duurzaam gebouwd

De bio-ecologische woning van Tim Adams en Renaat van de Putte. Met een kostprijs van 350.000 euro is ze niet duurder dan een gelijkaardige traditionele woning. Fotos Marc Sourbron

Een geslaagde combinatie van bio-ecologisch en budgettair bouwen

Ecolonomische woningbouw in Pamel

Goed een jaar geleden stond aannemer Tim Adams voor een enorme uitdaging: Ik wilde bewijzen dat je een bio-ecologische woning kan bouwen met het budget van een standaardwoning. Inmiddels heeft hij zijn droom gerealiseerd en is zijn bio-ecologische woning in Pamel klaar voor verkoop. Missie geslaagd, want ondanks haar doordachte architecturale vormgeving en uitstekende energieprestaties kost de woning niet meer dan een traditioneel gebouwd exemplaar.

T
4

Tim Janssens

im Adams is een jonge aannemer houtskeletbouw met een passie voor bio-ecologisch bouwen. Na een heel wat praktijkervaring te hebben opgedaan in andere ecologische projecten, kreeg hij het idee om zelf een bio-ecologische woning te bouwen: Ik wilde de grenzen van het ecologisch bouwen zelf eens aftasten. Veel mensen gaan ervan uit dat bio-ecologisch

bouwen per definitie duur is. Ik wilde bewijzen dat dit een onterecht vooroordeel is en dat het wel degelijk mogelijk is om een bio-ecologische woning te realiseren met een normaal budget. Met deze stiekeme droom op zak schreef Tim Adams zich in voor het postgraduaat bio-ecologisch bouwen. Hij wist er architect en medecursist Renaat Van de Putte te overtuigen om samen met

Wonen met de Natuur * nr. 66 - 2013

duurzaam gebouwd

hem in zee te gaan en een systeemopbouw uit te denken die ze in de toekomst nog in andere projecten zouden kunnen toepassen. Ik had al een mooi perceel op het oog in de Keerstraat in Pamel. Naast een reeks gerenoveerde rijwoningen bevond zich nog een oude schuur met een behoorlijk stuk grond aan. Renaat zag dat wel zitten, en vervolgens zijn er ook nog een aantal andere partners mee in het verhaal gestapt. Na de aankoop van de bouwgrond heb ik samen met Renaat het definitieve bouwconcept ontwikkeld onder meer aan de hand van 3Dtechnologie. De schuur hebben we bij uitzondering van twee originele muurfragmenten volledig afgebroken en vervangen door een nieuwbouw, die geflankeerd wordt door een vrij grote tuin met een houten tuinhuis en een overdekt terrasje.

de buitenwereld via een grote glaskoepel. Deze zorgt voor een fenomenale lichtinval en een aangenaam veranda-effect in de zomer. De wintertuin vormt in feite het verlengde van het lichtspel dat je in het begin van de dag aan de gevelkant ervaart.

Geen gestapelde kubussen

Ook op het verdiepingsniveau speelt het invallende daglicht een voorname rol. Een open trappartij in Rubberwood (in feite een afvalproduct) leidt naar een gang die baadt in het licht dat het huis binnendringt via de koepel van de wintertuin. De gang geeft toegang tot drie slaapkamers, een compacte badkamer met groot dakraam aan de douche en een extra kamer die kan dienen als opberg- of hobbyruimte. De kamers zijn op zich niet heel erg groot (de twee kinderkamers hebben een oppervlakte nog geen 9 m), maar geven wel een ruime indruk doordat ze vrij hoog zijn. Ze bevinden zich onder de schuin oplopende dakzijdes, die dus enerzijds het interne ruimtegevoel verhogen, en anderzijds zorgen voor een markante architecturale vormgeving. Met deze woning tonen we aan dat je ook bij het bouwen van compacte woningen tal van constructiemogelijkheden hebt. Compact bouwen hoeft met andere woorden niet gelijk te staan met het stapelen van kubussen, besluit Renaat Van de Putte.

Lichtspel
De ingang van de nieuwe woning bevindt zich in een gedeelte dat aansluit bij de naburige rijwoningen. Via deze eerste ruimte, die kan dienen als berging of ontvangstruimte, kom je terecht in de eigenlijke (nieuwbouw)woning, die op het gelijkvloers voornamelijk bestaat uit een grote leefruimte met open keuken. Dankzij de grote overspanning (maximum negen meter) en de overvloedige natuurlijke lichtinval krijg je er meteen een enorm ruimtegevoel. Nochtans bevat de muur aan de straatkant schijnbaar geen ramen, waardoor zon overvloedige natuurlijke lichtinval onwaarschijnlijk lijkt. Fout gedacht, zo blijkt: Het plafond loopt namelijk niet door tot tegen die muur, maar stopt ongeveer een metertje ervoor. Door de muur boven het plafondniveau wl uit te rusten met ramen creren we als het ware een lichtzuil die de leefruimte op een ongedwongen manier verlicht. Er was een portie vakwerk nodig om dit voor elkaar te krijgen, maar het resultaat mag er absoluut zijn. Onder invloed van de draaiende zon verplaatst het invallende licht zich voortdurend doorheen de ruimte, wat je haast op speelse wijze een fijn tijd- en ruimtebesef geeft. Door aan de straatkant geen zichtbare ramen te installeren, wilden we de woning maximaal afsluiten van de nabijgelegen straat, lichten Tim Adams en Renaat Van de Putte toe. Deze lichtstraat is lang niet de enige architecturale ingreep die de toekomstige bewoners een fijne meerwaarde zal bieden. Aan de achterkant van de woning vinden we een andere bijzonderheid, die voortkwam uit de confrontatie met een beschermd muurfragment. De achterburen hebben recht op zicht op deze oude muur, wat betekent dat hij behouden moest blijven. We hebben die muur dan uiteindelijk gentegreerd in een wintertuin, een hoge, vierkante ruimte die automatisch ontstond bij het inplanten van de woning. De wintertuin bevindt zich enerzijds buiten het luchtdichte volume, maar is anderzijds wel afgesloten van

Doordat de ramen in de muur aan de straatkant zich boven het plafondniveau bevinden, ontstaat er een lichtzuil die de open leefruimte op het gelijkvloers op een ongedwongen, natuurlijke manier verlicht.

Wonen met de Natuur * nr. 66 - 2013

duurzaam gebouwd

Behalve compact is de woning natuurlijk ook bio-ecologisch. Ze is volledig opgebouwd uit een houtskeletstructuur (FSC-gelabeld CLS-hout, 183 mm dik), intern afgewerkt met gipsvezelplaten van Fermacell en gesoleerd met houtwol. De betonvloer is op Technopor geplaatst, een glasgranulaatfundering met een dikte van dertig centimeter. Het glasgranulaat is isolerend en drainerend, zodat koudebruggen in de richting van het bovenliggende beton uitgesloten zijn. De vijfentwintig centimeter dikke betonvloer wordt dan weer opgewarmd door een vloerverwarmingssysteem en fungeert op die manier als warmtebuffer en massaelement. De gevel is afgewerkt met hout en zwarte Koramic-gevelpannen. Via een natuursteenboord van inlandse blauwe steen vindt de woning op visueel vlak aansluiting bij de aanpalende rijhuisjes. De dakbekleding bestaat uit een combinatie van gerecupereerde pannen van het afgebroken gebouw en nieuwe pannen. Door ze in een willekeurig patroon te gieten, hebben we op subtiele wijze een extra architecturale dynamiek gecreerd, aldus Renaat Van de Putte.

Technische fiche
Algemene gegevens
Architect: Renaat Van de Putte Bouwheer: Tim Adams Adres: Keerstraat 27 1760 Roosdaal Bouwjaar: 2013 Duur bouw: 1 jaar Bereikbaarheid openbaar vervoer: matig Orintatie gevels: niet gunstig voor zonnewinsten wel geen last van oververhitting

Opbouw & materiaalgebruik

Soort constructie: houtskelet Buitenwanden, incl. afwerking (van buiten naar binnen): hout of tegelpan / lattenwerk / celit / houtskelet + isofloc / osb / fermacell Binnenmuren, incl. afwerking: houtskelet opgespoten met isofloc / aan weerskanten osb met fermacell Vloeren (van boven naar onder): keramische tegel / vloerverwarming + chape / draagvloer beton / pakket glasschuimgranulaten Raamkaders en eventuele afwerking: hout Isolatiewaarde glas: driedubbel glas: Ug: 0,7 W/mK Daken (van buiten naar binnen): stormpan / celit / fji-liggers met isofloc / osb of intello / fermacell

Ecologisch n betaalbaar
Natuurlijk zijn er in een bio-ecologische woning als deze ook energiezuinige technieken aanwezig. Het binnenklimaat wordt op peil gehouden via een systeem van lagetemperatuursverwarming en balansventilatie met warmterecuperatie. Veel verder zijn we echter niet gegaan. We wilden de woning ook niet overtechnologiseren. Dat zou de prijs voor de toekomstige bewoners alleen maar opdrijven, vertelt Tim Adams. Het was dus niet de bedoeling om te evolueren naar een passiefhuis, al wees de blowerdoortest wel uit dat we qua luchtdichtheid probleemloos de passiefnorm halen. Dit toont aan dat we er dus wel in geslaagd zijn om een woning te bouwen die weinig energie verbruikt en gezond is. Ze biedt op zich overigens voldoende mogelijkheden om de energieprestaties in de toekomst verder te verbeteren. De schuin oplopende dakzijde aan de straatkant richt zich bijvoorbeeld naar het zuiden en leent zich dus uitstekend tot het installeren van zonnepanelen of andere fotovoltasche toepassingen. En wat dan met het finale kostenplaatje? De woning zal ongeveer 350.000 euro kosten. Dit is ongeveer de prijs die je betaalt voor een sleutel-opde-deurwoning, met het belangrijke verschil dat de nadruk in deze woning op ecologisch en gezond wonen ligt, aldus Tim Adams. Ik ben een voorstander van ecolonomisch bouwen: duurzame woningen en gebouwen die ook betaalbaar zijn. Ecologie kan pas gesleten worden als het economisch aanvaardbaar is. Met oplossingen die enkel voor rijken of idealisten geschikt zijn, kan je de wereld niet verbeteren. Met projecten als deze kan het in mijn ogen wel...

Energie
Isolatiepeil: K25 en E49 Hoofdverwarming: aardgas Koeling: Warm water: aardgas Elektriciteit: PV 2 kwpiek Inzet hernieuwbare energie: zonneboiler later nog door de eigenaars te voorzien Ventilatie: wtw systeem D Renovent Excellent

Foto links: Hoewel de twee kinderkamers nog geen 9 m groot zijn, geven ze toch een ruime indruk omdat ze zich onder de schuin oplopende dakzijde bevinden en dus vrij hoog zijn. Foto rechts: een blik op de wintertuin aan de achterkant van de woning, een hoge, vierkante ruimte die automatisch ontstond bij het inplanten van de woning tegen een oude, beschermde muur.

Wonen met de Natuur * nr. 66 - 2013

duurzaam gebouwd

Dak Stormpan Celit Fji-liggers met Celit OSB of intello Fermacell

Gevel hout of tegelpan lattenwerk Celit houtskelet + papiercellulose OSB Fermacell

Vloer keramische tegel vloerverwarming + chape draagvloer beton glasschuimgranulaten

diktes Isolatie
Bouwdeel Daken Buitenmuren Vloeren Dikte 300 mm 184 mm 300 mm Materiaal isofloc isofloc technopor

Water
Regenwateropvang: ja Gebruik regenwater: wcs, wasmachine en enkele kraantjes Infiltratie: neen

uitgeeft op het zuiden (zonnewinsten zijn mooi meegenomen.) De dakpannen van het oude gebouw werden gerecupereerd. Trap is in rubberwood.

andere
Groendaken: Ecologisch aspect: een deel van de vroegere woning hebben we behouden als niet beschermd volume. De inkompartij en de tussenruimte hebben we als winterserre opgevat, hier kan in het tussenseizoen gebruik van gemaakt worden van het glazen dak dat

Noot: Achter de niet-bio-ecologische materialen zetten we een sterretje *. (voor sommige bouwonderdelen zijn niet-bioecologische materialen niet verboden om aan de criteria voor een bio-ecologisch gebouw te voldoen, omdat er geen of niet genoeg goede alternatieven zijn.)

Wonen met de Natuur * nr. 66 - 2013