1.

S bin ng ca cn cn thng mi giai on 2009 - 2013

Nm 2009, kinh t kh khn do nh hng ca khng hong ti chnh ton cu
dn n s nh tr sn xut v hn ch tiu dng nhng nc vn l th trng xut
khu ln ca Vit Nam. Nn kinh t Vit Nam v th tng trng thp nht trong vng
10 nm.
Xut khu rng giai on 2007- 2008 st gim nghim trng. Trong c cu GDP
theo tng cu, xut khu rng nm 2005 l -6,22%, sang n 2008 xung ti -20,78%,
gp phn ng k lm chm tc tng GDP. Nhng nm 2009 tnh hnh o ngc,
xut khu rng dng li l ng lc cho tng trng 5,32% GDP. Thc t, theo bo co
ca Tng cc thng k, xut khu 2009 tng 11,08% (theo gi c nh, mc d tng kim
ngch xut khu gim do gi gim) trong khi nhp khu ch tng 6,66%.
Din bin tc tng trng xut nhp khu 2009

Xut nhp khu v cn cn thng mi 2006 2009

Ngun: TCTK

Nhn chung, do tng trng kinh t suy gim nm 2009 nn xut khu m m vi
tc tng trng xut khu m ln u tin trong vng 10 nm (-8,9%). Nhp khu
thm ch cn gim mnh hn, ch cn m 13,3 % cho c nm 2009. Nm 2009 vn nhp
siu vi mc rt ln, ti 12,9 t USD.
Tuy nhin, xut nhp khu suy gim nm 2009 c s tc ng rt ln ca gi gim,
khin cho tng kim ngch gim ch khi lng khng h gim. Xt 8 mt hng xut khu
ch yu, xut khu v lng tng 10,45% trong khi kim ngch gim 23,14%; xt 10 mt
hng nhp khu ch yu, nhp khu tng 15,09% v lng nhng gim 20,82% v kim
ngch (so vi cng k nm 2008). Mc gim gi hng xut gn tng ng vi mc
gim gi hng nhp. Thc t cho thy l nm 2009 nhp siu danh ngha khng ng ngi
v thm ch ng gp khng nh duy tr vic lm v tng trng kinh t.
Nm 2010, nn kinh t c ci thin v c tc tng trng cao hn nm trc.
Xut nhp khu cng hi phc nhanh chng. Xut khu t 72,2 t USD, tng 26,4 % so
vi nm 2009. Nhp khu t 84 t USD, tng 20,1 % so vi nm 2009.
Xut nhp khu v cn cn thng mi 2006 - 2010

Nhp khu tng chm hn xut khu nn nhp siu nm 2010 mc 12,6%, mc
thp nht k t nm 2007. Tuy nhin mc nhp siu ny vn rt ln. Nhp siu ch yu t
Hn Quc v Trung Quc, tnh hnh tr nn xu i c bit l t khi Vit Nam ra nhp
khu vc mu dch t do Asean Trung Quc.

Tnh hnh nhp siu 1995 2010 (triu USD)

Nu xem xt ti s tc ng ca gi c, xt 8 mt hng xut khu ch yu, lng

hng xut khu gim 10,7% trong khi gi tr xut khu tng 17,3%. Xt 10 mt hng nhp
khu ch yu, lng hng nhp khu gim 8,8% nhng gi tr nhp khu tng 13,5%.
iu ny c c l do gi c cc mt hng xut nhp khu tng ln sau s gim gi
mnh vo nm 2009.
Nm 2011, hot ng xut nhp khu din bin si ng cng vi tng trng
ca nn kinh t. Gi tr xut nhp khu u tng ln mc cao nht tnh t trc ti thi
im . Tng kim ngch hng ha xut khu t 96,9 t USD v tng 34,2%. Gi tr
hng nhp khu t 106,7 t USD, tng 25,8%. Vi kt qu ny, cn cn thng mi Vit
Nam nm 2011 thm ht 9,8 t USD. Tuy con s ny khng nh nhng nhp siu ci
thin ng k so vi 4 nm trc .
Xut nhp khu v cn cn thng mi 2006 2011
Xut khu (t USD)
- % tng
Nhp khu (t USD)
- % tng
Cn cn thng mi
(t USD)

2006
39,8
22,7
44,9
22,1

2007
48,6
21,9
62,8
39,8

2008
62,7
29,1
80,7
28,6

2009
57,1
-8,9
69,9
-13,3

2010
72,2
26,4
84,8
20,1

2011
96,9
34,2
106,7
25,8

-5,1

-14,2

-18

-12,9

-12,6

-9,8

Ngun: Bo co thng nin TCTK 2011

ng gp vo thnh tch xut nhp khu n tng nm 2011 khng th khng k

n s tc ng ca mc gi tng cao. Gi hng xut khu nm 2011 tng 19,62% v gi

hng nhp khu tng 20,18% so vi nm 2010, iu ny tc ng lm tng gi tr xut

nhp khu.
Nm 2012, kinh t Vit Nam tng trng 5,03% l mc tng trng thp nht k
t nm 2000, mt du hiu ca s suy gim kinh t. Nm 2012, ln u tin sau 19 nm
Vit Nam c thng d cn cn thng mi 780 triu USD (trong khi nm 2011 thm
ht 9,8 t USD). Gi tr xut khu 114,57 t USD, tng 18,2% v gi tr nhp khu
113,79%, tng 6,6 % so vi nm 2011. Tuy nhin, tc tng trng xut nhp khu
chm li so vi 2 nm trc, mt nguyn nhn l do gi th gii gim. Tc gim gi
xut khu so vi thi k trc khi tng gi nm 2011 l 0,53% v tc gim gi nhp
khu l 0,33%.
Xut nhp khu v cn cn thng mi 2006 2012
Xut khu (t USD)
- % tng
Nhp khu (t USD)
- % tng
Cn cn thng mi
(t USD)

2006
39,8
22,7
44,9
22,1

2007
48,6
21,9
62,8
39,8

2008
62,7
29,1
80,7
28,6

2009
57,1
-8,9
69,9
-13,3

2010
72,2
26,4
84,8
20,1

2011
96,9
34,2
106,7
25,8

2012
114,57
18,2
113,79
6,6

-5,1

-14,2

-18

-12,9

-12,6

-9,8

0,78

Ngun: Bo co thng nin TCTK 2012

Nguyn nhn xut siu ch yu do suy gim sn xut tiu dng trong nc, lm
cho nhp khu tng trng thp hn nhiu so vi xut khu. iu ny hon ton khng
tt vi nn kinh t vn ph thuc nhiu vo nhp khu nh Vit Nam, c bit l khi nhp
khu nguyn liu, my mc phc v cho sn xut kinh doanh st gim. iu ny cng
gp phn vo tng trng chm ca Vit Nam nm 2012.
Trong 7 thng u nm 2013, tng trng kinh t th gii chm hn d bo do
khng hong Chu u v suy gim tng trng Trung Quc v n - ba i tc
thng mi ln ca Vit Nam, ng thi gi th gii tip tc xu hng gim t nm 2012,
trong hai mt hng in hnh l nng lng gim 2% v nng sn gim 6%. Kinh t
Vit Nam trong 6 thng u 2013 duy tr n nh vi tng trng 4,9% bng mc cng k
nm 2012 tuy s hi phc ny cha chc chn do cu trong nc vn cn yu k t 2012.
Tnh t u nm n ht thng 7 nm 2013, tng tr gi xut nhp khu hng ho
ca Vit Nam t 146,92 t USD, tng 15,2% so vi cng k nm trc; trong , xut

khu t 73,32 t USD, tng 15,2% v nhp khu l gn 73,6 t USD, tng 15,2%. Kt
qu l cn cn thng mi hng ho ca Vit Nam tnh trong 7 thng u nm 2013 c
mc thm ht 277 triu USD, bng 0,4% tng kim ngch xut khu ca c nc.
Xut nhp khu v cn cn thng mi 7 thng u nm 2012 v
7 thng u nm 2013

Sau khi t c xut siu nm 2012 th sang nm 2013, nhp siu bt u tr li.
Nguyn nhn mt phn n t s suy gim ca gi th gii, trong gi hng xut khu
gim mnh hn gi hng nhp khu, lm cho li ch do gim gi nhp khu mang li
khng b p c thit hi do gim gi xut khu.
Tc tng gim gi xut nhp khu (%)
Xut khu

19.62 20.18

2011

Nhp khu

-0.54 -0.33

-4.21 -2.56

2012

6 thng 2013

Ngun: Chinhphu.vn

2. S bin ng ca t gi hi oi giai on 2009 2013

Nm 2009, ng VND mt gi so vi USD tip tc xu hng t na cui nm
2008. T gi USD/VND tng gim xung mc thp ti sn bin nm 2007 do s

gia tng t ca ngun tin FDI vo Vit Nam khin cho cung USD tng mnh, nhng t
gia nm 2008 do lm pht tng cao v nh hng ca khng hong kinh t th gii lm
cho dng vn FDI bt u o chiu, tc ng lm tng t gi. Cho n cui nm 2009, t
gi chnh thc USD/VND tng 5,6% so vi cui nm 2008. T gi trong nm 2009
lun mc kch trn bin dao ng m Ngn hng Nh nc cng b.
Din bin t gi danh ngha v bin dao ng 2008-2009

Ngun: Ngn hng ngoi thng

Sc p t t gi tng buc NHNN phi m rng bin t +/-3% ln +/-5%

trong thng 3/2009 - bin ln nht trong vng 10 nm qua - nhng khng c tc dng
nh mong mun, cc NHTM vn giao dch vi t gi trn. Do khan him ngun cung
USD, ngi dn y mnh mua USD trn th trng t do, lm cho t gi th trng ny
tng mnh. Ngy 26/11/2009, NHNN chnh thc ph gi VND 5,4% chng u c
USD v gim p lc th trng, ng thi gim bin xung cn +/-3%. Tuy nhin, t
gi th trng t do khng th li gn t gi NHTM nh mong mun ca NHNN. ng
Vit Nam vn tip tc mt gi trn th trng t do v kt thc nm mc 19.400
VND/USD.

T gi chnh thc v t gi th trng t do 2009

Ngun: Ngn hng ngoi thng v cc ngun khc

Bn cnh s suy gim FDI lm tng t gi, phi k n mt nguyn nhn na,
l s chnh lch qu ln ca gi vng trong nc so vi th gii, tc ng lm tng cu
USD nhp khu vng. C gi vng v gi USD u tng mnh. Cng vi , d tr
ngoi hi ca Vit Nam b suy yu do duy tr t gi khng qu xa t gi chnh thc
NHNN phi bn ra mt lng USD rt ln.
Nm 2010, tnh hnh xung gi ng ni t vn khng c bin chuyn. Cc NHTM
vn tip tc t gi kch trn bin ca t gi chnh thc ngay t u nm.
Din bin t gi danh ngha v bin 2010

Trc p lc tng t gi, NHNN phi ph gi ng Vit Nam 3,3%, khin t gi

chnh thc tng t 17.941 VND/USD ln 18.544 VND/USD. Cng vi ph gi l mt lot
cc chnh sch nhm tng cung ngoi t, n nh th trng ngoi hi nh: gim t l d
tr bt buc vi tin gi ngoi t, m rng i tng cho vay ngoi t; ngoi ra cn chm
dt giao dch vng trn cc ti khon nc ngoi ca cc t chc tn dng, ng ca cc
sn vng nhm hn ch tc ng ca u c vng ln t gi. Cc bin php ny nhm tng
cung v gim cu ngoi t, khin cho tnh hnh t gi bt cng thng trong khong t
thng 4 ti thng 7.
Tuy nhin t thng 7, t gi bt u tng, tuy p lc l cha r rng. Ngy
17/8/2010, NHNN t ngt ph gi 2,1% ln 18.932VND/USD nh l mt bc i ch
ng ca NHNN. ng thi, lm pht bt u gia tng t thng 9/2010 gy sc p lm t
gi tng mnh trn th trng t do v t gi NHTM t kch trn.
Nm 2011, lm pht tip tc tng mc cao (11,75%). Trc p lc lm pht v
tm l th trng: nhiu ngi dn v doanh nghip mun gm gi USD ch s iu
chnh t gi ca NHNN, thng 2/2010, NHNN tuyn b mc ph gi cao nht trong lch
s (9,3%), nng t gi ln mc 20.693 VND/USD v gim bin xung cn +/-1%.
iu chnh ny ca NHNN th hin s gii phng p lc sau mt thi gian di km nn,
ng thi l bc i nhanh thu hp khong cch gia 2 loi t gi trn th trng.

Din bin t gi chnh thc v t gi th trng t do 2009 - 2011

Thng 3/2011, NHNN thc hin tht cht cc hot ng trn th trng t do, t
trn li sut tin gi ngoi t thp gia tng chnh lch gia li sut tin gi ngoi t v
ni t (lc ny l 14%), khuyn khch chuyn tin gi bng ngoi t sang ni t. Do vy
cung ngoi t tng ln, t gi mi bt u n nh. NHNN lin tc mua vo ngoi t,
d tr ngoi hi c ci thin 3 t USD. Ngy 7/9/2011, NHNN cam kt: nu iu chnh
t gi USD/VND th t nay n cui nm khng qu 1%. Kt thc nm, t gi mc
20.828VND/USD, tng 0.97% so vi t gi 20.628VND/USD ngy 7/9/2011. Nh vy,
NHNN gi vng c cam kt . Nm 2011 l nm m NHNN thnh cng trong vic
bnh n t gi v th trng ngoi hi.
Nm 2012, din bin t gi USD/VND kh n nh. Nu nh nm 2008 gi USD
tng 6,31%, nm 2009 tng ti 10,07%, nm 2010 tng 9,68% th nm 2011 ch tng
2,2% v nm 2012 gim gn 1%. T gi chnh thc gi mc 20.828 VND/USD vi
bin +/-1% t ngy 24/11/2011 v trong sut c nm 2012.

Din bin t gi USD/VND nm 2012

Trong 6 thng u nm t gi c xu hng tng nh 0,55%. T gi ca cc NHTM

thi gian trc lun mc kch trn th gi gim v duy tr trong mc 20.860 20.920
VND/USD. Qu I/2012, NHNN yt t gi mua cao hn cc NHTM, khuyn khch NHTM
bn USD cho NHNN nhm tng d tr ngoi hi quc gia. T thng 7/2012, t gi gim
dn, kt thc nm 2012 mc 20.850 20.870 VND/USD. Trong nm 2012, t gi th
trng t do bm st t gi NHTM, ch chnh lch 20 70VND/USD khng ng k so
vi mc chnh lch trung bnh 1000 2000 VND/USD nm 2011. Nm 2012, NHNN
mua vo 10 t USD, nng d tr ngoi hi ln 30 t USD. Kt qu ny c c nh
nhng bin php iu hnh ca NHNN trong kim sot tn dng ngoi t, duy tr t gi
chnh thc, ng thi kim sot cht th trng vng khng cho nhng bin ng ca
th trng ny nh hng xu n th trng ngoi hi t do nh trc y.
Nm 2013, t gi c k vng tip tc n nh. Qu I/2013, t gi khng bin
ng nhiu do ngun cung ngoi t tng nh gii ngn ngun vn FDI, FII, ODA, trong
khi cu yu do tn dng ngoi t v tn dng ni chung suy gim. T gi chnh thc vn
tip tc duy tr 20.828 VND/USD nh nm 2012 v cui nm 2011.

Din bin t gi 6 thng u nm 2013

Sang qu II/2013, th trng c nhng bin ng. T gi tng do li sut VND

gim, ng thi nhu cu USD nhp lu vng tng do gi vng trong nc tng cao. Cui
thng 4/2013 n cui thng 6/2013, nhiu NHTM nng gi USD ln kch trn cho
php 21.036 VND/USD, trong khi gi bn USD trn th trng t do ln ti 21.320 VND.
Trc p lc , ngy 28/6/2013, NHNN iu chnh ph gi 1% ln 21.036
VND/USD. Trong cuc tr li phng vn ca hng Bloomberg (M) mi y, Th tng
Nguyn Tn Dng cho bit, chnh ph d kin s ph gi tin ng ti a l 2% t nay
n cui nm.
Nh vy, giai on 2009 cho n nay, t gi VND/USD c nhng bin ng mnh
vi xu hng chung l lin tc tng gi. T gi vo 28/6/2013 l 21.036 VND/USD, tng
23,9% so vi t gi 16.978VND/USD vo thi im 30/1/2009. NHNN phi ph gi
ng ni t tt c 5 ln, vi mt ln ph gi k lc ti 9,3% v nhiu ln iu chnh bin
t gi nhm n nh t gi v th trng ngoi hi.

Din bin t gi VND/USD giai on 2009 - 2013

Ngun: IMF

3. S tc ng ca t gi n cn cn thng mi.
3.1.

Tc ng ca t gi danh ngha USD/VND i vi hot ng xut nhp

khu.
Bng s liu v tnh hnh xut nhp khu t gi t 2001 n 2011

Xut khu

Nhp khu

T s

T gi

Thm ht

( triu USD)

( triu USD)

XK / NK

USD/VND

Q1-2001

3,532

3,582

0,99

14,548

-50

Q2-2001

4,000

4,280

0,93

14,643

-280

Q3-2001

4,460

2,820

1,58

14,964

1,640

Q4-2001

4,041

2,838

1,42

15,047

1,203

Q1-2002

3,68

3,770

0,98

15,130

-90

Q2-2002

4,140

4,490

0,92

15,237

-350

Q3-2002

4,510

3,2000

1,41

15,321

1,310

Q4-2002

4,560

5,248

0,87

15,374

-688

Q1-2003

4,465

4,694

0,95

15,429

-229

Q2-2003

4,88

6,050

0,81

15,467

-1,170

Q3-2003

5,3

3,900

1,36

15,520

1,400

Q4-2003

4,989

6,220

0,8

15,617

-1,231

Q1-2004

5,272

5,890

0,9

15,715

-618

Q2-2004

5,900

7,330

0,8

15,733

-1,430

Q3-2004

6,660

7,780

0,86

15,750

-1,120

Q4-2004

6,750

8,400

0,8

15,763

-1,650

Q1-2005

6,814

7,994

0,85

15,797

-1,180

Q2-2005

7,700

9,600

0,8

15844

-1,900

Q3-2005

8,350

9,350

0,89

15,875

-1,000

Q4-2005

8,570

9,600

0,89

15,905

-1,030

Q1-2006

8,400

9,150

0,92

15,917

-750

Q2-2006

9,800

11,100

0,88

15,961

-1,300

Q3-2006

10,36

11,950

0,87

16,014

-1,590

Q4-2006

10,360

12,150

0,85

16,071

-1,790

Q1-2007

10,100

10,900

0,93

16,020

-800

Q2-2007

11,950

14,150

0,84

16,069

-2,200

Q3- 2007

12,750

15,350

0,83

16,182

-2,600

Q4-2007

13,400

17,300

0,77

16,062

-3,900

Q1-2008

13,160

21,510

0,61

16,060

-8,350

Q2-2008

17,470

23.330

0,75

16,107

-5,860

Q3-2008

18,070

19,420

0,93

16,504

-1,350

Q4-2008

13,990

16,450

0,85

16,538

-2,460

Q1-2009

14,140

12,630

1,12

16,974

1,510

Q2-2009

13,460

17,100

0,79

16,942

-3,640

Q3-2009

14,000

18,740

0,75

16,971

-4,740

Q4-2009

15,500

21,480

0,72

17,376

-5,980

Phn tch m hnh hi quy theo phng php bnh qun b nht. Chy d liu trn
EVIEW 5.1 chy d liu t nm 2001- qu 4 nm 2009 thu c kt qu m hnh xut
nhp khu v m hnh xut nhp khu vi t gi. Kt qu thu c l

ca m hnh

xut khu bng 0,70454 c ngha l 70,4% s bin thin ca xut khu c gii thch bi
s ph thuc vo bin s t gi.

ca m hnh nhp khu bng 0,656563 c ngha l

65,7% s bin thin ca nhp khu c gii thch bi s ph thuc vo bin s t gi.
Nh vy ta c th nh gi c t gi c quan h t l thun vi xut nhp khu. Khi t
gi tng 1 ng ( ni t mt gi) th xut khu s tng 4,493392 ( triu USD) v nhp
khu tng 6,241195 ( triu USD).
Trong nhiu nm quan kim ngch xut khu lin tc tng cao nhng cn cn
thng mi vn thm ht, nguyn nhn l do khi t gi tng xut khu v nhp khu u
tng nhng nhp khu li cao hn xut khu.
Hnh biu din tc ng ca t gi i vi xut khu.

3.2.

Mi quan h gia t gi, thng d ( thm ht ) mu dch.

Da vo m hnh hi quy, ta nh gi c s ph hp ca m hnh.

ca m

hnh bng 0.328140 th hin rng c 32,814% s bin thin ca thng d/ thm ht ca
xut nhp khu c gii thch bi s ph thuc vo bin s t gi. Kim nh m hnh v
s ph hp ca hm hi quy th chng ta c kt qu, bc b gi thit thng d/thm ht
xut nhp khu c quan h tuyn tnh vi t gi.

th th hin tc ng ca t gi ti thm ht mu dch

3.3.

M hnh hi quy th hin s tc ng ca t gi thc a phng vi

xut nhp khu.

M hnh
Ln(EXM)t =a+bLn(GDPvn)t +c Ln(GDPw)t +d Ln(REER)t +
Trong :
Ln: l logarit t nhin
EXM l t trng xut nhp khu( t s xut khu/ nhp khu).
GDPw, GDPvn ln lt l ch s GDP trung bnh ca cc quc gia tham gia r tin v ch
s GDP ca Vit Nam
REER: ch s t gi thc a phng.
a,b,c,d: cc h s hi quy
: sai s

Cn c vo mc ngha thng k t, ta loi b bin GDPvn do khng c ngha ra

khi m hnh. M hnh hi quy tip theo c xem xt l:
Ln(EXM)t =a+c Ln(GDPw)t + d Ln( REER)t +
Tip tc chy m hnh ta c kt qu sau:

Theo cc s liu nh trn th thu c kt qu

=0,324161. T m hnh d gii thch

c 32,4161% s ph thuc cuat t s xut khu trn nhp khu vo s bin ng ca t

gi thc a phng v t l tng trng thu nhp quc dn trung bn0h ca cc i tc
tham gia r tin.
T s xut khu trn nhp khu nghch bin vi GDP trung bnh v ng tin vi
t gi thc a phng.
Khi REER tng 1% th t s xut khu tng 1,380992%. Khi ch s GDP tng
trung bnh 1% th t s xut khu/ nhp khu gim 4,89568% (ch s GDP trung bnh ca
cc i tc tng ln lm nhp khu ca Vit Nam tng ln).
Theo nhn nh ch quan ca bn thn, GDP trung bnh ca cc i tc thng mi
tham gia r tin vi Vit Nam tng, c th lm tng u t ni chung vo Vit Nam. y
cung l nhng i tc thng mi ln c mc u t vo Vit Nam rt mnh, cho nn
vic GDP ca cc i tc c th lm tng ngun vn u t vo Vit Nam, ko theo nhu
cu nhp khu my mc, trang thit b tng ln v lm thm ht cn cn thng mi ca
Vit Nam.