Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

Trêng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n

---------------------------∗∗-------------------------------

§Ò ¸n kinh tÕ chÝnh trÞ

§Ò tµi: Quan hÖ ph©n phèi ë níc ta hiÖn nay – Thùc tr¹ng vµ gi¶i
ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë níc ta trong thêi gian
tíi.

Gi¸o viªn híng dÉn: TS. TrÇn ViÖt

TiÕn
Sinhviªn thùc hiÖn: §Æng Hång Minh
Líp: Qu¶n trÞ Nh©n lùc A
Kho¸: 44
N¨m häc: 2003-2004

Hµ Néi 2-2004

1
 Lêi më ®Çu
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph©n phèi thu nhËp gi÷ mét vai
trß hÔt søc quan träng. Nã lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®îc cña
qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt. Ph©n phèi thu nhËp nèi liÒn s¶n xuÊt víi s¶n
xuÊt, s¶n xuÊt víi tiªu dïng, nèi liÒn thÞ trêng hµng ho¸ tiªu dïng vµ
dÞch vô víi thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt lµm cho sù vËn ®éng cña
c¬ chÕ thÞ trêng diÔn ra th«ng suèt.
Mét x· héi muèn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn th× cÇn ®¶m b¶o ®îc
nh÷ng lîi Ých cña c¸ nh©n trong x· héi, trong ®ã ph©n phèi ®¶m
nhËn vai trß ph©n chia lî Ých cho tõng c¸ nh©n. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò
ph©n phèi thu nhËp cã ý nghÜa to lín ®èi víi sù æn ®Þnh, t¨ng tr-
ëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña mçi quèc gia.Thùc tiÔn ë ViÖt Nam ®·
chØ râ, trong qu¸ tr×nh ®i tíi æn ®Þnh vµ t¨ng trëng nÒn kinh tÕ,
tríc hÕt chóng ta ph¶i c¶i c¸ch lu th«ng, ph©n phèi. Nhê th¸o gì
nh÷ng ¸ch t¾c trong lÜnh vùc nµy mµ nÒn kinh tÕ ní ta ®· vµ
®ang dÇn tho¸t khái t×ng tr¹ng khñng ho¶ng, l¹m ph¸t tõng bíc cã
sù t¨ng trëng ph¸t triÓn.Tuy nhiªn khi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ tr-
êng ®Þnh híng XHCN th× hµng lo¹t c¸c vÊn ®Ò thuéc lÜnh vùc
ph©n phèi thu nhËp nh tiÒn l¬ng, lîi nhuËn, lîi tøc ... ®· n¶y sinh,
®ßi hái ph¶i cã nh÷ng c¶i c¸ch thêng xuyªn, liªn tôc ®Ó phï hîp víi
nh÷ng nguyªn lý kinh tÕ kinh tÕ thÞ trêng còng nh nh÷ng ®ßi hái
cÊp thiÕt cña x· héi ®ang ®Æt ra. V× vËy viÖc nghiªn cøu quan hÖ
ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ vËn dông vµo ViÖt Nam
lµ hÕt søc cÊp thiÕt, cÊp b¸ch vµ cã ý nghÜa quan träng c¶ vÒ lý
luËn vµ thùc tiÔn.
H¬n thÕ n÷a, trong chÆng ®êng ®Çu cña thêi kú qu¸ ®é ë níc
ta, do nÒn kinh tÕ cã nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ vËn ®éng trong c¬
chÕ thÞ trêng nªn còng cã nhiÒu lîi Ých kinh tÕ kh¸c nhau vµ tÊt
yÕu còng xuÊt hiÖn m©u thuÉn gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ. ViÖc ph¸t
hiÖn vµ gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ vÒ lîi Ých kinh tÕ ®îc thùc hiÖn qua
ph©n phèi. Do ®ã viÖc nghiªn cøu quan hÖ ph©n phèi ®îc xem lµ
ch×a kho¸ ®Ó th¸o gì cho c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn viÖc ph©n
chia c¸c lîi Ých trong x· héi.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu mang tÝnh cÊp b¸ch ®ã ®ßi hái
mçi c¸ nh©n ph¶i nhËn thøc râ vai trß vµ tÇm quan träng cña ph©n
phèi trong x· héi. Bµi luËn nµy víi môc ®Ých nghiªn cøu quan hÖ
ph©n phèi ë ViÖt Nam trong nh÷ng n¨m võa qua tõ ®ã ®a ra mét
sè kiÕn nghÞ gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ë níc ta ta thêi
gian tíi, ®· thÓ hiÖn râ quan ®iÓm cña c¸ nh©n em trong qu¸

2
tr×nh nghiªn cøu quan hÖ ph©n phèi. Hy väng r»ng nã sÏ gãp phÇn
nhá bÐ vµo qu¸ tr×nh hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë níc ta nh»m
®¹t ®îc môc tiªu ‘’ T¨ng trëng kinh tÕ ph¶i g¾n víi tiÕn bé x· héi vµ
c«ng b»ng x· héi ngay trong tõng bíc ph¸t triÓn,,.(1)
Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n thÇy gi¸o TrÇn ViÖt TiÕn ®· tËn
t×nh chØ b¶o ®Ó em hoµn thµnh ®Ò ¸n nµy. Hy väng r»ng nh÷ng
kiÕn thøc nµy sÏ cã Ých cho cho ®Êt níc trong qu¸ tr×nh c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
------------------------------------------
(1): B¸o c¸o chÝnh trÞ cña BCH.TW gi÷a nhiÖm kú kho¸ VII

Ch¬ng 1
Lý luËn vÒ quan hÖ ph©n phèi vµ c¸c h×nh thøc
ph©n phèi ë níc ta hiÖn nay.
1.1 TÝnh tÊt yÕu vµ b¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi.
1.1.1 TÝnh tÊt yÕu cña viÖc nghiªn cøu quan hÖ ph©n phèi.

Qua qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö ®· chØ ra r»ng: ph¸t
triÓn s¶n xuÊt lµ c¸ch thøc duy nhÊt ®Ó t¹o nªn sù phån thÞnh bÒn
v÷ng cña mçi quèc gia, trong ®ã qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc xem lµ
trung t©m cña mäi ho¹t ®éng. Qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt x· héi theo
nghÜa réng bao gåm bèn kh©u: S¶n xuÊt,ph©n phèi, trao ®æi vµ
tiªu dïng. C¸c kh©u nµy cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong ®ã s¶n
xuÊt ®ãng vai trß quyÕt ®Þnh, c¸c kh©u kh¸c phô thuéc vµo s¶n
xuÊt vµ còng cã t¸c ®éng ngîc trë l¹i víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ®ång
thêi còng cã t¸c ®éng qua l¹i víi nhau. Trong guång m¸y ®ã ph©n
phèi lµ mét kh©u kh«ng thÓ thiÕu ®îc, nã nèi liÒn s¶n xuÊt víi tiªu
dïng, nã phôc vô vµ thóc ®Èy s¶n xuÊt, phôc vô tiªu dïng. H¬n thÕ
n÷a quan hÖ ph©n phèi cßn lµ mét mÆt cña quan hÖ s¶n xuÊt, nã
ph¶n ¸nh mèi quan hÖ lîi Ých cña mçi thµnh viªn vµ lîi Ých cña toµn
x· héi. S¶n xuÊt t¹o ra nh÷ng vËt phÈm thÝch hîp víi nhu cÇu, ph©n
phèi chia c¸c s¶n phÈm (®îc quy ra gi¸ trÞ) ®ã theo nh÷ng quy luËt
x· héi, nèi tiÕp ®ã lµ qu¸ tr×nh trao ®æi, ph©n phèi c¸c s¶n phÈm
®É ®îc ph©n phèi theo nh÷ng nhu cÇu c¸ biÖt. Qu¸ tr×nh ®îc kÕt
thóc khi s¶n phÈm ®îc tiªu dïng vµ lóc ®ã s¶n phÈm tho¸t ra khái
sù vËn ®éng mang tÝnh kÕ thõa, trùc tiÕp trë thµnh ®èi tîng phôc
vô cho nhu cÇu c¸ biÖt vµ tho¶ m·n nhu cÇu ®ã trong qu¸ tr×nh
tiªu dïng.

3
 Nh vËy ph©n phèi ®îc xem lµ yÕu tè xuÊt ph¸t tõ x· héi cßn
trao ®æi lµ yÕu tè xuÊt ph¸t tõ c¸ nh©n. Trong s¶n xuÊt con ngêi
®îc kh¸ch thÓ ho¸, trong tiªu dïng ®ß vËt ®îc chñ thÓ ho¸,trong
ph©n phèi díi h×nh th¸i nh÷ng quy ®Þnh phæ biÕn cã t¸c dông chi
phèi th× x· héi ®¶m nhiÖm vai trß trung gian gi÷a s¶n xuÊt vµ tiªu
dïng.Ph©n phèi x¸c ®Þnh tû lÖ vÒ lîng s¶n phÈm dµnh cho c¸
nh©n. Trao ®æi x¸c ®Þnh nh÷ng s¶n phÈm trong ®ã c¸ nh©n ®ßi
hái phÇn ph©n phèi dµnh cho m×nh. Mac ®· nhËn ®Þnh r»ng: ‘’
Mét nÒn s¶n xuÊt nhÊt ®Þnh quyÕt ®Þnh mét chÕ ®é tiªu dïng
nhÊt ®Þnh, mét chÕ ®é trao ®æi nhÊt ®Þnh còng ¶nh hëng ®Õn
ph©n phèi.,, (1)Trªn thùc tÕ nÕu ta chØ nhËn ®Þnh r»ng c¸c kh©u
®ã chØ lµ c¸c bíc kÕ tiÕp cña nhau th× cha ph¶n ¸nh hÕt ®îc b¶n
chÊt bªn trong mang tÝnh kh¸ch quan cña qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt.
S¶n xuÊt chôi ¶nh hëng bëi c¸c quy luËt cña tù nhiªn vµ ph©n phèi
còng chôi ¶nh hëng bëi c¸c quy luËt ngÉu nhiªn cña x· héi, nªn nã
cã ¶nh hëng Ýt nhiÒu thuËn lîi ®Õn s¶n xuÊt. KÕ tiÕp ®ã lµ qu¸
tr×nh trao ®æi ®îc xem nh sù vËn ®éng x· héi cã tÝnh h×nh thøc,
cßn hµnh vi cuèi cïng lµ tiªu dïng, kh«ng nh÷ng ®îc coi lµ ®iÓm kÕt
thóc mµ
------------------------------------
(1): C.Mac- Angghen VI tËp, tËp IV, NXB Sù ThËt, Hµ Néi 1983 trg
300-301
cßn lµ môc ®Ých cuèi cïng. Nh vËy ph©n phèi ®îc xem lµ c«ng
cô ®¶m b¶o cho c¸c qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ho¹t ®éng mét c¸ch tr«i
ch¶y, lµ ®éng lùc cho c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng
mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
1.1.2 B¶n chÊt cña quan hÖ ph©n phèi.
TÝnh chÊt cña quan hÖ ph©n phèi do quan hÖ së h÷u vÒ t
liÖu s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Khi ta xÐt nã trong mèi quan hÖ gi÷a
ngêi vµ ngêi th× ph©n phèi do quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.
Quan hÖ s¶n xuÊt nh thÕ nµo th× quan hÖ ph©n phèi nh thÕ ®ã
vµ trong x· héi lu«n tån t¹i mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a s¶n xuÊt vµ s¶n
phÈm. B¶n th©n cña h©n phèi lµ s¶n phÈm cña nÒn s¶n xuÊt. C¬
cÊu cña ph©n phèi hoµn toµn do c¬ cÊu cña s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh.
NÕu ta chØ hiÓu r»ng ph©n phèi ®îc biÓu hiÖn lµ ph©n
phèi s¶n phÈm tiªu dïng cho c¸ nh©n vµ c¸c thµnh viªn trong x· héi
th× dêng nh ph©n phèi ®· c¸ch xa víi s¶n xuÊt vµ tùa hå nh lµ ®éc
lËp víi s¶n xuÊt. Nhng tríc khi ph©n phèi lµ ph©n phèi s¶n phÈm

4
th× nã ®· xuÊt hiÖn ngay trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ( ®ã lµ ph©n
phèi c¸c nguån lùc ®Çu vµo, c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt) vµ ®Æc biÖt
nã cßn tham gia trùc tiÕp trong viÖc ph©n phèi c¸c thµnh viªn x·
héi theo nh÷ng lo¹i s¶n xuÊt kh¸c nhau. Nh vËy ph©n phèi s¶n
phÈm chØ lµ kÕt qu¶ cña sù ph©n phèi tríc ®ã, sù ph©n phèi nµy
®· bao hµm trong b¶n th©n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ quyÕt ®Þnh
trong c¬ cÊu s¶n xuÊt. Xem xÐt s¶n xuÊt ®éc lËp víi ph©n phèi ®ã
th× râ rµng lµ m¬ hå bëi thùc chÊt ph©n phèi ®· n»m ngay trong
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cßn ph©n phèi s¶n phÈm ®îc coi lµ bÒ næi vµ
lµ biÓu hiÖn quan träng nhÊt cña ph©n phèi. Vµ ®iÒu quan träng,
chóng ta ph¶i thÊy ®îc nã kh«ng hoµn toµn t¸ch rêi víi s¶n xuÊt.
Khi nãi vÒ c¬ së kinh tÕ cña sù ph©n phèi ë ®©y bao hµm ý
nghÜa nãi ®Õn ph©n phèi vËt phÈm tiªu dïng cho c¸c thµnh viªn
trong x· héi. Nhng v× sù ph©n phèi bao giê còng bao hµm c¶ sù
ph©n phèi cho s¶n xuÊt ®îc xem lµ yÕu tè cña s¶n xuÊt vµ ph©n
phèi cho tiªu dïng ®îc xem lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, cho
nªn kh«ng ph¶i toµn bé s¶n phÈm mµ x· héi t¹o ra ®Òu ®ùc ph©n
phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n.Tríc hÕt x· héi cÇn ph¶i mét phÇn ®Ó:
Bï ®¾p nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt ®· hao phÝ.
Më réng s¶n xuÊt.
LËp quü dù phßng.
C¸c kho¶n ®îc trÝch trªn ®îc xem lµ mét ®iÒu tÊt tÕu vÒ
kinh tÕ, v× nÕu kh«ng kh«i phôc vµ më réng s¶n xuÊt th× kh«ng
thÓ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ngµy cµng cao cña x· héi. PhÇn cßn l¹i
cña tæng san phÈm x· héi th× ®Ó tiªu dïng. Nhng tríc khi tiÕn hµnh
ph©n phèi trùc tiÕp cho tiªu dïng c¸ nh©n, cßn ph¶i trÝch mét phÇn
®Ó:
Chi phÝ vÒ qu¶n lý hµnh chÝnh vµ b¶o vÖ tæ quèc.
Chi cho c¸c ch¬ng tr×nh phóc lîi vµ cøu tÕ x· héi.
Cuèi cïng phÇn vËt phÈm tiªu dïng cßn l¹i míi ®îc trùc tiÕp
ph©n phèi cho tiªu dïng c¸ nh©n cña nh÷ng ngêi lµm viÖc trong
nÒn s¶n xuÊt x· héi phï hîp víi chÊt lîng vµ sè lîng cña lao ®éng
còng nh sè lîng vèn vµ tµi s¶n mµ hä ®ãng gãp cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt.
1.2 Vai trß cña quan hÖ ph©n phèi

Bµn vÒ vai trß cña ph©n phèi trong nÒn s¶n xuÊt x· héi, F.
¡ngghen cho r»ng: ‘’ Sù ph©n phèi chõng nµo mµ cßn bÞ nh÷ng lý

5
do thuÇn tuý kinh tÕ chi phèi, th× nã sÏ ®îc ®iÒu tiÕt bëi lîi Ých cña
s¶n xuÊt, r»ng s¶n xuÊt sÏ ®îc thuËn lîi trªn hÕt trong mäi ph¬ng
thøc ph©n phèi mµ mäi thµnh viªn trong x· héi cã thÓ ph¸t triÓn,
duy tr× vµ thùc hiÖn nh÷ng n¨ng khiÕu cña hä mét c¸ch toµn diÖn
nhÊt.,, (1)
Ta thÊy r»ng mçi mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi ®Òu bao gåm
c¶ mét hÖ thèng phøc t¹p c¸c lîi Ých mµ trong ®ã lîi Ých kinh tÕ
®ãng vai trß quyÕt ®Þnh. C¸c lîi Ých kinh tÕ ®îc quy ®Þnh bëi
quan hÖ s¶n xuÊt cua mçi chÕ ®é x· héi, trong ®ã quan hÖ së h÷u
víi t liÖu s¶n xuÊt cã vai trß chi phèi hÖ thèng lîi Ých kinh tÕ.
B¶n chÊt cña quan hÖ s¶n xuÊt trong mèi ph¬ng thøc s¶n
xuÊt ®îc thÓ hiÖn qua h×nh thøc së h÷u - ®ã kh«ng ph¶i lµ quan
hÖ ®¬n thuÇn nh mäi sù viÖc tån t¹i trong x· héi mµ nã lµ mèi quan
hÖ phøc t¹p gi÷a con ngêi víi con ngêi. Trong lÞch sö kh«ng hÒ cã
mét h×nh th¸i së h÷u nµo mµ kh«ng ph¶n ¸nh nh÷ng quan hÖ
trong s¶n xuÊt. ‘’N¬i nµo kh«ng cã mét h×nh th¸i së h÷u nµo c¶ th×
ë ®ã kh«ng tån t¹i mét nªn s¶n xuÊt nµo c¶, do ®ã còng kh«ng mét
x· héi nµo c¶.,, (2) Së h÷u - ®ã lµ nh÷ng quan hÖ vÒ c¸c ®iÒu kiÖn
kh¸ch quan cña s¶n xuÊt, ph©n phèi, trao ®æi vµ tiªu dïng nh÷ng
cña c¶i vËt chÊt.
Së h÷u víi t c¸ch lµ nh÷ng quan hÖ s¶n xuÊt, nã lµ c¬ së cña
c¸c lîi Ých. HÖ thèng c¸c quan hÖ s¶n xuÊt cña mçi chÕ ®é x· héi sÏ
quy ®Þnh hÖ thèng c¸c lîi Ých vèn cã trong giai ®o¹n ph¸t triÓn cña
nã. Trong hÖ thèng c¸c lîi Ých th× lîi Ých kinh tÕ gi÷ vai trß chñ
®¹o. Lîi Ých kinh tÕ ®îc hiÓu lµ nh÷ng quan hÖ kinh tÕ ph¶n ¸nh
nh÷ng nhu cÇu, nh÷ng ®éng c¬ kh¸ch quan vÒ sù ho¹t ®éng cña
c¸c gia cÊp, nh÷ng nhãm x· héi hoÆc cña tõng ngêi lµm viªc riªng
biÖt do quan hÖ s¶n xuÊt quyÕt ®Þnh. Nãi lîi Ých kinh tÕ lµ h×nh
thøc biÓu hiÖn cña nh÷ng quan hÖ kinh tÕ cña mçi x· héi nhÊt
®Þnh nghÜa lµ lîi Ých kinh tÕ lµ ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, nã
chØ xuÊt hiÖn khi gia nh÷ng ngêi s¶n xuÊt cã nh÷ng mèi quan hÖ
kinh tÕ kh¸c nhau. Lîi Ých kinh tÕ võa mang tÝnh chÊt kh¸ch quan
võa mang tÝnh chñ quan. Nã mang mµu s¾c kh¸ch quan bëi v× nã
lu«n tån t¹i vµ vËn ®éng. Th«ng qua sù vËn ®éng cña c¸c quy luËt
kinh tÕ do nã trùc tiÕp sinh ra mµ quan hÖ s¶n xuÊt ¶nh hëng tíi
qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Cßn nã mang mµu s¾c chñ quan lµ ë chç nã
biÕn c¸c t¸c ®éng kh¸ch quan cña c¸c quy luËt kinh tÕ thµnh c¸c
®éng c¬ hµnh ®äng kinh tÕ cö con ngêi.

6
 Lîi Ých kinh tÕ cã vai trß quan träng lµ ®éng lùc m¹nh mÏ
®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi. Nh÷ng h×nh thøc chñ yÕu cña lîi
Ých kinh tÕ trong hÖ thèng nµy lu«n ®îc ®Æc trng b»ng tÝnh ®¹i
diÖn vµ tÝnh thèng nhÊt gi÷a ba nhãm lîi Ých c¬ b¶n.
----------------------------------------
(1): F.Angghen: ‘’chèng §uy- rinh,, NXB Sù ThËt, Hµ Néi 1960 tr 336
§ã lµ lîi Ých nhµ níc, lîi Ých tËp thÓ lîi Ých vµ lîi Ých cña b¶n th©n
ngêi lao ®éng. Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c h×nh thøc lîi Ých kinh tÕ
kh¸c nhau trong x· héi sÏ dÉn ®Õn sù liªn hÖ chÆt chÏ vµ th©m
nhËp nhau gi÷a chóng. Trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n trùc tiÕp lµ ®éng
lùc m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi sù ph¸t triÓn cña x· héi.
Sù tån t¹i nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn trong thêi kú qu¸
®é ®· nãi lªn sù kh«ng ®ång nhÊt vÒ lîi Ých kinh tÕ x· héi. Tuy
nhiªn ®©y lµ mét xu thÕ tÊt yÕu bëi ®iÓm xuÊt ph¸t ®i lªn lµ thÊp
trong khi ®ã yªu cÇu héi nhËp quèc tÕ lµ c¸ch duy nhÊt ®Ó thùc
hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸. T¬ng øng víi qu¸
tr×nh ®ã, trong nÒn kinh tÕ sÏ cã nhiÒu quy luËt vËn ®éng. C¸c
quy luËt kinh tÕ ph¸t sinh trªn c¬ së nh÷ng quan hÖ kinh tÕa t¬ng
øng vµ còng trùc tiÕp quy ®Þnh sù h×nh thµnh c¸c lîi Ých kinh tÕ
cña tõng giai cÊp tõng tÇng líp d©n c trong x· héi. Tuy nhiªn bªn
c¹nh sù thèng nhÊt gi÷a c¸c lîi Ých kinh tÕ c¬ b¶n, kh«ng lo¹i trõ
nh÷ng m©u thuÉn gi÷a chóng còng nh trong ph¹m vi mçi nhãm lîi
Ých. V× vËy cÇn ph¶i ph¸t hiÖn kÞp thêi c¸c m©u thuÉn gi÷a c¸c lîi
Ých vµ t×m c¸ch gi¶i quyÕt c¸c m©u thuÉn ®ã.
ViÖc gi¶i quyÕt c¸c quan hÖ vÒ lîi Ých kinh tÕ ®îc thùc hiÖn
th«ng qua quan hÖ ph©n phèi. Khi ph¬ng thøc s¶n xuÊt cßn phï hîp
(lîi Ých cña giai cÊp thèng trÞ cßn phï hîp víi lîi Ých cña x· héi) th×
ngêi ta cßn b»ng lßng víi sù ph©n phèi cña x· héi. Nhng khi nã tho¸i
trµo th× kh«ng cßn ®iÒu kiÖn ®Ó tån t¹i ph©n phèi bëi ph©n phèi
khi ®ã ®· kh«ng cßn lµ c«ng cô ®Èm b¶o cho sù c«ng b»ng x· héi,
bÊt c«ng ngµy cµng s©u s¾c ®Én ®Õn ®Êu tranh x· héi vµ cuèi
cïng lµ mét ph¬ng thøc s¶n xuÊt míi ra ®êi. Nh v©y quan hÖ ph©n
phèi mang tÝnh lÞch sö vµ thíc ®o møc ®é tiÕn bé cña mét h×nh
th¸i x· héi. Nã chØ cã thÓ thay ®æi khi quan hÖ s¶n xuÊt ®Î ra
quan hÖ ph©n phèi ®ã mÊt ®i - ®ã lµ th«ng qua c¸ch m¹ng x·
héi.Bëi trong mçi h×nh th¸i kinh tÕ th× quan hÖ ph©n phèi gi¶i
quyÕt nh÷ng m©u thuÉn vÒ lîi Ých kinh tÕ vµ ®Õn khi nµo nã

7
kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®îc n÷a th× tÊt yÕu sÏ bÞ thay thÕ b»ng
h×nh thøc ph©n phèi kh¸c cho phï hîp.
1.3 C¸c h×nh thøc ph©n phèi ë níc ta hiÖn nay.

NÒn kinh tÕ ViÖt Nam tõ sau ®¹i héi VI cña §¶ng ®· chuyÓn
sang c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. Trong mét nÒn
kinh tÕ cßn cha æn ®Þnh vµ xuÊt hiÖn nhiÒu vÊn ®Ò KT-XH ®ßi
hái ph¶i ®îc lý gi¶i s¸ng tá c¶ vÒ lý luËn vµ thùc tÕ. Mét trong
nh÷ng vÊn ®Ò quan träng hiÖn nay lµ x¸c ®Þnh c¸c nguyªn t¾c
ph©n ophois ®Ó lµm sao võa ®¶m b¶o c«ng b»ng x· héi võa t¹o ®-
îc ®éng thóc ®Èy c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ph¸t triÓn v÷ng bíc ®i lªn
CNXH. Tõng bíc thùc hiÖn môc tiªu ‘’Lîi Ých cña mçi ngêi, cña toµn x·
héi g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, trong ®ã lîi Ých c¸ nh©n lµ ®éng lùc
trùc tiÕp.,, (1)
Trong nÒn kinh tÕ ë níc ta hiÖn nay tån t¹i ba nguyªn t¾c
ph©n phèi c¬ b¶n: Ph©n phèi theo lao ®éng, ph©n phèi theo tµi
s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®èng gãp kh¸c ph©n
--------------------------------------
(1): V¨n kiÖn ®¹i héi VII §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, NXB Sù ThËt, Hµ
Néi 1991, tr 8
phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi.Trong
®ã lÊy ph©n phèi kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qña kinh tÕ lµ chñ
yÕu.
1.3.1 Ph©n phèi theo lao ®éng – Mét quy t¾c ph©n phèi cña CNXH.

1.3.1.1 Thùc chÊt cña ph©n phèi theo lao ®éng.

Theo Mac trong nguyªn t¾c cña ph©n phèi theo lao ®éng
‘’
th× Mçi ngêi s¶n xuÊt sÏ nhËn ®îc trë l¹i, mét sè lîng vËt phÈm tiªu
dïng trÞ gi¸ ngang víi sè lîng lao ®éng mµ anh ta ®· cung cÊp cho x·
héi, sau khi ®· khÊu trõ lao ®éng cña anh ta cho c¸c quü x· héi. ,,(1)
Mac coi ®©y lµ nguyªn t¾c ph©n phèi c¬ b¶n trong CNXH. V× nã
lµ thµnh qu¶ cña lao ®éng, t¸c ®éng trùc tiÕp vµo tÝnh tÝch cùc
cña lao ®éng x· héi. §ã lµ nguyªn t¾c ph©n phèi ®¶m b¶o c«ng
b»ng cho nh÷ng ngêi s¶n xuÊt ngang nhau, tham gia vµo quü tiªu
dïng x· héi khi lµm c«ng viÖc ngang nhau.
Trong giai ®o¹n ngµy nay ph©n phèi theo lao ®éng ph¶i ®îc
dùa trªn kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. ViÖc ®¸nh gi¸
th«ng qua hai tiªu chÝ nµy kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®îc ®Çy ®ñ

8
mÆt lîng cña lao ®éng mµ cßn ph¶n ¸nh ®îc mÆt chÊt Èn s©u
trong ph¹m trï lao ®éng ®ãng gãp thùc sù lµ bao nhiªu?. ChÝnh v×
viÖc ph¶n ¸nh ®óng vµ ®Çy ®ñ nªn ph©n phèi theo lao ®éng ®îc
coi lµ h×nh thøc ph©n phèi chñ yÕu ë níc ta hiÖn nay. Nã kh«ng
chØ ®¶m b¶o c«ng b»ng mµ cßn t¹o ®éng lùc cho ngêi lao ®éng
lµm viÖc h¨ng say, kh«ng ngõng n©ng cao kiÕn thøc, tr×nh ®é tay
nghÒ.
1.3.1.2 TÝnh tÊt yÕu cña viÖc ph©n phèi theo lao ®éng.
Trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta hiÖn nay th× ph©n phèi theo
lao ®éng lµ h×nh thøc thøc c¨n b¶n, lµ nguyªn t¾c ph©n phèi chñ
yÕu thÝch hîp nhÊt víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ dùa trªn chÕ ®é së
h÷u c«ng h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt. Trong thµnh phÇn kinh tÕ nµy tÊt
c¶ mäi ngêi dÒu cã quyÒn b×nh ®¼ng ®èi víi t liÖu s¶n xuÊt, th×
chØ cã thÓ thùc hiÖn ph©n phèi gi÷a nh÷ng ngêi lao ®éng víi
nhau th«ng qua viÖc l¸y lao ®éng lµm thíc ®o. §èi víi c¸c thµnh
phÇn kinh tÕ th× viÖc ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét ®iÒu tÊt
yÕu. Bëi nhiÒu nguyªn nh©n:
Nhê dùa trªn chÕ ®é c«ng h÷u mµ chÕ ®é ngêi bãc lét ngêi
bÞ xo¸ bá. QuyÒn lµm chñ vÒ mÆt kinh tÕ ®îc x¸c lËp. Lao ®éng
®ang trë thµnh c¬ së quyÕt ®Þnh ®Þa vÞ x· héi vµ phóc lîi vËt
chÊt cña mçi ngêi.ChÝnh v× vËy mµ ph©n phèi theo lao ®éng vµ
phï hîp víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®ang tån t¹i ë níc ta hiÖn nay.
Lý do thø hai khiÕn ph©n phèi theo lao ®éng lµ cÇn thiÕt
lµ: tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt cßn thÊp, cha cã ®ñ
s¶n phÈm ®Ó ph©n phèi theo nhu cÇu. TiÕp ®ã lµ sù kh¸c biÖt vÒ
tÝnh chÊt vµ tr×nh ®é lao ®éng .... DÉn ®Õn mçi ngêi cã cèng
hiÕn kh¸c nhau ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng do ®ã ph¶i c¨n cø vµo lao
®éng ®· cèng hiÕn cho x· héi ®Ó ph©n phèi.
Thªm mét nguyªn nh©n n÷a cho thÊy sù cÇn thiÕt ph¶i
ph©n phèi theo lao ®éng
---------------------------------------
(1): Mac-Angghen VI tËp, tËp IV, NXB Sù ThËt, Hµ Néi 1983, trg 474-
479
lµ lao ®éng cha trë thµnh nhu cÇu cña cuéc sèng, nã cßn lµ ph¬ng
tiÖn ®Ó kiÕm sèng, cßn lµ ‘’nghÜa vô,, vµ quyÒn lîi cña mçi c«ng
d©n. H¬n n÷a cßn nh÷ng tµn d vÒ t tëng cña x· héi cò nh th¸i ®é
‘’
muèn trót bá g¸nh nÆng cho ngêi kh¸c, lµm Ýt hëng nhiÒu ,, . Do

9
®ã cÇn ph¶i cã h×nh thøc ph©n phèi ®Ó c¸c thµnh viªn trong x·
héi dùa vµo ®ã lµ c¬ së, ®éng lùc trong c¸c ho¹t ®éng cña m×nh.
Nh vËy viÖc ph©n phèi theo lao ®éng lµ mét ®iÒu tÊt yÕu
vµ phï hîp víi hoµn c¶nh cña ®Êt níc ta hiÖn nay, phï hîp víi tr×nh
®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt trong giai ®o¹n ®Çu cña qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸.
1.3.1.3 Nguyªn t¾c thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng.
Nguyªn t¾c thùc hiÖn ph©n phèi theo lao ®éng lµ ph¶i lÊy
kÕt qu¶ lao ®éng lµm thíc ®o ®Ó ph©n phèi s¶n phÈm tiªu dïng c¸
nh©n. LÊy sè lîng lao ®éng vµ chÊt lîng lao ®éng cña mçi ngêi lµm
c¨n cø tr¶ c«ng. Tuy nhiªn nguyªn t¾c nµy ph¶i g¾n liÒn víi yªu cÇu
®¶m b¶o c«ng ¨n viÖc lµm cho nh÷ng ngêi cã n¨ng lùc lao ®éng,
vµ tÊt yÕu kh«ng thÓ n»m ngoµi yªu cÇu ®¶m b¶o nh÷ng nhu cÇu
c¬ b¶n vÒ ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña ngêi lao ®éng.
Trong qu¸ tr×nh ph©n phèi theo lao ®éng cÇn chèng hai sai
lÇm c¬ b¶n khi thùc hiÖn, ®ã lµ chñ nghÜa b×nh qu©n tiÓu t s¶n
trong viÖc tr¶ c«ng lao ®éng, v× nã g¹t bá hoµn toµn nuyªn t¾c lîi
Ých vËt chÊt, k×m h·m ®éng lùc lao ®éng cña ngêi lao ®éng. Thø
hai lµ khuynh híng ®ßi më réng qu¸ møc kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c bËc
l¬ng, thang l¬ng mét c¸ch kh«ng cã c¨n cø kinh tÕ vµ nh÷ng ®ßi
hái cã sù u ®·i ®Æc biÖt ®èi víi mét sè ngêi.
Thùc hiÖn tèt ph©n phèi theo lao ®éng sÏ cã nhiÒu t¸c
dông to lín ®èi víi x· héi vµ b¶n th©n ngêi lao ®éng. Bëi lÏ nã ®¸p
øng ®îc nh÷ng ®ßi hái cÊp b¸ch cña sù c«ng b»ng x· héi ®ang
®Æt ra ë níc ta, nã kÕt hîp chÆt chÏ lîi Ých cña s¶n xuÊt x· héi
víi lîi Ých cña tõng c¸ nh©n lao ®éng. Nã khuyÕn khÝch ngêi
lao ®éng ®i s©u vµo nghÒ nghiÖp chuyªn m«n lµm cho ®éi
ngò lao ®éng lµnh nghÒ ngµy cµng ®«ng ®¶o. §iÒu ®ã cßn thóc
®Èy ngêi lao ®éng ra søc häc tËp v¨n ho¸ kü thuËt, gãp phÇn lµm
cho sù kh¸c biÖt gi÷a lao ®éng trÝ ãc vµ lao ®éng b»ng ch©n tay
bÞ xo¸ bá dÇn. T¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc ph©n bæ vµ sö dông nguån
søc lao ®éng ®îc æn ®Þnh trong c¶ níc ®¶m cho s¶n xuÊt x· héi
c©n b»ng vµ cã kÕ ho¹ch. Thªm vµo ®ã nã gãp phÇn gi¸o dôc vÒ
quan ®iÓm, th¸i ®é vµ kû luËt lao ®éng ®èi víi mçi thµnh viªn x·
héi. Nã lµm cho b¶n th©n ngêi lao ®éng v× lîi Ých vËt chÊt cña
m×nh mµ quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng cña m×nh , tõ ®ã ra
søc mµ ®Èy m¹nh s¶n xuÊt.

10
 Tuy nhiªn ®Ó thùc hiÖn ®îc môc tiªu ‘’lµm theo n¨ng lùc h-
ëng theo nhu cÇu,, th× cßn nhiÒu viÖc ph¶i lµm. Bëi theo Mac ph©n
phèi theo lao ®éng vÉn lµ mét thø ph¸p quyÒn t s¶n, quyÒn b×nh
®¼ng vÉn n»m trong khu«n khæ t s¶n, tøc lµ trong x· héi s¶n xuÊt
hµng ho¸ ®îc thùc hiÖn theo nguyªn t¾c trao ®æi ngang gi¸ vµ
quyÒn cña ngêi lao ®éng tû lÖ víi lao ®éng ngêi Êy cung cÊp th×
®iÒu ®ã vÉn cßn thiÕu xãt. Bëi vëi víi mét c«ng viÖc ngang nhau
mét phÇn tham dù nh vµo quü tiªu dïng x· héi nhng trªn thùc tÕ ng-
êi nµy vÉn ®îc hëng nhiÒu h¬n ngêi kia.
ChÕ ®é ph©n phèi theo lao ®éng vÉn cßn nh÷ng thiÕu xãt
nhng ®ã lµ nh÷ng thiÕu xãt kh«ng thÓ tr¸nh khái trong giai ®o¹n
®Çu cña chñ nghÜa c«ng s¶n. NÕu nh trong x· héi t b¶n ph©n phèi
dùa trªn c¬ së ‘’ngêi cã cña, kÎ cã c«ng,, th× trong x· héi XHCN ®îc
dùa trªn nguyªn t¾c ‘’ ngêi lµm nhiÒu hëng nhiÒu, ngêi lµm Ýt hëng
Ýt, kh«ng lµm kong hëng,, ®ã lµ b×nh ®¼ng. MÆc dï cßn tån t¹i
thiÕu xãt nhng víi t¸c dông cña m×nh th× ph©n phèi theo lao ®éng
vÉn lµ h×nh thøc ph©n phèi phï hîp nhÊt trong ®iÒu kiÖn võa thùc
hiÖn c«ng nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ võa ®¶m b¶o c«ng b»ng cho
c¸c thµnh viªn trong nÒn kinh tÕ ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶.
1.3.2 Ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c

1.3.2.1 TÝnh tÊt yÕu cña viÖc ph©n phèi theo vèn vµ nh÷ng
®ãng gãp kh¸c.
Mét thùc tr¹ng trong thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH ë níc ta ®ã lµ
nhu cÇu vÒ vèn lµ rÊt lín – nã ®îc xem lµ mét yÕu tè kh«ng thÓ
thiÕu nÕu muèn thùc hiÖn thµnh c«ng qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸
hiÖn ®¹i ho¸. Víi c¬ cÊu nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, nªn tÊt yÕu
cã nhiÒu h×nh thøc së h÷u vÒ t liÖu s¶n xuÊt vµ còng sÏ xuÊt hiÖn
nhiÒu h×nh thøc kinh doanh kh¸c nhau.
Víi nhu cÇu vèn lín nh vËy nhng nÒn kinh tÕ l¹i xuÊt ph¸t tõ
mét nÒn s¶n xuÊt nhá cã ®Æc ®iÓm næi bËt ®ã lµ t×nh tr¹ng
thiÕu vèn vµ ph©n t¸n vèn , qu¸ tr×nh s¶n xuÊt , tÝch tô vµ tËp
trung vèn cha cao, mét phÇn t¬ng ®èi lín vèn s¶n xuÊt hiÞen nay
vÉn cßn n»m r¶i r¸c, ph©n t¸n trong tay nh÷ng ngêi lao ®éng t h÷u
nhá, t s¶n nhá díi nhiÒu d¹ng h×nh thøc kh¸c nhau. ®Ó cã thÓ sö
dông ®îc nguån vèn ®ã cho s¶n xuÊt x· héi chóng ta kh«ng thÓ ¸p
®Æt c¸c chÝnh s¸ch nh trng thu, trng mua hay ®ãng gãp cæ phÇn
mét c¸ch b×nh qu©n. V× tÊt c¶ c¸ch biÖn ph¸p ®ã ®Òu lµ suy yÕu
lùc lîng s¶n xuÊt vèn cã cña x· héi. BiÖn ph¸p ®îc xem lµ hiÖu qu¶

11
nhÊt ®ã lµ ph¶i cã chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch cho ngêi së h÷u tµi
s¶n ®Çu t vµo viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tõ ®ã kh«ng chØ t¹o lîi
nhuËn cho chÝnh b¶n th©n hä mµ cßn ph¸t triÓn ®îc nÒn s¶n xuÊt,
gi¶i quyÕt ®îc nhu cÇu viÖc lµm ®ang trë nªn ngµy cµng cÊp thiÕt.
1.3.2.2 Qu¸ tr×nh thùc hiÖn ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn
vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c.
Tõ sau nghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø VI Ban chÊp hµnh trung
¬ng (kho¸ VI) ë níc ta ®· xuÊt hiÖn c¸c biÖn ph¸p huy ®äng vèn nh
mét sè ®¬n vÞ kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ ®· huy ®éng vèn
cña d©n c díi c¸c h×nh thøc vay vèn, hïn vèn vµ gãp vèn cæ phÇn
kh«ng h¹n chÕ víi møc l·i hîp lý.... C¸ch lµm nh vËy ®· cã t¸c dông
®a ®îc vèn nhµn rçi vµo vßng chu chuyÓn. Qua ®ã kinh tÕ quèc
doanh vµ kinh tÕ tËp thÓ n¾m quyÒn sö dông mét nguån vèn to lín
h¬n nhiÒu nguån vèn tù cã. Nh vËy, mÆc dï së h÷u vèn lµ t nh©n,
nhng viÖc sö dông vèn ®· mang tÝnh x· héi.
Tríc nhu cÇu vèn nh hiÖn nay cÇn t¹o ®ñ ®iÒu kiÖn ph¸p lý
®Ó c¸c thµnh phÇn kinh tÕ , t nh©n c¸ thÓ vµ tÊt c¶ c¸c thµnh viªn
trong x· héi yªn t©m m¹nh d¹n ®Çu t vèn vµo s¶n xuÊt kinh doanh
®Ó nguån vèn kh«ng chØ t¹o ra c¬ héi sinh lîi cho c¸c thµnh viªn
tham gia ®Çu t mµ cßn t¹o ra nh÷ng lîi Ých kinh tÕ x· héi to lín.
§¹i héi VI cña §¶ng nhÊn m¹nh: CÇn söa ®æi bæ sung vµ
c«ng bè réng r·i c¸c chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n ®èi víi c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ. Nh÷ng quy ®Þnh cã tÝnh chÊt nguyªn t¾c ph¶i trë thµnh
ph¸p luËt ®Ó mäi thµnh viªn x· héi yªn t©m ®Çu t vèn vaß s¶n
xuÊt kinh doanh. Víi quan ®iÓm ®æi míi ®ã, cÇn ph¶i xem xÐt
ph©n phèi kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh theo vèn vµ tµi s¶n cña mçi
c¸ nh©n ®ãng gãp vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt x· héi díi h×nh thøc ‘’lîi
tøc ,, vµ ‘’lîi nhuËn,,, lµ mét h×nh thøc ph©n phèi hîp ph¸p vµ ph¶i ®-
îc b¶o hé cña ph¸p luËt ®èi víi nh÷ng thu nhËp hîp ph¸p ®ã .
1.3.3 Ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi.
1.3.3.1 TÝnh tÊt yÕu cña viÖc ph©n phèi ngoµi thï lao lao
®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi.
NÕu nh ph©n phèi theo lao ®éng vµ ph©n phèi theo vèn
hay tµi s¶n vµ nh÷ng ®ãng gãp kh¸c ®îc xem lµ tÊt yÕu, lµ biÖn
ph¸p thóc ®Èy nÒn s¶n xuÊt x· héi ph¸t triÓn vµ t¹o lËp ®îc sù c«ng
b»ng gi÷a mäi thµnh viªn trong x· héi. Tuy nhiªn víi b¶n chÊt nh©n
®¹o tõ ngµn ®êi: ‘’ th¬ng ngêi nh thÓ th¬ng th©n ,, th× viÖc chØ
thùc hiÖn c¸c h×nh thøc ph©n phèi trªn th× cha ph¶n ¸nh ®îc hÕt

12
nh÷ng g× u viÖt cña chñ nghÜa x· héi ®em l¹i. Song trong hoµn
c¶nh ®Êt níc cßn nhiÒu khã kh¨n, s¶n phÈm s¶n xuÊt ra cha thÓ
®¸p øng hÕt mäi nhu cÇu th× viÖc ph©n phèi cho nh÷ng ngêi v× lÏ
nµy hay lÏ kh¸c kh«ng thÓ tham gia vµo lao ®éng ®îc tr¶ c«ng cña
x· héi lµ mét ®iÒu tÊt yÕu.
Víi b¶n chÊt cña chÕ ®é XHCN vµ môc tiªu ®¶m b¶o cho
c¸c thµnh viªn trong x· héi cã ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn, cïng víi ®ã lµ xu
híng toµn cÇu v× mét thÕ giíi tèt ®Ñp h¬n th× viÖc ph©n phèi
ngoµi thï lao lao ®éng ®ang ngµy cµng ®îc chó träng quan t©m
h¬n, kh«ng chØ v× ®Ó æn ®Þnh chÝnh trÞ mµ con v× ®¹o lý tèt
®Ñp tõ ngµn ®êi xa.
1.3.3.2 Yªu cÇu vµ t¸c dông cña viÖc ph©n phèi ngoµi thï lao
lao ®éng th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi.
Muèn thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ tríc tiªn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng
nhu cÇu thiÕt yÕu vÒ vËt chÊt cho c¸c thµnh viªn trong x· héi. MÆt
kh¸c, ngay møc sèng cña c¸n bé c«ng nh©n viªn chøc nhµ níc vµ
nh÷ng ngêi lµm viÖc trong tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ còng
kh«ng chØ dùa vµo tiÒn c«ng c¸ nh©n mµ cßn dùa vµo mét phÇn
c¸c quü phóc lîi c«ng céng cña nhµ níc, cña c¸c doanh nghiÖp vµ c¸c
tæ chøc kinh tÕ x· héi kh¸c.
ViÖc ph©n phèi ngoµi thï lao ®éng sÏ ngµy cµng ®îc chó
träng h¬n khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn
kinh tÕ níc ta hiÖn nay th× viÖc ph©n phèi nµy cha ph¶i lµ ph©n
phèi theo nhu cÇu nh trong giai ®o¹n cao cña chñ nghÜa céng s¶n
mµ C.Mac ®· dù ®o¸n. §©y lµ mét h×nh thøc ph©n phèi qu¸ ®é,
nã phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña x· héi. H×nh thøc ph©n phèi
nµy lµ sù bæ sung cÇn thiÕt vµ quan träng ®èi víi nguyªn t¾c
ph©n phèi theo lao ®éng. Nã thÝch hîp nhÊt víi viÖc tho¶ m·n
nh÷ng nhu cÇu c«ng céng cña x· héi. Nã cã lîi tríc hÕt cho nh÷ng
gia ®×nh cã thï lao lao ®éng t¬ng ®èi thÊp. Nã ch½ng nh÷ng b¶o
®¶m cho c¸c thµnh viªn x· héi cã møc sèng b×nh thêng tèi thiÓu
mµ cßn cã t¸c dông kÝch thÝch lao ®éng s¶n xuÊt, kÝch thÝch sù
ph¸t triÓn toµn diÖn cña mäi thµnh viªn x· héi.
B»ng nh÷ng t¸c dông to lín cña h×nh thøc ph©n phèi nµy
nã kh¼ng ®iÞnh viÖc x©y dùng c¸c quü phóc lîi x· héi lµ viÖc lµm
cÇn thiÕt vµ ngµy cµng cã ý nghÜa to lín. §¶ng ta rÊt coi träng viÖc
më réng dÇn c¸c sù nghiÖp phóc lîi x· héi víi hai môc tiªu lín, ®ã lµ:
Coi môc tiªu vµ ®éng lùc chÝnh cho sù ph¸t triÓn x· héi lµ v× con

13
ngêi, do con ngêi, ®Æt con ngêi vµo vÞ trÝ trung t©m cña c¸c
chÝnh s¸ch vµ ch¬ng tr×nh ph¸t triÓn x· héi. Kh¬i dËy mäi tiÒm
n¨ng cña mçi c¸ nh©n, mçi tËp thÓ vµ c¶ céng ®ång coi träng lîi
Ých c¸ nh©n ngêi lao ®éng, xem ®ã lµ ®éng lùc trùc tiÕp ®Ó ph¸t
triÓn kinh tÕ x· héi. Thªm vµo ®ã nã ®¶m b¶o sù thèng nhÊt gi÷a
chÝnh s¸ch kinh tÕ vµ chÝnh s¸ch x· héi. Bëi ph¸t triÓn kinh tÕ lµ
®iÒu kiÖn thùc hiÖn chÝnh s¸ch x· héi, nhng chÝnh s¸ch x· héi l¹i lµ
sù cô thÓ ho¸ môc ®Ých cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ, do ®ã cÇn ph¶i
kÕt hîp tèt mäi h×nh thøc nh»m ®¶m b¶o viÖc ph©n phèi cã hiÖu
qu¶ b»ng c¸ch huy ®éng mäi kh¶ n¨ng cña nhµ níc vµ nh©n d©n,
trung ¬ng vµ tõng ®Þa ph¬ng cïng lµm.
Nh vËy viÖc thùc hiÖn c¶ ba h×nh thøc ph©n phèi c¬ b¶n
lµ cÇn thiÕt vµ tÊt yÕu ®Ó thùc hiÖn môc tiªu c«ng nghiÖp hãa –
hiÖn ®¹i ho¸. NÕu nh ph©n phèi theo lao ®éng ®îc xem lµ gi÷ vai
trß chñ ®¹o, th× ph©n phèi ngoµi thï lao lao ®éng th«ng qua c¸c
quü phóc lîi x· héi ngµy cµng trë nªn quan träng trong qu¸ tr×nh
ph¸t triÓn x· héi vµ ph©n phèi theo tµi s¶n hay vèn vµ nh÷ng ®ãng
gãp kh¸c còng cµng trë nªn quan träng h¬n trong thêi kú ®æi míi
vµ héi nhËp quèc tÕ.

Ch¬ng 2
Thùc tr¹ng vÒ quan hÖ ph©n phèi ë níc ta hiÖn nay
vµ mét sè biÖn ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n
phèi ë níc ta trong thêi gian tíi.
2.1 Thùc tr¹ng cña quan hÖ ph©n phèi ë níc ta trong thêi gian qua.
2.1.1 Quan hÖ ph©n phèi trong thêi kú ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý nÒn kinh tÕ
cïng nh÷ng ®Þnh híng tiÕn bé.

Mçi h×nh th¸i kinh tÕ x· héi sÏ quyÕt ®Þnh c¸c h×nh thøc së
h÷u kh¸c nhau ®ång thêi còng quy ®Þnh nh÷ng h×nh thøc ph©n
phèi nhÊt ®Þnh. Th«ng qua ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
®Þnh híng XHCN, ë níc ta ®· h×nh thµnh c¸c h×nh thøc thu nhËp
kh¸c nhau cña c¸c tÇng líp d©n c. §ång thêi nã còng ph¶n ¸nh thµnh
qu¶ cña tõng c¸ nh©n còng nh cña toµn x· héi ®· ®¹t ®îc vµ c¸c
h×nh thøc thu nhËp thêng ®i liÒn víi c¸c h×nh thøc ph©n phèi. Víi
mét nÒn kinh tÕ ®ang vËn hµnh theo mét quü ®¹o ®· ®Þnh, theo
xu híng më réng héi nhËp ®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸ nh÷ng mèi
quan hÖ, th× vÊn ®Ò ph©n phèi thu nhËp nh thÕ nµo ®Ó nã võa lµ

14
®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, vµ ®¶m b¶o tÝnh c«ng b»ng
x· héi. ChÝnhv× vËy, nã ®ang ®ßi hái ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch
hîp lý vµ ®ang lµ mét th¸ch thøc to lín ®èi víi ®¶ng vµ nhµ níc ta.
Tríc tiªn ta cÇn xem xÐt vai trß cña nã duíi c¸c ph¬ng diÖn
kh¸c nhau bëi ph©n phèi thu nhËp cã ¶nh hëng to lín ®èi víi s¶n
xuÊt. Mac ®· tõng nãi tíi vai trß cña ph©n phèi ®ãi víi s¶n xuÊt,
trªn ph¬ng diÖn ph©n phèi trùc tiÕp c¸c yÕu tè cho qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt, nã nèi liÒn s¶n xuÊt víi s¶n xuÊt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ nã
®¶m b¶o c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho doanh nghiÖp, ®¶m b¶o c¸c
nguån lùc cho s¶n xuÊt kinh doanh ®Ó cung cÊp hµng ho¸ trªn thÞ
trêng s¶n phÈm. Sù ph©n phèi c¸c nguån lùc diÔn ra th«ng suèt sÏ
®¶m b¶o qu¨ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch liªn tôc.
MÆt kh¸c, ph©n phèi thu nhËp quyÕt ®Þnh tiªu dïng cña
c¸c chñ thÓ yÕu tè s¶n xuÊt. Th«ng qua ph©n phèi thu nhËp c¸c
chñ thÓ yÕu tè s¶n xuÊt cã ®îc thu nhËp ®Ó mua hµng tiªu dïng vµ
dÞch vô trªn thÞ trõng hµng tiªu dïng hµng ho¸ vµ dich vô. VÒ c¬
b¶n quy m« cña ph©n phèi quyÕt ®Þnh quy m« cña tiªu dïng. C¸c
chñ thÓ nhËn ®îc thu nhËp nhiÒu th× møc t¨ng tiªu dïng sÏ cµng
cao h¬n vÒ tuyÖt ®èi.
KÓ tõ sau ®¹i héi §¶ng VI n¨m 1986 chóng ta ®· tõng bíc x¸o
bá c¬ chÕ b×nh qu©n bao cÊp, thùc hiÖn chÕ ®é ph©n phèi theo
nguyªn t¾c thùc hiÖn nhiÒu h×nh thøc ph©n phèi, lÊy ph©n phèi
theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu, ®ång thêi
ph©n phèi dùa trªn møc ®ãng gãp c¸c nguån lùc kh¸c vµo kÕt qu¶
s¶n xuÊt kinh doanh vµ ph©n phèi th«ng qua c¸c quü phóc lîi x· héi
®i ®èi víi chÝnh s¸ch ®iÒu tiÕt hîp lý nh»m b¶o hé quyÒn lîi ngêi
lao ®éng. Nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng ®· ph¸t huy t¸c
dông trong khu vùc kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ. Trong c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc vµ c¸c tæ chøc kinh tÕ thuéc së h÷u cña nhµ níc
ph©n phèi theo lao ®éng ®éng biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn l¬ng
cßn c¸c doanh nghiÖp thuéc së h÷u tËp thÓ th× díi h×nh thøc tiÒn
c«ng lao ®éng. Bªn c¹nh ®ã cßn tån t¹i c¸c h×nh thøc thu nhËp
kh¸c nh lîi tøc, lîi tøc cæ phÇn vµ thu nhËp tõ c¸c quü tiªu dïng c«ng
céng.
Trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi c¬ chÕ qu¶n lý tõ tËp trung
bao cÊp sang kinh tÕ thÞ trêng chóng ta thõa nhËn søc lao ®éng lµ
hµng ho¸, nã cã thÓ ®îc ®em b¸n trªn thÞ trêng c¸c yÕu tè s¶n
xuÊt. Vµ mét khi søc lao ®éng trë thµnh hµng ho¸ th× ngêi cã søc
lao ®éng hoµn toµn cã quyÒn tù do b¸n søc lao ®éng cña m×nh

15
theo nh÷ng hîp ®ång lao ®éng nhÊt ®Þnh vµ khi ®ã c¸c chñ
doanh nghiÖp sö dông lao ®éng ph¶i tr¶ c«ng cho hä theo ®óng
nh÷ng hîp ®ång ®· ký, nhµ níc chØ ®îc phÐp b¶o vÖ khi cã sù vi
ph¹m luËt ®èi víi ngêi lao ®éng. Sau qu¸ tr×nh lµm cho c¸c chñ
doanh nghiÖp hoÆc c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh, ngêi lao ®éng
thu ®îc thu nhËp g¾n víi kÕt qu¶ lao ®éng cña hä. VÒ nguyªn t¾c
kho¶n thu nhËp ®ã ph¶i t¬ng xøng víi sè lîng lao ®éng vµ chÊt lîng
lao ®éng mµ mçi ngêi ®ãng gãp. Sè thu nhËp theo lao ®éng ®ã
chÝnh lµ tiÒn l¬ng hay tiÒn l¬ng chÝnh lµ h×nh thøc thu nhËp theo
lao ®éng.
Cïng víi c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN th× tiÒn l¬ng lµ
mét ph¹m trï kinh tÕ, lµ biÓu hiÖn cña bé phËn c¬ b¶n cÇn thiÕt ®-
îc t¹o ra trong doanh nghiÖp, c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc doanh ®Ó
®i vµo tiªu dïng c¸ nh©n cña ngêi lao ®éng, t¬ng øng v¬ói sè lîng
lao ®éng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh
s¶n xuÊt kinh doanh.
Trong c¬ cÊu tiÒn l¬ng bao gåm hai phÇn: tiÒn l¬ng c¬ b¶n
vµ tiÒn l¬ng bæ sung (tiÒn thëng) trong ®ã tiÒn l¬ng c¬ b¶n phô
thuéc vµo thang l¬ng, bËc l¬ng cña tõng ®èi tîng, phÇn tiÒn thëng
phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ. ViÖc x¸c ®Þnh hîp lý
vµ chÝnh x¸c c¸c bËc l¬ng, ng¹ch l¬ng theo tõng ngµnh vµ kheo
tõng khu vùc cã tÝnh ®Õn tr×nh ®é chuyªn m«n vµ ®iÒu kiÖn lao
®éng cã ý nghÜa cùc kú quan träng. §iieï ®ã thóc ®Èy ngêi lao
®éng quan t©m h¬n n÷a tíi viÖc hoµn thµnh c«ng viÖc ®îc giao,
vµ kh«ng ngõng häc hái n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ v× chÝnh lîi
Ých cña b¶n th©n, ®ång thêi gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é lùc lîng
cña toµn x· héi.
Trong qu¸ tr×nh sö dông tiÒn l¬ng ®îc ph©n biÖt thµnh
tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ. NÕu tiÒn l¬ng danh
nghÜa lµ tiÒn l¬ng mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc díi h×nh thøc tiÒn
tÖ cßn tiÒn l¬ng thùc tÕ ®îc biÓu hiÖ b»ng sè liÖu t liÖu sinh ho¹t
vµ ngêi lao ®éng ®îc sö dông. Møc tiÒn l¬ng thùc tÕ chØ râ sè lîng
vËt phÈm tiªu dïng vµ dÞch vô mµ ngêi lao ®éng cã thÓ mua ®îc
b»ng tiÒn l¬ng danh nghÜa cña m×nh. Sù biÕn ®éng cña tiÒn l¬ng
thùc tÕ chÞu ¶nh hëng cña nhiÒu nh©n tè nh: viÖc t¨ng gi¸ c¶ cña
hµng ho¸, t¨ng thuÕ, t¨ng chi phÝ vËn chuyÓn ... nh÷ng nh©n tè
nµy sÏ h¹ thÊp gi¸ trÞ cña tiÒn l¬ng thùc tÕ. ChÝnh v× vËy mµ trong
thêi gian võa qua nhµ níc ta ®· chó träng tíi viÖc t¨ng c¸c møc l¬ng
tèi thiÓu, t¨ng trî cÊp hu trÝ t¨ng c¸c kho¶n phô cÊp vµ c¸c kho¶n

16
thu nhËp b»ng tiÒn kh¸c cho ngêi lao ®éng ®Ó gi¸ trÞ cña tiÒn l-
¬ng thùc tÕ kh«ng bÞ gi¶m dÇn theo thêi gian. ViÖc t¨ng tiÒn l¬ng
®îc thÓ hiÖn trªn c¬ së kh«ng ngõng ph¸t triÓn s¶n xuÊt, ®¶m b¶o
c«ng ¨n viÖc lµm ®Çy ®ñ.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh híng XHCN th× vai trß cña
nhµ níc lµ v« cïng quan träng, cô thÓ nhµ níc trùc tiÕp ®Þnh møc
kao ®éng, trùc tiÕp ®Þnh møc tiÒm l¬ng, duyÖt quü tiÒn l¬ng,
quy ®Þnh thang l¬ng, b¶ng l¬ng, bËc l¬ng cô thÓ cho c¸c doanh
nghiÖp nhµ níc (chiÕm ®a sè trong nÒn kinh tÕ quèc d©n) ph¶i
thùc hiÖn. Tuy nhiªn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n tiÒn l¬ng lµ
chØ sè ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña s¶n xuÊt kinh doanh, cïng nhiÒu chØ
tiªu kh¸c, nhµ níc chi khèng chÕ tiÒn l¬ng tèi thiÓu kh«ng khèng
chÕ tiÒn l¬ng tèi ®a. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®îc coi lµ mét bé phËn
quan träng trong hÖ thèng c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi, t¸c ®éng
trùc tiÕp ®Õn ®êi sèng cña nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, ®Õn
®êi sèng cña nh÷ng ngêi d©n trong x· héi. §ång thêi chÝnh s¸ch
tiÒn l¬ng cßn ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn s¶n xuÊt, ®Õn mèi quan hÖ
gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, ®Õn quan hÖ gi÷a c¸c tÇng líp lao
®éng, gi÷a c¸c ngµnh nghÒ, c¸c khu vùc, ®Õn ®éng lùc t¨ng trëng
vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, ®Õn n¨ng suÊt vµ hiÖu qu¶ c«ng t¸c, ®Õn
vÊn ®Ò æn ®Þnh chÕ ®é chÝnh trÞ x· héi. ChÝnh v× lÏ ®ã nhµ níc
ta lu«n lu«n quan t©m ®Õn c¶i c¸ch vµ hoµn thiÖn chÕ ®é tiÒn l-
¬ng ®Ó lµm sao võa ®¶m b¶o c«ng b»ng võa lµ ®éng lùc ®Ó c¸c
thµnh viªn trong x· héi kh«ng ngõng n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng.
Trong nÒn kinh tÕ trÞ trêng, c¸c nhµ s¶n xuÊt kinh doanh
ngoµi phÇn thu nhËp tiÒn l¬ng, cßn kho¶n thu nhËp kh¸c ®ã lµ lîi
nhuËn vµ phÇn nµy ngµy cµng t¨ng lªn vµ chiÕm u thÕ trong tæng
thu nhËp. ChuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng , viÖc nhµ níc cho phÐp
c¸c doanh nghiÖp theo cÊu thµnh gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn ®ã lµ l·i
b×nh qu©n. Vµ trong nÒn kinh tÕ tÞ trêng c¸i mµ c¸c nhµ s¶n xuÊt
quan t©m tríc hÕt lµ lîi nhuËn mµ th«ng qua ®ã hiÖu qu¶ cña s¶n
xuÊt kinh doanh ®îc ph¶n ¸nh. Lîi nhuËn lµ chªnh lÖch gi÷a doanh
thu b¸n hµng víi tæng chi phÝ. Tuy nhiªn ®Ó cã ®îc lîi nhuËn cÇn
ph¶i cã vèn ®Ó mua c¸c nguån lùc ®Çu vµo nh vËy lîi nhuËn lµ sù
tr¶ c«ng cho nh÷ng ai d¸m m¹o hiÓm vay vèn ®Çu t vµo s¶n xuÊt
kinh doanh vµ nh÷ng ai sö dông cã hiÖu c¸c nguån lùc ®Çu vµo cã
hiÖu qu¶ (gi¶m ®îc chi phÝ ®Ó thu ®îc lîi nhuËn cao nhÊt). ChÝnh
lîi nhuËn ®· ®a c¸c doanh nghiÖp ®Õn khu vùc s¶n xuÊt c¸c hµng
ho¸ mµ ngêi tiªu dïng cÇn nhiÒu h¬n vµ lîi nhuËn còng khiÕn c¸c
doanh nghiÖp ¸p dông khoa häc kü thuËt mét c¸ch réng r·i vµ hiÖu

17
qu¶ nhÊt. Th«ng qua qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tiªu thô hµng ho¸ c¸c
doanh nghiÖp thu ®îc lîi nhuËn vµ nguån thu nhËp ®ã ®îc trÝch
mét phÇn ®Ó tr¶ cho quyÒn sö dông t b¶n. Vµ nh vËy lîi nhuËn lµ
nguån gèc cña hai lo¹i thu nhËp hîp ph¸p ë níc ta hiÖn nay ®ã
chÝnh lµ lîi tøc cæ phÇn vµ lîi tøc.
Nh÷ng ngêi së h÷u vèn hay tµi s¶n khi b¸n quyÒn sö dông
cho c¸c doanh nghiÖp hay c¸c tæ chøc kinh tÕ sÏ ®îc tr¶ lîi tøc v×
vËy lîi tøc còng lµ mét h×nh thøc thu thu nhËp cña ®©n c. XÐt vÒ
néi dung kinh tÕ th× lîi tøc lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc chuyÓn
ho¸ cña gi¸ trÞ thÆng d vµ nguån gèc cña lîi tøc lµ lîi nhuËn thu ®îc
tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. PhÇn cßn l¹i
®îc c¸c doanh nghiÖp hoÆc tæ chøc kinh tÕ gi÷ l¹i díi h×nh thøc
thu nhËp doanh nghiÖp. Gi¸ c¶ cña møc tiÒn vay thÓ hiÖn ë møc lîi
tøc – lµ tû kÖ phÇn tr¨m gi÷a sè lîi tøc vµ sè tiÒn cho vay. Møc thùc
tÕ cña tû suÊt lîi tøc do quan hÖ gi÷a cung vµ cÇu vÒ lîng tiÒn tÖ
cho vay ë tõng giai ®o¹n kh¸c nhau.
Theo nhËn ®Þnh cña c¸c nhµ kinh tÕ häc ®Ó huy ®éng ®îc
vèn ®µu t níc ngoµi th× vèn trong níc huy ®éng ph¶i cao gÊp 1,5
lÇn vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cÇn huy ®éng (FDI). Trªn thùc tÕ
d©n c lu«n cã mét khèi lîng tiÒn tÖ nhµn rçi díi nhiÒu h×nh thøc:
tiÒn mÆt, kim khÝ quý, ngo¹i tÖ ... Víi mét khèi lîng lín nh vËy cÇn
ph¶i cã chÝnh s¸ch thu hót vèn ®Çu t ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt ®ang
ngµy cµng ®îc chó träng. Khi ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp hä sÏ thu
®îc lîi tøc, nh vËy lîi tøc ®· trë thµnh mét h×nh thøc thu nhËp hîp
ph¸p kh«ng chØ phï hîp trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta mµ cßn t¹o thu
nhËp cho nhiÒu tÇng líp d©n c kh¸c trong x· héi, th«ng qua viÖc
®Çu t më réng s¶n xuÊt tõng bíc tho¶ m·n nhu cÇu cña ngêi d©n.
Trong thêi kú qu¸ ®é ë níc ta ®· xuÊt hiÖn c¸c doanh
nghiÖp vµ c¸c c«ng ty cæ phÇn trong nhiÒu nghµnh vµ nhiÒu lÜnh
vùc kinh tÕ kh¸c nhau. ®ã lµ xu híng hîp víi quy luËt, phï hîp víi c¬
cÊu kinh tÕ vµ c¬ chÕ míi ë níc ta. Thu nhËp mµ c¸c chñ ®Çu t cæ
phiÕu nhËn ®îc lµ lîi tøc cæ phÇn. Lîng lîi tøc cæ phÇn nµy phô
thuéc vµo thu nhËp cña doanh nghiÖp trong n¨m. HiÖn nay nhµ níc
ta cho phÐp thµnh lËp vµ më réng c¸c c«ng ty cæ phÇn nh»m thu
hót mét khèi lîng lín vèn nhµn rçi hoÆc sö dông kÐm hiÖu qu¶ vµo
viÖc ph¸t triÓn s¶n xuÊt kinh doanh. C¸c doanh nghiÖp vµ c¶ c¸
nh©n ngêi lao ®éng ®Òu cã quyÒn mua cæ phiÕu ®Ó nhËn ®îc lîi
tøc cæ phÇn dùa trªn nh÷ng ®ãng gãp cña m×nh vµo thµnh qu¶
chung cña doanh nghiÖp.

18
 2.1.2 Quan hÖ ph©n phèi trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng vµ nh÷ng vÊn ®Ò cßn
tån t¹i.

Cïng víi qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi nÒn kinh tÕ tõ c¬ chÕ tËp
trung quan liªu bao cÊp sang nÒn kinh tÕ hµng ho¸ nhiÒu thµnh
phÇn, ®ßi hái tÊt yÕu ph¶i ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi
cho phï hîp víi c¬ cÊu vµ c¬ chÕ míi cña nÒn kinh tÕ. Trong ®ã
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ tiÒn c«ng lao ®éng lµ ®Æc biÖt quan
träng v× nã thÓ hiÖn quan ®iÓm cña §¶ng vµ nhµ níc trong sù
h×nh thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp trong ®iÒu kiÖn cña nÒn kinh
tÕ thÞ trêng ë nøc ta. §Ó ®¸nh gi¸ ®îc thùc tr¹ng ph©n phèi ë níc ta
hiÖn nay ta sÏ ®i s©u vµo viÖc ph©n tÝch thùc tr¹ng cña chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng ë níc ta trong nh÷ng n¨m võa qua.
2.1.2.1 H¹n chÕ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c nguyªn t¾c
ph©n phèi.
Tõ sau khi quyÕt ®Þnh ®æi míi ®Õn nay níc ta ®· ¸p dông
c¸c h×nh thøc ph©n phèi võa theo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶
kinh tÕ võa theo møc ®ãng gãp vèn trong ®ã lÊy ph©n phèi theo
kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶ kinh tÕ lµ chñ yÕu. Nªó nh trong thêi
kú tríc ta x¸c ®inh sù cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng cña mçi ngêi
cho x· héi c¨n cø vµo thêi gian lao ®éng, vµo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng
cña ngêi lao ®éng dÉn ®Õn viÖc ph©n phèi mang tÝnh chÊt b×nh
qu©n th× trong giai ®o¹n ®æi míi chóng ta chñ tr¬ng x¸c ®Þnh sù
cèng hiÕn c¨n cø vµo kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ lao ®éng. HiÖu qu¶ lao
®éng lµ chØ tiªu kh«ng nh÷ng ph¶n ¸nh ®îc lîng mµ cßn ph¶n ¸nh
®îc chÊt vµ phô thuéc vµo rÊt nhiÒu yÕu tè chø kh«ng chØ phô
thuéc vµo tr×nh ®é vµ kh¶ n¨ng cña ngêi lao ®éng còng nh kh¶
n¨ng cña ngêi lao ®éng.
ViÖc lÊy hiÖu qu¶ lao ®éng lµm c¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh sù
cèng hiÕn b»ng søc lao ®éng cña tõng ngêi ®· gi¶m bít ®îc sai lÇm
chñ quan khi thùc hiÖn tÝnh to¸n theo nguyªn t¾c ph©n phèi theo
lao ®éng. Tuy nhiªn mét thùc tÕ lµ nhiÒu doanh nghiÖp nhµ níc cßn
û l¹i vµ tr«ng chê vµo nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp kh«ng b¸o c¸o thùc
tÕ hiÖu qu¶ lµm ¨n cña doanh nghiÖp. §Æc biÖt lµ t×nh tr¹ng xin h¹
møc kÕ ho¹ch ®Ó hoµn thµnh vît chØ tiªu nh»m t¹o diÒu kiÖn thuËn
lîi ®Ó vay vèn cña nhµ níc hay xin cÊp thªm kinh phÝ ... Ngoµi ra cã
thÓ kÓ ®Õn nh÷ng thñ ®o¹n chèn thuÕ th«ng qua c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh sai lÖch, nhê ®ã mét bé phËn nhá c¸n bé ®· cã ®îc nh÷ng
kho¶n thu nhËp bÊt hîp ph¸p kh«ng phï hîp víi nh÷ng ®ãng gãp cña
b¶n th©n hä. Nguy hiÓm h¬n n÷a lµ chÝnh nh÷ng viÖc lµm ®ã

19
lµm ®×nh trÖ nÒn s¶n xuÊt, g©y ra nhiÒu bÊt c«ng kh¸c trong x·
héi, xuÊt hiÖn ngµy cµng nhiÒu t×nh tr¹ng quan liªu tham nhòng,
bßn rót cña c¶i cña nhµ níc vµ nh©n d©n lao ®éng, k×m h·m sù
ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Vµ mét thùc tÕ kh¸c lµ nhiÒu ngêi
cã tµi kh«ng ®îc sö dông, phÇn lín ®éi ngò c¸n bé ®Òu lµ con ch¸u
cña nh÷ng ngêi trong ngµnh hoÆc c¸n bé ë c¸c c¬ quan kh¸c, thªm
vµo ®ã lµ t×nh tr¹ng kÐo bÌ kÐo c¸nh lµm c¸c doanh nghiÖp kh«ng
cßn ®¬n thuÇn v× môc ®Ých kiÕm lêi mµ cßn v× nhiÒu môc ®Ých
kh¸c.
2.1.2 Qu¸ tr×nh thùc hiÖn cÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cßn nhiÒu bÊt cËp.

Trong nh÷ng n¨m võa qua chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ë níc ta th-
êng xuyªn ®îc c¶i tiÕn ®æi míi. Tõ khi ban hµnh nghÞ ®Þnh
235/H§BT th¸ng 9 n¨m 1985 dÕn ®Çu n¨m 1993 nhµ níc ®· h¶i
®iÒu chØnh ®Õn 21 lÇn. Th¸ng 4 n¨m 1993 thùc hiÖn c¶i c¸ch
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ban hµnh nghÞ ®Þnh 25/CP vµ 26/CP vÒ chÕ
®é tiÒn l¬ng cho c«ng nh©n viªn chøc khu vùc hµnh chÝnh sù
nghiÖp vµ s¶n xuÊt kinh doanh tuy nhiªn c¸c thang b¶ng l¬ng vµ c¬
chÕ qu¶n lý cha cã nhiÒu thay ®æi . ChÝnh v× lý do ®ã mµ chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng ë níc ta cßn tån t¹i nhiÒu h¹n chÕ.
Tríc hÕt lµ diÖn hëng ng©n s¸ch nhµ níc cßn qu¸ réng, c¬
cÊu bÊt hîp lý vµ vÉn mang nÆng tÝnh chÊt bao cÊp. HiÖn nay cã
t¸m ®èi tîng hëng l¬ng phô cÊp, trî cÊp mang tÝnh chÊt l¬ng tõ
chÝnh s¸ch nhµ níc gåm: c¸n bé c«ng chøc hµnh chÝnh, c¸n bé c«ng
chøc khèi sù nghiÖp, c¸n bé c«ng chøc khèi c¬ quan §¶ng vµ ®oµn
thÓ, c¸n bé c«ng chøc khèi c¬ quan d©n cö , c¸n bé cÊp x· phêng,
c¸n bé chiÕn sÜ khèi lùc lîng vò trang, c«ng an, an ninh..., c¸c ®èi t-
îng b¶o hiÓm x· héi hu trÝ mÊt søc, nh÷ng ngêi cã c«ng, th¬ng binh
bÖnh binh, gia ®×nh liÖt sÜ. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m 1999 tæng
c¸c ®èi tîng lµ 6,2 triÖu ngêi chiÕm 8% d©n sè, trong ®ã 66,9%
thuéc nhãm hu trÝ vµ c¸c chÝnh s¸ch x· héi. Sè c¸n bé c«ng nh©n
viªn chøc ®ang lµm viÖc chØ chiÕm tû lÖ nhá l¹i ho¹t ®éng kh«ng
hiÖu qu¶, cßn hoang phÝ trong viÖc sö dông tiÒn cña nhµ níc ®Ó
phôc vô cho môc ®Ých c¸ nh©n.
Thø hai lµ møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu cßn qu¸ thÊp cho ®Õn tríc
1/1/2004 . §èi víi ®éi ngò c¸n bé c«ng chøc nhµ níc (møc l¬ng ®îc
x©y dùng trªn c¬ së møc l¬ng tèi thiÓu) th× tiÒn l¬ng chØ chiÕm
tõ 21 dÕn 38% thu nhËp (thèng kª cña tæ chøc ILO) ®· dÉn ®Õn
hiÖn tîng tiÒn l¬ng chØ cßn lµ danh nghÜa vµ chñ yÕu dïng lµm c¨n
cø ®ãng b¶o hiÓm. Ngêi lao ®éng kh«ng quan t©m ®Õn hiÖu qu¶

20
c«ng viÖc cña chÝnh m×nh, dµnh nhiÒu thêi gian, søc lùc vµ trÝ tuÖ
cho c¸c c«ng viÖc kh¸c ®Ó t¨ng thªm thu nhËp, xuÊt hiÖn nhiÒu
nguån thu nhËp bÊt hîp ph¸p kh¸c g©y mÊt c«ng b»ng x· héi, nhng
vÉn ngang nhiªn ®îc xem nh lµ thu nhËp mét c¸ch chÝnh ®¸ng.
Ngoµi ra ®èi víi lao ®éng t¹i c¸c doanh nghiÖp khi thu nhËp chñ
yÕu lµ tõ tiÒn l¬ng th× møc l¬ng tèi thiÓu ®èi víi doanh nghiÖp
nhµ níc chØ lµ 210.000 ®Õn 360.000 ®ång trong khi víi c¸c doanh
nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi lµ tõ 410.000 ®Õn 620.000. Nh vËy
møc l¬ng tèi thiÓu thùc chÊt lµ møc l¬ng c¬ b¶n cho ®éi ngò c«ng
chøc lµ kh«ng cßn phï hîp n÷a.
Ba lµ mÆc dï l¬ng tèi thiÓu vµ l¬ng tèi ®a chªnh lÖch nhau
h¬n 10 lÇn, tëng chõng nh kh¾c phôc ®îc tÝnh chÊt b×nh qu©n
trong ph©n phèi, nhng do sù chi tiÕt ®Õn th¸i qu¸ lµm cho tiÒn l-
¬ng r¬i vµo t×nh tr¹ng b×nh qu©n chñ nghÜa. Kho¶ng c¸ch gi÷
c¸c bËc l¬ng qu¸ ng¾n, thÊp nhÊt lµ 0,09 vµ cao nhÊt lµ 0,43 bªn
c¹nh ®ã l¹i cßn qu¸ nhiÒu bËc l¬ng g©y nªn sù phøc t¹p kh«ng cÇn
thiÕt. Cã thÓ ®¬n cö nh khu vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp hiÖn cã 21
b¶ng l¬ng vµ 196 thang l¬ng t¬ng øng víi 196 ng¹ch c«ng chøc.
HiÖn tîng kh«ng bao giê ®¹t ®Õn hÖ sè l¬ng cao nhÊt lµ phæ biÕn.
C¬ chÕ qu¶n lý tiÒn l¬ng hiÖn nay cãn béc lé hµng lo¹t nh÷ng yÕu
®iÓm quan träng. Tríc hÕt tiÒn l¬ng cha g¾n víi tr¸ch nhiÖm vµ
kÕt qu¶ lao ®éng. Chóng ta vÉn chñ yÕu tr¶ l¬ng theo th©m niªn
c«ng t¸c, theo bËc chø ch tr¶ l¬ng theo chøc vô vµ g¾n liÒn víi nã
lµ tr¸ch nhiÖm, kÕt qu¶ lao ®éng, thËm chÝ nã kh«ng t¸c ®éng g×
®Õn møc l¬ng cña ngêi lao ®éng trong khu vùc hµnh chÝnh sù
nghiÖp. Vµ cho ®Õn thêi ®iÓm nµy mµ nãi th× viÖc ph©n phèi
theo lao ®éng vÉn cha ®îc thùc hiÖn nh b¶n chÊt cña nã.
MÆt kh¸c, tiÒn l¬ng thùc tÕ vÊn cha lµm ®îc chøc n¨ng t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng, nhiÒu chøc danh theo b¶ng l¬ng thËm chÝ
kh«ng thÓ chu cÊp ®ñ ®Ó ¨n, cha kÓ ®Õn viÖc chóng ta ®· thùc
hiÖn tiÒn tÖ ho¸ c¸c kho¶n nh tiÒn nhµ, tiÒn ch÷a bÖnh, tiÒn ®iÖn
níc, ®iÖn tho¹i ... vµo l¬ng. H¬n n÷a mçi lÇn ®iÒu chØnh møc l-
¬ng tèi thiÓu lµ mçi lÇn ®Êu tranh gi»ng co gi÷a ®ßi hái tÊt yÕu,
bøc b¸ch tõ cuéc sèng víi h¹n chÕ cña ng©n s¸ch tµi chÝnh. ChÝnh
®iÒu ®ã ®· lµm c¸c kho¶n thu nhËp bÊt hîp ph¸p dêng nh ®îc thõa
nhËn mét c¸ch ‘’chÝnh ®¸ng,,.
Thªm vµo ®ã, sù bÊt cËp vÒ tiÒn l¬ng ®èi víi nhu cÇu cña
cuéc sèng ®ang ®Î ra nghÞch lý. HÇu nh mäi ngêi ®Òu biÕt r»ng
møc l¬ng hiÖn nay lµ kh«ng ®¶m b¶o ®îc cuéc sèng b×nh thêng.

21
Chªnh lÖch vÒ thu nhËp gi÷a c¸c ngµnh, c¸c c¬ quan, c¸c ®¬n vÞ
lµ rÊt lín. HiÖn nay cã kho¶ng 40% sè c¸c ®¬n vÞ hµnh hµnh chÝnh
sù nghiÖp cña c¶ níc lµ ho¹t ®éng sù nghiÖp. §ã lµ cha kÓ ®Õn
viÖc chªnh lÖch ®Õn chãng v¸nh gi÷a lao ®éng trong biªn chÕ nhµ
níc víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, nh÷ng chªnh lÖch vµ nghÞch lý
Êy ®ang lµ lý do c¶ vÒ vËt chÊt lÉn ý thøc lµm cho ngêi lao ®éng
coi tiÒn l¬ng lµ mét kho¶n thu nhËp phô, kh«ng ai sèng b»ng l¬ng,
nhµ níc kh«ng qu¶n lý ®îc thu nhËp vµ chóng ®ang g©y ra nh÷ng
hiÖu qu¶ tiªu cùc nh: h¹ch to¸n sai, b¸o c¸o kh«ng ®Çy ®ñ, giÊu
nguån thu, trèn thuÕ thu nhËp, sö dông thu nhËp mËp mê, tuú tiÖn,
c¶n trë kiÓm tra kiÓm so¸t. §iÒu tÖ h¹i lµ chóng ta kh«ng thÓ ®¸nh
gi¸ ®îc nh÷ng tiªu cùc mµ nã g©y ra cho x· héi nh t¹o ra t©m lý l¹m
dông cña c«ng, xuÊt hiÖn n¹n tham nhòng tËp thÓ, kÐo bÌ kÐo c¸nh
®Ó bao che t×m c¸ch ®ôc khoÐt cña c«ng g©y ra sù chia rÏ mÊt
®oµn kÕt, lµm ®×nh trÖ s¶n xuÊt, kh«ng t¹o ra m«i trêng c¹nh
tranh b×nh ®¼ng ®Ó c¸c thµnh viªn trong x· héi kh¼ng ®Þnh
m×nh.
2.1.2.3 VÊn ®Ò lîi nhuËn vµ nh÷ng n¶y sinh trong qu¸ tr×nh
qu¶n lý cña nhµ níc.
Trong thêi gian võa qua nhµ níc ®· xo¸ bá c¬ chÕ ‘’lç nhµ níc
bï, l·i nhµ níc thu,, nh»m më réng quyÒn tù chñ cho c¸c doanh
nghiÖp trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ... Tuy nhiªn ®a sè c¸c
doanh nghiÖp kh«ng chuyÓn kÞp vµ thÝch nghi víi c¬ chÕ thÞ tr-
êng, phÇn lín c¸c doanh nghiÖp bÞ ®×nh ®èn, thu hÑp s¶n xuÊt
hay t¹m ngõng s¶n xuÊt v× kh«ng ®ñ søc c¹nh tranh trong c¬ chÕ
thÞ trêng. §©y ®îc xem lµ mét tÊt yÕu vµ hîp víi quy luËt ph¸t triÓn.
Song nhµ níc quy ®Þnh vµ cho phÐp c¸c doanh nghiÖp tÝnh lîi
nhuËn (l·i) theo cÊu thµnh gi¸ thµnh vµ lîi nhuËn (l·i) ®ã lµ l·i b×nh
qu©n. Theo quy ®Þnh nµy khi h¹ch to¸n c¸c doanh nghiÖp ®îc
phÐp tÝnh thuÕ theo doanh thu lµ chªnh lÖch t¬ng øng gi÷a doanh
thu vµ chi phÝ, tëng chõng nh ®iÒu ®ã lµ ®óng nhng nã ®· t¹o ra
mét nghÞch lý lµ : C¸c doanh nghiÖp cã xu híng kh«ng muèn ®Ó lîi
nhuËn (ë b¶ng tÝnh to¸n), tr¸i l¹i hä t×m mäi c¸ch biÕn tíng nã ®Ó
ph¶i nép Ýt nhÊt vµ ®îc hëng nhiÒu nhÊt. Trêng hîp kh«ng cã tiÒn
tr¶ cho c¸n bé c«ng nh©n viªn, th× hä s½n sµng gi¶m kho¶n lîi
nhuËn vµ do ®ã gi¶m phÇn ph¶i nép cho nhµ níc ®Ó t¨ng doanh
thu cho doanh nghiÖp, mÆt kh¸c nã cßn gióp cho doanh nghiÖp
‘’
tiÕt kiÖm ®îc nhê thuÕ ,, th«ng qua viÖc t¨ng chi phÝ ®Çu vµo sÏ
lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp.

22
 C«ng b»ng mµ nãi trong sè c¸c xÝ nghiÖp ®ang tån t¹i vµ
cã nhiÒu thÕ m¹nh nh hiÖn nay, thùc tÕ h¹ch to¸n sßng ph¼ng, l·i
kh«ng nh c«ng bè, thËm chÝ lç. Nhng do chÝnh s¸ch, c¬ chÕ h×nh
thµnh vµ ph©n phèi thu nhËp vµ lîi nhuËn nãi riªng ë níc ta cßn
nhiÒu h¹n chÕ bÊt hîp lý, nªn ®ang t¹o ra sù ph©n ho¸ vµ bÊt b×nh
®¼ng lín trong x· héi. §©y lµ nguyªn nh©n quan träng nhÊt t¹o ra
t×nh tr¹ng ‘’ l·i gi¶, lç thËt; lç gi¶, l·i thËt,, ë ViÖt Nam hiÖn nay. Còng
tõ ®ã lµm n¶y sinh mét hiÖn tîng phæ biÕn kh¸c lµ cã nhiÒu doanh
nghiÖp thêng t×m c¸ch t¨ng chi phÝ ®Ó gi¶m lîi nhuËn vµ do ®ã
gi¶m phÇn lîi nhuËn trÝch nép vµo ng©n s¸ch nhµ níc.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®îc xem lµ
ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ nhng l¹i kh«ng ®ãng gãp nhiÒu cho nhµ níc,
bëi nhµ níc cha qu¶n lý ®îc thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi
quèc doanh, v× vËy cha cã mét c¨n cø chÝnh x¸c ®Ó thu thuÕ.
T×nh tr¹ng chèn lËu thuÕ, bu«n b¸n lËu qua biªn giíi vµ trong níc,
lµm hµng gi¶, nóp bãng díi doanh nghiÖp quèc doanh ®Ó trèn
thuÕ ... kh¸ phæ biÕn víi c¸c doanh ngiÖp ngoµi quèc doanh vµ t
nh©n. §iÒu nµy lµm nÈy sinh sù bÊt b×nh ®¼ng lín trong x· héi. Vµ
nÕu nhµ níc kh«ng cã c¸c chÝnh s¸ch qu¶n lý phï hîp th× khã cã thÓ
thùc hiÖn tèt c¸c môc tiªu x· héi ®· ®Æt ra.
Nh vËy thùc tÕ ë níc ta ®ßn bÈy kinh tÕ cña lîi nhuËn cha
®îc ph¸t huy víi søc m¹nh vèn cã cña nã. Së dÜ nh vËy lµ v× c¬ chÕ
h×nh thµnh lîi nhuËn kh«ng hîp lý. §ång thêi c¬ chÕ ph©n phèi lîi
nhuËn cha ®ñ tao ra ®éng lùc kÝch thÝch c¸c doanh nghiÖp më
réng s¶n xuÊt kinh doanh gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng vµ ph¸t
triÓn cña ®Êt níc nãi chung. Thªm vµo ®ã viÖc h×nh thµnh c¸c
c«ng ty ®éc quyÒn nh ®iÖn lùc, bu chÝnh viÔn th«ng ... ®· lµm
gi¶m søc hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vµ biÕn nÒn kinh
tÕ mang nÆng mµu s¾c chÝnh trÞ.
2.1.2.4 Qu¸ tr×nh ph©n phèi theo vèn hay tµi s¶n vµ nh÷ng
®ãng gãp kh¸c cßn diÔn ra chËm ch¹p vµ gÆp nhiÒu víng
m¾c.
§i liÒn víi c¸c chÝnh s¸ch më cöa, trong thêi gian qua nhµ níc
ta kh«ng ngõng t×m mäi biÖn ph¸p nh»m thu hót vèn ®Çu t vµo
ph¸t triÓn s¶n xuÊt, kÓ c¶ viÖc thu hót vèn ®Çu t trùc tiÕp tõ níc
ngoµi (FDI), nhng hiÖu qu¶ thÊp v× cha t¹o ®îc hµnh lang ph¸p lý
thuËn lîi cho c¸c nhµ ®Çu t ®¶m b¶o ®îc lîi Ých cña hä. MÆc dï ®·
c¾t gi¶m nhiÒu thñ tôc hµnh chÝnh phiÒn hµ, nhng c¸c chÝnh s¸ch
ph¸p luËt vÉn cßn chång chÐo, hiÖu qu¶ sinh lêi thÊp, nhµ níc cßn

23
cã qu¸ nhiÒu u ®·i ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc g©y ra sù c¹nh
tranh kh«ng b×nh ®¼ng.
C¸c chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cña nhµ níc nh khuyÕn khÝch
t¨ng lîi tøc vµ lîi tøc cæ phÇn cho c¸c nhµ ®Çu t tá ra kh«ng cã hiÖu
qu¶. PhÇn lín nguån vèn nhµn rçi trong d©n cha ®i vµo vßng chu
chuyÓn, g©y ra sù l·ng phÝ lín vµ mÆc dï sè lîng c¸c c«ng ty cæ
phÇn lµ kh¸ lín nhng ho¹t ®éng thùc sù hiÖu qu¶ th× cha nhiÒu.
Ho¹t ®éng mua b¸n tr¸i phiÕu, cæ phiÕu, cæ phÇn vÉn cßn rÊt míi
mÎ, thÞ trêng chøng kho¸n tuy ®· më cña nhng ho¹t ®éng ‘’cÇm
chõng,,.
Tríc yªu cÇu x· héi ngµy cµng cao vÒ c¸c quü phóc lîi vµ c¸c
ho¹t ®éng nh©n ®¹o th× thu nhËp tõ c¸c quü phóc lîi x· héi cßn
thÊp. §Én ®Õn c¸c kho¶n tiÒn trî cÊp, b¶o hiÓm x· héi vµ c¸c kho¶n
chi tr¶ kh¸c nh ch÷a bÖnh, thëng thøc v¨n ho¸ nghÖ thuËt ... cßn
h¹n chÕ. Nguyªn nh©n g©y ra t×nh tr¹ng trªn lµ thu nhÊp cña ngêi
®©n cßn thÊp, ®a sè chØ ®¶m b¶o cuéc sèng võa ®ñ, ngoµi ra
cßn cã nhiÒu trêng hîp trî cÊp cßn kh«ng ®ñ ®¶m nh÷ng nhu cÇu
thiÕt yÕu nhÊt cho cuéc sèng. Trong x· héi sè ngêi ph¶i sèng trong
c¶nh nghÌo khæ vÉn cßn chiÕm tû lÖ lín, cho thÊy qu¸ tr×nh thùc
hiÖn ph©n phèi theo c¸c quü phóc lîi x· héi cßn nhiÒu h¹n chÕ.
Qua nh÷ng thùc tr¹ng vµ tån t¹i nªu trªn cho chóng ta thÊy
cÇn ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p thiÕt thùc h¬n ®Ó ph©n phèi ®Èm
b¶o ®îc c«ng b»ng vµ ph¸t huy ®îc u thÕ trong thêi kú qu¸ ®é. Díi
®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng h¹n chÕ ®ã.
2.2 Mét sè gi¶i ph¸p nh»m hoµn thiÖn quan hÖ ph©n phèi ë níc ta
trong thêi gian tíi.
2.2.1 C¸c gi¶i ph¸p ph©n phèi theo lao ®éng trong c¬ chÕ thÞ trêng ®Þnh h-
íng x· héi chñ nghÜa.

NhËn thøc ®îc hiÖu cña qu¸ tr×nh ph©n phèi theo lao ®éng
sÏ ®¶m b¶o ®îc c«ng b»ng cho c¸c thµnh phÇn kinh tÕ khi tham gia
vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, nhng lµm thÕ nµo ®Ó ph©n phèi theo lao
®éng thùc sù ®i s©u vµo thùc tÕ l¹i lµ mét vÊn ®Ò hÕt søc phøc
t¹p trong ®iÒu kiÖn nªn kinh tÕ ®ang vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ
trêng, viÖc qu¶n lý cña chÝnh phñ cßn nhiÒu h¹n chÕ.
Nh vËy yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i cã thµnh phÇn kinh tÕ quèc
doanh, tËp thÓ ®ñ m¹nh ®Ó lµm c¬ së ®Þnh híng XHCN . Muèn nh
vËy nhµ níc cÇn më réng cæ phÇn ho¸ ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp quèc
doanh, ®ång thêi ban bè luËt ph¸ s¶n ®èi víi c¸c xÝ nghiÖp lµm ¨n

24
thua lç. Khi ®ã c¸c thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh vµ tËp thÓ ph¶i
tù v¬n lªn chiÕn th¾ng c¸c ¸p lùc trong c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn ®ñ
søc chi phèi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c hoÆc sÏ bÞ c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ kh¸c lÊn ¸t. Nhµ níc chØ can thiÖp vµo nÕu c¸c doanh
nghiÖp ®ã bÞ ph¸ s¶n b»ng c¸ch kh«i phôc l¹i sau ®ã b¸n l¹i cho t
nh©n ( ®©y còng lµ biÖn ph¸p ®ang ®îc c¸c níc t b¶n thùc hiÖn
kh¸ thµnh c«ng).
Thø hai, ®Ó hoµn thµnh môc tiªu x©y dùng ®îc c¬ së vËt
chÊt cho CNXH nhµ níc ta ph¶i tiÕn hµnh tuÇn tù c¸c bíc cña qu¸
tr×nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ bëi xuÊt ph¸t ®iÓm ®i lªn cña
níc ta lµ nÒn kinh tÕ vÉn mang nÆng tÝnh chÊt n«ng nghiÖp l¹c
hËu, c«ng nghiÖp nhá bÐ, kÕt cÊu c¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn.
MÆt kh¸c ta ph¶i cã chÝnh s¸ch ‘’®ãn ®Çu,, ®Ó h×nh thµnh nh÷ng
mòi nhän ph¸t triÓn theo tr×nh ®é tiªn tiÕn cña khoa häc c«ng
nghÖ thÕ giíi t¹o ®iÒu kiÖn cho sù t¨ng trëng nhanh, hiÖu qu¶ cao
vµ l©u bÒn cña toµn bé nÒn kinh tÕ. §¶m b¶o cho c¸c thµnh phÇn
kinh tÕ quèc doanh ho¹t ®éng, hç trî ®¾c lùc cho kinh tÕ tËp thÓ
®ñ søc ®Ó chi phèi, dÉn d¾t c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c theo
®Þnh híng XHCN, t¹o ra c¬ së ®Ó thùc hiÞen ph©n phèi vµ më réng
ph©n phèi trong x· héi, tõng bíc thùc hiÖn c«ng b»ng x· héi.
Trong nÒn kinh tÕ hiÖn nay ph¶i ®Æc biÖt chó träng ®Õn
vai trß cña nhµ níc, tæ chøc bé m¸y nhµ níc vµ nh÷ng con ngêi ®îc
tuyÓn dông ®¶m tr¸ch c«ng viÖc nhµ níc ®Ó lµm sao ph©n phèi
theo lao ®éng ®¸nh gi¸ ®îc ®óng nh÷ng ®ãng gãp cña hä cho x·
héi. CÇn ph¶i ®æi míi tËn gèc quan niÖm vµ ph¬ng ph¸p c«ng t¸c
c¸n bé, tõ kh©u ®¸nh gi¸, tuyÓn chän, sö dông, bè trÝ c¸n bé , nhÊt
lµ c¸n bé chñ chèt tr¸nh t×nh tr¹ng tuyÓn chän ngêi kh«ng cã n¨ng
lùc nhng cã mèi quan hÖ víi nh÷ng ngêi cã chøc cã quyÒn. Ph¶i
d©n chñ ho¸ c«ng t¸c c¸n bé míi tr¸nh ®îc t thï, phe c¸nh vµ ®Ò
cao ®îc tÝnh c«ng minh trong viÖc lùa chän nh÷ng nh©n tµi cho
®Êt níc. Do ®ã viÖc cÇn lµm tríc m¾t lµ ph¶i ch¨m lo ph¸t triÓn,
®µo t¹o vµ båi dìng nh©n tµi ®ång thêi ph¶i t¹o m«i trêng lµm viÖc
thuËn lîi ®Ó c¸c tµi n¨ng ®ã c«ng hiÕn søc lùc cña m×nh cho x· héi.
Trong qu¸ tr×nh ®µo t¹o cÇn ®µo t¹o chuyªn s©u ®Ó t¹o ra nh÷ng
c¸n bé võa cã n¨ng lùc, võa cã phÈm chÊt ®¹o ®øc c¸ch m¹ng trong
s¸ng, lèi sèng lµnh m¹nh ®Ó t¹o ra nh÷ng c¸n bé l·nh ®¹o xøng
®¸ng nh lêi B¸c Hå d¹y: ‘’lµ c«ng béc cña d©n, nghÜa lµ ®Ó g¸nh
v¸c viÖc chung cña d©n, chø kh«ng ph¶i ®Ó ®Ì ®Çu d©n,,.
2.2.2 C¸c gi¶i ph¸p c¬ b¶n ®Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÒn l¬ng hiÖn nay.

25
 §èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, th× tiÒn l¬ng ph¶i
thùc lµ nguån thu nhËp chÝnh ®Ó nu«i sèng hä, tõ ®ã hä cã thÓ
hoµn toµn yªn t©m vµ say mª víi nghÒ nghiÖp. V× vËy, viÖc gi¶i
quyÕt tèt vÊn ®Ò tiÒn l¬ng sÏ cã t¸c dông kÝch thÝch s¶n xuÊt ph¸t
triÓn, æn ®Þnh vµ c¶i thiÖn ®êi sèng kh«ng chØ ®èi víi gia ®×nh
c¸n bé c«ng nh©n viªn mµ cßn ¶nh hëng ®Õn møc sèng chung cña
x· héi. Theo ®ã viÖc gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÒn l¬ng trong khu vùc
nhµ níc cßn cã t¸c dông ®Þnh híng chung cho c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ ngoµi quèc doanh vµ nh vËy cÇn ph¶i x©y dùng vµ hoµn thiÖn
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®Ó lµm sao:
TiÒn l¬ng ph¶i thùc sù trë thµnh gi¸ c¶ cña søc lao ®éng.
HiÖn nay ë ViÖt Nam thÞ trõ¬ng lao ®éng ®ang ngµy cµng
ph¸t triÓn, cung vît qu¸ cÇu, søc lao ®éng còng trë thµnh hµng ho¸,
ngêi lao ®éng cã quyÒn tù do lùa chän n¬i lµm viÖc ®¸p øng nhu
cÇu vµ kh¶ n¨ng cña m×nh theo ®óng hîp ®ång lao ®éng. Trong
nÒn kinh tÕ thÞ trêng tiÒn l¬ng thùc sù lµ gi¸ c¶ cña søc lao ®éng,
®iÒu ®ã ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®Ó
lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh møc tiÒn l¬ng. Muèn nh vËy, møc l-
¬ng cho ngêi lao ®éng ph¶i thÓ hiÖn tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒ,
qu¸ tr×nh lao ®éng, lao ®éng gi¶n d¬n hay phøc t¹p vµ quan träng
nhÊt lµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc cña ngêi ®ã. Møc l¬ng ®ã ph¶i ®¶m
b¶o tho¶ m·n nhu cÇu t¸i më réng s¶n xuÊt søc lao ®éng, ®¶m b¶o
cho ngêi lao ®éng sèng ®ñ mµ kh«ng cÇn ph¶i lao ®éng g× thªm
(nÕu hä muèn lµm giµu th× buéc ph¶i lµm thªm nhiÒu viÖc). ChØ
trªn c¬ së nh vËy tiÒn l¬ng míi khuyÕn khÝch mäi ngêi lao ®éng
lu«n lu«n n©ng cao tr×nh ®é häc vÊn, tay nghÒ phôc vô ®¾c lùc
cho c«ng viÖc, khuyÕn khÝch thÕ hÖ trÎ ra søc ho¹ tËp ®Ó kh«ng
ngõng n©ng cao tr×nh ®ä v¨n ho¸, khoa häc kü thuËt vµ nghiÖp vô
s¶n xuÊt kinh doanh thÝch øng víi c¬ chÕ thÞ trêng. Qua ®ã tõng b-
íc n©ng cao tr×nh ®é ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
* §Ó tiÒn l¬ng thùc sù trë thµnh mét ®ßn bÈy thóc ®Èy ngêi
lao ®éng lµm viÖc víi søc s¸ng t¹o cao, trong thêi gian tíi chóng ta
cÇn tiÕp tôc hoµn thiÖn chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng. Trong viÖc x¸c ®Þnh
tiÒn l¬ng cÇn qu¸n triÖt c¸c quan ®iÓm sau ®©y:
+ TiÒn l¬ng ph¶i ®ñ ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao
®éng, nã ph¶i thùc sù lµ bé phËn thu nhËp chñ yÕu cña ngêi lao
®éng.
+ TiÒn tÖ ho¸ tiÒn l¬ng mét c¸ch triÖt ®Ó (xoa bá tËn gèc
c¸c kho¶n bao cÊp trong ph©n phèi).

26
 + Møc l¬ng ph¶i g¾n liÒn víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ
x· héi, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ cung cÇu lao ®éng,
møc cèng hiÕn cöa tõng c¸ nh©n, sù biÕn ®éng cña gi¸ c¶ vµ lµm
ph¸t.
+ CÇn chèng chñ nghÜa b×nh qu©n trong viÖc tr¶ c«ng
lao ®éng.
* §Ó hoµn thiÖn gi¶i quyÕt vÊn ®Ò tiÒn l¬ng, cÇn tiÕp tôc x¸c
®Þnh møc tiÒn l¬ng tèi thiÓu.
+ TiÒn l¬ng tèi thiÓu ë ®©y cÇn ®îc hiÓu lµ TiÒn l¬ng tèi
thiÓu cã b¶o ®¶m tøc lµ mét møc l¬ng ®¶m b¶o møc sèng tèi
thiÓu, nÕu nhá h¬n møc sèng ®ã sÏ lµ th¶m ho¹ cho con ngêi (theo
A.Smith). Tuy nhiªn, møc sèng cña ngêi lao ®éng ph¶i phï hîp víi yªu
cÇu vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Møc l¬ng tèi thiÓu ®ã
ph¶i ®¶m b¶o tÝnh to¸n ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÇn thiÕt cña qu¸
tr×nh t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng(c¶ vÒ sinh lý, nh©n v¨n vµ c¸c
quan hÖ x· héi).
+ TiÒn l¬ng tèi thiÓu ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt . ViÖc
x¸c ®Þnh vµ thùc hiÖn tèi thiÓu thèng nhÊt sÏ t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó
gi÷a v÷ng v©i trß ®iÒu tiÕt cña nhµ níc vµ ph¸t huy quyÒn tù chñ
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ trong lÜnh vùc lao ®éng. TiÒn l¬ng tèi
thiÓu thèng nhÊt lµ c«ng cô cÇn thiÕt ®Ó ®¶m b¶o gi¸ trÞ søc lao
®éng cho nh÷ng ngêi lao ®éng kh«ng ph©n biÖt ®ã lµ thµnh phÇn
kinh tÕ nµo.
+ Nhµ níc cÇn sím luËt ph¸p ho¸ tiÒn l¬ng tèi thiÓu nh»m
ng¨n ngõa vµ gi¶i quyÕt nh÷ng mu© thuÉn gi÷a giíi chñ vµ giíi thî,
buéc nh÷ng ngê sö dông lao ®éng ph¶i t×m c¸ch kh¸c ®Ó gi¶m chi
phÝ, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, b¶o vÖ cho nh÷ng ngêi
lµm c«ng ¨n l¬ng. ViÖc luËt ph¸p ho¸ tiÒn l¬ng tèi bao gåm viÖc
x¸c ®Þnh møc tiÒn l¬ng cô thÓ vµ ph¶i ®iÒu chØnh nã trong tõng
thêi kú theo ®µ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt vµ møc t¨ng n¨ng suÊt lao
®éng, ®ång thêi còng ®iÒu chØnh trong tõng thêi gian nh÷ng møc
l¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho tõng vïng kh¸c nhau.
* TiÕp tôc hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý ph©n phèi tiÒn l¬ng
cho ngõ¬i lao ®éng. Do nguån tiÒn l¬ng ë hÖ thèng tr¶ l¬ng kh¸c
nhau, nªn sÏ cã c¬ chÕ qu¶n lý ph©n phèi nã kh¸c nhau.
+ §èi víi lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh cô thÓ lµ c¸c doanh
nghiÖp quèc doanh, nguån tiÒn ®Ó chi tr¶ kh«ng ph¶i tõ ng©n
s¸ch, mµ ph¶i tõ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp

27
nµy. Ng©n s¸ch nhµ níc ph¶i tiÕp tôc thùc hiÖn c¾t h¼n nh÷ng
kho¶n chi bao cÊp vÒ tiÒn l¬ng vµ thu nhËp. C¸c doanh nghiÖp n¸y
sau khi bï ®¾p c¸c chi phÝ, hoµn thµnh nghÜa vô nép ng©n s¸ch,
ttæng thu nhËp cña doanh nghiÖp do doanh nghiÖp toµn quyÒn sö
dông ph©n chia cho c¸c quü xÝ nghiÖp. Nhµ níc cÇn thùc hiÖn viÖc
kiÓm so¸t vµ ®iÒu tiÕt thu nhËp cña c¸c doanh nghiÖp cho hîp lý.
+ Trong lÜnh vùc hµnh chÝnh sù nghiÖp: Nhµ níc tr¶ l¬ng
ph¶i dùa trªn c¬ së biªn chÕ nghiªm ngÆt vµ tiÕp tôc thùc hiÖn
kho¸n quü l¬ng. CÇn kho¸n quü l¬ng theo khèi lîng vµ chÊt lîng
c«ng viÖc (khèi lîng vµ chÊt lîng giê gi¶ng, ®Ò tµi nghiªn cøu ... ).
+ Thùc hiÖn m¹nh mÏ viÖc sµng läc sa th¶i vµ thùc hiÖn
tuyÓn dông l¹i theo quy chÕ míi víi ph¬ng ch©m chó ý chÊt lîng,
tr×nh ®é, h¹n chÕ dÇn sè lîng, tiÕn tíi tinh gi¶m bé m¸y ®Õn møc
tèi u.
+ Nhµ níc cÇn cã nh÷ng chÝnh s¸ch riªng ®èi víi c¸c ph¸t
minh s¸ng chÕ ®Ó mét mÆt t¨ng thu cho ng©n s¸ch, mÆt kh¸c
khuyÕn khÝch c¸c ho¹t ®éng khoa häc s¸ng t¹o, kh«ng ngõng n©ng
cao tr×nh ®é s¶n xuÊt, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc.
2.2.3 C¸c gi¶i ph¸p vÒ vÊn ®Ò lîi nhuËn nh»m gãp phÇn thóc ®Èy t¨ng trëng
vµ ph¸t triÓn kinh tÕ.
2.2.3.1 Thùc hiÖn nhÊt qu¸n quan ®iÓm kÕt hîp hµi hoµ c¸c
lo¹i lîi Ých kinh tÕ trong sù ph¸t triÓn kinh tÕ.

Mét vÊn ®Ò ®Æt ra cho ph©n phèi thu nhËp lµ ph©n phèi lîi
Ých kinh tÕ cho ngêi lao ®éng, tËp thÓ vµ x· héi cÇn ®îc gi¶i gi¶i
quyÕt nh thÕ nµo cho c«ng b»ng so víi sù ®ãng gãp vÒ lao ®éng
trong qu¸ tr×nh t¹o ra lîi Ých kinh tÕ. Mét nÌn kinh tÕ ®¹t tèc ®é
t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn ngµy cµng cao hoµn toµn cã ®iÒu kiÖn vµ
kh¶ n¨ng thùc tÕ ®Ó gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò ph©n phèi c¸c lîi Ých
kinh tÕ. §Õn lît m×nh viÖc gi¶i quyÕt tèt cc¸c vÊn ®Ò ph©n phèi lîi
Ých sÏ thóc ®Èy ph¸t triÓn. C¸c mèi quan hÖ cÇn ®îc gi¶i quyÕt tèt
trong ph©n phèi thu nhËp, nh»m t¹o ra ®éng lùc thóc ®Èy kinh tÕ
ph¸t triÓn, trong ®ã lîi Ých kinh tÕ cña ngêi lao ®éng vµ nhµ s¶n
xuÊt kinh doanh ph¶i ®îc ®Æc biÖt coi träng.
2.2.3.2 §æi míi c¬ chÕ h×nh thµnh vµ c¬ chÕ ph©n phèi lîi
nhuËn.
* VÒ c¬ chÕ h×nh thµnh lîi nhuËn: Kh«ng nªn x¸c ®Þnh lîi
nhuËn b×nh qu©n theo cÊu thµnh gi¸ thµnh nh tríc ®©y. Tuú tõng

28
ngµnh, tõng lo¹i s¶n phÈm kh¸c nhau nhµ níc cÇn quy ®Þnh, ®iÒu
chØnh l¹i tû lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc kh¸c nhau. Nhµ níc nªn n©ng tû
lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc ®èi víi nh÷ng s¶n phÈm cã gi¸ trÞ nhá, gi¶m
tû lÖ lîi nhuËn ®Þnh møc ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã gi¸ trÞ ®Ó
gi¶i quyÕt dÇn nh÷ng bÊt b×nh ®¼ng trong viÖc thu vµ ph©n phèi
lîi nhuËn tríc ®©y.
Bªn c¹nh ®ã, nhµ níc cÇn th«ng qua bé m¸y qu¶n lý thùc
hiÖn kiÓm tra, kiÓm kª kiÓm so¸t ®Ó n¾m chÝnh x¸c c¸c nguån
vèn cña doanh nghiÖp. Trªn c¬ së ®ã buéc c¸c doanh nghiÖp ®i
vµo ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶, s½n sµng ®ãng cöa nh÷ng doanh
nghiÖp lµm ¨n thua lç. Cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc
doanh nhµ níc cÇn qu¶n lý thu nhËp cña hä, thùc hiÖn qu¶n lý chÆt
chÏ ®èi víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh theo luËt ph¸p ®· ban
hµnh. ViÖc qu¶n lý ®ã ph¶i b¾t ®Çu tõ kh©u cÊp giÊy phÐp kinh
doanh ®Õn kh©u tiªu thô s¶n phÈm. Th¼ng th¾n trõng trÞ nh÷ng
ai trèn thuÕ, kinh doanh hµng cÊm, lµm hµng gi¶....
* VÒ c¬ chÕ ph©n phèi lîi nhuËn:
§Ó khai th¸c tèi u c¸c tiÒm n¨ng ë c¸c nghµnh, ®Þa ph¬ng,
c¸c ®¬n vÞ c¬ së gãp phÇn t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ nhanh,
®iÒu quan träng hµng ®Çu lµ ph¶i t¨ng thu nhËp cho ngêi lao
®éng, ®©y lµ ®éng lùc chñ yÕu cña sù ph¸t triÓn. Nhµ níc cÇn
®Þnh híng cho c¸c doanh nghiÖp chó träng ®Çu t theo chiÒu s©u,
cÇn thay ®æi tû lÖ ph©n phèi c¸c quü cho phï hîp víi yªu cÇu cña
cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ(t¨ng cêng ®Çu t ¸p dông khoa
häc c«ng nghÖ vµo s¶n xuÊt) nh»m ®¶m b¶o cho c¸c doanh ngiÖp
®øng v÷ng trong c¹nh tranh thÞ trêng.
2.2.4 Mét sè gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ huy ®éng vèn vµ t¨ng cêng ®Çu t
cho c¸c quü phóc lîi x· héi.

Nhu cÇu vÒ vèn ngµy nay ®îc xem lµ nhu cÇu quan träng
nhÊt trong viÖc më réng s¶n xuÊt kinh doanh cña c¸c doanh
nghiÖp. X¸c ®Þnh ®îc vai trß quan träng ®ã nhµ níc cÇn chó träng,
n©ng cao hiÖu qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch huy ®éng vèn trong vµ
ngoµi níc. Muèn nh vËy nhµ níc cÇn t¹o hµnh lang ph¸p lý thuËn lîi
cho c¸c nhµ ®Çu t trong níc vµ níc ngoµi yªm t©m ®Çu t. Cô thÓ
nh c¾t gi¶m nh÷ng thñ tôc hµnh chÝnh rêm rµ, cã chÝnh s¸ch
khuyÕn khÝch ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi, b¶o hé cho nh÷ng
ngêi lao ®éng thñ c«ng truyÒn thèng .... Thªm vµo ®ã lµ viÖc më
réng cæ phÇn ho¸ ra toµn d©n ®Ó huy ®éng vèn trong d©n, ®Ó

29
cho ho¹t ®éng cña mçi ngêi thùc sù g¾n liÒn víi lîi Ých cña hä vµ
kh«ng ngõng ®æi míi c¸c chÝnh s¸ch huy ®éng vèn cho phï hîp
trong ®iÒu kiÖn míi nh t¨ng lîi tøc, lîi tøc cæ phÇn ....
Nhµ níc cÇn thay ®æi c¬ cÊu thu chi ng©n s¸ch . CÇn gi¶m
bít chi ®Çu t ph¸t triÓn díi d¹ng ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh s¶n xuÊt
kinh doanh mµ h·y ®Ó c¸c doanh nghiÖp tù lµm, nh vËy ng©n s¸ch
nhµ níc sÏ cã ®ñ nguån b¶o ®¶m cho nh÷ng c¶i c¸ch vÒ tiÒn l¬ng.
Nhµ níc cÇn t¨ng cêng ®Çu t cho c¸c quü phóc lîi x· héi ®Ó gãp
phÇn ®¸ng kÓ vµo thu nhËp cña ngêi d©n ®Ó mét mÆt võa n©ng
cao ®êi sèng vËt chÊt còng nh tinh thÇn cña ngêi d©n, mét mÆt
võa t¹o ra sù ph©n phèi c«ng b»ng trong x· héi vµ gãp phÇn gi÷
v÷ng æn ®Þnh chÝnh trÞ t¹o ®µ cho ph¸t triÓn l©u dµi. NÕu nhµ n-
íc kh«ng ®ñ søc lµm th× cã thÓ huy ®éng c¶ nh© d©n cïng lµm
trªn tinh thÇn t¬ng th©n t¬ng ¸i, tù nguyÖn san sÎ miÕng c¬m
manh ¸o cho nh÷ng ngêi khã kh¨n (®©y còng lµ mét ho¹t ®éng rÊt
thiÕt thùc vµ cã ý nghÜa trong n¨m 2003 võa qua).
Trªn ®©y lµ mét sè gi¶i ph¸p c¬ b¶n nh»m ®¶m b¶o sù
ph©n phèi c«ng b»ng trong x· héi, kh¼ng ®Þnh tÝnh u viÖt cña
XHCN, t¹o c¬ së, ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn vµ æn ®Þnh x· héi.

KÕt luËn
Trong bÊt kú mét h×nh th¸i kinh tÕ chÝnh trÞ nµo, ph©n phèi
®Òu chiÕm mét vÞ chÝ quan träng kh«ng thÓ thiÕu ®îc trong nÒn
s¶n xuÊt x· héi, h¬n thÕ na ph©n phèi cßn thÓ hiÖn b¶n chÊt cña
chÕ ®é x· héi. Ph©n phèi t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn mäi ngµnh, mäi
®¬n vÞ kinh doanh, mäi mÆt cña ®êi sèng còng nh mäi thµnh viªn
trong x· héi. Do ®ã trong thêi kú qóa ®é nhµ níc cÇn ph¶i biÕt sö
dông quan hÖ ph©n phèi nh mét c«ng cô ®¾c lùc ®Ó t¸c ®äng
®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ theo ®Þnh híng x· héi chñ
nghÜa. B»ng chÝnh s¸ch huy ®éng, ph©n phèi ®óng ®¾n vµ
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, tiÒn thëng hîp lý, nhµ níc cã thÓ híng dÉn,
kÝch thÝch c¸c thµnh viªn trong x· héi, c¸c ®¬n vÞ kinh doanh
kh«ng ngõng häc hái, ¸p dông nh÷ng thµnh tùu cña khoa häc kü
thuËt vµo trong s¶n xuÊt, qua ®ã tõng bíc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh, ®ßng thêi gãp phÇn n©ng cao tr×nh ®é ph¸t
triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt.
Tuy nhiªn trong ®iÒu kiÖn thùc tÕ ë níc ta, nhµ níc vÉn cã
thÓ sö dông khÐo lÐo c¸c c«ng cô ph©n phèi ®Ó thÓ hiÖn tÝnh u

30
viÖt cña chÕ ®ä míi, mÆc dï tr×nh ®é s¶n xuÊt cßn thÊp, møc
sèng cßn cha cao. Thªm vµo ®ã nhµ níc cã thÓ tËn dông nh÷ng kh¶
n¨ng cña x· héi ®Ó ph©n phèi hîp lý, kh«ng ®Ó l·ng phÝ vµ g©y
mÊt c«ng b»ng. Nhµ níc cã thÓ th«ng qua c¸c biÖn ph¸p ph©n phèi
vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp ®Ó ®¶m b¶o c«ng b»ng h¬n trong x· héi
nh»m ph¸t huy ®îc hÕt kh¶ n¨ng néi t¹i cña tÊt c¶ c¸c thµnh viªn
trong x· héi.
Víi môc ®Ých cuèi cïng cña ph©n phèi trong chÕ ®é míi lµ
®¶m b¶o cho c¸c thµnh viªn ®îc lµm theo n¨ng lùc, hëng theo nhu
cÇu. Tuy nhiªn trong giai ®o¹n ®Çu qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë
níc ta hiÖn nay ®ang cßn nhiÒu khã kh¨n tríc m¾t bëi trong x· héi
vÉn cßn nhiÒu giai cÊp tÇng líp víi lîi Ých cßn cha thèng nhÊt, thªm
vµo ®ã lµ sù kh¸c biÖt nhau vÒ møc sèng vµ nh÷ng mÆt tr¸i cña
c¬ chÕ thÞ trêng, c¬ chÕ qu¶n lý cña nhµ níc nªn vÊn ®Ò ph©n
phèi lµm sao ®Ó ®¹t c«ng b»ng x· héi ®ang gÆp nhiÒu khã kh¨n.
Song víi vai trß quan träng cña nã trong viÖc æn ®Þnh, t¨ng trëng
vµ ph¸t triÓn cña c¶ quèc gia, vÊn ®Ò ph©n phèi nhÊt ®Þnh sÏ ®îc
gi¶i quyÕt ®Ó ®¸p øng víi nh cÇu ph¸t triÓn cña x· héi vµ nhu cÇu
kh¼ng ®Þnh m×nh cña mçi thµnh viªn trong x· héi. Kh«ng ngõng
‘’
§æi míi chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ thu nhËp, khuyÕn khÝch mäi ngêi
t¨ng thu nhËp vµ lµm giµu dùa vµo kÕt qu¶ lao ®éng vµ hiÖu qu¶
kinh tÕ, b¶o vÖ c¸c nguån thu nhËp hîp ph¸p; ®iÒu tiÕt hîp lý thu
nhËp gi÷a c¸c bé phËn d©n c, c¸c ngµnh vµ c¸c vïng. ®Êu tranh
ng¨n chÆn thu nhËp phi ph¸p.,, (1) ®· vµ ®ang lµ ®Þnh híng cho
§¶ng vµ nhµ níc ta tõng bíc c¶i c¸ch quan hÖ ph©n phèi cho phï hîp
víi ®iÒu kiÖn cña ®Êt níc vµ cña qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸-hiÖn
®¹i ho¸. Tõng bíc kh¼ng ®Þnh ®îc tÝnh u viÖt cña chÕ ®ä míi.

---------------------------------------
(1): V¨n kiÖn ®¹i héi VII - §¶ng céng s¶n ViÖt Nam, NXB Sù thËt, Hµ
Néi 1991, tr73

Tµi liÖu tham kh¶o

1. Bé lao ®éng vµ th¬ng binh x· héi:
ThÞ trêng lao ®éng vµ gi¶i quyÕt viÖc lµm.
Trung t©m th«ng tin khoa häc lao ®éng vµ x· héi, Hµ Néi , 1994

31
 2. Bé lao ®éng vµ th¬ng binh x· héi:
§ãi nghÌo, hiÖn tr¹ng vµ gi¶i ph¸p
Trung t©m th«ng tin khoa häc lao ®äng vµ x· héi, Hµ Néi, 1994
3. §¶ng céng s¶n ViÖt Nam:
C¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt níc trong thêi kú qu¸ ®é lªn chñ
nghÜa x· héi.
Nhµ xuÊt b¶n sù thËt, Hµ Néi, 1991
4. GS.TS Ng« §×nh Giao:
ChuyÓn dÞch c¬ cÊu theo híng c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn d¹i ho¸ ...
Nhµ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1994
5. T¨ng trëng kinh tÕ vµ ph©n phèi thu nhËp
Nhµ xuÊt b¶n KH-XH, Hµ Néi, 1993
6. T×m hiÓu chÕ ®é tiÒn l¬ng míi
NXB ChÝnh trÞ quèc gia, Hµ Néi, 1993
7. Trung t©m kinh tÕ ch©u ¸ Th¸i B×nh D¬ng (VAPEC):
Ph©n phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
NXB Thèng Kª, Hµ Néi, 1994

32