Lêi nãi ®Çu

XuÊt ph¸t tõ thùc tÕ kh¸ch quan do ®ßi hái cña sù h×nh

thµnh vÇ ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . Do ®ã ,viÖc
h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn (CTCP ) vµ vÊn ®Ò cæ
phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc (DNNN ) lµ tÊt yÕu ®èi víi
qu¸ tr×nh ph¸t triÓn m¹nh cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng . H×nh
thøc CTCP ®· xuÊt hiÖn vµo nh÷ng n¨m cuèi thÕ kû XVI vµ
®Çu thÕ kû XVII , mµ tríc tiªn lµ ë níc Anh sau ®ã lµ níc
Ph¸p . Tr¶i qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ , nhÊt lµ
trong giai ®o¹n mµ cuéc C¸ch m¹ng c«ng nghiÖp diÔn ra th×
CTCP ph¸t triÓn rÊt m¹nh mÏ. §Õn nh÷ng n¨m ®Çu thÕ kû XX
th× CTCP ®· trë thµnh h×nh thøc kinh doanh rÊt phæ biÕn ë
c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn m¹nh. Víi ViÖt
Nam chóng ta, tõ khi ®Êt níc ®îc thèng nhÊt , do ph¶i gi¶i
quyÕt hËu qu¶ nÆng nÒ cña chiÕn tranh . MÆt kh¸c do c¬
chÕ kinh tÕ vµ xuÊt ph¸t ®iÓm cña chóng ta thÊp. ChÝnh v×
vËy, mµ viÖc kh«i phôc nÒn kinh tÕ tuy ®· ®¹t ®îc nhiÒu
thµnh c«ng, song còng cßn nhiÒu h¹n chÕ. Do ®ã mµ ®¹i héi
§¶ng lÇn thø VI (12/ 1986) ®· ®¸nh dÊu sù ®æi míi cña nÒn
kinh tÕ ViÖt nam. §ã lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ nÒn kinh
tÕ tËp trung quan liªu bao cÊp, sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng,
Nã kh«ng chØ lµm thay ®æi mét c¸ch s©u s¾c nÒn kinh tÕ
níc ta vÒ c¬ cÊu kinh tÕ, thµnh phÇn kinh tÕ vµ quan hÖ së
h÷u mµ cßn lµm xuÊt hiÖn h×nh thøc tæ chøc kinh tÕ míi
®ã lµ CTCP. NghÞ quyÕt §¹i héi §¶ng lÇn thø VI, VII, VIII vµ
HiÕn ph¸p 1992 ®Òu kh¼ng ®Þnh: NÒn kinh tÕ níc ta hiÖn
nay lµ nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn vËn hµnh
theo c¬ chÕ thÞ trêng cã sù qu¶n lý cña Nhµ níc theo ®Þnh
híng X· héi chñ nghÜa. Trong nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh ®ã,
kinh tÕ quèc doanh ®îc x¸c ®Þnh gi÷ vai trß chñ ®¹o. C¸c
thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c ho¹t ®éng theo luËt vµ b×nh ®¼ng
tríc ph¸p luËt
C«ng ty cæ phÇn lµ lo¹i h×nh doanh nghiÖp ®èi víi níc ta
lµ t¬ng ®èi míi. Tríc ®©y cha cã LuËt doanh nghiÖp th× nã
ho¹t ®éng theo LuËt c«ng ty. Khi LuËt doanh nghiÖp ra ®êi
(th¸ng 12 n¨m 1999) th× c«ng ty cæ phÇn ®îc x¸c ®Þnh
®Çy ®ñ vµ râ rµng h¬n, lµ mét trong 4 lo¹i h×nh doanh
nghiÖp ®îc quy ®Þnh trong LuËt doanh nghiÖp. Còng chÝnh
tõ ®ã mµ c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn m¹nh h¬n vµ ngµy
cµng ph¸t huy ®îc nh÷ng u thÕ cña nã trong nÒn kinh tÕ. So
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
víi c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kh¸c th× c«ng ty cæ phÇn rÊt
cã u thÕ trong viÖc huy ®éng nguån vèn nhµn rçi trong c«ng
chóng. MÆt kh¸c víi viÖc h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n
ë níc ta th× c«ng ty cæ phÇn lµ ®iÒu kiÖn quan träng vµ tiªn
quyÕt cho sù ho¹t ®éng cña thÞ trêng nµy. Tõ ®ã thóc ®Èy
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn .
Víi vai trß vµ tÇm quan träng cña c«ng ty cæ phÇn ë níc
ta trong giai ®o¹n hiÖn nay, em m¹nh d¹n chän ®Ò tµi "C«ng
ty cæ phÇn vµ vai trß cña nã trong ph¸t triÓn kinh tÕ ë
níc ta hiÖn nay". §Ó thùc hiÖn ®îc ®Ó tµi nµy em xin ch©n
thµnh c¶m ¬n sù híng dÉn tËn t×nh cña thµy gi¸o NguyÔn
ViÖt TiÕn.

2
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Ch¬ng I
Lý luËn CHUNG VÒ C¤NG TY cæ phÇn

I. Kh¸i niÖm, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ phÇn

1. Kh¸i niÖm
C«ng ty cæ phÇn lµ doanh nghiÖp trong ®ã c¸c cæ
®«ng gãp vèn kinh doanh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm trong ph¹m vi
phÇn vèn gãp cña m×nh trªn c¬ së tù nguyÖn ®Ó tiÕn hµnh
c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m thu lîi nhuËn
2. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng ty cæ
phÇn
C«ng ty cæ phÇn ra ®êi tõ cuèi thÕ kû 16 ë c¸c níc t
b¶n ph¸t triÓn nh mét nhu cÇu kh¸ch quan cña lÞch sö. Trong
suèt mÊy tr¨m n¨m qua c¸c c«ng ty cæ phÇn ®· chiÕm mét
vai trß quan träng trong viÖc thóc ®Èy nÒn kinh tÕ thÕ giíi.
Qu¸ tr×nh lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña h×nh thøc
c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi cã thÓ ®îc m« t¶ theo s¬ ®å
sau:

C¸c giai ®o¹n h×nh

thµnh CTCP trªn thÕ
giíi

Giai do¹n
ph¸t triÓn Giai ®o¹n
Giai ®o¹n
- C«ng ty tr­ëng
h×nh
cæ phÇn thµnh
thµnh
phæ biÕn - H×nh thøc
Giai - B¾t
ë c¸c n­íc c«ng ty
®o¹n ®Çu ph¸t
t­ b¶n chñ xuyªn quèc
mÇm hµnh cæ
nghÜa gia, ®a
mèng phiÕu
-C¸c h×nh quèc gia
- Gãp vèn - B­íc
thøc ®a - Thu hót
theo ®Çu xuÊt
quèc gia c«ng nh©n
nhãm b¹n hiÖn giao
- H×nh mua cæ
- Ho¹t dÞch
thµnh phiÕu
®éng liªn chøng
trung t©m - C¬ cÊu
kÕt láng kho¸n
tµi chÝnh c«ng ty cæ
lÎo - Ho¹t
quèc tÕ phÇn hoµn
®éng cã
-Giao dÞch thiÖn, ph¸p
tæ chøc
chøng luËt hoµn 3
lín h¬n
kho¸n s«i thiÖn
®éng
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

2.1. Giai ®o¹n mÇm mèng

Trong nh÷ng n¨m ®Çu cña phu¬ng thøc s¶n xuÊt TBCN
c¸c nhµ t b¶n lËp ra c¸c xÝ nghiÖp TBCN riªng lÎ, ho¹t ®éng
®éc lËp thuª mín c«ng nh©n vµ bãc lét lao ®éng lµm thuª.
DÇn dÇn cïng víi sù ph¸t triÓn cña søc s¶n xuÊt vµ chÕ ®é
tÝn dông hä ®· liªn kÕt víi nhau, dùa trªn quan hÖ nh©n
th©n (gia ®×nh) vµ ch÷ tÝn gãp vèn kinh doanh nh»m môc
®Ých sinh lîi. Tõ doanh nghiÖp nhãm b¹n dÇn dÇn ph¸t triÓn
thµnh doanh nghiÖp gãp vèn. N¨m 1553 c«ng ty cæ phÇn
®Çu tiªn ë Anh thµnh lËp víi sè v«n 6000 b¶ng Anh ph¸t hµnh
240 cæ phiÕu, mçi cæ phiÕu lµ 25 b¶ng Anh ®Ó tæ chøc
®éi bu«n gåm 3 chiÕc thuyÒn lín t×m ®êng sang Ên §é theo
híng §«ng B¾c.
N¨m 1801 t¹i Lu©n §«n së giao dÞch chøng kho¸n chÝnh
thøc ra ®êi t¹o ra thÞ trêng chøng kho¸n. ThÞ truêng chøng
kho¸n liªn quan tíi doanh nghiÖp cæ phÇn bao gåm c¶ cæ

4
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
phÇn t nh©n vµ doanh nghiÖp cæ phÇn do Nhµ níc ®øng ra
thµnh lËp. Theo C¸c M¸c "Trong bíc ®Çu cña nÒn s¶n xuÊt
TBCN mét sè ngµnh s¶n xuÊt ®ßi hái mét sè t b¶n tèi thiÓu
mµ lóc ®ã tõng c¸ nh©n riªng lÎ cha thùc hiÖn ®îc. T×nh
h×nh ®ã dÉn ®Õn Nhµ níc ph¶i trî cÊp... MÆt kh¸c ®iÒu ®ã
còng dÉn ®Õn viÖc thµnh lËp nh÷ng n¬i n¾m gi÷ ®éc
quyÒn do ph¸p luËt thõa nhËn ®Ó kinh doanh trong nh÷ng
ngµnh c«ng nghiÖp vµ th¬ng nghiÖp nhÊt ®Þnh". Nh vËy
trong giai ®o¹n nµy c«ng ty cæ phÇn cã hai lo¹i:
+ Doanh nghiÖp gãp vèn hoÆc doanh nghiÖp nhãm
b¹n
+ Doanh nghiÖp do Nhµ níc lËp b»ng h×nh thøc ph¸t
hµnh tr¸i kho¸n (ë Mü gäi lµ cæ phÇn c«ng céng) hoÆc doanh
nghiÖp Nhµ níc gãp vèn.
2.2. Giai ®o¹n h×nh thµnh
Trong nöa ®Çu thÐ kû XIX c¸c c«ng ty cæ phÇn chÝnh
thøc lÇn lît ra ®êi víi h×nh thøc tæ chøc vµ h×nh thøc ph©n
phèi riªng cña chóng. Nh÷ng quy ®Þnh c¬ b¶n vÒ c«ng ty
cæ phÇn ®· ra ®êi (ë Ph¸p vµo nh÷ng n¨m 1806). C«ng ty
cæ phÇn ®îc thµnh lËp réng kh¾p trong c¸c ngµnh nghÒ
kh«ng chØ trong th¬ng nghiÖp mµ trong giai ®o¹n tríc ë c¸c
ngµnh chÕ t¹o, c¸c lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i ®êng s«ng,
®ßng s¾t.
Cæ phiÕu ph¸t hµnh cã thÓ b¸n trao tay, lo¹i giao dÞch
chøng kho¸n nµy cã lóc vît ra ngoµi biªn giíi quèc gia thu lîi
nhuËn theo h×nh thøc lîi tøc ®Þnh kú. Mét sè doanh nghiÖp
lín cña t b¶n t nh©n b¾t ®Çu ph¸t hµnh cæ phÇn, t¸ch ngêi
®¹i biÓu quyÒn së h÷u (héi ®ång qu¶n trÞ) vµ ngêi kinh
doanh (gi¸m ®èc) ra lµm hai. C¸c së giao dÞch chøng kho¸n
còng h×nh thµnh phæ biÕn ë c¸c níc Ph¬ng T©y tuy nhiªn tr-
íc nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX c«ng ty cæ phÇn cßn Ýt vµ
h×nh thøc cha ®a d¹ng, quy m« cßn nhá.
2.3. Giai ®o¹n ph¸t triÓn
Sau nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XIX c«ng ty cæ phÇn
ph¸t triÓn rÊt nhanh phæ biÕn ë tÊt c¶ c¸c níc t b¶n, c¸c
ngµnh cã quy m« s¶n xuÊt më réng, tËp trung t b¶n diÔn ra
víi tèc ®é cha tõng cã, ra ®êi c¸c tæ chøc ®éc quyÒn nh C¸c
ten – Xanh ®ª ca – C¬ vèt. C¸c c«ng ty n¾m gi÷ cæ phÇn
khèng chÕ ra ®êi t¹o thµnh kÕt cÊu chuçi. C«ng ty mÑ c«ng -
ty con – c«ng ty ch¸u h×nh thµnh mét tËp ®oµn doanh
nghiÖp xuyªn quèc gia.
§Õn n¨m 1930 sè c«ng ty cæ phÇn cña Anh lµ 86000,
90% t b¶n chÞu sù khèng chÕ cña c«ng ty cæ phÇn. ë Mü

5
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
1909 cã tæng sè 262000 c«ng ty cæ phÇn. §Õn n¨m 1939 sè
c«ng ty cæ phÇn ë Mü chiÕm 51,7% trong tæng sè c¸c xÝ
nghiÖp n«ng nghiÖp vµ 92,6% gi¸ trÞ tæng s¶n lîng c«ng
nghiÖp.
2.4. Giai ®o¹n h×nh thµnh
Sau chiÕn tranh thÕ gií thø hai c«ng ty cæ phÇn cã
nh÷ng ®Æc ®iÓm míi:
- Dïng h×nh thøc cæ phÇn ®Ó lËp ra c¸c c«ng ty xuyªn
quèc gia vµ ®a quèc gia ®Ó liªn hîp kinh tÕ vµ quèc tÕ ho¸
cæ phÇn h×nh thµnh c¸c tËp ®oµn doanh nghiÖp quèc tÕ
- Thu hót c«ng nh©n viªn chøc mua cæ phÇn thùc hiÖn "
chñ nghÜa t b¶n nh©n d©n" ®Ó lµm dÞu m©u thuÉn gi÷a
lao ®éng vµ t b¶n ®ång thêi thu hót vèn mét c¸ch thuËn lîi
- C¬ cÊu tæ chøc cña c«ng ty cæ phÇn t¹i c¸c níc ngµy cµng
hoµn thiÖn, ph¸p luËt ngµy cµng kiÖn toµn vµ mçi níc ®Òu
cã nh÷ng ®Æc ®iÓm riªng
3. §iÒu kiÖn ®Ó h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn
Muèn h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ph¶i cã mét sè ®iÒu
kiÖn nhÊt ®Þnh trong ®ã nh÷ng ®iÒu kiÖn sau lµ thiÕt
yÕu :
3.1. Tån t¹i së h÷u kh¸c nhau vÒ vèn
C«ng ty cæ phÇn lµ c«ng ty cã nhiÒu ngêi ®øng së h÷u.
NÕu c«ng ty chØ thuéc mét chñ së h÷u th× dï chñ së h÷u
®ã lµ mét c¸ nh©n hay mét tæ chøc th× ®ã kh«ng ph¶i lµ
c«ng ty cæ phÇn mµ thuéc mét lo¹i h×nh c«ng ty kh¸c cã thÓ
lµ c«ng ty t nh©n, c«ng ty TNHH mét thµnh viªn hay C«ng ty
liªn doanh ( nÕu chñ së h÷u lµ Nhµ níc)
3.2. Nh÷ng ngêi cã vèn muèn tham gia ®Çu t ®Ó kinh
doanh thu lîi nhuËn
§©y lµ h×nh thøc ®Çu t m¹o hiÓm nhÊt so víi c¸c h×nh
thøc ®Çu t kh¸c nh mua c«ng tr¸i, tr¸i phiÕu, göi ng©n
hµng... Trong kinh doanh cã kh¶ n¨ng bÞ ph¸ s¶n nhng bï l¹i
lµ h×nh thøc ®Çu t cã høa hÑn nhÊt vµ kh«ng bÞ l¹m ph¸t víi
mãn tiÒn lín
3.3. Lîi nhuËn thu ®îc ph¶i cã ®ñ søc hÊp dÉn ngêi cã vèn
tham gia kinh doanh
NÕu lîi nhuËn trong kinh doanh mang l¹i lín h¬n lîi tøc
ng©n hµng hoÆc lîi tøc do ®Çu t vµo c¸c lÜnh vùc kh¸c vµ lín
h¬n ®ñ møc cÇn thiÕt th× ngêi cã vèn míi s½n sµng gãp
vèn vµo c«ng ty cæ phÇn ®Ó tham gia kinh doanh
3.4. Ph¶i cã sù nhÊt trÝ thµnh lËp c«ng ty
Nh÷ng ngêi cã vèn muèn tham gia kinh doanh ph¶i tho¶
thuËn ®îc víi nhau ®Ó cïng gãp vèn vµ ®øng ra thµnh lËp

6
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
c«ng ty cæ phÇn trªn c¬ së nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
NÕu kh«ng tho¶ thuËn ®îc th× c«ng ty cæ phÇn kh«ng thÓ
thµnh lËp ®îc
4. C¬ cÊu tæ chøc vµ ho¹t ®éng cña c«ng ty cæ phÇn
4.1. Cæ phÇn, cæ phiÕu vµ cæ ®«ng
Vèn cña c«ng ty cæ phÇn ®îc chia thµnh nhiÒu phÇn
b»ng nhau gäi lµ c¸c cæ phÇn. Chøng chØ do c«ng ty cæ
phÇn ph¸t hµnh hoÆc bót to¸n ghi sæ x¸c nhËn quyÒn së
h÷u mét hoÆc mét sè cæ phÇn cña c«ng ty gäi lµ cæ phiÕu.
Cæ phiÕu cã thÓ ghi tªn hoÆc kh«ng ghi tªn. Gi¸ trÞ cña mçi
cæ phiÕu gäi lµ mÖnh gi¸ cæ phiÕu. Cæ phiÕu b¶o ®¶m cho
ngêi chñ së h÷u cã quyÒn lÜnh mét phÇn thu nhËp cña c«ng
ty t¬ng øng víi sè tiÒn ghi trªn cæ phiÕu
Mét c«ng ty chØ ®îc phÐp ph¸t hµnh mét sè lîng cæ
phiÕu nhÊt ®Þnh. Cæ phiÕu thêng vµ cæ phiÕu u ®·i do
c«ng ty ph¸t hµnh h×nh thµnh nªn vèn cæ phÇn cña c«ng ty.
Cæ phiÕu chøng minh t c¸ch thµnh viªn cña nh÷ng ngêi gãp
vèn vµo c«ng ty cæ phÇn, nh÷ng thµnh viªn nµy gäi lµ cæ
®«ng. Mçi cæ ®«ng cã thÓ mua mét hoÆc nhiÒu cæ phiÕu.
QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm, lîi Ých cña mçi cæ ®«ng phô thuéc
vµo sè lîng cæ phiÕu cña hä trong c«ng ty. Cæ ®«ng n¾m
®îc sè lîng cæ phiÕu khèng chÕ th× cã thÓ n¾m ®îc quyÒn
chi phèi mäi ho¹t ®éng cu¶ c«ng ty.Theo ®iÒu 51 vµ 53 cña
LuËt doanh nghiÖp ViÖt Nam th× :
- Cæ ®«ng cã quyÒn tù do chuyÓn nhîng cæ phÇn cho ngêi
kh¸c trõ cæ ®«ng së h÷u cæ phÇn u ®·i. Vµ trong ba n¨m
®Çu tõ khi thµnh lËp c«ng ty cæ ®«ng s¸ng lËp chØ ®îc
chuyÓn nhîng cæ phÇn nÕu ®îc sù ®ång ý cña §¹i héi §ång
cæ ®«ng
- Cæ ®«ng cã thÓ lµ tæ chøc, c¸ nh©n sè lîng cæ ®«ng tèi
thiÓu lµ 3 vµ kh«ng h¹n chÕ sè lîng tèi ®a
- Cæ ®«ng cã hai lo¹i lµ cæ ®«ng u ®·i vµ cæ ®«ng phæ
th«ng. Cæ ®«ng phæ th«ng cã c¸c quyÒn c¬ b¶n nh : tham
dù vµ biÓu quyÕt tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm quyÒn cña
§¹i héi ®ång cæ ®«ng ( mçi cæ phÇn cã mét phiÕu biÓu
quyÕt), ®îc nh©n cæ tøc víi møc theo quy ®Þnh cña §¹i héi
®ång cæ ®«ng... Cæ ®«ng hoÆc nhãm cæ ®«ng së h÷u
trªn 10% sè cæ phÇn phæ th«ng trong thêi h¹n liªn tôc Ýt
nhÊt lµ 6 th¸ng hoÆc tû lÖ kh¸c nhá h¬n theo quy ®Þnh cña
®iÒu lÖ c«ng ty cã quyÒn ®Ò cö ngêi vµo Héi ®ång Qu¶n
trÞ vµ Ban kiÓm so¸t, yªu cÇu triÖu tËp häp §¹i héi ®ång cæ
®«ng ....

7
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
4.2. C¬ cÊu tæ chøc vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng cña c«ng ty
cæ phÇn
Do ®Æc ®iÓm nhiÒu chñ së h÷u trong c«ng ty cæ
phÇn nªn c¸c cæ ®«ng kh«ng thÓ trùc tiÕp thùc hiÖn vai trß
chñ së h÷u cña m×nh mµ ph¶i th«ng qua tæ chøc ®¹i diÖn
lµm nhiÖm vô trùc tiÕp qu¶n lý c«ng ty bao gåm: §¹i héi cæ
®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ, Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh vµ Ban kiÓm
so¸t. §¹i héi cæ ®«ng lµ c¬ quan quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña
c«ng ty, lµ §¹i héi cña nh÷ng cæ ®«ng së h÷u ®èi víi c«ng ty
cæ phÇn. §¹i héi cæ ®«ng cã 3 h×nh thøc lµ: §¹i héi héi ®ång
cæ ®«ng thµnh lËp, §¹i héi ®ång cæ ®«ng bÊt thêng vµ §¹i
héi héi ®ång cæ ®«ng. Héi ®ång qu¶n trÞ lµ bé m¸y qu¶n lý
cña c«ng ty cæ phÇn bao gåm nh÷ng thµnh viªn cã tr×nh
®é chuyªn m«n cao vµ qu¶n lý giái ®Ó cã thÓ hoµn thµnh
tèt nhiÖm vô do §¹i héi héi ®ång cæ ®«ng giao phã. Sè
thµnh viªn do §¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh vµ ®îc ghi vµo
®iÒu lÖ cña c«ng ty. Héi ®ång qu¶n trÞ cã toµn quyÒn nh©n
danh c«ng ty ®Ó quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn
môc ®Ých, quyÒn lîi cña c«ng ty, trõ c¸c vÊn ®Ò thuéc thÈm
quyÒn cña §¹i héi ®ång cæ ®«ng. Héi ®ång Qu¶n trÞ tù bÇu
chñ tÞch Héi ®ång vµ chñ tÞch Héi ®ång Qu¶n trÞ cã thÓ
kiªm Tæng gi¸m ®èc c«ng ty nÕu ®iÒu lÖ c«ng ty kh«ng cã
qui ®Þnh kh¸c.
Gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ ngêi ®iÒu hµnh ho¹t ®éng
hµng ngµy cña c«ng ty vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc héi ®ång
qu¶n trÞ vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n ®îc
giao. VÒ thùc chÊt gi¸m ®èc ®iÒu hµnh lµ ngêi lµm thuª cho
chñ tÞch Héi ®ång Qu¶n trÞ. Gi¸m ®èc kh«ng lµm viÖc theo
nhiÖm kú mµ theo thêi h¹n hîp ®ång ký kÕt víi chñ tÞch Héi
®ång Qu¶n trÞ.
Ban kiÓm so¸t cã vai trß gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng cña
c«ng ty. Sè lîng uû viªn kiÓm so¸t theo qui ®Þnh trong ®iÒu
lÖ cña c«ng ty. Nh÷ng ngêi nµy kh«ng ph¶i lµ thµnh viªn cña
Héi ®ång Qu¶n trÞ vµ gi¸m ®èc.
Ph©n chia lîi nhuËn trong c«ng ty cæ phÇn: Trong c«ng
ty cæ phÇn quan hÖ ph©n phèi ®îc thùc hiÖn theo nguyªn
t¾c vèn gãp cña c¸c cæ ®«ng vµ phô thuéc vµo lîi nhuËn cña
c«ng ty. Lîi nhuËn cña c«ng ty sau khi dïng cho c¸c kho¶n
chung cÇn thiÕt, phÇn cßn l¹i ®îc chia ®Òu cho c¸c cæ ®«ng
tû lÖ víi phÇn vèn gãp cña hä vµ gäi lµ cæ tøc.
5. C¸c lo¹i c«ng ty cæ phÇn trªn thÕ giíi.
ë c¸c níc kh¸c nhau c«ng ty cæ phÇn cã thÓ kh¸c nhau
vÒ tªn gäi. ë Ph¸p lµ c«ng ty v« danh, ë Anh lµ c«ng ty TNHH

8
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
( company Ltd ). ë Mü nã ®îc gäi lµ c«ng ty kinh doanh
( comercial – coorporation). ë NhËt B¶n lµ c«ng ty chung cæ
phÇn ( Habusiki Haishu) ... Tuy nhiªn xÐt vÒ b¶n chÊt chung
kh«ng cã g× kh¸c nhau lín.
II. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ quèc d©n
1. Sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn lµ tÊt yÕu kh¸ch
quan
C«ng ty cæ phÇn lµ sù h×nh thµnh mét kiÓu tæ chøc
doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Nã ra ®êi kh«ng
n»m trong ý muèn chñ quan cña bÊt cø lùc lîng nµo mµ lµ
mét qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch quan do c¸c nguyªn nh©n sau:
1.1. Qu¸ tr×nh x· héi ho¸ t b¶n, t¨ng cêng tÝch tô vµ tËp
trung t b¶n ngµy cµng cao
Trong nÒn s¶n xuÊt hµng ho¸ quy luËt gi¸ trÞ t¸c ®éng
m¹nh ®Õn sù c¹nh tranh khèc liÖt gi÷a c¸c nhµ t b¶n buéc
hä ph¶i t×m c¸ch c¶i tiÕn n©ng cao tr×nh ®é kü thuËt
n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, gi¶m chi phÝ s¶n xuÊt nh»m
t¹o cho gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cña m×nh thÊp h¬n gi¸ trÞ
hµng ho¸ x· héi th× míi cã thÓ tiÕp tôc tån t¹i vµ
ph¸t triÓn. §iÒu nµy thêng chØ nh÷ng nhµ t b¶n lín, cã quy
m« s¶n xuÊt ë møc ®é nhÊt ®Þnh míi cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó
trang bÞ kü thuËt hiÖn ®¹i lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng t¨ng
lªn do ®ã míi cã thÓ th¾ng ®îc trong c¹nh tranh. Cßn nhøng
nhµ t b¶n nµo cã gi¸ trÞ hµng ho¸ c¸ biÖt cao h¬n møc gi¸ trÞ
hµng ho¸ x· héi th× sÏ bÞ thua lç vµ ph¸ s¶n. §Ó tr¸nh ®iÒu
nµy c¸c nhµ t b¶n võa vµ nhá ph¶i tù tÝch tô vèn ®Ó më
réng quy m« s¶n xuÊt vµ hiÖn ®¹i ho¸ c¸c trang thiÕt bÞ t¹o
®iÒu kiÖn n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng h¹ gi¸ thµnh s¶n
phÈm. Song ®©y lµ mét biÖn ph¸p rÊt khã thùc hiÖn do viÖc
tÝch tô vèn ph¶i mÊt mét thêi gian kh¸ dµi, v× thÕ c¸c nhµ t
b¶n võavµ nhá ph¶i tho¶ hiÖp liªn minh víi nhau ®Ó tËp
trung t b¶n c¸ biÖt cña hä l¹i thµnh mét t b¶n lín ®ñ søc c¹nh
tranh vµ dµnh u thÕ víi c¸c nhµ t b¶n kh¸c. ChÝnh tõ h×nh
thøc tËp trung vèn nµy c¸c c«ng ty cæ phÇn dÇn dÇn h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ

9
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
1.2. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nÒn ®¹i c«ng nghiÖp c¬
khÝ, cña tiÕn bé kü thuËt t¹o ®éng lùc thóc ®Èy c«ng ty cæ
phÇn h×nh thµnh vµ ph¶t triÓn
C«ng ty cæ phÇn ra ®êi rÊt sím ( thÕ kû 16) nhng ph¶i
®îi ®Õn cuèi thÕ kû 19 míi ph¸t triÓn mét c¸ch réng r·i vµ trë
thµnh phæ biÕn trong c¸c níc t b¶n. C«ng ty cæ phÇn h×nh
thµnh vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ phï hîp víi tÝnh chÊt vµ tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ yªu cÇu kh¾c nghiÖt
cña c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
Sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ do tr×nh ®é kü
thuËt ngµy cµng ph¸t triÓn cao ®ßi hái t b¶n cè ®Þnh t¨ng
lªn vµ v× thÕ quy m« tèi thiÕu mµ mét nhµ t b¶n ph¶i cã ®Ó
cã thÓ kinh doanh trong ®iÒu kiÖn b×nh thêng còng nh
ngµy cµng lín h¬n. Mét nhµ t b¶n c¸ biÖt kh«ng thÓ ®¸p øng
®îc sè vèn ®ã ph¶i cã sù liªn minh tËp trung nhiÒu t b¶n c¸
biÖt cßn ®ang ph©n t¸n trong nÒn kinh tÕ b»ng c¸ch gãp
vèn ®Ó cïng kinh doanh. Víi sù tËp trung vèn nh vËy ®· h×nh
thµnh c«ng ty cæ phÇn. MÆt kh¸c do kü thuËt ngµy cµng
ph¸t triÓn lµm xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu ngµnh, nhiÒu lÜnh
vùc kinh doanh vµ nh÷ng mÆt hµng míi cã hiÖu qu¶ h¬n ®·
thu hót ®îc c¸c nhµ t b¶n ®æ x« vµo c¸c ngµnh, lÜnh vùc vµ
c¸c mÆt hµng míi nµy b»ng c¸ch di chuyÓn t b¶n tõ c¸c
ngµnh, lÜnh vùc vµ c¸c ngµnh kinh doanh kÐm hiÖu qu¶.
§iÒu nµy cµng g©y ra nhiÒu khã kh¨n cho c¸c nhµ t b¶n khi
thùc hiÖn di chuyÓn vèn bëi v× hä kh«ng thÓ bçng chèc xo¸
bá ngay c¸c xÝ nghiÖp ®ang cã ®Ó thu håi vµ chuyÓn vèn
sang x©y dùng ngay mét doanh nghiÖp míi mµ chØ cã thÓ
rót bít vµ chuyÓn dÇn tõng bé phËn mµ th«i. Quy luËt ®ã cã
thÓ kÐo dµi vµ do vËy hä cã thÓ mÊt thêi c¬. M©u thuÉn ®ã
chØ ®îc gi¶i quyÕt b»ng c¸ch c¸c nhµ t b¶n c¸ biÖt liªn minh
víi nhau, cïng nhau gãp vèn ®Ó x©y dùng c¸c doanh nghiÖp
lín, cïng chung môc tiªu ®i t×m lîi nhuËn siªu ng¹ch hä ®·
gÆp nhau vµ nhanh chãng tho¶ thuËn cïng nhau gãp vèn ®Ó
thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn ®Ó cïng kinh doanh
1.3. Sù ph©n t¸n t b¶n ®Ó tr¸nh rñi ro trong c¹nh tranh vµ
t¹o thÕ m¹nh vÒ qu¶n lý
S¶n xuÊt cµng ph¸t triÓn, tr×nh ®é kü thuËt ngµy cµng
cao, c¹nh tranh cµng khèc liÖt th× sù rñi ro trong kinh doanh
®e do¹ ph¸ s¶n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngµy cµng lín. §Ó
tr¸nh nh÷ng rñi ro nµy c¸c nhµ t b¶n ®· ph¶i ph©n t¸n t b¶n
cña m×nh tham gia ®Çu t kinh doanh ë nhiÒu ngµnh, nhiÒu
c«ng ty kh¸c nhau. §iÒu nµy cã thÓ lµm cho hä chia sÓ sù
thiÖt h¹i cho nhiÒu ngêi khi gÆp rñi ro. MÆt kh¸c do cïng ®îc

10
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
mét sè ®«ng ngêi qu¶n lý nªn tËp trung ph¸t huy ®îc søc
m¹nh trÝ tuÖ cña nhiÒu ngêi tr¸ch ®îc rñi ro vµ thµnh c«ng
h¬n trong kinh doanh
1.4. Sù ph¸t triÓn cña tÝn dông t¹o ®éng lùc thóc ®Èy
c«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¶t triÓn
Kinh tÕ hµng ho¸ ph¸t triÓn dÉn tíi sù ra ®êi vµ ph¸t
triÓn cña nhiÒu lo¹i thÞ trêng trong ®ã cã thÞ trêng vèn . TÝn
dông lµ quan hÖ kinh tÕ díi h×nh thøc quan hÖ tiÒn tÖ mµ
ngêi chñ së h÷u tiÒn tÖ cho ngêi kh¸c vay trong mét thêi
gian nhÊt ®Þnh ®Ó thu håi mét mãn lêi gäi ®ã lµ lîi tøc
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng tÝn dông cã mét vai trß to
lín trong qu¸ tr×nh c¹nh tranh lµm giam chi phÝ lu th«ng vµ
®Èy nhanh qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.TÝn dông cßn cã vai trß,
®éng lùc thóc ®Èy viÖc h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn c¸c c«ng
ty cæ phÇn bëi v×:
-ViÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu trong c«ng ty cæ phÇn kh«ng
thÓ thùc hiÖn ®îc nÕu kh«ng cã thÞ trêng tiÒn tÖ ph¸t ph¸t
triÓn, nÕu kh«ng cã nh÷ng doanh nghiÖp vµ d©n c cã nhu
cÇu sö dông vèn tiÒn tÖ trªn thÞ trêng.
-Thùc tiÔn lÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty cæ
phÇn trªn thÕ giíi ®Òu chøng tá viÖc ph¸t hµnh cæ phiÕu
chØ ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¸c ng©n hµng, ®«i khi cßn do
b¶n th©n ng©n hµng tiÕn hµnh.
Tãm l¹i, c«ng ty cæ phÇn lµ qu¸ tr×nh kinh tÕ kh¸ch
quan do ®ßi hái cña sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ
trêng , nã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh tËp trung t b¶n.
nã diÔn ra mét c¸ch m¹nh mÏ cïng víi sù ph¸t triÓn nÒn ®¹i
c«ng nghiÖp c¬ khÝ vµ sù tù do c¹nh tranh díi chñ nghÜa t
b¶n.
2.Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn ®èi víi sù ph¸t triÓn
nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm rÊt riªng cña m×nh c«ng ty cæ
phÇn cã vai trß quan trong ®èi víi viÖc thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, cô thÓ lµ:
- C«ng ty cæ phÇn cã kh¶ n¨ng tËp trung vèn nhanh chãng
víi quy m« lín ®Ó thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh khæng lå mµ kh«ng nhµ t b¶n riªng biÖt nµo cã thÓ tù
m×nh lµm næi. C¸c M¸c ®· ®¸nh gi¸ vai trß nµycña c«ng ty
cæ phÇn nh sau: "NÕu nh cø ph¶i chê cho ®Õn khi tÝch luü
lµm cho mét nhµ t b¶n riªng lÎ lín lªn ®Õn møc cã thÓ ®¶m
®¬ng viÖc x©y dùng ®êng s¾t th× cã lÏ ®Õn ngµy nay thÕ
giíi vÉn kh«ng cã ®êng s¾t. Ngîc l¹i qua c«ng ty cæ phÇn sù
tËp trung ®· thùc hiÖn ®îc viÖc ®ã chØ trong nh¸y m¾t"

11
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
- C«ng ty cæ phÇn gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ sö dông
cña ®ång vèn bëi v× : Thø nhÊt, do h×nh thøc tù cÊp ph¸t
tµi chÝnh b»ng huy ®éng vèn ®· ®Ò cao tr¸ch nhiÖm cña
doanh nghiÖp n©ng cao sù quan t©m ®Õn sö dông hiÖu
qu¶ nguån vèn. MÆt kh¸c do søc Ðp cña cæ ®«ng do viÖc
®ßi chia l·i cæ phÇn vµ muèn duy tr× gi¸ cæ phiÕu cao trªn
thÞ trêng chøng kho¸n khiÕn doanh nghiÖp ph¶i phÊn ®Êu
n©ng cao hiªô qu¶ sö dông ®ång vèn. Thø hai, lµ do lîi
nhuËn cña c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ kh¸c nhau trong c¸c lÜnh
vùc kh¸c nhau thóc ®Èy nªn cã thÓ dÉn d¾t tiÒn vèn nhµn
rçi tõ nhiÒu kªnh kh¸c nhau trong x· héi vµo c¸c ngµnh, c¸c
lÜnh vùc cã n¨ng suÊt lao ®éng vµ tû suÊt lîi nhuËn cao lµm
cho vèn ®îc ph©n bæ vµ sö dông cã hiÖu qu¶ trong nÒn
kinh tÕ
- C«ng ty cæ phÇn t¹o ra mét c¬ chÕ ph©n bæ rñi ro ®Æc
thï ®· h¹n chÕ ®îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc vÒ kinh tÕ x· héi
khi mét doanh nghiÖp l©m vµo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng. ChÕ
®é ®· h¹n chÕ ®Õn møc thÊp nhÊt nh÷ng thiÖt h¹i cña rñi ro
thua lç. Vèn tù cã cña c«ng ty huy ®éng th«ng qua viÖc ph¸t
hµnh cæ phiÕu lµ vèn cña nhiÒu cæ ®«ng do ®ã san sÎ rñi
ro cho nhiÒu cæ ®«ng. Nhê vËy khi c«ng ty cæ phÇn ph¸ s¶n
hËu qu¶ vÒ mÆt kinh tÕ x· héi ®îc h¹n chÕ ë møc thÊp nhÊt.
C¸ch thøc huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ phÇn ®· t¹o ®iÒu
kiÖn cho c¸c nhµ ®Çu t tµi chÝnh cã thÓ mua cæ phiÕu, tr¸i
phiÕu ë c¸c c«ng ty ë nhiÒu ngµnh kh¸c nhau nªn gi¶m bít ®-
îc tæn thÊt khi c«ng ty bÞ ph¸ s¶n so víi viÖc ®Çu t vµo mét
c«ng ty. C¬ chÕ ph©n bæ rñi ro nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho
nh÷ng ngêi cã vèn m¹nh d¹n ®Çu t vµo mét c«ng ty lµm cho
nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn vµ cã xu híng æn ®Þnh h¬n.
- ViÖc ph¸t hµnh chøng kho¸n cña c«ng ty cæ phÇn cïng víi
viÖc chuyÓn nhîng mua b¸n chøng kho¸n ®Õn mét møc ®é
nhÊt ®Þnh sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho sù ra ®êi cña thÞ trêng
chøng kho¸n – tr¸i tim cña thÞ trêng vèn. ý nghÜa c¨n b¶n
cña thÞ trêng chøng kho¸n lµ ë chç : §ã lµ n¬i c¸c nhµ kinh
doanh cã thÓ t×m kiÕm ®îc nguån tµi trî cho ho¹t ®éng
®Çu t s¶n xuÊt kinh doanh, lµ n¬i khai th«ng c¸c nguån tiÕt
kiÖm cña nh÷ng ngêi tÝch luü ®Õn c¸c nhµ ®Çu t, lµ c¬ chÕ
ph©n bæ c¸c nguån vèn ®Çu t phï hîp víi yªu cÇu cña mét
nÒn kinh tÕ thÞ trêng, vµ cßn lµ c¬ së quan träng ®Ó Nhµ n-
íc qua ®ã sö dông c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ can thiÖp vµo ho¹t
®éng cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t ®îc môc tiªu lùa chän
- C«ng ty cæ phÇn ®¶m b¶o sù tham gia cña ®«ng ®¶o
cña c«ng chóng, l¹i cã c¬ cÊu tæ chøc qu¶n lý ch¾t chÏ,

12
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
ph©n ®Þnh râ rµng gi÷a quyÒn së h÷u vµ quyÒn kinh
doanh nªn ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho ngêi lao ®éng tham gia
qu¶n lý c«ng ty mét c¸ch thùc sù, sö dông ®îc nh÷ng gi¸m
®èc tµi n¨ng, ®¶m b¶o ®îc quyÒn lîi, lîi Ých vµ tr¸ch nhiªm
cña chñ së h÷u, ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng
x· héi, thùc hiÖn tèt nguyªn t¾c " ai giái nghÒ g× lµm nghÒ
Êy " gióp mäi ngêi ®îc lµm viÖc ë vÞ trÝ thÝch hîp ®Ó cã thÓ
ph¸t huy hÕt tµi n¨ng s¸ng t¹o vèn cã cña m×nh
- C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc liªn doanh tèt nhÊt ®Ó
tranh thñ sù tham gia ®Çu t cña níc ngoµi. Víi mét nÒn kinh
tÕ ®Æc biÖt lµ nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn th× viÖc ®ã thu
hót nguån vèn, khoa häc kü thuËt, tr×nh ®é qu¶n lý th«ng
qua liªn doanh liªn kÕt víi níc ngoµi lµ v« cïng cÇn thiÕt ®Ó
ph¸t triÓn kinh tÕ trong níc

13
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

Ch¬ng II
Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn
®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay

I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt nam

1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh lµ tÊt yÕu kh¸ch quan.
C«ng ty cæ phÇn lµ h×nh thøc kinh tÕ míi xuÊt hiÖn khi
níc ta chuyÓn sang nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn. Sù h×nh
thµnh c«ng ty cæ phÇn ë níc ta lµ mét thùc tÕ kh¸ch quan,
mét xu híng tÊt yÕu trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn
®¹i ho¸ ®Êt níc la ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh h-
íng x· héi chñ nghÜa. Do vËy níc ta cÇn ph¶i h×nh thµnh
c«ng ty cæ phÇn dùa trªn mét sè c¨n cø sau :
1.1. Sù h¹n chÕ vµ kÐm hiÖu qu¶ trong s¶n xuÊt kinh
doanh cña mét sè doanh nghiÖp Nhµ níc.
Trong thêi gian 10 n¨m ®æi míi mét sè doanh nghiÖp Nhµ
níc ho¹t ®éng kh«ng hiÖu qu¶ cßn nhiÒu h¹n chÕ. N»m n©ng
cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña c¸c doang nghiÖp trong níc
®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. §éng lùc lîi Ých lµ
môc tiªu cao nhÊt cña doanh nghiÖp, cña ngêi cã vèn còng
nh ngêi lao ®éng. Nã lµ c¬ së bªn trong thóc ®Èy viÖc n©ng
cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp, ®ßi
hái ph¶i t×m ®Õn mét h×nh thøc kinh tÕ thÝch hîp lµ c«ng
ty cæ phÇn bëi trong c«ng ty cæ phÇn quyÒn së h÷u vµ
quyÒn sö dông tµi s¶n ®îc ph©n t¸ch râ rµng nªn c¬ chÕ
ph©n phèi lîi Ých ®îc gi¶i quyÕt t¬ng ®èi æn tho¶.
1.2 Nhu cÇu c¶i c¸ch hÖ thèng DNNN ®Ó n©ng cao vai trß
chñ ®¹o cña Kinh tÕ Nhµ níc.
HiÖn nay khu vùc DNNN kinh doanh víi hiÖu qu¶ rÊt
kÐm ( ChiÕm 70% tæng sè vèn cña nÒn kinh tÕ xong chØ t¹o
ra 40% GDP ). V× vËy viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng DNNN theo h-
íng ®a d¹ng ho¸ së h÷u, c¶i tiÕn qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu
qu¶ lµ cÊp b¸ch h¬n bao giê hÕt, bëi cã nh thÕ DNNN míi v-
¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, ®¶m b¶o cho c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c ®i theo quü ®¹o XHCN, æn ®Þnh chÝnh trÞ – x·
héi vµ v÷ng bíc ®i lªn XHCN. Mét trong nh÷ng biÖn ph¸p c¶i
c¸ch DNNN hiÖn nay ë ViÖt nam lµ cæ phÇn ho¸ doanh
nghiÖp Nhµ níc. Nh vËy qu¸ tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ
phÇn tõ cæ phÇn ho¸ DNNN lµ xu híng tÊt yÕu hiÖn nay.

14
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
1.3. Nhu cÇu huy ®éng vèn cña c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n
trong vµ ngoµi níc ®Ó phôc vô cho sù nghiÖp CNH – H§H §Êt
níc.
§Æc biÖt cña c¬ chÕ huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ
phÇn lµ cã thÓ thu hót c¸c nguån vèn quy m« lín cña c¸c
ng©n hµng ®Õn c¸c nguån vèn v« cïng nhá cña c¸c tÇng líp
d©n c. C¬ chÕ huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ phÇn ë tr×nh
®é x· héi ho¸ rÊt cao so víi huy ®éng vèn cña ng©n hµng,
®©y lµ c¸ch huy ®éng vèn tiªn tiÕn nhÊt phï hîp víi xu híng
ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i.
1.4. Sù h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn lµ sù ph¸t triÓn hîp
víi xu thÕ thêi ®¹i
HiÖn nay xu híng quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ vµ cæ
phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc ®· diÔn ra ë mäi níc trªn thÕ
giíi . Trong bèi c¶nh ®ã, sù giao lu, hoµ nhËp, hîp t¸c kinh tÕ
gi÷a c¸c quèc gia lµ tÊt yÕu kh¸ch quan. Mét trong c¸c h×nh
thøc liªn kÕt kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia díi h×nh thøc gãp vèn
kinh doanh lµ c«ng ty cæ phÇn v× ®©y lµ h×nh thøc kinh tÕ
cã tr×nh ®é x· héi ho¸ rÊt cao, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ
cña nhiÒu quèc gia.
2. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt nam
Trong lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cã hai ph¬ng
ph¸p ®Ó thµnh lËp c¸c c«ng ty cæ phÇn ®ã lµ thµnh lËp míi
c¸c c«ng ty cæ phÇn vµ cæ phÇn ho¸ c¸c doanh nghiÖp Nhµ
níc ®· cã.
Do nÒn kinh tÕ ViÖt nam hiÖn nay cã nh÷ng ®Æc
®iÓm cô thÓ, riªng biÖt so víi c¸c c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi
nªn viÖc thµnh lËp míi c¸c c«ng ty cæ phÇn kh«ng ®îc chó
träng ph¸t triÓn. HiÖn nay ë ViÖt nam, kinh tÕ quèc doanh
®ang n¾m vai trß chñ ®¹o, hiÖn cã 7500 doanh nghiÖp nhµ
níc, n¾m gi÷ kho¶ng 80% tµi s¶n quèc gia, 90% lao ®éng
lµnh nghÒ vµ c¸n bé khoa häc kü thuËt, 95% tÝn dông nhµ n-
íc. Nhng cã ®Õn 20% -30% doanh nghiÖp ®ang lµm ¨n thua
lç, ngoµi ra ®©y cßn lµ khu vùc cã rÊt nnhiÒu tiªu cùc nh l·ng
phÝ , qu©n liªu lµm thÊt tho¸t tµi s¶n ... Môc tiªu c¶i c¸ch hÖ
thèng DNNN ®Î n©ng cao vai trß chñ ®¹o cña nã trong nÒn
kinh tÕ quèc d©n ®· vµ ®ang ®îc ®Ò ra mét c¸ch bøc b¸ch.
ChÝnh viÖc c¶i c¸ch hÖ thèng DNNN b»ng c¸ch cæ phÇn ho¸
lµ con ®êng kh¶ thi vµ cã hiÖu qu¶ nhÊt ®ang ®îc §¶ng vµ
Nhµ níc ta qu¸n triÖt nªn chóng ta chØ tËp chung ®i s©u vµo
viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn b»ng c¸ch cæ ho¸ c¸c
DNNN.

15
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
ViÖc cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ®îc tiÕn hµnh theo ba ph-
¬ng thøc sau: mét lµ gi÷ nguyªn gi¸ trÞ hiÖn cã cña doanh
nghiÖp vµ ph¸t hµnh cæ phiÕu theo quy ®Þnh nh»m thu hót
vèn ®Ó ph¸t triÓn , hai lµ b¸n mét phÇn hiÖn cã cña doanh
nghiÖp, ba lµ t¸ch mét bé phËn cña doanh nghiÖp ®· ®ñ
®iÒu kiÖn cæ phÇn ho¸.
Tõ th¸ng 11n¨m 1987 trong QuyÕt ®Þnh 217 cña H§BT
ChÝnh phñ ®· x¸c ®Þnh chñ tr¬ng thÝ ®iÓm b¸n cæ phÇn
cho c¸n bé c«ng nh©n viªn c¸c DNNN. Song ph¶i sang ®Çu
nh÷ng n¨m 1990 , chñ tr¬ng nµy míi thùc sù ®îc triÓn khai
trong thùc tÕ. Cã thÓ chia qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN ë n-
íc ta thµnh ba giai ®o¹n sau ®©y:
Giai ®o¹n thÝ ®iÓm (1992-1995) : Thùc hiÖn chØ thÞ 202/
CT ngµy 8/6/1992 cña chñ tÞch Héi ®ång bé trëng vÒ thÝ
®iÓm chuyÓn mét sè doanh nghiÖp thµnh c«ng ty cæ phÇn
vµ chØ thÞ sè 84/TTg ngµy 4/3/1993 vÒ xóc tiÕn thùc hiÖn
thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp vµ c¸c gi¶i ph¸p ®a
d¹ng ho¸ h×nh thøc së h÷u ®èi víi DNNN. Trong bíc ®Çu ho¹t
®éng , c¸c c«ng ty cæ phÇn míi thµnh lËp nµy ®Òu thu ®îc
nh÷ng kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh kh¶ quan .
Giai ®o¹n më réng cæ phÇn ho¸ (tõ th¸ng 5/1996 ®Õn
th¸ng 6/1998): Tõ kÕt qu¶ thÝ ®iÓm cña giai ®o¹n tríc,
ngµy7/5/1996 ChÝnh phñ ®· ban hµnh nghÞ ®Þnh 28/CP vÒ
chuyÓn ®æi mét sè DNNN thµnh c«ng ty cæ phÇn. NghÞ
®Þnh nµy ®· t¹o nªn khu«n khæ ph¸p lý ®Çy ®ñ ®Ó tiÕn
hµnh cæ phÇn ho¸ DNNN , c«ng t¸c cæ phÇn ho¸ ®îc c¸c cÊp
c¸c ngµnh quan t©m h¬n .
Giai ®o¹n ®Èy m¹nh cæ phÇn ho¸ (tõ th¸ng6\1998): NghÞ
®Þnh 44/CP ngµy 29/06/1998 ®· thay thÕ nghÞ ®Þnh 28/CP
víi tinh thÇn t¹o ®«ng lùc m¹nh mÏ h¬n cho doanh nghiÖp vµ
ngêi lao ®äng lµm ë c¸c doanh nghiÖp tiÕn hµnh cæ phÇn
ho¸, ®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn.
Trong bíc ®Çu ho¹t ®éng , c¸c c«ng ty cæ phÇn ®Òu ph¸t
triÓn ®îc s¶n xuÊt kinh doanh , kh«ng nh÷ng ®¶m bao ®îc
viÖc lµm mµ cßn thu hót thªm lao ®éng, thu nhËp cña ngêi
lao ®éng ®îc n©ng cao .
3. C¸c lo¹i c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt Nam
Lo¹i c«ng ty cæ phÇn ®Çu tiªn chóng ta ®Ò cËp ®Õn
®ã lµ c«ng ty cæ phÇn quèc doanh . §©y lµ mét gi¶i ph¸p
®Ó kh¾c phôc khuyÕt tËt cña h×nh thøc së h÷u nhµ níc vµ
tiÕp tôc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý trong khu vùc quèc doanh.
C«ng ty cæ phÇn quèc doanh gåm nhiÒu chñ së h÷u : Nhµ n-
íc, nh÷ng ngêi lao ®éng trùc tiÕp trong c«ng ty cæ phÇn ,

16
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc kh¸c Mét ®Æc ®iÓm quan träng
lµ nhµ níc n¾m gi÷ cæ phÇn khèng chÕ ®Ó chi phèi c¸c ho¹t
®éng cña c¸c c«ng ty cæ phÇn do ®ã ®îc gäi lµ c¸c c«ng ty
cæ phÇn quèc doanh. Ngêi thay mÆt nhµ níc víi t c¸ch lµ
mét cæ ®«ng trong Héi ®ång qu¶n trÞ cã vai trß, quyÒn h¹n,
tr¸ch nhiÖm râ rµng h¬n so víi vai trß chñ së h÷u g¾n víi bé
m¸y Nhµ níc vµ viªn chøc Nhµ níc. Ngoµi ra do còng lµ c«ng
ty cæ phÇn nªn nã cã ®Çy ®ñ c¸c vai trß , ®Æc ®iÓm cña
c«ng ty cæ phÇn ®· nªu .
Lo¹i c«ng ty cæ phÇn thø hai lµ c«ng ty cæ phÇn liªn
doanh víi níc ngoµi. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng c«ng ty cæ
phÇn lµ h×nh thøc liªn doanh tèt nhÊt ®Ó tranh thñ ®Çu t
cña níc ngoµi. Do ®ã víi mét nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓn nh
níc ta hiÖn nay, sù ra ®êi cña c«ng ty cæ phÇn liªn doanh víi
níc ngoµi ®Æc biÖt quan träng. §iÓm kh¸c c¬ b¶n cña lo¹i
h×nh c«ng ty cæ phÇn nµy sovíi c«ng ty cæ phÇn quèc
doanh ®ã lµ sù tham gia cña c¸c c¸ nh©n, tæ chøc níc ngoµi
vµo mäi bé phËn cña c«ng ty. MÆc dï vËy. do níc ta dÞnh h-
íng ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña
Nhµ níc nªn trong c¸c c«ng ty cæ phÇn lo¹i nµy chñ yÕu vÉn
lµ Nhµ níc n¾m cæ phiÕu khèng chÕ.
Lo¹i c«ng ty cæ phÇn thø ba : lµ c«ng ty cæ phÇn 100%
vèn níc ngoµi. §ã lµ nh÷ng c«ng ty cæ phÇn do c¸c c¸ nh©n
hoÆc tæ chøc níc ngoµi lËp nªn ë ViÖt nam. Còng cã thÓ lµ
mét c«ng ty cæ phÇn liªn doanh víi níc ngoµi nhng sau mét
thêi gian lµm ¨n, c¸c c¸ nh©n hoÆc tæ chøc kinh tÕ níc ngoµi
dÇn dÇn n¾m ®îc toµn bé sè cæ phiÕu cña c«ng ty .
Ta còng cÇn ph©n biÖt ®îc c«ng ty cæ phÇn víi c«ng ty
hîp doanh vµ c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n – hai lo¹i c«ng ty
nµy ®ang tån t¹i kh¸ phæ biÕn ë ViÖt Nam. §iÓm kh¸c nhau
c¬ b¶n nhÊt gi÷a chóng ®ã lµ c«ng ty hîp danh vµ c«ng ty
TNHH nhiªï thµnh viªn kh«ng ®îc ph¸t hµnh cæ phiÕu vµ tr¸i
phiÕu trong qu¸ tr×nh kinh doanh. Trong trêng hîp thiÕu vèn
th× c«ng ty chØ cã thÓ huy ®éng c¸c cæ ®«ng gãp thªm mµ
th«i . ViÖc ®ãng gãp nµy do §¹i héi cæ ®«ng quyÕt ®Þnh.

17
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
II. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ níc ta hiÖn
nay
C«ng ty cæ phÇn ra ®êi vµ ph¸t triÓn kh¸ sím ë c¸c níc
t b¶n chñ nghÜa, ®èi víi níc ta c«ng ty cæ phÇn xuÊt hiÖn
muén h¬n nhiÒu. ChØ tõ sau §¹i héi §¶ng toµn quèc lÇn thø
VI víi viÖc thùc hiÖn chñ tr¬ng ®æi míi qu¶n lý kinh tÕ cña
§¶ng vµ Nhµ níc lµ ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn ë níc ta míi b¾t ®Çu xuÊt hiÖn mét sè c«ng ty cæ
phÇn víi quy m« nhá bÐ, tr×nh ®é thÊp vµ ®ang trong giai
®o¹n s¬ khai. Tõ ®ã ®Õn nay c«ng ty cæ phÇn ph¸t triÓn t-
¬ng ®èi m¹nh mÏ vµ ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß to lín cña
m×nh trong nÒn kinh tÕ ViÖt Nam
ë níc ta ®iÒu kiÖn tiªn quyÕt ®Ó thùc hiÖn th¾ng lîi
chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ lµ cÇn ph¶i huy ®éng ®îc nguån
vèn lín. Huy ®éng vèn trong nh©n d©n võa lµ gi¶i ph¸p cÊp
b¸ch võa lµ gi¶i ph¸p c¬ b¶n trong chiÕn lîc t¹o vèn cho tõng
doanh nghiÖp hiÖn nay. §iÒu nµy chØ thùc hiÖn ®îc th«ng
qua c«ng ty cæ phÇn. Bëi v× so víi c«ng ty cæ phÇn th× hai
h×nh thøc huy ®éng vèn chñ yÕu ë níc ta hiÖn nay lµ hÖ
thèng quü tiÕt kiÖm vµ tÝn phiÕu kho b¹c cßn nhiÒu nhîc
®iÓm ( c¶ víi ngêi göi vµ ngêi ®i vay ). Thø nhÊt, nÕu huy
®éng vèn qua hÖ thèng tiÕt kiÖm, tÝn dông th× chi phÝ vµ
l·i suÊt cao g©y khã kh¨n cho ngêi sö dông vèn v× ph¶i
th«ng qua nhiÒu kh©u chi phÝ nghiÖp vô vµ lîi tøc t¨ng lªn.
Huy ®éng vèn th«ng qua c«ng ty cæ phÇn gi¶m ®îc chi phÝ
kh«ng cÇn thiÕt t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc sö dông vèn
còng nh b¶o vÖ quyÒn lîi ngêi cã vèn. Thø hai, göi tiÒn vµo
quü tiÕt kiÖm hoÆc mua tÝn phiÕu tuy cã l·i suÊt æn ®Þnh,
h¹n chÕ phÇn nµo rñi ro nhng ngêi cã vèn hoµn toµn mÊt kh¶
n¨ng chi phèi viÖc sö dông vèn, kh«ng ®îc hëng nh÷ng may
m¾n cña viÖc sö dông ®ång vèn ®ã. Khi mua cæ phiÕu, tuy
ph¶i chÞu sù rñi ro ë møc ®é nhÊt ®Þnh nhng l¹i ®îc hëng
may m¾n mµ lóc nµo còng cã trong th¬ng trêng. H¬n n÷a
c¸c cæ ®«ng l¹i cã quyÒn lùc trong §¹i héi cæ ®«ng vµ khi
®iÒu kiÖn cïng kh¶ n¨ng cho phÐp hä cã thÓ ®îc bÇu vµo
c¸c c¬ quan l·nh ®¹o cña c«ng ty. Do ®ã viÖc mua cæ phiÕu
hÊp dÉn h¬n
Ngoµi ra c«ng ty cæ phÇn cßn lµ h×nh thøc liªn doanh
tèt nhÊt ®Ó tranh thñ sù ®Çu t cña níc ngoµi. Níc ta hiÖn
nay ®ang cÇn thiÕt thu hót vèn ®Çu t níc ngoµi cho sù
nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ, h×nh thøc liªn doanh gãp vèn cæ
phÇn víi níc ngoµi sÏ gióp doanh nghiÖp ViÖt Nam cã ®ñ søc
m¹nh vÒ mäi mÆt vèn, tiÒm lùc vËt chÊt kü thuËt, n¨ng lùc
qu¶n lý

18
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
HÖ thèng DNNN ë níc ta hiÖn nay ®ang ho¹t ®éng kÐm
hiÖu qu¶ mét phÇn v× kh«ng x¸c ®Þnh râ ai lµ chñ së h÷u
®Ých thùc. §©y lµ nguyªn nh©n g©y ra sù l·nh ®¹m, thiÕu
tr¸ch nhiÖm ,thiÕu kû c¬ng, kû luËt cña ngêi lao ®éng, sù
gi¶m sót vÒ n¨ng suÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶, thiÕu minh
b¹ch trong ph©n phèi thu nhËp. Cßn trong c«ng ty cæ phÇn
quyÒn së h÷u vµ quyÒn sö dông ®îc x¸c ®Þnh râ rµng nªn
c¬ chÕ ph©n phèi lîi Ých ®îc gi¶i quyÕt tho¶ ®¸ng. Lîi Ých
cña ngêi lao ®éng vµ ngêi cã vèn g¾n liÒn víi kÕt qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cña c«ng ty nªn trë thµnh ®éng lùc c¬ së
bªn trong thóc ®Èy viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cña c«ng ty
HiÖn nay qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë níc ta ®ang ®îc
triÓn khai kh¸ m¹nh mÏ. ViÖc h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn
th«ng qua cæ phÇn ho¸ gãp phÇn n©ng cao vai trß chñ ®¹o
cña kinh tÕ Nhµ níc bëi chØ cã thÕ míi n©ng cao ®îc hiÖu
qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp Nhµ níc. H¬n n÷a Nhµ níc víi
h×nh thøc tham dù cæ phÇn cña m×nh cã thÓ nhanh chãng
can thiÖp nh»m ®iÒu chØnh c¬ cÊu kinh tÕ thóc ®Èy sù
ph¸t triÓn vµ ®iÒu tiÕt thÞ trêng mét c¸ch cã hiÖu qu¶
C«ng ty cæ phÇn ra ®êi cßn gãp phÇn thóc ®Èy sù ra
®êi vµ ph¸t triÓn thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam. Th¸ng 7
n¨m 1998 ®· ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt quan träng trong qu¸
tr×nh h×nh thµnh thÞ trêng chøng kho¸n ë ViÖt Nam. §ång
thêi víi viÖc ban hµnh nghÞ ®Þnh 48 /1998 /N§-CP vÒ chøng
kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n, ChÝnh phñ ®· ký quyÕt
®Þnh sè 127 /1998 /Q§-TTg vÒ thµnh lËp hai Trung t©m Giao
dÞch chøng kho¸n t¹i Hµ Néi vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh, ph¸t
®i hiÖu lÖnh khëi ®éng thÞ ttrêng chøng kho¸n. Th«ng qua
thÞ trêng chøng kho¸n, c¸c nhµ kinh doanh cã thÓ huy ®éng
mäi nguån tiÕt kiÖm trong d©n c. Nã lµ c¬ së quan träng
®Ó Nhµ níc th«ng qua ®ã sö dông c¸c chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
can thiÖp vµo ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ nh»m ®¹t ®îc
nh÷ng môc tiªu ®· lùa chän. ThiÕu thÞ trêng chøng kho¸n sÏ
kh«ng cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¸t triÓn. Song sù ra ®êi
cña nã kh«ng phô thuéc ý muèn chñ quan cña con ngêi mµ lµ
kÕt qña cña sù ph¸t triÓn chung vÒ kinh tÕ x· héi, trong ®ã
sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn, ho¹t ®éng mét c¸ch hoµn h¶o cña
c¸c c«ng ty cæ phÇn gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh.
III. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt nam.
Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp Nhµ níc ®îc b¾t
®Çu thÝ ®iÓm tõ cuèi n¨m 1991. Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë
níc ta vÒ c¬ b¶n cã thÓ chia lµm hai giai ®o¹n:

19
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
1. Thêi kú thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ (6/1992 ®Õn hÕt
n¨m 1996)
Thùc hiÖn QuyÕt ®Þnh sè 202/CT ngµy 8/6/1992 cña Chñ
tÞch Héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng ChÝnh phñ) vÒ viÖc
tiÕp tôc thÝ ®iÓm chuyÓn mét sè doanh nghiÖp nhµ níc
thµnh c«ng ty cæ phÇn, c¸c Bé, ngµnh ®· híng dÉn doanh
nghiÖp nhµ níc ®¨ng ký thùc hiÖn thÝ ®iÓm chuyÓn sang
c«ng ty cæ phÇn. Trªn c¬ së sè lîng doanh nghiÖp nhµ níc ®·
®¨ng ký, Chñ tÞch héi ®ång Bé trëng (nay lµ Thñ tíng chÝnh
phñ) ®· chän 7 doanh nghiÖp nhµ níc do ChÝnh phñ chØ ®¹o
thÝ ®iÓm chuyÓn thµnh c«ng ty cæ phÇn, ®ã lµ:
1. Nhµ m¸y xµ phßng ViÖt Nam (Bé c«ng nghiÖp)
2. Nhµ m¸y diªm Thèng nhÊt (Bé c«ng nghiÖp)
3. XÝ nghiÖp nguyªn vËt liÖu chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc
Hµ Néi (Bé N«ng nghiÖp).
4. XÝ nghiÖp ChÕ biÕn gç L¹ng Long B×nh (Bé n«ng
nghiÖp),
5. C«ng ty VËt t Tæng hîp H¶i Hng (Bé Th¬ng m¹i).
6. XÝ nghiÖp S¶n xuÊt Bao b× (Thµnh phè Hµ Néi).
7. XÝ nghiÖp DÖt da may Lagamex (Thµnh phè Hå ChÝ
Minh).
Sau mét thêi gian lµm thö, 7 DNNN ®îc ChÝnh phñ chän
lµm thÝ ®iÓm ®Òu xin rót lui, hoÆc kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn
®Ó tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ nh Lagamex, nhµ m¸y Xµ phßng
ViÖt Nam... H¬n 30 doanh nghiÖp ®· ®¨ng ký víi Bé tµi
chÝnh ®Ó thÝ ®iÓm thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ vµ 3 doanh
nghiÖp nhµ níc xin chuyÓn thµnh c«ng ty TNHH theo chØ thÞ
84/TTg. Cã 5 doanh nghiÖp nhµ níc ®îc phÐp chuyÓn sang
c«ng ty cæ phÇn, ®ã lµ:
1. C«ng ty cæ phÇn §¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn (thuéc Bé
giao th«ng).
2. C«ng ty cæ phÇn C¬ ®iÖn l¹nh (TP Hå ChÝ Minh)
3. C«ng ty cæ phÇn giÇy HiÖp An ( Bé C«ng nghiÖp).
4. C«ng ty cæ phÇn ChÕ biÕn hµng XuÊt khÈu Long An
(TØnh Long An)
5. C«ng ty cæ phÇn ChÕ biÕn Thøc ¨n Gia sóc (Bé c«ng
nghiÖp).

20
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Trong mét thêi gian thùc hiÖn thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸,
tuy sè lîng c¸c doanh nghiÖp nhµ níc chuyÓn thµnh c«ng ty
cæ phÇn cßn Ýt song giai ®o¹n thÝ ®iÓm ®· ®em l¹i mét sè
kÕt qu¶ ®¸ng chó ý:
• Qu¸ tr×nh thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ ®· huy ®éng ®îc
mét lîng vèn quan träng trong nh©n d©n. Qua b¸n cæ phiÕu,
nhµ níc ®· thu ®îc 14,165 tû ®ång tiÒn mÆt nép vµo Ng©n
s¸ch. §©y lµ sè vèn quan träng lµm t¨ng tµi s¶n thuéc së h÷u
Nhµ níc ®Ó ®Çu t vµo chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng
cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña hÖ thèng DNNN
• T¹i c¸c doanh nghiÖp ®· cæ phÇn ho¸, 100% c¸n bé
c«ng nh©n viªn tham gia mua cæ phiÕu. Khi ngêi lao ®éng
cã vèn trong c«ng ty, lîi Ých cña hä g¾n víi lîi Ých c«ng ty v×
vËy hä lµm viÖc víi tr¸ch nhiÖm cao v× quyÒn lîi cña m×nh.
MÆt kh¸c hä còng yªu cÇu Héi ®ång qu¶n trÞ vµ gi¸m ®èc
®iÒu hµnh ph¶i chØ ®¹o vµ tæ chøc ®Ó c«ng ty ho¹t ®éng
cã hiÖu qu¶.
• HiÖu qu¶ cña c¸c c«ng ty nµy t¨ng lªn râ rÖt. C¸c chØ
tiªu kinh tÕ nh doanh thu t¨ng b×nh qu©n 56,9%/n¨m; lîi
nhuËn t¨ng 70,2%; nép Ng©n s¸ch t¨ng 89%/n¨m; tû suÊt lîi
nhuËn trªn doanh thu lµ 14,10%.
• Vèn cña c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng lªn ®¸ng kÓ. TÝnh
b×nh qu©n vèn cña c¸c doanh nghiÖp mçi n¨m t¨ng 45%.
• Ngêi lao ®éng trong c¸c doanh nghiÖp nµy t¨ng 46,8%,
thu nhËp cña ngêi lao ®éng t¨ng 20%/n¨m.
• Nhµ níc vÉn gi÷ ®îc vai trß l·nh ®¹o doanh nghiÖp nhê
duy tr× tû lÖ cæ phiÕu chi phèi, gi¸m s¸t c¸c ho¹t ®éng b»ng
luËt ph¸p vµ néi dung c¸c ®iÒu lÖ ho¹t ®éng phï hîp víi quy
®Þnh cña Nhµ níc.
TÝnh ®Õn hÕt thêi gian thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸ (hÕt n¨m
1996) tæng sè doanh nghiÖp nhµ níc ®îc chuyÓn sang c«ng
ty cæ phÇn lµ 12 doanh nghiÖp. Díi ®©y lµ danh s¸ch c¸c
doanh nghiÖp vµ mét sè chØ tiªu tµi chÝnh cña c¸c doanh
nghiÖp ®ã sau thêi gian cæ phÇn ho¸.
C«ng ty ®¹i lý liªn hiÖp vËn chuyÓn GEMADEPT

ChØ tiªu §¬n vÞ Tríc CPH Sau CPH

1992 1993 1994 1995 1996

21
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

1. Doanh thu Tr. 11.120 16.530 24.13 47.53 65.04

®ång 4 8 6
2. Nép NS Tr.®ång 3.336 3.750 8.700 16.53 25.11
0 7
3. L·i Tr. 3.400 3.700 8.800 15.20 23.00
®ång 0 0
4. Thu nhËp 1000 850 900 1.200 1.400 2.000
b×nh qu©n ®ång
ngêi/th¸ng
5. Lao ®éng Ngêi 56 320
(Nguån: Ban cæ phÇn ho¸ Bé Tµi chÝnh.)
C«ng ty ®¹i lý Liªn hiÖp vËn chuyÓn chuyÓn lµm dÞch vô
vËn chuyÓn tõ kho cña ngêi göi ®Õn kho cu¶ ngêi nhËn b»ng
c¸c ph¬ng tiÖn ®êng bé, ®êng thuû, ®êng biÓn tíi c¸c c¶ng
quèc tÕ. C«ng ty lµ mét trong nh÷ng doanh nghiÖp ®Çu tiªn
ë níc ta ®îc tiÕn hµnh thÝ ®iÓm cæ phÇn ho¸. Doanh
nghiÖp nµy ®îc chÝnh thøc chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn
vµo ngµy 01/07/1993. Tæng sè vèn ®iÒu lÖ cña c«ng ty sau
cæ phÇn ho¸ lµ 6.207.655.000 ®ång ®îc chia thµnh 31.038
cæ phiÕu víi mÖnh gi¸ 200.000; trong ®ã tû lÖ cæ phÇn cña
nhµ níc lµ 18%, cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong c«ng
ty lµ 77%, cña cæ ®«ng ngoµi lµ 5%. Sau 3 n¨m ho¹t ®éng
kÓ tõ ngµy chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn, sè lao ®éng cña
c«ng ty t¨ng tõ 56 ngêi (n¨m 1993) lªn 320 ngêi (n¨m 1996).
Doanh thu n¨m 1996 t¨ng gÊp gÇn 4 lÇn so víi n¨m 1993, nép
ng©n s¸ch cña c«ng ty còng t¨ng tõ 3.750 (1993) lªn 25.117
(1996) tøc kho¶ng 6,6 lÇn, thu nhËp ngêi lao ®éng t¨ng tõ
900.000 (n¨m 1993) lªn 2. 000.000 (n¨m 1996).
C«ng ty cæ phÇn c¬ ®iÖn l¹nh (REE) ®îc thµnh lËp n¨m
1987 trªn c¬ së c«ng ty liªn hîp ThiÕt bÞ l¹nh trùc thuéc Së
c«ng nghiÖp thµnh phè Hå ChÝ Minh. Ngay tõ khi míi thµnh
lËp, c«ng ty ®· tæ chøc l¹i bé m¸y gän nhÑ, ho¹t ®éng theo
nguyªn t¾c h¹ch to¸n duy nhÊt, n¨ng ®éng trong qu¶n lý s¶n
xuÊt kinh doanh. C«ng ty ®· m¹nh d¹n nhËp c¸c thiÕt bÞ l¹nh
víi ph¬ng thøc tr¶ chËm, tiªu thô nhanh hµng nhËp, thanh
to¸n kÞp thêi vµ ®Çy ®ñ phÇn nî tr¶ chËm cho bªn níc ngoµi.
Còng chÝnh tõ thµnh c«ng trong ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng, tÝch
tô vµ tËp trung t b¶n ®îc h×nh thµnh, c«ng ty ®· thµnh lËp 2
c«ng ty liªn doanh: C«ng ty liªn doanh CERVICO (liªn doanh víi
c«ng ty MEKONG - mét c«ng ty ViÖt kiÒu ë §øc) nh»m l¾p r¸p

22
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
thiÕt bÞ l¹nh trong níc, vèn ®Çu t lµ 820.000 USD. C«ng ty
liªn doanh REEYOUNG (liªn doanh víi c«ng ty BOUYONG cña
Nam TriÒu Tiªn) chuyªn s¶n xuÊt tói s¸ch xuÊt khÈu, vèn ®Çu
t 1.600.000 USD. Trong nh÷ng n¨m tríc cæ phÇn ho¸, c«ng ty
ho¹t ®éng thùc sù cã hiÖu qu¶. C«ng ty lu«n dù ®o¸n ®óng
nhu cÇu cña thÞ trêng trong níc nªn ®· t¹o ®îc mét sè lîng
hµng ho¸, thiÕt bÞ vËt t dù tr÷ ®¸p øng kÞp thêi yªu cÇu cña
kh¸ch hµng, t¹o ®îc niÒm tin vµ gi÷ ®îc uy tÝn víi kh¸ch
hµng. Th¸ng 11/1993 theo quyÕt ®Þnh sè 1707/Q§ - UB cña
UBND TP Hå ChÝ Minh, C«ng ty C¬ ®iÖn l¹nh chÝnh thøc ®îc
chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn. Tæng sè vèn ®iÒu lÖ míi
thµnh lËp cña c«ng ty lµ 16 tû ®ång ®îc chia thµnh 160.000
cæ phÇn víi mÖnh gi¸ mét cæ phiÕu lµ 100.000 ®ång, Nhµ
níc chiÕm tû lÖ cæ phÇn lµ 30% (gåm 4 ®¹i diÖn cæ ®«ng),
c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc trong c«ng ty lµ 50% (gåm 212
cæ ®«ng), c¸c cæ ®«ng ngoµi c«ng ty lµ 20% (gåm 238 cæ
®«ng). Cæ ®«ng lµ c¸n bé c«ng nh©n c«ng ty ®îc mua
kh«ng qu¸ 5% tæng sè cæ phiÕu, cæ ®«ng ngoµi c«ng ty
kh«ng ®îc mua qu¸ 0,5% tæng sè cæ phiÕu. Nh vËy cæ
®«ng lµ c¸n bé c«ng nh©n viªn c«ng ty kh«ng ®îc mua cæ
phÇn qu¸ 800 triÖu ®ång, cæ ®«ng ngoµi c«ng ty kh«ng ®îc
mua cæ phÇn qu¸ 800 triÖu. Ngoµi ra, c¸c cæ ®«ng lµ nh©n
viªn c«ng ty cßn ®îc vay tiÒn víi l·i suÊt u ®·i, ®îc chia quü
khen thëng vµ phóc lîi cßn l¹i ®Ó cã thÓ mua cæ phiÕu. Ba
n¨m sau khi cæ phÇn ho¸, tæng sè vèn cña c«ng ty t¨ng tõ
16 tû ®ång (n¨m 1993) lªn 30 tû ®ång (n¨m 1996), doanh
thu n¨m 1996 t¨ng gÊp 5 lÇn so víi n¨m 1993. Sè lao ®éng
n¨m 1996 t¨ng h¬n 3 lÇn so víi nh÷ng n¨m c«ng ty cha ®îc
cæ phÇn ho¸. Tæng thu nhËp cña ngêi lao ®éng ®¹t
1.800.000/cæ phÇn. C«ng ty ®ang nghiªn cøu sÏ b¸n tiÕp cæ
phÇn u ®·i cho 2/3 sè c«ng nh©n míi ®îc tuyÓn vµo lµm,
nh»m thu hót thªm sè ngêi cã tay nghÒ cao. N¨m 1996, c«ng
ty ®îc nhµ níc cho phÐp ph¸t hµnh thö tr¸i phiÕu chuyÓn
®æi b»ng ngo¹i tÖ vµ b¸n cho c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi víi
tæng gi¸ trÞ 5 triÖu USD, l·i suÊt 4,5%/n¨m. C¸c tr¸i phiÕu ®-
îc chuyÓn ®æi thµnh cæ phiÕu trong quý 3/1996, tr¸i chñ ®-
îc chuyÓn thµnh cæ ®«ng sÏ kh«ng ®îc tham gia Héi ®ång
qu¶n trÞ.

ChØ tiªu §¬n vÞ Tríc CPH Sau CPH

tÝnh 1992 1993 1994 1995 1996
1. Doanh Tr. ®ång 42.00 45.00 77.00 214.0 277.00

23
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

thu 0 0 0 00 0
2. Nép NS Tr. ®ång 2.570 54.37 13.12 48.00 61.000
0 6 0
3. L·i Tr. ®ång 6.800 7.300 11.30 21.30 5.000
0 0
4. Thu nhËp 1000®ån 774 1.200 1.400 1.500 1.800
b×nh qu©n g
ngêi/th¸ng
5. Lao Ngêi 200 800
®éng
(Nguån: Ban cæ phÇn ho¸ Bé Tµi chÝnh)
C«ng ty cæ phÇn giÇy HiÖp An lµ doanh nghiÖp chuyªn
s¶n xuÊt c¸c lo¹i giµy dÐp phôc vô thÞ trêng trong níc vµ
xuÊt khÈu. C«ng ty ®îc chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn th¸ng
8/1994 víi tæng gi¸ trÞ doanh nghiÖp lµ 4,793 tû ®ång.
Trong ®ã Nhµ níc gi÷ 30% vèn cæ phÇn, c¸n bé c«ng nh©n
c«ng ty gi÷ 35,5%, cæ ®«ng ngoµi doanh nghiÖp gi÷ 34,8%.
Doanh thu n¨m 1996 t¨ng xÊp xØ gÊp 2 lÇn víi n¨m 1993,
nép ng©n s¸ch n¨m 1996 t¨ng 5,3 tû ®ång so víi n¨m 1993.
Thu nhËp ngêi lao ®éng t¨ng tõ 420.000®/ ngêi/ th¸ng lªn
1.200.000/ngêi/th¸ng. Díi ®©y lµ mét sè chØ tiªu kinh tÕ - x·
héi cña c«ng ty

ChØ tiªu §¬n vÞ Tríc CPH Sau CPH

tÝnh 1993 1994 1995 1996
1. Doanh thu Tr. ®ång 11.200 13.49 18.624 25.63
3 9
2. Nép ng©n Tr. ®ång 2.100 2.800 5.200 8.100
s¸ch
3. L·i Tr. ®ång 2.718 3.152 5.412 7.918
4. Thu nhËp 1000 420 470 850 1.200
b×nh qu©n ng- ®ång
êi/th¸ng
5. Lao ®éng Ngêi 380 400
(Nguån: Ban cæ phÇn Bé tµi chÝnh)
2. Thêi kú sau thÝ ®iÓm (tõ cuèi n¨m 1996 ®Õn nay)

24
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Thùc hiÖn NghÞ ®Þnh 28/CP (7/5/1996) vÒ chuyÓn c¸c
DNNN sang c«ng ty cæ phÇn ( CTCP), thêi kú sau thÝ ®iÓm
cæ phÇn ho¸ (tõ cuèi n¨m 1996 ®Õn th¸ng 2 n¨m 1999) ®·
cã 134 doanh nghiÖp ®îc chuyÓn sang CTCP, tÝnh chung c¶
thêi kú thÝ ®iÓm hiÖn nay cã tÊt c¶ 146 doanh nghiÖp (theo
b¸o c¸o cña Ban cæ phÇn ho¸, bé tµi chÝnh). Tõ b¶ng danh
s¸ch (phô lôc), chóng ta thÊy tèc ®é cæ phÇn ho¸ diÔn ra
cßn chËm, sè c¸c DNNN chuyÓn sang CTCP “nhá giät” trong
c¸c n¨m 1993 - 1997, cô thÓ n¨m 1993: 2 donah nghiÖp; n¨m
1994: 1 doanh nghiÖp; n¨m 1995: 2 doanh nghiÖp; n¨m
1996: 7 doanh nghiÖp vµ n¨m 1997: 4 doanh nghiÖp. Sang
n¨m 1998 ®· cã sù tiÕn bé: 102 doanh nghiÖp. Nh vËy sè
doanh nghiÖp chuyÓn sang CTCP n¨m 1998 lín h¬n nhiÒu so
víi sè doanh nghiÖp chuyÓn sang CTCP cña c¸c n¨m tríc céng
l¹i. Song kÕ ho¹ch ®Ò ra lµ thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ thµnh
c«ng 150 doanh nghiÖp trong n¨m 1998 th× con sè 102
CTCP cha ®¹t ®îc môc tiªu ®Ò ra.
Bíc sang n¨m 1999, ChÝnh phñ ®Æt ra kÕ ho¹ch sÏ thùc
hiÖn cæ phÇn ho¸ thªm kho¶ng 400 doanh nghiÖp. Theo Ban
®æi míi qu¶n lý doanh nghiÖp trung ¬ng th× tõ ®Çu n¨m
®Õn nay ®· cã thªm 42 doanh nghiÖp nhµ níc chuyÓn sang
c«ng ty cæ phÇn víi tæng sè vèn ®iÒu lÖ gÇn 180 tû ®ång.
Trong sè ®ã cã gÇn 23 doanh nghiÖp s¶n xuÊt c«ng nghiÖp
x©y dùng, 10 doanh nghiÖp dÞch vô th¬ng m¹i, 3 doanh
nghiÖp giao th«ng vËn t¶i vµ 5 doanh nghiÖp n«ng - l©m -
thuû s¶n. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp cã quy m« võa vµ nhá,
chØ cã 3 doanh nghiÖp cã vèn ®iÒu lÖ tõ 10 tû ®ång trë lªn
lµ c«ng ty cæ phÇn bao b× BØm S¬n thuéc Tæng c«ng ty xi
m¨ng (38 tû ®ång), c«ng ty cæ phÇn ®iÖn c¬ thuéc Tæng
c«ng ty ®iÖn lùc ViÖt Nam (25 tû ®ång) vµ c«ng ty cæ phÇn
xuÊt nhËp khÈu T©n §Þnh thuéc thµnh phè Hå ChÝ Minh (10
tû ®ång). C¸c ®Þa ph¬ng vµ ngµnh triÓn khai cæ phÇn ho¸
tÝch cùc nhÊt lµ tØnh B×nh §Þnh (4 doanh nghiÖp), thµnh
phè Hå ChÝ Minh (4 doanh nghiÖp), Tæng c«ng ty cµ phª (3
doanh nghiÖp), Tæng c«ng ty xi m¨ng ViÖt Nam (2 doanh
nghiÖp)... Trong sè 34 doanh nghiÖp hoµn thµnh thñ tôc b¸n
cæ phiÕu ®· cã 12 doanh nghiÖp kh«ng cã cæ phÇn cña
Nhµ níc vµ 27 doanh nghiÖp cã cæ phÇn cña cæ ®«ng ngoµi
doanh nghiÖp. Nh vËy, theo kÕ ho¹ch ®Æt ra cho n¨m 1999
lµ sÏ cæ phÇn ho¸ tõ 400 - 600 doanh nghiÖp th× con sè 42
doanh nghiÖp nhµ níc míi ®îc cæ phÇn ho¸ tõ ®Çu n¨m ®Õn
nay chØ b»ng 1/10 kÕ ho¹ch. Vµ tõ giê ®Õn cuèi n¨m, chóng
ta ph¶i cæ phÇn ho¸ thªm h¬n 300 doanh nghiÖp n÷a.

25
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
KÕt qu¶ bíc ®Çu.
• VÒ phÝa doanh nghiÖp, nh×n chung ho¹t ®éng cña
c«ng ty cæ phÇn sau khi cæ phÇn ho¸ ®Òu cã hiÖu qu¶, c¸c
chØ tiªu t¨ng nhiÒu lÇn so víi khi cßn lµ DNNN biÓu hiÖn trªn
c¶ 3 mÆt lîi Ých cña: lao ®éng - doanh nghiÖp - Nhµ níc.
ViÖc huy ®éng vèn cña c«ng ty cæ phÇn chñ yÕu ®Çu t
chiÒu s©u, ®æi míi c«ng nghÖ nªn n¨ng suÊt, hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh cao h¬n tríc, ®em l¹i lîi nhuËn cao h¬n. C¬
c©ó vèn së h÷u trong c¸c c«ng ty cæ phÇn, tû lÖ vèn së h÷u
Nhµ níc chiÕm tû lÖ cao nhÊt so víi c¸c së h÷u kh¸c. Nhµ níc
n¾m tõ 18% ®Õn 51% (B×nh qu©n 41%) cæ phÇn c«ng ty;
cæ ®«ng lµ ngêi lao ®éng tõ 18% ®Õn 50% c¸ biÖt cã
doanh nghiÖp trªn 70% (b×nh qu©n 30%) cæ phÇn c«ng ty;
sè cæ phÇn cßn l¹i lµ thuéc cæ ®«ng ngoµi x· héi n¾m gi÷
(b×nh qu©n 29%).
• VÒ phÝa Nhµ níc, ngoµi viÖc Nhµ níc t¨ng thu c¸c kho¶n
thu tõ doanh nghiÖp nh thuÕ lîi tøc do doanh nghiÖp ho¹t
®éng hiÖu qu¶, nhµ níc cßn thu ®îc mét lîng vèn tõ c¸c
nguån ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ nh sè thu vÒ
tiÒn b¸n cæ phiÕu. VÝ dô sè thu vÒ cæ phÇn ho¸ tÝnh ®Õn
hÕt n¨m 1997 nh sau:
TiÒn thu vÒ b¸n cæ phiÕu: 30. 207 triÖu ®ång
Lîi tøc cña Nhµ níc t¹i c¸c c«ng ty cæ phÇn: 6.995 triÖu
®ång
L·i tiÒn vay mua chÞu cæ phÇn Nhµ níc: 522 triÖu ®ång.
Tæng céng: 37. 724 triÖu ®ång.
• VÒ phÝa ngêi lao ®éng: ngêi lao ®éng ®· g¾n ®îc kÕt
qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh víi lîi Ých cña
b¶n th©n, cña doanh nghiÖp, ®ång thêi ®îc t¹o ®iÒu kiÖn
lµm chñ doanh nghiÖp. Thu nhËp cña ngêi lao ®éng cao h¬n
khi cßn lµ DNNN tõ 1,5 - 2 lÇn, bªn c¹nh ®ã ngêi lao ®éng
cßn nguån thu tõ lîi tøc cæ phÇn kho¶ng 22% - 24%/n¨m.
ViÖc lµm cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o, h¬n thÕ
ngoµi sè lao ®éng cò, c¸c c«ng ty cæ phÇn cßn thu hót thªm
nhiÒu lao ®éng ngoµi x· héi vµo lµm viÖc. Trong mét sè c«ng
ty cæ phÇn, ngêi lao ®éng ®· ®Ò cö ®¹i diÖn cña m×nh
tham gia qu¶n lý ®iÒu hµnh doanh nghiÖp. Theo kÕt qu¶
kh¶o s¸t cña ch¬ng tr×nh hç trî ph¸t triÓn dù ¸n Mªk«ng
(Mekong Project Development Facility - MPDF) n¨m 1998
trong 13 doanh nghiÖp ®îc kh¶o s¸t ®· thµnh lËp Héi ®ång

26
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
qu¶n trÞ; 3 c«ng ty ngêi ngoµi ®¹i diÖn cho c¸n bé c«ng
nh©n viªn ®¶m nhËn chñ tÞch Héi ®ång vµ gi¸m ®èc ®iÒu
hµnh, 2 c«ng ty kh¸c gi÷ 1 trong 2 träng tr¸ch trªn.

Ch¬ng III

Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸ tr×nh h×nh

thµnh vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp.

I. C¸c yÕu tè khã kh¨n vµ c¶n trë qu¸ tr×nh h×nh thµnh vµ cæ
phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt nam.
Khã kh¨n vµ c¶n trë lín nhÊt trong qu¸ tr×nh t nh©n ho¸
vµ cæ phÇn ho¸ ë nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn vµ §«ng ¢u lµ
khu vùc t nh©n nhá bÐ vµ yÕu ít. §èi víi ViÖt Nam còng nh
vËy, khi hµng chôc n¨m khu vùc nµy ®îc coi lµ ®èi tîng c¶i
t¹o XHCN. Sù nhá bÐ vµ yÕu ít cña khu vùc kinh tÕ t nh©n
ph¶n ¸nh tr×nh ®é chËm ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng trong
®ã h×nh th¸i doanh nghiÖp mét chñ tù m×nh ®øng ra kinh
doanh lµ phæ biÕn, h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn cßn xa l¹ víi
hÇu hÕt mäi ngêi. §iÒu nµy g©y ra sù bì ngì, lóng tóng cho
c¶ ngêi ®Çu t lÉn ngêi sö dông vèn ®Çu t díi h×nh thøc cæ
phiÕu do ®ã lµm cho viÖc tiÕn hµnh ch¬ng tr×nh cæ phÇn
ho¸ ë níc ta ph¶i thùc hiÖn trong mét thêi gian dµi song song
víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn h×nh th¸i c«ng ty cæ phÇn
còng nh x¸c lËp m«i trêng ph¸p lý t¬ng øng.
Cïng víi sù yÕu ít vµ nhá bÐ cña khu vùc kinh tÕ t nh©n
lµ sù thiÕu v¾ng mét thÞ trêng tµi chÝnh thùc sù trong ®ã
cã thÞ trêng chøng kho¸n. Nh trªn ®· tr×nh bµy, thÞ trêng
chøng kho¸n lµ trung t©m ph¶n ¸nh tr¹ng th¸i ho¹t ®éng cña
c¸c c«ng ty cæ phÇn trong mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng: nã võa
lµ ®iÒu kiÖn võa lµ tÊm g¬ng ph¶n chiÕu sù ra ®êi vµ ho¹t
®éng cña c¸c c«ng ty còng nh huy ®éng vèn trªn thÞ trêng
tµi chÝnh.
II. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ
1. VÒ t tëng quan ®iÓm cæ phÇn ho¸
§èi víi c¸c doanh nghiÖp: ngêi l·nh ®¹o (gi¸m ®èc, phã
gi¸m ®èc) hÇu hÕt lµ do chÕ ®é bæ nhiÖm mµ cã, do vËy
khi chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn kh«ng dÔ g× gi÷ ®îc chøc

27
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
vô ®ã tríc §¹i héi cæ ®«ng. Sau khi cæ phÇn th× nh÷ng
quyÒn lùc quan träng nhÊt thuéc vÒ §¹i héi cæ ®«ng vµ Héi
®ång qu¶n trÞ c«ng ty. Gi¸m ®èc doanh nghiÖp Nhµ níc tríc
®©y gi¶ sö cã t¸i cö lµm gi¸m ®èc ®iÒu hµnh th× chØ
®ãng vai trß thùc thi cña hai tæ chøc nãi trªn mµ th«i. Héi
®ång cña gi¸m ®èc cã sù gi¸m s¸t chÆt chÏ cña Ban kiÓm
so¸t (nh ®· nªu ë ch¬ng mét) cña Héi ®ång qu¶n trÞ c«ng ty.
LÏ ®¬ng nhiªn thu nhËp cña gi¸m ®èc sÏ bÞ gi¶m xuèng,
kh«ng cßn hÊp dÉn, quyÒn hµnh l¹i bÞ h¹n chÕ. Ch¾c ch¾n
tríc ngìng cöa cæ phÇn ho¸, c¸c vÞ gi¸m ®èc quèc doanh Ýt
nhiÒu ®Òu cã t©m t m¾c mí, Ýt nhiÖt t×nh ®èi víi ph¬ng
¸n cæ phÇn ho¸. Cßn víi kh¶ n¨ng xÊu h¬n, vÞ trÝ c«ng t¸c
cña gi¸m ®èc cã thÓ bÞ thay ®æi, thËm chÝ cã thÓ bÞ mÊt
viÖc th× hËu qu¶ cßn tåi tÖ h¬n.
ChÝnh v× lÏ ®ã gi¸m ®èc c¸c DNNN thêng cã t©m lý
kh«ng muèn cæ phÇn ho¸, chuyÓn ®æi së h÷u, mÆc dï ®·
nhËn thøc ®îc khã kh¨n trong c¹nh tranh thÞ trêng, vµ biÕt
r»ng doanh nghiÖp cã thÓ nguy c¬ suy sôp trong cuéc c¹nh
tranh thÞ trêng ngµy mét gay g¾t. T©m lý chung cña c¸c vÞ
gi¸m ®èc DNNN lµ “cßn níc cßn t¸t”, t¸t ®îc ngµy nµo hay
ngµy ®ã.
Cßn vÒ phÝa ngêi lao ®éng, hä sau khi cæ phÇn ho¸ cã
thÓ bÞ mÊt viÖc, hoÆc quyÒn lîi kh«ng ®îc ®¶m b¶o, ®Æc
biÖt lµ vÊn ®Ò mua, mua chÞu vµ ®îc cÊp cæ phiÕu. ThÕ lµ
tõ trªn xuèng díi kÕt thµnh nh÷ng m¶ng trong nhËn thøc vµ
hµnh ®éng. §Ó ®¶m b¶o an toµn vµ gi÷ ®îc “ghÕ”, tr¸nh ®-
îc nguy c¬ “®i chÖch híng XHCH”, thîng s¸ch lµ kh«ng s¾n
tay vµo c«ng t¸c nµy.
Lµm thÕ nµo ®Ó gi¶i to¶ nh÷ng víng m¾c vÒ t tëng
quan ®iÓm vµ nhËn thøc trªn ®©y? Tríc hÕt, ph¶i t¹o sù
thèng nhÊt trong nhËn thøc vÒ chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸
DNNN.
Mét lµ, cæ phÇn ho¸ mét bé phËn doanh nghiÖp nhµ níc
kh«ng dÉn ®Õn nguy c¬ chÖch híng XHCN vµ lµm suy yÕu
kinh tÕ nhµ níc, bëi lÏ: Trong c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n, Nhµ
níc vÉn n¾m gi÷ c¸c DNNN thuéc c¸c ngµnh then chèt, träng
yÕu t¹o nÒn t¶ng cho nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ søc m¹nh cña
Nhµ níc XHCN. XÐt trªn ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc
d©n, tµi s¶n Nhµ níc kh«ng bÞ suy gi¶m mµ cßn cã kh¶ n¨ng
t¨ng nhê lîi tøc cæ phÇn cña Nhµ níc vµ sù ®ãng gãp cña c¸c
c«ng ty cæ phÇn lµm ¨n cã hiÖu qu¶ vµo ng©n s¸ch Nhµ níc.

28
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®îc tiÕn hµnh díi sù l·nh ®¹o tËp
trung cña §¶ng vµ sù chØ ®¹o chÆt chÏ cña nhµ níc XHCN.
Hai lµ, cæ phÇn ho¸ kh«ng lµm ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi
vµ vÞ trÝ cña mçi ngêi trong doanh nghiÖp nÕu hä thùc sù cã
kh¶ n¨ng vµ cã ®ãng gãp tÝch cùc vµo ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp. §ã lµ mét trong nh÷ng môc tiªu cæ phÇn ho¸ mµ
chóng ta thùc hiÖn. §Ó cã thÓ ®a nh÷ng nhËn thøc ®óng
®¾n trªn ®©y ®Õn tÊt c¶ c¸c c¬ quan l·nh ®¹o c¸c ngµnh,
c¸c cÊp, ®Õn tõng doanh nghiÖp vµ ®éi ngò c¸n bé c«ng
nh©n viªn lao ®éng lµm viÖc trong doanh nghiÖp, Nhµ níc
cÇn ®Èy m¹nh h¬n n÷a viÖc tuyªn truyÒn réng r·i trªn c¸c
ph¬ng tiÖn th«ng tin ®¹i chóng vÒ chñ tr¬ng, môc tiªu, quan
®iÓm còng nh lîi Ých vÒ sù cÇn thiÕt cña cæ phÇn ho¸ trong
qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tõ c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung
sang c¬ chÕ thÞ trêng.
2. VÒ m«i trêng ph¸p lý cho viÖc cæ phÇn ho¸.
M«i trêng ph¸p lý cña nhµ níc bao gåm hÖ thèng c¸c v¨n
b¶n ph¸p luËt trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn cæ phÇn
ho¸. Tõ khi chñ tr¬ng cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN ®îc ®Ò cËp lÇn
®Çu tiªn trong NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn 2 - Ban chÊp hµnh
Trung ¦¬ng §¶ng kho¸ 7 (th¸ng 11/1991) cho ®Õn nay ®· cã
tæng céng 27 v¨n b¶n ph¸p quy trùc tiÕp liªn quan ®Õn cæ
phÇn ho¸.
VÒ sè lîng, tuy c¸c v¨n b¶n ph¸p lý trùc tiÕp chØ ®¹o qu¸
tr×nh cæ phÇn ho¸ nh vËy lµ kh¸ nhiÒu, nhng cha cã mét v¨n
b¶n ph¸p lý nµo ®ñ tÇm quyÕt s¸ch ®Ó cã thÓ tiÕn hµnh
mét qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ trªn diÖn réng nh luËt, ph¸p
lÖnh. §èi víi c¸c v¨n b¶n gi¸n tiÕp liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸
th× cßn thiÕu m¶ng luËt vÒ chøng kho¸n, kinh doanh chøng
kho¸n vµ thÞ trêng chøng kho¸n.
VÒ chÊt lîng, mét sè néi dung trong c¸c v¨n b¶n híng dÉn
cha râ rµng, thiÕu cô thÓ, nhiÒu vÊn ®Ò cha ®îc kh¼ng
®Þnh døt kho¸t nh: tr¸ch nhiÖm cña c¸c Bé, ngµnh, c¸c ®Þa
ph¬ng trong viÖc chØ ®¹o cæ phÇn ho¸; thÈm quyÒn cña
®¹i diÖn chñ së h÷u víi viÖc cæ phÇn ho¸; cæ phÇn ho¸ lµ tù
nguyÖn hay b¾t buéc; viÖc b¸n cæ phÇn cho ngêi níc ngoµi
cã quy ®Þnh nhng cha cã v¨n b¶n híng dÉn cô thÓ.
§Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò tån t¹i vÒ chÝnh s¸ch ph¸p
luËt trªn ®©y, c¸c c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn cÇn ph¶i
l¾ng nghe ý kiÕn tõ phÝa c¸c doanh nghiÖp ®· hoµn tÊt vµ
®ang hoµn tÊt cæ phÇn ho¸ vµ c¶ nh÷ng doanh nghiÖp cha

29
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
tiÕn hµnh cæ phÇn ho¸ ®Ó cô thÓ ho¸, chi tiÕt ho¸ nh÷ng
®iÓm cßn “chung chung”, ban hµnh thªm nh÷ng quy ®Þnh
cßn thiÕu. §ßi hái sù ®ång bé cña hÖ thèng v¨n b¶n ph¸p
quy ngay trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay lµ ®iÒu kh«ng thùc tÕ,
song ®· ®Õn lóc chóng ta ph¶i cã ngay mét bé luËt cæ phÇn
ho¸ hoÆc luËt c«ng ty cæ phÇn bëi v× cha cã luËt, cha cã
ph¸p lÖnh th× cha cã c¨n cø ph¸p lý ®Ó thùc hiÖn, cha cã
c¨n cø ®Ó ban hµnh c¸c v¨n b¶n ph¸p quy díi luËt, vµ nh vËy
viÖc thùc hiÖn sÏ rÊt khã kh¨n. Bªn c¹nh ®ã, viÖc dù th¶o vµ
sím ban hµnh luËt vÒ chøng kho¸n, kinh doanh chøng kho¸n
vµ thÞ trêng chøng kho¸n còng sÏ gãp phÇn ®Èy nhanh tiÕn
®é cæ phÇn ho¸ vµ viÖc h×nh thµnh thÞ trêng vèn ë níc ta.
3. HÖ thèng c¸c c¬ quan qu¶n lý c«ng t¸c cæ phÇn
ho¸.
VÒ tæng thÓ, bé m¸y qu¶n lý hµnh chÝnh vÒ cæ phÇn
ho¸ tæ chøc chØ ®¹o cha tËp trung, thiÕu tÝnh nhÊt qu¸n
gi÷a Trung ¦¬ng vµ ®Þa ph¬ng, gi÷a c¸c Bé, Ngµnh. VÝ dô
cã nh÷ng doanh nghiÖp ®· lµm xong thñ tôc nhng chÝnh
quyÒn ®Þa ph¬ng vÉn kh«ng cho phÐp ho¹t ®éng, g©y khã
kh¨n kh«ng Ýt cho doanh nghiÖp cæ phÇn, t¹o t©m lý ch¶n
n¶n trong c¸c cæ ®«ng v× trong vßng 2 n¨m ®ã vèn kh«ng
®îc lu©n chuyÓn (nh c«ng ty chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu Long
An, c«ng ty chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc VIFOCO...)
§Ó gi¶i quyÕt, Nhµ níc ph¶i më réng quyÒn h¹n còng nh
tr¸ch nhiÖm cña ban chØ ®¹o Trung ¦¬ng cæ phÇn ho¸.
HoÆc Nhµ níc cã thÓ thµnh lËp mét Tæng côc chñ qu¶n
hoÆc t¬ng ®¬ng nh vËy chuyªn tr¸ch vÒ cæ phÇn ho¸ ®Ó
®iÒu chØnh qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN vµ ho¹t ®éng cña
c«ng ty cæ phÇn. C¬ quan chuyªn tr¸ch nµy sÏ chÞu tr¸ch
nhiÖm theo dâi, chØ ®¹o vµ cã ®ñ thÈm quyÒn ®Ó gi¶i
quyÕt c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn cæ phÇn ho¸ còng nh phèi
hîp ho¹t ®éng cña c¸c Bé, Ngµnh vµ c¸c c¬ quan h÷u quan,
®ång thêi còng ph¶i quy ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ nhiÖm vô
cña c¸c cÊp c¬ quan nµy, tr¸nh sù “chång chÐo, lÊn s©n”
cña nhau, tr¸nh t×nh tr¹ng cÊp trªn “bµn vµo”, cÊp díi “bµn
ra” nh trong thêi gian võa qua dÉn tíi sù ch¸n n¶n cña c¸c
DNNN muèn cæ phÇn ho¸. Mét yªu cÇu quan träng n÷a lµ
ph¶i tËp trung vÒ ®©y c¸c c¸n bé cã n¨ng lùc chuyªn m«n,
cã tr×nh ®é, quy ®Þnh râ r»ng vÒ tr¸ch nhiÖm cña tõng ng-
êi.
T¨ng cêng h¬n n÷a vai trß chñ ®¹o cña Trung ¦¬ng.
ChÝnh phñ ph¶i ®Èy m¹nh viÖc kiÖn toµn tæ chøc bé m¸y

30
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
chØ ®¹o cæ phÇn ho¸ tõ Trung ¦¬ng ®Õn ®Þa ph¬ng theo
híng gän nhÑ, thiÕt thùc, ®ång thêi t¨ng cêng sù kiÓm tra,
gi¸m s¸t cña Nhµ níc trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ®Ó ®¶m
b¶o ®óng chñ tr¬ng, ®êng lèi, chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ
níc.
4. ChÝnh s¸ch ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cæ phÇn ho¸.
CÇn quy ®Þnh mét sè u ®·i thiÕt thùc ®èi víi c¸c doanh
nghiÖp cæ phÇn ho¸. Ch¼ng h¹n cho phÐp t¸ch sè tµi s¶n
kh«ng cßn gi¸ trÞ sö dông vµ cã tµi s¶n kh«ng phï hîp víi yªu
cÇu s¶n xuÊt kinh doanh ra khái gi¸ trÞ doanh nghiÖp nh»m
trî gióp doanh nghiÖp gi¶m bít g¸nh nÆng trong qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng. Nh÷ng tµi s¶n nµy sÏ ®îc chuyÓn giao l¹i cho nhµ
níc ®Ó xö lý phï hîp víi ph¸p luËt hiÖn hµnh. NÕu doanh
nghiÖp cã yªu cÇu ®Çu t chiÒu s©u, më réng s¶n xuÊt theo
ph¬ng ¸n ®îc duyÖt th× cho phÐp doanh nghiÖp sö dông
mét phÇn sè tiÒn b¸n cæ phiÕu ngoµi ph¹m vi cæ phÇn gi÷
l¹i thuéc së h÷u nhµ níc theo h×nh thøc vay tÝn dông cña
ng©n s¸ch.
4.1. Xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi xö kh«ng hîp lý gi÷a doanh
nghiÖp nhµ níc vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh.
C¸c DNNN râ rµng lµ cßn ®îc hëng u ®·i cña nhµ níc
nhiÒu h¬n c«ng ty cæ phÇn nãi riªng vµ doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh nãi chung vÒ XNK, vÒ ®Þa ®iÓm, tÝn dông, vay
vèn ng©n hµng. §Ó cã thÓ thùc sù xo¸ bá sù ph©n biÖt ®èi
xö kh«ng hîp lý gi÷a DNNN vµ doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh, nhµ níc cÇn ph¶i tõng bíc xo¸ bá sù bao cÊp dµnh cho
c¸c DNNN, cÇn cã nh÷ng quy ®Þnh nh»m n©ng cao vai trß
cña khu vùc kinh tÕ t nh©n, khuyÕn khÝch c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ ngoµi quèc doanh ph¸t triÓn b»ng nh÷ng biÖn ph¸p
cô thÓ nh: chÝnh s¸ch thuÕ, quyÒn XNK, vay vèn ng©n hµng,
t¹o ®iÒu kiÖn cho khu vùc nµy liªn doanh víi níc ngoµi, qua
®ã t¹o m«i trêng b×nh ®¼ng gi÷a c¸c khu vùc kinh tÕ, gi÷a
®Çu t trong níc vµ ®Çu t níc ngoµi gãp phÇn ®Èy m¹nh qu¸
tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam.
4.2. Ph¬ng ph¸p x¸c ®Þnh gi¸ trÞ doanh nghiÖp cæ phÇn
ho¸.
Theo th«ng t sè 50 TC/TCDN, gia trÞ doanh nghiÖp cæ
phÇn ho¸ ®îc x¸c ®Þnh b»ng c«ng thøc:
Gi¸ trÞ doanh nghiÖp
Gi¸ trÞ doanh nghiÖp = sau khi kiÓm kª + (-) gi¸ trÞ lîi thÕ +
chi phÝ tiÕn hµnh CPH ®¸nh gi¸ l¹i.

31
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Theo c«ng thøc nãi trªn, mäi tµi s¶n doanh nghiÖp ®Òu
®îc kiÓm kª ®¸nh gi¸ l¹i theo gi¸ hiÖn hµnh. Song theo sè
liÖu ®iÒu tra thèng kª, ë hÇu hÕt c¸c DNNN, tr×nh ®é m¸y
mãc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ l¹c hËu tõ 2 - 3 thÕ hÖ, thËm chÝ cã
doanh nghiÖp l¹c hËu tõ 4 - 5 thÕ hÖ. MÆt kh¸c, th«ng t 50
TC/TCDN quy ®Þnh “Toµn bé tµi s¶n cè ®Þnh sau khi ®·
kiÓm kª vµ ®îc tÝnh trªn gi¸ sæ s¸ch doanh nghiÖp c¨n cø
vµo chÊt lîng cßn l¹i vµ gi¸ hiÖn hµnh cña tõng tµi s¶n, gi¸ trÞ
tµi s¶n v« h×nh ®Ó x¸c ®Þnh l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n thùc cßn”.
VÊn ®Ò ë ®©y lµ x¸c ®Þnh gi¸ hiÖn hµnh. Nh chóng ta ®Òu
biÕt, tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ gi¸ trÞ vËt chÊt cã nhiÒu nhng
tùu chung l¹i cã thÓ sö dông c¸c tiªu chuÈn sau: gi¸ trÞ mua
vµo, gi¸ trÞ thanh lý, gi¸ trÞ ®æi míi, gi¸ trÞ nhîng b¸n. ChÝnh
v× vËy, nhµ níc nªn quy ®Þnh cô thÓ “gi¸ hiÖn hµnh” trong
viÖc ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ tµi s¶n.
4.3. Thñ tôc cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc.
HiÖn nay, thñ tôc hµnh chÝnh ®Ó cæ phÇn ho¸ mét
DNNN cßn kh¸ rêm rµ, tèn kÐm. Mét DNNN trÞ gi¸ 2 tû ®ång
chuyÓn sang c«ng ty cæ phÇn mµ hµng chôc lît ®oµn c¸n bé
®Õn kiÓm tra, kiÓm to¸n, thÈm ®Þnh kiÓm to¸n... råi sau
®ã míi tr×nh Bé, Ngµnh , UBND tØnh thµnh phè, tr×nh Thñ t-
íng ChÝnh phñ phª duyÖt... biÕt bao cöa ¶i mµ doanh nghiÖp
ph¶i chÞu ®ùng. Mçi cöa ¶i kÐo dµi kh«ng biÕt bao nhiªu thêi
gian. §iÒu nµy cã lÏ kh«ng ph¶i do mét c¬ quan hay mét c¸
nh©n nµo mµ do mçi kh©u chËm mét Ýt, do thiÕu tr¸ch
nhiÖm, thiÕu nhiÖt t×nh vµ quan liªu. ViÖc lo¹i bá nh÷ng thñ
tôc rêm rµ, x©y dùng mét quy tr×nh cæ phÇn ho¸ DNNN gän
nhÑ, qu¶n lý chÆt chÏ vµ tr¸nh ®îc nh÷ng chi phÝ do doanh
nghiÖp ph¶i bá ra do lµm ¶nh hëng tíi tói tiÒn cña ng©n s¸ch
lµ v« cïng quan träng. Bªn c¹nh ®ã viÖc phèi hîp cña c¸c c¬
quan chøc n¨ng, thèng nhÊt qu¸ tr×nh chØ ®¹o thùc hiÖn tõ
TW tíi c¸c Bé, ngµnh, ®Þa ph¬ng, c¬ së sÏ gãp phÇn tÝch cùc
®Èy nhanh tiÕn tr×nh cæ phÇn ho¸.

32
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

KÕt luËn

Trong qu¸ tr×nh ®æi míi c¬ chÕ kinh tÕ ë níc ta, yªu cÇu
cña viÖc ph¸t triÓn lo¹i h×nh c«ng ty cæ phÇn lµ rÊt cÇn
thiÕt. §Ó thµnh lËp c«ng ty cæ phÇn cã hai c¸ch tiÕn hµnh
®ã lµ thµnh lËp míi vµ cæ phÇn ho¸ c¸c DNNN. Cæ phÇn ho¸
lµ mét trong nh÷ng gi¶i ph¸p quan träng ®Ó thùc sù kh¾c
phôc t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ cña c¸c DNNN, thu hót vèn,
c¶i tiÕn qu¶n lý nh»m n©ng cao kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ hiÖu
qu¶ cña c¸c doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu
thµnh phÇn. Thùc chÊt cæ phÇn ho¸ nh»m môc tiªu chuyÓn
h×nh thøc së h÷u Nhµ níc sang h×nh thøc së h÷u tËp thÓ,
c¸c cæ ®«ng theo híng ®a d¹ng ho¸ xö lý, võa ®¶m b¶o yªu
cÇu ®ßi hái cña mét nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, võa
®¶m b¶o cho c¸c DNNN cã chñ thùc sù. ViÖc thµnh lËp míi
c«ng ty cæ phÇn lµ mét vÊn ®Ò t¬ng ®èi míi mÎ ë níc ta. Bëi
v× ®©y lµ mét lo¹i h×nh doanh nghiÖp míi ®èi víi níc ta. Nh-
ng nã l¹i cã vai trß rÊt quan träng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña
nÒn kinh tÕ. Víi nh÷ng u ®iÓm nh ®· tr×nh bµy trong ®Ò ¸n
th× viÖc h×nh thµnh c¸c c«ng ty cæ phÇn lµ mét tÊt yÕu
kh¸ch quan do ®ßi hái cña nÒn kinh tÕ. ChÝnh v× thÕ viÖc
t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó më réng vµ ph¸t triÓn lo¹i h×nh
doanh nghiÖp nµy cÇn ph¶i ®îc quan t©m vµ thóc ®Èy. §iÒu
nµy kh«ng chØ lµ ®ßi hái vÒ phÝa Nhµ níc mµ cßn lµ yªu
cÇu ®èi víi chÝnh nh÷ng ngêi lµm kinh doanh lµ ph¶i cã
nh÷ng kiÕn thøc v÷ng ch¾c vÒ c«ng ty cæ phÇn vµ nh÷ng
vÊn ®Ò liªn quan trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp ®Õn c«ng ty cæ
phÇn.
Víi nhøng lý luËn, thc tr¹ng vµ ®Æc biÖt lµ phÇn gi¶i
ph¸p trong ®Ò ¸n tuy cha ®îc s©u s¸t vµ tû mû l¾m v× lý
do thêi gian vµ sù h¹n chÕ vÒ kiÕn thøc. Nhng em rÊt hy
väng r»ng ®Ò ¸n nµy sÏ lµ mét bµi häc thùc tÕ rÊt bæ Ých
cho b¶n th©n trong viÖc cËp nhËt kiÕn thøc vÒ c«ng ty cæ
phÇn vµ vÊn ®Ò cæ phÇn ho¸ DNNN. Nh÷ng gi¶i ph¸p, kiÕn

33
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
nghÞ ®îc nªu ra trong ®Ò ¸n sÏ phÇn nµo th¸o gì nh÷ng víng
m¾c cßn tån t¹i trong qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸. Hy väng r»ng
víi quyÕt t©m cao cña §¶ng vµ Nhµ níc, niÒm tin cña nh©n
d©n cïng víi viÖc thùc hiÖn ®ång bé nh÷ng gi¶i ph¸p vµ
kiÕn nghÞ nªu trªn, ch¬ng tr×nh cæ phÇn ho¸ vµ thµnh lËp
c«ng ty cæ phÇn sÏ gÆt h¸i ®îc nh÷ng thµnh c«ng vµ gãp
phÇn quan träng vµo sù ph¸t triÓn nhanh, m¹nh bÒn v÷ng
cña nÒn kinh tÕ ®em l¹i sù phån vinh cho ®Êt níc.

34
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
môc lôc
Lêi nãi ®Çu
1
Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ c«ng ty cæ phÇn
I. Kh¸i niÖm, sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña c«ng
ty cæ phÇn 2
II. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ n-
íc ta hiÖn nay 6
Ch¬ng II. Vai trß cña c«ng ty cæ phÇn ®èi víi
ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay
I. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh c«ng ty cæ phÇn ë ViÖt
Nam 9
II. Vai trß c«ng ty cæ phÇn trong nÒn kinh tÕ níc ta
hiÖn nay 12
III. Thùc tr¹ng qu¸ tr×nh cæ phÇn ho¸ ë ViÖt Nam
13
Ch¬ng III. Mét sè gi¶i ph¸p nh»m ®Èy nhanh qu¸
tr×nh h×nh thµnh vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp
I. C¸c yÕu tè khã kh¨n vµ c¶n trë qu¸ tr×nh h×nh
thµnh
vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp ë ViÖt Nam
19
II. C¸c gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ
19
kÕt luËn
24

35
§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ
Tµi liÖu tham kh¶o
1. Cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc - C¬ së lý luËn vµ kinh
nghiÖm thùc tiÔn, NguyÔn Ngäc Quang, NXB Khoa häc x· héi.
2. Hái ®¸p vÒ cæ phÇn ho¸ DNNN, Hoµng C«ng Thi, NXB
Thèng kª.
3. Kinh tÕ quèc doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, §µo Xu©n
S©m, Ng« Quang Minh, NXB Khoa häc x· héi.
4. B¸o c¸o tæng qu¸t t×nh h×nh doanh nghiÖp nhµ níc, Bé
Tµi chÝnh th¸ng 12/1997.
5. B¸o c¸o vÒ thùc hiÖn cæ phÇn ho¸ DNNN, Bé Tµi chÝnh
th¸ng 12/1998.

36