Bµi tËp m«n häc

¶nh hëng cña chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®èi víi

m«i trêng ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp

Bµi lµm

Ngµy nay KH vµ CN ®· chiÕm mét vÞ trÝ quan träng,

trë thµnh lùc läng s¶n xuÊt trùc tiÕp, lµ ®éng lùc c¬ b¶n cho
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi, gãp phÇn më réng kh¶ n¨ng s¶n
xuÊt, thóc ®Èy qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ chuyÓn dÞch c¬
cÊu kinh tÕ. Kh«ng nh÷ng thÕ nã cßn t¸c ®éng trùc tiÕp vµ
thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸, híng tíi x· héi th«ng tin vµ
nÒn kinh tÕ tri thøc. §èi víi níc ta, víi mét xuÊt ph¸t ®iÓm
thÊp, c«ng nghÖ thiÕt bÞ l¹c hËu trong khi cuéc c¸ch m¹ng
KH vµ CN trªn thÕ giíi ®ang diÔn ra víi tèc ®ä hÕt søc nhanh
chãng va s©u réng, qua tr×nh toµn cÇu ho¸ ®ang ngµy mét
gia t¨ng th× viÖc ph¸t triÓn KH vµ CN cïng víi gi¸o dôc vµ
®µo t¹o lµ quèc s¸ch hµng ®Çu ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x·
héi, n©ng cao tr×nh ®é qu¶n lý cña Nhµ níc vµ tiÒm lùc l·nh
®¹o cña §¶ng.

NhËn tøc râ tÇm quan träng cña KH & CN trong thêi

gian qua chÝnh s¸ch vÒ KH &CN nø¬c ta cã nh÷ng chuyÓn
biÕn tÝch cùc gãp phÇn quan träng trong viÖc n©ng cao
chÊt lîng, n¨g lùc c¹nh tranh cña s¶n phÈm hµng ho¸ ; ®µo
t¹o nguån nh©n lùc; thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi , gi÷ g×n vµ
ph¸t huy b¶n s¾c v¨n ho¸ d©n téc.

i. nh÷ng chuyÓn ®æi tÝch cùc trong chÝnh s¸ch kh & cn ë

níc ta trong thêi gian võa qua
 1.XÐt trªn tæng thÓ cña hÖ thèng KHCN

- ChuyÓn tõ chÝnh s¸ch dùa trªn quan ®IÓm Nhµ níc

®éc quyÒn vÒ ho¹t ®éng KH & CN ®Õn mét chÝnh s¸ch dùa
trªn quan ®iÓm mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu ®ãng vai trß
nh÷ng t¸c nh©n tham gia vµo ho¹t ®éng KH &CN .

-Trong néi dung c¸c chÝnh s¸ch ®· dµnh mèi quan t©m
®¸ng kÓ tíi ph¸t triÓn c«ng nghÖ.Trong hÖ thèng chØ sè
khoa häc c«ng nghÖ ®· xuÊt hiÖn m«t vµi chØ sè vÒ c«ng
nghÖ trong ®ã cã chØ sè vÒ tû lÖ phÇn tr¨m c«ng nghÖ ®îc
®æi míi.

- X¸c ®Þnh râ viÖc ph¸t triÓn KH vµ CN lµ tr¸ch nhiÖm

cña c¸c ngµnh, c¸c ®Þa ph¬ng, mét sè nhiÖm vô nghiªn cøu
c«ng nghÖ kh«ng cßn lµ bé phËn trong ch¬ng tr×nh träng
®iÓm cña Nhµ níc, mµ lµ bé phËn kÕ ho¹ch ph¸t triÓn s¶n
xuÊt kinh doanh cña c¸c Bé. Nhµ níc chØ cßn n¾m mét sè
ch¬ng tr×nh nghiªn cøu c«ng nghÖ chuÈn bÞ cho sù ph¸t
triÓn dµI h¹n cña ®Êt níc, nh nh÷ng nghiªn cøu vÒ c«ng
nghÖ th«ng tin, c«ng nghÖ sinh häc, vËt liÖu míi, tù ®éng
ho¸. Thùc hiÖn chñ tr¬ng chuyÓn ®æi tõ mét chÝnh s¸ch
Cho khoa häc sang mét chÝnh s¸ch B»ng khoa häc.
.

2.Nh÷ng thay ®æi trong chÝnh s¸ch vµ qu¶n lý

ho¹t ®éng nghiªn cøu vµ triÓn khai ( Research and
Develoment- R & D )

2.1 Thay ®æi c¬ cÊu XH cña c¸c tæ chøc còng nh

c¬ cÊu cña chÝnh c¸c tæ chøc R & D.

2
 - ChuyÓn tõ viÖc chØ cã Nhµ níc tiÕn hµnh ho¹t ®éng R
& D sang viÖc cho phÐp thµnh lËp c¸c tæ chcs R & D thuéc
mäi thµnh phÇn kinh tÕ.

- ChuyÓn tõ viÖc chØ cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu

khoa häc ho¹t ®éng víi mét chøc n¨ng nghiªn cøu khoa häc
( R ) cßn c¸c ho¹t ®«ng triÓn khai thùc nghiÖm ( D ) th×
kh«ng thuéc chøc n¨ng cña c¸c c¬ quan nghiªn cøu sang
viÖc cho phÐp c¸c c¬ quan nghiªn cøu KH cña Nhµ níc ®îc
tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng triÓn khai, ®îc ký kÕt vµ thùc hiÖn
nh÷ng hîp ®ång kinh tÕ ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò KH
vµ nghiªn cøu víi c¸c ®¬n vÞ s¶n xuÊt.

2.2 §a d¹ng ho¸ nguån tµi chÝnh cung cÊp cho tæ

chøc.

- C¸c chÝnh s¸ch vÒ c¬ cÊu nguån tµi chÝnh ®· dÇn

dÇn cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n. Ng©n s¸ch Nhµ níc kh«ng
cßn lµ nguån duy nhÊt mµ cßn cã c¸c nguån tõ c¸c xÝ nghiÖp
c«ng nghiÖp còng nh nhiÒu lo¹i ®èi t¸c kh¸c nhau trong x·
héi. Sù më réng quan hÖ hîp t¸c Quèc tÕ lµm xuÊt hiÖn
nhiÒu nguån tµI trî tõ c¸c tæ chøc phi chÝnh phñ, c¸c tæ cøc
quèc tÕ , c¸c tæ chøc nh©n ®¹o. NhiÒu nguån tµI trî ChÝnh
phñ còng bæ sung thªm nh÷ng nguån lùc quan träng cho
c¸c tæ chøc R & D. Ngoµi ra, trong mét sè trêng hîp, c¸ tæ
chøc R & D vÒ c«ng nghÖ ®· m¹nh d¹n sö dông vèn vay ®Ó
thùc hiÖn nh÷nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt thö ®Ó lµm chñ c«ng
nghÖ tríc khi bµn giao cho s¶n xuÊt.

2.3 CÊu tróc l¹i tæ chøc R & trong ®ã cã D

3
 -§· tiÕn hµnh “ s¾p xÕp l¹i ” c¸c viÖn nghiªn cøu , trong
®ã cã viÖc x¸c ®Þnh mét sè viÖn ®îc ng©n s¸ch Nhµ níc
bao cÊp. Cßn l¹i c¸c viÖn ph¶I tù t×m kiÕm c¸c hîp ®ång vµ
c¸c nguån tµi trî kh¸c nhau ®Ó tån t¹i vµ ph¸t triÓn.

3.§æi míi chÝnh s¸ch vÒ qu¶n lý c«ng nghÖ

ViÖc qu¶n lý c«ng nghÖ ®îc bæ sung phï hîp ®Æc

®iÓm cña kinh tÕ thÞ trêng. Néi dung qu¶n lý c«ng nghÖ
kh«ng chØ cßn giíi h¹n trong ph¹m vi “ 3 mÆt c«ng t¸c “
( Ban hµnh vµ qu¶n lý viÖc thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kü thuËt
trong s¶n xuÊt ; Qu¶n lý ®o lêng ; Qu¶n lý chÊt lîng s¶n
phÈm ) nh tríc kia, mµ ®· ®îc më réng thªm nhiÒu chØ tiªu
nh: kiÓm so¸t c«ng nghÖ theo c¸c tiªu chuÈn vÒ tÝnh tiªn
tiÕn vµ « nhiÔm m«i trêng; ®¸nh gi¸ c«ng nghÖ theo tû lÖ
s¶n phÈm cã thÓ giµnh thÕ m¹nh c¹nh tranh trong níc vµ trªn
thÞ trêng thÕ giíi...

4. ¦u tiªn ph¸t triÓn nh©n lùc cho ho¹t ®éng KH &

CN

C¸c chÝnh s¸ch khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· chó träng tíi
viÖc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc, ®Æc biÖt lµ nh©n lùc cã
tr×nh ®é ®¹I häc trë lªn.

II. Nh÷ng thµnh tùu cña KH & CN ®¹t ®îc do thùc hiÖn
nh÷ng chuyÓn ®æi trong chÝnh s¸ch kh & cn

1. HÖ thèng KH & CN ®îc duy tr× vµ ph¸t triÓn

§Õn nay níc ta ®· cã mét lùc lîng KH & CN t¬ng ®èi

®«ng ®¶o víi kho¶ng trªn 1 triÖu c¸n bé tèt nghiÖp ®¹I häc

4
vµ cao ®¼ng, 10 ngh×n c¸n bé cã tr×nh ®é trªn ®¹I häc,
kho¶ng 1.3 triÖu cã tr×nh ®é trung cÊp kü thuËt vµ kho¶ng
2.8 triÖu c«ng nh©n kü thuËt. Cïng víi ®éi ngò ®«ng ®¶o
®ã chóng ta ®· x©y dùng ®îc mét m¹ng líi trªn 100 trêng
®¹i häc vµ cao ®¼ng, h¬n 500 tæ chøc nghiªn cøu triÓn
khai trªn ph¹m vi c¶ níc. C¬ së h¹ tÇng KH & CN nh c¸c trung
t©m nghiªn cøu, c¸c phßng thÝ nghiÖm, c¸c trung t©m
th«ng tin KH & CN, th viÖn ... còng ®îc t¨ng cêng vµ n©ng
cÊp. HÖ thèng qu¶n lý Nhµ níc còng ®· ®îc thiÕt lËp réng
kh¾p tõ TW ®Õn ®Þa ph¬ng.

2.KH & CN ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn

KT- XH ®Êt níc

Víi tiÒm lùc KH & CN ®· t¹o dùng ®îc, lùc lîng KH & CN
níc ta trong c¸c c¬ quan nghiªn cøu - triÓn khai, gi¸o dôc -
®µo t¹o vµ khu vùc s¶n xuÊt, dÞch vô ®· cã nh÷ng ®ãng
gãp quan träng vµo c«ng cuéc ph¸t triÓn KT-XH trong h¬n
10 n¨m ®æi míi võa qua.

Khoa häc x· héi vµ nh©n v¨n nhê bíc ®æi míi ph¬ng
ph¸p tiÕp cËn, cËp nhËt kiÕn thøc míi , ®· gãp phÇn vµo
viÖc x©y dùng luËn cø khoa häc cho c¸c chñ tr¬ng, chÝnh
s¸ch, c¬ chÕ, biÖn ph¸p qu¶n lý cña §¶ng vµ Nhµ níc liªn
quan ®Õn qu¶n lý vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, v¨n hoa, x· héi cña
®Êt níc.

Nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu trong lÜnh vùc khoa häc tù
nhiªn, KH kü thuËt ®· cã nhiÒu ®ãng gãp quan träng trong
ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu vÒ ®iÒu
kiÖn tù nhiªn, tµi nguyªn thiªn nhiªn cña ®Êt níc ®· gãp

5
phÇn x©y dùng luËn cø khoa häc cho c¸c ph¬ng ¸n ph¸t
triÓn vïng vµ l·nh thæ. NhiÒu nghiªn cøu trong lÜnh vùc n«ng
nghiÖp ®· t¹o ra gièng c©y trång, vËt nu«i cã chÊt lîng vµ
n¨ng suÊt cao, gãp phÇn ®a níc ta tõ nhËp khÈu l¬ng thùc
trë thµnh mét níc xuÊt khÈu l¬ng thùc...V× vËy trong nh÷ng
n¨m qua, KH & CN viÖt nam ®· gãp phÇn tiÕp thu, lµm chñ
nhanh chãng nhiÒu c«ng nghÖ tiªn tiÕn ®îc chuyÓn giao tõ
níc ngoµi ®· phÇn nµo ®ãng gãp cho ph¸t triÓn søc s¶n xuÊt
vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ cña ViÖt nam trong thêi gian
qua.

3.Gãp phÇn ph¸t triÓn nh©n lùc KH & CN.

KH & CN ViÖt nam trong nh÷ng n¨m qua còng gãp

phÇn vµo viÖc ®µo t¹o nh©n lùc KH & CN, cung cÊp mét sè
lîng lín nh©n lùc tr×nh ®é trung cÊp, ®¹i häc, trªn ®¹i häc ë
nhiÒu lÜnh vùc chuyªn m«n kh¸c nhau gãp phÇn ph¸t triÓn
kinh tÕ, x· héi, v¨n ho¸... ®Êt níc.

4.HÖ thèng qu¶n lý KH & CN cã nh÷ng yÕu tè

®æi míi.

C¬ chÕ qu¶n lý KH & CN ®· bíc ®Çu ®æi míi theo híng

phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó c¬ quan NC-
TK g¾n kÕt h¬n trong s¶n xuÊt vµ dÞch vô.

iii.nh÷ng tån t¹I cña chÝnh s¸ch KH & CN

1.Mét sè bÊt cËp vÒ chÝnh s¸ch trªn tæng thÓ.

- ThiÕu sù ph©n cÊp, ph©n c«ng râ rµng, sù ®IÒu hoµ

phèi hîp gi÷a c¸c c¬ quan trong bé m¸y qu¶n lý Nhµ níc vÒ

6
KH & CN, gi÷a c¬ quan qu¶n lý TW vµ ®Þa ph¬ng dÉn ®Õn
chång chÐo chøc n¨ng, quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm, kh«ng
thèng nhÊt trong viÖc ®a ra c¸c chÝnh s¸ch.

- Ph¸t triÓn vÒ nhËn thøc ®èi víi vai trß KH - CN kh«ng

®ång ®Òu tõ ®ã dÉn ®Õn sù kh«ng ®ång bé trong hÖ
thèng chÝnh s¸ch.

- Cha cã chÝnh s¸ch m¹nh mÏ, u tiªn ®èi víi viÖc s¸ng
t¹o vµ ¸p dông thµnh tùu nghiªn cøu c«ng nghÖ m¹nh giµnh
thÕ c¹nh tranh trªn thÞ trêng.

- Cßn nhiÒu bÊt cËp trong qu¶n lý ho¹t ®éng R & D.

+ ChÝnh s¸ch kinh tÕ ®Æc biÖt lµ chÝnh s¸ch ®Çu t,

chÝnh s¸ch thuÕ , chÝnh s¸ch tÝn dông, chÝnh s¸ch nhËp
khÈu cha khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp tÝch cùc øng dông
c¸c thµnh tùu khoa häc & c«ng nghÖ.

+ C¸c chÝnh s¸ch vÓ tµi chÝnh ®èi víi ho¹t ®éng R & D
cßn nhiÒu bÊt cËp; thiÕu phèi hîp ®ång bé, cha quan t©m
®Õn phÇn con ngêi, phÇn th«ng tin , phÇn tæ chøc: Vèn
®Çu t thÊp; cha cã chÝnh s¸ch phï hîp; c¸c chÝnh s¸ch ®·
®æi míi nhng cßn chËm;cha h×nh thµnh hÖ thèng qu¶n lý
KH & CN phï hîp víi c¬ chÕ thÞ trêng...

+ ChÝnh s¸ch nguån nh©n lùc cha t¹o ra biÕn ®æi

m¹nh vÒ chÊt lîng c¸n bé KH & CN phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn chung trªn thÕ giíi.

2.Nh÷ng tån t¹i vµ yÕu kÐm vÒ KH & CN níc ta do

nh÷ng tån t¹i trong chÝnh s¸ch KH & CN t¹o ra

7
 -Tr×nh ®é l¹c hËu vÒ c«ng nghÖ cña c¸c ngµnh s¶n
xuÊt

- §éi ngò c¸n bé KH & CN kh¸ ®«ng nhng cßn h¹n chÕ
vÒ n¨ng lùc, bÊt hîp lý vÒ c¬ cÊu, cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu
cña c«ng cuéc ®æi míi, ®Èy m¹nh CNH - H§H ®Êt níc.

- M¹ng líi c¬ quan NC & TK cña níc ta cßn nhiÒu bÊt hîp
lý

- HÖ thèng dÞch vô KH & CN cßn yÕu kÐm.

- HÖ thèng gi¸o dôc vµ ®µo t¹o cßn nhiÒu bÊt cËp, chÊt
lîng cßn thÊp.

- Mèi liªn hÖ gi÷a hÖ thèng KH & CN vµ hÖ thèng KT -

XH cßn yÕu.

-Tèc ®é ®æi míi c«ng nghÖ chËm rÊt nhiÒu so víi tèc
®é ®æi míi c«ng nghÖ trªn thÕ giíi.

iv.Mét sè gi¶I ph¸p hoµn thiÖn chÝnh s¸ch KH & CN níc ta

-Ph©n ®Þnh râ chøc n¨ng qu¶n lý nhµ níc vÒ KH & CN

gi÷a bé KH CN & MT víi c¸c bé qu¶n lý tæng hîp kh¸c kh¾c
phôc hiÖn tîng chång chÐo m©u thuÉn nhau cña c¸c chÝnh
s¸ch KH & CN.

- C¸c chÝnh s¸ch vÒ chi cho KH & CN cÇn ph¶i theo thø
tù u tiªn mét c¸ch hîp lý, ®ång thêi ®¶m b¶o t¨ng chi NSNN
cho ho¹t ®éng KH & CN cao h¬n møc t¨ng GDP Ýt nhÊt lµ 2
lÇn.

8
 -Thùc hiÖn x· héi ho¸ ®Çu t cho KH &CN . KhuyÕn
khÝch c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c tæ chøc c¸ nh©n ®Çu t tµi
chÝnh cho KH & CN dùa trª c¸c chÝnh s¸ch sau:

+ ChÝnh s¸ch tµi chÝnh khuyÕn khÝch h×nh thµnh tæ

chøc KH & CN trong c¸c doanh nghiÖp, nhÊt lµ c¸c lÜnh vùc
thuéc híng u tiªn, träng ®IÓm.

+ Cho phÕp sö dông lîi nhuËn tríc thuÕ ®Ó chi hco ho¹t
®éng ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi s¶n phÈm, nghiªn cøu
triÓn khai...

+ ¸p dông chÝnh s¸ch miÔn gi¶m thuÕ nhËp khÈu c¸c

dông cô thiÕt bÞ, vËt t, tµi liÖu dïng cho ho¹t ®éng KH & CN.
Gi¶m thuÕ VAT, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt ®èi víi DN trong giai
®o¹n ®Çu ®ua c«ng nghÖ míi vµo s¶n xuÊt, miÔn gi¶m
thuÕ thu nhËp c¸ nh©n ®èi víi c¸c thu nhËp vÒ ph¸t minh
s¸ng chÕ, mÔn thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp víi c¸c c¬ së
nghiªn cøu khoa häc n«ng nghiÖp sö dông ®Êt n«ng nghiÖp
lµm thÝ nghiÖm.

+ Më réng kh¶ n¨ng vai trung vµ dµi h¹n cho c¸c DN phï
hîp víi chu kú ®æi míi c«ng nghÖ cña tõng nghµnh.

- §èi víi chÝnh s¸ch ph¸t triÓn nguån nh©n lùc KH & CN

+ Thùc hiÖn ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc ®µo t¹o nh©n lùc
KH & CN, n©ng cao chÊt lîng vµ ®æi míi c¬ cÊu ®µo t¹o
nh©n lùc KH & CN.

+ C¶i tiÕn chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp ®èi víi c¸n bé KH &
CN, ®¶m b¶o thu nhËp cña c¸n bé KH & CN ®ñ taÝ SX më

9
réng søc lao ®éng. Cã chÕ ®é thëng u ®·i v¬Ý c¸c c«ng
tr×nh KH cã kh¶ n¨ng øng dông cao trong ®êi sèng XH.

+ Cã c¸c chÕ ®é u ®·i nh»m thu hót c¸c nhµ khoa häc
VN ë níc ngoµi vÒ níc tham gia vµo qu¸ tr×nh nghiªn cøu
KH, chuyÓn giao c«ng nghÖ, sö dông c¸c thµnh tùu khoa
häc c«ng nghÖ míi...

Hµ Néi, ngµy 21 th¸ng 6 n¨m 2003

Sinh viªn thùc hiÖn

Hoµng TuÊn Anh

10
11
12
13
14
15