TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

kinh tÕ chÝnh trÞ

§Ò tµi: T¹i sao nãi häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d lµ

hßn ®¸ t¶ng to lín nhÊt trong häc thuyÕt kinh tÕ
cña C. M¸c

bµi lµm
C¸c M¸c - Nhµ kinh tÕ chÝnh trÞ häc, Nhµ triÕt häc thiªn
tµi cña §øc ®· ®Ó l¹i cho nh©n lo¹i biÕt bao häc thuyÕt mµ
®Õn nay vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ . Cã thÓ nãi häc thuyÕt gi¸
trÞ thÆng d lµ mét ph¸t hiÖn vÜ ®¹i nhÊt cña M¸c ë thÕ kû
XIX. Nã lµ "viªn ®¸ t¶ng" trong toµn bé häc thuyÕt cña
«ng.
Chóng ta, ai còng biÕt r»ng: bÊt cø mét häc thuyÕt kinh
tÕ nµo ra ®êi hay h×nh thµnh còng ®Òu dùa trªn hai tiÒn
®Ò lµ thùc tiÔn vµ häc thuyÕt . Bëi lÏ t duy häc thuyÕt b¾t
nguån tõ thùc tiÔn råi quay trë l¹i thùc tiÔn ®Ó kiÓm
nghiÖm tÝnh ®óng ®¾n cña häc thuyÕt . H¬n n÷a mét
®Æc ®iÓm kinh tÕ cña C¸c M¸c lµ tÝnh kÕ thõa vµ tÝnh phª
ph¸n: kÕ thõa c¸i ®· cã, cßn ®óng vµ phª ph¸n ®Ó t×m ra
nh÷ng h¹n chÕ cña häc thuyÕt ®· cã ®Ó läc bá, bæ sung,
s¸ng t¹o, ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn. Häc thuyÕt kinh tÕ cña
C¸c M¸c ®îc tr×nh bµy trong t¸c phÈm vÜ ®¹i cña «ng lµ Bé
"T b¶n". Trong bµi viÕt nµy chóng ta chØ ®Ò cËp ®Õn mét

1
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

häc thuyÕt vÜ ®¹i nhÊt cña «ng , ®ã lµ häc thuyÕt gi¸ trÞ
thÆng d.
Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña C¸c M¸c ra ®êi trong
bèi c¶nh lÞch sö T©y ¢u cña nh÷ng n¨m 40 thÕ kû XIX:
- VÒ thùc tiÔn kinh tÕ : lùc lîng s¶n xuÊt vµ quan hÖ
s¶n xuÊt dùa trªn thµnh qu¶ cña cuéc c¸ch m¹ng c«ng
nghiÖp ®· hoµn thµnh. ChÝnh nã ®· t¹o ra c¬ së vËt chÊt
®Ó c¸c ph¹m trï kinh tÕ víi t c¸ch lµ b¶n chÊt cña quan hÖ
s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa béc lé kh¸ râ nÐt.
- VÒ thùc tiÔn chÝnh trÞ x· héi : lµ thêi kú cã nhiÒu
biÕn ®æi vÒ chÝnh trÞ vµ x· héi ®· vµ ®ang diÔn ra (C¸ch
m¹ng ph¶n phong kÕn cña Ph¸p, C«ng x· Pari vµ phong trµo
c«ng nh©n Ph¸p, Phong trµo hiÕn ch¬ng, Cuéc c¸ch m¹ng t
s¶n 1848 mang tÝnh toµn ch©u ¢u). §ã lµ nh÷ng chÊt liÖu
quý gi¸ cho sù h×nh thµnh c¸c häc thuyÕt cña C¸c M¸c .
- VÒ tiÒn ®Ò lý luËn: C¸c M¸c ®· dùa vµo kinh tÕ
chÝnh trÞ t s¶n cæ ®iÓn Anh ( W. Petty, A.Smith, D.Ricardo),
chñ nghÜa x· héi kh«ng tëng cña Ph¸p, TriÕt häc cæ ®iÓn
§øc (Hªghen vµ Phoi¬b¾c).
C¸c M¸c ®· kÕ thõa nh÷ng t tëng cña nh©n lo¹i, söa
®æi, bæ xung vµ ph¸t triÓn häc thuyÕt kinh tÕ cña m×nh ë
tr×nh ®é cao h¬n.
Lªnin ®· nhËn xÐt: "TÊt c¶ thiªn tµi cña C.M¸c chÝnh lµ
ë chç ®· gi¶i ®¸p ®îc nh÷ng vÊn ®Ò mµ t tëng tiªn tiÕn
cña nh©n lo¹i ®· nªu ra. C.M¸c ®· kÕ thõa tÊt c¶ nh÷ng c¸i

2
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

g× tèt ®Ñp nhÊt mµ loµi ngêi ®· s¸ng t¹o ra trong thÕ kû

XIX"
Víi bèi c¶nh ra ®êi trªn, häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña
C.M¸c ®îc tr×nh bµy tõ phÇn IV ®Õn phÇn V trong quyÓn 1
vµ tõ phÇn I ®Õn phÇn III trong quyÓn 3 cña Bé "T b¶n"
Häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d nghiªn cøu trùc tiÕp sù tån
t¹i vµ ph¸t triÓn cña quan hÖ s¶n xuÊt T b¶n chñ nghÜa ,
t×m ra quy luËt gi¸ trÞ thÆng d víi t c¸ch lµ quy luËt kinh tÕ
tuyÖt ®èi (hay quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n) cña x· héi T b¶n,
nghiªn cøu h×nh thøc biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ thÆng d mµ tr-
íc tiªn lµ lîi nhuËn vµ lîi nhuËn b×nh qu©n.
Néi dung c¬ b¶n cña häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d cña
M¸c thÓ hiÖn cô thÓ nh sau:
+ Sù chuyÓn ho¸ tiÒn tÖ thµnh T b¶n
Tõ sù ph©n biÖt vµ ph©n tÝch tiÒn tÖ th«ng thêng vµ
tiÒn tÖ lµm chøc n¨ng t b¶n th«ng qua hai c«ng thøc H-T-H
vµ T-H-T, , C.M¸c ®· kh¼ng ®Þnh T-H-T, lµ c«ng thøc chung
cña T b¶n, trong ®ã T, = T + dentaT
Khi ph©n tÝch c«ng thøc chung cña T b¶n T-H-T, ë c¶
hai trêng hîp trao ®æi ngang gi¸ vµ kh«ng ngang gi¸ M¸c
®Òu thÊy kh«ng sinh ra dentaT, vµ kh«ng lµm cho tiÒn tÖ
lín lªn, tõ ®ã M¸c ®· t×m ra m©u thuÉn cña c«ng thøc
chung mµ néi dung cña nã lµ : TiÒn tÖ lín lªn võa ë trong lu
th«ng, nhng l¹i kh«ng sinh ra ë trong lu th«ng ( mµ sinh ra ë
ngoµi lu th«ng- trong s¶n xuÊt )

3
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

M¸c ®· gi¶i quyÕt m©u thuÉn trªn b»ng c¸ch t×m ra

mét lo¹i hµng ho¸ míi ®ã lµ hµng ho¸ søc lao ®éng. §©y lµ
mét lo¹i hµng ho¸ cã thuéc tÝnh t¹o ra gi¸ trÞ míi lín h¬n gi¸
trÞ cña b¶n th©n nã, lµm sinh ra dentaT, vµ tiÒn tÖ lín lªn.
Tõ ®ã m¸c ®· ph©n tÝch hai ®iÒu kiÖn ®Ó søc lao ®éng
trë thµnh hµng ho¸ vµ hai thuéc tÝnh cña nã ( gi¸ trÞ sö dông
vµ gi¸ trÞ ). §Õn ®©y M¸c ®· kÕt luËn: TiÒn trë thµnh t b¶n
khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸.
+ Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi
ë néi dung nµy m¸c ®· dïng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch ®i
tõ c¸i chung ®Õn c¸i riªng ( ®Æc thï ) ®Ó ph©n tÝch qu¸
tr×nh lao ®éng vµ qu¸ tr×nh lµm gia t¨ng gi¸ trÞ ( qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt gi¸ trÞ thÆng d ). §ã lµ c¬ së kinh tÕ - x· héi cho
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ra m ( gi¸ trÞ thÆng d ).
Tõ gi¸ trÞ thÆng d, M¸c ®· ®a ra kh¸i niÖm t b¶n vµ lao
®éng .
M¸c ®· ph¸t hiÖn ra tÝnh hai mÆt cña lao ®éng s¶n
xuÊt hµng ho¸ vµ dùa vµo ®ã M¸c ®· chia t b¶n thµnh C vµ
V, tõ ®ã lµm râ mèi quan hÖ, vai trß cña C vµ V ®èi víi viÖc
s¶n xuÊt ra m. ¤ng cßn phª ph¸n nh÷ng quan ®iÓm kh«ng
®óng xung quanh vÊn ®Ò nµy, t×m ra c«ng thøc tÝnh gi¸
trÞ hµng ho¸ trong xÝ nghiÖp T b¶n lµ W= ( c + v + m )
Còng trong néi dung nµy. M¸c ®· ph©n tÝch râ c¸c kh¸i
niÖm:
- Ngµy lao ®éng vµ c¬ cÊu cña nã.
- Tû suÊt gi¸ trÞ thÆng d : m, =TGL§TDx100%/ TGL§CT

4
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

= mx 100%/v
- Khèi lîng gi¸ trÞ thÆng d : M = m, x V
Nh÷ng kh¸i nioÖm trªn lµ tiÒn ®Ò ®Ó t×m ra ph¬ng ph¸p
s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi dùa trªn biÖn ph¸p
kÐo dµi ngµy lao ®éng hoÆc gia t¨ng cêng ®é lao ®éng .
+ Sù s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi
LuËt lao ®éng ra lµm h¹n chÕ ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra
gi¸ trÞ thÆng d tuþªt ®èi th× chñ nghÜa t b¶n ®· chuyÓn
sang ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi.
Ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng ®èi lµ
mét ph¬ng ph¸p rót ng¾n thêi gian lao ®éng cÇn thiÕt ®Ó
t¨ng t¬ng øng thêi gian lao ®éng thÆng d dùa trªn c¬ së
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng trong ngµnh s¶n xuÊt hµng tiªu
dïng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt t liÖu s¶n xuÊt liªn quan tíi
ngµnh s¶n xuÊt hµng ho¸ tiªu dïng.
M¸c ®· nghiªn cøu qu¸ tr×nh t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
cña ngêi c«ng nh©n vµ ®· chøng minh ®îc r»ng : Ba giai
®o¹n ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt - t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng
còng ®ång thêi lµ ba giai ®o¹n n©ng cao tû suÊt m t¬ng
®èi cña nhµ t b¶n ®èi víi ngêi c«ng nh©n ( giai ®o¹n hiÖp
t¸c gi¶n ®¬n T b¶n chñ nghÜa , c«ng trêng thñ c«ng T b¶n
chñ nghÜa , ®¹i c«ng nghiÖp c¬ khÝ T b¶n chñ nghÜa )
+ Mèi quan hÖ vµ sù kh¸c biÖt gi÷a s¶n xuÊt ra gi¸
trÞ thÆng d t¬ng ®èi vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d
tuþªt ®èi

5
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

C¶ hai ph¬ng ph¸p s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d t¬ng

®èi vµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tuyÖt ®èi ®Òu gièng
nhau vÒ môc ®Ých- tøc ®Òu lµm t¨ng thêi gian lao ®éng
thÆng d . Nhng chóng kh¸c nhau ë c¸ch ®Æt gi¶ thiÕt, biÖn
ph¸p thùc hiÖn vµ kÕt qu¶ thu ®îc.
+ Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d
Theo C.M¸c, viÖc s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d lµ quy luËt
kinh tÕ c¬ b¶n cña chñ nghÜa t b¶n, «ng ®· viÕt :" ViÖc t¹o
ra gi¸ trÞ thÆng d, ®ã lµ quy luËt tuyÖt ®èi cña ph¬ng thøc
s¶n xuÊt ®ã".
ThËt vËy, môc ®Ých s¶n xuÊt cña chñ nghÜa t b¶n
kh«ng ph¶i lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ sö dông mµ lµ s¶n xuÊt ra
gi¸ trÞ thÆng d . Chóng sÏ theo ®uæi gi¸ trÞ thÆng d dï ph¶i
tr¶ b»ng bÊt cø gi¸ nµo. S¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d chÝnh
lµ ®éng c¬ ho¹t ®éng cña x· héi t s¶n, nã lµ ®éng lùc
chÝnh thóc ®Èy sù vËn ®éng cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t
b¶n chñ nghÜa. M¸c viÕt :" Môc ®Ých cña s¶n xuÊt T b¶n
chñ nghÜa lµ lµm giµu, lµ nh©n gi¸ trÞ lªn, lµm t¨ng gi¸ trÞ ,
do ®ã b¶o tån gi¸ trÞ tríc kia vµ t¹o ra gi¸ trÞ thÆng d "
§Ó s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ thÆng d tèi ®a, c¸c nhµ t b¶n
t¨ng cêng bãc lét c«ng nh©n lµm thuª kh«ng ph¶i b»ng cìng
bøc siªu kinh tÕ ( b¹o lùc, roi vät ) , mµ b»ng cìng bøc kinh tÕ
(kû luËt ®ãi rÐt) dùa trªn c¬ së më réng s¶n xuÊt , ph¸t
triÓn kü thuËt ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng cêng ®é
lao ®éng.

6
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

Nh vËy, néi dung cña quy luËt kinh tÕ c¬ b¶n cña ph-
¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa lµ s¶n xuÊt ra gi¸ trÞ
thÆng d tèi ®a cho nhµ t b¶n b»ng c¸ch t¨ng sè lîng lao
®éng lµm thuª vµ t¨ng møc bãt lét.
Quy luËt gi¸ trÞ thÆng d cã vai trß cùc lín trong x· héi t
b¶n: nã quyÕt ®Þnh sù ph¸t sinh, ph¸t triÓn cña chñ nghÜa
t b¶n vµ sù thay thÕ nã b»ng mét x· héi kh¸c cao h¬n, lµ
quy luËt vËn ®éng cña cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt t b¶n chñ
nghÜa. Sù t¸c ®éng cña quy luËt nµy lµm cho m©u thuÉn
c¬ b¶n vµ nãi chung toµn bé m©u thuÉn cña chñ nghÜa t
b¶n ngµy cµng s©u s¾c. Do ®ã, ®èi víi giai cÊp t s¶n hiÖn
®¹i, viÖc t×m c¸ch ®iÒu chØnh ®Ó thÝch nghi vµ tån t¹i lµ
rÊt cÇn thiÕt cña ph¬ng thøc s¶n xuÊt nµy.
Víi quy luËt trªn, gi¸ trÞ thÆng d ®· biÓu hiÖn trong
®êi sèng cô thÓ cña chñ nghÜa t b¶n ë giai ®o¹n tù do c¹nh
tranh thµnh sù biÓu hiÖn cña tû suÊt lîi nhuËn b×nh qu©n
vµ lîi nhuËn b×nh qu©n. §ång thêi quy luËt gi¸ trÞ thÆng d
còng biÓu hiÖn thµnh quy luËt lîi nhuËn b×nh qu©n nÕu xÐt
trªn ph¹m vÞ toµn x· héi.
Tãm l¹i, häc thuyÕt gi¸ trÞ thÆng d ®îc coi lµ viªn ®¸
t¶ng trong häc thuyÕt kinh tÕ cña C.M¸c. §iÒu ®ã gi¶i thÝch
v× sao c¸c thÕ lùc thï ®Þch lu«n t×m mäi c¸ch phñ nhËn
häc thuyÕt nµy. Cho dï chñ nghÜa t b¶n cã phñ nhËn, ®iÒu
chØnh hay biÕn ®æi th× kh¸i niÖm bãc lét lao ®éng thÆng
d cña c«ng nh©n còng kh«ng v× thÕ mµ mÊt ®i ý nghÜa.
Ngµy nay, sù bãc lét kh«ng chØ nh»m vµo nh÷ng ngêi c«ng

7
 TiÓu luËn kinh tÕ chÝnh trÞ

nh©n lµm thuª mµ cßn nh»m vµo c¸c nhµ khoa häc, c¸c nhµ
qu¶n lý, thËm chÝ sù bãc lét cßn v¬n ra khái ph¹m vi ®Êt níc
th«ng qua c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.
Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn ®Êt níc vµ quèc tÕ hiÖn
nay- ®iÒu kiÖn chung sèng hoµ b×nh ®Ó x©y dùng kinh tÕ
gi÷a c¸c chÕ ®é x· héi kh¸c nhau, khi nghiªn cøu vËn dông
nã, chóng ta cÇn biÕt ph¶i khai th¸c theo híng kinh tÕ ®Ó
nhanh chãng lµm giµu cho níc ta.