kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi trong lÞch sö nh©n lo¹i?
2. H·y cho biÕt s¬ bé vÒ lÞch sö quyÒn con ng−êi tr−íc khi cã LHQ?
3. Nguyªn nh©n b¶o vÖ quyÒn con ng−êi cña LHQ lµ g×?
4. VÊn ®Ò b¶o vÖ quyÒn con ng−êi ®−îc quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng LHQ
ra sao?
5. H·y cho biÕt vai trß cña LHQ trong viÖc x©y dùng çc v¨n kiÖn quèc tÕ
vÒ quyÒn con ng−êi?
6. H·y cho biÕt vai trß cña LHQ trong viÖc ®¶m b¶o vµ thùc hiÖn çc quy
ph¹m luËt quèc tÕ vÒ quyÒn con ng−êi?
7. H·y cho biÕt vai trß cña çc c¬ quan chÝnh vµ c¬ quan gióp viÖc cña
LHQ trong viÖc b¶o vÖ quyÒn con ng−êi?
8. H·y nªu vai trß cña LHQ trong cuéc ®Êu tranh chèng vi ph¹m th« b¹o
hµng lo¹t çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña con ng−êi?
9. H·y nªu néi dung c¬ b¶n cña çc c«ng −íc n¨m 1949 vÒ b¶o vÖ çc n¹n
nh©n chiÕn tranh?
10. H·y cho biÕt vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ çc quyÒn c− tró cña
con ng−êi?
94
Ch−¬ng V
Liªn Hîp Quèc vµ sù ph¸t triÓn luËt quèc tÕ
NhiÖm vô träng t©m cña LHQ ®−îc ghi râ trong HiÕn ch−¬ng cña m×nh lµ
gi¶i quyÕt çc tranh chÊp quèc tÕ b»ng çc biÖn ph¸p hßa b×nh phï hîp víi çc
nguyªn t¾c c«ng b»ng vµ luËt ph¸p quèc tÕ. Trong sè çc ph−¬ng thøc gi¶i
quyÕt hßa b×nh çc tranh chÊp quèc tÕ cña LHQ cã h×nh thøc träng tµi vµ hÖ
thèng tßa ¸n.
Theo §iÒu 13, mét trong çc chøc n¨ng cña §¹i héi ®ång LHQ lµ
"khuyÕn khÝch ph¸t triÓn tiÕn bé luËt ph¸p quèc tÕ vµ ph¸p ®iÓn hãa
chóng". Chøc n¨ng nµy ®−îc §¹i héi ®ång vµ çc c¬ quan chøc n¨ng kh¸c
thùc hiÖn b»ng çch tiÕn hµnh nhiÒu héi nghÞ quèc tÕ. Trong vßng 50 n¨m
qua LHQ ®· ®¶m b¶o cho viÖc ký kÕt ®−îc h¬n 450 tháa thuËn quèc tÕ, bao
trïm hÇu nh− toµn bé çc lÜnh vùc quan hÖ gi÷a çc quèc gia vµ çc lÜnh
vùc ho¹t ®éng x· héi con ng−êi. C«ng viÖc cña LHQ trong çc lÜnh vùc ®−îc
quan t©m réng lín nh− vÊn ®Ò m«i tr−êng, kho¶ng kh«ng vò trô, lao ®éng
viÖc lµm cña ng−êi nhËp c−, ®Êu tranh chèng téi ph¹m ma tóy vµ khñng bè.
I. §iÒu chØnh ph¸p lý çc tranh chÊp quèc tÕ
C¬ quan chñ yÕu cña LHQ thùc hiÖn sø m¹ng ®iÒu chØnh çc tranh chÊp
quèc tÕ lµ Tßa ¸n quèc tÕ (xem thªm ch−¬ng II). KÓ tõ khi thµnh lËp n¨m 1946
c¬ quan nµy ®· tiÕp nhËn xem xÐt trªn 72 vô tranh chÊp do çc quèc gia ®Ö
tr×nh lªn, ngoµi ra cßn cã 22 khuyÕn nghÞ do çc tæ chøc quèc tÕ yªu cÇu xem
xÐt. HÇu nh− toµn bé çc vô viÖc ®−îc Tßa ¸n quèc tÕ xem xÐt gi¶i quyÕt víi c¬
cÊu ®Çy ®ñ cña m×nh, tuy nhiªn tõ 1981, bèn vô viÖc ®−îc ®Ö tr×nh lªn çc Uû
ban ®Æc tr¸ch theo yªu cÇu cña çc bªn tranh chÊp. HiÖn nay, thêi h¹n ®Ó Tßa
xem xÐt thÈm ®Þnh ®−a ra çc khuyÕn nghÞ theo yªu cÇu lµ 21 ngµy. Çc vô
viÖc ®Ö tr×nh lªn tßa bao gåm çc lÜnh vùc réng lín trong x· héi loµi ng−êi.
Kh«ng Ýt çc vÊn ®Ò trªn liªn quan tíi luËt vÒ biªn giíi. N¨m 1953 x¶y
ra tranh chÊp gi÷a Céng hßa Ph¸p vµ V−¬ng quèc Anh, Tßa ph¸n quyÕt
mét sè hßn ®¶o t¹i eo biÓn La-mans thuéc chñ quyÒn cña V−¬ng quèc Anh.
95
Trong mét tranh chÊp kh¸c (n¨m 1959) Tßa ¸n ñng hé khiÕu n¹i cña
V−¬ng quèc BØ ®èi víi Hµ Lan vÒ m¶nh ®Êt kh«ng cã cöa biÓn th«ng
th−¬ng n»m gÇn biªn giíi gi÷a hai n−íc. N¨m 1960 Tßa ¸n quèc tÕ tuyªn
bè r»ng hµnh ®éng cña Ên §é kh«ng ph−¬ng h¹i ®Õn quyÒn qua l¹i kh«ng
g©y h¹i cña Bå-®µo-nha gi÷a çc vïng ®Êt bÞ bao bäc bëi l·nh thæ Ên §é.
N¨m 1986 Uû ban ®Æc biÖt cña Tßa ¸n quèc tÕ ra ph¸n quyÕt ph©n chia
mét phÇn biªn giíi gi÷a Buk-ki-na-pha-x« vµ Mali. Cßn mét tranh chÊp
l·nh thæ n÷a ®· ®−îc ®−a ra xem xÐt t¹i tßa ¸n gi÷a Li Bi vµ Céng hßa Set
n¨m 1990.
Nh÷ng vô viÖc kh¸c ®· ®−îc Tßa ¸n xem xÐt l¹i liªn quan tíi luËt biÓn.
N¨m 1949 Tßa ¸n quyÕt ®Þnh An-ba-ni ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm båi th−êng
tæn thÊt do m×n trong khu vùc néi thuû cña m×nh g©y ra cho tµu chiÕn cña
Anh ®ang thùc hiÖn quyÒn qua l¹i v« h¹i trong khu vùc nµy. VÒ tranh chÊp
quyÒn ®¸nh b¾t ç gi÷a V−¬ng quèc Anh vµ Na Uy, Tßa ¸n quèc tÕ n¨m
1951 ph¸n quyÕt r»ng ph−¬ng thøc thiÕt lËp ®−êng biªn giíi néi thuû cña
Na Uy kh«ng tr¸i víi luËt quèc tÕ hiÖn hµnh. N¨m 1969 theo yªu cÇu cña
§an M¹ch, Hµ Lan vµ Céng hßa liªn bang §øc, Tßa ¸n ®· x¸c ®Þnh nh÷ng
nguyªn t¾c vµ chuÈn mùc quèc tÕ lµm c¬ së cho viÖc ho¹ch ®Þnh ®−êng biªn
giíi çc vïng thÒm lôc ®Þa BiÓn B¾c thuéc chñ quyÒn cña mçi quèc gia ®ã.
N¨m 1974 Tßa quyÕt ®Þnh Ai-xlen cã quyÒn ®¬n ph−¬ng gi÷ tµu cña V−¬ng
quèc Anh vµ Céng hßa liªn bang §øc t¹i nh÷ng vïng n»m gi÷a çc ranh
giíi ®· ®−îc ho¹ch ®Þnh lµ vïng ®¸nh b¾t ç (tháa thuËn n¨m 1961) vµ n»m
gi÷a khu vùc ranh giíi 50 h¶i lý do Ai-xlen thiÕt lËp n¨m 1972.
N¨m 1982, theo yªu cÇu cña Tuy-ni-di vµ Li Bi vµ n¨m 1985 nh©n cã vô
viÖc do Li-bi vµ Man-ta ®Ö tr×nh xem xÐt, Tßa ¸n ®· ®Ò ra çc nguyªn t¾c vµ
chuÈn mùc luËt quèc tÕ ¸p dông ®Ó ph©n chia ranh giíi çc vïng thÒm lôc ®Þa
vïng biÓn §Þa Trung H¶i thuéc chñ quyÒn cña mçi quèc gia nãi trªn. N¨m
1984 Uû ban ®Æc biÖt cña Tßa ¸n quèc tÕ ®Þnh ra ®−êng biªn giíi trªn biÓn
ph©n chia thÒm lôc ®Þa vµ vïng ®¸nh b¾t ç cña Cana®a vµ Mü t¹i vïng vÞnh
Men. N¨m 1993 Tßa ¸n víi c¬ cÊu ®Çy ®ñ cña m×nh ®· ra quyÕt ®Þnh vÒ quyÒn
®i l¹i qua biªn giíi biÓn gi÷a Grin Len vµ ®¶o Ian Ma En, ph©n chia thÒm lôc
®Þa vµ vïng ®¸nh b¾t ç gi÷a §an M¹ch vµ Na Uy. Tßa cßn xem xÐt mét vô
viÖc n÷a vÒ tranh chÊp quyÒn qua l¹i vïng biªn giíi biÓn gi÷a Ghinª vµ Xª-
nª-gan. N¨m 1995 Ai-xlen khëi kiÖn Cana®a liªn quan tíi luËt Cana®a vÒ b¶o
vÖ quyÒn ®¸nh b¾t vµ khai th¸c ç ë vïng ven biÓn vµ viÖc ¸p dông luËt nµy
trong thùc tÕ. N¨m 1992 uû ban ®Æc biÖt cña Tßa ¸n ra quyÕt ®Þnh gi¶i quyÕt
tranh chÊp gi÷a Xan-va-®o vµ H«n-®u-r¸t liªn quan tíi ranh giíi ®−êng bé vµ
96
®−êng biÓn gi÷a çc quèc gia nµy. Trong qu¸ tr×nh xem xÐt gi¶i quyÕt l¹i n¶y
ra hai tranh chÊp n÷a gi÷a Quata vµ B¸c-rªn, gi÷a Ca-m¬-run vµ Ni-giª-ri-a
còng vÒ vÊn ®Ò ph©n chia ranh giíi ®−êng bé vµ ®−êng biÓn.
Nh÷ng tranh chÊp kh¸c l¹i liªn quan tíi çc vÊn ®Ò trao quyÒn ®¶m b¶o
ngo¹i giao trong çc vô viÖc nh− quyÒn tÞ n¹n ë ch©u Mü La Tinh (C«-l«m-bi-
a chèng l¹i Pª-ru n¨m 1950) vµ quyÒn c«ng d©n Hîp chñng quèc Hoa-kú ë
Ma-rèc (Ph¸p chèng l¹i Mü n¨m 1951) còng nh− vÊn ®Ò vÒ quyÒn c«ng d©n
Liechtenstein chèng l¹i Goa-tª-ma-la. N¨m 1970 tßa ¸n ra ph¸n quyÕt r»ng
BØ ®· b¶o vÖ mét çch bÊt hîp ph¸p quyÒn lîi cña ng−êi ®Çu t− lµ c«ng d©n BØ
vµo c«ng ty cña Ca-na-®a trong khi c«ng ty nµy cßn lµ ®èi t−îng cña mét sè
biÖn ph¸p c−ìng chÕ ë Ai-xlen. N¨m 1989 Uû ban ®Æc biÖt cña tßa ¸n tõ chèi
vô kiÖn ®ßi hái båi th−êng do Mü kiÖn ý liªn quan ®Õn viÖc tr−ng dông çc
c«ng ty n»m ë Xi-xin thuéc çc c«ng ty mÑ cña Mü.
Tßa ¸n quèc tÕ cßn xem xÐt tranh chÊp vÒ dù ¸n do BØ vµ céng hßa Xl«-va-
ki-a ®Ö tr×nh n¨m 1994 liªn quan tíi çc vÊn ®Ò vÒ b¶o vÖ m«i tr−êng. Vô tranh
chÊp trªn ®· ®−îc tßa ¸n quèc tÕ xem xÐt víi ®Çy ®ñ c¬ cÊu cña m×nh. Tuy nhiªn
n¨m 1993 çc quèc gia chØ cã thÓ ®Ö tr×nh çc tranh chÊp trong lÜnh vùc nµy lªn
çc uû ban ®Æc biÖt gi¶i çc vÊn ®Ò vÒ m«i tr−êng cña tßa ¸n.
Xem xÐt çc vô viÖc vÒ thùc hiÖn nghÜa vô cña çc quèc gia b¶o hé ®èi víi
l·nh thæ vïng T©y-nam ch©u Phi (Nam-mi-bi-a) n¨m 1966 tßa ¸n ®· quyÕt
®Þnh r»ng £-ti-«-pi-a vµ Li-bª-ri-a kh«ng cã bÊt cø quyÒn h¹n vµ quyÒn lîi
nµo trong vô kiÖn do çc n−íc trªn kiÖn Nam Phi. Tßa còng ®· ®−a ra 4
khuyÕn nghÞ liªn quan ®Õn Nam-mi-bi-a. Ba trong sè çc khuyÕn nghÞ trªn ®·
®−îc chÊt vÊn t¹i §¹i héi ®ång LHQ. Trong khuyÕn nghÞ thø nhÊt (n¨m 1950).
Tßa cho thÊy Nam Phi tiÕp tôc duy tr× chÕ ®é b¶o hé mÆc dï Héi quèc liªn ®·
tuyªn bè chÊm døt sù tån t¹i cña nã. KhuyÕn nghÞ thø t− ®−îc Héi ®ång B¶o
an LHQ chÊt vÊn, ®−îc ®Ö tr×nh n¨m 1971, Toµ ¸n quèc tÕ ®· tuyªn bè viÖc
tån t¹i mét Nam Phi trong Nam-mi-bi-a lµ bÊt hîp ph¸p, vµ r»ng Nam Phi
ph¶i rót toµn bé bé m¸y hµnh chÝnh cña m×nh vÒ n−íc vµ chÊm døt viÖcchiÕm
®ãng l·nh thæ. Cßn mét vô viÖc n÷a do çc n−íc ®Ö tr×nh (¸o, vµ Céng hßa
Nauru) n¨m 1993 sau khi çc n−íc nµy ký kÕt tháa thuËn víi nhau liªn quan
tíi tranh chÊp l·nh thæ tr−íc kia tõng lµ vïng ®Êt b¶o hé - hßn ®¶o Nauru.
N¨m 1991 Bå-®µo-nha tõng lµ c−êng quèc thuéc ®Þa, chiÕm ®ãng vïng §«ng
Ti-mo, ®· khëi kiÖn n−íc ¸o trong viÖc tranh chÊp vÒ "mét sè ho¹t ®éng cña
¸o liªn quan ®Õn §«ng Ti-mo".
Mét sè nh÷ng khuyÕn nghÞ ®−îc §¹i héi ®ång LHQ chÊt vÊn liªn quan
®Õn quan hÖ gi÷a LHQ vµ çc thµnh viªn. Mét trong sè khuyÕn nghÞ ®ã ®−îc
97
®−a ra vµo n¨m 1949, vÒ nh÷ng ph¸t sinh sau khi cã vô ¸m s¸t chuyªn gia
trung gian hßa gi¶i cña LHQ t¹i Pa-lÐt-xtin: Tßa ¸n cho r»ng LHQ cã quyÒn
kiÖn ®ßi båi th−êng, ®èi víi bÊt cø quèc gia nµo, vÒ tæn h¹i g©y ra cho céng t¸c
viªn cña m×nh. N¨m 1988. Tßa ¸n quèc tÕ ®−a ra quan ®iÓm r»ng víi néi dung
®ang cã hiÖu lùc thi hµnh cña tháa thuËn vÒ ®Æt ®Þa ®iÓm cho trô së çc c¬
quan trung −¬ng cña LHQ, Mü buéc ph¶i ®−a ra xem xÐt hßa gi¶i vô tranh
chÊp liªn quan tíi lÖnh ®ãng cöa uû ban quan s¸t viªn cña Phong trµo gi¶i
phãng d©n téc Pa-let-xtin ®ãng t¹i Niu Oãc. Mét vô viÖc kh¸c ®ßi hái ®−a ra
khuyÕn nghÞ liªn quan tíi viÖc mét sè quèc gia tõ chèi ®ãng gãp cho çc kho¶n
chi phÝ cho chiÕn dÞch g×n gi÷ hßa b×nh ë Trung §«ng vµ C«ng-g«. Tßa ®·
quyÕt ®Þnh vµo n¨m 1962 r»ng theo HiÕn ch−¬ng cña LHQ th× çc kho¶n chi
phÝ kÓ trªn ph¶i do tÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn ®ãng gãp. KhuyÕn nghÞ cuèi
cïng trong n¨m 1989 do Tßa ¸n ®−a ra do yªu cÇu cña Héi ®ång Kinh tÕ vµ X·
héi vÒ ¸p dông b¶n b¸o ço tr−íc ®©y cña tiÓu ban so¹n th¶o çc ®iÒu kho¶n
cña C«ng −íc vÒ quyÒn ®Æc quyÒn vµ bÊt kh¶ x©m ph¹m cña LHQ.
N¨m khuyÕn nghÞ ®Ò cËp ®Õn mét sè khÝa c¹nh cña çc quyÕt ®Þnh tßa
¸n hµnh chÝnh cña LHQ vµ Tæ chøc lao ®éng quèc tÕ. HiÖn nay, Tßa ¸n
®ang trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ ®−a ra 2 khuyÕn nghÞ: mét ®−îc ®−a ra theo
yªu cÇu cña Tæ chøc y tÕ thÕ giíi liªn quan tíi tÝnh ph¸p lý cña viÖc sö dông
vò khÝ h¹t nh©n cña çc quèc gia trong xung ®ét vò trang; khuyÕn nghÞ thø
hai do chÝnh §¹i héi ®ång LHQ yªu cÇu liªn quan tíi tÝnh chÊt ph¸p lý cña
viÖc ®e däa sö dông vò khÝ h¹t nh©n.
Mét sè vô viÖc gÇn ®©y trong thêi kú chiÕn tranh l¹nh vµ xung ®ét khu
vùc còng ®· ®−îc ®Ö tr×nh lªn Tßa ¸n quèc tÕ xem xÐt. N¨m 1980 theo ®¬n
kiÖn cña Hîp chñng quèc Hoa Kú vÒ vô chiÕm ®¹i sø qu¸n cña Mü ë Tª-hª-
ran vµ b¾t gi÷ nh©n viªn ngo¹i giao vµ l·nh sù cña n−íc nµy, Tßa quyÕt ®Þnh
I-ran ph¶i gi¶i phãng toµn bé con tin, båi th−êng tæn thÊt cho ®¹i sø qu¸n.
Tuy nhiªn, tr−íc khi Tßa ¸n ®Þnh ra møc båi th−êng th× sau khi ®¹t ®−îc tháa
thuËn gi÷a hai n−íc vô kiÖn ®· ®−îc thu håi. Vµo n¨m 1989 I-ran ®Ö tr×nh
Tßa ¸n quèc tÕ yªu cÇu xÐt xö vô tµu chiÕn "Vincenes" cña Mü b¾n r¬i m¸y
bay chë kh¸ch cña h·ng hµng kh«ng quèc gia I-ran Avialiner vµ ®Þnh ra tr¸ch
nhiÖm phÝa Mü ®Ó I-ran ®−îc båi th−êng thiÖt h¹i. Cho ®Õn nay sù viÖc trªn
míi chØ dõng ë giai ®o¹n thÈm tra.
N¨m 1984 Ni-ca-ra-goa tuyªn bè Mü sö dông vò lùc chèng l¹i Ni-ca-ra-goa
vµ can thiÖp vµo c«ng viÖc néi bé cña m×nh. Mü kh«ng c«ng nhËn thÈm quyÒn xÐt
xö cña Tßa ¸n trong vô viÖc nµy. Tuy nhiªn sau xem xÐt theo thÓ thøc tè tông,
Tßa ph¸n quyÕt r»ng vô viÖc trªn thuéc thÈm quyÒn xÐt xö cña Tßa ¸n vµ th«ng
98
b¸o víi phÝa Ni-ca-ra-goa r»ng vô viÖc cã thÓ ®−îc ®−a ra xÐt xö. Mü vÉn tõ chèi
c«ng nhËn c¶ ph¸n quyÕt trªn lÉn quyÕt ®Þnh n¨m 1986 trong ®ã Tßa ¸n quy ®Þnh
Mü ®· hµnh ®éng vi ph¹m nghÜa vô quèc tÕ cña m×nh trong quan hÖ víi Ni-ca-ra-
goa, ph¶i chÊm døt mäi hµnh ®éng nªu trªn vµ båi th−êng tæn thÊt. Ni-ca-ra-goa
®Ò nghÞ Tßa ¸n quèc tÕ ph©n ®Þnh h×nh thøc vµ møc ®é båi th−êng, tuy nhiªn ®Ò
nghÞ trªn ®· ®−îc rót l¹i vµo n¨m 1991.
N¨m 1986 Ni-ca-ra-goa còng khëi kiÖn chèng l¹i C«-xta-ri-ca vµ H«n-
®u-r¸t, tuyªn bè r»ng çc n−íc nµy ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ hµnh ®éng vò
trang ë vïng biªn giíi. Sù viÖc trªn còng ®−îc b·i bá do ®¹t ®−îc tháa thuËn
gi÷a çc bªn.
N¨m 1992 Libi kiÖn V−¬ng quèc Anh vµ Mü vÒ viÖc diÔn gi¶i C«ng −íc
M«ng-rª-an vÒ r¨n ®e çc hµnh ®éng bÊt hîp ph¸p ®èi víi an toµn hµng
kh«ng d©n dông, liªn quan tíi th¶m häa m¸y bay "Pan America" chuyÕn 103 ë
bÇu trêi Lèc-c¬-bai (Scèt-len) ngµy 21 th¸ng 12 n¨m 1988.
N¨m 1993 B«x-nhia vµ HÐc-xe-g«-vi-na khëi kiÖn chèng l¹i Nam T− cò
vÒ vÊn ®Ò thùc hiÖn C«ng −íc quèc tÕ vÒ ng¨n ngõa téi ph¹m diÖt chñng vµ
h×nh ph¹t ®èi víi lo¹i téi ph¹m nµy. Th¸ng 4 vµ th¸ng 9 n¨m 1993 Tßa ¸n
trong çc nghÞ quyÕt cña m×nh vÒ biÖn ph¸p phßng vÖ ®· kªu gäi çc bªn ng¨n
chÆn çc hµnh ®éng diÖt chñng vµ kh«ng lµm cho tranh chÊp thªm c¨ng th¼ng
vµ lan réng h¬n n÷a.
II. Sù ph¸t triÓn vµ qu¸ tr×nh ph¸p ®iÓn hãa luËt quèc tÕ
Uû ban luËt quèc tÕ ®−îc §¹i héi ®ång LHQ s¸ng lËp n¨m 1947 víi môc
®Ých thóc ®Èy h−íng ph¸t triÓn tiÕn bé cña luËt quèc tÕ vµ ph¸p ®iÓn hãa
chóng. Uû ban víi lÞch tr×nh tiÕn hµnh héi nghÞ mçi n¨m mét lÇn, ®−îc c¬ cÊu
tõ 34 thµnh viªn do §¹i héi ®ång LHQ bÇu trong thêi h¹n 5 n¨m. Çc thµnh
viªn thùc hiÖn nghÜa vô quyÒn h¹n cña m×nh víi t− çch ç nh©n mµ kh«ng
ph¶i víi t− çch ®¹i diÖn cho chÝnh phñ cña m×nh. C«ng viÖc cña Uû ban chñ
yÕu lµ so¹n th¶o tµi liÖu vÒ lÜnh vùc luËt quèc tÕ. Mét sè chñ ®Ò do Uû ban lùa
chän lµm viÖc, mét sè l¹i chuyÓn cho §¹i héi ®ång LHQ hoÆc Héi ®ång kinh tÕ
vµ x· héi. Sau qu¸ tr×nh so¹n th¶o çc ®iÒu kho¶n vÒ mét vÊn ®Ò cô thÓ ®−îc
Uû ban thùc hiÖn xong, §¹i héi ®ång LHQ th−êng triÖu tËp héi nghÞ quèc tÕ
víi thµnh phÇn lµ çc ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn ®Çy ®ñ cña çc chÝnh phñ ®Ó
®−a dù th¶o çc ®iÒu kho¶n luËt vµo néi dung c«ng −íc, vµ c«ng −íc sau ®ã sÏ
®−îc ®Ó ngá cho çc quèc gia ký kÕt.
VÝ dô:
99
N¨m 1958 héi nghÞ LHQ ®· th«ng qua 4 c«ng −íc vÒ luËt biÓn: C«ng −íc
vÒ c«ng h¶i, C«ng −íc vÒ l·nh h¶i vµ vïng phô cËn. C«ng −íc vÒ ®¸nh b¾t ç
vµ b¶o vÖ tµi nguyªn khu vùc c«ng h¶i, vµ C«ng −íc thÒm lôc ®Þa;
N¨m 1961 héi nghÞ LHQ biÓu quyÕt th«ng qua C«ng −íc vÒ gi¶m thiÓu
t×nh tr¹ng kh«ng quèc tÞch;
Hai héi nghÞ LHQ tæ chøc t¹i Viªn n¨m 1961 vµ 1963 ®· th«ng qua, theo
th− tù lµ C«ng −íc Viªn vÒ quan hÖ ngo¹i giao vµ C«ng −íc Viªn vÒ quan hÖ
l·nh sù;
Héi nghÞ quèc tÕ t¹i Viªn n¨m 1968 vµ 1969 th«ng qua C«ng −íc vÒ luËt
ký kÕt hîp ®ång quèc tÕ;
B¶n dù th¶o do Uû ban biªn so¹n bao gåm çc ®iÒu kho¶n vÒ çc sø m¹ng
®Æc biÖt vµ vÒ ng¨n chÆn vµ trõng ph¹t çc lo¹i téi ph¹m x©m h¹i nh÷ng
ng−êi ®−îc h−ëng quyÒn b¶o vÖ quèc tÕ, trong ®ã bao gåm c¶ çc chÝnh kh¸ch
ngo¹i giao. §¹i héi ®ång LHQ trùc tiÕp xem xÐt vµ ®· th«ng qua c«ng −íc vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò nµy vµo n¨m 1969 vµ 1973.
N¨m 1975 héi nghÞ quèc tÕ ®· th«ng qua C«ng −íc Viªn vÒ ®¹i diÖn cña
çc quèc gia trong quan hÖ gi÷a çc quèc gia víi çc tæ chøc quèc tÕ.
Mét héi nghÞ kh¸c do §¹i héi ®ång LHQ triÖu tËp vµ tiÕn hµnh t¹i Viªn
th¸ng 4 n¨m 1977 vµ th¸ng 8 n¨m 1978 kÕt thóc b»ng viÖc th«ng qua C«ng
−íc Viªn vÒ kÕ thõa ®iÒu −íc quèc tÕ;
Th¸ng 4 n¨m 1983 Héi nghÞ LHQ vÒ vÊn ®Ò kÕ thõa tµi s¶n, tµi liÖu l−u
tr÷, hay c«ng nî nhµ n−íc, ®· th«ng qua t¹i Viªn c«ng −íc vÒ vÊn ®Ò nµy;
ThÓ theo quyÕt nghÞ do §¹i héi ®ång th«ng qua n¨m 1984, th¸ng 3 n¨m
1986 t¹i Viªn ®· tæ chøc Héi nghÞ LHQ vµ Héi nghÞ ®· th«ng qua C«ng −íc
Viªn vÒ luËt ký kÕt ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a çc quèc gia vµ çc tæ chøc quèc tÕ
hoÆc gi÷a çc tæ chøc quèc tÕ víi nhau.
N¨m 1978 sau khi Uû ban hoµn thµnh b¶n th¶o çc ®iÒu kho¶n vµ chÕ ®é
tèi huÖ quèc (trong quan hÖ thùc tiÔn th−¬ng m¹i). §¹i héi ®ång LHQ l−u ý
r»ng c«ng viÖc trong lÜnh vùc nµy ®· thùc sù cã b−íc tiÕn quan träng vµ ®· ra
quyÕt nghÞ chuyÓn b¶n dù th¶o trªn cho çc quèc gia thµnh viªn vµ çc tæ chøc
quèc tÕ cã quan t©m vÒ lÜnh vùc nµy ®Ó b¶n th¶o tiÕp tôc ®−îc xem xÐt bµn
luËn.
N¨m 1989 vµ n¨m 1991 Uû ban th«ng qua dù th¶o çc ®iÒu kho¶n quy chÕ
tïy viªn ngo¹i giao vµ th− tÝn ngo¹i giao kh«ng chuyÓn cïng tuú viªn ngo¹i
giao, dù th¶o çc ®iÒu kho¶n vÒ quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m thÈm quyÒn xÐt xö
cña çc quèc gia vµ tµi s¶n nhµ n−íc, dù th¶o vÒ quyÒn sö dông çc lo¹i ph−¬ng
tiÖn èng truyÒn t¶i quèc tÕ kh«ng tù hµnh vµ dù th¶o quy chÕ toµ h×nh sù quèc
100
tÕ. §¹i héi ®ång LHQ ®ang tiÕn hµnh xem xÐt çc b−íc ®i cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi
th«ng qua çc b¶n th¶o nµy.
HiÖn t¹i Uû ban ®ang tiÕn hµnh ph¸p ®iÓn ho¸ vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn tiÕn bé çc chuÈn mùc luËt ph¸p trong lÜnh vùc tr¸ch nhiÖm ph¸p
lý cña çc quèc gia; tr¸ch nhiÖm nghÜa vô quèc tÕ ®èi víi çc hµnh ®éng g©y
hËu qu¶ cã h¹i mµ cßn ch−a bÞ luËt ph¸p quèc tÕ hiÖn hµnh ng¨n cÊm, còng
nh− tiÕn hµnh so¹n th¶o Bé luËt téi ph¹m chèng l¹i hoµ b×nh vµ an ninh nh©n
lo¹i (vÒ vÊn ®Ò nµy, n¨m 1991 Uû ban ®· biÓu quyÕt th«ng qua toµn bé çc
b¶n th¶o ®iÒu kho¶n ngay trong b¶n b¸o ço thuyÕt tr×nh ®Çu tiªn). N¨m 1994
Uû ban ®· ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù vÊn ®Ò luËt vµ thùc tiÔn liªn quan tíi
®iÒu kho¶n b¶o l−u trong quan hÖ ®iÒu −íc vµ vÊn ®Ò chuyÓn quyÒn vµ nghÜa
vô quèc gia trong mèi liªn quan ¶nh h−ëng cña nã ®èi víi quèc tÞch cña thÓ
nh©n vµ ph¸p nh©n.
1. LuËt th−¬ng m¹i quèc tÕ
Víi nç lùc n©ng cao vai trß cña LHQ trong viÖc lo¹i bá hay h¹n chÕ nh÷ng
khiÕm khuyÕt, trë ng¹i ph¸p lý vÒ lÜnh vùc th−¬ng m¹i, §¹i héi ®ång LHQ n¨m
1966 s¸ng lËp ra Uû ban LHQ vÒ luËt th−¬ng m¹i quèc tÕ (UNSITRAL) víi môc
®Ých thóc ®Èy ký kÕt çc tháa thuËn tiÕn bé vµ thèng nhÊt hãa çc quy ph¹m
ph¸p luËt th−¬ng m¹i quèc tÕ. Uû ban víi thµnh phÇn ®¹i diÖn tõ 36 quèc gia
vµ v× vËy çc thµnh viªn cña Uû ban ®¹i diÖn cho çc vïng ®Þa lý, hÖ thèng kinh
tÕ vµ ph¸p lý kh¸c nhau trªn thÕ giíi, hµng n¨m ®Ö tr×nh b¸o ço lªn §¹i héi
®ång LHQ, còng nh− lªn Héi nghÞ LHQ vÒ th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn
(UNCTAD).
Trong sè çc nhiÖm vô ®−îc giao cho Uû ban cã: phèi hîp ho¹t ®éng cña
çc tæ chøc quèc tÕ cã chøc n¨ng nghiªn cøu, lµm viÖc vÒ luËt th−¬ng m¹i quèc
tÕ; thóc ®Èy sù ph¸t triÓn, tham gia cña çc quèc gia h¬n n÷a vµo çc c«ng −íc
quèc tÕ hiÖn hµnh; vµ so¹n th¶o ra çc c«ng −íc vµ çc tµi liÖu ph¸p lý míi vÒ
luËt th−¬ng m¹i quèc tÕ. Çc chøc n¨ng cña Uû ban còng ®ång thêi bao gåm
viÖc chuÈn bÞ ®éi ngò çn bé vµ trî gióp trong lÜnh vùc luËt th−¬ng m¹i b»ng
çch tæ chøc çc héi th¶o chuyªn ®Ò vµ t− vÊn ë møc ®é quèc gia vµ khu vùc.
Trî gióp kü thuËt tøc lµ t− vÊn cho çc quèc gia trong qu¸ tr×nh so¹n th¶o hÖ
thèng luËt ph¸p nhµ n−íc trªn c¬ së çc v¨n b¶n ®· ®−îc Uû ban so¹n s½n.
Uû ban tËp trung chñ yÕu vµo viÖc nghiªn cøu vµ so¹n th¶o quy ph¹m
ph¸p lý thèng nhÊt trong çc lÜnh vùc sau: mua b¸n hµng hãa quèc tÕ, thanh
to¸n quèc tÕ, bao gåm c¶ viÖc ®iÒu chØnh ph¸p lý viÖc chuyÓn giÊy tê cã gi¸ trÞ
b»ng tiÒn cã trî gióp cña m¸y tÝnh ®iÖn tö, träng tµi th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ hÖ
101
thèng ph¸p luËt vÒ lÜnh vùc vËn chuyÓn, m«i giíi, cung øng th−¬ng m¹i hµng
h¶i.
C«ng −íc vÒ thêi h¹n kiÖn tông trong lÜnh vùc mua b¸n quèc tÕ lµ c«ng
−íc ®Çu tiªn mµ Uû ban ph¶i tæ chøc thùc hiÖn vµ ®−îc th«ng qua n¨m
1974 t¹i Héi nghÞ cña çc ®¹i diÖn cã thÈm quyÒn ®Çy ®ñ cña LHQ do §¹i
héi ®ång LHQ triÖu tËp. C«ng −íc nµy ®· cã mét sè söa ®æi sau khi NghÞ
®Þnh th− 1980 ban hµnh. Mét héi nghÞ quèc tÕ t−¬ng tù ®· th«ng qua vµo
n¨m 1978 C«ng −íc LHQ vÒ vËn chuyÓn hµng hãa b»ng ®−êng biÓn (C«ng
−íc cßn ®−îc gäi lµ nh÷ng nguyªn t¾c H¨m buèc). Héi nghÞ quèc tÕ thø 3
®−îc tæ chøc n¨m 1980 th«ng qua C«ng −íc LHQ vÒ hîp ®ång mua b¸n
hµng hãa quèc tÕ, cßn t¹i héi nghÞ quèc tÕ ë Viªn n¨m 1991, C«ng −íc cña
LHQ vÒ tr¸ch nhiÖm cña chñ khai th¸c ph−¬ng tiÖn vËn t¶i cè ®Þnh trong
bu«n b¸n quèc tÕ. N¨m 1988 §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua C«ng −íc vÒ hèi
phiÕu quèc tÕ chuyÓn nh−îng ®−îc vµ hèi phiÕu quèc tÕ kh«ng chuyÓn
nh−îng. ñy ban ®· th«ng qua bé luËt mÉu cña UNSITRAL vÒ träng tµi
th−¬ng m¹i quèc tÕ (n¨m 1985), bé luËt mÉu cña UNSITRAL vÒ ng©n phiÕu
tÝn dông quèc tÕ (n¨m 1992) vµ bé luËt mÉu cña UNSITRAL vÒ ký kÕt hîp
®ång mua b¸n hµng hãa, x©y dùng vµ dÞch vô (n¨m 1994). Quy chÕ träng tµi
cña UNSITRAL (n¨m 1976) vµ qui chÕ tháa thuËn cña UNSITRAL (n¨m
1980) lµ nh÷ng quy chÕ mÉu bæ sung do Uû ban so¹n th¶o ra. N¨m 1987 Uû
ban c«ng bè ChØ ®¹o ph¸p lý cña UNSITRAL vÒ viÖc lËp çc hîp ®ång quèc
tÕ trong lÜnh vùc x©y dùng c«ng nghiÖp, cßn n¨m 1992 khuyÕn nghÞ ph¸p lý
cña UNSITRAL vÒ hîp ®ång m«i giíi quèc tÕ.
Ngµy nay, çc dù th¶o kh¸c còng ®ang ®−îc tiÕn hµnh nghiªn cøu, trong
®ã cã dù th¶o c«ng −íc vÒ nh÷ng ®¶m b¶o v« ®iÒu kiÖn vµ tÝn phiÕu dù tr÷, dù
th¶o bé luËt mÉu vÒ trao ®æi nh÷ng tÝn phiÕu trªn víi sù tham gia cña ph−¬ng
tiÖn th«ng tin ®iÖn tö, dù th¶o vÒ giíi thiÖu thùc tiÔn kÕ ho¹ch hãa qu¸ tr×nh
®iÒu tra xÐt xö, còng nh− nghiªn cøu vÒ çc vÊn ®Ò ph¸ s¶n xuyªn quèc gia, vÒ
khÝa c¹nh ph¸p lý c«ng nî tµi chÝnh, vµ vÒ çc dù th¶o d¹ng "x©y dùng - khai
th¸c- chuyÓn giao".
2. LuËt biÓn
Héi nghÞ ®Çu tiªn cña LHQ vÒ luËt biÓn (Gi¬-ne-v¬, n¨m 1958) kÕt thóc
víi viÖc th«ng qua bèn c«ng −íc: c«ng −íc vÒ c«ng h¶i, c«ng −íc vÒ l·nh h¶i
vµ vïng phô cËn, c«ng −íc vÒ thÒm lôc ®Þa, c«ng −íc vÒ ®¸nh b¾t ç vµ b¶o vÒ
tµi nguyªn vïng c«ng h¶i, c¬ së néi dung cña çc c«ng −íc nµy lµ çc b¶n dù
th¶o ®· ®−îc Uû ban luËt quèc tÕ chuÈn bÞ (xem trªn). Héi nghÞ thø hai cña
102
LHQ vÒ luËt biÓn (n¨m 1960) ®· kh«ng ®¹t ®−îc tháa thuËn vÒ chiÒu réng
vïng néi thuû vµ vïng ®¸nh b¾t ç.
N¨m 1968 §¹i héi ®ång LHQ thµnh lËp TiÓu ban vÒ sö dông vµo môc ®Ých
hßa b×nh khu vùc ®¸y biÓn vµ ®¹i d−¬ng n»m ngoµi ph¹m vi quyÒn tµi ph¸n cña
quèc gia. N¨m 1969 b¾t ®Çu c«ng viÖc b»ng viÖc tuyªn bè çc nguyªn t¾c ph¸p
lý ®iÒu chØnh viÖc sö dông, khai th¸c khu vùc ®¸y biÓn vµ tµi nguyªn cña nã.
Mét n¨m sau ®ã, §¹i héi ®ång LHQ nhÊt trÝ th«ng qua Tuyªn ço do TiÓu ban
so¹n th¶o vÒ çc nguyªn t¾c, trong ®ã nªu râ "®¸y biÓn vµ ®¹i d−¬ng vµ líp ®Êt
bªn d−íi n»m ngoµi ph¹m vi quyÒn tµi ph¸n quèc gia... còng nh− tµi nguyªn
cña khu vùc nµy lµ thµnh qu¶ chung cña nh©n lo¹i", chóng ®−îc sö dông vµ
khai th¸c víi môc ®Ých hßa b×nh, kh«ng thuéc së h÷u, th¨m dß, khai th¸c cña
riªng cña quèc gia nµo, vµ viÖc sö dông chóng ph¶i tu©n thñ quy ®Þnh quèc tÕ.
§¹i héi ®ång ®ång thêi th«ng qua quyÕt ®Þnh vÒ triÖu tËp héi nghÞ míi vÒ luËt
biÓn ®Ó chuÈn bÞ cho viÖc ký kÕt v¨n b¶n ph¸p lý thèng nhÊt vµ toµn diÖn.
Héi nghÞ thø 3 cña LHQ vÒ luËt biÓn b¾t ®Çu b»ng phiªn häp vµ tæ chøc
n¨m 1973. T¹i phiªn häp thø hai tæ chøc t¹i Ca-ra-çt (Vª-nª-du-ª-la) n¨m
1974, phiªn häp ®· chuÈn y ®Ò nghÞ cña TiÓu ban vÒ ®¸y biÓn, theo ®ã Uû ban
ph¶i tiÕn hµnh xem xÐt so¹n th¶o v¨n b¶n míi vÒ luËt biÓn theo thÓ chøc "c¶
gãi". Theo thÓ thøc nµy, mét ®iÒu kho¶n hay mét ch−¬ng kh«ng thÓ ®−îc
th«ng qua trong khi ch−a bµn th¶o tÊt c¶ çc ®iÒu kho¶n kh¸c. V× vËy, kh«ng
nh÷ng mèi quan hÖ phô thuéc lÉn nhau cña tÊt c¶ çc vÊn ®Ò ®ang xem xÐt
®−îc chó träng mµ cßn cÇn ph¶i ®¹t ®−îc tháa hiÖp tõ nh÷ng bÊt ®ång cßn gay
g¾t, ®Ó v¨n b¶n ph¸p lý cuèi cïng cã thÓ cã hiÖu lùc.
V¨n b¶n kh«ng chÝnh thøc ®Çu tiªn ®−îc so¹n th¶o vµo n¨m 1975, víi
môc ®Ých lµm c¬ së cho ®µm ph¸n. C¶ qu¸ tr×nh 7 n¨m tiÕp sau, trong qu¸
tr×nh ®µm ph¸n diÔn ra ë çc tiÓu ban cña Héi nghÞ vµ ë çc nhãm riªng biÖt,
néi dung v¨n b¶n ®· kh«ng Ýt lÇn ®−îc söa ®æi s©u s¾c.
Ph−¬ng ¸n cuèi cïng cña c«ng −íc míi ®· ®−îc th«ng qua bëi Héi nghÞ
diÔn ra trong çc trô së chÝnh cña LHQ vµo ngµy 30 th¸ng 4 n¨m 1982 víi 130
phiÕu thuËn, 4 phiÕu chèng vµ 17 phiÕu tr¾ng. Khi C«ng −íc míi cña LHQ vÒ
luËt biÓn ®−îc c«ng bè cho çc quèc gia ký kÕt t¹i M«ng-te-g« (Gia-mai-ca)
ngµy 10 th¸ng 12 n¨m 1982 ®· cã 117 quèc gia vµ 2 tæ chøc kh¸c ký, nhiÒu h¬n
bÊt cø v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ nµo ®−îc më ra ký kÕt trong ngµy ®Çu tiªn. §Õn
cuèi giai ®o¹n ®−a ra ký kÕt, ngµy 9 th¸ng 12 n¨m 1984 C«ng −íc ®· ®−îc 159
quèc gia vµ çc tæ chøc kh¸c nh− Tæ chøc kinh tÕ ch©u ¢u ký. C«ng −íc cã hiÖu
lùc tõ ngµy 16 th¸ng 11 n¨m 1994, mét n¨m sau ®ã ®· cã 60 v¨n b¶n çc n−íc
103
®Ö tr×nh xin phª chuÈn hoÆc tham gia. §Õn 2 th¸ng 3 n¨m 1995 thµnh viªn
tham gia C«ng −íc bao gåm 75 quèc gia phª chuÈn.
C«ng −íc bao trïm lªn hÇu nh− toµn bé çc lÜnh vùc sö dông khai th¸c
biÓn vµ ®¹i d−¬ng cña con ng−êi: giao th«ng trªn biÓn vµ vïng trêi trªn biÓn,
th¨m dß vµ khai th¸c tµi nguyªn, b¶o vÖ vµ vÊn ®Ò « nhiÔm m«i tr−êng biÓn,
®¸nh b¾t ç vµ giao th«ng tÇu thuyÒn. Víi 320 ®iÒu kho¶n vµ 9 phô tr−¬ng,
C«ng −íc lµ bé luËt mang tÝnh chØ dÉn ®èi víi ho¹t ®éng cña çc quèc gia trªn
biÓn vµ ®¹i d−¬ng, ®Þnh ra çc khu vùc biÓn, thiÕt lËp çc quy chÕ ph©n chia
®−êng biªn giíi biÓn, ®Þnh ra quyÒn, nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm ph¸p lý cña çc
quèc gia vµ ®¶m b¶o c¬ cÊu ®iÒu chØnh çc tranh chÊp.
Trong sè çc quy chÕ chñ yÕu cña C«ng −íc cÇn l−u ý çc quy chÕ sau:
Çc quèc gia ven biÓn thùc hiÖn chñ quyÒn cña m×nh ®èi víi l·nh h¶i vµ
khu vùc ven biÓn réng kh«ng qu¸ 12 h¶i lý, tuy nhiªn tÇu bÌ n−íc ngoµi cã
quyÒn "qua l¹i v« h¹i" ë çc vïng n−íc nµy chØ víi môc ®Ých th«ng th−¬ng trªn
biÓn;
TÇu vµ çc ph−¬ng tiÖn bay cña tÊt c¶ çc n−íc cã quyÒn "qu¸ c¶nh" qua
çc eo biÓn sö dông vµo môc ®Ých vËn t¶i ®−êng biÓn quèc tÕ; çc quèc gia n»m
trªn vïng bê çc eo biÓn cã quyÒn ®iÒu hµnh giao th«ng vËn t¶i tÇu thuyÒn vµ
çc h×nh thøc giao th«ng vËn t¶i kh¸c trong khu vùc nµy;
Çc quèc gia quÇn ®¶o gåm mét quÇn ®¶o hay nhiÒu quÇn ®¶o cã mèi liªn
kÕt chÆt chÏ víi nhau vµ vïng n−íc gi÷a chóng, cã chñ quyÒn ®èi víi toµn bé
khu vùc biÓn, mµ giíi h¹n lµ ®−êng kÎ th¼ng nèi çc ®iÓm cña quÇn ®¶o n»m
xa nhÊt vÒ phÝa biÓn. Çc quèc gia kh¸c ®−îc quyÒn qua l¹i däc theo çc hµnh
lang biÓn ®· ®−îc thiÕt lËp;
Çc quèc gia ven biÓn trong ph¹m vi 200 h¶i lý vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ,
thiÕt lËp chñ quyÒn cña m×nh ®èi víi tµi nguyªn thiªn nhiªn vµ mét sè ho¹t
®éng kinh tÕ vµ cã quyÒn trong lÜnh vùc th¨m dß khoa häc vµ b¶o vÖ m«i
tr−êng; çc quèc gia kh¸c cã quyÒn tù do ho¹t ®éng giao th«ng vËn t¶i vµ hµng
kh«ng trªn vïng biÓn nµy, còng nh− ®−îc tù do l¾p ®Æt çp vµ ®−êng èng
trong ph¹m vi vïng biÓn nµy; çc quèc gia kh«ng cã ®−êng th«ng th−¬ng ra
biÓn vµ n»m ë vÞ trÝ ®Þa lý kh«ng thuËn lîi, cã thÓ ®−îc tham gia vµo khai th¸c
mét phÇn nguån ç cña vïng biÓn nµy theo tû lÖ nhÊt ®Þnh, nÕu nh− quèc gia
ven biÓn kh«ng khai th¸c hÕt nguån tµi nguyªn ç ë vïng nµy; h¬n n÷a, C«ng
−íc cßn quy ®Þnh riªng b¶o vÖ çc loµi ç di c− vµ sinh vËt biÓn.
Çc quèc gia ven biÓn cã chñ quyÒn trªn vïng thÒm lôc ®Þa (khu vùc ®Êt
®ai quèc gia n»m ë ®¸y biÓn) ®èi víi çc ho¹t ®éng th¨m dß vµ khai th¸c; thÒm
lôc ®Þa tr¶i dµi trong ph¹m vi 200 h¶i lý kÓ tõ ®−êng bê biÓn, nh−ng trong
104
nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh, nã cßn ®−îc tÝnh dµi h¬n; Çc quèc gia ven biÓn
ph¶i chia sÎ víi céng ®ång mét phÇn lîi nhuËn mµ hä ®· thu ®−îc tõ viÖc khai
th¸c tµi nguyªn bÊt kú phÇn nµo cña thÒm lôc ®Þa cña m×nh n»m ngoµi ph¹m
vi 200 h¶i lý; Uû ban vÒ biªn giíi thÒm lôc ®Þa sÏ cho çc quèc gia nh÷ng chØ
dÉn liªn quan tíi phÝa ngoµi biªn giíi thÒm lôc ®Þa, nÕu nh− thÒm lôc ®Þa ®−îc
tÝnh réng h¬n ph¹m vi 200 h¶i lý.
TÊt c¶ çc quèc gia cã quyÒn h¹n tù do giao th«ng vËn t¶i ®−êng thuû,
hµng kh«ng, tiÕn hµnh nghiªn cøu th¨m dß khoa häc vµ ®¸nh b¾t ç vïng
c«ng h¶i theo truyÒn thèng cña m×nh; çc quèc gia ph¶i cã tr¸ch nhiÖm tù
m×nh hoÆc hîp t¸c víi çc quèc gia kh¸c ®Ò ra çc chÝnh s¸ch, quy ®Þnh ®iÒu
chØnh vµ b¶o vÖ ®éng thùc vËt biÓn;
Çc quèc gia cã bê biÓn kh«ng th«ng th−¬ng hoÆc b¸n th«ng th−¬ng còng
®−îc mêi tham gia hîp t¸c trong çc vÊn ®Ò ®iÒu chØnh nguån tµi nguyªn sinh
vËt biÓn, vµo qu¸ tr×nh so¹n th¶o ®−êng lèi chÝnh s¸ch vµ thùc hiÖn ho¹t ®éng
trong lÜnh vùc m«i tr−êng vµ th¨m dß nghiªn cøu khoa häc;
Çc quèc gia kh«ng cã ®−êng th«ng th−¬ng ra biÓn cã quyÒn ®−îc tù do
qu¸ c¶nh qua l·nh thæ cña quèc gia "qu¸ c¶nh" ®Ó tíi ®−îc biÓn vµ tõ biÓn
vµo.
Çc quèc gia cïng cã nghÜa vô t×m biÖn ph¸p ng¨n chÆn hoÆc kiÓm so¸t
®−îc « nhiÔm biÓn vµ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tæn thÊt do m×nh g©y ra do vi ph¹m
nghÜa vô ®Êu tranh chèng nh÷ng lo¹i « nhiÔm nµy;
TÊt c¶ çc nghiªn cøu th¨m dß khoa häc ë vïng ®Æc quyÒn kinh tÕ vµ
vïng thÒm lôc ®Þa chØ ®−îc tiÕn hµnh sau khi cã sù ®ång ý cña quèc gia ven
biÓn, tuy nhiªn quèc gia ven biÓn nãi chung ph¶i cho phÐp çc quèc gia kh¸c
tiÕn hµnh c«ng viÖc th¨m dß nªu trªn nÕu viÖc th¨m dß nghiªn cøu nµy ®−îc
tiÕn hµnh víi môc ®Ých hßa b×nh nh»m thùc hiÖn nh÷ng yªu cÇu ®Þnh tr−íc;
Çc quèc gia ph¶i hîp t¸c nghiªn cøu vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ biÓn trªn
nguyªn t¾c "c«ng b»ng b×nh ®¼ng vµ hîp lý";
Çc quèc gia ph¶i gi¶i quyÕt b»ng ph−¬ng ph¸p hßa b×nh çc bÊt ®ång
ph¸t sinh víi nhau trong qu¸ tr×nh gi¶i thÝch vµ ¸p dông C«ng −íc; Çc vÊn
®Ò tranh chÊp m©u thuÉn còng cã thÓ ®−îc ®Ö tr×nh lªn Tßa ¸n quèc tÕ vÒ luËt
biÓn, ®−îc lËp ra phï hîp víi néi dung C«ng −íc, lªn Tßa ¸n hay träng tµi
quèc tÕ. Cã thÓ ¸p dông nh÷ng thñ tôc tháa thuËn mµ trong nh÷ng ®iÒu kiÖn
nhÊt ®Þnh, nh÷ng thñ tôc ®ã trë thµnh b¾t buéc ®èi víi çc bªn. Tßa ¸n quèc tÕ
vÒ luËt biÓn mang tÝnh thÈm quyÒn xÐt xö ®Æc biÖt ®èi víi çc tranh chÊp liªn
quan tíi khai th¸c tµi nguyªn h÷u Ých ë ®¸y biÓn thuéc çc vïng n−íc s©u.
105
Khai th¸c kho¸ng s¶n ®¸y biÓn ë nh÷ng khu vùc n−íc s©u
Tr¶i qua nhiÒu n¨m th¸ng sau khi C«ng −íc ®−îc th«ng qua n¨m 1982,
çc ®iÒu kho¶n cña ch−¬ng XI, quy ®Þnh viÖc khai th¸c ®¸y biÓn nh÷ng khu
vùc n−íc s©u, ®−îc çc quèc gia ®¸nh gi¸ lµ nh÷ng trë ng¹i cho viÖc th«ng qua
toµn bé C«ng −íc. §Æc biÖt dÔ nhËn thÊy lµ quan ®iÓm chñ ®¹o x©y dùng nªn
çc ®iÒu kho¶n nµy lµ cña çc n−íc cã nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i.
Theo néi dung cña C«ng −íc th× tÊt c¶ çc ho¹t ®éng t×m kiÕm vµ khai
th¸c ®¸y biÓn n»m d−íi sù kiÓm so¸t cña Tæ chøc quèc tÕ vÒ ®¸y biÓn; Tæ chøc
nµy cã toµn quyÒn tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng riªng cña m×nh ®Ó khai th¸c
kho¸ng s¶n th«ng qua c¬ quan ®iÒu hµnh cña m×nh lµ XÝ nghiÖp khai th¸c,
hoÆc còng cã thÓ ký kÕt hîp ®ång víi xÝ nghiÖp, c«ng ty t− nh©n vµ nhµ n−íc,
trao cho çc xÝ nghiÖp nµy quyÒn ®−îc tiÕn hµnh khai th¸c trong vïng biÓn vµ
v× vËy çc xÝ nghiÖp nµy cã kh¶ n¨ng tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng song song víi
çc ho¹t ®éng cña chÝnh Tæ chøc quèc tÕ vÒ ®¸y biÓn. "Nh÷ng ng−êi" ®Çu tiªn
ch¹m ®−îc ®¸y biÓn - "Nh÷ng ng−êi ®Çu t− ®Çu tiªn" trë thµnh nh÷ng ng−êi
cã lîi thÕ v× ®· nhËn ®−îc giÊy phÐp th¨m dß t×m kiÕm th× còng cã nghÜ lµ hä
tù ®¶m b¶o cho m×nh kh¶ n¨ng ®−îc khai th¸c tµi nguyªn trong t−¬ng lai.
Çc quèc gia thÓ hiÖn nh÷ng bÊt ®ång ®èi víi C«ng −íc vµ chñ yÕu hä yªu
cÇu ph¶i so¹n th¶o kü l−ìng h¬n n÷a vÊn ®Ò vÒ thñ tôc cÊp giÊy phÐp ®Ó tæ
chøc th¨m dß ®Þa ®iÓm cã kho¸ng s¶n d−íi ®¸y biÓn khu vùc n−íc s©u; nh÷ng
khiÕm khuyÕt cña C«ng −íc cßn ®−îc kÓ ®Õn lµ sù cång kÒnh nhiªu khª cña
çc quy ®Þnh tµi chÝnh trong ký kÕt hîp ®ång; trong viÖc nhËn quyÕt ®Þnh cña
Héi ®ång tæ chøc vÒ ®¸y biÓn trong thñ tôc cøng nh¾c vÒ chuyÓn giao c«ng
nghÖ.
Víi môc ®Ých lo¹i bá nh÷ng bÊt ®ång trªn, Tæng th− ký LHQ ®· tiÕn hµnh
hµng lo¹t cuéc häp t− vÊn kh«ng chÝnh thøc víi çc bªn h÷u quan. Çc cuéc
häp t− vÊn nµy kÐo dµi tíi gÇn 4 n¨m. KÕt qu¶ lµ n¨m 1994 §¹i héi ®ång LHQ
®· th«ng qua Tháa thuËn vÒ viÖc hoµn thiÖn ch−¬ng XI C«ng −íc LHQ vÒ luËt
biÓn. Tháa thuËn nµy xãa bá nh÷ng v−íng m¾c lµm c¶n trë viÖc th«ng qua
toµn bé C«ng −íc, b»ng viÖc thay thÕ nh÷ng ®iÒu kho¶n chung, b»ng quy ®Þnh
tr×nh tù thñ tôc chi tiÕt cô thÓ, nh÷ng tr×nh tù thñ tôc nµy hoÆc lµ ®−îc quy
®Þnh ngay trong C«ng −íc hoÆc lµ lµm nguån cho çc quy ®Þnh cô thÓ vÒ tr×nh
tù cÊp giÊy phÐp khai th¸c tµi nguyªn kho¸ng s¶n ®¸y biÓn khu vùc n−íc s©u
mµ Tæ chøc quèc tÕ vÒ ®¸y biÓn sÏ th«ng qua sau nµy. Tháa thuËn còng lo¹i bá
yªu cÇu b¾t buéc chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ®¶m b¶o cho mét sè quèc gia hoÆc
nhãm çc quèc gia cã quyÒn ®¹i diÖn trong Héi ®ång vµ cho çc quèc gia ®ã
106
quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh trong viÖc th«ng qua çc quyÕt ®Þnh cña Héi ®ång. Trô
së cña Tæ chøc thÕ giíi vÒ ®¸y biÓn ®Æt t¹i King-ston (Gia-mai-ca).
HiÖu lùc cña C«ng −íc.
ThËm chÝ tr−íc khi cã hiÖu lùc thi hµnh, C«ng −íc ®· t¹o cho çc quèc gia
mét chç dùa v÷ng ch¾c cho çc ho¹t ®éng trong tÊt c¶ çc lÜnh vùc liªn quan tíi
çc ®¹i d−¬ng trªn thÕ giíi, tíi viÖc sö dông khai th¸c chóng vµ tµi nguyªn cña
chóng. Çc quèc gia kÕ tiÕp nhau, b»ng luËt ph¸p quèc gia vµ quèc tÕ vµ cïng víi
qu¸ tr×nh th«ng qua nh÷ng quyÕt ®Þnh phï hîp, ®· kh¼ng ®Þnh gi¸ trÞ cña C«ng
−íc nh− mét v¨n b¶n ph¸p lý quèc tÕ c¬ b¶n trong lÜnh vùc khai th¸c vµ sö dông
biÓn. HiÖn t¹i kÕt qu¶ chñ yÕu cña C«ng −íc lµ viÖc 128 quèc gia ven biÓn thiÕt
lËp vïng l·nh h¶i víi bÒ réng kh«ng v−ît qu¸ 12 h¶i lý hoÆc vïng ®Æc quyÒn
®¸nh b¾t ç kh«ng v−ît qu¸ 200 h¶i lý vµ trong mäi tr−êng hîp ®Òu phï hîp víi
C«ng −íc. ¶nh h−ëng tÝch cùc cña C«ng −íc trong mét lÜnh vùc kh¸c lµ tÇu
thuyÒn ®−îc tù do qua l¹i vïng l·nh h¶i hoÆc lµ qua çc vÞnh sö dông vµo môc
®Ých th«ng th−¬ng quèc tÕ. Çc quy ®Þnh cña C«ng −íc vÒ vÊn ®Ò trªn ®· ®−îc
nhiÒu quèc gia ven biÓn ®−a vµo hÖ thèng luËt ph¸p cña m×nh.
3. Tßa ¸n quèc tÕ
§øng tr−íc thùc tr¹ng x¶y ra hµng lo¹t çc vi ph¹m luËt ph¸p quèc tÕ
vÒ nh©n ®¹o ë Nam T− cò vµ Ru-an-®a, Héi ®ång B¶o an LHQ ®· thµnh lËp
2 tßa ¸n quèc tÕ ®Ó thùc hiÖn quyÒn xÐt xö nh÷ng ng−êi ph¶i chÞu tr¸ch
nhiÖm ®èi víi nh÷ng téi ph¹m nµy. Toµ ¸n h×nh sù quèc tÕ ®èi víi Nam T−
cò vµ Tßa ¸n quèc tÕ ®èi víi Ru-an-®a ®· ®−îc thiÕt lËp vµo th¸ng 5 n¨m
1993 vµ th¸ng 11 n¨m 1994. C¶ hai tßa ¸n nµy ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së
ch−¬ng VII cña HiÕn ch−¬ng, trong ®ã cã quy ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p c−ìng
chÕ. Tßa ¸n vÒ Nam T− cò ®· ®−îc ra nh÷ng ph¸n quyÕt ®Çu tiªn vµo ®Çu
n¨m 1995.
4. Khñng bè quèc tÕ
Quan t©m tíi thùc tr¹ng ph¸t triÓn lan trµn cña chñ nghÜa khñng bè, §¹i
héi ®ång LHQ vµo n¨m 1972 ®· s¸ng lËp TiÓu ban chuyªn tr¸ch vÒ chèng
khñng bè quèc tÕ, bao gåm 35 thµnh viªn. N¨m 1977 §¹i héi ®ång yªu cÇu
nghiªn cøu nh÷ng nguyªn nh©n cô thÓ cña chñ nghÜa khñng bè vµ ®Ö tr×nh
biÖn ph¸p bµi trõ tÖ n¹n khñng bè nµy.
N¨m 1979 §¹i héi ®ång nhÊn m¹nh tíi tÇm quan träng cña viÖc hîp t¸c
quèc tÕ trong vÊn ®Ò ®Êu tranh chèng n¹n khñng bè quèc tÕ §¹i héi ®ång ®·
phª chuÈn b¸o ço do TiÓu ban ®Ö tr×nh vµ lªn ¸n gay g¾t tÊt c¶ çc hµnh ®éng
khñng bè quèc tÕ ®e däa cuéc sèng hoÆc vi ph¹m quyÒn tù do c¬ b¶n cña con
ng−êi, còng nh− lªn ¸n sù tiÕp diÔn cña çc hµnh ®éng ®µn ¸p vµ khñng bè
107
cña çc chÕ ®é thùc d©n, chÕ ®é ph©n biÖt chñng téc, ngo¹i bang, çc chÕ ®é
t−íc bá quyÒn hîp ph¸p cña çc d©n téc nh− quyÒn tù quyÕt, quyÒn ®éc lËp.
§¹i héi ®ång kiªn tr× kªu gäi tÊt c¶ çc quèc gia tiªu diÖt tËn gèc nguyªn nh©n
cña chñ nghÜa khñng bè quèc tÕ.
N¨m 1994 §¹i héi ®ång LHQ c«ng bè Tuyªn ng«n vÒ ph−¬ng thøc bµi trõ
n¹n khñng bè quèc tÕ. Tuyªn ng«n lªn ¸n tÊt c¶ çc hµnh ®éng khñng bè vµ
coi chóng lµ téi ¸c vµ kh«ng thÓ biÖn minh, kh«ng phô thuéc vµo viÖc khi nµo
vµ ai ®· thùc hiÖn chóng. Çc quèc gia lu«n ®−îc khuyÕn nghÞ thùc thi nh÷ng
biÖn ph¸p ë møc ®é quèc gia hay quèc tÕ, nh»m bµi trõ n¹n khñng bè quèc tÕ.
§· cã nh÷ng c«ng −íc quèc tÕ vÒ ®Êu tranh chèng n¹n khñng bè sau ®−îc
th«ng qua: C«ng −íc vÒ téi ph¹m vµ mét sè hµnh vi kh¸c thùc hiÖn trªn m¸y bay
(ë Toki«, n¨m 1963); C«ng −íc vÒ phßng ngõa b¾n gi÷ m¸y bay bÊt hîp ph¸p (ë
La Hay - 1970); C«ng −íc vÒ ng¨n ngõa hµnh ®éng bÊt hîp ph¸p nguy h¹i ®Õn
th«ng tin tÝn hiÖu hµng kh«ng d©n dông (M«ng-re-an, n¨m 1971); C«ng −íc vÒ
r¨n ®e vµ trõng ph¹t ®èi víi çc lo¹i téi ph¹m ®e däa tÝnh m¹ng nh÷ng ng−êi cã
quyÒn miÔn trõ quèc tÕ, bao gåm c¶ çc ®¹i diÖn ngo¹i giao (ë Niu-−íc, n¨m
1973); C«ng −íc vÒ b¶o vÖ vËt lý çc nguyªn liÖu h¹t nh©n (ë Viªn n¨m 1980);
NghÞ ®Þnh th− vÒ ng¨n chÆn çc hµnh ®éng c−ìng bøc bÊt hîp ph¸p x¶y ra trªn
çc s©n bay hµng kh«ng phôc vô cho çc h·ng hµng kh«ng d©n dông (ë M«ng-re-
an, n¨m 1988); C«ng −íc vÒ lo¹i trõ çc hµnh ®éng bÊt hîp ph¸p nguy h¹i ®Õn an
toµn tÇu biÓn (ë Rim, n¨m 1988); NghÞ ®Þnh th− vÒ lo¹i trõ çc hµnh ®éng bÊt
hîp ph¸p g©y nguy h¹i cho c«ng tr×nh cè ®Þnh, x©y dùng trªn thÒm lôc ®Þa (ë
Rim, n¨m 1988) vµ C«ng −íc vÒ lo¹i trõ dïng vËt liÖu chÊt næ palsitc vµo môc
®Ých t×m kiÕm khai th¸c (ë M«ng-rª-an, n¨m 1991).
5. C«ng −íc chèng hµnh ®éng b¾t gi÷ con tin
Vµo n¨m 1976, nhËn râ sù cÇn thiÕt ph¶i so¹n th¶o nh÷ng chÕ ®Þnh ng¨n
ngõa hµnh ®éng b¾t gi÷ con tin, vÒ ®iÒu tra xÐt xö vµ trõng ph¹t nh÷ng kÎ b¾t
gi÷ con tin, §¹i héi ®ång LHQ lËp ra tiÓu ban so¹n th¶o dù ¸n c«ng −íc quèc
tÕ vÒ vÊn ®Ò trªn.
C«ng −íc chèng hµnh ®éng b¾t gi÷ con tin ®−îc §¹i héi ®ång LHQ th«ng
qua n¨m 1979. Çc thµnh viªn tham gia C«ng −íc nhÊt trÝ ph¶i néi luËt hãa chÕ
®Þnh trõng ph¹t ®èi víi hµnh ®éng b¾t gi÷ con tin vµo bé luËt h×nh sù cña m×nh.
Çc thµnh viªn còng nhÊt trÝ ng¨n cÊm, trªn toµn bé l·nh thæ cña m×nh, mét sè
h×nh th¸i ho¹t ®éng, trao ®æi th«ng tin vµ quy ®Þnh çc ®iÒu kiÖn ®Ó tiÕn hµnh
®iÒu tra h×nh sù hoÆc dÉn ®é téi ph¹m. NÕu mét quèc gia tõ chèi dÉn ®é can
ph¹m, th× quèc gia ®ã ph¶i ®−a vô viÖc ra tßa ¸n cña n−íc m×nh ®Ó xÐt xö. TÝnh
®Õn 30 th¸ng 9 n¨m 1994 ®· cã 75 quèc gia tham gia vµo C«ng −íc.
108
6. C«ng −íc ®¶m b¶o an ninh cho çn bé cña tæ chøc LHQ
Quan t©m tíi møc ®é ph¸t triÓn cña t×nh tr¹ng çn bé LHQ bÞ x©m h¹i
®Õn tÝnh m¹ng søc kháe, §¹i héi ®ång LHQ n¨m 1993 ®· thµnh lËp TiÓu ban
so¹n th¶o v¨n b¶n c«ng −íc quèc tÕ. C«ng −íc vÒ ®¶m b¶o an ninh cho çn bé
lµm viÖc cho LHQ vµ thµnh viªn trong gia ®×nh hä ®· ®−îc §¹i héi ®ång LHQ
th«ng qua vµ c«ng bè cho çc quèc gia ký kÕt vµ phª chuÈn n¨m 1994.
7. Nh÷ng söa ®æi HiÕn ch−¬ng LHQ
Nh÷ng söa ®æi cña HiÕn ch−¬ng LHQ cã hiÖu lùc khi nh÷ng söa ®æi nµy
®−îc §¹i héi ®ång th«ng qua víi sè phiÕu cña hai phÇn ba thµnh viªn vµ ®−îc
hai phÇn ba thµnh viªn Héi ®ång B¶o an bao gåm c¶ 5 n−íc thµnh viªn
th−êng trùc phª chuÈn. Cho ®Õn nay, bèn ®iÒu kho¶n cña HiÕn ch−¬ng LHQ
®· ®−îc söa ®æi, mét trong nh÷ng ®iÒu kho¶n ®ã ®−îc söa ®æi tíi hai lÇn:
N¨m 1965 thµnh viªn Héi ®ång B¶o an ®· ®−îc t¨ng tõ 11 lªn 15 (§iÒu
23), sè phiÕu cÇn thiÕt ®Ó biÓu quyÕt çc quyÕt ®Þnh vÒ nh©n sù trong Héi
®ång t¨ng tõ 7 lªn 9, vµ vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c còng t¨ng lªn 9 , bao gåm c¶
phiÕu biÓu quyÕt cña c¶ 5 thµnh viªn th−êng trùc Héi ®ång (§iÒu 27);
N¨m 1965 sè l−îng thµnh viªn Héi ®ång kinh tÕ vµ x· héi t¨ng tõ 18 lªn
27, vµ vµo n¨m 1973 t¨ng lªn 54 (§iÒu 61);
N¨m 1968 sè phiÕu cÇn thiÕt ®Ó Héi ®ång B¶o an triÖu tËp Héi nghÞ LHQ
víi môc ®Ých söa ®æi HiÕn ch−¬ng, ®· ®−îc söa t¨ng tõ 7 lªn 9 (§iÒu 109).
8. Çc vÊn ®Ò ph¸p lý kh¸c
§¹i héi ®ång LHQ ®· th«ng qua c«ng −íc vµ nh÷ng v¨n b¶n ph¸p lý vÒ
rÊt nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c. NghÞ ®Þnh th− vÒ t¨ng c−êng hiÖu lùc nguyªn t¾c
kh«ng sö dông vò lùc trong çc quan hÖ quèc tÕ ®· ®−îc §¹i héi ®ång th«ng
qua n¨m 1987; Bé tæng hîp çc nguyªn t¾c b¶o vÖ nh÷ng ng−êi bÞ giam gi÷
hay tï ®µy d−íi mäi h×nh thøc, ®−îc th«ng qua n¨m 1988; C«ng −íc quèc tÕ vÒ
®Êu tranh víi viÖc tuyÓn dông, sö dông, tµi trî vµ huÊn luyÖn lÝnh ®¸nh thuª
®−îc th«ng qua vµ c«ng bè ®Ó çc bªn ký kÕt vµ phª chuÈn vµo n¨m 1989.
Ngoµi ra, §¹i héi ®ång LHQ cßn th«ng qua hµng lo¹t çc v¨n b¶n ph¸p lý
trªn c¬ së çc v¨n b¶n ®Ö tr×nh cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch vÒ HiÕn ch−¬ng
LHQ vµ t¨ng c−êng vai trß tæ chøc nµy. TiÓu ban gåm 47 thµnh viªn, ®−îc §¹i
héi ®ång LHQ lËp ra n¨m 1974.
N¨m 1988 theo ®Ò nghÞ cña TiÓu ban chuyªn tr¸ch, §¹i héi ®ång ®·
th«ng NghÞ ®Þnh th− vÒ ng¨n chÆn vµ lo¹i bá nh÷ng tranh chÊp vµ nh÷ng t×nh
tr¹ng cã thÓ ®e däa hßa b×nh vµ an ninh, vµ vÒ vai trß LHQ trong lÜnh vùc
nµy.
109
N¨m 1990 TiÓu ban chuyªn tr¸ch ®· hoµn tÊt c«ng viÖc so¹n th¶o b¶n dù
th¶o vÒ hîp lý hãa thñ tôc tæ chøc LHQ, ®−îc §¹i héi ®ång LHQ th«ng qua víi
h×nh thøc phô lôc cho nh÷ng quy ®Þnh vÒ thñ tôc cña m×nh.
110
1. H·y cho biÕt vai trß cña LHQ trong viÖc ®iÒu chØnh çc tranh chÊp quèc
tÕ?
2. H·y nªu vai trß cña LHQ trong sù ph¸t triÓn vµ ph¸p ®iÓn hãa luËt
quèc tÕ?
111
Ch−¬ng VI
Çc tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc
I. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp,

n«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng.
a. Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ

Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ (tiÕng Anh lµ United Nations
Industrial Development Organization (UNIDO) ®−îc thµnh lËp ngµy
01/01/1967 theo tinh thÇn NghÞ quyÕt sè 2089 vµ 2152 (XXI) cña §¹i héi ®ång
LHQ. §iÒu lÖ cña UNIDO ®ãng t¹i Viªn (¸o). UNIDO cã 170 n−íc thµnh viªn.
UNIDO lµ tæ chøc chuyªn m«n thùc hiÖn viÖc ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng
c«ng nghiÖp cña hÖ thèng LHQ vµ xóc tiÕn hîp t¸c ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp. UNIDO theo ®uæi çc môc ®Ých c¬ b¶n lµ hç trî vµ ®Èy m¹nh ph¸t
triÓn c«ng nghiÖp trong çc n−íc ®ang ph¸t triÓn; t¨ng c−êng, thóc ®Èy
viÖc ph¸t triÓn vµ hîp t¸c c«ng nghiÖp trªn ph¹m vi toµn cÇu trong çc
khu vùc.
Çc c¬ quan chÝnh cña UNIDO gåm §¹i héi ®ång, Ban Ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp, Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh.
§¹i héi ®ång lµ c¬ quan cao nhÊt cña UNIDO. Çc khãa häp th−êng kú
cña §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc tõng hai n¨m mét víi sù tham gia cña ®¹i diÖn
tÊt c¶ çc thµnh viªn.
Ban Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp lµ c¬ quan th−êng trùc cña UNIDO víi 53 uû
viªn. Çc uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn do §¹i héi ®ång bÇu ra trªn c¬ së b¶o ®¶m
®¹i diÖn c©n b»ng çc khu vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn c©n b»ng çc khu
vùc ®Þa lý, trong sè ®ã cã 33 ®¹i diÖn cña çc n−íc ®ang ph¸t triÓn, 15 ®¹i diÖn
çc n−íc T©y ¢u vµ 5 ®¹i diÖn cho §«ng ¢u.
Çc uû viªn cña Ban Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp hiÖn nay lµ:
An-giª-ri Trung Quèc Iran
óc C«-l«m-bia I-r¬-len
112
¸c-hen-ti-na Cèt-®i-voa
I-ta-lia NhËt B¶n
Bª-la-rót Cr«a-tia C« OÐt
BØ Cuba
Bungari £-qua-®o Le-x«-t«
Buèc-ki-na Pha-x« Ai cËp Li-bi
Chilª £-ti-«-pia Lóc-x¨m-bua
Thôy §iÓn Ph¸p
Thôy SÜ §øc Ma-®a-ga-xca
Xiri Ga-na Mª-hi-c«
Th¸i Lan Gua-tª-ma-la Ma-rèc
Tug-ni-gia Ên §é
Thæ NhÜ Kú In-®«-nª-xi-a Na Uy
Anh Pa-ki-xtan
U-ru-guay Pª-ru
Ba Lan
Bå §µo Nha
Hµn Quèc
Nga
¶ rËp Xª-ót
T©y Ban Nha
Sri-lan-ca
Xu-®an
Uû ban Ng©n s¸ch vµ Ch−¬ng tr×nh cña UNIDO cã 27 uû viªn do §¹i héi
®ång bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m.
UNIDO cã 8 Vô ho¹t ®éng t¹i trô së lµ Vô Nghiªn cøu vµ Th«ng tin, Vô
Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp vµ nguån nh©n lùc. Vô M«i tr−êng çc ngµnh c«ng
nghiÖp, Vô Xóc tiÕn ®Çu t− vµ c«ng nghÖ, Vô Ph¸t triÓn chiÕn l−îc quèc gia vµ
Ch−¬ng tr×nh, Vô Qu¶n lý vËn ®éng çc nguån vèn tµi chÝnh, Vô vÒ Hç trî
®iÒu hµnh vµ Vô vÒ Tæ chøc hµnh chÝnh Bé m¸y ë trung t©m cã kho¶ng 350
viªn chøc lµm viÖc. Ng−êi ®øng ®Çu UNIDO lµ Tæng Gi¸m ®èc víi nhiÖm kú 4
n¨m mét. Tæng Gi¸m ®èc ®−¬ng nhiÖm cña UNIDO lµ «ng Çc-lèt Ma-ga-ri-
n« (¸c-hen-ti-na).
Víi víi trß lµ tæ chøc chuyªn m«n t− vÊn vÒ lÜnh vùc ph¸t triÓn c«ng
nghiÖp cña LHQ, UNIDO ®· hç trî çc n−íc ®ang ph¸t triÓn, t¹o diÔn ®µn
trao ®æi, th−¬ng l−îng gi÷a çc n−íc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn trong viÖc
thóc ®Èy ®Çu t− vµ chuyÓn giao c«ng nghiÖp. Trong ho¹t ®éng cña m×nh,
113
UNIDO t«n träng vµ dùa vµo chiÕn l−îc ph¸t triÓn cña çc n−íc cã tÝnh ®Õn
çc yÕu tè x· héi, kinh tÕ, nh©n lùc, b¶o vÖ m«i tr−êng v.v...
Trong giai ®o¹n hiÖn nay UNIDO −u tiªn 5 lÜnh vùc lµ gióp çc n−íc
®ang ph¸t triÓn vÒ chiÕn l−îc vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn c«ng nghiÖp, n©ng cao
n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l−îng s¶n phÈm; hç trî sù ph¸t triÓn vµ çc ngµnh
c«ng nghiÖp mét çch hµi hßa, trong ®ã chó träng ph¸t triÓn ngµnh c«ng
nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn c«ng nghiÖp ë çc vïng n«ng th«n; t¨ng c−êng
hç trî nguån nh©n lùc th«ng qua çc ch−¬ng tr×nh ®µo t¹o kü thuËt, nghiªn
cøu vµ qu¶n lý; thùc hiÖn hîp t¸c quèc tÕ vÒ chuyÓn giao c«ng nghiÖp qua ®Çu
t− n−íc ngoµi vµ thóc ®Èy viÖc b¶o vÖ m«i tr−êng trong çc ngµnh c«ng
nghiÖp. UNIDO cã çc V¨n phßng dÞch vô hç trî ®Çu t− vµ çc V¨n phßng thùc
®Þa víi kho¶ng 950 viªn chøc, chuyªn gia, cè vÊn lµm viÖc.
Ng©n quü cña UNIDO cã çc nguån kh¸c nhau nh− ®ãng gãp cña çc
n−íc thµnh viªn vµ ®ãng gãp tù nguyÖn.
ViÖt Nam tham gia UNIDO tõ n¨m 1977, UNIDO ®· tham gia thùc hiÖn
çc dù ¸n th«ng qua sù tµi trî cña UNDP tõ tµi khãa I (1977-1981) ®Õn tµi
khãa IV (1992-1996) víi tæng sè tiÒn lµ 70 triÖu ®«la Mü(1).
b. Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ
Tæ chøc N«ng nghiÖp vµ L−¬ng thùc cña LHQ (tiÕng Anh lµ Food and
Agriculturel Organization - FAO) ®−îc thµnh lËp ngµy 16-10-1945. Trô
së cña FAO ®Æt t¹i R«-ma (I-ta-li-a). HiÖn nay cã 180 quèc gia vµ EU lµ
thµnh viªn.
FAO theo ®uæi môc tiªu n©ng cao dinh d−ìng vµ møc sèng, t¨ng c−êng
s¶n xuÊt, chÕ biÕn, thÞ tr−êng vµ ph©n phèi çc s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ thùc
phÈm; khuyÕn khÝch ph¸t triÓn n«ng th«n vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña
ng−êi d©n n«ng th«n, gi¶m n¹n ®ãi.
§Ó ®¹t môc tiªu ®ã FAO tiÕn hµnh thu thËp, ph©n tÝch çc th«ng tin vÒ
l−¬ng thùc, n«ng nghiÖp vµ dinh d−ìng kh¾p thÕ giíi, thùc hiÖn vai trß lµ
diÔn ®µn quèc tÕ, cung cÊp t− vÊn vÒ chÝnh s¸ch, khuyÕn khÝch vµ hç trî kü
thuËt cho çc thµnh viªn.
(1)
Theo cuèn Çc tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam NXB chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1999 th× t×nh h×nh cô
thÓ ph©n bæ nh− sau:
Tµi khãa I (1977-1981): 10,5 triÖu ®«la Mü
Tµi kho¸ II (1982-1986): 11,7 triÖu ®«la Mü
Tµi khãa III (1987-1981): 36,4 triÖu ®«la Mü
Tµi khãa IV (1987-1991): 11,4 triÖu ®«la Mü
114
Çc c¬ quan chÝnh cña FAO lµ Héi nghÞ chung, Héi ®ång vµ Ban Th− ký.
Héi nghÞ chung lµ c¬ quan cao nhÊt cña FAO gåm ®¹i diÖn cña 181 thµnh
viªn. Çc khãa häp th−êng kú cña FAO ®−îc tæ chøc hai n¨m mét lÇn. Chøc
n¨ng cña Héi nghÞ lµ quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cña FAO, th«ng qua ng©n s¸ch
vµ çc kiÕn nghÞ ®èi víi çc thµnh viªn vµ çc tæ chøc quèc tÕ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn môc ®Ých cña FAO. Héi nghÞ còng bÇu çc uû viªn cña Héi ®ång.
Héi ®ång gåm 49 uû viªn do Héi nghÞ bÇu ra víi nhiÖm kú 2 n¨m. Çc uû
viªn cña Héi ®ång n¨m 2000 gåm:
¸c-hen-ti-na §øc Mª-hi-c«

óc Hy L¹p Ma-rèc
¸o Gua-tª-ma-la Na-mi-bi-a
B¨ng-la-®Ðt Hung-ga-ri Ni-giª-ri-a
B¾c-ba-®èt Ai-len Pa-ki-stan
Bra-xin Ên §é Pa-ra-guay
Buèc-ki-na Pha-x« In-®«-nª-xi-a Ba Lan
Ca-m¬-run I-ran Qua-ta
Ca-na-®a I-ta-li-a A-rËp Xª-ót
Chi-lª NhËt B¶n Xª-nª-gan
Trung Quèc Hµn Quèc T©y-ban-nha
Cu-ba K«-oÐt Xy-ri
Ai-cËp Lª-x«-t« Th¸i Lan
E-ri-t¬-ri-a Ma-®a-ga-xca Anh
E-ti-«-pi-a
Ph¸p Ma-lai-xi-a Mü
Ga-bon M«-ri-ta-ni Vª-nª-du-ª-la
Ban Th− ký do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu víi 2300 viªn chøc lµm viÖc ë
Trung t©m. Ngoµi ra FAO cã h¬n 2000 ng−êi lµm viÖc ë çc dù ¸n. Ng©n s¸ch
cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650 triÖu ®«la Mü.
FAO tiÕn hµnh çc Ch−¬ng tr×nh trî gióp çc n−íc qua çc dù ¸n cña
UNDP. Trong çc dù ¸n nµy FAO lµ c¬ quan ®iÒu hµnh ®ång thêi cung cÊp
hç trî kü thuËt vµ chuyªn gia cho dù ¸n. §ång thêi FAO tiÕn hµnh Ch−¬ng
tr×nh hîp t¸c kü thuËt (TCP) tõ nguån vèn do Ch−¬ng tr×nh th−êng kú
(chiÕm kho¶ng 12% ng©n s¸ch cña ch−¬ng tr×nh). Qua Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c
kü thuËt FAO cung cÊp chuyªn gia, dÞch vô t− vÊn vµ mét sè thiÕt bÞ quan
träng. FAO cã Quü uû th¸c tõ nguån viÖn trî cña çc ChÝnh phñ vµ çc tæ
115
chøc trªn thÕ giíi. Ng©n s¸ch cña FAO trong tµi khãa 1998-1999 lµ 650
triÖu ®«la Mü.
ViÖt Nam lµ thµnh viªn cña FAO. FAO ®· gióp ViÖt Nam thùc hiÖn
trªn 100 dù ¸n lËp chÝnh s¸ch vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, kü thuËt trÞ gi¸
trªn 100 triÖu ®«la Mü trong çc lÜnh vùc n«ng nghiÖp, l©m nghiÖp, thñy
s¶n, an ninh l−¬ng thùc v.v... Trong khu«n khæ hîp t¸c khu vùc, FAO ®·
gióp ViÖt Nam tham gia 24 dù ¸n kh¸c. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y hîp t¸c
gi÷a ViÖt Nam vµ FAO cã mét b−íc ph¸t triÓn míi. Çc hiÖp ®Þnh hîp t¸c 3
bªn gi÷a ViÖt Nam - FAO - Xª-nª-gan còng nh− gi÷a ViÖt Nam - FAO -
Bª-nanh ®· ®−îc ký kÕt.
c. Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi.
Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (tiÕng Anh lµ World Trade Organization-
WTO) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 01/01/1995. Tuy WTO míi ra ®êi vµo nh÷ng
n¨m cuèi cña thÕ kû 20, nh−ng lÞch sö h×nh thµnh cña Tæ chøc ®−îc thai
nghÐn çch ®©y h¬n 50 n¨m. TiÒn th©n cña WTO chÝnh lµ Tæ chøc HiÖp
®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT) ®−îc thµnh lËp t¹m thêi sau
chiÕn tranh thÕ giíi thø hai. Sau ®ã 23 n−íc trong tæng sè 50 n−íc thµnh
viªn ban ®Çu cña GATT ®· nhÊt trÝ vÒ dù th¶o HiÕn ch−¬ng cña Tæ chøc
Th−¬ng m¹i quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Trade Organization - ITO).
Cuèi th¸ng 3 n¨m 1948, Héi nghÞ vÒ th−¬ng m¹i vµ viÖc lµm cña LHQ tæ
chøc t¹i Ha-va-na ®· th«ng qua HiÕn ch−¬ng cña ITO. Do Quèc héi mét sè
n−íc kh«ng cã hiÖu lùc vµ GATT trë thµnh c«ng cô ®a ph−¬ng duy nhÊt
®iÒu chØnh th−¬ng m¹i quèc tÕ tõ n¨m 1948 ®Õn n¨m 1994.
VÒ mÆt thÓ chÕ GATT lµ mét lo¹t çc qui ®Þnh HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng, kh«ng
cã c¬ cÊu tæ chøc, chØ cã mét Ban Th− ký nhá g¾n víi môc ®Ých ban ®Çu lµ cè
g¾ng thµnh lËp mét tæ chøc th−¬ng m¹i quèc tÕ. GATT ho¹t ®éng trªn c¬ së t¹m
thêi. GATT ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín vµo viÖc thóc ®Èy vµ ®¶m b¶o thuËn lîi
hãa, tù do hãa th−¬ng m¹i quèc tÕ vµ tËp hîp ®Õn 123 bªn ký kÕt.
Tuy nhiªn çc bªn ký kÕt thÊy hÖ thèng GATT cÇn ph¶i ®−îc c¶i tiÕn ®Ó
thóc ®Èy ho¹t ®éng th−¬ng m¹i quèc tÕ mét çch cã hiÖu qu¶ h¬n. §iÒu ®ã dÉn
®Õn 8 vßng ®µm ph¸n phøc t¹p kÐo dµi trong suèt thêi gian tån t¹i cña GATT.
§ã lµ çc vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1947), vßng ®µm ph¸n Annecy (1949),
vßng ®µm ph¸n Torguay (1951), vßng ®µm ph¸n Gi¬-ne-v¬ (1960-1961) ®Òu
bµn vÒ vÊn ®Ò thuÕ, vßng ®µm ph¸n Ken-n¬-®i ë Gi¬-ne-v¬ (1964-1967) vÒ
vÊn ®Ò thuÕ vµ çc biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸, vßng ®µm ph¸n T«-ky-« ë Gi¬-
ne-v¬ (1973-1979) vÒ vÊn ®Ò thuÕ, çc biÖn ph¸p phi thuÕ quan vµ çc hiÖp
®Þnh khung, vßng ®µm ph¸n U-ru-goay ë Gi¬-ne-v¬ bµn vÒ nhiÒu vÊn ®Ò kh¸c
116
nhau nh− thuÕ quan, çc biÖn ph¸p phi thuÕ quan, çc nguyªn t¾c, çc dÞch
vô, ®Çu t−, çc quyÒn së h÷u trÝ tuÖ, gi¶i quyÕt tranh chÊp hµng dÖt may,
n«ng nghiÖp, thµnh lËp WTO. TÝnh ®Õn ngµy 30-4-2000 WTO cã 130 n−íc
thµnh viªn, víi ng©n s¸ch trong n¨m 2000 lµ 127 triÖu phê-r¨ng Thôy Sü.
WTO thõa nhËn çc môc tiªu cña GATT lµ quan hÖ gi÷a çc n−íc thµnh
viªn trong th−¬ng m¹i vµ kinh tÕ ®−îc tiÕn hµnh nh»m n©ng cao møc sèng,
b¶o ®¶m t¹o ®Çy ®ñ viÖc lµm, t¨ng tr−ëng v÷ng ch¾c thu nhËp vµ nhu cÇu
thùc tÕ, ph¸t triÓn sö dông çc nguån lùc cña thÕ giíi, më réng s¶n xuÊt vµ
trao ®æi hµng hãa.
WTO thùc hiÖn çc chøc n¨ng c¬ b¶n sau ®©y:
- T¹o thuËn lîi cho viÖc thùc thi, qu¶n lý vµ tiÕn hµnh çc môc tiªu cña
HiÖp ®Þnh nµy vµ çc hiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a ph−¬ng còng nh− çc HiÖp
®Þnh ®a ph−¬ng kh¸c;
- T¹o diÔn ®µn ®µm ph¸n gi÷a çc n−íc thµnh viªn vÒ quan hÖ th−¬ng
m¹i gi÷a çc n−íc nµy vÒ çc vÊn ®Ò ®−îc nªu trong çc hiÖp ®Þnh vµ thùc hiÖn
kÕt qu¶ çc cuéc ®µm ph¸n ®ã;
- Gi¶i quyÕt tranh chÊp gi÷a çc n−íc thµnh viªn trªn c¬ së qui ®Þnh vµ
thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp;
- Thùc hiÖn rµ so¸t chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i th«ng qua c¬ chÕ rµ so¸t chÝnh
s¸ch th−¬ng m¹i;
- §¹t ®−îc mét sù nhÊt qu¸n h¬n n÷a trong viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i toµn cÇu.
Ho¹ch ®Þch cña WTO dùa trªn hÖ thèng luËt lÖ vµ qui t¾c phøc t¹p bao
gåm trªn 60 hiÖp ®Þnh, phô lôc, quyÕt ®Þnh vµ gi¶i thÝch kh¸c nhau ®Ó ®iÒu
chØnh çc lÜnh vùc th−¬ng m¹i quèc tÕ. Çc v¨n b¶n cña WTO ®Òu ®−îc x©y
dùng trªn c¬ së çc nguyªn t¾c c¬ b¶n lµ th−¬ng m¹i kh«ng cã sù ph©n biÖt ®èi
xö (cô thÓ hãa trong çc chÕ ®é ®·i ngé tèi huÖ quèc tøc lµ ®èi xö b×nh ®¼ng
cho çc lo¹i hµng hãa nhËp khÈu tõ çc n−íc kh¸c nhau hoÆc xuÊt khÈu ®Õn
çc n−íc thµnh viªn kh¸c vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia tøc lµ ®èi xö c«ng b»ng,
b×nh ®¼ng gi÷a hµng hãa nhËp khÈu vµ hµng hãa t−¬ng tù ®−îc s¶n xuÊt
trong n−íc), viÖc b¶o hé çc ngµnh c«ng nghiÖp néi ®Þa chØ ®−îc thùc hiÖn
b»ng thuÕ quan, çc n−íc thµnh viªn cã nghÜa vô ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cho
th−¬ng m¹i quèc tÕ, ®¶m b¶o cho th−¬ng m¹i ngµy cµng tù do h¬n th«ng qua
th−¬ng l−îng vµ t¹o ra m«i tr−êng c¹nh tranh ngµy cµng b×nh ®¼ng.
HÖ thèng HiÖp ®Þnh cña WTO bao gåm b¶n th©n HiÖp ®Þnh chÝnh vÒ
thµnh lËp Tæ chøc vµ mét lo¹t çc HiÖp ®Þnh kh¸c nhau tËp hîp trong 4 Phô
lôc kÌm theo. Tõ gãc ®é rµng buéc ph¸p lý, çc HiÖp ®Þnh nªu trong çc Phô
117
lôc chia thµnh hai nhãm: Nhãm thø nhÊt ®−îc nªu trong çc Phô lôc 1, 2, 3 cã
gi¸ trÞ b¾t buéc ®èi víi mäi thµnh viªn cña WTO; Cßn çc HiÖp ®Þnh nªu trong
Phô lôc 4 chØ rµng buéc nh÷ng thµnh viªn WTO ®· chÊp nhËn çc HiÖp ®Þnh
nµy.
Phô lôc lµ bao gåm çc HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh vÒ thuÕ quan vµ
Th−¬ng m¹i 1994. Phô lôc 2 lµ Tháa thuËn vÒ Quy t¾c vµ Thñ tôc ®iÒu
chØnh gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Phô lôc 3 vÒ c¬ chÕ xem xÐt chÝnh s¸ch
th−¬ng m¹i. Phô lôc 4 gåm çc HiÖp ®Þnh nh− HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tµu
d©n sù (4a), HiÖp ®Þnh vÒ mua s¾m cña ChÝnh phñ (4b), HiÖp ®Þnh quèc tÕ
vÒ m× (4c), HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ thÞt (4c), trong HiÖp ®Þnh nµy l¹i gåm 23
v¨n b¶n kh¸c nhau vÝ dô nh− QuyÕt ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p −u ®·i dµnh cho
çc n−íc kÐm ph¸t triÓn nhÊt, QuyÕt ®Þnh vÒ thñ tôc th«ng b¸o, QuyÕt ®Þnh
vÒ th−¬ng m¹i, dÞch vô vµ m«i tr−êng, QuyÕt ®Þnh vÒ dÞch vô, tµi chÝnh,
QuyÕt ®Þnh vÒ viÖc th−¬ng l−îng ®i l¹i cña tù nhiªn nh©n, QuyÕt ®Þnh vÒ
th−¬ng l−îng viÔn th«ng c¬ b¶n v.v...
Çc HiÖp ®Þnh ®a ph−¬ng vÒ th−¬ng m¹i hµng hãa bao gåm GATT n¨m
1994 vµ mét lo¹t hiÖp ®Þnh cô thÓ ®i kÌm lµ:
- HiÖp ®Þnh N«ng nghiÖp (AOA)
- HiÖp ®Þnh vÒ kiÓm dÞch ®éng, thùc vËt (SPS)
- HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i hµng dÖt vµ may mÆc (ATC)
- HiÖp ®Þnh vÒ çc hµng rµo c¶n trë th−¬ng m¹i (TBT)
- HiÖp ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p ®Çu t− liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i (TRMS)
- HiÖp ®Þnh chèng ph¸ gi¸
- HiÖp ®Þnh ®Þnh gi¸ h¶i quan
- HiÖp ®Þnh vÒ gi¸m ®Þnh hµng hãa tr−íc khi xuèng tµu (PSI)
- HiÖp ®Þnh vÒ qui t¾c xuÊt xø (Rules of origin)
- HiÖp ®Þnh vÒ giÊy phÐp nhËp khÈu (IL)
- HiÖp ®Þnh vÒ trî cÊp vµ çc biÖn ph¸p ®· ký (SCM)
- HiÖp ®Þnh vÒ çc biÖn ph¸p tù vÖ (AOS)
HiÖp ®Þnh chung vÒ th−¬ng m¹i dÞch vô GATS bao gåm:
- Çc qui ®Þnh, nguyªn t¾c trong 29 ®iÒu kho¶n ®iÒu chØnh dÞch vô trong
11 ngµnh vµ 155 tiÓu ngµnh.
- Çc Phô lôc cña GATS vÒ miÔn trõ MFN, vÒ di chuyÓn cña tù nhiªn
nh©n vµ cña dÞch vô, vÒ DÞch vô vËn t¶i hµng kh«ng, vÒ DÞch vô tµi chÝnh, vÒ
VËn t¶i biÓn, vÒ ViÔn th«ng c¬ b¶n còng nh− çc quyÕt ®Þnh cÊp Bé tr−ëng;
- Çc cam kÕt cña tõng n−íc vÒ çc lÜnh vùc dÞch vô cô thÓ, vÒ ¸p dông
MFN, NT vµ më cöa thÞ tr−êng trong çc dÞch vô ®ã.
118
HiÖp ®Þnh vÒ çc khÝa c¹nh liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i cña quyÒn së h÷u
trÝ tuÖ (TRIPS) ®iÒu chØnh quyÒn t¸c gi¶ vµ çc quyÒn cã liªn quan nh·n hµng,
chØ dÉn ®Þa lý, thiÕt kÕ c«ng nghiÖp, s¸ng chÕ, thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch thÝch hîp,
b¶o hé th«ng tin bÝ mËt vµ h¹n chÕ çc ho¹t ®éng chèng c¹nh tranh trong çc
hîp ®ång chuyÓn giao quyÒn sö dông.
Çc c¬ quan chÝnh cña WTO gåm Héi nghÞ Bé tr−ëng, Héi ®ång chung,
Uû ban ®¸nh gi¸ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i, Uû ban gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ Ban
th− ký.
Héi nghÞ Bé tr−ëng lµ c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña WTO bao gåm ®¹i diÖn
tÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn. Héi nghÞ Bé tr−ëng ®−îc tæ chøc Ýt nhÊt hai n¨m mét
lÇn ®Ó quyÕt ®Þnh tÊt c¶ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn çc HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i ®a
ph−¬ng. Héi nghÞ Bé tr−ëng lÇn thø 1 ®−îc tæ chøc t¹i Xin-ga-po vµo th¸ng 12-
1996, Héi nghÞ lÇn thø 2 tæ chøc t¹i Gi¬-ne-v¬ vµo th¸ng 5-1998, Héi nghÞ lÇn thø
3 tæ chøc t¹i Si-a-t¬n (Mü) vµo 30-11-1999 ®Õn 3-12-1999.
Uû ban chung lµ c¬ quan chÞu tr¸ch nhiÖm gi¶i quyÕt c«ng viÖc hµng
ngµy cña WTO gi÷a çc Héi nghÞ Bé tr−ëng. Uû ban nµy còng gåm ®¹i diÖn
tÊt c¶ çc thµnh viªn. Uû ban chung l¹i chia thµnh 3 Héi ®ång lµ Héi ®ång
th−¬ng m¹i dÞch vô, Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa vµ Héi ®ång vÒ quyÒn së
h÷u trÝ tuÖ liªn quan ®Õn th−¬ng m¹i.
Héi ®ång th−¬ng m¹i hµng hãa gi¸m s¸t viÖc thùc thi vµ chøc n¨ng cña
tÊt c¶ çc HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i liªn quan ®Õn hµng hãa. D−íi Héi ®ång nµy
l¹i cã 12 Uû ban riªng phô tr¸ch tõng HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i hµng hãa:
+ Uû ban gi¸m s¸t ngµnh dÖt;
+ Uû ban chèng ph¸ gi¸;
+ Uû ban ®Þnh gi¸ h¶i quan;
+ Uû ban vÒ çc biÖn ph¸p ®Çu t−;
+ Uû ban n«ng nghiÖp;
+ Uû ban vÒ çc quy t¾c xuÊt xø hµng hãa;
+ Uû ban th©m nhËp thÞ tr−êng;
+ Uû ban çc tæ chøc an toµn vµ vÖ sinh;
+ Uû ban vÒ cÊp giÊy phÐp xuÊt khÈu;
+ Uû ban vÒ çc biÖn ph¸p b¶o vÖ;
+ Uû ban kh¸c biÖt kü thuËt trong th−¬ng m¹i.
Héi ®ång th−¬ng m¹i dÞch vô cã 5 Nhãm lµm viÖc:
+ Nhãm lµm viÖc vÒ çc dÞch vô nghÒ nghiÖp;
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ çc dÞch vô vËn t¶i biÓn:
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ sù di chuyÓn cña c«ng d©n:
119
+ Nhãm ®µm ph¸n vÒ viÔn th«ng c¬ së;
+ Nhãm vÒ th−¬ng m¹i çc dÞch vô tµi chÝnh.
Ngoµi ra cßn cã 4 Uû ban kh¸c thuéc Héi ®ång chung lµ Uû ban tµi chÝnh,
ng©n s¸ch vµ hµnh chÝnh, Uû ban vÒ çc h¹n chÕ çn c©n thanh to¸n, Uû ban
th−¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn vµ Uû ban vÒ th−¬ng m¹i thÞ tr−êng (riªng Uû ban
nµy ®ång thêi quan hÖ trùc tiÕp víi Héi nghÞ Bé tr−ëng). Çc Uû ban nµy cã
ph¹m vi nhá h¬n 3 Héi ®ång nãi trªn.
C¬ quan thø ba trùc thuéc Héi ®ång Bé tr−ëng lµ Uû ban gi¶i quyÕt çc
tranh chÊp. Trong Uû ban cã Uû ban kh¸ng ço vµ Ban héi thÈm gi¶i quyÕt
tranh chÊp. Trong vßng ®µm ph¸n U-ru-guay c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp lµ
mét trong 15 néi dung lín ®−îc ®−a ra ®µm ph¸n. §èi t−îng gi¶i quyÕt cña c¬
chÕ nµy kh«ng ph¶i lµ çc tranh chÊp ph¸t sinh tõ viÖc thùc hiÖn hîp ®ång
th−¬ng m¹i mµ chÝnh lµ tranh chÊp vÒ chÝnh s¸ch th−¬ng m¹i cña çc n−íc
thµnh viªn. C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp trong WTO chó träng ®Õn giai ®o¹n
tham vÊn nh»m t¹o c¬ héi cho çc bªn tranh chÊp t×m kiÕm gi¶i ph¸p tháa
®¸ng. NÕu giai ®o¹n ®ã kh«ng cã kÕt qu¶ th× mét Nhãm c«ng t¸c ®Æc biÖt sÏ lËp
ra. Nhãm nµy ®−a ra çc ®¸nh gi¸ ®Ó C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp cã c¬ së
khuyÕn nghÞ. Th¸ng 10/1999 WTO ®· ®−a ra 169 quyÕt ®Þnh vÒ çc vô tranh
chÊp, trong ®ã cã 49 vô do Mü ®Ò xuÊt.
Mét c¬ quan quan träng kh¸c cña WTO lµ Ban Th− ký ®Æt t¹i Gi¬-ne-v¬.
§øng ®Çu Ban Th− ký lµ Tæng gi¸m ®èc (hiÖn nay lµ «ng Mix Moore, ng−êi
Niu Di-lan) víi 4 Phã Tæng Th− ký phô tr¸ch çc m¶ng cô thÓ ë 23 Vô víi
kho¶ng 500 nh©n viªn. Tæng Gi¸m ®èc Moor trùc tiÕp phô tr¸ch V¨n phßng
Tæng Gi¸m ®èc, Vô Quan hÖ ®èi ngo¹i, Vô Th«ng tin B¸o chÝ, Vô uû ban, Vô
çc khãa häp Bé tr−ëng.
d. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ
Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International
Atomnic Energy - IAEA) ®−îc thµnh lËp vµo ngµy 29/7/1958. Qui chÕ cña
IAEA ®−îc th«ng qua ngµy 23/10/1956 t¹i trô së LHQ vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy
29/7/1958. Cho ®Õn nay Qui chÕ ®· ®−îc söa ®æi bæ sung 3 lÇn vµo n¨m 1963,
1973 vµ 1989. TÝnh ®Õn ngµy 01/12/1999 Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc
tÕ cã 130 quèc gia thµnh viªn. Víi trô së t¹i Viªn (¸o), IAEA lµ diÔn ®µn liªn
chÝnh phñ hîp t¸c khoa häc vµ kü thuËt trong lÜnh vùc h¹t nh©n. IAEA t¨ng
c−êng më réng sù ®ãng gãp cña nguån n¨ng l−îng nguyªn tö cho hßa b×nh, y
tÕ vµ thÞnh v−îng trªn toµn thÕ giíi vµ b¶o ®¶m r»ng sù gióp ®ì cña IAEA, dï
theo ®Ò nghÞ hay d−íi sù gi¸m s¸t vµ kiÓm tra cña IAEA, sÏ kh«ng ®−îc sö
dông vµo môc ®Ých qu©n sù.
120
Çc c¬ quan chÝnh cña IAEA gåm Héi nghÞ chung, Héi ®ång Thèng ®èc
(Board of Governors), Ban th− ký.
Héi nghÞ chung (Genera Conference) cña tæ chøc gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc
quèc gia thµnh viªn lµ c¬ quan cao nhÊt cña Tæ chøc, Khãa häp cña Héi nghÞ
®−îc tæ chøc hµng n¨m. Héi nghÞ th¶o luËn vµ khuyÕn nghÞ vÒ mäi vÊn ®Ò thuéc
Quy chÕ vµ Chøc n¨ng cña IAEA, bÇu 22 ñy viªn lu©n phiªn cña Héi ®ång Thèng
®èc, xem xÐt vµ th«ng qua b¸o ço hµng n¨m cña Hé ®ång Thèng ®èc, bæ nhiÖm
Tæng Gi¸m ®èc vµ ng©n s¸ch cña tæ chøc, kÕt n¹p thµnh viªn míi, ®×nh chØ çc
quyÒn −u ®·i cña thµnh viªn, söa ®æi Qui chÕ. Héi nghÞ chung cã thÓ tho¶ thuËn
bÊt cø vÊn ®Ò trong ph¹m vi Quy chÕ vµ khuyÕn nghÞ víi çc thµnh viªn Héi
®ång Thèng ®èc vÒ mäi vÊn ®Ò (kho¶n d §iÒu V). Héi nghÞ sÏ quyÕt ®Þnh mäi vÊn
®Ò mµ Ban Thèng ®èc tr×nh lªn vµ yªu cÇu Ban xem xÐt vµ B¸o ço vÒ çc vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn chøc n¨ng cña Tæ chøc.
§iÒu V Qui chÕ IAEA qui ®Þnh cô thÓ mét lo¹t vÊn ®Ò mµ Héi nghÞ chung
sÏ tiÕn hµnh:
- BÇu 22 ñy viªn Ban Thèng ®èc;
- KÕt n¹p thµnh viªn míi cña IAEA;
- §×nh chØ quyÒn vµ −u ®·i cña çc thµnh viªn;
- Xem xÐt b¸o ço hµng n¨m cña Ban:
- Th«ng qua ng©n s¸ch;
- Th«ng qua çc B¸o ço sÏ tr×nh lªn LHQ theo HiÖp ®Þnh ®· ký víi LHQ;
- Th«ng qua ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc çc tæ chøc quèc tÕ
kh¸c;
- Th«ng qua çc Qui t¾c vµ giíi h¹n vÒ thÈm quyÒn vay cña Ban Thèng
®èc, qui t¾c vÒ viÖc nhËn ®ãng gãp tù nguyÖn cña Tæ chøc;
- Th«ng qua çc söa ®æi, bæ sung Qui chÕ IAEA;
- Th«ng qua viÖc cö Tæng Gi¸m ®èc cña IAEA;
Héi nghÞ th«ng qua çc quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÊn ®Ò tµi
chÝnh - ng©n hµng, bæ sung söa ®æi Qui chÕ cña IAEA vµ ®×nh chØ thµnh viªn
®−îc th«ng qua b»ng ®a sè 2/3. Khãa häp thø 43 cña Héi gnhÞ ®−îc tæ chøc tõ
ngµy 27-9 ®Õn 01-10-1999 t¹i Viªn. Héi nghÞ ®· bÇu «ng Abderrahmone Kadri
- Chñ tÞch ñy ban N¨ng l−îng nguyªn tö An-giª-ri lµm Chñ tÞch khãa häp, ®·
th«ng qua 25 NghÞ quyÕt vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c nhau nh−: KÕt n¹p H«n-®u-r¸t vµ
¨ng-g«-la lµm thµnh viªn, thùc hiÖn tháa thuËn gi÷a Tæ chøc vµ CHDCND
TriÒu Tiªn vÒ ¸p dông b¶o ®¶m, an toµn cña nguån phãng x¹ vµ çc chÊt phãng
x¹, an toµn cña viÖc vËn t¶i çc chÊt phãng x¹, çc biÖn ph¸p t¨ng c−êng hîp
t¸c quèc tÕ vÒ an toµn h¹t nh©n, phãng x¹ vµ chÊt th¶i, t¨ng c−êng hiÖu lùc vµ
121
hiÖu qu¶ cña hÖ thèng ®¶m b¶o, çc biÖn ph¸p chèng vËn chuyÓn phi ph¸p çc
chÊt h¹t nh©n vµ nguån phãng x¹ kh¸c, bæ sung §iÒu VI cña Qui chÕ, thùc hiÖn
çc NghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an liªn quan ®Õn I-r¾c v.v…
Kho¸ häp lÇn thø 44 dù kiÕn ®−îc tiÕn hµnh tõ 18 – 22/9/2000 víi
Ch−¬ng tr×nh nghÞ sù gåm 25 ®Ò môc.(1)
Héi ®ång Thèng ®èc gåm 35 ñy viªn, trong ®ã 13 ñy viªn do Héi ®ång
Thèng ®èc nhiÖm kú tr−íc chØ ®Þnh tõ sè çc n−íc cã kü thuËt nguyªn tö tiªn
tiÕn vµ 22 ñy viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n theo khu vùc ®Þa
lý, vµ ®−îc chia thµnh hai nhãm nh− sau:
Nhãm I gåm 20 ñy viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a çc khu vùc ®Þa lý theo c«ng
thøc: 5 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu
vùc T©y ¢u, 4 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc ch©u Phi, 3 ñy viªn ®¹i diÖn cho
§«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho
khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ çc ñy viªn trong sè 20 ñy viªn nµy kh«ng
®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi.
Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû
viªn tõ çc khu vùc Trung §«ng - Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng,
ch©u Phi.
Çc ñy viªn cña Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 gåm:
An-giª-ri, Trung Quèc, Nga,
¸c-hen-ti-na, Cu-Ba, A-rËp Xª-ót,
óc, Ai-cËp, Xin-ga-ro,
¸o, In-®«-nª-xi-a, Xl«-va-ki-a,
Bª-la-rót, NhËt B¶n, Nam Phi,
B«-l«-vi-a, Gioãc-®a-ni, Xu-®¨ng,
Bra-xin, Hµn Quèc, Thuþ §iÓn,
Ni-giª-ri-a, Xi-ri,
Ca-na-®a, Na-uy, Anh,
Chi-lª, Ba-lan, Mü,
U-ru-goay
Chñ tÞch Héi ®ång Thèng ®èc nhiÖm kú 1999-2000 lµ §¹i sø Sergio de
Queiroz (Bra-xin).
(1)
Tµi liÖu GC (44)1 cña IAEA ngµy 20-6-2000.
122
Ngµy 1-10-1999 t¹i khãa häp lÇn thø 43 Héi nghÞ chung cña IAEA ®·
th«ng NghÞ quyÕt söa ®æi kho¶n A §iÒu VI Quy chÕ vÒ viÖc t¨ng sè uû viªn
cña Héi ®ång lªn 40 vµ ph©n bæ sè ghÕ gi÷a çc khu vùc ®Þa lý nh− sau:
a. Héi nghÞ Thèng ®èc khãa tr−íc cö 18 uû viªn Héi ®ång tõ çc n−íc
thµnh viªn tiªn tiÕn nhÊt trong c«ng nghÖ n¨ng l−îng nguyªn tö trong ®ã 2
uû viªn tõ khu vùc B¾c Mü, 2 uû viªn tõ khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn tõ
khu vùc T©y ¢u, 2 uû viªn tõ khu vùc Ch©u Phi, 2 uû viªn thuéc khu vùc
§«ng ¢u, 2 ñy viªn thuéc khu vùc §«ng ¢u, 2 ñy viªn ®¹i diÖn cho Trung
§«ng vµ Nam ¸, 1 uû viªn thuéc khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng
vµ 3 uû viªn thuéc khu vùc ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ çc uû viªn
trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng ®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm
kú tíi.
b. 22 uû viªn do Héi nghÞ IAEA bÇu ra trªn c¬ së ph©n chia theo khu vùc
®Þa lý vµ còng ®−îc chia thµnh hai nhãm:
Nhãm 1 gåm 20 uû viªn ®−îc ph©n bæ gi÷a çc khu vùc ®Þa lý theo c«ng
thøc: 5 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Mü La-tinh, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu
vùc T©y ¢u, 4 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc Ch©u Phi, 3 uû viªn ®¹i diÖn cho
§«ng ¢u, 2 uû viªn ®¹i diÖn cho Trung §«ng vµ Nam ¸, 1 ñy viªn ®¹i diÖn cho
khu vùc §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng vµ 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
ViÔn §«ng. §Æc ®iÓm quan träng lµ çc uû viªn trong sè 20 uû viªn nµy kh«ng
®−îc t¸i øng cö vµo nhãm nµy trong nhiÖm kú tíi.
Nhãm 2 gåm 2 uû viªn cßn l¹i trong ®ã 1 uû viªn ®¹i diÖn cho khu vùc
Trung §«ng vµ Nam ¸, §«ng Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ViÔn §«ng vµ 1 uû
viªn tõ çc khu vùc Trung §«ng vµ Nam ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng, ch©u Phi.
ViÖc t¨ng vµ ph©n bæ nµy sÏ ®−îc thùc hiÖn khi cã 2/3 n−íc thµnh viªn
t¸n thµnh söa ®æi.
Hµng n¨m Héi ®ång Thèng ®èc häp 5 lÇn vµo th¸ng 3, th¸ng 6, th¸ng 9,
ngay tr−íc vµ sau khãa häp hµng n¨m cña Héi nghÞ vµ vµo th¸ng 12 ngay sau
cuéc häp cña Uû ban Hç trî kü thuËt vµ Hîp t¸c. Mçi uû viªn Héi ®ång Thèng
®èc cã mét phiÕu bÇu. Çc quyÕt ®Þnh cña Ban Thèng ®èc ®−îc th«ng qua b»ng
®a sè trong çc uû viªn dù häp vµ bá phiÕu, riªng vÊn ®Ò tæng sè ng©n s¸ch sÏ
®−îc quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè 2/3 sè uû viªn dù häp vµ bá phiÕu (kho¶n E §iÒu
VI). Héi ®ång Thèng ®èc cã thÈm quyÒn thùc hiÖn çc chøc n¨ng cña IAEA
theo quy ®Þnh cña Quy chÕ vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc Héi nghÞ chung, cô
thÓ lµ Héi ®ång Gi¸m ®èc bæ nhiÖm Tæng Gi¸m ®èc, cö, khen th−ëng, kû luËt
viªn chøc, nh©n viªn, quyÕt ®Þnh sè l−îng nguyªn liÖu ®Æc biÖt cña IAEA (tøc
lµ chÊt Plu-to-ni-um 239, U-ra-ni-um 233, U-ra-ni-um giµu chÊt 235 hoÆc
123
233 v.v...), xem xÐt yªu cÇu cña çc thµnh viªn vÒ viÖc gióp ®ì ®Ó cã ®−îc
nguyªn liÖu ®Æc biÖt, trang bÞ cÇn thiÕt cho çc dù ¸n sö dông n¨ng l−îng
nguyªn tö v× môc ®Ých hßa b×nh, tr×nh Héi nghÞ chung vÒ dù kiÕn ng©n s¸ch,
tiÕn hµnh ký kÕt çc ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a IAEA vµ LHQ hoÆc çc tæ chøc
kh¸c nÕu Héi nghÞ chÊp thuËn, yªu cÇu Tßa ¸n quèc tÕ cho ý kiÕn t− vÊn liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng vÒ ch−¬ng tr×nh, ng©n s¸ch vµ xem xÐt ®¬n gia nhËp Tæ
chøc. Héi ®ång còng th«ng qua çc HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m vµ c«ng bè çc tiªu
chuÈn an toµn cña IAEA. Ngoµi ra Héi ®ång chÞu tr¸ch nhiÖm cö Tæng Gi¸m
®èc cña IAEA sau ®ã tr×nh lªn Héi nghÞ chung chÊp thuËn. Çc quyÕt ®Þnh
cña Héi ®ång ®−îc th«ng qua b»ng ®a sè phiÕu, riªng vÒ çc vÊn ®Ò ng©n s¸ch
th× cÇn ®a sè 2/3.
Ban Th− ký cña IAEA do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu. Tæng Gi¸m ®èc do
Héi ®ång Thèng ®èc cö vµ Héi nghÞ th«ng qua. NhiÖm kú cña Tæng Gi¸m ®èc
lµ 4 n¨m. Tæng Gi¸m ®èc hiÖn nay cña IAEA lµ «ng Mohamed El Baradai.
Ban Th− ký IAEA gåm cã V¨n phßng KiÓm to¸n néi bé, V¨n phßng Quan hÖ
®èi ngo¹i vµ ChÝnh s¸ch, Bé phËn th− ký cña çc c¬ quan ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch
vµ 6 Vô, cô thÓ lµ Vô Hîp t¸c kü thuËt, Vô N¨ng l−îng nguyªn tö, Vô An toµn
h¹t nh©n, Vô Qu¶n trÞ, Vô Khoa häc vµ øng dông h¹t nh©n vµ Vô b¶o ®¶m. §Õn
cuèi n¨m 1999 cã 4404 viªn chøc, nh©n viªn lµm viÖc ë Ban Th− ký, trong ®ã cã
2212 viªn chøc chuyªn m«n, 944 viªn chøc cÊp cao vµ 1268 ng−êi thuéc bé phËn
dÞch vô chung.
IAEA tiÕn hµnh çc ho¹t ®éng nh»m t¨ng c−êng khai th¸c vµ sö dông n¨ng
l−îng nguyªn tö vµ chÊt phãng x¹ v× çc môc ®Ých hßa b×nh trong çc lÜnh vùc y
tÕ, n«ng nghiÖp, thuû v¨n, c«ng nghiÖp v.v... trao ®æi th«ng tin khoa häc, kü
thuËt qua çc khãa ®µo t¹o, héi nghÞ vµ tµi liÖu hîp t¸c vµ trî gióp kü thuËt
trong çc lÜnh vùc nµy, ho¹ch ®Þnh çc tiªu chuÈn vÒ an toµn nguyªn tö, gióp
®Þnh ra çc tiªu chuÈn gi¶i quyÕt çc khÝa c¹nh ph¸p lý vÒ tai n¹n h¹t nh©n.
IAEA còng tiÕn hµnh gi¸m s¸t vµ th¸nh s¸t trªn c¬ së çc HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m
cña HiÖp ®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n mµ çc n−íc ký víi IAEA(1).
Çc n−íc kh«ng cã vò khÝ h¹t nh©n lµ thµnh viªn cña HiÖp −íc 1968
kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n (NPT) cÇn ph¶i ký çc HiÖp ®Þnh b¶o ®¶m víi
IAEA. HiÖn nay çc HiÖp ®Þnh nh− vËy ®· ®−îc ký víi h¬n 80 quèc gia thµnh
viªn HiÖp −íc NPT còng nh− mét sè quèc gia phi h¹t nh©n ch−a ph¶i lµ
thµnh viªn HiÖp −íc vµ h¬n 900 c¬ së cã vËt liÖu h¹t nh©n ®· ®−îc ®Æt d−íi sù
kiÓm so¸t cña IAEA.
(1)
Trong n¨m1999 IAEA tiÕn hµnh 2495 ®ît thanh s¸t.
124
Quan hÖ cña IAEA vµ LHQ ®−îc HiÖp ®Þnh ký ngµy 14-11-1957 gi÷a
§¹i héi ®ång LHQ vµ IAEA ®iÒu chØnh. Theo HiÖp ®Þnh ®ã vµ §iÒu lÖ cña
IAEA, Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ hµng n¨m tr×nh b¸o ço vÒ
ho¹t ®éng cña m×nh cho §¹i héi ®ång LHQ vµ khi cÇn cho c¶ Héi ®ång B¶o
an vµ ECOSOC. NÕu trong ho¹t ®éng cña IAEA cã nh÷ng vÊn ®Ò thuéc
thÈm quyÒn cña Héi ®ång B¶o an th× IAEA ph¶i th«ng b¸o çc vÊn ®Ò ®ã
cho Héi ®ång B¶o an (vÝ dô nh− khi çc quèc gia thµnh viªn IAEA vi ph¹m
çc HiÖp ®Þnh ®· ký víi IAEA).
IAEA cã hai nguån tµi chÝnh lµ ng©n s¸ch th−êng xuyªn vµ ®ãng gãp tù
nguyÖn. Ng©n s¸ch th−êng xuyªn cña IAEA trong n¨m 2000 lµ 226.327.000 ®«
la Lü.
N−íc ta trë thµnh thµnh viªn cña IAEA tõ n¨m 1978 vµ ®−îc bÇu vµo Héi
®ång Thèng ®èc trong 2 nhiÖm kú 1991 - 1993 vµ 1998 - 1999. ViÖt Nam ®·
tham gia mét sè ®iÒu −íc quèc tÕ quan träng trong lÜnh vùc nguyªn tö lµ HiÖp
®Þnh kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n 1968 (NPT); C«ng −íc vÒ gióp ®ì trong
tr−êng hîp cã sù cè h¹t nh©n hoÆc cã t×nh tr¹ng khÈn cÊp vÒ phãng x¹; HiÖp
®Þnh hîp t¸c khu vùc vÒ nghiªn cøu ph¸t triÓn vµ ®µo t¹o trong lÜnh vùc khoa
häc kü nghÖ h¹t nh©n. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ ®· gióp ta mét sè
dù ¸n cung cÊp trang thiÕt bÞ, gióp ®µo t¹o ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho çn bé
chuyªn m«n, cö chuyªn gia gióp thùc hiÖn çc dù ¸n, cung cÊp mét sè l−îng lín
tµi liÖu vµ th«ng tin kü thuËt vÒ nguyªn tö, còng nh− gióp ta x©y dùng çc
phßng thÝ nghiÖm h¹t nh©n, mét sè khoa y häc h¹t nh©n v.v...
II. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc tµi chÝnh
a. Ng©n hµng thÕ giíi

Héi nghÞ cña LHQ vÒ çc vÊn ®Ò tµi chÝnh - tiÒn tÖ tæ chøc t¹i BrÐt-t¬n-ót
(Mü) ®· quyÕt ®Þnh thµnh lËp Ng©n hµng quèc tÕ vÒ t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn
(IBRD) - th−êng gäi lµ Ng©n hµng thÕ giíi (World Bank - WB). Ng©n hµng nµy
cïng çc HiÖp héi kh¸c - HiÖp héi Tµi chÝnh quèc tÕ (IEC), HiÖp héi Ph¸t triÓn
quèc tÕ (IDA) vµ Tæ chøc ®a ph−¬ng vÒ b¶o ®¶m ®Çu t− (MIGA) t¹o thµnh Nhãm
çc Ng©n hµng thÕ giíi. TÝnh ®Õn 15-8-2000 Ng©n hµng thÕ giíi cã 181 thµnh
viªn, Trô së Ng©n hµng ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n.
Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi cã ®¹i
diÖn cña çc n−íc thµnh viªn. Trong Héi ®ång sè phiÕu cña çc n−íc thµnh
viªn tû lÖ thuËn víi sè cæ phÇn cña thµnh viªn ®ã trong Ng©n hµng. §Õn ngµy
15-8-2000 WB cã 1.608.693 phiÕu bÇu. Sè phiÕu cña ViÖt Nam 1.218 phiÕu,
cßn sè phiÕu cña Nhãm G8 vµ Trung Quèc nh− nhau:
125
Mü 265.219 phiÕu, chiÕm 16,95% tæng sè phiÕu
NhËt B¶n 127.250 phiÕu, chiÕm 8,12% tæng sè phiÕu
§øc 72.649 phiÕu, chiÕm 4,63% tæng sè phiÕu
Anh 69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu
Ph¸p 69.647 phiÕu, chiÕm 4,44% tæng sè phiÕu
Nga 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu
Cana®a 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sè phiÕu
Trung Quèc 45.045 phiÕu, chiÕm 2,87% tæng sèp hiÕu
Nh− vËy, chØ riªng nhãm G.7 ®· cã 45 % phiÕu bÇu trong WB, do ®ã hä cã
¶nh h−ëng quyÕt ®Þnh ®èi víi chÝnh s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Riªng
Mü chiÕm 16,95% sè phiÕu vµ çi ®ã ®ñ cho Mü phñ quyÕt mäi thay ®æi trong
vèn cña Ng©n hµng vµ çc ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh(1).
Ban Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh gåm 24 Gi¸m ®èc chÞu tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn
çc ho¹t ®éng chung cña Ng©n hµng. Theo qui ®Þnh cña HiÖp ®Þnh, 5 Gi¸m ®èc
do 5 quèc gia cã sè cæ phÇn lín nhÊt - Mü, Anh, §øc, NhËt, Ph¸p cö; 19 Gi¸m
®èc cßn l¹i ®−îc çc thµnh viªn bÇu theo nhãm víi thêi h¹n 2 n¨m mét. Çc
Gi¸m ®èc nµy ®¹i diÖn cho çc Nhãm n−íc (trong ®ã riªng Nga, Trung Quèc,
A-rËp Xª-ót tù t¹o thµnh 3 Nhãm n−íc), Sè l−îng n−íc trong çc Nhãm kh¸c
nhau: cã nhãm ®Õn 22 n−íc, 24 n−íc, nh−ng cã Nhãm chØ cã 5 n−íc. Nhãm
n−íc Bru-nei, Phi-gi, In-®«-nª-xi-a, Lµo, Ma-lai-xi-a, T«n-g« vµ ViÖt Nam cã
2 Gi¸m ®èc ®¹i diÖn.
Çc Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh xem xÐt vµ quyÕt ®Þnh vÒ çc kho¶n vay cña
IBRD vµ çc ®Ò nghÞ tÝn dông cña IDA do Chñ tÞch ®Ò xuÊt, hä chÞu tr¸ch
nhiÖm tr×nh Héi ®ång Thèng ®èc ë çc cuéc häp chung th−êng niªn vÒ B¸o ço
tµi chÝnh, ng©n s¸ch vµ ho¹t ®éng cña Ng©n hµng. Trong n¨m 1999 Ban Gi¸m
®èc cã 93 cuéc häp chÝnh thøc toµn thÓ vµ 88 cuéc häp kh«ng chÝnh thøc. Çc
Gi¸m ®èc cßn tham gia lµm viÖc ë mét hoÆc çc Uû ban nh− Uû ban KiÓm
to¸n, Uû ban vÒ tÝnh hiÖu qu¶ ph¸t triÓn, Uû ban Ng©n s¸ch, Uû ban Nh©n
sù, Uû ban vÒ çc vÊn ®Ò hµnh chÝnh. Ngoµi ra Uû ban th−êng trùc cña Ban
Gi¸m ®èc (c¬ quan t− vÊn) còng ho¹t ®éng th−êng xuyªn. Çc Gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh bÇu ra Chñ tÞch Ng©n hµng.
Ng©n hµng thÕ giíi cho çc n−íc ®ang ph¸t triÓn cã GDP ®Õn 790 ®«la/ng−êi
vµ çc n−íc bÞ ¶nh h−ëng cña chiÕn tranh vay tÝn dông víi thêi h¹n hoµn vèn tõ
12 ®Õn 20 n¨m, trong ®ã cã 3 ®Õn 5 n¨m ©n h¹n vµ møc l·i suÊt kho¶ng 7,5-
9%/n¨m. §Æc ®iÓm cña ho¹t ®éng cho vay cña WB lµ cho vay theo çc dù ¸n vµ
(1)
Theo qui ®Þnh ®Ó thay ®æi vèn hoÆc çc ®iÒu kho¶n cña HiÖp ®Þnh cÇn ph¶i cã 85% sè phiÕu.
126
ch−¬ng tr×nh ph¸t triÓn dµi h¹n. Trong 30 n¨m qua Ng©n hµng thÕ giíi ®· cho
vay 400 tû ®«la. Trong n¨m tµi khãa 1999 Ng©n hµng ®· cho vay 22,2 tû ®« la
cho 131 dù ¸n ë 39 n−íc. Cßn HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ ®· cho vay kho¶ng
115,5 tû ®«la, trong ®ã trong n¨m 1999 cho vay 6,8 tû cho 145 ho¹t ®éng dù ¸n ë
53 n−íc. Çc kho¶n vay cña HiÖp héi chñ yÕu lµ kh«ng tÝnh l·i mµ chØ tÝnh dÞch
vô phÝ 0,75% vèn tÝnh dµi h¹n tõ 35-40 n¨m, trong ®ã cã 10 n¨m ©n h¹n. §¸ng
chó ý lµ tuy IDA hoµn toµn riªng biÖt víi WB vÒ mÆt ph¸p lý vµ tµi chÝnh, nh−ng
vÒ nh©n sù l¹i chung vµ çc dù ¸n cho vay ®Òu theo cïng çc tiªu chuÈn cña WB.
Trong sè çc tæ chøc thuéc Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ta ®· cã quan hÖ víi
çc tæ chøc lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ, Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn
quèc tÕ, C«ng ty tµi chÝnh quèc tÕ (IFC) vµ C¬ quan ®¶m b¶o ®Çu t− ®a bªn. KÓ
tõ khi ViÖt Nam khai th«ng quan hÖ tµi chÝnh víi QuÜ tiÒn tÖ quèc tÕ, Ng©n
hµng thÕ giíi, quan hÖ gi÷a ta víi çc tæ chøc nµy ®· cã nh÷ng b−íc ph¸t triÓn
tèt ®Ñp. Hai tæ chøc nµy vµ ADB lµ nh÷ng nhµ tµi trî lín cho n−íc ta, gióp ta
thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ vµ mét sè dù ¸n h¹ tÇng c¬ së,
kinh tÕ, x· héi quan träng nh− giao th«ng vËn t¶i, n¨ng l−îng, thñy lîi, n«ng
nghiÖp, cÊp tho¸t n−íc, gi¸o dôc, y tÕ, d©n sè.
IDA vµ IFC lµ hai tæ chøc trong Nhãm Ng©n hµng thÕ giíi ®· vµ ®ang tiÕp
tôc cho ta vay vèn. Trong thêi kú 1978-1982 IDA ®· cho ta vay 60 triÖu ®«la Mü
cho Dù ¸n Thñy lîi DÇu TiÕng vµ tõ 1993 ®Õn 1997 ®· cho ta vay 1625 triÖu ®«la
cho 12 dù ¸n vÒ c¬ së h¹ tÇng, y tÕ, gi¸o dôc vµ ph¸t triÓn thÓ chÕ. Cô thÓ lµ n¨m
1994: 324,5 triÖu ®«la, n¨m 1995: 415 triÖu ®«la, 1996: 502 triÖu ®«la vµ n¨m
1997: 384,2 triÖu ®«la(1). Cßn IFC ®· tµi trî cho 15 dù ¸n ®Çu t− t¹i ViÖt Nam trÞ
gi¸ 830 triÖu ®«la, trong ®ã IFC cho vay 337 triÖu ®«la. IFC cã kÕ ho¹ch ®Çu t− ë
ViÖt Nam vµo çc dù ¸n chÕ biÕn thùc phÈm, y tÕ, hãa chÊt, dÇu khÝ víi tæng chi
phÝ 500 triÖu ®«la(2) .
Quan hÖ hîp t¸c gi÷a n−íc ta víi Ng©n hµng thÕ giíi (WB) vµ Nhãm çc
Ng©n hµng thÕ giíi ®Æc biÖt lµ HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ cµng ngµy cµng
ph¸t triÓn. Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y Ng©n hµng thÕ giíi (IBRD) vµ IDA ®·
dµnh cho n−íc ta nhiÒu kho¶n vay thùc hiÖn çc dù ¸n kh¸c nhau nh− Dù ¸n
t¨ng c−êng n¨ng lùc qu¶n lý giao th«ng ®« thÞ ë Hµ Néi, thµnh phè Hå ChÝ
Minh; Dù ¸n cÊp n−íc cho mét sè thµnh phè; Dù ¸n kh«i phôc quèc lé 1; Dù
(1)
ViÖt Nam vµ çc tæ chøc quèc tÕ, trang 96.
(2)
Häc viÖn Quan hÖ qu«c tÕ - Bé Ngo¹i giao - Hái ®¸p vÒ t×nh h×nh thÕ giíi vµ chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i
cña §¶ng vµ Nhµ n−íc ta, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, HN, 1997, tr.307
127
¸n vÖ sinh ë H¶i Phßng, §µ N½ng, Qu¶ng Ninh; Dù ¸n thñy lîi ®ång b»ng
s«ng Cöu Long; Dù ¸n b¶o vÖ rõng vµ ph¸t triÓn n«ng th«n.
b. Quü TiÒn tÖ quèc tÕ
Quü TiÒn tÖ quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Monetary Fund-IMF)
còng ®−îc thµnh lËp t¹i Héi nghÞ LHQ vÒ tµi chÝnh, tiÒn tÖ BrÐt-t¬n-ót (Mü)
vµo 27/12/1945. Trô së cña IMF ®ãng t¹i Oa-sinh-t¬n (Mü). §Õn th¸ng 7/2000
IMF cã 179 thµnh viªn.
IMF lµ tæ chøc tiÒn tÖ, tÝn dông quèc tÕ cã chøc n¨ng ®iÒu chØnh quan
hÖ tiÒn tÖ gi÷a çc n−íc thµnh viªn vµ cho çc n−íc cã th©m hôt çn c©n
thanh to¸n vay ng¾n vµ trung h¹n.
Çc c¬ quan chÝnh cña Quü TiÒn tÖ quèc tÕ lµ Héi ®ång Thèng ®èc, Héi
®ång ChÊp hµnh.
Héi ®ång Thèng ®èc lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Mçi thµnh viªn IMF cã
mét ®¹i diÖn vµ mét Phã ®¹i diÖn trong Héi ®ång. Héi ®ång Thèng ®èc häp
hµng n¨m ®Ó quyÕt ®Þnh nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña IMF. Sè phiÕu cña çc
thµnh viªn trong Héi ®ång kh¸c nhau tïy thuéc vµo cæ phÇn cña hä trong
Quü. Mçi thµnh viªn ®−îc 250 phiÕu, ngoµi ra cø 100.000 cæ phÇn trong Quü
sÏ ®−îc thªm 1 phiÕu.
Héi ®ång chÊp hµnh thùc hiÖn çc c«ng viÖc hµng ngµy cña Quü. Héi ®ång
cã 24 Gi¸m ®èc chÊp hµnh, do ®ã Héi ®ång còng cã thÓ ®−îc gäi lµ Ban Gi¸m ®èc
®iÒu hµnh. Trong sè 24 Gi¸m ®èc ®ã cã Gi¸m ®èc do 8 n−íc cã sè cæ phÇn lín bæ
nhiÖm (Mü, Anh, Ph¸p, §øc, NhËt, Nga, Trung Quèc vµ ¶-rËp Xª-ót).
HiÖn nay IMF cã sè vèn 202 tû ®«la vµ nguån vay cña Quü chñ yÕu do çc
n−íc ®ãng gãp theo cæ phÇn, trong ®ã Mü cã 18,38% cæ phiÕu. NhËt B¶n cã
5,7%, §øc - 5,7%, Ph¸p 5,1% vµ Anh 5,1%.
IMF cã çc lo¹i tÝn dông th«ng th−êng, vay vèn bæ sung, vay dù phßng,
vay dµi h¹n vµ vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu.
Trong tr−êng hîp tÝn dông th«ng th−êng th× møc tèi ®a ®−îc vay lµ 100%
cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü vµ çc n−íc ®−îc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu
chØnh kinh tÕ ng¾n h¹n. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m víi ©n h¹n 3 n¨m
vµ l·i suÊt kho¶ng 6-7,5%/n¨m.
Trong tr−êng hîp vay vèn bæ sung th× møc vay lín h¬n (cã thÓ lµ 100%
®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i Quü), thêi h¹n vay còng tõ 3 n¨m ®Õn 5
n¨m víi ©n h¹n lµ 3 n¨m vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng.
Trong tr−êng hîp vay dù phßng th× møc vay l¹i thÊp h¬n, cô thÓ lµ tèi ®a
chØ ®−îc vay 62,5% cæ phÇn cña n−íc ®ã ë Quü. Thêi h¹n vay lµ 5 n¨m víi ©n
h¹n lµ 3,5 n¨m vµ l·i suÊt còng theo thÞ tr−êng.
128
Trong tr−êng hîp vay dµi h¹n, møc vay b»ng 140% sè cæ phÇn cña n−íc
®ã t¹i Quü. Thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi ©n h¹n lµ 4 n¨m vµ l·i suÊt vay lµ 6
- 7,5%. Khi vay, n−íc vay ph¶i cã ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh kinh tÕ trung
h¹n vµ mäi kho¶n vay ph¶i theo ®óng ch−¬ng tr×nh theo tõng quÝ, tõng
n¨m.
Trong tr−êng hîp vay bï ®¾p thÊt thu xuÊt khÈu, møc vay tèi ®a b»ng
100% cæ phÇn n−íc vay t¹i Quü. Thêi h¹n vay tõ 3 n¨m ®Õn 5 n¨m, l·i suÊt
kho¶ng 6-7,5%.
Trong tr−êng hîp vay ®Ó duy tr× dù tr÷ ®iÒu hßa çc s¶n phÈm c¬ b¶n th×
thêi h¹n vµ l·i suÊt còng t−¬ng tù nh− tr−êng hîp trªn.
Ngoµi ra, víi sù thèng nhÊt cña Ng©n hµng thÕ giíi, Quü TiÒn tÖ cßn cho
vay ®Ó ®iÒu chØnh c¬ cÊu (dµnh cho çc n−íc cã thu nhËp 600 ®« la/ng−êi trong
n¨m, møc vay tèi ®a b»ng 62,5% cæ phÇn n−íc ®ã t¹i Quü, thêi h¹n vay 10
n¨m, trong ®ã cã 5 n¨m ©n h¹n vµ víi l·i suÊt lµ 0,5%) hoÆc vay ®Ó ®iÒu chØnh
c¬ cÊu më réng (®èi t−îng ®−îc vay lµ nh÷ng n−íc ®ang ®−îc vay ®Ó ®iÒu
chØnh c¬ cÊu; møc vay tèi ®a b»ng 150% ®Õn 350% cæ phÇn cña n−íc ®ã t¹i
Quü; thêi h¹n vay lµ 10 n¨m víi l·i suÊt 6,5%).
Sau khi n−íc nhµ ®−îc thèng nhÊt, n−íc ta tiÕp tôc qui chÕ thµnh viªn
cña IMF víi cæ phÇn lµ 314 triÖu ®«la (kho¶ng 0,12% tæng sè vèn cña Quü
TiÒn tÖ quèc tÕ). ViÖt Nam vay cña Quü 250 triÖu ®«la vµ ®Õn n¨m 1984 do
kh«ng tr¶ ®−îc nî cho Quü nªn kh«ng ®−îc vay míi.
Vµo n¨m 1989 ta vµ IMF ®i tíi tháa thuËn vÒ Ch−¬ng tr×nh ®iÒu chØnh
kinh tÕ, tháa thuËn vÒ çc biÖn ph¸p hîp t¸c vµ cuèi th¸ng 3/1993 víi sù gióp
®ì cña Nhãm hç trî kinh tÕ ta ®· tr¶ xong sè nî qu¸ h¹n cho IMF. Ngµy 10-
11-1993 Quü quyÕt ®Þnh cho ta vay theo thÓ thøc dù phßng h¬n 200 triÖu ®«la
víi thêi h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n víi l·i suÊt theo thÞ tr−êng. Qòy
còng cho ta vay 17 triÖu ®«la theo thÓ thøc chuyÓn ®æi hÖ thèng trong thêi
h¹n 5 n¨m trong ®ã cã 3 n¨m ©n h¹n vµ l·i suÊt theo thÞ tr−êng.
c. Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp.
HiÖp ®Þnh thµnh lËp Quü Quèc tÕ vÒ Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp (tiÕng Anh
lµ International Fund for Agriculture Development- IFAD), ®−îc th«ng qua
ngµy 13-6-1976 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 30-11-1997. Trô së cña IFAD ®Æt t¹i
R«-ma. Thµnh viªn cña IFAD gåm 161 n−íc, trong ®ã cã ViÖt Nam. Çc thµnh
viªn cña IFAD gåm 3 nhãm n−íc: çc n−íc tµi trî ph¸t triÓn (22 n−íc thµnh
viªn Tæ chøc hîp t¸c kinh tÕ vµ ph¸t triÓn OECD); çc n−íc tµi trî ®ang ph¸t
triÓn (12 n−íc thµnh viªn Tæ chøc çc n−íc xuÊt khÈu dÇu OPEC) vµ çc n−íc
®ang ph¸t triÓn kh¸c. IFAD cã 161 thµnh viªn chÝnh thøc vµ mét sè quan s¸t
129
viªn nh− Va-ti-c¨ng - çc tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ, çc tæ chøc liªn chÝnh
phñ vµ phi chÝnh phñ ®−îc Ban chÊp hµnh Quü mêi.
Môc ®Ých cña Quü IFAD lµ huy ®éng çc nguån vèn ®Ó hç trî cho viÖc
ph¸t triÓn s¶n xuÊt l−¬ng thùc vµ dinh d−ìng cho çc n−íc ®ang ph¸t triÓn cã
thu nhËp thÊp. Quü quan t©m hç trî sù ph¸t triÓn cña çc céng ®ång nghÌo
khã ë n«ng th«n, ®Æc biÖt lµ nh÷ng ng−êi n«ng d©n kh«ng cã ruéng ®Êt, ng−
d©n, ng−êi ch¨n nu«i gia sóc vµ phô n÷ nghÌo, víi quan ®iÓm tiÕp cËn tiªn
tiÕn cã sù tham gia cña ®Þa ph−¬ng vµ b¶o vÖ nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn.
Çc c¬ quan chÝnh cña IFAD lµ Héi ®ång Qu¶n trÞ (Governing Council),
Ban §iÒu hµnh (Excutive Board) vµ Ban Th− ký.
Héi ®ång qu¶n trÞ cña IFAD lµ c¬ quan cao nhÊt cña Quü. Héi ®ång häp
th−êng niªn víi sù tham gia cña çc ®¹i diÖn çc thµnh viªn. Héi ®ång cã thÈm
quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña Quü trong ®ã cã çc
vÊn ®Ò kÕt n¹p thµnh viªn míi, cö Chñ tÞch IFAD, th«ng qua chÝnh s¸ch, ng©n
s¸ch, çc tiªu chuÈn vµ qui ®Þnh. Mét ®Æc ®iÓm quan träng trong ho¹t ®éng cña
IFAD lµ kh«ng ph¶i mçi thµnh viªn ®Òu cã mét l¸ phiÕu, mµ sè phiÕu cña Héi
®ång qu¶n trÞ ®−îc ph©n bæ nh− sau: mÆc dï sè l−îng thµnh viªn cña 3 nhãm
hoµn toµn kh¸c nhau nh−ng sè phiÕu cña ba nhãm lµ ngang nhau.
Ban §iÒu hµnh cña IFAD häp ba lÇn trong n¨m (th¸ng 4, th¸ng 9 vµ
th¸ng 12). Tr−íc ®©y Ban §iÒu hµnh cã 18 uû viªn chÝnh thøc vµ 17 uû viªn
dù bÞ. Th¸ng 2/1997 IFAD th«ng qua NghÞ quyÕt 86/XVIII t¨ng sè uû viªn lªn
18 chÝnh thøc vµ 17 dù bÞ. Çc uû viªn cña Ban §iÒu hµnh ®−îc bÇu theo 7
nhãm kh¸c nhau víi nhiÖm kú 3 n¨m mét. Ban §iÒu hµnh cã 1800 phiÕu. Ban
§iÒu hµnh quyÕt ®Þnh ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng, th«ng qua dù ¸n, ng©n s¸ch,
kÕt n¹p thµnh viªn, sau ®ã tr×nh Héi ®ång chuÈn y.
Chñ tÞch Quü do Héi ®ång cö víi nhiÖm kú 4 n¨m. Sè l−îng viªn chøc,
nh©n viªn cña Ban Th− ký chØ cã 126 ng−êi.
IFAD cho vay tiÒn víi ®iÒu kiÖn −u ®·i. Ngoµi viÖc t¨ng s¶n xuÊt n«ng
nghiÖp, Quü quan t©m ®Õn viÖc ph¸t triÓn viÖc lµm, dinh d−ìng vµ ph©n chia thu
nhËp ë çc ®Þa ph−¬ng. IFAD thùc hiÖn çc dù ¸n hç trî víi h×nh thøc ®ång tµi
trî víi Ng©n hµng thÕ giíi, HiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ Ng©n hµng ch©u Phi,
Ng©n hµng ch©u ¸, liªn Mü v.v... KÓ tõ n¨m 1977 ®Õn nay IFAD ®· thùc hiÖn
530 dù ¸n ë 115 n−íc víi tæng sè vèn kho¶ng 19,5 tû ®«la Mü (trong ®ã IFAD
®ãng gãp 6,83 tû, çc ChÝnh phñ nhËn tµi trî ®ãng gãp 6,95 tû vµ çc tæ chøc tµi
trî ®ãng gãp 5,73 tû).
ViÖt Nam tham gia IFAD tõ n¨m 1977. Ta n»m trong nhãm n−íc ®−îc
h−ëng vay vèn ®Æc biÖt −u ®·i cña IFAD. Cho ®Õn n¨m 1997 IFAD ®· cho ta
130
vay 32 triÖu ®«la Mü(1). Sau ®©y lµ mét sè dù ¸n viÖn trî cña IFAD cho ViÖt
Nam:
+ N¨m 1988, IFAD viÖn trî 400.000 ®«la Mü ®Ó nghiªn cøu kh¶ thi dù ¸n
thñy lîi Th¹ch Nham (Qu¶ng Ng·i);
+ N¨m 1993, IFAD th«ng qua Dù ¸n cung cÊp tÝn dông ph¸t triÓn nguyªn
liÖu ë Tuyªn Quang;
+ N¨m 1996, IFAD th«ng qua Dù ¸n b¶o tån vµ ph¸t triÓn çc nguån lùc
n«ng nghiÖp t¹i tØnh Qu¶ng B×nh;
+ N¨m 1997, IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng
th«n ë Hµ Giang;
+ N¨m 1999 IFAD th«ng qua Dù ¸n Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp ë Hµ TÜnh.
+ N¨m 1998 IFAD cho ta vay ®Ó thùc hiÖn Dù ¸n hç trî çc d©n téc thiÓu
sè.
III. Çc tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i
a. Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ

Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International Civil
Aviation Organization - ICAO) ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1944.V¨n kiÖn thµnh
lËp ICAO lµ C«ng −íc vÒ hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ ®−îc lµm t¹i Chi-ca-go
n¨m 1944 vµ cã hiÖu lùc tõ 4-4-1947. Trô së cña ICAO ®Æt t¹i M«ng-t¬-rª-an
(Ca-na-®a).
Môc ®Ých cña ICAO lµ ph¸t triÓn çc nguyªn t¾c vµ ph−¬ng ph¸p hµng
kh«ng quèc tÕ, ®¶m b¶o an toµn cho çc chuyÕn bay, thóc ®Èy viÖc kÕ ho¹ch
hãa vµ ph¸t triÓn vËn chuyÓn hµng kh«ng quèc tÕ.
C¬ quan tèi cao cña ICAO lµ §¹i héi ®ång gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc n−íc
thµnh viªn. Khãa häp th−êng kú cho §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc 3 n¨m mét lÇn
nh»m x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch cña ICAO, th«ng qua ng©n s¸ch còng nh− th¶o luËn çc
vÊn ®Ò kh¸c. §¹i héi ®ång gÇn ®©y lµ §¹i héi ®ång khãa 31 cña ICAO ®−îc tæ chøc
t¹i M«ng-t¬-rª-an tõ ngµy 15-9 ®Õn 4-10-1998 víi sù tham gia cña gÇn 950 ®¹i
biÓu tõ 150 n−íc thµnh viªn vµ 27 ®oµn quan s¸t viªn quèc tÕ. §¹i héi ®ång ®· bÇu
Tr−ëng ®oµn ®¹i biÓu cña Ai-x¬-len lµm Chñ tÞch khãa häp vµ Tr−ëng ®oµn cña
Gha-na, £-qua-®o, ¤-man vµ Tuèc-mª-ni-xtan lµm çc Phã Chñ tÞch. T¹i khãa
häp nµy §¹i héi ®ång ®· xem xÐt ho¹t ®éng cña ICAO trong 3 n¨m 1995-1997 vµ
th«ng qua 29 nghÞ quyÕt kh¸c nhau. Ngoµi çc vÊn ®Ò kü thuËt liªn quan ®Õn qu¶n
lý vµ vËn t¶i hµng kh«ng (¸p dông hÖ thèng míi cña ICAO vÒ th«ng tin, dÉn
(1)
Bé Ngo¹i giao - Çc Tæ chøc quèc tÕ vµ ViÖt Nam, NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1991, trang 220
131
®−êng, gi¸m s¸t vµ qu¶n lý kh«ng l−u, b¶o vÖ m«i tr−êng, ch−¬ng tr×nh ng¨n ngõa
tai n¹n m¸y bay, t»ng c−êng thanh tra, kiÓm tra an toµn bay v.v...). §¹i héi ®ång
còng ®· th¶o luËn çc vÊn ®Ò ph¸p lý nh− çc khÝa c¹nh ph¸p lý liªn quan ®Õn hÖ
thèng dÉn ®−êng toµn cÇu b»ng vÖ tinh, ¶nh h−ëng cña C«ng −íc LuËt BiÓn 1982
cña LHQ ®èi víi viÖc ¸p dông C«ng −íc Chi-ca-g« vµ çc v¨n b¶n ph¸p lý kh¸c vÒ
hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ. §¸ng chó ý lµ ngay trong thêi gian häp §¹i héi ®ång
ICAO ®· tæ chøc mét Héi nghÞ ngo¹i giao th«ng qua NghÞ ®Þnh th− bæ sung C«ng
−íc Chi-ca-g« 1944 b»ng tiÕng ¶-rËp.
C¬ quan chÊp hµnh cña ICAO lµ Héi ®ång gåm ®¹i diÖn cña 33 n−íc do §¹i
héi ®ång bÇu. Chñ tÞch ®−¬ng nhiÖm cña Héi ®ång ®¹i diÖn cho 3 nhãm n−íc lµ
nh÷ng n−íc cã giao th«ng hµng kh«ng ph¸t triÓn nhÊt, nh÷ng n−íc cã ®ãng gãp
®¸ng kÓ trong viÖc ®¶m b¶o vËt chÊt cho hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ vµ nh÷ng
n−íc kh¸c nh»m môc ®Ých ®¶m b¶o sù c©n b»ng ®¹i diÖn gi÷a çc khu vùc ®Þa lý.
NhiÖm kú cña çc uû viªn Héi ®ång còng lµ 3 n¨m. Çc uû viªn hiÖn nay cña Héi
®ång ®−îc §¹i héi ®ång ICAO bÇu ra t¹i khãa häp thø 31 nh− sau:
óc Bra-xin Ca-na-®a
Ph¸p §øc I-ta-li
NhËt B¶n Nga Mü
Anh ¸c-hen-ti-na Trung Quèc
§an M¹ch Ai-cËp Ên §é
Mª-hi-c« Ni-gª-ri ¶-rËp Xª-ót
T©y Ban Nha Thuþ SÜ Vª-nª-du-ª-la
¡ng-g«-la B«-l«-vi-a Ca-m¬-run
En-xan-va-®o In-®«-nª-xia Kª-nia
Li-ban Ma-rèc Pa-ki-xtan
Ru-ma-ni Xª-nª-gan Tri-ni-®¸t vµ T«-ba-g«
Héi ®ång ICAO th«ng qua çc tiªu chuÈn, thùc tiÔn liªn quan ®Õn hµng
kh«ng d©n dông vµ çc v¨n kiÖn ®ã trë thµnh çc Phô lôc cña C«ng −íc vÒ
Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ. Héi ®ång cã çc c¬ quan gióp viÖc lµ Uû ban
Kh«ng l−u (phô tr¸ch çc vÊn ®Ò kü thuËt), Uû ban VËn t¶i hµng kh«ng (phô
tr¸ch çc vÊn ®Ò kinh tÕ). ñy ban Hç trî kh«ng l−u vµ Uû ban Tµi chÝnh.
Ban th− ký cña ICAO do Tæng th− ký ®øng ®Çu. Ban Th− ký cã 5 bé phËn
lµ: V¨n phßng Kh«ng l−u hµng kh«ng, V¨n phßng Giao th«ng hµng kh«ng,
V¨n phßng Hîp t¸c kü thuËt, V¨n phßng Ph¸p lý vµ V¨n phßng Hµnh chÝnh
vµ DÞch vô).
132
ICAO cã çc V¨n phßng khu vùc trong ®ã V¨n phßng khu vùc Ch©u ¸ -
Th¸i B×nh D−¬ng ®ãng t¹i B¨ng-cèc.
ViÖt Nam ®· tham gia çc C«ng −íc Chi-ca-g« 1944 vÒ Hµng kh«ng d©n
dông quèc tÕ vµ mét lo¹t v¨n kiÖn ph¸p lý quèc tÕ liªn quan nh− C«ng −íc T«-
ki-« 1963 vÒ trõng trÞ çc téi ph¹m vµ hµnh vi kh¸c x¶y ra trªn m¸y bay,
C«ng −íc La Hay 1970 vÒ trõng trÞ nh÷ng vô c−ìng ®o¹t m¸y bay, C«ng −íc
M«ng-t¬-rª-an 1971 vÒ trõng trÞ çc hµnh vi phi ph¸p ®èi víi an ninh hµng
kh«ng d©n dông, NghÞ ®Þnh th− vÒ v¨n b¶n C«ng −íc 1944 b»ng tiÕng Nga,
NghÞ ®Þnh th− vÒ bæ sung lêi v¨n C«ng −íc 1944 b»ng tiÕng Trung v.v...
b. Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ.
Héi nghÞ Hµng h¶i cña LHQ häp t¹i Gi¬-ne-v¬ tõ ngµy 19-2 ®Õn ngµy 6-
3-1948 ®· th«ng qua C«ng −íc thµnh lËp Tæ chøc T− vÊn liªn ChÝnh phñ vÒ
hµng h¶i (gäi t¾t lµ IMCO) vµ ®Õn ngµy 17-3-1958 C«ng −íc nãi trªn cã hiÖu
lùc. KÓ tõ ngµy ®ã IMCO ®−îc thµnh lËp víi trô së t¹i Lu©n §«n (Anh). §Õn
n¨m 1982 IMCO ®−îc ®æi tªn thµnh Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ (IMO). Cho ®Õn
nay IMO cã 155 quèc gia thµnh viªn vµ 3 thµnh viªn liªn kÕt.
Tõ n¨m 1959 IMO trë thµnh Tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ vµ cã çc môc
®Ých chÝnh nh− sau:
- Thóc ®Èy sù hîp t¸c gi÷a çc ChÝnh phñ trong lÜnh vùc kü thuËt vµ çc
lÜnh vùc kh¸c cña giao th«ng ®−êng biÓn, tiÕn tíi thèng nhÊt vÒ çc qui t¾c an
toµn hµng h¶i vµ giao th«ng trªn biÓn.
- Quan t©m ®Õn çc vÊn ®Ò ph¸p lý, hµnh chÝnh liªn quan ®Õn giao th«ng
®−êng biÓn quèc tÕ vµ vÊn ®Ò ®¬n gi¶n hãa çc thñ tôc th−¬ng thuyÒn quèc tÕ.
- Gióp ®ì kü thuËt vµ ®µo t¹o thuyÒn viªn, thuyÒn tr−ëng, thî m¸y tµu,
cung cÊp th«ng tin chuyªn ngµnh cho çc n−íc thµnh viªn, ®Æc biÖt lµ çc n−íc
®ang ph¸t triÓn.
- KhuyÕn khÝch b·i bá çc biÖn ph¸p mang tÝnh ph©n biÖt ®èi xö vµ
nh÷ng h¹n chÕ kh«ng cÇn thiÕt cña çc n−íc thµnh viªn ®èi víi hµng h¶i quèc
tÕ nh»m ®−a hµng h¶i vµo phôc vô th−¬ng m¹i quèc tÕ.
Trong ho¹t ®éng cña m×nh IMO tr−íc hÕt tËp trung vµo vÊn ®Ò an toµn
hµng h¶i. Héi nghÞ ®Çu tiªn cña IMO vµo n¨m 1960 ®· ®−îc tæ chøc ®Ó gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò nµy. Héi nghÞ ®· th«ng qua C«ng −íc quèc tÕ vÒ an toµn sinh
m¹ng trªn biÓn (SOLAS) vµ C«ng −íc nµy ®· cã hiÖu lùc tõ n¨m 1965. C«ng
−íc ®· ®Ò ra mét lo¹t biÖn ph¸p ®Ó cñng cè vÊn ®Ò an toµn hµng h¶i. Vµo n¨m
1974 IMO ®· th«ng qua C«ng −íc SOLAS míi ®Ó bæ sung söa ®æi SOLAS 1960
vµ SOLAS 1974 ®· cã hiÖu lùc tõ 25-5-1980. Vµo n¨m 1978 IMO th«ng qua
hai NghÞ ®Þnh th− söa ®æi thñ tôc kiÓm tra, ®Ò ra kiÓm tra tµu chë dÇu hµng
133
n¨m. N¨m 1988 mét NghÞ ®Þnh th− míi bæ sung C«ng −íc SOLAS 1974 còng
®· ®−îc th«ng qua.
VÊn ®Ò thø hai mµ IMO quan t©m lµ vÊn ®Ò « nhiÔm. IMO ®· ban hµnh
mét lo¹t biÖn ph¸p nh»m ng¨n ngõa va ch¹m trªn biÓn vµ gi¶m tæn thÊt. IMO
®· th«ng qua mét lo¹t C«ng −íc nh− C«ng −íc 1984 vÒ ng¨n ngõa « nhiÔm
dÇu, C«ng −íc 1969 vÒ ng¨n ngõa çc vô « nhiÔm dÇu ë biÓn c¶, C«ng −íc
1969 vÒ tr¸ch nhiÖm d©n sù ®èi víi tæn thÊt do « nhiÔm dÇu, C«ng −íc 1973 vÒ
ng¨n ngõa « nhiÔm do tÇu g©y ra (MARPOL) vµ NghÞ ®Þnh th− 1978 bæ sung
MARPOL 1974. IMO còng ®· cã nh÷ng nç lùc ®Ó lËp hÖ thèng båi th−êng tæn
thÊt do « nhiÔm dÇu. Ngoµi ra IMO cßn nghiªn cøu çc vÊn ®Ò kh¸c nh− t¹o
thuËn lîi cho hµng h¶i, an toµn hµng h¶i qua viÖc th«ng qua C«ng −íc 1965 vÒ
t¹o thuËn lîi cho giao th«ng hµng h¶i quèc tÕ, C«ng −íc 1974 vÒ vËn chuyÓn
hµnh kh¸ch vµ hµnh lý b»ng ®−êng biÓn, C«ng −íc 1988 vÒ trõng trÞ çc hµnh
®éng phi ph¸p chèng l¹i an toµn hµng h¶i v.v...
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y IMO thùc hiÖn çc ho¹t ®éng hç trî kü thuËt
gióp çc n−íc phª chuÈn çc C«ng −íc cña IMO, ®¹t ®−îc çc tiªu chuÈn trong
C«ng −íc SOLAS vµ çc v¨n kiÖn kh¸c. IMO phèi hîp víi Ch−¬ng tr×nh BiÓn
khu vùc thuéc Ch−¬ng tr×nh M«i tr−êng LHQ ph¸t triÓn çc dµn xÕp chèng «
nhiÔm ë cÊp ®é khu vùc, IMO còng tæ chøc çc khãa ®µo t¹o cho çn bé çc n−íc,
®Æc biÖt lµ th«ng qua Tr−êng Tæng hîp BiÓn thÕ giíi.
C¬ cÊu tæ chøc cña IMO gåm §¹i héi ®ång, Héi ®ång, 4 Uû ban chuyªn
tr¸ch vµ Ban Th− ký.
§¹i héi ®ång lµ c¬ quan tèi cao cña IMO bao gåm toµn bé çc n−íc thµnh
viªn. Çc khãa häp th−êng kú cña §¹i héi ®ång ®−îc tæ chøc t¹i Lu©n §«n
tõng 2 n¨m mét. Trong tr−êng hîp cÇn thiÕt nÕu 2/3 thµnh viªn IMO t¸n
thµnh th× khãa häp th−êng kú cã thÓ ®−îc tæ chøc ë ®Þa ®iÓm kh¸c. §¹i héi
®ång cã çc chøc n¨ng nh− sau:
+ X¸c ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña IMO trong thêi
gian gi÷a çc kho¸ häp;
+ BÇu çc chøc vô trong Tæ chøc;
+ KÕt n¹p thµnh viªn míi;
+ Xem xÐt, th«ng qua ng©n s¸ch, çc khuyÕn nghÞ cña çc Uû ban;
+ Xem xÐt söa ®æi, bæ sung C«ng −íc.
Héi ®ång lµ c¬ quan chÊp hµnh cña IMO víi 32 uû viªn do §¹i héi ®ång
bÇu ra, trong ®ã 8 uû viªn ®−îc bÇu tõ sè çc n−íc thµnh viªn cã lîi Ých lín
trong viÖc cung cÊp dÞch vô hµng h¶i quèc tÕ, 8 uû viªn tõ çc quèc gia cã lîi Ých
®Æc biÖt trong th−¬ng m¹i hµng h¶i quèc tÕ vµ 16 uû viªn tõ nh÷ng n−íc thµnh
134
viªn cã lîi Ých ®Æc biÖt trong vËn t¶i biÓn vµ nh»m môc ®Ých b¶o ®¶m ®Ó çc khu
vùc ®Þa lý cã c¬ quan ®¹i diÖn trong Héi ®ång. Theo NghÞ quyÕt A 735 ®−îc §¹i
héi ®ång IMO th«ng qua ngµy 4-11-1993 söa ®æi çc qui ®Þnh liªn quan ®Õn
Héi ®ång th× sè uû viªn Héi ®ång sÏ ®−îc t¨ng lªn ®Õn 40. HiÖn nay söa ®æi nµy
ch−a cã hiÖu lùc nªn sè uû viªn Héi ®ång ®ang lµ 32.
Héi ®ång gi¶i quyÕt toµn bé çc c«ng viÖc cña IMO nh− xem xÐt b¸o ço,
khuyÕn nghÞ cña çc Uû ban, xÐt duyÖt ng©n s¸ch vµ chuÈn bÞ çc b¸o ço lªn
§¹i héi ®ång v.v...
Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ cã 4 Uû ban chuyªn tr¸ch lµ Uû ban an toµn
hµng h¶i, Uû ban B¶o vÖ m«i tr−êng biÓn, Uû ban Ph¸p lý vµ Uû ban Hîp t¸c
kü thuËt. TÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn ®Òu cã ®¹i diÖn trong çc Uû ban nµy vµ
çc Uû ban nµy còng häp hµng n¨m mét.
Uû ban An toµn hµng h¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ çc vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
an toµn hµng h¶i, qui t¾c tr¸nh ®©m va, xö lý çc hµng nguy hiÓm, qui t¾c an
toµn hµng h¶i, gióp ®ì ngµnh hµng h¶i çc n−íc trong lÜnh vùc ®ãng tµu,
trang bÞ tµu thuyÒn.
Uû ban B¶o vÖ m«i tr−êng cã nhiÖm vô xem xÐt çc vÊn ®Ò ng¨n ngõa «
nhiÔm biÓn do tµu g©y ra vµ t×m çc biÖn ph¸p chèng « nhiÔm nh»m b¶o vÖ
m«i tr−êng biÓn. Uû ban nµy ®−îc §¹i héi ®ång lËp n¨m 1973 vµ cã mét lo¹t
TiÓu ban lµ TiÓu ban vÒ An toµn hµng h¶i, TiÓu ban Th«ng tin, T×m kiÕm vµ
Cøu hé, TiÓu ban §µo t¹o, TiÓu ban vÒ VËn chuyÓn hµng hãa nguy hiÓm, hµng
hãa cøng vµ c«ng-ten-n¬, TiÓu ban vÒ ThiÕt kÕ vµ trang bÞ tµu thuyÒn, TiÓu
ban vÒ Cøu háa, TiÓu ban vÒ æn ®Þnh vµ an toµn tµu ®¸nh ç, TiÓu ban vÒ
Quèc tÞch tµu.
Uû ban Ph¸p lý cã nhiÖm vô xem xÐt çc vÊn ®Ò ph¸p lý, dù th¶o çc
C«ng −íc, çc ®iÒu kho¶n bæ sung söa ®æi C«ng −íc ®Ó tr×nh lªn Héi ®ång.
Uû ban Hîp t¸c kü thuËt cã nhiÖm vô xem xÐt vµ ®Ò xuÊt çc ®Ò ¸n hîp
t¸c kü thuËt víi çc n−íc thµnh viªn dùa vµo nguån kinh phÝ cña IMO.
Ban Th− ký cña IMO do Tæng th− ký ®øng ®Çu. Tæng Th− ký ®−îc §¹i
héi ®ång bÇu ra víi nhiÖm kú 4 n¨m. Tæng Th− ký cã quyÒn bæ nhiÖm çc
nh©n viªn trong Ban Th− ký víi sù chÊp thuËn cña §¹i héi ®ång. HiÖn nay
Ban Th− ký IMO cã kho¶ng 300 viªn chøc, nh©n viªn.
Trong thêi gian qua IMO ®· thóc ®Èy viÖc th«ng qua kho¶ng 40 C«ng
−íc, NghÞ ®Þnh th− vµ h¬n 800 Bé Qui ph¹m vµ khuyÕn nghÞ liªn quan ®Õn an
toµn hµng h¶i, ng¨n ngõa « nhiÔm vµ çc vÊn ®Ò liªn quan (Bé Qui ph¹m vÒ
hµng hãa nguy hiÓm n¨m 1965, Bé Qui ph¹m vÒ tÝn hiÖu n¨m 1965, Bé Qui
ph¹m vÒ an toµn ®èi víi tÇu h¹t nh©n n¨m 1981).
135
ViÖt Nam ®· tham gia çc C«ng −íc 1973 vÒ ng¨n ngõa « nhiÔm biÓn do
tÇu g©y ra (cïng NghÞ ®Þnh th− 1978), C«ng −íc quèc tÕ 1972 vÒ tr¸nh va trªn
biÓn, C«ng −íc quèc tÕ 1974 vÒ an toµn sinh m¹ng trªn biÓn (cïng NghÞ ®Þnh
th− 1978), C«ng −íc 1966 vÒ m¹n kh« tÇu biÓn, C«ng −íc quèc tÕ 1969 vÒ ®o
dung tÝch tÇu biÓn vµ C«ng −íc quèc tÕ 1978 vÒ tiªu chuÈn ®µo t¹o cÊp b»ng
vµ trùc ca ®èi víi ng−êi ®i biÓn.
IV. Çc tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ vÒ v¨n hãa khoa häc vµ
gi¸o dôc.
a. Tæ chøc Gi¸o dôc, Khoa häc vµ V¨n hãa cña LHQ.

Héi nghÞ Bé tr−ëng Gi¸o dôc çc n−íc §ång minh ®−îc tæ chøc t¹i
Lu©n-®«n tõ 16-11-1942 ®Õn 5-12-1942 víi sù tham gia cña ®¹i diÖn 18
n−íc. C¨n cø ®Ò nghÞ cña Héi nghÞ, LHQ ®· triÖu tËp Héi nghÞ vÒ thµnh lËp
Tæ chøc Gi¸o dôc vµ V¨n hãa ë Lu©n-®«n tõ 1 ®Õn 16-11-1945 víi sù tham
gia cña ®¹i diÖn 44 ChÝnh phñ. Ngµy 16-11-1946 HiÕn ch−¬ng cña Tæ chøc
Gi¸o dôc, Khoa häc vµ V¨n hãa cña LHQ (tiÕng Anh lµ United Nations
Educational, Scientific and Cultural Organization - UNESCO) ®−îc th«ng
qua. §Õn ngµy 4-11-1946 HiÕn ch−¬ng cã hiÖu lùc vµ kÓ tõ ngµy ®ã
UNESCO b¾t ®Çu ho¹t ®éng. Tõ th¸ng 12 n¨m ®ã UNESCO trë thµnh Tæ
chøc chuyªn m«n cña LHQ víi trô së ë Pa-ri (Ph¸p). TÝnh ®Õn ngµy 19-10-
1999 UNESCO cã 188 quèc gia thµnh viªn.
UNESCO ®Ò ra môc ®Ých lµ thóc ®Èy cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ
qua viÖc ph¸t triÓn hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc, khoa häc vµ v¨n
hãa, nh»m b¶o ®¶m t«n träng c«ng lý, ph¸p luËt, nh©n quyÒn vµ tù do c¬ b¶n
cho tÊt c¶ mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam n÷, ng«n ng÷, t«n gi¸o
mµ HiÕn ch−¬ng LHQ ®· c«ng nhËn cho tÊt c¶ çc d©n téc. §Ó thùc hiÖn môc
®Ých ®ã, UNESCO thùc hiÖn 5 chøc n¨ng c¬ b¶n khuyÕn khÝch sù hiÓu biÕt vµ
th«ng c¶m lÉn nhau gi÷a çc d©n téc; thóc ®Èy m¹nh mÏ viÖc gi¸o dôc quÇn
chóng vµ truyÒn b¸ v¨n hãa, duy tr×, t¨ng c−êng vµ truyÒn b¸ kiÕn thøc.
UNESCO cã çc c¬ quan chÝnh lµ Héi nghÞ chung, Héi ®ång chÊp hµnh vµ
Ban Th− ký.
Héi nghÞ chung lµ c¬ quan tèi cao cña UNESCO gåm ®¹i diÖn cña tÊt c¶ çc
n−íc thµnh viªn, Khãa häp th−êng kú cña Héi nghÞ ®−îc triÖu tËp tõng hai n¨m
mét. Héi nghÞ quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch vµ ph−¬ng h−íng ho¹t ®éng cña UNESCO,
th«ng qua çc ch−¬ng tr×nh vµ ng©n s¸ch, bÇu çc Uû viªn Héi ®ång chÊp hµnh vµ
çc c¬ quan kh¸c, cö Tæng Gi¸m ®èc, còng nh− gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò kh¸c.
136
Héi ®ång chÊp hµnh lµ c¬ quan l·nh ®¹o th−êng trùc cña UNESCO gi÷a
çc khãa häp th−êng kú cña Héi nghÞ chung, Héi ®ång chÊp hµnh cã 58 n−íc
uû viªn ®−îc bÇu víi nhiÖm kú 4 n¨m trªn c¬ së tÝnh ®Õn sù ®a d¹ng vÒ v¨n
hãa vµ ph©n bæ c©n b»ng gi÷a çc nhãm khu vùc ®Þa lý. Nhãm T©y ¢u vµ çc
n−íc kh¸c cã 10 uû viªn. Nhãm §«ng ¢u cã 4, Nhãm çc n−íc Mü La-tinh vµ
Ca-ri-bª cã 9, Nhãm Ch©u ¸ vµ Th¸i B×nh D−¬ng cã 8, Nhãm çc n−íc Ch©u
Phi vµ A-rËp cã 20 uû viªn. Theo §iÒu lÖ cña UNESCO th× tiªu chuÈn cña uû
viªn Héi ®ång lµ cã n¨ng lùc trong lÜnh vùc nghÖ thuËt, v¨n häc, khoa häc gi¸o
dôc, phæ biÕn kiÕn thøc, cã kinh nghiÖm vµ ¶nh h−ëng cÇn thiÕt.
Héi ®ång chuÈn bÞ ch−¬ng tr×nh nghÞ sù cña Héi nghÞ chung xem xÐt
ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña Tæ chøc, dù to¸n ng©n s¸ch do Tæng Gi¸m ®èc
tr×nh, sau ®ã Héi ®ång tr×nh lªn Héi nghÞ chung, kiÕn nghÞ viÖc kÕt n¹p
thµnh viªn míi, Héi ®ång häp Ýt nhÊt 4 kú trong 2 n¨m vµ cã thÓ cã çc kú
häp bÊt th−êng.
Ban Th− ký thùc hiÖn çc chøc n¨ng hµnh chÝnh - kü thuËt. §øng ®Çu
Ban Th− ký lµ Tæng Gi¸m ®èc do Héi nghÞ Toµn quyÒn bÇu ra víi nhiÖm kú 6
n¨m vµ cã thÓ ®−îc t¸i cö.
Tõ ngµy thµnh lËp ®Õn nay UNESCO ®· cã 8 Tæng Gi¸m ®èc lµ:
¤ng Julian Huxley (Anh) 1946 - 1948
¤ng J. Torres Bodet (Mª-hi-c«) 1948 - 1952
¤ng J. W. Taylor (Mü) 1952 - 1943
¤ng Luthe Evans (Mü) 1953 - 1958
¤ng V.Veronese (I-ta-li-a) 1958-1961
¤ng R. Mcheu (Ph¸p) 1961-1974
¤ng A.Mahtar M'Bow (Xª-nª-gan) 1974-1987
¤ng Federico Mayor (T©y-ban-nha) 1987-1999
¤ng K.Matsuura (NhËt B¶n) 1999
Trong Ban Th− ký cã 15 Trî lý Tæng Gi¸m ®èc, 145 Gi¸m ®èc vµ 91 viªn
chøc Ch−¬ng tr×nh. Çc n−íc thµnh viªn cã quyÒn ®Ò cö ng−êi ®Ó tuyÓn chän
lµm viªn chøc trong Ban Th− ký theo sè l−îng qui ®Þnh vµ theo tû lÖ ®ãng gãp
niªn liÔm cña hä. HiÖn nay Ban Th− ký cã 2382 viªn chøc vµ nh©n viªn, trong
®ã 1717 ng−êi lµm viÖc ë Trô së UNESCO vµ 665 ng−êi lµm viÖc ë çc n¬i
kh¸c. Ngoµi ra UNESCO cã 73 V¨n phßng vµ Dù ¸n ë kh¾p thÕ giíi. KÓ tõ khi
thµnh lËp ®Õn nay UNESCO còng cã kho¶ng 100 Uû ban t− vÊn, Uû ban liªn
quèc gia vµ Héi ®ång liªn quèc gia ®Ó qu¶n lý çc Ch−¬ng tr×nh lín. Trong sè
®ã ph¶i kÓ ®Õn Uû ban nhu cÇu kü thuËt vÒ B¸o chÝ, V« tuyÕn , phim (1947-
1949), Uû ban quèc tÕ vÒ LÞch sö ph¸t triÓn khoa häc, v¨n hãa cña nh©n lo¹i
137
(1950 - 1969, 1978), Uû ban vÒ Ph¸t triÓn gi¸o dôc (1971-1972), Uû ban
Nghiªn cøu çc vÊn ®Ò th«ng tin (1977-1980), Uû ban ThÕ giíi vÒ V¨n hãa vµ
Ph¸t triÓn (1992-1999) v.v...
TÝnh ®Õn th¸ng 7/1999 UNESCO cã quan hÖ víi 131 tæ chøc liªn ChÝnh
phñ vµ duy tr× quan hÖ víi 22 Quü, 335 tæ chøc phi ChÝnh phñ.
UNESCO lµ mét trong nh÷ng tæ chøc chuyªn m«n lín nhÊt trong LHQ
víi néi dung ho¹t ®éng ®a d¹ng nhÊt. Mét trong nh÷ng h×nh thøc ho¹t ®éng
chñ yÕu cña UNESCO lµ thùc hiÖn çc ch−¬ng tr×nh trong ®ã cã vÊn ®Ò xãa bá
n¹n mï ch÷, gióp ®ì kü thuËt, ph¸t triÓn th«ng tin. Trung t©m di s¶n thÕ giíi
cña UNESCO ®ang thùc hiÖn C«ng −íc 1972 vÒ b¶o vÖ di s¶n v¨n hãa vµ thiªn
nhiªn vµ lËp çc hÖ thèng khu vùc ®Ó b¶o vÖ çc di tÝch ®−îc ®−a vµo danh
s¸ch di s¶n v¨n hãa thÕ giíi (hiÖn nay cã h¬n 300 di tÝch ®−îc ®−a vµo danh
s¸ch).
Ng©n s¸ch cña UNESCO cã 3 nguån lµ ng©n s¸ch th−êng xuyªn do tiÒn
niªn liÔm cña çc n−íc thµnh viªn vµ mét sè kho¶n t¹m thu kh¸c; ng©n s¸ch
ngoµi UNESCO do tµi trî hoÆc phèi häp ho¹t ®éng cña çc tæ chøc quèc tÕ vµ
c¬ quan chuyªn m«n cña LHQ, Ng©n hµng thÕ giíi vµ sù tù nguyÖn cña quèc
tÕ. KÓ tõ khi Mü rót khái Tæ chøc vµo n¨m 1985 tµi chÝnh cña UNESCO cã
phÇn bÞ co hÑp.
UNESCO lµ Tæ chøc chuyªn m«n duy nhÊt cña LHQ quy ®Þnh lËp çc Uû
ban quèc gia ë çc n−íc thµnh viªn. TÝnh ®Õn ngµy 01-7-1999 cã 187 quèc gia
thµnh viªn ®· lËp Uû ban UNESCO Quèc gia. Çc quèc gia thµnh viªn ®Òu cã
®¹i diÖn th−êng trùc bªn c¹nh UNESCO.
N−íc ta trë thµnh thµnh viªn cña UNESCO tõ n¨m 1976. Trong thêi
gian tõ 1976 ®Õn nay UNESCO ®· gióp n−íc ta ®µo t¹o çn bé, viÖn trî trang
thiÕt bÞ vµ c¬ së vËt chÊt cho çc ngµnh v¨n hãa, gi¸o dôc, khoa häc vµ th«ng
tin cña ta. §Æc biÖt UNESCO ®· tÝch cùc gióp ta kh«i phôc. b¶o tån víi di s¶n
v¨n hãa truyÒn thèng, nhÊt lµ chiÕn dÞch vËn ®éng quèc tÕ b¶o vÖ di s¶n v¨n
hãa - di tÝch lÞch sö HuÕ n¨m 1981. Cho ®Õn nay UNESCO ®· c«ng nhËn di
tÝch HuÕ, th¾ng c¶nh VÞnh H¹ Long, di tÝch Mü S¬n, di tÝch Héi An lµ çc di
s¶n v¨n hãa thÕ giíi. N¨m 1999 ChÝnh phñ ta vµ UNESCO ®· ký HiÖp ®Þnh
vÒ thµnh lËp V¨n phßng ®¹i diÖn cña UNESCO t¹i ViÖt Nam.
b. Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi (WIPO)
Ngµy 14-7-1967 Héi nghÞ Së h÷u trÝ tuÖ ®· th«ng qua C«ng −íc thµnh
lËp Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ (WIPO) vµ n¨m 1970 C«ng −íc nµy cã hiÖu lùc.
WIPO trë thµnh tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ tõ n¨m 1974 vµ cã trô së t¹i
Gi¬-ne-v¬ (Thuþ SÜ). Cho ®Õn n¨m 1997 WIPO cã 161 thµnh viªn.
138
WIPO theo ®uæi çc môc ®Ých lµ b¶o vÖ së h÷u trÝ tuÖ trªn thÕ giíi th«ng
qua viÖc hîp t¸c gi÷a çc quèc gia vµ ®¶m b¶o hîp t¸c gi÷a Liªn minh Pa-ri vµ
Liªn minh BÐc-n¬. Nh»m môc ®Ých ®ã, WIPO thóc ®Èy ph¸t triÓn çc biÖn ph¸p
®Ó t¹o thuËn lîi cho viÖc b¶o vÖ, khuyÕn khÝch viÖc ký kÕt vµ thùc hiÖn çc ®iÒu
−íc quèc tÕ trong lÜnh vùc nµy. Thùc hiÖn qu¶n lý hµnh chÝnh ®èi víi çc liªn
minh kh¸c nhau trong lÜnh vùc b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ, thu thËp vµ phæ biÕn th«ng
tin trong lÜnh vùc nµy.
Ho¹t ®éng cña WIPO rÊt ®a d¹ng. WIPO qu¶n lý mét lo¹t C«ng −íc, HiÖp
®Þnh quèc tÕ liªn quan ®Õn b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ nh− C«ng −íc Pa-ri 1883 vÒ
b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp, C«ng −íc BÐc-n¬ 1886 vÒ quyÒn t¸c gi¶,
HiÖp ®Þnh Ma-®¬-rÝt 1891 vÒ nh·n hiÖu hµng hãa, HiÖp ®Þnh 1970 vÒ b»ng
s¸ng chÕ v.v...
WIPO cã çc c¬ quan chÝnh lµ Héi nghÞ çc n−íc thµnh viªn WIPO, §¹i
héi ®ång, Uû ban ®iÒu phèi, Uû ban th−êng trùc vÒ th«ng tin Së h÷u c«ng
nghiÖp vµ Ban th− ký.
Çc kho¸ häp th−êng kú cña Héi nghÞ çc n−íc thµnh viªn WIPO ®−îc
tæ chøc trong hai n¨m mét. Mçi ChÝnh phñ ®−îc cö mét ®¹i diÖn vµ çc cè
vÊn chuyªn gia. Héi nghÞ th¶o luËn çc vÊn ®Ò mµ çc thµnh viªn WIPO
quan t©m trong lÜnh vùc së h÷u trÝ tuÖ, th«ng qua çc khuyÕn nghÞ vÒ çc
vÊn ®Ò ®ã vµ ng©n s¸ch cña Héi nghÞ, lËp ch−¬ng tr×nh hç trî kü thuËt -
ph¸p lý; th«ng qua söa ®æi C«ng −íc, kÕt n¹p thµnh viªn. Héi nghÞ th«ng
qua çc quyÕt ®Þnh b»ng ®a sè 2/3.
Thµnh phÇn cña §¹i héi ®ång hÑp h¬n chØ gåm ®¹i diÖn çc n−íc thµnh
viªn WIPO lµ thµnh viªn cña Liªn minh Pa-ri hoÆc Liªn minh BÐc-n¬.
§¹i héi ®ång xem xÐt vµ th«ng qua çc b¸o ço vµ ho¹t ®éng cña Uû ban
®iÒu phèi còng nh− b¸o ço cña Tæng Gi¸m ®èc, th«ng qua ng©n s¸ch cña
WIPO, xem xÐt vµ th«ng qua b¸o ço cña Tæng Gi¸m ®èc, th«ng qua quy ®Þnh
tµi chÝnh cña Tæ chøc, QuyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång ®−îc th«ng qua khi cã 2/3
phiÕu ®ång ý, riªng viÖc th«ng qua çc kiÕn nghÞ liªn quan ®Õn qu¶n lý çc
®iÒu −íc quèc tÕ cÇn ph¶i 3/4 sè phiÕu bá; th«ng qua hiÖp ®Þnh víi LHQ hoÆc
(bÇu Tæng Gi¸m ®èc cña WIPO) th× cÇn ®a sè 9/10 phiÕu bá.
Uû ban ®iÒu phèi gåm ®¹i diÖn 51 n−íc tham gia C«ng −íc 1967 vµ ®ång thêi
lµ thµnh viªn Uû ban chÊp hµnh Liªn minh Pa-ri hoÆc Liªn minh BÐc-n¬, Uû ban
nµy thùc hiÖn phèi hîp vµ thèng nhÊt ho¹t ®éng cña çc Uû ban chÊp hµnh cña
Liªn minh Pa-ri vµ Liªn minh BÐc-n¬, Uû ban ®iÒu phèi häp hµng n¨m mét.
139
Ban Th− ký cña WIPO ®−îc gäi lµ V¨n phßng quèc tÕ do Tæng Gi¸m ®èc
®øng ®Çu víi nhiÖm kú 6 n¨m mét. HiÖn nay Ban Th− ký cã kho¶ng 450 viªn
chøc vµ nh©n viªn lµm viÖc.
WIPO cã 2 ng©n s¸ch: mét ng©n s¸ch chung cña c¶ hai Liªn minh vµ mét
ng©n s¸ch cña Héi nghÞ. Ng©n s¸ch chung gåm ®ãng gãp cña çc Liªn minh, lÖ
phÝ tr¶ cho V¨n phßng quèc tÕ, tiÒn b¸n b¶n quyÒn ®èi víi çc Ên phÈm cña
V¨n phßng, quµ tÆng cho WIPO, lîi tøc vµ çc thu nhËp kh¸c. Cßn ng©n s¸ch
cña Héi nghÞ ®−îc t¹o thµnh ®ãng gãp cña çc thµnh viªn WIPO kh«ng tham
gia hai Liªn minh, phÝ tr¶ cho V¨n phßng vÒ trî gióp ph¸p lý - kü thuËt. §ãng
gãp cña çc thµnh viªn c¨n cø theo Nhãm; çc thµnh viªn nhãm A ®ãng 10 ®¬n
vÞ, thµnh viªn nhãm B ®ãng 3 ®¬n vÞ vµ thµnh viªn nhãm C ®ãng 1 ®¬n vÞ.
V. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc b−u ®iÖn
a. Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ:

Ngµy 17-5-1865 Liªn minh §iÖn tÝn quèc tÕ ®−îc thµnh lËp trªn c¬ së
C«ng −íc ®iÖn tÝn thÕ giíi. Tõ ngµy 01-01-1934 Liªn minh §iÖn tÝn quèc tÕ
®−îc ®æi tªn thµnh Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ (tiÕng Anh lµ International
Telecommunication Union - ITU). Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ cã trô së t¹i
Gi¬-ne-v¬ (Thôy SÜ) vµ trë thµnh tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ tõ n¨m 1947.
Tr−íc n¨m 1998, thµnh viªn cña ITU lµ çc quèc gia. Héi nghÞ Toµn
quyÒn ITU tæ chøc t¹i Mªnneapolie (Hoa Kú) tõ 12-10 ®Õn 16-10-1998 ®·
th«ng qua viÖc söa ®æi HiÕn ch−¬ng vµ C«ng −íc nh»m më réng cöa cho çc
c«ng ty hoÆc çc tæ chøc viÔn th«ng phi ChÝnh phñ tham gia. Do ®ã hiÖn nay
ITU cã çc thµnh viªn quèc gia vµ thµnh viªn bé phËn. Sè thµnh viªn cña ITU
®Õn ngµy 11/2/1998 lµ 188.
Çc c¬ quan chÝnh cña Liªn minh lµ Héi nghÞ toµn quyÒn, Héi ®ång, V¨n
phßng Liªn minh vµ Uû ban ®iÒu phèi.
Héi nghÞ toµn quyÒn lµ c¬ quan tèi cao cña Liªn minh bao gåm ®¹i diÖn cho
tÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn. Çc khãa häp th−êng kú cña Héi nghÞ toµn quyÒn ®−îc
tæ chøc 4 n¨m mét lÇn.
Héi nghÞ toµn quyÒn cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng chÝnh s¸ch chung
cña Liªn minh, xem xÐt çc B¸o ço cña Héi ®ång vÒ ho¹t ®éng cña Liªn minh,
bÇu uû viªn cña Héi ®ång, bÇu Tæng Th− ký, xem xÐt vµ th«ng qua bæ sung
söa ®æi HiÕn ch−¬ng, ký kÕt çc ®iÒu −íc quèc tÕ gi÷a Liªn minh víi çc tæ
chøc kh¸c. Héi nghÞ n¨m 1998 t¹i Mü ®· th«ng qua söa ®æi HiÕn ch−¬ng vµ
C«ng −íc ViÔn th«ng. Héi nghÞ còng th«ng qua 3 QuyÕt ®Þnh vµ 51 NghÞ
quyÕt. §Þnh h−íng chiÕn l−îc ho¹t ®éng cña ITU trong giai ®o¹n hiÖn nay lµ
140
c¶i thiÖn dÞch vô kh¸ch hµng, ph¸t triÓn çc s¶n phÈm vµ dÞch vô míi phï hîp
víi nhu cÇu, t¨ng c−êng tµi chÝnh cña Liªn minh, sù tham gia cña çc bé
phËn, t¹o quan hÖ hîp t¸c v.v...
Héi ®ång lµ c¬ quan chÊp hµnh cña Liªn minh. Sè l−îng uû viªn cña Héi
®ång kh«ng cè ®Þnh mµ ®−îc Héi nghÞ toµn quyÒn x¸c ®Þnh tõng 4 n¨m mét
víi ®iÒu kiÖn lµ kh«ng qu¸ 25% tæng sè thµnh viªn cña Liªn minh vµ trªn c¬
së b¶o ®¶m ph©n bè c«ng b»ng gi÷a çc khu vùc ®Þa lý. HiÖn nay Héi ®ång cã
43 uû viªn. Chøc n¨ng cña Héi ®ång lµ tiÕn hµnh nh÷ng biÖn ph¸p ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho çc quèc gia thµnh viªn thi hµnh qui ®Þnh cña HiÕn
ch−¬ng, xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò lín vÒ chÝnh s¸ch viÔn th«ng, b¶o ®¶m phèi
hîp cã hiÖu qu¶ çc ho¹t ®éng cña Liªn minh, ®ãng gãp vµo sù ph¸t triÓn viÔn
th«ng t¹i çc n−íc ®ang ph¸t triÓn.
An-giª-ri §øc Mª-hi-c«
¸c-hen-ti-na §an-m¹ch Ma-rèc
óc Ru-ma-ni Nam Phi
Bå §µo Nha Bun-ga-ri Ni-giª-ri-a
Xanh-lu-xi-a Thôy SÜ Pa-ki-xtan
Bra-xin Ên §é Ma-li
Buèc-ki-na Pha-x« Phi-lÝp-pin Ba Lan
Ca-m¬-run SÐc A-rËp Xª-ót
Ca-na-®a I-ta-li-a Xª-nª-gan
Nga NhËt B¶n T©y-ban-nha
Trung Quèc Hµn Quèc Th¸i Lan
Cu-ba K«-oÐt Anh
Ai-cËp Kª-nia Mü
Tan-da-nia Cèt-®i-voa Vª-nª-du-ª-la
Ph¸p Ma-lai-xia Ga-bon
ViÖt Nam
V¨n phßng Liªn minh do Tæng Th− ký ®øng ®Çu, ngoµi ra cßn cã mét Phã
Tæng th− ký. Tæng th− ký cã tr¸ch nhiÖm ®iÒu phèi çc ho¹t ®éng cña Liªn
minh víi sù trî gióp cña Uû ban §iÒu phèi qu¶n lý çc nguån lîi cña Liªn
minh. Tæng th− ký hiÖn nay cña ITU lµ «ng Yoshio Utsuni (NhËt B¶n) vµ Phã
Tæng th− ký lµ «ng Roberto Blois (Bra-xin).
Uû ban §iÒu phèi gióp ®ì vµ cè vÊn cho Tæng th− ký vÒ tÊt c¶ nh÷ng vÊn
®Ò qu¶n trÞ, tµi chÝnh, hÖ thèng th«ng tin vµ hîp t¸c kü thuËt. Uû ban gåm
Tæng th− ký, Phã Tæng th− ký vµ çc Côc tr−ëng çc Côc qu¶n lý.
141
Môc tiªu cña Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ lµ gi÷ v÷ng vµ më réng hîp t¸c
quèc tÕ gi÷a çc n−íc thµnh viªn nh»m c¶i tiÕn vµ sö dông hîp lý çc lo¹i h×nh
viÔn th«ng; thóc ®Èy vµ t¨ng c−êng viÖc tham gia vµo çc ho¹t ®éng cña Liªn
minh; thóc ®Èy vµ trî gióp kü thuËt cho çc n−íc ®ang ph¸t triÓn trong lÜnh vùc
viÔn th«ng, thóc ®Èy sö dông çc dÞch vô viÔn th«ng nh»m phôc vô quan hÖ hßa
b×nh, më réng ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña c«ng nghÖ viÔn th«ng míi ®Õn mäi
ng−êi, ph©n bæ vµ qu¶n lý çc tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn còng nh− vÞ trÝ liªn quan ®Õn
quü ®¹o cña çc vÖ tinh ®Þa tÜnh, t¹o lËp çc tiªu chuÈn viÔn th«ng thÕ giíi,
khuyÕn khÝch viÖc céng t¸c gi÷a çc n−íc thµnh viªn ®Ó c−íc phÝ dÞch vô gi¶m
®Õn møc thÊp nhÊt, nh−ng vÉn b¶o ®¶m chÊt l−îng vµ thèng nhÊt toµn cÇu ®Ó sö
dông çc dÞch vô viÔn th«ng trong viÖc cøu hé.
ViÖt Nam tham gia ITU tõ n¨m 1976 vµ tróng cö vµo Héi ®ång chÊp
hµnh ITU tõ 1994 vµ ®−îc t¸i cö vµo nhiÖm kú 1999-2003. Ngµy 22-11-1998
Chñ tÞch n−íc ta ®· phª chuÈn V¨n kiÖn bæ sung, söa ®æi HiÕn ch−¬ng vµ
C«ng −íc Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ.
b. Liªn minh B−u chÝnh thÕ giíi UPU.
Liªn minh B−u chÝnh thÕ giíi (UPU) ®−îc thµnh lËp n¨m 1874 t¹i Héi
nghÞ B−u chÝnh quèc tÕ ë BÐc-n¬. V¨n b¶n thµnh lËp UPU lµ C«ng −íc B−u
chÝnh thÕ giíi cã hiÖu lùc tõ 1-7-1875 vµ ®· ®−îc söa ®æi nhiÒu lÇn t¹i çc §¹i
héi B−u chÝnh quèc tÕ. Trô së cña UPU ®ãng t¹i BÐc-n¬ (Thôy SÜ). HiÖn nay
UPU cã h¬n 100 thµnh viªn.
Môc ®Ých cña UPU lµ ®¶m b¶o vµ hoµn thiÖn çc quan hÖ b−u chÝnh. TÊt
c¶ çc thµnh viªn UPU ®−îc coi lµ mét l·nh thæ b−u chÝnh thèng nhÊt; l·nh
thæ ®ã mang tÝnh thèng nhÊt, tù do qu¸ c¶nh vµ lÖ phÝ thèng nhÊt. UPU x©y
dùng çc qui ph¹m vËn chuyÓn quèc tÕ çc lo¹i b−u kiÖn trªn c¬ së C«ng −íc
B−u chÝnh thÕ giíi vµ çc ®iÒu −íc ®a ph−¬ng kh¸c.
UPU cã çc c¬ quan chÝnh lµ §¹i héi B−u chÝnh thÕ giíi, Héi ®ång hµnh
chÝnh, Héi ®ång §iÒu hµnh B−u chÝnh vµ V¨n phßng quèc tÕ.
§¹i héi B−u chÝnh thÕ giíi häp 5 n¨m mét lÇn víi sù tham gia cña ®¹i
diÖn tÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn. §¹i héi cã thÈm quyÒn xem xÐt C«ng −íc B−u
chÝnh thÕ giíi vµ çc §iÒu −íc quèc tÕ bæ sung kh¸c.
§¹i héi B−u chÝnh thÕ giíi n¨m 1999 ë B¾c Kinh ®· th«ng qua ChiÕn l−îc
B−u chÝnh trong çc n¨m 2000-2004. ChiÕn l−îc nªu lªn 6 môc ®Ých liªn quan
®Õn çc lÜnh vùc dÞch vô b−u chÝnh toµn cÇu, chÊt l−îng dÞch vô cña hÖ thèng
B−u chÝnh quèc tÕ, tÝnh kh¶ n¨ng vÒ kinh tÕ cña hÖ thèng ®ã, thÞ tr−êng vµ
çc s¶n phÈm b−u chÝnh, c¶i çch vµ ph¸t triÓn b−u chÝnh vµ hîp t¸c gi÷a çc
bªn.
142
Héi ®ång Hµnh chÝnh lµ C¬ quan th−êng trùc l·nh ®¹o ho¹t ®éng cña
Liªn minh gi÷a hai khãa häp cña §¹i héi, Héi ®ång gi¶i quyÕt çc khÝa c¹nh
kinh tÕ, th−¬ng m¹i cña çc dÞch vô b−u chÝnh quèc tÕ. Sau mçi khãa §¹i héi,
Héi ®ång xem xÐt l¹i çc Qui ®Þnh chi tiÕt. Héi ®ång chuÈn bÞ vµ ®−a ra çc
khuyÕn nghÞ cho çc n−íc thµnh viªn liªn quan ®Õn çc tiªu chuÈn cho çc
qu¸ tr×nh c«ng nghÖ, ho¹t ®éng vµ çc qu¸ tr×nh kh¸c. Ch−¬ng tr×nh ho¹t
®éng cña Héi ®ång nh»m gióp çc ngµnh b−u chÝnh hiÖn ®¹i hãa vµ n©ng cÊp
çc s¶n phÈm b−u chÝnh. Chñ tÞch Héi ®ång §iÒu hµnh do Héi ®ång bÇu ra.
Héi ®ång Hµnh chÝnh cña Liªn minh (CA) häp hµng n¨m t¹i trô së ë
BÐc-n¬ ®Ó b¶o ®¶m c«ng viÖc th−êng xuyªn gi÷a çc kú §¹i héi, gi¸m s¸t
çc ho¹t ®éng cña Liªn minh, nghiªn cøu çc vÊn ®Ò hµnh chÝnh, thÓ lÖ,
ph¸p lý mµ Liªn minh cã quan t©m. Héi ®ång Hµnh chÝnh cã thÈm quyÒn
phª duyÖt çc ®Ò nghÞ cña Héi ®ång §iÒu hµnh ®Ó th«ng qua çc qui t¾c,
thñ tôc trong khi chê §¹i héi tíi. Héi ®ång Hµnh chÝnh còng th«ng qua
ng©n s¸ch vµ cã nghÜa vô thóc ®Èy, phèi hîp mäi khÝa c¹nh cña trî gióp kü
thuËt cho çc n−íc thµnh viªn. Chñ tÞch Héi ®ång Hµnh chÝnh lµ n−íc chñ
nhµ cña §¹i héi B−u chÝnh khãa tr−íc. Do ®ã hiÖn nay Trung Quèc lµ Chñ
tÞch Héi ®ång nµy. Héi ®ång cã 40 uû viªn. Mçi §¹i héi sÏ bÇu l¹i 20 uû viªn
Héi ®ång. Uû viªn Héi ®ång hiÖn nay ®−îc ph©n bæ nh− sau: Khu vùc 1
(ch©u Mü) cã 8 uû viªn, khu vùc 2 (§«ng ¢u) cã 5 uû viªn, khu vùc 3 (T©y
¢u) cã 6 uû viªn, khu vùc 4 (ch©u ¸) cã 11 uû viªn vµ khu vùc 5 (ch©u Phi)
11 uû viªn.
C«ng-g« Ai-cËp Ma-®a-ga-xca
C«-xta-ri-ca E-ti-«-pi-a Nga
óc Ph¸p U-crai-na
Thæ NhÜ Kú Ga-bon Mª-hi-c«
B¨ng-la-®Ðt Hµ Lan Ma-rèc
B¾c-ba-®èt Bun-ga-ri Xu-®an
Bra-xin E-qua-®o Pa-ki-xtan
Buèc-ki-na Pha- x« Hung-ga-ri U-ru-goay
Gha-na U-gan-®a Ba Lan
§an-m¹ch Ên §é A-rËp Xª-ót
CH §«-mi-ni-ca ViÖt Nam T©y Ban Nha
Trung Quèc NhËt B¶n Xi-ri
Cèt-®i-voa Hµn Quèc Thôy SÜ
Mü
143
§¹i héi B−u chÝnh lÇn thø 22 tæ chøc t¹i B¾c Kinh tõ 23 ®Õn 27-8-1999
®· th«ng qua NghÞ ®Þnh th− bæ sung lÇn thø 6 vµo HiÕn ch−¬ng vµ mét sè
söa ®æi, bæ sung ThÓ lÖ chung cña UPU (mang tÝnh thñ tôc vµ gép C«ng
−íc, HiÖp ®Þnh thµnh mét v¨n kiÖn chung lµ C«ng −íc) gép 3 HiÖp ®Þnh
thµnh HiÖp ®Þnh chung vÒ çc DÞch vô thanh to¸n B−u chÝnh, më réng
quyÒn Héi ®ång Hµnh chÝnh. T¹i §¹i héi nµy lÇn ®Çu tiªn ViÖt Nam tham
gia C«ng −íc vµ tróng cö vµo Héi ®ång Hµnh chÝnh.
§¹i héi B−u chÝnh Xª-un ®· ph©n bæ 40 uû viªn Héi ®ång nµy nh− sau:
24 ghÕ dµnh cho çc n−íc ®ang ph¸t triÓn vµ 16 ghÕ dµnh cho çc n−íc ph¸t
triÓn. Mçi §¹i héi B−u chÝnh sÏ bÇu l¹i 1/3 sè uû viªn. Ban l·nh ®¹o Héi ®ång
nµy lµ 3 n−íc §øc, PhÇn Lan vµ Bå §µo Nha vµ 3 n−íc ®· bÇu Bå §µo Nha
lµm Chñ tÞch. HiÖn nay çc uû viªn cña Héi ®ång §iÒu hµnh b−u chÝnh gåm:
¸c-hen-ti-na §øc Pa-ki-xtan
¸o Anh Ba-lan
B¨ng-la-®Ðt Ên §é Bå §µo Nha
BØ I-ran Nga
Bra-xin I-r¬-len Xª-nª-gan
Bun-ga-ri I-ta-li-a T©y-ban-nha
Ca-na-®a NhËt B¶n Thôy SÜ
Chi-lª Kª-nia Tan-da-ni-a
Trung Quèc Ma-lai-xi-a Thæ-nhÜ-kú
Cu-ba Mª-hi-c« Mü
Ai-cËp Ma-rèc Vª-nª-du-ª-la
PhÇn Lan Hµ Lan Dim-ba-bu-ª
Ph¸p Niu Di-l©n Tu-ni-d¬
Héi ®ång §iÒu hµnh B−u chÝnh còng cã 40 uû viªn, chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ
çc vÊn ®Ò kü thuËt vµ kinh tÕ trong quan hÖ B−u chÝnh, th«ng qua vµ söa ®æi
Qui t¾c.
V¨n phßng quèc tÕ thùc hiÖn chøc n¨ng Ban Th− ký cña Liªn minh do
Tæng Gi¸m ®èc l·nh ®¹o. Tæng Gi¸m ®èc hiÖn nay cña UPU lµ «ng Thomas
Leavey (Mü), Phã Tæng Gi¸m ®èc lµ «ng M.Mazou (C«ng - g«).
UPU trë thµnh tæ chøc chuyªn m«n LHQ tõ ngµy 01-7-1948. §Õn nay
quan hÖ cña UPU víi çc tæ chøc quèc tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn. UPU duy tr×
quan hÖ chÆt chÏ víi Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña LHQ (UNDP), Ch−¬ng
tr×nh kiÓm so¸t ma tóy cña LHQ (UNIDCP), Ch−¬ng tr×nh M«i tr−êng cña
LHQ (UNEP), Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ (ICAO), Tæ chøc Y tÕ thÕ
144
giíi (WHO), Tæ chøc V¨n hãa - Khoa häc vµ Gi¸o dôc cña LHQ (UNESCO) vµ
Tæ chøc Th−¬ng m¹i thÕ giíi (WTO).
VI. Çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc lao ®éng vµ søc
kháe.
a. Tæ chøc Lao ®éng thÕ giíi.

Tæ chøc Lao ®éng thÕ giíi (tiÕng Anh lµ International Labour
Organization - ILO) ®−îc thµnh lËp vµo n¨m 1919 t¹i Héi nghÞ Hßa b×nh Pa-
ri. C¬ së ph¸p lý cña ILO lµ HiÕn ch−¬ng gåm 40 ®iÒu kho¶n ®−îc xem xÐt l¹i
vµo n¨m 1946. Ngµy 14-12-1946 ILO ký HiÖp ®Þnh víi LHQ vµ qua ®ã trë
thµnh tæ chøc chuyªn m«n ®Çu tiªn cña LHQ. Trô së cña ILO ®ãng t¹i Gi¬-
ne-v¬ (Thôy SÜ). Theo Qui ®Þnh cña HiÕn ch−¬ng ILO thµnh viªn cña Tæ chøc
nµy lµ nh÷ng quèc gia ®· lµ thµnh viªn cña Tæ chøc ®Õn ngµy 01-11-1945, çc
quèc gia kh¸c lµ thµnh viªn s¸ng lËp cña LHQ hoÆc çc thµnh viªn kh¸c cña
LHQ ®· th«ng b¸o víi Tæng Gi¸m ®èc ILO lµ hä chÝnh thøc chÊp nhËn çc
nghÜa vô theo HiÕn ch−¬ng ILO (kho¶n 3 ®iÒu 1). Çc quèc gia kh¸c còng ®−îc
trë thµnh thµnh viªn ILO nÕu Héi nghÞ chung cña ILO ®ång ý b»ng 2/3 sè ®¹i
biÓu dù häp víi ®iÒu kiÖn lµ ph¶i ®−îc 2/3 ®¹i biÓu cña ChÝnh phñ ®ång ý.
TÝnh ®Õn n¨m 1998 ILO cã 176 quèc gia thµnh viªn.
Môc ®Ých cña ILO lµ thóc ®Èy viÖc thiÕt lËp nÒn hßa b×nh bÒn v÷ng qua
viÖc khuyÕn khÝch c«ng b»ng x· héi, c¶i thiÖn ®iÒu kiÖn lao ®éng, b¶o ®¶m
c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ h¬n vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng cña ng−êi lao ®éng.
Nh»m môc tiªu ®ã ILO ®Þnh ra çc chÝnh s¸ch, ch−¬ng tr×nh mang tÝnh quèc
tÕ, nh÷ng chuÈn mùc lao ®éng quèc tÕ vµ coi ®ã lµ nh÷ng ®−êng h−íng chÝnh
®Ó çc nhµ l·nh ®¹o çc n−íc ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch hµnh ®éng, ®Ò ra çc
ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt gióp çc chÝnh phñ v¹ch ra çc chÝnh s¸ch cã
hiÖu qu¶, tiÕn hµnh ®µo t¹o, nghiªn cøu ®Ó hç trî thóc ®Èy çc nç lùc trªn.
Çc c¬ quan chÝnh cña ILO lµ Héi nghÞ Lao ®éng quèc tÕ (General
Conference), Héi ®ång Qu¶n trÞ (Governing Body), V¨n phßng Lao ®éng quèc
tÕ (International Labour Office). ILO cã mét c¬ chÕ ®Æc biÖt lµ ë Héi nghÞ còng
nh− ë Héi ®ång qu¶n trÞ ®Òu cã ®¹i diÖn 3 bªn tham gia lµ ®¹i diÖn ChÝnh phñ,
®¹i diÖn giíi chñ vµ ®¹i diÖn cho ng−êi lao ®éng. Khi lËp ra c¬ chÕ nh− vËy
ng−êi ta dù tÝnh lµ c¬ chÕ ®ã sÏ thóc ®Èy sù ®èi tho¹i gi÷a ng−êi lao ®éng vµ
giíi chñ víi sù trung gian cña çc ChÝnh phñ.
Héi nghÞ Lao ®éng quèc tÕ lµ c¬ quan cao nhÊt cña ILO cã çc khãa häp
th−êng niªn hoÆc bÊt th−êng. Çc khãa häp tæ chøc vµo th¸ng 6 t¹i Gi¬-ne-v¬.
145
T¹i Héi nghÞ, mçi quèc gia thµnh viªn ®−îc cö 4 ®¹i biÓu, trong ®ã 2 ®¹i
biÓu ChÝnh phñ, 1 ®¹i biÓu giíi chñ vµ 1 ®¹i biÓu lao ®éng (®iÒu 3 - HiÕn
ch−¬ng) vµ çc cè vÊn kü thuËt cÇn thiÕt víi ®iÒu kiÖn kh«ng qu¸ 2 cè vÊn cho
mét ®Ò môc t¹i cuéc häp. §¹i biÓu giíi chñ vµ ®¹i biÓu lao ®éng cã thÓ ph¸t
biÓu vµ bá phiÕu theo chØ thÞ cña çc tæ chøc m×nh. T¹i çc diÔn ®µn cña ILO
th−êng bá phiÕu tr¸i ng−îc nhau vµ cã khi tr¸i víi phiÕu cña ®¹i diÖn ChÝnh
phñ n−íc hä.
T¹i çc khãa häp th−êng niªn, Héi nghÞ bÇu Chñ tÞch khãa häp vµ 3 Phã
Chñ tÞch - ®¹i biÓu ChÝnh phñ, ®¹i biÓu giíi chñ vµ ®¹i biÓu lao ®éng (kho¶n 1
®iÒu 17 HiÕn ch−¬ng). Héi nghÞ so¹n th¶o, th«ng qua çc C«ng −íc vµ KhuyÕn
nghÞ vÒ vÊn ®Ò lao ®éng (tù do lËp nghiÖp ®oµn, tiÒn l−¬ng, giê lµm viÖc, ®iÒu
kiÖn lµm viÖc, ®Òn bï thiÖt h¹i cho lao ®éng n÷, b¶o hiÓm x· héi, trî cÊp ngµy
nghØ, gi¸m s¸t lao ®éng v.v...) Héi nghÞ bÇu Héi ®ång qu¶n trÞ, th«ng qua ng©n
s¸ch cña ILO, x¸c ®Þnh çc tiªu chuÈn lao ®éng. Çc quyÕt ®Þnh cña Héi nghÞ
®−îc th«ng qua b»ng ®a sè phiÕu (kho¶n 2, ®iÒu 17 HiÕn ch−¬ng) nh−ng ®Ó
th«ng qua çc C«ng −íc vµ KhuyÕn nghÞ th× cÇn ®a sè 2/3 (kho¶n 2, ®iÒu 19
HiÕn ch−¬ng).
§Õn th¸ng 5 n¨m 2000, ILO ®· th«ng qua 180 C«ng −íc vµ 182 KhuyÕn
nghÞ. Sau khi ®−îc Héi nghÞ th«ng qua, çc C«ng −íc ®−îc chuyÓn cho çc
thµnh viªn ®Ó phª chuÈn, cßn çc khuyÕn nghÞ sÏ ®−îc thùc hiÖn. Çc thµnh
viªn tham gia çc C«ng −íc cã nghÜa vô hµng n¨m b¸o ço cho V¨n phßng
Lao ®éng quèc tÕ vÒ viÖc thùc hiÖn çc C«ng −íc mµ hä lµ Bªn ký kÕt (®iÒu
22). ILO gi¸m s¸t viÖc thùc hiÖn çc C«ng −íc vµ ®Þnh ra thñ tôc ®Æc biÖt
®iÒu tra çc khiÕu n¹i vÒ nh÷ng vô vi ph¹m. Cô thÓ lµ khi nhËn ®−îc çc
®¬n khiÕu n¹i, ILO sÏ lËp Uû ban gåm çc chuyªn gia ph¸p lý ®éc lËp (20
luËt gia) ®Ó xem xÐt vÊn ®Ò vµ sau ®ã tr×nh çc b¸o ço cho Uû ban thùc
hiÖn cña Héi nghÞ. Uû ban thùc hiÖn xem xÐt vµ th«ng qua b¸o ço chung vÒ
viÖc thùc hiÖn çc C«ng −íc vµ KhuyÕn nghÞ. Çc bªn vi ph¹m ph¶i lý gi¶i
tr−íc Uû ban, tr¶ lêi c©u hái cña çc ®¹i biÓu. Trong vßng 3 th¸ng çc
ChÝnh phñ ph¶i b¸o ço cho Tæng Gi¸m ®èc lµ hä chÊp nhËn hay kh«ng
chÊp nhËn çc khuyÕn nghÞ cña Uû ban ®iÒu tra; nÕu hä kh«ng chÊp nhËn
th× ®−îc ®−a ra Tßa ¸n quèc tÕ xÐt xö.
Héi ®ång Qu¶n trÞ lµ c¬ quan ho¹ch ®Þnh gi÷a hai khãa häp cña ILO. Mçi
n¨m Héi ®ång qu¶n trÞ häp 3 lÇn t¹i Gi¬-ne-v¬. Héi ®ång qu¶n trÞ gåm 56 uû
viªn trong ®ã 28 uû viªn thuéc çc ChÝnh phñ (trong sè nµy 10 n−íc c«ng
nghiÖp hµng ®Çu lµ Bra-xin, Trung Quèc, Ph¸p, §øc, Ên §é, I-ta-li-a, NhËt
B¶n, Nga, Anh, Mü cã çc uû viªn th−êng trùc, cßn 18 uû viªn kh¸c ®−îc bÇu 3
146
n¨m mét), 14 uû viªn giíi chñ vµ 14 uû viªn ®¹i diÖn ng−êi lao ®éng. Héi ®ång
Qu¶n trÞ cã Chñ tÞch vµ ba Phã Chñ tÞch, trong ®ã mét Phã Chñ tÞch ®¹i diÖn
cho ChÝnh phñ, mét ng−êi ®¹i diÖn cho giíi chñ vµ mét ng−êi ®¹i diÖn cho
ng−êi lao ®éng. Héi ®ång qu¶n trÞ cã thÓ cã çc cuéc häp bÊt th−êng nÕu cã Ýt
nhÊt 16 uû viªn Héi ®ång yªu cÇu b»ng v¨n b¶n (®iÒu 7).
Héi ®ång qu¶n trÞ cã çc Uû ban sau: Uû ban vÒ Tù do lËp Héi (CFA), Uû
ban Ch−¬ng tr×nh, Tµi chÝnh vµ Hµnh chÝnh (PFA), TiÓu ban X©y dùng
(PFA/BC) Uû ban vÒ çc vÊn ®Ò Ph¸p lý vµ Tiªu chuÈn lao ®éng quèc tÕ (LILS),
TiÓu ban vÒ çc xÝ nghiÖp ®a quèc gia (MNE), Uû ban vÒ viÖc lµm vµ chÝnh s¸ch
x· héi (ESP), Uû ban vÒ çc cuéc häp kü thuËt vµ çc vÊn ®Ò liªn quan (STM), Uû
ban vÒ Hîp t¸c kü thuËt (TC) v.v...
V¨n phßng Lao ®éng quèc tÕ thùc hiÖn chøc n¨ng Ban Th− ký cña ILO vµ
do Tæng Gi¸m ®èc ®øng ®Çu víi nhiÖm kú 5 n¨m mét vµ cã thÓ ®−îc bÇu l¹i.
§Õn nay ®· cã 9 Tæng Gi¸m ®èc ILO, ®ã lµ:
¤ng Albert Thamas (Ph¸p) 1919-1932
¤ng Harold Butler (Anh) 1932-1938
¤ng John G.Winant (Mü) 1939-1941
¤ng Edward Philan (Ai-r¬-len) 1941-1948
¤ng David A. Morse (Mü) 1948-1970
¤ng C.Wilfred Jenks (Anh) 1970-1973
¤ng F.Blanchard (Ph¸p) 1974-1989
¤ng M.Hansense (BØ) 1989-1999
¤ng Juan Somania (Chi-lª) Tõ 4-3-1999
NhiÖm vô cña V¨n phßng lµ chuÈn bÞ tµi liÖu, thu thËp vµ phæ biÕn th«ng
tin, tiÕn hµnh nghiªn cøu, tæ chøc çc cuéc häp kh¸c nhau. V¨n phßng cã
kho¶ng 1900 viªn chøc mang quèc tÞch 110 n−íc ®ang lµm viÖc t¹i trô së ë
Gi¬-ne-v¬ vµ 40 V¨n phßng trªn thÕ giíi. Ngoµi ra V¨n phßng cã kho¶ng 600
chuyªn gia ®ang lµm viÖc theo çc ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt ë çc n−íc.
ILO cã ®¹i diÖn ë mét lo¹t quèc gia thµnh viªn. Ngoµi ra ILO cßn cã mét sè c¬
quan kh¸c nh− ViÖn nghiªn cøu lao ®éng quèc tÕ ë Gi¬-ne-v¬, Trung t©m ®µo
t¹o nghÒ vµ kü thuËt ë Tu-rin (I-ta-li-a).
Ng©n s¸ch hµng n¨m cña ILO do Héi nghÞ Lao ®éng quèc tÕ th«ng qua vµ
ph©n bæ cho çc thµnh viªn theo thang tû lÖ cña LHQ. Ng©n s¸ch cña ILO
trong n¨m tiÒn khãa 1992-1993 lµ 405,7 triÖu ®«la Mü.
ViÖt Nam trë thµnh thµnh viªn ILO tõ n¨m 1992 vµ ®· phª chuÈn mét sè
C«ng −íc lao ®éng cña ILO. ViÖt Nam ®· tham gia 14 C«ng −íc cña Tæ chøc
Lao ®éng quèc tÕ bao gåm C«ng −íc sè 5 qui ®Þnh tuæi tèi thiÓu cña trÎ em
147
®−îc vµo lµm trong çc c«ng viÖc c«ng nghiÖp, C«ng −íc sè 6 vÒ lµm viÖc ban
®Çu cña trÎ em trong c«ng nghiÖp, C«ng −íc sè 14 vÒ viÖc ¸p dông nghØ hµng
tuÇn trong çc c¬ së c«ng nghiÖp, C«ng −íc sè 27 vÒ viÖc ghi träng l−îng trªn
çc kiÖn hµng lín chë b»ng tÇu, C«ng −íc sè 45 vÒ sö dông phô n÷ vµo nh÷ng
c«ng viÖc d−íi mÆt ®Êt trong hÇm má, C«ng −íc sè 80 vÒ viÖc xem xÐt l¹i çc
®iÒu kho¶n cuèi cïng n¨m 1946, C«ng −íc sè 81 vÒ thanh tra lao ®éng trong
c«ng nghiÖp vµ th−¬ng m¹i, C«ng −íc sè 100 vÒ tr¶ c«ng b×nh ®¼ng gi÷a lao
®éng nam vµ n÷, C«ng −íc 111 kh«ng ph©n biÖt ®èi xö trong viÖc lµm vµ nghÒ
nghiÖp, C«ng −íc sè 116 vÒ viÖc xem l¹i çc ®iÒu kho¶n cuèi cïng n¨m 1961,
C«ng −íc sè 120 vÒ vÖ sinh trong th−¬ng m¹i vµ v¨n phßng, C«ng −íc sè 123
vÒ tuæi tèi thiÓu ®−îc lµm d−íi mÆt ®Êt trong hÇm má, C«ng −íc 124 vÒ viÖc
kiÓm tra y tÕ cho thiÕu niªn lµm viÖc d−íi mÆt ®Êt trong hÇm má, C«ng −íc sè
159 vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh lao ®éng vµ m«i tr−êng lµm viÖc.
b. Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi
Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi (tiÕng Anh lµ World Health Organization- WHO)
®−îc thµnh lËp nµy 07/4/1948 t¹i Héi nghÞ quèc tÕ vÒ b¶o vÖ søc kháe ë N÷u-
−íc vµ trë thµnh tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ tõ ngµy 10/7/1948. Trô së cña
WHO ®ãng t¹i Gi¬-ne-v¬ (Thôy SÜ). WHO cã 191 quèc gia thµnh viªn.
Môc tiªu cña Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi lµ ®Ó cho mäi ng−êi cã ®−îc søc kháe
tèt. Çc h−íng ho¹t ®éng chÝnh cña WTO lµ chèng çc bÖnh truyÒn nhiÔm,
x©y dùng çc qui t¾c vÒ kiÓm dÞch vµ vÖ sinh, gióp ®ì thiÕt lËp çc hÖ thèng
y tÕ, chuÈn bÞ çn bé, chèng bÖnh tËt. N¨m 1977 Tæ chøc nµy ®· ®Ò ra
nhiÖm vô lµ ®Õn n¨m 2000 mäi ng−êi cã mét søc kháe b¶o ®¶m cho hä mét
lèi sèng cã n¨ng suÊt vÒ mÆt x· héi vµ kinh tÕ. §Ó ®¹t ®−îc ®iÒu ®ã cÇn cã
nh÷ng nç lùc chung gi÷a ChÝnh phñ vµ nh©n d©n çc n−íc trªn nÒn t¶ng
ch¨m sãc søc kháe ban ®Çu víi 8 yÕu tè c¬ b¶n lµ gi¸o dôc søc kháe, cung
cÊp l−¬ng thùc vµ dinh d−ìng khoa häc, n−íc s¹ch vµ vÖ sinh m«i tr−êng,
søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em, miÔn dÞch ®èi víi nh÷ng bÖnh truyÒn nhiÔm
chÝnh, ng¨n ngõa vµ kiÓm so¸t çc bÖnh dÞch ®Þa ph−¬ng, ch÷a trÞ phï hîp
çc c¨n bÖnh phæ th«ng, cung cÊp thuèc ch÷a bÖnh thiÕt yÕu.
Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi tiÕn hµnh hç trî çc quèc gia cñng cè l¹i hÖ thèng y
tÕ cña hä, thóc ®Èy nghiªn cøu cÇn thiÕt ®Ó ph¸t triÓn çc c«ng nghÖ phï hîp
liªn quan ®Õn mäi khÝa c¹nh trong vÊn ®Ò søc kháe nh− dinh d−ìng, ch¨m sãc
bµ mÑ, trÎ em, an toµn m«i tr−êng, kháe m¹nh tinh thÇn, phßng ngõa tai n¹n
v.v... Tæ chøc vËn ®éng trªn qui m« toµn cÇu nh¨m môc tiªu gióp 90% trÎ em
trªn thÕ giíi vµo n¨m 2000 cã kh¶ n¨ng miÔn dÞch ®èi víi 6 c¨n bÖnh b¹ch
hÇu, sëi, viªm tñy, uèn v¸n, lao vµ ho gµ.
148
WHO ®· phèi hîp víi Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña LHQ (UNDP) vµ
Ng©n hµng thÕ giíi (WB) tiÕn hµnh mét Ch−¬ng tr×nh ®Æc biÖt vÒ nghiªn cøu
vµ ®µo t¹o liªn quan ®Õn çc c¨n bÖnh nhiÖt ®íi nh− sèt rÐt, phong, giun kim.
WHO còng phèi hîp víi Ng©n hµng thÕ giíi, Tæ chøc L−¬ng thùc vµ N«ng
nghiÖp LHQ vµ Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña LHQ triÓn khai mét ch−¬ng
tr×nh lín kh¸c chèng l¹i bÖnh ung th− vµ mï lßa ë T©y Phi. Tæ chøc Y tÕ thÕ
giíi chØ ®¹o vµ ®iÒu phèi mét ch−¬ng tr×nh toµn cÇu vÒ chèng c¨n bÖnh thÕ kû
lµ héi chøng suy gi¶m miÔn dÞch (AIDS).
Çc c¬ quan chÝnh cña WHO lµ §¹i héi ®ång Y tÕ thÕ giíi, Héi ®ång chÊp
hµnh vµ Ban Th− ký.
§¹i héi ®ång Y tÕ thÕ giíi lµ c¬ quan cao nhÊt cña WHO víi sù tham gia
cña ®¹i diÖn tÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn. §¹i héi ®ång cã çc khãa häp
th−êng niªn ®Ó quyÕt ®Þnh chÝnh s¸ch cña WHO, x©y dùng çc Ch−¬ng tr×nh y
tÕ, xem xÐt B¸o ço cña Héi ®ång chÊp hµnh, vµ cña Tæng Gi¸m ®èc, th¶o luËn
vµ th«ng qua ng©n s¸ch cña Tæ chøc. §¹i héi ®ång còng cã thÓ ký çc ®iÒu −íc
quèc tÕ trong ph¹m vi thÈm quyÒn cña WHO.
Héi ®ång chÊp hµnh gåm d¹i diÖn cña 31 quèc gia thµnh viªn do §¹i héi
®ång bÇu ra víi nhiÖm kú 3 n¨m. Héi ®ång häp kh«ng Ýt h¬n 2 lÇn trong mét
n¨m ®Ó thùc hiÖn çc quyÕt ®Þnh cña §¹i héi ®ång, quyÕt ®Þnh Ch−¬ng tr×nh
nghÞ sù çc khãa häp th−êng niªn cña §¹i héi ®ång, lËp çc Uû ban còng nh−
th«ng qua çc biÖn ph¸p khÈn cÊp.
N¨m 1994 Héi ®ång §iÒu hµnh lËp Uû ban Ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh - PDC
(thµnh phÇn gåm 6 uû viªn Héi ®ång §iÒu hµnh - ®¹i diÖn cho 6 khu vùc cña
WHO, Chñ tÞch vµ Phã Chñ tÞch Héi ®ång §iÒu hµnh), Uû ban Hµnh chÝnh,
Ng©n hµng vµ Tµi chÝnh víi thµnh phÇn t−¬ng tù nh− Uû ban Ph¸t triÓn
Ch−¬ng tr×nh. N¨m 1999 Héi ®ång §iÒu hµnh l¹i thµnh lËp Uû ban KiÓm to¸n.
Uû ban Ph¸t triÓn Ch−¬ng tr×nh Ýt nhÊt häp 1 lÇn trong 2 n¨m, cßn Uû ban
Hµnh chÝnh, Ng©n hµng vµ Tµi chÝnh vµ Uû ban KiÓm to¸n häp 2 lÇn trong n¨m.
Ban Th− lµ c¬ quan hµnh chÝnh cña WHO do mét Tæng Gi¸m ®èc ®øng
®Çu.
Ngoµi ra trong khu«n khæ WHO cã 6 tæ chøc khu vùc (çc n−íc ch©u ¢u,
Trung §«ng, ch©u Phi, ch©u Mü, §«ng Nam ¸, phÇn T©y Th¸i B×nh D−¬ng).
§ång thêi WHO cã ®¹i diÖn ë çc quèc gia thµnh viªn.
ViÖt Nam vµ WHO cã quan hÖ hîp t¸c tõ n¨m 1976 vµ viÖc hîp t¸c gi÷a
hai bªn ngµy cµng ph¸t triÓn. Trong thêi gian ®Çu, WHO chñ yÕu hç trî Bé Y
tÕ n−íc ta çc lo¹i thuèc thiÕt yÕu, sau nµy chuyÓn sang hç trî kü thuËt.
Trong n¨m 1994 - 1995 WHO dµnh cho ta kho¶ng 6,2 triÖu ®«la Mü vµ
149
Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c gi÷a hai bªn tiÕp tôc tËp trung vµo çc dù ¸n −u tiªn.
Trong tµi khãa nµy sè dù ¸n ®−îc gi¶m tèi ®a vµ mét sè dù ¸n quan träng
®−îc tËp trung kinh phÝ møc tèi ®a nh− Dù ¸n t¨ng c−êng trang thiÕt bÞ y tÕ
c¬ së, Dù ¸n phßng chèng sèt rÐt, Dù ¸n hç trî thuèc v¸c-xin vµ Dù ¸n cung
cÊp vËt t− y tÕ, sang tµi khãa 1996-1997 con sè lµ 4,7 triÖu ®«la Mü. Tæ chøc
y tÕ thÕ giíi tiÕn hµnh cung cÊp hç trî kü thuËt cho çc lÜnh vùc nh− søc
kháe ban ®Çu, søc kháe bµ mÑ vµ trÎ em, nu«i con b»ng s÷a mÑ, kiÓm so¸t
bÖnh sèt rÐt, cung cÊp n−íc vµ vÖ sinh m«i tr−êng. WHO còng cö çc chuyªn
gia lµm viÖc ë n−íc ta phôc vô çc Ch−¬ng tr×nh tiªm chñng më réng, nu«i
con b»ng s÷a mÑ, chèng sèt rÐt, y tÕ m«i tr−êng.
Trong tµi khãa 1998-1999 tæng kinh phÝ do WHO tµi trî cho ViÖt Nam còng
kho¶ng 4,7 triÖu ®«la Mü dïng cho 10 dù ¸n kh¸c nhau vÒ ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc y tÕ, ph¸t triÓn vµ qu¶n lý chÝnh s¸ch y tÕ, chÊt l−îng ch¨m sãc søc
kháe, phßng chèng çc bÖnh kh«ng truyÒn nhiÔm, vÖ sinh m«i tr−êng, an toµn
thùc phÈm, an toµn truyÒn m¸u, t¨ng c−êng vµ b¶o vÖ søc kháe, phßng chèng
truyÒn nhiÔm, hç trî ch−¬ng tr×nh thuèc quèc gia. Tõ n¨m 1976 ®Õn 1997 WHO
®· hç trî cho ta 62,9 triÖu ®«la Mü(1).
VII. Tæ chøc khÝ t−îng quèc tÕ
Héi nghÞ KhÝ t−îng quèc tÕ n¨m 1973 t¹i Viªn (¸o) ®· th«ng qua §iÒu lÖ
Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ (International Meteorological Organization - IMO).
N¨m 1947 Héi nghÞ lÇn thø 12 çc Gi¸m ®èc Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ ë Oa –
sinh – t¬n ®· th«ng qua C«ng −íc ®æi tªn Tæ chøc KhÝ t−îng quèc tÕ thµnh Tæ
chøc KhÝ t−îng thÕ giíi (World Meteorological Organization - WMO). C«ng
−íc cã hiÖu lùc tõ n¨m 1950, nh−ng WMO b¾t ®Çu ho¹t ®éng tõ n¨m 1951 vµ
cuèi n¨m ®ã, n¨m 1951 WMO trë thµnh tæ chøc chuyªn m«n cña LHQ sau khi
hai Tæ chøc ký HiÖp ®Þnh víi nhau. Trô së cña WMO ®ãng t¹i Gi¬-ne-v¬
(Thôy SÜ). WMO cã 185 thµnh viªn, trong ®ã cã 179 thµnh viªn quèc gia vµ 6
thµnh viªn l·nh thæ.
WMO thóc ®Èy sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc khÝ t−îng, thóc ®Èy
viÖc tæ chøc vµ ph¸t triÓn dÞch vô khÝ t−îng, trao ®æi nhanh chãng çc
th«ng tin khÝ t−îng, tiªu chuÈn hãa viÖc quan tr¾c, sö dông khÝ t−îng trong
hµng kh«ng, hµng h¶i, n«ng nghiÖp vµ çc lÜnh vùc ho¹t ®éng kh¸c. Ch−¬ng
tr×nh ho¹t ®éng chñ yÕu lµ theo dâi thêi tiÕt toµn cÇu - thu thËp vµ cung
cÊp cho çc n−íc thµnh viªn çc th«ng tin vÒ thêi tiÕt vµ tin tøc vÒ m«i
(1)
Çc Tæ chøc quèc tÕ vµ VN- NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi 1999, trang 215, 220.
150
tr−êng. Ch−¬ng tr×nh ®−îc tiÕn hµnh th«ng qua çc hÖ thèng quan s¸t vµ
liªn l¹c viÔn th«ng víi 9 hÖ vÖ tinh, 10.000 tr¹m quan s¸t mÆt ®Êt vµ 7.000
tr¹m quan s¸t trªn tµu biÓn. Hµng ngµy hÖ thèng liªn l¹c tèc ®é cao truyÒn
®i h¬n 15 triÖu sè liÖu vµ 2000 biÓu ®å thêi tiÕt qua 3 Trung t©m khÝ t−îng
thÕ giíi, 35 Trung t©m khÝ t−îng khu vùc vµ 183 Trung t©m khÝ t−îng quèc
gia. Th«ng qua WMO çc tháa thuËn phøc t¹p vÒ tiªu chuÈn, luËt, ®o l−êng
vµ th«ng qua ®· ®−îc thiÕt lËp ë cÊp ®é quèc gia.
Çc c¬ quan chÝnh cña WMO gåm §¹i héi KhÝ t−îng thÕ giíi, Héi ®ång
chÊp hµnh, vµ Ban Th− ký.
§¹i héi KhÝ t−îng thÕ giíi lµ c¬ quan cao nhÊt cña WMO víi sù tham gia
cña ®¹i diÖn tÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn. §¹i héi 4 n¨m häp mét lÇn ®Ó x¸c
®Þnh chÝnh s¸ch chung cña Tæ chøc, th«ng qua ng©n s¸ch vµ ch−¬ng tr×nh
ho¹t ®éng, xem xÐt çc khuyÕn nghÞ cña çc thµnh viªn, xem xÐt b¸o ço cña
Héi ®ång chÊp hµnh, quyÕt ®Þnh thµnh lËp çc Héi khu vùc, çc Uû ban kü
thuËt, bÇu ban l·nh ®¹o v.v...
Héi ®ång chÊp hµnh cã 36 uû viªn, trong ®ã Chñ tÞch, 3 Phã Chñ tÞch, 6
Chñ tÞch çc Héi khu vùc vµ 26 Gi¸m ®èc c¬ quan dÞch vô khÝ t−îng cña çc
quèc gia thµnh viªn víi t− çch ç nh©n. Héi ®ång chÊp hµnh chuÈn bÞ çc cuéc
häp hµng n¨m, nghiªn cøu vµ kiÕn nghÞ cho §¹i héi, kiÓm tra viÖc thùc hiÖn çc
NghÞ quyÕt vµ Ch−¬ng tr×nh cña §¹i héi vµ t− vÊn cho çc thµnh viªn vÒ çc
vÊn ®Ò kü thuËt. Héi ®ång häp Ýt nhÊt mçi n¨m mét lÇn. Chñ tÞch hiÖn nay cña
WMO lµ «ng G.V. Dinman (óc).
WMO cã 6 HiÖp héi khÝ t−îng khu vùc (khu vùc 1: ch©u Phi, khu vùc 2:
ch©u ¸, khu vùc 3: Nam Mü, khu vùc 4: B¾c vµ Trung Mü, khu vùc 5: T©y
Nam Th¸i B×nh D−¬ng, khu vùc 6: ch©u ¢u). Çc HiÖp héi häp tõng 4 n¨m
mét ®Ó phèi hîp çc ho¹t ®éng trong khu vùc vµ xem xÐt nh÷ng vÊn ®Ò sÏ
chuyÓn lªn Héi ®ång. Chñ tÞch Héi khu vùc x¸c ®Þnh thêi gian, ®Þa ®iÓm häp
víi sù chÊp thuËn cña Chñ tÞch Tæ chøc. S¾p tíi HiÖp héi khÝ t−îng ch©u ¸
(RAII) sÏ häp t¹i X¬-un tõ 19 ®Õn 20-9-2000.
Ban Th− ký d−íi sù l·nh ®¹o cña Tæng th− ký phô tr¸ch çc c«ng viÖc
hµnh chÝnh - kü thuËt cho Tæ chøc. Tæng th− ký do §¹i héi ®ång bÇu víi
nhiÖm kú 4 n¨m. Tæng Th− ký hiÖn nay cña WMO lµ «ng G.O.B.¤-ba-si (Ni-
giª-ri-a).
Ngoµi ra Tæ chøc KhÝ t−îng thÕ giíi cßn cã 8 Uû ban kü thuËt nh− Uû ban
vÒ KhÝ quyÓn, Uû ban vÒ HÖ thèng c¬ b¶n, Uû ban vÒ KhÝ ®éng häc, Uû ban vÒ
Thñy v¨n, Uû ban vÒ KhÝ t−îng n«ng nghiÖp, Uû ban vÒ KhÝ t−îng biÓn. Çc
Uû ban nµy còng häp tõng 4 n¨m mét.
151
Ng©n s¸ch cña WMO ®−îc h×nh thµnh tõ çc nguån kh¸c nhau, ®ãng gãp
cña UNDP (chiÕm 54%), ®ãng gãp tù nguyÖn cña çc n−íc thµnh viªn cho
Ch−¬ng tr×nh gióp ®ì tù nguyÖn (chiÕm 23%), ®ãng gãp cña çc n−íc thµnh
viªn cho Quü gióp ®ì ®Æc biÖt (chiÕm 19%) vµ ®ãng gãp th−êng xuyªn cña çc
n−íc thµnh viªn (chiÕm 4%).
N−íc ta trë thµnh thµnh viªn cña WMO tõ n¨m 1974. N¨m 1976 Tæng
th− ký WMO lóc ®ã vµ Tæng th− ký O-ba-si ®· ®Õn th¨m ViÖt Nam. WMO ®·
gióp n−íc ta ®µo t¹o mét sè çn bé chuyªn ngµnh vµ thùc hiÖn mét sè dù ¸n
qua Ch−¬ng tr×nh gióp ®ì tù nguyÖn vµ Ch−¬ng tr×nh hîp t¸c kü thuËt gi÷a
çc n−íc ®ang ph¸t triÓn. Tõ n¨m 1976 ®Õn 1997 WMO ®· viÖn trî cho ta 5,2
triÖu ®«la.
152
1. H·y nªu c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña çc tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc
c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, th−¬ng m¹i vµ n¨ng l−îng?
tµi chÝnh?
giao th«ng?
v¨n hãa, khoa häc vµ gi¸o dôc?
b−u ®iÖn?
6. H·y nªu c¬ cÊu vµ ho¹t ®éng cña çc c¬ cÊu tæ chøc chuyªn m«n trong
lÜnh vùc lao ®éng vµ søc kháe?
khÝ t−îng quèc tÕ?
153
Phô lôc I
HiÕn ch−¬ng LHQ
Chóng t«i, nh©n d©n çc n−íc liªn hiÖp l¹i quyÕt t©m:
Phßng ngõa cho nh÷ng thÕ hÖ t−¬ng lai khái th¶m häa chiÕn tranh ®· hai
lÇn x¶y ra trong ®êi chóng ta, g©y cho nh©n lo¹i ®au th−¬ng kh«ng kÓ xiÕt;
Tuyªn bè mét lÇn n÷a sù tin t−ëng vµo nh÷ng quyÒn c¬ b¶n, nh©n
phÈm vµ vµ gi¸ trÞ cña con ng−êi ë quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a nam vµ n÷, ë
quyÒn b×nh ®¼ng gi÷a n−íc lín vµ nhá;
T¹o mäi ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi÷ g×n c«ng lý vµ t«n träng nh÷ng nghÜa
vô do nh÷ng nghÜa vô do nh÷ng ®iÒu −íc vµ çc nguån kh¸c do luËt quèc tÕ
®Æt ra;
KhuyÕn khÝch sù tiÕn bé x· héi vµ n©ng cao ®iÒu kiÖn sèng trong mét nÒn
tù do réng r·i h¬n;
Vµ ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých ®ã:
Bµy tá lßng mong muèn cïng chung sèng hßa b×nh trªn tinh thÇn l¸ng
giÒng th©n thiÖn, cïng nhau gãp søc ®Ó duy tr× hßa b×nh an ninh quèc tÕ, thõa
nhËn nh÷ng nguyªn t¾c vµ x¸c ®Þnh nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®¶m b¶o kh«ng dïng
vò lùc, trõ tr−êng hîp v× lîi Ých chung, sö dông c¬ chÕ quèc tÕ ®Ó thóc ®Èy sù
tiÕn bé kinh tÕ ®Ó thóc ®Èy sù tiÕn bé kinh tÕ - x· héi cña tÊt c¶ çc d©n téc;
§· quyÕt ®Þnh tËp trung mäi nç lùc cña chóng t«i ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng
môc ®Ých ®ã.
V× vËy chóng t«i th«ng qua çc ®¹i diÖn cã ®ñ thÈm quyÒn hîp lÖ. Häp t¹i
thµnh phè San Phranxixc«, ®· tháa thuËn th«ng qua HiÕn ch−¬ng nµy vµ lËp
ra mét Tæ chøc quèc tÕ lÊy tªn lµ Liªn Hîp Quèc.
154
Ch−¬ng I
§iÒu 1.
LHQ theo ®uæi nh÷ng môc ®Ých sau:
1. Duy tr× hoµ b×nh vµ an ninh quèc tÕ, vµ ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã, thi
hµnh nh÷ng biÖn ph¸p tËp thÓ cã hiÖu qu¶ ®Ó phßng ngõa vµ lo¹i trõ çc
mèi ®e däa hßa b×nh, cÊm mäi hµnh vi x©m l−îc vµ ph¸ ho¹i hßa b×nh kh¸c;
®iÒu chØnh hoÆc gi¶i quyÕt çc vô tranh chÊp hoÆc nh÷ng t×nh thÕ cã tÝnh
chÊt quèc tÕ cã thÓ ®−a ®Õn sù ph¸ ho¹i hßa b×nh, b»ng ph−¬ng ph¸p hßa
b×nh theo ®óng nguyªn t¾c cña c«ng lý quèc tÕ;
2. Ph¸t triÓn mèi quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a çc d©n téc trªn c¬ së t«n träng
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vµ tù quyÕt cña çc d©n téc vµ ¸p dông nh÷ng biÖn
ph¸p phï hîp kh¸c ®Ó cñng cè hßa b×nh thÕ giíi.
3. Thùc hiÖn sù hîp t¸c quèc tÕ trong viÖc gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò quèc
tÕ vÒ kinh tÕ - x· héi, v¨n hãa vµ nh©n ®¹o, khuyÕn khÝch vµ ph¸t triÓn sù
t«n träng çc quyÒn cña cña con ng−êi vµ tù do c¬ b¶n cho tÊt c¶ mäi ng−êi
kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam n÷, ng«n ng÷ hoÆc t«n gi¸o;
4. Trë thµnh trung t©m phèi hîp mäi hµnh ®éng cña çc d©n téc, nh»m
®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých nãi trªn.
§iÒu 2.
§Ó ®¹t ®−îc nh÷ng môc ®Ých nªu ë §iÒu 1, LHQ vµ çc thµnh viªn LHQ
hµnh ®éng phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c sau ®©y:
1 LHQ ®−îc x©y dùng trªn nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, chñ quyÒn cña tÊt c¶
çc n−íc thµnh viªn.
2. TÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn LHQ ®Òu ph¶i lµm trßn nh÷ng nghÜa vô mµ
hä ph¶i ®¶m nhËn theo HiÕn ch−¬ng nµy ®Ó ®−îc ®¶m b¶o h−ëng toµn bé çc
quyÒn vµ −u ®·i do t− çch thµnh viªn mµ cã;
3. TÊt c¶ çc thµnh viªn cña LHQ gi¶i quyÕt çc tranh chÊp quèc tÕ cña
hä b»ng biÖn ph¸p hßa b×nh, sao cho kh«ng tæn h¹i ®Õn hßa b×nh, an ninh
quèc tÕ vµ c«ng lý;
4. TÊt c¶ çc thµnh viªn LHQ tõ bá ®e däa b»ng vò lùc hoÆc sö dông vò
lùc trong quan hÖ quèc tÕ nh»m chèng l¹i sù bÊt kh¶ x©m ph¹m vÒ l·nh thæ
hay nÒn ®éc lËp chÝnh trÞ cña bÊt cø quèc gia nµo còng nh− b»ng çch kh¸c
tr¸i víi nh÷ng môc ®Ých cña LHQ.
155
5. TÊt c¶ çc thµnh viªn cña LHQ gióp ®ì ®Çy ®ñ cho LHQ trong mäi
hµnh ®éng mµ nã ¸p dông theo ®óng HiÕn ch−¬ng nµy vµ tr¸nh gióp ®ì bÊt cø
quèc gia nµo bÞ LHQ ¸p dông çc hµnh ®éng phßng ngõa hoÆc c−ìng chÕ;
6. LHQ lµm thÕ nµo ®Ó çc quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn LHQ còng
hµnh ®éng theo nguyªn t¾c nµy, nÕu nh− ®iÒu ®ã cÇn thiÕt ®Ó duy tr× hßa b×nh
vµ an ninh thÕ giíi;
7. HiÕn ch−¬ng nµy hoµn toµn kh«ng cho phÐp LHQ ®−îc can thiÖp vµo
nh÷ng c«ng viÖc thùc chÊt thuéc thÈm quyÒn néi bé cña bÊt cø quèc gia nµo,
vµ kh«ng ®ßi hái thµnh viªn cña LHQ ph¶i ®−a ra nh÷ng c«ng viÖc lo¹i nµy ra
gi¶i quyÕt theo quy ®Þnh cña HiÕn ch−¬ng. Tuy nhiªn, nguyªn t¾c nµy kh«ng
liªn quan ®Õn viÖc thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p c−ìng chÕ nãi ë Ch−¬ng VII.
Ch−¬ng II
Thµnh viªn
§iÒu 3.
Nh÷ng quèc gia ®· tham dù héi nghÞ t¹i thµnh phè Sanphranxixc« hay
tr−íc ®ã ®· ký vµo b¶n tuyªn ng«n LHQ ngµy 1/1/1942, nay ®· ký vµ phª
chuÈn HiÕn ch−¬ng nµy theo §iÒu 110, ®Òu lµ thµnh viªn ®Çu tiªn cña LHQ.
§iÒu 4.
1. TÊt c¶ çc quèc gia yªu chuéng hßa b×nh kh¸c thõa nhËn nh÷ng
nghÜa vô ghi trong HiÕn ch−¬ng nµy vµ ®−îc LHQ thÊy cã ®ñ kh¶ n¨ng
vµ tù nguyÖn lµm trßn nh÷ng nghÜa vô Êy, ®Òu cã thÓ trë thµnh thµnh
viªn cña LHQ.
2. ViÖc kÕt n¹p bÊt cø mét quèc gia nµo, nh− nãi ë kho¶n 1, vµo LHQ sÏ
®−îc tiÕn hµnh b»ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®ång theo kiÕn nghÞ cña Héi ®ång
B¶o an.
§iÒu 5.
NÕu thµnh viªn LHQ nµo bÞ Héi ®ång B¶o an ¸p dông mét biÖn ph¸p
phßng ngõa hay c−ìng chÕ th× §¹i héi ®ång cã quyÒn, theo kiÕn nghÞ cña
Héi ®ång B¶o an, ®×nh chØ viÖc sö dông çc quyÒn vµ −u ®·i cña thµnh viªn
®ã. ViÖc sö dông çc quyÒn −u ®·i ®ã cã thÓ ®−îc Héi ®ång B¶o an cho phôc
håi.
156
§iÒu 6.
NÕu mét thµnh viªn cña LHQ vi ph¹m mét çch cã hÖ thèng nh÷ng
nguyªn t¾c nªu trong HiÕn ch−¬ng nµy th× cã thÓ bÞ §¹i héi ®ång khai trõ
khái LHQ, theo kiÕn nghÞ cña Héi ®ång B¶o an.
Ch−¬ng III
Çc c¬ quan
§iÒu 7.
1. Çc c¬ quan chÝnh cña LHQ lµ: §¹i héi ®ång, Héi ®ång B¶o an, Héi
®ång Kinh tÕ - x· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c, Tßa ¸n quèc tÕ vµ Ban th− ký;
2. Nh÷ng c¬ quan gióp viÖc nÕu xÐt thÊy cÇn thiÕt, cã thÓ ®−îc thµnh lËp
phï hîp theo HiÕn ch−¬ng nµy.
§iÒu 8.
LHQ kh«ng ®Þnh ra mét sù h¹n chÕ ®èi víi nam giíi hoÆc phô n÷, trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn ngang nhau, ®¶m nhiÖm mäi chøc vô trong çc c¬ quan chÝnh
vµ çc c¬ quan gióp viÖc cña LHQ.
Ch−¬ng IV
§¹i héi ®ång
Thµnh phÇn
§iÒu 9.
1. §¹i héi ®ång gåm tÊt c¶ çc n−íc thµnh viªn cña LHQ
2. Mçi thµnh viªn cã nhiÒu nhÊt lµ 5 ®¹i biÓu ë §¹i héi ®ång.
Chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n:
§iÒu 10.
§¹i héi ®ång cã thÓ th¶o luËn tÊt c¶ çc vÊn ®Ò hoÆc çc c«ng viÖc thuéc
ph¹m vi HiÕn ch−¬ng nµy, hoÆc thuéc quyÒn h¹n vµ chøc n¨ng cña bÊt kú c¬
quan nµo ®−îc ghi trong HiÕn ch−¬ng nµy vµ cã thÓ trõ nh÷ng quy ®Þnh ë
§iÒu 32 ra nh÷ng kiÕn nghÞ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò hoÆc nh÷ng vô viÖc Êy cho çc
thµnh viªn LHQ hay Héi ®ång B¶o an, hoÆc cho c¶ çc thµnh viªn LHQ vµ Héi
®ång B¶o an.
157
§iÒu 11.
§¹i héi ®ång cã thÓ xem xÐt nh÷ng nguyªn t¾c chung vÒ sù hîp t¸c ®Ó
duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, kÓ c¶ nh÷ng nguyªn t¾c gi¶i trõ qu©n bÞ,
h¹n chÕ vò trang, vµ dùa trªn nh÷ng nguyªn t¾c Êy ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ
cho çc thµnh viªn LHQ.
§iÒu 13.
1. §¹i héi ®ång tæ chøc nghiªn cøu vµ th«ng qua nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m:
a) Ph¸t triÓn sù hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc chÝnh trÞ vµ thóc ®Èy ph¸p
®iÓn hãa vµ sù ph¸t triÓn cña luËt quèc tÕ theo h−íng tiÕn bé;
b) Thóc ®Èy sù hîp t¸c quèc tÕ trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, gi¸o
dôc, y tÕ vµ thùc hiÖn çc quyÒn cña con ng−êi vµ çc tù do c¬ b¶n ®èi víi mäi
ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam n÷, ng«n ng÷ vµ t«n gi¸o;
2. Nh÷ng nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm vµ quyÒn h¹n kh¸c cña §¹i héi ®ång cã
liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò ghi ë kho¶n 1.b trªn ®©y ®−îc quy ®Þnh trong çc
Ch−¬ng IX vµ X.
§iÒu 14.
Phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh ë §iÒu 12, §¹i héi ®ång cã thÓ kiÕn nghÞ
nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp ®Ó gi¶i quyÕt hßa b×nh mäi t×nh thÕ n¶y sinh bÊt
kú tõ nguån gèc nµo, mµ theo sù nhËn xÐt cña §¹i héi ®ång, cã thÓ lµm
ph−¬ng h¹i ®Õn lîi Ých chung, g©y tæn h¹i cho çc quan hÖ h÷u nghÞ gi÷a
çc d©n téc, kÓ c¶ nh÷ng t×nh thÕ n¶y sinh do vi ph¹m nh÷ng quy ®Þnh vÒ
çc môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ ghi trong HiÕn ch−¬ng nµy.
§iÒu 15.
1. §¹i héi ®ång tiÕp nhËn vµ nghiªn cøu nh÷ng b¸o ço hµng n¨m vµ
nh÷ng b¸o ço cña Héi ®ång B¶o an. Çc b¸o ço ®ã t−êng tr×nh nh÷ng biÖn
ph¸p mµ Héi ®ång B¶o an ®· quyÕt ®Þnh hoÆc ®· thi hµnh ®Ó duy tr× hßa
b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
2. §¹i héi ®ång tiÕp nhËn vµ xem xÐt nh÷ng b¸o ço cña çc c¬ quan kh¸c
cña LHQ.
§iÒu 16.
VÒ chÕ ®é qu¶n th¸c quèc tÕ, §¹i héi ®ång thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng qui
®Þnh cho §¹i héi ®ång ®−îc ghi ë nh÷ng Ch−¬ng XII vµ XIII, kÓ c¶ viÖc chuÈn
158
y nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c cã liªn quan ®Õn nh÷ng khu vùc kh«ng ®−îc
Ên ®Þnh vµ khu vùc chiÕn l−îc.
§iÒu 17.
§¹i héi ®ång xÐt vµ phª chuÈn ng©n s¸ch cña LHQ;
Çc thµnh viªn cña LHQ thanh to¸n nh÷ng chi phÝ cña LHQ theo sù
ph©n bè cña §¹i héi ®ång.
§¹i héi ®ång xÐt vµ phª chuÈn mäi hiÖp ®Þnh vÒ tµi chÝnh, vÒ ng©n
s¸ch, ký çc ®iÒu −íc quèc tÕ víi nh÷ng tæ chøc nãi ë §iÒu 57 vµ kiÓm tra
ng©n s¸ch hµnh chÝnh cña çc tæ chøc nµy.
Bá phiÕu:
§iÒu 18.
Mçi thµnh viªn cña §¹i héi ®ång cã mét phiÕu;
Nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi ®ång vÒ çc vÊn ®Ò quan träng ph¶i
®−îc th«ng qua theo ®a sè phiÕu. Nh÷ng vÊn ®Ò ®ã lµ: nh÷ng nghÞ ®Þnh cã
liªn quan ®Õn viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, viÖc bÇu çc uû
viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an, çc uû viªn cña Héi ®ång
Kinh tÕ - X· héi, çc uû viªn cña Héi ®ång qu¶n th¸c theo kho¶n 1 (c) §iÒu
86, kÕt n¹p çc thµnh viªn míi vµo LHQ, ®×nh chØ çc quyÒn vµ −u ®·i cña
çc thµnh viªn, nh÷ng vÊn ®Ò thuéc vÒ ho¹t ®éng cña hÖ thèng qu¶n th¸c
vµ nh÷ng vÊn ®Ò ng©n s¸ch.
Nh÷ng quyÕt ®Þnh vÒ vÊn ®Ò kh¸c, kÓ c¶ viÖc x¸c ®Þnh nh÷ng lo¹i vÊn ®Ò
míi cÇn ph¶i quyÕt ®Þnh theo ®a sè 2/3, sÏ ®−îc tiÕn hµnh theo ®a sè çc thµnh
viªn cã mÆt vµ tham gia bá phiÕu.
§iÒu 19.
N−íc thµnh viªn nµo cña LHQ nî nh÷ng kho¶n tiÒn ®ãng gãp cña m×nh
cho lHQ sÏ bÞ t−íc bá quyÒn bá phiÕu ë §¹i héi ®ång, nÕu sè tiÒn nî b»ng hoÆc
nhiÒu h¬n sè tiÒn mµ quèc gia ®ã ®ãng gãp trong hai n¨m qua. Tuy nhiªn, §¹i
héi ®ång cã thÓ cho phÐp n−íc thµnh viªn Êy ®−îc bá phiÕu, nÕu §¹i héi ®ång
xÐt thÊy sù chËm trÔ ®ã lµ do nh÷ng hoµn c¶nh x¶y ra ngoµi ý muèn cña
thµnh viªn Êy.
Thñ tôc:
159
§iÒu 20.
§¹i héi ®ång häp mét khãa th−êng kú hµng n¨m vµ häp nh÷ng khãa
bÊt th−êng do Tæng th− ký triÖu tËp theo yªu cÇu cña Héi ®ång B¶o an hoÆc
cña ®a sè çc thµnh viªn LHQ.
§iÒu 21.
§¹i héi ®ång tù quy ®Þnh nh÷ng quy t¾c thñ tôc cña m×nh. §¹i héi ®ång
bÇu chñ tÞch cho tõng khãa häp.
§iÒu 22.
§¹i héi ®ång cã thÓ thµnh lËp nh÷ng c¬ quan gióp viÖc mµ §¹i héi ®ång
xÐt thÊy lµ cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn çc chøc n¨ng cña m×nh.
Ch−¬ng V
Héi ®ång B¶o an
Thµnh phÇn
§iÒu 23.
Héi ®ång B¶o an gåm 15 thµnh viªn cña LHQ: Céng hßa nh©n d©n Trung
Hoa, Céng hßa Ph¸p, Liªn bang Céng hßa x· héi chñ nghÜa X« ViÕt (nay lµ Liªn
bang Nga) Liªn hiÖp V−¬ng quèc Anh vµ Hîp chñng quèc Hoa Kú lµ nh÷ng uû
viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an. M−êi thµnh viªn kh¸c cña LHQ ®−îc §¹i
héi ®ång bÇu ra víi t− çch lµ uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an.
Trong viÖc bÇu cö nµy, tr−íc hÕt §¹i héi ®ång l−u ý ®Õn sù ®ãng gãp cña çc thµnh
viªn LHQ vµo viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, møc ®é thùc hiÖn çc môc
®Ých kh¸c cña LHQ, còng nh− l−u ý ®Õn sù ph©n bæ c«ng b»ng theo khu vùc ®Þa lý.
Nh÷ng uû viªn kh«ng th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o an ®−îc bÇu ra víi
nhiÖm kú 2 n¨m. Nh−ng ë lÇn ®Çu tiªn ®−îc bÇu, çc uû viªn kh«ng th−êng
trùc, sau khi tæng sè uû viªn cña Héi ®ång B¶o an ®−îc n©ng lªn tõ 11 ®Õn 15,
th× 2 trong 4 sè uû viªn bæ sung sÏ ®−îc bÇu víi nhiÖm kú 1 n¨m. Nh÷ng uû
viªn võa m·n nhiÖm kh«ng ®−îc bÇu l¹i ngay.
Mçi uû viªn cña Héi ®ång B¶o an cã mét ®¹i diÖn t¹i Héi ®ång.
Chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n:
160
§iÒu 24.
§Ó b¶o ®¶m cho LHQ hµnh ®éng nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶, çc thµnh
viªn LHQ trao ®æi cho Héi ®ång B¶o an tr¸ch nhiÖm chÝnh trong sù nghiÖp
duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ vµ thõa nhËn r»ng, khi lµm nh÷ng nghÜa
vô do tr¸ch nhiÖm Êy ®Æt ra, th× Héi ®ång B¶o an hµnh ®éng víi t− çch thay
mÆt cho çc thµnh viªn cña LHQ.
Trong khi thùc hiÖn çc nghÜa vô ®ã, Héi ®ång B¶o an hµnh ®éng theo
®óng nh÷ng môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ. Nh÷ng quyÒn h¹n nhÊt ®Þnh
®−îc trao cho Héi ®ång B¶o an ®Ó Héi ®ång B¶o an cã thÓ lµm trßn nh÷ng
nghÜa vô Êy, ®−îc quy ®Þnh ë çc Ch−¬ng VI, VII, VIII vµ XII.
Héi ®ång B¶o an tr×nh §¹i héi ®ång xÐt nh÷ng b¸o ço hµng n¨m vµ
nh÷ng b¸o ço ®Æc biÖt khi cÇn.
§iÒu 25.
Theo HiÕn ch−¬ng nµy, çc thµnh viªn LHQ ®ång ý phôc tïng vµ lµm
trßn nh÷ng quyÕt nghÞ cña Héi ®ång B¶o an.
§iÒu 26.
§Ó thóc ®Èy viÖc thiÕt lËp vµ duy tr× hßa b×nh b»ng çch chØ dïng mét
sè tèi thiÓu nh©n lùc vµ tµi nguyªn kinh tÕ thÕ giíi vµo vò trang, Héi ®ång
B¶o an cã tr¸ch nhiÖm víi sù gióp ®ì cña Uû ban tham m−u qu©n sù nh−
ghi ë §iÒu 47, khëi th¶o nh÷ng kÕ ho¹ch x©y dùng hÖ thèng sö dông lùc
l−îng vò trang ®Ó tr×nh lªn çc thµnh viªn LHQ
Bá phiÕu
®iÒu 27.
Mçi thµnh viªn Héi ®ång B¶o an cã mét l¸ phiÕu.
Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an vÒ çc vÊn ®Ò thñ tôc ®−îc th«ng
qua khi 9 ñy viªn Héi ®ång bá phiÕu thuËn.
Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c ®−îc
th«ng qua sau khi 9 ñy viªn cña Héi ®ång B¶o an, trong ®ã cã tÊt c¶ çc ñy
viªn th−êng trùc bá phiÕu thuËn, dÜ nhiªn lµ bªn ®−¬ng sù trong tranh chÊp
sÏ kh«ng bá phiÕu vÒ çc nghÞ quyÕt chiÕu theo Ch−¬ng VI vµ §iÒu 52,
kho¶n 3.
Thñ tôc
161
§iÒu 28.
Héi ®ång B¶o an tæ chøc thÕ nµo ®Ó cã thÓ th−êng xuyªn thùc hiÖn ®−îc
chøc n¨ng cña m×nh. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých Êy, mçi ñy viªn Héi ®ång B¶o an
ph¶i lu«n lu«n cã ®¹i diÖn t¹i trô së LHQ.
Héi ®ång B¶o an nhãm häp th−êng kú, trong nh÷ng phiªn häp nµy, mçi
ñy viªn tïy theo ý m×nh cã thÓ cö hoÆc mét thµnh viªn chÝnh phñ hoÆc mét
®¹i diÖn ®Æc biÖt kh¸c nµo ®ã.
Çc cuéc häp cña Héi ®ång B¶o an cã thÓ ®−îc tiÕn hµnh kh«ng chØ ë trô
së cña LHQ, mµ cßn ë bÊt kú n¬i nµo nÕu Héi ®ång B¶o an xÐt thÊy thuËn tiÖn
nhÊt cho c«ng viÖc cña m×nh.
§iÒu 29.
Héi ®ång B¶o an cã thÓ thµnh lËp nh÷ng c¬ quan gióp viÖc, nÕu xÐt
thÊy cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn chøc n¨ng cña m×nh.
§iÒu 30.
Héi ®ång B¶o an quy ®Þnh nh÷ng quy t¾c thñ tôc cho m×nh, trong ®ã cã
thñ tôc bÇu Chñ tÞch Héi ®ång.
§iÒu 31.
BÊt kú thµnh viªn nµo cña LHQ kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña Héi
®ång B¶o an vÉn cã thÓ tham dù çc phiªn häp cña Héi ®ång B¶o an nh−ng
kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, kÓ c¶ trong nh÷ng vÊn ®Ò ®ông ch¹m ®Õn quyÒn
lîi cña thµnh viªn Êy ®−îc ®−a ra th¶o luËn vµ biÓu quyÕt trong cuéc häp.
§iÒu 32.
BÊt kú thµnh viªn nµo cña LHQ kh«ng ph¶i lµ ñy viªn cña Héi ®ång B¶o
an, hay bÊt kú quèc gia nµo kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña LHQ, nÕu lµ ®−¬c sù
trong cuéc tranh chÊp mµ Héi ®ång B¶o an xem xÐt, còng ®−îc mêi tham dù,
nh−ng kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt trong nh÷ng cuéc th¶o luËn vÒ çc cuéc
tranh chÊp Êy. Héi ®ång B¶o an t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi, nÕu Héi ®ång xÐt
thÊy lµ hîp lý, cho nh÷ng quèc gia kh«ng lµ thµnh viªn cña LHQ, trong viÖc
tham gia çc cuéc th¶o luËn nãi trªn.
162
Ch−¬ng VI
g¶i quyÕt çc cuéc tranh chÊp
§iÒu 33.
Çc bªn ®−¬ng sù trong çc cuéc tranh chÊp, mµ viÖc kÐo dµi çc cuéc
tranh chÊp Êy cã thÓ ®e do¹ ®Õn hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, tr−íc hÕt, ph¶i
cè g¾ng t×m çch gi¶i quyÕt tranh chÊp b»ng con ®−êng ®µm ph¸n, ®iÒu tra,
trung gian, hßa gi¶i, träng tµi, tßa ¸n, sö dông nh÷ng tæ chøc hoÆc nh÷ng hiÖp
®Þnh khu vùc, hoÆc b»ng çc biÖn ph¸p hßa b×nh kh¸c tïy theo sù lùa chän
cña m×nh.
Héi §ång b¶o an nÕu thÊy cÇn thiÕt, sÏ yªu cÇu çc ®−¬ng sù gi¶i quyÕt çc
tranh chÊp cña hä b»ng çc biÖn ph¸p nãi trªn.
§iÒu 34.
Héi ®ång B¶o an cã thÈm quyÒn ®iÒu tra mäi tranh chÊp hoÆc mäi t×nh
thÕ cã thÓ x¶y ra dÉn ®Õn sù bÊt hßa quèc tÕ hoÆc g©y ra tranh chÊp, x¸c ®Þnh
xem tranh chÊp Êy hoÆc t×nh thÕ Êy nÕu kÐo dµi cã thÓ ®e däa ®Õn viÖc duy tr×
hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ hay kh«ng.
§iÒu 35.
Mäi thµnh viªn LHQ ®Òu cã thÓ l−u ý Héi ®ång B¶o an hoÆc §¹i héi ®ång
®Õn mét vô tranh chÊp mét t×nh thÕ cã tÝnh chÊt nh− ë ®iÒu 34;
Mét quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn LHQ cã thÓ l−u ý Héi ®ång B¶o an
hoÆc §¹i héi ®ång ®Õn mäi tranh chÊp mµ trong ®ã hä lµ ®−¬ng sù, miÔn lµ quèc
gia nµy thõa nhËn tr−íc nh÷ng nghÜa vô gi¶i quyÕt hßa b×nh çc cuéc tranh chÊp
nh− HiÕn ch−¬ng LHQ quy ®Þnh ®· kÕt thóc vô tranh chÊp ®ã;
Theo ®iÒu nµy, §¹i héi ®ång sÏ gi¶i quyÕt nh÷ng viÖc mµ §¹i héi ®ång
l−u ý tíi, vµ ph¶i tu©n theo nh÷ng quy ®Þnh t¹i çc ®iÒu 11 vµ 12
§iÒu 36.
Trong bÊt kú giai ®o¹n nµo cña vô tranh chÊp nãi ë §iÒu 33 hoÆc cña t×nh thÕ
t−¬ng tù, Héi ®ång B¶o an cã thÈm quyÒn kiÕn nghÞ nh÷ng thñ tôc hoÆc nh÷ng
ph−¬ng thøc gi¶i quyÕt thÝch ®¸ng;
Héi ®ång B¶o an chó träng mäi thñ tôc do çc bªn ®−¬ng sù ®· ¸p dông
®Ó gi¶i quyÕt tranh chÊp Êy;
163
Khi ®−a ra kiÕn nghÞ trªn c¬ së ®iÒu nµy, Héi ®ång B¶o an ph¶i l−u ý ®èi
víi nh÷ng tranh chÊp cã tÝnh chÊt ph¸p lý, th«ng th−êng çc ®−¬ng sù ph¶i
®−a ra çc tranh chÊp ra Tßa ¸n quèc tÕ theo ®óng quy chÕ cña tßa ¸n;
§iÒu 37.
NÕu çc ®−¬ng sù trong vô tranh chÊp cã tÝnh chÊt nãi ë §iÒu 33 kh«ng
gi¶i quyÕt vô tranh chÊp nµy b»ng nh÷ng ph−¬ng ph¸p ghi trong ®iÒu ®ã, th×
çc ®−¬ng sù ®ã sÏ ®−a vô tranh chÊp Êy ra Héi ®ång B¶o an.
NÕu Héi ®ång B¶o an nhËn thÊy sù kÐo dµi çc vô tranh chÊp Êy, trªn
thùc tÕ, cã thÓ ®e däa hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ th× Héi ®ång B¶o an
quyÕt ®Þnh xem cã nªn hµnh ®éng theo §iÒu 36 hay kh«ng, hoÆc kiÕn nghÞ
çc ®iÒu kiÖn gi¶i quyÕt tranh chÊp mµ Héi ®ång B¶o an cho lµ hîp lý.
§iÒu 38.
Héi ®ång B¶o an cã thÈm quyÒn ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ mµ kh«ng lµm
tæn h¹i ®Õn néi dung çc §iÒu 36, 37 nh»m gi¶i quyÕt hßa b×nh mäi vô tranh
chÊp cho çc bªn ®−¬ng sù trong çc vô tranh chÊp ®ã nÕu hä yªu cÇu.
Ch−¬ng VII
Hµnh ®éng trong tr−êng hîp hßa b×nh
bÞ ®e däa, bÞ ph¸ ho¹i hoÆc cã hµnh vi x©m l−îc
§iÒu 39.
Héi ®ång B¶o an x¸c ®Þnh thùc t¹i mäi sù ®e däa hßa b×nh, ph¸ ho¹i hßa
b×nh hoÆc hµnh vi x©m l−îc vµ ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh nh÷ng
biÖn ph¸p nµo nªn ¸p dông phï hîp víi çc ®iÒu 41 vµ 42 ®Ó duy tr× hoÆc kh«i
phôc hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
§iÒu 40.
§Ó ng¨n chÆn t×nh thÕ trë nªn nghiªm träng h¬n, Héi ®ång B¶o an cã
thÈm quyÒn, tr−íc khi ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh ¸p dông çc
biÖn ph¸p ghi t¹i §iÒu 39 yªu cÇu çc bªn ®−¬ng sù thi hµnh çc biÖn ph¸p
t¹m thêi mµ Héi ®ång B¶o an xÐt thÊy cÇn thiÕt hoÆc nªn lµm. Nh÷ng biÖn
ph¸p t¹m thêi ®ã ph¶i kh«ng ph−¬ng h¹i ®Õn çc quyÒn, nguyÖn väng hoÆc
t×nh tr¹ng cña çc bªn h÷u quan. Trong tr−êng hîp çc biÖn ph¸p t¹m thêi Êy
kh«ng ®−îc thi hµnh, Héi ®ång B¶o an ph¶i l−u ý thÝch ®¸ng ®Õn viÖc kh«ng
thi hµnh nh÷ng biÖn ph¸p t¹m thêi Êy.
164
§iÒu 41.
Héi ®ång B¶o an cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh nh÷ng biÖn ph¸p cÇn
®−îc ¸p dông mµ kh«ng liªn quan tíi viÖc sö dông vò lùc ®Ó thùc hiÖn çc
nghÞ quyÕt cña Héi ®ång vµ cã thÓ yªu cÇu çc thµnh viªn cña LHQ ¸p
dông nh÷ng biÖn ph¸p Êy. Çc biÖn ph¸p nµy cã thÓ lµ c¾t ®øt toµn bé
hay tõng phÇn quan hÖ kinh tÕ, ®−êng s¾t, ®−êng biÓn, hµng kh«ng, b−u
chÝnh, ®iÖn tÝn, v« tuyÕn ®iÖn vµ çc ph−¬ng tiÖn th«ng tin kh¸c, kÓ c¶
c¾t ®øt quan hÖ ngo¹i giao.
§iÒu 42.
NÕu Héi ®ång B¶o an nhËn hÊy nh÷ng biÖn ph¸p nãi ë §iÒu 41 lµ kh«ng
thÝch hîp, hoÆc ®· mÊt hiÖu lùc, th× Héi ®ång B¶o an cã thÈm quyÒn ¸p dông
mäi hµnh ®éng cña h¶i, lôc, kh«ng qu©n mµ Héi ®ång B¶o an xÐt thÊy cÇn
thiÕt cho viÖc duy tr× hoÆc kh«i phôc hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. Nh÷ng
hµnh ®éng nµy cã thÓ lµ nh÷ng cuéc biÓu d−¬ng lùc l−îng h¶i, lôc, kh«ng qu©n
cña çc n−íc thµnh viªn LHQ thùc hiÖn.
§iÒu 43.
1. §Ó gãp phÇn vµo viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, theo yªu cÇu
cña Héi ®ång B¶o an vµ phï hîp víi nh÷ng hiÖp −íc ®Æc biÖt hoÆc çc hiÖp −íc
cÇn thiÕt cho viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh thÕ giíi, tÊt c¶ çc n−íc thµnh
viªn LHQ cã nghÜa vô cung cÊp cho Héi ®ång B¶o an nh÷ng lùc l−îng vò trang,
sù trî gióp vµ mäi ph−¬ng tiÖn, kÓ c¶ quyÒn ®i qua l·nh thæ cña m×nh.
2. Nh÷ng hiÖp ®Þnh nãi trªn sÏ Ên ®Þnh sè l−îng vµ binh chñng qu©n ®éi,
møc ®é chuÈn bÞ, sù bè trÝ vµ tÝnh chÊt çc ph−¬ng tiÖn dÞch vô vµ gióp ®ì
trang bÞ cho qu©n ®éi nµy;
3. Çc cuéc ®µm ph¸n vÒ viÖc ký kÕt mét hay nh÷ng hiÖp ®Þnh nãi trªn sÏ
®−îc tiÕn hµnh trong thêi gian cµng sím cµng tèt, theo s¸ng kiÕn cña Héi
®ång B¶o an.
Çc hiÖp ®Þnh nµy sÏ ®−îc ký kÕt gi÷a Héi ®ång B¶o an víi nh÷ng
thµnh viªn cña LHQ vµ ph¶i ®−îc çc n−íc ký kÕt phª chuÈn theo quy ®Þnh
trong HiÕn ph¸p cña tõng n−íc.
§iÒu 44.
Khi Héi ®ång B¶o an ®· quyÕt ®Þnh dïng vò lùc, th× tr−íc khi yªu cÇu
mét thµnh viªn cã ®¹i diÖn ë Héi ®ång B¶o an cung cÊp çc lùc l−îng vò trang
®Ó thi hµnh nh÷ng nghÜa vô ®· cam kÕt theo §iÒu 43, Héi ®ång B¶o an ph¶i
165
mêi thµnh viªn ®ã, nÕu hä muèn, tham gia viÖc ®Þnh gi¸ nh÷ng nghÞ quyÕt cña
Héi ®ång B¶o an vÒ s¬ bé viÖc sö dông lùc l−îng vò trang cña thµnh viªn Êy.
§iÒu 45.
Víi môc ®Ých b¶o ®¶m cho LHQ cã thÓ ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p qu©n sù
khÈn cÊp, çc thµnh viªn ph¶i b¸o ®éng cho mét sè phi ®éi kh«ng qu©n vµo t−
thÕ s½n sµng chiÕn ®Êu nh»m phèi hîp çc hµnh ®éng quèc tÕ cã chÊt c−ìng
chÕ. Sè l−îng, møc ®é chuÈn bÞ vµ kÕ ho¹ch phèi hîp hµnh ®éng cña çc phi
®éi nµy sÏ ®−îc Héi ®ång B¶o an, víi sù gióp ®ì cña uû ban tham m−u qu©n
sù, Ên ®Þnh theo nh÷ng hiÖp −íc ®Æc biÖt nãi ë §iÒu 43.
§iÒu 46.
Nh÷ng kÕ ho¹ch sö dông lùc l−îng vò trang sÏ do Héi ®ång B¶o an ®Ò ra
víi sù gióp ®ì cña uû ban tham m−u qu©n sù.
§iÒu 47.
1. Uû ban tham m−u qu©n sù ®−îc thµnh lËp lµm t− vÊn vµ gióp Héi
®ång B¶o an vÒ tÊt c¶ mäi vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn nh÷ng yªu cÇu qu©n sù cña
Héi ®ång B¶o an ®Ó duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ, vÒ viÖc sö dông vµ
chØ huy nh÷ng lùc l−îng qu©n sù ®Æt d−íi quyÒn ®iÒu hµnh cña Héi ®ång B¶o
an, còng nh− vÒ vÊn ®Ò h¹n chÕ vò trang vµ gi¶i trõ qu©n bÞ;
2. Uû ban tham m−u qu©n sù gåm cã çc tham m−u tr−ëng cña çc Uû
viªn th−êng trùc Héi ®ång B¶o an hay ®¹i diÖn cña çc tham m−u tr−ëng Êy.
Uû ban tham m−u qu©n sù cã thÓ mêi bÊt cø thµnh viªn nµo cña LHQ kh«ng
cã ®¹i diÖn th−êng trùc trong Uû ban hîp t¸c víi m×nh, khi xÐt thÊy cã sù
tham gia cña thµnh viªn nµy trong c«ng viÖc cña Uû ban, ®Ó Uû ban tham
m−u thùc hiÖn ®−îc nhiÖm vô cña m×nh;
3. D−íi quyÒn cña Héi ®ång B¶o an, Uû ban tham m−u qu©n sù chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ viÖc chØ huy chiÕn l−îc tÊt c¶ nh÷ng lùc l−îng vò trang thuéc
quyÒn ®iÒu hµnh cña Héi ®ång B¶o an. Nh÷ng vÊn ®Ò vÒ viÖc chØ huy çc lùc
l−îng Êy sÏ ®−îc quy ®Þnh cô thÓ sau;
4. Uû ban tham m−u qu©n sù, theo sù ®ång ý cña Héi ®ång B¶o an vµ sau
khi tham kh¶o ý kiÕn cña çc tæ chøc, khu vùc h÷u quan, cã thÓ lËp ra çc tiÓu
ban khu vùc.
166
§iÒu 48.
Nh÷ng hµnh ®éng cÇn thiÕt cho viÖc thi hµnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi
®ång B¶o an ®Ó duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ do tÊt c¶ çc thµnh viªn
hay mét sè thµnh viªn cña LHQ ¸p dông. Tuú theo nhËn ®Þnh cña Héi ®ång
B¶o an, nh÷ng nghÞ quyÕt Êy sÏ do çc thµnh viªn cña LHQ trùc tiÕp thi hµnh
hay thi hµnh b»ng nh÷ng hµnh ®éng cña hä trong çc tæ chøc quèc tÕ h÷u
quan mµ hä lµ thµnh viªn.
§iÒu 49.
Çc thµnh viªn LHQ cÇn ph¶i hîp t¸c t−¬ng trî lÉn nhau trong viÖc thi
hµnh çc biÖn ph¸p ®· ®−îc Héi ®ång B¶o an quyÕt ®Þnh.
§iÒu 50.
NÕu Héi ®ång B¶o an ¸p dông nh÷ng biÖn ph¸p ®Ò phßng hoÆc c−ìng bøc
víi mét quèc gia nµo ®ã, th× bÊt cø mét quèc gia nµo kh¸c dï lµ thµnh viªn cña
LHQ hay kh«ng, nÕu gÆp khã kh¨n ®Æc biÖt vÒ kinh tÕ, do sù thi hµnh nh÷ng
biÖn ph¸p nãi trªn g©y ra, cã quyÒn ®Ò xuÊt lªn Héi ®ång B¶o an vÒ viÖc gi¶i
quyÕt nh÷ng khã kh¨n Êy.
§iÒu 51.
Kh«ng cã mét ®iÒu kho¶n nµo trong HiÕn ch−¬ng nµy lµm tæn h¹i ®Õn
quyÒn tù vÖ ç nh©n hay tËp thÓ chÝnh ®¸ng trong tr−êng hîp thµnh viªn LHQ
bÞ tÊn c«ng vò trang cho ®Õn khi Héi ®ång B¶o an ch−a ¸p dông ®−îc nh÷ng biÖn
ph¸p cÇn thiÕt ®Ó duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. Nh÷ng biÖn ph¸p mµ çc
thµnh viªn LHQ ¸p dông trong viÖc b¶o vÖ quyÒn tù vÖ chÝnh ®¸ng Êy ph¶i ®−îc
b¸o ngay cho Héi ®ång B¶o an vµ kh«ng ®−îc g©y ¶nh h−ëng g× ®Õn quyÒn h¹n
vµ tr¸ch nhiÖm cña Héi ®ång B¶o an, chiÕu theo HiÕn ch−¬ng nµy, ®èi víi viÖc
Héi ®ång B¶o an ¸p dông bÊt kú lóc nµo nh÷ng hµnh ®éng mµ Héi ®ång thÊy cÇn
thiÕt ®Ó duy tr× hoÆc kh«i phôc hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
Ch−¬ng VIII
Nh÷ng hiÖp ®Þnh khu vùc
§iÒu 52.
1. Kh«ng mét quy ®Þnh nµo trong HiÕn ch−¬ng nµy lµm c¶n trë sù tån t¹i
cña nh÷ng hiÖp ®Þnh hoÆc nh÷ng tæ chøc khu vùc nh»m gi¶i quyÕt çc vÊn ®Ò
liªn quan ®Õn duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ b»ng nh÷ng hµnh ®éng cã
167
tÝnh chÊt khu vùc, miÔn lµ nh÷ng hiÖp ®Þnh cã tæ chøc Êy vµ nh÷ng ho¹t ®éng
®ã cña chóng phï hîp víi môc ®Ých vµ nguyªn t¾c cña LHQ.
2. Çc n−íc thµnh viªn LHQ ký kÕt nh÷ng hiÖp ®Þnh hoÆc lËp ra nh÷ng
tæ chøc nµy ph¶i cè g¾ng hÕt søc ®Ó gi¶i quyÕt hßa b×nh çc cuéc tranh chÊp
cã tÝnh khu vùc b»ng çch sö dông nh÷ng hiÖp ®Þnh hoÆc nh÷ng tæ chøc ®ã,
tr−íc khi ®−a nh÷ng tranh chÊp nµy lªn Héi ®ång B¶o an xem xÐt.
3. Héi ®ång B¶o an cÇn ph¶i khuyÕn khÝch sù thóc ®Èy viÖc gi¶i quyÕt
hßa b×nh çc cuéc tranh chÊp cã tÝnh chÊt khu vùc b»ng çch sö dông nh÷ng
hiÖp ®Þnh hoÆc çc tæ chøc khu vùc, hoÆc theo s¸ng kiÕn cña çc n−íc h÷u
quan, hoÆc do Héi ®ång B¶o an giao l¹i.
4. §iÒu nµy kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn viÖc thi hµnh çc §iÒu 34 vµ 35.
§iÒu 53.
1. Héi ®ång B¶o an sö dông, nÕu cÇn thiÕt, nh÷ng hiÖp ®Þnh hoÆc çc tæ
chøc khu vùc ®Ó thi hµnh nh÷ng hµnh ®éng c−ìng chÕ d−íi sù ®iÒu khiÓn cña
m×nh. Tuy nhiªn, kh«ng mét hµnh ®éng c−ìng chÕ nµo ®−îc thi hµnh chiÕu
theo nh÷ng hiÖp ®Þnh hay do nh÷ng tæ chøc khu vùc quy ®Þnh, nÕu kh«ng
®−îc Héi ®ång B¶o an cho phÐp, trõ nh÷ng biÖn ph¸p chèng l¹i bÊt kú mét
quèc gia thï ®Þch nµo theo quy ®Þnh ë kho¶n 2 §iÒu nµy, hoÆc nh÷ng biÖn
ph¸p quy ®Þnh chiÕu theo §iÒu 107, hoÆc trong nh÷ng hiÖp −íc khu vùc thi
hµnh mét lÇn n÷a chÝnh s¸ch x©m l−îc cho ®Õn khi LHQ cã thÓ, theo lêi yªu
cÇu cña çc chÝnh phñ h÷u quan ®−îc giao nhiÖm vô ng¨n chÆn mét sù x©m
l−îc míi cña mét quèc gia nh− thÕ.
2. ThuËt ng÷ "quèc gia thï ®Þch" dïng ë kho¶n 1, §iÒu 53 ¸p dông cho
bÊt cø quèc gia nµo trong thêi gian ChiÕn tranh thÕ giíi thø II, ®· lµ kÎ thï
cña bÊt cø n−íc nµo ký kÕt HiÕn ch−¬ng nµy.
§iÒu 54.
Héi ®ång B¶o an ph¶i th−êng xuyªn th«ng b¸o mét çch ®Çy ®ñ nh÷ng
tin tøc vÒ mäi hµnh ®éng ®· ®−îc tiÕn hµnh hay ®ang cã dù ®Þnh tiÕn hµnh
theo nh÷ng hiÖp ®Þnh khu vùc hay do nh÷ng tæ chøc khu vùc, ®Ó duy tr× hßa
b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
168
Ch−¬ng IX
Hîp t¸c quèc tÕ vÒ kinh tÕ - x· héi
§iÒu 55.
Víi nh÷ng môc ®Ých nh»m t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn æn ®Þnh vµ nh÷ng ®iÒu
kiÖn ®em l¹i h¹nh phóc cÇn thiÕt ®Ó duy tr× nh÷ng quan hÖ hßa b×nh vµ h÷u
nghÞ gi÷a çc d©n téc, dùa trªn sù t«n träng nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ
quyÒn vµ quyÒn tù quyÕt cña çc d©n téc LHQ khuyÕn khÝch:
a) ViÖc n©ng cao møc sèng, ®¶m b¶o cho mäi ng−êi ®Òu cã c«ng ¨n viÖc
lµm vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tiÕn bé vµ ph¸t triÓn trong lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi.
b) ViÖc gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ trong lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, y
tÕ vµ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan kh¸c, vµ sù hîp t¸c quèc tÕ trong çc lÜnh vùc
v¨n hãa, gi¸o dôc.
c) Sù t«n träng vµ tu©n thñ triÖt ®Ó çc quyÒn vµ tù do c¬ b¶n cña tÊt c¶
mäi ng−êi kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, ng«n ng÷ hay t«n gi¸o.
§iÒu 56.
TÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn LHQ ph¶i cam kÕt b»ng çc hµnh ®éng
chung hoÆc riªng trong sù nghiÖp hîp t¸c víi LHQ ®Ó ®¹t ®−îc nh÷ng môc
®Ých nãi trªn.
§iÒu 57.
1. Çc tæ chøc chuyªn m«n kh¸c nhau ®−îc thµnh lËp b»ng çc hiÖp ®Þnh
liªn chÝnh phñ vµ theo ®iÒu lÖ cña tæ chøc Êy cã tr¸ch nhiÖm quèc tÕ réng r·i
trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, v¨n hãa, gi¸o dôc, y tÕ vµ trong nh÷ng lÜnh vùc
liªn quan kh¸c, sÏ cã quan hÖ víi LHQ theo nh÷ng quy ®Þnh cña §iÒu 63.
2. Çc tæ chøc quèc tÕ cã quan hÖ víi LHQ nh− vËy, trong nh÷ng ®iÒu
tiÕp theo, ®−îc gäi lµ "çc tæ chøc chuyªn m«n".
§iÒu 58.
LHQ, khi cÇn sÏ ®−a ra nh÷ng s¸ng kiÕn vÒ çc cuéc ®µm ph¸n gi÷a çc
quèc gia h÷u quan ®Ó thµnh lËp çc tæ chøc chuyªn m«n míi, cÇn thiÕt ®Ó ®¹t
®−îc nh÷ng môc ®Ých nãi ë §iÒu 55.
169
§iÒu 59.
Tr¸ch nhiÖm thi hµnh nh÷ng chøc n¨ng cña LHQ nªu ë ch−¬ng nµy ®−îc
giao cho §¹i héi ®ång vµ Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi, ®Æt d−íi quyÒn cña §¹i
héi ®ång. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých ®ã, Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi sÏ sö dông
nh÷ng quyÒn h¹n ®−îc giao nh− ghi ë ch−¬ng X.
Ch−¬ng X
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi
§iÒu 61.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi gåm 54 thµnh viªn LHQ do §¹i héi ®ång bÇu
ra.
2. Theo quy ®Þnh cña kho¶n 3 ®iÒu nµy, mçi nhiÖm kú cã 18 uû viªn
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi ®−îc bÇu ra víi thêi h¹n 3 n¨m. Nh÷ng uû viªn
võa m·n h¹n cã thÓ ®−îc bÇu l¹i ngay.
3. Ngay trong lÇn bÇu thø nhÊt, sau khi n©ng sè l−îng uû viªn Héi ®ång
Kinh tÕ - X· héi tõ 27 ®Õn 54 sè l−îng uû viªn bæ sung sÏ ®−îc bÇu vµo chç
cña 10 uû viªn s¾p m·n h¹n, tr¸ch nhiÖm cña çc uû viªn nµy sÏ kÐo dµi ®Õn
ngµy cuèi cña n¨m ®−¬ng nhiÖm. Sè l−îng uû viªn ®−îc bÇu bæ sung lµ 27.
NhiÖm kú cña 9 uû viªn trong sè 27 uû viªn bæ sung th−êng lµ mét n¨m, cña 9
uû viªn kh¸c lµ 2 n¨m theo quy ®Þnh cña §¹i héi ®ång.
4. Mçi uû viªn cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã mét ®¹i diÖn ë Héi ®ång.
Chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n
§iÒu 62.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn tiÕn hµnh çc cuéc ®iÒu tra vµ lµm
nh÷ng b¸o ço vÒ çc vÊn ®Ò quèc tÕ trong lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi, v¨n hãa,
gi¸o dôc, y tÕ vµ nh÷ng lÜnh vùc liªn quan kh¸c, vµ cã thÓ göi nh÷ng kiÕn nghÞ
vÒ tÊt c¶ çc vÊn ®Ò cho §¹i héi ®ång, çc thµnh viªn LHQ vµ çc tæ chøc
chuyªn m«n h÷u quan.
2. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m
khuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ nh÷ng tù do c¬ b¶n cña con ng−êi.
3. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn chuÈn bÞ nh÷ng dù th¶o vµ ®iÒu
−íc vÒ çc vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña m×nh, tr×nh §¹i héi ®ång.
4. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn triÖu tËp nh÷ng héi nghÞ quèc tÕ vÒ
nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña m×nh, theo çc thñ tôc do LHQ quy ®Þnh.
170
§iÒu 63.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn ký kÕt víi bÊt kú mét tæ chøc nµo
nãi ë §iÒu 59 nh÷ng hiÖp ®Þnh quy ®Þnh çc ®iÒu kiÖn quan hÖ gi÷a çc tæ
chøc Êy víi LHQ. Çc hiÖp ®Þnh nµy ph¶i ®−îc Héi ®ång duyÖt y.
2. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn phèi hîp ho¹t ®éng víi çc tæ chøc
chuyªn m«n b»ng çch bµn víi çc tæ chøc ®ã göi khuyÕn nghÞ cho çc tæ chøc
nµy còng nh− b»ng çch ®−a ra kiÕn nghÞ cho §¹i héi ®ång vµ çc thµnh viªn
LHQ.
§iÒu 64.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn tiÕn hµnh mäi biÖn ph¸p thÝch
hîp ®Ó nhËn ®−îc çc b¸o ço th−êng kú cña çc tæ chøc chuyªn m«n. Héi
®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn ký víi çc thµnh viªn LHQ vµ çc tæ chøc
chuyªn m«n nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ viÖc çc thµnh viªn vµ çc tæ chøc nµy b¸o
ço cho m×nh nh÷ng biÖn ph¸p ®· ®−îc ¸p dông ®Ó thi hµnh nh÷ng nghÞ
quyÕt cña Héi ®ång vµ cña §¹i héi ®ång vÒ nh÷ng vÊn ®Ò cña Héi ®ång.
2. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã quyÒn b¸o ço cho §¹i héi ®ång nh÷ng
nhËn xÐt cña m×nh vÒ çc b¸o ço Êy.
§iÒu 65.
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã thÈm quyÒn cung cÊp nh÷ng tin tøc cho Héi
®ång B¶o an vµ gióp Héi ®ång B¶o an nÕu Héi ®ång B¶o an yªu cÇu.
§iÒu 66.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi thùc hiÖn çc chøc n¨ng thuéc thÈm quyÒn
cña m×nh, cã liªn quan ®Õn viÖc chÊp hµnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña §¹i héi
®ång.
2. Víi sù ®ång ý cña §¹i héi ®ång, Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã thÈm
quyÒn lµm nh÷ng viÖc do çc thµnh viªn LHQ hoÆc çc tæ chøc chuyªn m«n
yªu cÇu.
3. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã nghÜa vô thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng
kh¸c ®−îc quy ®Þnh trong HiÕn ch−¬ng nµy hoÆc cã thÓ ®−îc §¹i héi ®ång giao
cho.
Bá phiÕu
171
§iÒu 67.
1. Mçi uû viªn cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi sÏ ®−îc sö dông mét l¸
phiÕu.
2. Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi ®−îc th«ng qua theo
®a sè phiÕu cña çc uû viªn cã mÆt vµ bá phiÕu.
Thñ tôc
§iÒu 68.
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi thµnh lËp çc ban trong çc lÜnh vùc kinh tÕ vµ
x· héi vÒ sù khuyÕn khÝch çc quyÒn con ng−êi, kÓ c¶ thµnh lËp çc ban kh¸c
cÇn thiÕt cho viÖc thi hµnh nh÷ng chøc n¨ng cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi.
§iÒu 69.
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi mêi bÊt kú thµnh viªn nµo cña LHQ tham gia
çc cuéc th¶o luËn cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi nh−ng kh«ng cã quyÒn bá
phiÕu, nÕu nh− vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn quyÒn lîi ®Æc biÖt cña thµnh viªn nµy.
§iÒu 70.
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã thÈm quyÒn thi hµnh çc biÖn ph¸p ®Ó ®¹i
biÓu çc tæ chøc chuyªn m«n tham gia, kh«ng cã quyÒn bá phiÕu, çc cuéc th¶o
luËn cña Héi ®ång vµ cña çc ban do Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi thµnh lËp,
còng nh− ®Ó cho ®¹i biÓu cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi tham gia çc cuéc
th¶o luËn cña çc tæ chøc chuyªn m«n.
§iÒu 71.
Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi cã thÓ cã nh÷ng thu xÕp thÝch hîp tham kh¶o
çc tæ chøc phi chÝnh phñ liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña
Héi ®ång. ViÖc thu xÕp t−¬ng tù cã thÓ tiÕn hµnh víi çc tæ chøc quèc tÕ vµ
nÕu thÝch hîp, víi çc tæ chøc quèc gia sau khi ®· tham kh¶o quèc gia thµnh
viªn LHQ liªn quan.
§iÒu 72.
1. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi ®Þnh ra quy chÕ cña m×nh, trong ®ã cã thñ tôc
bÇu Chñ tÞch cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi.
2. Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi triÖu tËp häp theo yªu cÇu c«ng viÖc ®óng
nh− quy chÕ cña Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi, quy chÕ nµy cÇn cã ®iÒu kho¶n
quy ®Þnh viÖc triÖu tËp héi nghÞ theo yªu cÇu cña ®a sè uû viªn Héi ®ång.
172
Ch−¬ng XI
Tuyªn ng«n vÒ nh÷ng l·nh thæ
ch−a tù qu¶n
§iÒu 73.
Çc n−íc thµnh viªn LHQ cã tr¸ch nhiÖm hoÆc ®¶m ®−¬ng tr¸ch nhiÖm
qu¶n lý nh÷ng vïng l·nh thæ, mµ nh©n d©n çc vïng l·nh thæ Êy ch−a hoµn
toµn tù qu¶n ®−îc, thõa nhËn nguyªn t¾c ®Æt quyÒn lîi cña nh©n d©n çc
vïng l·nh thæ lªn hµng ®Çu. Nh÷ng thµnh viªn Êy nhËn lÊy nghÜa vô nh− lµ
mét sø mÖnh thiªng liªng, gióp cho çc l·nh thæ ®ã phån vinh, trong chõng
mùc tèi ®a trong khu«n khæ cña hÖ thèng hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ do HiÕn
ch−¬ng LHQ quy ®Þnh vµ ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých Êy.
a) §¶m b¶o sù t«n träng ®óng mùc nÒn v¨n hãa, sù tiÕn bé vÒ chÝnh trÞ,
kinh tÕ, v¨n hãa, x· héi vµ gi¸o dôc cña nh©n d©n çc vïng l·nh thæ ch−a tù
qu¶n, ®èi xö c«ng b»ng víi hä vµ che chë hä chèng l¹i nh÷ng sù l¹m quyÒn.
b) Ph¸t triÓn kh¶ n¨ng tù qu¶n cña çc l·nh thæ ®ã chó ý ®Õn nh÷ng
nguyÖn väng chÝnh trÞ cña nh©n d©n vµ gióp ®ì hä ph¸t triÓn dÇn dÇn nh÷ng
chÕ ®Þnh chÝnh trÞ tù do trong chõng mùc thÝch hîp víi nh÷ng ®iÒu kiÖn riªng
biÖt cña tõng vïng l·nh thæ vµ cña nh©n d©n çc vïng l·nh thæ Êy vµ phï hîp
víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kh¸c nhau cña hä.
c) Cñng cã hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
d) T¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn nh÷ng biÖn ph¸p cã tÝnh chÊt s¸ng t¹o, khuyÕn
khÝch nh÷ng c«ng tr×nh nghiªn cøu vµ hîp t¸c gi÷a çc l·nh thæ nµy víi nhau vµ
khi cã hoµn c¶nh thuËn lîi víi çc tæ chøc chuyªn m«n quèc tÕ, ®Ó thùc sù ®¹t
®−îc nh÷ng môc ®Ých x· héi, kinh tÕ vµ khoa häc nªu trong ®iÒu nµy.
e) Trõ tr−êng hîp cã nh÷ng ®ßi hái vÒ an ninh vµ nh÷ng ®iÒu hiÕn ph¸p
kh«ng cho phÐp, Héi ®ång Kinh tÕ - x· héi th«ng b¸o th−êng kú cho Tæng th−
ký LHQ biÕt vÒ çc tµi liÖu thèng kª vµ çc tµi liÖu kh¸c cã tÝnh chÊt kü thuËt
vÒ çc ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vµ gi¸o dôc trong çc l·nh thæ mµ hä chÞu
tr¸ch nhiÖm trõ nh÷ng l·nh thæ mµ nh÷ng quy ®Þnh cña çc Ch−¬ng VII vµ
Ch−¬ng VIII sÏ ®−îc ¸p dông.
§iÒu 74.
Nh÷ng thµnh viªn LHQ còng thõa nhËn r»ng chÝnh s¸ch cña hä ®èi víi
çc vïng l·nh thæ nãi ë ch−¬ng nµy còng nh− ®èi víi çc vïng l·nh thæ ë
chÝnh quèc gia hä, ph¶i dùa trªn nguyªn t¾c l¸ng giÒng th©n thiÖn, chó ý
173
®Õn lîi Ých vµ sù phån vinh cña çc n−íc trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi
vµ th−¬ng m¹i.
Ch−¬ng XII
ChÕ ®é qu¶n th¸c quèc tÕ
§iÒu 75.
LHQ ®Æt ra chÕ ®é qu¶n th¸c quèc tÕ d−íi sù l·nh ®¹o cña m×nh ®Ó qu¶n
lý vµ kiÓm so¸t çc l·nh thæ cã thÓ ®Æt d−íi chÕ ®é qu¶n th¸c nµy theo nh÷ng
hiÖp ®Þnh riªng sÏ ®−¬c ký kÕt sau. Nh÷ng vïng l·nh thæ d−íi ®©y gäi lµ
nh÷ng "l·nh thæ qu¶n th¸c".
§iÒu 76.
Theo ®óng môc tiªu cña LHQ ghi ë §iÒu 1 cña HiÕn ch−¬ng nµy, nh÷ng
nhiÖm vô chÝnh cña chÕ ®é qu¶n th¸c lµ:
a) Cñng cè hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
b) T¹o ®iÒu kiÖn cho nh©n d©n çc l·nh thæ qu¶n th¸c tiÕn bé vÒ chÝnh
trÞ, kinh tÕ, x· héi vµ ph¸t triÓn gi¸o dôc, gióp ®ì dÇn dÇn ®Õn chç cã ®ñ kh¶
n¨ng tù qu¶n hoÆc ®éc lËp trong qu¸ tr×nh gióp ®ì ph¶i chó ý ®Õn nh÷ng ®iÒu
kiÖn riªng biÖt cña l·nh thæ vµ cña nh©n d©n çc l·nh thæ, hay nãi çch kh¸c,
chó ý ®Õn sù biÓu hiÖn mong muèn tù do cña hä, còng nh− chó ý ®Õn nh÷ng
®iÒu kho¶n cã thÓ ®−îc quy ®Þnh trong tõng hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c.
c) KhuyÕn khÝch sù t«n träng çc quyÒn vµ çc tù do c¬ b¶n cña con
ng−êi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, ng«n ng÷ hay t«n gi¸o vµ khuyÕn
khÝch sù c«ng nhËn tÝnh cïng phô thuéc lÉn nhau gi÷a çc d©n téc trªn toµn
thÕ giíi.
d) §¶m b¶o quan hÖ b×nh ®¼ng ®èi víi çc thµnh viªn LHQ vµ c«ng d©n
cña hä trong çc lÜnh vùc kinh tÕ, x· héi vµ th−¬ng m¹i, còng nh− quan hÖ
c«ng b»ng tr−íc tßa ¸n, kh«ng lµm ph−¬ng h¹i ®Õn viÖc thùc hiÖn nh÷ng môc
tiªu nãi trªn vµ kh«ng tr¸i víi nh÷ng quy ®Þnh t¹i §iÒu 80.
§iÒu 77.
1. ChÕ ®é qu¶n th¸c sÏ ®−îc ¸p dông cho nh÷ng l·nh thæ thuéc çc lo¹i
sau ®©y vµ ®−a nh÷ng vïng l·nh thæ nµy vµo chÕ ®é qu¶n th¸c theo nh÷ng
hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c.
a) Nh÷ng l·nh thæ hiÖn nay ®Æt d−íi chÕ ®é uû trÞ.
174
b) Nh÷ng l·nh thæ cã thÓ ®−îc t¸ch khái nh÷ng n−íc thï ®Þch do hËu qu¶
cña cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thÕ II.
c) Nh÷ng l·nh thæ do nh÷ng quèc gia chÞu tr¸ch nhiÖm qu¶n lý tù nguyÖn
®−a vµo chÕ ®é qu¶n th¸c.
2. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nh÷ng l·nh thæ nµo trong ®ã sè l·nh thæ kÓ trªn cÇn
ph¶i ®−a vµo chÕ ®é qu¶n th¸c vµ trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn g× sÏ lµ ®èi t−îng cña
nh÷ng hiÖp ®Þnh sau nµy.
§iÒu 78.
Çc chÕ ®é qu¶n th¸c sÏ kh«ng ¸p dông cho nh÷ng quèc gia ®· trë thµnh
thµnh viªn cña Liªn Hîp Quèc, quan hÖ gi÷a çc quèc gia nµy ph¶i dùa trªn
sù t«n träng nguyªn t¾c b×nh ®¼ng vÒ chñ quyÒn.
§iÒu 79.
Nh÷ng ®iÒu kho¶n cña chÕ ®é qu¶n th¸c vÒ tõng l·nh thæ ®Æt d−íi chÕ ®é
Êy còng nh− tÊt c¶ nh÷ng söa ®æi vµ bæ sung sÏ x¸c ®Þnh b»ng çc hiÖp ®Þnh
gi÷a çc quèc gia trùc tiÕp cã liªn quan, kÓ c¶ çc n−íc ®−îc quyÒn uû trÞ,
trong tr−êng hîp nh÷ng l·nh thæ ®Æt d−íi sù uû trÞ cña mét thµnh viªn LHQ
vµ nh÷ng ®iÒu kho¶n Êy ®· ®−îc chuÈn y theo ®óng çc §iÒu 83 vµ 85.
§iÒu 80.
1. Trõ nh÷ng ®iÒu kho¶n cã thÓ ®−îc th¶o luËn trong çc hiÖp ®Þnh
riªng vÒ qu¶n th¸c, ký kÕt theo nh÷ng ®iÒu 77, 79, 81, vµ ®Æt mçi l·nh thæ
d−íi chÕ ®é qu¶n th¸c vµ cho ®Õn khi çc hiÖp ®Þnh Êy ®−îc ký kÕt, kh«ng
mét ®iÒu kho¶n nµo cña ch−¬ng tr×nh nµy sÏ ®−îc gi¶i thÝch lµ sù söa ®æi
trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp b»ng bÊt cø çch nµo, nh÷ng ph¸p luËt nµo ®ã cña
mét quèc gia hoÆc cña mét d©n téc nµo hay vµ sù söa ®æi nh÷ng quy ®Þnh
cña çc ®iÒu −íc quèc tÕ hiÖn hµnh mµ çc thµnh viªn LHQ cã thÓ lµ
nh÷ng bªn ký kÕt.
2. Kho¶n 1 cña ®iÒu nµy kh«ng ®−îc gi¶i thÝch nh− lµ mét lý do cho viÖc
lµm chËm trÔ hay tr× ho·n viÖc ®µm ph¸n hoÆc ký kÕt nh÷ng ®iÒu −íc vÒ viÖc
®−a nh÷ng l·nh thæ ®−îc uû trÞ hay çc l·nh thæ kh¸c vµo chÕ ®é qu¶n th¸c,
nh− §iÒu 77 ®· quy ®Þnh.
§iÒu 81.
Trong tõng tr−êng hîp, hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c cÇn ph¶i cã nh÷ng ®iÒu
kiÖn sÏ dùa vµo ®ã ®Ó qu¶n lý l·nh thæ qu¶n th¸c, còng nh− ®Ó chØ ®Þnh nhµ
®−¬ng côc sÏ qu¶n lý l·nh thæ qu¶n th¸c. Nhµ ®−¬ng côc Êy, sau ®©y gäi lµ
175
"nhµ ®−¬ng côc qu¶n lý" cã thÓ ®¹i diÖn cho mét hoÆc nhiÒu quèc gia hoÆc do
chÝnh LHQ.
§iÒu 82.
Trong bÊt cø ®iÒu −íc nµo vÒ qu¶n th¸c còng cã thÓ x¸c ®Þnh mét hay nhiÒu
vïng chiÕn l−îc bao gåm toµn bé hay mét phÇn l·nh thæ qu¶n th¸c mµ ®iÒu −íc
®ã ¸p dông kh«ng lµm tæn h¹i ®Õn bÊt kú mét hay nh÷ng hiÖp ®Þnh nµo ký kÕt
theo §iÒu 43.
§iÒu 83.
TÊt c¶ çc chøc n¨ng cña LHQ cã quan hÖ ®Õn çc vïng chiÕn l−îc, kÓ c¶
viÖc x¸c ®Þnh çc ®iÒu kiÖn cña hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c vµ nh÷ng söa ®æi, bæ
sung nh÷ng hiÖp ®Þnh nµy ®Òu do Héi ®ång B¶o an thùc hiÖn:
Nh÷ng môc tiªu c¬ b¶n nªu ë §iÒu 76 cã quan hÖ víi nh©n d©n cña mçi
vïng chiÕn l−îc;
Héi ®ång B¶o an gi¸m s¸t çc ®iÒu kiÖn vÒ hiÖp ®Þnh qu¶n th¸c kh«ng
ph−¬ng h¹i ®Õn çc ®ßi hái vÒ an ninh, sÏ sö dông sù gióp ®ì cña Héi ®ång
Qu¶n th¸c theo chÕ ®é qu¶n th¸c, thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng cña LHQ cã liªn
quan tíi çc vÊn ®Ò chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, còng nh− çc vÊn ®Ò trong lÜnh
vùc gi¸o dôc ë nh÷ng vïng chiÕn l−îc.
§iÒu 84.
Nhµ ®−¬ng côc qu¶n lý cã tr¸ch nhiÖm lµm cho l·nh thæ qu¶n th¸c gãp
phÇn vµo viÖc gi÷ g×n hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ. §Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých nµy
nhµ ®−¬ng côc qu¶n lý cã thÓ sö dông qu©n ®éi t×nh nguyÖn, çc ph−¬ng tiÖn
dÞch vô vµ sù gióp ®ì cña l·nh thæ qu¶n th¸c ®Ó thùc hiÖn nh÷ng nghÜa vô ®èi
l·nh thæ qu¶n th¸c th¸c tr−íc Héi ®ång B¶o an, còng nh− ®Ó ®¶m b¶o viÖc
phßng thñ ®Þa ph−¬ng vµ viÖc duy tr× trËt tù trong néi bé l·nh thæ qu¶n th¸c.
§iÒu 85.
§èi víi nh÷ng hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c, ®Ó cho tÊt c¶ nh÷ng vïng, trõ
nh÷ng vïng chiÕn l−îc, çc chøc n¨ng cña LHQ kÓ c¶ viÖc phª chuÈn, söa ®æi
vµ bæ sung nh÷ng ®iÒu kho¶n cña çc hiÖp ®Þnh qu¶n th¸c, ®Òu do §¹i héi
®ång thi hµnh.
Héi ®ång qu¶n th¸c ho¹t ®éng d−íi quyÒn cña §¹i héi ®ång trong viÖc
lµm trßn çc chøc n¨ng nãi trªn.
176
Ch−¬ng VIII
Héi ®ång qu¶n th¸c
Thµnh phÇn
§iÒu 86.
Héi ®ång qu¶n th¸c gåm nh÷ng thµnh viªn sau ®©y cña LHQ:
Nh÷ng thµnh viªn qu¶n lý nh÷ng l·nh thæ qu¶n th¸c;
Nh÷ng thµnh viªn ®−îc §iÒu 23 ghi râ tªn nh−ng kh«ng qu¶n lý nh÷ng
l·nh thæ qu¶n th¸c;
Mét sè thµnh viªn ®ã do §¹i héi ®ång bÇu ra trong thêi h¹n 3 n¨m, sè
l−îng thµnh viªn nµy lµ sè l−îng cÇn thiÕt ®Ó tæng sè uû viªn cña héi ®ång
qu¶n th¸c ®−îc ph©n bæ kh¸c nhau gi÷a nh÷ng thµnh viªn LHQ qu¶n lý çc
l·nh thæ qu¶n th¸c vµ nh÷ng thµnh viªn kh«ng qu¶n lý nh÷ng l·nh thæ ®ã.
Mçi uû viªn héi ®ång qu¶n th¸c th¸c chØ cö mét ng−êi cã tr×nh ®é chuyªn
m«n ®Æc biÖt lµm ®¹i diÖn cho m×nh t¹i Héi ®ång Qu¶n th¸c.
Chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n
§iÒu 87.
§¹i héi ®ång vµ Héi ®ång Qu¶n th¸c thõa lÖnh §¹i héi ®ång khi thùc
hiÖn chøc n¨ng nµy cña m×nh, cã thÈm quyÒn:
Xem xÐt nh÷ng b¸o ço cña nhµ ®−¬ng côc ®−îc giao qu¶n lý l·nh thæ
qu¶n th¸c;
NhËn vµ xÐt ®¬n thØnh cÇu sau khi tham kh¶o ý kiÕn nhµ ®−¬ng côc nãi
trªn;
Cö ng−êi ®Õn quan s¸t ®Þnh kú tõng l·nh thæ do nhµ ®−¬ng côc nãi trªn
qu¶n lý, theo thêi h¹n ®−îc tháa thuËn víi nhµ ®−¬ng côc Êy;
TiÕn hµnh nh÷ng viÖc trªn hay nh÷ng viÖc kh¸c theo ®óng ®iÒu kho¶n
cña çc hiÖp ®Þnh vÒ nh÷ng ®iÒu kho¶n cña çc hiÖp ®Þnh vÒ qu¶n th¸c.
§iÒu 88.
Héi ®ång Qu¶n th¸c lËp b¶ng c©n ®èi vÒ sù tiÕn bé cña nh©n d©n ë çc
vïng l·nh thæ qu¶n th¸c, trong çc khu vùc kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi vµ gi¸o
dôc. Nhµ ®−¬ng côc qu¶n lý mét l·nh thæ qu¶n th¸c thuéc quyÒn kiÓm so¸t
cña §¹i héi ®ång, hµng n¨m göi ®Õn §¹i héi ®ång nh÷ng b¶n b¸o ço dùa trªn
b¶ng c©n ®èi nãi trªn.
Bá phiÕu
177
Mçi uû viªn cña Héi ®ång Qu¶n th¸c ®−îc sö dông mét l¸ phiÕu;
Nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång Qu¶n th¸c ®−îc th«ng qua theo ®a sè uû
viªn cã mÆt vµ bá phiÕu.
Thñ tôc
§iÒu 90.
Héi ®ång Qu¶n th¸c tù th«ng qua néi quy cña m×nh kÓ c¶ thñ tôc bÇu chñ
tÞch cña Héi ®ång.
Héi ®ång Qu¶n th¸c häp tïy theo nhu cÇu phï hîp víi nh÷ng nguyªn t¾c
thñ tôc, nh÷ng nguyªn t¾c nµy cÇn quy ®Þnh viÖc triÖu tËp çc kú häp cña Héi
®ång Qu¶n th¸c theo yªu cÇu cña ®a sè uû viªn Héi ®ång.
§iÒu 91.
Trong nh÷ng tr−êng hîp thÝch hîp Héi ®ång Qu¶n th¸c sö dông sù gióp
®ì cña Héi ®ång B¶o an vµ tæ chøc cña çc tæ chøc chuyªn m«n vÒ çc vÊn ®Ò
mµ Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi vµ çc tæ chøc chuyªn m«n kh¸c quan t©m.
Ch−¬ng XIV
Tßa ¸n quèc tÕ
§iÒu 92.
Tßa ¸n quèc tÕ lµ c¬ quan t− ph¸p chÝnh cña LHQ. Tßa ¸n nµy ho¹t ®éng theo
mét quy chÕ vµ ®−îc x©y dùng trªn c¬ së quy chÕ Tßa ¸n quèc tÕ th−êng trùc. Quy
chÕ tßa ¸n quèc tÕ kÌm theo HiÕn ch−¬ng nµy lµ mét bé phËn hîp thµnh cña HiÕn
ch−¬ng.
§iÒu 93.
TÊt c¶ çc thµnh viªn cña LHQ lµ thµnh viªn cña Quy chÕ Tßa ¸n quèc
tÕ.
Quèc gia kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn LHQ cã thÓ trë thµnh thµnh viªn cña
Quy chÕ Tßa ¸n quèc tÕ víi nh÷ng ®iÒu kiÖn do §¹i héi ®ång quy ®Þnh trong
tõng tr−êng hîp cô thÓ theo kiÕn nghÞ cña Héi ®ång B¶o an.
§iÒu 94.
Mçi thµnh viªn cña LHQ cam kÕt thi hµnh ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n quèc
tÕ vÒ vô tranh chÊp mµ thµnh viªn Êy lµ ®−¬ng sù.
178
Trong tr−êng hîp, nÕu mét bªn nµo ®ã kh«ng thùc hiÖn nghÜa vô mµ hä
ph¶i chÊp hµnh theo ph¸n quyÕt cña Tßa ¸n th× bªn kia cã thÓ khiÕu n¹i víi
Héi ®ång B¶o an nÕu thÊy cÇn, cã thÓ kiÕn nghÞ hoÆc quyÕt ®Þnh nh÷ng biÖn
ph¸p ®Ó lµm cho ph¸n quyÕt nµy ®−îc chÊp hµnh.
§iÒu 95.
Kh«ng mét ®iÒu kho¶n nµo cña HiÕn ch−¬ng nµy c¶n trë çc thµnh viªn
cña LHQ ®−a nh÷ng vô tranh chÊp cña hä ra xÐt xö ë çc Tßa ¸n kh¸c chiÕu
theo nh÷ng hiÖp ®Þnh hiÖn cã, hoÆc cã thÓ sÏ ®−îc ký kÕt sau nµy.
®iÒu 96.
§¹i héi ®ång hay Héi ®ång B¶o an cã thÓ ®ßi hái ë Tßa ¸n quèc tÕ
nh÷ng kÕt luËn t− vÊn vÒ bÊt cø vÊn ®Ò ph¸p lý nµo;
Çc c¬ quan kh¸c cña LHQ vµ çc tæ chøc chuyªn m«n bÊt kú lóc nµo
®−îc §¹i héi ®ång cho phÐp còng ®−îc ®ßi hái quyÒn cã ý kiÕn víi Tßa ¸n quèc
tÕ vÒ nh÷ng vÊn ®Ò ph¸p lý cã thÓ ®−îc ®Æt ra trong ph¹m vi ho¹t ®éng cña
m×nh.
Ch−¬ng XV
Ban th− ký
§iÒu 97.
Ban th− ký gåm cã Tæng th− ký vµ mét nh©n viªn tuú theo yªu cÇu cña
LHQ, Tæng th− ký do §¹i héi ®ång bæ nhiÖm theo kiÕn nghÞ cña Héi ®ång B¶o
an. Tæng th− ký lµ viªn chøc hµnh chÝnh cao cÊp nhÊt cña LHQ.
§iÒu 98.
Tæng th− ký ho¹t ®éng víi t− çch trªn t¹i tÊt c¶ çc cuéc häp cña §¹i héi
®ång, Héi ®ång B¶o an, Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi vµ Héi ®ång Qu¶n th¸c. Tæng
th− ký thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng kh¸c do çc c¬ quan nµy giao phã. Tæng th−
ký tr×nh §¹i héi ®ång b¸o ço hµng n¨m vÒ ho¹t ®éng cña LHQ.
§iÒu 99.
Tæng th− ký cã thÈm quyÒn l−u ý Héi ®ång B¶o an mäi vÊn ®Ò mµ theo ý
m×nh, cã thÓ ®e däa viÖc duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
179
§iÒu 100.
Trong khi thi hµnh nhiÖm vô, Tæng th− ký vµ çc nh©n viªn kh«ng ®−îc
®ßi hái hoÆc nhËn ChØ thÞ cña bÊt cø mét chÝnh phñ nµo hoÆc cña mét chÝnh
quyÒn nµo ngoµi LHQ. Tæng th− ký vµ çc nh©n viªn cÇn ph¶i tr¸nh mäi hµnh
®éng tr¸i víi ®Þa vÞ quèc tÕ vµ chØ chÞu tr¸ch nhiÖm tr−íc LHQ.
Mçi thµnh viªn cña LHQ cam kÕt t«n träng tÝnh chÊt quèc tÕ nh÷ng
nghÜa vô cña Tæng th− ký vµ cña çc nh©n viªn Ban th− ký vµ kh«ng lµm ¶nh
h−ëng ®Õn hä trong khi hä thõa hµnh nhiÖm vô cña m×nh.
§iÒu 101.
Tæng th− ký bæ nhiÖm çc nh©n viªn cña m×nh theo nh÷ng quy t¾c do §¹i
héi ®ång quy ®Þnh;
Sè l−îng nh©n viªn thÝch hîp còng sÏ ®−îc bæ nhiÖm ®Ó phôc vô th−êng
xuyªn ë Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi, Héi ®ång Qu¶n th¸c vµ nÕu cÇn ë çc c¬
quan kh¸c cña LHQ. Sè nh©n viªn nµy thuéc biªn chÕ cña ban th− ký.
§iÒu chñ yÕu trong viÖc tuyÓn dông vµ quy ®Þnh ®iÒu kiÖn sö dông nh©n
viªn lµ cÇn thiÕt, ®¶m b¶o cho LHQ nh÷ng ng−êi phôc vô cã kh¶ n¨ng lµm
viÖc cao vµ cã tµi n¨ng, cã tr¸ch nhiÖm vµ liªm khiÕt. Ph¶i chó ý mét çch
thÝch ®¸ng ®Õn tÇm quan träng cña viÖc tuyÓn dông nh©n viªn trªn c¬ së
ph¹m vi ®Þa lý cµng réng cµng tèt.
Ch−¬ng XVI
Çc quyÕt ®Þnh
§iÒu 102.
Mäi hiÖp −íc hay hiÖp ®Þnh quèc tÕ do bÊt cø thµnh viªn nµo cña LHQ ký
kÕt, sau khi HiÕn ch−¬ng nµy cã hiÖu lùc cÇn ph¶i ®−îc ®¨ng ký cµng sím
cµng tèt t¹i Ban th− ký vµ do Ban th− ký c«ng bè.
Kh«ng mét bªn ký kÕt nµo cña bÊt kú hiÖp −íc hay hiÖp ®Þnh nµo kh«ng
®¨ng ký theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1 §iÒu nµy cã thÓ viÖn dÉn ®Õn hiÖp −íc hay
hiÖp ®Þnh ®ã ra tr−íc mét c¬ quan cña LHQ.
§iÒu 103.
Trong tr−êng hîp cã sù xung ®ét gi÷a nh÷ng nghÜa vô cña çc thµnh
viªn LHQ chiÕu theo HiÕn ch−¬ng nµy vµ nh÷ng nghÜa vô chiÕu theo bÊt cø
180
mét hiÖp ®Þnh quèc tÕ nµo kh¸c th× nh÷ng nghÜa vô chiÕu theo HiÕn ch−¬ng
cÇn ph¶i ®−îc t«n träng h¬n.
§iÒu 104.
LHQ sö dông trªn l·nh thæ cña mçi thµnh viªn cña m×nh n¨ng lùc ph¸p
lý cÇn thiÕt ®Ó thùc hiÖn çc chøc n¨ng vµ ®Ó ®¹t ®−îc çc môc ®Ých cña LHQ.
Nh÷ng ®¹i diÖn cña çc quèc gia thµnh viªn cña LHQ vµ nh÷ng viªn chøc
LHQ còng ®−îc h−ëng nh÷ng −u ®·i vµ nh÷ng miÔn trõ cÇn thiÕt ®Ó hä tù
thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng cña m×nh ®èi víi LHQ;
§¹i héi ®ång cã thÓ ®−a ra nh÷ng kiÕn nghÞ nh»m quy ®Þnh chi tiÕt viÖc
thùc hiÖn çc kho¶n 1 vµ 2 cña §iÒu nµy, hay cã thÓ ®Ò nghÞ çc thµnh viªn
LHQ nh÷ng c«ng viÖc nh»m môc ®Ých ®ã.
Ch−¬ng XVII
Nh÷ng biÖn ph¸p an ninh
trong thêi kú qu¸ ®é
§iÒu 106.
Tr−íc khi çc hiÖp ®Þnh ®Æc biÖt nªu ë §iÒu 43 cã hiÖu lùc, theo ý kiÕn
cña Héi ®ång B¶o an, cho phÐp Héi ®ång B¶o an b¾t ®Çu thùc hiÖn nh÷ng
tr¸ch nhiÖm cña m×nh chiÕu theo §iÒu 42, nh÷ng bªn ký kÕt Tuyªn ng«n
cña 4 n−íc t¹i M¸txcova ngµy 30 th¸ng 10 n¨m 1943 vµ n−íc Ph¸p, sÏ
th−¬ng l−îng víi nhau vµ nÕu cÇn, víi nh÷ng thµnh viªn kh¸c cña LHQ
theo quy ®Þnh cña kho¶n 5 Tuyªn ng«n nµy ®Ó cïng tiÕn hµnh mäi hµnh
®éng cÇn thiÕt nh»m duy tr× hßa b×nh vµ an ninh quèc tÕ.
§iÒu 107.
Kh«ng mét ®iÒu kho¶n nµo cña HiÕn ch−¬ng nµy lµm mÊt hiÖu lùc ph¸p
lý cña nh÷ng hµnh ®éng mµ chÝnh nh÷ng chÝnh phñ cã tr¸ch nhiÖm thùc hiÖn
hay ®−îc phÐp thùc hiÖn do hËu qu¶ cña cuéc chiÕn tranh thÕ giíi lÇn thø II,
®èi víi bÊt kú quèc gia nµo mµ trong cuéc chiÕn tranh thÕ giíi Êy, lµ thï ®Þch
cña bÊt kú mét quèc gia nµo trong nh÷ng quèc gia ký kÕt HiÕn ch−¬ng nµy.
181
Ch−¬ng XVIII
Bæ sung
§iÒu 108.
Nh÷ng ®iÒu bæ sung HiÕn ch−¬ng nµy sÏ cã hiÖu lùc ®èi víi tÊt c¶ çc
thµnh viªn LHQ, sau khi ®−îc ®a sè 2/3 quèc gia thµnh viªn t¸n thµnh, trong
®ã cã tÊt c¶ çc quèc gia thµnh viªn cña Héi ®ång B¶o an phª chuÈn theo ®óng
thñ tôc trong hiÕn ph¸p mçi n−íc.
§iÒu 109.
Mçi cuéc héi nghÞ toµn thÓ çc thµnh viªn LHQ cã thÓ ®−îc triÖu tËp
víi môc ®Ých xÐt l¹i HiÕn ch−¬ng nµy, vµo ngµy giê vµ ®Þa ®iÓm sÏ ®−îc Ên
®Þnh do biÓu quyÕt cña ®a sè thµnh viªn cña §¹i héi ®ång vµ cña 9 uû viªn
bÊt kú cña Héi ®ång B¶o an. Mçi n−íc thµnh viªn LHQ ®−îc sö dông mét
phiÕu ë héi nghÞ ®ã;
BÊt kú sù söa ®æi nµo víi HiÕn ch−¬ng nµy còng do Héi nghÞ toµn thÓ ®ã
kiÕn nghÞ víi ®a sè phiÕu 2/3 çc thµnh viªn tham gia héi nghÞ, vµ sÏ cã hiÖu
lùc sau khi ®−îc 2/3 çc thµnh viªn LHQ, trong ®ã cã tÊt c¶ çc uû viªn th−êng
trùc Héi ®ång B¶o an phª chuÈn theo ®óng thñ tôc quy ®Þnh trong HiÕn ph¸p
cña mçi n−íc.
NÕu héi nghÞ nµy kh«ng ®−îc triÖu tËp tr−íc khãa häp th−êng kú lÇn
thø 10 cña §¹i héi ®ång, kÓ tõ HiÕn ch−¬ng nµy cã hiÖu lùc, th× ®Ò nghÞ vÒ
viÖc triÖu tËp héi nghÞ toµn thÓ Êy sÏ ®−îc ®−a vµo ch−¬ng tr×nh nghÞ sù
cña khãa häp ®ã, vµ héi nghÞ cña toµn thÓ nªu trªn sÏ häp, nÕu ®−îc ®a sè
çc thµnh viªn cña LHQ vµ 7 uû viªn bÊt kú cña Héi ®ång B¶o an biÓu
quyÕt.
Ch−¬ng XIX
Phª chuÈn vµ ký kÕt
§iÒu 110.
HiÕn ch−¬ng nµy sÏ ®−îc çc quèc gia ký kÕt phª chuÈn theo thñ tôc cña
hiÕn ph¸p çc n−íc ®ã;
182
Çc th− phª chuÈn cÇn ph¶i ®−a cho ChÝnh phñ Hoa Kú gi÷. Mçi khi
®−îc giao gi÷ phª chuÈn, ChÝnh phñ Hoa Kú sÏ th«ng b¸o cho tÊt c¶ çc
quèc gia ký kÕt HiÕn ch−¬ng biÕt vµ cho c¶ Tæng th− ký LHQ khi Tæng
th− ký sÏ ®−îc bæ nhiÖm;
HiÕn ch−¬ng nµy sÏ cã hiÖu lùc khi ®−a vµo l−u tr÷ çc th− phª chuÈn
cña çc n−íc Céng hoµ nh©n d©n Trung Hoa, Céng hßa Ph¸p, Céng hßa x·
héi chñ nghÜa X« ViÕt (nay lµ Liªn Bang Nga), Hoa Kú, Liªn hiÖp V−¬ng
quèc Anh vµ B¾c Ailen vµ phÇn lín çc n−íc kh¸c ®· ký kÕt HiÕn ch−¬ng.
Sau ®ã ChÝnh phñ Hoa Kú sÏ lµm biªn b¶n vÒ viÖc ®−a vµo l−u tr÷ çc th−
phª chuÈn vµ b¶n sao cho tÊt c¶ çc quèc gia ký kÕt HiÕn ch−¬ng.
Çc quèc gia ký kÕt vµ phª chuÈn HiÕn ch−¬ng nµy ngay sau khi HiÕn
ch−¬ng cã hiÖu lùc, sÏ trë thµnh nh÷ng thµnh viªn cña LHQ kÓ tõ ngµy hä göi
th− phª chuÈn vµo l−u tr÷.
§iÒu 111.
HiÕn ch−¬ng nµy, mµ çc b¶n tiÕng Trung Quèc, Ph¸p, Nga, Anh vµ T©y
Ban Nha, ®Òu cã gi¸ trÞ nh− nhau, sÏ ®−îc ChÝnh phñ Hoa Kú ®−a vµo l−u tr÷.
Çc b¶n sao çc b¶n ®ã ®−îc thùc thi ®óng nh− b¶n chÝnh sÏ do ChÝnh phñ Hoa
Kú göi cho tÊt c¶ çc ChÝnh phñ cña çc n−íc ký kÕt HiÕn ch−¬ng.
§Ó lµm b»ng, çc ®¹i diÖn çc chÝnh phñ cña çc quèc gia thµnh viªn
LHQ ®· ký tªn vµo b¶n hiÕn ch−¬ng nµy.
Lµm t¹i thµnh phè San Phranxixco ngµy hai m−¬i s¸u th¸ng s¸u n¨m
mét ngh×n chÝn tr¨m bèn l¨m (26/06/1945)
Lêi chó thÝch
HiÕn ch−¬ng LHQ ®−îc ký kÕt ngµy 26 th¸ng 6 n¨m 1945 ë thµnh phè
San Phranxixco trong phiªn häp kÕt thóc héi nghÞ LHQ vÒ vÊn ®Ò thµnh lËp
mét Tæ chøc quèc tÕ vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 24 th¸ng 10 n¨m 1945. Quy chÕ
cña Tßa ¸n quèc tÕ lµ mét bé phËn cÊu thµnh cña HiÕn ch−¬ng.
Nh÷ng ®iÓm söa ®æi trong çc §iÒu 23, 27 vµ 61 cña HiÕn ch−¬ng ®−îc §¹i
héi ®ång th«ng qua ngµy 17 th¸ng 12 n¨m 1963 cã hiÖu lùc tõ ngµy 31 th¸ng 8
n¨m 1965. §iÓm söa ®æi trong §iÒu 109 ®−îc §¹i héi ®ång th«ng qua ngµy 20
th¸ng 12 n¨m 1965 vµ cã hiÖu lùc tõ ngµy 12 th¸ng 6 n¨m 1968.
183
§iÓm söa ®æi trong §iÒu 23 cña HiÕn ch−¬ng t¨ng thªm sè l−îng uû viªn
Héi ®ång B¶o an tõ 11 lªn 15.
§iÒu 27.
Söa ®æi quy ®Þnh nh÷ng nghÞ quyÕt cña Héi ®ång B¶o an vÒ nh÷ng vÊn
®Ò thñ tôc coi nh− ®−îc th«ng qua khi 9 uû viªn bá phiÕu t¸n thµnh (tr−íc ®©y
lµ 7), kÓ c¶ nh÷ng phiÕu thuËn cña 5 uû viªn th−êng trùc cña Héi ®ång B¶o
an.
§iÓm söa ®æi trong §iÒu 61 t¨ng thªm sè l−îng uû viªn Héi ®ång Kinh
tÕ - X· héi tõ 18 lªn 27. §iÓm söa ®æi tiÕp theo trong ®iÒu ®ã cã hiÖu lùc tõ
ngµy 24 th¸ng 9 n¨m 1973 t¨ng thªm sè l−îng uû viªn Héi ®ång tõ 27 lªn
54. §iÓm söa ®æi trong ®o¹n thø nhÊt §iÒu 109 quy ®Þnh thêi gian vµ ®Þa
®iÓm tiÕn hµnh §¹i héi çc n−íc thµnh viªn ®Ó xem xÐt l¹i HiÕn ch−¬ng
ph¶i ®−îc 2/3 sè phiÕu uû viªn §¹i héi ®ång vµ 9 phiÕu bÊt kú (tr−íc ®©y 7)
cña uû viªn Héi ®ång B¶o an quyÕt ®Þnh.
§o¹n 3 §iÒu 109 quy ®Þnh kh¶ n¨ng triÖu tËp héi nghÞ bµn vÒ xem xÐt
HiÕn ch−¬ng ®· ®−îc §¹i héi ®ång vµ Héi ®ång B¶o an th¶o luËn trong
phiªn häp th−êng kú lÇn thø 10 cña §¹i héi ®ång n¨m 1955 ®· ®−îc gi÷ l¹i
nh− lóc diÔn ®¹t ban ®Çu: "Víi sè phiÕu thuËn cña 7 uû viªn bÊt kú cña Héi
®ång B¶o an".
184
Phô lôc II
Çc quèc gia thµnh viªn Liªn Hîp Quèc

(TÝnh ®Õn ngµy 11-7-2000)
1. ¸p-ga-ni-xtan 19-11-1946
2. An-ba-ni 14-12-1955
3. An-giª-ri 08-10-1962
4. An-®«-ra 28-7-1993
5. ¡ng-g«-la 01-12-1976
6. ¡ng-ti-gua vµ B¸c-bu-®a 11-11-1981
7. ¸c-hen-ti-na 24-10-1945
8. ¸c-mª-ni 02-3-1992
9. óc 01-11-1945
10. ¸o 14-12-1955
11. A-dÐc-bai-dan 09-3-1992
12. Ba-ha-m¸t 18-9-1973
13. B¸c-rªn 21-9-1971
14. B¨ng-la-®Ðt 17-9-1974
15. B¸c-ba-®èt 09-12-1966
16. Bª-la-rót 24-10-1945
17. BØ 27-12-1945
18. Bª-li-d¬ 25-9-1981
19. Bª-nanh 20-9-1960
20. Bu-tan 21-9-1971
21. B«-li-vi-a 14-11-1945
22. B«-xnia vµ Hª-xg«-vi-na 22-5-1992
23. Bèt-xoa-na 17-10-1966
24. Bra-xin 24-10-1945
185
25. Bru-nei 21-9-1984
26. Bun-ga-ri 14-12-1955
27. Buèc-ki-na Pha-x« 20-9-1960
28. Bu-run-di 18-9-1962
29. C¨m-pu-chia 14-12-1955
30. Ca-m¬-run 20-9-1960
31. Ca-na-®a 09-11-1945
32. Çp-ve 16-9-1975
33. Céng hßa Trung Phi 20-9-1960
34. SÐt 20-9-1960
35. Chi-lª 24-10-1945
36. Trung Quèc 24-10-1945
37. C«-l«m-bi-a 05-11-1945
38. C«-mo 12-11-1975
39. C«ng-g« 20-9-1960
40. C«-xta Ri-ca 02-11-1945
41. Cèt-®i-voa 20-9-1960
42. Croa-ti-a 22-5-1992
43. Cu-ba 24-10-1945
44. SÝp 20-9-1960
45. Céng hßa SÐc 19-01-1993
46. CHDCND TriÒu Tiªn 17-9-1991
47. CH D©n chñ C«ng-g« 20-9-1960
48. §an-m¹ch 24-10-1945
49. §¬-ri-bu-ti 20-9-1977
50. §«-mi-ni-ca 18-12-1978
51. Céng hßa §«-mi-ni-ca 24-10-1945
52. £-qua-®o 21-12-1945
53. Ai-cËp 24-10-1945
54. En-xan-va-®o 24-10-1945
55. Ghi-nª XÝch ®¹o 12-11-1968
56. £-ri-t¬-ri-a 28-5-1993
57. E-xt«-ni-a 17-9-1991
58. £-ti-«-pi-a 13-11-1945
59. Phi-gi 13-10-1970
60. PhÇn Lan 14-12-1955
186
61. Ph¸p 24-10-1945
62. Ga-bon 20-9-1960
63. Gam-bi-a 21-9-1965
64. Gru-®i-a 31-7-1992
65. §øc 18-9-1973
66. Gha-na 08-3-1957
67. Hy L¹p 25-10-1945
68. Grª-na-®a 17-9-1974
69. Goa-tª-ma-la 21-11-1945
70. Ghi-nª 21-12-1958
71. Ghi-nª BÝt-xao 17-9-1974
72. Guy-a-na 20-9-1966
73. Hai-ti 24-10-1945
74. H«n-®u-r¸t 17-12-1945
75. Hung-ga-ri 14-12-1955
76. Ai-x¬-len 19-11-1946
77. Ên §é 30-10-1945
78. In-®«-nª-xi-a 28-9-1950
79. I-ran 24-10-1945
80. I-r¾c 24-12-1955
81. Ai-r¬-len 14-12-1955
82. I-xra-en 11-5-1949
83. I-ta-li-a 14-12-1955
84. Gia-mai-ca 18-9-1962
85. NhËt B¶n 18-12-1956
86. Gioãc-®a-ni 14-12-1955
87. Ca-d¾c-xtan 02-3-1992
88. Kª-nia 16-12-1963
89. Ki-ri-ba-ti 14-9-1999
90. C«-oÐt 14-5-1963
91. Ki-r¬-gi-xtan 02-3-1992
92. CHDCND Lµo 14-12-1955
92. L¸t-vi-a 17-9-1991
93. Li-b¨ng 24-10-1945
95. Lª-x«-t« 17-10-1966
96. Li-bª-ri-a 02-11-1945
187
97. Li-bi 14-12-1955
98. Lei-x¬-tªn 18-9-1990
99. LÝt-va 17-9-1991
100. Lóc-x¨m-bua 24-10-1945
101. Ma-®a-ga-xca 20-9-1960
102. Ma-la-uy 01-12-1964
103. Ma-lai-xi-a 17-9-1957
104. Man-®i-v¬ 21-9-1965
105. Ma-li 28-9-1960
106. Man-ta 01-12-1964
107. QuÇn ®¶o M¸c San 17-9-1991
108. M«-ri-ta-ni 07-10-1961
109. M«-ri-x¬ 24-4-1945
110. Mª-hi-c« 07-11-1945
111. Mi-cr«-nª-di-a 17-9-1991
112. M«-na-c« 12-11-1956
113. M«ng Cæ 16-9-1975
114. Ma-rèc 24-11-1956
115. M«-d¨m-bÝch 16-9-1975
116. Mi-an-ma 19-4-1948
117. Na-mi-bi-a 23-4-1990
118. Na-u-ru 14-9-1999
119. Nª-pan 14-12-1955
120. Hµ Lan 10-12-1945
121. Niu Di-l©n 24-10-1945
122. Ni-ca-ra-goa 24-10-1945
123. Ni-giª 20-9-1960
124. Ni-giª-ri-a 07-10-1960
125. Na-uy 27-11-1945
126. ¤-man 07-10-1971
127. Pa-ki-xtan 30-9-1974
128. Pa-lau 15-12-1994
129.Pa-na-ma 3-11-1945
130. Pa-pua Niu Ghi-nª 10-10-1975
131. Pa-ra-goay 24-10-1945
132. Pª-ru 31-10-1945
188
133. Phi-lÝp-pin 24-10-1945
134. Ba Lan 24-10-1945
135. Bå §µo Nha 14-12-1955
136. Qua-ta 21-9-1971
137. Hµn Quèc 17-9-1991
138. M«n-®a-vi 02-3-1992
139. Ru-ma-ni 14-12-1955
140. Nga 24-10-1945
141. Ru-an-®a 18-9-1962
142. Xanh-kit vµ Nª-vis 23-9-1983
143. Xanh-lu-cia 18-9-1979
144. Xanh Vin-cen vµ Grª-na-din 16-9-1980
145. Xa-moa 15-12-1976
146. Xan Ma-ri-n« 02-3-1992
147. Xan T«-mª vµ Prin-xi-p¬ 16-9-1975
148. ArËp Xª-ót 24-10-1945
149. Xª-nª-gan 28-9-1960
150. X©y-sen 21-9-1976
151. Xi-ra Lª-on 27-9-1976
152. Xinh-ga-po 21-9-1965
153. Xl«-va-kia 19-01-1993
154. Sl«-ve-nia 22-5-1992
155. QuÇn ®¶o X«-l«-m«n 19-9-1978
156. X«-ma-li 20-9-1960
157. Nam Phi 07-11-1945
158. T©y Ban Nha 14-12-1955
159. Xri-lan-ca 14-12-1955
160. Xu-®¨ng 12-11-1956
161. Xu-ri-am 04-12-1975
162. Xoa-di-len 24-9-1968
163. Thuþ §iÓn 19-11-1946
164. Xi-ri 24-10-1945
165. Ta-gi-ki-xtan 02-3-1992
166. Th¸i Lan 16-12-1946
167. CH M¸c-xª-®«-ni-a (Nam T− cò) 08-4-1993
168. T«-go 20-9-1960
189
169. T«n-ga 14-9-1999
170. Tri-ni-®¸t vµ T«-ba-g« 18-9-1962
171. Tu-ni-d¬ 12-11-1956
172. Thæ NhÜ Kú 24-10-1945
173. Tuèc-mª-ni-xtan 2-3-1992
174. U-gan-®a 25-10-1962
175. U-crai-na 24-10-1945
176. TiÓu v−¬ng quèc ¶-rËp 09-12-1971
177. Anh 24-10-1945
178. Tan-da-ni-a 14-12-1961
179. Mü 24-10-1945
180. U-ru-goay 18-12-1945
181. U-d¬-bª-ki-xtan 02-3-1992
182. Va-nu-a-tu 15-9-1981
183. Ve-nª-du-ª-la 15-10-1945
184. ViÖt Nam 20-9-1977
185.Y-ª-men 30-9-1947
186. Nam T− 24-10-1945
187. D¨m-bia 01-12-1964
188. Dim-ba-bu-ª 25-8-1980.
190
Phô lôc III
Çc tæ chøc quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ thµnh viªn
1. Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ ICRC 1957

2. Tæ chøc KhÝ t−îng thÕ giíi WMO 1975
3. Cao uû Liªn hîp quèc vÒ ng−êi tÞ n¹n UNHCR 1975
4. Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ ITU 1997
5. Quü tiÒn tÖ quèc tÕ IMF 1975
6. Ng©n hµng t¸i thiÕt vµ ph¸t triÓn WB 1975
thÕ giíi
7. Trung t©m nghiªn cøu ph¸t triÓn rau
ch©u ¸ AVRDC 1975
8. Tæ chøc Së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi WIPO 1976
9. Liªn minh B−u chÝnh thÕ giíi UPU 1976
10. Tæ chøc Th«ng tin vÖ tinh quèc tÕ INTELSAT 1976
11. Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi WHO 1976
12. ViÖn Nghiªn cøu Lóa quèc tÕ IRRI 1976
13. Uû ban b¶n ®å ®Þa chÊt quèc tÕ CGMW 1976
14. Liªn Hîp Quèc UN 1977
15. Tæ chøc L−¬ng thùc vµ N«ng nghiÖp
cña Liªn Hîp Quèc FAO 1977
16. Ch−¬ng tr×nh Ph¸t triÓn cña Liªn
Hîp Quèc UNDP 1977
17. Ch−¬ng tr×nh L−¬ng thùc thÕ giíi WFP 1977
18. Quü Ph¸t triÓn d©n sè cña
Liªn Hîp Quèc UNFPA 1977
19. Tæ chøc ph¸t triÓn C«ng nghiÖp
cña Liªn Hîp Quèc UNIDO 1977
191
20. Tæ chøc Gi¸o dôc, Khoa häc vµ v¨n hãa cña Liªn
Hîp quèc UNESCO
1977
21. Quü Nhi ®ång Liªn Hîp Quèc UNICEF 1977
22. Ch−¬ng tr×nh M«i tr−êng cña
Liªn Hîp Quèc UNEP 1977
23. Tæ chøc N¨ng l−îng nguyªn tö quèc tÕ
IAEA
1978
24. Quü Ph¸t triÓn n«ng nghiÖp quèc tÕ IFAD 1979
25. Tæ chøc hîp t¸c V¨n hãa Kü thuËt ACCT 1979
(nay lµ Tæ chøc Ph¸p ng÷)
26. Trung t©m Ph¸t triÓn n«ng th«n CIRDAP 1979
tæng hîp ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng
27. Trung t©m quèc tÕ vÒ C¶i tiÕn ng« CIM-MYT 1979
vµ lóa m×
28. Trung t©m Th«ng tin vÖ tinh quèc tÕ INTER- 1979
SPUTNIK
29. Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông
quèc tÕ ICAO 1980
30. Trung t©m quèc tÕ vÒ khoai t©y CIP 1980
31. Tæ chøc Du lÞch thÕ giíi WTO 1981
32. Ch−¬ng tr×nh liªn hÖ ®Þa chÊt quèc tÕ IGCP 1981
33. Trung t©m quèc tÕ vÒ
N«ng nghiÖp nhiÖt ®íi CIAY 1983
34. Tæ chøc Hµng h¶i quèc tÕ IMO 1984
35. Liªn minh B−u chÝnh ch©u ¸ - APPU 1987
Th¸i B×nh D−¬ng
36. Uû ban phèi hîp çc Ch−¬ng tr×nh CCOP 1987
duyªn h¶i vµ ngoµi kh¬i §«ng vµ
§«ng Nam ¸
37. M¹ng l−íi Cè vÊn Ph¸t triÓn vµ FADINAP 1988
Th«ng tin vÒ ph©n bãn vïng ch©u ¸ -
38. ViÖn Nghiªn cøu quèc tÕ vÒ c©y trång nhiÖt ®íi
b¸n kh« h¹n ICRI-SAT 1988
192
39. HiÖp héi quèc tÕ vÒ çc khoa häc UIGS 1989
®Þa chÊt
40. Tæ chøc DÞch tÔ quèc tÕ OIE 1991
41. Tæ chøc quèc tÕ nghiªn cøu vÒ EBS- RAM 1991
qu¶n lý ®Êt
42. HiÖp héi çc ViÖn nghiªn cøu
n«ng nghiÖp ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng APPARI 1992
43. Tæ chøc Lao ®éng quèc tÕ ILO 1992
44. C¬ quan N«ng nghiÖp quèc tÕ Khèi CABI 1992
thÞnh v−îng chung
45. Tæ chøc H¶i quan thÕ giíi WCO 1993
46. Tæ chøc Cµ phª quèc tÕ ICO 1993
47. HiÖp héi quèc tÕ b¶o vÖ thiªn nhiªn IUCN 1993
48. M¹ng l−íi khu vùc vÒ m¸y mãc RNAM 1993
n«ng nghiÖp
49. DÞch vô quèc tÕ cho
nghiªn cøu n«ng nghiÖp ISNAR 1993
50. HiÖp héi çc Tr−êng §¹i häc sö AUPELF 1994
dông tõng phÇn hoÆc toµn phÇn tiÕng UREF
Ph¸p vµ çc Tr−êng §¹i häc cã m¹ng
l−íi tiÕng Ph¸p
51. C¬ quan §iÒu phèi vÒ BiÓn §«ng COBSEA 1994
52. HiÖp héi çc n−íc §«ng Nam ¸ ASEAN 1995
53. Hîp t¸c c«ng nhËn phßng thÝ nghiÖm
APLAC 1995
54. Uû ban kinh tÕ - x· héi ch©u ¸- ESCAP
55. Tæ chøc ChÊt l−îng ch©u ¸ -
Th¸i B×nh D−¬ng APQO
56. Tæ chøc quèc tÕ vÒ tiªu chuÈn hãa ISO
57. Tæ chøc quèc tÕ vÒ ®o l−êng hîp ph¸p
OIML
58. Uû ban Tiªu chuÈn thùc phÈm CAC
59. Tæ chøc m¹ng l−íi C«ng nghÖ ch©u ¸ IA
60. Tæ chøc N¨ng suÊt ch©u ¸ APO
61. HiÖp héi quèc tÕ çc tr−êng
193
Th«ng tin khoa häc AIESI
62. Trung t©m nghiªn cøu
ph¸t triÓn quèc tÕ IDRC
63. Uû ban s«ng Mª C«ng MRC 1995
64. Tæ chøc M©y tre quèc tÕ INBAR
65. Tæ chøc §−êng quèc tÕ ISO
66. Tæ chøc VÖ tinh Hµng h¶i quèc tÕ INMARSAT 1998
67. Trung t©m Ph¸t triÓn ch©u ¸ - APDC
194
Phô lôc IV
N¨m
Tªn §iÒu −íc quèc tÕ B¶o l−u
tham gia
1. C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ 1949 vÒ b¶o hé th−êng d©n trong 6/5/57 §iÒu 11
lóc chiÕn tranh.
2. C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ 1949 vÒ viÖc ®èi xö víi tï binh. 6/5/57 §iÒu 10
3. C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ vÒ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng th−¬ng binh, 6/5/57 §iÒu 10
bÖnh binh vµ nh÷ng ng−êi bÞ ®¾m tµu thuéc lùc l−îng
h¶i qu©n.
4. C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ 1949 vÒ c¶i thiÖn t×nh tr¹ng th−¬ng 6/5/57 §iÒu 10
binh, bÖnh binh vµ nh÷ng ng−êi bÞ ®¾m tµu thuéc lùc
l−îng vò trang chiÕn ®Êu trªn bé.
5. C«ng −íc Tæ chøc KhÝ t−îng ThÕ giíi 1947. 6/18/75 §iÒu 29
6. Quy chÕ cña Tæ chøc Y tÕ ThÕ giíi 1946. 8/1/75 §iÒu 75
7. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Quü quèc tÕ Ph¸t triÓn n«ng 12/13/77
nghiÖp.
8. HiÖp ®Þnh thµnh lËp HÖ thèng vµ Tæ chøc th«ng tin vò 1/1/79
trô quèc tÕ (INTERSPUTNIK).
9. HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c nghiªn cøu vµ sö dông kho¶ng 1/10/79
kh«ng vò trô vµo çc môc ®Ých hßa b×nh 1976
10. HiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp Trung t©m Ph¸t triÓn n«ng th«n 2/1/79
tæng hîp khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng 1978
11. HiÖp ®Þnh vÒ viÖc thµnh lËp Trung t©m Khoa häc vµ kü 2/14/79
thuËt quèc tÕ 1969
12. C«ng −íc T«-ky-« 1963 vÒ téi ph¹m vµ mét sè hµnh vi 8/8/79 Kho¶n 1
kh¸c thùc hiÖn trªn m¸y bay §iÒu 24
13. C«ng −íc La hay 1970 vÒ trõng trÞ nh÷ng vô c−ìng 8/8/79 Kho¶n 1
®o¹t m¸y bay §iÒu 12
14. C«ng −íc M«ng-t¬-rª-an 1971 vÒ trõng trÞ çc hµnh vi 8/8/79 Kho¶n 1
195
bÊt chÝnh ®èi víi an ninh hµng kh«ng d©n dông §iÒu 14
15. Quy chÕ §iÖn tÝn ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng 1976 9/11/79
16. HiÕn ch−¬ng Liªn minh ViÔn th«ng ch©u ¸ - Th¸i B×nh 9/12/79
D−¬ng (APT).
17. C«ng −íc Chi-ca-g« 1944 vÒ Hµng kh«ng d©n dông 2/25/80
quèc tÕ
18. HiÖp −íc 1971 cÊm ®Æt vò khÝ h¹t nh©n vµ çc vò khÝ 5/30/80
giÕt ng−êi hµng lo¹t ë ®¸y biÓn, ®¸y ®¹i d−¬ng
19. C«ng −íc 1972 vÒ cÊm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt, tµng tr÷ 5/30/80
vò khÝ vi trïng, çc chÊt ®éc h¹i vµ viÖc ph¸ huû çc
vò khÝ ®ã
20. HiÖp −íc 1967 vÒ nh÷ng nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña 5/30/80
çc quèc gia trong viÖc nghiªn cøu vµ sö dông vò trô,
kÓ c¶ mÆt tr¨ng vµ çc thiªn thÓ kh¸c
21. C«ng −íc 1977 vÒ cÊm sö dông çc kü thuËt lµm thay 5/31/80
®æi m«i tr−êng v× môc ®Ých qu©n sù hay cho tÊt c¶ çc
môc ®Ých thï ®Þch kh¸c
22. C«ng −íc Viªn 1961 vÒ quan hÖ ngo¹i giao 5/31/80
23. C«ng −íc Viªn 1975 vÒ quyÒn ®¹i diÖn cña çc quèc 5/31/80
gia trong quan hÖ víi çc tæ chøc quèc tÕ cã tÝnh phæ
cËp.
24. NghÞ ®Þnh th− 1925 vÒ cÊm sö dông trong chiÕn tranh 9/23/80
çc lo¹i h¬i ®éc, h¬i ng¹t hoÆc çc lo¹i t−¬ng tù kh¸c
vµ çc ph−¬ng tiÖn chiÕn tranh vi trïng.
25. C«ng −íc 1948 vÒ ng¨n ngõa vµ trõng trÞ téi diÖt 4/3/81
chñng
26. C«ng −íc Paris 1983 vÒ së h÷u c«ng nghiÖp 4/6/81
27. HiÖp ®Þnh Madrit 1891 vÒ viÖc ®¨ng ký nh·n hµng hãa 4/6/81
28. C«ng −íc Stèc-kh«m 1967 vÒ viÖc thµnh lËp Tæ chøc 4/6/81
së h÷u tri thøc thÕ giíi
29. C«ng −íc 1973 vÒ ng¨n ngõa vµ trõng trÞ téi A-pa- 5/26/81
thai
30. NghÞ ®Þnh th− bæ sung C«ng −íc Gi¬-ne-v¬ 1949 vÒ 8/28/81
b¶o hé n¹n nh©n trong çc cuéc xung ®ét vò trang
quèc tÕ (NghÞ ®Þnh th− I).
31. HiÖp ®Þnh thµnh lËp ViÖn ph¸t triÓn truyÒn thanh ch©u 9/8/81
¸ - Th¸i B×nh D−¬ng (12/8/1977)
196
32. C«ng −íc vÒ lo¹i bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt ®èi xö víi 11/30/81 Kho¶n 1
phô n÷ th«ng qua ngµy 18/12/1979 § iÒu 29
33. §iÒu lÖ söa ®æi §iÒu 24 vµ 25 cña Quy chÕ Tæ chøc Y 12/30/81
tÕ ThÕ giíi th«ng qua ngµy 17/5/1976.
34. C«ng −íc vÒ lo¹i bá mäi h×nh thøc ph©n biÖt chñng téc 5/6/82
th«ng qua 21/12/1965
35. HiÖp −íc kh«ng phæ biÕn vò khÝ h¹t nh©n ký 1/7/1968 6/14/82
t¹i Lu©n §«n, Mat-xc¬-va, Oa-sinh-t¬n
36. Quy chÕ Trung t©m ph¸t triÓn ch©u ¸ - Th¸i B×nh 9/9/82
D−¬ng th«ng qua ngµy 1/4/1982.
37. C«ng −íc vÒ thèng nhÊt mét sè qui t¾c vËn chuyÓn 9/13/82
hµng kh«ng ký t¹i V¸c-xa-va ngµy 12/10/1929
38. NghÞ ®Þnh th− bæ sung C«ng −íc vÒ thèng nhÊt mét sè 9/13/82
qui t¾c vËn chuyÓn hµng kh«ng ký t¹i La Hay ngµy
28/9/1955
39. C«ng −íc quèc tÕ vÒ quyÒn kinh tÕ - x· héi vµ v¨n hãa 9/24/82
th«ng qua ngµy 16/12/1966
40. C«ng −íc quèc tÕ vÒ çc quyÒn d©n sù vµ chÝnh trÞ, 9/24/82
41. C«ng −íc vÒ viÖc kh«ng ¸p dông thêi hiÖu tè tông ®èi 12/4/82
víi çc téi ¸c chiÕn tranh vµ téi ¸c chèng nh©n lo¹i,
th«ng qua ngµy 26/11/1968.
42. Quy chÕ cña Tæ chøc Ph¸t triÓn c«ng nghiÖp cña LHQ 4/28/83
(UNIDO) ký t¹i Viªn ngµy 8/4/1979.
43. NghÞ ®Þnh th− bæ sung §iÒu 83bis C«ng −íc Chi-ca-g« 9/1/83
vÒ hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ th«ng qua ngµy
6/10/1980.
44. Söa ®æi HiÕn ch−¬ng APT (§iÒu 11) th«ng qua t¹i kú 10/30/93
häp thø 2 §H§ 1981.
45. C«ng −íc 1948 vÒ Tæ chøc hµng h¶i quèc tÕ (IMO) 5/28/84
46. C«ng −íc Liªn minh b−u chÝnh Ch©u ¸ - Th¸i B×nh 12/15/86
D−¬ng (APU) ký t¹i Yogyakarta (Indonesia) 27/3/1981.
47. Quy chÕ Trung t©m khoa häc vµ kü thuËt cña Phong 6/4/87
trµo Kh«ng liªn kÕt vµ çc n−íc ph¸t triÓn th«ng qua
4/2/1985.
48. HiÖp −íc hîp t¸c khu vùc vÒ nghiªn cøu, ph¸t triÓn vµ 6/9/87
®µo t¹o trong lÜnh vùc khoa häc kü nghÖ h¹t nh©n.
197
49. C«ng −íc vÒ th«ng b¸o nhanh chãng khi x¶y ra sù cè 9/15/87 Kho¶n 2
h¹t nh©n. §iÒu 11
50. C«ng −íc vÒ gióp ®ì trong tr−êng hîp cã sù cè h¹t 9/15/87 Kho¶n 2
nh©n hoÆc cã t×nh tr¹ng khÈn cÊp vÒ phãng x¹. §iÒu 13
51. C«ng −íc Paris vÒ b¶o vÖ di s¶n thÕ giíi vÒ v¨n hãa 10/6/87
vµ thiªn nhiªn th«ng qua ngµy 16/11/1972
52. C«ng −íc vÒ quyÒn −u ®·i miÔn trõ cña LHQ ®−îc 3/15/88 TiÕt 30,
§H§ LHQ th«ng qua ngµy 13/2/1946 § iÒu 8
53. C«ng −íc vÒ çc vïng ®Çm lÇy cã tÇm quan träng 8/22/88
quèc tÕ, ®Æc biÖt lµ n¬i tró ngô cña çc loµi chim n−íc
th«ng qua ngµy 2/2/1971 t¹i Ramsar (Iran).
54. HiÖp ®Þnh m¹ng l−íi çc trung t©m nu«i trång thñy s¶n 1/10/89
ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng (NACA) th«ng qua ngµy
8/1/1988 t¹i B¨ng Cèc.
55. V¨n kiÖn cña §H§ UPU lÇn thø 21 10/30/89
56. C«ng −íc Liªn minh B−u chÝnh thÕ giíi (UPU), ký t¹i 10/30/89
Hambourg 27/7/1984
57. NghÞ ®Þnh th− thø 3 bæ sung vµo HiÕn ch−¬ng Liªn 10/30/89
minh B−u chÝnh thÕ giíi ký t¹i §H lÇn thø 19 ngµy
27/7/1984.
58. V¨n kiÖn cña §H§ UPU lÇn thø 21 (HiÖp ®Þnh chuyÓn 10/30/89
tiÒn)
59. ThÓ lÖ chung Liªn minh B−u chÝnh thÕ giíi (UPU) ký t¹i 10/30/89
Hambourg ngµy 27/7/1984
60. HiÖp ®Þnh B−u kiÖn ký t¹i Hambourg ngµy 27/7/1984 10/30/89
61. C«ng −íc cña LHQ vÒ quyÒn trÎ em do §H§ LHQ 2/20/90
62. C«ng −íc quèc tÕ 1973 vÒ ng¨n ngõa « nhiÔm biÓn do 11/10/90 Phôc lôc
tµu g©y ra. III, IV, V
63. C«ng −íc quèc tÕ 1972 vÒ tr¸nh va ch¹m trªn biÓn. 11/10/90
64. C«ng −íc quèc tÕ 1974 vÒ an toµn sinh m¹ng trªn biÓn. 11/10/90
65. C«ng −íc quèc tÕ 1966 vÒ m¹n kh« tµu biÓn. 11/10/90
66. C«ng −íc quèc tÕ 1969 vÒ ®o dung tÝch tµu biÓn 11/10/90
67. C«ng −íc quèc tÕ 1978 vÒ tiªu chuÈn ®µo t¹o cÊp 11/10/90
b»ng vµ trùc ca ®èi víi ng−êi ®i biÓn.
68. NghÞ ®Þnh th− 1978 cña C«ng −íc quèc tÕ 1973 vÒ 2/8/91
ng¨n ngõa « nhiÔm biÓn do tµu g©y ra.
198
69. HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ n¨m 1983 vµ çc ®iÒu kiÖn 2/24/91
®−îc qui ®Þnh trong NghÞ quyÕt 353 do Héi ®ång Cµ
phª quèc tÕ th«ng qua ngµy 28/9/1990.
70. HiÖp −íc H÷u nghÞ vµ Hîp t¸c ë §«ng Nam ¸ ký t¹i 6/16/92
Ba-li ngµy 24/2/1976.
71. C«ng −íc Viªn 1963 vÒ quan hÖ l·nh sù 8/12/92 §.35 (1)
§.58 (1)
72. NghÞ ®Þnh th− cña C«ng −íc quèc tÕ vÒ an toµn sinh 9/15/92
m¹ng ng−êi trªn biÓn n¨m 1974 ký t¹i Lu©n §«n
17/2/1978.
73. HiÖp ®Þnh vÒ phiÕu chuyÓn tiÒn b−u chÝnh ký t¹i Oa- 11/16/92
sinh-t¬n ngµy 14/12/1989 vµ ThÓ lÖ thi hµnh HiÖp ®Þnh
vÒ phiÕu chuyÓn tiÒn b−u chÝnh ký t¹i Oa-sinh-t¬n
15/12/1989.
74. HiÖp −íc hîp t¸c vÒ b»ng s¸ng chÕ (PCT), lµm t¹i 11/17/92
Oa-sinh-t¬n ngµy 19/6/1970, bæ sung ngµy 2/10/1970
vµ söa ®æi 3/2/1984.
75. C«ng −íc thµnh lËp Héi ®ång hîp t¸c h¶i quan ký t¹i 6/8/93
Brussels ngµy 15/12/1950.
76. C«ng −íc vÒ bu«n b¸n quèc tÕ çc chñng lo¹i ®éng 12/31/93
vËt hoang d¹i cã nguy c¬ diÖt chñng, ký t¹i Oa-sinh-
t¬n ngµy 3/3/1973
77. C«ng −íc Viªn 1985 vÒ b¶o vÖ tÇng «z«n ký t¹i Viªn 1/7/94
ngµy 22/3/1985.
78. NghÞ ®Þnh th− M«ng-t¬-rª-an vÒ çc chÊt lµm suy gi¶m 1/7/94
tÇng «z«n vµ çc bæ sung NghÞ ®Þnh th− ký ngµy
16/9/1987
79. C«ng −íc thµnh lËp Tæ chøc ®¶m b¶o ®Çu t− ®a biªn 1/27/94
(MIGA) ký t¹i Oa-sinh-t¬n ngµy 27/9/1993
80. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m Ph−¬ng Nam 7/12/94
81. C«ng −íc cña LHQ vÒ LuËt BiÓn ký t¹i M«ng-tª-g« b©y 7/14/94
(Jamaica) ngµy 10/12/1982
82. NghÞ ®Þnh th− thø 4 bæ sung vµo HiÕn ch−¬ng cña Liªn 8/19/94
minh B−u chÝnh thÕ giíi ký t¹i Oa-sinh-t¬n ngµy
14/12/1989.
83. C«ng −íc sè 5 cña ILO vÒ qui ®Þnh tuæi tèi thiÓu cña 9/19/94
trÎ em ®−îc vµo lµm trong çc c«ng viÖc c«ng
199
nghiÖp
84. C«ng −íc sè 6 cña ILO vÒ lµm viÖc ban ®ªm cña trÎ 9/19/94
em trong c«ng nghiÖp.
85. C«ng −íc sè 14 cña ILO vÒ ¸p dông nghØ hµng tuÇn 9/19/94
trong çc c¬ së c«ng nghiÖp
86. C«ng −íc sè 27 cña ILO vÒ viÖc ghi träng l−îng trªn 9/19/94
çc kiÖn hµng lín chë b»ng tµu.
87 C«ng −íc sè 45 cña ILO vÒ sö dông phô n÷ vµo nh÷ng 9/19/94
c«ng viÖc d−íi mÆt ®Êt, trong hÇm má
88. C«ng −íc sè 81 cña ILO vÒ thanh tra lao ®éng trong 9/19/94
c«ng nghiÖp vµ th−¬ng m¹i.
90. C«ng −íc sè 116 cña ILO vÒ viÖc xem xÐt l¹i çc ®iÒu 9/19/94
kho¶n cuèi cïng n¨m 1961
91. C«ng −íc sè 120 cña ILO vÒ vÖ sinh trong th−¬ng m¹i 9/19/94
vµ v¨n phßng
92. C«ng −íc sè 123 cña ILO vÒ tuæi tèi thiÓu ®−îc lµm 9/19/94
nh÷ng c«ng viÖc d−íi mÆt ®Êt, trong hÇm má
93. C«ng −íc sè 124 cña ILO vÒ viÖc kiÓm tra y tÕ cho 9/19/94
thiÕu niªn lµm viÖc d−íi mÆt ®Êt, trong hÇm má
94. C«ng −íc sè 155 cña ILO vÒ an toµn lao ®éng, vÖ sinh 9/19/94
lao ®éng vµ m«i tr−êng lµm viÖc.
95. C«ng −íc quèc tÕ vÒ ®a d¹ng sinh häc ký t¹i Rio de 10/17/94
Janero (Braxin) ngµy 5/6/1992.
96. C«ng −íc khung cña LHQ vÒ BiÕn ®æi khÝ hËu ký t¹i 10/31/94
New York ngµy 9/5/1992
97. Tæ chøc n¨ng suÊt ch©u ¸ (APO) 22/12/94
98. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m ph¸t triÓn nghÒ ç 4/8/95
§«ng Nam ¸ ký t¹i Bangkok ngµy 28/12/1967.
99. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m 4/8/95
ph¸t triÓn nghÒ ç §«ng Nam ¸ ký t¹i Bangkok ngµy
10/11/1994.
100. NghÞ ®Þnh th− thø nhÊt bæ sung HiÖp −íc trªn ký t¹i 5/30/95
Manila th¸ng 12/1987.
101. C«ng −íc vÒ c«ng nhËn vµ thi hµnh quyÕt ®Þnh cña 8/15/95
träng tµi n−íc ngoµi cña LHQ, th«ng qua t¹i New York
ngµy 10/6/1958.
102. NghÞ ®Þnh th− vÒ viÖc söa ®æi C«ng −íc Chi-ca-g« vÒ 1/6/96
200
hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ ký ngµy 30/9/1977 t¹i
M«ng-t¬-rª-an
103. NghÞ ®Þnh th− thø 5 bæ sung HiÕn ch−¬ng Liªn 5/27/96
minh B−u chÝnh thÕ giíi ký t¹i §H lÇn thø 21 t¹i Xª-
un.
104. V¨n kiÖn cña §H§ UPU lÇn thø 21 5/28/96
105. HiÕn ch−¬ng, C«ng −íc vµ NghÞ ®Þnh th− kh«ng b¾t 6/12/96
buéc cña Liªn minh ViÔn th«ng ThÕ giíi (ITU) Gi¬-ne-v¬
1982
106. HiÖp ®Þnh vÒ an toµn l−¬ng thùc ASEAN ký t¹i New 6/14/96
York ngµy 01/11/1979.
107. HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c n¨ng l−îng ASEAN ký t¹i 6/20/96
Manila ngµy 10/6/1996.
108. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m hç trî n¨ng l−îng 6/20/96
ASEAN ký t¹i Bangkok ngµy 24/6/1996.
109. HiÖp ®Þnh vÒ ch−¬ng tr×nh hîp t¸c c«ng nghiÖp 8/10/96
ASEAN ký t¹i Xing-ga-po ngµy 27/4/1996.
110. HiÖp ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé ®Çu t− gi÷a çc 8/16/96
n−íc ASEAN ký t¹i Manila ngµy 15/12/1987
111. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi C«ng −íc vÒ Hµng kh«ng d©n 9/2/96
dông quèc tÕ (§iÒu 50a) ký t¹i M«ng-t¬-rª-an ngµy
26/10/1989
112. HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ n¨m 1994 cña Tæ chøc cµ 9/24/96
phª quèc tÕ (ICO).
113. HiÖp héi çc n−íc s¶n xuÊt cao su thiªn nhiªn 10/10/96
(ARNPC).
114. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi §iÒu 50 (a) vµ §iÒu 56 C«ng 11/2/96
−íc Chi-ca-g« vÒ hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ
115. HiÖp −íc §«ng Nam ¸ kh«ng cã vò khÝ h¹t nh©n ký 11/5/96
ngµy 15/12/1995
116. Söa ®æi HiÕn ch−¬ng APT th«ng qua t¹i Xri-lan-ca 12/9/96
th¸ng 11/1991
117. HiÖp ®Þnh khung cña ASEAN vÒ së h÷u trÝ tuÖ, ký t¹i 1/22/97
Bangkok ngµy 15/12/1995
118. HiÖp ®Þnh vÒ c«ng nhËn b»ng l¸i xe néi ®Þa do çc 1/22/97
n−íc ASEAN cÊp, ký t¹i Cua-la L¨m-p¬ ngµy
9/7/1985
201
119 HiÖp ®Þnh vÒ çc ph−¬ng tiÖn t×m kiÕm vµ cøu hé n¹n 2/20/97
nh©n tµu biÓn ký t¹i Cua-la L¨m-p¬ ngµy 15/7/1975
120. HiÖp ®Þnh vÒ çc ph−¬ng tiÖn t×m kiÕm vµ cøu hé n¹n 2/20/97
nh©n m¸y bay ký t¹i Xing-ga-po ngµy 14/4/1972
121. HiÖp ®Þnh khung cña ASEAN vÒ çc lo¹i dÞch vô, ký 2/20/97
t¹i Bangkok ngµy 15/12/1995.
122. HiÖp ®Þnh söa ®æi, bæ sung cña Tæ chøc Th«ng tin vÖ 3/21/97
tinh quèc tÕ (INTELSAT)
123. NghÞ ®Þnh th− vÒ c¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp ký t¹i 5/2/97
Ma-ni-a ngµy 20/11/1996
124. Tháa thuËn thµnh lËp ViÖn V¸c-xin quèc tÕ (kÌm theo 5/19/97
HiÕn ch−¬ng)
125. C«ng −íc vÒ c«ng nhËn quèc tÕ çc quyÒn ®èi víi 5/19/97
tÇu bay.
126. C«ng −íc Kyoto vÒ ®¬n gi¶n hãa vµ hµi hßa thñ tôc 6/6/97
h¶i quan
127. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Ban th− ký ASEAN ký t¹i Bali 7/3/97
ngµy 24/2/1976 vµ çc NghÞ ®Þnh th− bæ sung: B¨ng-
cèc 27/2/1983; Cua-la L¨m-p¬, 9/7/1985; Ban-®a Xeri
Be-ga-oan, 4/7/1989 vµ Ma-ni-la, 22/7/1992
128. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Quü ASEAN, ký t¹i B¨ng cèc 7/3/97
ngµy 23/7/1994
129. HiÖp ®Þnh vÒ b¶o tån thiªn nhiªn vµ çc nguån tµi nguyªn 7/3/97
thiªn nhiªn ký t¹i Cua-la L¨m-p¬, ký ngµy 9/7/1985
130. HiÖp ®Þnh thóc ®Èy hîp t¸c trong truyÒn th«ng ®¹i 7/3/97
chóng vµ çc ho¹t ®éng v¨n hãa ký t¹i Ca-mª-run
ngµy 17/12/1969
131. HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c an ninh dÇu má ASEAN ký t¹i 7/3/97
Ma-ni-la ngµy 24/6/1986
132. HiÖp ®Þnh −u tiªn çc nhµ thÇu ASEAN khi lËp danh 7/3/97
s¸ch dù thÇu ng¾n h¹n ký t¹i Gia-çc-ta ngµy
20/10/1986
133. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi HiÖp ®Þnh vÒ khuyÕn khÝch vµ 7/22/97
b¶o hé ®Çu t−, ký ngµy 12/12/1996
134. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi thø hai ®èi víi HiÖp ®Þnh vÒ an 7/23/97
toµn l−¬ng thùc ASEAN, ký t¹i Xu-bang Giai-a ngµy
23/7/1997
202
135. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi çc HiÖp ®Þnh cña ASEAN, ký 7/23/97
t¹i Xu-bang Giai-a ngµy 23/7/1997
136. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c n¨ng 7/23/97
l−îng ASEAN, ký t¹i Cua-la L¨m-p¬ ngµy 23/7/1997
137. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi HiÖp ®Þnh vÒ thµnh lËp Ban Th− 7/23/97
ký ASEAN, Ký t¹i Xu-bang Giai-a ngµy 23/7/1997
138. C«ng −íc 100 cña ILO vÒ tr¶ c«ng b×nh ®¼ng gi÷a lao
®éng nam vµ n÷ cho mét c«ng viÖc cã gi¸ trÞ ngang 9/12/97
nhau th«ng qua ngµy 29/6/1951
139. C«ng −íc 111 cña ILO ph©n biÖt ®èi xö trong viÖc 9/12/97
lµm vµ nghÒ nghiÖp th«ng qua ngµy 25/6/1958.
140. C«ng −íc thèng nhÊt vÒ çc chÊt ma tóy n¨m 1961 9/30/97
(®· ®−îc söa ®æi theo NghÞ ®Þnh th− n¨m 1972 söa
®æi c«ng −íc th¸ng 1 vÒ çc chÊt ma tóy)
141. C«ng −íc vÒ çc chÊt h−íng thÇn 9/30/97
142. C«ng −íc cña LHQ vÒ chèng bu«n b¸n bÊt hîp ph¸p 9/30/97
çc chÊt ma tóy vµ çc chÊt h−íng thÇn n¨m 1988
143. Tháa thuËn vÒ thµnh lËp Quü ASEAN, ký t¹i Cua-la 12/15/97
L¨m-p¬ ngµy 15/12/1997
144. NghÞ ®Þnh th− vÒ viÖc triÓn khai cam kÕt ban ®Çu theo 12/15/97
HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ dÞch vô, ký t¹i Cua-la
L¨m-p¬ ngµy 15/12/1997
145. Tháa thuËn gi÷a çc Bé tr−ëng ASEAN trong lÜnh vùc du 1/10/98
lÞch, ký t¹i M¸c-tan, Xª-bu, Phi-lÝp-pin ngµy 10/01/1998
146. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m khuyÕn khÝch ASEAN 2/12/98
vÒ th−¬ng m¹i, ®Çu t− vµ du lÞch, ký gi÷a NhËt B¶n vµ
çc n−íc thµnh viªn ASEAN ngµy 22/12/1980
147. C«ng −íc quèc tÕ vÒ HÖ thèng ®iÒu hßa trong m« t¶ vµ 3/16/98
m· hãa hµng hãa, lµm t¹i Bruc-xen ngµy 14/6/1983
148. HiÖp ®Þnh Khai th¸c INMARSAT. 3/25/98
149. C«ng −íc cña tæ chøc vÖ tinh hµng h¶i quèc tÕ
(INMARSAT), ký t¹i Lu©n-®«n ngµy 03/9/1976. 3/25/98
150. Söa ®æi ®iÒu 16,17 vµ môc b cña §iÒu 19 cña IMO 7/10/98
151. C«ng −íc chèng sa m¹c hãa ®èi víi çc n−íc bÞ h¹n 8/19/98
h¸n vµ/hoÆc bÞ sa m¹c hãa, nhÊt lµ çc n−íc ch©u
Phi, th«ng qua t¹i Pa-ri ngµy 17/6/1994 vµ ký t¹i Pa-ri
203
ngµy 14/10/1994
152. C«ng −íc vÒ cÊm ph¸t triÓn, s¶n xuÊt, tµng tr÷ vµ sö 8/24/98
dông vò khÝ hãa häc vµ vÒ ph¸ huû chóng
153. HiÖp ®Þnh c«ng nhËn lÉn nhau GiÊy chøng nhËn kiÓm 10/17/98
®Þnh kü thuËt xe c¬ giíi th−¬ng m¹i do çc n−íc
ASEAN cÊp, ký t¹i Xing-ga-po ngµy 10/9/1998
154. Tæ chøc KiÓm tra nhµ n−íc t¹i c¶ng biÓn cña çc 10/26/98
n−íc trong khu vùc Ch©u ¸ - Th¸i B×nh D−¬ng
(TOKYO-MOU) ký t¹i T«-ky-« ngµy 01/12/1993.
155. HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ çc tháa thuËn c«ng 12/16/98
nhËn lÉn nhau, ký t¹i Hµ Néi ngµy 16/12/1998
156. NghÞ ®Þnh th− thùc hiÖn cam kÕt giai ®o¹n II trong
khu«n khæ HiÖp ®Þnh khung vÒ dÞch vô ASEAN ký 12/16/98
ngµy 16/12/1998
dông quèc tÕ (§iÒu 93bis) ký t¹i M«ng-t¬-rª-an ngµy
27/5/1997
dông quèc tÕ (§iÒu 45) ký t¹i M«ng-t¬-rª-an ngµy
14/6/1954
dông quèc tÕ (§iÒu 48a, 49e) ký t¹i M«ng-t¬-rª-an
ngµy 14/6/1954
dông quèc tÕ (§iÒu 48a) ký t¹i R«m ngµy 15/9/1962
161. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi C«ng −íc vÒ Hµng kh«ng d©n dông 1/9/99
quèc tÕ (§iÒu 3bis) ký t¹i M«ng-t¬-rª-an ngµy 10/3/1984
162. HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ çc tháa thuËn c«ng 2/16/99
nhËn lÉn nhau ký t¹i Hµ Néi ngµy 16/02/1999
163. HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi 2/16/99
cho hµng hãa qu¸ c¶nh ký t¹i Hµ Néi ngµy
16/02/1999
164. NghÞ ®Þnh th− thùc hiÖn cam kÕt giai ®o¹n II trong 3/15/99
khu«n khæ HiÖp ®Þnh khung vÒ dÞch vô ASEAN ký t¹i
Hµ Néi ngµy 16/12/1998
165. HiÖp ®Þnh khung vÒ khu vùc ®Çu t− ASEAN ký ngµy 3/19/99
07/10/1998
204
166. NghÞ ®Þnh th− thø hai bæ sung HiÖp −íc H÷u nghÞ vµ 4/8/99
Hîp t¸c ë §«ng Nam ¸, ký t¹i Manila (Phi-lip-pin)
ngµy 25/7/1998
167. Söa ®æi §iÒu 7 §iÒu lÖ Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi th«ng 5/18/99
qua ngµy 20/5/1965
168. Söa ®æi §iÒu 74 §iÒu lÖ Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi th«ng 5/18/99
qua ngµy 18/5/1978
169. Söa ®æi §iÒu 24 vµ 25 §iÒu lÖ Tæ chøc Y tÕ thÕ giíi 5/18/99
170. HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ khu vùc ®Çu t−, ký t¹i 5/19/99
Ma-ka-ti (Phi-lÝp-pin) ngµy 7/10/1998
171. Söa ®æi §iÒu lÖ Quü TiÒn tÖ quèc tÕ lÇn thø t− (PhÇn 6/14/99
1, §iÒu XV vµ bæ sung thªm Phô lôc M vÒ quyÒn rót
vèn ®Æc biÖt), theo NghÞ quyÕt sè 52-4 cña Héi ®ång
IMF ngµy 23/9/1997
172. HiÖp ®Þnh khung ASEAN vÒ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi 6/24/99
cho hµng qu¸ c¶nh ký t¹i Hµ Néi ngµy 16/12/1998
173. Tháa thuËn vÒ hîp t¸c cña ASEAN trong Dù ¸n thóc 10/28/99
®Èy s¶n phÈm n«ng nghiÖp vµ rõng
174. NghÞ ®Þnh th− sè 3 cña ASEAN vÒ chñng lo¹i vµ sè 11/13/99
l−îng xe c¬ giíi ký ngµy 13/9/1999
175. NghÞ ®Þnh th− sè 4 cña ASEAN vÒ nh÷ng yªu cÇu kü 11/13/99
thuËt xe c¬ giíi ký ngµy 15/9/1999
176. NghÞ ®Þnh th− vÒ Tháa thuËn ®Æc biÖt ®èi víi çc s¶n 11/19/99
phÈm nh¹y c¶m vµ nh¹y c¶m cao ký t¹i Xinh-ga-po
ngµy 30/9/1999
177. NghÞ ®Þnh th− vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n C«ng −íc 12/21/99
Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ b»ng 4 thø tiÕng ký t¹i
M«ng-t¬-rª-an ngµy 30/9/1977
178. NghÞ ®Þnh th− vÒ gi¸ trÞ ph¸p lý cña v¨n b¶n C«ng −íc 12/21/99
vÒ Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ b»ng 5 thø tiÕng ký
t¹i M«ng-t¬-rª-an ngµy 29/9/1995
179. NghÞ ®Þnh th− söa ®æi C«ng −íc vÒ Hµng kh«ng d©n
dông quèc tÕ (v¨n b¶n tiÕng A-rËp) ký t¹i M«ng-t¬-rª- 12/22/99
an ngµy 01/10/1998
180. HiÖp ®Þnh thµnh lËp Trung t©m n¨ng l−îng ASEAN ký 1/30/00
ngµy 22/3/1998
205
181. HiÕn ch−¬ng Trung t©m Ph¸t triÓn ch©u ¸ - Th¸i B×nh 4/26/00
D−¬ng söa ®æi (APDC) n¨m 1999
182. HiÖp ®Þnh cµ phª quèc tÕ gia h¹n cña Tæ chøc cµ phª 7/7/00
quèc tÕ
183. HiÖp ®Þnh vÒ ho¹t ®éng cña Uû ban s«ng Mª-c«ng ký 7/18/00
t¹i N«ng-pªnh ngµy 26/4/2000
184. HiÖp ®Þnh §−êng Quèc tÕ 1992 8/4/00
206
ChÞu tr¸ch nhiÖm néi dung:
Ts. NguyÔn v¨n hßa
Biªn tËp:
Tæ c«ng nghÖ th«ng tin
Phßng kh¶o thÝ - ®¶m b¶o chÊt l−îng gi¸o dôc
207

Giao Trinh LHQ To Chuc & Hoat Dong

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giao Trinh LHQ To Chuc & Hoat Dong

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

§¹i häc huÕ

PGS. ts. Vâ kh¸nh vinh - ts. nguyÔn trung tÝn

Liªn hîp quèc

Nhµ XuÊt b¶n C«ng an nh©n d©n

Liªn Hîp Quèc - Mét tæ chøc quèc tÕ

I. Kh¸i niÖm tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ

III. C¬ së ph¸p lý cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ

V. C¸c c¬ quan cña tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ

VII. LÞch sö ra ®êi, môc ®Ých, nguyªn t¾c cña LHQ

1. ThÕ nµo lµ tæ chøc quèc tÕ cÊp chÝnh phñ?

C¸c c¬ quan chÝnh cña liªn hîp quèc

I. §¹i héi ®ång

II. Héi ®ång B¶o an

III. Héi ®ång kinh tÕ - x· héi

IV. Ban th− ký

VI. Héi ®ång qu¶n th¸c

I. Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ hßa b×nh

1. Nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n

1. Nh÷ng ho¹t ®éng c¬ b¶n

Vai trß cña LHQ trong viÖc b¶o vÖ

1. Kh¸i niÖm quyÒn con ng−êi trong lÞch sö nh©n lo¹i

II. Vai trß cña LHQ trong vÊn ®Ò nh©n ®¹o

Liªn Hîp Quèc vµ sù ph¸t triÓn luËt quèc tÕ

I. §iÒu chØnh ph¸p lý c¸c tranh chÊp quèc tÕ

C¸c tæ chøc chuyªn m«n cña Liªn Hîp Quèc

I. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp,

a. Tæ chøc Ph¸t triÓn C«ng nghiÖp cña LHQ

¸c-hen-ti-na §øc Mª-hi-c«

a. Ng©n hµng thÕ giíi

III. C¸c tæ chøc chuyªn m«n vÒ giao th«ng vËn t¶i

a. Tæ chøc Hµng kh«ng d©n dông quèc tÕ

a. Tæ chøc Gi¸o dôc, Khoa häc vµ V¨n hãa cña LHQ.

V. C¸c tæ chøc chuyªn m«n trong lÜnh vùc b−u ®iÖn

a. Liªn minh ViÔn th«ng quèc tÕ:

a. Tæ chøc Lao ®éng thÕ giíi.

VII. Tæ chøc khÝ t−îng quèc tÕ

HiÕn ch−¬ng LHQ

Chøc n¨ng vµ quyÒn h¹n:

Héi ®ång Kinh tÕ - X· héi

Lêi chó thÝch

C¸c quèc gia thµnh viªn Liªn Hîp Quèc

C¸c tæ chøc quèc tÕ mµ ViÖt Nam lµ thµnh viªn

1. Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ ICRC 1957

You might also like