Lêi Më ®Çu

Trong khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng, ViÖt Nam ®ang lµ
mét ®Êt níc cã ®îc nhiÒu sù chó ý tõ c¸c níc trªn thÕ giíi.
§ã lµ ®Êt níc ViÖt Nam ®· vµ ®ang trªn con ®êng ®æi míi
mét c¸ch toµn diÖn vµ ngµy cµng s©u s¾c vÒ c¬ së h¹ tÇng vµ
kiÕn tróc thîng tÇng.
Quan hÖ s¶n xuÊt ®îc h×nh thµnh mét c¸ch kh¸ch quan
trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt t¹o ra cña c¶i vËt chÊt cña x· héi. Trªn
c¬ së quan hÖ s¶n xuÊt h×nh thµnh nªn c¸c quan hÖ vÒ chÝnh
trÞ vµ tinh thÇn cña x· héi. Hai mÆt®ã cña ®êi sèng x· héi ®îc
kh¸i qu¸t thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña x·
héi.

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
theo ®Þnh híng x· héi ë níc ta, cÇn vËn dông vµ qu¸n triÖt quan
hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. C¬
së h¹ tÇng lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a thµnh phÇn trong ®ã cã
thµnh phÇn kinh tÕ quèc doanh, tËp thÓ vµ nhiÒu thµnh kinh
tÕ kh¸c nhau. TÝnh chÊt ®an xen - qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬
së kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ s«i ®éng, phong phó, võa
mang t×nh phøc t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng x·
héi. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó ®îc
ph¶n chiÕu trªn nÒn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra ®ßi hái
kh¸ch quan lµ nÒn kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®æi míi ®Ó
®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Nh vËy kiÕn tróc thîng tÇng
míi cã søc m¹nh ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së h¹ tÇng.

Em xin ch©n thµnh c¶m ¬n!

1
2
 PhÇn I

Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn vÒ mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a

c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng

1 Kh¸i niÖm

1.1 C¬ së h¹ tÇng
C¬ së h¹ tÇng lµ toµn bé nh÷ng QHSX hîp thµnh c¬ cÊu kinh
tÕ cña mét h×nh th¸i kinh tÕ - x· héi nhÊt ®Þnh.
KÕt cÊu cña c¬ së h¹ tÇng gåm 3 bé phËn
-Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d
-Quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ
-Quan hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng
C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô thÓ bao gåm quan hÖ s¶n
xuÊt thèng trÞ. Quan hÖ s¶n xuÊt tµn d cña x· héi cò vµ quan
hÖ s¶n xuÊt mÇm mèng cña x· héi míi. Trong ®ã quan hÖ s¶n
xuÊt thèng trÞ bao giê còng gi÷ vai trß chñ ®¹o , chi phèi c¸c
quan hÖ s¶n xuÊt kh¸c, nã quy ®Þnh xu híng chung cña ®êi
sèng kinh tÕ- x· héi. Bíi vËy, c¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi cô
thÓ ®îc ®Æc trng bëi quan hÖ s¶n xuÊt thèng trÞ trong x· héi
®ã. Tuy nhiªn, quan hÖ s¶n xuÊt tµn d vµ quan hÖ s¶n xuÊt
mÇm mèng còng cã vai trß nhÊt ®Þnh.

1.2. KiÕn tróc thîng tÇng

Lµ toµn bé nh÷ng t tëng x· héi, nh÷ng thiÕt chÕ t¬ng øng
vµ nh÷ng quan hÖ néi t¹i cña kiÕn tróc thîng tÇng ®îc h×nh
thµnh trªn mét c¬ së h¹ tÇng nhÊt ®Þnh.

3
 Trong kÕt cÊu kiÕn tróc thîng tÇng th× Nhµ níc lµ bé phËn
quan träng nhÊt. Bëi v×, Nhµ níc n¾m trong tay sc m¹nh kinh
tÕ vµ b¹o lùc, nã chi phèi mäi bé phËn kh¸c cña kiÕn tróc thîng
tÇng vµ c¸c bé phËn nµy ph¶i phôc ting nã.

2. Mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ

kiÕn tróc thîng tÇng x· héi.
2.1 C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng
C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh néi dung, tÝnh chÊt kÕt cÊu cña
kiÕn tróc thîng tÇng. C¬ së h¹ tÇng cña mét x· héi nhÊt ®Þnh
nh thÕ nµo, tÝnh chÊt cña nã ra sao, giai cÊp ®¹i diÖn cho nã
nh thÕ nµo th× hÖ thèng thiÕt chÕ chÝnh trÞ ph¸p quyÒn, ®¹o
®øc, triÕt häc v..v.. vµ quan hÖ cña c¸c thÓ chÕ t¬ng øng víi
c¸c thiÕt chÕ Êy còng nh vËy. C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn
tróc thîng tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
-C¬ së h¹ tÇng gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh sù h×nh thµnh kiÕn
tróc thîng tÇng, c¬ së h¹ tÇng nµo sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng
Êy.
-C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù biÕn ®æi cña kiÕn tróc thîng
tÇng trong mét h×nh th¸i kinh tÕ x· héi nhËt ®Þnh, khi c¬ së h¹
tÇng biÕn ®æi th× kiÕn tróc thîng tÇng còng biÕn ®æi theo.
-C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh sù thay ®æi c¨n b¶n cña kiÕn
tróc thîng tÇng. Khi c¬ së h¹ tÇng nµo mÊt ®i th× kiÕn tróc th-
îng tÇng do nã sinh ra còng mÊt theo, khi c¬ së h¹ tÇng míi
xuÊt hiÖn th× nã l¹i s¶n sinh ra kiÕn tróc thîng tÇng míi phï hîp
víi nã.
VÝ dô c¬ chÕ bao cÊp t¬ng íng víi nã lµ Nhµ níc x¬ cøng,
mÖnh lÖnh quan liªu

4
 C¬ chÕ thÞ trêng t¬ng øng víi nã lµ Nhµ níc n¨ng ®éng, ho¹t
®éng cã hiÖu qu¶
C¬ së h¹ tÇng quyÕt ®Þnh kiÕn tróc thîng tÇng lµ quy luËt
phæ biÕn cña mäi h×nh th¸i KTXH.

2.2 KiÕn tróc thîng tÇng t¸c ®éng trë l¹i c¬ së h¹ tÇng
KiÕn tróc thîng tÇng cñng cè, b¶o vÖ duy tr× CSHT sinh ra
nã vµ ®Êu tranh chãng l¹i CSHT vµ KTTT ®èi lËp víi nã.
KiÕn tróc thîng tÇng do c¬ së h¹ tÇng sinh ra nhng sau khi
xuÊt hiÖn nã cã tÝnh ®éc lËp t¬ng ®èi do ®ã nã t¸c ®éng l¹i
c¬ së h¹ tÇng thÓ hiÖn ë nh÷ng mÆt sau:
-Chøc n¨ng x· héi cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ b¶o vÖ, duy
tr× cñng cè vµ hoµn thiÖn c¬ së h¹ tÇng ®· sinh ra nã vµt×m
c¸ch xo¸ bá c¬ së h¹ tÇng cò, kiÕn tróc thîng tÇng cò. Nã lu«n
lu«n gi÷ l¹i vµ kÕ thõa nh÷ng c¸i cò ®· lµm tiÒn ®Ò cho c¸i
míi.
VÝ du: Nhµ níc t s¶n hiÖn ®¹i cñng cè, b¶o vÖ, ph¸t triÓn së
h÷u t nh©n t liÖu s¶n xuÊt. Cßn Nhµ níc v« s¶n th× b¶o vÖ,
ph¸t triÓn së h÷u x· héi (tËp thÓ).
Trong c¸c yÕu tè cña kiÕn tróc thîng tÇng th× Nhµ níc lµ
yÕu tè c¬ b¶n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¬ së h¹
tÇng. Vai trß cña Nhµ níc t¸c ®éng ®èi víi c¬ së h¹ tÇng thÓ
hiÖn ë 3 chiÒu híng. B»ng c«ng cô ph¸p luËt, b»ng søc m¹nh
kinh tÕ vµ søc m¹ng b¹o lùc cña Nhµ níc cã thÓ t¸c ®éng lµm
cho kinh tÐ ph¸t triÓn theo chiÒu híng tÊt yÕu.
Nhµ níc lµ yÕu tè t¸c ®éng trë l¹i m¹nh mÏ nhÊt ®èi víi CSHT
v× nã lµ c«ng cô b¹o lùc tËp trung trong tay giai cÊp thèng trÞ.

5
 Nã kh«ng chØ thùc hiÖn chøc n¨ng kinh tÕ b»ng hÖ thèng
chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi ®óng, nã cßn cã t¸c dông trùc tiÕp
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. C¸c bé phËn kh¸c cña
kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i th«ng qua th× míi cã hiÖu lùc
®èi víi CSHT.
KiÕn tróc thîng tÇng t¸c ®éng trë l¹i CSHT theo hai chiÒu
-TÝch cùc: Khi KTTT t¸c ®éng cïng chiÒu víi nh÷ng quy luËt
vËn ®éng cña CSHT th× nã thóc ®Èy CSHT ph¸t triÓn. Do ®ã,
thóc ®Èy sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi.
-Tiªu cùc: Khi KTTT t¸c ®éng ngîc chiÒu víi nh÷ng quy luËt
vËn ®éng cña CSHT, khi nã lµ s¶n phÈm cña quan hÖ kinh tÕ
lçi thêi th× nã c¶n trá, k×m h·m sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹
tÇng. Do ®ã, nã k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ.

6
 PhÇn II

MèI QUAN HÖ BIÖN CHøNG GI÷A C¥ Së H¹ TÇNG

Vµ KIÕN TRóC TH¦îNG TÇNG TRONG THêI Kú QU¸ §é
L£N CHñ NGHÜA X· HéI ë N¦íC TA.

Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn
theo ®Þnh híng XHCN ë níc ta , cÇn vËn dông qu¸n triÖt quan
hÖ biÖn chøng gi÷ c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng.
C¬ së h¹ tÇng kinh tÕ níc ta hiÖn nay lµ kÕt cÊu kinh tÕ ®a
thµnh phÇn. TÝnh chÊt ®an xen, qu¸ ®é vÒ kÕt cÊu cña c¬ së
kinh tÕ võa lµm cho nÒn kinh tÕ sèng ®éng, phongphó, võa
mang tÝnh phvs t¹p trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Þnh híng
XHCN. §©y lµ mét kÕt cÊu kinh tÕ n¨ng ®éng, phong phó cña
nÒn kinh tÕ, ®îc ph¶n chiÕu lªn kiÕn tróc thîng tÇng vµ ®Æt ra
®ßi hái kh¸ch quan lµ kiÕn tróc thîng tÇng còng ph¶i ®îc ®æi
míi ®Ó ®¸p øng ®ßi hái cña c¬ së kinh tÕ. Kh«ng ph¶i ®a
thµnh phÇn kinh tÕ th× ph¶i ®a ®¶ng, ®a nguyªn chÝnh trÞ,
nhng nhÊt thiÕt kiÕn tróc thîng tÇng ph¶i ®îc ®æi míi theo h-
íng ®æi míi tæ chøc , ®æi míi bé m¸y, ®æi míi con ngêi, ®æi
míi phong c¸ch l·nh ®¹o, ®a d¹ng ho¸ c¸c tæ chøc hiÖp häi,
®oµn thÓ… më réng d©n chñ, nh»m quy tô søc m¹nh cña quÇn
chóng díi sù l·nh ®¹o cña §¶ng céng s¶n. ChØ cã nh vËy kiÕn
tróc thîng tÇng míi cã søc m¹nh ®¸p øng kÞp thêi ®ßi hái cña
c¬ së h¹ tÇng. Vµ nh vËy chØ cÇn mét ®¶ng lµ §¶ng céng s¶n
l·nh ®¹o vÉn thùc hiÖn ®îc mùc tiªu d©n giµu, níc m¹nh, x· héi
c«ng b»ng, d©n chñ vµ v¨n minh.

7
 1. §Æc ®iÓm h×nh thµnh c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc
thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa.

C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n chñ nghÜa

kh«ng h×nh thµnh tù ph¸t trong x· héi cò, mµ h×nh thµnh tù
gi¸c sau khi giai cÊp v« s¶n giµnh chÝnh quyÒn vµ ph¸t triÓn
hoµn thiÖn “Suèt thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ
nghÜa céng s¶n ”.

Muèn cã c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng céng s¶n

chñ nghÜa. Tríc hÕt giai cÊp v« s¶n ph¶i dïng b¹o lùc c¸ch m¹ng
®Ëp tan nhµ níc cò, lËp nªn nhµ níc v« s¶n. Sau khi giµnh ®îc
chÝnh quyÒn, giai cÊp v« s¶n tiÕn hµnh quèc h÷u ho¸, tÞch
thu, trng thu nhµ m¸y, xÝ nghiÖp cña giai cÊp t s¶n nh»m t¹o ra
c¬ së kinh tÕ ban ®Çu cña chñ nghÜa x· héi.

ViÖc nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n ph¶i ra ®êi tríc ®Ó t¹o
®iÒu kiÖn vµ lµm c«ng cô, ph¬ng tiÖn cho quÇn chóng nh©n
d©n, tiÕn hµnh triÖt ®Ó qu¸ tr×nh Êy hoµn toµn phï hîp víi qui
luËt kh¸ch quan cña x· héi. §ã lµ sù ph¸t triÓn kh¸ch quan trong
qu¸ trÝnh s¶n xuÊt vËt chÊt cña x· héi, ®ßi hái ph¶i cã mét c¬
së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng tiÕn bé h¬n thay thÕ c¬ së
h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng t b¶n chñ nghÜa lçi thêi ph¶n
®éng. Tuynhiªn, nhµ níc chuyªn chÝnh v« s¶n cã thËt sù v÷ng
m¹nh hay kh«ng l¹i hoµn toµn phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña
sù ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng céng s¶n chñ nghÜa.

8
 2. C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng trong thêi
kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi ë ViÖt Nam

C¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng XHCN kh¸c c¨n b¼n

víi c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng cña x· héi cã giai cÊp
®èi kh¸ng.

Díi chñ nghÜa x· héi hoµn chØnh, c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn

tróc thîng tÇng thuÇn nhÊt vµ thèng nhÊt. V× c¬ së h¹ tÇng x·
héi chñ nghÜa kh«ng cã tÝnh chÊt ®èi kh¸ng, kh«ng bao hµm
nh÷ng lîi Ých kinh tÕ ®èi lËp nhau. H×nh thøc së h÷u bao trïm
lµ së h÷u toµn d©n vµ tËp thÓ, hîp t¸c t¬ng trî nhau trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt, ph©n phèi s¶n phÈm theo lao ®éng, kh«ng cßn
chÕ ®é bãc lét .

KiÕn tróc thîng tÇng x· héi chñ nghÜa ph¶n ¸nh c¬ së h¹

tÇng cña x· héi chñ nghÜa, v× vËy mµ cã sù thèng trÞ vÒ chÝnh
trÞ vµ tinh thÇn. Nhµ níc x· héi chñ nghÜa lµ nhµ níc kiÓu míi:
cña d©n do d©n vµ v× d©n. Ph¸p luËt x· héi chñ nghÜa lµ
c«ng cô ®Ó c¶i t¹o x· héi cò vµ x©y dùng x· héi chñ nghÜa tiÕn
bé, khoa häc trë thµnh ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn x· héi.

Thêi kú qu¸ ®é tõ chñ nghÜa t b¶n lªn chñ nghÜa x· héi lµ

thêi kú c¶i biÕn c¸ch m¹ng s©u s¾c vµ triÖt ®Ó, lµ mét giai
®o¹n lÞch sö chuyÒn tiÕp. Cho nªn c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc
thîng tÇng víi ®Çy ®ñ nh÷ng ®Æc trng cña nã. Bëi v×, c¬ së
h¹ tÇng mang tÝnh chÊt qu¸ ®é víi mét kÕt cÊu kinh tÕ nhiÒu
thµnh phÇn ®an xen cña nhiÒu lo¹i h×nh kinh tÕ x· héi kh¸c
nhau. Cßn kiÕn tróc thîng tÇng cã sù ®èi kh¸ng vÒ t tëng vµ cã
sù ®Êu tranh gi÷a giai cÊp v« s¶n vµ giai cÊp t s¶n trªn lÜnh
vùc t tuëng v¨n ho¸.

9
 Bëi vËy c«ng cuéc c¶i c¸ch kinh tÕ vµ ®æi míi thÓ chÕ
chÝnh trÞ lµ mét qu¸ tr×nh mang tÝnh c¸ch m¹ng l©u dµi, phøc
t¹p mµ thùc chÊt lµ cuéc ®Êu tranh gay go, quyÕt liÖt gi÷a hai
con ®êng t b¶n chñ nghÜa vµ x· héi chñ nghÜa.

ChÝnh v× nh÷ng lý do ®ã mµ níc ta tõ mét níc thuéc ®Þa

nöa phong kiÕn víi nÒn kinh tÕ l¹c hËu s¶n xuÊt nhá lµ chñ yÕu,
®i lªn chñ nghÜa x· héi (bá qua chÕ ®é ph¸t triÓn t b¶n chñ
nghÜa ) chóng ta ®· gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n trong qu¸ tr×nh
x©y dùng chñ nghÜa x· héi. C¬ së h¹ tÇng thêi kú qu¸ ®é ë níc
ta bao gåm c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nh: kinh tÕ nhµ níc, kinh tÕ
hîp t¸c, kinh tÕ t b¶n nhµ níc, kinh tÕ c¸ thÓ, kinh tÕ t b¶n t
nh©n, cïng c¸c kiÓu quan hÖ s¶n xuÊt g¾n liÒn víi h×nh thøc
së h÷u kh¸c nhau, thËm chÝ ®èi lËp nhau cïng tån t¹i trong mét
c¬ cÊu kinh tÕ quèc d©n thèng nhÊt. §ã lµ nÒn kinh tÕ hµng
ho¸ nhiÒu thµnh phÇn theo ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa.

C¸c thµnh phÇn ®ã võa kh¸c nhau vÒ vai trß, chøc n¨ng,
tÝnh chÊt, l¹i võa thèng nhÊt víi nhau trong mét c¬ cÊu kinh tÕ
quèc d©n thèng nhÊt, chóng võa c¹nh tranh nhau, võa liªn kÕt
víi nhau, bæ xung víi nhau.

§Ó ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ nµy, nhµ níc ph¶i sö dông tæng thÓ c¸c biÖn ph¸p kinh tÕ
hµnh chÝnh vµ gi¸o dôc. Trong ®ã biÖn ph¸p kinh tÕ cã vai trß
quan träng nhÊt nh»m tõng bíc x· héi ho¸ nÒn s¶n xuÊt víi h×nh
thøc vµ bíc ®i thÝch hîp theo híng: kinh tÕ quèc doanh ®îc
cñng cè vµ ph¸t triÓn v¬n lªn gi÷ vai trß chñ ®¹o, kinh tÕ tËp
thÓ díi h×nh thøc thu hót phÇn lín nh÷ng ngêi s¶n xuÊt nhá
trong c¸c ngµnh nghÒ, c¸c h×nh thøc xÝ nghiÖp , c«ng ty cæ
phÇn ph¸t triÓn m¹nh, kinh tÕ t nh©n vµ gia ®×nh ph¸t huy ®-

10
îc mäi tiÒm n¨ng ®Ó ph¸t triÓn lùc lîng s¶n xuÊt, x©y dùng c¬
së kinh tÕ hîp lý. Trong v¨n kiÖn Héi nghÞ ®¹i biÓu §¶ng gi÷a
nhiÖm kú kho¸ VII, §¶ng ghi râ “ph¶i tËp chung nguån vèn ®Çu
t nhµ níc cho viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ x· héi vµ
mét sè c«ng tr×nh c«ng nghiÖp then chèt ®· ®îc chuÈn bÞ vèn
vµ c«ng nghÖ. N©ng cÊp vµ x©y dùng míi hÖ thèng giao
th«ng, s©n bay, bÕn c¶ng, th«ng tin liªn l¹c, gi¸o dôc vµ ®µo
t¹o, y tÕ ”. §ång thêi v¨n kiÖn §¶ng còng ghi râ:”T nay tíi cuèi
thËp kû, ph¶i quan t©m tíi c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ n«ng
nghiÖp vµ kinh tÕ n«ng th«n, ph¸t triÓn toµn diÖn n«ng, l©m,
ng nghiÖp g¾n víi c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng l©m thuû s¶n,
c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng tiªu dïng vµ hµng xuÊt khÈu”.

VÒ kiÕn tróc thîng tÇng, §¶ng ta kh¼ng ®Þnh: LÊy chñ

nghÜa M¸c-Lª nin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµm kim chØ nam cho
mäi hµnh ®éng cña toµn §¶ng, toµn d©n ta. Néi dung cèt lâi
cña chñ nghÜa M¸c-Lªnin vµ t tëng Hå ChÝ Minh lµ t tëng vÒ sù
gi¶i phãng con ngêi khái chÕ ®é bãc lét tho¸t khái nçi nhôc cña
m×nh lµ ®i lµm thuª bÞ ®¸nh ®Ëp, l¬ng Ýt. Bëi vËy, trong sù
nghiÖp x©y dùng chñ nghÜa x· héi cña nh©n d©n ta, viÖc gi¸o
dôc truyÒn b¸ chñ nghÜa M¸c-Lªnin t tëng Hå ChÝ Minh trë
thµnh t tënh chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi lµ
viÖc lµm thêng xuyªn, liªn tôc cña cuéc c¸ch m¹ng x· héi chñ
nghÜa trªn lÜnh vùc kiÕn tróc thîng tÇng.

X©y dùng hÖ thèng chÝnh trÞ, x· héi chñ nghÜa mang b¶n
chÊt giai cÊp c«ng nh©n, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ®¶m b¶o
cho nh©n d©n lµ ngêi chñ thùc sù cña x· héi. Toµn bé quyÒn
lùc cña x· héi thuéc vÒ nh©n d©n thùc hiÖn d©n chñ x· héi
chñ nghÜa ®¶m b¶o ph¸t huy mäi kh¶ n¨ng s¸ng t¹o, tÝch cùc

11
chñ ®éng cña mäi c¸ nh©n. Trong c¬ng lÜnh x©y dùng ®Êt n-
íc thêi kú qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi, §¶ng ghi râ : ”x©y dùng
nhµ níc x· héi chñ nghÜa , nhµ níc cña d©n, do d©n vµ v×
d©n, liªn minh giai cÊp c«ng nh©n víi giai cÊp n«ng d©n vµ
tÇng líp trÝ thøc lµm nÒn t¶ng, do §¶ng céng s¶n l·nh ®¹o ”.
Nh vËy, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, bé m¸y t¹o thµnh hÖ thèng chÝnh
trÞ - x· héi kkh«ng tån t¹i nh mét môc ®Ých t nh©n mµ v× phôc
vô con ngêi, thùc hiÖn cho ®îc lîi Ých vµ quyÒn lîi thuéc vÒ
nh©n d©n lao ®éng.

Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng
lµ mét bíc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. ViÖc ph¸t triÓn
vµ cñng cè c¬ së h¹ tÇng ®iÒu chØnh vµ cñng cè c¸c bé phËn
cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ mét qu¸ tr×nh diÔn ra trong suèt
thêi kú qu¸ ®é.

3. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m vËn dông quy luËt nµy

trong c«ng cuéc ®æi míi ë níc ta
§æi míi kinh tÕ ph¶i ®i liÒn víi ®æi míi chÝnh trÞ.
Kinh tÕ vµ chÝnh trÞ lµ hai mÆt cèt lâi cña mèi quan hÖ
gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Trong mèi quan hÖ
gi÷a kinh tÕ vµ chÝnh trÞ th× kinh tÕ gi÷ vai trß quyÕt ®Þnh
chÝnh trÞ, v×.
Kinh tÕ lµ néi dung vËt chÊt cña chÝnh trÞ, cßn chÝnh trÞ lµ
biÓu hiÖn tËp trung cña kinh tÕ.
C¬ së kinh tÕ víi tÝnh c¸ch lµ kÕt cÊu hiÖn thùc s¶n sinh ra
hÖ thèng chÝnh trÞ t¬ng øng víi quy ®Þnh hÖ thèng ®ã. Nãi
c¸ch kh¸c, tÝnh chÊt x· héi, giai cÊp cña chÝnh trÞ bao giê còng
ph¶n ¸nh tÝnh chÊt x· héi vµ gia cÊp cña c¬ së h¹ tÇng. Tõ ®ã
dÉn ®Õn ù biÕn ®æi c¨n b¶n cña kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ.

12
 Sù t¸c ®éng cña chÝnh trÞ ®ãi víi kinh tÕ: ChÝnh trÞ ®îc
biÓu hiÖn tËp trung b»ng nhµ níc, cã søc m¹nh vËt chÊt t¬ng
øng. Nhµ níc cã t¸c dông quyÕt ®Þnh n¨ng lùc hiÖn thùc ho¸
nh½ng tÊt yÕu kinh tÕ. ¡nghen nãi" B¹o lùc ( quyÒn lùc nhµ níc)
còng lµ mét lùc lîng kinh tÕ".
Sau khi giµnh ®îc chÝnh quyÒn, bÊt cø giai cÊp nµo muèn
thèng trÞ v÷ng ch¾c toµn x· héi, th× giai cÊp ®ã ph¶i ®a ra
®êng lèi më réng, ph¸t triÓn kinh tÕ trªn quy m« toµn x· héi
®Ó tong bíc thèng trÞ kinh tÕ ®èi víi toµn x· héi. Kinh tÕ v÷ng
m¹nh, nhµ níc ®îc t¨ng cêng. Nhµ níc ®îc t¨ng cêng l¹i t¹o thªm
ph¬ng tiÖn vËtchÊt ®Ó cñng cè ®Þa vÞ kinh tÕ x· héi cña giai
cÊp thèng trÞ.
Trong c«ng cuéc ®æi míi cña níc ta hiÖn nay, chóng ta chñ
ch¬ng tiÕn hµnh ®æi míi ®ång bé ph¶i kÕt hîp ngay tõ ®Çu,
®æi míi kinh tÕ víi ®æi míi chÝnh trÞ vµ c¸c mÆt kh¸c cña ®êi
sèng x· héi. Trong ®ã, ®æi míi kinh tÕ lµ träng t©m, cßn ®æi
míi chÝnh trÞ thóc ®Èy ®æi míi kinh tÕ. §æi míi kinh tÕ chÝnh
lµ ®æi míi ë lÜnh vùc CSHT, ®ã lµ ®æi míi c¬ cÊu kinh tÕ,
®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý, ph¬ng thøc ph©n phèi, quy tr×nh
c«ng nghÖ…nh»m lµm cho nÒn kinh tÕ níc ta ph¸t triÓn hoµ
nhËp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ thÕ giíi.
§æi míi kinh tÕ lµ tiÒn ®Ò cho ®æi míi chÝnh trÞ, nã t¹o ra
nÒn t¶ng vËt chÊt cho æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi, nã lµm
n¶y sinh nhu cÇu ®æi míi hÖ thèng chÝnh trÞ, lµm cho nã n¨ng
®éng vµ trë thµnh ®éng lùc thùc sù cña sù ph¸t triÓn kinh tÕ.
§æi míi chÝnh trÞ ph¶i xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu ®æi míi kinh tÕ,
ph¶i phï hîp víi ®æi míi kinh tÕ.

13
 §æi míi chÝnh trÞ chÝnh lµ ®æi míi ë bé phËn quan träng
cña KTTT, ®æi míi chÝnh trÞ thÓ hiÖn ë ®æi míi tæ choc, ®æi
míi bé m¸y, ph©n cÊp l·nh ®¹o cña §¶ng, d©n chñ ho¸ tríc hÕt
tõ trong §¶ng.
§æi míi chÝnh trÞ, t¹o ®iÒu kiÖn cho ®æi míi kinh tÕ
Khi ®êng lèi chÝnh trÞ, thiÕt chÕ chÝnh trÞ ®îc ®æi míi phï
hîp víi yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ th× chÝnh trÞ trë thµnh ®Þnh
híng cho ph¸t triÓn kinh tÕ. §ång thêi t¹o m«i trêng ph¸t triÓn
vÒ an ninh trËt tù ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ vµ chÝnh trÞ cßn ®ãng
vai trß can thiÖp ®iÒu tiÕt, kh¾c phôc nh÷ng mÆt tr¸i do ®æi
míi kinh tÕ ®a ®Õn.

14
 KÕT LUËN

Mçi bíc ph¸t triÓn cña c¬ së h¹ tÇng hoÆc kiÕn tróc thîng
tÇng lµ mét bíc gi¶i quyÕt m©u thuÉn gi÷a chóng. Cho nªn
viÖc gi¶i quyÕt cñng cè c¬ së h¹ tÇng, ®iÒu chØnh vµ cñng cè
c¸c bé phËn cña kiÕn tróc thîng tÇng lµ c¶ mét qu¸ tr×nh rÊt
phøc t¹p. Mäi quan niÖm, mäi tëng ®¬n gi¶n ®Òu kh«ng phï
hîp víi thùc tÕ, nhÊt lµ chóng ta ®ang ë chÆng ®Çu tiªn cña
cña thêi kú qu¸ ®é.

N¾m v÷ng mèi quan hÖ biÖn chøng gi÷a c¬ së h¹ tÇng vµ

kiÕn tróc thîng tÇng, §¹i héi lÇn thø VI cña §¶ng ®· chØ râ: ®Èy
m¹nh c¶i t¹o x· héi chñ nghÜa, x©y dùng c¬ së h¹ tÇng chñ
nghÜa x· héi, liªn tôc trßn suèt thêi kú qu¸ ®é lªn CNXH víi
nh÷ng h×nh thøc vµ bíc ®i thÝch hîp.

§¶ng ta ®· s¸ng suèt khi ®Ò ra bíc ®Çu thùc hiÖn ®êng lèi
®æi míi toµn diÖn b»ng c¸ch kÕt hîp chÆt chÏ ®æi míi c¬ së h¹
tÇng vµ kiÕn tróc thîng tÇng. Em tin r»ng víi nhËn thøc ®óng
®¾n cña toµn §¶ng, toµn d©n, toµn qu©n, ®¶ng ta nhÊt ®Þnh
l·nh ®¹o c«ng cuéc ®æi míi ®i ®Õn th¾ng lîi hoµn toµn, díi ®µ
ph¸t triÓn cña sù nghiÖp c¸ch m¹ng hiÖn nay, c«ng cuéc ®æi
míi §¶ng l·nh ®¹o nhÊt ®Þnh sÏ ®a níc ta lªn ngang tÇm víi c¸c
níc ®ang ph¸t triÓn trong khu vùc vµ thÕ giíi.

15
 Tµi liÖu tham kh¶o

1. Gi¸o tr×nh triÕt häc M¸c - Lªnin

2. Hái ®¸p TriÕt häc

3. V¨n kiÕn §¹i héi §¶ng VII, VIII

4. §æi míi kinh tÕ ë ViÖt Nam, thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p.

5. Vµ mét sè t¹p chÝ kh¸c…

16
17