1

Më §Çu

Trong thêi ®¹i ngµy nay, Nhµ níc nµo còng cã vai trß nhÊt
®Þnh trong sù ph¸t triÓn cña mét quèc gia, ®Æc biÖt lµ trong
sù nghiÖp c¶i tæ vµ x©y dùng nÒn kinh tÕ. ViÖt Nam ®ang
thùc hiÖn c«ng cuéc c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa ®Êt níc víi
nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi nhiÒu thµnh phÇn cïng tham gia.
Trong ®iÒu kiÖn nh vËy th× vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña nhµ níc
lµ kh¸ch quan, mét nhu cÇu néi t¹i cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
thÓ hiÖn ë viÖc Nhµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh th«ng qua viÖc ho¹ch
®Þnh chÝnh s¸ch. V× vËy, n©ng cao vai trß cña Nhµ níc trong
qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ, ®Æc biÖt lµ trong qu¸ tr×nh
c«ng nghiÖp hãa – hiÖn ®¹i hãa lµ vÊn ®Ò mang tÝnh thêi sù
vµ lµ ®Ò tµi nghiªn cøu cña nhiÒu cÊp, ngµnh, nhiÒu c¸n bé vµ
sinh viªn.
Nhµ níc thùc hiÖn tèt vai trß kinh tÕ cña m×nh ®¶m b¶o
cho nÒn kinh tÕ t¨ng trëng víi hiÖu qu¶ cao vµ bÒn v÷ng, t¹o
tiÒn ®Ò rót ng¾n qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa,
tr¸nh nguy c¬ tôt hËu vµ ®uæi kÞp c¸c níc kinh tÕ ph¸t triÓn
trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §©y lµ mét vÊn ®Ò lín cÇn ®îc
nghiªn cøu kü lìng, song do kiÕn thøc cßn h¹n chÕ, bµi bµi viÕt
nµy chØ nªu lªn nh÷ng néi dung c¬ b¶n vµ mét sè thùc tr¹ng
vai trß cña Nhµ níc ®èi víi c«ng nghiÖp hãa trong nh÷ng n¨m
qua, ®ång thêi ®a ra mét sè ý kiÕn nh»m n©ng cao vai trß cña
Nhµ níc trong thêi gian tíi. Bµi viÕt ®· ®îc hoµn thµnh díi sù h-
íng dÉn tËn t×nh cña thÇy c« gi¸o híng dÉn, ®ång thêi ®îc sù
gióp ®ì cña Th viÖn trêng vÒ nhiÒu tµi liÖu tham kh¶o bæ Ých.
Bµi viÕt nµy ®îc chia thµnh 2 ch¬ng, bao gåm:
Ch¬ng 1: "TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vai trß Nhµ níc trong
trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa".

1
 2
Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh
CNH-H§H vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ n-
íc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H ë níc ta trong thêi gian tíi
Em xin tr©n thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn vµ quan t©m cña
thÇy ®· gióp em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy.
Em c¶m ¬n thÇy!

2
 3

Néi dung
Ch¬ng 1
TÝnh tÊt yÕu kh¸ch quan vµ vai trß cña Nhµ níc ®èi víi
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸.
1.1. Vai trß cña nhµ nhµ níc ®èi víi qu¸ tr×nh CNH-H§H
1. 1. 1 Thc chÊt CNH-H§H. m«i quan hÖ gi÷a CNH-H§H?
Tríc ®©y chóng ta cho r»ng c«ng nghiÖp ho¸ lµ qu¸ tr×nh
trang bÞ kÜ thuËt hiÖn ®¹i cho toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n
thay thÕ lao ®éng thñ c«ng b»ng lao ®äng c¬ khÝ ho¸ biÕn
mét níc kÐm ph¸t triÓn thµnh mét níc cã c¬ cÊu c«ng n«ng
nghiÖp hiÖn ®¹i khoa häc kÜ thuËt tiªn tiÕn. Theo quan niÖm
cña Liªn hîp quèc c«ng nghiÖp ho¸ lµ mét qu¸ tr×nh ph¸t triÓn
kinh tÕ trong ®ã mét bé phËn nguån lùc quèc gia ngµy cµng lín
®îc huy ®éng ®Ó x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ nhiÒu nghµnh víi
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i... C¸c quan niÖm nãi trªn dï c¸ch diÔn ®¹t
cã thÓ kh¸c nhng ®Òu cã néi dung nãi chung ®ã lµ kÜ thuËt
c«ng nghÖ hiÖn ®¹i c¬ cÊu kinh tÕ theo híng hiÖn ®¹i, nÒn
kinh tÕ ®¹t tr×nh ®é ph¸t triÓn.
KÕt hîp quan niÖm truyÒn thèng víi quan niÖm hiÖn §¹i Héi
nghÞ lÇn thø VII ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng Céng s¶n ®·
®a ra quan niÖm míi vÒ c«ng nghiÖp hãa hiÖn ®¹i ho¸. Theo t
tëng nµy c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ lµ qu¸ tr×nh chuyÓn
®æi c¨n b¶n toµn diÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
dÞch vô vµ qu¶n lÝ kinh tÕ x· héi tõ s¶n xuÊt thñ c«ng lµ chÝnh
sang sö dông phæ biÕn søc lao ®éng cïng c«ng nghÖ, ph¬ng
tiÖn cïng ph¬ng ph¸p tiªn tiÕn hiÖn ®¹i dùa trªn sù ph¸t triÓn
cña c«ng nghiÖp vµ tiÕn bé khoa häc t¹o ra n¨ng suÊt lao ®éng
x· héi cao. Quan niÖm trªn ®· g¾n c«ng nghiÖp ho¸ víi hiÖn
®¹i ho¸ ®ång thêi x¸c ®Þnh ®îc vai trß cña c«ng nghiÖp trong
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸.
Tríc ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸ ®îc tiÕn hµnh theo c¬ chÕ cò
tËp trung bao cÊp ngµy nay chóng ta tiÕn hµnh theo c¬ chÕ míi
®ã lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lÝ cña nhµ níc theo ®Þnh h-

3
 4
íng x· héi chñ nghÜa. Tríc ®©y c«ng nghiÖp ho¸ ®îc hiÓu lµ
viÖc cña nhµ níc th«ng qua hai khu vùc quèc doanh vµ tËp thÓ,
ngµy nay lµ sù nghiÖp cña toµn d©n víi sù tham gia cña tÊt c¶
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. ChiÕn lîc c«ng nghiÖp ho¸ tríc ®©y lµ
c«ng nghiÖp ho¸ híng néi thay thÕ nhËp khÈu lµ chñ yÕu gÇn
nh c« lËp víi thÞ trêng thÕ giíi cßn b©y giê lµ chiÕn lîc híng vÒ
xuÊt khÈu trong ®iÒu kiÖn më cöa víi c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi.

1. 1. 2 Vai trß cña nhµ níc ®èi víi sù nghiªp CNH-H§H ë

níc ta
a- X©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ hîp lÝ.
C¬ cÊu kinh tÕ lµ tæng thÓ c¸c quan hÖ kinh tÕ hay c¸c bé
phËn hîp thµnh cña nÒn kinh tÕ ;g¾n víi vÞ trÝ tr×nh ®é kÜ
thuËt c«ng nghÖ quy m« tØ träng t¬ng øng víi tõnh bé phËn vµ
mèi quan hÖ t¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn g»n víi ®iÒu kiÖn kinh
tÕ x· héi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn nh»m thùc hiÖn môc
tiªu kinh tÕ ®· ho¹ch ®Þnh.
CÊu tróc cña c¬ cÊu kinh tÕ bao gåm :
- C¬ cÊu nghµnh kinh tÕ.
- C¬ cÊu vïng kinh tÕ
- C¬ cÊu gi÷a thÞ x·, thÞ trÊn, thÞ tø, thµnh phè vµ ®« thÞ
- C¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ.
VÒ c¬ cÊu nghµnh kinh tÕ. Thø nhÊt, khai th¸c tèt tiÒm n¨ng
n«ng l©m ng nghiÖp. Thø hai ®Èy m¹nh xuÊt khÈu hµng n«ng
l©m thuû s¶n. Thø ba ph¸t huy lîi thÕ nh©n c«ng vµ truyÒn
thèng s¶n xuÊt ®Èy m¹nh s¶n xuÊt hµng tiªu dïng xuÊt khÈu.
Thø t c¶i t¹o vµ n©ng cÊp hÖ thèng kÕt cÊu h¹ tÇng phôc vô
ph¸t triÓn cña c¸c nghµnh kinh tÕ. Thø n¨m x©y dùng cã chän
läc mét sè c¬ së c«ng nghiÖp nÆng träng yÕu vµ hÕt søc cÊp
thiÕt cã ®iÒu kiÖn vÒ vèn c«ng nghÖ ®Ó ph¸t huy nhanh vµ
cã hiÖu qu¶ cao. Thø s¸u ph¸t triÓn dÞch vô khai th¸c cã hiÖu
qu¶ lîi thÕ vÒ tù nhiªn.

4
 5
VÒ c¬ cÊu vïng kinh tÕ t¹o ®iÒu kiÖn cho tÊt c¶ c¸c vïng
®Òu ph¸t triÓn trªn c¬ së khai th¸c tèt thÕ m¹nh vµ tiÒm n¨ng
cña mçi vïng.
VÒ c¬ cÊu thÞ tø, thÞ x·, thÞ trÊn, thµnh phè vµ ®« thÞ.
Tuú ®iÒu kiÖn tõng n¬i, tÊt c¶ c¸c thÞ x· thÞ trÊn ®Òu ph¶i ®-
îc ph¸t triÓn trªn c¬ së ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp dÞch vô mang ý
nghÜa tiÓu vïng. h×nh thµnh c¸c thÞ tø lµm trung t©m kinh tÕ
v¨n ho¸ cña mçi x· hoÆc côm x·.
VÒ c¬ cÊu thµnh phÇn kinh tÕ. LÊy viÖc gi¶i phãng søc
s¶n xuÊt ®éng viªn tèi ®a mäi nguån lùc bªn trong vµ bªn
ngoµi cho viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ theo híng c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. Ph¸t huy vai trß chñ ®¹o cña kinh tÕ
nhµ níc.
b- §Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ
hiÖn ®¹i ®i ®«i víi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi
tõ níc ngoµi
1. 2 – Véi dung vai trß cña nhµ níc ®«Ý víi qu¸ tr×nh CNH_H§H

5
 6
1.2.1.Vai trß cña nhµ níc trong viÖc ®Þnh híng
cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸:
Vai trß qu¶n lÝ kinh tÕ cña Nhµ níc b¾t ®Çu tõ sù
cÇn thiÕt ph¶i phèi hîp lao ®éng chung vµ do tÝnh chÊt x·
héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt quy ®Þnh
Lùc lîng s¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn tr×nh ®é x· héi ho¸
cña s¶n xuÊt cµng cao th× ph¹m vi thùc hiÖn vai trß nµy
cµng cÇn thiÕt vµ møc ®é ®ßi hái cña nã cµng chÆt chÏ
vµ nghiªm ngÆt.

6
 7
NÒn kinh tÕ hµng ho¸ víi c¬ chÕ thÞ trêng lµ bíc
ph¸t triÓn tÊt yÕu cña kinh tÕ tù cÊp tù tóc, mét tr×nh ®é
x· héi ho¸ cao cña s¶n xuÊt. Tuú theo tr×nh ®é ph¸t triÓn
cña lùc lîng s¶n xuÊt, møc ®é ®¹t ®îc cña sù x· héi ho¸
s¶n xuÊt trong mçi níc vµ trong mçi thêi k× mµ gi÷a
chóng cã nh÷ng quan hÖ tØ lÖ nhÊt ®Þnh ®¶m b¶o cho
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn c©n ®èi, khai th¸c vµ sö dông cã
hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc bªn trong còng nh bªn ngoµi. Sù
ph¸t triÓn kh«ng ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt, sù t¸c ®éng
thêng xuyªn cña c¸c nh©n tè tù nhiªn x· héi, kinh tÕ,
chÝnh trÞ vµ ®èi ngo¹i lµm cho c¸c tØ lÖ ®ã lu«n lu«n
thay ®æi. C¸c quan hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ phï hîp víi yªu cÇu
cña quy luËt vµ tÝnh quy luËt ho¹t ®éng kh¸ch quan ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi vµ t¹o ®iÒu kiÖn cho kinh tÕ t¨ng tr-
ëng. Ngîc l¹i c¸c quan hÖ tØ lÖ ®ã cã thÓ kh«ng phï hîp vµ
lµm cho nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng yÕu kÐm. §Æc
biÖt khi c¸c quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ ®îc h×nh thµnh vµ
ph¸t triÓn th× c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ trong vµ ngoµi níc
x©m nhËp, t¸c ®éng lÉn nhau :c¸c nguån lùc bªn trong vµ
bªn ngoµi cã thÓ di chuyÓn phï hîp hoÆc kh«ng phï hîp víi
yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc :quy m« vµ c¬ cÊu
kinh tÕ cã thÓ di chuyÓn theo híng tiÕn bé, hîp lÝ tèi u
hoÆc l¹c hËu bÊt hîp lÝ nÒn kinh tÕ cña mçi quèc gia lµ
mét m¾t xÝch trong hÖ thèng ph©n c«ng lao ®éng quèc
tÕ. T×nh h×nh ®ã ®· ®Æt lªn vai c¸c nhµ níc kh«ng chØ
lµ ngêi b¶o vÖ trËt tù x· héi vµ an ninh quèc gia mµ cßn lµ
ngêi hiÓu biÕt quy luËt vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña nÒn
s¶n xuÊt x· héi, n¾m v÷ng vµ dù b¸o ®îc diÕn biÕn kinh
tÕ trong vµ ngoµi níc, cã kh¶ n¨ng sö dông c¸c ®ßn b¶y
kinh tÕ, thÓ chÕ ho¸ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thµnh hÖ
thèng c¸c luËt lÖ c¸c quy chÕ ®ång bé ®Ó trùc tiÕt t¸c
®éng khèng chÕ ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i, ®Þnh híng
sù ph¸t triÓn cña c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc, c¸c vïng vµ c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ nh»m ®¶m b¶o nhu cÇu c©n ®èi

7
 8
trong sù ph¸t triÓn do chÝnh c¸c quy luËt vµ tÝnh quy luËt
kh¸ch quan cña ®êi sèng kinh tÕ quyÕt ®Þnh. Cã thÓ
kh¼ng ®Þng r»ng, yªu cÇu c©n ®èi trong sù ph¸t triÓn
cña nÒn kinh tÕ lµ c¬ së kh¸ch quan, s©u xa cña vai trß
qu¶n lÝ Nhµ níc vÒ kinh tÕ.

1.2.2. Nhµ níc t¹o nh÷ng tiÒn ®Ò ®Ó thùc hiÖn céng

nghiÖp ho¸:
1.2.2.1.ChÝnh s¸ch vÒ vèn:
Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi chÝnh s¸ch vÒ vèn
lµ mét trong c¸c yÕu tè quan träng ®Ó thóc ®Èy nÒn kinh tÕ
ph¸t triÓn.
Sau hai cuéc chiÕn tranh khèc liÖt níc ta bíc vµo c«ng cuéc
x©y dùng ®Êt níc. Thêi k× tríc 1986 níc ta häc tËp m« h×nh
c¸c níc x· héi chñ nghÜa cò x©y dùng mét nÒn kinh tÕ theo c¬
chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Vµ hËu qu¶ lµ níc ta l©m vµo
khñng ho¶ng trÇm träng l¹m ph¸t phi m·, nÒn kinh tÕ tr× trÖ.
B¾t ®Çu tõ n¨m 1986 níc ta thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®æi míi
x©y dùng nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ
thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Sau h¬n mêi n¨m ®æi
míi níc ta ®· tho¸t khái khñng ho¶ng vµ cã møc t¨ng trëng kh¸.
Tuy nhiªn thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ cßn rÊt nhiÒu ®iÒu bÊt cËp
nguy c¬ tôt hËu vÉn cßn ®ã nh mét th¸ch thøc. D©n sè ®«ng,
lao ®éng nhiÒu nhng tr×nh ®é kÜ thuËt chuyªn m«n thÊp,
tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, c¬ së h¹ tÇng cho ph¸t triÓn kinh
tÕ thÊp kÐm. Nh÷ng ®iÒu trªn kh«ng thÓ mét doanh nghiÖp
hay mét c¸ nh©n cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc mµ ph¶i lµ nhµ níc. Do
®ã ph¶i n©ng cao vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ nh»m ®a ®Êt níc ®i lªn, nÒn kinh tÕ
t¨ng trëng bÒn v÷ng, h¹n chÕ nh÷ng nhîc ®iÓm cña thÞ trêng
lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan
1.2.2.2. ChÝnh s¸ch vÒ ph¸t triÓn céng nghÖ:
Sau hai cuéc chiÕn tranh kÐo dµi VIÖT NAM bíc vµo
c«ng cuéc kh«i phôc vµ ph¸t triÓn kinh tÕ víi xuÊt ph¸t ®iÓm

8
 9
rÊt thÊp vÒ mÆt c«ng nghÖ. Tr×nh ®é c«ng nghÖ níc ta nãi
chung rÊt thÊp so víi c¸c níc trªn thÕ giíi. Trong c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp hÖ thèng m¸y mãc thiÕt bÞ l¹c hËu tõ 2-4 thÕ hÖ vµ ®îc
h×nh thµnh ch¾p v¸ tõ nhiÒu nguån. C¸c chØ tiªu chñ yÕu nh
møc tiªu hao nguyªn nhiªn vËt liÖu thêng gÊp tõ 1, 5 ®Õn 2 lÇn
møc trung b×nh chung cña thÕ giíi, gi¸ thµnh s¶n phÈm cao do
nhiÒu yÕu tè nhng tríc hÕt lµ do c«ng nghÖ l¹c hËu. Tr×nh ®é
c«ng nghÖ l¹c hËu còng dÉn ®Õn t×nh tr¹ng « nhiÔm m«i tr-
êng. Trong mét cuéc ®iÒu tra vÒ t×nh tr¹ng c«ng nghÖ cho
thÊy chØ cã kho¶ng 45% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ trung
¬ng vµ 25% lao ®éng trong khu vùc kinh tÕ ®Þa ph¬ng ®· ®-
îc c¬ khÝ ho¸ tù ®éng ho¸. C«ng nghÖ l¹c hËu ®Én ®Õn hao
phÝ lín n¨ng lîng vµ nguyªn liÖu hiÖu qu¶ sö dông thiÕt bÞ vµ
c«ng nghÖ thÊp.
ChÝnh nh÷ng ®iÒu nµy ®· t¹o mét søc Ðp lín ®èi víi
nhiÖm vô ®æi míi c«ng nghÖ trong ®ã chuyÓn giao c«ng nghÖ
tõ níc ngoµi cã ý nghÜa v« cïng quan träng. §Ó kh«ng ngõng
n©ng cao n¨ng lùc c«ng nghÖ trong níc thóc ®Èy sù nghiÖp
ph¸t triÓn kinh tÕ ngµy 5-12-1988 Héi ®ång Nhµ níc ®· th«ng
qua ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ. §iÒu 1 cña ph¸p lÖnh
quy ®Þnh râ: “ Nhµ níc ViÖt Nam khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸
nh©n ë níc ngoµi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam trªn
nguyªn t¾c b×nh ®¼ng, hai bªn cïng cã lîi. Nhµ níc ViÖt Nam
b¶o ®¶m quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c c¸ nh©n vµ tæ
chøc ë níc ngoµi chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam, t¹o
®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc chuyÓn giao ®ã ”.
ChuyÓn giao cã thÓ thùc hiÖn b»ng nhiÒu con ®êng kh¸c
nhau, ë níc ta trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸
c«ng nghÖ ®îc chuyÓn giao b»ng c¸c kªnh th¬ng m¹i th«ng
qua c¸c dù ¸n ®Çu t 100% vèn níc ngoµi, liªn doanh, hîp ®ång
hîp t¸c kinh doanh, c¸c doanh nghiÖp tù bá vèn mua thiÕt bÞ.
LuËt ®Çu t níc ngoµi ban hµnh ngµy 29-12-1987 cho phÐp bªn
níc ngoµi tham gia xÝ nghiÖp liªn doanh gãp vèn. C¸c nhµ ®Çu
t ®îc phÐp chuyÓn lîi nhuËn vÒ níc hoÆc sang níc thø ba. KÓ tõ

9
 10
khi thùc hiÖn LuËt ®Çu t níc ngoµi vµ ph¸p lÖnh chuyÓn giao
c«ng nghÖ viÖc ®æi míi b»ng chuyÓn giao c«ng nghÖ ®· ®îc
thùc hiÖn víi quy m« lín, tèc ®é nhanh h¬n c¸c thêi k× tríc kh¸
nhiÒu. Tr×nh ®é c«ng nghÖ trong nhiÒu lÜnh vùc s¶n xuÊt ®·
cã sù c¶i thiÖn râ rÖt. ViÖt Nam nhËn ®îc nhiÒu c«ng nghÖ
h¬n ®· cã h¬n 700 c«ng ty tõ h¬n 50 quèc gia vµ vïng l·nh thæ
®Çu t vµo ViÖt Nam. Nguån c«ng nghÖ s«i ®éng ch¶y vµo ViÖt
Nam ®· cã t¸c dông kÝch thÝch lµm s«i ®éng ®êi sèng c«ng
nghÖ ViÖt Nam. Qua thÈm ®Þnh dù ¸n cho thÊy mét sè dù ¸n
trong c¸c lÜnh vùc dÇu khÝ viÔn th«ng..c«ng nghÖ chuyÓn giao
vµo ViÖt Nam thuéc lo¹i hiÖn ®¹i nhÊt thÕ giíi. Trong c¸c c¬ së
thùc hiÖn c¸c dù ¸n nµy ®iÒu kiÖn lao ®éng ®îc n©ng lªn râ
rÖt, ngêi lao ®éng ®îc gi¶m nhÑ c¸c c«ng viÖc thñ c«ng, bít
tiÕp xóc víi c¸c yÕu tè nguy hiÓm ®éc h¹i. M«i trêng lao ®éng
còng ®îc c¶i thiÖn Ýt « nhiÔm m«i trêng h¬n tríc.
Ngµnh v« tuyÕn viÔn th«ng lµ ngµnh ®îc ®¸nh gi¸ thùc
hiÖn cã kÕt qu¶ viÖc hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ ®i th¼ng vµo sè
ho¸, tù ®éng ho¸ vµ ®a dÞch vô, sö dông vÖ tinh viÔn th«ng
m¹ng truyÒn dÉn b»ng c¸p quang vµ vi ba b¨ng réng, tæng ®µi
tù ®éng trªn c¶ níc, hÖ thèng th«ng tin di ®éng vµ m¹ng
chuyÓn m¹ng gãi d÷ liÖu. M¹ng líi bu chÝnh viÔn th«ng tuy cãn
Ýt vÒ sè lîng nhng hiÖn ®¹i t¬ng thÝch víi m¹ng líi c¸c níc ph¸t
triÓn. Thùc tÕ qua ngµnh v« tuyÕn viÔn th«ng ®· chøng minh
c¸c c¸n bé khoa häc c«ng nghÖ cña chóng ta hoµn toµn cã thÓ
lµm chñ c«ng nghÖ nhËp ho¹t ®éng vµ ph¸t huy hiÖu qu¶ kinh
tÕ kÜ thuËt cao.
Ngµnh c¬ khÝ kÓ tõ sau khi thùc hiÖn luËt ®Çu t níc ngoµi
vµ ph¸p lÖnh chuyÓn giao c«ng nghÖ vµo ViÖt Nam ®· vµ
®ang dÇn ®îc phÞc håi vµ cã sù t¨ng trëng kh¸. Víi c¸c thiÕt bÞ
gia c«ng khu«n mÉu hiÖn ®¹i cña NhËt, Anh, §øc ngµnh c«ng
nghiÖp c¬ khÝ ViÖt Nam ®· chÕ t¹o ra ®îc c¸c s¶n phÈm dïng
cho nh÷ng c«ng viÖc chÕ biÕn th«. C¸c ph©n ngµnh c¬ khÝ
n«ng nghiÖp, m¸y c«ng cô, m¸y phôc vô c¸c ngµnh c«ng
nghiÖp nhÑ cã gi¸ trÞ s¶n lîng t¨ng gÊp ®«i n¨m 1990. C«ng

10
 11
nghÖ trong ngµnh ®iÖn vµ thiÕt bÞ ®iÖn thuéc lo¹i tiªn tiÕn
trªn thÕ giíi. T¹i c«ng ty ®o ®iÖn nhê hîp ®ång chuyÓn giao
c«ng nghÖ víi Thôy SÜ chÊt lîng c«ng t¬ ®iÖn cña c«ng ty ®¹t
chÊt lîng cao ®é chÝnh x¸c tõ 0, 1 trë lªn c«ng t¬ ®¹t tiªu
chuÈn quèc tÕ IEC®îc kh¸ch hµng trong vµ ngoµi níc ®Æt mua
víi sè lîng lín.
Nh×n chung c¸c nguån c«ng nghÖ nhËp ®· c¶i thiÖn c«ng
nghÖ trong níc n©ng cao chÊt lîng, ®a d¹ng mÉu m·, gãp phÇn
n©ng cao kim ng¹ch xuÊt khÈu cña ViÖt Nam. §¸ng gi¸ tr×nh
®é c«ng nghÖ kh«ng chØ dùa trªn phÇn cøng lµ thiÕt bÞ v×
thiÕt bÞ chØ lµ mét trong bèn yÕu tè cÊu thµnh kh¸i niÖm c«ng
nghÖ ®ã lµ thiÕt bÞ, con ngêi, th«ng tin, qu¶n lÝ. BiÕt ph¸t
triÓn ®ång bé 3 yÕu tè cßn l¹i th× dï thiÕt bÞ cha ph¶i lµ tiªn
tiÕn nhÊt vÉn cã thÓ t¹o ra ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi cao nh
NghÞ quyÕt Trung ¬ng 7 nªu râ “ ph¸t huy nguån lùc con ngêi
lµm yÕu tè c¬ b¶n cho sù ph¸t triÓn nhanh vµ bÒn v÷ng ”.
B½ng nhiÒu nguån kh¸c nhau chïng ta ®· cã trong tay lîng
thiÕt bÞ c«ng nghÖ trÞ gi¸ hµng chôc ngµn tØ ®ång.
Tuy vËy thêi gian ®Çu ®i vµo hîp t¸c vµ ®Çu t viÖc ®æi
míi c«ng nghÖ cßn cha kh¶ quan, yÕu tè chuyÓn giao c«ng
nghÖ trong c¸c liªn doanh cßn thÊp, thËm chÝ kh«ng trêng hîp
nhËp c¶ c¸c thiÕt bÞ l¹c hËu th¶i lo¹i g©y ¶nh hëng m«i trêng
lµm viÖc vµ søc khÎo c«ng nh©n. Mét cuéc kh¶o s¸t víi h¬n 700
thiÕt bÞ, 3 d©y chuyÒn nhËp t¹i 42 nhµ m¸y 76% sè m¸y míi
nhËp thuéc thÕ hÖ nh÷ng n¨m 1950-1960 70% sè m¸y nhËp ®·
hÕt khÊu hao 50% lµ m¸y cò t©n trang. Do sö dông nhiÒu m¸y
mãc qu¸ l¹c hËu íc tÝnh ë ViÖt Nam hiÖn nay cã kho¶ng 300-
400 th¬ng tËt dÉn ®Õn chÕt ngêi vµ h¬n 20000 tai n¹n nghÒ
nghiÖp x¶y ra mçi n¨m. NhiÒu c¬ së kh«ng xö lÝ chÊt th¶i
trong s¶n xuÊt còng g©y nguy h¹i trùc tiÕp cho ngêi lao ®éng
vµ g©y « nhiÔm m«i trêng xung quanh. VÝ dô c«ng ty bét ngät
Vª®an do trùc tiÕp th¶i níc th¶i c«ng nghiÖp cã chøa chÊt ®éc
kh«ng qua xö lÝ vµo s«ng ThÞ V¶i g©y « nhiÔm nÆng, lóa ë
ven s«ng bÞ óa vµng vµ lµm chÕt t«m c¸ hµng lo¹t cña bµ con

11
 12
ng d©n trªn diÖn tÝch hµng tr¨m ha. Nguyªn nh©n chñ yÕu
cña t×nh h×nh trªn lµ phÝa ViÖt Nam thiÕu th«ng tin vÒ c¸c
lo¹i c«ng nghÖ cÇn thiÕt cã thÓ chuyÓn giao vµ nh÷ng tiªu cùc
n¶y sinh trong qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vµ thùc hµnh chuyÓn giao
c«ng nghÖ. Ngoµi ra cßn nhiÒu nh©n tè kh¸c t¹o søc c¶n nhÊt
®Þnh ®èi víi chuyÓn giao c«ng nghÖ ë ViÖt Nam
- C¬ së vËt chÊt phôc vô cho qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng
nghÖ cha ®îc n©ng cÊp ®Õn møc cÇn thiÕt.
- C¸c ho¹t ®éng hç trî chuyÓn giao c«ng nghÖ, ®µo t¹o båi
dìng lao ®éng còng cha ®îc t¨ng cêng.
- ChuyÓn giao c«ng nghÖ kh«ng chØ lµ vÊn ®Ò kÜ thuËt
®¬n thuÇn mµ nã cßn liªn quan ®Õn vÊn ®Ò c«ng ¨n viÖc
lµm, thu nhËp cña c«ng nh©n viªn nªn th«ng thêng c¸c doanh
nghiÖp Ýt d¸m ®æi míi triÖt ®Ó.
- Sù h¹n chÕ vÒ vèn còng lµm gi¶m tèc ®é, gi¶m quy m« vµ
hiÖu qu¶ cña chuyÓn giao c«ng nghÖ. V× Nhµ níc h¹n chÕ cÊp
vèn, nªn doanh nghiÖp chØ cßn liªn doanh víi níc ngoµi vµ vay
vèn cña chÝnh ®èi t¸c liªn doanh nh»m chuyÓn giao c«ng
nghÖ. Trong trêng hîp nµy phÝa VIÖT NAM thêng ph¶i chÊp
nhËn nh÷ng c«ng nghÖ cã tr×nh ®é kÜ thuËt kh«ng cao do
chÝnh ®èi t¸c chuyÓn giao hoÆc giíi thiÖu.
- Thùc lùc c¸n bé khoa häc kh«ng Ýt nhng cha m¹nh. ViÖt
Nam cã kho¶ng 10000 c¸n bé ®¹i häc trªn 1 triÖu d©n. Sè c¸n
bé khoa häc c«ng nghÖ vÒ c¸c nghµnh khoa häc kÜ thuËt chØ
chiÕm 15, 4% trªn tæng sè. ChÊt lîng ®µo t¹o c¸n bé khoa häc
thÊp, cha ®îc cËp nhËt tri thøc hiÖn ®¹i cña thÕ giíi, thiÕu c¸n
bé chñ chèt thùc hiÖn nh÷ng ch¬ng tr×nh nghiªn cøu khoa häc
cã t×nh ®ét ph¸ cao. Lùc lîng chuyªn gia thêng chØ n¾m lÝ
thuyÕt mµ thiÕu thùc hµnh.
NghÞ quyÕt 26-NQ/TW ngµy 30/3/1991cña Bé ChÝnh trÞ
Ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng vÒ khoa häc ®· chØ râ : ®éi
ngò c¸n bé khoa häc ®«ng nhng kh«ng ®ång bé thiÕu nh÷ng
c¸n bé khoa häc th¹o c«ng nghÖ giái qu¶n lÝ. ViÖc ®µo t¹o,

12
 13
b«× dìng vµ sù dông c¸n bé khoa häc cßn nhiÕu thiÕu sãt. §Çu
t tµi chÝnh cho c«ng nghÖ cña Nhµ níc thÊp.
NghÞ quyÕt 26/NQ-TW ngµy 30/3/1991 c¶u bé chinhd trÞ
®· nªu râ : “t¨ng m¹nh ®Çu t cho cho c¸c ho¹t ®éng khoa häc
vµ c«ng nghÖ tõ nhiÒu nguån..”. Ph¸t biÓu t¹i Héi nghÞ lÇn 7
ban chÊp hµnh Trung ¬ng §¶ng kho¸ VII, Tæng bÝ th §ç Mêi
nhÊn m¹nh “ ph¶i cã ®Çu t tho¶ ®¸ng vÒ ph¬ng diÖn tµi
chÝnh th× míi cã thÓ t¹o ra tiÒm lùc m¹nh vÒ khoa häc vµ c«ng
nghÖ”. Chi phÝ b×nh qu©n cho mét hµng n¨m cho mçi c¸n bé
khoa häc vµ c«ng nghÖ tõ ng©n s¸ch ë VIÖT NAM chØ ®¹t
1000 USD so víi møc b×nh qu©n trªn thÕ giíi lµ 55324 USD.
§iÒu ®ã cã nhiÒu nguyªn nh©n do khã kh¨n chung cña nÒn
kinh tÕ, do sù eo hÑp cña ng©n s¸ch. Song cÇn nhÊn m¹nh lµ
c¬ chÕ qu¶n lÝ huy ®éng cßn mang nÆng tÝnh tËp trung quan
liªu, kÐm hiÖu qu¶.
§Ó cã thÓ tr¸nh ®îc nguy c¬ trë thµnh b¶i th¶i c«ng nghÖ
VIÖT NAM cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ ®îc ho¹ch ®Þnh
mét c¸ch cô thÓ thÝch hîp víi nh÷ng yªu cÇu míi hoµn c¶nh míi.
Tríc thùc tr¹ng trªn viÖc nghiªn cøu c¸c biÖn ph¸p, chÝnh
s¸ch ®Ó t¨ng cêng hiÖu qu¶ ®æi míi vµ qu¶n lÝ c«ng nhÖ
nhËp cµng cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c«ng
cuéc c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Ngoµi c¸c luËt vµ
ph¸p lÖnh ®· cã nh luËt ®Çu t níc ngoµi, ph¸p lÖnh chuyÓn
giao c«ng nghÖ, ph¸p lÖnh b¶o hé së h÷u quyÒn c«ng nghiÖp
®· cã mét sè v¨n b¶n cña ChÝnh phñ. Nhng vÉn cßn thiÕu
nh÷ng v¨n b¶n cô thÓ vµ ®iÒu quan träng lµ c¸c v¨n b¶n ®·
cã cha ®îc chÊp hµnh nghiªm tóc. Tríc hÕt Nhµ níc ph¶i gi÷ ®-
îc vai trß kiÓm so¸t chÆt chÏ ®èi víi viÖc ®æi míi thiÕt bÞ b»ng
con ®êng nhËp. Nhµ níc cÇn chñ ®éng ®Çu t hoÆc khuyÕn
khÝch ®Çu t ®Ó cã nh÷ng doanh nghiÖp ®ñ m¹nh thùc hiÖn
c«ng viÖc ph©n biÖt thËt gi¶ tèt xÊu, tËp hîp ph©n tÝch,
tæng hîp th«ng tin vÒ thiÕt bÞ c«ng nghÖ thÕ giíi tõ c¸c kªnh
cã thÓ cã. ViÖc kiÓm so¸t lµ cÊp b¸ch nhng ph¶i ®¶m b¶o tÝnh
kh¸ch quan vµ chÆt chÏ.

13
 14
Trong giai ®o¹n ®Çu viÖc chuyÓn giao vÉn lµ nhËp vµ
thÝch nghi víi c«ng nghÖ nhËp. V× vËy c«ng t¸c nghiªn cøu
triÓn khai vµ ®µo t¹o c¸n bé còng tËp trung theo híng nµy, ¸p
dông cã hiÖu qu¶ c«ng nghÖ nhËp còng lµ thµnh qu¶ khoa häc
®¸ng biÓu d¬ng vµ kÝnh träng. Theo kinh nghiÖm nhiÒu níc,
®Ó ph¸t huy hiÖu qu¶ c«ng nghÖ nhËp cã thÓ thùc hiÖn sao
chÐp nh©n b¶n võa tiÕt kiÖm ngo¹i tÖ vµ n©ng cao tr×nh ®é
thiÕt kÕ chÕ t¹o, thiÕt bÞ cã thÓ ®îc c¶i tiÕn n©ng cao tÝnh
n¨ng ®a n¨ng suÊt hiÖu qu¶ cao h¬n. §ã còng chÝnh lµ qu¸
tr×nh n©ng cao n¨ng lùc néi t¹i cña c«ng nghiÖp trong qu¸
tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ.
1.2.2.3.ChÝnh s¸ch vÒ ®èi ngo¹i:
C«ng t¸c ®èi ngo¹i ®· gióp c¸c níc tõ ®èi ®Çu chuyÓn
sang ®èi vµ më ra nhiÒu c¬ héi ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi.
§ång thêi t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c quèc gia trong ®ã cã ViÖt Nam
t¹o ra nhiÒu hµng ho¸.
§èi víi níc ta trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc ®Ó t¹o ra sù ph¸t triÓn kinh tÕ tõg mét n-
íc cã nÒn kinh tÕ l¹c hËu trë thµnh mét quèc gia cã tèc ®é ph¸t
triÓn kinh tÕ cao. Do ®ã chÝnh s¸ch ®èi ngo¹i ph¶i ®Æt lªn
hµng ®Çu.
1.2.3. Vai trß cña nhµ níc trong viÖc tæ chøc thùc
hiÖn CNH-H§H :
§Èy m¹nh cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i
®i ®«i víi tiÕp nhËn chuyÓn giao c«ng nghÖ míi tõ níc ngoµi.
ViÖc nghiªn cøu c¸c m« h×nh vµ kinh nghiÖm cña c¸c níc trong
qu¸ tr×nh céng nghiÖp ho¸ rÊt cÇn thiÕt cho chóng ta. Mçi m«
h×nh cô thÓ vµ nh÷ng kinh nhgiÖm cô thÓ ®Òu xuÊt ph¸t tõ
®iÒu kiÖn cô thÓ cña mçi níc trong bèi c¶nh quèc tÕ. Tõ nh÷ng
kinh nghiÖm cña c¸c níc, nhµ níc cã nh÷ng chÝnh s¸ch thùc hiÖn
c«ng nghiÖp ho¸ mét c¸ch cã hiÖu qu¶.

Ch¬ng 2

14
 15
Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ thêi gian qua vµ mét sè gi¶i
ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña nhµ níc ®èi víi qu¸
tr×nh CNH – H§H ë níc ta trong thêi gian tíi
2.1. Thùc tr¹ng vÒ vai trß cña nhµ níc trong qu¸ tr×nh CNH – H§H ë
níc ta thêi gian qua.
2. 1.1. Thùc tr¹ng vÒ x¸c ®Þnh môc tiªu, ®Þnh híng
cho bíc ®i cña CNH – H§H.
Vai trß kinh tÕ cña Nhµ níc lµ vai trß kh«ng thÓ thiÕu ®îc
cña mçi Nhµ níc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt n-
íc,. Vai trß cña Nhµ níc ®îc biÓu hiÖn ë c¸c néi dung sau:
Thø nhÊt, Nhµ níc cã vai trß ®Þnh híng sù ph¸t triÓn kinh
tÕ. Vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®îc
thÓ hiÖn tríc hÕt vµ quan träng ë chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, x¸c ®Þnh môc tiªu Nhµ níc cô thÓ ho¸ ®êng lèi kinh tÕ cña
§¶ng thµnh nh÷ng môc tiªu, tèc ®é ph¸t triÓn cÇn ph¶i ®¹t tíi
vµ x¸c ®Þnh thø tù môc tiªu. Do ®ã kh«ng nh÷ng cÇn coi träng
mµ ph¶i n©ng cao kÕ ho¹ch ho¸ nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Thø hai, Nhµ níc t¹o m«i trêng, ®iÒu kiÖn cho c¸c ho¹t
®éng kinh tÕ. §iÒu kiÖn quan träng hµng ®Çu lµ sù æn ®Þnh
vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ x· héi ®Ón c¸c tæ chøc kinh tÕ, c¸c chñ
thÓ kinh doanh hµng ho¸ yªn t©m bá vèn ®Çu t, më réng s¶n
xuÊt..
X©y dùng ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng bao gåm
thÞ trêng hµng tiªu dïng, t liÖu s¶n xuÊt, søc lao ®éng, tiÒn tÖ
s¶n phÈm khoa häc, dÞch vô...
Ph¸t triÓn hÖ thèng th«ng tin kinh tÕ, khoa häc c«ng
nghÖ, c¸c dù b¸o vÒ mÆt hµng gi¸ c¶ c¸c nhu cÇu cña thÞ tr-
êng trong vµ ngoµi níc.
X©y dùng míi vµ n©ng cÊp dÇn c¬ së h¹ tÇng cïng víi sù
ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸. Bao gåm c¬ së h¹ tÇng vÒ tµi
chÝnh tiÒn tÖ vµ c¬ së h¹ tÇng x· héi.
Thø ba, Nhµ níc ®iÒu tiÕt thÞ trêng b»ng c¸c c«ng cô nh :

15
 16
Ph¸p luËt:qu¶n lÝ Nhµ níc trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng chñ
yÕu b»ng ph¸p luËt. Ph¸p luËt, quan träng lµ hÖ thèng ph¸p
luËt kinh tÕ, t¹o hµnh lang an toµn cho c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh, b¶o ®¶m kØ c¬ng cho c¸c ho¹t ®éng cña ®êi sèng
kinh tÕ x· héi. Do ®ã cÇn cã hÖ thèng ph¸p luËt ®ång bé,
thèng nhÊt vµ tõng bíc hoµn chØnh kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu
ph¸p luËt g©y nhiÒu kÏ hë trong qu¶n lÝ. §ã lµ mét nguyªn
nh©n quan träng cña nh÷ng hµnh vi l¹m dông tiªu cùc tham
nhòng bu«n lËu, ¨n c¾p tµi s¶n quèc gia g©y hçn lo¹n trong c¸c
ho¹t ®éng kinh tÕ.
C¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ :trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸, chÝnh s¸ch kinh tÕ lµ mét c«ng cô cùc k× s¾c
bÐn vµ tríc hÕt lµ chÝnh s¸ch tµi chÝnh tiÒn tÖ tÝn dông, chÝnh
s¸ch th¬ng m¹i vµ thuÕ quan, chÝnh s¸ch c«ng nghÖ vµ
chuyÓn giao c«ng nghÖ...
Thø t, sù kiÓm so¸t cña Nhµ níc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh
tÕ. KiÓm so¸t lµ nh»m thiÕt lËp c¸c trËt tù kØ c¬ng trong ho¹t
®éng kinh tÕ, b¶o vÖ tµi s¶n quèc gia, lîi Ých cña ngêi lao
®éng vµ gãp phÇn thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi, Nhµ níc thùc
hiÖn kiÓm kª kiÓm so¸t ®¨ng kÝ kinh doanh, ho¹t ®éng kinh
doanh, chÊt lîng s¶n phÈm, tµi chÝnh... ®èi víi mäi ho¹t ®éng
s¶n xuÊt lu th«ng.
Trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ th× vai trß
ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®¶m b¶o nÒn kinh
tÕ theo ®óng môc tiªu ®· ®Þnh lµ quan träng nhÊt.
2. 1.2. Thùc tr¹ng vÒ ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
NhËn thøc ®îc vai trß to lín cña gi¸o dôc trong sù nghiÖp
®æi míi vµ ph¸t triÓn, nghÞ quyÕt lÇn thø 4 BCHTW §¶ng kho¸
VII ®· chØ râ “ cïng víi khoa häc vµ c«ng nghÖ, gi¸o dôc vµ
®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu, lµ ®éng lùc thóc ®Èy vµ lµ
mét®iÒu kiÖn c¬ b¶n ®Ó b¶o ®¶m viÖc thùc hiÖn nh÷ng
môc tiªu kinh tÕ x· héi. Gi¸o dôc lµ quèc s¸ch hµng ®Çu thÓ
hiÖn ë c¸c quan ®iÓm c¬ b¶n sau :

16
 17
Thø nhÊt, ®Çu t cho gi¸o dôc lµ mét d¹ng ®Çu t ph¸t
triÓn v× nã lµ ®éng lùc ®Ó t¨ng trëng kinh tÕ. Gi¸o dôc cung
cÊp cho nÒn kinh tÕ mét lùc lîng lao ®éng cã tay nghÒ giái cã
trÝ tuÖ cao cã n¨ng lùc thùc sù. §Ó thùc hiÖn ®îc th× ph¶i ®æi
míi liªn tôc m« h×nh gi¸o dôc. Khi gi¸o dôc trë thµnh ®éng lùc
t¨ng trëng kinh tÕ th× ng©n s¸ch cho gi¸o dôc kh«ng cßn lµ
g¸nh nÆng cho x· héi n÷a.
Thø hai, ®ã lµ quan ®iÓm x· héi ho¸ gi¸o dôc ®µo t¹o.
Ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ph¶i mang tÝnh chÊt x· héi ho¸
cao lµ sù nghiÖp cña toµn d©n. Khi gi¸o dôc cã tÝnh x· héi th×
mäi thµnh viªn trong céng ®ång ®Òu cã tr¸ch nhiÖm quan
t©m gãp søc lùc tiÒn cña ph¸t triÓn gi¸o dôc. MÆt kh¸c mäi
thµnh viªn ®Òu ph¶i cã nghÜa vô häc tËp v× nã mang l¹i lîi Ých
trùc tiÕp cho b¶n th©n, cho c¸c doanh nghiÖp vµ cho toµn x·
héi. Cho nªn ngêi ®i häc ph¶i cã nghÜa vô ®ãng gãp häc phÝ,
ngêi sö dông lao ®éng qua ®µo t¹o ph¶i ®ãng gãp chi phÝ
®µo t¹o.
Thø ba trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ph©n ho¸ giµu
nghÌo do ®ã ®Ó c«ng b»ng trong c¬ héi gi¸o dôc vµ ®µo t¹o,
t¹o nªn sù ®ång ®Òu gi÷a c¸c vïng §¶ng vµ Nhµ níc cã c¸c
chÝnh s¸ch u tiªn ph¸t triÓn.
Thø t, u tiªn x©y dùng c¸c c¬ së ®µo t¹o cã chÊt lîng cao.
Bëi v× khi quy m« gi¸o dôc më réng th× kh«ng thÓ ph¸t triÓn
®Òu kh¾p trªn diÖn réng c¸c trêng cã chÊt lîng nh nhau. Do
®ã ph¶i tËp trung ph¸t triÓn mét bé phËn nhá gi¸o dôc cã chÊt
lîng cao. Bé phËn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cã chÊt lîng cao sÏ lµ h¹t
nh©n ®Ó tõ ®ã gióp cho viÖc n©ng cao chÊt lîng cña c¶ hÖ
thèng gi¸o dôc.
Gi¸o dôc VIÖT NAM ®ang ®øng tríc nh÷ng th¸ch thøc to
lín tríc yªu cÇu ®æi míi kinh tÕ x· héi vµ tríc yªu cÇu c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®aÞ ho¸ tríc søc Ðp vÒ nguy c¬ tôt hËu so víi
c¸c níc trong khu vùc. Trong vßng 20 n¨m tíi gi¸o dôc VIÖT NAM
ph¶i thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu c¬ b¶n : n©ng cao d©n trÝ,
®µo t¹o nh©n lùc vµ båi dìng nh©n tµi.

17
 18
Môc tiªu thø nhÊt lµ n©ng cao mÆt b»ng d©n trÝ. VËn
®éng thanh thiÕu niªn díi 23 tuæi ®i häc ®Ó n©ng sè n¨m ®i
häc trung b×nh cña ngêi d©n ë møc 5 hiÖn nay lªn 9 vµo n¨m
2020. MÆt b»ng d©n trÝ ®îc n©ng lªn vµ biÓu hiÖn cña nã lµ
ngêi cã tr×nh ®é v¨n ho¸ phæ th«ng n¾m ®îc kiÕn thøc khoa
häc c«ng nghÖ c¬ b¶n. Thø hai lµ t¨ng häc sinh c¸c cÊp häc liªn
tôc. Thø ba lµ n©ng tØ lÖ nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é cö nh©n
tiÕn sÜ ngang b»ng víi c¸c níc trong khu vùc.
Môc tiªu thø hai lµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. TËp trung tríc
hÕt vµo ®µo t¹o híng nghiÖp cho häc sinh mét c¸ch thiÕt thùc.
§Ó cho mäi ngêi cã kÜ n¨ng lao ®éng kÜ thuËt liªn tôc t¨ng lªn
30% vµo n¨m 2020. T¨ng tØ lÖ lao ®éng ®îc ®µo t¹o nghÒ ë
møc 60% n¨m 2020.
Môc tiªu thø ba lµ båi dìng nh©n tµi v× nh©n tµi lµ ®éng
lùc cña sù ph¸t triÓn, lµ ®éng lùc t¹o nªn c¸c thÕ m¹nh trong
hîp t¸c vµ c¹nh tranh quèc tÕ. §Ó båi dìng nh©n tµi Nhµ níc chñ
tr¬ng thµnh lËp mét bé phËn gi¸o dôc cã chÊt lîng cao cã quy
m« vµ chÊt lîng ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ ®ã lµ c¸c trêng ®iÓm ë
bËc häc phæ th«ng vµ mét sè trêng ®¹i häc quèc gia ®µo t¹o
®a nghµnh. N©ng dÇn tØ lÖ häc sinh ë c¸c trêng nµy lªn 20%
vµo n¨m 2020. Song song víi ®µo t¹o ë trong níc båi dìng ®µo
t¹o ë níc ngoµi còng rÊt quan träng, ph¶i thêng xuyªn cö c¸c
c¸n bé khoa häc qu¶n lÝ chñ chèt ®i ®µo t¹o ë níc ngoµi.
Quy m« gi¸o dôc kh«ng ngõng ph¸t triÓn ë c¸c nghµnh
häc, c¸c cÊp häc. Nhng sù ph¸t triÓn kh«ng ®ång ®Òu qua c¸c
thêi k×. Thêi k× tríc ®æi míi gi¸o dôc, gi¸o dôc ViÖt Nam tu©n
theo c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Gi¸o dôc vµ ®µo t¹o ®îc
nhµ níc cÊp ng©n s¸ch hoµn toµn c¸c chØ tiªu gi¸o dôc ®îc ®Ò
ra trong kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi nhµ níc cã kÕ ho¹ch
ph©n bæ vµ sö dông lùc lîng lao ®éng ®· qua ®µo t¹o. Do ®ã
møc t¨ng quy m« gi¸o dôc do nhµ níc ho¹ch ®Þnh vµ n¨m sau
lu«n cao h¬n n¨m tríc. Thêi k× ®æi míi quy m« gi¸o dôc cã
nh÷ng biÕn ®éng lín lóc ®Çu cã sù gi¶m sót ®ét ngét vµ sau
®ã t¨ng dÇn nhng møc t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ. Theo sè liÖu cña

18
 19
Tæng Côc thèng kª th× n¨m häc 1986-1987 c¶ níc cã 12482, 9
ngh×n häc sinh phæ th«ng th× n¨m häc 1990-1991 con sè ®ã
lµ 11882, 9 ngh×n gi¶m 5%. Nh÷ng n¨m sau sè häc sinh phæ
th«ng ®· t¨ng lªn. So víi tØ lÖ t¨ng d©n sè trong ®é tuæi ®i
häc th× møc t¨ng lîng häc sinh ®Õn trêng kh«ng ®¸ng kÓ. Nãi
kh¸c ®i lµ tØ lÖ häc sinh trong ®é tuæi ®i häc gi¶m ®i, thÝ dô
n¨m häc 86-87 c¶ níc cã 910, 6 ngh×n th× n¨m 90-91 chØ cßn
524, 2 ngh×n, gi¶m 73%. Sè häc sinh trong ®é tuæi ®i häc
trung häc liªn tôc gi¶m tõ n¨m 90-93, phÇn lín nh÷ng ngêi bá
häc lµ con em lao ®éng nghÌo hoÆc con em n«ng d©n hä trë
thµnh lao ®éng chÝnh, mét bé phËn kh¸c lµ con em c¸c gia
®×nh thµnh thÞ hä cÇn cã viÖc lµm ®Ó n©ng cao møc sèng
t×m viÖc lµm trong c¸c c¬ së t nh©n. N¨m 1991-1992 lµ n¨m
häc chÆn ®øng t×nh tr¹ng xuèng cÊp vÒ quy m« gi¸o dôc ë c¸c
cÊp häc. Trong hai n¨m häc sau ®ã sè lîng häc sinh c¸c cÊp
häc phæ th«ng ®· t¨ng lªn víi møc t¨ng hµng n¨m lµ 5%vµ 7%.
§iÓm næi bËt cña nÒn gi¸o dôc ViÖt Nam lµ tØ lÖ häc sinh
n÷ so víi tØ lÖ häc sinh nam trong nhiÒu n¨m lµ kh«ng thay
®æi ë c¸c bËc häc phæ th«ng vµ lµ 93-94%. §ã lµ thùc tÕ ®·
cã t¹i VIÖT NAM trong khi ë c¸c níc ®«ng d©n kh¸c nh Trung
Quèc, ¢n §é kh«ng cã.
So víi thêi k× tríc n¨m 1986 th× sè häc sinh trung häc
chuyªn nghiÖp vµ c¸c trêng d¹y nghÒ gi¶m nhanh n¨m 86-87 cã
156 ngh×n th× n¨m 90-91 lµ 135, 4 ngh×n gi¶m 15%. Quy m«
häc sinh trung häc chuyªn nghiÖp ®· t¨ng tõ n¨m 90-91 ®Õn
nay nhng xu thÕ kh«ng râ rµng. Quy m« ®µo t¹o sinh viªn ®¹i
häc vµ cao ®¼ng cã nhiÒu biÕn ®éng lín. Mçi n¨m cã kho¶ng
20 ngh×n sinh viªn ®¹i häc cao ®¼ng chÝnh quy tèt nghiÖp.
TØ lÖ sinh viªn ®¹i häc cao ®¼ng trong ®é tuæi ®i häc cña
ViÖt Nam lµ 2, 3-2, 5%. TØ lÖ nµy cao h¬n møc 2% cña Trung
Quèc nhng l¹i thÊp h¬n so víi møc 16% cña Th¸i Lan, 10% cña
In®«nªxia vµ 40% cña Hµn Quèc. Thêi k× ®Çu sè lîng sinh viªn
gi¶m sót nhng t¨ng nhanh trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. NhiÒu
nghiªn cøu cho thÊy t×nh h×nh trªn cã hai lÝ do. Thø nhÊt

19
 20
h×nh thøc gi¸o dôc phong phó vµ cã nhiÒu ®æi míi. Thø hai
møc sèng cña nhiÒu tÇng líp d©n c ®· t¨ng lªn nhiÒu ngêi cã
nguyÖn väng häc cao h¬n ®Ó n©ng cao ®Þa vÞ x· héi cña
m×nh.
HÖ thèng gi¸o dôc më réng.
HÖ thèng gi¸o dôc ViÖt Nam bao gåm gi¸o dôc mÇm non
mÉu gi¸o, gi¸o dôc phæ th«ng, gi¸o dôc ®¹i häc vµ trung häc
chuyªn nghiÖp. Sau gi¸o dôc ®¹i häc vµ hÖ thèng gi¸o dôc cao
häc tõ 3 ®Õn 5 n¨m ®Ó ®µo t¹o th¹c sÜ vµ tiÕn sÜ. Sè trêng
häc ph¸t triÓn nhanh mçi lµng x· cã Ýt nhÊt mét trêng tiÓu häc
hoÆc trung häc c¬ së. Tríc t×nh h×nh ph¶i t¨ng sè lîng ngêi cã
tr×nh ®é chuyªn m«n cao, Nhµ níc chñ tr¬ng ph¸t triÓn hÖ
thèng ®µo t¹o ®¹i häc vµ cao ®¼ng. Trong ®iÒu kiÖn thiÕu
gi¸o viªn ®¹i häc, gi¸o dôc ViÖt Nam chñ tr¬ng lÊy ngêi tr×nh
®é ®¹i häc d¹y ®¹i häc vµ ®©y lµ trêng hîp ngo¹i lÖ bëi v×
hÇu hÕt c¸c níc trong khu vùc thêng mêi c¸c gi¸o s níc ngoµi.
B»ng con ®êng ®ã gi¸o dôc ®¹i häc cao ®¼ng ViÖt Nam ®·
më réng quy m« mét c¸ch nhanh chãng vµ cã kh¶ n¨ng ®µo t¹o
®a nghµnh. HiÖn nay ViÖt Nam cã 109 trêng ®¹i häc, cao
®¼ng vµ ®µo t¹o h¬n 200 nghµnh häc. Quy m« gi¸o dôc vµ
®µo t¹o më réng trong suèt 50 n¨m qua ®ßi hái sè gi¸o viªn
t¨ng lªn ®Ó ®¸p øng nhu cÇu ®ã HiÖn t¹i c¶ níc cã 467, 4
ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng, trong ®ã cã 288, 2 ngh×n tiÓu
häc, 142, 2 trung häc c¬ së vµ 37 ngh×n phæ th«ng trung häc.
C¶ níc cã kho¶ng 9, 7 ngh×n gi¸o viªn trung häc chuyªn nghiÖp
6, 2 ngh×n gi¸o viªn d¹y nghÒ vµ 22 ngh×n gi¶ng viªn ®¹i häc
vµ cao d¼ng.
Tríc t×nh h×nh chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng biªn
chÕ gi¸o dôc kh«ng t¨ng ®êi sèng mét bé phËn ®éi ngò gi¸o
viªn gÆp khã kh¨n do ®ã mét sè bá nghÒ. N¨m häc 94-95 ®·
cã 20 ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng xin th«i viÖc cã nghÜa lµ n¨m
®â thiÕu 60 ngh×n gi¸o viªn phæ th«ng chñ yÕu lµ gi¸o viªn ë
bËc tiÓu häc. ThiÕu gi¸o viªn phæ th«ng ®· trë thµnh vÊn ®Ò
bøc xóc trong nhiÒu n¨m.

20
 21
HÖ thèng ®µo t¹o t¹i chøc.
Trong chÝnh s¸ch gi¸o dôc vµ ®µo t¹o h×nh thøc gi¸o dôc
t¹i chøc rÊt ®îc Nhµ níc quan t©m h×nh thøc nµy sÏ ®¸p øng
®îc 3 yªu cÇu cÊp b¸ch. Thø nhÊt ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
bæ sung vµo lùc lîng lao ®éng nh÷ng ngêi cã tr×nh ®é cao
h¬n. Thø hai t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi nghÌo hoÆc nh÷ng ngêi
®ang lµm viÖc t¹i c¸c c¬ quan kh«ng cã ®iÒu kiÖn häc tËp
chÝnh quy tËp trung cã thÓ häc tËp ®¹i häc vµ sau ®¹i häc. Thø
ba kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu hôt ®éi ngò cã chuyªn m«n cao
®Ó x©y dùng ®Êt níc sau nh÷ng n¨m bÞ chiÕn tranh tµn ph¸.
Sè sinh viªn ®¹i häc t¹i chøc liªn tôc t¨ng tõ 91 ®Õn 95. N¨m
91-92 chØ cã kho¶ng 17 ngh×n häc viªn ®Õn n¨m 94-95 con sè
®ã lµ 66, 4 ngh×n tèc ®é t¨ng kh¸ nhanh so víi c¸c n¨m tríc
®ã. H×nh thøc ®µo t¹o t¹i chøc còng rÊt quan t©m ®Õn yªu
cÇu ®µo t¹o nghÒ míi vµ ®µo t¹o l¹i nghÒ. HÖ thèng ®µo t¹o t¹i
chøc ®· cã nh÷ng ®ãng gãp to lín ph¸t triÓn ®éi ngò c¸n bé,
trÝ thøc v¬n lªn tr×nh ®é cao ®Ó lµm chñ c¸c lÜnh vùc khoa
häc c«ng nghÖ.
Hîp t¸c quèc tÕ trong lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o.
Trong suèt thêi k× 51-90 c¸c níc Liªn X« vµ §«ng ¢u,
Trung Quèc ®· ®µo t¹o cho ViÖt Nam h¬n 52000 sinh viªn,
nghiªn cøu sinh, thùc tËp sinh. Trong cïng thêi gian ®ã cã mét
sè Ýt sinh viªn ViÖt Nam ®îc c¸c níc Ph¸p Thuþ §iÓn NhËt B¶n
gióp ®µo t¹o. §Õn cuèi 1994 do sù më réng giao lu quèc tÕ ViÖt
Nam ®· cã 1900 sinh viªn 394sinh viªn cao häc 715 nghiªn cøu
sinh 298 thùc tËp sinh ®ang häc tËp vµ nghiªn cøu t¹i 25 níc
trªn thÕ giíi. NhiÒu níc trªn thÕ giíi vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ ®·
gióp ViÖt Nam x©y dùng hµng ngh×n phßng häc, thiÕt bÞ vµ
®å dïng häc tËp. Sù hîp t¸c trªn ®· gióp ViÖt Nam b¾t kÞp víi
nh÷ng thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt míi.
So víi c¸c níc thu nhËp b×nh qu©n ®Çu ngíi thÊp nh ViÖt
Nam th× nÒn gi¸o dôc nh ViÖt Nam vÉn ®îc xÕp vµo lo¹i kh¸.
Tuy nhiªn vÉn cßn béc lé mét sè mÆt yÕu kÐm sau:

21
 22
- M« h×nh gi¸o dôc ®a nghµnh vµ chuyªn m«n hÑp kh«ng
thÝch nghi kÞp vêi xu thÕ ®æi míi. NhiÒu n¨m ®· x¶y ra sù
mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o vµ sö dông. Sè lîng lín sinh viªn ra
trêng kh«ng cã viÖc lµm l·ng phÝ ghª gím nguån tri thøc vµ ¶nh
hëng tiªu cùc ®Õn môc tiªu häc tËp vµ dÉn ®Õn tØ lÖ bá häc
cao cña häc sinh phæ th«ng.
- C¬ cÊu ®µo t¹o kh«ng hîp lÝ gi÷a ®µo t¹o ®¹i häc vµ ®µo
t¹o nghÒ. Trong khi cÇn gi¶i quyÕt viÖc lµm th× më réng quy
m« d¹y nghÒ mhng quy m« ®µo t¹o ®¹i häc l¹i më réng do xu
thÕ thanh niªn vµo ®¹i häc t¨ng.
- ChÊt lîng gi¸o dôc nh÷ng n¨m gÇn ®©y cã sù gi¶m sót ë
nhiÒu cÊp cã nhiÒu lÝ do nh : häc sinh bá häc, chÊt lîng gi¸o
viªn c¸c cÊp ®Òu yÕu theo ®¸nh gi¸ cña Bé gi¸o dôc th× gi¸o
viªn kh«ng ®¹t tiªu chuÈn lµ 60-70%, t×nh tr¹ng thiÕu s¸ch
gi¸o khoa ë tÊt c¶ c¸c cÊp vµ gi¸o tr×nh ®¹i häc kh«ng ®îc cËp
nhËt th«ng tin tri thøc hiÖn ®¹i.
2.1.3. Thùc tr¹ng vÒ vai trß huy ®éng vèn vµ qu¶n lÝ
vèn cña nhµ níc:
Tríc ®æi míi trong c¬ chÕ qu¶n lÝ kinh tÕ quan liªu bao
cÊp cña mét nÒn kinh tÕ chØ huy ViÖt Nam kh«ng cã thÞ trêng
tµi chÝnh víi mét hÖ thèng tµi chÝnh tËp trung mäi nguån vèn
vµo tay Nhµ níc ®Ó ph©n phèi theo kÕ ho¹ch cho tõng dù ¸n
®Çu t tõng xÝ nghiÖp. Khi c«ng cuéc ®æi míi ®îc tuyªn bè vµo
cuèi n¨m 1986 vµ chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh
phÇn th× chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®· cã sù chuyÓn ®æi mét c¸ch
m¹nh mÏ tõ c¬ chÕ ®Çu t trùc tiÕp b»ng Ng©n s¸ch sang tÝn
dông ®Çu t më réng liªn doanh liªn kÕt huy ®éng mäi nguån
vèn trong vµ ngoµi níc.
Sù chuyÓn biÕn vÒ chÝnh s¸ch tµi chÝnh ®· lµm thay ®æi
lín trong c¬ cÊu vèn ®Çu t níc ta. Tríc kia nguån vèn chØ toµn
tõ ng©n s¸ch nhng khi sang kinh tÕ thÞ trêng th× c¸c nguån
vèn ®îc gi¶i phãng vµ lµn sãng ®Çu t d©ng lªn m¹nh mÏ ë tÊt
c¶ c¸c khu vùc. NÕu nh n¨m 1988 tØ lÖ ®Çu t cña nÒn kinh tÕ
chØ ®¹t 8, 9%GDP th× ®Õn n¨m 1991 tØ lÖ tiÕt kiÖm lµ 10,

22
 23
1%vµ tØ lÖ ®Çu t lµ 15%. N¨m 1994 tØ lÖ t¬ng øng lµ 16, 7 vµ
24%. TØ lÖ tiÕt kiÖm vµ ®Çu t ®Òu t¨ng nhanh vµ m¹nh ë c¶
hai khu vùc Nhµ níc vµ t nh©n. NÕu nh n¨m 1991 phÇn thu
ng©n s¸ch cña chÝnh phñ vÊn cha ®ñ chi thêng xuyªn th× n¨m
1992 ®· b¾t ®Çu cã tiÕt kiÖm va n¨m 1994 tØ lÖ tiÕt kiÖm lµ
4, 5 % GDP. khu vùc t nh©n n¨m 1994 tØ lÖ tiÕt kiÖm cña hé
gia ®×nh ®¹t trªn 11% GDP trong ®ã tù ®Çu t cña khu vùc
nµy ®¹t 6, 5% GDP phÇn cßn l¹i ®îc cung cÊp cho khu vùc
doanh nghiÖp vµ chÝnh phñ. Tuy nhiªn mét phÇn ®¸ng kÓ
5%GDP ®îc ®Çu t vµo x©y dùng nhµ ë do ®ã phÇn chi cho
®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ cßn thÊp. Trong 5 n¨m 1991- 1995 íc
tÝnh huy ®éng vèn nguèn vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn cña toµn x·
héi ®¹t 15- 16 tØ USD trong ®ã Nhµ níc chiÕm 43% (bao gåm
®Êu t tõ ng©n s¸ch Nhµ níc tÝn dông ®Çu t Nhµ níc vµ doanh
nghiÖp Nhµ níc tù ®Çu t ) phÇn vèn tõ ®Çu t trùc tiÕp níc
ngoµi chiÕm 37% ®Çu t cña d©n lµ 20%. ChÝnh phñ ®Çu t
nhiªu h¬n cho h¹ tÇng kinh tÕ x· héi. §Çu t cña nh©n d©n dÉn
tíi nhiÒu cë së s¶n xuÊt cña t nh©n ®îc h×nh thµnh vµ ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶ phÇn lín lµ cã quy m« nhá vµ võa nhng còng
cã mét sè doanh nghiÖp t nh©n lín thu hót nhiÒu lao ®éng.
So s¸nh víi mét sè c¸c níc Asean tØ lÖ tÝch luü vµ ®Çu t
cña ViÖt Nam ®Òu thÊp h¬n nhiÒu. §iÒu ®ã cho thÊy viÖc huy
®éng vèn ®Çu t cho ph¸t triÓn kinh tÕ ë ViÖt Nam tuy cã
nh÷ng kÕt qu¶ ban ®Çu nhng vÉn lµ mét lÜnh vùc nãng báng
vµ th¸ch thøc lín, l©u dµi ®èi víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸.
ThÞ trêng tµi chÝnh.
ThÞ trêng tµi chÝnh ViÖt Nam gåm 3 yÕu tè cÊu thµnh lµ:
thÞ trêng ngÇm, tÝn dông th«ng qua hÖ thèng Ng©n hµng vµ
thÞ trêng ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu.
ThÞ trêng ngÇm ®îc h×nh thµnh mét c¸ch tù ph¸t ®Ó ®¸p
øng c¸c quan hÖ cung cÇu vÒ vèn trong néi bé khu vùc d©n c.
ThÞ trêng nµy ph¸t triÓn m¹nh vµo 1988- 1992 do hÖ thèng
ng©n hµng cha ph¸t triÓn kÞp ®Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vÒ vèn

23
 24
®ét ngét t¨ng trong qu¸ tr×nh ®æi míi. §Æc ®iÓm cña thÞ tr-
êng nµy lµ thêi thêi gian cho vay ng¾n, l·i suÊt cao nhng viÖc
vay vµ cho vay ®¬n gi¶n thuËn tiÖn. Tuy nhiªn ®é rñi ro cao
v× vËy giai ®o¹n 1990-1993 ®· x¶y ra t×nh tr¹ng ®æ vì cña
c¸c tæ chøc “hä ” vµ “hôi ” do viÖc nh÷ng ngêi vay tiÒn mÊt
kh¶ n¨ng thanh to¸n hoÆc lÊy tiÒn råi bá trèn. Tíi nay thÞ trêng
nµy ®· thu hÑp vµ chiÕm mét tØ lÖ nhá.
ThÞ trêng tÝn dông ng©n hµng.
ThÞ trêng tÝn dông th«ng qua ng©n hµng lµ thÞ trêng vèn
chñ yÕu vèn chñ yÕu hiÖn nay t¹i ViÖt Nam. HÖ thèng ng©n
hµng ®· cã bíc tiÕn ®¸ng kÓ trong nh÷ng n¨m ®æi míi n¨m
1988 ph¸p lÖnh ng©n hµng, hîp t¸c x· tÝn dông vµ c«ng ty tµi
chÝnh ®îc ban hµnh vµ cã hiÖu lùc tõ n¨m 1990 ®· cho phÐp
thµnh lËp c¸c lo¹i ng©n hµng sau ng©n hµng th¬ng m¹i quèc
doanh, ng©n hµng th¬ng m¹i cæ phÇn, chi nh¸nh ng©n hµng
níc ngoµi më t¹i ViÖt Nam, ng©n hµng liªn doanh, hîp t¸c x· tÝn
dông. Tõ khi cã ph¸p lÖnh nµy hÖ thèng ng©n hµng ®· m¹nh c¶
vÒ sè lîng vµ chÊt lîng. TÝnh b×nh qu©n cø 20000 ngêi d©n cã
mét chi nh¸nh ng©n hµng. Con sè nµy so víi c¸c níc trªn thÕ giíi
cßn thÊp nhng lµ bíc tiÕn ®¸ng kÓ cña ViÖt Nam. HÖ thèng
ng©n hµng huy ®éng tiÒn göi cña c¸c tæ chøc kinh tÕ vµ cña
c¸c tÇng líp d©n c th«ng qua hÖ thèng quü tiÕt kiÖm vµ hîp t¸c
x· tÝn dông. Ng©n hµng ®· ®a d¹ng ho¸ c¸c h×nh thøc huy
®éng vèn víi nhiÒu h×nh thøc hÊp dÉn. Møc t¨ng huy ®éng
vèn cña n¨m hÖ thèng ng©n hµng n¨m 1994 ®¹t 160% n¨m
1993 chiÕm 70% tæng nguån vèn huy ®éng n¨m 1994 ®·
chiÕm 20% GDP.
ThÞ trêng tr¸i phiÕu cæ phiÕu.
Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸
doanh nghiÖp nhµ níc lµ mét sù thóc ®Èy thÞ trêng tr¸i phiÕu
cæ phiÕu ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu dùa
trªn c¸c v¨n b¶n ph¸p lÝ sau :
- LuËt c«ng ty ban hµnh 1990 quy ®Þnh vÒ viÖc ph¸t hµnh
cæ phiÕu tr¸i phiÕu cña c¸c c«ng ty cæ phÇn.

24
 25
- QuyÕt ®Þnh 202 Ttg 8-6-1991 ban hµnh quy chÕ t¹m
thêi vÒ ph¸t hµnh cæ phiÕu tr¸i phiÕu doanh nghiÖp nhµ níc
- LuËt doanh nghiÖp ban hµnh th¸ng 4- 1995.
- NghÞ ®Þnh 23CP ngµy 22 - 3 –1995 vÒ viÖc ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu quèc tÕ.
ThÞ trêng tr¸i phiÕu cæ phiÕu ®· cã sù ph¸t triÓn cao h¬n
nhng cho tíi nay quy m« thÞ trêng cßn nhá bÐ. Sè lîng cæ
phiÕu cßn Ýt gi¸ trÞ cæ phiÕu cha ®Õn 1% GDP thêi h¹n c¸c
lo¹i tr¸i phiÕu tíi 90% lµ ng¾n h¹n (díi 1 n¨m ) cßn l¹i tõ 1-3
n¨m.
Th¸ng 7-2000 níc ta thµnh lËp së giao dÞch chøng kho¸n
®Çu tiªn t¹i thµnh phè Hå ChÝ Minh ®©y lµ mét bíc tiÕn vît bËc
tuy nhiªn hµng ho¸ cho thÞ trêng nµy cßn qu¸ Ýt thÞ trêng cha
cã sù s«i ®éng. Cha cã sù chuÈn mùc vÒ c«ng khai ho¸, vÕ kÕ
to¸n kiÓm to¸n ®èi víi c¸c c«ng ty ph¸t hµnh tr¸i phiÕu cæ
phiÕu ®iÕu ®ã lµm cho ngêi ®©u t lo ng¹i v× sù rñi do cña c¸c
cæ phiÕu tr¸i phiÕu do c¸c c«ng ty ph¸t hµnh.
§Çu t trùc tiÕp (FDI).
Tæng vèn ®Çu t tuy t¨ng nhanh t¨ng 50% hµng n¨m
trong thêi k× 1989-1995 nhng vÉn cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu
vµ kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ trêng vèn cho qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ë ViÖt Nam. Tæng vèn ®Çu t ®îc thùc
hiÖn chiÕm tØ träng 34% vèn ®¨ng kÝ t¬ng ®èi kh¸ nhng ®ã
cha ph¶i lµ tØ träng cao nhÊt cã thÓ ®¹t ®îc do nhiÕu nguyªn
nh©n g©y chËm trÔ viÖc thùc hiÖn dù ¸n nh kÐo dµi thêi gian
xÐt cÊp ®Êt gi¶i phãng mÆt b»ng vµ nhiÒu thñ tôc rêm rµ
kh¸c.
HÖ thèng chÝnh s¸ch cha hoµn thiÖn thiÕu ®ång bé,
kh«ng ®ñ møc cô thÓ thêng hay thay ®æi, ®Æc biÖt viÖc thi
hµnh ph¸p luËt cßn tuú tiÖn. Quy ho¹ch kinh tÕ vµ l·nh thæ kªu
gäi vèn ®Çu t níc ngoµi cha ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ triÓn khai
chËm ch¹p g©y bÞ ®éng cho c¶ hai phÝa ®Çu t vµ xÐt duyÖt
dù ¸n. HiÖn nay ViÖt Nam cha cã nhiÒu ®èi t¸c m¹nh cã ý
nghÜa chiÕn lîc l©u dµi. ViÖc gãp vèn cña bªn ViÖt Nam trong

25
 26
nhiÒu dù ¸n qu¸ thÊp, chñ yÕu b»ng quyÒn sö dông ®Êt. Trong
mét sè dù ¸n bªn níc ngoµi gãp vèn b»ng thiÕt bÞ c«ng nghÖ
l¹c hËu víi gi¸ cao vµ bªn ViÖt Nam cßn cã nhiÒu s¬ hë trong
tiªu thô s¶n phÈm.
ViÖn trî ph¸t triÓn chÝnh thøc (ODA ).
Thêi k× 1991-1995 gi¸ trÞ ODA cho ViÖt Nam b×nh qu©n
mçi n¨m ®¹t kho¶ng 480 triÖu USD. Thùc tÕ cho thÊy tiÒm
n¨ng vèn níc ngoµi tuy lín nhng viÖc khai th¸c huy ®éng cßn
nhiÒu khã kh¨n vµ cßn ®ang ë møc thÊp.
Th¸ng 11-1993 c¸c nhµ tµi trî t¹i Héi nghÞ quèc tÕ t¹i Pari
cam kÕt hç trî ph¸t triÓn 1, 86 tØ USD vµo th¸ng 11-1994 nhãm
t vÊn cam kÕt hç trî ph¸t triÓn 1, 95 tØ USD. VÊn ®Ò lµ ph¶i
gi¶i ng©n, tiÕp nhËn nhanh chãng vµ sù dông cã hiÖu qu¶ ViÖt
Nam vÉn trong t×nh tr¹ng thiÕu quy ho¹ch chung vÒ kªu gäi
ODA lµm c¬ së cho viÖc vËn ®éng c¸c dù ¸n cô thÓ. Ph©n bè
dµn tr¶i thêi gian thÈm ®Þnh kÐo dµi, gi¶i phãng ®Òn bï di
d©n chËm ch¹p nhÊt lµ ®èi víi c¸c dù ¸n cÇn diÖn tÝch mÆt
b»ng lín
HiÖn nay cha cã sè liÖu thèng kª chÝnh thøc cho phÐp
nghiªn cøu tin cËy vµ chi tiÕt vÒ c¬ cÊu vµ hiÖu qu¶ vèn ®Çu
t t¹i ViÖt Nam. Theo nhiÒu tµi liÖu th× thêi k× 1989-1994 hÖ sè
ICOR cña ViÖt Nam vµo kho¶ng 1, 8-2, 4 trong n«ng nghiÖp 1, 5
®Õn 2, 0 trong c«ng nghiÖp 2, 5 ®Õn 3, 0 vµ trong dÞch vô vµ
kÕt cÊu h¹ tÇng 3, 0 ®Õn 4, 0 hoÆc h¬n n÷a.
HÖ sè ICOR cña ViÖt Nam ®îc ®µnh gi¸ lµ thÊp so víi nhiÒu
níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c. C¸c chuyªn gia cña ng©n hµng thÕ
giíi ®a ra 3 lÝ do gi¶i thÝch cho ®iÒu trªn lµ :
 Mét lµ nhiÒu dù ¸n ®Çu t lín tõ thËp kØ tríc ®Õn giai ®o¹n
ph¸t huy hÕt c«ng suÊt.
 Hai lµ do t¸c ®éng cña c¬ chÕ míi lµm cho c¸c tiÒm n¨ng
®îc ph¸t huy tèt h¬n mµ kh«ng cÇn thªm vèn.
 Ba lµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt cÇn nhiÒu lao ®éng mµ kh«ng
cÇn nhiÒu vèn ®· cã bíc ph¸t triÓn kh¸ trong nh÷ng n¨m qua.

26
 27
2.1.4. Thùc tr¹ng vÒ vai trß qu¶n lý cña nhµ níc vÒ
th¬ng m¹i vµ thuÕ quan
Trong thêi k× tríc ®æi míi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ thuÕ
quan bÞ chi phèi bëi nguyªn t¾c Nhµ níc ®éc quyÒn vÒ ngo¹i
th¬ng, mäi ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®Òu do c¸c tæng c«ng
ty cña Bé ngo¹i th¬ng thùc hiÖn trªn c¬ së kÕ ho¹ch ®· ®îc
cÊp trªn duyÖt, c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt cã nghÜa vô thùc hiÖn
c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch ®· ®îc giao.
Trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1986 ®Õn nay víi chÝnh
s¸ch ®æi míi ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn
râ rÖt. Trong giai ®o¹n 86-90 kinh tÕ ®èi ngo¹i ®îc coi lµ lµ
mét ‘mòi nhän’. §Æc ®iÓm cña thêi k× nµy lµ níi láng c¬ chÕ
qu¶n lÝ ngo¹i th¬ng vµ b¾t ®Çu mét chÝnh s¸ch më c¶. LuËt
®Çu t níc ngoµi ®îc quèc héi th«ng qua 12-1987 lµ v¨n b¶n
ph¸p lÝ ®Çu tiªn ®¸nh dÊu sù chuyÓn híng thùc sù sang chÝnh
s¸ch ‘më cöa’. NghÞ ®Þnh 64/H§BT ngµy 16 th¸ng 6-1989 cña
Héi ®ång bé trëng vÒ chÕ ®é tæ chøc qu¶n lÝ kinh doanh ho¹t
®éng xuÊt nhËp khÈu lµ c¬ së cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i thêi
k× nµy. Tuy nhiªn nh×n chung c¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ b¶n vÉn
cha tho¸t khái quan ®iÓm Nhµ níc ®éc quyÒn ngo¹i th¬ng. §¹i
héi ®¶ng lÇn VII ®· kh¼ng ®Þnh quan ®iÓm :VIÖT NAM muån
lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc. VIÖT NAM thùc hiÖn chÝnh s¸ch ®a
ph¬ng ho¸, ®a d¹ng c¸c quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i. Trªn tinh
thÇn ®ã nghÞ ®Þnh 114/H§BT 7-4-92 vÒ qu¶n lÝ cña nhµ níc
vÒ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu ®· ®¸nh dÊu mét bíc tiÕn míi
trong chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña VIÖT NAM LuËt thuÕ xuÊt
nhËp khÈu ®îc ban hµnh 1-3-92 sau ®ã ®îc söa ®æi cã hiÖu
lùc 1-9-93 ®· t¹o c¬ së v÷ng ch¾c cho viÖc xö lÝ thuÕ trong
giao dÞch th¬ng m¹i quèc tÕ. Theo quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n
nµy, trõ c¸c lo¹i hµng cÊm mäi hµng ho¸ ®îc xuÊt nhËp khÈu
mµ kh«ng ph¶i chÞu sù h¹n chÕ nµo.
Trong xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng cÊm xuÊt khÈu bao
gåm :vò khÝ, ®å cæ c¸c lo¹i ma tuý, gç trßn, ®éng vËt hoang d·
vµ ®éng thùc vËt quý hiÕm. Cho ®Õn 1994 ChÝnh phñ cßn ¸p

27
 28
dông h¹n ngh¹ch ®èi víi 3 mÆt hµng nhng ®Õn 1995 chØ cßn
l¹i mét mÆt hµng lµ g¹o. Bªn c¹nh h¹n ngh¹ch xuÊt khÈu, VIÖT
NAM cßn ¸p dông chÕ ®é cÊp giÊy phÐp xuÊt nhËp khÈu, thËm
chÝ cho tõng chuyÕn hµng. ChÕ ®é nµy ®· g©y khã kh¨n cho
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Tõ ngµy 1-7-1994 ChÝnh phñ chÝnh
thøc b·i bá giÊy phÐp cÊp cho tõng chuyÕn hµng, cho phÐp c¸c
c«ng ty s¶n xuÊt c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu ®îc xuÊt khÈu vµ
nhËp khÈu nguyªn liÖu cÇn thiÕt theo chÕ ®é thuÕ xuÊt nhËp
khÈu hiÖn hµnh mµ kh«ng cÇn cã giÊy phÐp. Cã thÓ nãi ®©y
lµ mét bíc tiÕn bé c¨n b¶n võa cã t¸c dông khuyÕn khÝch xuÊt
khÈu ®ång thêi còng phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.
Trong nhËp khÈu, ViÖt Nam còng quy ®Þnh nh trong xuÊt
khÈu nhng víi diÖn réng h¬n nh»m b¶o ®¶m trËt tù an toµn x·
héi b¶o vÖ thuÇn phong mÜ tôc vµ b¶o vÖ mét sè ngµnh c«ng
nghiÖp trong níc. §Õn 1995 theo quyÕt ®Þnh 96TM/XNK chØ
cßn 8 mÆt hµng cÊm nhËp : vò khÝ, ma tuý, v¨n ho¸ phÈm ®å
trôy, ho¸ chÊt ®éc, ph¸o næ, thuèc l¸ ®iÕu, hµng tiªu dïng ®·
qua sö dông, «t« cã tay l¸i nghÞch. Trong nhËp khÈu, Nhµ níc
còng ¸p dông chÕ ®é cÊp giÊy phÐp nhËp khÈu theo chuyÕn.
Trong n¨m 93 ®· c¶i c¸ch ¸p dông giÊy phÐp nhËp khÈu theo
chuyÕn cã gi¸ trÞ trong vßng 6 th¸ng. Tõ n¨m 95 c¸c doanh
nghiÖp nhËp khÈu hµng tiªu dïng chØ cÇn nép kÕ ho¹ch nhËp
khÈu cho bé th¬ng m¹i 2 lÇn trong n¨m ®ã lµ th¸ng 5 vµ 10.
Sau khi kÕ ho¹ch ®îc duyÖt th× cã thÓ tiÕn hµnh nhËp khÈu.
DiÖn mÆt hµng nhËp khÈu qu¶n lÝ b»ng h¹n ngh¹ch còng gi¶m
dÇn. N¨m 94 cã tíi 15 mÆt hµng th× sang n¨m 95 chØ cßn 7
mÆt hµng :x¨ng dÇu thÐp xi m¨ng ph©n bãn. §ã ®îc coi lµ c¸c
mÆt hµng nh¹y c¶m ®èi víi thÞ trêng ViÖt Nam do ®ã chÝnh
phñ kh«ng nh÷ng quy ®Þnh h¹n ngh¹ch mµ cßn ph¶i ®¹t ®îc
nh÷ng tiªu chuÈn nhÊt ®Þnh ®Ó giao h¹n ngh¹ch.
*ChÝnh s¸ch thuÕ quan.
LuËt thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña ViÖt Nam ®îc ban hµnh
n¨m 1987 vµ ®· qua nhiÒu lÇn söa ®æi. BiÓu thuÕ suÊt cña ViÖt
Nam biÕn thiªn tõ 0-200% víi 28 møc thuÕ suÊt kh¸c nhau. ThuÕ

28
 29
suÊt ®îc x¸c ®Þnh theo th«ng lÖ :thuÕ suÊt thÊp ®èi víi thiÕt bÞ
c¬ b¶n, t liÖu s¶n xuÊt, t¨ng dÇn víi hµng tiªu dïng vµ cao nhÊt
®èi víi hµng xa xØ vµ thêng cã møc chªnh lÖch rÊt lín gi÷a c¸c
møc thuÕ suÊt. ThuÕ nhËp khÈu cßn bao gåm c¶ thuÕ doanh thu
vµ thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt nªn thuÕ suÊt rÊt cao. BiÓu thuÕ suÊt
trªn ®· ®îc söa ®æi vµo th¸ng 5-92 vµ th¸ng 1-93 nhng vÉn cßn
28 møc thuÕ dao ®éng tõ 0-200% nh tríc. Vµo th¸ng 1-94 chÝnh
phñ b·i bá thuÕ ®¸nh vµo x¨ng dÇu vµ ph©n bãn nhng l¹i thay
vµo ®ã mét kho¶n phô thu ®èi víi mét sè mÆt hµng cã tØ suÊt lîi
nhuËn cao. C¸c kho¶n phô thu nµy tuy cã t¹o ®îc nguån cho quü
b×nh æn gi¸ nhng l¹i g©y phøc t¹p vµ kh«ng phï hîp víi th«ng lÖ
quèc tÕ. ChÝnh phñ thùc hiÖn chÕ ®é miÔn thuÕ nhËp khÈu víi
thiÕt bÞ m¸y mãc phô tïng, ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt kinh doanh, vËt
t ®Ó ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n h×nh thµnh xÝ nghiÖp hoÆc ®Ó
t¹o thµnh tµi s¶n cè ®Þnh thùc hiÖn hîp ®ång hîp t¸c kinh
doanh(nghÞ ®Þnh 191/CP ngµy 28/12/1994).
Tãm l¹i chÝnh s¸ch thong m¹i vµ thuÕ quan cña ViÖt Nam
trong nh÷ng n¨m võa qua ph¶n ¸nh xu híng më cöa cña nÒn
kinh tÕ theo hêng tõng bíc tù do ho¸ th¬ng m¹i phï hîp víi
th«ng lÖ quèc tÕ. §iÒu nµy ®îc thÓ hiÖn ë nh÷ng khÝa c¹nh
®æi míi vµ ®¬n gi¶n ho¸ viÖc cÊp giÊy phÐp vµ h¹n ngh¹ch
xuÊt nhËp khÈu. ChÝnh phñ tõng bíc thùc hiÖn tù do ho¸ th¬ng
m¹i b»ng c¸ch dì bá dÇn hµng rµo phi thuÕ quan. HÇu hÕt c¸c
h¹n ngh¹ch ®· ®îc b·i bá vµ thay vµo ®ã lµ hÖ thèng thuÕ xuÊt
nhËp khÈu. Nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt trong
níc tiÕp cËn víi thÞ trêng ngoµi níc ;hç trî x©y dùng c¸c c¬ së
chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu.
* KÕt qu¶ vµ tån t¹i.
Trong qu¸ tr×nh ®æi míi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ thuÕ
quan ViÖt Nam ®· thu ®îc mét sè thµnh tùu quan träng trong
nh÷ng n¨m qua trªn lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i
- Tæng gi¸ trÞkim ng¹ch xuÊt khÈu t¨ng lªn 3 lÇn trong ®ã
xuÊt khÈu t¨ng h¬n 5 lÇn, tèc ®é t¨ng trung b×nh cña xuÊt
khÈu 90-94 lµ trªn 20% vµ nhê ®ã tõ chç xuÊt khÈu : nhËp

29
 30
khÈu =1:2, 8 thêi k× 81-85 ®· tiÕn tíi chç xuÊt khÈu trang tr¶i
80% nhu cÇu nhËp khÈu (94) so víi 24, 6% n¨m 86.
Gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu 1986-
1994(triÖu USD)
N¨m Tæng gi¸ trÞ xuÊt nhËp XuÊt khÈu NhËp khÈu
khÈu
1986 2507, 1 677, 8 1839, 3
1987 2856, 4 723, 9 2132, 5
1988 3373, 0 833, 5 2539, 5
1989 3908, 3 1524, 6 2383, 7
1990 4289, 0 1845, 0 2474, 0
1991 4980, 4 2081, 7 2187, 7
1992 4980, 0 2475, 0 2505, 0
1993 6909, 0 2985, 0 3, 924, 0
1994 8100, 0 3600, 0 4500. 0
Nguån Bé th¬ng m¹i, T¹p chÝ Th¬ng m¹i 6-1995.
- Ta thÊy gi¸ trÞ xuÊt khÈu t¨ng lªn mét c¸ch ®¸ng mõng
nhng xÐt vÒ gi¸ trÞ xuÊt khÈu theo ®Çu ngêi vµ c¬ cÊu xuÊt
khÈu th× VIÖT NAM ph¶i cã nç lùc to lín míi cã thÓ ®¸p øng ®îc
nhu cÇu c«ng nghiÖp ho¸ trong nh÷ng n¨m tiÕp theo.
VÒ kim ngh¹ch xuÊt khÈu theo ®Çu ngêi n¨m94 míi ®¹t
®îc møc 50USD cha b»ng 1/3 møc cña mét níc cã nÒn ngo¹i th-
¬ng t¬ng ®èi ph¸t triÓn nghÜa lµ ViÖt Nam ph¶i cã nh÷ng nç
lùc rÊt lín míi cã thÓ ®¹t ®îc møc cña c¸c níc cã nÒn ngo¹i th-
¬ng t¬ng ®èi ph¸t triÓn trong khu vùc.
Ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu 91-95 t¬ng ®èi s«i ®éng vµ
cã chiÒu hêng ®i vµo nÒ nÕp tèt. Cã ®îc kÕt qu¶ nµy mét
phÇn quan träng nhê sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña chÝnh phñ mét
mÆt b·i bá nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh c¶n trë ho¹t ®éng th¬ng
m¹i, khuyÕn khÝch xuÊt khÈu kiÓm so¸t chÆt chÏ nhËp khÈu.
Ngµy 28-2-1994 Thñ tíng ChÝnh phñ ban hµnh quyÕt ®Þnh
78/TTg ®Þnh híng xuÊt nhËp khÈu ®©y lµ c¬ së ph¸p lÝ ®iÒu
hµnh xuÊt nhËp khÈu theo híng khuyÕn khÝch tèi ®a xuÊt khÈu
kiÓm so¸t chÆt chÏ nhËp khÈu. ViÖc ban hµnh nghÞ ®Þnh
33/CP ngµy 19-4-94 cña ChÝnh phñ thay thÕ nghÞ ®Þnh
114/H§BT ngµy 7-4-1992 cña Héi ®ång Bé trëng h¹ thÊp møc

30
 31
vèn tèi thiÓu t¹i thêi ®iÓm ®¨ng kÝ kinh doanh tõ 200ngh×n
USD xuèng 100ngh×n USD ®èi víi c¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c
tØnh miÒn nói c¸c doanh nghiÖp kinh doanh nh÷ng mÆt hµng
cÇn khuyÕn khÝch xuÊt khÈu ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh
nghiÖp nµy cã ®iÒu kiÖn tham gia kinh doanh. ViÖc b·i bá
hµng lo¹t nh÷ng v¨n b¶n cò, l¹c hËu thiÕu t×nh kh¶ thi thay
vµo ®ã lµ c¸c v¨n b¶n míi phï hîp chung víi xu híng chung cña
th¬ng m¹i quèc tÕ, ®ång thêi cã tÝnh kh¶ thi cao h¬n ®· gi¶m
®îc nh÷ng tranh chÊp kh«ng ®¸ng cã gi÷a c¸c doanh nghiÖp
víi nhau vµ gi÷a doanh nghiÖp víi c¬ quan qu¶n lÝ nhµ níc,
gi÷a c¸c doanh nghiÖp nhµ níc víi c¸c b¹n hµng...
Hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam chñ yÕu lµ l¬ng thùc
nguyªn nhiªn liÖu, kho¸ng s¶n cßn s¶n phÈm chÕ biÕn cã tØ lÖ
rÊt thÊp. MÆt kh¸c 80% thu nhËp tõ xuÊt khÈu lµ 2 mÆt hµng
lµ g¹o vµ dÇu th«. C¬ cÊu xuÊt khÈu nµy lµ kh«ng cã lîi v× gi¸
c¶ thÕ giíi trong nh÷ng thËp kØ võa qua lµ kh«ng cã lîi cho
nhãm hµng l©m s¶n kh«ng qua chÕ biÕn vµ hµng nguyªn liÖu.
VÝ dô nÕu lÊy gi¸ n¨m 1970 lµ 100% th× n¨m 1993 gi¸ cao su
lµ 63%, gi¸ cµ phª lµ 30% gi¸ thiÕc l¸ 40%.
ChÕ ®é thuÕ xuÊt nhËp khÈu mÆc dï cßn nhiÒu thiÕu sãt
nhng ®· gãp phÇn b¶o hé s¶n suÊt trong níc híng dÉn tiªu dïng
trong níc vµ lµ ngußn thu kh¸ cho ng©n s¸ch nhµ níc. Sè thu
hót vÒ thuÕ xuÊt nhËp khÈu t¨ng nhanh qua c¸c n¨m vµ gi÷ vÞ
trÝ quan träng trong tæng sè thu vÒ thuÕ : 19% n¨m 93, 26,
4% n¨m 1994...
2.2 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m n©ng cao vai trß cña Nhµ níc ®èi víi
qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ níc ta thêi gian tíi.
- §Ó thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng tµi chÝnh vµ
khai th¸c tèt h¬n nguån vèn trong níc Nhµ níc ph¶i æn ®Þnh
®îc m«i trêng kinh tÕ vÜ m«, kiÓm so¸t ®îc l¹m ph¸t vµ tØ gi¸.
- Hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p vÒ thÞ trêng tµi chÝnh
vµ khuyÕn khÝch ®Çu t.
- Thùc hiÖn chÕ ®é l·i suÊt linh ho¹t theo nguyªn t¾c thÞ
trêng, phÊn ®Êu gi¶m dÇn l·i suÊt trªn c¬ së tØ lÖ l¹m ph¸t

31
 32
gi¶m dÇn nhê æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m« ;gi¶m chi phÝ phôc vô
cña ng©n hµng vµ nghien cøu söa ®æi chÝnh s¸ch thuÕ ®èi víi
ng©n hµng. Nªn quy ®Þnh møc chªnh lÖch tèi ®a gi÷a l·i suÊt
tiÒn göi vµ l·i suÊt tiÒn cho vay. ph¬ng ph¸p nµy ã u ®iÓm
khuyÕn khÝch c¹nh tranh gi÷a c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i lo¹i
trõ ®îc sù lîi dông vÞ trÝ ®éc quyÒn cña mét sè ng©n hµng
huy ®éng víi møc l·i suÊt thÊp cho vay víi møc l·i suÊt cao lµm
thiÖt h¹i cho c¶ ngêi göi lÉn ngêi vay vèn. Ngoµi ra sù c¹nh
tranh mµ biÖn ph¸p nµy t¹o ra khiÕn cho c¸c ng©n hµng ph¶i
n©ng cao hiÖu qu¶ vµ gi¶m chi phÝ kinh doanh.
- TiÕp tôc ph¸t triÓn thÞ trêng c¸c nguån vèn ng¾n h¹n b»ng
c¸ch n©ng cao n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng th¬ng
m¹i më réng c¸c chi nh¸nh ng©n hµng ®Õn c¸c vïng n«ng th«n
võa khai th¸c nguån vèn tiÕt kiÖm võa cung cÊp c¸c kho¶n tÝn
dông cÇn thiÕt cho sù ph¸t triÓn kinh tÕ n«ng th«n.
- Nhµ níc hç trî ®Çu t trong níc th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t
quèc gia cô thÓ, thµnh lËp quü hç trî ®Çu t quèc gia víi l·i suÊt -
u ®·i cho c¸c dù ¸n trung vµ dµi h¹n trong c¸c nghµnh nghÒ
thuéc diÖn u ®·i, c¸c vïng cã khã kh¨n.
- Ng©n s¸ch nhµ níc cã tr¸ch nhiÖm bæ sung thªm vèn tÝn
dông cho ng©n hµng th¬ng m¹i quèc doanh trong quy ®Þnh
®Ó u tiªn møc vèn cho vay ®èi víi c¸c c¬ së s¶n xuÊt hµng
xuÊt khÈu thuéc diÖn u tiªn ph¸t triÓn.
- Nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thµnh lËp
doanh nghiÖp dÞch vô t vÊn qu¶n lÝ ph¸p lÝ doanh nghiÖp d¹y
nghÒ vµ ®µo t¹o c¸n bé kÜ thuËt, cung cÊp th«ng tin kinh tÕ
phæ biÕn vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ ®Ó hç trî ®Çu t trong níc.
- KhÈn tr¬ng tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp nhµ
níc ®Î nhµ níc thu håi vèn ®Çu t tiÕp tôc t¸i ®Çu t ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ. Nh÷ng xÝ nghiÖp ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng
hiÖu qu¶ th× nªn gi¶i thÓ, nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu
qu¶ nhng xÐt thÊy kh«ng cÇn gi÷ th× nªn cæ phÇn ho¸ nguån
thu vÉn kh«ng gi¶m mµ cã thªm kho¶n tiÒn lín vÒ b¸n cæ
phÇn.

32
 33
- TiÕn tíi thèng nhÊt ho¸ chÝnh s¸ch ®èi víi ®Çu t trong níc
vµ ®Çu t níc ngoµi xo¸ bá sù ph©n biÖt vÒ thuÕ gi¸ vµ cíc dÞch
vô ®èi víi ®Çu t níc ngoµi. T¨ng cêng thu hót vèn ®Çu t níc
ngoµi b»ng c¸c chÝnh s¸ch th«ng tho¸ng u ®·i h¬n.
§æi míi vµ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh chuyÓn giao c«ng nghÖ.
Trong lÜnh vùc nµy vai trß nhµ níc cÇn thÓ hiÖn râ ë c¸c
mÆt sau :
- X¸c ®Þnh nh÷ng tiªu chuÈn râ rµng nh÷ng giíi h¹n nhÊt
®Þnh ®èi víi c«ng nghÖ ®íc chuyÓn giao. Ngoµi nh÷ng tiªu
chuÈn vÒ m«i trêng nhµ níc cã c¸c tiªu chuÈn vÒ tr×nh ®é kÜ
thuËt møc ®é tiÕn tiÕn cña c«ng nghÖ ®îc chuyÓn giao.
- Nhµ níc cÇn cã nh÷ng c¬ chÕ kiÓm so¸t nhÊt ®Þnh vµ
hÖ thèng tæ chøc vµ lùc lîng c¸n bé chuyªn m«n thÝch hîp.
G¾n víi chóng lµ chÕ ®é xö lÝ nghiªm kh¾c nh÷ng vi ph¹m dï
lµ v« ý hay cè ý.
- Tæ chøc quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ nh»m më réng vµ
n©ng cao hiÖu qu¶ ph¸t triÓn c«ng nghÖ. §a d¹ng ho¸ c¸c h×nh
thøc hîp t¸c t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng thuËn lîi cho hîp t¸c hai bªn
cïng cã lîi. Sö dông sù gióp ®ì quèc tÕ ®Ó hiÖn ®¹i ho¸ c¬ së
vËt chÊt kÜ thuËt cho nghiªn cøu vµ triÓn khai ®µo t¹o c¸n bé
theo híng khoa häc vµ c«ng nghÖ míi.
- Tæ chøc m¹ng líi th«ng tin c«ng nghÖ vµ hç trî ho¹t ®éng t
vÊn chuyÓn giao c«ng nghÖ, x©y dùng hÖ thèng th«ng tin hiÖn
®¹i vÒ khoa häcvµ c«ng nghÖ.
- Tæ chøc c«ng t¸c ®µo t¹o nh»m t¨ng n¨ng lùc, tr×nh ®é
kÜ thuËt cña lùc lîng lao ®éng.
- Ph¸t triÓn c¸c tæ hîp nghiªn cøu - ®µo t¹o – s¶n xuÊt.
Nghiªn cøu x©y dùng c¸c trung t©m khoa häc vµ c«ng nghÖ
cao ë c¸c thµnh phè lín, vµ c¸c vïng l·nh thæ quan träng.
- TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ vµ chÝnh s¸ch qu¶n lÝ kinh tÕ
®Ó thóc ®Èy øng dông khoa häc c«ng nghÖ th«ng qua viÑc më
réng s¶n xuÊt hµng ho¸ khuyÕn khÝch c¹nh tranh, kÝch thÝch
®æi míi c«ng nghÖ ®æi míi s¶n phÈm t¹o nhu cÇu ®èi víi khoa
häc c«ng nghÖ.

33
 34
ViÖt Nam lµ níc ®i sau do ®ã cã lîi thÕ rÊt lín ®ã lµ cã
thÓ ®i t¾t ®ãn ®Çu v× vËy cÇn cã sù tËp trung cho viÖc tiÕt
thu vµ vËn dông sµng t¹o c¸c thµnh tùu khoa häc kÜ thuËt cña
thÕ giíi øng dông lµm chñ vµ më réng c¸c c«ng nghÖ tiÕn bé ®i
®«i víi qu¶n lÝ chÆt chÏ c«ng nghÖ nhËp lêng tríc vµ ng¨n
chÆn c¸c hËu qu¶ tiªu cùc l©u dµi. ViÖt Nam ph¶i t×m c¸ch
®Ó tiÕp cËn víi thÞ trêng c«ng nghÖ thÕ giíi. HiÖn nay c¸c c«ng
ty xuyªn quèc gia lµ ngêi chñ thËt sù cña c«ng nghÖ hiÖn ®¹i.
C¸c c«ng ty nµy gi÷ mét vai trß rÊt lín trong chuyÓn giao c«ng
nghÖ sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Do vËy ViÖt Nam cÇn tiÕp
cËn víi c¸c c«ng ty nµy ®Ó t×m kiÕm thÞ trêng vèn c«ng nghÖ
c¸c kinh nghiÖm qu¶n lÝ vµ bÝ quyÕt kÜ thuËt. V× xuÊt ph¸t
®iÓm c«ng nghÖ ViÖt Nam qu¸ thÊp søc Ðp d©n sè vµ lao
®éng cao do ®ã cÇn c©n nh¾c møc ®é thÝch hîp cña c«ng
nghÖ ®îc chuyÓn giao t¬ng quan víi c¸c yÕu tè kh¸c nh vèn
thÞ trêng qu¶n lÝ vµ tæ chøc s¶n xuÊt.
Nhµ níc dµnh mét phÇn mét tØ lÖ cao h¬n trong ng©n
s¸ch nhµ níc ®Çu t cho ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ.
Th«ng qua hÖ thèng ng©n hµng nhµ níc t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi
cho doanh nghiÖp vay vèn ®Ó ®æi m¬Ý c«ng nghÖ nh cho
vay víi l·i suÊt thÊp, chØ víi ®iÒu kiÖn lµ ph¬ng ¸n kh¶ thi chø
kh«ng cÇn thÕ chÊp, cho vay ®Ó thanh to¸n nî tríc khi ®æi míi
c«ng nghÖ, vay ngo¹i tÖ tr¶ nhiÒu lÇn...
Ph¸t huy nh©n tè con ngêi trong chuyÓn giao c«ng nghÖ
®Ó cã thÓ tiÕp nhËn vµ lµm chñ c«ng nghÖ míi, c¶i tiÕn c«ng
nghÖ nhËp cho phï hîp víi diÒu kiÖn ViÖt Nam tiÕn tíi tõng bíc
s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi. Trong ho¹t ®éng chuyÓn giao c«ng
nghÖ nhµ níc ph¶i cã quy ®Þnh vµ chÝnh s¸ch ngay tõ khi
nhËp khÈu c«ng nghÖ. Thùc tÕ ë ViÖt Nam hiÖn nay lùc lîng
c¸n bé qu¶n lÝ c«ng nghÖ chñ yÕu ®îc ®µo t¹o t¹i c¸c níc x· héi
chñ nghÜa vµ viÖc ®µo t¹o l¹i cßn h¹n chÕ. §Ó kh¾c phôc cÇn
sö dông tèi ®a ®éi ngò hiÖn cã vµ th«ng qua hîp t¸c ®Ó c¸c
chuyªn gia cña ViÖt Nam cã nhiÒu c¬ héi tiÕp xóc, t×m hiÓu
n©n cao tr×nh ®é kiÕn thøc chuyªn m«n vµ kinh nghiÖm nghÒ

34
 35
nghiÖp. Nhµ níc t¹o nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm viÖc cÇn thiÕt cho
c¸c nhµ khoa häc nh cung cÊp th«ng tin, trang bÞ ph¬ng tiÖn
thÝ nghiÖm. KhuyÕn khÝch vµ tr©n träng nh÷ng t×m tßi khoa
häc, kh¬i dËy nh÷ng nhiÖt t×nh s¸ng t¹o cña ngêi nghiªn cøu.
Ph¸t hiÖn båi dìng träng dông tµi n¨ng, m¹nh d¹n sö dông c¸c
chuyªn gia trÎ tµi n¨ng ®îc ®µo t¹o cã hÖ thèng thùc hiÖn chÕ
®é tr¶ l¬ng ®Æc biÖt cho hä.
T¨ng cêng ®Çu t cho ph¸t triÓn nguån nh©n lùc.
§Ó ®¶m b¶o c¸c môc tiªu ph¸t triÓn nguån nh©n lùc nh ®·
nªu trªn th× nhµ níc cÇn t¨ng ng©n s¸ch cho ho¹t ®éng gi¸o dôc
vµ sö dông nguån ng©n s¸ch ®ã hiÖu qu¶. NÕu trong níc kh«ng
®¸p øng ®ñ th× ph¶i huy ®éng tõ níc ngoµi nh c¸c tæ chøc
ng©n hµng thÕ giíi, ng©n hµng ph¸t triÓn ch©u A tranh thñ sù
hç trî cña UNICEF ®ång thíi sö dông nguån vèn ®ã cã hiÖu qu¶.
§Ó ®¸p øng ®a d¹ng nhu cÇu cña ngêi häc th× ph¶i më
réng quy m« vµ h×nh thøc gi¸o dôc. HÖ thèng gi¸o dôc cÇn ®îc
më réng h¬n n÷a, t¹o ra mét m«i trêng gi¸o dôc më cöa, sù më
réng ®ã dÉn ®Õn c¸c ®iÒu kiÖn ®Ó c¹nh tranh n©ng cao chÊt
lîng gi¸o dôc vµ ®¸p õng ®a d¹ng yªu cÇu cña ngêi häc. §ã cßn
lµ híng ®Ó gi¶m nhÑ ng©n s¸ch gi¸o dôc.
Nhµ níc cÇn ch¨m lo ®Õn ®êi sèng ®éi ngò gi¸o viªn c¶i
tiÕn chÕ ®é tiÒn l¬ng phô cÊp cho gi¸o viªn ®Ó cho gi¸o viªn
cã thÓ n©ng cao vÞ trÝ x· héi cña m×nh.
ChÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc chØ cã thÓ thµnh
c«ng khi chÝnh s¸ch ®ã ®¹t ®îc nh÷ng lùa chän u tiªn ®óng
®¾n. ChØ cã lao ®éng ®«ng vµ rÎ kh«ng thÓ tiÕn hµnh c«ng
nghiÖp mµ ph¶i cã lao ®éng ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh.
Thµnh c«ng cña c¸c nÒn kinh tÕ §«ng A ®Æc biÖt lµ NhËt b¶n
vµ Hµn quèc ®· chøng minh cho ®iÒu ®ã. Sù ph¸t triÓn nguån
nh©n lùc cho phÐp hä vËn hµnh ®îc nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i s¶n
xuÊt c¸c s¶n phÈm hµng ho¸ cã søc c¹nh tranh cao trªn thÞ tr-
êng c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.
§Çu t cho gi¸o dôc rÊt tèn kÐm mµ hiÖu qu¶ cña nã
kh«ng thÓ thÊy ngay ®îc. Cho nªn ph¶i tr¸nh t tëng véi vµng

35
 36
lµm cho gi¸o dôc chØ tËp trung ph¸t tiÓn vµo lo¹i tr×nh ®é cao
gi¸o dôc ®µo t¹o tho¸t li khái ®êi sèng thùc t¹i g©y nªn t×nh
tr¹ng mét sè ngêi qua ®µo t¹o kh«ng cã viÖc lµm. Tõ tr×nh ®é
gi¸o dôc phæ cËp trªn mÆt b»ng x· héi ®Õn gi¸o dôc bËc cao
cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau vµ chóng lµm nÒn cho nhau. ViÖt
Nam lµ níc thu nhËp ®Çu ngêi thÊp ®«ng d©n tØ lÖ t¨ng d©n
sè cßn cao, ¸p lùc vÒ sè häc sinh trong ®é tuæi ®i häc lµ rÊt
gay g¾t ®ang lµm cho ng©n s¸ch gi¸o dôc trë thµnh g¸nh
nÆng cña x· héi. Do ®ã ph¶i lùa chän møc ®é u tiªn cho c¸c
cÊp häc, ViÖt Nam cÇn u tiªn ph¸t triÓn ë cÊp tiÓu häc c¶ quy
m« vµ chÊt lîng. ChÊt lîng gi¸o dôc cÊp tiÓu häc lµ tiÒn ®Ò cho
c¸c cÊp häc sau.
Møc cÇu vÒ lao déng cã tay nghÒ vµ cã tr×nh ®é chuyªn
m«n cao sÏ t¨ng lªn do chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, tiÕn hµnh
c«ng nghiÖp ho¸. Søc Ðp vÒ ®µo t¹o nghÒ vµ ®µo t¹o ®éi ngò
lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n cao cña c¸c khu vùc kinh tÕ
rÊt lín. Gi¸o dôc ®µo t¹o ph¶i ®¸p øng nhanh chãng ®ßi hái cña
thÞ trêng. LuËt lao ®éng ®îc quèc héi th«ng qua th¸ng 6-94
khuyÕn khÝch c¸c c¸ nh©n tæ chøc më réng s¶n xuÊt t¹o viÖc
lµm ®Ó thu hót lao ®éng. Trong luËt cã c¸c ®iÒu kho¶n cô thÓ
vÒ kÝ kÕt hîp ®ång lao ®éng tuyÓn dông lao ®éng vµ chÕ ®é
tiÒn l¬ng. C¸c quy ®Þnh ®ã cho phÐp doanh nghiÖp sö dông
lao ®éng linh ho¹t h¬n t¹o nªn sù chuyÓn dÞch lao ®éng tõ khu
vùc kinh tÕ nµy sang khu vùc kinh tÕ kh¸c mét c¸ch hîp lÝ h¬n.
Trªn c¬ së ®ã gi¸o dôc cã nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t
triÓn. chÝnh ®iÒu ®ã gi¶m ®i sù mÊt c©n ®èi gi÷a ®µo t¹o
vµ sö dông. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc trë thµnh vÊn ®Ò ®îc
quan t©m ®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn cña mçi quèc
gia vµ ®ang cã sù ®ua tranh gi÷a níc nµy vµ níc kh¸c. §Ó tiÕn
hµnh c«ng nghiÖp ho¸ thµnh c«ng ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ë ViÖt Nam. Gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o kh«ng chØ cung cÊp cho ®Êt níc mét ®éi ngò lµnh nghÒ cã
chuyªn m«n cao mµ cßn lµ c¬ chÕ ®Ó chän läc ngêi tµi qu¶n lÝ
®Êt níc. Muèn ph¸t triÓn nhanh nguån nh©n lùc gi¸o dôc ®µo

36
 37
t¹o ph¶i trë thµnh sù nghiÖp cña toµn d©n ®ång thêi ph¶i
tranh thñ sù hîp t¸c gióp ®ì cña céng ®ång quèc tÕ.
Hoµn thiÖn chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ thuÕ quan.
- TiÕp tôc chÝnh s¸ch th¬ng m¹i theo híng phi tËp trung, tù
do ho¸ tõng bíc ho¹t ®éng bu«n b¸n quèc tÕ. Tõng bíc xo¸ bá
chÕ ®é cÊp giÊy phÐp kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, cho phÐp
tÊt c¶ c¸c ®¬n vÞ cã ®¨ng kÝ kinh doanh ®îc quyÒn tham gia
ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng mµ kh«ng cÇn ph¶i xin xÐt duyÖt vµ
cÊp phÐp xo¸ bá ®iÒu kiÖn tèi thiÓu vÒ vèn vµ doanh sè ®èi
víi c¸c c«ng ty th¬ng m¹i muèn kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ
kh«ng h¹n chÕ mÆt hµng kinh doanh trong khu«n khæ ph¸p
luËt cho phÐp. Xo¸ bá chÕ ®é cÊp phÐp cho hµng xuÊt nhËp
khÈu, thu hÑp diÖn mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu theo h¹n ngh¹ch.
- Sö dông hÖ thèng thuÕ quan nh lµ c«ng cô ®iÒu tiÕt quan
träng ®èi víi ho¹t ®äng th¬ng m¹i. ChÝnh s¸ch thuÕ cÇn ®îc
®æi míi theo híng gi¶m ®Òu thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu b¶o hé
cã møc ®é c¸c mÆt hµng trong níc. §èi víi thuÕ nhËp khÈu theo
th«ng lÖ quèc tÕ gi¶m thuÕ suÊt thuÕ nhËp khÈu xuèng duíi
møc 60% thu hÑp diÖn chÞu thuÕ suÊt 0% chØ ¸p dông cho
thiÕt bÞ toµn bé, nguyªn vËt liÖu chñ yÕu phôc vô cho s¶n xuÊt
n«ng nghiÖp.
- ChuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng xuÊt nhËp khÈu, khuyÕn
khÝch nhËp khÈu theo híng ®æi míi hiÖn ®¹i ho¸ thiÕt bÞ vµ
c«ng nghÖ phôc vô c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸
®Êt níc b»ng c¸ch chuyÓn nhanh sang nhËp khÈu thiÕt bÞ kÜ
thuËt hiÖn ®¹i tõ c¸c níc ph¸t triÓn. ChuyÓn dÞch c¬ cÊu hµng
xuÊt khÈu theo híng gi¶m tØ träng s¶n phÈm th« vµ s¬ chÕ
t¨ng tû träng hµng chÕ biÕn s©u vµ tinh. G¾n s¶n xuÊt víi xuÊt
khÈu theo ph¬ng ch©m ‘xuÊt khÈu nh÷ng g× thÞ trêng cÇn
chø kh«ng ph¶i xuÊt khÈu nh÷ng c¸i ta s½n cã ‘. §Ó khuyÕn
khÝch xuÊt khÈu vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu xuÊt khÈu tiÕp tôc
hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tØ gi¸ hèi ®o¸i theo híng võa khuyÕn
khÝch xuÊt khÈu võa ®iÒu khiÓn ®îc nhËp khÈu.

37
 38
- §a ph¬ng ho¸ th¬ng m¹i, më réng thÞ trêng ®Æc biÖt
thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn nh T©y ¢u, MÜ, NhËt, ®ång thêi
cñng cè c¸c thÞ trêng truyÒn thèng.
Hoµn chØnh hÖ thèng luËt ph¸p, n©ng cao hiÖu qu¶ lµm
viÖc cña c«ng chøc.
X©y dùng hÖ thèng ph¸p luËt hoµn chØnh ®ång bé. HÖ
thèng ph¸p luËt cÇn bæ sung vµ hoµn thiÖn trªn c¸c lÜnh vùc
sau :
- Trong viÖc sö dông cho thuª ®Êt, thÞ trêng bÊt ®éng s¶n
vèn chøng kho¸n chÕ ®é kÕ to¸n kiÓm to¸n vµ b¸o c¸o tµi
chÝnh c«ng khai b¾t buéc.
- Bæ sung ®iÒu chØnh luËt thuÕ tr¸nh chång chÐo më réng
diÖn thu thuÕ nhng gi¶m møc thu nh»m khuyÕn khÝch tÝnh tù
gi¸c cña nh÷ng ngêi s¶n xuÊt kinh doanh.
- KhuyÕn khÝch ®Çu t trong níc nhÊt lµ khu vùc s¶n xuÊt
nhá réng lín söa ®æi bæ sung luËt c«ng ty vµ luËt doanh
nghiÖp.
- X©y dùng bé luËt th¬ng m¹i, luËt hµnh chÝnh, c¸c hiÖp
®Þnh song ph¬ng ®a ph¬ng b¶o vÖ lîi Ých cña ®Êt níc vµ
doanh nh©n ViÖt Nam trong quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ.
- N©ng cao hiÖu lùc thi hµnh ph¸p luËt, hoµn thiÖn hÖ
thèng c¸c c¬ quan thi hµnh ph¸p luËt, x©y dùng nhµ níc ph¸p
quyÒn.
X¸c ®Þnh râ thÈm quyÒn, tr¸ch nhiÖm c¸ nh©n nhÊt lµ víi
nh÷ng ngêi gi÷ vÞ trÝ chñ chèt trong mçi tæ chøc c¬ quan ®èi
víi viÖc thùc hiÖn ph¸p luËt trong c¬ quan tæ chøc cña m×nh.

38
 39

KÕt luËn

Sau h¬n 10 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, níc ta ®·
®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu ®¸ng kÓ ®Êt níc ®· tho¸t khái khñng
ho¶ng kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn nÒn kinh tÕ vÉn gÆp nhiÒu khã
kh¨n yÕu kÐm, níc ta vÉn cßn cha tho¸t khái lµ mét níc nghÌo.
§Ó vît qua chóng ta cßn gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n thö th¸ch lín
trong ®ã nguy c¬ tôt hËu lµ thö th¸ch to lín gay g¾t. §ång thêi
chóng ta còng ®ang ®øng tríc nh÷ng c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn.
VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i chñ ®éng n¾m ®îc thêi c¬ nh»m v¬n
lªn ph¸t triÓn nhanh v÷ng ch¾c vµ ®óng híng. §iÒu ®ã ®ßi hái
ph¶i n©ng cao h¬n n÷a vai trß qu¶n lÝ cña Nhµ níc trong qu¶n
lÝ vÜ m« nh c¶i c¸ch chÝnh s¸ch tµi chÝnh, chuyÓn giao c«ng
nghÖ, th¬ng m¹i thuÕ quan ®Ó ph¸t huy c¸c tiÒm n¨ng trong
níc còng nh thu hót ®îc vèn vµ c«ng nghÖ tiªn tiÕn cña níc
ngoµi ®ång thêi ph¸t triÓn nguån nh©n lùc ph¸t huy nh©n tè
con ngêi tiÕp nhËn ®îc tri thøc, thµnh tùu khoa häc hiÖn ®¹i
cña thÕ giíi ®Ó cã thÓ c¶i tiÕn c«ng nghÖ vµ tõng bíc tiÕn tíi
s¸ng t¹o c«ng nghÖ míi trong nh»m ®Èy m¹nh c«ng cuéc c«ng
nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, ®¹t ®îc yªu cÇu t¨ng trëng
nhanh, æn ®Þnh, v÷ng ch¾c.

39