Professional Documents
Culture Documents
) ( ) ( () :
) ( :
) ( ) ( () :
: ) (
X clear X ontable hold D
X hold A
X clear X ontable hold P
X pickup
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
) ( :
) ( ) ( () :
) ( :
: ) (
X hold D
X clear X ontable hold A
X hold P
X putdown
) ( ) ( :
) ( ) , ( () :
) ( ) ( :
: ) , (
Y clear X hold D
X clear Y X on hold A
Y clear X hold P
Y X puton
) ( ) , ( () :
) ( ) ( :
) ( ) , ( () :
: ) , (
X clear Y X on hold D
Y clear X hold A
X clear Y X on hold P
Y X takeoff
Trong o, P la danh sach cha cac tien ieu kien, A la danh sach cha cac s kien
mi va D la danh sach cha cac tien ieu kien a s dung va c huy bo.
Bang bieu tam giac : e nh lai cac thao tac cua mot phng an, mot cau
truc d lieu mi c e xuat o la bang bieu tam giac. Neu phng an c thiet
lap cho canh tay robot di khoi t trang thai ban au co so p thao tac, th bang bieu
tam giac c thiet lap vi p + 1 hang va p + 1 cot nh bang.
Thao tac 1
Thao tac 2
. .
.
.
.
.
.
.
. Thao tac p
.
.
S kien cua
trang thai ban
S kien con lai
t o tren
S kien mi
cua thao tac 1
S kien con lai
t o tren
S kien con lai
t o tren
S kien mi
cua thao tac 2
S kien con lai
t o tren
S kien con lai
t o tren
S kien con lai
t o tren
S kien con lai
t o tren
S kien mi
cua thao tac p
Trang 84
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 85
Cach thiet lap bang bieu tam giac e nh lai cac thao tac cua phng an c thiet
lap cho canh robot di cac khoi t trang thai ban at en trang thai ch cua bai
toan khoi c mo ta nh sau :
+ Phng an co p thao tac, bang bieu tam giac c thiet lap la p + 1 hang va
p + 1 cot.
+ O au tien cua bang bieu vi ch so (0, 0) cha cac s kien mo ta trang thai
ban au cua bai toan.
+ O co ch so (n, n) vi n > 0 cha cac s kien mi cua thao tac th n.
+ O co ch so (n, m) vi m < n cha cac s kien con lai t o (n-1, m) tc la
loai bo mot so tien ieu kien ma thao tac th n a s dung o(n-1, m) va so
cac s kien con lai o (n-1, m) c ghi xuong o (n, m) vi m < n.
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 86
Chng 6 : X Ly Tri Thc Khong Chac Chan
6.1) Ly Giai Di ieu Kien Khong Chac Chan :
Tri thc cua bai toan a c x ly trc ay o la loai tri thc chac chan.
e x ly loai tri thc nay s dung logic ro hay con c goi la logic hai ch so o
la logic v t c m rong t logic e xuat.
Tri thc chan chan la loai tri thc ma mien gia tr chan ly logic cua no la
logic true va logic false ng vi hai ch so 1 va 0.
Mot loai tri thc khac cua bai toan o la tri thc khong chac chan. Tri thc
khong chac chan la loai tri thc ma mien gia tr chan ly cua no la khong chac chan
ung va khong chac chan sai. ieu o co ngha la mien gia tr chan ly cua no la
trong khoang 0 va 1. Loai tri thc nay thng c phat bieu vi cac nhom khong
chac chan la
+ Tuyet oi sai.
+ Hau nh khong chac chan.
+ Co le khong chac chan.
+ Co the khong chac chan.
+ Cha biet.
+ Co the chac chan.
+ Co le chac chan.
+ Hau nh chac chan.
+ Tuyet oi chac chan.
V du : Cho luat suy dien la
P Q.
Neu suy dien la tri thc chac chan th gia tr chan ly cua tien ieu kien P la 1 hoac
0 va gia tr chan ly cua suy dien P Q cung la 1 hoac 0; do o, ta co the xac nh
c gia tr chan ly cua ket luan Q o la 1 hoac 0.
Neu suy dien la tri thc khong chac chan th gia tr chan ly cua tien ieu kien P la
trong khoang 0 va 1 va gia tr chan ly cua suy dien cung la trong khoang 0 va 1;
vay th bang cach nao e xac nh gia tr chan ly cua ket luan Q ?.
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 87
e ly giai vi loai tri thc khong chac chan s dung ly thuyet khong chac chan o
la ly thuyet xac suat hay ly thuyet logic m. Hai loai ly thuyet nay con c goi la
logic nhieu ch so gia 0 va 1.
6.2) X Ly Tri Thc Khong Chac Chan Dung Ly Thuyet Xac Suat :
1) Ly thuyet xac suat :
Ly thuyet xac suat la bat nguon t thc nghiem, ieu o co ngha la thong
qua thc nghiem, co ton tai mot vai ai lng P(E) c goi la xac suat cua bien co
E o la o tin cay cua E vi cac rang buoc la
0 P(E) 1 va P(E) + P(E) = 1.
Gia s co mot cai tui ln cha nhieu qua bong, trong o mot so qua bong co anh
nhan ch cai a, mot so qua bong co anh nhan ch cai b, mot so qua bong khac co
anh nhan ch cai a va b, va mo so qua bong khong co anh nhan.
Bang thc nghiem, tron eu cac qua bong trong tui, lay cac qua bong ra t tui
va bo ngc chung lai vao tui. em so lan lap lai cua cac qua bong co nhan a, so
lan lap lai cua cac qua bong co nhan b va so lan lap lai cua cac qua bong co nhan a
va b.
Cho n1 la so lan lap lai cua cac qua bong co nhan a, n2 la so lan lap lai cua
cac qua bong co nhan b, n3 la so lan lap lai cua cac qua bong co nhan a va b va n
la tong so cua cac qua bong cha trong tui.
Xac suat cua hai bien co a va b xay ra oc lap tren c s luat giao hoan c
nh ngha la
+ Xac suat cua a ky hieu la P(a) = n1/n.
+ Xac suat cua c ky hieu la P(b) = n2/n.
+ Xac suat cua a va b c ky hieu la P(ab) = n3/n.
+ Xac suat ieu kien a cho bi bien co b c ky hieu la
P(a\b) = n3/n2 = P(ab)/P(b).
+ Xac suat ieu kien b cho bi bien co a c ky hieu la
P(b\a) = n3/n1 = P(ab)/P(a).
Xac suat cua hai bien co a hoac b xay ra phu thuoc tren c s luat giao hp
c nh ngha la
+ Xac suat cua a la P(a) = n1/n + n3/n = P(ba) + P(ab).
+ Xac suat cua b la P(b) = n2/n + n3/n = P(ab) + P(ab.
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 88
+ Xac suat cua a hoac b la
P(ab) = n1/n + n2/n + n3/n = P(a) + P(b) P(ab).
Ly giai vi tri thc khong chac chan s dung ly thuyet xac suat e xac nh
gia tr xac suat cua ket luan a hoac b vi cac phng trnh la
+ P(a) = P(ba) + P(ab) = P(b)P(a\b) + P(b)P(a\b).
+ P(b) = P(ab) + P(ab) = P(a)P(b\a) + P(a)P(b\a).
2) Ly giai chnh xac di ieu kien khong chac chan dung xac suat :
e ly giai chnh xac di ieu kien khong chac chan, moi bang chng va moi
suy dien phai c kem theo so o xac suat o la o tin cay cua bang chng va suy
dien.
Gia s co luat suy dien vi dang la
If a then b.
Cach tnh xac xuat cua ket luan b vi luat suy dien nay la
P(b) = P(a)P(b\a) + P(a)P(b\a)
trong o, P(a) la xac suat cua co mat bang chng a, P(b\a) la xac suat ieu kien b
cho bi co mat bang chng a o chnh la xac suat cua suy dien if a then b, P(a) la
xac suat cua khong co mat bang chng a va P(b\a) la xac suat ieu kien b cho bi
khong co mat bang chng a .
Gia s cho luat suy dien vi dang la
If ( a and b ) then c.
Cach tnh xac suat cua ket luan c vi luat suy dien nay la
P(c) = P(c\ab)p(ab) + P(c\(ab))P((ab))
trong o, P(c\ab) la xac suat ieu kien c cho bi bang chng a va b, p(ab) la xac
suat cua bang chng a va b, P(c\(ab)) la xac suat ieu kien c cho bi khong co
bang chng a va b va P((ab)) la xac suat cua khong co bang chng a va b.
Gia s cho luat suy dien vi dang la
If (a or b) then c.
Cach tnh xac suat cua ket luan c vi luat suy dien nay la
P(c) = P(c\ab)p(ab)
+ P(c\ab)p(ab)
+ P(c\ab)P(ab)
+ P(c\ab)P(ab).
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 89
V du : Cho luat suy dien la
Neu so ngi co benh tim th trong so o se co mot so ngi b benh phoi.
Cho H la so ngi co benh tim va C la mot so ngi trong so o se b benh phoi,
vay th luat suy dien tren co the c viet lai la
H C.
Qua thc nghiem khao sat cho thay rang :
+ C 100 ngi, trong o co 10 ngi b benh tim. V the xac suat cua so
ngi co benh tim la P(H) = 0,1.
+ C 100 ngi, trong o co 90 ngi khong b benh tim. V the xac suat cua
nhng ngi khong co benh tim la P(H) = 0,9.
+ C 100 ngi co benh tim th trong so o co 90 ngi b benh phoi. V the
xac suat ieu kien so ngi b benh phoi cho bi so ngi co benh tim la
P(C\H) = 0,9.
+ C 100 ngi khong co benh tim th trong so o co 95 ngi khong b benh
phoi. Do o, xac suat ieu kien so ngi khong b benh phoi cho bi so ngi
khong co benh tim la P(C\H) = 0,95.
+ C 100 ngi khong co benh tim th trong so co 5 ngi b benh phoi. Do
o, xac suat ieu kien so ngi b benh phoi cho bi so ngi khong co benh
tim la P(C\H) = 0,05.
Ta co xac suat cua luat suy dien H C o chnh la xac suat ieu kien C cho bi
bang chng H o la P(C\H) = 0,9.
Cong thc tnh xac suat cua ket luan C vi dang luat suy dien H C la
P(C) = P(H)P(C\H) + P(H)P(C\H).
Vay th ta co xac suat cua ket luan C la
P(C) = 0,10,9 + 0,90.05 = 0,135 hay 13,5%.
Vi ly giai chnh xac di ieu kien khong chac chan dung xac suat cho cac luat
suy dien dang phc tap, cong viec tnh xac suat cua ve ket luan se xuat hien nhieu
an so xac suat cha biet trong cong thc tnh xac suat. e khac phuc ieu nay, cong
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
viec tnh xap x cai tien t cong thc tnh xac suat cua nh luat Baye c thiet
lap.
3) Ly thuyet chac chan :
Gia s cho luat suy dien la
If a then b.
Xac suat co mat cua ket luan b la P(b) va xac suat khong co mat cua ket luan b la
P(b). Vay th, tong gia tr cua hai loai xac suat nay phai la P(b) + P(b) = 1. Xac
suat ieu kien b cho bi a la P(b\a).
Cong viec ly giai di ieu kien khong chac chan la cach xac nh o tin cay cua
ket luan b vi moi bang chng a. o tin cay nay co the tang hoac giam ieu o con
phu thuoc vao o tin cay cua moi bang chng a.
Vi y tng nay, hai ai lng so o o tin cay mi c e xuat cho ket luan b o
la MB va MD. Hai ai lng nay b chan bi 0 va 1 o la
0 MB 1 va 0 MD 1
trong o, MB la so o o tin cay cua ket luan b va MD la so o o khong tin cay
cua ket luan b.
Vay th, cho moi bang chng a, hai ai lng so o o tin cay va o khong tin cua
ket luan b nay c thiet lap la
=
=
) ( 1
) ( )] ( ), \ ( max[
1 ) ( 1
) , (
b P
b P b P a b P
b P if
a b MB
=
=
) (
) ( )] ( ), \ ( min[
0 ) ( 1
) , (
b P
b P b P a b P
b P if
a b MD
Tren c s so o o tin cay va so o o khong tin cay cua ket luan b, mot ai lng
so o o tin cay khac c e xuat o la so o chac chan cua ket luan b vi moi
bang chng a. So o nay b chan bi 1 va 1 o la -1 CF(b,a) 1 va c thiet
lap la
Trang 90
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 91
CF(b,a) = MB(b,a) MD(b,a)
+ Neu so o chac chan cua ket luan b vi bang chng a la CF(b,a) = -1 th ket luan
rang b la sai.
+ Neu so o chac chan cua ket luan b vi bang chng a la CF(b,a) = 0 th ket luan
rang b la cha biet.
+ Neu so o chac chan cua ket luan b vi bang chng a la CF(b,a) = 1 th ket luan
rang b la ung.
Khao sat cac phng trnh tren vi cac trng hp la
+ Trng hp 1 : Bang chng a dan en ket luan b la ung hay noi cach khac, xac
suat ieu kien b cho bi a la ung.
Vi trng hp nay, ta co P(b\a) = 1 va P(b) = 1; do o ta co MB(b,a) = 1 va
MD(b,a) = 0. Vay th CF(b,a) = 1; do o ta ke luan rang b la ung.
+ Trng hp 2 : Bang chng a dan en ket luan b la sai hay noi cach khac, xac
suat ieu kien khong co mat b cho bi a la ung.
Vi trng hp nay, ta co P(b\a) = 1 va P(b) = 0; do o ta co MB(b,a) = 0 va
MD(b,a) = 1. Vay th CF(b,a) = -1; do o ta co the ket luan rang b la sai.
+ Trng hp 3 : Khong co mat bang chng a dan en ket luan b.
Vi trng hp nay, ta co P(b\a) = P(b); do o MB(b,a) = 0 va MD(b,a) = 0.
Vay th CF(b,a) = 0 va do o ta ket luan rang b la cha biet.
+ Trng hp 4 : Bang chng kha thi a dan en ket luan b.
Vi trng hp nay, ta tco xac suat ieu kien b cho bi a b chan bi la
P(b) < P(b\a) < 1.
V the MB va MD c xac nh la
) ( 1
) ( ) \ (
) , (
b P
b P a b P
a b MB
=
va MD(b,a) = o.
Do o, CF(b,a) = MB(b,a) la mot so dng. ieu nay chng to rang ket luan b la
kha thi.
+ Trng hp 5 : Bang chng khong kha thi dan en ket luan b.
Vi trng hp nay, xac suat ieu kien b cho bi a b chan bi la
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
0 < P(b\a) < P(b).
V the MB va MD c xac nh la
MB(b,a) = 0
Va
) (
) \ ( ) (
) , (
b P
a b P b P
a b MD
=
.
Do o, ta co CF(b,a) = - MD(b,a) la mot so am. ieu nay chng to rang ket luan b
la khong kha thi.
4) Ly giai xap x di ieu kien khong chac chan dung ly thuyet so o
chac chan :
e ly giai xap x di ieu kien khong chac chan dung so o chac chan, moi
bang chng va moi luat suy dien phai c kem theo so o chac chan. Theo ly
thuyet, so o chac chan cua moi bang chng hoac luat suy dien phai b chan bi la -
1 CF 1.
Cho luat suy dien vi dang la
If a then b
Vi so o chac chan cua bang chng a c kem theo la CF(a) va so o chac chan
cua luat suy dien c kem theo la CF(rule). Vay th, so o chac chan cua ket luan
b vi dang luat suy dien nay co the c tnh bang cong thc la
CF(b,a) = CF(a)CF(rule).
Cho luat suy dien vi dang la
If a
1
and a
2
. . . and a
m
then b
Vi cac so o chac chan cua cac bang chng a
1
, a
2
. . . . . a
m
c kem theo la
CF(a
1
), CF(a
2
), . . . . .,CF(a
m
) va so o chac chan cua luat suy dien c kem theo la
CF(rule). Vay th, so o chac chan cua ket luan b vi dang luat suy dien nay c
tnh bang cong thc la
CF(b, a
1
and a
2
,. . .and a
m
) = min{CF(a
i
)}CF(rule).
Trong o, min la ham tra ve gia tr cc tieu cua cac so o chac chan cua cac bang
chng a
i
.
Trang 92
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 93
Cho luat suy dien vi dang la
If a
1
or a
2
or . . . or a
m
then b
Vi cac so o chac chan cua cac bang chng va luat suy dien c kem theo la nh
tren. Vay th, so o chac chan cua ket luan b vi dang luat nay c tnh bang cong
thc la
CF(b, a
1
or a
2
,. . . or a
m
) = max{CF(a
i
)}CF(rule).
Trong o, max la ham tra ve gia tr cc ai cua cac so o chac chan cua cac bang
chng a
i
.
+ Cach tnh so o chac chan cua ket luan b c ho tr t hai hoac nhieu nguon
luat suy dien khac nhau co cung ket luan b :
Gia s ta co hai luat suy dien la
Rule1: If a
1
then b
Rule2: If a
2
then b
Vi trng hp nay, so o chac chan tong hp cua ket luan b c tnh bang cong
thc la
{ }
< + +
<
+
+
> +
=
. 0 )) , ( 1 ( ) , ( ) , (
. 0
) , ( , ) , ( min 1
) , ( ) , (
. 0 )) , ( 1 ( ) , ( ) , (
) ., ( ), , ( (
1 2 1
2 1
2 1
1 2 1
2 1
both if a b cf a b CF a b CF
them of one if
a b CF a b CF
a b CF a b CF
both if a b CF a b CF a b CF
a b CF a b CF CF
Trong o, CF(b,a
1
) la so o chac chan cua ket luan b vi rule1 va CF(b,a
2
) la so o
chac chan cua ket luan b vi rule2.
6.3) X Ly Tri Thc Khong Chac Chan Dung Logic M :
Mot phng phap x ly tri thc khong chac chan khac o la logic m. Mot he
thong x ly tri thc khong chac chan dung logic c mo ta bang lu o khoi nh
hnh
Khau M
Hoa
C S Tri Thc
M
Ky Thuat Suy
Dien M
Kha6u
Giai M
X
A
(X)
B
(Y) Y
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
Mot he thong x ly tri thc khong chan dung logic m gom co bien vao ra X, Y
cua he thong, khau m hoa, c s tri thc m, ky thuat suy dien m va khau giai
m.
+ Khau m hoa : chuyen ai lng ro t ngo vao X sang ai lng m
A
(X).
+ C tri thc m : gom c s d lieu m va c s luat suy dien m. C s
d lieu m la cac tap m vao ra cua he thong va c s luat suy dien m la
tap cac luat suy dien m c the hien di dang luat If-Then o la tap luat
mo ta tong quat cach giai mot bai toan m.
+ Ky thuat suy dien m : phng phap xac nh tap m ngo ra cua he thong.
+ Khau giai m : chuyen ai lng m
B
(Y) sang ai lng ro Y. B
1) Tap m va cac phep toan tren cac tap m :
+ Tap ro : Cho x la phan t cua c s X va A la tap con cua X. A c goi la
tap ro trong X, neu A c nh ngha bang ham lien thuoc la
=
A x
A x
x
A
0
1
) (
+ Tap m : Cho x la phan t cua c s X va A la tap con cua X. A c goi
la tap m trong X, neu A c nh ngha bang ham lien thuoc cua no sao cho b
chan gia 0 va 1 o la
0
A
(X) 1.
+ Bieu dien tap m :
- Neu X la tap c s lien tuc, tap m A trong X c bieu dien la
=
X
dx
x
x
A
) (
Trong o, ky hieu la toan t hp va
=
=
Trong o, ky hieu la toan t hp va ky hieu / la toan t ket hp gia gia
tr ro va gia tr m tng ng.
+ Ham lien thuoc : Co hai cach xay dng ham lien thuoc cho tap m A o la
xay dng ham lien thuoc di dang bang va xay dng ham lien thuoc di dang
ham.
- Ham lien thuoc di dang bang gom hai cot va nhieu hang, cot th nhat
cha gia tr ro va cot cha cac gia tr m tng ng c mo ta tong quat
nh bang
ai lng ro
x
i
ai lng m
) (
i A
x
x
1
) (
1
x
A
x
2
) (
2
x
A
) (
n A
x
x
n
- Ham lien thuoc di dang ham co nhieu ham khac nhau nhng ham lien
thuoc dang tam giac la c s dung pho bien nhat. Cho o th bieu dien
tap m A dang tam giac nh hnh
A
(x)
x
1
b a c
Ham lien thuoc dang tam giac c thiet lap la
=
.
.
) (
c x b if
b c
x c
b x a if
a b
a x
x
A
trong o, a la can trai, b la tam va c la can phai cua tam giac tren truc hoanh x.
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
+ Bien ngon ng : Cac bien ro vao ra cua he thong m c goi la cac bien ngon
ng, v chung c mo ta di dang ngon ng t nhien nh nhanh, cham, t, nhieu
van van. Cac ai lng ngon ng nay o chnh la cac tap m vao ra c nh
ngha tren cac bien vao ra cua he thong.
V du : Cho x la bien ngon ng bieu dien toc o cua xe c mo ta bang cac tap
m nh nhanh, trung bnh va cham c bieu dien bang o th nh hnh
Cham
Trung
Bnh
Nhanh
(x)
0 20 50 70 x
1
+ Cac phep toan tren cac tap m : e lam viec tren cac tap m, co cac phep
toan la
- Phep toan giao : Cho A va B la hai tap m trong tap c s X. Tap m cua
phep toan giao A va B cung la tap m trong X vi ham lien thuoc la
{ } ) ( ), ( min ) ( x x x
B A B A
=
- Phep toan hp : Cho A va B la hai tap m trong X. Tap m cua phep
toan hp A va B cung la tap m trong X vi ham lien thuoc la
{ } ) ( ), ( max ) ( x x x
B A B A
=
- Phep toan bu : Cho la tap bu cua tap m A trong tap c s X. cung
la tap m trong X vi ham lien thuoc la
A
) ( 1 ) ( x x
A
A
=
=
R y x if
R y x if
y x
R
) , ( 0
) , ( 1
) , (
+ Quan he m : Cho R la tap con cua tap tch XY, R c goi la quan he
m trong XY, neu R c nh ngha bang ham lien thuoc cua no sao cho b chan
gia 0 va 1 o la
. 1 ) , ( 0 y x
R
=
) , ( . . ). , ( ) , (
) , ( . . ). , ( ) , (
) , (
2 1
1 2 1 1 1
n m R m R m R
n R R R
y x y x y x
y x y x y x
y x R
+ Cac phep toan tren cac quan he m : Cho P la quan he m trong tap tch
XY va Q la quan he m trong tap tch YZ. Quan he m trong tap tch XZ c
xac nh bang phng trnh la
R = PQ
Trong o ky hieu la toan t hp thanh m.
Co nhieu loai toan t hp thanh m, tuy nhien hai loai toan t hp thanh m
thong dung nhat o la toan t max-min va toan t max-product.
- Toan t max-min c thiet lap la
{ } ) , ( ), , ( min max ) , ( ) , ( z y y x z x z x
Q P Q P R
= =
- Toan t max-product c thiet lap la
{ } ) , ( ) , ( max ) , ( ) , ( z y y x z x z x
Q P Q P R
= =
+ Phng trnh quan he m : Cho A la tap m ngo vao tren bien ngon ng
vao X, R la quan he m trong tap tch XY va B la tap m ngo ra tren bien ngon
ng ngo ra Y. Quan he vao ra cua he thong m nay c mo ta bang lu o khoi
nh hnh
Quan he m
R(x,y)
Tap m ngo vao A Tap m ngo ra B
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 98
Phng trnh quan he m xac nh tap m ngo ra cua he thong c thiet lap
la
B = AR
Trong o, ky hieu la toan t hp thanh m max-min hoac max-product nh
a c thiet lap tren.
3) Logic m va ly giai xap x m :
+ Logic m : Logic m la logic ma gia tr chan ly cua e xuat khong b han
che bi hai ch so 0 va 1 nh logic ro hai ch so. Gia tr chan ly cua mot e xuat
trong logic m co the c gan cho mot gia tr bat ky gia 0 va 1.
Cho e xuat P vi xA, trong o A la tap m trong tap c s X vi ham lien
thuoc la
A
(x). Khi o gia tr chan ly cua e xuat P la
T(P) =
A
(x )
trong o,
A
(x) la b chan bi gia khoang 0 va 1 o la
0
A
(x ) 1.a2
- Phep toan phu nh cua e xuat P :
Cho e xuat P vi xA, trong o A la tap m trong tap c s X vi ham lien
thuoc la
A
(x ). Phu nh cua e xuat P la xA. Do o, gia tr chan ly cua P
c thiet lap la
T(P) = 1 T(P).
- Phep toan logic hp cua e xuat P va Q :
Cho e xuat P vi xA va e xuat Q vi xB, trong o A va B la hai tap m
trong tap c s X vi cac ham lien thuoc la
A
(x ) va
B
(x ). Khi o phep toan
logic hp cua P va Q la
B
PQ : xA hoac xB.
Do o gia tr chan ly cua phep toan hp P va Q c thiet lap la
T(PQ) = max{T(P), T(Q)}.
- Phep toan logic giao cua e xuat P va Q :
Cho e xuat P vi xA va e xuat Q vi xB, trong o A va B la hai tap m
trong tap c s X vi cac ham lien thuoc la
A
(x ) va
B
(x ). Khi o phep toan
logic giao cua P va Q la
B
PQ : xA va xB.
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 99
Do o, gia tr chan ly cua phep toan giao P va Q c thiet lap la
T(PQ) = min{T(P), T(Q)}.
- Phep toan logic keo theo :
Cho e xuat P vi xA va e xuat Q vi xB, trong o A va B la hai tap m
trong tap c s X vi cac ham lien thuoc la
A
(x ) va
B
(x ). Khi o phep toan
logic keo theo P cho Q la
B
P Q : xA xB.
Do do, gia tr chan ly cua phep toan keo theo P cho Q c thiet lap la
T(P Q) = T(PQ) = max{T(P), T(Q)}.
Xet luat suy dien m vi dang la
P Q if x is A then y is B,
trong o, A la tap m ngo vao trong tap c s ngo vao X vi ham lien thuoc la
A
(x
) va B la tap m ngo ra trong tap c s ngo ra Y vi ham lien thuoc la
A
(x).
Mo hnh luat suy dien m nay la tng ng vi quan he m la
R = (AB)(AY).
Do o ham lien thuoc cua no c thiet lap la
R
(x,y) = max[
A
(x)
B
(y), (1 - B
A
)].
V du : Cho X la tap c s ngo vao bieu dien toc o ong c va A la tap m ngo
vao bieu dien toc o ong c an toan trong X c thu thap t thc nghiem la
A = {0.3/20 + 0.6/30 + 0.8/40 + 1/50 + 0.7/60 + 0.4/70}.
Cho Y la tap c s ngo ra bieu dien ien ap ong c va B la tap m ngo ra bieu
dien ien ap ong c bnh thng c thu thap t thc nghiem la
B = {0.1/1 + 0.3/2 + 0.8/3 + 1/4 + 0.7/5 + 0.4/6 + 0.2/7}.
Quan he m gia toc o ong c an toan va ien ap ong c bnh thng c thiet
lap la
R = xA yB = (AB)(AY).
T ay, ta co quan he m R la
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
=
6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 3 . 0 3 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 0 . 1 8 . 0 3 . 0 1 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 8 . 0 8 . 0 3 . 0 2 . 0
2 . 0 4 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 4 . 0 4 . 0
7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0
R
+ Ly giai xap x m :
Gia s ta co luat suy dien m vi dang la
R =if x is A then y is B,
trong o, A va B la hai e xuat m bieu dien toc o ong c an toan va ien ap
ong c bnh thng vi quan he m R c xac nh la
=
6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 3 . 0 3 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 0 . 1 8 . 0 3 . 0 1 . 0
2 . 0 4 . 0 7 . 0 8 . 0 8 . 0 3 . 0 2 . 0
2 . 0 4 . 0 6 . 0 6 . 0 6 . 0 4 . 0 4 . 0
7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0 7 . 0
R
Cho mot luat suy dien m khac vi dang la
if x is A then y is B,
trong o, A la e xuat m bieu dien toc o ong c hi cham va B la e xuat m
bieu dien ien ap ong c hi cham.
Neu biet tap m ngo vao A va quan he m R th tap m ngo ra B co the
c xac nh bang phng trnh la
B = AR
Trong o, ky hieu la toan t hp thanh m.
Gia s cho tap m ngo vao A la
A = {0.4/20 + 0.7/30 + 1/40 + 0.6/50 + 0.3/60 + 0.1/70}.
Khi o, tap m ngo ra B c xac nh vi phep toan hp thanh m max-min la
B = AR = {0.4/1 + 0.4/2 + 0.8/3 + 0.8/4 + 0.7/5 + 0.4/6 + 0.4/7}.
4) C s tri thc m :
C s tri thc m gom co c s d lieu m va c s luat suy dien m.
+ C s d lieu m bao gom cac tap m va cac ham lien thuoc cua cac tap
m c nh ngha tren cac bien ngon ng vao ra cua he thong.
Trang 100
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 101
+ C s luat suy dien m o la bao gom tat ca cac luat suy dien m the hien
di dang If-then mo ta ac tnh ong hoc cua he thong vach ra cach giai quyet
mot bai toan m. Mo hnh luat suy dien m tong quat nhat cua luat th i la
R : If x
i 1
is A
i1
and x
2
is A
i2
. . . . and x is A
j ij
and. . . and x is A
m im
then y is B.
i
Trong o, A
ij
la cac tap m ngo vao vi ham lien thuoc la va B ) (
j A
x
ij
i
la tap m
ngo ra cua he thong vi ham lien thuoc la . ) (y
i
B
Vi mo hnh luat dang the loai nay, so o m cua ve ieu kien c xac nh bi
cong thc la
{ } m j for x
j A i
ij
., . ,. 1 ) ( min = =
5) Ky thuat suy dien m :
Ky thuat suy dien m la phng phap xac nh tap m ngo ra cua he thong.
Co hai phng phap phap xac nh tap m ngo ra cua he thong o la ky thuat suy
dien m max-min va thuat suy dien m max-product.
Cho he thong m gom co so n luat suy dien m, ky thuat suy dien m la lan
lt xac nh tap m ngo ra cua tng luat theo th t t luat th nhat en luat th n
dung phep toan min hoac product va sau o, tap hp cua tat ca cac tap m ngo ra
o chnh la tap m ngo ra cua he thong dung phep toan max.
Gia s cho he thong m gom hai luat vi mo hnh luat dang la
R
1
: If x
1
is A
11
and x
2
is A
12
then y is B
1
R
2
: If x
1
is A
21
and x
2
is A
22
then y is B
2
Trong o, A
11
, A
12
, A
21
, A
22
la cac tap m ngo vao cua he thong vi cac ham lien
thuoc la , , , va B , B ) (
1
11
x
A
) (
2
12
x
A
) (
1
21
x
A
) (
2
22
x
A
1 2
la cac tap m ngo ra cua he
thong vi cac ham lien la , . ) (
1
y
B
) (
2
y
B
+ Ky thuat suy dien m max-min : Gia s cac ham lien thuoc vao ra cua he
thong la dang tam giac, ky thuat suy dien m max-min c mo ta bang o th nh
hnh
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
Trang 102
Ky thuat suy dien m max-min xac nh tap m ngo ra cua he thong c mo ta
nh sau :
) (
1
11
x
A
A
11
Input(x
1
) x
1
) (
2
12
x
A
A
12
Input(x
2
) x
2
) (
1
y
B
B
1
y
) (
1
21
x
A
A
21
Input(x
1
) x
1
) (
2
22
x
A
A
22
Input(x
2
) x
- Tap m ngo ra B
1
cua luat th nhat c xac nh vi ham lien thuoc cua
no la
{ } ) ( , min ) (
1
'
1
1
y y
B
B
=
trong o,
1
la so o m ve ieu kien cua luat 1 c xac nh la
{ } ) ( ), ( min
2 1 1
12 11
x x
A A
=
- Tap m ngo ra B
2
cua luat th 2 c xac nh vi ham lien thuoc cua no
la
{ } ) ( , min ) (
2
'
2
2
y y
B
B
=
trong o,
2
la so o m ve ieu kien cua luat 2 c xac nh la
{ } ) ( ), ( min
2 1 2
22 21
x x
A A
=
- Tap m ngo ra B cua he thong o chnh la tap hp B cua hai tap m ngo
ra B
1
va B
2
trc o cua hai luat la B = B
1
BB
2
va no c nh bang
ham lien thuoc cua no la
{ } ) ( ), ( max ) (
'
2
'
1
'
y y y
B B B
=
+ Ky thuat suy dien m max-product : Cung giong nh ky thuat suy dien mmax-
min, ky thuat suy dien m max-product c mo ta bang o th nh hnh
2
) (
2
y
B
B
2
y
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 103
) (
1
11
x
A
A
11
Input(x
1
) x
1
) (
2
12
x
A
A
12
Input(x
2
) x
2
) (
1
y
B
B
1
y
) (
1
21
x
A
A
21
Input(x
1
) x
1
) (
2
22
x
A
A
22
Input(x
2
) x
2
) (
2
y
B
B
2
y
Ky thuat suy dien m max-product xac nh tap m ngo ra cua he thong c mo ta
nh sau :
- Tap m ngo ra B
1
cua luat th nhat c xac nh vi ham lien thuoc cua
no la
) ( ) (
1
'
1
1
y y
B
B
=
trong o, la so o m ve ieu kien cua luat 1 c xac nh la
1
{ } ) ( ), ( min
2 1 1
12 11
x x
A A
=
- Tap m ngo ra B
2
cua luat th 2 c xac nh vi ham lien thuoc cua no
la
) ( ) (
2
'
2
2
y y
B
B
=
trong o, la so o m ve ieu kien cua luat 2 c xac nh la
2
{ } ) ( ), ( min
2 1 2
22 21
x x
A A
=
- Tap m ngo ra B cua he thong o chnh la tap hp B cua hai tap m ngo
ra B
1
va B
2
trc o cua hai luat la B = B
1
BB
2
va no c nh bang
ham lien thuoc cua no la
{ } ) ( ), ( max ) (
'
2
'
1
'
y y y
B B B
=
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 104
Chng 7 : Viec Hoc May
7.1) Viec Hoc May La G ?
Con ngi co nhieu cach hoc nh hoc ky c, hoc cac s kien nh thong qua
s quan sat va tham do, hoc cai thien ky xao thong qua thc tien, hoc nh s phat
trien cua he than kinh sinh hoc con ngi va hoc nh gen di truyen t cac the he
trc.
Du cach hoc nao i chang na, muc tieu cua viec hoc la thu thap tri thc mi
va x ly tri thc mi sao cho thch nghi vi tnh huong mi.
Giong nh cach hoc cua con ngi, ngi ta muon xay xng cac chng trnh
hoc cho may sao cho may co kha nang thu thap tri thc mi va x ly tri thc mi
sao cho thch nghi vi tnh huong mi.
Giong nh cach hoc cua con ngi, may co cac the loai hoc nh hoc giam
sat, hoc cung co va hoc khong giam sat.
+ Hoc giam sat : hoc giam sat la the loai hoc vi qua trnh hoc co tn hieu
hng dan vao ra chnh xac cua thay giao. Vi the loai hoc nay, d lieu hoc vao ra
mong muon cua he thong hoc phai c thiet lap trc. Sau qua trnh hoc, he thong
se tm ra mot luat thch hp e thc hien tot cong viec d bao ngo ra c ket hp
vi ngo vao mi cua he thong.
+ Hoc cung co : hoc cung co cung la the loai hoc giam sat; tuy nhien tn hieu
hng dan cua thay giao la tn hieu cung co. Vi the loai hoc nay, tn hieu hoc cua
thay giao la tn hieu thng tng ng vi tn hieu ung hoac phat tng ng vi tn
sai tren c s tri thc san co cua he thong cho tap cac mau d lieu hoc vao mong
muon. Qua trnh hoc, he thong se tm ra mot luat thch hp e cung co nhng hanh
ong ra quyet nh ung cua he thong.
+ Hoc khong giam sat : con c goi la the loai hoc t hoc, vi the loai hoc
nay, qua trnh hoc khong co s tr giup bat ky thong tin hng han nao cua thay
giao, he thong t kham pha ra mot luat thch nghi e thc hien tot cong viec ngo ra
c ket hp vi ngo vao mi t tap cac mau d lieu hoc ngo vao mong muon.
Co ba lnh vc hoc may o la hoc tren c s tri thc, hoc nh mang neuron
nhan tao va hoc nh giai thuat hoc di truyen.
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 105
7.2) Mo Hnh Hoc May Tren C S Tri Thc :
Viec hoc may tren c s tri thc vi mo hnh tong quat cua qua trnh hoc
c mo ta bang lu o khoi nh hnh
Ngon ng
bieu dien
Khong gian
hoc
D lieu va
cac ch cua
tac vu hoc
Thu thap tri
thc mi
Luat hoc
Tm kiem
heuristic
Mo hnh hoc tren c s tri thc gom cac thanh phan nh d lieu hoc va cac ch cua
tac vu hoc, ngon ng bieu dien tri thc hoc, luat hoc, khong gian hoc va tm kiem
heuristic.
+ D lieu va cac ch cua viec hoc : cong oan au tien cua viec hoc la
phai xac nh c ac thu cua cac bai toan hoc can c theo ch cua ngi hoc va
d lieu hoc c thiet lap. V du ien hnh la cac thuat toan hoc quy nap, d lieu
hoc la tap cac mau v du va ch cua viec hoc la suy dien mot nh ngha tong quat
e nhan dang lp cua cac oi tng.
+ Bieu dien tri thc hoc : cong oan th hai cua mo hnh hoc tren c s tri
thc la chon ngon ng bieu dien thch hp e ma hoa tri thc hoc. o la ngon ng
bieu dien nh logic v t va ngon ng bieu dien nh frame a c khao sat trc
ay.
+ Luat hoc : cong oan th ba la luat hoc, cho d lieu hoc, ngi hoc phai
xay dng mot luat hoc sao cho thoa man cac ch cua viec hoc.
+ Khong gian hoc : ngon ng bieu dien tri thc hoc ket hp vi luat hoc nh
ngha mot khong gian hoc, ngi hoc phai tm kiem trong khong gian nay e tm ra
mot khai niem mong muon hoc.
+ Tm kiem heuristic : hau het cac chng trnh hoc s dung thong tin
heuristic e giup qua trnh hoc nhanh va co hieu qua.
Vi mo hnh hoc tren c s tri thc nay, he thong co the thu thap c tri thc
mi t nhng tri thc san co cua he thong.
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 106
1) Giai thuat hoc gam sat hng ac trng en tong quat va ngc lai :
Muc tieu cua hai loai giai thuat hoc nay la tm ra mot nh ngha tong quat e
nhan dang c tat ca cac oi tng cua lp . Giai thuat s dung d lieu hoc gom
hai tap mau d lieu huan luyen dng P va am N. D lieu huan luyen dng la d
lieu cung cap thong tin bo ch c biet ve cac oi tng cua lp muon hoc va d
lieu am la d lieu cung cap thong tin khong bo ch c biet ve cac oi tng cua
lp .
Giai thuat hoc hng ac trng en tong quat hoa la qua trnh hoc, he thong bat
au t oi tng vi cac thanh phan ac trng nhat, tong quat hoa cac thanh phan
ac trng nay sao cho at en mot nh ngha tong quat ma co the nhan dang c
tat ca cac oi tng cua lp. Luat hoc cua giai thuat nay la toan t tong quat hoa
o la toan t thay the cac thanh phan hang so cua oi tng vi bien so.
Giai thuat hoc hng tong quat en ac trng la qua trnh hoc, he thong bat au
t oi tng vi cac thanh phan tong quat hoa nhat, ac trng cac thanh phan nay
sao cho at en mot nh ngha tong quat ma co the nhan dang c tat ca cac oi
tng cua lp. Luat hoc cua giai thuat nay la toan t ac trng hoa o la toan t
thay the cac thanh phan bien so cua oi tng vi hang so.
Giai thuat hoc hng ac trng en tong quat c mo ta la
Begin
- Cho danh sach S cha mau huan luyen dng ac trng nhat.
- Cho N la tap cha cac mau huan luyen am.
- Cho moi mau huan luyen dng p
Begin
- Cho moi mau sS khong hp vi p, th thay the cac thanh phan ac
trng cua s vi bien so sao cho hp vi p.
- Loai bo tat ca cac mau tong quat hn mot vai mau khac trong S.
- Loai bo tat ca cac mau trong S ma hp vi mau am n c giam sat
trc o.
End ;
- Cho moi moi mau am n
Begin
- Loai bo tat ca cac thanh vien cua S hp vi n
- Cong n vao tap N e giam sat cac mau qua tong quat khac trong qua
trnh hoc.
End;
End.
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 107
Giai thuat hoc hng tong quat hoa en ac trng hoa c mo ta la
Begin
- Cho danh sach G cha mau vi cac thanh phan tong quat nhat o la cac
bien so mo ta cac thanh phan cua oi tng.
- Cho P la danh sach cha cac mau huan luyen dng.
- Cho moi mau huan luyen am n
Begin
- Cho moi mau gG hp vi n th thay the cac thanh phan tong quat cua g
vi cac thanh phan ac trng sao cho khong hp vi n.
- Loai bo tat ca cac mau ac trng hn mot vai mau khac trong G.
- Loai bo tat ca cac mau khong hp vi vai mau dng p trong P.
End;
- Cho moi mau dng p
Begin
- Loai bo tat ca cac mau khong hp vi p trong G.
- Cong p vao tap P e giam sat cac mau qua ac trng trong qua trnh
hoc.
End;
End.
V du : Hoc nhan dang cac oi tng cua lp qua bong s dung giai thuat hoc
hng ac trng va hng tong quat.
Cho mien cua cac oi tng vi cac gia tr la
Kch_thc = {ln, nho}.
Mau = {o, trang, xanh}.
Hnh = {qua_bong, vien_gach, hop_phan}.
D lieu hoc cho cac oi tng nay c thiet lap la
+ Tap cac mau d lieu huan luyen dng P gom cac mau la
P = {oi_tng(nho, o, qua_bong), oi_tng(ln, o, qua_bong),
oi_tng(nho, trang, qua_bong), oi_tng(ln, trang, qua_bong),
oi_tng(nho, xanh, qua_bong), oi_tng(ln, xanh, qua_bong)}.
+ Tap cac mau d lieu huan luyen am N gom cac mau la
N = { oi_tng(nho, o, vien_gach), oi_tng(ln, o, vien_gach),
oi_tng(nho, trang, vien_gach), oi_tng(ln, trang, vien_gach),
oi_tng(nho, xanh, vien_gach), oi_tng(ln, xanh, vien_gach),
oi_tng(nho, o, hop_phan), oi_tng(ln, o, hop_phan),
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
oi_tng(nho, trang, hop_phan), oi_tng(ln, trang, hop_phan),
oi_tng(nho, xanh, hop_phan), oi_tng(ln, xanh, hop_phan)}.
+ Qua trnh hoc e nhan dang cac oi tng cua lp qua bong dung giai thuat hoc
hng ac trng c mo ta nh hnh
S = {oi_tng(nho, Y, qua_bong)}
S = { }
p = oi_tng(nho, o, qua_bong)
S = {oi_tng(nho, o, qua_bong)}
p = oi_tng(nho, trang, qua_bong)
p = oi_tng(ln, xanh, qua_bong)
S = {oi_tng(X, Y, qua_bong)}
Qua trnh hoc e nhan dang cac oi tng cua lp qua bong dung giai thuat hoc
hng tong quat c mo ta nh hnh
G = {oi_tng(X,Y,Z)}
n = oi_tng(nho, o, vien_gach)
G = {oi_tng(ln,Y,Z),oi_tng(X, trang, Z),
oi_tng(X,xanh,Z), oi_tng(X,Y,qua_bong),
oi_tng(X,Y,hop_phan)}
p = oi_tng(ln, trang,qua_bong)
G = {oi_tng(ln,Y,Z), oi_tng(X, trang, Z),
oi_tng(X,Y,qua_bong)}
n = oi_tng(ln, xanh, vien_gach)
G = {oi_tng(ln,trang,Z), oi_tng(X, trang, Z),
oi_tng(X,Y,qua_bong)}
p = oi_tng(nho, xanh,qua_bong)
G = {oi_tng(X,Y,qua_bong)}
Trang 108
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 109
2) Giai thuat hoc quy nap cay quyet nh :
Mot loai giai thuat hoc khac o la giai thuat hoc quy nap cay quyet nh. Giai
thuat hoc s dung d lieu hoc vi cac mau d lieu thu thap c di dang bang.
Bang cha cac mau d lieu thu thap c vi so cot tng ng vi cac thuoc tnh
mo ta cac thanh phan cua oi tng va so hang tng ng vi so mau d lieu thu
thap c. Muc tieu cua giai thuat hoc la xay dng mot cay quyet nh e phan lp
d lieu t d lieu thu thap c nh thong qua thc nghiem. Giai thuat chon mot
thuoc tnh bat ky lam goc cua cay e t o phan lp d lieu theo cac nhanh vi cac
gia tr tng ng cua thuoc tnh. Thu tuc nay c e quy cho moi cay con cho en
khi co mot cay hoan chnh.
V du : Cho bang d lieu thu thap c t kinh nghiem mua qua la
Cac Nhan To Quyet nh Ket qua
Stt Tien Tuoi Qua
1 nhieu ln xe hi
2 nhieu nho may tnh
3 t ln hoa
4 t nho keo
Qua trnh hoc mua qua cua giai thuat hoc quy nap cay quyet t bang d lieu c
mo ta bang cay nh hnh
Cho Example_set la bang cha tat ca cac mau d lieu thu thap c va
Properties la danh sach cha cac thuoc tnh tng ng trong bang d lieu. Giai thuat
hoc quy nap cay quyet nh c mo ta nh sau :
Tuoi ?
Tien ?
nhieu
Tuoi ?
t
ln nho ln nho
Qua ? Qua ? Qua ? Qua ?
xe hi May tnh hoa keo
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 110
Function induce_tree(Example_set, Properties)
Begin
If ( Tat ca cac thanh vien trong Example_set la cung lp )
Then ( tao ra nut la anh nhan vi lp o)
Elseif ( Properties la danh sach rong) Then ( Tra ve nut la co
anh nhan gii t hoac cua tat ca cac lp trong Example_set )
Else begin
- Chon mot thuoc tnh P bat ky trong danh sach Properties lam goc
cua cay va loai bo thuoc tnh nay khoi danh sach.
- Cho moi gia tr V cua thuoc tnh P
Begin
- Tao ra mot nhanh cua cay co anh nhan V.
- at Partition cha tat ca cac mau co gia tr V.
- Thu tuc e quy cho moi cay con bang cach goi ham
induce_tree(Partition, Properties), noi ket qua vao nhanh V.
End;
End;
End.
V du : Cho d lieu thu thap c ve viec cho con n vay von nh bang
stt Rui Ro Uy Tn Khoan N The Chap Thu Nhap
1 cao xau nhieu khong thap
2 cao cha biet nhieu khong trung bnh
3 va cha biet t khong trung bnh
4 cao cha biet t khong thap
5 thap cha biet t khong cao
6 thap cha biet t co cao
7 cao xau t khong thap
8 va xau t co cao
9 thap tot t khong cao
10 thap tot nhieu co cao
11 cao tot nhieu khong thap
12 va tot nhieu khong trung bnh
13 thap tot nhieu khong cao
14 cao xau nhieu khong trung bnh
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 111
Hay hoc xay dng cay quyet nh anh gia rui ro khi cho con n vay von ?
Giai thuat hoc quy nap cay quyet nh c s dung rat pho bien trong nhieu
lnh vc khac nhau nh d bao, anh gia, nhan dang va ieu khien bang kinh
nghiem. Giai thuat giup ngi hoc tm kiem nhanh muc ch muon hoc t cay quyet
nh. Giai thuat cung giup ngi hoc thiet ke he chuyen gia vi d lieu thu thap
c bang kinh nghiem. Sau qua trnh hoc, cay quyet nh a c hnh thanh, thu
tuc thiet ke he chuyen gia t cay quyet nh nay o la moi nhanh cua cay co so
lieu dan en ket luan o la mot luat suy dien cua he chuyen gia. Ve ieu kien cua
luat la cac nhan to quyet nh ket noi nhau t goc en ngon thong qua cac phep
toan giao lien t va, ve ket luan cua luat nhan to ket qua muon hoc.
3) Hoc heuristic vi giai thuat hoc quy nap cay quyet nh :
Cho bang d lieu nhieu hang va nhieu cot thu thap c t thc nghiem. e
giup giai thuat hoc nhanh va co hieu qua, theo ly thuyet thong tin, nhan to quyet
nh nao trong bang d lieu gianh c thong tin ln nhat o la nhan to quyet nh
tot nhat c chon lam goc cua cay trong qua trnh hoc.
Cach tnh thong tin gianh c cua cac nhan to quyet nh trong bang d lieu thu
thap c la nh sau :
+ Thong tin ve nhan to muon hoc M oi vi bang d lieu C c tnh bang cong
thc la
=
=
n
i
i i
m p m p C I
1
2
)) ( ( log ) ( ) (
trong o, m la gia tr th i cua nhan to muon hoc M va p(m
i i
) la xac suat cua manh
thong tin m
i
oi vi bang d lieu C o chnh la so mau trong bang d lieu C cha
manh thong tin m chia cho tong so mau trong bang d lieu C.
i
+ Neu ta chon Q lam goc cua cay trong qua trnh hoc th bang d lieu C se c
chia ra nhieu bang d lieu con C
i
trong o moi cua chung cha cac mau co gia tr
tng ng cua thuoc tnh Q. V the thong tin ve nhan to quyet Q neu chon Q lam
goc cua cay c tnh bang cong thc la
C
C I C
Q E
n
i
i i
=
=
1
) (
) (
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
trong o, la tong so mau cha trong bang d lieu con C ,
i
C C
i
la tong so mau
cha trong bang d lieu C va I(C
i
) la thong tin ve nhan to muon hoc oi vi bang
d lieu C.
i
+ Thong tin gianh c cua nhan to quyet nh Q neu ta chon Q lam goc cua
cay trong qua trnh hoc c tnh bang cong thc la
gain(Q) = I(C) - E(Q).
Neu nhan to quyet nh nao co thong tin gianh c la ln nhat o la nhan to
quyet nh quan trong nhat c chon lam goc cua cay trong qua trnh hoc. n v
cua thong tin la bit.
4) Khai niem ve hoc cung co va hoc khong giam cua mo hnh hoc tren c
s tri thc :
+ Hoc cung co : Hoc cung co cung la dang hoc giam sat, tuy nhien d lieu hoc
gom manh nho thong tin n gian va tri thc san co cua he thong. ch cua viec
hoc la sau qua trnh hoc, tm ra mot nh ngha tong quat nhat t manh nho thong tin
n gian nay o la tn hieu hoc cung co cua thay giao.
V du : Hoc tm ra mot luat suy dien tong quat e dan en ket rang X la lp cua cac
oi tng qua bong nh s giai thch thong qua the loai hoc cung co.
- D lieu hoc : gom manh nho thong tin n gian va tri thc san co cua he
thong c thiet lap la
1) qua_bong(t).
2) vat_a_c(X)vat_hnh_cau(X) qua_bong(X).
3) vat_lam_bang_nha(X)vat_nhe(X) vat_a_c(X).
4) vat_co_mat_loi(X)vat_co_mat_tron(X) vat_hnh_cau(X).
- ch cua viec hoc : ch cua viec hoc la tm mot luat suy dien tong quat
nhat vi dang la
tien_e(X) qua_bong(X).
Qua trnh hoc, xay dng cac nhan to quyet nh cho tien_e(X) e dan en ket
luan rang X la lp cua cac oi tng qua bong.
The loai hoc cung co nay la dang hoc giai thch da tren c s tri thc
san co cua he thong va v the, he thong hoc phai trai qua hai giai oan. Giai
oan ac trng hoa t tri thc san co cua he thong o la giai oan giai thch ve
Trang 112
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 113
cac thuoc tnh ac trng cua oi tng. Giai oan tong quat hoa o la tong
quat hoa cac thuoc tnh ac trng cua oi tng a c giai thch vi bien so
X e tm ra cac nhan to quyet nh tong quat nhat cho tien_e(X) dan en ket
luan rang X la lp cua cac oi tng qua bong.
Qua trnh hoc vi the loai nay c mo ta bang cay nh hnh
qua_bong(t)
vat_lam_bang_nha(t)
vat_a_c(t)
vat_hnh_cau(t)
vat_nhe(t) vat_co_mat_loi(t) vat_co_mat_tron(t)
qua_bong(X)
vat_lam_bang_nha(X)
vat_a_c(X)
vat_hnh_cau(X)
vat_nhe(X) vat_co_mat_loi(X) vat_co_mat_tron(X)
Luat suy dien tong quat cho tien_e(X) la mot bieu thc cua cac phep toan giao
lien t va vi cac thanh phan cua no la cac nut la cua cay tong quat. Luat c
thiet lap la
vat_lam_bang_nha(X)vat_nhe(X)vat_co_mat_loi(X)
vat_co_mat_tron(X) qua_bong(X).
+ Hoc khong giam sat : Hoc khong giam sat con c goi la the loai t hoc. He
thong khong c cung cap bat ky mot thong tin tn hieu hoc nao cua thay giao. He
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com Trang 114
thong t kham pha ra mot vai thong tin bo ch trong qua trnh hoc. The loai hoc nay
thng s dung d lieu hoc khong phan lp va qua trnh hoc t kham pha e phan
lp d lieu.
V du : Hoc xep lp cua cac oi tng qua bong. D lieu hoc khong phan lp cua
cac qua bong c thiet lap la
t1 = { nho, o, nha, qua_bong}.
t2 = { nho, xanh, nha, qua_bong}.
t3 = { ln, en, go, qua_bong}.
ch cua viec hoc la qua trnh hoc xep lp cua cac oi tng qua bong da tren c
s cac so o tng t.
Cach hoc la lan lt tnh so o tng t cua tng cap d lieu, chon cap cua
cac oi tng co so o tng t la ln nhat a ve mot lp va con cac oi tng
khac co so o tng t la nho hn a ve mot lp khac. So o tng t cua moi cap
d lieu o la so thuoc tnh giong nhau cua hai oi tng chia cho tong so cac thuoc
tnh cua oi tng va v the so o tng t cua moi cap d lieu cho tren c thiet
lap nh sau :
- So o tng t cua cap d lieu t1 va t2 la 3/4.
- So o tng t cua cap d lieu t1 va t3 la 1/4.
- So o tng t cua cap d lieu t2 va t3 la 1/4.
Vi cac so o tng t nay, oi tng t1 va t2 la cung lp va t3 la mot lp
khac.
7.3) Mo hnh Hoc May Nh Mang Neuron Nhan Tao :
1) Tong quan ve mang neuron nhan tao :
Trai vi mo hnh hoc may tren c s tri thc, mo hnh hoc may nh mang
neuron nhan tao o la mo hnh hoc bang cach mo phong lai cau truc va nguyen ly
lam viec cua he neuron sinh hoc con ngi. He neuron sinh hoc con ngi c
tha nhan co khoang 10
10
hoac 10
12
te bao neuron gom nhieu lp o la lp vao, cac
lp an va lp ra. Lp vao noi vi cac phan t cam bien nh tai, mat, mieng, mui, da
van van, lp ra noi vi cac phan t c bap nh chan, tay van van va cac lp an
cha cac n v x ly x cac thong tin nhan c t lp vao va gi quyet nh en
lp ra e ieu khien cac phan t c bap nh chan va tay van van. Moi neuron sinh
hoc co nhieu ngo vao va mot ngo ra va ngo ra cua neuron nay c ket noi vi ngo
vao cua neuron khac. Tn hieu truyen t neuron nay en neuron khac la di dang
ien ap. Neu tn hieu truyen gia hai neuron la ien ap dng th hai nuron c
ket noi di dang kch thch. Neu tn hieu truyen gia hai neuron la ien ap am th
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 115
hai neuron c ket noi di dang c che. Neu tn hieu truyen gia hai neuron la
ien ap zero th hai neuron la khong co s ket noi. Lng ien ap truyen gia cac
neuron c goi la cng o ket noi. Tren c s cua he neuron sinh hoc con ngi
nh c mo ta, mot mang neuron nhan tao nhieu lp c thiet lap nh hnh
Co ba thanh phan c ban cua cac mang neuron nhan tao o la mo hnh ket noi, n
v x ly va luat hoc.
x
1
x
j
x
m
V
qj
W
iq
y
1
y
i
y
n
Lp vao Lp an
Lp ra
+ Mo hnh ket noi : Co hai mo hnh ket noi o la ket noi truyen thang va ket noi
hoi quy. Mo hnh ket noi truyen thang c goi la mang truyen thang o la cau truc
mang c ket noi chuyen tiep tn hieu t lp vao thong qua lp an va en lp ra.
Mo hnh ket noi hoi quy c goi la mang hoi quy o la cau truc mang c ket noi
chuyen tiep tn hieu t lp vao thong qua lp an en lp ra va ong thi hoi tiep tn
hieu ve n v x ly chnh no hoac cac n v x khac trong lp hoac lp khac.
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
+ n v x ly : Mot mang neuron nhan tao co nhieu lp o la lp vao, cac lp an
va lp ra. Lp vao cha cac neuron c xem nh ni cha cac tn hieu vao. Cac
lp an cha cac neuron c xem nh cac n v x ly. Lp ra cha cac neuron
c xem nh cac n v x ly ra quyet nh. Ket hp vi moi n v x ly co ham
tong hp va ham kch hoat. Ham tong hp co chc nang tong hp tat ca cac thong
tin t cac ngo vao cua n v va ham kch hoat co chc nang tao tn hieu ra cua n
v khi nhan c tn hieu vao t ham tong hp.
- Ham tong hp dang tuyen tnh cua moi n v x ly th i c thiet lap la
=
=
m
j
i j ij i
x W f
1
trong o, W la trong so ket noi gia n v j va n v i, x
ij j
la ngo ra cua n v j
o chnh la ngo vao cua n v i va la n v ngng cua n v x ly i.
i
- Ham kch hoat tao tn hieu ra cua n v x ly th i c thiet lap mot
trong cac dang la
* Ham bac thang n v :
=
0 0
0 1
) (
i
i
i
f if
f if
f a
i
f
i
e
f a
+
=
1
1
) (
* Ham unipolar sigmoid :
i i
i i
f f
f f
i
e e
e e
f a
= ) (
* Ham hyperbolic tangent :
+ Luat hoc : Co hai cach hoc trong cac mang neuron nhan tao o la hoc cau truc va
hoc thong so. Hoc cau truc la qua trnh hoc thay oi cau truc ben trong cua mang.
Hoc thong so la qua trnh hoc cap nhat cac trong so ket noi gia cac n v x ly
trong mang sao cho xap x vi bo trong so mong muon e co c anh xa vao ra
nh mong muon.
Cho W
ij
la trong so ket noi gia n v th j va n v th i, luat hoc cap nhat
trong trong so tai thi iem t+1 c thiet lap la
Trang 116
W (t+1) = W (t) + W
ij ij ij
(t)
Trong o, la hang so dng o c goi la toc o hoc va W
ij
(t) la lng gia
tang trong so tai thi iem t.
Co ba the loai hoc trong cac mang neuron nhan tao o la hoc giam sat, hoc cung
co va hoc khong giam sat.
Bien soan: Tien s Nguyen Thien Thanh
Hoc k 2 nam hoc 2005-2006 Trang 117
- Hoc giam sat : cho tap d lieu vao ra mong muon, qua trnh hoc cap nhat cac
trong so ket noi gia cac phan t x ly trong mang sao cho ngo ra that s cua mang
xap x vi ngo ra mong muon cua mang.
- Hoc cung co : cung la the loai hoc giam sat, tuy nhien, tn hieu ra mong
muon cua mang la tn hieu cung co o la tn hieu thng va phat. Qua trnh hoc,
cap nhat cac trong so ket noi gia cac n v x ly sao cho ngo ra that s cua mang
xap x vi ngo ra mong muon thng vi o tin cay cang cao cang tot.
- Hoc khong giam sat : la the loai hoc khong co d lieu ra mong muon, qua
trnh hoc vi tap d lieu vao mong muon, mang t cap nhat cac trong so ket noi
da tren c s tap d lieu vao mong muon sao cho ngo ra thc s cua mang thch
nghi vi ngo vao mong muon.
2) Mang truyen thang va giai thuat hoc lan truyen ngc :
Cho mang truyen thang ba lp nh c mo ta tren, va vi ham chi ph o tn
hieu sai so gia ngo ra thc s y
i
(k) cua mang va ngo ra mong muon d
i
(k) cua
mang cho bi moi mau tn hieu vao mong muon X(k) la
=
=
n
i
i i
k y k d k E
1
)) ( ) ( (
2
1
) (
.
Giai thuat hoc lan truyen ngc cap nhat trong so ket noi trong mang c mo
ta gom cac bc sau :
Bc 0 : Nhap tap mau huan luyen vao ra mong {X(k), d(k), cho k = 1, . . . ,p},
trong o X(k) la vect mau vao va d(k) la vect mau ra. Thiet lap toc o hoc ,
sai so cho phep hoi tu E
max
, trong so khi tao, E = 0 va k = 1.
Bc 1 : Truyen tn hieu chuyen tiep t lp vao, qua lp an va en lp ra.
Cho q = 1 en l
) ( ) ( ) (
1
k x k V k net
j
m
j
qj q
=
=
)). ( ( ) ( k net a k z
q q
=
Cho i = 1 en n
) ( ) ( ) (
1
k z k W k net
q
l
q
iq i
=
=
Bai giang mon Tr tue nhan tao va he chuyen gia
http://www.khvt.com
)). ( ( ) ( k net a k y
i i
=
Bc 2 : Tnh sai so chuan 2 gia ngo ra mong muon va ngo ra thc s cua
mang.
=
=
n
i
i i
k y k d k E
1
)) ( ) ( (
2
1
) (
Bc 3 : Lan truyen ngc cap nhat trong so ket noi gia cac lp.
Cho i = 1 en n
)) ( ( )) ( ) ( ( ) (
'
k net a k y k d k
i i i i
=
Cho i = 1 en n
Cho q = 1 en l
) ( ) ( ) ( ) 1 ( k z k k W k W
q i iq iq
+ = +
.
Cho q = 1 en l
.
=
=
n
i
i qi q q
k k W k net a k
1
'
) ( ) ( )) ( ( ) (
Cho q = 1 en l
Cho j = 1 en m
) ( ) ( ) ( ) 1 ( k x k k V k V
j q qj qj
+ = +
.
Bc 4 : Kiem tra neu k < p th tang k = k + 1 va quay ve bc 1; mat khac
en bc 5.
Bc 5
Trang 118
: Kiem tra neu E < E
max
th dng thu tuc huan luyen; mat khac thiet
lap E = 0 va k = 1 va quay ve bc 1 thc hien mot the he huan luyen khac.