PhÇn I.

PhÇn më ®Çu

Loµi ngêi ®· tr¶i qua c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt: céng s¶n
nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa,
x· héi chñ nghÜa. Mçi mét x· héi ®Òu cã nh÷ng mèi quan hÖ
s¶n xuÊt riªng t¬ng øng víi mçi lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh
®é nhÊt ®Þnh vµ vµ víi mét kiÕn tróc thîng tÇng ®îc x©y
dùng nªn. Tõ khi chñ nghÜa x· héi trªn thÕ giíi l©m vµo tho¸i
trµo, chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ë Liªn X«, §«ng ¢u sôp ®æ,
c¸c thÕ lùc ®èi nghÞch cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin, cña chñ
nghÜa x· héi cµng cã dÞp vô c¸o, xuyªn t¹c hßng b¸c bá chñ
nghÜa M¸c - Lªnin, trong ®ã lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
lµ mét ®iÓm lý luËn bÞ c«ng kÝch tõ nhiÒu phÝa. H¬n lóc
nµo hÕt nh÷ng ngêi c¸ch m¹ng ph¶i ®Êu tranh víi c¸c quan
®iÓm thï ®Þch nh»m b¶o vÖ sù ®óng ®¾n cña chñ nghÜa
M¸c - Lªnin nãi chung vµ lý luËn M¸c vÒ h×nh th¸i kinh tÕ x·
héi nãi riªng.

1
 Ch¬ng I

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung

T×m hiÓu vÒ häc thuyÕt M¸c - Lªnin vÒ h×nh th¸i x· héi

chóng ta ph¶i xÐt trªn quan ®iÓm cña chñ nghÜa duy vËt
biÖn chøng vÒ nguån gèc ®éng lùc cña sù vËt. Trong triÕt
häc ph¬ng §«ng th× ngêi ta ®· nãi ®Õn yÕu tè biÖn chøng
khi nãi ®Õn sù chuyÓn biÕn ho¸ cña hai cùc ®èi lËp ©m d-
¬ng, ®ùc vµ c¸i, trêi vµ ®Êt, s¸ng vµ tèi, nãng vµ l¹nh...
ThuËt ng÷ phÐp biÖn chøng chØ ®îc h×nh thµnh thùc sù khi
mµ Hªraclit ®a ra khi mµ «ng coi sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña
thÕ giíi còng gièng nh mét dßng s«ng lu«n lu«n ch¶y.

Ph¸p biÖn chøng duy vËt lµ khoa häc vÒ mèi liªn hÖ phæ
biÕn, còng lµ khoa häc vÒ sù ph¸t triÓn vµ phÐp biÖn chøng
ch¼ng qua còng chØ lµ m«n khoa häc vÒ nh÷ng qui luËt phæ
biÕn cña sù vËt vµ sù ph¸t triÓn cña tù nhiªn cña x· héi loµi
ngêi, cña t duy. PhÐp biÖn chøng duy vËt víi t c¸ch lµ ph¬ng
ph¸p luËn cña nhËn thøc khoa häc nªn nã ®ßi hái ph¶i xem
xÐt c¸c sù vËn hiÖn tîng trong sù t¸c ®éng qua l¹i, ¶nh hëng
lÉn nhau gi÷a chóng trong sù vËn ®éng ph¸t triÓn.

M¸c ®· nghiªn cøu lý luËn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi dùa trªn
nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu lý luËn vµ tæng kÕt qu¸ tr×nh lÞch
sö. M¸c ®· nªu ra quan ®iÓm duy vËt vÒ lÞch sö vµ h×nh
thµnh häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi víi nh÷ng quan
®iÓm sau:

2
 1. Quan ®iÓm thõa nhËn s¶n xuÊt vËt chÊt lµ c¬ së
cña sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn x· héi.

Sù s¶n xuÊt x· héi lµ ho¹t ®éng cã ®Æc trng riªng cña

con ngêi vµ x· héi loµi ngêi, ®ã lµ c¸i ®Ó ph©n biÖt: sù kh¸c
nhau c¬ b¶n gi÷a x· héi loµi ngêi víi loµi sóc vËt. S¶n xuÊt x·
héi bao gåm s¶n xuÊt vËt chÊt, s¶n xuÊt tinh thÇn vµ s¶n
xuÊt ra b¶n th©n con ngêi. Trong hiÖn thùc th× c¸c qu¸
tr×nh cña s¶n xuÊt, kh«ng t¸ch biÖt nhau, trong ®ã s¶n xuÊt
vËt chÊt gi÷ vai trß nÒn t¶ng, lµ c¬ së cña sù tån t¹i vµ ph¸t
triÓn x· héi xÐt cho cïng th× s¶n xuÊt vËt chÊt quy ®Þnh vÒ
quyÕt ®Þnh ®Õn toµn bé ®êi sèng x· héi

2. Quam ®iÓm vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc l-

îng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt.

M¸c viÕt: Nh÷ng quan hÖ x· héi ®Òu g¾n liÒn mËt thiÕt
víi nh÷ng lùc lîng s¶n xuÊt. Do cã ®îc nh÷ng lùc lîng s¶n
xuÊt míi mµ loµi ngêi thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cña
m×nh vµ do thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt, c¸ch kiÕm sèng
cña m×nh, loµi ngêi ®· thay ®æi tÊt c¶ c¸c quan hÖ x· héi
cña m×nh. C¸i cèi xay quay b»ng tay ®a l¹i x· héi cã l·nh
chóa, c¸i cèi xay ch¹y b»ng h¬i níc ®a l¹i x· héi cã nhµ t b¶n
c«ng nghiÖp.

Nh vËy theo M¸c lîng s¶n xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh
trong viÖc thay ®æi ph¬ng thøc s¶n xuÊt dÉn ®Õn thay ®æi
toµn bé c¸c quan hÖ x· héi.

3. Quan ®iÓm vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬

së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng.

3
 Quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc th-
îng tÇng thÓ hiÖn ë chç c¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc
thîng tÇng, mÆc dï kiÕn tróc thîng tÇng cã kh¶ n¨ng t¸c
®éng trë l¹i ®èi víi c¬ së h¹ tÇng. M¸c viÕt: "Kh«ng thÓ lÊy
b¶n th©n nh÷ng quan hÖ ph¸p quyÒn còng nh nh÷ng h×nh
th¸i Nhµ níc, hay lÊy c¸i gäi lµ sù ph¸t triÓn chung cña tinh
thÇn cña con ngêi, ®Ó gi¶i thÝch quan hÖ h×nh th¸i ®ã b¾t
nguån tõ nh÷ng ®iÒu kiÖn sinh ho¹t vËt chÊt... NÕu ta kh«ng
thÓ nhËn ®Þnh ®îc vÒ mét con ngêi mµ chØ c¨n cø vµo ý
kiÕn cña chÝnh ngêi ®ã ®èi víi b¶n th©n th× ta còng kh«ng
thÓ nhËn ®Þnh ®îc vÒ mét thêi ®¹i ®¶o lén nh thÕ mµ chØ
c¨n cø vµo ý thøc cña thêi ®¹i Êy. Tr¸i l¹i ph¶i gi¶i thÝch ý
thÝch Êy b»ng nh÷ng m©u thuÉn cña ®êi sèng vËt chÊt
b»ng sù xung ®ét hiÖn cã gi÷a c¸c lùc lîng s¶n xuÊt x· héi".

Tõ nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n trªn, M¸c ®· ®i ®Õn mét

kÕt luËn hÕt søc kh¸i qu¸t lµ: "Trong sù s¶n xuÊt x· héi ra ®êi
sèng cña m×nh, con ngêi cã nh÷ng quan hÖ nhÊt ®Þnh, tÊt
yÕu kh«ng tuú thuéc vµo ý muèn cña hä tøc lµ nh÷ng quan
hÖ s¶n xuÊt nµy phï hîp víi mét tr×nh ®é ph¸t triÓn nhÊt
®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Toµn bé nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt
Êy phï hîp thµnh c¬ cÊu kinh tÕ cña x· héi, tøc lµ c¸i c¬ së
hiÖn thùc trªn ®ã dùng lªn mét kiÕn tróc thîng tÇng ph¸p lý
vµ chÝnh trÞ vµ nh÷ng h×nh th¸i ý thøc x· héi nhÊt ®Þnh t-
¬ng øng víi c¬ së hiÖn thùc ®ã".

Tõ ®ã cã thÓ ®i tíi ®Þnh nghÜa h×nh th¸i kinh tÕ x· héi

lµ mét kh¸i niÖm cña chñ nghÜa duy vËt lÞch sö.

H×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ mét ph¹m trï cña chñ nghÜa
duy vËt lÞch sö dïng ®Ó chØ x· héi ë tõng giai ®o¹n lÞch sö

4
nhÊt ®Þnh, víi nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt cña nã thÝch øng víi
lùc lîng s¶n xuÊt ë mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh vµ víi mét kiÕn
tróc thîng tÇng ®îc x©y dùng lªn trªn nh÷ng quan hÖ s¶n
xuÊt ®ã.

M¸c ®· x©y dùng t tëng v« s¶n ®ã b»ng c¸ch lµ trong c¸c

lÜnh vùc kh¸c nhau cña ®êi sèng x· héi, «ng ®· lµm næi bËt
riªng lÜnh vùc kinh tÕ, nghÜa lµ trong tÊt c¶ mäi quan hÖ x·
héi «ng ®· lµm næi bËt riªng nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt coi ®ã
lµ nh÷ng quan hÖ c¬ b¶n ®Çu tiªn vµ quyÕt ®Þnh ®Õn mäi
quan hÖ kh¸c khi gi¶i phÉu x· héi t b¶n chñ nghÜa. M¸c ®·
ph¸t hiÖn ra nh÷ng mèi quan hÖ b¶n chÊt, nh÷ng quan hÖ
cã tÝnh lÆp l¹i trong mét x· héi, tõ ®ã t×m ra tÝnh qui luËt
trong sù vËn ®éng ph¸t triÓn cña x· héi.

Nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n cña h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ: lùc
lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng cña
x· héi.

Mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã mét ph¬ng thøc s¶n
xuÊt riªng. C¸c cuéc c¸ch m¹ng x· héi ®Òu g¾n víi sù thay
thÕ ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy b»ng ph¬ng thøc s¶n xuÊt tiÕn
bé h¬n. LÞch sö x· héi loµi ngêi lµ lÞch sö ph¸t triÓn kÕ tiÕp
nhau cña c¸c ph¬ng thøc s¶n xuÊt vËt chÊt; c«ng x· nguyªn
thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn, t b¶n chñ nghÜa vµ céng
s¶n chñ nghÜa. Hai mÆt thèng nhÊt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt
lµ lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt. Lùc lîng s¶n xuÊt
biÓu hiÖn mèi quan hÖ cña con ngêi vãi tù nhiªn. Tr×nh ®é
lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÓ hiÖn ë tr×nh ®é chinh phôc tù
nhiªn cña con ngêi trong tõng giai ®o¹n lÞch sö nhÊt ®Þnh.

5
 Lùc lîng s¶n xuÊt tríc hÕt lµ kÕt hîp gi÷a ngêi lao ®éng
vµ t liÖu s¶n xuÊt. Ngêi lao ®éng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh
hµng ®Çu cña lùc lîng s¶n xuÊt v× con ngêi dïng søc lao
®éng, kinh nghiÖm, thãi quen tri thøc khoa häc kü thuËt cña
m×nh ®Ó sö dông t liÖu lao ®éng. Ngµy nay khoa häc ®·
ph¸t triÓn con ngêi ®iÒu khiÓn c¸c qu¸ tr×nh lao ®éng c«ng
nghÖ t¹o ra nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt míi hiÖn ®¹i ¸p dông tiÕn
bé khoa häc kü thuËt cha bao giê tri thøc khoa häc ®îc vËt
ho¸, kÕt tinh th©m nhËp vµo yÕu tè cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ
c¶ quan hÖ s¶n xuÊt nhanh nh ngµy nay.

Lùc lîng s¶n xuÊt lµ mÆt c¬ b¶n nhÊt cña bÊt cø mét x·
héi nµo, lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh ®èi víi ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt
vËt chÊt. Sù h×nh thµnh cña mçi h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi
xÐt ®Õn cïng lµ do mét lùc lîng s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Lùc l-
îng s¶n xuÊt ph¸t triÓn qua c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nèi
tiÕp nhau tõ thÊp lªn cao thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc trong sù ph¸t
triÓn cña x· héi loµi ngêi.Nh vËy, còng lµ yÕu tè ph¸t triÓn
cña mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi, quan hÖ s¶n xuÊt - quan hÖ
gi÷a ngêi vµ ngêi trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ nh÷ng quan hÖ
c¬ b¶n ®Çu tiªn trong toµn bé c¸c quan hÖ x· héi vµ quyÕt
®Þnh tÊt c¶ mäi quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c, kh«ng cã nh÷ng mèi
quan hÖ ®ã th× kh«ng thµnh x· héi vµ kh«ng cã qui luËt x·
héi. Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cã mét kiÓu quan hÖ s¶n
xuÊt cña nã t¬ng øng ví mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc l-
îng s¶n xuÊt.Quan hÖ s¶n xuÊt ®ã lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan
®Ó ph©n biÖt x· héi cô thÓ nµy víi x· héi cô thÓ kh¸c, ®ång
thêi tiªu biÓu cho mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh cña
lÞch sö.

6
 M¸c ®· kh«ng chØ nghiªn cøu quan hÖ s¶n xuÊt mét c¸ch
biÖt lËp lµ lu«n ®Æt nã trong mèi quan hÖ víi c¸c quan hÖ x·
héi kh¸c vµ coi quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh trªn mét lùc l-
îng s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh lµ tiªu chuÈn kh¸ch quan, c¬ b¶n ®Ó
ph©n biÖt sù kh¸c nhau gi÷a h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy víi
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c vµ cßn quan hÖ s¶n xuÊt lµ bé
x¬ng cña c¬ chÕ x· héi. M¸c cßn chØ ra r»ng nh÷ng quan
®iÓm chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, ph¸p lý, triÕt häc... cïng víi nh÷ng
thÓ chÕ t¬ng øng ®îc h×nh thµnh trªn nh÷ng quan hÖ s¶n
xuÊt ®ã. Nh÷ng quan hÖ nµy ®îc hîp thµnh c¬ së h¹ tÇng
cña mét x· héi tøc lµ c¬ së nhËn thøc trªn ®©y x©y dùng
mét kiÕn tróc thîng tÇng. Nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt nµy tån t¹i
trªn mét tr×nh ®é nhÊt ®Þnh cña lùc lîng s¶n xuÊt. Hai mÆt
nµy thèng nhÊt trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt vµ chÝnh nã
lµ nÒn t¶ng vËt chÊt cña mäi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi.

C¸c mÆt c¬ b¶n trªn ®©y: lùc lîng s¶n xuÊt quan hÖ s¶n
xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng ®Òu cã nh÷ng mèi liªn hÖ biÖn
chøng vµ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau thµnh viªn nh÷ng quy luËt,
quy luËt sù ph¸t triÓn cña h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi. §ã chÝnh
lµ quy luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi tÝnh
chÊt, tr×nh ®é cña lùc lîng s ¶n xuÊt, quy luËt c¬ së h¹ tÇng
quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi, quy luËt vÒ sù
t¸c ®éng qua l¹i cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi lùc lîng s¶n
xuÊt, cña kiÕn tróc thîng tÇng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng.

Qui luËt vÒ sù phï hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt
vµ tr×nh ®é cña lùc lîng s¶n xuÊt lµ qui luËt quan träng vµ
c¬ b¶n nhÊt, lµ yªu cÇu tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn, ®ã lµ sù
kÕt hîp ®óng ®¾n cña yÕu tè: CÊu thµnh quan hÖ s¶n xuÊt,

7
cÊu thµnh lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n xuÊt víi lùc lîng
s¶n xuÊt ®em l¹i nh÷ng ph¬ng thøc cã hiÖu qu¶ cao. §ã lµ
qui luËt chung phæ biÕn t¸c ®éng trong toµn bé lÞch sö
nh©n lo¹i lµm cho lÞch sö chuyÓn tõ h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
nµy lªn h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c cao h¬n. Thùc vËy, lùc l-
îng s¶n xuÊt cã vai trß quyÕt ®Þnh ®èi víi quan hÖ s¶n xuÊt
v× nã quyÕt ®Þnh tÝnh chÊt, sù ra ®êi vµ biÕn ®æi c¸c
h×nh thøc cña quan hÖ s¶n xuÊt. Nh vËy, quan hÖ s¶n xuÊt
lµ h×nh thøc ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt (phï hîp), nhng
do tÝnh n¨ng ®éng cña lùc lîng s¶n xuÊt m©u thuÉn víi tÝnh
æn ®Þnh t¬ng ®èi cña quan hÖ s¶n xuÊt nªn quan hÖ s¶n
xuÊt tõ chç phï hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt l¹i trë nªn kh«ng phï
hîp víi lùc lîng s¶n xuÊt l¹i trë nªn kh«ng phï hîp víi lùc lîng s¶n
xuÊt vµ trë thµnh xiÒng xÝch k×m h·m sù ph¸t triÓn cña lùc l-
îng s¶n xuÊt (kh«ng phï hîp). Sù phï hîp vµ kh«ng phï hîp lµ
biÓu hiÖn cña m©u thuÉn biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt
vµ quan hÖ s¶n xuÊt tøc lµ phï hîp trong m©u thuÉn vµ bao
hµm m©u thuÉn, viÖc ph¸t hiÖn vµ gi¶i quyÕt m©u thuÉn
gi÷a hai yÕu tè nµy phô thuéc vµo nh©n tè chñ quan cña
con ngêi. Sù ph¸t triÓn ®i lªn cña chñ nghÜa x· héi loµi ngêi,
qua 5 h×nh th¸i kinh tÕ x· héi lµ do t¸c ®éng cña hÖ thèng
c¸c qui luËt x· héi trong ®ã qui luËt quan hÖ s¶n xuÊt vµ lùc l-
îng s¶n xuÊt lµ qui luËt x· héi trong ®ã qui luËt quan hÖ s¶n
xuÊt vµ lùc lîng s¶n xuÊt lµ qui luËt c¬ b¶n nhÊt.

M¸c viÕt: "T«i coi sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i kinh
tÕ - x· héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn". Lªnin gi¶i thÝch
thªm "... ChØ cã ®em qui nh÷ng quan hÖ x· héi vµo nh÷ng
quan hÖ s¶n xuÊt th× ngêi ta míi cã ®îc mét c¬ së v÷ng

8
ch¾c ®Ó quan niÖm sù ph¸t triÓn cña nh÷ng h×nh th¸i x·
héi lµ mét qu¸ tr×nh lÞch sö tù nhiªn. Vµ dÜ nhiªn lµ kh«ng cã
mét quan ®iÓm nh thÕ th× kh«ng cã mét khoa häc x· héi ®-
îc".

Sù ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i x· héi lµ mét qu¸ tr×nh
lÞch sö tù nhiªn ®ã lµ ®iÒu quan träng nhÊt cña h×nh th¸i
kinh tÕ x· héi. Trong c¸c qui luËt kh¸ch quan qui ®Þnh sù ph¸t
triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi th× qui luËt vÒ sù phï
hîp cña quan hÖ s¶n xuÊt ®èi víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
lùc lîng s¶n xuÊt cã vai trß quan träng nhÊt bëi chÝnh quy
luËt nµy qui ®Þnh sù ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vËt chÊt cña x·
héi. S¶n xuÊt vËt chÊta chØ tån t¹i th«ng qua nh÷ng ph¬ng
thøc s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh. Trong mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt
th× c¸c lùc lîng s¶n xuÊt lµ mÆt n¨ng ®éng, lu«n ph¸t triÓn,
chóng thÓ hiÖn tÝnh liªn tôc trong sù ph¸t triÓn cña x· héi cßn
c¸c quan hÖ s¶n xuÊt lµ mÆt b¶o thñ t¬ng ®èi æn ®Þnh.
Chóng chØ thay ®æi khi ®· trë thµnh l¹c hËu, m©u thuÉn vµ
xung ®ét víi lùc lîng s¶n xuÊt. Sù thay ®æi cña c¸c quan hÖ
s¶n xuÊt thÓ hiÖn tÝnh gi¸n ®o¹n trong sù ph¸t triÓn cña x·
héi. Khi c¸c quan hÖ s¶n xuÊt thay ®æi (c¬ së h¹ tÇng thay
®æi) th× kiÕn thøc thîng tÇng cña x· héi còng thay ®æi
theo. KÕt qu¶ lµ mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy sÏ ®îc thay
thÕ b»ng mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi kh¸c cao h¬n vµ sù
ph¸t triÓn cña c¸c h×nh th¸i kinh tÕ x· héi diÔn ra mét qu¸
tr×nh lÞch sö tù nhiªn.

TÊt nhiªn chóng ta nãi lùc lîng s¶n xuÊt, quan hÖ s¶n
xuÊt, kiÕn tróc thîng tÇng chØ lµ c¸c mÆt c¬ b¶n nhÊt cña
mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi, do vËy sù ph¸t triÓn cña c¸c

9
h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi còng chØ lµ con ®êng tæng qu¸t
cña sù ph¸t triÓn lÞch sö do s¶n xuÊt vËt chÊt qui ®Þnh, v¹ch
ra con ®êng ®Çy ®ñ cô thÓ chi tiÕt vÒ lÞch sö. LÞch sö hiÖn
thùc lµ lÞch sö cña c¸c d©n téc quèc gia sinh sèng trong
nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng hÕt
søc phong phó vµ ®a d¹ng.

MÆt kh¸c, nh×n chung cho ®Õn nay lÞch sö nh©n lo¹i ®·
tr¶i qua bèn h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi kÕ tiÕp nhau: céng s¶n
nguyªn thñy, chiÕm h÷u n« lÖ, phong kiÕn t b¶n chñ nghÜa
vµ ®ang qu¸ ®é sang x· héi, XHCN. Nhng nÕu xÐt riªng tõng
quèc gia, tõng d©n téc do nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ lÞch sö th×
kh«ng ph¶i quèc gia nµo còng ®Òu tr¶i qua tÊt c¶ c¸c h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi theo mét s¬ ®å chung nh trªn. Nghiªn cøu
lÞch sö c¸c níc cho thÊy, cã nh÷ng níc ®· bá qua mét h×nh
th¸i kinh tÕ - x· héi nµo ®ã trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña
m×nh. ThÝ dô nh c¸c níc Italia, Ph¸p, T©y Ban Nha... chÕ ®é
phong kiÕn ®· b¾t ®Çu h×nh thµnh trong lßng chÕ ®é n«
lÖ, ë Mü do ®Æc ®iÓm lÞch sö cña m×nh mµ chÕ ®é t b¶n
h×nh thµnh trong ®iÒu kiÖn x· héi kh«ng tr¶i qua chÕ ®é
phong kiÕn, ngay ë ViÖt Nam ®· kh«ng tr¶i qua chÕ ®é
TBCN

ý nghÜa khoa häc vµ c¸ch m¹ng cña häc thuyÕt M¸c vÒ

h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi.

XÐt trong bèi c¶nh lÞch sö khoa häc x· héi nãi chung vµ
triÕt häc nãi riªng cã thÓ nãi häc thuyÕt vÒ h×nh th¸i kinh tÕ
– x· héi cña M¸c ra ®êi lµ mét cuéc c¸ch m¹ng thùc sù. Kh¸c
víi tÊt c¶ c¸c lý luËn duy t©m, thµn bÝ hay siªu h×nh tríc ®ã
nã chØ ra r»ng ®éng lùc cña lÞch sö kh«ng ph¶i lµ mét thø

10
tinh thÇn, thÇn bÝ nµo mµ chÝnh lµ ho¹t ®éng thùc tiÔn cña
con ngêi mµ ho¹t ®éng ®ã l¹i xuÊt ph¸t tõ “C¸c sù thËt hiÓn
nhiªn... lµ tríc hÕt con ngêi ph¶i ¨n, uèng, ë vµ mÆc nghÜa lµ
ph¶i lao ®éng tríc khi cã ®Êu tranh ®Ó giµnh quyÒn thèng
trÞ, tríc khi cã thÓ ho¹t ®éng chÝnh trÞ, t«n gi¸o, triÕt häc...”.

Kh¸c víi c¸c lý luËn tríc ®ã kh«ng thÊy ®îc tÝnh quy luËt
nh÷ng biÓu hiÖn phæ biÕn tån t¹i trong tÊt c¶ c¸c chÕ ®é x·
héi nhng häc thuyÕt cña M¸c ®· lµm næi bËt nh÷ng quan hÖ
x· héi vËt chÊt tøc lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, nh÷ng quan
hÖ c¬ b¶n ban ®Çu vµ quyÕt ®Þnh tÊt c¶ mäi quan hÖ kh¸c
vµ b»ng c¸ch nµy ®· mang ®Õn cho khoa häc x· héi mét tiªu
chuÈn hoµn toµn kh¸ch quan ®Ó thÊy ®îc quy luËt x· héi vµ
trë thµnh mét kh¸i niÖm duy nhÊt: lµ h×nh th¸i x· héi.

M¸c ®· ph©n tÝch tÝnh quy luËt vËn ®éng cña mét h×nh
th¸i nhÊt ®Þnh, häc thuyÕt nµy chØ ra nh÷ng m©u thuÉn
bªn trong vµ chÝnh sù vËn ®éng cña m©u thuÉn nµy tõ mét
h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nµy sang mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi
kh¸c. Häc thuyÕt M¸c – Lªnin vÒ h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi ®·
®em ®Õn cho chóng ta ph¬ng ph¸p khoa häc ®Ó nghiªn cøu
sù ph¸t triÓn x· héi qua c¸c chÕ ®é kh¸c nhau hiÓu râ c¬ cÊu
chung cña h×nh th¸i kinh tÕ – x· héi vµ nh÷ng qui luËt phæ
biÕn t¸c ®éng chi phèi sù vËn ®éng vµ ph¸t triÓn cña x· héi.

11
 Ch¬ng II

ViÖc vËn dông h×nh th¸i kinh tÕ x· héi trong c«ng cuéc
x©y dùng CNXH ë VN

§Ó cã thÓ ph¸t triÓn bá qua hay rót ng¾n lªn CNXH, c¸c
nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin cho r»ng ®èi víi
c¸c níc tiÒn t b¶n chñ nghÜa ph¶i cã tÊm g¬ng cña mét cuéc
c¸ch m¹ng v« sn¶ ®· th¾ng lîi vµ ®èi víi ViÖt nam cho ®Õn
nay nh÷ng bµi häc vÒ thµnh c«ng còng nh thÊt b¹i cña c¸c
cuéc c¸ch m¹ng v« s¶n ®Òu hÕt søc bæ Ých.

C¸c nhµ kinh ®iÓn cña chñ nghÜa M¸c – Lªnin chØ ra
r»ng cÇn ph¶i cã sù gióp ®ì tÝch cùc cña c¸c níc tiªn tiÕn ®·
x©y dùng thµnh c«ng chñ nghÜa x· héi th× c¸c níc tiÒn TBCN
míi cã thÓ rót ng¾n ®îc con ®êng ®i tíi CNXH, th× ViÖt Nam
còng cã ®iÒu kiÖn nµy.

Tríc ®©y, chóng ta cã sù gióp ®ì cña c¸c níc XHCN ®Ó

x©y dùng ®Êt níc ta theo con ®êng XHCN. Tõ sau khi chÕ
®é XHCN ë Liªn X« vµ c¸c níc §«ng ¢u bÞ sôp ®æ tÝnh chÊt
cña sù gióp ®ì quèc tÕ Ýt cã nhiÒu sù thay ®æi, nhng sù hîp
t¸c vµ gióp ®ì quèc tÕ giõo ®©y trong khÝa c¹nh nµo ®ã l¹i
®a d¹ng vµ cã quy m« lín h¬n tríc. §©y chÝnh lµ mét trong
nh÷ng nguyªn nh©n ®· t¹o nªn nh÷ng thµnh tùu to lín trong
sù nghiÖp x©y dùng b¶o vÖ ®Êt níc chóng ta.

Chóng ta ®ang sèng trong thêi ®¹i cña c¸ch m¹ng khoa
häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, cuéc c¸ch m¹ng nµy võa t¹o ra
thêi c¬ thuËn lîi cho phÐp mét quèc gia cã thÓ ph¸t triÓn
nh¶y vät trong mét thêi gian kh¸ ng¾n nh thùc tÕ nhiÒu quèc
gia ®· chøng minh. §ã lµ c«ng cuéc ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸

12
vµ hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. Nãi ®Õn tèc ®é cña qu¸ tr×nh tiÕn
hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ hiÖn ®¹i ho¸ lµ nãi ®Õn cuéc ch¹y
®ua vÒ mÆt thêi gian vµ thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i qu¸
®é tõ CNTB tiÕn lªn CNXH. C¸c d©n téc sím hay muén ®Òu
tiÕn lªn CNXH. §Þnh híng XHCN cho nÒn kinh tÕ lµ bao hµm
mét sù cam kÕt vÒ tèc ®é, ph¶i ®¶m b¶o nhanh h¬n mäi
qu¸ tr×nh tù ph¸t triÓn tù ph¸t vµ do ®ã lùc lîng s¶n xuÊt
ph¶i ®îc ph¸t triÓn m¹nh h¬n. NÕu chóng ta tËn dông ®îc
thêi c¬ vµ vît qua ®îc th¸ch thøc th× cã thÓ t¹o ra ®îc nh÷ng
c¬ së ®Ó thùc hiÖn sù ph¸t triÓn rót ng¾n bá qua chÕ ®é
TBCN trªn con ®êng ®i tíi CNXH.

Tríc m¾t chóng ta ph¶i ®Þnh híng vµ v¹ch ra mét ch¬ng

tr×nh cô thÓ trªn tõng lÜnh vùc ®Þnh híng lªn CNXH lµ c¶
mét qu¸ tr×nh l©u dµi nªn §¶ng ta ®· x¸c ®Þnh nhiÖm vô tríc
m¾t lµ ®æi míi nÒn kinh tÕ, x©y dùng mét nÒn kinh tÕ s¶n
xuÊt hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÈn vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc (theo ®Þnh híng XHCN).

Thùc hiÖn qu¸ tr×nh ®æi míi lµ c¶ mét qu¸ tr×nh l©u dµi
nªn §¶ng vµ Nhµ níc ta chñ tr¬ng thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸,
hiÖn ®¹i ho¸ ë n«ng th«n lµ mét ph¬ng híng cÊp b¸ch.

Nh chóng ta ®· biÕt, níc ta lµ mét níc n«ng nghiÖp l¹c

hËu v¬i s80% d©n c ®ang sinh sèng t¹i c¸c vïng n«ng th«n,
®©y lµ ®Þa bµn tËp trung ®¹i bé phËn ngêi nghÌo trong x·
héi, v× vËy ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n ®·,
®ang vµ sÏ cßn lµ mét quan t©m lín cña chóng ta. Song n«ng
nghiÖp kh«ng thÓ tù m×nh ®æi míi c¬ së vËt chÊt kü thuËt
vµ c«ng nghÖ, kh«ng tù cã kh¶ n¨ng t¨ng trëng ®ñ nhanh,
m¹nh ®Ó t¹o thªm c«ng ¨n viÖc lµm cho n«ng d©n mµ ph¶i

13
cã t¸c ®éng m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp, dÞch vô, ph¸t huy vai
trß h¹t nh©n cña c¸c ®« thÞ trªn tõng vïng, tõng ®Þa ph¬ng.
ChØ cã nh vËy míi ph¸ vì ®îc t×nh tr¹ng tr× trÖ, l¹c hËu cña
nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp s¶n xuÊt nhá, t¨ng nhanh s¶n phÈm
x· héi vµ thu nhËp quèc d©n, thùc hiÖn xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo
lµm cho n«ng d©n ngµy cµng kh¸ gi¶. §¶ng vµ Nhµ níc ta ®·
thùc hiÖn kho¸n 10 cho n«ng d©n, ®a tiÕn bé KHKT vµo
n«ng th«n, v× thùc tÕ n«ng th«n ViÖt Nam ®ang ®øng tríc
hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ x· héi cÇn gi¶i quyÕt ®ã lµ: sù
h¹n chÕ vÒ ®Êt ®ai, d thõa vÒ lao ®éng tuyÖt ®èi vµ t¬ng
®«i, møc sèng vÒ vËt chÊt vµ tinh thÇn cßn thÊp kÐm.
Nh÷ng vÊn ®Ò nµy chØ cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸c ch¬ng
tr×nh vµ biÖn ph¸p ®ång bé trong ®ã c«ng nghiÖp ho¸ n«ng
th«n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng. Tõ ®©y qu¸ tr×nh
ph©n c«ng lao ®éng ®îc thùc hiÖn víi tèc ®é lín h¬n tríc rÊt
nhiÒu vµ kÕt qu¶ lµ c«ng nghÖ vµ kü thuËt c¶i tiÕn vµ hoµn
thiÖn ë nh÷ng møc ®é kh¸c nhau. Thùc hiÖn c«ng nghiÖp
ho¸ n«ng th«n cßn lµmn thay ®æi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é cña
s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, tõ ®ã c«ng nghiÖp n«ng th«n gãp
phÇn tÝch cùc vµo viÖc thay ®æi, tæ chøc bé m¸y qu¶n lý vµ
c¬ chÕ s¶n xuÊt cña c¶ c«ng nghiÖp lÉn n«ng nghiÖp do b¶n
chÊt hµng ho¸ cña nã. Song ®i ®«i víi qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp
ho¸ ®ßi hái c¬ së h¹ tÇng vµ m«i trêng kinh doanh ph¶i ®¸p
øng ®îc c¸c yªu cÇu cña viÖc ph¸t triÓn nhanh chãng, r«ng r·i
c«ng nghiÖp n«ng th«n. V× vËy, trong nh÷ng n¨m tríc m¾t
§¶ng vµ Nhµ níc ta cÇn ph¶i hç trî vµ khuyÕn khÝch huy
®éng vèn ®Ó ph¸t triÓn c«ng nghiÖp n«ng th«n, thùc hiÖn
chÕ ®é u ®·i vÒ thuÕ vµ b¶o hé s¶n xuÊt mét c¸ch cã chän

14
läc ®èi víi mét sè s¶n phÈm vµ mét ®Þa ph¬ng. Cã nh vËy
th× chóng ta míi cã thÓ t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn c«ng nghiÖp
ë n«ng th«n vµ còng tõ ®Êy míi cã thÓ t¸c ®éng nhanh nhÊt
m¹ng líi giao th«ng, bÕn b·i kho tµng ( tøc c¬ së h¹ tÇng cña
nÒn kinh tÕ) ®Ó thuËn tiÖn lu th«ng hµng ho¸.

Nh×n l¹i qu¸ tr×nh tiÕn hµnh ®æi míi c«ng nghiÖp ho¸
mét trong nh÷ng t tëng chØ ®¹o xuyªn suèt do Héi nghÞ lÇn
thø VI Ban chÊp Hµnh Trung ¬ng Kho¸ VIII §¶ng ®· ®Ò ra: u
tiªn ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt ®i ®æi víi x©y dùng quan hÖ
s¶n xuÊt phï hîp theo ®Þnh híng XHCN. Nã b¾t nguån tõ viÖc
tÊt yÕu ph¶i gi¶i phãng mét n¨ng lùc s¶n xuÊt, thóc ®Èy t¨ng
trëng kinh tÕ b»ng c¸ch ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ s¶n xuÊt hµng
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý
cña nhµ níc, tõng bíc kinh tÕ tËp thÓ sÏ chiÕm u thÕ vÒ n¨ng
suÊt, chÊt lîng hiÖu qu¶ vµ qua ®ã gi÷ vai trß chi phèi. XÐt
tõ quan hÖ biÖn chøng gi÷a lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ s¶n
xuÊt th× lùc lîng s¶n xuÊt lu«n lµ yÕu tè ®«ng nhÊt, quyÕt
®Þnh nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña s¶nt xuÊt x· héi.

Ngµy nay, lùc lîng s¶n xuÊt ®· m¹ng tÝnh quèc tÕ ho¸ v×
vËy ®ßi hái chóng ta ph¶i biÕt vËn dông s¸ng t¹o quy luËt sù
phï hîp cña s¶n xuÊt víi tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lùc lîng s¶n
xuÊt chèng chñ nghÜa chñ quan duy ý chÝ trong c«ng cuéc
x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.

Tríc m¾t ®Ó thùc hiÖn c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸
§¶ng vµ Nhµ níc ta ph¶i tËp trung vµo vÊn ®Ò nh©n lùc lµ
nh©n tè c¬ b¶n cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, ®ã lµ viÖc
®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé khoa häc, c«ng nh©n lµnh nghÒ, c¸n
bé qu¶n lý s¶n xuÊt kinh doanh trong ®ã lùc lîng c¸n bé KHKT

15
®ãng vµi trß lµ yÕu tè chñ yÕu cña lùc lîng s¶n xuÊt x· héi.
Tèc ®é t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia chØ
cã thÓ ®¹t ®îc tèc ®é cao khi chóng ta gi¶i quyÕt tèt vµ thùc
hiÖn ®ång bé c¶ hai nh©n tè cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®ã lµ t
liÖu s¶n xuÊt hiÖn ®¹i vµ con ngêi hiÖn ®¹i chñ thÓ cña qu¸
tr×nh s¶n xuÊt. Ngoµi ra, vÊn ®Ò vèn ®ãng vai trß quan
träng trong c«ng cuéc ®æi míi ®Ó x©y dùng c¬ së vËt chÊt
kü thuËt cho nÒn s¶n xuÊt lín hiÖn ®¹i ®ßi hái ph¶i cã nhiÒu
vèn vµ vËt t kü thuËt, lùc lîng lao ®éng cã tri thøc khoa häc
cao vµ tay nghÒ giái. Trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay ®Ó ph¸t huy
nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng vÒ vËt t, lao ®éng tÊt yÕu ph¶i
thùc hiÖn nhiÒu ngµnh nghÒ do ®ã ®ßi hái vèn lµ kh©u
quan träng.

§i ®«i víi viÖc ph¸t triÓn vÒ vèn chóng ta ph¶i x©y dùng
mét c¬ së h¹ tÇng thËt tèt. §èi víi níc ta lµ mét níc bÞ chiÕn
tranh ph¸ nÆng nÒ nay ph¶i x©y sùng c¬ së h¹ tÇng ®Ó phï
hîp víi kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së vËt chÊt cña ngµnh giao
th«ng vËn t¶i lµ mét trong nh÷ng kh©u quan träng nhÊt cña
kÕt cÊu h¹ tÇng, nã lµ cöa më ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ x·
héi. V× vËy sù yÕu kÐm cña kÕt cÊu h¹ tÇnglµ nguyªn nh©n
h¹n chÕ sù ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi võa lµ hËu qu¶ c¶u mét
nÒn c«ng nghiÖp cha ph¸t triÓn.

Bªn c¹nh ®ã viÖc më réng thÞ trêng giao lu quèc tÕ tiÕp

cËn vµ tËn dông nh÷ng gi¸ trÞ míi cña v¨n minh nh©n lo¹i
còng lµ mét vÊn ®Ò rÊt quan träng, nÒn kinh tÕ níc ta thÞ tr-
êng chñ yÕu tríc ®©y lµ c¸c níc §«ng ¢u vµ Liªn X« cò nhng
khi khèi c¸c níc XHCN tan r· th× chóng ta ®· mÊt ®i mét thÞ
trêng lín ®ã lµ mét thiÖt thßi lín ®èi víi chóng ta nhÊt lµ

16
trong thêi kú chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ nh hiÖn nay. V× vËy
®ßi hái Nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch u tiªn cho xuÊt khÈu vµ
c¸c chÕ ®é u ®·i ®èi víi hµng xuÊt khÈu.

T¹o m«i trêng cho ho¹t ®éng tù do s¸ng t¹o cho mäi s¸ng
kiÕn c¸ nh©n lµ viÖc n©ng cao tr×nh ®é KHKTCN nghÜa lµ
nãi ®Õn tèc ®é cña qu¸ tr×nh tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ vµ
hiÖn ®¹i ho¸ lµ nãi ®Õn cuéc ch¹y ®ua vÒ mÆt thêi gian. Vµ
thêi ®¹i ngµy nay lµ thêi ®¹i qu¸ ®é tõ CNTB tiÕn lªn CNXH.
§Þnh híng XHCN bao hµm mét sù cam kÕt vÒ tèc ®é, ph¶i
®¶m b¶o nhanh h¬n mäi qu¸ tr×nh tù ph¸t, do ®ã lùc lîng
s¶n xuÊt ph¶i ph¸t triÓn nhanh h¬n. Khoa häc c«ng nghÖ cã
vai trß quyÕt ®Þnh lîi thÕ c¹nh tranh vµ tèc ®é ph¸t triÓn
c¶u c¸c quèc gia, chóng ta ph¶i dïng trÝ tuÖ, n¨ng lùc s¸ng t¹o
vµ tri thøc ®Ó ®Ò ra ®îc nh÷ng biÖn ph¸p thÝch hîp víi ®Êt
níc trong hoµn c¶nh míi gi¶i quyÕt mét c¸ch cã hiÖu qu¶ c¸c
vÊn ®Ò kinh tÕ – x· héi, c«ng nghÖ, kü thuËt vµ m«i trêng.
Cã thÓ nãi t×nh tr¹ng ngêi lao ®éng ë níc ta hiÖn nay lµ thõa
mµ nh thiÕu ®iÒu ®ã cã nghÜa lµ nhiÒu (thõa) vÒ sè lîng nh-
ng l¹i thiÕu vÒ chÊt lîng. V× vËy, Nhµ níc ta cÇn chó träng
h¬n n÷a ®Õn viÖc båi dìng vµ sö dông tèt nguån nh©n lùc
cã tr×nh ®é vµ kü n¨ng nghÒ nghiÖp.

§¶ng ta ®· l·nh ®¹o nh©n d©n bíc ®Çu ®· x¸c nhËn

quan hÖ s¶n xuÊt, XHCN dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u vÒ t liÖu
s¶n xuÊt chñ yÕu díi hai h×nh thøc quèc doanh vµ tËp thÓ,
lùc lîng s¶n xuÊt ®· ph¸t triÓn thªm mét bíc theo híng ®i lªn
s¶n xuÊt lín chuyÓn dÞch c¬ cÊu tõng bíc theo híng c«ng
nghÖ ho¸ tho¸t khái t×nh tr¹ng n«ng nghiÖp l¹c hËu. Kinh tÕ
quèc doanh ®· ph¸t triÓn trong ngµnh chñ ®¹o vµ lÜnh vùc

17
then chèt. Quan hÖ s¶n xuÊt lu«n lu«n ®îc c¶i tiÕn ®Ó tõng
bíc phï hîp víi tÝnh chÊt va lùc lîng s¶n xuÊt. Lµ mét §¶ng giµu
tinh thÇn c¸ch m¹ng, s¸ng t¹o g¾n bã víi quÇn chóng trong
nh÷ng thêi ®iÓm phong trµo XHCN, phong trµo céng s¶n va
c«ng nh©n quèc tÕ cã sù khñng ho¶ng §¶ng vÉn kiªn ®Þnh
l·nh ®¹o nh©n d©n ta thùc hiÖn th¾ng lîi ®êng lèi ®æi míi
vít qua nh÷ng hiÓm nghÌo ®a c«ng cuéc x©y dùng CNXH vµ
b¶o vÖ ®Êt níc tiÕn lªn mét c¸ch v÷ng ch¾c. §¶ng lÊy chñ
nghÜa M¸c – Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm nÒn t¶ng t tëng
kim chØ nam cho hµnh ®éng, ®ång thêi tÝch cùc tiÕp thu
tinh hoa trÝ tuÖ cña d©n téc vµ nh©n lo¹i ®Êu tranh baot vÖ
vµ kh«ng ngõng ph¸t triÓn, lµm phong phó thªm chñ nghÜa
M¸c – Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh.

18
19
 kÕt luËn

X©y dùng h×nh th¸i kinh tÕ XHCN ë níc ta lµ x©y dùng

mét hÖ thèng quan hÖ x· héi theo yªu cÇu ph¸t triÓn kh«ng
ngõng cña lùc lîng s¶n xuÊt hiÖn ®¹i: x©y dùng mét hÖ
thèng chÝnh trÞ lµm chñ cña nh©n d©n lao ®éngho¹t ®éng
theo nguyªn t¾c tÊt c¶ con ngêi v× con ngêi.

Häc thuyÕt h×nh th¸i kinh tÕ x· héi cña M¸c lµ häc thuyÕt
khoa häc mµ chóng ta ®ang vËn dông vµ tin tëng vµo chñ
nghÜa M¸c – Lªnin, t tëng Hå ChÝ Minhlµ ¸nh s¸ng soi ®êng
trong c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ tæ quèc. Chóng ta tin t-
ëng r»ng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vµ sù
nç lùc cè g¾ng cña toµn ®Êt níc ta sÏ v÷ng ch¾c trªn con ®-
êng tiÕn lªn CNXH,

Tãm l¹i, chóng ta cã c¬ së khoa häc ®Ó nãi r»ng ViÖt

Nam cã thÓ qu¸ ®é lªn CNXH bá qua chÕ ®é TBCN ®ã lµ con
®êng ph¸t triÓn ®óng ®¾n vµ phï hîp víi thêi ®¹i hiÖn nay.

20
 Môc lôc

Trang
§Æt vÊn ®Ò 1
Ch¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung 2

21