Lêi nãi ®Çu

Sau 10 n¨m thùc hiÖn ®êng lèi §æi míi cña §¶ng, nÒn
kinh tÕ níc ta ®· chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp
trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña Nhµ
níc theo ®Þnh híng XHCN; c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc
b×nh ®¼ng vµ tù do c¹nh tranh víi nhau trong khu«n khæ
ph¸p luËt.
C¬ chÕ kinh tÕ míi ®· cã nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc. C¸c
doanh nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®· t¨ng nhanh
c¶ sè lîng lÉn chÊt lîng. Song do nÒn kinh tÕ níc ta cßn khã
kh¨n, kh¶ n¨ng tÝch luü tõ néi bé cßn thÊp, trõ mét sè
doanh nghiÖp quèc doanh vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t
níc ngoµi lµ cã qui m« lín, cßn l¹i c¸c doanh nghiÖp cã qui
m« võa vµ nhá chiÕm tØ lÖ trªn 95% trong hÖ thèng c¸c
doanh nghiÖp trªn l·nh thæ ViÖt nam. Do qui m« nhá vµ c¸c
khã kh¨n cña nÒn kinh tÕ cho nªn c¸c doanh nghiÖp ë níc
ta thêng xuyªn bÞ thiÕu vèn ®Ó ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh, ®Æc biÖt lµ n¨m 1996, hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp
níc ta ®Òu bÞ thiÕu vèn trÇm träng trong khi ®ã ®· x¶y ra
mét nghÞch lÝ lµ vèn ø ®äng ë c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i
tíi hµng ngµn tØ ®ång. Râ rµng doanh nghiÖp thiÕu vèn
kh«ng ph¶i do Ng©n hµng thiÕu vèn mµ lµ do doanh
nghiÖp cha cã c¸c gi¶i ph¸p khai th¸c c¸c nguån vµ huy
®éng vèn mét c¸ch hîp lÝ. ThiÕu vèn s¶n xuÊt kinh doanh
®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, sù thiÖt h¹i vµ
k×m h·m cµng trë nªn s©u s¾c h¬n khi toµn bé c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc bÞ thiÕu vèn v× r»ng doanh nghiÖp Nhµ n-
íc ®ãng vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ, nã n¾m gi÷ c¸c
ngµnh then chèt vµ phÇn lín c¸c nguån lùc cña x· héi. Do
®ã, viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho c¸c doanh
nghiÖp thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ doanh
nghiÖp Nhµ níc nãi riªng ®· trë nªn cÊp thiÕt !
Víi môc ®Ých vËn dông c¸c kiÕn thøc ®· häc vµo gi¶i
quyÕt vÊn ®Ò vèn cho doanh nghiÖp Nhµ níc, em chän ®Ò
tµi
"Nh÷ng ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ c¸c gi¶i ph¸p
huy ®éng vèn cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta
hiÖn nay".
§Ò ¸n ®îc chia thµnh ba phÇn:
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lÝ luËn c¬ së vÒ ho¹t ®éng
huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
PhÇn II: Thùc tr¹ng viÖc huy ®éng vèn ë c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay.
PhÇn III: Nh÷ng gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho
doanh nghiÖp nhµ níc ë níc ta hiÖn nay.
ViÖc t×m ra gi¶i ph¸p vÒ vèn cho doanh nghiÖp nhµ níc
lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc khã kh¨n, phøc t¹p vµ ph¶i tiÕn
hµnh thêng xuyªn trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. Do thêi gian vµ tr×nh ®é h¹n chÕ nªn em
kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng víng m¾c vµ khiÕm khuyÕt.
Em rÊt mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña c¸c thÇy c«
gi¸o vµ c¸c b¹n. Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n ®· gióp ®ì em
hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy
Hµ néi th¸ng 9 n¨m 2001
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ së vÒ ho¹t ®éng
huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.

§Ó kinh doanh, tríc hÕt cÇn cã vèn, vèn ®Çu t ban ®Çu vµ
vèn bæ sung ®Ó më réng s¶n xuÊt, kinh doanh. Vèn kinh
doanh ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån vèn kh¸c nhau. C¨n
cø vµo nguån h×nh thµnh vèn, ngêi ta còng ph©n chia xÝ
nghiÖp theo nhiÒu lo¹i kh¸c nhau. C¸c nguån h×nh thµnh
vèn bao gåm: Vèn do nhµ níc cÊp (vèn NSNN) vèn do chñ
kinh doanh bá ra, vèn liªn doanh vµ vèn huy ®éng. ViÖc
b¶o toµn vµ ph¸t triÓn vèn ®îc thùc hiÖn b»ng c¸c nguån
doanh thu b¸n hµng hoÆc cung cÊp dÞch vô (khÊu hao vµ
hoµn vèn lu ®éng) vµ tõ c¸c nguån huy ®éng bæ sung
kh¸c. Nãi chung, ë mçi xÝ nghiÖp, c¸c nguån vèn kh«ng
®ång nhÊt, mµ rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Do ®ã kh¸i
niÖm c¸c lo¹i xÝ nghiÖp ®îc h×nh thµnh c¨n cø vµo nguån
vèn chØ cã ý nghÜa t¬ng ®èi.
Vèn NSNN ®îc cÊp ph¸t cho c¸c xÝ nghiÖp cña nhµ níc. Tríc
®©y nguån vèn nµy rÊt lín vµ chiÕm phÇn quan träng
trong tæng sè chi ng©n s¸ch cña chÝnh phñ. Víi chÝnh s¸ch
më réng ho¹t ®éng cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ vµ ®æi míi
c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi khu vùc kinh tÕ quèc d©n,
nguån vèn cÊp ph¸t cña NSNN cho ®Çu t XDCB sÏ ®îc thu
hÑp vÒ tû träng vµ khèi lîng. Nguån vèn bæ sung hoÆc
hoµn bï cña c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh còng ®îc huy ®éng
tõ nÒn kinh tÕ mµ cÊp ph¸t tõ NSNN nh tríc ®©y.
Thùc tiÔn h¬n 11 n¨m ®æi míi võa qua cho thÊy, vÊn ®Ò
bøc xóc cña doanh nghiÖp níc ta thiÕu vèn ®Ó trang bÞ vµ
®æi míi nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i. MÆt kh¸c, hiÖu qu¶ sö
dông ®ång vèn còng cha cao, ®Æc biÖt lµ c¸c doanh
nghiÖp trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Trong nhiÒu n¨m tríc
®©y do c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp chi phèi, nªn
qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung vèn trong c«ng nghiÖp
kh«ng ®îc quan t©m ®Èy m¹nh.
§iÒu ®ã do mét sè nguyªn nh©n:
- Tû lÖ gi÷a tiªu dïng vµ ®Çu t ë c¸c xÝ nghiÖp quèc doanh
trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp ®· kh«ng d¹ vµo yªu cÇu ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt, còng kh«ng dùa vµo hiÖu qu¶
kinh tÕ mµ chØ dùa vµo c¸c chØ thÞ kÕ ho¹ch kh« cøng, v×
thÕ qu¸ tr×nh tÝch tô, tËp trung vèn ®· kh«ng ®îc ®Èy
m¹nh.
- ViÖc t¸i ®Çu t ®«i khi cha ®îc tÝnh to¸n kü vÒ hiÖu qu¶
kinh tÕ, qu¸ tr×nh tËp trung vèn nhiÒu khi mang nÆng
tÝnh chÊt h×nh thøc. Tuy nhiªn ph¶i thõa nhËn r»ng c¬ chÕ
tËp trung quan liªu bao cÊp cho phÐp chóng ta tËp trung
vèn mét c¸ch nhanh chãng vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó x©y dùng
c¸c c«ng tr×nh träng ®iÓm quy m« lín. Thùc ra, ngay tõ xa
xa c¸c nhµ kinh tÕ ®· ®¸nh gi¸ cao vai trß cña vèn ®èi víi
sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét quèc gia. Ch¼ng h¹n, luËn
®iÓm: "Lao ®éng lµ cha, ®Êt ®ai lµ mÑ" cña mäi cña c¶i
vËt chÊt ®· ®îc nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh Uyliam Petty ®a
ra tõ thÕ kû XVI. §iÒu ®ã chøng tá r»ng, ngay tõ khi ®ã ng-
T-H ...SX...H' - T'

êi ta ®· nhËn thøc râ nh÷ng yÕu tè c¬ b¶n ®Ó t¹o ra mäi

cña c¶i cho x· héi, ®ã lµ nguån lùc con ngêi vµ ®Êt ®ai, tµi
nguyªn thiªn nhiªn. KÕ thõa nh÷ng t tëng cña c¸c nhµ kinh
tÕ cæ ®iÓn, M¸c ®· tr×nh bµy quan ®iÓm cña m×nh vÒ
vai trß cña vèn qua c¸c häc thuyÕt: TÝch lòy, tuÇn hoµn vµ
chu chuyÓn, t¸i s¶n xuÊt t b¶n x· héi, häc thuyÕt ®Þa t«...
§Æc biÖt lµ M¸c ®· chØ ra nguån gèc chñ yÕu cña vèn tÝch
lòy lµ lao ®éng thÆng d do nh÷ng ngêi lao ®éng ®Æt ra,
vµ nguån vèn ®ã khi ®em vµo viÖc më réng vµ ph¸t triÓn
s¶n xuÊt th× nã vËn ®éng nh thÕ nµo. Khi nghiªn cøu nÒn
s¶n xuÊt TBCN, M¸c ®· t×m thÊy qui luËt vËn ®éng cña t
b¶n (vèn) mµ qui luËt nµy nÕu ta trõu tîng nh÷ng biÓu
hiÖn cô thÓ vÒ mÆt x· héi th× sÏ thÊy mét ®iÒu bæ Ých
b»ng c«ng thøc
SL§
TLSX

C«ng thøc ®ã ®· chØ ra r»ng, bÊt kú mét nhµ doanh

nghiÖp nµo muèn thùc hiÖn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
còng ®Òu ph¶i tr¶i qua 3 giai ®o¹n: Mua - S¶n xuÊt - B¸n
hµng. Vµ ®iÒu quan träng ®èi víi mçi ngêi s¶n xuÊt, mçi
doanh nghiÖp chÝnh lµ ph¶i biÕt ph©n bæ mét c¸ch hîp lý
c¸c yÕu tè cña tiÒn vèn, ®Çu t nh»m t¹o ra nhiÒu cña c¶i
cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ c¶ x· héi. C«ng thøc
®ã còng chØ ra r»ng trong dßng ch¶y liªn tôc cña dßng vèn
®Çu t nÕu nh h×nh th¸i nµo trong ba h×nh th¸i trªn cha ®i
vµo chu tr×nh vËn ®éng liªn tôc cña c¸c ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh, trong trêng hîp nh vËy th× ®ång vèn ®ã
vÉn ë d¹ng tiÒm n¨ng chÝnh nã cha ®em l¹i nh÷ng lîi Ých
thiÕt thùc cho mçi c¸ nh©n, mçi doanh nghiÖp vµ toµn x·
héi. TÝch lòy vèn (t b¶n) theo M¸c lµ: "Sö dông gi¸ trÞ
thÆng d lµm t b¶n, hay chuyÓn ho¸ gi¸ trÞ thÆng d trë l¹i
thµnh t b¶n...". Tõ nh÷ng ph©n tÝch khoa häc chÆt chÏ víi
nh÷ng luËn cø x¸c ®¸ng M¸c ®· chØ ra b¶n chÊt cña qu¸
tr×nh tÝch lòy vèn trong c¸c doanh nghiÖp TBCN: "Mét khi
kÕt hîp ®îc víi søc lao ®éng vµ ®Êt ®ai tøc lµ hai nguån
gèc ®Çu tiªn cña cña c¶i, th× t b¶n cã mét søc bµnh tríng
cho phÐp nã t¨ng nh÷ng yÕu tè tÝch lòy cña nã lªn qu¸
nh÷ng giíi h¹n mµ bÒ ngoµi h×nh nh lµ do lîng cña b¶n
th©n t b¶n quyÕt ®Þnh, nghÜa lµ do gi¸ trÞ vµ khèi lîng
cña nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®· ®îc s¶n xuÊt ra quyÕt ®Þnh".
Yªu cÇu kh¸ch quan cña tÝch lòy vèn ®· ®îc M¸c kh¼ng
®Þnh do nh÷ng nguyªn nh©n sau "Cïng víi sù ph¸t triÓn
cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN th× qui m« tèi thiÓu mµ
mét t b¶n c¸ biÖt ph¶i cã ®Ó cã thÓ kinh doanh, trong
®iÒu kiÖn b×nh thêng còng t¨ng lªn. V× vËy, nh÷ng t b¶n
nhá h¬n cø ®æ x« vµo nh÷ng lÜnh vùc s¶n xuÊt mµ nÒn
c«ng nghiÖp lín chØ míi n¾m mét c¸ch lÎ tÎ hay cha n¾m
hoµn toµn. C¹nh tranh ë ®©y s«i sôc theo tû lÖ thuËn víi sè
lîng nh÷ng t b¶n k×nh ®Þch víi nhau vµ theo tû lÖ nghÞch
víi ®¹i lîng cña c¸c t b¶n ®ã...Ngoµi ®iÒu ®ã ra, mét lùc l-
îng hoµn toµn míi ®· ph¸t triÓn lªn cïng víi nÒn s¶n xuÊt
TBCN, ®ã lµ tÝn dông.
Tõ ®ã, M¸c kh¼ng ®Þnh: "Sù c¹nh tranh b¾t buéc nhµ t
b¶n, nÕu muèn duy tr× t b¶n cña m×nh th× ph¶i lµm cho
t b¶n ngµy cµng t¨ng thªm vµ h¾n kh«ng thÓ naß tiÕp tôc
lµm cho t b¶n ®ã ngµy mét t¨ng lªn ®îc, nÕu kh«ng cã mét
sù tÝch lòy ngµy cµng nhiÒu thªm".
Mét sè nhµ kinh tÕ häc kh¸c còng bµn vÒ vèn vµ tÝch lòy
vèn trong nÒn kinh tÕ, mµ tiªu biÓu lµ cuèn "Kinh tÕ häc"
cña Paul A. Samuelson. ¤ng viÕt: "Hµng t b¶n do b¶n th©n
hÖ thèng kinh tÕ s¶n xuÊt ®Ó ®îc sö dông lµm ®Çu vµo
cña s¶n xuÊt ®Ó lµm ra hµng ho¸ dÞch vô. C¸c hµng t b¶n
l©u bÒn nµy, võa lµ ®Çu ra, võa lµ ®Çu vµo, cã thÓ tån t¹i
mét thêi gian dµi hoÆc mét thêi gian ng¾n. Chóng cã thÓ
®îc cho thuª trªn thÞ trêng cã tÝnh c¹nh tranh nh cho thuª
nh÷ng mÈu ®Êt hoÆc nh÷ng giê lao ®éng. TiÒn tr¶ cho
viÖc sö dông t¹m thêi nh÷ng hµng t b¶n gäi lµ tiÒn cho
thuª". ¤ng cßn cho r»ng thùc chÊt cña tÝch lòy chÝnh lµ
chóng ta thêng chÞu bá tiªu dïng hiÖn nay ®Ó t¨ng tiªu
dïng cho t¬ng lai. Nh vËy x· héi ®Çu t, hay nhÞn tiªu dïng
hiÖn t¹i, mµ chê ®Ó thu ®îc lîi tøc do ®Çu t ®ã t¹o ra.
Mét nhµ nghiªn cøu kinh tÕ ngêi Hµn Quèc tªn lµ Sang Sung
Part tõ thùc tÕ kinh tÕ cña Hµn Quèc cïng mét sè tµi liÖu
nghiªn cøu cña c¸c níc ®ang chËm ph¸t triÓn, «ng ®· so
s¸nh víi nhiÒu níc ph¸t triÓn vµ ®i ®Õn kÕt luËn ®îc nhiÒu
ngêi chÊp nhËn lµ "C¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã rÊt Ýt kh¶
n¨ng s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ m¸y mãc thiÕt
bÞ, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi kú ph¸t triÓn mét
nÒn kinh tÕ tù cÊp, tù tóc. TiÕt kiÖm b»ng tiÒn cña ngêi
tiªu dïng sÏ lµ qu¸ Ýt ái ®Ó cã thÓ ®Çu t ë nh÷ng n¬i cßn
cha cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt".
Tõ nhËn ®Þnh trªn Sang Sung Part ®· ®Þnh nghÜa vÒ vèn
vµ tæng sè vèn nh sau: "Díi d¹ng tiÒn tÖ, vèn ®îc ®Þnh
nghÜa lµ kho¶n tÝch lòy, lµ phÇn thu nhËp thêng cã cha ®-
îc tiªu dïng. VÒ mÆt hiÖn vËt, vèn ®îc chia thµnh hai phÇn:
vèn cè ®Þnh vµ vèn tån kho, lµ c¸c t liÖu s¶n xuÊt ®îc s¶n
xuÊt b»ng hiÖn vËt ®îc s¶n xuÊt trong khu vùc s¶n xuÊt
hay ®îc nhËp khÈu".
Vµ "Tæng sè vèn tÝch lòy cßn ®îc gäi lµ tµi s¶n quèc gia,
®îc tÝch lòy tõ lîng s¶n phÈm vËt chÊt hiÖn cã vµ ®îc trùc
tiÕp sö dông vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hiÖn t¹i, kh«ng kÓ tµi
nguyªn thiªn nhiªn nh ®Êt ®ai vµ hÇm má v× nã kh«ng ®-
îc t¹o ra c¸c ho¹t ®éng ®Çu t. C¬ së h¹ tÇng ®îc gäi lµ vèn
s¶n xuÊt kh«ng thÓ thiÕu ®èi víi viÖc n©ng cao tæng lîng
s¶n phÈm vËt chÊt". Qua ®ã chóng ta rót ra mét sè nhËn
xÐt theo quan niÖm vÒ vèn cña Sang Sung Part:
Mét lµ: Vèn kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng hiÖn vËt hoÆc díi
d¹ng tiÒn tÖ.
Hai lµ: Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vèn kh«ng chØ lµ
nh÷ng lîng tiÒn mÆt nhÊt ®Þnh trùc tiÕp ®Çu t sinh lîi
nhuËn mµ cßn lµ gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n h÷u h×nh vµ v«
h×nh tham gia vµo c¸c qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
Ba lµ: TiÒn chØ lµ vèn nÕu nã ®îc tÝch lòy cã môc ®Ých
®Çu t sinh lîi vµ còng chØ trë thµnh vèn ®Çu t ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ nÕu nh trong nÒn kinh tÕ ®ã cã ®ñ kh¶ n¨ng
®Ó s¶n xuÊt ra t liÖu s¶n xuÊt, cã ®ñ kh¶ n¨ng chuyÓn
®æi c¸c kho¶n tiÒn tiÕt kiÖm thµnh nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt
trªn thÞ trêng trong níc vµ quèc tÕ.
Vèn biÓu hiÖn b»ng tiÒn lµ nguån vèn linh ho¹t nhÊt, nhng
ph¶i lµ tiÒn vËn ®éng ®i vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp mét
c¸ch cã hiÖu qu¶.
MÆc dï mçi trêng ph¸i, mçi nhµ kinh tÕ häc, ë mçi thêi kú
lÞch sö cã nh÷ng quan niÖm, ph©n tÝch, kÕt luËn vÒ vèn
riªng, song chóng ta cã thÓ rót ra kh¸i niÖm vÒ vèn trªn c¬
së kÕ thõa mét sè c¸c häc thuyÕt kinh tÕ cu¶ c¸c nhµ kinh
tÕ häc tõ xa ®Õn nay nh sau:
- Ph¹m trï vèn ph¶i ®îc hiÓu theo nghÜa réng gåm toµn bé
c¸c nguån lùc kinh tÕ khi ®îc ®a vµo chu chuyÓn. Nã
kh«ng chØ bao gåm tiÒn vèn c¸c tµi s¶n hiÖn vËt nh m¸y
mãc, vËt t, lao ®éng, tµi nguyªn, ®Êt ®ai... mµ cßn bao
gåm gi¸ trÞ cña nh÷ng tµi s¶n cÊu h×nh nh vÞ trÝ cña ®Êt
®ai, c¸c thµnh tùu khoa häc vµ c«ng nghÖ...
- Vèn hiÓu theo nghÜa trùc tiÕp lµ phÇn gi¸ trÞ tµi s¶n quèc
gia ®îc tÝch lòy díi d¹ng tiÒn vµ gi¸ trÞ cña tµi s¶n h÷u
h×nh vµ v« h×nh nh»m môc ®Ých sinh lîi, ®îc chuyÓn ®æi
th«ng qua c¸c ho¹t ®éng ®Çu t thµnh nh÷ng t liÖu s¶n
xuÊt vµ c¸c ph¬ng tiÖn s¶n xuÊt cÇn thiÕt kh¸c ®Ó sö
dông vµo qu¸ tr×nh ®Çu t cho nÒn kinh tÕ.
- Vèn trong níc lµ toµn bé nh÷ng yÕu tè cÇn thiÕt ®Ó cÊu
thµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®îc h×nh thµnh nªn tõ nguån lùc
kinh tÕ vµ s¶n phÈm thÆng d cña nh©n d©n lao ®éng
trong mét quèc gia.
Nh vËy, cïng víi quan niÖm vÒ vèn cña kinh tÕ chÝnh trÞ
M¸c xÝt, c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i mµ tiªu biÓu lµ Paut
A. Samuelson còng ®· nghiªn cøu vÒ vèn díi c¸c gãc ®é
kh¸c nhau, nhng tÊt c¶ nh÷ng sù nghiªn cøu ®ã chØ lµm râ
thªm bøc tranh toµn c¶nh vÒ vèn mµ M¸c ®· ph¸t triÓn tõ
l©u.
§Ó ®¹t ®îc môc tiªu tÝch lòy vèn cao th× vÊn ®Ò tiÕp theo
lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc tÝch lòy vèn trong GDP cÇn híng
tíi trong tõng giai ®o¹n ph¸t triÓn cña nÒn c«ng nghiÖp.
øng víi mçi môc tiªu kh¸c nhau th× møc tÝch lòy vèn trong
níc thêng kh¸c nhau, vÊn ®Ò lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc møc
tÝch lòy vèn chiÕm tû lÖ bao nhiªu trong GDP sÏ quyÕt
®Þnh qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung cña c¸c doanh nghiÖp.
Kinh nghiÖm cña nhiÒu quèc gia cho thÊy muèn ®Èy nhanh
tèc ®é ph¸t triÓn kinh tÕ th× tû lÖ tÝch lòy vèn trong níc
thêng ph¶i chiÕm 3% trong GDP.

PhÇn II: Thùc tr¹ng vèn cña doanh nghiÖp Nhµ níc-
Yªu cÇu bøc thiÕt cña viÖc huy ®éng vèn cho doanh
nghiÖp Nhµ níc hiÖn nay

Theo kÕt qu¶ ®ît kiÓm trra ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n vµ vèn
cña doanh nghiÖp Nhµ níc tiÕn hµnh ngµy 1/1/1996 th×
tæng sè vèn kinh doanh cña 5775 doanh nghiÖp Nhµ níc
®¬n vÞ bµn giao lµ 68539 tû ®ång (kh«ng kÓ gi¸ trÞ diÖn
tÝch ®Êt trong sö dông.). Trong ®ã, doanh nghiÖp T¦
50761,8 tû, doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng 17778 tû ®ång. NÕu
trõ ®I sè vèn kh«ng ho¹t ®éng, bao gåm gi¸ trÞ tµi s¶n chê
thanh lÝ, kh«ng cÇn sö dông, nî khã ®ßi, nî ph¶i thu ®îc
khoanh l¹i th× sè vèn thùc sù ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp Nhµ níc lµ 60459 tû ®ång, b»ng 88,2% sè
vèn hiÖn cã. NÕu lo¹i trõ gi¸ trÞ tµi s¶n bÞ mÊt m¸t, sè tiÒn
lç cña doanh nghiÖp cßn treo trªn sæ s¸ch th× sè vèn thùc
sù ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp cßn Ýt h¬n n÷a.
- Trong sè vèn thùc sù ho¹t ®éng, vèn cè ®Þnh lµ 53186
tû ®ång, chiÕm 88%; vèn lu ®éng lµ 7273 tû ®ång, chiÕm
12%. Ta thÊy c¬ cÊu vèn nh thÕ lµ kh«ng hîp lÝ. Vèn lu
®éng chiÕm tØ lÖ qu¸ nhá so víi tæng sè vèn cña doanh
nghiÖp. Vèn lu ®éng do Nhµ níc cÊp chØ ®¸p øng ®îc 20%
nhu cÇu vèn cho doanh nghiÖp, trong ®ã, vèn lu ®éng
thøc sù ho¹t ®éng míi chØ ®¸p øng ®îc 10%. Nh vËy, t×nh
tr¹ng thiÕu vèn trong doanh nghiÖp lµ phæ biÕn vµ rÊt
nghiªm träng.
NÕu xem xÐt kÜ h¬n vÒ tµi s¶n cè ®Þnh ta thÊy: trang
thiÕt bÞ cña doanh nghiÖp Nhµ níc rÊt l¹c hËu, ch¾p v¸ tõ
nhiÒu nguån, nhiÒu níc kh¸c nhau. Theo ®iÒu tra cña
Tæng côc thèng kª th× t×nh tr¹ng kÜ thuËt cña ®a sè m¸y
mãc thiÕt bÞ trong khu vùc doanh nghiÖp Nhµ níc l¹c hËu
kho¶ng 2-3 thÕ hÖ, cã lÜnh vùc nh ®êng s¾t, c¬ khÝ, c«ng
nghiÖp ®ãng tµu... l¹c hËu 4-5 thÕ hÖ. C¸c doanh nghiÖp
Nhµ níc ®Þa ph¬ng chiÕm tØ lÖ lín nhng cã tr×nh ®é c«ng
nghÖ l¹c hËu h¬n so víi doanh nghiÖp Nhµ níc T¦. Trong sè
c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc T¦ cã 54,3% sè doanh nghiÖp ë
tr×nh ®é thñ c«ng, 41% ë tr×nh ®é c¬ khÝ, chØ cã 3,7% ë
tr×nh ®é tù ®éng ho¸. §èi víi c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc
®Þa ph¬ng cã tíi 94% sè doanh nghiÖp ë tr×nh ®é thñ
c«ng, 2,4% ë tr×nh ®é c¬ khÝ vµ chØ cã 2% ë tr×nh ®é tù
®éng ho¸.
Tr×nh ®é trang thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu vµ qu¸ yÕu
kÐm dÉn tíi n¨ng suÊt lao ®éng cña doanh nghiÖp Nhµ níc
cßn thÊp, g©y ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña
doanh nghiÖp Nhµ níc víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c vµ c¸c
doanh nghiÖp níc ngoµi. Do dã, ®Ó doanh nghiÖp Nhµ níc
cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng
cÇn ph¶i cã vèn (trung vµ dµi h¹n) ®Ó ®æi míi c¸c d©y
chuyÒn c«ng nghÖ - qui m« vèn cña mét doanh nghiÖp Nhµ
níc cña níc ta cßn rÊt nhá. Vèn b×nh qu©n thùc sù ho¹t
®éng cña mét doanh nghiÖp lµ 10,468 tû ®ång(c¸c doanh
nghiÖp cì nhá cña c¸c níc trong khu vùc ®Òu cã vèn trªn díi
1 triÖu USD). 68% Doanh nghiÖp Nhµ níc cã vèn díi 1 tû
®ång trong ®ã cã 50% doanh nghiÖp Nhµ níc cã vèn díi
500 triÖu, thËm chÝ cã doanh nghiÖp chØ cã vèn vµi chôc
triÖu ®ång. Mét sè ngµnh cã vèn kinh doanh t¬ng ®èi lín
(§iÖn lùc: 19298 tû, N«ng nghiÖp:7738 tû, Ng©n hµng tÝn
dông 2783 tû ®ång...), tû träng vèn tõng ngµnh so víi tæng
sè vèn thêng kh«ng lín, ch¼ng h¹n, x©y dùng 4,6%; chÕ
biÕn kho¸ng s¶n 3,6%; vËn t¶i bé 5,1%. Nh vËy, ta thÊy
r»ng, qui m« vèn cña tõng doanh nghiÖp vµ cña ngµnh rÊt
nhá, nguyªn nh©n chÝnh lµ do doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc
ta hiÖn nay cßn qu¸ nhiÒu vÒ sè lîng, vèn cña doanh
nghiÖp khi thµnh lËp ®¬c cÊp ph¸t tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc
nhng do Ng©n s¸ch Nhµ níc eo hÑp nªn vèn cÊp ph¸t khi
thµnh lËp còng rÊt nhá.
Tõ viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng vèn cña doanh nghiÖp Nhµ
níc, ta thÊy r»ng, nhu cÇu vèn hiÖn nay cho doanh nghiÖp
Nhµ níc lµ rÊt lín c¶ vÒ vèn ng¾n h¹n, trung h¹n vµ dµi h¹n,
®ßi hái ph¶i cã biÖn ph¸p huy ®éng vèn khÈn cÊp còng nh
ph¶i cã sù ®iÒu chØnh l¹i c¬ cÊu vèn cho phï hîp th× míi cã
thÓ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh
nghiÖp Nhµ níc.
* Thùc tr¹ng huy ®éng vèn trong c¸c Doanh nghiÖp
Nhµ níc:
1. Huy ®éng vèn trong DN Nhµ níc thêi k× tríc khi
®æi míi:
Trong thêi k× tríc ®æi míi, nÒn kinh tÕ n¬cs ta mang
nÆng tÝnh kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung quan liªu bao cÊp, do
®ã, viÖc huy ®éng vµ sö dông vèn mang ®Æc trng lµ Nhµ
níc bao cÊp vèn vµ bao cÊp tÝn dông. Nhµ níc cÊp ph¸t vèn
trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp cho doanh nghiÖp th«ng qua hÖ
thèng ng©n hµng trªn c¬ së tÝnh to¸n c¸c nhu cÇu vèn cÇn
thiÕt ®Ó ®¶m b¶o c¸c chØ tiªu ph¸p lÖnh mµ Nhµ níc giao
cho doanh nghiÖp. Ho¹t ®éng huy ®éng vèn vµ lu th«ng
vèn qua ®¹i diÖn Ng©n hµng Nhµ níc ®¶m nhËn ®· dÉn tíi
tiªu cùc, yÕu kÕm trong kinh doanh tiÒn tÖ, kh«ng t¹o lËp
®îc c¸c thÞ trêng vèn, thÞ trêng chøng kho¸n, thÞ trêng hèi
®o¸i... §iÒu ®ã ®· dÉn tíi kh«ng huy ®éng ®îc vèn nhµn
rçi trong nh©n d©n, kh«ng ®a d¹ng ho¸ ®îc c¸c h×nh thøc
lu th«ng, cung øng vèn do ®ã, kh«ng ®¸p øng ®îc kÞp thêi,
linh ho¹t, thÝch hîp vµ cã hiÖu qu¶ c¸c nhu cÇu vèn cho s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp.
2. Huy ®éng vèn trong DNNN tõ khi tiÕn hµnh
®æi míi ®Õn nay:
Trong thêi k× nµy, doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc giao
quyÒn tù chñ s¶n xuÊt kinh doanh, Nhµ níc chØ giao vèn
ban ®Çu cho doanh nghiÖp, doanh nghiÖp ph¶i tù x¸c
®Þnh nhu cÇu, kh¶ n¨ng ®¶m b¶o vµ tù tiÕn hµnh huy
®éng vèn cho doanh nghiÖp.
 §Ó ®¸nh gi¸ thùc tr¹ng huy ®éng vèn ë doanh nghiÖp
Nhµ níc hiÖn nay ta xem xÐt c¸c vÊn ®Ò sau:
a) C¸c kÕt qu¶ ®¹t ®îc:
Sau khi tiÕn hµnh ®æi míi, vèn tõ c¸c nguån kh¸c nhau
®· ®îc huy ®éng vµo s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp víi qui m«, tèc ®é t¨ng nhanh qua c¸c n¨m.TÝnh
®Õn th¸ng1/1996, doanh nghiÖp Nhµ níc ®· huy ®éng ®îc
279 375 tû ®ång (doanh nghiÖp Nhµ níc T¦ huy ®éng ®îc
254160 tû, doanh nghiÖp Nhµ níc ®Þa phh¬ng 25215 tû)
gÊp h¬n 4,1 lÇn vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp. Nh vËy
th× cø cã 1 ®ång vèn th× doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta
vay ®îc trªn 4,1 ®ång; trong khi ®ã ë NhËt, c¸c xÝ nghiÖp
cã 1 ®ång th× vay ®îc 10 ®ång. NhiÒu quan s¸t viªn ph-
¬ng T©y cho r»ng tØ lÖ nµy chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè rñi ro
kh«ng lµnh m¹nh so víi ph¬ng T©y.
Thùc tÕ cho thÊy hiÖn nay ë NhËt b¶n ®ang bÞ khñng
ho¶ng tµi chÝnh v× hµng lo¹t c¸c c«ng ty tµi chÝnh, Ng©n
hµng lín bÞ sôp ®æ do kh«ng thu håi ®îc c¸c kho¶n nî. ë
c¸c níc ph¬ng T©y, ng©n hµng chØ cho vay: 1 ®ång vèn
riªng chØ vay ®îc tõ 2 ®Ðn 5 ®ång. ë sµi gßn thêi k×
1970- 1975 c¸c xÝ nghiÖp t nh©n cã 1 ®«ng fvèn chØ vay
®îc kho¶ng 3 ®ång ë Ng©n hµng ®Çu t vµ 2 ®ång ë
Ng©n hµng th¬ng m¹i. Nh vËy, tØ lÖ vèn riªng/vèn vay
thÊp nhÊt lµ 1,5.
Nh vËy, nÕu so s¸nh víi c¸c chØ tiªu nµy th× hiÖn nay,
hiÖu qu¶ huy ®éng vèn ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lµ kh¸
cao. §Ó huy ®éng ®îc lîng vèn nµy, c¸c doanh nghiÖp Nhµ
níc ®· thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chñ yÕu sau:
 - Huy ®éng tõ c¸c nguån tÝn dông: ®©y lµ nguån vèn
huy ®éng quan träng nhÊt cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc.
TÝn dông cung cÊp cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc lu«n
chiÕm tØ träng lín nhÊt so víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c.
HiÖn nay, doanh nghiÖp Nhµ níc huy ®éng ®îc trªn 50%
tÝn dông néi bé vµ trªn 70% tÝn dông ngo¹i tÖ tõ c¸c Ng©n
hµng th¬ng m¹i.
- Huy ®éng tõ nguån Ng©n s¸ch Nhµ níc: Ng©n s¸ch
Nhµ níc lµ nguån vèn quan träng thø hai ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc. Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp vèn cho c¸c doanh
nghiÖp Nhµ níc díi d¹ng ®Çu t XDCB, cÊp vèn lu ®éng, bï
lç, trî gi¸... MÆc dï ®ang cã sè lîng gi¶m nhng lîng vèn hµng
n¨m cho doanh nghiÖp Nhµ níc lµ rÊt lín. N¨m 1994 b»ng
0,5% GDP. §Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn cho doanh nghiÖp
Nhµ níc, võa qua Bé KÕ ho¹ch vµ §Çu t, Ng©n hµng Nhµ níc,
Bé Tµi chÝnh ®· tr×nh ChÝnh phñ duyÖt cÊp them vèn lu
®éng cho c¸c doanh nghiÖp thµnh viªn cña mét sè T«ngr
c«ng ty.
- §Ó gi¶i quyÕt nhu cÇu vèn trong thêi gian qua c¸c
doanh nghiÖp ®· vay nî níc ngoµi díi h×nh thøc nhËp khÈu
hµng ho¸ tr¶ chËm (L/C tr¶ chËm) tõ 2 th¸ng ®Õn 2 n¨m.
Trong n¨m 1996, lîng vèn huy ®éng tõ ngußn nµy kho¶ng
trªn 1 tû USD t¬ng ®¬ng 11000 tû ®ång. Ngoµi ra, c¸c
doanh nghiÖp Nhµ níc cßn ¸p dông mét sè biÖn ph¸p kh¸c
nh mua tr¶ gãp, t¹m øng, kiªn doanh, kiªn kÕt... qui m«
nguån nµy kh«ng ®¸ng kÓ so víi c¸c nguån trªn.
§Ó t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c doanh nghiÖp huy ®éng vèn,
nghÞ ®Þnh 59/Cp ngµy 03/10/1996 cho phÐp doanh nghiÖp
Nhµ níc ®îc quyªn fhuy ®éng vèn b»ng c¸ch ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu, vay vèn tõ c¸c tæ chøc TÝn dông, c¸c doanh nghiÖp
kh¸c, c¸c c¸ nh©n (kÓ c¶ CBCNV trong doanh nghiÖp),
nhËn gãp vèn liªn kÕt víi c¸c h×h thøc kh¸c nhng kh«ng
lµm thay ®æi h×nh thøc së h÷u cña doanh nghiÖp Nhµ níc.
Nh vËy, ta thÊy tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi ®Õn nay, hiÖu
qu¶ ho¹t ®éng huy ®éng vèn cao h¬n so víi thêi k× tríc;
thÓ hiÖn ë chç: lîng vèn huy ®éng ®îc nhiÒu h¬n vµ c¸c
h×nh thøc huy ®éng vèn phong phó h¬n. Thµnh tùu ®ã do
c¸c nguyªn nh©n chñ yÕu sau:
+ViÖc chuyÓn tõ c¬ chÕ tËp trung quan liªu bao cÊp
sang c¬ chÕ thÞ trêng, doanh nghiÖp ®îc tù chñ s¶n xuÊt
kinh doanh do ®ã t¹o ra sù n¨ng ®éng s¸ng t¹o cho ho¹t
®éng huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh.
+ ViÖc thµnh c«ng trong c¶i c¸ch cµ æn ®Þnh kinh tÕ ®·
t¹o ra tèc ®é t¨ng trëng nhanh vµ v÷ng ch¾c, tÝch luü néi
bé cña ®Êt níc t¨ng nhanh. Do ®ã, c¸c nguån vèn huy
®éng ®îc cña doanh nghiÖp ®· t¨ng nhanh vÒ sè lîng vµ
qui m«, t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t ®éng huy ®éng
vèn cña doanh nghiÖp.
+ MÆc dï c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc kh¼ng ®Þnh lµ
b×nh ®¼ng víi nhau nhng thùc tÕ th× doanh nghiÖp Nhµ
níc cßn ®îc hëng mét sè lîi thÕ so víi doanh nghiÖp thuéc
c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nh: ®îc vay nh¾n h¹n víi tØ lÖ
l·i suÊt thÊp, ®îc hëng tµi trî tõ ng©n s¸ch, vay kh«ng cÇn
ph¶i thÕ chÊp...
b) Nh÷ng tån t¹i trong ho¹t ®éng huy ®éng vèn cña
doanh nghiÖp:
 MÆc dï sau 10 n¨m ®æi míi ho¹t ®éng huy ®éng vèn ë
doanh nghiÖp
Nhµ níc ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng khÝch lÖ, ho¹t
®éng huy ®éng vèn trong doanh nghiÖp Nhµ níc cßn mét
sè vÊn ®Ò tån t¹i sau:
Thø nhÊt, h×nh thøc huy ®éng vèn chñ yÕu lµ ®i vay
®· dÉn tíi c¸c hËu qu¶ sau:
+ C«ng nî cña doanh nghiÖp Nhµ níc ®· vît xa møc b×nh
thêng cña ho¹t ®éng kinh doanh vµ cã nguy c¬ mÊt kh¶
n¨ng thanh to¸n. §èi víi nhiÒu doanh nghiÖp Nhµ níc, theo
b¸o c¸o cña Tæng côc doanh nghiÖp th× tæng sè nî ph¶i
thu cña doanh nghiÖp Nhµ níc tÝnh ®Õn 31/12/1995 gÊp 7
lÇn vèn lu ®éng cña doanh nghiÖp vµ b»ng 38,4% tæng
doanh thu n¨m 1995; nî khã ®ßi vµ nî khoanh l¹i (thùc chÊt
lµ nî kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi) chiÕm 46,1% vèn lu ®éng
hiÖn cã cña doanh nghiÖp. Táng sè nî ph¶i tr¶ cña doanh
nghiÖp lµ 279376 tû ®ång gÊp 3 lÇn sè nî ph¶i thu vµ b»ng
4,1 lÇn sè vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp - sè nî nµy lín
h¬n GDP n¨m 1996 (n¨m 1996, GDP cña níc ta lµ 251000 tû
®ång). Tæng sè nî cña doanh nghiÖp T¦ lµ 259160 tû
®ång, b»ng 3,2 lÇn nî ph¶i thu vµ b»ng 5 lÇn vèn kinh
doanh. Doanh nghiÖp ®Þa ph¬ng cã sè nî lµ 25215 tû
®ång, b»ng 2,2 lÇn nî ¬h¶i thu vµ 1,4 lÇn vèn kinh doanh.
Do c«ng nî qu¸ lín, hµng n¨m, doanh nghiÖp Nhµ níc ph¶i
dµnh mét tØ lÖ doanh thu kh¸ lín tr¶ l·i vµ nî cho Ng©n
hµng, do ®ã, lµm hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp rÊt thÊp. N¨m 1995, tû lÖ lîi nhuËn/vèn lµ 19,3%
trong khi ®ã l·i suÊt tÝn phiÕu kho b¹c Nhµ níc lµ 21%.
 + Do chñ yÕu vay vèn ë ng©n hµng dÉn ®Õn viÖc cung
cÊp vèn cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ë doanh
nghiÖp bÞ phô thuéc vµo ng©n hµng. BiÓu hiÖn ë chç
ng©n hµng cã lo¹i vèn nµo th× vay ®îc lo¹i vèn ®ã; cã vèn
ng¾n h¹n th× vay ®îc vèn ng¾n h¹n, cã vèn dµi h¹n th×
vay ®îc vèn dµi h¹n. Khi nµo mµ c¸c ®iÒu kiÖn cho vay dÔ
dµng th× vay ®îc nhiÒu, khi nµo ®iÒu kiÖn cho vay khã
kh¨n th× doanh nghiÖp thiÕu vèn trÇm träng v× kh«ng vay
®îc vèn. §©y chÝnh lµ nguyªn nh©n chñ yÕu lÝ gi¶i cho
t×nh tr¹ng thiÕu vèn trÇm träng ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ n-
íc trong n¨m 1996. Do phô thuéc vµo ng©n hµng nªn doanh
nghiÖp kh«ng x©y dùng ®îc mét c¬ cÊu vèn tèi u víi chi
phÝ vèn rÎ nhÊt mµ ph¶i chÊp nhËn møc l·i suÊt do ng©n
hµng ®a ra. Møc l·i suÊt nµy thêng kh¸ cao.
Thø hai: Tèc ®é gia t¨ng vèn huy ®éng cho doanh
nghiÖp
Nhµ níc gi¶m dÇn do tèc ®é gia t¨ng cña hai nguån vèn chñ
yÕu lµ vèn tÝn dông vµ vèn Ng©n s¸ch Nhµ níc bÞ gi¶m
m¹nh.
+ Tèc ®é gia t¨ng cña tÝn dông néi tÖ gi¶m tõ 36,48%
n¨m 1992 xuèng cßn 18,2% n¨m 1994.
+ Tèc ®é gia t¨ng cña vèn tÝn dông néi tÖ gi¶m tõ
116,12% n¨m 1992 xuèng cßn 34,07% n¨m 1994.
§èi víi ngußn vèn tõ Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp cho doanh
nghiÖp Nhµ níc bÞ gi¶m tõ 8,5% GDP n¨m 1988 ®Õn n¨m
1994 lµ 0,5% GDP.
Ta thÊy mét vÊn ®Ò rÊt m©u thuÉn lµ trong khi tèc ®é
t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ níc ta t¨ng víi tèc ®é cao, th×
ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸ doanh nghiÖp còng
t¨ng nhanh, do ®ã nhu cÇu vèn cña doanh nghiÖp còng
t¨ng nhanh ®Ó b¶o ®¶m yªu cÇu t¨ng trëng, më réng s¶n
xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp th× tèc ®é gia t¨ng lîng
vèn huy ®éng ®Ó ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp l¹i bÞ gi¶m. Qua ®ã, ta thÊy r»ng hiÖu
qu¶ huy ®éng vèn ngµy cµng gi¶m, doanh nghiÖp ngµy
cµng thiÕu vèn trÇm träng.
Thø ba, trong c¬ cÊu cña vèn huy ®éng ®îc th× chñ
yÕu lµ vèn ng¾n h¹n, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn dµi h¹n
®Ó ®æi míi d©y chuyÒn c«ng nghÖ, t¨ng søc c¹nh tranh
cña doanh nghiÖp Nhµ níc.
Nguyªn nh©n: c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn dµi h¹n nh
thuª tµi chÝnh, ph¸t hµnh cæ phiÕu, tr¸i phiÕu... cha ®îc ¸p
dông réng r·i ë níc ta. Doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng vèn
b»ng c¸ch vay ng©n hµng nhng ng©n hµng d thõa vèn
ng¾n h¹n nhng thiÕu vèn dµi h¹n.
Tãm l¹i: trong 10 n¨m thùc hiÖn ®æi míi, ho¹t ®éng huy
®éng vèn cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc ë níc ta ®· ®¹t ®-
îc mét sè thµnh tùu ®¸ng kÓ. Nhng bªn c¹nh ®ã cßn mét sè
vÊn ®Ò tån t¹i nh c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cha ®îc ®a
d¹ng ho¸, chñ yÕu vèn ®Ó kinh doanh, cha x©y dùng ®îc
c¬ cÊu vèn tèi u, chi phÝ vèn cao, míi ®¸p øng ®îc mét
phÇn nhu cÇu vèn ng¾n h¹n, cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu vèn
dµi h¹n... Nh÷ng nguyªn nh©n ®ã dÉn ®Õn t×nh tr¹ng
doanh nghiÖp n bÞ thiÕu vèn trÇm träng trong nh÷ng n¨m
qua. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i kh¾c phôc ®îc nh÷ng tån t¹i
nµy ®Ó thóc ®Èy doanh nghiÖp Nhµ níc ph¸t triÓn, xøng
®¸ng víi vai trß chñ ®¹o trong nÒn kinh tÕ níc ta.

PhÇn III: Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho doanh nghiÖp
Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay

I. Nh÷ng trë lùc ®èi víi ho¹t ®éng huy ®éng vèn ë
c¸c DN Nhµ níc.
1. Nh÷ng víng m¾c trong viÖc ®a d¹ng hãa h×nh
thøc
huy ®éng vèn.
H×nh thøc huy ®éng vèn b»ng c¸ch vay ng©n hµng
®· thÓ hiÖn rÊt nhiÒu nhîc ®iÓm ®ßi hái doanh nghiÖp
Nhµ níc ph¶i ®a d¹ng hãa h×nh thøc huy ®éng vèn. Tuy
nhiªn ®Ó ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc huy ®éng vèn th× tríc
hÕt ph¶i cã c¸c nguån vèn vµ c¬ chÕ ph¸p lý ®Ó ®iÒu chÕ
híng dÉn ho¹t ®éng vèn tõ c¸c nguån nµy. HiÖn nay viÖc
huy ®éng vèn tõ c¸c nguån ngoµi nguån tÝn dông ng©n
hµng ®ang gÆp ph¶i nh÷ng khã kh¨n:
- Huy ®éng vèn tõ nguån chñ së h÷u: Nguån vèn
h×nh thµnh vèn chñ së h÷u cho doanh nghiÖp Nhµ níc
(DNNN) bao gåm nguån tõ ng©n s¸ch Nhµ níc vµ nguån tõ
lîi nhuËn ®Ó l¹i. Nguån ng©n s¸ch Nhµ níc (NSNN) hiÖn nay
chñ yÕu sö dông ®Ó thµnh lËp míi c¸c doanh nghiÖp vµ bæ
xung vèn lu ®éng cho mét sè doanh nghiÖp träng ®iÓm.
Ng©n s¸ch Nhµ níc cÊp cho c¸c DNNN ®ang cã xu híng
gi¶m dÇn. Do vèn Ýt, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kÐm lîi
nhuËn phØa trÝch ®Ó nép kho¶n thu sö dông vèn cho
NSNN do ®ã lîi nhuËn ®Ó l¹i dïng viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp Nhµ níc s¶n xuÊt nhá. V×
vËy, viÖc huy ®éng vèn cho c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc tõ
c¸c nguån h×nh thµnh vèn chñ së h÷u cña DNNN lµ rÊt khã
kh¨n.
- Huy ®éng vèn tõ thÞ trêng chøng kho¸n: DNNN huy
®éng vèn tõ thÞ trêng chøng kho¸n chñ yÕu b»ng c¸ch ph¸t
hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty. NghÞ ®Þnh 120 /CP ngµy
17/9/1994 cho phÐp c¸c DNNN ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ®Ó huy
®éng vèn nhng ®Õn nay cha cã DNNN nµo ph¸t hµnh tr¸i
phiÕu ®Ó huy ®éng vèn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ do níc
ta cha thµnh lËp ®îc thÞ trêng chøng kho¸n ®Ó thóc ®Èy
viÖc mua b¸n tr¸i phiÕu, c¸c v¨n b¶n ph¸p lý híng dÉn ®îc
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu c«ng ty cßn thiÕu vµ cha hoµn thiÖn,
hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ë c¸c DNNN kÐm do ®ã ngêi
mua tr¸i phiÕu rÊt thËn träng lo ng¹i c«ng ty bÞ ph¸ s¶n.
- Huy ®éng vèn tõ nguån tÝn dông thuª mua: HiÖn
nay chóng ta ®· cã mét sè c«ng ty cho thuª tµi chÝnh ra
®êi nh: C«ng ty thuª mua vµ ®Çu t cña VietCombank, c«ng
ty tÝn dông thuª mua cña Vietindebank, c«ng ty thuª mua
vµ t vÊn cña ng©n hµng n«ng nghiÖp vµ ph¸t triÓn n«ng
th«n ViÖt Nam, c«ng ty thuª tµi chÝnh Kexin, c«ng ty liªn
doanh vµ thuª tµi chÝnh ViÖt Nam (Vinalease). H×nh thøc
tÝn dông thu mua cßn mang tÝnh chÊt thö nghiÖm ë níc ta,
c¶ níc míi chØ cã Vietnamairline sö dông ®Ó thuª m¸y bay.
Nguyªn nh©n do c¸c h×nh thøc nµy cßn rÊt míi mÎ ®èi víi
c¸c doanh nghiÖp ë ViÖt Nam, ®éi ngò c¸n bé qu¶n trÞ kinh
doanh cña c¸c c«ng ty cßn cha biÕt hoÆc cha cã kinh
nghiÖm vÒ lo¹i h×nh dÞch vô nµy, m«i trêng ph¸p lý cßn s¬
sµi cha ®ång bé ®· g©y khã kh¨n cho viÖc triÓn khai ho¹t
®éng cña c¸c c«ng ty cho thuª tµi chÝnh.
- Ngoµi ra, doanh nghiÖp Nhµ níc cßn cã thÓ huy
®éng vèn b»ng c¸ch huy ®éng tõ c¸c nguån tÝn dông nhµ
cung cÊp, t¹m øng cña kh¸ch hµng,... nhng c¸c h×nh thøc
nµy còng gÆp ph¶i mét sè khã kh¨n do qui m« vèn cña c¸c
doanh nghiÖp ë níc ta nhá l¹i lu«n ë trong t×nh tr¹ng thiÕu
vèn.
2. Nh÷ng trë lùc vÒ tÝn dông ®èi víi doanh
nghiÖp Nhµ níc.
TÝn dông ®ang lµ nguån vèn quan träng nhÊt ®èi víi
DNNN. HiÖn nay viÖc huy ®éng vèn tõ nguån nµy ®ang
gÆp ph¶i nh÷ng trë lùc sau.
Thø nhÊt, thÓ lÖ tÝn dông qui ®Þnh ®¬n vÞ vay vèn
ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n hoÆc ®îc b¶o l·nh cña ngêi thø ba
®ñ thÈm quyÒn ngêi ®îc b¶o l·nh ph¶i thÕ chÊp tµi s¶n
cho ngêi b¶o l·nh. §iÒu nµy lµm cho nhiÒu DNNN khã cã thÓ
vay ®îc vèn tõ ng©n hµng nhÊt lµ vèn trung h¹n vµ dµi h¹n.
§©y kh«ng chØ lµ ý kiÕn tõ phÝa DNNN mµ c¶ cña mét sè
c¸n bé tÝn dông "nhËn kho¸n" møc cho vay hä nãi r»ng
trong nhiÒu trêng hîp, doanh nghiÖp vay ®Ó x©y dùng míi
th× lµm g× cã tµi s¶n ®Ó thÕ chÊp.
Thø hai, ®Ó kiÓm so¸t ho¹t ®éng tÝn dông vµ lîng
tiÒn cung øng, Ng©n hµng Nhµ níc qui ®Þnh h¹n møc tÝn
dông cho c¸c ng©n hµng th¬ng m¹i vµ trªn c¬ së h¹n møc
tÝn dông ®îc duyÖt ng©n hµng th¬ng m¹i ph©n phæ h¹n
møc tÝn dông cho c¸c Tæ chøc kinh tÕ (kh¸ch hµng) c¶ hai
lo¹i h¹n møc tÝn dông trªn ®Òu x©y dùng cho mét thêi gian
dµi (thêng lµ 1 n¨m) do vËy dï DNNN cã ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn
vay vèn nhng nÕu h¹n møc tÝn dông kh«ng cßn th× còng
kh«ng thÓ vay ®îc vèn tÝn dông ng©n hµng.
Thø ba, chÝnh s¸ch l·i suÊt cha thÓ hiÖn râ vai trß lµ
®ßn bÈy kinh tÕ cha thùc sù ®iÒu tiÕt nÒn kinh tÕ ë tÇm
vÜ m«. ChÝnh s¸ch l·i suÊt cã thay ®æi nhng thay ®æi cßn
chËm so víi biÕn ®éng cña gi¸ c¶. HiÖn nay l·i suÊt ng¾n
h¹n lµ 1,5%/ th¸ng l·i suÊt trung vµ dµi h¹n lµ 1,55%/ th¸ng.
Møc l·i suÊt nµy vÉn cßn cao h¬n so víi tû suÊt lîi nhuËn
(kh¶ n¨ng sinh lêi) cña nhiÒu DNNN víi møc l·i suÊt ®ã
kh«ng mÊy DNNN cã thÓ vay ®ñ vèn cña ng©n hµng ®Ó
sö dông tiÒn vay cã hiÖu qu¶ vµ tr¶ nî phÇn vay ®óng h¹n.
ChÝnh v× l·i suÊt ®Çu ra cña ng©n hµng cao nªn h¹n chÕ
qui m« tÝn dông, h¹n chÕ kh¶ n¨ng vay vèn cña DNNN,
trong khi ®ã c¸c DNNN lu«n ë trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn
kinh doanh. Mét nghÞch lý kh¸c lµ hiÖn nay c¸c ng©n hµng
th¬ng m¹i chØ huy ®éng vèn ng¾n h¹n mµ khíc tõ cacs
kho¶n tiÒn göi dµi h¹n trong khi nÒn kinh tÕ ®ang bÞ thiÕu
vèn dµi h¹n. Rót cuéc ng©n hµng th¬ng m¹i (NHTM) tån
mét lîng kh¸ lín vèn ng¾n h¹n trong khi ®ã "mÆt hµng" vèn
dµi h¹n ®îc nhiÒu doanh nghiÖp hái mua mµ kh«ng cã.
Thø t, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é chuyªn m«n cña mét sè
c¸n bé tÝn dông trong c¸c NHTM hiÖn cßn cha ®¸p øng ®îc
yªu cÇu ®æi míi nÒn kinh tÕ nhÊt lµ c¸c NHTM ë quËn
huyÖn, thñ tôc cho vay vèn cßn rêm rµ ®èi víi kh¸ch hµng
vµ thêng chËm chÔ so víi yªu cÇu thêi gian cÇn cÊp vèn s¶n
xuÊt kinh doanh.
3. Nh÷ng khã kh¨n vÒ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh
DN Nhµ níc.
MÆc dï, c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ë DNNN ®· ®îc
®æi míi rÊt nhiÒu nhng vÉn cßn mét sè tån t¹i g©y khã
kh¨n cho viÖc huy ®éng vèn cña DNNN. Cô thÓ lµ:
- C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn nay cha x¸c ®Þnh ®-
îc râ rµng quyÒn vÒ tµi s¶n, quyÒn së h÷u cña doanh
nghiÖp ®èi víi vèn. C¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh ë DNNN cßn
phøc t¹p rêm rµ kh«ng t¹i ra ®îc tÝnh linh ho¹t trong ho¹t
®éng huy ®éng vèn ®Æc biÖt lµ sö dông tµi s¶n ®Ó thÕ
chÊp.
- ViÖc Nhµ níc qui ®Þnh DNNN chØ ®îc huy ®éng
vèn víi tæng møc d nî kh«ng vît qu¸ vèn ®iÒu lÖ. Trong
t×nh h×nh hiÖn nay ®iÒu nµy cha phï hîp v× hiÖn nay
viÖc huy ®éng vèn b»ng c¸ch t¨ng vèn chñ së h÷u cña
DNNN lµ rÊt khã kh¨n do NSNN eo hÑp, tÝch luü tõ ho¹t
®éng kinh doanh nhá doanh nghiÖp chñ yÕu huy ®éng vèn
b»ng c¸ch vay ng©n hµng mµ hiÖn nay nî cña DNNN ®· vît
xa vèn tù cã do ®ã nÕu qui ®Þnh tæng møc vèn huy ®éng
kh«ng ®îc vît qu¸ vèn ®iÒu lÖ th× rÊt Ýt DNNN cã kh¶
n¨ng huy ®éng ®îc vèn. §©y còng lµ mét trong c¸c nguyªn
nh©n chñ yÕu g©y ra nghÞch lý DNNN bÞ thiÕu vèn trÇm
träng, ng©n hµng thõa hµng ngµn tû ®ång.
4. Lµ nh÷ng trë lùc tõ phÝa doanh nghiÖp Nhµ
níc.
- Qui mèn vµ vµ doanh nghiÖp nhá c«ng nî lín. Tµi
s¶n thÕ chÊp cña doanh nghiÖp cã gi¸ trÞ nhá, c«ng nghÖ
l¹c hËu so víi thÕ giíi nÕu cã rñi ro x¶y ra th× viÖc ph¸t m¹i
cña ng©n hµng rÊt khã kh¨n. Ng©n hµng chØ cã thÓ cho
doanh nghiÖp vay mét sè lîng vèn b»ng víi vèn tù cã cña
doanh nghiÖp nÕu vît qu¸ vèn tù cã th× nÕu cã rñi ro x¶y
ra th× ng©n hµng lµ ngêi ph¶i g¸nh chÞu c¸c rñi ro mÊt
m¸t. Do ®ã DNNN rÊt khã cã thÓ vay mét lîng vèn lín, ®Ó
cã thÓ t¨ng lîng vèn vay th× mÊu chèt vÊn ®Ò lµ ph¶i t¨ng
®îc vèn chñ së h÷u cña doanh nghiÖp.
- HiÖu qu¶ sö dông vèn trong c¸c DNNN hiÖn nay lµ
rÊt thÊp t×nh tr¹ng l·ng phÝ thÊt tho¸t vèn s¶y ra cßn phæ
biÕn dÉn ®Õn thua lç, mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh
nghiÖp. §iÒu nµy lµm gi¸m ®èc c¸c NHTM e ng¹i khi ®Æc
bót ký cho c¸c DNNN vay vèn.
- C«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa tµi chÝnh trong c¸c DNNN
cßn rÊt yÕu. Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cßn mang tÝnh
chÊt bu«n chuyÕn do ®ã rÊt khã x¸c ®Þnh ®îc nhu cÇu
vèn cho mét thêi kú dµi h¹n lµm cho ho¹t ®éng huy ®éng
vèn thêng xuyªn bÞ ®éng do ®ã nhiÒu khi ®Ó huy ®éng
®îc vèn doanh nghiÖp ph¶i chÊp nhËn ®îc chi phÝ vèn lín.
- §éi ngò c¸n bé nh©n viªn lµm c«ng t¸c tµi chÝnh cña
doanh nghiÖp cßn rÊt yÕu vÒ tr×nh ®é chuyªn m«n nhÊt lµ
c¸c nghiÖp vô huy ®éng vèn míi nh lµ tÝn dông thuª mua,
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu.
II. Nh÷ng gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho DN Nhµ níc ë
níc ta hiÖn nay.
1. C¸c gi¶i ph¸p vµ tÇm vÜ m«.
1.1. Hoµn thiÖn hÖ thèng chÝnh s¸ch qu¶n lý tµi
chÝnh ë doanh nghiÖp Nhµ níc theo híng:
- Nghiªn cøu ban hµnh c¸c chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch
DNNN chñ ®éng huy ®éng vµ tÝch tô vèn cho s¶n xuÊt
kinh doanh.
+ Më réng c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn cho doanh
nghiÖp nh ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, ®a d¹ng hãa h×nh thøc
ph¸t hµnh tr¸i phiÕu ... §ång thêi cã cã qui chÕ gi¸m s¸t
chÆt chÏ ®Ó b¶o vÖ lîi Ých cho c¸c nhµ ®Çu t.
+ C¶i tiÕn hÖ thèng thuÕ, hÖ thèng tÝn dông, c¬ chÕ
l·i suÊt t¹o ®iÒu kiÖn cho DNNN tham gia vµo thÞ trêng vèn
víi t c¸ch lµ chñ thÓ cña thÞ trêng nµy, cô thÓ:
§èi víi hÖ thèng thuÕ: Nghiªn cøu b·i bá tiÒn thu sö
dông vèn v× c¸c DNNN chñ së h÷u lµ Nhµ níc vèn lµ vèn
cña Nhµ níc nh vËy ®øng trªn gãc ®é chñ së h÷u kh«ng ai
l¹i thu tiÒn sö dông vèn vµo ngay vèn cña m×nh bá ra. MÆt
kh¸c, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay phÇn lín c¸c DNNN ®ang
bÞ thiÕu vèn kinh doanh trÇm träng, kh¶ n¨ng tÝch luü cha
cho lîi nhuËn sau thuÕ cßn Ýt nhu cÇu bæ sung vèn cßn lín
do vËy kh«ng nªn thu kho¶n thu nµy. Trong thùc tÕ hiÖn
nay tæng sè tiÒn thu vµo sö dông vèn vµ NSNN hµng n¨m
lµ kh«ng ®¸ng kÓ, bá kho¶n thu nµy DNNN sÏ cã thªm ®iÒu
kiÖn tÝch luü ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
§èi víi hÖ thèng tÝn dông: §Æc biÖt chó ý ®Õn h×nh
thøc tÝn dông thuª mua. NghÞ ®Þnh 64/CP míi lµ ph¸c th¶o
ban ®Çu cÇn ph¶i hoµn thiÖn vµ bæ sung, n©ng cao tÝnh
chÊt ph¸p lý cña v¨n b¶n nÕu cÇn cã thÓ ban hµnh LuËt
thuª tµi chÝnh bªn c¹nh LuËt ng©n hµng. CÇn ph¶i cã c¸c
biÖn ph¸p ®Ó khuyÕn khÝch c¶ hai bªn ®i thuª vµ cho
thuª.
+ Cho phÐp c¸c Tæng c«ng ty thµnh lËp c¸c c«ng ty
tµi chÝnh ®Ó chñ ®éng thu hót vèn tõ bªn ngoµi vµ ®Ó
thuËn lîi cho viÖc ®iÒu hßa vèn gi÷a c¸c doanh nghiÖp
thµnh viªn trong Tæng c«ng ty.
- T¨ng cêng quyÒn tù chñ tù chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ vèn
vµ tµi s¶n së h÷u Nhµ níc t¹i doanh nghiÖp:
+ Cho phÐp DNNN sö dông linh ho¹t c¸c lo¹i vèn quÜ
kinh doanh ®îc chuyÓn ®æi c¬ cÊu tµi s¶n tõ tµi s¶n cè
®Þnh sang tµi s¶n lu ®éng vµ ngîc l¹i.
+ Cho phÐp c¸c doanh nghiÖp chñ ®éng nhîng b¸n
thanh lý nh÷ng tµi s¶n cè ®Þnh n»m ngoµi tµi s¶n phôc vô
môc tiªu kinh doanh chÝnh vµ tµi s¶n ®Æc biÖt ®îc Nhµ níc
qu¶n lý ®Ó thu håi vèn phôc vô nhu cÇu vèn cho ho¹t ®éng
kinh doanh míi.
+ Doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc cÇm cè thÕ chÊp tµi s¶n
®Ó huy ®éng vèn.
1.2. TiÕp tôc s¾p xÕp l¹i doanh nghiÖp Nhµ níc theo
híng:
+ S¸p nhËp c¸c doanh nghiÖp nhá ®Ó t¹o ra c¸c
doanh nghiÖp lín cã tiÒm lùc m¹nh vÒ tµi chÝnh kh¾c phôc
t×nh tr¹ng ph©n t¸n manh món cã qui m« qu¸ nhá.
+ Kiªn quyÕt m¹nh d¹n sö lý c¸c doanh nghiÖp kinh
doanh thu lç kÐo dµi, mÊt vèn b»ng c¸ch s¸p nhËp hoÆc
tuyªn bè ph¸ s¶n ®Ó tËp trung vèn cho c¸c DNNN kh¸c.
+ S¾p xÕp c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc: §èi víi c¸c
doanh nghiÖp mµ Nhµ níc cÇn ph¶i khèng chÕ 100% th×
Nhµ níc ph¶i cã kÕ ho¹ch bæ xung vèn lu ®éng ®Ó t¹o cho
doanh nghiÖp cã tiÒm lùc tµi chÝnh m¹nh. §èi víi c¸c doanh
nghiÖp mµ Nhµ níc kh«ng cÇn ph¶i khèng chÕ 100% tiÕn
hµnh cæ phÇn hãa ®Ó t¹o vèn doanh nghiÖp, Nhµ níc gi÷
cæ phÇn ®ñ khèng chÕ doanh nghiÖp phÇn cßn l¹i cã thÓ
b¸n cho c¸n bé c«ng nh©n viªn vµ nh÷ng ngêi bªn ngoµi cã
nhu cÇu mua cæ phÇn.

1.3. C¸c gi¶i ph¸p vÒ tÝn dông cho c¸c doanh nghiÖp
Nhµ níc.
Thø nhÊt, ®èi víi mét sè kho¶n tÝn dông vµ dù ¸n xin
vay cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc nªn thay thÕ ®iÒu kiÖn
tµi s¶n thÕ chÊp b»ng tÝn chÊp hoÆc b¶o l·nh. Qui chÕ b¶o
l·nh nªn bá ®iÒu kiÖn ngêi xin b¶o l·nh ph¶i thÕ chÊp tµi
s¶n t¹i ng©n hµng b¶o l·nh. Cho vay b»ng thÕ chÊp ci ¸p
dông víi doanh nghiÖp cã tÝnh h×nh tµi chÝnh v÷ng ch¾c
cã quan hÖ l©u dµi víi ng©n hµng, vay tr¶ sßng ph¼ng.
Thø hai, ng©n hµng Nhµ níc n©ng h¹n møc tÝn dông
cho phï hîp kh¶ n¨ng më réng tÝn dông cña tõng ng©n
hµng th¬ng m¹i, ®¸p øng nhu cÇu thu mua, ®Çu t trung vµ
dµi h¹n, s¶n xuÊt c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp, ho¹t ®éng
kinh doanh xuÊt nhËp khÈu. Lóc nhu cÇu vèn t¨ng lµ biÓu
hiÖn kinh tÕ ®· ph¸t triÓn. §iÒu chØnh h¹n møc tÝn dông
trong "tÇm tay" cña NHNN tin ch¾c r»ng c«ng cô nµy sÏ
ph¸t huy kÞp thêi ®Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho DNNN ®ã
còng lµ sù thóc ®Èy t¨ng trëng kinh tÕ.
Thø ba, qui ®Þnh l·i suÊt cho phï hîp víi t×nh h×nh
thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ.
Thø t, ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n, t¹o ®iÒu
kiÖn thuËn lîi cho viÖc ph¸t hµnh tr¸i phiÕu vµ cæ phiÕu
doanh nghiÖp ®Ó huy ®éng vèn cho DNNN.
2. Gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp
Nhµ níc.
Mét lµ, ®a d¹ng hãa h×nh thøc huy ®éng vèn. §a
d¹ng hãa h×nh thøc huy ®éng vèn lµ ph¬ng thøc tµi trî vèn
rÊt linh ho¹t cho c¸c doanh nghiÖp nÕu kh«ng ®ñ ®iÒu
kiÖn vay vèn ë h×nh thøc nµy th× cã thÓ chuyÓn sang vay
vèn ë h×nh thøc kh¸c v× vËy nhu cÇu vèn lu«n ®îc ®¸p
øng kÞp thêi. HiÖn nay DNNN cã thÓ huy ®éng vèn tõ c¸c
nguån tÝn dông sau: ph¸t hµnh tr¸i phiÕu; vai vèn vµ gãp
vèn cña c«ng nh©n viªn; vay nãng tiÒn vèn gi÷a c¸c doanh
nghiÖp; mua chÞu hµng hãa gi÷a c¸c doanh nghiÖp; h×nh
thøc tÝn dông thuª mua, tÝn dông tr¶ gãp ...
Hai lµ, t¨ng cêng c«ng t¸c kÕ ho¹ch hãa tµi chÝnh ®Ò
DNNN chñ ®éng h¬n vµ cã thêi gian ®Ó lùa chän c¸c h×nh
thøc huy ®éng vèn cã hiÖu qu¶ nhÊt.
Ba lµ, kÕt hîp huy ®éng vèn víi n©ng cao hiÖu qu¶
sö dông vèn: n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông vèn lµ mét vÊn
®Ò rÊt quan träng lu«n ®îc ®Æt ra ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp nÕu doanh nghiÖp n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ sö dông
vèn ®iÒu ®ã còng t¬ng ®¬ng víi viÖc tiÕt kiÖm ®îc mét l-
îng vèn ®¸ng kÓ mµ lÏ ra ph¶i huy ®éng thªm nÕu nh
kh«ng n©ng cao ®îc hiÖu qu¶ sö dông vèn.
Bèn lµ, ®µo t¹o vµ tæ chøc mét ®éi ngò c¸n bé tµi
chÝnh doanh nghiÖp cã n¨ng lùc cã tr×nh ®é chuyªn m«n
cao:
+ Thêng xuyªn më c¸c khãa ®µo t¹o båi dìng ®Ó
n©ng cao nghiÖp vô vµ th«ng tin cho c¸cn bé tµi chÝnh
doanh nghiÖp.
+ CÇn h×nh thµnh mét m¹ng líi céng t¸c viªn gåm c¸c
chuyªn gia kinh tÕ ®Ó phèi hîp t vÊn cho DNNN trong viÖc
lùa chän c¸c h×nh thøc huy ®éng vèn.

KÕt luËn
 Vèn lµ ®iÒu kiÖn sèng cßn ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
doanh nghiÖp. §¸p øng mét c¸ch tèt nhÊt nhu cÇu vèn cho
s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét trong c¸c biÖn ph¸p hµng ®Çu
®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh
nghiÖp.
§Ó ®¸p øng nhu cÇu vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp Nhµ níc trong nh÷ng n¨m qua DNNN ë níc ta
®· thùc hiÖn biÖn ph¸p huy ®éng vèn kh¸c nhau nh huy
®éng vèn tõ nguån NSNN vay c¸c b¹n hµng, vµ c¸c tæ chøc
tÝn dông kh¸c... vµ ®· ®¹t ®îc mét sè thµnh tùu ®¸ng
khÝch lÖ.
MÆc dï vËy trong qu¸ tr×nh huy ®éng vèn c¸c DNNN
vÉn cßn tån t¹i nh÷ng vÊn ®Ò cÇn ph¶i gi¶i quyÕt, nh÷ng
nh©n tè tiªu cùc cÇn xãa bá. Thùc hiÖn tèt c¸c gi¶i ph¸p
nªu trªn em nghÜ r»ng viÖc ®ã sÏ phÇn nµo gióp c¸c DNNN
kh¾c phôc t×nh tr¹ng thiÕu vèn trÇm träng hiÖn nay./.
i liÖu tham kh¶o

1. Kinh tÕ häc P. A. Samueson & William. D. Nordhaus

ViÖn Quan hÖ Quèc tÕ - 1989.
2. Kinh tÕ häc David Begg.
3. Gi¸o tr×nh Qu¶n trÞ kinh doanh tæng hîp
NXB KHKT - 1997.
4. Qu¶n trÞ tµi chÝnh Chñ biªn PTS. Vò Duy Hµo - §µm V¨n
HuÖ , XuÊt b¶n 1997
5. T¹p chÝ Tµi chÝnh c¸c n¨m 1996 - 1997.
6. T¹p chÝ Ng©n hµng c¸c n¨m 1996 - 1997.
7. T¹p chÝ Kinh tÕ vµ ph¸t triÓn c¸c n¨m 1996 - 1997.
8. T¹p chÝ Ph¸t triÓn kinh tÕ c¸c n¨m 1996 - 1997.
9. T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ c¸c n¨m 1996 - 1997.
10. T¹p chÝ Kinh tÕ dù b¸o n¨m 1997
 Môc lôc
Trang
Lêi nãi ®Çu 1
PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ së vÒ ho¹t 3
®éng huy ®éng vèn cho s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp
PhÇn II: Thùc tr¹ng vèn cña doanh nghiÖp Nhµ n- 8
íc - Yªu cÇu bøc thiÕt cña viÖc huy ®éng vèn cho
doanh nghiÖp Nhµ níc hiÖn nay
* Thùc tr¹ng huy ®éng vèn trong c¸c doanh nghiÖp 10
Nhµ níc
1. Huy ®éng vèn trong doanh nghiÖp Nhµ níc thêi kú 10
tríc khi ®æi míi
2. Huy ®éng vèn trong DNNN tõ khi tiÕn hµnh ®æi míi 11
®Õn nay
PhÇn III: Gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho doanh 16
nghiÖp Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay
I. Nh÷ng trë lùc ®èi víi ho¹t ®éng huy ®éng vèn 16
ë c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc
1. Nh÷ng víng m¾c trong viÖc ®a d¹ng ho¸ h×nh thøc 16
huy ®éng vèn
2. Nh÷ng trë lùc vÒ tÝn dông ®èi víi doanh nghiÖp 17
Nhµ níc
3. Nh÷ng khã kh¨n vÒ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh doanh 19
nghiÖp Nhµ níc
4. Lµ Nh÷ng trë lùc tõ phÝa doanh nghiÖp Nhµ níc 19
I0I. Nh÷ng gi¶i ph¸p huy ®éng vèn cho doanh 20
nghiÖp Nhµ níc ë níc ta hiÖn nay
1. C¸c gi¶i ph¸p vµ tÇm vÜ m« 20
2. Gi¶i ph¸p cô thÓ vÒ phÝa c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc 23
KÕt luËn 24
Tµi liÖu tham kh¶o 25