Saùng kieán kinh nghieäm

Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-

Ñònh An - Goø Quao
“VAØI KINH NGHIEÄM GIUÙP HOÏC SINH LÔÙP 6
GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAÏNG TOAÙN TÌM X”

I . ÑAËT VAÁN ÑEÀ.

Nhö chuùng ta ñaõ bieát caùc daïng toaùn tìm x khoâng coøn môùi
meû gì so vôùi hoïc sinh lôùp 6. Ngay töø khi hoïc Tieåu hoïc caùc
em ñaõ ñöôïc laøm quen daàn vôùi caùc daïng toaùn tìm x. Leân
ñeán caáp hai caùc em seõ coøn gaëp laïi raát nhieàu daïng toaùn
tìm x naâng cao hôn. Nhöng haàu nhö laø caùc em laïi khoâng theå
nhôù ñöôïc caùch giaûi moät soá daïng toaùn ñôn giaûn nhö ñaõ
ñöôïc hoïc ôû Tieåu hoïc. Chính vì theá vieäc höôùng daãn caùc em
giaûi caùc baøi toaùn tìm x naâng cao nhö chöông trình phoå
thoâng hieän nay seõ gaëp raát nhieàu khoù khaên. Ñoù laø moät
vaán ñeà raát caàn ñöôïc söï quan taâm cuûa giaùo vieân. Töø
nhöõng traên trôû treân toâi ñöa ra :” VAØI KINH NGHIEÄM
GIUÙP HOÏC SINH LÔÙP 6 GIAÛI TOÁT MOÄT SOÁ DAÏNG
TOAÙN TÌM X”. Ñoù laø nhöõng tích luõy kinh nghieäm cuûa toâi
trong quùa trình hoïc vaø daïy toaùn, vôùi nieàm mong öôùc giuùp
caùc em hoïc sinh deã daøng giaûi moät soá baøi toaùn tìm x cô
baûn thöôøng gaëp trong chöông trình lôùp 6.
II. NHÖÕNG THUAÄN LÔÏI VAØ KHOÙ KHAÊN.
1) Thuaän lôïi :
Tröôøng THPT Ñònh An – Goø Quao laø ñieåm tröôøng naèm
ngay trung taâm xaõ Ñònh An neân ñöôïc söï quan taâm giuùp ñôõ
cuûa caùc caáp laõnh ñaïo Ñaûng vaø Nhaø Nöôùc. Cô sôû vaät
chaát, thieát bò, ñoà duøng daïy hoïc ñöôïc trang bò moät caùch
töông ñoái ñaày ñuû. Phoøng giaùo guïc vaø Ban giaùm hieäu nhaø
tröôøng thöôøng xuyeân quan taâm tôùi taát caû caùc hoaït ñoäng
cuûa tröôøng.
Beân caïnh ñoäi nguõ Giaùo vieân nhieàu kinh nghieäm nhaø
tröôøng coøn coù moät ñoäi thaày coâ treû, khoeû, nhieät tình vaø
haêng say coâng vieäc.
2) Khoù khaên :
Tröôøng THPT Ñònh An – Goø Quao laø ñieåm tröôøng thuoäc
vuøng saâu, hoïc sinh daân toäc Khômer chieám tyû leä cao, cuoäc
soáng cuûa caùc em coøn gaëp nhieàu khoù khaên. Ngoaøi giôø
leân lôùp caùc em coøn phaûi phuï tieáp gia ñình ñeå kieám soáng
cho neân caùc em khoâng thöïc hieän toát ñöôïc vieäc töï hoïc ôû
nhaø.

Trang1
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
Trong thôøi ñaïi thoâng tin buøng noå , khoa hoïc kyõ thuaät
phaùt trieån, nhieàu troø vui chôi giaûi trí nhö ñieän töû, bi da,...
ñaõ laøm moät soá em queân heát vieäc hoïc taäp cuûa mình daãn
tôùi caùc em sa suùt trong hoïc taäp.
Ñòa baøn xaõ Ñònh An giöõa caùc aáp, toå coøn xa ñieåm
tröôøng neân vieäc ñi laïi cuûa caùc em coøn gaëp raát nhieàu
khoù khaên, trong khi ñoù phöông tieän tôùi tröôøng cuûa caùc em
coøn thieáu thoán.
Beân caïnh nhöõng gia ñình quan taâm chu ñaùo cho vieäc
hoïc taäp cuûa con em mình coøn raát nhieàu gia ñình boû beâ
vieäc hoïc taäp cuûa caùc em do coøn phaûi lo cho vieäc laøm aên
kinh teá, lao ñoäng kieám soáng haøng ngaøy. Töø söï quaûn lí
khoâng chaët cheõ cuûa gia ñình daãn tôùi caùc em quen thoùi
chôi bôøi, tuï taäp vaø tö töôûng yû naïi, löôøi hoïc daàn daàn
xuaát hieän.
III. NHÖÕNG BIEÄN PHAÙP THÖÏC HIEÄN VAØ GIAÛI PHAÙP
KHAÉC PHUÏC KHOÙ KHAÊN.
Do khaû naêng nhaän thöùc vaø suy luaän cuûa hoïc sinh trong
moãi lôùp chöa ñoàng boä neân vieäc aùp duïng lí thuyeát cô baûn
cuûa daïng baøi toaùn tìm x gaëp raát nhieàu khoù khaên. Naém
baét ñöôïc tình hình treân toâi phaûi ñöa ra caùc daïng baøi taäp
khaùc nhau ñeå phaân loaïi cho phuø hôïp vôùi khaû naêng nhaän
thöùc cuûa töøng ñoái töôïng. Caùc baøi taäp ôû daïng töø thaáp
ñeán cao ñeå nhöõng em nhaän thöùc chaäm coù theå laøm toát
nhöõng baøi toaùn ôû möùc ñoä trung bình, ñoàng thôøi kích thích
söï tìm toøi vaø saùng taïo cuûa nhöõng hoïc sinh khaù.
Beân caïnh ñoù toâi thöôøng xuyeân höôùng daãn, söûa chöõa
choã sai cho hoïc sinh, laéng nghe yù kieán cuûa caùc em. Cho hoïc
sinh ngoaøi laøm vieäc caù nhaân coøn phaûi tham gia trao ñoåi
nhoùm khi caàn thieát. Toâi yeâu caàu hoïc sinh phaûi töï giaùc,
tích cöïc, chuû ñoäng, coù traùch nhieäm vôùi baûn thaân vaø taäp
theå.
Ñeå giaûi toát baøi toaùn tìm x toâi yeâu caàu hoïc sinh caàn
phaûi naém ñöôïc nhöõng yeâu caàu cô baûn sau :
- Böôùc ñaàu tieân nhaän daïng baøi toaùn.
- Sau khi nhaän daïng , neáu baøi toaùn coù töø hai pheùp
tính trôû leân thì ta phaân tích thöù töï thöïc hieän pheùp
toaùn. Sau ñoù ta ñi tìm x theo trình töï ngöôïc laïi vôùi trình
töï thöïc hieän pheùp toaùn. Ñöa baøi toaùn veà daïng cô
baûn.
Trang2
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
- Ñöa ra moät pheùp toaùn ñôn giaûn gioáng pheùp toaùn
cuûa ñeà baøi ñeå thaønh laäp coâng thöùc tìm x.
- Sau khi tìm ñöôïc x ta ñi thöû laïi.
IV. MOÄT SOÁ VÍ DUÏ :
Höôùng daãn hoïc sinh giaûi moät soá ví duï cuï theå sau :
1) Pheùp toaùn coäng :
a) Daïng cô baûn :
Ví duï 1 : Tìm x bieát : 25 + x = 63

Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa

Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Pheùp toaùn 25 + x = 63
treân cho pheùp toaùn coäng.
gì ?
+ Soá ta caàn tìm laø + Soá haïng thöù x = 63 - 25
gì ? hai. x = 38
+ Trong pheùp toaùn + Laáy toång tröø
coäng muoán tìm moät cho soá haïng ñaõ
soá haïng ta laøm theá bieát. 63 - 25 =38
naøo?
+ Muoán bieát x=38
ñuùng hay sai ta coù
theå thöû laïi baèng
caùch thay x=38 vaøo
bieåu thöùc ta coù
25+38=63.Vaäy x=38
laø ñuùng

b) Daïng naâng cao :

Ví duï 2 : Tìm x bieát : (23 + x ) + 11 = 42
Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Hai pheùp toaùn, ( 23 + x ) +11 =
treân cho maáy pheùp pheùp toaùn coäng 42
toaùn ? Ñoù laø nhöõng trong ngoaëc vaø
pheùp tính gì ? pheùp toaùn coäng
phía ngoaøi.
Theo thöù töï thöïc Thöïc hieän pheùp
hieän pheùp tính thì ta tính coäng trong
thöïc hieän nhö theá ngoaëc tröôùc, sau
Trang3
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
naøo ? ñoù thöïc hieän
pheùp tính coäng
ngoaøi daáu ngoaëc. 23 + x = 42 – 11
+ Thöïc hieän pheùp + Laáy toång tröø ñi 23 + x = 31
tính coäng trong ngoaëc soá haïng ñaõ bieát.
tröôùc, sau ñoù thöïc 42 - 11 = 31
hieän pheùp tính coäng
ngoaøi daáu ngoaëc.
Vaäy tröôùc tieân ta
phaûi tìm soá haïng
(23+x) trong pheùp
coäng ngoaøi daáu x= 31 - 23
ngoaëc tröôùc.Muoán x= 8
tìm soá haïng (23+x ) ta + Ta laáy toång tröø
laøm sao ? soá haïng ñaõ bieát.
+ Ñeán ñaây ta tìm x 31- 23 = 8
ñöôïc chöa? Tìm x nhö + Thay x = 8 vaøo
theá naøo ? bieåu thöùc ta coù
+ Ñeå bieát x=8 ñuùng :(23+8)+11 = 31
hay sai thöû laïi nhö +11 = 42. Ta ñöôïc
theá naøo ? bieåu thöùc ñuùng.
Vaäy x =8 laø
ñuùng.
2) Pheùp toaùn tröø :
a) Daïng toaùn cô baûn :
Ví duï 3 :Tìm x bieát: 32 - x = 14

Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa

Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Pheùp toaùn tröø 32 - x = 14
treân cho pheùp toaùn
gì ? + Soá tröø
+ Soá ta caàn tìm laø x
ôû vò tí naøo ? + 3 laø soá tröø
+ Neáu nhö caùc em
khoâng nhôù trong
pheùp tröø muoán tìm
soá bò tröø ta laøm
sao.Ta coù theå laáy
moät pheùp toaùn tröø + Laáy soá bò trö
Trang4
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
ñôn giaûn ñeå thöû :5-3 øtröø ñi hieäu.
=2.Trong pheùp toùan
naøy thì soá naøo laø
soá tröø?
+ Trong pheùp toaùn + Nghóa laø muoán x = 32 - 14
treân ta thaáy muoán tìm x ta laáy 32 -14 x = 18
tìm soá 3 thì ta seõ laáy =18
5-2. Coù nghiaõ laø
trong pheùp toaùn tröø + Thay x=18 vaøo
muoán tìm soá tröø ta bieåu thöùc ta coù
laøm theá naøo? 32-18=14 .Ñoù laø
+ Trôû laïi baøi toaùn moät bieåu thöùc
tìm x treân, vaäy muoán ñuùng neân giaù trò
tìm x ta laøm theá naøo cuûa x =18 laø
? ñuùng.
+ Ñeå bieát x=18
ñuùng hay sai ta coù
theå thöû laïi baèng
caùch naøo?

b) Daïng naâng cao :

Ví duï 4 : 32 – ( x – 13
) = 15
Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Hai pheùp tính, 32 - ( x -13 ) =
treân cho maáy pheùp pheùp tính tröø 15
tính ? Ñoù laø nhöõng trong ngoaëc vaø
pheùp tính gì ? pheùp tính tröø phía
+ Theo thöù töï thöïc ngoaøi
hieän pheùp tính thì ta + Thöïc hieän pheùp
thöïc hieän nhö theá tính tröø trong
naøo ? ngoaëc tröôùc, sau
ñoù thöïc hieän x - 13 =32 – 15
+ Ta phaûi tìm x theo pheùp tính tröø x - 13 = 17
trình töï nhö theá naøo ? ngoaøi daáu ngoaëc.
+ Ta phaûi giaûi
quyeát pheùp toaùn
Trang5
Saùng kieán kinh nghieäm
Ñònh An - Goø Quao
+ Ñeán ñaây ta tìm x
ñöôïc chöa? Tìm x nhö
theá naøo ?
+ Ñeå bieát x=30
ñuùng hay sai thöû laïi
nhö theá naøo ?
3) Pheùp toaùn nhaân :
Ví duï 5 : Tìm x bieát :
Hoaït ñoäng cuûa
thaày
+ Baøi toaùn treân cho
pheùp toaùn gì ?
+ Soá ta caàn tìm laø
gì ?
Trong pheùp toaùn
nhaân muoán tìm moät
thöøa soá ta laøm theá
naøo?
+ Ta coù theå thöû laïi
baèng caùch naøo ?
4) Pheùp toaùn chia :
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
tröø ngoaøi daáu
ngoaëc tröôùc.
Neân tröôùc tieân ta x=17+13
phaûi tìm soá tröø x= 30
(x-13) trong pheùp
tröø ngoaøi daáu
ngoaëc tröôùc.
Baèng caùch laáy
32 – 15 =17
+ Do x laø soá bò
tröø neân tìm x thì
ta laáy hieäu coäng
vôùi soá tröø.
+ Thay x = 30 vaøo
bieåu thöùc ta coù
:32 - (30 - 13 ) = 32
-17 = 15. Ta ñöôïc
bieåu thöùc ñuùng.
Vaäy x =30 laø
ñuùng.
21. x =105
Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
troø
+ Pheùp toaùn 21.x = 105
nhaân.
+ Thöøa soá thöù x = 105 : 21
hai. x=5
+ Laáy tích chia cho
thöøa soá ñaõ
bieát105 : 21 = 5
+ Thay x = 5 ta coù
21 . 5 =105. Vaäy
giaù trò cuûa x tìm
ñöôïc laø ñuùng.
Trang6
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
a) Daïng cô baûn :
Ví duï 6 : Tìm x bieát : 102 : x = 3
Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
thaày troø
+ Baøi toaùn treân cho + Pheùp toaùn chia. 102 : x = 3
pheùp toaùn gì ?
+ Soá ta caàn tìm laø + Soá chia.
gì ? +Laáy moät pheùp x = 102 : 3
+ Trong pheùp toaùn toaùn chia ñôn x = 34
chia neáu ta khoâng giaûn ñeå thöû. Ví
nhôù muoán tìm soá duï : 6:3=2. Ta thaáy
chia baèng caùch naøo, muoán tìm soá chia
thì ta phaûi laøm sao? laø 3 ta phaûi laáy
6:2. Vaäy muoán tìm
soá chia ta laáy soá
bò chia chia cho
+ Ta coù theå thöû laïi thöông.102 :3=34
baèng caùch naøo ? + Thay x = 34 ta
coù 102:34 =3. Vaäy
giaù trò cuûa x tìm
ñöôïc laø ñuùng.

b) Daïng naâng cao :

Ví duï 7 : Tìm x bieát : 206 : ( x:35 ) = 103
Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Hai pheùp tính, 206 : ( x :35 ) =
treân cho maáy pheùp pheùp tíùnh chia 103
tính ? Ñoù laø nhöõng trong ngoaëc vaø
pheùp tính gì ? pheùp tính chia
phía ngoaøi
+ Theo thöù töï thöïc + Thöïc hieän pheùp
hieän pheùp tính thì ta tính chia trong
thöïc hieän nhö theá ngoaëc tröôùc, sau
naøo ? ñoù thöïc hieän
pheùp tính chia
ngoaøi daáu ngoaëc.
+ Ñoái vôùi daïng toaùn + Thöc hieän theo
tìm x thì ta phaûi laøm trình töï ngöôïc lai.
nhö theá naøo ? Tìm soá chia (x :35)
Trang7
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
trong pheùp chia x : 35 = 206:103
ngoaøi daáu ngoaëc x : 35 = 2
+ Trong pheùp toaùn tröôùc
chia muoán tìm soá chia + Laáy soá bò chia x = 2 . 35
ta laøm nhö theá naøo? chia cho thöông. x = 70
+ Ñeán ñaây ta tìm x 206 : 103 = 2
nhö theá naøo?
+ Muoán tìm soá bò
+ Muoán bieát x = 2 chia x ta laáy
ñuùng hay sai ta laøm thöông nhaân vôùi
theá naøo. soá chia. 35.2=70
+ Thay x=70 vaøo
baøi toaùn ta ñöôïc
206 : (70 :35) =
206 : 2 = 103. Vaäy
giaù trò x = 70 laø
ñuùng.

5) Baøi toaùn hoãn hôïp :

Ví duï 8: Tìm x bieát : 108 : ( 47 – 2x ) + 28 = 40
Hoaït ñoäng cuûa Hoaït ñoäng cuûa
Noäi dung
thaày troø
+ Trong baøi toaùn + Goàm boán pheùp 108 :(47-2x) + 28
treân cho maáy pheùp tính nhaân vôùi tröø = 40
tính? Ñoù laø nhöõng trong ngoaëc vaø
pheùp tính gì ? chia vôùi coäng
ngoaøi daáu ngoaëc.
+ Neáu nhö thöc hieän + Pheùp tính nhaân
theo thöù töï thì ta seõ trong ngoaëc tröôùc,
thöïc hieän pheùp tính roài ñeán tröø trong
naøo tröôùc? ngoaëc roài ñeán
chia ngoaøi ngoaëc
vaø cuoái cuøng laø
coäng ngoaøi daáu 108:(47 - 2x) = 40
+ Ta tìm x theo trình töï ngoaëc. - 28
nhö theá naøo ? + Ñoái vôùi daïng 108 : (47 - 2x) =
toaùn tìm x thì ta 12
phaûi laøm theo
trình töï ngöôïc laïi.
Nghóa laø ta phaûi
Trang8
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
giaûi quyeát pheùp
toaùn coäng ngoaøi
daáu ngoaëc tröôùc
. phaûi tìm soá
+ Böôùc tieáp theo ta haïng thöù nhaát
laøm gì ? 108 : ( 47 –2x ) 47 - 2x = 108 :
tröôùc. Baèng caùch 12
laáy toång tröø cho 47 - 2 x = 9
+ Böôùc tieáp theo ta soá haïng ñaõ bieát.
laøm gì ? 40 –28 = 12 2x = 47 - 9
+ Tìm soá chia (47- 2x = 38
2x). Baèøng caùch
+ Tìm x nhö theá naøo ? laáy soá bò chia x = 38 : 2
chia cho x = 19
+ Thöû laïi nhö theá thöông108:12=9
naøo ? + Tìm soá tröø 2x
baèng caùch laáy
soá bò tröø tröø cho
hieäu. 47 – 9 = 38
+ Laáy tích chia cho
thöøa soá ñaõ bieát.
38 :2 = 19
+ Thay x = 19 ta
ñöôïc :
108: (47 –2.19) +28
=108 : (47-38) +28
=108 : 9 + 28
=12 + 28 = 40
Vaäy giaù trò x=19
laø ñuùng
V. KEÁT QUAÛ.
- Toâi ñaõ duøng phöông phaùp naøy thöïc hieän ñoái vôùi lôùp 6A2
vaø lôùp 6A4. Maëc duø hai lôùp naøy coù raát nhieàu hoïc sinh yeáu
nhöng vôùi söï höôùng daãn cuûa toâi caùc em höùng thuù hoïc
taäp vaø tieáp thu baøi toát. Nhöõng em hoïc sinh trung bình vaø
yeáu thì tieán boä roõ reät.
Baûng thoáng keâ
Lôùp Chaát löôïng hs khi chöa Chaát löôïng hs khi ñaõ söû
söû duïng phöông phaùp duïng phöông phaùp
6A2 Gioûi 0%; Khaù 5%; Gioûi 10%; Khaù 30%;
Trang9
Saùng kieán kinh nghieäm
Traàn Quang Tuù – Tröôøng THPT-
Ñònh An - Goø Quao
Trung bình 60%, Yeáu – Trung bình 55%, Yeáu – Keùm
Keùm 35% 5%
6A4 Gioûi 1%; Khaù 7%; Gioûi 12%; Khaù 32%;
Trung bình 70%, Yeáu – Trung bình 50%, Yeáu – Keùm
Keùm 22% 6%
VI. KEÁT LUAÄN:
Ngaøy nay, phöông phaùp daïy hoïc ôû baäc THCS noùi chung
vaø ôû lôùp 6 noùi rieâng ñaõ coù nhieàu bieán ñoåi tích cöïc. Ñieàu
kieän veà vaät chaát ngaøy caøng ñöôïc naâng leân roõ reät.
Nhöng ñeå ñaït ñöôïc keát quûa toát yeâu caàu moãi giaùo vieân
phaûi ñaàu tö nhieàu thôøi gian cho vieäc soaïn baøi vaø ñaëc bieät
laø phaûi taän tuïy vôùi coâng vieäc, heát loøng vì hoïc sinh thaân
yeâu.
Tuy toâi ñaõ coù raát nhieàu coá gaéng nhöng chaéc ñeà taøi
cuûa toâi khoâng traùnh khoûi nhöõng thieáu soùt. Toâi traân troïng
taát caû nhöõng yù kieán pheâ bình, ñoùng goùp cuûa caáp treân
vaø ñoàng nghieäp ñeå ñeà taøi cuûa toâi ngaøy caøng hoaøn
thieän hôn vaø coù theå aùp duïng roäng raõi trong ngaønh.
Ñònh An, ngaøy 2 thaùng 03
naêm 2006.
Ngöôøi thöïc hieän

Traàn Quang Tuù

Trang10