1

PHP THIN MT NGH

VIPASSANA SNG

THUT

Ngi Truyn Php : S. N. GOENKA

Nguyn Tc : Bn Dch :

William Hart Dng nh H

Hu l im chnh V vy hy c t c Hu Th bn s hiu c mi iu.

Proverbs, iv. 7 (KJV)

MC LC
Li ni u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . 5 Ta ................................................6 Dn nhp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .11 Mn bi li hc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 Chng I : Tm kim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 Bc trn ng o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Chng II : im khi u . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Vt cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Tm . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35 c Pht v nh khoa hc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Chng III : Nguyn nhn trc tip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40 Ba loi hnh ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..41 Nguyn nhn ca kh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .42 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .45 Nhn qu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .48 Chng IV : Cn nguyn ca vn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 nh ngha kh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .49 Chp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .50 iu kin khi ln . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .51 Con ng thot kh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 Dng i lin tc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 Si v b . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 Chng V : Gi gii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62 Gi tr ca s gi gii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .63 Chnh ng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 Chnh mng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65 Gii lut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Chnh nghip . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67 Gi gii trong lp thin Vipassana . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .69 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .75

4 Chng VI : Tu nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .77 Chnh tinh tn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Chnh nim . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 Chnh nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86 Bnh Pt-inh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .90 Chng VII : Tu hu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .92 Chnh t duy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Chnh kin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 Vipassan-Bhvan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .98 V thng, v ng v kh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Qun bnh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Con ng gii thot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .103 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 107 Hai chic nhn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111 Chng VIII : Tnh thc v qun bnh . . . . . . . . . . . . . . . 113 S tn tr ca nhng hnh trong qu kh . . . . . . . . . . . . . . .114 Xa b hnh c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120 Khi nhn, ch nhn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .124 Chng IX : Mc ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126 Bc vo s tht ti hu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126 Kinh nghim gii thot . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 130 Chn hnh phc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .132 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .136 du . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 140 Chng X : Ngh thut sng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141 Vn p . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .148 Gi im . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 151 Ph lc A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 159 Ph lc B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 165 Ng gii . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 168 Ch thch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176 a ch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 182 K thut Thin thi xa mang li s bnh an tht s cho tm . . 183

LI

NI U

Ti s mi mi bit n php thin Vipassana thay i cuc i ti. Khi mi bt u hc php Thin ny, ti c cm gic nh ang i trong m l, v sau cng tm c vng o. T ti tip tc con ng ny. Vi mi bc, mc ch cng c sng t hn : gii thot c mi kh au v c ton gic. Ti khng th tuyn b mnh ti ch cui cng, nhng ti tin chc rng con ng ny s dn thng ti . Ti mang n UBAKHIN v cc v thy ln lt gi gn k thut ny hng ngn nm k t thi c Pht. Nhn danh h, ti khuyn khch cc ngi khc theo con ng ny h cng c th tm c li thot ra khi kh au. Mc du hng ngn ngi t cc quc gia Ty phng hc Vipassana nhng cho n nay cha c mt cun sch no vit v php Thin ny mt cch ng n. Ti rt vui mng thy by gi c mt Thin gi nghim chnh nhn lnh cng vic ny. Mong rng qua cun sch ny cc Thin sinh Vipassana s hiu nhiu hn, v nhiu ngi khc s th k thut ny c th kinh nghim c hnh phc ca s gii thot. Mong rng ngi c s hc ngh thut sng tm s bnh an v ha hp ni ti v to s bnh an v ha hp cho ngi khc. Mong mi chng sanh u c hnh phc.

S. N. GOENKA Bombay thng 4, nm 1986.

TA
Trong nhiu loi Thin trn th gii ngy nay, phng php Vipassana do S. N. Goenka dy l c nht v nh. K thut ny n gin v hp l dn ti s bnh an tht s cho tm hn v mt i sng hnh phc, hu ch. c gi gn t lu trong cng ng Pht gio Min in, Vipassana khng c tnh cht gio phi, v bt c ngi no cng c th chp nhn v p dng. S. N. Goenka l mt k ngh gia hi hu, mt cu lnh t ca cng ng n Min in. Sinh trng trong mt gia nh theo n gio (Hindu) bo th, t tha thiu thi ng b chng nhc u nng. S tm kim tr cn bnh dn dt ng gp UBAKHIN nm 1955, mt cng chc cao cp trong chnh ph ng thi cng l mt Thin s. Hc Vipassana t UBAKHIN, ng Goenka tm thy mt k thut vt khi vic lm gim i nhng triu chng ca bnh, v cn thng hoa bc tng vn ha v tn gio. Vipassana dn dn bin i i ng trong nhng nm ng theo hc thy. Nm 1969, ng c UBAKHIN cho php dy Thin. Trong cng nm ng v n v bt u dy y, ti nhp k thut vo ni pht sinh ra n. Trong mt nc cn b chia r mnh m bi giai cp v tn gio, nhng kha hc ca ng Goenka hp dn hng ngn ngi mi tng lp. Hng ngn ngi Ty phng b thu ht bi bn cht thc t ca k thut v cng n hc. Nhng c tnh ca Vipassana c chnh ng Goenka thc nghim trong i sng ng. ng l mt ngi thc t, tip xc vi thc t hng ngy ca i sng, v c th i ph vi chng mt cch sc bn, nhng

7 trong mi trng hp ng u gi c tm cc k bnh tnh. Cng vi s bnh tnh l lng t bi su xa vi tha nhn, mt kh nng thng cm vi bt c ngi no. Tuy nhin ng khng o mo; ng thng khi hi trong lc ging dy. Nhng ngi theo hc cn nh hoi nhng n ci, nhng chui ci v cu chm ngn : hy sng hnh phc ca ng. R rng Vipassana mang hnh phc n cho ng, v ng hng hi mun chia s hnh phc vi ngi khc bng cch ch cho h k thut ng theo. Mc du c c tnh thu ht mi ngi, ng Goenka khng mun l mt GURU bin t ca mnh thnh ngi my. Tri li, ng dy h tnh t trch nhim. ng ni s th thch tht s ca Vipassana l p dng n vo i. ng khuyn khch Thin sinh ng ngi di chn ng, nhng vo i v sng hnh phc. ng trnh mi s sng bi i vi ng, m hng dn Thin sinh ch ht tm vo k thut Thin, vo s tht m h tm thy trong h . Min in, theo truyn thng ch c cc v s Pht gio c c quyn dy Thin. Tuy nhin ng Goenka, mc du ch l mt c s v ch mt i gia nh, nhng v s minh bch ca iu ng dy v hiu qu ca k thut Thin c cc v s Min in, n v Sri Lanka cng nhn v mt s trong cc v ny theo hc ng. duy tr s thun khit, ng Goenka nhn mnh, Thin khng bao gi c thng mi ha. Cc lp hc v trung tm di s ch dn ca ng u t trn cn bn bt v li. ng v nhng ph t (nhng ngi c ng cho php i din ng ging dy trong cc kha Thin) khng nhn mt th lao no d trc tip hay gin tip. ng truyn b k thut Vipassana nh mt cng vic phng s cho nhn loi, gip nhng ngi cn c gip. S. N. GOENKA l mt trong s t nhng nh lnh o tinh thn n c knh trng n cng nh Ty phng. Tuy nhin ng khng bao gi tm cch qung co php Thin Vipassana, m thch nh vo truyn ming hn. ng lun lun nhn mnh vo tm quan trng ca s hnh Thin hn l ch vit v Thin. ng l ng c ni ting hn, nhng v l do ny ng t c bit n. Cun sch ny l cun sch di u tin nghin

8 cu v php ca ng, c son tho di s ch dn ca ng v c ng chp nhn. Ngun ti liu chnh cho cun sch ny l nhng bi ging ca ng Goenka trong kha thin Vipassana mi ngy v mt s bi ng vit bng ting Anh. Ti c t do dng nhng ti liu ny, khng nhng ch mn cch l lun hay xp t t tng trong mt on m cn c nhng th d trong bi ging, v thng thng dng chnh li ng ni, i khi nguyn c cu. i vi nhng bn tham d lp thin do ng dy, chc chn s thy phn ln cun sch ny u quen thuc, v h c th nhn bit bi ging no hay mt bi vit no. Trong kha hc, li ging ca thy tng ng vi tng bc hc ca Thin sinh. y ti liu c xp t li cho s ch li ca s c gi ch c v Thin Vipassana ch cha c dp thc tp. i vi nhng c gi , chng ti c gng trnh by phng php nh Thin sinh c kinh nghim: mt s tin trin hp l lin tc t bc u n bc cht. i vi Thin sinh th rt r rng, nhng tc phm ny c gng cung cp cho nhng ngi khng thin c mt ci nhn tng qut v nhng iu m Thin sinh hnh Thin. Vi on sch c tnh gi nguyn ging vn ca ng Goenka c th truyn t c s ging dy sng ng ca ng. Nhng on vn ny l nhng cu truyn c xen gia cc chng sch, v nhng on vn p cui chng, ghi li t cc cuc tho lun trong kha hc hay trong cuc phng vn ring. Mt vi truyn c rt ra t nhng bin c trong i c Pht, nhng truyn khc t nhng kho truyn c tch n , v t nhng kinh nghim ring ca ng Goenka. Tt c u dng chnh li ng, khng phi vi nh lm cho nguyn vn hay hn, nhng ch trnh by cu truyn mt cch ti mt, nhn mnh s lin quan ca cu truyn n vic hnh Thin. Nhng truyn ny lm nh i ci khng kh trang nghim ca kha Thin Vipassana v gi hng bng cch a ra nhng im chnh ca gio l di dng thc d nh. Trong nhiu truyn c k trong kha Thin, ch c mt s c chn ghi y.

9 Nhng dn chng v li c Pht ni c trch t nhng ti liu c nht v c a s cng nhn : Pitaka Sutta, vit bng ch Pali lu hnh trong cc quc gia theo Tiu Tha Pht gio. gi s thng nht trong c cun sch, ti c gng dch li tt c nhng on dn chng, ly nhng tc phm ca cc dch gi tn tin nht lm kim ch nam. Tuy nhin v y khng phi l mt cng trnh kho cu, ti khng c dch ng tng ch, m ch c gng din t ca on vn bng mt ngn t chn tht hiu theo cm ngh ca mt Thin sinh Vipassana qua kinh nghim Thin ca mnh. C l li phin dch ca mt vi ch hay vi on c v khng ng quy tc, nhng v cht liu ti hy vng c gi s thy c ca nguyn bn. c lin tc v chnh xc, nhng danh t Pht gio dng trong sch ny c ghi bng ting Pali mc du trong vi trng hp ting Sankrit quen thuc vi c gi Anh ng hn. Th d dng Dhamma thay Dharma, Kamma thay Karma, Nibbana thay Nirvana, Sankhara thay Samskara. cho d hiu, nhng ch Pali khi dng s nhiu s c thm ch s theo vn phm Anh. Ni chung nhng ch Pali dng trong sch c gii hn ti mc ti thiu trnh s ti ngha khng cn thit. Tuy nhin chng tin li din t gn gng nhng khi nim khng quen thuc vi t tng Ty phng khng d dng din t bng mt ch. V l do ny chng c dng trnh mt cu di dng. Tt c nhng ting Pali ghi m nt u c nh ngha phn ng gii (glossary) cui sch. K thut Vipassana mang li li ch ng u cho tt c mi ngi tp n khng phn bit ni ging, giai cp, tnh phi. trung thnh vi tiu chun ny, ti trnh dng danh t ch tnh phi trong sch. mt vi ch ti dng ch he ch Thin sinh. Xin c gi coi cch dng ny khng c phn bit tnh phi. Chng ti khng c nh ch ni n phi nam m gt phi n ra ngoi, v tri vi s ging dy v tinh thn ca Vipassana. Ti xin cm n cc bn gip trong cng trnh ny. c bit xin cm n su xa ng Goenka, mc du bn rn dnh th gi xem xt tc phm trong khi ang tin hnh v hng dn ti trn con ng o c din t trong sch.

10 Trn bnh din su xa hn, tc gi tht s ca cun sch ny l ng Goenka, v mc ch ca ti ch l trnh by s truyn Pht php ca ng. Cng qu ca tc phm ny thuc v ng Goenka, cn nhng g thiu st ti xin chu trch nhim.

11

DN NHP
Gi s bn c c hi bung b mi trch nhim vi i trong 10 ngy, sng mt ni yn tnh vng v khng b phin nhiu. bn c lo cho n y v c ngi sn sng gip bn c thoi mi. i li, ngoi nhng hot ng cn thit v gi ng, bn ch cn trnh mi giao tip vi ngi khc, v dng ht th gi nhm mt ch tm vo mt i tng c la chn trong lc thc. Bn c chp nhn ngh ny khng? Gi s bn mi ch nghe c c hi nh th, v c nhng ngi nh bn khng nhng mun m cn nn nng dng th gi rnh theo li ny, th bn s m t hot ng ca h nh th no? Bn c th ni: ch tm vo rn, hay qun, trn i hay tnh tm, t u c hay tm kim bn ng, ni hng hay ni qun. D ghi nhn l tch cc hay tiu cc th n tng chung v thin l ln trnh cuc i. D nhin, c nhng k thut tin hnh theo chiu hng ny. Nhng Thin khng nht thit phi l mt s trn chy. N cng c th l mt phng tin ng u vi i hiu i v hiu mnh. Ai cng ngh rng i l phi bn ngoi, v sng i l phi tip xc vi thc ti bn ngoi bng cch tm nhng iu tm v thn thu nhn c t bn ngoi. Phn ng chng ta khng bao gi th gt b nhng tip xc bn ngoi xem ci g xy ra bn trong. kin ny nghe c v nh ta mun dng hng gi dn mi vo nhng mu th trn mn nh truyn hnh. Chng ta th l thm him mt trng hay y bin cn hn tm kim nhng g su kn trong ta. Nhng v tr ch thc s hu hiu vi mi ngi chng ta khi chng ta thc nghim n vi tm v thn. N chng u xa m ngay y v by gi. Bng s tm ti ci by gi v y ca chng ta, chng ta c th khm ph c th gii. Ch khi no chng ta iu tra ci th gii bn trong th chng ta mi bit c thc ti nu khng chng ta s ch bit v thc

12 ti do lng tin hay quan nim bng l tr ca chng ta v n. Tuy nhin bng vo s t quan st, chng ta c th trc tip bit c thc ti v c th hc i ph vi n mt cch tch cc v sng to. Mt phng php tm hiu th gii bn trong l php thin Vipassana c ng Goenka ging dy. y l cch thc tin xem xt thc ti ca thn v tm, bc l v gii quyt nhng vn kh khn tim n , pht trin nhng tim nng v hng dn chng vo nhng vic c ch cho ta v cho ngi khc. Trong ting Pali : Vipassana c ngha l ni qun. N l tinh ty ca gio l nh Pht, l kinh nghim thc v chn l m c Pht ni n. Chnh c Pht t c kinh nghim ny nh hnh thin. Do thin l iu cn bn m Ngi dy. Nhng li Ngi ni l chng c v kinh nghim thin cng nh nhng li ch dn chi tit v hnh thin lm sao t c mc ch m Ngi ti kinh nghim v s tht. iu ny c a s chp nhn, nhng vn cn li l lm sao m hiu v hnh theo nhng li Ngi ging. Ngy nay khng c mt php thin no c th chng ra mt bng chng lch s chng t l do c Pht dy, c truyn t thi Ngi cho n by gi nh cc v Thin s v cc t ca h. Khong cch hng nghn nm bi xa bt c bng chng no c th c. V trong khi nhng li ni ca c Pht ghi chp trong cc kinh in c cng nhn l xc thc th s gii thch nhng li ging ca Ngi v Thin rt kh khn nu khng c s hnh thin. Nhng nu c mt k thut c bo tn t bao nhiu th h em li nhng kt qu nh c Pht m t v nu n ph hp chnh xc vi li Ngi dy v soi sng nhng im t xa vn cn m m, th k thut chc chn xng ng chng ta tm hiu. Vipassana l phng php y. N l mt k thut c bit ch n gin, khng c gio iu, v vt trn tt c l kt qu m n cng hin. Php thin Vipassana c dy trong nhng kha thin 10 ngy cho nhng ngi thc lng mun hc, v nhng ngi mnh khe v c th xc ln tinh thn. Trong 10 ngy, nhng ngi tham d c tr trong khun vin ca thin vin, khng lin lc vi th gii bn ngoi. H khng c c v vit cng nh khng c thc hnh mt nghi thc tn gio hay tp luyn

13 mt php no khc, m ch lm ng theo nhng li ch dn. Trong ton kha hc, h phi gi nhng gii cn bn nh tnh dc v ru. H phi gi im lng trong 9 ngy u, tuy nhin h c t do tho lun nhng vn v thin vi cc ph gio v nhng vn vt cht vi ban qun tr. Trong 3 ngy ri u, nhng ngi tham d thc tp nh tm. y l s sa son i vo phn k thut chnh ca Vipassana, phn ny c dy vo ngy th t ca kha hc. Nhng bc tip theo ca Php c gii thiu mi ngy, do n cui kha hc ton th k thut s c trnh by bng nhng nt chnh yu. Vo ngy th 10, s yn lng c bi b, v Thin sinh chuyn tip v i sng hng ngoi. Kha hc kt thc vo sng ngy 11. Kinh nghim 10 ngy hnh nh em li mt s kinh ngc cho Thin sinh. Trc ht thin l mt cng vic kh nhc. Quan nim thng thng cho rng thin l khng lm g c, hay l ngh ngi, l mt quan nim sai lm. S hnh thin lin tc cn thit hng dn tin trnh ca tm c thc theo mt ng li ring bit. Li ch dn bo phi tp ht sc mnh nhng khng cng thng. Cho n khi ta lm c nh trn, khng th s tp luyn c th rt chn nn v mi mt. Mt iu bt ng na l nhng iu thy c trong ta do s t quan st khng phi lun lun th v v ngy ngt. Thng thng chng ta rt la chn khi ta t quan st mnh. Khi chng ta soi gng, chng ta thng la kha cnh p, v mt d thng nht. Cng vy chng ta c mt hnh nh trong tm nhn mnh vo nhng c tnh ng c chim ngng, gim thiu nhng khuyt im, v loi b lun mt vi kha cnh ca tnh nt. Chng ta nhn hnh nh m ta mun nhn, khng phi hnh tht ca chnh ta. Nhng Vipassana l mt k thut quan st thc ti t mi kha cnh. Thay v ch in ra nhng hnh nh ca t ng, Thin sinh phi i din vi ton th s thc khng ct sn. Mt vi kha cnh ca n rt kh m chp nhn. Trong khi thin, i lc thay v tm c s bnh an trong ni tm th ta li ch thy b giao ng. Tt c nhng g v kha thin hnh nh u khng th thc hnh c, khng th chp nhn c nh thi kha biu qu nng,

14 ch n , k lut, li ging, li khuyn ca ph gio, v ngay c k thut thin. Tuy nhin mt bt ng na l nhng kh khn qua i. mt giai on no Thin sinh hc lm nhng c gng m khng phi c gng, gi s tnh thc thoi mi, mt s v chp. Thay v phi vt ln, Thin sinh tr nn mi mit trong s tp luyn. By gi nhng bt tin trong sinh hot tr thnh khng quan trng, k lut tr nn c ch v nng , thi gian qua mau khng nhn bit. Tm tr nn an tnh nh mt h trong trin ni lc rng ng, soi r cnh vt chung quanh v ng thi l y h cho nhng ai nhn gn. Khi s trong sng ny ti, mi pht u trn ngp s xc nh, p , v bnh an. Do vy Thin sinh khm ph ra rng k thut ny thc hu hiu. Mi bc l mt bc nhy vt, v bn thy bn c th lm iu . Vo lc cui ca 10 ngy bn s thy r hn hnh trnh ca kha hc t u n cui di nh th no. Thin sinh qua mt tin trnh tng t nh mt cuc gii phu, m mt vt thng y m. M vt thng v nn m ra rt au n, nhng nu khng lm vy th vt thng chng bao gi lnh. Mt khi ly ht m i th bn thot khi nhng au n do n gy ra, v c th phc hi li sc khe. Tng t nh vy, qua mt kha thin 10 ngy, Thin sinh r b bt phin no trong tm v vui hng mt sc khe tinh thn mnh m hn. K thut Vipassana lm thay i su xa bn trong, s thay i ny vn cn tip tc sau kha thin. Thin sinh s thy rng bt c sc mnh tinh thn no m mnh c c trong kha hc bt c iu g hc c u c th p dng trong i sng hng ngy cho chnh mnh v cho ngi khc. i sng tr nn ha hp, c kt qu, v hnh phc hn. K thut ng Goenka dy l k thut ng hc t ng Sayagyi Ubakhin Min in. V ny l hc tr ca ng Saya U Thet, mt Thin s ni ting Min in vo u th k 20. ng Saya U Thet li l hc tr ca ng Ledi Sayadaw, mt Thin s v cng l mt hc gi Min vo cui th k 19 v u th k 20. Xa hn na th khng thy c ti liu no v cc thy dy php mn ny. Nhng ngi ta tin rng ng Ledi Sayadaw hc t nhng v thy c truyn gn gi k thut ny t xa, t lc Pht gio c truyn vo Min in.

15 Chc chn k thut ny ph hp vi nhng iu c Pht ging dy v thin vi nhng li l n gin nm na nht. V quan trng nht l n em li kt qu tt, c tnh cch c nhn, hin nhin, v tc khc. Cun sch ny khng phi l ti liu gip bn tu tp ly php thin Vipassana. Ai dng n t tu tp nu gp nguy him th rng chu. K thut phi c hc kha thin, ni c mi trng thun tin cho Thin sinh, v c ph gio c hun luyn ng cch. Thin l mt vic nghim trng, nht l k thut Vipassana, n i ph vi phn thm su ca tm. Tp thin khng c coi nh hay khinh xut. Nu c cun sch ny khin bn hng khi mun tp Vipassana, bn c th lin lc vi a ch cui sch bit thi gian v a im ca kha hc. Mc ch ca cun sch ny l cho bn thy nhng nt chnh ca php thin Vipassana do ng Goenka dy, vi hy vng m rng tm hiu bit ca bn v gio l ca c Pht v v k thut thin, im tinh ty ca gio l.

16

MN BI LI HC
Mt ln kia, mt v gio s tr tui i du lch bng ng thy. ng l mt nh i tr thc. Tn ca ng c mt ui di l th ng sau vi bng cp v chc tc, nhng kinh nghim i ca ng th chng c bao nhiu. Trong thy th on c mt ngi thy th gi v hc. Mi bui chiu ngi thy th ny thng n phng ca v gio s tr nghe ng ta ni chuyn v nhiu ti. ng rt ngng m ti hc ca v gio s. Mt bui chiu, sau my ting ng h ni chuyn vi v gio s, ng thy th gi sa son i th v gio s hi : - Ny c, c hc mn a cht cha? - Tha ngi l g ? - L mn kho st v tri t. -Tha ngi cha. Ti cha h ti trng bao gi, v ti cng cha bao gi hc ci g. - C , c lng ph mt phn t cuc i ri ! C gi di mt ra t ngh: Nu nh thng thi ni vy, chc chn l phi ng; ta ph phm mt phn t cuc i. Chiu hm sau, khi ngi thy th gi sp i, th v gio s li hi: - Ny c, c hc Hi dng hc cha? - l g th, tha ngi? - L mn kho cu v bin. - Tha khng, ti cha h hc ci g bao gi. - C i, c ph phn na cuc i ri ! C thy th i ra, mt li cng di thm : Ta ph na cuc i; nh thng thi ny ni th.

17 Chiu hm sau na, v gio s tr li hi ng gi: - C i, c hc mn Kh tng cha? - L g th ? Ti cha bao gi nghe ni n c. - Sao, l ngnh hc v gi, ma, thi tit. - Tha ngi khng. Nh ti tng ni vi ngi, ti cha tng bao gi i hc, v cha tng bao gi hc g. - C khng hc khoa hc v t m trn c sng, c khng hc v thi tit m c phi ng u hng ngy? C i, c lng ph ba phn t cuc i ! Ngi thy th gi rt bun ru : Nh thng thi ny ni ta ph ba phn t cuc i. Ngy hm sau n lt ngi thy th gi. ng chy n phng v gio s tr v ku ln: - Gio s, ngi c hc mn bi li khng? - Mn bi li, c mun ni g? - Ngi c bit bi khng? - Khng, ti khng bit bi. -Tha gio s, ngi ph c cuc i ri! Con tu m vo tng v ang chm. Nhng ngi bit bi, c th bi vo b, nhng ngi khng bit bi c th b cht ui. Tha gio s, ti rt tic, ngi mt c cuc i!

18

CHNG I TM KIM
Chng ta ai ai cng i tm s bnh an v ha hp, v chng ta u thiu thn nhng th trong i. Chng ta u mun c hnh phc, v coi l quyn ca chng ta. Tuy hnh phc l mc tiu m chng ta u c gng tin ti, nhng t khi t c. Trong i, nhiu lc chng ta tri qua nhng bt mn nh giao ng, bc bi, bt ha, au kh. D rng trong lc ny, chng ta khng c g bt mn, chng ta vn c th nh li nhng lc m bt mn lm chng ta au kh, hay tin on lc chng c th xy ra. Cui cng, tt c mi ngi chng ta u phi i din vi s au kh ca ci cht. Khi con ngi bt mn khng gi c yn lng m li mun chia s nhng au kh vi ngi khc, lm cho khng kh chung quanh ngi au kh tr nn kch ng khin cho ai vo cng cm thy b giao ng v bun ru. Do , nhng cng thng c nhn cng hng to nn cng thng x hi. y l vn cn bn ca cuc i : Tnh cht bt mn ca n. C nhng vic ta khng mun li xy ra; c nhng vic ta mun li khng xy ra. Chng ta khng bit tin trnh ny do u v xy ra nh th no, cng nh ta m mt v s sanh t ca chng ta. Hai mi lm th k trc Bc n, mt ngi quyt nh cu xt vn ny, vn kh au ca nhn loi. Sau nhiu nm tm kim v th nhiu phng php, ng khm ph ra mt cch ni qun vo chnh thc ti ca bn tnh mnh v th nghim s gii thot thc s khi kh au. Sau khi t c mc ch ti thng ca s gii thot khi au kh v xung

19 t, ng dnh ht qung i cn li gip ngi khc thc hin c nh ng thc hin, ch cho h con ng gii thot cho chnh h. Ngi ny l SIDDHATTHA GOTAMA, l c Pht, mt bc gic ng, ch nhn mnh l mt ngi bnh thng. Ging nh tt c cc bc thy v i, Ngi tr thnh ti ca nhng huyn thoi; nhng d cc chuyn v nhng kip trc c k diu n u, hoc v nhng huyn nng ca Ngi, tt c u ng Ngi khng bao gi tuyn b Ngi l thn thnh hay c thn thnh hi nhp. Bt c nhng c tnh g Ngi c u l nhng tnh tt ca con ngi c Ngi lm cho ton m. V vy, nhng g Ngi t c, u nm trong tm tay nhng ai lm nh Ngi lm. c Pht khng dy mt tn gio, mt trit l, hay mt h thng tn iu no. Ngi gi nhng g Ngi dy l Php (DHAMMA), l lut, lut thin nhin. Ngi khng thch gio iu hay suy lun v ch. Ngi ch cng hin mt gii php ph qut, thc tin cho mt vn ph qut. Ngi ni : By gi cng nh trc kia, ta dy v kh v cch dit kh. 1 Ngi t chi mi tranh lun khng dn n s gii thot kh au. Ngi nhn mnh nhng iu Ngi ging khng phi do Ngi pht minh ra hay c mc khi. ch l chn l, thc ti m do s c gng Ngi tm ra nh nhng ngi trc Ngi lm v nhng ngi sau Ngi s lm. Ngi khng gi c quyn chn l. Ngi cng khng i hi mt thm quyn c bit no v nhng iu Ngi dy v mi ngi tin ni Ngi hay v tnh cch hp l hin nhin ca nhng iu Ngi dy. Tri li, Ngi cn khuyn nn nghi ng v th nghim li nhng g ngoi tm kinh nghim ca ta l mt s chnh ng : ng vi tin nhng g nghe c, nhng g c truyn li t nhng th h trc, nhng kin ca i chng, hay nhng g kinh in ni. ng chp nhn iu g l ng nu ch do suy lun, do s xt on b ngoi, hay v thin v v mt quan im no , hay v n c v ng tin, hay v do thy mnh bo nh vy. Nhng khi chnh cc bn t mnh bit : Nhng nguyn tc ny khng tt, ng ch trch, b cc nh hin trit ln n, v

20 nu chp nhn v lm theo th chng ch dn n s tai hi v au kh, lc bn phi bung b chng. V khi cc bn t bit, Nhng nguyn tc ny tt, khng c g ng ch trch, c cc nh hin trit khen ngi; v khi chp nhn v em p dng, chng mang n an lc v hnh phc, th bn phi chp nhn v em ra thc hnh. 2 Thm quyn cao nht l t mnh th nghim ly chn l. Khng nn chp nhn iu g ch do lng tin m thi; chng ta phi xem xt xem n c hp l, thc t, v c ch li hay khng. Xt mt gio l bng l lun khng chp nhn n l chn l. Nu chng ta mun c hng li ch ni chn l, chng ta phi th nghim n trc tip. Lc ta mi c th bit c n c tht l chn l khng. c Pht lun lun nhn mnh rng nhng iu Ngi dy ch l nhng g Ngi th nghim bng s hiu bit trc tip, v Ngi khuyn khch ngi khc chnh h cng pht trin nhng hiu bit nh vy, tr thnh thm quyn ca chnh mnh: Mi ngi hy t bin mnh thnh mt hn o, mt ni nng ta cho chnh mnh; khng c ni nng ta no khc. Hy ly chn l l hn o ca mnh, ly chn l lm ni nng ta; khng c ni nng ta no khc. 3 Tht s, ni nng ta duy nht i, mnh t vng chc duy nht cho ta dng, thm quyn c nht hng dn ta ng hong v che tr ta l chn l, Php, lut thin nhin, c th nghim v kim chng bi chnh ta. V vy trong s ging dy ca Ngi, c Pht lun lun cho s th nghim chn l trc tip l iu ti quan trng. Nhng g Ngi th nghim, Ngi c gng ging tht r ngi khc c th dng lm kim ch nam t mnh th nghim chn l. Ngi ni: Gio l ta trnh by khng c hai mt, mt trong mt ngoi. Ta khng ct du mt iu g c.4 Ngi khng c nhng b truyn dnh ring cho mt s ngi c chn. Ngc li, Ngi mun ging nh lut thin nhin tht n gin v rng ri cng nhiu ngi c hng li ch bao nhiu th cng tt by nhiu. Ngi khng thch thit lp mt tn gio, hay sng bi c nhn m Ngi l trung tm. Ngi ch trng nhn cch ca ngi truyn gio khng quan trng bng gio l ngi dy. Mc ch ca Ngi l ch ng gii thot cho ngi khc t gii thot ch khng phi bin h thnh nhng tn m qung. i vi ngi by t s cung knh qu ng, Ngi ni: Ngi c

21 li ch g khi chim ngng thn xc s b hy hoi ny? Ngi no thy Php l thy ta; ngi no thy ta l thy Php.5 Lng sng knh mt ngi khc, d ngi c thnh thin i na cng khng gii thot c ai. Khng th no c s gii thot hay cu chuc m khng c kinh nghim trc tip v thc ti. V vy chn l l chnh, ch khng phi ngi truyn php. Chng ta nn knh trng ngi truyn php, nhng cch tt nht by t lng tn knh l t chng ly chn l. Khi nhng vinh d qu lng ph dnh cho Ngi lc cui i, c Pht phm bnh: y khng phi l cch tn knh, hay sng bi ng cch mt ng gic ng. Chnh cc s, vi, hay cc c s i trn ng o Php t bc khi u cho n ch, hnh Php ng cch, l ngi tn knh bc gic ng mt cch long trng nht. 6 c Pht dy con ng m mi ngi u c th theo. Ngi gi con ng l Bt Chnh o. Gi l chnh v nhng ai i trn con ng s tr thnh mt ngi chnh tm, thnh thin, gii thot khi au kh. l con ng ni qun vo bn cht ca thc ti, con ng thc hin chn l. gii quyt nhng vn ca chng ta, chng ta phi thy thc trng ca chng ta. Chng ta phi hc nhn bit thc ti biu kin, v cng i su vo vt khi tng lp bn ngoi nhn thc c nhng s thc tinh t hn, ri ti s thc ti hu, v cui cng l th nghim chn l ca s gii thot au kh. Bt c danh t no chng ta chn gi chn l gii thot, hoc l Nit Bn (NIBBANA) thin ng, hay l g i na, u khng quan trng. iu quan trng l thc nghim n. Con ng duy nht th nghim s tht mt cch trc tip l nhn vo bn trong, l quan st mnh. C i ta ch quen nhn ra ngoi. Chng ta lun lun ch n nhng g xy ra bn ngoi, nhng g ngi khc lm. Chng ta t khi hay chng bao gi th tm hiu c cu thn tm, hnh ng, v thc ti ca chng ta. V vy chng ta khng bit g v chng ta ht. Chng ta khng nhn bit c ci tai hi ca s ngu ti v chnh mnh n tai hi nh th no, nhng lc lng bn trong bt chng ta lm n l cho chng nh th no m chng ta khng h hay bit.

22 Ci bng ti bn trong ny phi b nh tan i chng ta c th hiu c chn l. Chng ta phi ni qun vo chnh bn cht ca ta hiu c bn cht ca s hin hu. Do con ng c Pht ch l con ng t xt, t quan st. Ngi ni: Trong ci thn xc cha ng tm thc ny, ta khm ph c v tr, ngun gc ca v tr, s kt thc ca v tr, v con ng dn n s kt thc y. 7 Ton th v tr v nhng lut thin nhin do v tr vn hnh u c th nghim trong ta. Chng ch c th c th nghim trong ta m thi. Con ng ny cng l mt con ng thanh lc. Chng ta iu tra s tht v chng ta khng phi v tr t m m v c mc ch nht nh. Do s t quan st, chng ta ln u tin tnh thc c nhng phn ng c iu kin, nhng thnh kin lm lu m tm tr, che du thc ti, v to au kh. Chng ta thy rng nhng bc bi tch ly bn trong lm chng ta b giao ng, au kh, v chng ta nhn thc c rng chng ta c th loi b chng c. Dn dn chng ta hc cch ha gii chng, v tm chng ta tr nn tinh khit, an bnh v hnh phc. ng o l mt tin trnh i hi s p dng lin tc. C th t nhin c nhng bc tin vt mc, nhng ch l kt qu ca nhng c gng lu di. Cn phi tin hnh tng bc mt; v ch li ti ngay tng bc. Chng ta khng theo con ng o thu thp nhng li ch ch hng th trong tng lai, c ln tri sau khi cht nh phng on. S li ch phi c th, sng ng, c tnh cch c nhn, c th nghim y v by gi. Trn ht, y l mt gio l thc hnh. Ch c lng tin ni c Pht, hay gio l ca Ngi s khng gip ta gii thot khi au kh. Hiu o bng l tr cng chng gip g. C hai ch c gi tr nu chng gi hng cho ta em gio l ra thc hnh. Ch c thc hnh nhng iu ging dy ca c Pht mi c kt qu c th, v lm cho i sng ta tt p hn. c Pht ni : Nu ch tng kinh m khng p dng n, th cng ging nh mt nh chn nui ch m b ca ngi khc; hn khng c hng phn thng i sng ca nhng ngi i tm chn l.

23 Mt ngi c th ch c c vi ch trong kinh in, nhng nu ngi y sng cuc sng ca Php, bc t bc u cho ti ch, th ngi c hng phn thng cho ngi i tm chn l. 8 ng o phi theo, gio l phi c thi hnh; nu khng, ch l mt bi tp v ngha. Khng cn phi l Pht t mi tp c php Thin ny. Nhn hiu khng c gi tr g. au kh khng phn bit ai, m chung cho c mi ngi; bi vy, thuc cha mun c ch phi c p dng cho tt c mi ngi. K thut khng c ch dnh ring cho cc n gi l nhng ngi tch ri khi i sng hng ngy. D nhin phi cn mt khong thi gian hc cch thc hnh, nhng sau khi hc xong ri, ta phi p dng chng vo i sng hng ngy. C ngi ri b nh v nhng trch nhim th tc theo con ng ny, c c hi hc hi nhiu hn, thm nhp gio l su xa hn, v do tin b nhanh hn. Mt khc, c ngi vo i chu nhiu trch nhim, ch c thi gian gii hn thc tp. Nhng d l ch gia nh hay v gia nh, ta phi p dng Php. Ch c p dng Php mi mang li kt qu. Nu y tht s l con ng dn ta t au kh n bnh an, th trong khi tin bc trn con ng thc hnh, chng ta phi c hnh phc hn, ha hp hn, v bnh an vi chng ta hn. ng thi, mi quan h ca ta vi ngi khc cng phi tr nn bnh an v ha hp hn. Thay v tng thm s cng thng cho x hi, chng ta c th ng gp tch cc vo s lm tng hnh phc v an bnh ca mi ngi. Mun theo ng o, chng ta phi sng cuc sng ca Php, ca s tht, ca s tinh khit. y l con ng ng n thi hnh gio l. Thc hnh Php ng n l ngh thut sng vy.

24

VN P

Thy hay vin dn c Pht, vy c phi thy ging o Pht khng? Ti khng quan tm n o gio (Ism). Ti ging Php (DHAMMA) nh c Pht ging. Ngi cha h bao gi dy mt o gio hay mt hc thuyt no, Ngi dy nhng iu m c th ch li cho ngi mi tng lp: mt ngh thut sng. Sng trong s ngu ti th c hi cho mi ngi, hu pht trin th tt cho mi ngi. Bi vy, ai tp php mn ny u thy ch li. Mt tn Thin Cha gio, s tr thnh mt con chin ngoan o, mt ngi Do Thi gio, mt ngi Hi gio, mt ngi n gio, mt ngi Pht t u tr thnh tn tt ca tn gio h. Ta phi tr thnh mt ngi tt, nu khng, ta chng bao gi c th l mt tn tt. iu quan trng nht l lm sao tr thnh mt ngi tt. Thy ni n iu kin ha. C phi tp php mn ny l mt loi iu kin ha tm hn, d rng l iu kin ha tch cc ? Tri li, y l mt phng php ha gii iu kin. Thay v bt tm phi nhi nht mt ci g, phng php ny t ng loi b nhng tnh bt tnh ch cn li nhng tnh thanh tnh, tch cc trong tm. Khi loi tr nhng tiu cc l bn cht ca tm s c biu l. Nhng khi ngi thin trong mt t th no , trong mt khong thi gian v hng s ch tm theo mt cch no cng l iu kin ha? Nu bn thc hnh n nh mt tr chi, hay mt cch my mc th ng l iu kin ha tm. Nhng l khng hnh ng php Vipassana. Khi Php c hnh ng, n s gip bn thc nghim s tht mt cch trc tip. V t kinh nghim ny t nhin s hiu bit c pht trin, v nhng iu kin trc b tiu hy.

25 Ngi thin c ngy qun ht chuyn i c phi l ch k hay khng? Nu ch c vy th ng l ch k, nhng y ch l mt phng tin a n mt kt qu hon ton khng ch k : Mt tm hn lnh mnh. Khi bn c bnh, bn vo nh thng ly li sc khe. Bn khng c i m ch n ly li sc khe tip tc sng. Cng vy bn theo kha thin tm c lnh mnh, nh vy bn hnh s tt cho chnh mnh v cho ngi khc trong i sng hng ngy. Nhn thy s au kh ca ngi khc m mnh sng bnh an, hnh phc th c phi l v tnh hay khng? Nhy cm i vi au kh ca ngi khc khng c ngha l bn phi bun. Thay vo , bn phi bnh tnh, qun bnh m hnh ng lm gim i s au kh ca h. Nu bn cng bun, bn lm tng s bun quanh bn, bn chng gip cho ai m cng chng gip g cho chnh bn. Ti sao chng ta khng sng bnh an ? V thiu hu. Mt cuc sng thiu hu l mt cuc sng o tng, n l mt tnh trng khch ng, au kh. Trch nhim u tin ca chng ta l sng mt cuc sng lnh mnh, ha hp, tt cho chng ta v cho tt c mi ngi khc. Mun vy, chng ta phi hc x dng ci kh nng t quan st, quan st s tht ca chng ta. Ti sao cn phi theo kha thin 10 ngy hc k thut ny? Nu bn c th lu hn th cng tt. Tuy nhin 10 ngy l thi gian ti thiu c th nm vng c nhng im cn bn ca phng php ny. Ti sao phi yn trong khun vin ca thin vin 10 ngy? Bi v bn y thc hin mt cuc gii phu v ni tm bn. Mi cuc gii phu u phi c thc hin trong bnh vin, trong phng m c bo v khi b nhim trng. y, trong khun vin thin vin bn

26 c th thc hin cuc gii phu m khng b quy ri bi nhng nh hng bn ngoi. Khi kha hc chm dt, cuc gii phu xong, v bn sn sng ra i din li vi i. Phng php ny c cha lnh bnh khng? C, l kt qu ph ca Php. Nhiu bnh tm thn (psychosomatic disease) t nhin lnh khi nhng bc bi trong tm c gii ta. Nu tm b giao ng, thn bnh chc chn pht trin. Khi tm tr nn thanh tnh th bnh t khc khi. Nhng nu mc ch ca bn ch cha khi bnh thay v trong sch ha tm hn, th bn chng t c iu g. Ti thy nhng ngi theo kha thin ch cha bnh, h ch ch tm vo bnh ca h trong sut kha hc: Hm nay bnh c bt khng? Khng, khng kh hn. . . Hm nay bnh c gim i khng? Khng, khng gim i ! H ph c 10 ngy nh vy. Nhng nu nh ch l thanh khit tm, th bnh s t ng khi do kt qu ca thin. Mc ch ca cuc i l g? L thot khi kh au. Con ngi c kh nng tuyt diu vo su bn trong, quan st thc ti, v ra khi kh au. Khng dng kh nng ny l ph phm cuc i. Hy dng n sng mt i sng thc s khe mnh v hnh phc. Thy ni n trng hp b ch ng bi tiu cc, th cn khi tch cc ch ng th sao, chng hn nh tnh yu? Ci m bn gi l tch cc l bn cht tht ca tm. Khi tm thot khi s iu kin ha th n lun lun trn y tnh thng - tnh thng tinh khit - v bn cm thy bnh an v hnh phc. Nu bn b c tiu cc, th cn li tch cc v s tinh khit. Hy cho c th gii ny c trn ngp bi s tch cc ny.

27

BC TRN NG O
Trong thnh Savatthi Bc n, c Pht c mt trung tm ln, ni mi ngi ti thin v nghe Ngi ni Php. Mt chng tr tui thng n nghe Php mi bui chiu. Chng nghe c Pht ging Php trong nhiu nm nhng cha bao gi em nhng gio l ra thc hnh. Sau vi nm, mt chiu kia chng n thin vin sm v thy c pht ch c mt mnh. Chng li gn Ngi v ni : -Bch Ngi, con c mt cu hi c lm con thc mc mi. -, khng nn c mt nghi vn no trn con ng ca Php. Hy lm cho chng c sng t. Cu hi ca anh l g? -Bch Ngi, trong nhiu nm con n thin vin, con nhn thy c mt s ln cc nh tu hnh v c s quanh Ngi. Qua nhiu nm thng h n vi Ngi, mt vi v trong h nh con thy t n giai on cui cng : hin nhin h gii thot hon ton. Con cng thy nhiu ngi khc c nhiu thay i trong cuc sng, mc du con khng th ni h c gii thot nhng h thin lng hn trc nhiu. Nhng bch Ngi, con cng nhn thy mt s ln hn trong c con vn nh c, v i khi cn t hn. Bch Ngi ti sao li nh vy? Ngi ta n vi Ngi, mt v nhn hon ton gii thot, mt ngi y quyn lc v t bi. Ti sao Ngi khng dng quyn lc v t bi gii thot h? c Pht mm ci v ni: -Ny anh thanh nin, anh sng u? Qu anh u? -Bch Ngi, con sng y, thnh Savatthi, th ph ca Kosala. -Phi, nhng v mt anh cho thy anh khng phi l ngi y. Qu anh u? -Bch Ngi, Rajagaha, th ph ca Magadha. Con n sinh sng y t my nm nay ri. -Th anh c ct t mi lin lc vi Rajagaha khng?

28 -Bch Ngi khng. Con cn h hng, bn b, c s lm n . -Vy chc l anh phi i v Rajagaha lun ch? -Bch Ngi, phi. Hng nm con tr v Rajagaha nhiu ln. -C i i li li nhiu ln nh th, chc l anh thuc ng ch? -, bch Ngi, phi. Con bit r lm. D cho c bt mt li con cng tm c ti Rajagaha, v con i li ng ny nhiu ln. -V bn anh, nhng ngi bit r anh chn chn h phi bit anh t Rajagaha ti lp nghip y? H phi bit anh thng i Rajagaha v tr li, v anh bit r ng t y n Rajagaha? -, bch Ngi, phi. Nhng ngi thn cn vi con u bit con hay i Rajagaha v bit r ng i. -Vy chc chn phi c ngi n hi anh ng i n Rajagaha. Anh c du h khng hay anh ch r cho h ng i? -Bch Ngi, c g m phi du. Con ht lng ch cho h : bt u hy i v hng ng ri hng v pha Banaras, v tip tc i ti Gaya, ri Rajagaha. Con ging rt r cho h. -V tt c nhng ngi anh ch ng c u n c Rajagaha khng? -Sao vy tha Ngi? Nhng ngi no i ht ng th s ti Rajagaha. -Ny chng thanh nin, l nhng g ta mun ging cho anh. Mi ngi tip tc n vi ta, bit rng y l mt ngi i t y n Nit Bn v bit r ng ny. H ti v hi: ng no ti Nit bn, ti gii thot? V c g u du dim. Ta ging cho h : y l con ng. Nu c ngi gt u v ni : Ni hay lm, con ng tt nhng ti khng bc trn ; mt con ng k diu nhng ti khng mun nhc mnh bc, lm sao ngi n ch c?

29 Ta khng vc ai trn vai a h ti ch. Khng ai c th vc ai trn vai mang ngi ti ch. Cng lm, vi lng t i ngi c th ni : Ny, y l con ng, v ti i trn nh th no, bn phi i v bn s ti ch. Mi ngi phi t mnh i, t mnh bc. Ngi bc mt bc gn ch m bc. Ngi bc 100 bc gn ch 100 bc. Ngi bc ti tn cng cng s t ti ch. Bn phi t mnh i trn con ng.9

30

CHNG II IM KHI U

Ngun gc ca au kh ngay trong chng ta. Khi chng ta hiu c chnh thc ti ca chng ta th chng ta s nhn bit c gii php ca vn au kh. Hy bit mnh l li khuyn ca nhng ngi hiu bit. Chng ta phi bt u bng cch hiu c bn cht ca chnh mnh, nu khng chng ta chng bao gi gii quyt c vn ca chng ta hay ca th gii. Nhng thc s th chng ta bit g v chnh chng ta? Chng ta t cho mnh l quan trng, l c nht, nhng s hiu bit ca mnh v chnh mnh th rt hi ht. Chng ta hon ton khng bit g v mnh nhng tng lp su hn. c Pht quan st hin tng ca con ngi bng cch quan st chnh bn thn mnh. B ra ngoi mi tin kin, Ngi tm hiu thc ti bn trong v nhn thy rng mi ngi gm c 5 tin trnh : 4 thuc v tinh thn, v mt thuc v th xc.

VT CHT Chng ta hy bt u kha cnh th xc. y l phn r rt, hin nhin nht ca con ngi, sn sng c nhn bit bi nhng gic quan. Tuy nhin, s hiu bit ca chng ta v kha cnh ny rt ngho nn. B ngoi, ta c th kim sot c thn th : i ng, hnh ng theo mun. Nhng trong mt bnh din khc, ni tng hot ng ngoi tm kim sot ca chng ta, v chng ta cng chng bit g v nhng hot ng ny. mt mc tinh t hn, chng ta khng bit g v nhng phn ng sinh ha khng ngng xy ra trong mi t bo ca c th. Nhng y cng cha phi

31 l hin ti ti hu ca hin tng vt cht. Trn cn bn, ci c th tng nh c, li c cu to bi nhng vi t v nhng khong trng khng. Hn na, ngay nhng vi t ny cng khng thc s c; khong thi gian sinh tn ca mt vi t cn ngn hn mt phn t ca mt giy ng h. Cc vi t sinh v dit lin tc nh mt dng chn ng. y l thc ti ti hu ca c th, ca c vt cht c c Pht khm ph ra cch y trn 2500 nm. Cc nh khoa hc hin i, qua nhng cuc nghin cu, cng nhn thc v chp nhn thc ti ti hu ny ca v tr vt cht. Tuy nhin, nhng nh khoa hc ny khng c gii thot hay gic ng. V h t m nghin cu bn cht ca v tr, dng tr thng minh v da vo nhng kh c kim chng li nhng l thuyt ca h. Ngc li, ng c thc y c Pht tm hiu v tr l nguyn vng mun tm mt gii php thot khi au kh, ch khng phi v t m. Ngi khng dng dng c no khc ngoi tm Ngi. Chn l do Ngi khm ph ra do Ngi trc tip kinh nghim ch khng phi do l lun. V vy m Ngi c gii thot. Ngi tm thy rng ton th v tr vt cht u c u to bi nhng vi t m ting Pali gi l Kalapas, hay nhng n v bt kh phn. Nhng n v ny ph by nhng bn tnh ca vt cht di nhiu dng thc khc nhau : trng khi, sc kt hp, nhit , chuyn ng. Chng kt hp li to thnh nhng kin trc trng c v trng cu. Nhng tht s nhng kin trc ch hp bi nhng vi t kalapas trng thi lin tc sinh v dit. y l thc ti ti hu ca vt cht : mt dng ba ng hay vi t. y l c th m mi ngi chng ta gi l ci ta.

TM Cng vi tin trnh th xc, cn c tin trnh tm l : Ci tm. Mc du ta khng th s m, hay nhn thy c tm, nhng ta cm thy n quan h mt thit vi chng ta hn c thn th ta : chng ta c th mng tng mt kip sng sau ny khng c thn, nhng ta khng th no tng tng c

32 mt kip sng khng c tm. Tuy nhin, s hiu bit ca chng ta v tm tht nh nhoi v s kim sot ca ta v n cng tht t i. bao ln chng t chi khng lm theo ta mun, m lm nhng iu ta khng mun. iu khin tm thc l mt iu kh, n nh v thc th tht s ngoi quyn hn v s hiu bit ca chng ta, v n c nhng lc m chng ta khng th chp nhn hay khng h hay bit. Trong khi quan st c th c Pht cng quan st ci tm, v Ngi thy tm gm 4 tin trnh: thc, (Vinnana), tng (Sann), th (Vedan), v hnh (Sankhra). Tin trnh th nht l thc, l phn tip nhn ca tm, mt vic lm ca v phn bit thc. N ch ghi nhn s vic xy ra ca mt hin tng no , s tip nhn nhng g tm v thn thu nhn vo. N ghi li nhng d kin sng ca kinh nghim nhng khng t tn hay ph phn. Tin trnh th hai l tng, hnh ng nhn bit. Phn ny ca tm nhn ra nhng g m thc ghi nhn. N phn bit, t tn, v xp loi nhng d kin sng thu nhp vo v nh gi chng l tch cc hay tiu cc. Thin trnh th ba l th. Tht ra, ngay khi d kin c thu nhn th cm gic dy ln, mt du hiu cho bit c g ang xy ra. Mt khi m nhng d kin thu nhn vo cha c nh gi, th cm gic vn gi trng thi trung tnh. Nhng khi chng c gn cho mt gi tr th cm gic s tr nn th v hay bc bi ty theo s nh gi. Tin trnh th t l hnh. Nu cm gic thch th th mt mong c khi dy, mong mun kinh nghim c ko di v c tng cng thm. Nhng nu l mt cm gic kh chu th li mun n chm dt v y n i. Tm phn ng (hnh) theo thch hay khng thch. Th d khi tai hot ng bnh thng v khi ta nghe mt m thanh th s nhn bit (thc) bt u lm vic. V khi m thanh c ghi nhn l nhng li vi ngha tch cc hay tiu cc, th tng bt u hot ng. Sau cm gic (th) xut hin. Nu l nhng li khen, th cm gic d chu ni ln, nu l li ch bai, th cm gic bc bi ni ln. Lp tc hnh ng xy ra (hnh). Nu cm gic thch

33 th, th ta bt u thch n, v mun c ngi khen nhiu hn. Nu l cm gic kh chu, th ta bt u ght n, v mun chm dt s ch bai. Nhng bc tng t s xy ra khi mt trong nhng gic quan nhn nhng d kin vo: thc, tng, th, hnh. Bn ci hot ng ca tm ny lt qua cn nhanh hn c nhng vi t khng bn ca thc ti vt cht. Mi khi gic quan tip xc vi mt vt no , th bn tin trnh ca tm xy ra chp nhong, v lp li nh vy vi mi ln tip xc sau. N xy ra nhanh n ni ta khng bit nhng g xy ra. Ch khi no mt phn ng c bit c lp i lp li trong mt khong thi gian di, v mt dng thc rt ni bt v mnh lit, th ta mi thc c m thi. Ci kha cnh ni bt nht ca s m t con ngi khng phi nhng iu c t, m nhng iu b xt. Chng ta hoc l ngi Ty phng, ng phng, C c gio, Do Thi gio, Hi gio, n gio, Pht gio, v tn ngng, hay l g i na th mi ngi trong chng ta u c mt s tin chc bm sinh rng c mt ci ti mt ch no trong ta, mt tnh danh lin tc. Chng ta thng cho rng mt ngi sng 10 nm v trc, sng trong hin ti, sng 10 nm v sau, v c l cn hin din kip khc sau khi cht, cng vn cng l mt ngi. D chng ta c tin mt trit hc no, mt l thuyt no hay mt tn ngng no, th tht s trong i chng ta vn sng vi mt s tin tng chc chn su xa rng: ti l, ti l, ti s l. c Pht khng chp nhn li qu quyt bm sinh v tnh danh ny. Ngi khng cho ra mt kin suy din na nh nhng l thuyt ca ngi khc : Ngi nhn mnh i nhn mnh li rng Ngi khng a ra mt kin, m ch din t chn l m Ngi kinh nghim, v bt c ngi bnh thng no cng c th kinh nghim c. Ngi ni : Ngi gic ng gt ra ngoi mi l thuyt, bi v ngi nhn thy thc ti ca vt cht, th, tng, hnh, thc, v s sinh v dit ca chng. Ngi tm thy rng, khng k b ngoi, mi ngi l mt chui nhng bin c ring bit nhng c lin h. Mi bin c l kt qu ca bin c i trc n, v bin c i sau n, v khng h c khong cch gia cc bin c . Ci tin trnh khng t on ca cc bin c lin quan mt thit vi nhau cho mt b

34 ngoi lin tc, b ngoi ca tnh danh, nhng ch l thc ti bn ngoi, ch khng l s tht ti hu. Chng ta c th t tn cho mt dng sng, nhng tht s n ch l mt dng nc khng ngng chy. Chng ta c th coi ngn la chy ca mt cy nn l mt ci g lin tc, nhng nu chng ta nhn gn, chng ta s thy tht s ngn la pht ln t ngn bc chy mt lc ri b thay th bi mt ngn la mi, v c tip din. Chng ta ni n nh sng ca mt bng n in, nhng khng bao gi ngng li suy ngh trong thc ti th nh n , cng nh dng sng, l mt dng lin tc, trong trng hp ny, l mt dng nng lng to ra bi nhng chn ng mt tn s rt cao xy ra trong si tc ca bng n. Mi lc mt ci g mi sinh ra, l kt qu ca qu kh, th li b thay th bi ci g mi thi gian k tip. S lin tc ca nhng bin c qua nhanh v lin tip n ni kh m c th phn bit c. mt im c bit no trong tin trnh, ta khng th ni ci ang xy ra cng l ci va xy ra, cng nh ta khng th ni chng khng l mt. Tuy nhin, tin trnh vn xy ra. Cng nh vy, c Pht nhn thy con ngi khng phi l mt thc th hon tt v bt bin. Nhng l mt tin trnh thay i tng giy, tng pht. Khng c chng sanh tht s, m ch l mt dng ang lun lu, mt tin trnh ang hnh thnh. L d nhin trong i sng hng ngy, chng ta phi i x vi nhau nh nhng ngi c bn cht c phn nh v bt bin; chng ta phi chp nhn ci thc ti bn ngoi, hin nhin, nu khng chng ta khng th sinh hot g c. Thc ti bn ngoi l mt thc ti, nhng ch l mt thc ti nng cn. mt mc su hn, thc ti l ton th v tr, sinh ng v bt ng, l mt trng thi lin tc ang hnh thnh ang sinh v ang dit. Thc ra, mi ngi trong chng ta l mt dng nhng vi t lun lun bin i, cng vi tin trnh ca : thc, tng, th, hnh thay i nhanh hn c tin trnh ca vt cht. y l thc ti ti hu ca ci ng m mi ngi trong chng ta u quan tm n. y l dng bin c m chng ta b li cun vo. Nu chng ta c th thy s kin ny mt cch ng n bng kinh nghim trc tip, th chng ta s tm c manh mi dn chng ta ra khi s au kh.

35

Vn p
Khi thy ni ci tm, ti khng r thy ch ci g ? Ti khng th tm thy ci tm. N khp ni, trong mi nguyn t. bt c ch no bn cm thy g l tm . Tm cm gic. Vy tm khng phi l c sao? , khng, khng, khng. Ty phng bn ngh tm ch trong u. l khai nim sai lm. Vy tm khp c th? Phi, c c th. Thy ni n kinh nghim v ci ta bng ngn t tiu cc. N khng c mt kha cnh tch cc sao? Ch nh khng c mt kinh nghim v ci ta m trn ngp con ngi bng s hn hoan, bnh an v vui mng sao? Nh thin bn s thy nhng khoi cm u v thng; chng ti ri i. Nu ci ta thc s hng th chng, nu chng l nhng khoi lc ca ti, th ti phi c quyn hn i vi chng. Nhng chng cht n ri i ngoi vng kim sot ca ti. Ci ta c khng? Ti khng ni n khoi cm, m ni n mt tng lp thm su. mc , ci ta khng quan trng g c. Khi bn t c ti mc ci ta khng cn. Ch cn c s vui v. Lc vn ci ta khng cn t ra na. Thay v ni n cita, chng ta hy ni n kinh nghim ca mt ngi.

36 Cm gic c th cm c. Khng ai cm ci cm gic. S vic t xy ra, ch c th thi. i vi bn th phi c mt ci ta cm, nhng nu bn hnh thin, bn s ti giai on m t ng tan bin i. Lc cu hi ca bn s khng cn t ra na. Ti n y v ti cm thy ti cn phi n y. ng vy. Theo quy c, chng ta khng th chi b ci ti, hay ci ca ti. Nhng nu bm vo chng nh l c tht th ch em li kh au. Ti t hi khng bit c ngi no lm chng ta au kh ? Khng ai lm bn kh. Chnh bn gy kh cho bn bng cch to nhng cng thng trong tm. Nu bn bit cch trnh gy ra nhng tnh trng nh th, bn s d dng gi s bnh an v hnh phc trong mi trng hp. Chng ta phi lm sao khi c ngi hnh ng bt li i vi chng ta? Bn khng cho php h lm nh vy. Khi mt ngi hnh ng xu, hn lm hi ngi khc v ng thi hi lun chnh mnh. Nu bn cho hn lm iu si quy l bn khuyn khch hn lm nh vy. Bn phi ht sc ngn chn hn li, nhng ch vi thin , lng t bi, v s thng cm vi hn. Nu bn hnh ng vi s cm gin, bn ch lm cho tnh th rc ri thm. Tr phi tm bn c bnh an, nu khng bn khng th c thin i vi hng ngi nh th c. V vy, hnh thin pht trin s bnh an trong bn, v bn c th gii quyt c vn . C ch g i tm s bnh an bn trong, trong khi th gii bn ngoi ng lon. Th gii ch bnh an khi con ngi bnh an v hnh phc. S thay i phi bt u t mi c nhn. Nu rng cy b ho a v bn mun lm chng ti tt li bn phi ti tng cy trong khu rng . Nu bn mun th gii bnh an, bn phi hc cch no lm cho chnh bn c s bnh an. Ch khi bn mi c th mang li s bnh an cho th gii.

37 Ti c th hiu thin s gip cho nhng ngi khng thch ng c vi hon cnh, nhng ngi kh s ra sao, nhng i vi nhng ngi hi lng vi cuc i, c hnh phc ri th sao? Ngi no hi lng vi nhng khoi lc nng cn ca cuc i th ngi khng bit v nhng bt n tim n trong tm. Ngi sng di ci o tng mnh l mt ngi sung sng, nhng khoi lc khng c lu v s bc bi trong tim thc ngy cng gia tng. V sm mun g ri cng xut hin mc thc. Khi chng xut hin, ngi c gi l hnh phc s tr nn au kh. Vy ti sao khng bt u ngay t by gi v y lm thay i tnh trng y. Thy dy i tha hay Tiu tha? Khng tha no c. Ch tha (Yana) c ngha l c xe a bn n ch, nhng ngy nay n b hiu lm thnh gio phi. c Pht dy Php (DHAMMA), v Php th ph qut. Tnh cht ph qut ny hp dn ti ti vi gio l ca c Pht, v gip ti. V do vy ti hin dng Php ph qut ny cho mi ngi vi tt c lng t i ca ti. i vi ti, Php chng l i hay Tiu tha hay bt c mt tha no khc.

38

C PHT V NH KHOA HC
Thc ti vt l thay i tng giy tng pht khng ngng. y l iu m c Pht thc chng c khi ngi t quan st mnh. Vi mt nh lc thm su, Ngi qun su vo t th v thy rng thn c cu to bi nhng vi t lun lun sinh v dit. Ngi ni, ch trong mt ci bng tay, hay mt nhy mt nhng vi t ny sinh dit hng t ln. Bt c ngi no quan st thc ti b ngoi ca thn th c v chc chn v trng cu u ngh rng iu khng th tin c. Ti thng cho rng t ng hng t ln ch l mt li din t c bit ch khng dng ch ngha tht ca n; nhng khoa hc hin i xc nhn iu ny. Vi nm trc y, mt nh khoa hc Hoa K c gii thng Nobel v vt l. T lu ng nghin cu v lm th nghim v nhng vi t, n v ca v tr vt l. c bit rng nhng vi t ny lin tip sinh v dit rt nhanh. Nh khoa hc ny quyt nh ch to mt dng c c th m s ln cc vi t sinh v dit trong mt giy ng h. ng rt c l khi gi dng c ny l phng bt (bubble chamber) v ng tm ra rng cc vi t sinh v dit 10 ly tha 22 (1022) ln trong mt giy. S tht m nh khoa hc ny khm ph ra cng ging nh nhng g c Pht thy, nhng s khc bit gia hai ngi tht bao la! Mt t ngi M theo ti hc Thin n tr v nc v n thm nh khoa hc ny. H bo co vi ti rng mc du nh khoa hc ny khm ph ra thc ti ny, ng vn ch l mt ngi bnh thng vi y nhng au kh m mi ngi bnh thng c. ng cha c gii thot khi au kh. Khng, nh khoa hc ny cha tr thnh mt ngi gic ng, cha gii thot khi au kh v ng khng trc tip th nghim chn l. Nhng g ng hc hi c ch l tr hu. ng tin vo s thc ny v ng tin tng vo dng c m ng pht minh ra nhng ng khng t mnh th hi. Ti chng c g chng i nh khoa hc ny cng nh nn khoa hc hin i. Tuy nhin, ta khng nn ch l nh khoa hc ca th gii bn ngoi.

39 cng nh c Pht, chng ta cng nn l nh khoa hc ca th gii bn trong c th trc tip th nghim chn l. S th hi chn l ca c nhn s t ng thay i tp qun ca tm, do ta bt u sng theo chn l. mi hnh ng u hng v li ch cho chnh mnh v cho ngi khc. Nu kinh nghim ni ti ny b thiu xt, khoa hc c th b s dng sai lm a ti s tiu dit. Nhng nu chng ta tr thnh nhng nh khoa hc ca thc ti bn trong, chng ta s s dng khoa hc mt cch ng n to dng hnh phc cho mi ngi.

40

CHNG III

NGUYN NHN TRC TIP

Th gii tht s khng ging th gii thn tin trong mi ngi sng sung sng mi mi v sau. Chng ta khng th trnh c s tht : i l bt ton, khng trn vn, khng tha mn s tht l kh hin hu. Bit c thc ti ny, iu quan trng chng ta cn phi lm l tm hiu xem kh c nguyn nhn khng, nu c, ta c th loi b nguyn nhn ht kh khng? Nu nguyn nhn ny ch l ngu nhin m c, v chng ta khng kim sot hay c nh hng g c, th chng ta nh b tay v b nh tm ng trnh kh. Hoc gi, nu chng ta kh v s quyt nh c ti v kh hiu ca mt ng ton nng, th chng ta phi tm cch no cho vui lng ngi ngi khi lm kh chng ta na. c Pht hiu r s kh ca chng ta khng phi l sn phm ca ngu nhin. Trong mi s kh u c nguyn nhn, v mi hin tng cng vy u c nguyn nhn. Lut nhn qu nghip bo (Kamma) - th ph qut v l cn bn cho s hin hu. Nhng nguyn nhn khng ngoi vng kim sot ca chng ta. NGHIP Ch nghip (ch Phn l Karma) thng thng c hiu l s mnh. Tic thay, ngha ca ch ny li i nghch hn vi ngha m c Pht gn cho n. S mnh l mt ci g ngoi vng kim sot ca chng ta, l mnh tri, l mt ci g c xp t trc cho chng ta. Nghip theo ng nguyn c ngha l hnh ng. Hnh ng ca chng ta l nguyn nhn gy nn nhng g m ta phi gnh chu : Tt c mi chng sanh u to ra hnh ng ca mnh, tha hng hu qu ca nhng hnh ng do mnh

41 lm, thot thai t chng, v b rng buc vo chng; Nhng hnh ng ca h l ni nng nu ca h. i sng ca h s thp km hay cao thng ty thuc vo hnh ng ca h.1 Tt c mi s m chng ta gp trn i u l kt qu ca chnh hnh ng ca chng ta. V vy, chng ta c th lm ch s mnh ca chng ta bng cch lm ch hnh ng ca mnh. Mi ngi chng ta u phi chu trch nhim v hnh ng ca mnh to nn kh cho mnh. Mi ngi chng ta u c phng tin chm dt au kh trong hnh ng ca chng ta. c Pht ni: Ngi lm ch ngi Chnh ngi to tng lai ngi.2 Nh vy, mi chng ta ging nh mt ngi b bt mt, cha bao gi hc li xe m li ngi sau tay li ca mt chic xe ang chy nhanh trn mt xa l ng o. Hn kh m c th n ni m khng b tai nn. Hn c th ngh l hn ang li xe, nhng s tht th xe ang li hn. Nu hn mun trnh tai nn, ch ng ni ti chuyn n ch, th hn phi tho ming vi che mt i, hc cch x dng xe, v li xe ra khi nguy him cng sm cng tt. Tng t nh vy, chng ta phi tnh gic nhng g chng ta lm, v hc cch hnh ng c th dn dt chng ta ti ni m chng ta mun n.

BA LOI HNH NG
C ba loi hnh ng : thn, khu, . Thng thng, ta cho hnh ng v thn l quan trng nht, ri mi ti khu, v sau cng l . nh mt ngi i vi chng ta nng hn l mng, v c hai nng hn l c xu vi ngi . D nhin y l quan nim v lut php do ngi ca mi nc t ra. Nhng theo Php (Dhamma), lut thin nhin, th hnh ng ca quan trng nht. Hnh ng ca thn hay khu s mang mt ngha hon ton khc hn ty thuc vo nh khi hnh ng c thc hin.

42 Mt y s gii phu dng dao m thc hin mt cuc gii phu cu mng khn cp, nhng tht bi v bnh nhn cht; mt k st nhn dng dao m cht nn nhn. Hnh ng v hu qu ca hnh ng ca hai ngi ng trn phng din th xc m ni th ging nhau, nhng ng trn phng din tinh thn th chng cch xa nhau mt tri mt vc. V y s hnh ng v lng t bi, k st nhn hnh ng v on gin. Kt qu ca mi hnh ng s hon ton khc, ty thuc vo hng hnh ng. Cng vy, trong trng hp ca khu, th ci nh khi ni l quan trng nht. Mt ngi ci nhau vi bn ng nghip, mng nhic bn l thng khng. Ngi ni vy v gin d. Cng ngi khi thy a con chi trong bn th u ym gi n l thng khng. ng ni vy v lng thng yu. Trong hai trng hp, cng mt ting c ni ra, nhng din t hai trng thi i nghch ca tm. nh ca li ni l yu t quyt nh kt qu. Li ni (khu) v hnh ng (thn) hay nhng tc dng bn ngoi ca chng ch l kt qu ca . Chng c xt x ng n theo bn cht ca nh m chng din t. Chnh ci mi l ci nghip tht s, s to ra qu trong tng lai. Hiu r chn l ny, c Pht tuyn b: Tm c trc mi hin tng, Tm quan trng nht, vn php u do tm to. Ni hay lm vi mt tm bt tnh au kh s theo sau nh ci xe theo sau con b. Ni hay lm vi tm thanh tnh, hnh phc s theo sau nh bng vi hnh.3 NGUYN NHN CA KH Hnh ng no ca tm quyt nh vn mng ca chng ta? Nu tm ch gm thc, tng, th, hnh th ci no gy ra kh? Tt c u tham d trong tin trnh to kh. Tuy nhin, ba bc u (thc, tng, th) ch l tiu cc. Thc ch thu nhn nhng d kin sng ca kinh nghim, tng xp loi cc d kin, th bo hiu s xy ra ca hai bc trn. Cng vic ca ba

43 phn ny ch l tiu ha nhng tin tc thu lm vo. Nhng khi tm bt u phn ng, th th ng nhng bc cho s hp dn hay ght b, thch hay khng thch. Phn ng ny lm khi ln mt dy bin c. ng u l hnh. V vy c Pht ni : Bt c kh no sanh ra u c nguyn nhn l hnh (phn ng) Nu tt c hnh (phn ng) ngng th khng cn kh na.4 Thc nghip, nguyn nhn ch thc ca kh l phn ng (hnh) ca tm. Mt phn ng thch hay ght thong qua c th khng mnh, v khng to nn nhiu kt qu, nhng n c th c mt hu qu tch t. Phn ng c lp i lp li nhiu ln s gia tng cng , v pht trin thnh s ham mun (tham), hay ght (sn). y l iu m c Pht, trong bi ging u tin, gi l Tanha, c ngha l kht : thi quen ao c v tn nhng g khng c, v bt mn cng cc vi nhng g c.5 S ao c v bt mn cng mnh bao nhiu, th nh hng ca chng vo ngh, li ni, v hnh ng cng su xa by nhiu v chng ta cng au kh nhiu hn. c Pht ni, mt vi phn ng ging nh nhng ng v trn mt nc : ngay sau khi n c v ra l chng b xa i lin. C nhng phn ng khc ging nh nhng vt vch trn bi ct b bin : nu chng c v vo bui sng th bui chiu s b xa i bi gi v nc thy triu. C nhng phn ng ging nh nhng vt khc trn bng c hay ba. Chng cng b xa i khi phin b soi mn, nhng phi mt niu nm thng. 6 Trong i, mi ngy tm ta lin tip to phn ng, nhng n cui ngy nu chng ta c nh li, th chng ta ch c th nh li 1 hay 2 phn ng c n tng su m trong tm khm ta. Ri n cui thng, cui nm, chng ta c nh li, chng ta cng ch nh c 1 hay 2 phn ng c n tng su m nht ca thng , nm . Nhng phn ng su m ny rt nguy him, v chng a ti s au kh trin min.

44 Bc u tin thot ra khi kh au l chp nhn thc ti ca kh, khng phi nh mt quan nim trit hc, hay mt c tin, m nh l mt thc th hin hu, c nh hng n chng ta trong i sng. Vi s chp nhn v hiu r kh l g v ti sao chng ta kh, chng ta c th chm dt b dt giy, v bt u t iu khin. Bng cch hc trc tip hiu r bn cht ca ta, chng ta c th ct bc trn con ng gii thot.

45

VN P

au kh phi chng l mt phn t nhin ca i sng? Ti sao chng ta phi tm cch trn trnh n? au kh lin quan mt thit vi chng ta v vy thot khi n c v nh bt bnh thng. Nhng khi bn kinh nghim qua chn hnh phc ca tm tinh khit th bn s bit l bn cht ca tm. S au kh c lm cho con ngi cao thng hn v c tnh vng mnh ln khng? ng vy. K thut ny c dng s au kh lm cng c gip cho con ngi tr thnh cao thng. Nhng n ch hu hiu khi bn hc quan st s au kh mt cch khch quan. Nhng nu b rng buc vo s au kh, th kinh nghim khng lm bn cao thng; bn s mi mi au kh. iu khin nhng hnh vi ca mnh c phi l mt hnh thc dn nn khng? Khng. Bn ch quan st mt cch khch quan nhng g xy ra. Nu ai tc gin v c nut gin, du i s tc gin ca mnh th l s dn nn. Nhng bng cch quan st cn gin d, bn s thy n t ng tan i. Bn s thot ra khi s gin d, bn hc cch quan st n mt cch khch quan. Nu chng ta c lo quan st chng ta, lm sao chng ta sng t nhin c? Chng ta s bn rn quan st chng ta n ni chng ta khng th hnh ng t do v t nhin. khng phi l nhng iu bn thu lm c sau khi hc kha Thin ny. y bn hc cch iu tm gip bn c kh nng quan st bn trong cuc sng hng ngy mi khi bn cn thy phi quan st. Khng

46 phi l bn c nhm mt sut ngy, sut i tp luyn. Cng nh th dc gip bn c sc khe trong cuc sng hng ngy, th s iu tm cng lm bn mnh thm. Ci m bn gi l hnh ng t do, t nhin, tht s ch l phn ng m qung, lun lun c hi. Bng cch hc t quan st bn s thy rng mi khi kh khn xy n trong i, bn c th gi cho tm c qun bnh. Vi s qun bnh , bn c th t do la chn cch hnh ng. Hnh ng ca bn s l hnh ng thc, lun lun tch cc, c li cho bn v cho ngi khc. C th no c chuyn xy ra mt cch ngu nhin khng duyn c? Khng c g xy ra m khng c nguyn nhn. Chuyn khng th c c. i khi gic quan ca ta b gii hn, v tr thng minh ca ta khng th tm r rng, nhng nh vy khng c ngha l khng c duyn c. C phi thy ni tt c mi vic trn i u do tin nh? Chc chn nhng hnh ng trong qu kh ca chng ta s kt tri, tt hay xu. Chng quyt nh cuc i ca chng ta. Nhng nh vy khng c ngha l nhng g xy ra cho chng ta l tin nh, ch nh bi nhng hnh ng trong qu kh, v khng g khc c th xy ra. Khng phi vy. Hnh ng trong qu kh nh hng n dng i ca chng ta, hng n nhng kinh nghim tt p hay xu xa. Nhng nhng hnh ng hin ti cng quan trng khng km. Thin nhin cho chng ta c kh nng lm ch hnh ng hin ti ca chng ta. Vi s lm ch , ta c th thay i tng lai. Nhng chc chn hnh ng ca ngi khc cng nh hng n chng ta? L d nhin. Chng ta b nh hng bi nhng ngi chung quanh v mi trng quanh ta, v ngc li. Chng ta cng nh hng h. Th d nh a s ngi thch bo ng th chin tranh v tn ph s xy ra, gy au kh cho bao nhiu ngi. Nhng nu mi ngi tinh khit ha tm hn, th bo lc s khng xy ra. Gc r ca vn nm trong tm ca mi c nhn,

47 v x hi l tng hp ca nhiu c nhn. Nu mi ngi t thay i th x hi s thay i, v chin tranh v tn ph s t khi xy ra. Lm sao chng ta c th gip ln nhau khi mi ngi u phi i din vi hu qu ca nhng hnh ng trong qu kh ca mnh? T tng ca ta c nh hng n ngi khc. Nu chng ta ch c nhng t tng tiu cc trong tm, s tiu cc s c nh hng tai hi n nhng ngi tip xc vi chng ta. Nu tm ta trn y t tng tch cc, v thin ch vi ngi khc, th s s c nh hng tt i vi nhng ngi chung quanh. Bn khng th iu khin hnh ng, nghip lc (Kamma) ca k khc, nhng bn c th lm ch chnh bn c mt nh hng tch cc n nhng ngi chung quanh. C phi giu c l c nghip tt khng? V nu nh vy th nhng ngi Ty phng c nghip tt v nhng ngi tam quc gia c nghip xu sao? Giu c t n khng phi l mt nghip tt. Nu bn giu c m au kh, th s giu c liu c ch g? Va giu va c hnh phc, chn hnh phc l nghip tt. iu quan trng l bn c hnh phc d giu hay ngho. Khng bao gi c phn ng l bt thng sao? C v l nh vy nu bn ch kinh nghim theo thi quen sai lm ca tm bt tnh. Nhng l s t nhin i vi mt tm thanh tnh, khng rng buc, y t i, thin ch, vui v, v qun bnh. Hy hc c kinh nghim ny. Lm sao sng i m khng phn ng? Thay v phn ng, bn hc hnh ng, hnh ng vi mt tm qun bnh. Ngi theo php thin Vipassana khng tr nn th ng nh cy c. H hc cch hnh ng tch cc. Nu bn c th thay i cch sng t phn ng n hnh ng, th bn t c mt s rt qu gi. Hnh thin Vipassana, bn c th thay i s kin c.

48

NHN QU
Gieo nhn no th gt qu ny. Hnh ng nh th no th kt qu s nh vy. Trn cng mt tha t, ngi nng phu trng 2 loi ht ging : mt l cy bi, mt l cy neem, mt loi cy vng nhit i c v rt ng. Hai th ht c trng trn cng mt loi t, c ti nc, c hng nh sng mt tri v khng kh nh nhau. Hai ht ny mm thnh cy, v bt u ln. V kt qu ra sao? Cy neem th ng t gc n ngn, trong khi qu bi th ngt. Ti sao thin nhin (hay nu bn mun gi l Thng , cng c) li qu c vi cy ny v qu tt vi cy kia? Khng, khng, thin nhin khng tt m cng chng c, m ch hnh x theo nhng nh lut c nh m thi. Thin nhin ch gip cho tnh cht ca nhn c bc l. Tt c s nui dng ch gip cho nhn biu l ci tnh tim n trong n. Ht ca cy bi c tnh cht ngt, th qu bi cng s ngt. Ht ca cy neem ng, th cy neem cng s ng. Nhn no qu ny. Ngi nng phu i ti cy neem, vi 3 ln, i vng quanh cy 108 ln, dng hng nn, hoa qu, ri cu xin : Hi thn cy neem, xin ngi hy ban cho ti xoi ngt, ti mun c xoi ngt. ng thng cho v thn cy neem, ng khng th cho v ng khng c quyn nng lm vy. Nu ai mun c xoi ngt th ngi y phi gieo ht xoi, nh vy phi khc lc v cu xin ai. Qu m ngi hi s l qu xoi ngt : v nhn no th qu ny. Ci kh khn, v minh ca chng ta l ta v thc trong khi gieo ht. Chng ta tip tc gieo ht ging cy neem, nhng n ngy hi qu, chng ta t nhin tnh thc v mun c xoi ngt. V chng ta tip tc khc v cu xin, hy vng c xoi. Nh vy u c c.7

49

CHNG IV

CN NGUYN CA VN
c Pht ni : Chn l kh phi c nghin cu n tn cng.1 Vo m thnh o, Ngi ngi xung vi mt quyt tm ch ng ln khi Ngi hiu c ngun gc ca kh v phng thc dit kh.

nh Ngha Kh
Ngi thy c kh r rng. y l mt s kin khng th trnh c, d n ng ght my i na. Kh bt u ngay t lc mi cho i. Chng ta khng c mt k c g v s sng trong bng m, nhng theo kinh nghim thng thng th chng ta u khc khi mi lt lng m. Sinh ra l mt thng tch ln. Sinh ra i, bt buc chng ta phi gp s kh au ca bnh tt v gi nua. Tuy nhin, d chng ta c m au trm trng, hay c tn t, gi yu n u, khng ai mun cht c, v cht l mt s kh au v cng. Mi sinh vt u phi i din vi tt c nhng ci kh ny. V trong sut cuc i, ta cn phi gp nhng loi kh khc, nhng au n v th xc v tinh thn. Chng ta b rng buc vo nhng iu khng va , v phi la b nhng iu thch th. Chng ta khng c nhng g ta mun; m phi nhn lnh nhng g ta khng mun. Tt c nhng trng hp ny u au kh. Nhng th d trn v s au kh rt r rng i vi nhng ai chu suy ngh su xa v n. Nhng v Pht tng lai khng hi lng vi nhng kin gii gii hn ca tri thc. Ngi iu tra trong Ngi kinh nghim bn cht thc s ca kh. V Ngi tm ra rng chp vo ng un th kh.2 mt

50 mc thm su, kh l ci chp qu v thn v tm v tm vi thc, tng, th, hnh (cognitions, perceptions, sensations, reactions). Con ngi chp vo ci danh tnh ca mnh tm v thn trong khi tht s ch c nhng tin trnh. Ci chp vo mt ci ng khng tht m tht s n lun lun bin i l kh.

Chp
C nhiu loi chp. Trc ht l chp vo thi quen tm kim nhng khoi lc cm gic. Mt ngi ghin dng thuc v hn mun c ci kinh nghim ca cm gic khoi lc do thuc to ra, d hn bit dng thuc s lm hn cng ngy cng nghin thm. Cng vy, chng ta ghin vi lng tham. Ngay khi mt ham mun va c tha mn, chng ta li c mt ham mun khc. Ci t c ch l th yu. S kin l chng ta tm cch duy tr lng tham, bi v chnh lng tham to cho chng ta mt cm gic khoi lc m chng ta mun n ko di mi. Tham tr thnh mt tp qun, mt bnh ghin, m chng ta khng th no b c. V cng nh mt ngi ghin dn dn quen thuc v i hi mt liu mnh hn c cn ghin, lng tham ca ta cng tr nn mnh lit hn nu ta c tip tc tha mn n. C nh vy chng ta khng bao gi ht tham. V khi cn tham, chng ta chng bao gi c hnh phc. Mt ci chp ln na l ci Ti, t th, ci hnh nh ca chng ta c v chnh chng ta. i vi mi ngi chng ta, ci Ti quan trng nht trn i. Chng ta hnh ng nh mt cc nam chm thu ht nhng vn st bao quanh n theo mt khun mu c bit, bm sinh chng ta u c gng xp t cuc i sao cho hp vi thch ca mnh, tm kim nhng g mnh thch, v xua ui nhng g lm mnh kh chu. Nhng khng ai trong chng ta l c nht. Ci Ti ny bt buc ri cng phi xung t vi ci Ti khc. Nhng mu mc chng ta to ra cho i mnh b ph ri bi nhng mu mc ca ngi khc, v chng ta tr thnh ch th thu ht hay xua ui. Kt qu ch l kh. Chng ta khng ch gii hn chp ci Ti, m cn m rng ra ti ci ca Ti, bt c ci g thuc v ti. Chng ta pht trin ci chp mnh m v nhng ci chng ta c, v chng lin quan n chng ta, chng nng hnh

51 nh ci Ti ln. Ci chp ny s chng gy ra vn g nu ci ta gi l ca Ti bt dit, v ci Ti tn ti hng chng mi mi. Nhng s thc th sm hay mun ci Ti cng b tch ri khi ci ca Ti. Thi im phn ly s ti. V khi n ti, cng chp vo ci ca Ti bao nhiu th cng kh by nhiu. V ci chp cn m rng hn ti c quan im v lng tin. Khng cn bit ni dung ca n l g, ng hay sai, nu chng ta chp, chc chn chng ta kh. Mi chng ta u qu quyt quan im v truyn thng ca mnh l nht v cm thy bc bi khi nghe ngi khc ch trch. Khi chng ta gii thch quan im ca mnh v khng c s chp thun ca ngi khc, chng ta cng bc bi. Chng ta khng bit rng mi ngi u c tin tng ring. Tranh ci quan im no ng l v ch. Nu gt ra ngoi nhng tng c t trc v nhn vo thc ti th cn c ch hn. Nhng v chp vo quan im ca chng ta m b qun thc ti nn ci kh vn bn chng ta. Cui cng li cn chp vo tn gio v nghi thc. Chng ta c khuynh hng nhn mnh vo nhng biu l bn ngoi hn l ngha bn trong, v cho rng nhng ngi no khng thc hnh nhng nghi thc khng phi l ngi sng o. Chng ta qun rng khng c tinh ty th ci hnh thc bn ngoi ch l ci v rng. Tng kinh hay hnh l u khng c gi tr g nu tm cn y ry sn, si, v tng en ti. Mun tht s l ngi sng o, chng ta pht trin thi tn gio : tm thanh tnh, v t i i vi tt c. Nhng v chng ta chp vo ci hnh thc bn ngoi ca tn gio khin chng ta t nng hnh thc hn tinh thn. Chng ta b st ci tinh ty ca o, v v vy chng ta cn b kh. Tt c kh au ca chng ta, d l g i na, u lin quan n s chp trc ny. Chp v kh lun lun i i vi nhau. IU KIN KHI LN : ngun gc ca kh l do chui nhn qu. Ci g to nn chp? Chp pht sinh nh th no? T phn tch bn cht ca mnh, c Pht tng lai thy rng chp pht trin v phn ng tm tr thch hay ght xy ra tng lc. Ci phn ng chp nhong v v thc ca tm (hnh) c lp i lp li v gia tng cng tng giy, tng pht, lm s li cun v s y vo chp cng tr nn mnh lit. Chp ch l dng

52 pht trin ca phn ng chp nhong (hnh). l nguyn nhn trc tip ca kh. Ci g to nn yu v ght? Nhn vo su hn, Ngi thy yu v ght dy ln v cm gic (th). Chng ta cm nhn mt cm gic thch th v bt u thch n; hay chng ta cm nhn mt cm gic kh chu, v bt u ght n. Ti sao c nhng cm gic ny? Ci g to ra chng? Quan st ni ti su xa hn, Ngi thy rng chng pht sinh v tip xc : mt tip xc vi cnh, tai tip xc vi m thanh, mi vi mi, li vi v, thn vi nhng g c th c st c, tm vi ngh, xc cm, tng, tng tng, hay k c. Qua nm gic quan v tm thc (lc cn) chng ta th nghim th gii. Bt c lc no mt vt hay mt hin tng tip xc vi mt trong su cn, mt cm gic pht sinh, hoc thch th, hoc kh chu. Nhng ti sao s tip xc li xy ra? V Pht tng lai thy rng v c s hin din ca lc cn nm gic quan v tm thc - tip xc bt buc phi xy ra. Th gii y dy hin tng khng th k cho ht : cnh sc, m thanh, hng v, mi v, xc cm, ngh, v cm xc. Chng no su cn ca chng ta cn hot ng bnh thng th s tip xc cn xy ra. Ti sao li c su cn? V chng l kha cnh chung ca dng tm v vt. Nhng ti sao li c dng tm v vt ny? Ci g sinh ra n? V Pht tng lai hiu c rng n c l v Thc, hnh ng phn bit, phn bit th gii thnh ngi quan st v i tng quan st, ch th v i tng, Ti v ngi khc. T s phn chia ny sinh tnh danh (identity), s sinh. Mi lc thc xut hin v mt dng thc tm v vt c bit, th ngay lc sau thc li mt dng thc khc i mt cht, v c nh vy trong sut mt kip ngi, thc lun lu v bin i. Cho n lc cht thc cng vn khng ngng : khng c mt khong cch, sang kip sau, n li mt dng thc mi. T kip ny sang kip sau, t i n sang i kia, thc lun lu khng ngng ngh. Vy ci g to ra dng lun lu ca thc? Ngi thy thc sinh ra do phn ng (hnh). Tm thng xuyn phn ng, v mi phn ng li thc y dng lun lu ca thc tip tc n giai on k tip. Phn ng cng mnh th s thc y vo thc cng ln. Phn ng nh ca mt giy pht

53 ch duy tr dng lun lu ca thc giy pht . Nhng nu phn ng tm thi thch hay ght c tng cng thnh tham hay sn th n c thm sc v duy tr c dng lun lu ca thc lu hn, hng pht, hng gi, hng ngy, hng thng, hng nm. V trong sut cuc i, nu ta tip tc nhc li v tng cng mt vi phn ng th nhng phn ng s pht trin mt sc duy tr dng lun lu ca thc khng nhng t pht ny sang pht sau, t ngy ny sang ngy sau, t nm ny sang nm sau, m cn c t i ny sang i sau. Nhng ci g to nn nhng phn ng ? Quan st mc thm su nht ca thc ti, Ngi hiu rng c phn ng l v v minh. Chng ta khng thc c s kin l chng ta phn ng, v chng ta khng bit c bn cht tht ca ci m ta phn ng. Chng ta khng bit n bn cht v thng, v ng ca s hin hu ca chng ta, cng nh khng bit rng chp trc vo chng ch em n kh au. Khng bit bn cht tht ca chng ta, chng ta phn ng m qung. Chng ta khng bit c mnh phn ng, nn chng ta khng nhng tip tc trong nhng phn ng m qung, m cn tng cng chng. Chng ta b giam hm trong ci thi quen phn ng, chung quy ch v v minh. Bnh xe kh au quay nh sau : V minh (ignorance) sinh hnh (phn ng : reaction) Hnh (phn ng) sinh thc (consciousness) Thc sinh danh sc (mind-and matter) Danh sc sinh lc nhp (6 senses) Lc nhp sinh xc (contact) Th sinh tham, sn (craving and aversion) Tham, sn sinh th (attachment, chp) Th sinh hu (the process of becoming) Hu sinh sanh (birth) Sanh sinh lo, t cng vi s u su, ta thn, tm thn kh no. V do kh sinh ra 3 V lut nhn qu, chng ta c i sng hin ti v phi i din vi kh trong tng lai.

54 Cui cng, tht r rng i vi Ngi : Kh bt ngun t v minh v thc ti ca bn cht thc ca chng ta, v hin tng c mang nhn hiu ci Ti. V nguyn nhn k l Sankhara (hnh), thi quen phn ng tm l. M qung v v minh, chng ta to nn nhng phn ng tham, sn, pht trin thnh chp (attachment),v dn n mi th au kh. Ci thi quen phn ng l Nghip (Kamma), ci khun ca tng lai chng ta. Phn ng sinh ra l do v minh v bn cht thc ca chng ta. V minh, tham, sn l 3 r t do mc ln nhng kh au trong i ta. CON NG THOT KH 4 hiu r ngun gc ca kh, v Pht tng lai li phi ng u vi cu hi k : lm sao chm dt kh? Nh li nh lut nghip bo, nhn qu : Nu ci ny c, th ci kia phi c; nu ci ny sinh ra, th ci kia phi sinh ra; ci ny dit, th ci kia cng dit. Khng g xy ra m khng c nguyn nhn. Nu nhn b dit th s khng c qu. Bng cch ny, tin trnh to kh c th lt ngc : V minh ngng th hnh ngng; Hnh ngng th thc ngng; Thc ngng th tm v vt (danh sc) ngng; Danh sc ngng th lc nhp ngng; Lc nhp ngng th xc ngng; Xc ngng th th ngng; Th ngng th tham, sn ngng; Tham, sn ngng th chp (th) ngng; Th ngng th hu ngng; Hu ngng th sanh ngng; Sanh ngng th lo, t cng vi su no, than vn, tm, thn, kh ngng Nh vy kh b dit. 5 Nu chng ta chm dt v minh, th s khng c nhng phn ng m qung gy nn mi loi kh au. V nu khng c kh, th chng ta s kinh nghim mt s bnh an tht s, hnh phc tht s. Bnh xe kh au c th bin thnh bnh xe gii thot.

55 l nghng g C m Tt t a lm t ti gic ng. l nhng g Ngi dy mi ngi. Ngi ni : Lm iu si quy, ngi t lm d mnh. Lm iu phi, ngi t tinh khit ha mnh. 6 Mi chng ta phi chu trch nhim v nhng phn ng to kh cho mnh. Chp nhn trch nhim chng ta c th hc cch dit kh.

DNG I LIN

TC

c Pht gii thch lun hi (Samsara) bng bnh xe nhn qu. n vo thi Ngi, khi nim ny c chp nhn nh mt s d nhin. Ngy nay i vi nhiu ngi th l mt gio l xa l, kh c th ng vng c. Trc khi chp nhn hay chi b, chng ta phi hiu n l ci g . Samsara l chu k ca nhng cuc sng lp i, lp li s lin tip ca nhng i sng qu kh v tng lai. Nhng vic ta lm l ng lc y chng ta t kip ny sang kip khc. Mi kip sng hay kh, ty theo nhng vic ta lm tin hay cao thng. kha cnh ny, khi nim trn cng khng khc g cc tn gio khc dy rng tng lai chng ta s c thng hay b trng pht l do cc hnh ng ca ta trong i hin ti. Tuy nhin c Pht nhn thy rng ngay c n nhng cuc sng tt p nht cng hy cn kh. Cho nn chng ta khng nn cu mong mt kip sng may mn, v khng c kip sng lun hi no l tht s hon ton may mn. Mc ch ca chng ta nn hng v s gii thot khi kh au. Khi chng ta thot khi vng kh au ri, chng ta s kinh nghim mt hnh phc ln hn tt c mi th khoi lc trn tc no. c Pht dy mt cch kinh nghim hnh phc ngay trong chnh i ny. Lun hi khng phi nh kin thng thng l c mt ci ng hay linh hn gi mt tnh danh c nh qua nhiu kip lun hi. c Pht ni iu ny khng xy ra. Ngi nhn mnh khng c mt tnh danh bt bin truyn

56 t i n sang i kia : Cng ging nh b cho sa, sa cho sa c, sa c cho b, b cho b ti, b ti cho b trong, b trong cho kem. Khi c sa, th sa khng c coi nh sa c, b ti, b trong hay kem. Cng ging nh vy, bt c thi im no, ch c trng thi hin ti ca hin hu c coi l tht, ch khng phi trng thi qu kh hay tng lai. 7 c Pht khng cho rng c mt t th c nh lun hi t kip ny n kip khc, cng nh khng phi khng c cc kip qu kh v tng lai. Ngi hiu c v dy rng ch c tin trnh tr thnh tip tc t kip ny sang kip khc khi m nhng hnh ng ca chng ta cho tin trnh mt sc y. Ngay c khi ta tin ch c hin ti th lut nhn qu vn ng. Mi khi m chng ta khng thc c nhng phn ng m qung ca chng ta, th chng ta li to kh chng ta phi hng chu ngay ti y v by gi. Nu chng ta loi c v minh, v khng cn phn ng m qung th chng ta s c hng s bnh an ngay ti y v by gi. Thin ng v a ngc ngay trong cuc sng ny, v ngay trong th xc ny. c Pht ni : Ngay c khi ta khng tin c th gii no khc, c s thng, pht khi lm lnh hay d, ta vn c th sng sung sng bng cch trnh hn th, c c, v lo lng. 8 B ra bn ngoi s tin tng c kip qu kh hay tng lai, chng ta vn cn phi i din vi nhng vn ca i sng hin ti, nhng vn gy ra bi nhng phn ng m qung ca chng ta. iu quan trng nht m chng ta phi lm l gii quyt ngay by gi nhng vn , tin bc trn con ng dit kh bng cch chm dt thi quen phn ng, v c kinh nghim hnh phc ca s gii thot ngay t lc ny.

57

VN P
C th tham, sn, si m tt khng? Ch hn nh ght s bt cng, ham mun t do, s s bo hnh? Tham, sn, si khng bao gi c th tt c c. Chng s lun lun lm cho bn cng thng v kh s. Nu bn hnh ng vi tm tham, sn bn c th t c mc ch, nhng bn dng mt phng tin khng lnh mnh t c n. D nhin bn phi hnh ng bo v bn khi nguy him. B s s hi khng ch, bn c th hnh ng nh vy, nhng v hnh ng nh vy m bn pht trin mt mc cm s hi n s hi bn v lu v di. Hoc vi mt tm hn th bn c th thnh cng trong s tranh u chng bt cng, nhng s hn th s tr thnh mt mc cm c hi cho tm. Bn phi chng bt cng, bn phi bo v cho bn khi nguy him, nhng bn c th lm nhng iu bng mt tm qun bnh, khng cng thng. Trong mt ng li qun bnh v tnh thng i vi tha nhn, bn c th lm vic t c kt qu tt. Tm qun bnh lun lun ch li v s mang li kt qu tt p nht. Ham mun vt cht cho cuc i d chu hn c g l si quy? Nu tht l cn thit, v nu bn khng l thuc vo n th chng c g l sai c. Ch hn nh bn kht nc v mun ung nc th chng c g l c hi. Bn cn nc, bn i ly nc ung khi kht. Nhng nu n tr thnh mt s m nh th n khng gip g c m cn c hi cho bn. Bt c bn cn g, bn hy lm c. Nu bn tht bi, hy mm ci v c gng lm li bng cch khc. Nu bn thnh cng, hy vui hng ci bn c, nhng ng bm vu vo n. Sp t cho tng lai, thy c cho l tham khng? Cng vy, vn l bn c gn b vo d tnh tng lai khng. Ai ai cng phi lo cho tng lai. Nu d nh khng thnh v bn khc lc, lc

58 bn bit bn b rng buc vo n. Nhng nu bn tht bi m bn vn c th ci c v ngh: i, ta c gng ht sc, tht bi c sao, ta s lm li. lc bn lm vic vi tm bung b, v bn vn hnh phc. Chn ng bnh xe ca s pht sinh c iu kin ging nh t t hay t hy dit. Ti sao chng ta cn phi lm nh th? Tm cch hy hoi i sng hay bm vu vo n chc chn u c hi. Thay vo chng ta hc cch thin nhin t lm vic, khng ham mun g, ngay c s gii thot. Nhng thy ni rng mt khi chui hnh ng (sankhara) ngng, th s ti sanh ngng. ng, nhng l s xa vi. Hy quan tm n hin ti. ng lo lng v tng lai. Lm cho hin ti tt, th tng lai t nhin s tt. D nhin khi tt c sankhara to ra kip sau u b loi th khng cn sinh t na. Ri lc c phi l s tiu dit? S tiu dit o tng v ng, s tiu dit kh au. l ngha ca danh t Nit Bn (nibbana): dp tt s nng ny. Chng ta thng xuyn nng ny trong tham, sn, si. Khi s nng ny ngng, th au kh chm dt. V lc ch cn li s tch cc. Nhng li khng th din t c v n trn bnh din cm gic. Bn th hi kinh nghim trong i ri bn s hiu n l g. Ri s s hi nhp dit s bin mt. thc lc s ra sao? Sao li lo lng iu ? N khng gip g cho bn suy cu v iu m ch c th kinh nghim ch khng th din t. N ch lm cho bn sao lng ra khi mc ch chnh, l hnh ng t n . Khi bn t c trnh bn s vui hng n, v cc cu hi s khng cn. Bn khng cn g hi : hy tu tp n c giai on ny. Lm sao th gii iu hnh m khng rng buc?

59 Khng rng buc khng c ngha l th ; gi cho ng l th thn thnh. L cha m, bn phi lm y trch nhim i vi con ci vi tt c tnh thng yu, nhng khng bm vu. Bn lm bn phn ca bn trong tnh thng yu. Gi s bn sn sc mt ngi m, v mc du bn tn tnh sn sc, ngi khng khi. Bn ng khc v ch. Vi mt tm qun bnh, bn tm mt cch khc gip ngi y. S th thn thnh khng bt ng m cng khng phn ng, nhng l mt hnh ng thc, tch cc vi mt tm qun bnh. Lm c nh vy tht kh khn ! Phi, nhng l iu bn phi hc !

60

SI v B
Mt ngy kia, mt chng tr tui khc lc n gp c Pht. Pht hi : -Ny con, c chuyn g vy? -Bch c Th Tn, cha con cht hm qua. -Cn c th lm g c? Nu ng cht, khc lc cng khng th lm ng sng li. -Bch c Th Tn, con hiu iu , con n xin Ngi gip cho cha con. -i ! Ta c th lm g c cho cha con? -Bch c Th Tn, xin Ngi gip cho. Ngi l mt ngi c quyn nng, chc chn Ngi lm c. Ka, cc gio s, nhng ngi kht thc thng lm l gip ngi qu c. V ngay khi di ny cc nghi l c c hnh, th trn kia ca tri c m, v ngi cht c vo v c giy php nhp cnh (entry visa). Ngi l bc quyn nng, nu Ngi gip, cha con khng nhng c giy nhp cnh m cn c thng tr v c th xanh! Xin Ngi lm n gip cha con! Anh chng ng thng ny qu au bun nn c ci l vi anh ta cng v ch. Pht phi dng cch khc lm cho chng ta hiu. Ngi ni vi anh ta : -c, con hy ra ch mua hai bnh t. Anh chng tr tui rt sung sng, ngh rng c Pht bng lng lm l cho cha anh. Chng chy ra ch v mua hai bnh t. c Pht bo : -c, con y b vo mt bnh, cn bnh kia y si. Chng tr tui y li. -By gi con y np bnh li cho cht v dn kn li ri th chng xung ci ao ng kia.

61 Chng tr tui lm theo li dy, v 2 bnh chm xung y ao. c Pht bo: -By gi con mang mt ci gy ln n v p b 2 bnh . Chng tr tui mng r, ngh rng c Pht ang c hnh mt nghi thc k diu cho cha mnh. Theo c tc n , khi mt ngi cht, con ng s em xc n ni ha tng thiu. Khi xc chy c mt na, ngi con ly mt cy gy p v s ngi cht. Theo s tin tng c xa, khi s c m ra di trn th trn kia ca tri c m. Do chng tr tui t ngh : -Ngy hm qua, xc cha ta c thiu thnh than, nn by gi c Pht mun p v 2 bnh ny nh l mt biu tng. Chng rt sung sng vi nghi thc . Nh li c Pht dy, chng ly gy p mnh v 2 bnh v ra. Lp tc b trong mt bnh thot ra v ni lu bu trn mt nc, si bnh kia ri ra v chm xung y ao. Pht ni : -Ny con, ta lm xong. By gi con ku nhng gio s v nhng ngi lm php l bo h tng v cu : Si i hy ni ln, ni ln! B i, hy chm xung, chm xung! xem sao. -Bch c Th Tn, Ngi c ni a khng y? Si nng hn nc, phi y ao, lm sao ni ln c! y l lut thin nhin. B nh hn nc phi ni ln, lm sao chm xung y c, tha Ngi; y l lut thin nhin m! -Ny con, con bit kh nhiu v nh lut thin nhin, nhng con vn cha hiu nh lut thin nhin ny : nu sut i cha con gieo nhng nhn xu nng nh nhng ht si, ng phi i xung, ai c th ko ng ln c? V nu nhng hnh ng ca ng nh nh b, th ng s i ln, ai c th ko ng xung c? Chng ta cng sm hiu c lut thin nhin v sng theo lut y th chng ta cng sm ra khi au kh.

62

CHNG GI GII

gii thot khi kh, chng ta phi dit tr nguyn nhn gy ra kh : tham, sn, si. c Pht khm ph c, theo, v dy mt con ng thc tin t n mc ch ny. Ngi gi con ng ny l Bt Chnh o. C ln, c thnh cu gii thch gio l ny bng ngn t gin d d hiu, Ngi ni : Ch c mc tc Chng thin phng hnh T tnh k Th ch Pht gio. C ngha l : Cc iu c khng lm Cc iu thin u lm T lm thanh tnh l li dy ca Ch Pht. y l li ging ca ngi gic ng. S trnh by ny rt r rng, v mi ngi u ng chng ta nn trnh nhng hnh ng gy hi v thc hnh nhng hnh ng c ch li. Nhng lm sao nh ngha c th no l li hi, th no l tt lnh, xu xa? lm cng vic ny, chng ta da trn quan im, truyn thng, dn chng, thnh kin, v kt qu chng ta a ra mt nh ngha hn hp, gio phi c mt s ngi chp nhn, nhng khng c s ng ca nhng ngi khc. Thay v a ra mt din gii hn hp, c Pht a ra mt nh ngha ph qut v tt lnh, xu xa, hiu thun, v ti li. Bt c hnh ng no gy hi, lm xo trn s bnh an, v ha hp ca ngi khc l mt

63 hnh ng xu xa, ti li. V bt c hnh ng no gip ngi, gp phn trong s to dng s bnh an v ha hp l mt hnh ng tt lnh, hiu o. Hn na, tm ch thc s trong sch ha bng kinh nghim trc tip thc ti ca chnh mnh, v hnh ng mt cch c h thng loi b nhng iu kin gy kh, ch khng phi bng cch thc hnh nhng nghi thc tn gio hay luyn tp tri thc. Hnh Bt Chnh o gm 3 giai on: Gii (sila), nh (samadhi), Hu (panna). Gii l thc hnh lun l, trnh nhng hnh ng xu xa v thn v khu. nh l tp ch tm, pht trin kh nng iu khin v kim sot mt cch c thc nhng tin trnh ca chnh tm mnh. Hu l s khn ngoan, minh trit, l s pht trin kh nng ni tnh vo chnh bn cht ca mnh.

Gi Tr Ca S Gi Gii
Bt c ngi no mun hnh Php u phi bt u bng s gi gii. y l bc u tin, nu khng gi gii th khng th no tin c. Chng ta phi trnh mi hnh ng v li ni lm thng tn n ngi khc. y l iu d hiu : x hi i hi hnh vi nh vy trnh xo trn. Tht ra chng ta trnh mi hnh ng nh vy khng nhng v chng ta lm tn thng n ngi khc m cn v chng lm hi n chnh chng ta. Khi chng ta lm mt iu xu xa chi ra, git ngi, trm cp, hip dm tm ta khng trnh khi khng ny sinh mt s bn chn, tham, sn, v nh vy chc chn trong tng lai s chuc ly au kh. c Pht ni : t chy by gi, t chy v sau Ngi lm iu si quy s kh au gp hai Hnh phc by gi, hnh phc v sau

64 Ngi c hnh, hng phc gp i. Chng ta khng phi i n khi cht mi c kinh nghim v thin ng hay a ngc; chng ta c th kinh nghim ngay trong i ny, v ngay trong chnh ta. Khi chng ta lm nhng iu xu xa, chng ta phi chu lc ha ngc ca tham, sn. Khi chng ta lm iu tt lnh, chng ta c hng s bnh an ni ti. V vy trnh ni xu v lm nhng iu xu, khng nhng c ch li cho ngi khc m cn trnh lm hi chnh mnh. Cn mt l do na gi gii. Chng ta mun quan st chng ta c c mt ci nhn su trong thc ti ca chng ta. Mun lm c nh vy i hi mt tm thanh tnh. Chng ta khng th no nhn r xung y ao khi ao b khuy ng. Mun ni qun cn mt tm bnh tnh, khng giao ng. Khi chng ta lm iu xu, tm ta b giao ng. Ch khi no ta trnh c nhng hnh ng xu v thn v khu, th tm mi c c hi c bnh an v s t quan st mi c th tin hnh c. Cn mt l do na ti sao gi gii l cn thit : mc ch ti thng ca ngi hnh Php l gii thot khi au kh. Trong khi lm cng vic ny, ngi y khng th dnh dp vo nhng hnh ng lm tng cng nhng thi quen m ngi mun loi b. Bt c hnh ng no lm hi ngi khc u do tham, sn, si gy ra, v ri cng km theo bi tham, sn, si. Phm nhng hnh ng l tht li hai bc cho mi bc tin trn ng o, lm tr ngi cho mi s t tin. Nh vy, gii khng nhng cn thit cho s tt lnh ca x hi, ca ngi trong x hi, ca i sng ngi gi gii, m cn cho s tin b ca ngi trn ng hnh Php. CHNH NG Li ni phi trong sch v tt lnh. Mun t c s trong sch phi bung b bn nh, v chng ta phi hiu th no l ngn ng khng trong sch. l : ni di, ni thm bt ngoi s tht; a chuyn lm cho

65 ngi ta i nghch ln nhau; ni xu sau lng, hay vu oan; c khu lm ngi khc bc bi, khng c li ch g; ni chuyn tm pho, v ngha, mt th gi ca mnh v ca ngi khc. Trnh c nhng iu trn l thc hnh chnh ng vy. Hnh chnh ng khng phi ch hnh ng tiu cc nh trn. c Pht ni ngi thc hnh chnh ng phi ni tht, v chung tht, ng tin cy, thng thn vi ngi khc. ng ha gii nhng cuc ci ln, v khuyn khch on kt. ng hn hoan trong s ha hp, tm kim, vui hng v to ha hp bng li ni. Li ng nh nhng, d nghe, hin t, lm m lng ngi, l , d chu, v lm cho nhiu ngi vui. ng ni ng lc, theo s kin, theo nhng g c th gip ch, theo php, v theo lun l. Li ng ng ghi nh, ng lc, ng l, kho chn, v xy dng. CHNH MNG Hnh ng cng phi trong sch. Cng nh li ni, chng ta phi hiu nhng hnh ng no l nhng hnh ng khng trong sch chng ta c th trnh. l : git hi sinh vt; trm cp; dm dc, th d nh hm hip hay ngoi tnh; v say sa lm mt l tr khng cn bit mnh lm g hay ni gi. Trnh bn hnh ng trn l hnh chnh mng. y cng khng phi l nhng khi nim tiu cc. Din t mt ngi thc hnh chnh mng, c Pht ni : B ra ngoi gm v gy, ngi ny cn thn khng lm hi ai, y lng nhn t, tm s tt p ca mi chng sinh. Khng trm cp, ngi y sng nh mt chng sinh thanh thot. GII LUT i vi ngi thng sng i, thc hnh chnh ng v chnh mng l gi nm gii : 1.Gii st : cm git bt c mt sinh vt no

66 2.Gii o : 3.Gii dm : 4.Gii vng : 5.Gii tu : cm trm cp cm dm dc cm ni lo cm ruu, thuc.

Nm gii trn l cn bn ti thiu cn cho lun l. Ngi no mun hnh Php cng cn phi gi. Tuy nhin, c nhng lc trong i, nu c c hi tm thi bung b vic i ra mt bn c l trong vi ngy, hay ch trong mt ngy trong sch ha tm, t hc dn n gii thot. Thi gian l lc nghim chnh thc hnh Php, v v vy ta phi thn trng trong hnh ng hn l nhng lc thng. iu quan trng l trnh nhng hnh ng c th lm sao lng hay can thip vo cng vic t thanh lc. Bi vy, lc ta phi gi tm gii. Nhng gii ny gm c 5 gii cn bn vi mt thay i trong gi dm, phi ngng tt c nhng hot ng v tnh dc. Ngoi ra cn phi trnh n lung tung bt c lc no (ngha l khng c n sau ba cm tra); trnh nhng tr gii tr gy khoi cm, trnh trang im; v trnh dng ging xa hoa. S i hi sng i c thn v thm vi gii tr gip cho s thanh tnh v tnh thc, cn thit cho cng vic ni qun, v gip cho tm khi b quy ri bi nhng xo trn bn ngoi. Tm gii (bt quan trai) ch cn gi trong thi gian chuyn ch tp Php m thi. Khi thi gian chm dt, quay li gi ng gii nh l kim ch nam cho hnh vi o c. Cui cng, c 10 gii dnh cho nhng ngi n dt sng i v gia c, cho cc tng ni. Mi gii ny gm 8 gii va ni trn vi gii th 7 chia lm 2, v thm mt gii na : trnh khng nhn tin bc. Nhng ngi n dt sng nh hon ton ni s b th ca k khc h c th dnh ht th gi vo vic trong sch ha tm ch li cho h v cho ngi khc. Gii lut, d l 5, 8 hay 10 khng phi l nhng cng thc trng rng do truyn thng to ra. Chng l nhngbc b xung cho s tp luyn, mt phng tin thc t gip cho thn v khu khng lm hi ngi v hi mnh.

67

CHNH NGHIP
Mi ngi phi c ngh ng n nui sng mnh. C 2 tiu chun cho chnh nghip. Th nht, ngh khng phm vo 5 gii, v nu nh vy s lm hi ngi khc. Ngoi ra ta cng khng c lm g khuyn khch ngi khc phm vo ng gii, v nh vy cng gy hi. Ngh nghip ca ta cng khng c gy tn thng cho ngi khc d trc tip hay gin tip. V vy ngh nghip no i hi s git chc ngi hay vt hin nhin khng phi chnh mng. Ngay c vic git chc do ngi khc lm, v ta ch bun bn cc phn ca con vt b git nh da, tht, xng, v . v . th cng khng phi l chnh nghip, v cn l thuc vo hnh ng si quy ca ngi khc. Bn ru hay thuc c th c nhiu li, v mc du ta khng dng, nhng hnh ng bn l khuyn khch ngi khc dng c dc, nh vy c hi cho h. M mt sng bc c th rt c li, nhng nhng ngi n nh bc u t lm hi h. Bn cht c hay kh gii kh gii, bom n, ha tin l vic bun bn pht t, nhng lm hi s bnh an v ha hp ca bao nhiu ngi. Tt c nhng ngh nu trn u khng phi chnh nghip. Ngay c nhng loi vic c th khng tht s lm hi ngi khc, nhng nu lm vi nh hi ngi, th cng khng phi l chnh nghip. Bc s hy vng c bnh dch, ngi bun hy vng c nn i u khng phi hnh chnh nghip. Mi ngi l mt thnh phn ca x hi. Chng ta mi ngi mt cch phc v x hi bng cng vic chng ta lm. V i li, chng ta c cng vic lm kim sng. Ngay c n nh s, hay nhng ngi n dt cng phi lm vic ng n c b th : vic trong sch ha tm ch li cho mnh v cho ngi khc. Nu h khai thc bng cch la o, thc hin nhng tr qu thut, hay di tr xng mnh t o, l hnh khng chnh nghip. Nhng th lao ta nhn c do cng vic ta lm l nui sng bn thn mnh v gia nh. Nu cn d tha, t nht ly mt phn trong tr li x hi bng cch gip ngi khc. Nu chng ta lm vic vi nh

68 nui sng mnh v gip ngi khc, th chnh l chng ta thc hnh chnh nghip.

GI GII TRONG LP THIN VIPASSANA

Chnh ng, chnh mng, v chnh nghip phi c thc hnh v chng c ngha i vi chng ta v nhng ngi khc. Lp thin Vipassana cho chng ta c c hi p dng mi kha cnh ca cc gii ny. y l thi gian dnh ring cho vic hc Php mt cch chuyn ch, v v vy, mi ngi tham d phi gi 8 gii. Tuy nhin c ngoi l cho nhng ngi mi tham d ln u, hay cho nhng ngi c bnh : h c php n mt ba n nh vo bui chiu. V l do ny, nhng ngi ch gi c ng gii, mc du h cng thc s gi gii 7 v 8. Ngoi ra cc tham d vin cn phi ha gi im lng cho n ngy cui cng ca kha hc. H c th ni vi cc ph gio hay nhng ngi iu hnh kha hc, nhng khng c ni vi cc thin sinh khc. Do vy m nhng s chia tr c gim n mc ti thiu. Mi ngi c th sng v thin trong nhng khu vc k cn m vn khng lm phin ln nhau. Trong bu khng kh yn tnh v bnh an ny, mi ngi c th thc hin ni qun c. n b cho vic thc hin ni qun, cc thin sinh c n, min ph. Mi chi ph u do ngi khc cng dng. V vy trong kha hc, cc thin sinh sng nh nhng ngi n dt, sng nh vo s b th ca ngi khc. Bng cch hnh thin vi tt c kh nng ca mnh c ch li cho chnh mnh v cho ngi khc, thin sinh thc hnh chnh nghip trong khi tham d kha hc Vipassana. Gi gii l mt phn trn con ng thc hnh Php. Khng gi gii th khng c tin b c, v tm qu ng lon khng th quan st c thc ti bn trong. C ngi dy rng tm linh vn c th pht trin c m khng cn phi gi gii. Nhng ngi d c th lm g i na, cng khng phi l nhng ngi theo li dy ca c Pht. Khng gi gii cng vn c th th nghim c vi trng thi ngy ngt (estatic states), nhng coi l thnh qu tm linh l mt s lm ln. L d nhin, nu khng gi

69 gii, th tm khng bao gi thot c kh v th nghim c chn l ti thng.

70

VN P
C phi thc hnh hnh ng ng l mt cch chp khng? Khng. Ch cn lm ht sc mnh, v hiu rng kt qu ngoi s kim sot ca chng ta. Bn hy lm vic mnh, cn kt qu th ph mc cho Cha, cho Php: Vng Cha (Thy will be done). Nh vy l mun lm li sao? Nu bn lm li, hy chp nhn v c khng ti phm. Bn c th tht bi, bn mm ci v c gng tm li khc. Nu bn c th ci c trc s tht bi, bn khng chp. Nhng nu tht bi lm bn chn nn, v thnh cng lm bn mng qunh, tht s bn chp. Nh vy, hnh ng ng ch l s c gng ca mnh ch khng phi l kt qu? Khng phi l kt qu. Kt qu t nhin l tt nu hnh ng tt. Php trng nom vic . Chng ta khng c quyn la chn kt qu, nhng chng ta c th chn la hnh ng ca chng ta. Hy c lm ht sc mnh. V lm hi ngi khc c phi l mt hnh ng si quy khng? Khng. Phi c nh lm hi mt ngi no , v phi thnh cng trong s gy ra tai hi, th hnh ng si quy mi hon tt. Khng nn gii hn mt cch cc oan, va khng thc t va khng ch li. Mt khc, bung th hnh ng s lm hi ngi khc khng km, v ri t bo cha rng mnh khng c lm hi. Php dy chng ta phi cn thn. Xin cho bit s khc bit gia hnh ng dc tnh phi v tri. c phi l mt vn v l tr khng?

71 Khng. Dc tnh c mt ch ng trong i sng gia nh. Chng ta khng nn c dn nn n, v bt buc cuc sng c thn ch gy nn cng thng to thm nhiu vn , nhiu s kh khn. Tuy nhin nu bn bung th theo s i hi ca dc tnh, v lm tnh vi bt c ngi no khi th xc i hi, th chng bao gi bn c th gii thot khi am m. Hy trnh hai cc oan ny, Php cng hin trung o, mt s biu l lnh mnh v tnh dc m vn cho php s pht trin v tm linh, v l s lin h tnh dc gia mt ngi n ng v mt ngi n b kt hp vi nhau. V nu ngi phi ngu ca bn cng l mt thin sinh Vipassana th khi s ham mun ni dy, c hai hy quan st n. y khng phi l mt s bung th hay dn nn. Bng cch quan st bn c th thot khi s ham mun mt cch d dng. i khi bn hy cn lin h tnh dc, nhng dn dn c hai tin trin n giai on trong tnh dc tr thnh v ngha. l giai on c thn t nhin thc s, ngay c mt tng ham mun cng khng c. S c thn ny to mt nim vui vt xa nhng tha mn tnh dc. Ta lun lun cm thy hi lng v ha hp. Chng ta phi hc c ci kinh nghim chn hnh phc ny. Ty phng, hai ngi trng thnh tha thun c tnh dc vi nhau l mt iu c chp thun. Quan im ny xa ri khi Php. Mt ngi no c lin h tnh dc vi mt ngi, ri mt ngi khc, v mt ngi khc na, s lm tng s ham mun ln gp bi, v ng thi lm tng s au kh. Bn phi hoc kt hn vi mt ngi hoc sng cuc sng c thn. Cn i vi s dng thuc c kinh nghim v mt vi loi cm gic, v nhng thc ti khc th sao? C vi thin sinh ni vi ti rng khi dng loi thuc psychedelic (?), h c nhng kinh nghim nh h thy trong khi thin. D chuyn ny c tht hay khng, th khi phi dng thuc c kinh nghim l mt hnh thc l thuc vo mt yu t bn ngoi. Php dy bn lm ch chnh bn bn c th thc nghim thc ti theo mun, v bt c lc no. Cn mt iu khc bit quan trng na l s dng thuc lm nhiu ngi tinh thn mt

72 thng bng, v gy hi cho chnh h, cn khi thc hnh Php th thin sinh c qun bnh hn, khng hi mnh m cng khng hi ngi. Gii th nm l trnh c hay trnh b c? Ni cho cng, nu ung va phi, khng say, th c v g l hi u? Ch ung mt ly ruu c coi l ph gii khng? D ch ung mt cht, nhng v lu v di, bn s thm ruu. Bn khng thc c, nhng bn bc u tin tin vo con ng nghin, chc chn lm hi bn v hi ngi khc. Mi ngi nghin u khi u bng ch mt ly. Ti sao li bc ci bc th nht vo con ng au kh? Nu bn thin ng n v mt ba no bn qun hay phi v giao t m bn ung mt ly, bn s thy hm bn thin km hn i. Php khng th i cng ng vi s dng cht c. Nu bn tht s mun pht trin Php, bn phi trnh ht mi cht c. y l kinh nghim ca hng ngi hc thin. Nhng ngi Ty phng c bit cn phi hiu 2 gii lin quan n s c s khng ng n v tnh dc v s dng thuc v ung ru. y ngi ta thng ni rng: Nu ti cm thy tt th tt phi ng. Bi v h khng nhn thy thc ti. Khi bn hnh ng v t him, t nhin bn cm thy tm bt an. V khi bn hnh ng v ham mun, tuy b ngoi bn cm thy thoi mi, nhng trong thm tm bn c s khng yn. Bn cm thy tt p ch v ngu ti. Khi bn thc c nhng hnh ng nh vy hi bn nh th no, th t nhin bn s ngng ngay nhng hnh ng . n tht c phi l ph gii khng? Khng, tr phi bn git con vt . Nu tht mang n cho bn v bn thy thch nh bn n cc mn n khc th bn chng ph gii no c. Tuy nhin n tht l gin tip khuyn khch ngi khc ph gii st. V mt mc t nh hn, bn n tht l bn t hi bn. Tng giy, tng pht con

73 vt pht sinh tham, sn, nhng n khng c kh nng quan st chnh n, tinh khit ha tm n. V vy mi th tht n u tm y tham, sn. l nhng g bn thu vo mi khi bn n tht. Thin gia mun loi b tham, sn, v vy thy rng king n tht rt hu ch. C phi v vy trong kha thin ch cho n chay? Phi, v n tt cho thin Vipassana. Thy c khuyn nn n chay trong i sng hng ngy khng? Nu n c cng gip ch. i vi thin gia, kim tin nh th no th c th chp nhn c? Nu bn thc hnh Php, d bn khng kim ra tin bn vn sung sng. Nhng nu bn kim ra tin v khng thc hnh Php th bn s kh. Php quan trng hn. Sng i, bn phi t nui sng mnh. Bn phi lm vic kh nhc v lng thin kim tin; chng c g l si quy trong chuyn . Nhng phi lm vi Php. Nu cng vic mnh lm c th gy ra nh hng khng tt, hay nu nhng g mnh lm c th b dng vo mt ng hng khng tt, th cch sanh nhai c phi khng ng hong khng? cn ty thuc vo nh ca bn. Nu bn ch quan tm n vic kim tin cho tht nhiu, v ngh :Mc k ngi khc b hi, ta khng cn, min l ta c tin l c ri, th l mt sinh k sai lm. Nhng nu bn c nh phc v, v mc du c ngi b hi, th bn cng khng b trch c g. Hng ti sn xut mt loi my dng thu thp nhng d kin v s n ca nguyn t. Ti c ch nh lm v ci my ny, nhng ti cm thy c v khng ng.

74 Nu l th ch c dng lm hi ngi khc, th chc chn l bn khng nn dnh dp vo. Nhng nu n c th c dng cho c mc ch tt ln xu th bn khng c trch nhim g i vi s s dng ca ngi khc. Bn lm vi nh ngi ta phi dng cho mc ch tt. Khng c g si quy trong s c. Thy ngh g v phong tro ha bnh? Nu ha bnh c ngha l bt ng trc s xm lc th tht s l sai lm. Php dy bn hnh ng mt cch tch cc v phi thc t. Cn v phng php bt bo ng ca Mahatma Ghandhi hay ca Martin Luther King th sao? Cn phi ty thuc vo hon cnh. Nu k xm lng khng hiu g ngoi ngn ng ca sc mnh, chng ta phi dng v lc, nhng lun lun gi qun bnh. Nu khng, ta phi dng phng thc bt bo ng, nhng khng phi v s, m l mt hnh ng o c can m. y l ng li ca Php, v l iu m Gandhiji dy ngi ta lm. N i hi s can m tay khng ng u vi k xm lng c v trang. Hnh ng nh vy ta phi sa son ci cht. Cht s n khng sm th mun; ngi ta c th cht trong s s hi hay trong can trng. Mt ci cht theo Php khng th trong s s hi. Gandhiji thng ni vi nhng ngi theo ng khi h i din vi s i lp mnh lit, Hy vt thng ca bn ngc, ng lng. ng thnh cng v ng c Php trong ng. Thy c ni ngi ta c c kinh nghim thin tt p m khng cn gi gii. Nh vy, qu nhn mnh v hnh vi lun l c phi l c on v cng rn khng? Ti thy trng hp mt s thin sinh khng cho vic gi gii l quan trng, nn khng th tin c trn ng o. Trong nhiu nm, nhng ngi c th n d nhng kha hc, v c c nhng kinh nghim tt p v thin, nhng trong i sng hng ngy h khng c g thay i. H vn b giao ng v kh s v h ch chi a vi Vipassana, nh h tng a vi nhiu tr chi khc. Nhng ngi l nhng k thua cuc.

75 Ngi no thc s mun dng Php thay i i h cho tt p hn th phi gi gii cng cn thn bao nhiu cng tt by nhiu.

76

TOA THUC

Mt ngi b bnh v i khm bc s. Bc s khm xong v bin cho ng mt toa thuc. Ngi ny rt tin tng vo v bc s. ng v nh, vo phng nguyn, v by bc hnh ca bc s ln. on ng ngi xung v l bc hnh. ng vi ba vi v dng hng hoa. Sau ng ly n thuc ra v cung knh tng, Hai vin bui sng, hai vin bui tra, hai vin bui ti!. Sut ngy, sut cuc i ng lin tip tng toa thuc ny v ng tin tng mnh lit ni v bc s, nhng toa thuc khng gip g c cho ng. V mun hiu r hn v toa thuc, ng n nh v bc s v hi, : Ti sao ng k thuc ny cho ti? N s gip ti nh th no? L ngi thng minh v bc s ging. Trng y, ng b bnh ny, y l nguyn nhn sinh ra bnh; nu ng dng thuc m ti k cho ng th cn bnh ca ng s c tr lnh v ng s ht bnh. Ngi ny ngh, A, tht l k diu, v bc s ca ti tht thng minh! n thuc ca ng tht hu ch. ng v nh v bt u tranh ci vi hng xm, quyn thuc, Bc s ca ti l v bc s gii nht, cc bc s khc u v dng. Nhng ng c g trong s tranh ci y? C th ng cn tip tc tranh ci sut i, nhng s kin ny ch gip g cho ng. Ch khi no ng ung thuc th ng mi ht bnh v ht au kh. Ch lc thuc mi gip ch ng. Ngi c gii thot no cng ging nh v bc s. V lng t bi, ng cho toa ch cho ngi ta cch no thot khi au kh. Nu ngi ta pht trin lng tin m qung vo ngi no , h s bin toa thuc thnh kinh in v bt u tranh u vi cc gio phi khc, cho rng ch c gio l m v gio ch ca mnh ging dy mi cao c hn ht. Nhng chng ai quan tm n thc hnh gio l, ung thuc cha bnh. C lng tin ni v bc s ch c ch nu n khuyn khch bnh nhn theo li khuyn ca bc s. Hiu c tc dng ca thuc nh th no ch c ch

77 nu n khuyn khch bnh nhn dng thuc. Nhng nu khng thc s ung thuc th khng th no khi bnh c. Vy chnh bn phi t ung thuc.

78

CHNG VI TU NH
Chng ta gi gii rng ch ng hnh ng ca thn v khu. Tuy nhin nguyn nhn ca kh au li nm trong hnh ng ca . Ch gi thn nghip v khu nghip khng khng , nu tm ta cn si sc trong tham, sn, v nhng ngh xu xa c c. Chng ta chng bao gi c c hnh phc nu ta cn ngh mt ng lm mt no. Sm mun th tham, sn cng s pht ra v ta s ph gii, hi ngi v hi mnh. ng trn phng din tr thc m ni, ta c th hiu lm mt iu xu l sai lm. T ngn xa, cc tn gio u nhn mnh n tm quan trng ca lun l. Nhng khi c cm d, th ta b li cun, v khng sao c th gi gii c. Mt ngi nghin ruu bit ruu c hi, nhng khi cn ghin ln ng ta vn v ly chai ruu m ung ri b say. ng khng kim ch ni mnh v ng khng cn quyn lc no i vi tm ng na. Nhng nu ta hc b nhng xu xa ca tm th chng ta c th trnh c nhng hnh ng xu xa v thn v khu mt cch d dng. Vn bt ngun t tm, nn ta phi ng u vi n bnh din tm. Mun c nh vy, ta phi thc hnh bhvan, ngha l m mang tm tr, hay ni theo ngn ng thng thng l thin nh. Ngay t thi c Pht ngha ca danh t bhvan tr thnh m h, v s tp thin i vo lng qun. Gn y bhvan c dng ch s m mang tm tr, s thng ha tm linh, v cn ch ngay c nhng hot ng nh c, ni, nghe v ngh v Php. Meditation, t ngh thng dng nht ca ting Anh ch bhvan, c dng mt cch rt lng lo ch nhiu hnh ng t s ngh ngi tm tr, m mng, cho n s t do kt hp, s t k m th. Tt c u xa ngha m c Pht dnh cho t ng ny. Ngi dng bhvan ch mt li luyn tm c bit, mt k thut chnh xc ch tm v tinh khit ha tm.

79 Bhvan gm c hai phn tu tp: nh (samadhi), v hu (panna). Tu nh cn c gi l Pht trin yn tnh (samatha-bhvan), tu hu gi l s pht trin ni qun (vipassana-bhvan). S tp bhvan bt u bi nh, l giai on 2 ca Bt Chnh o. y l mt li hc ng n kim sot tin trnh ca tm, mnh lm ch chnh tm mnh. Ba phn ca Bt Chnh o thuc v tu nh: Chnh tinh tn, chnh nim, v chnh nh.

CHNH TINH TN (S c gng chnh ng, Right Effort)

Chnh tinh tn l bc u ca s thc tp Bhvan. Tm d b s ngu ti ch ng, cng nh d b tham, sn lm nghing ng. V vy bng cch ny hay cch khc, chng ta cng phi lm cho tm thnh vng mnh, lm thnh mt dng c hu ch xem xt bn cht ca chng ta mc tinh t nht th nhng iu kin mi b l v b loi i. Mt v y s, mun nh bnh ca mt bnh nhn, ly mu quan st di knh hin vi. Trc khi quan st ng phi iu chnh knh v tp trung hnh nh vo tiu im, ri ng mi c th xem xt v tm ra nguyn nhn gy ra bnh, v nh c li tr liu ng n. Cng nh vy, chng ta phi hc ch tm, gi cho tm chuyn ch vo mt vt m thi. Nh vy chng ta dng tm nh mt dng c xem xt thc ti t nh nht ca chng ta. c Pht ch nhiu k thut nh tm, mi cch thch hp cho mt hng ngi. Nhng phng php thch hp nht tm hiu ni ti m chnh Ngi tng p dng l anapana-sati, tnh thc v hi th. Hi th l mt i tng ch tm lc no cng sn sng c cho mi ngi, v chng ta ai cng phi th t khi lt lng m cho n khi cht. N l i tng thin c mi ngi chp nhn, v d c nht. Khi tp bhvan, thin gi ngi trong mt t th thoi mi, lng thng, mt nhm, mt ni thanh tnh, t b chia tr. Khi ri b th gii bn ngoi quay vo vi th gi bn trong, thin gia thy rng ci hot ng ni bt nht l hi th, bi vy m h ch ht tm vo hi th : hi th vo, ra qua l mi.

80 y khng phi l mt li tp th, m l s thc tp v tnh thc. Ta khng iu khin hi th, nhng l thc n trng thi t nhin : hi th ngn hay di, nng n hay nh nhng. Ta nh tm vo hi th cng lu cng tt, ng b sao lng m dng tnh thc b gin on. Chng ta s thy ngay rng lm c nh trn rt kh. Ngay khi ta va c gng nh c tm vo hi th, th ta bt u lo lng v chn au. Khi ta va c gng nn c nhng ngh mng lung, th tm ta li y p c ngn truyn: no l nhng k nim, nhng d tnh, nhng mi hy vng hay s hi. Tm ta ch n mt trong nhng s kin ny, v mt lc sau ta mi nhn bit ta qun hn hi th. Chng ta li cng quyt bt u li, v mt lc sau ta li thy tm li u u m ta khng hay bit. Ai l ngi lm ch y? Ngay khi ta mi thc tp th ta thy r rng tm ngoi vng kim sot ca ta. Tm ging nh mt a b qu c nung chiu. N ly mt mn chi, chi chn ri li i ht mn ny n mn khc. Tm nhy t mt ngh ny sang mt ngh khc, t mt vt ny sang mt vt khc, chn chy thc ti. y l mt thi quen n su vo tm khm, v tm ta hot ng nh vy sut c cuc i. Nhng khi ta bt u iu tra v bn cht thc ca ta, s chy chn khi thc ti phi c chm dt. Ta phi thay i thi quen ca tm v hc sng vi thc ti. Chng ta bt u bng s nh tm vo hi th. Khi ta thy tm lang bang th ta kin nhn v bnh tnh ko n v vi hi th. Nu ta tht bi ta li c gng lm li. Chng ta tip tc lp i lp li bi tp mt cch vui v, khng bc bi, khng nn lng. Du sao th tp qun ca c i khng th thay i trong vi pht c. Cng vic i hi s thc hnh lin tc, nhiu ln, v s nhn ni, bnh tnh. y l phng cch pht trin s tnh thc v thc ti. y l chnh tinh tn. c Pht nu ra 4 loi chnh tinh tn: 1. Trnh iu c khi ln 2. Nu iu c khi ln, c loi b n 3. Pht sinh nhng iu lnh; 4.gi gn iu lnh, pht trin, v a ti ton thin.1

81 Do thc hnh tnh thc v hi th, chng ta thc hnh c 4 chnh tinh tn. Chng ta ngi xung v nh tm vo hi th, khng cho ngh xen vo. Lm nh vy chng ta khi xng v duy tr c trng thi tt lnh ca s tnh thc. Chng ta t trnh khng b ri vo s xao lng, ng tr hay mt du thc ti. Nu mt ngh xut hin, ng ui theo n, m cho tm quay v hi th. Bng cch ny, chng ta pht trin kh nng ca tm nh vo mt i tng v cng li s xao lng : hai c tnh ct yu ca nh.

CHNH NIM (S Tnh Thc ng n, Right awareness)

Quan st hi th cng l mt cch thc hnh chnh nim. Chng ta kh l do ngu ti. Chng ta phn ng v chng ta khng bit chng ta ang lm g v v chng ta khng bit r thc ti ca chng ta. Tm ta mt nhiu th gi vo nhng m mng o tng, gi li nhng kinh nghim thch th hay kh chu, v d tnh tng lai mt cch s hi hay hng say. Trong khi m chm trong tham, sn chng ta khng cn bit vic g ang xy ra, cng nh khng bit mnh ang lm g. Thc ra th chnh hin ti, by gi mi thc s l quan trng nht i vi chng ta. Chng ta khng th sng trong qu kh, v n qua. Chng ta khng th sng trong tng lai v n ngoi tm tay vi. Chng ta ch c th sng trong hin ti. Nu chng ta khng tnh thc v nhng hnh ng ca chng ta trong hin ti, chng ta khng trnh khi ti phm nhng li lm trong qu kh v khng bao gi c th t c nhng gic mng cho tng lai. Nhng nu ta c th pht trin kh nng nhn bit c hin ti, chng ta c th dng qu kh nh mt hng dn vin cho nhng hnh ng ca chng ta trong tng lai, nh vy chng ta c th t c mc ch. Php l con ng ca by gi v y. Bi vy chng ta phi pht trin kh nng nhn bit hin ti. Chng ta cn mt phng php nh tm vo thc ti ngay lc ny. K thut anapana-sati chnh l phng php ny. Thc hnh phng php ny s pht trin s tnh thc v chnh mnh y

82 v by gi: ngay ti lc ny hi th vo, ngay ti lc ny hi th ra. Do thc hnh tnh thc hi th, chng ta nhn bit c hin ti. Mt l do na pht trin s tnh thc hi th l v chng ta mun c th nghim thc ti ti thng. Ch tm vo hi th c th gip ta khm ph c nhng g m chng ta khng bit v chng ta, mang nhng g v thc ln thc. N nh mt nhp cu ni lin v thc v thc, v hi th hot ng c v thc ln thc. Chng ta c th th theo mt li c bit, c th iu khin hi th. Chng ta cng c th ngng hi th mt lc. Tuy nhin khi chng ta ngng iu khin th hi th vn tip tc hot ng nh thng. Ch hn nh lc mi u, chng ta c th c th hi mnh mt cht tm ta c th tr c mt cch d dng. Khi s ch tm vo hi th r rng v vng ri th ta cho hi th t nhin, ty mnh hay nh, su hay nng, ngn hay di, nhanh hay chm. Chng ta khng lm mt c gng no iu khin hi th, ta ch c gng nhn bit c n m thi. Bng vo s tnh thc hi th t nhin, chng ta bt u quan st cng vic t ng ca c th, mt hot ng v thc. T s quan st thc ti th thin ca hi th c ch nh chng ta tin n s quan st thc ti t nh hn ca hi th t nhin. Chng ta bt u tin ra ngoi thc ti b ngoi n s tnh thc v thc ti t nh hn. Mt l do na pht trin s tnh thc v hi th l thot khi tham, sn, si. Mun c nh vy, ta phi tnh thc v chng. Trong cng vic ny, hi th s gip chng ta, v hi th l phn nh ca tm trng ta. Khi tm ta bnh an v yn tnh th hi th ca ta iu ha v nh nhng. Nhng khi tm trng thi tiu cc nh gin d, hn th, s hi, hay ham m th hi th tr nn th kch, nng n v gp rt. Nh vy, hi th bo ng cho chng ta bit v tnh trng tm hn v chng ta c th tm cch i ph. Cn mt l do na chng ta thc hnh s tnh thc hi th. V mc ch ca chng ta l lm sao tm thot ra khi trng thi tiu cc, nn chng ta phi cn thn mi bc tin n gn ch phi tinh khit v trn lnh. Ngay trong giai on u ca tu nh, chng ta phi dng mt i tng quan st trn lnh. Hi th l i tng ny. Chng ta khng th tham hay sn v hi th, v v hi th l mt thc ti, hon ton tch ri khi o tng. V vy hi th l mt i tng thch hp cho s ch tm.

83 Khi tm nh hon ton vo hi th, th n thot khi tham, sn, si. D thi gian tinh khit ny c ngn ngi n u th n cng c mt nng lc rt mnh v n thch thc tt c nhng d kin qu kh ca ta. Tt c nhng phn ng tch cc c khuy ng v bt u xut hin nh nhng kh khn vt cht hay tinh thn. Nhng kh khn ny lm cn tr nhng n lc pht trin tnh thc. Chng ta c th thy nng lng mun tin, hay tc gin, chn nn v s tin b c v chm chp, y l mt hnh thc ca tham, sn. i khi va ngi xung thin ta b trng thi hn m p o v ta ng thip i. C lc ta thy bn chn n ni ng ngi khng yn hay tm c khi thin. Nhiu lc nghi ng gm nhm ch hnh thin s nghi ng qu , v l v ngi thy, v gio l, hay v kh nng thin ca chng ta. Khi chng ta t nhin phi i din vi nhng kh khn , chng ta c th ngh n b thin cho xong chuyn. Vo nhng lc nh vy chng ta phi hiu rng nhng tr ngi ny khi ln ch l phn ng ca s thnh cng ca chng ta trong vic thc tp tnh thc v hi th. Nu chng ta kin tr th chng s dn dn bin i. Lc s hnh thin ca chng ta tr nn d di hn, v ngay trong giai on mi ny, mt vi tng lp ca iu kin b xa b khi b mt ca tm. V nh vy, ngay khi ta mi ch tp tnh thc v hi th, chng ta bt u thanh lc tm v tin v con ng gii thot.

CHNH NH
nh tm vo hi th pht trin s tnh thc v hin ti. Duy tr s tnh thc ny tng giy tng pht, cng lu cng tt, l chnh nh. Trong i sng bnh thng, nhng hot ng hng ngy cng i hi s ch , nhng khng nht thit l chnh nh. Mt ngi c th ch ht tm vo vic tha mn nhng i hi dc tnh hay tm n trnh nhng mi lo u. Mt con mo chm ch rnh mt l chut, sn sng v khi chut xut hin. Mt tn n cp chm ch rnh bp ca mt nn nhn, ch c c hi tt git. Mt a b trong m ti nm trong ging nhn trn trn kinh hi vo mt gc bung, tng tng ra nhng con qui vt ang n np trong

84 bng ti. Tt c nhng s ch ny khng phi l chnh nh, khng phi l s ch tm c th a ta n gii thot. nh (samadhi) phi c mt i tng ch tm hon ton tch ri khi tham, sn, si. Khi thc hnh tnh thc v hi th, ta thy duy tr c s tnh thc khng b gin on, thc l mt vic kh khn. Mc du ta cng quyt ch tm vo hi th, nhng n vn vt i m ta khng h hay bit. Chng ta thy mnh nh mt ngi say ruu, c gng i cho vng, nhng chn nam vn chn siu. S tht th chng ta say v v minh v o gic, v v vy chng ta c tip tc i lc vo qu kh, tng lai, hay tham, sn. Chng ta khng th no yn trn con ng thng gi vng s tnh thc. L ngi hnh thin, iu tt cho chng ta l khng nn chn nn hay thi ch khi phi i din vi nhng kh khn ny, m ngc li ta phi hiu cn c thi gian thay i nhng thi quen n su trong tm khm chng ta t bao nhiu nm nay. Mun c kt qu, chng ta ch c cch tp i, tp li nhiu ln, lin tc, kin nhn, v bn tr. Cng vic chnh ca chng ta l khi tm ta u u th ta li ko n v vi hi th. Nu ta lm c nh vy, th chng ta tin c mt bc quan trng trong vic sa i ci tm lang bang. V bng cch tp i tp li, ta c th ko s ch tm mi ngy mt nhanh chng hn. Dn dn khong thi gian sao lng ngn i v khong thi gian tnh thc lu hn. Khi s ch tm vng mnh, chng ta cm thy thoi mi, sung sng, trn y nha sng. Dn dn hi th thay i, n tr nn mm mi, u n, nh nhng, v nng. C lc hnh nh hi th ngng hn. Tht ra th tm ta tr nn yn tnh, c th bnh lng v s bin dng gim i, v vy ch cn t dng kh. Trong giai on ny, nhiu ngi c th c nhng kinh nghim bt thng nh thy nh sng hay o cnh trong khi ngi nhm mt, hay nghe thy nhng m thanh khc thng. Tt c nhng kinh nghim siu cm gic y l du hiu cho bit tm ta nh mt mc cao. Nhng hin tng ny t chng khng c mt tm quan trng no v chng ta khng nn tm n. i tng tnh thc vn l hi th. Ngoi n ra nhng iu khc

85 u lm ta sao lng. Chng ta cng khng c mong mi c nhng kinh nghim ny; chng xut hin vi ngi ny, v c th khng xut hin vi ngi khc. Tt c nhng kinh nghim khc thng ny ch l nhng ct ghi du s tin trin trn ng o. i khi nhng ct ghi du ny b khut i lm ta khng thy c, hay c th ta mi mit trn ng o n ni ta tin vt mc nn khng nhn ra chng. Nu chng ta ly nhng ct lm ch m bm vo th chng ta khng cn tin b na. Tht ra c nhng kinh nghim cm gic bt thng. Nhng ai thc hnh Php khng c tm kim nhng kinh nghim m phi ni qun v bn cht ca mnh c th t c s gii thot khi kh au. V vy chng ta tip tc ch tm vo hi th. Khi tm cng nh th hi th cng thanh nh, v s theo di cng tr nn kh khn. V vy ta cn phi c gng nhiu hn duy tr s tnh thc. Bng cch ny, chng ta lm cho tm c bn nhy v bin n thnh mt dng c i su vo, vt khi thc ti b mt quan st thc ti vi t hn bn trong. C nhiu k thut khc pht trin nh. Hnh gi c th c dy ch tm vo mt ch bng cch lp i, lp li ch , hay vo mt hnh nh, hay lm i lm li mt ng tc. Lm nh vy hnh gi mi mit vo i tng ch tm, v t c trng thi xut thn nhp ha. Hnh gi cm thy lng lng d chu, nhng khi trng thi khng cn na, ng li tr v vi i sng hng ngy vi nhng kh khn nh trc. Nhng k thut ny to nn mt lp bnh an v vui v b mt ca tm, nhng khng ti c nhng iu kin nhng tng lp su bn trong. Nhng i tng ch tm c dng trong nhng k thut ny khng c mt mi lin quan no vi ci thc ti ca tng giy, tng pht ca ngi hnh thin. Ci trng thi ngy ngt sung sng m hnh gi c c l c to ra, ch khng phi c khi ln mt cch t nhin t y su ca tm tinh khit. Chnh nh phi thot ra khi mi s gi to v o tng. Ngay trong gio l ca c Pht cng c nhiu trng thi xut thn nhp ha jhana c th t c. Chnh Ngi c ch dn 8 trng thi trm t trc khi Ngi gic ng, v Ngi tip tc thc tp chng sut i. Tuy nhin nhng trng thi xut thn nhp ha ny khng th gii thot Ngi c. Bi vy, khi Ngi dy v nhng trng thi ny, Ngi nhn

86 mnh cng dng ca chng ch nh nhng vin lt ng a ti s pht trin ni qun. Hnh gi pht trin kh nng nh khng phi kinh nghim trng thi sung sng ngy ngt, m l rn luyn tm thnh mt dng c quan st thc ti ca chnh mnh v loi b nhng iu kin gy nn kh. chnh l Chnh nh.

87

VN P

Ti sao thy dy thin sinh ch tm vo hi th (npna) l mi thay v bng? V i vi chng ta thc hnh npna ch l sa son cho s thc hnh ni qun (vipassana), v trong loi vipassana ny chng ta cn mt s ch c bit mnh. Ni ch cng nh th s tp trung cng mnh. Bng qu rng c th pht trin c ti tp trung mnh nh vy. L mi l ni tp trung thch hp nht. V vy m c Pht hng dn chng ta tp y. Khi thc hnh tnh thc v hi th, chng ta c th m, hay ni vo khi chng ta ht vo, v ra khi chng th ra khng? Khng. Bn khng cn phi ni g. V nu bn thm mt ting vo s tnh thc hi th, th dn dn ting s chim u th, v bn s qun lun hi th. Ri th bn c ht vo hay th ra bn cng ni vo. V bn th ra hay ht vo, bn cng ni ra. Ting ny tr thnh cu thn ch. Bn ch nn ch vo hi th m thi. Ti sao tu nh li khng gii thot? V tm c tinh khit bng tu nh l do s dn nn ch khng phi do s loi b iu kin. Cng ging nh mt ngi lm cho nc bn thnh trong bng phn chua. Cht phn lm bn kt ta lng xung, li nc pha trn trong sut. Tu nh cng ging nh vy, lm nhng lp trn ca tm tr nn trong sng, nhng nhng bn nh tch t v thc vn cn. Nhng bn nh cn tim n ny phi b loi b ta c gii thot. V mun lm nh vy, ta phi hnh vipassana.

88 Qun hn qu kh v tng lai, v ch ch n hin ti th c hi hay khng? khng phi l cch sng ca loi cm th sao? Ngi no qun qu kh chc chn s b sng li nh vy. K thut ny khng dy bn qun hn qu kh, hay khng quan tm n tng lai. Nhng v tm c thi quen ngp ln trin min trong k nim thi qu kh, hay c nhng tham vng d tnh hay s hi cho tng lai, v khng bit g v hin ti. C thi quen bnh hon ny lm cho i sng thnh kh s. Nh c thin,bn hc cch ng vng trong thc ti. Vi cn bn vng chc ny bn c th dng nhng ch dn cn thit ca qu kh, v sa son nhng d tnh ng n cho tng lai. Ti nhn thy khi ti thin m tm ti lang bang, th mt nim tham ni ln, v ti ngh l ti khng c tham, th l ti bn chn v ti ang tham. Ti phi i ph vi tnh trng nh th no? Ti sao bn li phi bn chn v tham? Hy chp nhn s kin : , ti ang tham - th thi. V bn s ra khi tnh trng . Khi bn thy tm mnh lang bang, bn chp nhn : Ny, tm ti lang bang, v t ng tm bn tr li vi hi th. ng to nn s cng thng v lng tham hay v tm i lang bang. Nu bn lm nh vy, bn li gy ra s sn hn mi. Hy chp nhn n. Th l . Tt c nhng k thut thin Pht gio th php du Gi u c. Vy tht ra ci g l mi l trong cch dy thin ca c Pht. Phi Du Gi l s pht trin v sau. Patanjali sng vo khong 500 nm sau thi c Pht, v l d nhin kinh Du Gi (Yoga Sutra) chu nh hng ca gio l c Pht dy. D nhin s hnh du gi c t trc thi c Pht, v chnh Ngi cng thc hnh trc khi Ngi gic ng. Tuy nhin, tt c nhng k thut ny ch hn hp trong gii v nh, nh ch t ti tng th 8 jhana, vn cn trong tng gii cm gic. c Pht tm thy tng th 9 jhana, l vipassana, tng pht trin ni qun, a thin gi n mc ch ti thng vt khi mi gic quan.

89 Ti thy ti hay dm pha ngi khc. Xin thy cho bit c cch no tt cha khi tnh xu ny khng? Bng thin nh. Nu t ng qu ln, bn h b ngi khc, lm gim s quan trng ca ngi ta v tng tm quan trng ca mnh ln. Nhng thin s lm tiu tan t ng, v bn s khng cn lm g tn thng ngi khc na. Hy hnh thin, v vn s t ng gii quyt. Nhiu khi ti cm thy ti li v nhng vic ti lm. Cm thy c ti khng gip g c cho bn; n ch gy hi m thi. Ti khng c ch ng trn ng ca Php. Khi bn thy bn hnh ng si quy, hy chp nhn m khng cn phi bin minh hay du gim g c. Bn c th gp mt ngi bn knh trng v ni : Ti lm li ny. Trong tng lai ti s cn thn khng ti phm na. Sau bn thin, v bn s thy bn c th thot ra khi s kh khn . Ti sao ti c nng cao t ng? Ti sao ti c c gng lm ti? V v minh nn tm b iu kin ha lm nh vy. Nhng Vipassana c th gii thot cho bn khi iu kin c hi y. Thay v ch ngh n bn, bn hy hc cch ngh n ngi khc. Lm sao c th lm c nh vy? Trc ht phi nhn bit mnh l ngi ch k v t k trung tm nh th no. Nu bn khng nhn thc c s tht nh vy, th bn khng th thot khi s in cung t i. Thin lu ri bn s nhn thc c rng ngay c tnh yu ca bn i vi ngi khc tht ra cng ch l bn yu bn m thi. Bn s hiu, Ti yu ai? Ti yu ngi v ti mong mi ngi c mt ci g. Ti mong mi ngi hnh s theo cch ti mun. Nhng khi ngi hnh ng khc i, th ti khng cn yu ngi na. Vy th tht s ti yu ngi hay ti yu ti? Cu tr li s tr nn r rng, khng phi bng tr thc, m bng vo s thc hnh Vipassana. V mt khi bn c s nhn thc trc tip ny, th bn bt u ra khi tnh ch

90 k ca bn. V ri bn hc cch pht trin tnh yu tht s i vi ngi khc, tnh yu khng v k, mt chiu, cho m khng mong c tr li. Ti lm vic mt ni c rt nhiu n my gi tay xin tin l. Ty phng cng vy sao? Ti tng n xin ch c nhng nc ngho ! Ti thy phn ng nhng ngi u nghin ngp. Ti khng bit cho h tin c phi l khuyn khch h dng thuc hay khng? Bi vy bn phi bit chc chn mn tin bn cho phi c s dng ng n. Nu khng th ch c ch g cho ai. Thay v bn cho tin nhng ngi , bn gip h khi ghin, th bn tht s gip h. Bt c hnh ng no ca bn cng phi lm vi s minh trit. Khi thy ni Hy sung sng, th i vi ti, mt tri ca n l Hy bun. Ti sao phi bun? Hy ra khi ni bun. Phi, nhng ti tng chng ta ang tp c qun bnh. Qun bnh lm bn sung sng. Nu bn mt qun bnh, bn bun kh. Hy gi qun bnh; Hy sung sng ! Ti tng l Hy qun bnh, hay l khng l g c. Khng, khng. Qun bnh lm bn sung sng, ch khng phi l khng l g c. Bn tr nn tch cc khi bn c mt tm qun bnh.

91

BNH PT INH

Hai a nh ngho nn sng bng cch n xin t thnh th n thn qu. Mt a b m t khi lt lng m, v a kia gip n; chng cng nhau n xin nht. Mt ngy kia, a b m b m. Bn n bo, My y ngh. Tao s i xin cho c hai, v s mang thc n v cho my. Ri n i n xin. Ngy hm , n xin c bnh khir, mt loi bnh pt inh lm bng sa theo kiu n . Thng b cha bao gi c thng thc nn n rt thch. Nhng chng may n khng c ng mang v cho bn, nn n n ht. Khi tr v n bo bn: - Tao xin li, hm nay tao xin c bnh sa pt inh tuyt vi nhng khng mang c v cho my. a b m hi bn: -Bnh sa pt inh l g? -, n mu trng. Sa mu trng. B m t khi mi , bn n khng hiu : -Trng l g? -My khng bit trng l g sao? -Khng, tao khng bit. -N tri vi en. -Vy en l g? N cng khng hiu en l g. -, my c m hiu, trng! Nhng thng bn m ca n khng th no hiu c. Bn n nhn quanh v thy con hc trng. N bt con hc n cho bn n v ni : -Trng ging nh con chim ny. Khng c mt, a b gi tay s con hc :

92 -, by gi tao hiu trng l g ri ! N mm. -Khng, khng, trng khng lin quan g n mm c ! Trng l trng ! My hy c m hiu. -Nhng my bo tao trng trng ging nh con hc ny, v tao s thy n mm. Vy bnh sa mm. Trng ngha l mm. -Khng phi, my cha hiu, hy th ln na i. Mt ln na thng b m li s con hc t m, c, thn, n ui. -, by gi tao hiu ri. N cong. Bnh sa cong. Thng b m khng th hiu c, v n khng c kh nng th nghim trng l g. Cng cy, nu bn khng c kh nng th nghim thc ti nh a b m kia, th thc ti cng lun lun s l cong i vi bn.

93

CHNG VII TU HU

Gii v nh khng phi ch do c Pht dy. C hai c bit n v c hnh t trc khi Ngi gic ng. Thc ra, trn con ng i tm gii thot, Ngi c ch dy v nh do 2 bc thy m Ngi theo hc. Nhng li ch dn ca Ngi v phng php ny khng khc g ca nhng bc thy ca cc tn gio truyn thng. Tt c mi tn gio u nhn mnh vo s cn thit ca hnh vi o c, v h cn cho thy nhng trng thi sung sng ngy ngt ch c th t c bng cu nguyn, thi hnh nhng nghi thc tn gio, bng b bt ba n, kh hnh, hay bng cc php Thin. Mc ch ca nhng s thc hnh ny l ch t c trng thi nh. y l nhng kinh nghim tuyt vi ca nhng thut s. Trng thi nh ny, tuy cha t ti mc xut thn nhp ha, nhng cng rt hu ch. N lm cho tm bnh tnh bng cch nh lc s ch ra khi tnh trng m ta s phn ng trong tham v sn. Mt hnh thc th s ca nh l m chm chm t mt n mi trnh cn gin bng n. Nhng hnh thc khc c l cn r rt hn, nh lp i, lp li mt ch, hay mt cu ch, hay ch tm vo mt vt. Tt c mi cch u rt hu hiu : khi s ch chuyn sang mt vt khc, th tm tr nn bnh tnh v yn n. Tuy nhin, s bnh tnh t c bng cch ny khng phi l s gii thot thc s. Chc chn s thc hnh nh em li nhng kt qu tt p, nhng n ch tt bnh din thc ca tm m thi. Gn 25 th k trc khi c s khm ph ca khoa tm l hc hin i, c Pht nhn thc c c s hin din ca v tm thc m Ngi gi l anusaya. Ngi thy rng nh lc hng s ch tm l mt cch i ph hu hiu vi tham v sn bnh din thc, nhng thc s khng loi hn c, chng vn nguy him nh bao gi. b mt ca tm, c th c mt lp bnh yn v ha hp,

94 nhng di su l mt ha dim sn ang ng, cha y nhng tiu cc b dn nn ch sm hay mun cng s bng n d di. c Pht ni: Nu mt cy gy , nhng r vn vng su trong t, th mm non vn mc ln. Nu thi quen tham sn cha c bt gc, th kh au vn n hoi hoi. 1 Chng no cc iu kin cn trong v thc, th nhng mm mng kh au ch ch c hi l tri ln to kh. V l do ny, ngay sau khi t c trng thi cao nht c th t c do nh, c Pht cng khng hi lng rng Ngi c gii thot. Ngi quyt nh phi tip tc tm kim con ng ra khi kh au v a ti hnh phc. Ngi thy c hai s la chn. Con ng th nht l t mnh bung th, tm kim tha mn mi dc vng khng mt cht kim ch. y l con ng th tc m hu ht mi ngi u theo d h c thc c hay khng. Nhng Ngi thy r con ng ny khng th dn n hnh phc. Trong v tr ny khng ai c th lc no cng mun g c ny, mun vic g xy ra th s xy ra, mun khng xy ra th s khng xy ra. Nhng ngi theo con ng ny khng th trnh khi s au kh khi h khng t c nhng g h mun : h au kh v s i tng ham mun mt i, v nhng lc sung sng cng s khng c lu di, v s tht l vy. Khi i tm kim, khi t c, v khi mt mt ham mun, nhng ngi y s lun lun trong tnh trng bt n nh. c Pht tng lai tng tri qua nhng kinh nghim trc khi Ngi ri b cuc sng trn tc tr thnh mt ngi tu hnh, v v vy Ngi bit con ng khng th l con ng dn ti bnh an. Con ng th hai l con ng khc k, t kim ch mi ham mun. n 2500 nm v trc, con ng t chi b mnh i n cc oan, trnh ht mi kinh nghim khoi lc, v cn t hnh h mnh. Ci l do gii thch s t hnh h mnh l n s cha c thi quen tham, sn, v nh vy tm c thanh khit ha. S thc hnh kh hnh l mt hin tng tn gio c khp th gii. c Pht tng lai theo con ng ny trong nhng nm Ngi sng i tu s khng nh. Ngi th

95 nhiu li tu kh hnh n thn Ngi ch cn da bc xng, nhng Ngi vn khng thy mnh c gii thot. Hnh h xc thn khng lm cho tm c trong sch. T k khng cn phi thc hnh n mc thi qu. Tuy nhin chng ta c th p dng mt cch va phi bng cch trnh nhng ham mun a ti nhng hnh ng xu xa. S t ch ny tt hn l s t phng tng, v t nht chng ta cng trnh c nhng hnh ng v lun. Nhng nu ta nn kim ch th tinh thn ta s cng thng n nguy him. Tt c nhng dc vng b nn s tch t nh nc l sau b ca s t chi b. Mt ngy no s v v to ra mt trn lt tn ph. Chng no iu kin cn tn ti trong tm th chng ta cn bt an. Gii tu c ch, nhng l tr khng khng th duy tr n c. Pht trin nh c th gip c phn no, nhng n khng tc ng mc thm su ca tm, ni gc r ca mi vn , gc r ca nhng bn nh. Chng no nhng gc r cn vi su trong v thc, th chng ta khng th c hnh phc chn tht v vnh cu, khng c s gii thot c. Nhng nu nhng gc r ca iu kin b loi b khi tm, th s nguy him bung th trong nhng hnh ng xu xa khng cn na, v cng khng cn thit phi t nn, v ci ng lc thc hnh nhng hnh ng khng tt i ri. Chng ta c th sng mt cuc i bnh an v tm ta khng cn cng thng do s i tm tha mn nhng ham mun hay do s nn chng. Chng ta cn mt phng php nh nhng gc r , c nh vy mi c th xm nhp trong phn su thm ca tm i ph vi nhng bn nh ni chng khi u. Phng php ny c Pht tm ra : tu Hu, a Ngi n gic ng. Phng php ny cn c gi l VipassanaBhvan, s pht trin ni qun vo bn cht ca chng ta, nh chng ta c th nhn bit v loi tr nguyn nhn ca kh au. y l nhng g c Pht tm ra, thc hnh cho s gii thot ca mnh, v dy cho ngi khc sut cuc i Ngi. y l yu t duy nht trong gio l ca Ngi m Ngi cho l quan trng nht. Ngi thng nhc i nhc li :

96 nh s c kt qu v ch li nu n c gii tr gip, hu s c kt qu v ch li nu n c nh tr gip, tm s sch ht bn nh nu c hu tr gip. 2 Gii v nh tuy chng rt c gi tr, nhng mc ch chnh ca chng l dn ti hu. Ch c pht trin hu chng ta mi tht s tm thy trung o gia hai cc oan t bung th v t nn. Tu gii, chng ta trnh c nhng hnh ng gy nn nhng hnh thc th lu nht ca tm bt nh. Tu nh, chng ta lm tm thanh tnh thm, ng thi un nn n thnh mt dng c hu hiu trong cng vic t quan st. Nhng ch nh tu hu chng ta mi c th vo c thc ti bn trong v gii thot chng ta khi v minh v chp trc. Hai phn trong Bt Chnh o nm trong s tu Hu : Chnh T Duy, v Chnh Kin.

CHNH T DUY
Truc khi bt u Vipassana-Bhvan, tt c nhng t tng khng nht thit phi ngng trong khi chng ta thin. Nhng t tng vn c th cn tn ti, nhng nu s tnh thc c duy tr tng giy, tng pht th cng chng ta khi u. T tng tuy c th vn cn, nhng bn cht ca li suy ngh thay i. Tham v sn c lng du nh vo s tnh thc v hi th. Tm tr nn yn tnh t nht mc thc, v bt u ngh v Php, v con ng vt ra khi kh au. Nhng kh khn ni ln khi ta bt u tnh thc v hi th qua i, hay t nht cng b ch ng mt phn no. Chng ta sa son cho bc k tip l Chnh Kin.

CHNH KIN

97 Chnh Kin mi l chn hu. Ngh v chn l khng . Chng ta phi t mnh thc hin chn l, chng ta phi nhn s vt nh chng n tht s l, ch khng phi chng c v l. S tht bn ngoi l mt thc ti, tuy nhin ta cn phi vo su bn trong th nghim thc ti ti thng ca chng ta, v loi tr kh au. C 3 loi Hu: Vn (Suta-may pann), T (cint-maya pann) v Tu (bhvan-may pann). Vn Hu l do hc ngi khc m c, th d nh bng cch c sch, hay nghe ging Php. y l Hu ca ngi khc m ta quyt nh nhn n nh chnh ca mnh. S chp nhn ny c th l do v minh. Th d ngi ta ln ln trong mt cng ng vi mt l tng, mt h thng tn ngng, hay tn gio no , v c th chp nhn m khng h thc mc v ci l tng . S chp nhn c th do lng tham. Nhng ngi lnh o ca cng ng c th tuyn b rng nu chp nhn l tng c sn, mt tn ngng c truyn s bo m mt tng lai tt p. C l h ni rng tt c nhng ngi no tin tng s c ln thin ng sau khi cht. L d nhin ci hnh phc c thin ng th qu hp dn, nn mi ngi chng ngi ngng g m khng chp nhn. Ngi ta chp nhn cng c th v s. Cc nh lnh o c th thy dn chng c nghi vn v thc h ca cng ng, nn h cnh co dn chng phi tun theo nhng iu tin tng chung ca cng ng, e da nu khng tun theo h s b trng pht mt cch khng khip trong tng lai, v c l tuyn b nhng k khng tin tng theo s phi xung a ngc sau khi cht. D nhin, dn chng khng mun xung a ngc, nn h nh nut nhng mi nghi ng v chp nhn nhng tn iu ca cng ng. Vn hu, d l chp nhn do lng tin m qung, do tham lam, hay do s hi, th u khng phi l hu ca chnh mnh, khng phi do chnh mnh th nghim, m l mt th hu vay mn. Loi hu th hai l T Hu. Sau khi hc hay nghe mt gio l, ta xem xt v kho st xem n c hp l, ch li, hay thc tin khng. Nu ta thy tha mn mc tr thc, th ta chp nhn n l tht. Tuy nhin y khng phi chnh ta ni qun, m ch l mt th hu m ta nghe.

98 Loi hu th ba l Tu Hu, ci hu do chnh ta th nghim, do chnh c nhn ta thc hin chn l. y l loi hu m ta s sng vi, ci chn hu s mang n s thay i i ta bng s thay i ngay chnh bn cht ca tm ta. Trong th gii vt cht, tu hu c th khng lun lun cn thit hay thch hp. Ch cn chp nhn li ca ngi khc cho bit la l nguy him, hay xc nhn s kin bng suy lun. Ch c in r mi nht nh lao mnh vo la, ri mi chp nhn n lm phng. Tuy nhin, trong Php hu cn thit phi c th nghim, v c nh vy chng ta mi thot khi iu kin. Vn hu v t hu s c ch li nu chng gy hng khi v hng dn chng ta tin ti tu hu. Nhng nu chng ta n gin chp nhn vn hu khng h c nghi vn, th n s tr thnh mt s tri buc, mt chng ngi khng cho t n tu hu. Cng vy, nu chng ta ch suy tng v chn l, iu tra v hiu n mt cch tr thc, nhng khng lm mt c gng no th nghim n trc tip th t hu s tr thnh mt tri buc thay v gip ta trong s gii thot. Chn l phi c sng trong mi ngi chng ta do kinh nghim trc tip, do thc hnh bhvan; ch c kinh nghim sng ny mi gii thot c tm. S thnh o ca ngi khc khng th gii thot c ta. Ngay c s gic ng ca c Pht cng ch c th gii thot cho mt ngi, C m Tt t a. S thnh o ca mt ngi c th gi hng cho ngi khc, hng dn ngi khc theo, nhng cn bn vn l mi ngi chng ta phi t mnh lm ly. c Pht ni : Cc bn phi t mnh tu tp Nhng ngi gic ng ch c th ch ng m thi 3 Chn l c th c sng, c th nghim trc tip ch trong chnh mnh chng ta m thi. Bt c ci g ngoi ta th lun lun cch xa chng ta. Chng ta ch c th kinh nghim sng, trc tip, v v thc ti bn trong chng ta m thi.

99 Trong ba loi hu, hai loi u khng phi c bit ring ca gio l c Pht. C hai u hin hu n trc Ngi, v ngay c trong thi Ngi, c ngi t nhn ging dy nhng g Pht dy4. S ng gp c nht ca c Pht cho th gii l con ng t mi c nhn th nghim chn l, v t do pht trin tu hu. K thut Vipassana-Bhvan l con ng trc tip thc hin chn l.

Vipassana-Bhvan
Vipassana thng c m t nh mt s n ng, mt s bt thn trc gic c chn l. S m t ng, nhng tht ra c mt phng php bc tng bc m nhng ngi hnh thin c th dng t ti mc m h c th c c trc gic . Phng php l Vipassana-Bhvan, s pht trin ni qun, thng gi l php thin Vipassana. Passana c ngha l nhn, ci nhn thng thng vi i mt m rng. Vipassana c ngha l mt loi nhn c bit : quan st thc ti bn trong chng ta. t c iu ny, ta ly chnh cm gic trong thn lm i tng. K thut c h thng ha, v quan st mt cch khch quan cc cm gic bn trong chng ta. S quan st ny s ph by ton th thc ti ca thn v tm. Ti sao li dng cm gic? Th nht v nh cm gic m chng ta th nghim trc tip thc ti. Mt s vt ch hin hu vi ta nu n tip xc vi 5 gic quan hay (su cn). l nhng ca ng m qua chng ta giao tip vi th gii bn ngoi, l cn bn ca mi kinh nghim. Khi no mt ci g tip xc vi lc cn, th cm gic sinh ra. c Pht m t tin trnh nh sau : Nu mt ngi ly 2 cy gy c st vo nhau, sc nng v tia la pht ra v s c st. Cng vy, kt qu ca mt s tip xc l thch th, th mt cm gic d chu ni ln, nu l kh chu, th mt cm gic kh chu ni ln; nu l trung tnh, th mt cm gic trung tnh ni dy. 5

100 S tip xc gia tm hay thn vi mt vt to ra cm gic. Nh vy, cm gic l mi lin lc qua chng ta kinh nghim th gii vi tt c cc hin tng thn v tm. pht trin tu hu, chng ta phi tnh thc nhng g chng ta kinh nghim, tc l chng ta phi pht trin tnh thc v cm gic . Hn na, cm gic lin quan mt thit vi tm, v cng nh hi th, chng phn nh trng thi hin ti ca tm. Khi nhng sn phm ca tm t tng, ngh, tng tng, cm xc, k c, hy vng, s s hi tip xc vi tm, cm gic ni ln. Mi ngh, mi cm xc, mi nh u c mt cm gic tng ng km theo trong c th. Bi vy khi quan st cm gic l ta gin tip quan st tm. Tm hiu s tht mc thm su khng th thiu cm gic. Bt c s giao tip no vi i u to nn mt cm gic trong ta. Cm gic l ng t ng ni tm v thn gp nhau. Mc du bn cht ca cm gic thuc v th xc, nhng n cng l mt trong bn tin trnh ca tm. Cm gic ni ln trong c th v c tm nhn bit. Cm gic khng th c trong thy ngi cht hay trong nhng v sinh vt, v tm khng hin din ti . Nu chng ta khng bit n kinh nghim ny, th s tra xt ca chng ta v thc ti s hi ht v khng hon ton. Cng ging nh nh c trong vn, chng ta phi bit c nhng r su khng thy, v phn s trng yu ca n cng vy, nu chng ta mun hiu bn cht ca chng ta, v i ph vi n mt cch ng n, ta phi bit n nhng cm gic, nhng phn ln chng n du, ta khng bit n. Cm gic pht sinh bt c lc no mi ni trong c th. Mi tip xc v th xc hay tinh thn u to ra mt cm gic. Mi phn ng sinh ha u sinh ra cm gic. Trong cuc sng hng ngy, tm thc thiu s tp trung cn thit tnh thc tt c tr nhng cm gic mnh nht, nhng mt khi tm ta bn nhy do hnh npna-sati v nh vy pht trin kh nng tnh thc, v chng ta c th thc kinh nghim thc ti ca nhng cm gic bn trong. Trong s thc hnh tnh thc v hi th, chng ta quan st hi th t nhin, ch khng kim sot hay iu khin n. Cng vy, khi thc hnh vipassana-bhvan, chng ta ch quan st cm gic ca thn. Chng ta

101 chuyn s ch mt cch c h thng khp thn th, t u n chn v t chn n u, t tay ny sang tay kia, t chn ny sang chn kia, v trong khi lm nh vy, chng ta khng kim tm mt cm gic no c bit, hay trnh n mt cm gic no. Chng ta ch quan st mt cch khch quan, tnh thc cm gic pht hin nh th no trong ton thn. Cm gic c th l nng, lnh, nng n, thanh nh, nga ngy, giao ng, co, gin, b p, au, t t, rung ng, hay bt c g khc. Hnh gi khng kim tm mt cm gic g khc thng, m ch quan st nhng kinh nghim t nhin, bnh thng ca c th. Chng ta cng khng lm mt c gng no tm hiu nguyn nhn ca cm gic. Cm gic c th sinh ra do thi tit, do t th ta ngi, do nhng bnh c hay yu au trong c th, hay do thc n ta n. Nguyn nhn khng quan trng, v ta cng khng cn quan tm ti. iu quan trng l chng ta tnh thc cm gic ti lc ny trong phn c th ta ang tm ti. Khi chng ta mi bt u thc hnh, chng ta c th ch nhn thy cm gic mt vi phn trong c th m khng thy nhng phn khc. Kh nng tnh thc ca chng ta cha hon ton pht trin, v vy chng ta ch thy nhng cm gic mnh, m khng nhn bit c nhng cm gic vi t. Tuy nhin, chng ta c tip tc ch n tng phn ca c th mt cch c h thng, khng s ch b li ko bi nhng cm gic ni bt. Khi tp nh, chng ta pht trin kh nng ch tm vo mt i tng chn la. By gi dng kh nng di chuyn s tnh thc n tt c mi phn ca c th theo mt th t tim tin, khng b qua nhng phn trong cm gic khng c r rng n nhng phn m cm gic r rt hn, cng khng ngng lu vi cm gic, hay trnh n nhng cm gic khc. Nh vy chng ta c th dn dn t ti ta c th kinh nghim cm gic trn tt c mi phn ca c th. Khi chng ta bt u tp tnh thc v hi th, hi th thng nng n v khng u, dn dn n tnh v tr nn cng ngy cng thanh nh v vi t hn. Cng vy, khi mi bt u hnh vipassana-bhvan, chng ta thng kinh nghim nhng cm gic th kch, mnh, kh chu, v hnh nh ko di mi khng thi. ng thi, nhng cm xc mnh, nhng t tng qun

102 t lu, v nhng k c c th ni ln mang theo nhng bc bi v tinh thn hay th xc, hay au n na. Nhng chng ngi v tham, sn, li bing, giao ng, v nghi ng lm tr ngi bc tin ca chng ta trong khi tp tnh thc v hi th, nay li xut hin v gia tng sc mnh n ni chng ta khng th no gi c tnh thc v cm gic. Trc din vi tnh trng ny, chng ta khng c cch no hn l tr li vi tnh thc v hi th mt ln na lm cho tm c bnh tnh v sc bn li. Khng h cm thy tht bi, chng ta, nhng ngi hnh thin kin nhn luyn tp lp li s ch tm, hiu rng tt c nhng s kh khn ny tht ra l kt qu ca bc u thnh cng. Vi iu kin b chn su nay b quy ln v bt u xut hin mc thc. Dn dn vi s c gng trng k nhng khng cng thng, tm ta ly li c s yn tnh, v tp trung. Nhng t tng, v cm xc mnh qua i, v chng ta c th tr li vi s tnh thc v cm gic. Vi s tp luyn lin tc, nhng cm gic mnh c khuynh hng ha tan thnh nhng cm gic ng u hn v vi t hn, v cui cng ch cn l nhng rung ng, ni ln ri li bin i rt nhanh. Nhng cm gic d l d chu hay kh chu, mnh m hay t nh, ng ng hay khc nhau th cng chng lin quan g ti vic thin. Cng vic ca chng ta ch l quan st mt cch khch quan nhng cm gic m thi. Bt k nhng bc bi ca nhng cm gic kh chu, hay nhng li cun ca nhng cm gic d chu, th ta vn tip tc tp luyn, khng cho php chng ta c sao lng, hay b kt vo bt c mt cm gic no; cng vic ca chng ta ch l quan st chng mt cch v chp nh nhng nh khoa hc quan st trong phng th nghim.

V THNG, V NG, V KH
Khi chng ta bn ch thin th chng ta nhn ngay thy mt iu cn bn : cm gic ca chng ta lun lun thay i. Mi lc trong mi phn ca c th, mt cm gic ni ln, v mi cm gic l mt du hiu ca s thay i. Mi lc, trong mi phn ca c th, nhng phn ng in t v sinh ha xy ra. Mi lc, nhng tin trnh tm l cn thay i nhanh hn na v c pht hin trong s thay i c th.

103 y l thc ti ca tm v thn : bin dch v v thng anica. Mi lc nhng ht vi t cu to ra c th sinh v dit. Mi lc nhng hot ng ca tm theo nhau sinh v dit. Tt c mi th, t tm n thn trong chng ta u thay i tng giy, tng pht chng khc g th gii bn ngoi. Trc kia, chng ta c th bit iu ny l ng, chng ta c th hiu bng tr thc. Nhng by gi, do thc tp Vipassana-Bhvan, chng ta trc tip th nghim thc ti v thng ngay trong c th. Ci kinh nghim trc tip v cm gic tm thi ny chng t cho chng ta thy ci bn cht ph du ca chng ta. Mi vi t ca th xc, mi tin trnh ca tm u trng thi bin chuyn thng xuyn. Khng c mt ci g c th tn ti qua mt lc, khng c mt ci g chc chn ta c th bm vu vo, khng c mt ci g m ta c th gi l ci ti hay ci ca ti. Ci ti ny tht ra ch l s kt hp ca nhng tin trnh lun lun thay i. Nh vy hnh gi c hiu thm mt thc ti cn bn khc : anatt (v ng) Khng c ci ti tht s, khng c ci ng trng tn, ci t ng. Ci t ng m chng ta tn ty vi ch l mt o nh to nn bi s kt hp ca cc tin trnh tm v thn, nhng tin trnh bin chuyn khng ngng. Tra xt n phn thm su nht ca thn v tm, ta thy rng khng c mt ci phn ct ty, trng tm no c th bt bin, c lp khi nhng tin trnh, khng c ci g thot khi lut v thng. Ch c mt hin tng v ng, bin chuyn ngoi s kim sot ca ta. Ri mt thc ti khc tr nn minh bch. Bt c mt s c gng no bm vu vo mt ci g, v ni rng : y l ti, y l ca ti, u a ti au kh khng th trnh c, v sm hay mun ci m ta bm vu vo, hay ci ti ny ri cng mt i. Chp vo mt ci v thng, nht thi, o nh, hay ngoi vng kim sot ca chng ta l kh, dukkha. Tt c nhng g chng ta hiu y khng phi l v ai bo cho chng ta nh th, m v chng ta th nghim ngay trong ta, do s quan st cm gic trong c th ta.

QUN BNH

104 Vy lm sao chng ta khi kh? Lm sao sng m khng b kh? Ch cn quan st m khng c phn ng : thay v c gng gn gi mt kinh nghim ny m trnh mt kinh nghim khc, ko th ny li gn, y th kia ra xa, chng ta ch khch quan quan st mi hin tng vi s qun bnh, vi mt tm thng bng. iu ny nghe c v n gin, nhng chng ta phi lm sao khi chng ta nh ngi thin mt gi m ch mi ngi c 10 pht th u gi au? Chng ta bt u ght ngay ci au, mun ht au. Nhng ci au u c ht; v ta cng ght th n cng au hn. Ci au th xc tr thnh ci au tinh thn, to nn mt ni au n ln lao. Nu chng ta c th hc quan st ci au th xc d ch trong chc lt, nu chng ta c th tm thi thot khi ci o tng y l ci au ca ta, l chng ta thy au, nu chng ta khch quan quan st cm gic nh mt v y s khm xt ci au ca bnh nhn, th chng ta s thy ci au t n bin i. N khng au nh vy mi mi. N thay i mi lc, ri mt i, ri li quay li, v li thay i. Khi chng ta hiu c ci iu ny bng kinh nghim bn thn, chng ta thy rng ci au khng cn c th p o hay khng ch chng ta na. C th ci au s mt i mt cch nhanh chng, hay c th khng, nhng cng chng quan trng. Chng ta khng cn kh v au na v chng ta c th quan st n vi s v chp.

CON NG GII THOT

Chng ta c th gii thot khi kh nh chng ta pht trin tnh thc v qun bnh. Kh au bt u t v minh v thc ti ca chnh mnh. Trong s ti tm ca v minh, tm phn ng vi mi cm gic thng, ght, tham, v sn. Mi phn ng nh vy to ra kh au hin ti, v bt u mt chui bin c gy kh au trong tng lai.

105 Lm sao c th b gy chui nhn qu ny? Bng cch ny hay cch khc, v nhng hnh ng m qung trong qu kh, cuc i bt u, mt dng tm vt khi ln. Nh vy, chng ta phi t t sao? D nhin l khng, lm nh vy chng gii quyt c vn . Khi ta t t, tm ta y au kh, sn hn. Ci g xy ra sau cng s y au kh. Mt hnh ng nh vy khng th a ti hnh phc. Cuc i bt u v ta khng th trn trnh n c. Vy ta phi hy hoi lc cn sao? Ta c th mc mt, ct li, hy hoi tai, mi. Nhng lm sao ta c th hy hoi thn, tm. Nh vy l t t, th cng v ch thi. Vy ta phi hy hoi nhng i tng ca lc cn (lc trn) nh thanh, sc, vn vn? iu ny khng th lm c. V tr c hng h sa s i tng, chng ta khng bao gi c th hy hoi ht chng c. Mt khi lc cn hin hu, chng ta khng th ngn nga chng tip xc vi lc trn. V khi c s tip xc, th lp tc c cm gic. y chnh l im m chui giy nhn qu c th b b gy. Mi lin h ch yu l giai on cm gic. Mi cm gic u gy ra s thng hay ght. Nhng phn ng nht thi, v thc ca thng, ght lp tc c gia tng n tham, sn, chp, gy ra au kh hin ti v trong tng lai. N tr thnh mt tp qun m qung m ta c ti din nh mt ci my. Tuy vy, nh thc hnh vipassana-bhvan m chng ta pht trin tnh thc v mi cm gic. V chng ta pht trin qun bnh : chng ta khng cn phn ng. Chng ta im tnh quan st cm gic, khng ght, khng tham, khng sn, khng chp. Mi cm gic thay v gy ra nhng phn ng mi, th by gi khng to ra g ngoi hu : y l v thng, phi b bin dch, sinh v dit. Chui nhn qu b b gy, au kh chm dt. Khng c phn ng mi ca tham, sn, v v vy khng c nguyn nhn gy ra kh au. Nguyn nhn ca kh l nghip (kamma), hnh ng ca , l phn ng m qung ca tham, sn, hnh (sankhra). Khi tm tnh thc v cm gic, nhng vn gi c qun bnh, th s khng c hnh, khng c nguyn nhn gy ra kh. Chng ta ngng gy kh cho chnh chng ta.

106 c Pht ni: Tt c sankhra u v thng Khi bn nhn thc c iu ny bng ni qun Th bn s thot kh y l con ng thanh lc 6 y danh t sankhra c mt ngha rt rng. Mt phn ng m qung ca tm gi l sankhra, nhng kt qu ca hnh ng cng l sankhra; nhn no qu . Tt c nhng g ta gp i u l kt qu ca nhng hnh ng ca tm. Bi vy, trong ci ngha rng ri nht, th sankhra c ngha l bt c ci g trong th gian c iu kin ny, bt c ci g c cu to, c to thnh. Do , mi to vt u v thng, d l tm hay vt trong v tr ny. Khi chng ta quan st s tht ny bng tu hu do thc hnh vipassana-bhvan m c, th au kh bin i, v chng ta ri khi nguyn nhn to kh, chng ta b tp qun tham, sn. y l con ng gii thot. Ton th s c gng l hc sao khng phn ng, hc sao khng to nn nhng hnh mi. Khi mt cm gic xut hin, yu hay ght bt u. Trong ci khong khc chp nhong ny, nu chng ta khng thc c n, n s lp i lp li, c tng cng n tham, sn, tr nn mt cm xc mnh, v cui cng l ch ng c tm thc Chng ta b kt trong cm xc, v tt c nhng s phn on ca ta b dp sang mt bn. Kt qu l ta thy ta phm vo nhng hnh ng xu v thn v khu, hi mnh v hi ngi. Chng ta to kh cho chng ta hin ti v trong tng lai, ch v trong mt lc phn ng m qung. Nhng nu chng ta tnh thc im m tin trnh ca phn ng bt u ngha l, nu chng ta tnh thc v cm gic chng ta c th chn la khng cho bt c mt phn ng no xy ra hay gia tng cng . Chng ta quan st cm gic m khng phn ng, khng thng cng khng ght. Cm gic khng c c hi pht trin thnh tham hay sn, hay thnh mt cm xc mnh lit c th p o chng ta; n ch dy ln ri li mt i. Tm

107 ta gi c qun bnh v bnh an. Chng ta c hnh phc trong hin ti v c th liu trc c hnh phc trong tng lai, v chng ta khng phn ng. Ci kh nng khng phn ng rt c gi tr. Khi chng ta tnh thc v cm gic trong c th ta, v ng thi gi c qun bnh, th trong nhng lc tm ta c t do. C l lc u ch trong tc-tc thi, ri tm li ngp ln trong thi quen phn ng vi cm gic, trong vng lun qun ca tham, sn, v kh. Nhng vi s thc tp lin tc, nhng tc-tc ngn ngi s thnh vi giy, vi pht, cho n cui cng ta b c thi quen phn ng, v tm ta c mi mi bnh an. y l cch chm dt kh, v cch chng ta c th ngng gy kh cho chng ta.

108

VN P

Ti sao chng ta phi chuyn s ch i khp c th theo mt th t no ? V bn ang lm vic khm ph thc ti ca tm v thn. Mun lm nh vy, bn phi pht trin kh nng cm nhn c nhng g ang xy ra tt c mi phn ca c th; khng phn no c khng. V bn cng phi pht trin kh nng quan st tt c phm vi ca ca cm gic. c Pht din ta cch thc hnh nh th no : Khp mi ni trong c th chng ta cm nhn cm gic, v thy c s sng. Nu bn a s ch mt cch ngu nhin t phn ny n phn khc, t cm gic ny n cm gic khc, l d nhin s ch s lun lun b li cun n nhng ni m c cm gic mnh hn. Bn s sao lng vi phn khc ca c th, v s khng hc cch lm sao quan st c nhng cm gic t nh hn. S quan st ca bn s c tnh cch thin v, thiu xt, v hi ht. Bi vy lc no cng dn s ch theo th t l mt iu thit yu. Lm sao chng ta bit c chng ta khng to cm gic? Bn c th th chnh bn. Nu bn nghi ng khng bit cm gic bn cm nhn l tht hay khng, bn c th ra cho mnh 2 hay 3 mng lnh, t k m th. Nu bn thy cm gic thay i ty theo mnh lnh ca bn, th bn bit nhng cm gic l khng tht. Trong trng hp , bn phi b ht i v bt u li, c gng quan st mt cch khch quan. Nhng nu bn thy bn khng th no kim sot c cm gic, v chng khng bin

109 i theo mun ca bn, th bn phi gt ht mi nghi ng i v chp nhn kinh nghim l tht. Nu nhng cm gic c tht s, ti sao ta li khng cm nhn c chng trong cuc sng thng ngy? Bn cm nhn c ch, nhng ch v thc m thi. Tm thc bn khng hay bit, nhng v thc th cm nhn c nhng cm gic tng giy, tng pht trong c th, v c phn ng li. Tin trnh ny xy ra 24 trn 24. Nh vo hnh thin Vipassana, bn ph v c bin gii gia thc v v thc. Bn tnh thc c tt c nhng g xy ra trong c cu tm thn, v tt c nhng g bn kinh nghim. C tnh cho mnh cm nhn ci au n th xc nghe nh c v bo dm? ng, nu bn ch mun c kinh nghim v ci au. Nhng y ngi ta ch i hi bn quan st ci au mt cch khch quan. Khi bn quan st khng phn ng, th t ng tm bn bt u vt khi ci thc ti b ngoi ca au vo ti c bn cht vi t ca n, chng qua l nhng rung ng sinh dit tng giy pht. V khi bn c kinh nghim ci thc ti vi t , th ci au khng cn c th lm ch c bn na. Bn l ch ca chnh bn, v bn thot khi au n. Nhng chc chn au n l du hiu cho bit mu b chn ng khng vo c mt phn no ca c th. Lm ng trc du hiu c phi l khn ngoan hay khng? Chng ti thy rng s thc tp ny khng gy hi g. Nu c chng ti khng gii thiu cho mi ngi. Hng ngn ngi thc tp k thut ny. Nhng ti cha tng thy mt trng hp no m ngi hnh thin thc tp ng n b thng tn. Kinh nghim chung cho thy c th tr nn mm mi v do dai hn. Cn au s qua i khi bn hc cch trc din n vi mt tm qun bnh.

110 C th thc tp vipassana bng cch quan st bt c ca ng no ca lc cn hay khng, th d nh quan st s tip xc ca mt vi ci nhn, tai vi m thanh? D nhin, nhng s quan st ny phi c s tnh thc v cm gic. Mi khi c s tip xc xy ra bt c cn no ca lc cn mt, tai, mi, li, thn, tm mt cm gic c ny sinh. Nu bn khng thc c n, th bn b st ci im m t phn ng khi u. Trong trng hp ca phn ng cc cn, s tip xc ch c th c tng lc. Chng hn nh tai c lc nghe ting c lc khng. Tuy nhin mc thm su nht, tm v thn tip xc tng giy, tng pht, v cm gic c ny sinh khng ngng ngh. V l do ny, quan st cm gic l cch linh hot nht, d t nht kinh nghim v v thng. Bn phi lm ch c iu ny trc khi nh quan st cc cn khc. Nu chng ta phi chp nhn v quan st mi s nh n xy ra, th lm sao tin b? S tin b c o lng theo s pht trin qun bnh ca bn. Bn khng c s la chn no ngoi qun bnh, bi v bn khng th thay i cm gic, hay cu to cm gic. Ci g n n th n n. Cm gic c th d chu hay kh chu, c th thuc loi ny hay loi khc, nhng bn phi gi qun bnh, v chc chn bn s tin trn con ng o. Bn ang ph hy thi quen phn ng ca tm. l trong khi thin, lm sao p dng c vo i sng? Khi trong i sng hng ngy c vn , hy b ra vi pht quan st cm gic ca bn vi mt tm qun bnh. Khi tm bnh tnh v qun bnh, th bt c quyt nh no ca bn cng u tt. Khi tm khng c qun bnh, th bt c quyt nh no ca bn cng u l phn ng. Bn phi hc cch thay i l li sng t phn ng tiu cc sang hnh ng tch cc. Vy nu ta khng tc gin, hay ch trch, v ta thy c cch khc c th lm tt p hn th ta c vic lm?

111 Phi, bn phi hnh ng. i l hnh ng. Bn khng c th ng. Nhng hnh ng phi c thc hin trong tm qun bnh. Hm nay khi ti ang thc hnh cm nhn cm gic phn c th tr tr, v khi cm gic xut hin, tm ti mng qunh nh c qu bng vo gn. V ti nghe tm ti ht ln : Tt! Ri ti ngh , khng c, ti khng mun phn ng nh vy. Nhng ti li t hi khi quay li vi cuc sng lm sao ti khng phn ng cho c khi ti i xem nhng cuc u bng? Bn s hnh ng. Ngay c trong nhng cuc u bng bn cng s hnh ng ch khng phn ng, v bn s thy l bn tht s thch th. Mt s vui th km theo mt phn ng cng thng th chng phi l mt s vui th tht s. Khi phn ng chm dt, th s cng thng cng b tiu tan, v bn c th thc s hng i. Vy ti c th nhy cng ln v ht h? c ch, bn nhy ln vi tm qun bnh. Ti phi lm sao nu i bng ca ti b thua? Lc bn mm ci v ni : Hy vui v ! Hy vui v trong mi trng hp ! Theo ti hiu th y l iu ct yu. Phi!

112

HAI CHIC NHN.

Mt ng nh giu cht i li hai a con. Trong mt khong thi gian, hai a con tip tc sng chung di mt mi nh theo truyn thng n . Ri chng bt u ci nhau v quyt nh sng ring sau khi chia u ca ci. Nhng sau h tm thy mt chic hp nh m cha h ct du cn thn. H m ra v thy hai chic nhn bn trong : Mt ci c nm kim cng qu gi, v mt ci bng bc ch ng vi ng. Thy chic nhn kim cng, ngi anh ni lng tham nn ni vi em : Theo anh, chic nhn ny khng phi do cha mua m l ca gia bo truyn li t t tin, v vy cha mi ct ring n ra; v v n c lu gi t nhiu i trong gia nh, n phi c tip tc lu gi cho th h tng lai. Do anh gi n v anh l con trng, em nn ly chic nhn bc. Ngi em ci v ni :c anh hy c hnh phc vi chic nhn kim cng, cn em s c sung sng vi chic nhn bc. Hai ngi eo nhn vo tay ri ng ai ny i. Ngi em t ngh : Ci nhn kim cng qu gi cha gi li l iu d hiu, nhng ti sao cha li gi chic nhn bc tm thng ny? Anh ta quan st chic nhn k lng v thy mt hng ch khc trn : y ri cng s thay i! , y l cu nim ca cha ta : y ri cng s thay i ! Anh eo li chic nhn vo ngn tay. C hai anh em u phi ng u vi s thng trm ca cuc i. Khi ma xun ti, ngi anh cm thy phn khi n cao , nn tm hn mt i s qun bnh, khi ma thu v ng ti anh li thy xung tinh thn, v nh th tm hn anh cng li mt qun bnh. Tm anh cng thng, v p huyt tr nn cao. Ban m khng ng c, anh bt u dng thuc ng,

113 thuc an thn v nhng th thuc mnh hn na. Sau cng anh ti giai on phi cha chy bng s kch thch ca dng in (electric shock treatments) y l ngi anh vi chic nhn kim cng. V phn ngi em vi chic nhn bc, khi ma xun ti anh ta vui hng v khng trn chy. Anh ta nhn vo chic nhn v nh : y ri cng s thay i. V khi n thay i, anh c th mm ci v ni : Th ti bit n s thay i, v n thay i, c sao u ! Khi thu v ng ti, anh li nhn vo chic nhn v nh rng : y ri cng s thay i. Anh ta khng khc v bit rng n s thay i. V ng nh vy, n thay i v qua i. i vi tt c nhng s thng trm ca cuc i, anh bit rng chng c ci g vnh cu, tt c n ri i. Tm anh khng mt qun bnh, v anh sng mt cuc sng an bnh v hnh phc. l ngi em vi chic nhn bc.

114

CHNG VIII TNH THC V QUN BNH

Tnh thc v qun bnh l php thin Vipassana. Nu ta thc hnh chng cng lc, th chng dn ta ti gii thot khi au kh. Nu ta b hay thc hnh mt cch yu km mt trong hai, th chng ta khng th no tin ti ch c. C hai u thit yu, nh con chim cn hai cnh bay, chic xe cn hai bnh chy. C hai phn cn phi khe ng u. Nu mt cnh yu v mt cnh mnh th chim khng th bay ng hong c. Cng nh chic xe, nu mt bnh nh v mt bnh ln, chic xe ch chy vng trn m thi. Ngi hnh thin phi pht trin ng u c tnh thc ln qun bnh th mi mong tin bc trn ng o c. Chng ta phi tnh thc ton b thn v tm bn cht tinh t nht ca chng. t ti mc tiu ny, nu chng ta ch tnh thc b mt ca tm v thn, nh nhng c ng ca thn, v nhng ngh, khng . Chng ta pht trin tnh thc v cm gic ton thn, ng thi gi qun bnh vi chng. Nu chng ta c tnh thc m thiu qun bnh, th chng ta cng tnh thc v cm gic trong thn, chng ta cng nhy cm vi chng, v c l cng c phn ng vi chng, v v vy cng tng thm s au kh. Mt khc nu chng ta c qun bnh m khng h bit g v cm gic trong thn, th s qun bnh ch hi ht bn ngoi, du kn nhng phn ng lun lun xy ra mt cch v thc tng lp thm su ca tm. V vy chng ta phi pht trin c tnh thc ln qun bnh mc thm su nht ca tm. Chng ta phi thc c tt c nhng g xy ra trong thn, v ng thi khng c phn ng g v hiu rng ri n s bin i. y l hu, s hiu bit v chnh bn cht ca mnh, s hiu bit do kinh nghim trc tip v s tht thm su trong ta. l nhng g m c Pht

115 gi l yath-bhta-nna-dassana, ci hu c c do s quan st thc ti l thc ti thc s. C c hu ny chng ta c th vt khi s au kh. Mi cm gic sinh ra li cho ta hiu r v s v thng. Tt c phn ng u ngng, th tt c nhng hnh v tham v sn cng ngng. Do s hc cch quan st thc ti mt cch khch quan, ta ngng to kh cho ta.

S TN TR CA NHNG HNH TRONG QU KH.

Duy tr tnh thc v qun bnh l ngng to nhng phn ng mi, nhng nguyn nhn mi ca s au kh. Nhng cn mt chiu hng khc ca s au kh m chng ta cn phi i ph vi. Bng s ngng hn phn ng t gi pht ny, chng ta c th khng to thm nguyn nhn ca s au kh, nhng mi ngi chng ta vn cn tn tr tt c nhng phn ng trong qu kh. D rng chng ta khng to thm nhng phn ng mi, nhng nhng sankhras c tch t vn to kh cho chng ta. Danh t sankhra c dch l s to thnh, c hnh ng to thnh ln ci c to thnh. Mi phn ng l bc cht, l kt qu ca mt tin trnh ca tm, nhng n cng l bc khi u, l nguyn nhn ca mt tin trnh mi ca tm. Mi sankhra l kt qu ca tin trnh to nn n, v cng l iu kin to ra tin trnh tip theo. S iu kin ha iu hnh bng cch nh hng trn tng, tin trnh th hai ca tm ( cp n trong Chng II). Thc c bn cht khng phn bit, khng ph phn. Mc ch ca thc ch l ghi nhn s tip xc xy ra thn hay tm. Nhng tng th c tnh cch phn bit. N ly kinh nghim tn tr trong qu kh nh gi v phn loi bt c mt hin tng mi no. Nhng phn ng trong qu kh (hnh) tr thnh nhng ci mc tham kho v chng ta da vo tm hiu mt kinh nghim mi, chng ta ph phn v xp loi kinh nghim mi theo nhng hnh ca chng ta trong qu kh.

116 Trong cch ny th nhng hnh c v tham v sn nh hng n nhn thc (tng) ca chng ta trong hin ti. Thay v nhn thc ti chng ta nhn qua knh mu m. Nhn thc ca chng ta v th gii bn ngoi v th gii bn trong b bp mo, b lu m v nhng iu kin trong qu kh, nhng tin kin, v nhng thnh kin ca chng ta. Theo ci nhn thc b bp mo ny, mt cm gic vn d trung tnh t nhin tr thnh d chu hay kh chu. Chng ta phn ng vi cm gic ny, to nn mt iu kin mi m, v ci iu kin mi ny li bp mo thm nhng nhn thc ca ta. Theo cch ny th mi hnh tr thnh nhn cho nhng hnh tng lai, tt c u b iu kin ha bi qu kh, v ng thi l iu kin ca tng lai. Ci tc dng lng bin ca sankhra c thy trong Chui Duyn Khi (Xem Chng VIII). Mt xch th 2 trong Chui Duyn Khi l sankhra, iu kin tin khi cho s dy ln ca thc, tin trnh th nht trong bn tin trnh ca tm. Tuy nhin sankhra cng l tin trnh cui cng ca bn tin trnh : thc, tng, th, hnh. Theo dng thc ny th hnh (sankhra) xut hin sau th (sensation), nh hnh ca tham, sn. Tham, sn pht trin thnh chp, v chp tr thnh sc y cho mt giai on mi ca hot ng tm v thn. Nh vy tin trnh t nui dng n. Mi sankhra cho ra mt chui bin c c th tip din khng ngng, trong vng lun qun. Mi khi chng ta c phn ng l chng ta li cng c tp qun hnh ca tm. Mi khi chng ta pht trin tham, sn th chng ta li tng cng ci khuynh hng lin tip pht sinh tham, sn ca tm. Mt khi khun mu ca tm c to dng, th chng ta b sa trong . Th d ng A ngn chn khng cho ng B t c iu ng mong c. ng B b cn tr, tin tng ng A l mt ngi xu v ght ng A. S tin tng ny khng da vo c tnh ca ng A, m vo s kin l ng A lm tiu tan c mun ca ng. S tin tng ny n su vo tim thc ca ng B. Mi tip xc sau ny ca ng B vi ng A u b kinh nghim trc nh hng, v ny sinh cm gic khng tt p, to nn sn mi, v tng cng thm hnh nh. Ngay c khi hai ngi gp li nhau sau 20 nm, ng B ngh ngay n ng A l mt ngi xu v li thy ght. C tnh ca ng A c th thay i hon ton trong thi gian 20 nm, nhng ng B phn on ng A qua kinh nghim qu kh. Phn ng khng phi i vi ng A,

117 m l i vi mt s tin tng v ng A da vo phn ng m qung ban u, v v vy m thin v. Trong trng hp khc, ng C gip ng D t c iu mong c. ng D nhn c s gip tin tng ng C l mt ngi rt tt, v thch ng ta. Nim tin ny cn c trn s vic ng C gip ng toi nguyn, ch khng phi da trn c tnh ca ng C. S tin tng tch cc ny c ghi vo tim thc v nh hng n bt c s giao tip sau ny vi ng C, to nn mt cm gic tt lnh, v kt qu thch ng C hn, v s tin tng cng mnh lit hn. D bao mhiu nm qua i, khi hai ngi gp li nhau, cng mt khun mu c lp li vi mi ln giao tip. ng D phn ng khng phi vi ng C, m ch vi s tin tng ca ng vi ng C, cn c trn phn ng m qung bui ban u. Theo cch ny, mt sankhra c th sinh ra mt hnh mi ngay tc khc hay trong tng lai xa lc. V mi hnh n sau li tr thnh nguyn nhn ca nhng hnh tip sau , v nh vy cng mang thm au kh. y l tin trnh lp i lp li ca hnh, ca kh. Chng ta tng rng chng ta ang i din vi thc ti bn ngoi, nhng thc ra chng ta ang phn ng vi nhng cm gic ca chng ta, phn ng ny b iu kin ha bi tng v hnh. Ngay c t gi pht ny, chng ta ngng to hnh mi, chng ta vn cn phi k n nhng hnh c tch t li. V ci kho c ny, mt khuynh hng phn ng s cn tn ti, v bt c gi pht no cng c th pht hin, to cho chng ta nhng au kh mi. Chng no iu kin c cn, th chng ta khng th hon ton thot ly khi au kh c. Lm sao ta c th tr tuyt c nhng hnh c? c th tr li c cu hi ny, chng ta cn phi hiu cn k hn v tin trnh ca php thin Vipassana.

XA B HNH

Khi hnh thin Vipassana, nhim v ca chng ta l ch quan st cm gic trn ton thn. Nguyn nhn ca bt c cm gic c bit no nm

118 ngoi s quan tm ca chng ta. Chng ta ch cn hiu rng: mi cm gic l du hiu ca mt s thay i ni ti. S thay i c th bt ngun t tm hay thn. Hot ng ca tm v thn lin quan mt thit vi nhau v thng khng th phn bit c. Bt c s kin xy ra ci ny rt c th c phn ng ci kia. Nh c bn n Chng II, thn c th c cu to bi nhng vi t kalpas v nhng vi s ny sinh dit rt nhanh. V khi chng sanh dit nh vy, chng biu hin c tnh ca vt cht di v vn kt hp khi lng, kt hp nhit chuyn ng to nn trong chng ta c mt lot cm gic. C th c 4 nguyn nhn cho s pht sinh kalpas. Nguyn nhn th nht l n chng ta n, nguyn nhn th hai l mi trng trong chng ta sng. Nhng bt c tm ngh g u gy nh hng trn c th, v c th l nguyn nhn sinh ra cc vi t. V vy cc cc vi t cng c th sinh ra do nhng hnh ca tm hin ti hay do nhng hnh qu kh nh hng n trng thi ca tm trong hin ti. Mun hot ng, c th cn n. Nu ta ngng n th c th ta cng cha sm ngay. N cn c th ko di vi tun, dng nng lng d tr trong cc m. Khi tt c nng lng d tr tiu ht th c th s sm v cht : dng th lc cn. Cng mt ng li nh vy, tm i hi hot ng duy tr dng thc. Hot ng ca tm l sankhra. Theo chui duyn khi, thc bt ngun t hnh (Chng IV). Mi tm hnh c trch nhim cho sc y cho dng thc. Trong khi c th ch cn thc n vi ln trong ngy, tm thng xuyn i hi nhng kch thch mi m. Khng c kch thch, dng thc khng th tip tc d ch trong mt chc lt. Th d, trong mt lc no , ta ni sn trong tm, th lc sau thc khi ln, l kt qu ca sn, v c tip tc nh th, ht pht n sang pht kia. Chng ta tip tc to hnh ca sn t pht ny sang pht sau, v tip tc cho d kin mi vo tm. Tuy nhin nh hnh thin vipassana, thin gia hc khng phn ng (khng to hnh). mt thi im no , hnh gi khng to hnh, khng cho tm kch thch mi. Ci g s xy ra cho dng tm thc? N khng ngng ngay. Mt trong nhng hnh tch t trong qu kh s xut hin ln b

119 mt ca tm duy tr dng tm thc. Mt li p li c iu kin trong qu kh s dy ln, v t thc s tip tc thm mt lc na. iu kin s xut hin mc th xc bng cch to ra mt loi kalpa, v do y chng ta kinh nghim cm gic trong thn. C l l mt hnh sn trong qu kh xut hin di dng nhng vi t, m chng ta kinh nghim nh mt cm gic nng chy kh chu trong c th. Nu ta ght cm gic , th mt sn mi c to thnh. Chng ta li bt u cho d kin mi vo dng thc, v khng cho nhng hnh khc trong qu kh c c hi tri ln mt thc. Tuy nhin nu mt cm gic kh chu dy ln, v ta khng phn ng, th sankhra mi khng cu to. Sankhra dy ln t nhng kho c tch t trong qu kh s dit i. Trong thi gian k tip, mt sankhra trong qu kh xut hin di dng cm gic. V nu ta khng phn ng th n s qua i. Theo cch ny, bng cch gi qun bnh, chng ta nhng hnh trong qu kh ln lut ni ln b mt ca tm di dng thc nhng cm gic. Bng cch duy tr tnh thc v qun bnh, dn dn chng ta xa b c ht nhng iu kin qu kh. Chng no iu kin vn cn, th ci khuynh hng ca tim thc s vn cn phn ng li vi sn khi i din vi bt c mt kinh nghim no kh chu trong i. Chng no iu kin tham vn cn, th tm vn s phn ng li vi tham trong bt c trng hp kh chu no. Php thin vipassana c hiu qu bng cch n mn nhng iu kin ny. Khi chng ta hnh thin chng ta tip tc gp nhng cm gic thch th hay kh chu. Bng cch quan st mi cm gac vi tm qun bnh, chng ta dn dn lm suy yu, v ph hy khuynh hng tham, sn. Khi mt loi iu kin no b loi b, th ta gii thot khi s kh au . V khi tt c mi iu kin u b xa b, tm ta hon ton c gii thot. Ngi ng tin trnh ny ni: Cc iu kin l v thng Bn cht ca chng l sinh dit Nu chng sinh ra v b dp b i S xa b ny mang li chn hnh phc. 1 Cc hnh sinh dit lin tip khng ngng. Nu chng ta pht trin hu v quan st mt cch khch quan, th s lp i lp li ca sinh dit s ngng,

120 v s xa b bt u. Lp ny sau lp kia, nhng hnh c s dy ln v b xa b vi iu kin ta khng c phn ng. Cng nhiu hnh c xa b th ta cng c sung sng, ci sung sng ca s t do khi kh au. Nu tt c hnh trong qu kh b loi b th ta s c hng ci hnh phc v bin ca s gii thot hon ton. Php thin vipassana v vy l mt loi nhn n ca tinh thn loi tr nhng iu kin trong qu kh. Lc no trong sut cuc i ca chng ta, chng ta u c phn ng. By gi, nh tnh thc v qun bnh, chng ta t c mt vi lc trong chng ta khng phn ng, khng to hnh. Nhng lc , d cho ngn ngi n u cng rt mnh; chng lm cho tin trnh o ngc, tin trnh trong sch ha. cho tin trnh ny c khi u, chng ta khng c lm g c; chng ta phi gi khng gy mt phn ng no. Bt c nguyn nhn ca cm gic m ta kinh nghim l g i na, chng ta cng ch quan st n vi mt tm qun bnh. Chnh hnh ng tnh thc v qun bnh s t ng loi b c nhng hnh c, cng nh thp n lm tan bng ti trong bung. c Pht mt ln c k mt cu truyn v mt ngi b th rt nhiu. Nhng khi kt lun Ngi ni: D cho ng ta c b th tht nhiu i na cng khng bng quy y Pht, Php, Tng. V d c quy y Pht, Php, Tng cng khng bng th ng gii. V d c th ng gii cng khng bng vun bi thin vi tt c chng sanh d ch trong thi gian vt sa mt con b. V d c vun bi thin vi tt c cng khng bng pht trin tnh thc v v thng d ch trong mt thi gian bng mng tay. 2 C l thin gi tnh thc v thc ti ca nhng cm gic trong c th ch trong mt thong, v khng c phn ng v hiu c bn cht nht thi ca chng. Mc du giy pht ngn ngi vn c mt hiu qu mnh m. Vi s kin nhn, lin tc hnh thin, nhng giy pht qun bnh ngn ngi s tng ln, v nhng giy pht phn ng s gim i. Dn dn, thi quen to hnh s b ph v v nhng hnh c b tiu dit, cho n lc tm thot khi mi hnh, qu kh v hin ti, gii thot khi kh au.

121

VN P
Chiu nay, ti th mt th ngi mi, v ti ngi c lu hn m khng cn xoay chuyn, v gi c lng thng, nhng ti khng cm nhn c nhiu cm gic. Ti t hi khng bit nhng cm gic ri s tr li hay ti phi tr li th ngi c? ng c to nn cm gic bng cch c tnh chn mt th ngi khng thoi mi. Nu y l mt li hnh thin ng n, th chng ti yu cu bn ngi trn bn trng. Nhng s thi qu nh vy khng gip g c. Bn hy chn mt th ngi thoi mi, thn c thng, v cm gic xut hin t nhin. Chng s n v chng ngay y. C th bn ang tm loi cm gic m bn cm thy trc, nhng c th c nhng loi cm gic khc. C nhiu cm gic vi t hn trc. Trong th ngi u, rt kh ngi mt lc m khng ca quy. Nh vy l bn tm c mt th ngi thch hp hn ri. By gi hy cho cm gic c t nhin. C l nhng cm gic th lu i ht ri, v by gi bn phi ng u vi nhng cm gic vi t hn, nhng tm bn cha bn nhy c th cm nhn c chng. Hy tnh thc v hi th mt thi gian cho tm c bn nhy hn. Nh vy s gip bn nh tm hn, v d dng cm nhn c nhng cm gic vi t. Ti ngh tt hn l c nhng cm gic th lu, v nh vy c ngha l nhng hnh c ang tri ln. Khng nht thit nh vy. Mt vi bn nh xut hin di dng nhng cm gic vi t. Ti sao bn li ao c nhng cm gic th lu? Bt c ci g xut hin, th lu hay vi t, cng vic ca bn l quan st m thi. Chng ta c cn phi nhn nh xem loi cm gic no th i vi loi phn ng no hay khng?

122 Lm nh vy l ph sc mt cch v ch. Chng khc no mt ngi ang git mt ming vi bn m li tm hiu xem nguyn nhn no lm ming vi bn. Lm nh vy chng gip g. Cng vic ca ngi l git ming vi m thi. Mun lm nh vy, vic quan trng l c mt ming s-phng v dng n ng cch. Nu ngi git ng cch, tt c vt bn u c git sch. Cng nh vy, bn nhn c s-phng ca php thin vipassana; by gi hy dng n ty sch nhng bn nh trong tm bn. Nu bn tm kim nguyn nhn ca nhng cm gic c bit, bn ang chi mt tr chi tr thc, v bn b qun v thng (anicca) v v ng (anatta). S tr thc ha ny khng th gip bn ra khi kh au. Ti bi ri khng bit ai quan st v ai hay ci g ang b quan st? Khng c mt li gii p tr thc no c th lm bn tha mn. Bn phi t tra xt ly: Ci ti l ci g m lm tt c nhng cng vic ny? Ai l ci ti? Bn hy tip tc khm ph, phn tch, v ch xem c ci ti no xut hin khng; nu c bn hy quan st n. Nu khng c g xut hin th bn hy chp nhn , ci ti ny ch l mt o tng! Khng c iu kin no ca tm tch cc hay sao? Ti sao li phi c gng tr kh chng i? iu kin tch cc lm cho ta hot ng hng v s gii thot khi kh au. Nhng mt khi mc ch t c th tt c iu kin, d tch cc hay tiu cc cng phi b li. Cng ging vic ta dng chic b qua sng. khi qua sng ri, ta khng i b trn u m tip tc i. B c dng, by gi ta khng cn n na, phi b n li. Cng vy, mt ngi c hon ton gii thot khng cn n iu kin. Mt ngi gii thot khng phi v iu kin tch cc, m v s trong sch ca tm. Ti sao khi mi tp thin vipassana li c nhng cm gic kh chu, m v sau li c nhng cm gic d chu? Vipassana loi b nhng bn nh th thin trc. Khi bn qut sch mt ci sn, th trc ht bn qut nhng rc ri, t ct trc, ri mi ln qut sau bn li thu nht nhng ht bi vi t hn. V vy khi tp thin vipassana,

123 nhng bn nh, th ca tm c loi tr trc, v nhng bn nh vi t cn li s xut hin di dng nhng cm gic d chu. Nu bn t ra ham thch nhng cm gic th nguy him. Bi vy, bn phi cn thn khng cho nhng kinh nghim v nhng cm gic th v lm mc ch cui cng. Bn phi tip tc quan st mi cm gic mt cch khch quan loi b tt c nhng phn ng c iu kin. Thy c ni chng ta c ming vi bn, v chng ta c s-phng git. Hm nay ti cm thy nh s-phng ca ti sp ht! Sng nay ti thin rt tt, nhng chiu nay ti bt u cm thy v vng, tc gin, v ngh, i, c ch g u! Hnh nh c mi khi sc thin c mnh, th mt k th trong ti c th l ci t ng c cng mt lc vi sc thin, v nh ti ng. V ri ti cm thy ti khng cn sc chin u na. C cch no trnh ti khi phi tranh u vt v, mt phng php hay no ! Gi qun bnh, l phng php tuyt diu nht ! Nhng g bn tri qua u rt t nhin. Khi bn thy bn thin c v kh, l tm bn c qun bnh, v tin c su trong tim thc. Kt qu ca s tin sau l mt hnh trong qu kh b rng ng v ni ln b mt ca tm, v sau khi bn ngi thin, bn phi i u vi mt trn bo tiu cc. Trong trng hp nh vy, qun bnh l iu ct yu, v nu khng, tiu cc s trn p bn, v bn khng th no hnh thin c. Nu qun bnh c v yu, bn hy tnh thc v hi th. Khi cn bo ti, bn phi th neo v i cho cn bo qua. Hi th l chic neo ca bn. Bn hy ch tm vo hi th, v cn bo s qua. Tiu cc ni ln trn mt l mt iu tt, v by gi bn c c hi qut sch n. Nu bn gi c qun bnh th tiu cc s qua i mt cch d dng. Nu ti khng thy au th ti c tht s hi c thnh qu tt trong s thc tp ny khng? Nu bn tnh thc v qun bnh, th d au hay khng, bn vn tin b nh thng. Khng bt buc l bn phi thy au mi tin trn ng o. Nu bn khng au, th c chp nhn l khng au. Bn ch c vic quan st thi.

124 Ngy hm qua ti c kinh nghim ton thn ti nh b tan r. Ti cm thy nh ch l mt khi chn ng khp ni. V. V khi xy ra ri, ti nh li khi ti cn nh ti cng c mt kinh nghim tng t nh vy. T bao nhiu nm nay ti tm cch c li kinh nghim ny, v n n. R i ? D nhin ti mun kinh nghim ny tip tc, v ko di. Nhng n thay i v mt i. V ri ti li thin ch mong kinh nghim tr li, nhng n khng tr li. Thay vo , sng hm nay ti ch thy nhng cm gic th lu. Ri? Ri ti nhn thy ti lm kh ti bit bao nhiu ch v mun c kinh nghim ny. V? V ri ti hiu c rng tht s chng ta ti y khng phi c mt kinh nghim c bit no. C phi vy khng? Phi. Chng ta n y tht ra quan st mt kinh nghim v khng c phn ng. C phi vy khng? Phi. Vy php thin ny tht ra l pht trin qun bnh. C phi vy khng? Phi.

125

KHI NHN, CH NHN

C mt nh n dt sng ni m ngy nay l Bombay, l mt ngi rt thnh thin. Tt c nhng ngi gp ng u knh trng ng v s thanh tnh ca tm hn ng, v nhiu ngi cho rng ng nht nh c hon ton gii thot. Nghe ngi ta xng tng v mnh nh vy, d nhin ng t ngh, C l ta tht s c hon ton gii thot. Nhng l mt ngi thnh tht, ng t xt mnh cn thn v thy rng trong tm ng vn cn nhng du vt ca bn nh. L d nhin, chng no bn nh cn, th ng khng th t ti giai on hon ton thnh thin c. V vy ng hi nhng ngi n thm ving ng, Hin nay cn c ngi no trn th gian ny c coi l hon ton gii thot khng? , tha ngi c, h tr li, c mt v s C-m, c gi l Pht, sng thnh ph Savatthi. c bit ngi ny c hon ton gii thot, v ng dy k thut nh mi ngi c th t n gii thot. Ta phi n gp ngi ny, nh n dt quyt nh. Ta phi hc ngi con ng dn n gii thot hon ton. V nh n dt i t Bombay qua trung n v cui cng n Savatthi, ngy nay l tiu bang Uttar pradesh, bc n. Ti Savatthi, ng tm ti thin vin ca c Pht, v hi ni u ng c th gp c Pht. Ngi i ra ngoi, mt v s tr li. Ngi vo thnh ph kht thc. ng hy i y v ngh ngi; chng my chc Ngi s tr v. -, khng c, ti khng th ch c. Ti khng cn thi gi i na! Hy ch cho ti Ngi i li no v ti s theo. -c, ng i li ny, nu ng nht nh i, ng c th gp Ngi trn ng. Chng ph mt giy, nh n dt ln ng, v tin thng vo trung tm thnh ph. y ng thy mt v s ang i t nh kht thc. Mt bu khng kh thanh bnh v ha hp bao ph v ny khin nh n dt tin chc y l c Pht, v ngay gia ph, ng qu xung, v m ly chn ngi. Bch ngi, ng ni, Con c bit ngi c hon ton gii thot, v

126 Ngi dy con ng dn n gii thot. Xin Ngi hy dy k thut ny cho con. c Pht ni: c ch, ta c dy k thut , v ta c th dy cho ng. Nhng by gi khng ng lc v ng ch. Hy v ch ta thin vin. Ta s v ngay v dy cho ng k thut . -Bch Ngi , khng c. Con khng th ch i c. -G vy, na gi m khng ch c sao? -Bch Ngi, khng c, con khng th ch c. Ai m m bit c? Trong na gi na con c th cht. Trong na gi na, Ngi c th cht. Trong na gi na, tt c nim tin ca con vi Ngi c th khng cn na, v nh vy con khng th hc c k thut ny ca Ngi. Bch Ngi, by gi l ng lc. Xin Ngi hy dy con ngay by gi! c Pht nhn ng, v hiu, Qu vy ngi ny khng cn c bao lu; ch trong vi pht na ng s cht. ng phi c nghe Php ti y v by gi. V lm sao dy Php trong khi ng gia ph? c Pht ch ni vi li, nhng trong vi li cha ng c gio l ca Ngi: Khi nhn ch nhn, khi nghe ch nghe, khi ngi, nm, s m, khi nhn bit ch nhn bit. Khi c s giao tip trong su cn, khng c c s nh gi, cng nh khng c c iu kin ha nhn thc. Mt khi nhn thc bt u (th) nh gi l tt hay xu, th ta nhn i mt cch mo m v phn ng m qung ca ta. gii thot tm khi cc iu kin, ta phi hc cch ngng nh gi trn cn bn nhng hnh qu kh, v hc tnh thc m khng nh gi cng nh khng phn ng. Nh n dt l mt ngi c tm hn thanh tnh n ni ch nghe vi li ch dn cng cho ng ri. ng ngi xung bn ng v ch tm vo thc ti bn trong. Khng nh gi, khng phn ng; ng ch quan st s thay i ca tin trnh bn trong ng. V trong vi pht cn li ca cuc i, ng t c mc ch cui cng, ng hon ton c gii thot.

127

CHNG IX MC CH
Bt c ci g c sinh ra th s b dit i. 1 Ci kinh nghim ca thc ti ny l tinh ty ca gio l c Pht. Tm v thn ch l mt m nhng tin trnh lin tip sinh v dit. S au kh ca chng ta pht sinh khi chng ta chp trc vo nhng tin trnh, vo nhng th m tht ra rt ph vn v khng c thc th. Nu chng ta c th hiu c trc tip bn cht v thng ca nhng tin trnh ny, th s chp trc ca chng ta vo chng s khng cn. y l cng vic m nhng ngi hnh thin phi lm : hiu c bn cht tm thi ngn ngi ca mnh bng cch quan st nhng cm gic lun lun thay i bn trong. Mi khi c cm gic xut hin, ta khng phn ng, m c n pht hin v bin i. Lm nh vy ta cho nhng iu kin c ca tm ni ln mt v qua i. Khi iu kin, v chp ngng, au kh ngng, v ta c gii thot. y l cng vic lu di, i hi thc hnh lin tc. Li ch thy r mi bc tin, nhng t c nhng li ch i hi s c gng lin tc. Ngi hnh thin ch tin ti ch khi kin nhn, bn b, v lin tc tu tp.

BC VO S THT TI HU.
S tin trin trn ng o gm 3 giai on: Giai on th nht l hc v k thut, phi lm nh th no v ti sao li lm nh vy. Giai on th hai l thc hnh. Giai on th ba l i vo su, dng k thut tin su vo thc ti ca chnh mnh, v nh vy mi c th tin ti ch. c Pht khng ph nhn s hin hu ca th gii hu hnh, hu sc, hu vi, c au kh v khoi lc, c t tng v cm xc, c chng sinh ta v tha nhn. Ngi ch ni rng th gii khng phi l thc ti ti hu. Vi nhn quan thng thng, chng ta ch nhn thy nhng m thc m

128 khng thy c nhng thnh phn cu to, chng ta ch bit c nhng s khc bit ca chng, v do vy phn bit, t tn, t ra thch hn, c thin kin, v bt u thch v ght tin trnh pht trin thnh tham v sn. c th ra khi thi quen tham v sn, chng ta khng nh ng cn c mt ci nhn bao qut, m cn phi thy c nhng s vt phn thm su, phi nhn thc c nhng hin tng cn bn cu to nn thc ti bn ngoi. y chnh l nhng g m php thin Vipassana cho php chng ta lm. Bt c mt s tra xt no cng t nhin bt u vi nhng kha cnh hin nhin nht ca chng ta : cc phn khc nhau ca c th, t chi, v cc c quan. Quan st gn s cho thy mt vi phn ca c th th c, c phn th lng, c phn di ng, c phn th yn. C th chng ta thy thn nhit khc vi nhit khng kh chung quanh chng ta. Tt c nhng s quan st ny c th gip chng ta pht trin s tu tnh thc, nhng chng vn cn l kt qu ca s quan st thc ti bn ngoi, c hnh th. Bi vy vn c s phn bit, s a thch, thin kin, tham v sn. L nhng ngi hnh thin, chng ta tin xa hn bng cch thc hnh s tnh thc v cm gic bn trong. Nhng cm gic ny r rng cho thy mt thc ti vi t hn m trc kia chng ta khng h bit n. Trc ht chng ta tnh thc v nhng loi cm gic khc nhau nhng phn khc nhau ca c th, nhng cm gic m hnh nh xut hin, tn ti trong mt thi gian, ri mt i. Mc du chng ta tin ra khi mc nng cn bn ngoi, nhng chng ta vn cn quan st nhng m thc lin hp ca thc ti bn ngoi. V l do ny chng ta vn cha thot khi s phn bit, tham v sn. Nu chng ta tip tc hnh thin mt cch chuyn cn, th sm hay mun, chng ta cng ti c giai on m bn cht ca cm gic thay i. Lc chng ta tnh thc c nhng cm gic vi t ng nht khp c th sinh dit rt nhanh. Chng ta xm nhp qua nhng m thc lin hp thy c nhng hin tng cn bn, nhng vi t, nguyn t ca mi vt cht. Chng ta kinh nghim trc tip bn cht ph du ca nhng vi t ny, lin tip sinh dit. Lc bt c chng ta quan st g, mu hay xng, cht c hay cht lng, hay hi, p hay xu, chng ta ch nhn thy mt khi chn

129 ng khng th no phn bit c. V cui cng tin trnh phn bit v t tn ngng. Chng ta c kinh nghim trong c th chng ta s tht ti hu v vt cht : l mt ging sinh dit khng ngng ngh. Tng t nh vy, chng ta c th xm nhp vo thc ti b ngoi ca tm thc ti mt mc vi t hn. Th d, mt lc no , thch hay ght pht hin, da trn mt kinh nghim qu kh. Lc sau, tm li nhc li ci phn ng thch hay ght, v c vy mi lc li tng cng n ln, cho n lc tr thnh tham hay sn. Chng ta ch tnh thc c nhng phn ng c cng mnh. Vi s nhn thc nng cn ny, chng ta bt u nhn nh v phn bit gia ci d chu v kh chu, tt v xu, ci mun v ci khng mun. Cng nh trng hp ca thc ti vt cht hin nhin bn ngoi, cm xc mnh cng vy; khi chng ta quan st n bng cch quan st nhng cm gic bn trong, th n phi tan bin. Cng nh vt cht ch l nhng t sng vi t ca cc vi t, th cm xc mnh cng ch l mt hnh thc c cng c ca nhng ci thch hay khng thch nht thi, ca nhng phn ng nht thi i vi nhng cm gic. Mt khi cm xc mnh tiu tan thnh nhng hnh thc vi t hn, th n khng cn mt quyn lc no m khng tr na. T s quan st nhng cm gic c cng c nhng phn khc nhau ca c th, chng ta tin ti s tnh thc v nhng cm gic t nh hn c cng bn cht, sinh dit khng ngng khp c th. V cm gic xut hin v bin i mt tc qu nhanh, nn chng ta cm nhn chng nh mt lung chn ng chy khp c th. Bt c ta ch tm ti mt ni no trong c th, ta cng ch thy s sinh dit. Bt c lc no trong tm ta ny sinh mt ngh, l ngay sau ta cm nhn c nhng cm gic sinh ri dit. Khi s vng chc hin nhin ca thn v tm b tan r, v chng ta c kinh nghim ci thc ti ti hu ca thn, tm, v s cu to ca tm thc, th ta thy ch l nhng chn ng sinh dit mt tc rt nhanh. Mt ngi kinh nghim s tht ny ni: Ton Ton Ton Ton th th th th gii gii gii gii chy bng bng thnh khi chy, chn ng. 2

130

t ti giai on ha tan ny (bhanga), thin gi ch cn pht trin tnh thc v qun bnh. Cng nh mt khoa hc gia c th quan st nhng hin tng vi t bng cch gia tng phng i ca knh hin vi, chng ta tng cng kh nng quan st nhng thc ti vi t hn bn trong bng cch pht trin tnh thc v qun bnh. Kinh nghim ny khi xy ra chc chn rt l thch th. Mi au n tan bin, tt c nhng ni no khng c cm gic u bin mt. Chng ta ch cm thy bnh an, hnh phc, ngy ngt. c Pht din t kinh nghim nh sau: Khi ai c kinh nghim S sinh dit ca nhng tin trnh tm thn Th ngi s c hng hnh phc tuyt vi. Ngi t ti s bt t, nh cc bc thnh. 3 Nu chng ta tin bc trn ng o, v khi s kin c bn ngoi ca tm v thn tan r, th chc chn ta c hng hnh phc tuyt vi. Chng ta c ham thch trong trng hp th v v ngh rng l mc ch cui cng. Nhng mi ch l mt trm, v t chng ta tin xa hn kinh nghim s tht ti hu vt ln trn tm v thn, t ti s gii thot hon ton khi kh au. Do hnh thin m ngha nhng li ni ca c Pht tr nn r rng i vi chng ta. Chng ta bt u vui hng ging chn ng khp c th khi chng ta tin t thc ti bn ngoi n thc ti vi t. Nhng t nhin ging chn ng bin i, v chng ta li kinh nghim nhng cm gic mnh, kh chu mt vi ni trong c th, v mt vi ni khc th chng c cm gic g. V trong tm ta li c xc ng mnh. Nu chng ta bt u cm thy ght tnh trng mi ny v ao c ging chn ng tr li th tc l chng ta chng hiu g v vipassana c. Chng ta bin vipassana thnh mt tr chi trong mc ch l t c nhng kinh nghim thch th, v trnh hay vt qua nhng kinh nghim kh chu. y cng l ci tr chi m chng ta tng chi sut cuc i ci vng lun qun ca y i v

131 ko li khng bao gi ngng, ci s li cun v chi b, chng mang li g ngoi s kh au. Tuy nhin, khi hu ca ta tng ln, ta s nhn thy rng s xut hin hoi hoi ca cc cm gic th s, ngay sau khi chng ta kinh nhim s tan bin ca chng, chng t l ta khng tin b li li li trn con ng thin. Thin vipassana khng phi vi mc ch kinh nghim mt cm gic no c bit, m l gii thot tm tr khi mi iu kin. Nu ta phn ng vi mi cm gic, th ta ch to thm kh m thi. Nhng nu ta gi c qun bnh, th ta s vi iu kin qua i, v dng cm gic lm phng tin gii phng ta khi kh au. Nh vo s quan st nhng cm gic kh chu m khng phn ng, chng ta xa b c sn. V do quan st nhng cm gic d chu m khng phn ng; chng ta xa b c tham. V do quan st nhng cm gic trung tnh m khng phn ng; chng ta git b c v minh. Bi vy khng c cm gic no, khng c kinh nghim no l tht s tt hay xu. N tt, nu ta gi c qun bnh, n xu nu ta mt qun bnh. Vi s hiu bit ny, ta dng mi cm gic nh cng c tr kh iu kin. y l giai on c gi l sankhra-upekkh, qun bnh i vi tt c cc iu kin; a tng bc ti s gii phng ti hu, nit bn (nibbbna)

KINH NGHIM GII THOT

Gii thot c th t c. Ta c th t c t do khi mi iu kin, mi au kh. c Pht ging : C mt th gii kinh nghim vt khi tm v vt, n khng phi l th gii ny hay th gii kia, hay c hai, khng phi l mt tri hay mt trng. Ci ta gi l khng sinh, khng dit, khng tr, khng t, khng lun hi. N t ti, khng pht trin, khng nn mng. l s chm dt ca kh au. 4

132 Ngi cn ni: C mt ci khng sinh, khng tr thnh, khng to dng, khng iu kin, th khng c s gii thot khi ci sinh ci tr thnh, ci to dng, ci c iu kin. Nhng v c ci khng sinh, khng tr thnh, khng to dng, khng iu kin, nn mi c s gii thot khi ci c sinh ra, ci tr thnh, ci c to dng, v nhng ci b iu kin ha. 5 Nit bn khng phi l mt trng thi ta n sau khi cht. N l ci m ta phi c kinh nghim ngay trong ta, ti y v by gi. N c din t bng nhng t ng tiu cc, khng phi v n l mt kinh nghim tiu cc, nhng v ngi ta khng bit din t n bng cch no khc. Mi ngn ng u c nhng danh t din t nhng hin tng tm v vt. N thch mi quan im, mi khc bit. Chng ta ch c th din t bng cch cho bit ci g khng phi l n. Tht ra c gng din t nit bn l mt s v ch. Bt c mt s din t no cng ch lm ri tr m thi. Thay v tho lun v bn ci v n, ta hy kinh nghim n. c Pht ni : S chm dt kh tht s phi do chnh ta kinh nghim. 6 Ch khi no c kinh nghim nit bn, th khi nit bn mi l tht vi ngi m thi, v mi bn ci v n u tr nn khng thch dng. c kinh nghim v s tht ti hu v gii thot, iu kin tin quyt l phi vt khi thc ti b ngoi v kinh nghim s ha tan tm v thn. Cng vo su khi thc ti bn ngoi, ta cng b c tham, sn, chp, v cng tin gn n s tht ti hu. Tu tp tng bc th d nhin s n giai on kinh nghim nit bn. Chng c ch li g m mong cu n, khng c l do nghi ng n s n. N n vi bt c ai hnh Php ng cch. S n n ty thuc mt phn vo s tch t ca hnh trong mi ngi, mt phn khc ty thuc vo s c gng ca ngi vo vic xa b nhng hnh . Nhng g ta c th lm c, v nhng g ta cn phi lm t c ti ch l tip tc quan st tng cm gic m khng phn ng. Ta khng th xc nh c l khi no ta c kinh nghim nit bn, nhng ta c th chc chn ta ang tin v n. Ta c th kim sot trng thi

133 hin ti ca tm. Nu ta duy tr c qun bnh d chuyn g xy ra ngoi hay trong ta, th ta vn t c gii thot ngay trong gi pht ny. Mt ngi t c n mc ch ti hu ni: S dp tt tham, sn, si l nit bn. 7 Tm ta t c ti , th ta kinh nghim gii thot. Mi lc ta hnh vipassana ng cch, th ta c th kinh nghim gii thot. Tht ra, Php theo nh ngha phi c kt qu y v by gi ch khng phi tng lai. Chng ta phi kinh nghim nhng li ch ca s hnh thin mi bc tin, v mi bc phi a thng n ch. Tm thi gian khng cn b iu kin ha l mt tm bnh an. Mi lc nh vy mang ta gn hn ti s gii thot hon ton. Ta khng th c gng pht trin nit bn, v nit bn khng th pht trin; n n gin hin hu. Nhng ta c th pht trin c tnh dn ta n nit bn, c tnh qun bnh. Mi khi quan st thc ti m khng phn ng, l ta tin su vo thc ti ti hu. c tnh cao nht ca tm l qun bnh cn c hon ton trn s tnh thc ca thc ti.

CHN HNH PHC

C ln c Pht c hi v chn hnh phc. Ngi ra nhiu hnh ng tt lnh a ti hnh phc. Nhng hnh ng chia lm hai loi : Thc hnh nhng cng vic gp phn vo hnh phc ca tha nhn bng cch lm y bn phn ca mnh i vi gia nh v x hi, v thc hnh nhng hnh ng thanh lc tm. S tt lnh ca mt ngi khng th tch ri khi s tt lnh ca nhng ngi khc. V cui cng Ngi ni : Khi i din vi nhng ln voi xung ch ca cuc i M ta vn vng nh thnh, khng lay chuyn, Khng than vn, khng on trch tri t, lun lun vng tm; l hnh phc ln nht. 8 Bt c vic g xy ra, d trong tiu v tr hay i v tr, ta c th i din n n khng phi vi tinh thn cng thng, hay vi s nn tham, sn m vi s hon ton thanh thn, vi n ci pht xut t y tm hn. Trong bt c trng hp no, d thch th hay kh chu, c mi ngi

134 cn ti hay b gh lnh, ta cng khng mt cht lo lng; m cn hon ton cm thy vng mnh, vng mnh trong s hiu bit v l v thng. y l mt phc ln lao nht. Bit c mnh lm ch mnh, khng g c th khng ch mnh, mnh c th chp nhn mt cch vui v bt c chuyn g xy ra trong i l tm hon ton qun bnh, tht s c gii thot. iu ny c th thc hin c ngay ti y v by gi do hnh thin vipassana. Ci qun bnh tht s khng phi l tiu cc hay s xa cch th ng. N khng phi l s phc tng m qung, hay s th ca mt ngi trn trnh nhng kh khn ca cuc i, ca ngi chui u trong ct. Tht ra, tm thc s qun bnh cn c hon ton trn s tnh thc ca nhng vn , tnh thc v mi tng lp thc ti. Khng cn tham, sn khng c ngha l c thi cng rn v tnh, trong ta hng s gii thot cho ring mnh m khng thm n s au kh ca ngi khc. Tri li, s qun bnh thc s c gi mt cch ng n l s th thn thnh. N l mt c tnh ng, l mt s din t ca tm thanh tnh. Khi ta thot khi c ci tp qun phn ng m qung, ln u tin tm ta c th hnh ng tch cc, va sng to, va sn xut, v li va ch li cho mnh v cho ngi. Cng vi s qun bnh, tm thanh tnh cn ny sinh nhng c tnh khc : thin ch, tnh thng tm cch gip ngi khc m khng cu s bo p; lng t bi i vi tha nhn trong lc tht bi v au kh; s vui mng y thin cm i vi s thnh cng v may mn ca h. Bn c tnh trn l kt qu tt nhin ca php thin vipassana. Trc kia ta lun gi nhng g tt cho ring ta, v y nhng g ta khng thch cho ngi khc. By gi ta hiu c rng hnh phc ca chnh ta khng th do s mt hnh phc ca ngi khc, rng khi ta mang hnh phc n cho ngi khc th chnh ta cng c hnh phc. Bi vy ta tm cch chia s nhng g tt ta c vi ngi khc. Thot ra khi kh au, v c th nghim s bnh an ca gii thot, ta thc c rng l iu tt lnh ln nht. V vy ta mun ngi khc cng c th th nghim s tt lnh ny, v tm c con ng ra khi s kh au ca h.

135 y l kt lun hu l ca php thin vipassana : mett-bhvan, s pht trin thin ch i vi ngi khc. Trc kia, ta c th ni v nhng tnh cm u mi cht li, nhng trong thm tm ta nhng tin trnh v tham, sn vn tip din. By gi nhng tin trnh phn ng mt phn no ngng, tp qun ch k c ra i, v thin ch t nhin tun trn t y tm hn. Vi ton th sc mnh ca mt tm tinh khit ng sau n, thin ch c th rt mnh trong vic to dng mt bu khng kh an bnh v ha hp li ch cho tt c mi ngi. C nhng ngi ngh rng lun lun trong trng thi qun bnh l khng cn th hng i mi kha cnh khc nhau ca n na, ging nh mt ha s c mc ha mu, nhng ch dng mt mu xm. Hay nh mt ngi vi chic dng cm ch chi mt m giai C. y l mt s hiu sai v qun bnh. s tht th chic n b trng giy, v ta khng bit chi n nh th no. Ch g xung nhng phm n t din t s ch to nhng cung n li nhp. Nhng nu ta hc ln giy n, v n ng, th ta c th to ra nhc iu. Ta dng tt c cc phm n t nt thp nht n nt cao nht, th mi nt ta chi l s ha hp v tit iu. c Pht ni trong vic thanh lc tm v t c hu mc hon ho nht, ta s t c s vui v, s vui sng tuyt nh, s yn tnh, s tnh thc, s hiu bit ton din, v chn hnh phc.Vi mt tm qun bnh, ta c th hng n trn vn, c s tnh thc hon ton giy pht hin ti. Nhng khi kinh nghim qua i, ta khng bun ru. Ta tip tc mm ci v hiu rng n phi thay i. Cng vy, khi mt trng hp kh chu xy ra, ta khng bc mnh. Thay vo , ta hiu n, v v lm nh vy, c l ta c th thay i hon cnh. Nhng nu ta khng th thay i c, th ta vn gi c s bnh an, v hiu r rng kinh nghim ny l v thng, ri n s qua i. Bng cch gi tm khng cng thng ny, ta c th c mt i sng vui v hn, v phong ph hn. C mt cu chuyn Min in, ngi ta thng ch trch cc hc tr ca Sayagyi U Ba Khin, ni rng h thiu thi ng n i nhng ngi hnh thin vipassana. Trong mt kha hc nhng ngi ch trch th nhn, nhng hc tr hnh thin rt ng n, nhng sau h lun lun t ra sung sng v mm ci. Khi li ph bnh n tai Webu Sayadaw, mt

136 trong nhng v s c tn knh nht Min in, tr li, H mm ci v h c th mm ci c. N ci ca h khng phi do chp hay si, m do Php. Mt ngi tm c thanh khit th khng chau my. Khi khng cn au kh th l d nhin ta ci. Khi ta hc c con ng gii thot, th l d nhin ta cm thy sung sng. N ci pht xut t tm ch din t s bnh an, qun bnh, v thin ch, mt n ci ti sng bt c trng hp no l chn hnh phc. y l mc ch ca Php.

137

VN P
Ti thc mc khng bit chng ta c th cha tr nhng t tng b dn nn nh cha tr au n v th xc khng? Hy c chp nhn l c nhng t tng hay cm xc b dn nn trong tm. l nhng g b dn nn di su, v by gi xut hin bnh din thc. ng i su vo chi tit. C chp nhn cm xc l cm xc. Bn cm thy cm gic g i song song vi cm xc. Khng th c cm xc no m thiu cm gic bnh din th xc. Hy c quan st cm gic. Vy ta c tm kim loi cm gic no th lin quan n mt loi cm xc c bit no khng? Hy quan st bt c cm gic no xut hin. Chng ta khng th tm bit loi cm gic no th lin h n loi cm xc no. V vy ng bao gi c gng lm iu . Lm nh vy ch ph cng m thi. mt lc no , mt cm xc ny ra trong tm, th bt c cm gic no bn cm nhn thn u lin quan n cm xc . C quan st cm gic v hiu rng, Nhng cm gic u v thng. V cm xc ny cng v thng. Ta hy xem n ko di bao lu. Bn s thy rng bn cht ci gc ca cm xc, v cm xc s qua i. Theo thy th cm xc v cm gic l mt? Chng ch l 2 mt ca mt ng xu. Cm xc thuc v tm, v cm gic thuc v thn. C 2 lin quan mt thit vi nhau. Tht ra bt c cm xc no ny sinh trong tm th ng thi phi c mt cm gic xut hin ti thn. y l lut thin nhin. Vy cm xc thuc v tm? Chc chn l nh vy.

138 Nhng tm cng l c c th? N lin quan mt thit vi ton c th. thc hin din trong mi nguyn t ca c th sao? Phi. V vy cm gic lin quan n mt cm xc no c bit c th xut hin bt c ni no trong c th. Nu bn quan st nhng cm gic khp mi ni trong c th, th chc chn bn ang quan st mt cm gic c lin quan n cm xc . V bn khng cn vng mc vo cm xc na. Nhng nu ta ngi thin m khng h cm thy mt cm gic no th s ngi thin cn c ch li g khng? C ch. khi bn khng c vic g lm, bn nn tnh thc v nhng cm gic trong c th mc du bn vn m mt. Lm sao ngi thy bit c t ca mnh c kinh nghim nit bn? C nhiu cch kim chng khi mt ngi thc s kinh nghim nit bn. Mun lm c nh vy, ngi thy phi c hun luyn ng cch. Lm sao hnh gi t mnh nhn bit? Do s thay i n trong cuc i h. Nhng ngi no thc s c kinh nghim nit bn tr nn thnh thin v c tm thanh khit. H khng cn phm ng gii. Thay v che du li lm, h cng khai nhn li v c gng khng ti phm. H khng cn chp vo nhng l nghi v h thy nhng th ch l nhng hnh thc bn ngoi, trng rng nu khng c kinh nghim thc s. H c mt nim tin vng mnh vo con ng dn n gii thot. H khng c tip tc i tm kim nhng con ng khc na. V cui cng h khng cn o tng g v ci ng na. Nu c ngi t nhn l mnh kinh nghim nit bn nhng tm vn vn c v vn c nhng

139 hnh ng si quy nh xa, th chc chn phi c s trc trc no y. Li sng ca h phi t cho thy h thc s c kinh nghim y hay khng. Mt v thy cp chng ch cho cc t, chng nhn h t n nit bn l sai. Lm nh vy ch to nn s cnh tranh trong s vun bi ci ng cho c thy ln tr. Hc tr ch c c chng ch, cn thy th cng cp nhiu chng ch cng c ni danh. Kinh nghim nit bn ch l th yu. Tt c tr thnh mt tr chi in r. Chn Php ch gip ngi, v s gip ngi tt lnh nht l nhn thy ngi hc tr tht s kinh nghim nit bn v c gii thot. Tt c mc ch ca ngi thy v s ging dy ch thc lng gip ngi hc, ch khng phi ph trng ci ng. y khng phi l mt tr gii tr. Xin thy cho bit gia phn tm hc v vipassana khc nhau nh th no? Trong phn tm hc, bn c gng nh li nhng bin c trong qu kh c nh hng su dm n s iu kin ha tm. Cn vipassana th dn hnh gi vo tn tng lp thm su nht ca tm, ni iu kin ha thc s khi u. Trong phn tm hc, mi bin c m ta c nh li, u ghi li mt cm gic trn c th. Do s quan st nhng cm gic trn khp c th vi mt tm qun bnh, thin gi khin cho v s cc tng lp iu kin tri ln v tiu tan i. Thin gi i ph vi s iu kin ha tn gc r ca n, v c th thot khi n nhanh chng v d dng. Thc s t bi l nh th no? L mun gip ch cho ngi, l mun gip ngi khc thot kh au, nhng khng c rng buc. Nu bn khc v s au kh ca ngi khc th bn ch lm bn kh m thi. khng phi l con ng ca Php. Nu bn thc s c lng t bi, th bn mang ht kh nng v tnh thng ca bn ra gip ngi. Nu bn tht bi, bn nn mm ci v tm cch khc gip. Bn gip ch ngi nhng khng lo lng v kt qu ca s gip . l lng t bi thc s, bt ngun t mt tm qun bnh. Thy c cho vipassana l con ng c nht dn n gic ng?

140 Gic ng t c do s quan st chnh mnh v loi b iu kin. Lm c iu l vipassana, d bn mun gi n l g cng c. D c ngi cha tng nghe n vipassana nhng tin trnh khi s tc ng mt cch t nhin trong h. iu ny c thy ni mt s thnh nhn bn n , cn c vo li h ni. V h khng hc k thut tng bc mt nn h khng th gii thch mt cch r rng cho ngi khc hiu. y, bn c c hi hc hi k thut tng bc mt, n s dn bn ti gic ng.

141

DU

Mt b m a cho con 10 ng, mt ci chai khng, v sai ra tim tp ha mua du. Thng b i mua, nhng khi tr v b ng. Trc khi c th nht c ci chai ln th du ra mt na chai. Nht ci chai cn mt na du, n tr v khc lc vi m : Con nh mt na chai du. V n rt bun. B m li a 10 ng v mt ci chai khng cho mt a con khc. Thng ny khi i mua tr v cng b ng v nh mt na chai du. N nht chai du ln, v vui v v nh ni vi m : M , chai rt xung c th v v mt ht du, nhng con gi li c mt na. Hai a cng cng chy v vi m vi na chai du : mt a khc vi na chai khng, mt a vi na chai y. B m li a 10 ng v mt ci chai khng cho a con th ba. Thng ny cng ng v nh na chai du. N chy v v cng nh a th hai vui v ni vi m : M i con gi li c na chai du. a tr ny l mt a tr vipassana, khng nhng n y lc quan m cn rt hin thc. N hiu rng : Mc du n gi c na chai du, nhng na chai kia b mt. V n ni vi m : Con s ra ch lm vic c ngy kim 5 ng v y chai du ny chiu nay. l vipassana. Khng bi quan, m tri li lc quan v thc t.

142

CHNG X NGH THUT SNG

Trong mi thnh kin v chng ta, iu cn bn l ta c mt ci ng. Trong s gi nh ny, mi chng ta u cho ci ng l quan trng nht, v coi n l trung tm ca v tr. Chng ta cho nh vy mc du ta c th d dng thy rng trong hng h sa s th gii, ci ng ch l mt v tr, v trong v lng chng sanh, ta ch l mt sinh vt. D ta c thi phng ci ng ln my i na th n cng khng ng k nu em so vi ci bao la ca khng gian v thi gian. Ci quan nim ca ta v ci ng qu tht sai lm. Tuy vy chng ta vn tn ty c i tm cch tha mn n, coi l con ng a ti hnh phc. Ni ci ngh sng khc i thy khng bnh thng v cn c v e da na. Nhng bt c ai tng tri qua s dn vt ca ng thc u bit ci au kh n ln lao n nh th no. Chng no chng ta cn m chm trong nhng ham mun, nhng s hi, nhng gc gc gia tc, chng ta cn b giam cm trong ngc t cht hp ca ng, xa lnh khi th gian, khi cuc i. Ra khi ng ch tht s gii phng ta khi gng cm, cho ta c th bc vo th gii, ci m vi i, v vi tha nhn, v tht s tm thy s hi lng. Ci cn khng phi l chi b ng, hay nn ng, m l gii thot khi ci ngh sai lm ca chng ta v ng. V con ng dn n s gii thot ny l s nhn thc c rng ci m chng ta gi l ng tht s rt ph du, mt hin tng thng xuyn thay i. Thin vipassana l mt Php gip cho ta t c s sng sut ny. Chng no bn thn ta cn cha chng nghim ci bn cht tm b ca tm v thn, chng ta cn b giam hm trong tnh ch k v v vy cn b kh

143 au. Nhng mt khi o tng v s trng tn b ph v th o tng v ci ti cng tan bin, v s au kh cng phi m i. i vi ngi hnh thin vipassana, anicca, hiu c bn cht v thng ca ng v th gii l cha kha m ca gii thot. Ci quan trng ca s hiu bit v v thng l mt ti lun lun c ni n trong gio l ca c Pht, Ngi ni: Th mt ngy trong i c thy thc ti sinh dit Cn hn sng c trm nm M khng bit n. 1 Ngi so snh s tnh thc v v thng vi li cy ct xuyn gc r khi ngi nng phu cy rung, vi x chnh ca nc nh cao hn tt c nhng x ngang chng n, vi mt nh cai tr hng mnh nm quyn nh hng cc vua ch hu, vi mt trng c nh sng lm lu m cc v sao, vi mt tri ang mc l bng ti tan i. 2 Nhng li cui cng Ngi ni vo lc cui i Ngi l, Tt c mi hnh (sankhras), - tt c nhng g c to thnh u khng trnh khi s hy hoi. Hy chuyn cn tu tp hiu c s tht ny. 3 S tht v v thng khng c chp nhn ch bng tr thc, hay ch bng cm xc hay sng tn. Mi ngi trong chng ta phi th nghim thc ti v thng ngay trong chng ta. S thu hiu trc tip v v thng cng vi bn cht khng thc ca ng v ca kh au, to cho ta c c s sng sut tht s, dn n s gii thot. y l s hiu bit chnh ng (Chnh kin). Hnh gi kinh nghim c hu, gii thot ny c coi l cc im ca s tu tp gii (sila), nh (samdhi), v hu (pann). Tr khi ta thc hnh c ba im trn, v bc tng bc trn ng o, ta khng th no c c s sng sut tht s, v gii thot khi kh au. Nhng ngay c trc khi bt u tu tp, ta cng phi c mt vi hiu bit, c th ch l mt s nhn bit mt cch tr thc v s tht ca kh au. Khng c s hiu bit , d rt nng cn th ci ngh tu tp gii thot cho mnh khi kh cng

144 khng bao gi ny sinh trong tm. c Pht ni: Phi c chnh kin trc nht.4 Bi vy, bc u ca Bt Chnh o l chnh kin v chnh t duy. Chng ta phi thu hiu vn v quyt nh i ph vi n. Ch lc ta mi thc s hnh Php. Chng ta bt u thc hin con ng o bng s gi gii, tun theo nhng gii lut iu hnh nhng hnh ng ca chng ta. Nh vo s tu nh, chng ta bt u i ph vi tm, pht trin nh bng s tnh thc v hi th. Nh vo s quan st cm gic trn ton c th, chng ta pht trin tu hu gip tm gii thot khi hnh. V by gi khi s hiu bit tht s pht xut t chnh kinh nghim ca mnh, th chnh kin tr thnh bc u tin trn ng o. Nh vo s thu hiu bn cht lun lun thay i ca mnh do hnh thin vipassana, hnh gi gii phng cho tm khi tham, sn, si. Vi mt tm tinh khit nh vy, khng th no cn c ngh lm hi ngi khc. Thay vo , t tng ta trn y thin ch v t bi vi tt c. Trong li ni, hnh ng, cch sinh nhai, ta sng mt cuc sng trong sch, m m v an bnh. Vi s yn tnh do kt qu ca s gi gii, pht trin nh tr nn d dng. nh cng su, hu cng pht trin. Do vy, ng o l mt ng xon c i ln dn ti gii thot. Gii, nh, hu phi tr gip ln nhau nh ba chn ca mt ci nh. Ci nh phi c ba chn, v cc chn phi cao bng nhau, nu khng nh khng ng vng. Cng vy, thin gi phi hnh c gii, nh, hu pht trin ng u mi mt trn ng o. c Pht ni : Chnh Chnh Chnh Chnh Chnh Chnh Chnh Chnh Chnh kin dn n chnh t duy t duy dn n chnh ng ng dn n chnh mng mng dn n chnh nghip nghip dn n chnh tinh tn tinh tn dn n chnh nim nim dn n chnh nh nh dn n chnh hu hu dn n s gii thot. 5

145 Thin vipassana cn c gi tr thc t su xa ti y v by gi. Trong i sng hng ngy, c bit bao nhiu trng hp xy ra e da s qun bnh ca tm. Nhng s kh khn bt ng xy n; ri nhng ngi khc bt ng chng i ta. D sao i na ch hc thin vipassana khng bo m c rng chng ta s khng cn vn na, cng nh hc li mt chic tu khng c ngha l ta s lun lun c thun bum sui gi. Bo t bt buc phi ti, kh khn b buc phi xy ra. Tm cch chn trnh vn l mt s v ch v t nh bi mnh. Thay vo hnh ng ng n l p dng nhng g ta c hun luyn vt qua cn bo t. c th lm c nh vy, trc ht chng ta phi hiu ci bn cht ca vn . V minh khin chng ta li cho s kin bn ngoi hay ngi khc, coi l nguyn nhn ca kh khn. Ri ta dn ht nng lc thay i tnh trng bn ngoi. Nhng thc hnh vipassana khin ta hiu c rng chnh ta ch khng ai khc chu trch nhim v hnh phc hay bt hnh ca ta. Vn nm trong thi quen phn ng m qung. Bi vy ta phi ti trn bo ni ti ca phn ng c iu kin trong tm. n gin gii quyt vn bng cch khng phn ng khng th c. Chng no iu kin cn trong tim thc, th sm hay mun n cng chi ln v ch ng tm, bt k nhng quyt nh ngc li. Gii php duy nht tht s l hc quan st v thay i chnh ta. Hiu c tng i d, nhng em thc hnh th kh hn. Cu hi vn cn, lm sao ta quan st chnh ta. Mt phn ng tiu cc ni ln trong tm gin d, s hi, ght. Trc khi ta c th nh quan st th ta b n p o, v n lt ta ni v hnh ng tiu cc. Lt sau, khi tn tht gy ra, ta hiu c li lm v hi hn, nhng ln sau ta li ti phm. Hy gi s rng bit c mt phn ng gin d bt u ta thc s c gng quan st n. Khi ta va c gng th ci ngi hay trng hp m ta gin xut hin trong tm. Ngh n cng tng s tc gin. Nh vy, quan st cm xc tch ri khi nguyn nhn hay hon cnh l i qu kh nng ca nhiu ngi. Nhng nh s nghin cu thc ti ti hu ca tm v vt, c Pht khm ph ra rng khi no mt phn ng xut hin trong tm th c hai s

146 thay i xy ra bnh din c th. Thay i th nht rt r rng: hi th thnh nng n hn. Thay i th hai t nh hn : mt phn ng sinh ha, mt cm gic xy ra trong thn. Vi mt s hun luyn ng n, mt ngi c tr thng minh trung bnh c th d dng pht trin kh nng quan st hi th v cm gic. Php ny cho php ta dng s thay i trong hi th v cm gic nh nhng du hiu bo ng cho ta bit c mt phn ng tiu cc trc khi phn ng c th thu thp c mt sc mnh nguy him. V nu ta tip tc quan st hi th v cm gic, ta d dng thot khi tiu cc. D nhin tp qun phn ng n su khng th mt lc m nh b ht c. Tuy nhin, trong i sng hng ngy. Trong khi ta kin ton vic hnh thin vipassana, ta nhn thy t nht trong mt vi trng hp thay v phn ng v thc, ta ch quan st ta. Dn dn thi gian quan st tng ln, v thi gian phn ng cng tr nn tha tht. Ngay c khi ta phn ng tiu cc, th thi gian v cng ca phn ng cng gim i. Cui cng, ngay trong nhng trng hp khiu khch nht, ta vn c th quan st hi th v cm gic, v gi c qun bnh v bnh tnh. Vi s qun bnh ny mc thm su nht ca tm, ln u tin ta c th hnh ng thc s v hnh ng thc th lun lun tch cc v sng to. Thay v t ng qut li s tiu cc ca ngi khc, ta c th chn la cch p li no c ch li nht. Khi i din vi mt ngi ang nng gin ng ng, mt ngi v minh cng tr thnh gin d, v kt qu l ci nhau gy bun kh cho c hai. Nhng nu ta gi c bnh tnh v qun bnh, ta c th gip ngi ra khi cn nng gin, v xy dng gii quyt vn . Quan st cm gic dy ta bit khi no ta b tiu cc p o th ta au kh. Bi vy, khi no ta thy ngi khc phn ng tiu cc, ta hiu h ang au kh. Vi s hiu bit ny, ta c th cm thy thng cho h, v c th hnh ng gip h thot khi tnh trng kh s, khng lm h kh thm na. Ta c bnh an v hnh phc v gip ngi khc cng c nh vy. Pht trin tnh thc v qun bnh khng lm ta thnh v tnh, b t ng nh cy c, cho ngoi cnh mun lm g ta th lm. Ta cng khng tr

147 nn th lnh m vi s au kh ca ngi khc trong khi ta m mnh trong s theo ui bnh an ni ti. Php dy ta c bn phn trch nhim i vi hnh phc ca c ta v ca tha nhn. Ta lm bt c g cn thit gip ngi khc, nhng lun lun phi gi tm qun bnh. Nhn thy mt a tr ang chm dn xung ct ln, mt k ngu si tr nn lung cung, vi nhy theo a tr, v chnh hn cng b kt lun. Mt ngi khn ngoan gi c bnh tnh v qun bnh, tm mt cnh cy cho a tr nm, v ko n ra an ton. Nhy theo ngi khc vo ct ln ca tham, sn, s chng gip c ai. Ta phi ko ngi khc tr v vng t vng ca tm qun bnh. Nhiu lc trong i ta phi hnh ng cng rn. Ch hn nh ta dng li l nh nhng, l gii thch cho mt ngi ang lm mt iu sai lm, nhng tnh b trc li khuyn bo; hn khng th no hiu c g ngoi tr nhng li ni nng n, v hnh ng quyt lit. Bi vy, khi cn th ta phi hnh ng cng rn. Tuy nhin trc khi hnh ng, ta phi t vn mnh xem tm ta c qun bnh hay khng, ta c lng t i vi ngi lm li khng. Nu c th hnh ng s gip ch, nu khng n tht s chng gip g cho ai c. Nu ta hnh ng do lng t i th ta khng th sai lm. Nu thy mt k mnh hip ngi yu, ta c bn phn phi chm dt hnh ng xu xa ny. Bt c mt ngi hiu bit no cng s lm nh vy, tuy nhin cng c th v thng hi nn nhn, hay tc gin i vi k hip ngi. Hnh gi vipassana c lng t bi vi c hai, hiu rng nn nhn phi c bo v, v k hip yu khi b hi v chnh hnh ng khng tt ca hn. Vn tm mnh trc khi c mt hnh ng cng rn l tuyt i quan trng. Ch bin minh hnh ng bng hi tng khng khng . Nu chnh trong ta khng kinh nghim s bnh an v ha hp, ta khng th gy c s bnh an v ha hp ngi no khc. L ngi hnh thin vipassana, ta hc s ph chp c ha hn (committed detachment), va c lng trc n va thn nhin. Ta lm vic cho s tt lnh ca mi ngi bng cch tu tp pht trin tnh thc v qun bnh. Nu chng ta khng lm g ngoi vic trnh khng gp thm vo ci tnh trng cng thng ca th gii, th ta cng lm c mt vic tt lnh ri. Nhng s tht chnh ci yn lng ca hnh ng qun bnh gy ting ng ln, vang di xa, c nh hng tt n nhiu ngi.

148 Du sao i na, tm tiu cc ca ta v ngi khc l ngun gc ca kh au trn th gii. Khi tm c tinh khit, cuc i m rng v hn trc ta, v c th vui hng v chia x chn hnh phc vi ngi khc.

149

VN P
Chng ti c th ni cho ngi khc bit v php thin ny khng? D nhin l c. Php khng c g l b mt c. Bn c th ni vi mi ngi v nhng g bn hc c y. Nhng ch dn cho ngi khc thc hnh li l mt chuyn khc, giai on ny bn khng nn lm. i ti khi bn thc s nm vng k thut v c hun luyn ch dy ngi khc. Nu bn ni vi ai v php thin ny, v h t mun tp, hy khuyn h theo mt kha thin. t nht kinh nghim u tin v vipassana phi c thc hin trong mt kha hc 10 ngy, di s ch dn ca mt ngi thy c kh nng. Sau h c th t tp ly. Ti tp yoga. Lm sao ti c th phi hp n vi vipassana? Trong kha hc khng c tp yoga v nh vy s lm phin ngi khc v h b chia tr. Nhng khi v nh, bn c th tp c yoga ln vipassana ngha l, nhng bi tp th dc ca yoga v cc th ngi v kim sot hi th. Yoga rt c ch li cho sc khe. Bn c th phi hp n vi vipassana. Chng hn nh bn tp mt th ngi ri quan st nhng cm gic ton thn. Nh vy s ch li hn l ch tp c yoga khng. Nhng k thut thin yoga dng nhng cu ch v gi hnh th hon ton i nghch vi vipassana. ng trn ln k thut vi k thut ny. Cn nhng php th khc nhau ca yoga th sao? Chng gip ch nu c coi nh nhng bi tp th dc. Nhng ng pha trn nhng k thut vi npna. Trong npna, bn phi quan st hi th t nhin, nhng khng iu khin n. Hy tp kim sot hi th nh tp th dc, v tp npna thin. C phi ti ang chp vo s gic ng khng?

150 Nu phi, th bn ang chy ngc chiu vi gic ng. Chng no bn cn chp vo n, th bn chng bao gi c kinh nghim n. Hy c hiu mt cch n gin gic ng l g. Ri tip tc quan st thc ti ngay lc ny, v gic ng ti. Nu n khng ti, ng bc bi. Nu lm nh vy, bn khng chp vo gic ng, v gic ng chc chn s ti. Nh vy ti thin l lm cng vic ti phi lm? ng vy. Bn phn ca bn l ra sch tm bn. Coi nh bn phn, nhng lm m khng chp. Khng t mt ci g sao? Ci g n t n s n. Hy c n n t nhin. Thy cm thy th no v vic dy Php cho tr em? Thi gian tt nht l trc khi a b ra i. Trong thi k thai nghn, ngi m nn tp vipassana, nh vy a b cng c hng, v khi sinh ra n l mt a tr ca Php. Nhng nu bn c con ri, bn vn c th chia s Php vi chng. Ch hn, phn kt thc ca kha thin, bn hc k thut metta-bhvan, chia s s bnh an v ha hp ca bn vi ngi khc. Nu con bn cn qu nh, bn hy hng metta v chng sau mi ln thin, v gi i ng ca chng. Lm nh vy, con bn cng c hng ch li ca vic bn thc hnh Php. V khi chng ln hn, bn hy ging cho chng mt cht v Php, theo mt cch chng c th hiu c v chp nhn c. Nu chng c th hiu thm, hy dy chng tp npna vi pht. Tuy nhin, bng cch ny hay cch khc, ng p chng. C chng ngi vi bn, chng quan st hi th trong vi pht ri cho chng i chi. Thin s nh chi vi chng; chng s thch thin v iu quan trng nht l chnh bn phi sng mt cuc sng lnh mnh ca Php. Bn phi l gng cho chng. Trong gia nh, bn phi to c mt khng kh an bnh v ha hp, nh vy s gip chng ln ln thnh ngi khe mnh v sung sng. y l iu tt nht m bn c th lm cho con bn. Cm n thy rt nhiu v Php k diu ny.

151 Hy cm n Php. Php cao c. Ti ch l mt chic xe. V bn cng nn cm n bn. Bn chu kh hc tp kh nhc mi nm vng c k thut. Mt ngi thy c dy, nhng nu bn khng hc, th bn cng chng gt hi c g. Bn hy vui v v ht sc tu tp.

152

GI IM.

Ti cm thy rt may mn c sinh ra Min in, min t ca Php, ni m k thut k diu ny c bo tr nguyn vn qua bao nhiu th k. Vo khong 100 nm trc, ng ti t n n y lp nghip, v do ti c sinh ra trn t nc ny. Ti cm thy rt may mn c sinh ra trong mt gia nh bun bn, v t nh ti bt u lm vic kim tin. Gom gp tin ca l mc tiu chnh ca i ti. May mn l t lc tr, ti thnh cng trong vic kim c nhiu tin. Nu chnh ti khng c sng cuc sng ca ngi giu c, th ti khng c kinh nghim bn thn v s trng rng ca mt i sng nh vy. V nu ti khng c kinh nghim , th trong thm tm ti vn cn c nhng ngh cho rng chn hnh phc nm trong s giu c. Khi con ngi tr nn giu c, h c trao cho nhng a v c bit, v cao c trong x hi. H thnh nhng thnh vin ca cc hi on. Ngoi 20 tui ti in cung trong vic to dng uy th trong x hi. V d nhin, nhng cng thng trong i lm ti b tm bnh, mt chng bnh nhc u kinh nin trm trng. C mi na thng, ti li b cn bnh hnh h mt ln, m khng c cch tr. Ti cm thy rt may mn b bnh ny. Ngay n nhng y s gii nht Min in cng khng cha ni. H ch chch mc-phin lm gim cn bnh. C mi na thng ti li cn mt mi chch, v sau chu hu qu ca thuc : nn, ma, kh s. Sau my nm kh s nh vy, cc bc s bo cho ti bit : By gi bn chch mc-phin lm gim cn au, nhng nu bn c tip tc nh th, bn s b ghin, v s phi chch mi ngy. Ti cm thy kinh hong trc ci vin tng . i sng nh vy s khng khip. Cc bc s khuyn : Bn thng ra ngoi quc bun bn. V sc khe, bn hy i mt chuyn. Chng ti khng c cch tr cho bn, v chng ti bit, nhng bc s cc nc khc cng vy. Nhng c l h c loi thuc tr au lm gim cn bnh, nh vy bn thot khi ci nguy him ghin mc-phin.Lu n li

153 khuyn ca h, ti sang Thy S, c, Anh, M, v Nht. Ti c nhng v bc s gii nht ca cc nc ny cha tr. V ti rt may mn l h u tht bi. Ti tr v, bnh tnh nng hn khi ra i. Sau chuyn i cha bnh tht bi tr v, mt ngi bn tt ti ngh vi ti : Ti sao khng n hc th mt kha thin vipassana mi ngy. ng U Ba Khin hng dn nhng kha thin ny. ng l mt bc thnh nhn, mt cng chc chnh ph, v mt ngi c gia nh nh bn. Theo ti, cn bnh ca bn thc s thuc v tm, v theo nh ngi ta ni th k thut ny gip tinh thn ht cng thng. C l hnh php c th chnh bn tr c cn bnh. tht bi mi ni, ti quyt nh t nht cng n gp v thin s ny. Du g i na th ti cng chng mt mt g. Ti n trung tm thin v ni chuyn vi con ngi k l ny. Ci khng kh yn tnh v bnh an ca thin vin cng s hin din an bnh ca Ngi gy cho ti mt mi cm ng su xa, ti ni : Tha Ngi, ti mun c theo mt kha hc ca Ngi. Ngi c vui lng nhn ti khng? -D nhin, k thut ny cho tt c mi ngi. Bn c t nhin theo mt kha hc. Ti ni tip : Trong nhiu nm , ti kh s v mt chng bnh khng c cch cha, chng bnh nhc u kinh nin trm trng. Ti hy vng k thut ny, bnh ti c th cha lnh. Ngi bng ni: Khng, ng n vi ti. Bn khng th tham d kha hc c. Ti khng th hiu ti lm g pht Ngi; nhng ri vi tm lng t bi Ngi gii thch. : Mc ch ca Php khng phi cha bnh. Nu l iu ng tm kim, th ng nn n bnh vin. Mc ch ca Php l cha tr au kh ca cuc i. Chng bnh ca ng tht ra ch l mt phn nh ca s au kh ca ng. Bnh ca ng s ht, nhng ch l sn phm ph trong tin trnh thanh lc ha tm. Nu ng ly sn phm ph lm mc tiu chnh th ng lm gim ga tr ca Php. ng n hc khng phi cha thn bnh, m gii phng tm th c. Ngi thuyt phc ti. Ti ni :Tha Ngi, vng, by gi ti hiu. Ti s ch n tinh khit ha tm. D bnh ti c khi hay khng, ti mun

154 c kinh nghim s bnh an m ti thy y. Ha vi Ngi ti tr v nh. Nhng ti vn ln la khng theo hc. c sinh trong mt gia nh bo th, trung kin n gio, t nh ti hc thuc tng cu th , Tt hn l cht trong o ca mnh, trong nghip ca mnh. ng bao gi i sang o khc. Ti t nh mnh Trng chng, Pht gio l mt o khc, v nhng ngi v thn. H khng tin vo Thng , vo s hin hu ca linh hn! (Lm nh c tin vo Thng , vo linh hn th tt c mi vn s c gii quyt !) Nu ti tr thnh mt k v thn th ti s ra sao? Khng, tt hn l ti cht trong o ca ti. Ti s khng bao gi n gn h. Ti ngn ngi nh vy trong my thng tri. Nhng rt may mn cui cng ti quyt nh th k thut ny xem sao. Ti theo mt kha hc tip , v tri qua 10 ngy sung s. Ti cm thy may mn thu thp c nhiu ch li. By gi ti c th hiu c ci nghip ca ti, con ng ti i, v nghip ca ngi khc. Nghip ca chng sinh chnh l nghip ca mnh. Ch c con ngi mi c kh nng quan st mnh ra khi kh au. Khng c sinh vt no thp hn c kh nng ny. Quan st thc ti bn trong mnh l nghip qu ca con ngi. Nu chng ta khng s dng kh nng ny l chng ta sng cuc sng ca nhng sinh vt thp km hn, chng ta ph phm cuc sng chng ta, iu ny tht l nguy him. Ti vn lun lun coi mnh l mt ngi rt sng o. Du g i na, ti cng lm tt c nhng bn phn tn gio cn thit, gi gii, v b th rt nhiu. V tht s nu ti khng phi l mt ngi sng o, th ti sao ti li c bu lm ch tch ca nhiu t chc tn gio. Ti ngh chc chn ti phi l mt ngi sng o. Nhng mc du ti b th rt nhiu, v lm cng qu nhiu n u i na, v mc du ti cn thn trong li n ting ni, hnh ng n mc no, th khi ti bt u quan st nhng ng ngch ti tm trong tm ti, ti vn tm thy trong y rn, rt, b cp, v vy ti chu ng rt nhiu au kh. By gi, khi nhng phn bt tnh dn dn b kh i, ti bt u c vui hng s an bnh tht s. Ti nhn thc c s may mn ln lao ca ti l c theo k thut k diu ny, ht chu ca Php.

155 Trong 14 nm, ti rt may mn c th thc hnh k thut ny Min in di s du dt st nt ca thy ti. L d nhin ti vn lm y bn phn ca mt ngi ch trong gia nh, nhng ng thi, mi sng v chiu ti u thin, v cui tun ti n trung tm thin ca thy ti, v mi nm ti d kha thin 10 ngy hay lu hn. u nm 1969 ti sang n . Cha m ti v t my nm trc, v m ti mc mt bnh thuc v thn kinh m ti bit c th cha c bng cch thin vipassana. Nhng khng c ai n ch cho b. K thut vipassana mt i n t lu, ni pht sinh ra n. Ngay c ci tn cng khng cn c nh n. Ti bit n chnh ph Min in cho php ti qua n . Thi , dn chng thng khng c xut ngoi. Ti bit n chnh ph n cho php ti c nhp cnh. Thng 7, 1969 kha hc u tin c t chc ti Bombay, trong c cha m ti v 12 ngi khc tham d. May mn l ti c th phc v cha m ti. Dy Php cho h, ti tr c ci n su xa ca ti i vi h. Sau khi hon thnh mc ch ca chuyn i n ny, ti sn sng tr v Min in. Nhng ti thy nhng ngi d kha hc ni n ti m mt kha na, ri mt kha na. H mun cha, m, v, chng, con, bn b h d cc kha thin. V vy, kha th hai c t chc, ri n kha th ba, th t, v c nh vy s ging dy Php c bnh trng. Nm 1971, trong khi ti dy mt kha hc B o Trng (Bodh Gaya), ti nhn c in tn t Rangoon bo tin thy ti qua i. D nhin tin thc sng st v hon ton bt ng, v rt bun. Nhng nh s gip ca Php m thy dy, tm ti gi c qun bnh. By gi ti phi quyt nh lm sao tr n bc thnh nhn ny, ng Sayagyi U Ba Khin. Cha m sinh ra ti lm ngi, nhng vn cn chu trong ci v v minh. Ch vi s gip ca con ngi k diu ny m ti c th ph v c ci v, khm ph s tht bng cch quan st ni ti. Khng nhng th trong sut 14 nm, Ngi lm ti vng mnh, v gio dc ti trong Php. Lm sao ti c th tr n cho ngi cha tinh thn ny. Con ng duy nht m ti thy l thc hnh nhng g Ngi dy, sng

156 cuc sng ca Php. y l con ng ng n vinh danh ngi. V cng vi nhiu s tinh khit ca tm, cng nhiu lng t i m ti c th pht trin c, ti quyt nh cng hin cuc i cn li ca ti phng s tha nhn, v l iu m Ngi mun ti lm. Ngi thng nhc n mt truyn thng tin tng Min in rng 25 th k sau c Pht, Php s tr v x s sinh ra n v t lan trn khp th gii. c vng ca Ngi l gip cho s c on xy ra bng cch sang n v dy thin vipassana . Ngi thng ni : 25 th k qua, gi vipassana im! Chng may tnh trng chnh tr vo nhng nm cui i Ngi khng cho php Ngi xut ngoi. Khi ti c php i n vo nm 1969, Ngi rt vui lng v bo ti : Goenka, khng phi con i, m l ta i! Lc u ti ngh rng li tin on ny ch l mt s tin tng c tnh cch mn phi. Du sao i na, ti sao mt chuyn c bit li xy ra sau 25 th k, m khng xy ra sm hn. Nhng khi ti ti n , ti kinh ngc thy rng, mc du ti khng bit qu 100 ngi ci quc gia rng ln ny, m c hng ngn ngi n d cc kha hc, t mi tng lp trong x hi, mi tn gio, mi cng ng. Khng ch n m cn c ngn ngi t nhiu quc gia n. Ti cng thy r l khng c g xy ra m khng c nguyn nhn. Khng ai ngu nhin n hc kha thin c l c ngi trong qu kh lm mt iu lnh, v kt qu l by gi h c c hi nhn lnh ht ging Php. C nhng ngi khc nhn c ht ging, v by gi h ti gip n ny n. D bn n nhn ht ging, hay lm cho ht ging m bn c ny n, bn hy tip tc tinh tn trong Php, cho s tt lnh, li ch v gii phng ca bn, v bn s tm cch gip ngi khc na. Php ch li cho tt c mi ngi.

Cu mong nhng ngi ay kh mi ni tm con ng bnh an ny.

157 Cu mong h thot kh, thot gng cm, chi buc. Cu mong h gii phng tm khi tt c nhng nh nhp, bn thu. Cu mong tt c chng sinh trong ton v tr c sung sng. Cu mong tt c chng sinh c bnh an. Cu mong tt c chng sinh c gii thot.

158

PH LC A S QUAN TRNG CA CM GIC TRONG GIO L CA C PHT.

Gio l ca c Pht l mt phng php dy cch pht trin s t hiu bit v mnh t thay i mnh. t c s t hiu bit do kinh nghim v thc ti ca bn cht ca chng ta, chng ta c th loi b nhng s hiu sai lm gy cho chng ta hnh ng si quy v lm cho chng ta kh s. Chng ta hc cch hnh ng cho ng vi thc ti v do c th sng mt cuc sng phong ph, c ch, c hnh phc. Trong kinh T Nim X (Satipatthna Sutta), Bi ging v s To Lp Tnh Thc, c Pht c trnh by mt phng php thc tin pht trin s t hiu bit v mnh qua s t quan st. K thut ny l phng php thin vipassana. Bt c ai th quan st s tht v mnh cng lp tc thy ngay ci m ta gi l ng u c hai kha cnh: tm v thn. Chng ta phi hc quan st c hai. Nhng lm sao chng ta c th thc s kinh nghim thc ti v c tm ln thn? Chp nhn nhng li gii thch ca ngi khc khng , hay ch cn c vo s hiu bit bng l tr cng khng c. C hai c th hng dn chng ta trong cng vic i tm hiu chnh mnh, nhng mi ngi trong chng ta phi tm hiu v kinh nghim trc tip thc ti trong chnh ta.

159 Mi ngi trong chng ta kinh nghim thc ti v thn bng cch cm thy n bng cm gic. Nhm mt li, chng ta bit chng ta c hai tay, hay bt c phn no trong c th, v chng ta c th cm thy c. Cng nh mt cun sch th c hnh thc bn ngoi v ni dung bn trong. Cu to th xc c thc ti khch quan bn ngoi thn (kya) v thc ti ch quan bn trong ca cm gic (vedan). Chng ta nghin ngm mt quyn sch bng cch c ht nhng ch trong . Chng ta kinh nghim c th bng s cm nhn nhng cm gic . Khng c s tnh thc v cm gic th khng c s hiu bit v cu to th xc. C hai khng th tch ri ra c. Cng vy, c cu ca tm c th phn tch lm hnh thc v ni dung : tm (citta) v bt c ci g xy ra trong tm (dhamma) tng, cm xc, k c, hy vng, s s hi, v bt c bin c tm l no. Nu ta khng th kinh nghim thn v cm gic ring r, th ta cng khng th quan st tm ring bit hn vi nhng g ny sinh trong tm. ng thi tm v thn cng lin quan mt thit vi nhau. Bt c ci g xy ra ci ny s phn nh trong ci kia. y l iu khm ph ch cht ca c Pht, c tm quan trng ch yu trong gio l ca Ngi. Nh Ngi trnh by : Bt c ci g sinh ra trong tm cng theo sau bi mt cm gic 1 Bi vy quan st cm gic cho ta phng tin nghin cu ton th con ngi chng ta, thn v tm. Tt c mi ngi chng ta ai cng u c 4 chiu thc ti : thn v cm gic, tm v nhng g ny sinh trong tm. l 4 mc ca kinh T Nim X, 4 con ng to lp s tnh thc, 4 li im quan st hin tng con ngi. Quan st cm gic l ta c th kinh nghim c 4 chiu. V l do ny c Pht c bit nhn mnh n tm quan trng ca s tnh thc v cm gic. Trong kinh Brahmajla Sutta, mt trong nhng bi ging quan trng nht ca Ngi, c Pht ni :Ngi gic ng c gii thot khi mi rng buc nh vo s nhn thy cm gic nh chng tht l chng, sinh ra ri mt i, s thch th ca chng, s nguy him ca chng, s gii thot khi chng.2 Ngi ni s tnh thc v cm gic l iu kin tin quyt hiu c T Diu ( The Four Noble Truths) : i vi ngi no c c kinh nghim v cm gic, ta ch cho con

160 ng hiu c au kh l g, ngun gc ca au kh, s chm dt au kh, v con ng a ti s chm dt . 3 Tht s cm gic l g? c Pht din t cm gic bng nhiu cch. Ngi gm cm gic trong 4 tin trnh ca tm (xem Chng II). Tuy nhin khi nh ngha cm gic mt cch chnh xc hn, Ngi ni cm gic c c hai kha cnh tm v thn.4 Thn khng th cm gic c g nu khng c s hin din ca tm. Th d nh mt xc cht th khng c cm gic. Chnh tm cm gic, nhng ci m tm cm gic thy c mt yu t th xc rt rc ri khng th g ra c. Ci yu t th xc ny c mt tm quan trng ch yu trong trong vic thc hnh gio l ca c Pht. Mc ch ca s tu tp l pht trin trong ta ci kh nng i ph vi mi thng trm ca cuc i trong mt ng li qun bnh. Chng ta hc lm c nh vy trong thin bng cch quan st bt c s g xy ra trong chng ta vi mt tm qun bnh. Vi tm qun bnh ny, ta c th ph v c ci thi quen phn ng m qung; thay vo ta c th chn mt li hnh ng c ch li nht trong bt c trng hp no. Bt c chng ta kinh nghim g i u qua 6 ca ng tri gic (lc cn : mt, mi, tai, li, thn, ) 5 gic quan v tm. Theo Chui Duyn Khi, khi c s va chm xy ra mt trong 6 cn th lp tc gp mt hin tng tm hay thn, mt cm gic c sinh ra. Nu chng ta khng n nhng g xy ra trong c th, th mc thc chng ta khng h bit n cm gic . Trong s ti tm ca v minh, mt phn ng v thc bt u hng v cm gic, v mt thong a thch hay ght b pht trin thnh tham hay sn. Ci phn ng ny c lp i lp li, v gia tng cng n bao nhiu ln trc khi n ng ti thc. Nu hnh gi ch t tm quan trng nhng g xy ra bnh din thc, th h ch bit c tin trnh sau khi phn ng xy ra, v n tp trung c mt sc mnh nguy him p ch h. H tia la cm gic lm nng bng ngn la gin d trc khi c gng dp tt n, h to kh cho h mt cch v ch. Nhng nu h hc quan st cm gic trong c th mt cch khch quan h s cho tia la chy tiu i m khng to nn c mt trn bo la

161 no c. Do ch trng n kha cnh th xc, hnh gi bit c cm gic ngay khi n xut hin, v c th ngn chn phn ng khi xy ra. Phng din th xc ca cm gic c bit quan trng v n cho mt kinh nghim sng ng, hin nhin ca thc ti v thng trong chng ta. Thay i xy ra mi lc trong chng ta, pht hin di dng thc nhng cm gic. Chng ta phi th nghim v thng mc ny. Quan st s lun lun thay i ca cm gic cho php ta hiu c bn cht v thng ca chng ta. S thc gic ny cho ta thy ci v ch ca s bm vu vo nhng g tm b. V vy kinh nghim trc tip v anicca (v thng) t ng gip chng ta ph chp, v nh ta khng nhng trnh to thm nhng phn ng tham, sn mi m cn loi b c chnh ci thi quen phn ng na. Bng cch ny ta dn dn thot kh. Nu khng c kha cnh th xc, th s tnh thc v cm gic khng y . Bi vy c Pht nhiu ln nhn mnh n tm quan trng ca khinh nghim v v thng qua nhng cm gic ca c th : i vi nhng ngi lun lun c gng Tnh thc v thn Trnh khng lm nhng iu xu, V c gng lm nhng vic phi lm Th h tnh thc, v vi s hiu bit hon ton, thot ra khi mi iu nh nhp xu xa ca h.5 Nguyn nhn ca au kh l tanha, tham v sn. Thng thng chng ta tng rng ta c phn ng tham, sn vi nhng i tng khc nhau m ta gp qua nhng gic quan v tm (mt, mi, tai, li, thn, ). Tuy nhin c Pht khm ph ra rng gia i tng v phn ng cn thiu st mt mi lin lc : cm gic (vedan). Chng ta phn ng khng phi vi thc ti bn ngoi m vi ci cm gic bn trong chng ta. Khi chng ta tp quan st cm gic m khng c phn ng tham, sn, th nguyn nhn ca au kh khng c sinh ra, v au kh chm dt. Bi vy, quan st vedan l thit yu cho vic thc tp nhng g c Pht dy. V s quan st phi mc ca cm gic thn xc th s tnh thc v vedan mi hon ton. Vi s tnh thc v cm gic thn, chng ta c th vo n tn

162 ci r ca vn v loi b n i. Chng ta c th quan st bn cht ca chng ta mc thm su v gii thot chng ta khi kh au. Nh hiu c tm quan trng ch yu ca s quan st cm gic trong gio l c Pht, ta c th thng sut c bn cht ca kinh T Nim X. 6 Kinh bt u bng cch nu ra mc ch ca Satipatthna, ca s to lp tnh thc : Thanh lc bn th, thng hoa khi phin mun, than th, chm dt au kh th xc v tm hn, thc hnh chn l, trc tip kinh nghim thc ti ti hu : nit bn. 7 Sau kinh vn tt ging cch t ti nhng mc tiu : y l mt hnh gi, vi s hiu bit y v tnh thc, nhit tm quan st thn trong thn, cm gic trong cm gic, tm trong tm, thnh phn ca tm trong thnh phn ca tm, bung b tham sn vi i. 8 Quan st thn trong thn, cm gic trong cm gic v . v. ngha l g? i vi ngi hnh thin vipassana, th cu vn ny rt r rng, mch lc. Thn, cm gic, tm, thnh phn ca tm l bn chiu ca con ngi. Mun hiu ng n hin tng con ngi, mi chng ta phi kinh nghim trc tip thc ti ca ta. Mun t c ci kinh nghim trc tip ny, hnh gi phi pht trin 2 c tnh : tnh thc (sati), v hiu bit hon ton (sampajanna). Bi ging c gi l : To lp tnh thc , nhng tnh thc s khng y nu thiu st s hiu bit, thng sut n nhng tng lp thm su ca bn cht ta, n ci hin tng v thng m ta gi l ci ti. Thc hnh satipatthna dn hnh gi n s hiu c bn cht v thng ca mnh. Khi chnh bn thn h hiu c iu ny, th s tnh thc vng chc c thit lp s tnh thc ng n (Chnh nim) dn ti gii thot. Sau tham, sn trong ci chp ca thn v tm mc khng suy t ca tm v thm su ca thn, t ng bin mt khng nhng th gii bn ngoi, m cn th gii bn trong, ni m chng n su mc r, v thng th chng ta khng ch n chng. Chng no ci chp ny cn tn ti th ta khng th thot khi au kh. Kinh T Nim S trc tin bn v s quan st thn. y l kha cnh r rt nht ca c cu tm, thn v v vy l khi im ng cho vic t quan st. T y s quan st v cm gic, tm, v nhng thnh phn ca tm t nhin pht trin. Kinh ging nhiu cch bt u t quan st thn. Cch

163 u tin v ph thng nht l tnh thc v hi th. Cch khc bt u bng s ch n nhng ng tc ca c th. Nhng d ta c bt u cuc hnh trnh nh th no, th vn c nhng chng m ta phi qua trn ng dn ti ch. Nhng iu ny c ghi li mt on ti quan trng trong kinh : Theo cch ny hnh gi quan st thn trong thn, trong hay ngoi, hay c trong ln ngoi. Hnh gi quan st hin tng sinh dit trong thn. By gi chnh s tnh thc trnh din vi hnh gi, y l c th. S tnh thc ny pht trin n ch c s hiu bit v quan st tn ti, v hnh gi ci b mi rng buc vo th gii ny. 9 S quan trng ln lao ca on vn ny c thy trong vic n c nhc i nhc li khng nhng cui mi on bn v s quan st thn m cn trong nhng on sau ca bi ging bn v s quan st cm gic, thn, tm. v nhng thnh phn ca tm. (Trong 3 on sau ny, danh t thn c thay th tun t bng cm gic, tm v thnh phn ca tm) Nh vy, on vn din t nhng im cn bn ca s thc hnh satipatthna. V nhng kh khn m on vn trnh by, nn nhng li gii thch v on vn ny rt khc bit nhau. Tuy nhin, nhng kh khn khng cn na khi on vn c hiu l n cp n s tnh thc v cm gic. Khi hnh satipatthna, hnh gi phi t c s hiu bit rng ri v bn cht ca mnh. Phng tin t ti s hiu bit su xa ny l s quan st cm gic, gm c s quan st c 3 chiu khc ca hin tng con ngi. Bi vy, mc du bc u c th khc nhau, v qua mt giai on no , s tu tp phi lin quan n s tnh thc v cm gic. T y, on vn gii thch, hnh gi bt u bng s quan st cm gic dy ln trong hay ngoi thn, trn mt thn th, hay cng mt lc c hai ni. C ngha l t s tnh thc cm gic vi ni trong c th, m khng nhng ni khc, hnh gi dn dn pht trin kh nng cm nhn cm gic ton thn. Khi mi bt u tu tp, hnh gi c th kinh nghim nhng cm gic mnh, pht hin v ko di lu. Hnh gi tnh thc c s sinh dit ca chng. giai on ny, hnh gi hy cn kinh nghim ci thc ti hin nhin ca thn v tm, nhng thnh phn ca chng, c v chc chn v trng tn. Nhng nu tip tc tu tp, hnh gi s ti mt giai on trong s chc chn t nhin tiu tan i, v hnh gi kinh nghim

164 tm, thn bn cht tht ca chng l mt khi chn ng sinh dit tng lc. V ri cui cng vi kinh nghim ny hnh gi hiu c thn, cm gic, tm, nhng thnh phn ca tm tht s l g : mt ging hin tng lun lun bin i khng c c tnh. S hiu bit trc tip v thc ti ti hu ca tm v vt dn dn ph tan nhng o tng, nhng quan nim sai lm, nhng thnh kin ca ta. Ngay c nhng quan nim ng c chp nhn do c tin hay do s suy lun by gi cng mang mt ngha mi khi t c kinh nghim ny. Dn dn do s quan st thc ti bn trong, tt c iu kin bp mo tri gic b loi b. Ch cn li tnh thc v hu. Khi v minh khng cn, nhng khuynh hng tham, sn b loi b, v hnh gi thot khi mi chp trc ci chp su nht tn cng trong tm v thn. Khi ci chp ny b ph, kh bin i v hnh gi c gii thot. c Pht thng ni : Bt c ci g cm thy c u dnh dp n kh au. 10 Bi vy vedan l mt phng tin l tng khm ph chn l kh. Nhng cm gic bc bi l d nhin l kh, nhng nhng cm gic thch th nht cng l mt hnh thc giao ng rt t nh. Mi cm gic u v thng. Nu ta bm vu vo nhng cm gic thch th m khi chng mt i th ch cn li au kh. Do vy, mi cm gic mang trong n mt mm mng au kh. V l do ny, khi c Pht ni n con ng dn ti s chm dt au kh, Ngi ni n con ng dn n s sinh dit ca vedan. 11 Chng no ta cn trong mi trng c iu kin ca tm v vt, cm gic v au kh cn tn ti. Chng ch chm dt khi ta thng hoa mi trng kinh nghim thc ti ti hu ca nit bn. c Pht ni : Mt ngi v ch ni nhiu v Php, Khng tht s p dng Php trong i. Mt ngi c th nghe rt t v Php Nhng nu hiu c Lut Thin Nhin qua chnh bn thn mnh Th tht s sng theo Php

165 V s chng bao gi qun c Php. 12 C th chng ta mang chng tch ca chn l. Khi hnh gi khm ph chn l bn trong, chn l tr nn tht s vi h v h sng theo chn l. Mi ngi chng ta c th th hin chn l bng cch hc quan st cm gic trong ta, v lm nh vy chng ta c th t c s gii thot khi kh.

166

PH LC B NHNG ON KINH NI V CM GIC

Trong nhng bi ging, c Pht thng nhc ti s quan trng ca tnh thc v cm gic. Di y l nhng on kinh c chn lc cp ti ti ny. -Trn tri c nhiu loi gi thi, gi ng, gi Ty, gi Nam, gi Bc, gi mang y ct bi hay gi trong sch, gi nng, gi lnh, cung phong hay gi hiu hiu. cng vy, trong ngi c nhng cm gic d chu, kh chu hay bnh thng. Khi mt hnh gi tu tp hng say th khng b qun kh nng hiu bit, thng sut (sampajanna), mt ngi thng sut nh vy s hon ton thu hiu c nhng cm gic, v s thot khi mi d bn ngay trong chnh cuc i ny. n cui i, hnh gi ny vng trong Php, hon ton thu hiu cm gic, s t n giai on khng th din t bng li, vt khi th gii iu kin ha ny. S.XXXVI (II). ii.12 (2), Pathama Akasa Sutta. -Ngi tu thin quan st thn trong thn nh th no? Ngi vo trong rng, n mt gc cy, hay mt ni yn tnh, ngi xp bng, lng thng, ch tm vo khu vc quanh ming. Vi s tnh thc, ng ht vo v th ra. Ht vo mt hi di, ng bit r : Ti ang ht vo mt hi di. Th ra mt hi di, ng bit r : Ti ang th ra mt hi di. Ht vo mt hi ngn, ng bit r : Ti ang ht vo mt hi ngn. Th ra mt hi ngn, ng bit r: Ti ang th ra mt hi ngn. Cm nhn c c c th, ti ht vo.; ng luyn tp nh vy. Cm nhn c c c th, ti th ra.; ng luyn tp nh vy. Vi s lng du ca nhng hot ng c th, ti ht vo.; ng luyn tp nh vy. Vi s lng du ca nhng hot ng c th, ti th ra.; ng luyn tp nh vy. D. 22/m.10, Satipatthna Sutta, Anpna-Pabbam

167 -Khi mt cm gic d chu, kh chu, hay bnh thng ni ln, ngi tu thin hiu rng :Mt cm gic d chu, kh chu, hay bnh thng ni dy trong ti. Cm gic da trn mt ci g, hay n khng c mt ci g da ln c? N da trn ci g? Trn chnh c th ny. V nh vy ngi tu thin quan st bn cht v thng ca cm gic trong thn. S.XXXVI (II).i.7, Pathama Gelanna Sutta -Ngi tu thin hiu c rng : C mt kinh nghim d chu, kh chu, hay bnh thng pht hin trong ti. N c cu to bi mt bn cht th kch, ph thuc vo nhng iu kin. Nhng ci m tht s tn ti v tt p nht l s qun bnh. D ci kinh nghim chu, kh chu, hay bnh thng c pht hin trong ngi tu thin th ri n s chm dt, nhng s qun bnh th tn ti. M.152, Indriya Bhvana Sutta - C ba loi cm gic : d chu, kh chu, v bnh thng. C 3 u v thng, c to nn, v l thuc vo nhng iu kin, khng trnh khi s hy dit. Nhn thy thc ti ny, ngi c hun luyn k v Bt Chnh o s gi c qun bnh vi nhng cm gic d chu, kh chu hay bnh thng. Nh vo s pht trin qun bnh, ngi khng cn chp trc. V do s pht trin v chp, ng c gii thot. M.74, Dighanaka Sutta. -Nu mt ngi tu thin quan st s v thng ca mt cm gic thch th trong thn v s hoi dit ca cm gic , ng thi quan st s khng cn chp trc ca mnh vo cm gic , th iu kin n tng ca tham v cm gic thch th trong thn b loi b. Nu ng quan st s v thng ca mt cm gic kh chu trong thn, th iu kin n tng ca sn v nhng cm gic kh chu trong thn s b loi b. Nu ng quan st s v thng ca nhng cm gic bnh thng trong thn, th iu kin n tng ca si (u ti, v minh) v cm gic bnh thng trong thn s b loi b. S.XXXVI (II).i.7 Pathama Gelanna Sutta.

168 -Khi nhng iu kin n tng ca tham, sn,si v nhng cm gic thch th, kh chu hay bnh thng b loi b, hnh gi c gi l ngi hon ton thot khi mi iu kin, c thy chn l, ct t khi tham, sn, ph v mi rng buc, v hon ton thu hiu c bn cht huyn hoc ca t ng, v chm dt c kh au. S.XXXVI (II).i.3, Pahana Sutta. -S nhn thy thc ti nh thc ti tr thnh Chnh Kin ca hnh gi. tng v thc ti nh thc ti tr thnh Chnh T Duy ca hnh gi. S c gng ng n ca hnh gi (Chnh Tinh Tn). Tnh thc v thc ti nh thc ti tr thnh s tnh thc ng n (Chnh Nim) ca hnh gi. Gi s ch tm vo thc ti quan st nh thc ti tr thnh Chnh nh ca hnh gi. Nhng hnh ng ca thn, cng li n ting ni, v cch sinh sng hon ton c thanh lc. Nh vy Bt Chnh o gip hnh gi pht trin v vin mn. M.149. Maha-Salayatanika Sutta. -Ngi trung thnh theo Bt Chnh o c gng, v do s tr ch trong s c gng nn c tnh thc, v gi c tnh thc nn nh, v v gi c nh nn pht trin s hiu bit ng, v do s hiu bit ng m pht trin c tin, v t tin trong s hiu bit, Nhng s tht m trc kia ti ch nghe ni n th by gi ti c th nghim trong chnh thn th ti, v ti quan st nhng s tht bng ni qun. S.XLVIII (IV). v.10 (50), Anapa Sutta (y l li ca Ngi Sariputta, t chnh ca c Pht)

169

NG GII

Dui y l danh sch cc t ng Pal xut hin trong cun sch ny cng mt s nhng t ng quan trng khc trong gio l c Pht. Anpna : Th. Anpna-sati : tnh thc v hi th Anatt : V ng, khng t th, khng tinh ty, khng cht lng. Mt trong 2 c tnh ca hin tng, cng vi anicca v dukkha. Anicca : V thng, ph du, thay i. Mt trong 3 c tnh ca hin tng, cng vi anatt v dukkha. Anasaya : Tim thc, tim n, iu kin n tng. Nhng bn nh ca tm trng thi tim n (cng nh anusaya-kilesa) Arahant/Arahat : A-la-hn. Ngi c gii thot, ngi ph hy mi bn nh ca tm. Ariya : Qun t, thnh nhn. Ngi thanh lc tm n mc th nghim c thc ti ti hu (nit bn) Ariya atthangika magga : Bt Chnh o dn ti s gii thot kh, c phn ra lm 3 phn: 1. Sla : Gii, o c, s thanh lc thn v khu. Samm-vac : Chnh ng Samm-kammanta : Chnh mng (hnh ng chnh ng)

170 Samm-jva : Chnh nghip (cch sinh nhai chnh ng) 2. Samdhi : nh, tp trung t tng, kim sot tm Samm-vayma : Chnh tinh tn (s c gng chnh ng) Samm-sati : Chnh nim (s tnh thc ng n)

Samm-samdhi : Chnh nh (s tp trung chnh ng) 3. Panna : Hu, ni qun gip thanh lc tm hon ton. Samm-sankappa : Chnh t duy. Samm-ditthi : Chnh kin (s hiu bit chnh ng) Ariya sacca : Diu . T Diu : 1.-Kh : s tht v kh. 2.-Tp : s tht v ngun gc ca kh. 3.-Dit : s tht v s chm dt ca kh. 4.-o : s tht v con ng dn n s chm dt kh. Bhanga : S tan r. Mt giai on quan trng trong php thin vipassana. l kinh nghim ca s tan r v tnh cht vng vng b ngoi ca c th thnh nhng chn ng lun lun sinh dit. Bhvan : S pht trin ca tm: thin. Bhvana gm 2 phn : 1.Samatha-bhvan : s pht trin thanh tnh, tng ng vi s tp trung tinh thn. nh (samadhi), s pht trin samatha ny dn n s xut thn nhp ha (mental absorption) 2.Vipassana-bhvan : s pht trin ni qun, tng ng vi hu (panna). S pht trin vipassana dn n gii thot.

171 Bhvan-may-panna : Kinh nghim hu (tu hu). Xem t ng panna. Bhikkhu : T khu, s, thin gi. Bhikkhuni : T khu ni, ni c. Buddha : Pht, ngi gic ng. Ngi tm ra con ng gii thot, thc hnh, t n mc ch ti hu bng s c gng ca mnh. Cint-may panna : T hu (s hiu bit do tr tu), xem t ng panna. Citta : Tm. Cittnupassan : quan st tm. Xem t ng satipatthana. Dhamma : Hin tng, i tng ca tm; thin nhin, lut thin nhin; lut gii thot, th d : gio l ca ngi gii thot. Dhammnupassana : Quan st nhng thnh phn ca tm. Xem t ng satipatthana. (Ch Phn l dharma: Php) Dukkha : Kh, s bt mn. Mt trong 3 tnh cht ca hin tng, cng vi v thng (anatt), v v ng (anicca) Gottama : C m. Tn h ca c Pht lch s (Ting Phn l Gautama.) Hnayna : Tiu tha (bnh xe nh). Cc phi khc trong Pht gio dng danh t ny ch Tiu tha Pht gio (Theravada Buddhism) Jhna : Trng thi xut thn nhp ha, mt trng thi nh. C 8 trng thi nh nh vy c th t c bng cch thc tp samadhi, hay samatha-bhvan. Tu tp 2 php ny c th em li an lc, nhng khng loi b c nhng bn nh mc r su trong tm. Kalpa : Vi t, n v nh nht khng th thy c ca vt cht.

172 Kamma : Nghip, hnh ng. c bit ch hnh ng do ta to ra, v s c nh hng n tng lai ca ta (Ting Phn l Karma) Kya : Thn. Kynupassana : quan st thn. (Xem ch satipatthana) Mahyan : i tha (bnh xe ln). Mt gio phi trong Pht gio pht trin n mt vi th k sau khi c Pht nhp dit, v c truyn v phng Bc n cc quc gia Ty Tng, Trung Hoa, Vit Nam, i Hn v Nht. Mett : T, tnh thng v v li v y thin ch. Mt trong nhng c tnh ca tm thanh tnh. Mett-Bhvan : mt h thng vun bi mett bng k thut thin. Nibbna : Nit bn, tch dit; gii thot khi kh; thc ti ti hu, trng thi khng iu kin. (Ting Phn l Nirvana). Pli : Cu vn, on vn. Nhng bi ghi li li dy ca c Pht; nh vy , Pli l ngn t ca nhng on vn . Nhng bng chng lch s, ngn ng, kho c chng t rng Pli l ngn ng c x dng Bc n vo thi hay gn thi ca c Pht. Sau ny nhng bi ghi li li Pht dy c dch sang ting Phn, l th ting ch dng trong vn chng. Panna : Hu. Giai on 3 ca Bt Chnh o (xem Ariya atthangika magga). C 3 loi Hu : 1.Sutta-may panna : Vn hu, hu c c do nghe t ngi khc 2.Cinta-may panna : t hu, hu c c do s suy lun. 3.Bhvan-may panna : tu hu, hu pht trin do kinh nghim bn thn, trc tip. Trong 3 loi trn, ch c loi th 3, tu hu l c th thanh lc tm hon ton. N c o luyn bng s tu tp vipassana-bhvan. Patica samuppda : Chui nhn duyn, cn nguyn. Tin trnh, bt u bng v minh, do v minh con ngi lun hi t kip n sang kip kia v chu au kh.

173 Samdhi : nh, tp trung t tng, kim sot tm. Giai on th 2 ca Bt Chnh o (xem ariya atthangika magga). Khi uc tu luyn, s t ti trng thi xut thn nhp ha (jhana), nhng khng hon ton gii thot c tm. Sampajanna: Hiu c ton th hin tng con ngi, th d nh ni qun vo bn cht v thng mc cm gic. Samsra: Ta b, vng lun hi, th gii c iu kin, th gii au kh. Sangha: Gio on (tng on), cng ng ariyas, nhng ngi c kinh nghim v nit bn; on th tng ni; phn t ca ariya-sangha, bhikkhu-sangha, hay bhikkhuni-sangha. Sankhra: Hnh, phn ng ca tm, iu kin ha tm. Mt trong 4 tin trnh ca tm, cng vi thc, tng, th (ting Phn l samskara). Sankhra-upekkh/Sankhrupekkh: Qun bnh v hnh. Mt giai on trong s thc hnh vipassana, ti sau kinh nghim bangha, trong giai on ny, nhng bt tnh tim n trong tim thc ni ln thc di dng nhng cm gic thn. Bng cch gi qun bnh (upekkh) vi nhng cm gic ny, hnh gi s khng to thm hnh mi, v cho nhng hnh c b loi i. Nh vy tin trnh dn dn a ti s loi b tt c mi hnh. Sann: Tng, s nhn bit. Mt trong 4 tin trnh ca tm, cng vi th, thc v hnh. Tng thng b iu kin ha bi nhng hnh vi ca ta trong qu kh, v v vy truyn t mt hnh nh mo m ca thc ti. Trong s thc hnh vipassana, sann c bin thnh panna, s hiu thc ti nh thc ti. Tng tr nn anicca-sann, dukkha-sann, anattasanna, asubha-sann ngha l tng v v thng, kh, v ng, v o nh v bn cht ca m. Sati: S tnh thc. Anpna-sati : S tnh thc v hi th.

174 Samm-sati: Chnh nim, mt thnh phn ca Bt Chnh o (xem ariya atthangika magga). Satipatthna: S to lp tnh thc, T Nim X: c 4 kha cnh ca s to lp tnh thc: 1.Thn Nim X : quan st thn (kayanupassana) 2.Th Nim X : quan st nhng cm gic ni ln trong thn. 3.Tm Nim X : quan st tm (citanupassana) 4.Php Nim X : quan st nhng thnh phn ca tm. (dhammanupassana) C 4 x trn u bao gm trong s quan st v cm gic, v cm gic lin h trc tip n c thn ln tm. Siddhattha : Tt-t-a, ngha l ngi hon thnh nhim v. Tn ca c Pht lch s (ting Phn l Siddhartha). Sla : Gii, lun l, trnh nhng hnh ng thn, khu khng lm hi ngi v mnh. Ba im u ca Bt Chnh o. (xem ariya atthangika magga). Sutta : Kinh. Nhng bi ging ca c Pht hay ca mt trong nhng t chnh ca Ngi. (ch Phn l Sutra) . Sutta may panna : Vn hu (xem panna). Tanha: Tham. Ngha en l kht. c Pht nhn din Tanha l nguyn nhn ca kh trong bi php u tin. Chuyn Php Lun (Dhammacakkappavattana suta). Trong Chui Duyn Khi, Ngi ging Tanha bt ngun t phn ng vi cm gic.

175 Tathagata : Nh lai. Ngha en l ri i hay ri n. Ch mt ngi i trn con ng thc ti, v t c thc ti ti hu, th d nh mt ngi gic ng. Danh t ny c Pht dng ch Ngi. Theravda : Thng Ta B, gio l ca nhng bc trng lo. Gio l ca c Pht, di dng thc c bo tr nhng quc gia Nam- (Min in, Tch Lan, Thi Lan, Lo, Cam Bt), thng c coi l dng thc c nht ca gio l. Tipitaka : Tam tng, ngha en l 3 ci gi. Ba s su tp ca gio l c Pht : 1.Vinaya-pitaka: Gii tng 2.Sutta-pitaka : Kinh tng 3.Abhidhamma-pitaka: Lun tng, li gii thch c tnh cch trit l v Php c h thng ha. Vedan : Cm gic. Mt trong bn tin trnh ca tm, cng vi thc, tng, v hnh. c c Pht m t c c 2 kha cnh tm v thn; v vy th cho ta phng tin quan st ton th thn v tm. Trong Chui Duyn Khi, c Pht gii thch rng tanha, nguyn nhn ca kh au, bt ngun t phn ng vi cm gic. Bng cch hc quan st cm gic mt cch khch quan, ta c th trnh nhng phn ng tham, sn mi, v c th kinh nghim trc tip trong ta ci thc ti v thng (anicca). Ci kinh nghim ny ch yu cho s pht trin tnh v chp, dn ti s gii thot tm. Vedanupassana : quan st cm gic trong thn (xem satipattahana) Vinnana : Thc, nhn thc. Mt trong 4 tin trnh ca tm, cng vi th, tng, v hnh. Vipassana : Ni qun, hiu thng sut, thanh lc tm hon ton. c bit l ni qun vo bn cht v thng ca tm v thn. VipassanaBhvan : s pht trin c h thng v ni qun bng k thut thin quan st thc ti ca chnh mnh bng cch quan st nhng cm gic trong thn.

176 Yatha-bhuta : Ngha en nh l th. Thc ti. Yatha-bhuta-nanadassana : Hu pht sinh do s nhn s tht nh s tht.

177

CH THCH
Tt c nhng on vn trch ng trong cun sch ny u ly t Kinh Tng (Sutta Pitaka), mt su tp nhng bi thuyt php kinh in ch Phn. Nhng bn vn ting Phn ny trong nguyn bn Devanagari do trng i hc Nalanda Bihar, n in. Nhng bn dch Anh ng c tham kho gm nhng bn ca Pali Text Society Lun n, v ca Buddhist Publication Society Tch Lan. Ti thy tuyn tp ca cc v Nanatiloka, Nanamoli, v Piyadassi c bit c gi tr. Ti i n su xa cc v v cc dch gi hin thi ca kinh in ch Phn. Cch nh s cc kinh in trong phn Ch Thch ny c dng trong nhng bn dch Anh ng ca Pali Text Society. Tn cc kinh in nguyn khng dch. Nhng ch vit tt sau y c dng: A : Angutta Nikaya D : Digha Nikaya M : Majjhima Nikaya S : Samyutta Nikaya Satip : Satipatthana Sutta (D.22,M.10) CHNG I 1.S. XLIV. x.2, Anuradha Sutta 2.A.III.vii.65, Kesamutti Sutta (Kalsma Sutta), iii,ix

178

3.D.16, Maha-Parinibbana Suttanta. 4.Ibid 5.S.XXIL. 87 (5), Vakkali Sutta 6.Maha-Parinibbana Suttana 7.A.IV.v.5 (45), Rigutassa Sutta. Cng thy trong S.II.iii.6 8.Dhammapada, I.19& 20 9.Cn c trn M.107, Ganaka-Mogallana Sutta. CHNG II. 1. Sankhara l mt trong nhng quan nim quan trng nht ca gio l c Pht, v l mt trong nhng im kh din t nht bng Anh ng. Danh t sankhara c nhiu ngha, v n th khng c sn mt ngha r rng p dng vo mt on vn c bit no . y Sankhara c ngha tng ng vi Cetana/sancetana, c ngha l mun, ch, nh. Mun bit phn gii thch ny nn xem A.IV.xviii. 1(171), CetanaSutta, S.XXII. 57(5), Sattatthana Sutta, S.XII.iv 38(8), Cetana Sutta. 2. M.72, Aggi-Vacchagotta Sutta. CHNG III 1. M.135, Cula Kamma Vihanga Sutta. 2. Dhammapada, XXV.21 (380).

179 3. Ibid, I.1&2 4. Sutta Nipana, III.12, Dvayatanupassana Sutta. 5. S.LVI (XII). ii 1, Dhamma-Cakkappavattana Sutta. 6. A.III.xiii.130, Lekha Sutta 7. Cn c trn A.I.xvii, Eka Dhamma Pali (2). CHNG IV 1. S.LVI (XII). ii.1, Dhamma-Cakkappavattana Sutta. 2. Ibid 3. M.38, Maha-Tanhasankhaya Sutta. 4. Ibid 5. Ibid. 6. Dhammapada, XII.9(165). 7. D.9, Potthapada Suttana. 8. A.III. vii.65, Kesamutti Sutta (Kalama Sutta), xvi. 9. Cn c trn S.XLII. viii.6, Asibandhakaputta Sutta. CHNG V 1.Dhammapada, XIV.5 (183).

180 2.Ibid. I.17&18 3.M.27, Cula-Hatthi-padopama Sutta. 4.Ibid. CHNG VI 1.A.IV.ii . 3 (13), Padhana Sutta 2.D.16, Maha-parinibbana Suttanta 3.Dhammapada, XX.4 (276) 4. Xem S.XLVI (II).vi.2, Pariyaya Sutta. 5.S.XII.vii 62 (2), Dutiya Assutava Sutta, cng S.XXXVI (II).i.10 Phassa Mulaka Sutta. 6.Dhammapada , XX. 5 (277). 7. S.XXXVI (II).i.7, Pathama Gelanna Sutta. CHNG VIII

1.D.16, Maha-Parinibbana Suttana. Bi th do Sakka, vua ca cc v thn c, sau khi c Pht nhp dit. Bi th ny c thy nhng ni khc, v c thay i i cht t. Th d nh xem : S.I.ii.1, Nandana Sutta, cng thy trong S.IX.6, Anuruddha Sutta. 2.A.IX.ii. 10 (20), Velama Sutta. 3.S so snh ni ting ca chic b c trch trong M.22, Alagaddupama Sutta.

181 4.Cn c trn Udana, I.x, cu truyn ca Bahiya Daruciya. cng thy trong Dhammapada Commentary, VIII,2 (cu th 101). CHNG IX 1.S.LVI (XII).ii. 1, Dhamma-Cakkapavattana Sutta. Phng thc ny c dng din t hu t c bi nhng v t u tin ca c Pht khi ln u tin hiu c Php. 2.Sv.7, Upavala Sutta. Din gi l mt v n a-la-hn Upacala. 3.Dhammapada, XXV.15 (374). 4.Udana, VIII.1. 5.Udana, VIII, 3. 6.S.LVI (XII).ii. 1 , Dhamma-cakkapavattana Sutta. 7.S.XXVIII (IV). 1, Nibbana Panha Sutta. Din gi l Sariputta. 8.Sutta Nipata, II.4, Maha-mangala Sutta. 9.D.9, Potthapada Suttana. CHNG X 1.Dhammapada, VIII. 14 (113). 2.SXXII. 102 (10), Anicca-Sanna Sutta. 3.D.16, Maha-Parinibbana Suttanta.

182 4.M.117, Maha-Cattarisaka Sutta. 5.Ibid. PH LC A : S quan trng ca cm gic trong gio l c Pht. 1.A.III.ix. 3 (83), Mulaka Sutta. Cng xem A.IX.ii 4 (14), Samiddhi Sutta. 2.D.1. 3.A.III. vii A (ix), Titthayatana Sutta. 4.S.XXXVI (II).iii 22 (2), Atthasata Sutta 5.Dhammapada , XXI.4 (293). 6.Satipatthana Sutta xut hin 2 ln trong Sutta Pitaka, D.22 v M.10. bn D, on bn Dhammanupassana th di hn bn M. Bi vy bn D c gi l Maha Satuoatthana Suttana, bn ln hn. Ngoi ra 2 bn ging ht nhau. Nhng on trch xut hin trong cun sch ny u nh nhau trong c 2 bn. 7.Satip 8.Ibid. 9.Ibid. 10..SXII. iv 32 (2), Kalra Sutta. 11.S.XXXVI (II).iii 23 (3), Annatara Bikkhu Sutta. 12.Dhammapada, XIX.4 (259).

183

A CH
Nhng kha thin Vipassana do ng S.N.Goenka ging dy c t chc thng xuyn ti Bc M, u chu, c, Nht Bn, n , v cc quc gia ln cn. Mun bit thm chi tit v cc kha thin , xin lin lc vi nhng Trung tm thin sau y:

Vipassana Meditation Center P.O. Box 24 Shelburne Falls, MA 01370 U.S.A. Telephone : (413) 625 2160

Vipassana Meditation Center P.O. Box 103 Blackhead, NSW 2785 Australia Telephone : (047) 877 - 436

Vipassana International Academy Dhammagiri (District Nasik) Maharashtra 422 403 India Telephone : Igatpuri 76 Dhammapada , XiX. 4 (259).

184

K THUT THIN THI XA MANG LI S BNH AN THT S CHO TM

VIPASSANA-BHVAN, S pht trin ni qun, l ct ty ca gio l c Pht. ng o ny do ng S.N. Goenka dy, dn n s tnh thc, rt c bit v tnh cht gin d, khng c tnh cch gio iu, v nht l c kt qu.

Cun sch Ngh Thut Sng ny c vit di s ch dn trc tip ca ng S.N. Goenka, da trn nhng bi ng ging v nhng bi ng vit. Cun sch trnh by k thut c th c dng nh th no gii quyt c cc vn , pht trin kh nng khng c dng ti, v sng mt cuc sng an bnh v phong ph. Nhng mu truyn v nhng li gii p thc mc cho cc thin sinh ca ng S.N. Goenka truyn t c ngha sng ng ca iu ng dy.

Nhng kha thin Vipassana ca ng S.N.Gpenka li cun hng ngn ngi thuc mi thnh phn. ng S.N. Goenka, c nht trong s cc thin s, l mt k ngh gia v l mt cu lnh t ca cng ng n Min in. Mc du ch l mt c s, s ging dy ca ng c cc v cao tng Min in, n , v Tch Lan chp nhn, v mt s trong cc v ny theo cc kha hc di s ch dn ca ng. D ng c sc li cun, nhng ng khng c mun lm thy. ng ch dy ngi ta phi

185 t mnh c bn phn trch nhim i vi chnh mnh. Cun sch ny l ti liu u tin c h thng ha v c vit bng Anh ng.

Tc gi, William Hart, hc thin Vipassana c 12 nm. T nm 1982, ng lm ph gio cho ng S.N. Goenka, hng dn cc kha hc thin Ty Phng.