Lêi nãi ®Çu

Sù chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch hoµ tËp trung

sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo
®Þnh híng XHCN ë níc ta hiÖn nay lÇ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan. Qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi ®ã ®îc b¾t ®Çu tõ ®¹i héi VI
n¨m 1986. Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ ®ã ®Õn nay
nÒn kinh tÕ níc ta ®· thu ®îc rÊt nhiÒu thµnh tùu to lín.
ViÖc chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña
nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN ®· ®a níc tho¸t khái sù tr×
trÖ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ sang mét nÒn kinh tÕ míi, ph¸t
triÓn m¹nh h¬n. Trong t¬ng lai, cã thÓ nÒn kinh tÕ níc ta sÏ
theo kÞp ®îc nÒn kinh tÕ cña nh÷ng níc ph¸t triÓn trªn thÕ
giíi. Nh÷ng thµnh c«ng bíc ®Çu cña nÒn kinh tÕ cã ®îc lµ
do §¶ng vµ nhµ níc ta ®· nhËn ra r»ng sù vËn dông vµ s¸ng
t¹o chñ nghÜa M¸c - Lªnin, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· chñ ch¬ng
chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang
c¬ chÕ thÞ trêng, nhng nÒn kinh tÕ níc ta kh«ng ph¶i lµ nÒn
kinh tÕ thÞ trêng thuÇn tuý mµ lµ nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã
sù tham gia cña nhµ níc víi t c¸ch lµ ngêi ®iÒu tiÕt nÒn kinh
tÕ theo ®Þnh híng XHCN. VËy Nhµ níc cã vai trß rÊt lín trong
nÒn kinh tÕ. §Ò ¸n sÏ ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò: Sù cÇn
thiÕt kh¸ch quan vµ gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng
XHCN.

1
 Do ®iÒu kiÖn thêi gian vµ tr×nh ®é cßn h¹n chÕ còng
nh nh÷ng kinh nghiÖm thùc tÕ cßn Ýt nªn bµi viÕt cña em
kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt nhÊt ®Þnh. Qua ®©y em
rÊt mong nhËn ®îc sù chØ b¶o gãp ý cña thÇy c« gi¸o ®Ó
bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn h¬n.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

2
 Néi dung

I. NÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng xhcn ë vn.

Kinh tÕ thÞ trêng

C¬ chÕ thÞ trêng lµ tæng thÓ nh÷ng mèi quan hÖ kinh

tÕ, c¸c ph¹m trï kinh tÕ vµ qui luËt kinh tÕ cã quan hÖ h÷u
c¬ víi nhau cïng t¸c ®éng ®Ó ®iÒu tiÕt cung - cÇu gi¸ c¶
cïng nh÷ng hµnh vi cña ngêi tham gia thÞ trêng nh»m gi¶i
quyÕt ba vÊn ®Ò c¬ b¶n: S¶n xuÊt c¸i g×, s¶n xuÊt nh thÕ
nµo, s¶n xuÊt cho ai?

C¸c mèi quan hÖ trong c¬ chÕ thÞ trêng chÞu sù t¸c

®éng cña c¸c qui luËt kinh tÕ kh¸ch quan nh qui luËt gi¸ trÞ,
qui luËt cung cÇu, qui luËt lu th«ng tiÒn tÖ. §éng lùc cña c¸c
mèi quan hÖ nµy lµ lîi nhuËn trong m«i trêng c¹nh tranh. C¬
chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ cã rÊt nhiÒu u ®iÓm:

- C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ n¨ng ®éng nh¹y c¶m cã

kh¶ n¨ng tù ®éng ®iÒu tiÕt nÒn s¶n xuÊt x· héi tøc lµ sù
ph©n bæ s¶n xuÊt vµo c¸c khu vùc c¸c ngµnh kinh tÕ hay
s¶n xuÊt c¸i g× nh thÕ nµo ®Òu do thÞ trêng quyÕt ®Þnh
mµ kh«ng cÇn bÊt cø sù ®iÒu khiÓn nµo.

- C¬ chÕ thÞ trêng ®¸p øng ®îc nh÷ng nhu cÇu ®a

d¹ng phøc t¹p cña ngêi tiªu dïng, tù ®éng kÝch thÝch sù ph¸t
triÓn cña s¶n xuÊt, t¨ng cêng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt.

3
 - C¬ chÕ thÞ trêng mang tÝnh hiÖu qu¶ cao: C¸c doanh
nghiÖp muèn thu ®îc lîi nhuËn cao th× ®ßi hái ph¶i tiÕt
kiÖm chi phÝ s¶n xuÊt, kÝch thÝch tiÕn bé cña KHKTCN.

- C¬ chÕ thÞ trêng thóc ®Èy sù c¹nh tranh lµm cho s¶n
phÈm hµng ho¸ cã chÊt lîng cao h¬n, gi¸ thµnh c¸c s¶n
phÈm gi¶m.

Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc trªn c¬ chÕ thÞ trêng
cßn rÊt nhiÒu khuyÕt tËt vµ m©u thuÉn nh sau:

- C¬ chÕ thÞ trêng lµ c¬ chÕ tù ®iÒu tiÕt ch¹y theo lîi

nhuËn, c¸c nhµ s¶n xuÊt, s¶n xuÊt qu¸ nhiÒu mét lo¹i s¶n
phÈm hµng ho¸ vµo ®ã g©y ra Õ thõa dÉn ®Õn sù khñng
ho¶ng l·ng phÝ.

- C¬ chÕ thÞ trêng g©y mÊt c©n b»ng x· héi. TÝnh

c¹nh tranh cña c¬ chÕ thÞ trêng lµm x· héi ph©n ho¸ giµu
nghÌo, giai cÊp.

II. sù cÇn thiÕt ph¶i chuyÓn sang kinh tÕ thÞ trêng

theo ®Þnh híng xhcn ë níc ta.

Tríc sù suy tho¸i nghiªm träng viÖn trî níc ngoµi l¹i gi¶m
sót ®· ®Æt nÒn kinh tÕ níc ta tíi sô bøc b¸ch ph¶i ®æi míi.
T¹i ®¹i héi VI cña §¶ng ®· chñ ch¬ng ph¸t triÓn kinh tÕ
nhiÒu thµnh phÇn vµ thùc hiÖn chuyÓn ®æi c¬ chÕ h¹ch
to¸n kinh doanh XHCN. §Õn §¹i héi VII §¶ng ta x¸c ®Þnh râ
viÖc ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta lµ mét tÊt yÕu kh¸ch
quan vµ trªn thùc tÕ ®ang diÔn ra viÖc ®ã tøc lµ chuyÓn tõ

4
nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ tr-
êng cã sù qu¶n lý cña nhµ níc theo ®Þnh híng XHCN. §©y lµ
mét sù thay ®æi vÒ nhËn thøc cã ý nghÜa rÊt quan träng
trong lý luËn còng nh trong thùc tÕ l·nh ®¹o cña §¶ng trªn
mÆt trËn lÇm kinh tÕ. ViÖc chuyÓn ®æi trªn hoµn toµn
®óng ®¾n. Nã phï hîp víi thùc tÕ cña níc ta phï hîp víi c¸c
qui luËt kinh tÕ vµ xu thÕ cña thêi ®¹i.

- NÕu kh«ng thay ®æi c¬ chÕ vÉn gi÷ c¬ chÕ kinh tÕ

cò th× kh«ng thÓ nµo cã ®ñ s¶n phÈm ®Ó tiªu dïng chø cha
muèn nãi ®Õn tÝch luü vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt. Thùc tÕ
nh÷ng n¨m cuèi cña thËp kû 80 ®· chØ râ thùc hiÖn c¬ chÕ
kinh tÕ cho dï chóng ta ®· liªn tôc ®æi míi hoµn thiÖn c¬
chÕ qu¶n lý kinh tÕ, nhng hiÖu qu¶ cña nÒn s¶n xuÊt x· héi
®¹t møc rÊt thÊp. S¶n xuÊt kh«ng ®¸p øng næi nhu cÇu tiªu
dïng cña x· héi ®¹t møc rÊt thÊp, tÝch luü hÇu nh kh«ng cã
®«i khi cßn ¨n l¹m c¶ vµo vèn vay cña níc ngoµi.

- Do ®Æc trng cña nÒn kinh tÕ tËp trung lµ rÊt cøng

nh¾c c¸i ®ã chØ cã t¸c dông thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ.
Vµ chØ cã t¸c dông ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ theo chiÒu réng.
NÒn kinh tÕ chØ huy ë níc ta tån t¹i qu¸ dµi do ®ã nã kh«ng
nh÷ng kh«ng cßn t¸c dông ®¸ng kÓ trong viÖc thóc ®Èy
s¶n xuÊt ph¸t triÓn mµ nã cßn sinh ra nhiÒu hiÖn tîng tiªu
cùc lµm gi¶m n¨ng xuÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt.

- XÐt vÒ sù tån t¹i thùc tÕ ë níc ta nh÷ng nh©n tè cña

nÒn kinh tÕ thÞ trêng. VÒ vÊn ®Ò nµy cã nhiÒu ý kiÕn

5
®¸nh gi¸ kh¸c nhau. NhiÒu níc cho r»ng thÞ trêng ë níc ta lµ
thÞ trêng s¬ khai. Thùc tÕ kinh tÕ thÞ trêng ®· h×nh thµnh
vµ ph¸t triÓn ®¹t ®îc nh÷ng møc ph¸t triÓn kh¸c nhau ë
hÇu hÕt c¸c ®« thÞ vµ vïng hÎo l¸nh vµ ®ang ®îc më réng
víi thÞ trêng quèc tÕ. Nhng thÞ trêng ë níc ta ph¸t triÓn cha
®ång bé cßn thiÕu h¼n thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt nh
thÞ trêng lao ®éng, thÞ trêng vèn vµ thÞ trêng ®Êt ®ai vÒ
c¬ b¶n vÉn lµ thÞ trêng tù do, møc ®é ca thiÖp cña nhµ níc
cßn rÊt thÊp.

- XÐt vÒ mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i ta thÊy nÒn

kinh tÕ níc ta ®ang hoµ nhËp víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ
giíi, sù giao lu vÒ hµng ho¸ dÞch vô vµ ®Çu t trùc tiÕp cña
níc ngoµi lµm cho sù vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ níc ta gÇn
gòi h¬n víi nÒn kinh tÕ thÞ trêng thÕ giíi. T¬ng quan gi¸ c¶
c¸c lo¹i hµng ho¸ trong níc gÇn gòi h¬n víi t¬ng quan gi¸ c¶
hµng ho¸ quèc tÕ.

- Xu híng chung ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi lµ sù ph¸t

triÓn kinh tÕ cña mçi níc kh«ng t¸ch rêi sù ph¸t triÓn vµ hoµ
nhËp quèc tÕ, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c quèc gia ®· thay ®æi
h¼n vÒ chÊt kh«ng cßn lµ d©n sè ®«ng, vò khÝ nhiÒu,
qu©n ®éi m¹nh mÇ lµ tiÒm lùc kinh tÕ. Môc ®Ých cña c¸c
chÝnh s¸ch cña c¸c quèc gia lµ t¹o ®îc nhiÒu cña c¶i vËt
chÊt trong quèc gia cña minhf lÇ tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
cao, ®êi sèng nh©n d©n ®îc c¶i thiÖn, thÊt nghiÖp thÊp,
tiÒm lùc kinh tÕ ®· trë thµnh thíc ®o chñ yÕu, vai trß vµ

6
søc m¹nh cña mçi d©n téc, lµ c«ng cô chñ yÕu ®Ó b¶o vÖ
uy tÝn duy tr× søc m¹nh cña c¸c §¶ng cÇm quyÒn.

Tuy vËy, nÒn kinh tÕ thÞ trêng híng tíi ë níc ta sÏ kh«ng
ph¶i lÇ nÒn kinh tÕ thÞ trêng thuÇn tuý. Lý thuyÕt "®Ó
mÆc" cho thÞ trêng tù do c¹nh tranh lµ kh«ng tån t¹i. Ngoµi
bµn tay "v« h×nh", vai trß cña chÝnh phñ ®Ó ®iÒu tiÕt,
kh¾c phôc nh÷ng khuyÕt tËt cña thÞ trêng t¹o cho nÒn kinh
tÕ æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn. §èi víi níc ta vai trß cña nhµ níc
trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng còng sÏ rÊt quan träng.

III. Thùc tr¹ng nÒn kttt níc ta hiÖn nay:

Tõ nh÷ng n¨m ®æi míi trë l¹i ®©y nÒn KTTT níc ta
®ang tõng bíc chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ tËp trung sang c¬ chÕ
thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ níc. C¬ chÕ nµy
thùc sù ®· ph¸t huy ®îc vai trß tù ®iÒu tiÕt cña thÞ trêng b-
íc ®Çu h×nh thµnh thÞ trêng c¹nh tranh lµm cho hµng ho¸
®îc lu th«ng, gi¸ c¶ æn ®Þnh nÒn kinh tÕ tho¸t khái t×nh
tr¹ng khñng ho¶ng thiÕu.

NÒn kinh tÕ mét thµnh phÇn kinh tÕ tríc kia ®ang

chuyÓn sang nÒn kinh tÕ n¨m thµnh phÇn víi c¸c h×nh thøc
së h÷u kh¸c nhau nhng sù ho¹t ®éng nµy cha ®ång ®iÒu
vµ cha cã ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn.

C¬ chÕ tµi chÝnh, tiÒn tÖ, tÝn dông, gi¸ c¶, tû gi¸ tõng
bíc ®îc h×nh thµnh vµ ®æi míi.

7
 Tuy nhiªn c¬ chÕ thÞ trêng ë níc ta hiÖn nay cßn thiÕu
®ång bé mang tÝnh tù ph¸t.

NÒn kinh tÕ chñ yÕu lµ s¶n xuÊt nhá, sù qu¶n lý tá ra

yÕu kÐm vµ kh«ng cã hiÖu qu¶. T×nh tr¹ng quan liªu thiÕu
hiÓu biÕt thËm chÝ tr× trÖ b¶o thñ cöa quyÒn vÉn tån t¹i tr-
íc sù ®æi míi nÒn kinh tÕ. Sù h×nh thµnh vµ vËn ®éng cña
KTTT mang nh÷ng yÕu tè tù ph¸t, c¬ chÕ vËn hµnh th« s¬
t¹o ®iÒu kiÖn cho kiÓu lµm ¨n bÊt chÝnh, tÖ tham nhòng vµ
c¸c mÆt tiªu cùc cña thÞ trêng cã c¬ héi ph¸t sinh vµ ph¸t
triÓn.

MÆc dï nÒn kinh tÕ thÞ trêng níc ta cßn rÊt nhiÒu

thiÕu sãt vµ yÕu kÐm nhÊt lµ trong ®iÒu hµnh vÜ m« "Nan
tham nhòng phæ biÕn trong bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc c¸c cÊp
nhng nh×n chung tÝnh æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ lµ nh©n
tè ®¶m b¶o cho nh÷ng thµnh c«ng kÕ tiÕp.

Tuy vËy, §¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn ph¶i n©ng cao vai trß
cña m×nh h¬n n÷a trong nÒn KTTT cÇn ph¶i chuyÓn tõ t¸c
phong chØ huy mÖnh lÖnh sang t¸c phong hç trî tÆo m«i tr-
êng vµ ®iÒu kiÖn cho thÞ trêng ph¸t triÓn, xö lý hµi hoµ gi·
t¨ng trëng kinh tÕ víi c©n b»ng æn ®Þnh, gi÷a ph¸t triÓn
kinh tÕ víi viÖc thÓ hiÖn c¸c chÝnh s¸ch x· héi.

NÒn kinh tÕ níc ta lµ nÒn kinh tÕ hçn hîp nhiÒu thµnh

phÇn nhng nÒn kinh tÕ Nhµ níc ph¶i ®ãng vai trß chñ ®¹o.
Sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt ®Þnh híng ph¸t triÓn nÒn KTTT cña
Nhµ níc lµ th«ng qua c¸c c«ng cô chÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«

8
vµ vai trß chñ ®¹o cña khu vùc kinh tÕ Nhµ níc. Kinh tÕ Nhµ
níc ph¶i n¾m vÞ trÝ quan träng trong mét sè lÜnh vùc then
chèt cã nghÜa lµ "m¹ch m¸u" cña nÒn kinh tÕ chi phèi c¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c. Nhng cïng víi viÖc nhÊn m¹nh vai
trß chñ ®¹o cña KTTT th× cÇn coi träng khu vùc kinh tÕ t
nh©n vµ kinh tÕ hçn hîp ®Æt chóng trong mèi quan hÖ h÷u
c¬ g¾n bã thèng nhÊt kh«ng t¸ch rêi biÖt lËp.

Nhµ níc ph¶i khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn kinh tÕ

ph¸t triÓn ®ã lµ khu vùc t nh©n nh»m thu hót ®Çu t vèn t
khu vùc nµy. Kinh nghiÖm cña NhËt B¶n, c¸c con rång Ch©u
¸ vµ c¸c níc trong nhãm nghiªn cøu cho thÊy sù thµnh c«ng
cña hä lµ nhê c«ng lao to lín cña khu vùc t nh©n.

Nhµ níc dùa trªn c¬ së æn ®Þnh chÝnh trÞ lÊy chÝnh

trÞ lam tiÒn ®Ò vµ ®iÒu kiÖn c¶i c¸ch kinh tÕ ®æi míi qu¶n
lý cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña KTTT ®a c¶i c¸ch tiªn lªn
nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¬i.

Nhµ níc më réng tù do bu«n b¸n víi níc ngoµi. Më cöa

héi nhËp nÒn kinh tÕ trong níc víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi trªn
c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ toµn vÑn l·nh thæ. Sù më
cöa héi nhËp thÓ hiÖn víi tù do ho¸ th¬ng m¹i, ®Çu t vµ
chuyÓn giao khoa häc c«ng nghÖ trªn c¬ së ph¸t huy lîi thÕ
vµ kh«ng ngõng n©ng cao søc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ.
Xu híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ víi khu vùc ho¸ vµ
toµn cÇu ho¸ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ trá thµnh xu thÕ yÕu

9
cña thêi ®¹i cña cuéc c¸ch m¹ng KHCN hiÖn nay. §Ó tr¸nh
nguy c¬ tôt hËu vµ nh÷ng thµnh tùu KHCN míi nhÊt.

Iv. nh÷ng thµnh tùu to lín cña chiÕn lîc ph¸t triÓn
kinh tÕ x· héi.

§¹i héi VII cña §¶ng quyÕt ®Þnh chiÕn lîc æn ®Þnh vµ
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 1991 -2000. §¹i héi IX ®¸nh gi¸
viÖc thùc hiÖn chiÕn lîc ®ã vµ quyÕt ®Þnh chiÕn lîc ph¸t
triÓn kinh tÕ - x· héi 10 n¨m ®Çu cña thÕ kû XXI chiÕn lîc
®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng
XHCN, x©y dùng nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n
trë thµnh mét níc c«ng nghiÖp.

- Sau mÊy n¨m ®Çu thùc hiÖn chiÕn lîc, ®Êt níc ®· ra
khái khñng ho¶ng kinh tÕ - x· héi. Tæng s¶n phÈm trong níc
sau 10 n¨m t¨ng h¬n gÊp ®«i, tÝch luü néi bé cña nÒn kinh
tÕ ®· ®¹t 27%. Tõ t×nh tr¹ng hµng ho¸ khan hiÕm nghiªm
träng nay ®· ®¸p øng ®îc nhu cÇu thiÕt yÕu cña nh©n d©n
vµ nÒn kinh tÕ, t¨ng xuÊt khÈu vµ cã dù tr÷. KÕt cÊu h¹
tÇng kinh tÕ, x· héi ph¸t triÓn nhanh.

- Quan hÖ s¶n xuÊt ®· cã bíc ®æi míi phï hîp h¬n víi
tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ thóc ®Èy sù
h×nh thµnh nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. Kinh tÕ nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh
tÕ; doanh nghiÖp nhµ níc ®îc xÊp xÕp l¹i mét bíc, thÝch ghi
víi c¬ chÕ míi. Kinh tÕ hé ph¸t hay t¸c dông rÊt quan träng
trong n«ng nghiÖp; kinh tÕ c¸ thÓ, t nh©n, kinh tÕ cã vèn

10
®Çu t níc ngoµi ph¸t triÓn nhanh. C¬ chÕ qu¶n lý vµ ph©n
phèi cã nhiÒu ®æi míi, ®¸p øng yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ -
x· héi.

- Tõ chç bÞ bao v©y, cÊm vËn, níc ta ®· ph¸t triÓn

quan hÖ kinh tÕ víi hÇu kh¾p c¸c níc, gia nhËp vµ cã vai trß
ngµy cµng tÝch cùc trong nhiÒu tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ vµ
khu vùc, chñ ®éng tõng bíc héi nhËp cã hiÖu qu¶ víi kinh tÕ
thÕ giíi. NhÞp ®é t¨ng kim ngh¹ch xuÊt khÈu gÇn gÊp ba
nhÞp ®é t¨ng GDP. Thu hót ®îc mét khèi lîng kh¸ lín vèn tõ
bªn ngoµi còng nhiÒu c«ng nghÖ vµ kinh nghiÖm qu¶n lý
tiªn tiÕn.

- §êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh©n d©n ®îc c¶i
thiÖn râ rÖt. Tr×nh ®é d©n trÝ, chÊt lîng nguån nh©n lùc
vµ tÝch n¨ng ®éng trong x· héi ®îc n©ng lªn ®¸ng kÓ. §·
hoµn thµnh môc tiªu xo¸ mï ch÷ vµ phæ cËp gi¸o dôc tiÓu
häc trong c¶ níc.

§µo t¹o nghÒ ®îc më réng, n¨ng lùc nghiªn cøu khoa
häc ®îc t¨ng cêng, øng dông nhiÒu c«ng nghiÖp tiªn tiÕn.
Mçi n¨m t¹o thªm h¬n 1,2 triÖu viÖc lµm míi. Tû lÖ hé nghÌo
tõ trªn 30 gi¶m xuèng 10%.

- Cïng víi nh÷ng nç lùc to lín cña lùc lîng vò trang nh©n
d©n trong x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc, cñng cè thÕ trËn
quèc phßng toµn d©n vµ an ninh nh©n d©n, b¶o ®¶m æn
®Þnh chÝnh trÞ vµ trËt tù an toµn x· héi.

11
 Thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi vÉn cßn nh÷ng mÆt yÕu
kÐm, bÊt cËp.

+ NÒn kinh tÕ kÐm hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cßn

yÕu. TÝch luü néi bé vµ søc mua trong níc cßn thÊp. C¬ cÊu
kinh tÕ cßn chuyÓn dÞch chËm theo híng c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸, g¾n s¶n xuÊt víi thÞ trêng. T×nh tr¹ng bao cÊp
vµ b¶o hé cßn nÆng, ®Çu t cña nhµ níc cßn thÊt tho¸t vµ
l·ng phÝ.

+ Quan hÖ s¶n xuÊt cã mÆt cha phï hîp, h¹n chÕ viÖc
gi¶i phãng vµ ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt. Kinh tÕ tËp thÓ
ph¸t triÓn chËm, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c cha ph¸t huy
hÕt n¨ng lùc, cha thùc sù ®îc b×nh ®¼ng vµ yªn t©m ®Çu
t kinh doanh, chªnh lÖch giµu nghÌo t¨ng nhanh.

+ Kinh tÕ vÜ m« cßn nh÷ng yÕu tè thiÕu v÷ng ch¾c.

HÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng, kÕ ho¹ch ®æi míi chËm,
chÊt lîng ho¹t ®éng h¹n chÕ; m«i trêng ®Çu t, kinh doanh
cßn nhiÒu víng m¾c.

+ Gi¸o dôc, ®µo t¹o cßn yÕu vÒ chÊt lîng, c¬ cÊu ®µo
t¹o cha phï hîp. C¬ së vËt chÊt cña c¸c nghµnh y tÕ, gi¸o
dôc, khoa häc, v¨n ho¸ th«ng tin, thÓ thao cßn nhiÒu thiÕu
thèn.

+ §êi sèng cña mét bé phËn nh©n d©n cßn nhiÒu khã
kh¨n, nhÊt lµ ë vïng nói, vïng s©u, vïng thêng bÞ thiªn tai.
NhiÒu tÖ n¹n x· héi cha bÞ ®Èy lïi.

12
 V. Môc tiªu, nhiÖm vô chñ yÕu vµ c¸c gi¶i ph¸p ph¸t
triÓn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay
1. Môc tiªu tæng qu¸t vµ nhiÖm vô chñ yÕu:
KÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-2005 thÓ hiÖn c¸c quan ®iÓm
ph¸t triÓn vµ môc tiªu chiÕn lîc 10 n¨m tíi mµ néi dung c¬
b¶n lµ: §a níc ta khái t×nh tr¹ng kÐm ph¸t triÓn, n©ng cao
râ rÖt ®êi sèng vËt chÊt, v¨n ho¸ tinh thÇn cña nh©n d©n,
t¹o nÒn t¶ng ®Ó ®Õn n¨m 2020 níc ta c¬ b¶n trë thµnh mét
níc c«ng nghiÖp theo híng hiÖn ®¹i.
Theo ®ã, môc tiªu tæng qu¸t cña kÕ ho¹ch 5 n¨m 2001-
2005 lµ: T¨ng trëng kinh tÕ nhanh vµ bÒn v÷ng, æn ®Þnh
vµ c¶i thiÖn ®êi sèng nh©n d©n, chuyÓn dÞch m¹nh c¬ cÊu
kinh tÕ, c¬ cÊu lao ®éng theo híng c«ng nghiÖp hãa, hiÖn
®¹i ho¸. N©ng cao râ rÖt hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña
nÒn kinh tÕ. Më réng kinh tÕ ®èi ngo¹i, t¹o nhiÒu viÖc lµm.
TiÕp tôc t¨ng cêng kÕt cÊu h¹ tÇng kinh tÕ, x· héi; h×nh
thµnh mét bíc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh h-
íng XHCN.
Môc tiªu tæng qu¸t nªu trªn ®îc cô thÓ ho¸ thµnh ®Þnh
híng ph¸t triÓn c¸c nhiÖm vô chñ yÕu nh sau:
1.1. PhÊn ®Êu ®¹t nhÞp ®é t¨ng trëng kinh tÕ b×nh
qu©n h»ng n¨m cao h¬n 5 n¨m tríc vµ cã bíc chuÈn bÞ cho 5
n¨m tiÕp theo.
1.2. Ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, trong ®ã kinh
tÕ nhµ níc ®ãng vai trß chñ ®¹o, cñng cè kinh tÕ tËp thÓ,

13
h×nh thµnh mét bíc quan träng thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng XHCN.
1.3. T¨ng nhanh vèn ®Çu t ph¸t triÓn kinh tÕ, x· héi;
x©y dùng c¬ cÊu kinh tÕ cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao søc c¹nh
tranh. §Çu t thÝch ®¸ng cho c¸c vïng kinh tÕ träng ®iÓm.
1.4. Më réng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ ®èi ngo¹i.
Cñng cè thÞ trêng ®· cã vµ më réng thªm thÞ trêng míi. T¹o
mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó t¨ng nhanh xuÊt khÈu, thu hót
vèn, c«ng nghÖ tõ bªn ngoµi. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ
quèc tÕ cã hiÖu qu¶, thùc hiÖn c¸c cam kÕt song ph¬ng vµ
®a d¹ng.
1.5. TiÕp tôc ®æi míi vµ lµnh m¹nh ho¸ hÖ thèng tµi
chÝnh - tiÒn tÖ, t¨ng tiÒm lùc vµ kh¶ n¨ng tµi chÝnh quèc
gia, thùc hµnh triÖt ®Ó tiÕt kiÖm.
1.6. TiÕp tôc ®æi míi, t¹o chuyÓn biÕn c¬ b¶n, toµn
diÖn vÒ ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ ®µo t¹o, khoa häc vµ c«ng
nghÖ; n©ng cao chÊt lîng nguån nh©n lùc víi c¬ cÊu hîp lý,
tõng bíc ph¸t triÓn kinh tÕ tri thøc.
1.7. Gi¶i quyÕt cã hiÖu qu¶ nh÷ng vÊn ®Ò x· héi bøc
xóc, t¹o nhiÒu viÖc lµm, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp ë c¶ thµnh
thÞ vµ thiÕu viÖc lµm ë n«ng th«n, c¶i c¸ch c¬ b¶n chÕ ®é
tiÒn l¬ng, c¬ b¶n xo¸ ®ãi gi¶m nhanh hé nghÌo, n©ng cao
møc sèng vËt chÊt vµ tinh thÇn cña nh©n d©n.
1.8. §Èy m¹nh c«ng cuéc c¶i c¸ch hµnh chÝnh, ®æi míi
vµ n©ng cao hiÖu lùc cña bé m¸y nhµ níc. §Èy lïi t×nh tr¹ng

14
quan liªu, tham nhòng. Thùc hiÖn tèt d©n chñ, nhÊt lµ d©n
chñ ë x·, phêng vµ c¸c ®¬n vÞ c¬ së.
1.9. Thùc hiÖn nhiÖm vô cñng cè quèc phßng vµ an
ninh; b¶o ®¶m trËt tù kû c¬ng trong c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ,
x· héi.
2. C¸c gi¶i ph¸p ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta hiÖn
nay:
- Tríc hÕt cÇn ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ së
h÷u, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn m¹nh nÒn kinh tÕ hµng ho¸
nhiÒu thµnh phÇn ë níc ta.
§èi víi kinh tÕ nhµ níc: §©y lµ thµnh phÇn kinh tÕ ®ãng
vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ níc ta.
§èi víi kinh tÕ hîp t¸c: CÇn thiÕt ph¶i cã sù tæng kÕt,
rót kinh nghiÖm vÒ bµi häc hîp t¸c x· kiÓu cò vµ x©y dùng
m« h×nh kinh tÕ hîp t¸c x· kiÓu míi.
§èi víi lo¹i h×nh s¶n xuÊt hµng ho¸ nhá cña n«ng d©n,
thî thñ c«ng, ngêi bu«n b¸n nhá: Mét mÆt th«ng qua c¬ chÕ
chÝnh s¸ch vµ híng dÉn ph¸t triÓn cña nhµ níc, mÆt kh¸c
cÇn t¨ng cêng c«ng t¸c qu¶n lý ®Ó x©y dùng nÒ nÕp s¶n
xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
§èi víi thµnh phÇn kinh tÕ t b¶n t nh©n: CÇn cã chÝnh
s¸ch khuyÕn khÝch thµnh phÇn kinh tÕ nµy ®Ó c¸c nhµ t b¶n
yªn t©m ®Çu t vµo nÒn kinh tÕ.
§èi víi kinh tÕ t b¶n nhµ níc: Nhµ níc cÇn cã chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch thµnh phÇn kinh tÕ nµy ph¸t triÓn.

15
 - §Èy m¹nh qu¸ tr×nh ph©n c«ng l¹i lao ®éng vµ x· héi
ë níc ta.
- H×nh thµnh vµ ph¸t triÓn ®ång bé c¸c lo¹i thÞ trêng.
+ §èi víi thÞ trêng hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch vô:
Mét lµ: Ph¶i t¨ng quy m« hµng tiªu dïng vµ dÞch vô víi
chñng lo¹i ngµy cµng phong phó vµ chÊt lîng ngµy cµng cao.
Hai lµ: Tõng bíc gi¶m gi¸ c¶ hµng ho¸ tiªu dïng vµ dÞch
vô.
+ §èi víi thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt: Bao gåm thÞ tr-
êng vèn, thÞ trêng søc lao ®éng vµ thÞ trêng c¸c ®iÒu kiÖn
vËt chÊt kh¸c cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
+ Mét vÊn ®Ò quan träng lµ thùc hiÖn sù c©n b»ng
gi÷a c¸c lo¹i thÞ trêng:
Thø nhÊt: CÇn xo¸ bá chÕ ®é bao cÊp trong ph©n phèi
sö dông c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ vËt phÈm tiªu dïng.
Thø hai: Ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c tù do gi¸ c¶, gi¸ c¶
kh«ng thÓ ¸p ®Æt b»ng mÖnh lÖnh hµnh chÝnh mµ nã
h×nh thµnh trªn tho¶ thuËn gi÷a ngêi mua vµ ngêi b¸n.
Thø ba: Ph¸t triÓn thÞ trêng ngoµi níc, ®Èy m¹nh ho¹t
®éng ngo¹i th¬ng.
- TiÕp tôc ®æi míi vµ n©ng cao vai trß qu¶n lý vÜ m«
cña nhµ níc. §Ó nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng
XHCN, nhÊt thiÕt ph¶i coi träng vai trß qu¶n lý vÜ m« cña
nhµ níc.
- §Èy m¹nh viÖc x©y dùng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng luËt
ph¸p vµ c¶i c¸ch nÒn hµnh chÝnh quèc gia.

16
 NÒn kinh tÕ thÞ trêng chØ cã thÓ ho¹t ®éng b×nh th-
êng nÕu cã hÖ thèng luËt ph¸p t¬ng ®èi hoµn chØnh vµ
ngµy cµng ®îc hoµn thiÖn.

17
 KÕt luËn

NÒn kinh tÕ cña ®a sè c¸c quèc gia trªn thÕ giíi ®Òu lµ
nÒn kinh tÕ Ôn hîp ë møc ®é kh¸c nhau. ViÖt Nam hiÖn nay
®ang trong thêi kú chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch
ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng
XHCN. Thùc chÊt cña vÊn ®Ò nµy chÝnh lµ gi¶m bít tÝnh tËp
trung, t¨ng cêng tÝnh tù ®iÒu chØnh cña thÞ trêng. Víi sù
chuyÓn ®æi nµy, nÒn kinh tÕ ViÖt Nam hiÖn nay lµ nÒn
kinh tÕ hçn hîp víi ®Æc trng riªng cña m×nh. C¬ chÕ vËn
hµnh cña nÒn kinh tÕ hçn hîp lµ c¬ chÕ thÞ trêng cã sù
qu¶n lý cña Nhµ níc. B»ng nh÷ng c«ng cô qu¶n lý vµ chÝnh
s¸ch cña m×nh, Nhµ níc ViÖt Nam qu¶n lý vÜ m« nÒn kinh
tÕ ph¸t triÓn theo ®Þnh híng XHCN, ®¶m b¶o t¨ng cêng
hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ c«ng b»ng x· héi. Nh vËy, Nhµ níc lu«n
lu«n cã vai trß nhÊt ®Þnh trong sù ph¸t triÓn cña ®Êt níc nãi
chung vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nãi riªng.
Sau nhiÒu n¨m thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, chóng ta
®· ®¹t nhiÒu thµnh tùu vµ ®a ®Êt níc tho¸t khái cuéc
khñng ho¶ng kinh tÕ x· héi. Tuy nhiªn, nÒn kinh tÕ vÉn cßn
nhiÒu khã kh¨n, yÕu kÐm. §Ó vît qua giai ®o¹n nµy, tríc
m¾t chóng ta cßn cã nhiÒu th¸ch thøc lín, trong ®ã cã nguy
c¬ bÞ tôt hËu vÒ kinh tÕ so víi c¸c níc trong khu vùc. §ång
thêi chóng ta còng cã nh÷ng c¬ héi míi ®Ó ph¸t triÓn. VÊn
®Ò ®Æt ra lµ chóng ta ph¶i biÕt chñ ®éng n¾m thêi c¬,
kiªn quyÕt ®Èy lïi khã kh¨n, t¹o thÕ æn ®Þnh ®Ó ph¸t triÓn
nhanh vµ v÷ng ch¾c. §iÒu nµy ®ßi hái ph¶i n©ng cao h¬n

18
n÷a vai trß qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc nh»m thùc hiÖn tèt
h¬n n÷a chøc n¨ng ®Þnh híng XHCN vµ chØ ®¹o sù ph¸t
triÓn, dÉn d¾t nç lùc ph¸t triÓn, t¹o khu«n khæ ph¸p luËt
thèng nhÊt. v.v.. ®Ó ®¸p øng nhu cÇu t¨ng trëng nhanh, æn
®Þnh, v÷ng ch¾c vµ c«ng b»ng x· héi.

19
 Tµi liÖu tham kh¶o

1. V¨n kiÖn §¹i héi ®¹i biÓu toµn quèc lÇn thø IX- Nhµ
xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia.
2. Gi¸o tr×nh kinh tÕ chÝnh trÞ (tËp II) - Trêng §¹i häc
KTQD - Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc.
3. T¹p chÝ kinh tÕ vµ ph¸t triÓn th¸ng 11/2001.
4. Gi¸o tr×nh lÞch sö c¸c häc thuyÕt kinh tÕ - Nhµ xuÊt
b¶n Gi¸o dôc 1995.

20