1

LI NI U
nhng thp nin tr c, nhiu quc gia tm cch bo v nn kinh t trong n c chng li cc lc
lng bn ngoi v hn ch thng d chy ra ngoi bng nhng ng thi mang tnh cht quc gia ch
ngha v kinh t nh quc hu ho nhng ngnh cng nghip then cht, ban hnh nhng sc lut bn
x ho, yu cu st nhp vo kinh t a ph ng mt phn t bn nc ngoi... Mt s quc gia nh
Trung Quc (thi Mao Trch ng), Mianmar v Tazania... lun nhn mnh v nhc nh rng t lc
cnh sinh l mt bin php thot ra khi nh h ng ca h thng th gii. Nh ng n thp nin 90,
mi vic i khc, khng cn ai ca ngi nhng chin l c kinh t quc gia ch ngha hay cch ly
ch ngha na, bi l nhng ln sng xuyn bin gii lan trn a cu v thm thu vo tng quc
gia. Ln sng ny c bit n rng ri vi thut ng ton cu ho. Tht vy, ton cu ho tr
thnh khu hiu ca nhng nm 90 v th ng xuyn c bn lun si ni trn cc bo v tp ch gn
y. y l vn ht sc quan trng lm pht sinh nhng kin v lp lun tri ng c nhau. Cho
nn, cn phi nm c bn cht ca vn ny t c th hiu c tnh hnh kinh t - chnh tr
quc t. L mt sinh vin chuyn ngnh kinh t, ti khng c tham vng phn tch su vn ny
mi kha cnh, mi lnh vc m ch xin c tp trung vo kha cnh kinh t thy c qu trnh
ton cu ho nn kinh t ang din ra nh th no ?

CHUONG I
NHNG VN L LUN V TON CU HO.

I- TON CU HO V MI QUAN H VI KHU VUC HO.
1- Th no l ton cu ho ?
Trong sut thp nin 90, ton cu ho din ra mnh m. Qu trnh ny th hin nhiu mt nh : s
t chc li khng gian sn xut, s xm nhp ln nhau gia cc nn cng nghip xuyn bin gii, vic
m rng cc th trng ti chnh, vic ni lng cc hng ro mu dch, s lan trn ca cc dng chy
vn, nhng ln sng di c t qua li gia bin gii cc n c gy ra xung t gia nhng ng i nhp
c vi nhng ngi bn x. Nh vy, c th thy ton cu ho l sn phm ca ch ngha t bn hin
i v ch nhng nc t bn pht trin mi c tim lc kinh t mnh v nn kinh t th tr ng
t do thc hin cc qu trnh trn. Tuy nhin, do s thng tr ca th gii t bn ch ngha trn
trng quc t ton cu ho pht trin thnh xu h ng chung ca nn kinh t th gii.
Khi nim ton cu ho tr thnh mt ti bao gm nhng hin t ng a dng c phn tch trn
nhiu phng din kinh t, chnh tr, vn ho v thc h. Do n nay xut hin nhiu nh
ngha khc nhau v ton cu ho, c th k n nh :
Ton cu ho l s ph thuc ln nhau ngy cng tng gia cc quc gia thng qua trao i v dng
chy trn lnh vc kinh t, x hi vn ho.
Ton cu ho l s quy t nhng qu trnh xuyn quc gia khc nhau vi nhng cu trc tng n c
khc nhau, lm cho kinh t, chnh tr, vn ho v t tng ca nc ny thm nhp c vo nc
khc.
Ton cu ho l qu trnh khng ngng chuyn ho nhng vn kinh t - x hi - chnh tr - ca cc
quc gia c lp thnh mt th thng nht c mi quan h qua li tc ng ln nhau trn phm vi ton
cu.
Cc nh ngha trn xem ra u hp l v phn nh ng bn cht ca qu trnh ton cu ho: xo b
bin gii gia cc nn kinh t n l thnh mt thc th kinh t thng nht. Tuy nhin, thut ng ny
nhiu khi c s dng hp hn m t mt mi tr ng th trng ton cu c vic t do ho
thng mi v u t trn ton th gii thc y v thc hin c do thng tin, giao thng vn ti
tin b v tc v tnh hiu qu. l nhng g m ti mun cp - ton cu ho nn kinh t th
gii.
2-/ Mi quan h gia ton cu ho v khu vc ho ra sao ?
Khi nghin cu v ton cu ho, ngi ta hay t n trong mi quan h vi khu vc ho. Hai hin
tng quan trng ny xy ra song song trong nn kinh t th gii hin nay v gy ra nhng mi tranh
ci ln? Quan h gia hai hin t ng ny l nh th no y? i lp hay thng nht? C cn bc b
mt trong hai hin tng ny hay ng h c hai? Vn ch a c kt lun thng nht.
Quan im th nht a ra cho mi quan h ny l: khuc vc ho l mt xu th i lp vi ton cu
ho, c mt loi cc tc ng ph hoi v cn tr ton cu ho kinh t, l hn cn ng ton cu
ho. Quan im ny da trn nhng cn c:
Th nht , ch ngha khu vc c tc dng ph hoi gh gm t do ho mu dch ton cu. N lm yu
sc hp dn ca vic xy dng th ch mu dch nhiu bn trn th gii. Thi kh tho hip ca EU
v M v vn chui v tht b nhng thng va qua c th minh chng cho iu ny.
2
Th hai , hot ng ca khi kinh t khu vc hon ton khng phi theo li m ng. Chng hn, trong
Hip nh mu dch t do Bc M (NAFTA) c quy nh r rng v vic gt b bn th ba, c bit c
yu cu nghim khc i vi ni sn xut sn phm. Ngoi ra cc bin php ca EU v thng nht bn
ph gi v vic thc hin hn ch xut khu t nguyn i vi cc sn phm c tnh cnh tranh ca cc
nc ngoi Lin minh r rng mang tnh cht bo h ca ch ngha bo h.
Th ba , bin php u i mu dch c tnh khu vc ra nhn t ngn cn t do ho th ng mi ton
cu, tc l s di chuyn mu dch c li cho n c xut khu vi gi thnh r v gim hiu ng sng ta
mu dch. Vic cc nc chu Phi tng i thuyt phc EU gim thu cho cc sn phm nhit i ca
h l mt bng chng.
Hon ton i lp vi quan im ny, quan im th hai cho rng: khu vc ho l mt b phn v l
qu trnh trung gian, l hn lt ng cho ton cu ho v cn c thi khng nh i vi n.
Nhng cn c hu thun cho quan im ny l:
Th nht , khu vc ho l mt b phn ca ton cu ho nn kinh t. Thc hin l u ng t do cc yu
t trong ni b khu vc s y nhanh s xm nhp ln nhau v vn, lm su sc s ph thuc ln nhau
v phn cng quc t gia cc quc gia thnh vin t thc y tin trnh nht th ho sn xut v t
bn ton cu.
Th hai , cc t chc c tnh khu vc c tnh bi tha nht nh, nh ng khng phi l cc t chc khp
kn. Tnh bi tha ca chng ch biu hin ch cc n c thnh vin trong t chc s c u i hn
so vi cc nc bn ngoi nhng vn m rng ca i vi ngoi khu vc, to cho cc n c s i
ng m GATT (nay l WTO) quy nh. Do , chng gt b c gii hn, khp ca nh ng khng ng
kn.
C hai quan im u nghe c v hp l nh ng xt v cn c a ra th hai quan im u phin din.
Theo ti, c cu tr li xc ng: cn nh gi tng hp hiu ng cui cng ca khu vc ho i vi
nn kinh t ton cu. V mt l ng, cn kho st hai ch tiu: khu vc ho c lm tng mc mu dch
thng mi ton cu v mu dch ca khu vc ny vi ngoi khu vc hay khng ?
Ta bit thng mi l mt khu quan trng khng th thiu ca ti sn xut. M rng tng l ng
thng mi th gii t nhin s thc y gia tng tng sn l ng th gii. y l mt ch tiu nh gi
chnh xc hiu ng ca khu vc ho i vi ton cu ho. Ngoi ra tiu chun nh gi trnh khu
vc ho l mc tng t trng thng mi trong khu vc trong tng gi tr mu dch quc t ca cc
nc thnh vin khu vc ny. Nh ng s gia tng gi tr t ng i ca thng mi trong khu vc khng
nht thit c ngha l s gim thiu gi tr tuyt i ca th ng mi khu vc ny vi ngoi khu vc.
Nu gi tr tuyt i ca thng mi khu vc ny vi ngoi khu vc c th gia tng vi tc cao hn
so vi trc khi ton cu ho th iu ni ln rng khu vc c ng gp ton cu ho kinh t. Sau
y vi con s minh chng s ng gp ny.
K t cui nhng nm 50, t khi m cc t chc lin kt kinh t dn dn xut hin, th ng mi quc t
tng 6% hng nm. n 1980, 43% th ng mi th gii din ra trn c s khu vc v 10 nm sau
(1990), mu dch khu vc chim 52% th ng mi th gii. Thng mi ca cc khu vc vi ngoi khu
vc ch gim v t trng ch vn gi n nh, thm ch tng v s l ng chng hn, mc d t trng
ca mu dch ASEAN vi Nht c gim xung gi tr mu dch vn tng u hng nm.
Nh vy, thc tin v tnh hnh bun bn gia cc khu vc v trn ton cu cho thy khu vc ho hon
ton c hiu ng tch cc i vi qu trnh ton cu ho nn kinh t th gii. V th, chng ta c th i
n kt lun rng quan im th hai nu ln trn y l hon ton chnh xc nu nh nhng cn c
ca n a ra y hn.

II-/ NHNG CO HI THCH THC CUA TON CU HO NN KINH T.
1-/ C hi
Vn ton cu ho cng gy tranh ci khng t v cc c hi v thch thc n t ra cho nn kinh t
th gii. Ti xin c bt u bng nhng c hi:
Th nht , ton cu ho thng qua vic tho b cc hng ro th ng mi trn ton th gii to ra mt
sn chi bnh ng cho cc loi cng ty vi cc quy m khc nhau tham gia vo th tr ng th gii.
Nh , mc thng mi quc t lun mc cao v ngy cng tng. V d nhin, trong gia tng th ng
mi phi nht qun vi qun vi gia tng sn xut. y l hai nhn t quan trng nht nh du s tng
trng kinh t th gii.
Th hai , ton cu ho thng qua vic m rng ti a u t , c bit l u t trc tip nc ngoi
(FDI), to ra kh nng ti tr cho cng ngh mi trong cc ngnh tin hc v in t cc n c cng
nghip pht trin gip gim bt nhng chi ph trung lp m tr c y mi nc n l phi tin hnh
nghin cu v sn xut, ng thi to kh nng v vn v cng ngh cho qu trnh cng nghip ho,
hin i ho cc nc ang pht trin.
Th ba , ton cu ho thng qua vic t do ho cc th tr ng ti chnh v th tr ng tin t, gip cho
Chnh ph v cc doanh nghip tip cn vi ngun tit kim ton cu v tham gia vo qu trnh thu ht
3
vn khng l m h cha bao gi thc hin c trc y, v cc th trng ny c c im ni bt l
c tnh c ng cao v khi l ng ln.
Th t , ton cu ho thng qua vic quc t ho cc ph ng tin thng tin i chng, INTERNET ngy
cng tr nn ph bin, cc chng trnh truyn hnh quc t ngy cng nhiu, cc t bo quc t cng
tng s lng. lm cho s thch v nhu cu ca khch hng v cc mt hng v t bin gii trn ra
khp th gii. V nh vy n lm bng n cc th tr ng. Cc cng ty xuyn quc gia gi y cn
phi m rng mng li ton cu ca mnh hn na y mnh quc t ho sn xut, phn phi v
tip th hng ho v dch v tho mn nhu cu ca ng i tiu dng khp mi ng ngch trn th
gii.
2-/ Thch thc:
Tng ng vi mi c hi nu trn cc c im ton cu ho li to ra nhng thch thc cho nn kinh
t vn lm in u cc nh phn tch.
Th nht , vic tho b cc hng ro thng mi khin cc nn kinh t yu km vi cc ngnh sn xut
lu nay vn c bo h cn thn tr nn iu ng. Sn phm ca h khng th no cnh tranh vi
cc sn phm cc nn kinh t pht trin. V th l, hng nhp khu trn ngp th tr ng ni a v cc
sn phm sn xut trong nc tr nn ng, nn kinh t s ri vo vng xoy suy thoi.
Th hai , nhng dng chy vn u t lan trn gy ra tnh trng kh kim sot v qun l cc ngun vn
u t. T , vn u t s c s dng mt cch thiu hiu qu v c tnh ri ro cao. Cuc khng
hong Chu ! l mt minh chng r rng nht cho iu ny. Mt ngun vn khng l chy vo cc
nc ng Nam ! u c tp trung vo bt ng sn vn l mt lnh vc kinh doanh rt ri ro.
Th ba , vic t do ho ti chnh cho php cc nh u t trn ton th gii t do a vn vo cc th
trng ti chnh mt cch d dng nh ng iu cng c ngha l h c th rt ra mt l ng vn tu
thch. S rt vn thnh lnh gy ra tnh trng bt n lm cho cc th tr ng ti chnh lao ao v l
nguyn nhn ch yu gy ra cuc khng hong ti chnh Chu ! hn mt nm ri qua.
Cui cng, vic ton cu ho s thch v nhu cu ca khch hng trn th gii to ra c hi nhng cng
l thch thc cho cc cng ty xuyn quc gia Cng vic nghin cu th tr ng v tin hnh sn xut,
phn phi v tip th hng ho tr nn kh khn hn bao gi ht. Ng i tiu dng ngy nay c nhn
thng tin tt v c trnh cao v nh vy ri ro cho cc cng ty cng rt ln. Nu sn phm ca h
khng c chp nhn trn th trng quc t th nguy c ph sn rt d xy ra.
Ni tm li, mi vic u c mt tt v mt xu ca n. Cng vy, ton cu ho va em li c hi v
thch thc. Vn l ch cn c s phi hp cht ch gia Chnh ph v gii doanh nghip tn
dng nhng c hi v hn ch bt nhng thch thc ca n.


CHUONG II
Tin trnh ton cu ho nn kinh t th gii.

I- CC NHN T THC Y QU TRNH TON CU HO.
1- Nn kinh t th tr ng:
Nn kinh t th trng l iu kin tin quyt thc y s ra i v pht trin ca hin t ng ton cu
ho. Ch c nn kinh t kiu ny mi xy ra cc qu trnh t do ho th ng mi, ti chnh v u t .
Hin tng ton cu ho nn kinh t th gii c bit n rng ri thng qua cc qu trnh ch yu
ny.
2- Cc sn phm ca ngnh vin thng:
Ngnh vin thng vi nhng sn phm chin l c nh in thoi, truyn hnh, my tnh, in t dn
dng v th in t (email) ang tin dn n giai on ca nhng s ph v v to dng v i. Vi
in thoi, truyn hnh, my tnh mi cng ngh u tin n cung cp nhng kh nng ca nhau, hnh
thnh mt c cu lin kt hon ho: in thoi / truyn hnh / my tnh. c bit th in t lm
khong cch trn th gii bin mt. H thng truyn thng c nhn ny s c nhng ng gp quan
trng cho cc qu trnh t do ho ti chnh, th ng mi v u t, v nh vy thc y qu trnh ton
cu ho nn kinh t th gii. Cc thng tin v sn phm, dch v, mi tr ng u t, th trng chng
khon... s c bit n mt cch y , chnh xc trong vng khng y 1 pht nh h thng ny.
3- Ting Anh.
Hin nay ting Anh ang tin ti tr thnh ngn ng chung ca ton th gii, mt ti sn chin l c
ton cu. N gn kt cng ng th gii thnh mt khi kinh t vng mnh c cng ting ni. Hu ht
nhng sn phm c tnh chin l c c qu trnh ton cu ho u s dng ting Anh. Mng l i
INTERNET, th in t, cc knh truyn hnh quc t, cc t bo quc t... u s dng ting Anh.
Hi ngh ca cc t chc khu vc v quc t, cc cuc hp Hi ng qun tr ca cc cng ty xuyn
4
quc gia... u s dng ting Anh. Nh vy, c th ni ting Anh l cht xc tc mnh m cho qu
trnh ton cu ho nn kinh t th gii.
4- ng tin chung:
ng tin chung, cui cng, l yu t quyt nh nn kinh t th gii c ton cu ho mc cao
hay khng. Khi , ton b nn kinh t th gii s thc hin mt chnh sch tin t chung vn rt cn
thit cho s n nh tin t v l yu t quyt nh cho s duy tr tng tr ng kinh t mc cao. Hin
nay, 11 nc Chu u s dng ng tin chung Euro. Tnh hnh c v tt p. Trong mt t ng lai
khng xa, c chu u s s dng ng Euro. Ri Chu ! cng c ng tin chung. V cui cng, nn
kinh t ton cu s c mt ng tin chung. iu ny tht s c ch cho tin trnh ton cu ho.

II- CC LNH VUC TRONG QU TRNH TON CU HO.
1- Sn xut
Trong nhng nm 80, sn xut ca th gii tng trung bnh 2,8% hng nm. Na u thp nin 90,
con s tng ng 6%. S d c c s tng mnh sn xut l nh cc mng l i sn xut
c ton cu ho. l s sp xp ni lin nhiu n v sn xut nhng n c v n v khc nhau
nhm cung cp mi linh kin, vt liu v vic qun l lp rp mt sn phm c th no . Mng l i
ny rt ph hp vi ci c gi l sn xut linh hot hay sn xut mm do v khi l ng (lean
production). y l s thay i c bn nht v ch to k t khi p dng sn xut hng lot v dy
chuyn lp rp.
Sn xut linh hot c li th to ln so vi cc sn xut hng lot th hin c tr ng: sn xut va
ng lc, cht l ng tng hp, khng c sai st, thi gian ca chu k nhanh, thit k l c th ch
to c. Kt qu l hng ho c cht l ng cao hn v gi thp hn. Cng mt chi ph nh ng gi
y khi lng sn phm ln hn c sn xut ra. iu ny gii thch ti sao tng sn l ng cng
nghip th gii trong thi k ton cu ho li tng nhanh nh vy.
Nhng im c bit nht trong phng thc sn xut mi ny l n i hi c mt cch t chc mi
trong cng ty v quan h ca cng ty vi cng ty cung cp vt t . iu ny i hi mt s chnh xc
v nht qun cao v mu m, kch c, cht l ng ca vt t v thi gian cung cp. iu ny ch c
nhng cng ty xuyn quc gia vn c kh nng v vn v t chc qun l Cng ty m s m nhn
cng vic nghin cu v ra quyt nh v sn phm c sn xut. Cc cng ty con chu trch nhim
tm cc ngun cung cp vt t di do v r cc nc s ti v tin hnh sn xut cc bn thnh
phm. Mi cng ty con s sn xut cc b phn khc nhau tu thuc vo iu kin n c s ti. Cui
cng cng vic lp rp thnh thnh phm s c tin hnh ti cng ty con no c tim lc kinh t
mnh nht v t ti nc s ti no c kh nng tiu th c s thnh phm. Do h thng sn xut
kh quy m nn cc cng ty xuyn quc gia th ng xuyn phi m rng mng l i ca mnh trn khp
th gii. l l do trong nhng nm gn y c bit l thi k khng hong, hng lot cc tp on
v cng ty ln tin hnh st nhp v mua li tr thnh lin minh chin l c cc cng ty nhm gim
bt cc chi ph trng lp trong nghin cu v pht trin sn phm, hot ng tiu th v cc dch v sau
bn hng.
Tm li, h thng sn xut linh hot a qu trnh chuyn mn ho sn xut mc cao hn,
thc y hn na qu trnh ton cu ho sn xut.
2-/ Th ng mi
Nhng nm 80, thng mi quc t tng 5,5% hng nm. Cho n nhng nm 90 th con s ny l xp
x 10%. C th ni y l kt qu ca qu trnh ton cu ho nn th ng mi th gii. Qu trnh ny,
trc ht, c th hin bng s t do ho cc hot ng th ng mi. S t do ho ny khng nht thit
l min thu hon ton cho cc hng ho xut nhp khu cho cc dng l u chuyn hng ho lan trn
qua cc bin gii gy ra tnh trng hn lon th ng mi. S t do ho thng mi ch mang ngha
tng i: m rng hn cho hng ho n c ngoi, p dng nhiu hnh thc u i v thu thng qua
vic k kt cc hip nh song ph ng, a phng, cc hip c khu vc.
Ngoi ra, s t do ho thng mi cn th hin thng qua vic bun bn ni b trong cc cng ty
xuyn quc gia vn c kim ngch rt ln. Cc nh kinh t cho rng bun bn gia cc cng ty m v
cng ty con ca cc tp on xuyn quc gia l mt ng lc thc y mnh m ton cu ho. T 1985
n 1990, xut khu ca cc cng ty m Nht sang cc cng ty con Hn Quc, Thi Lan, Malaisia
v i Loan tng nhanh t 16,5 t USD ln 47,6 t USD. Bun bn trong ni b cc cng ty xuyn
quc gia ca M chim 1/3 hng xut v 40% hng nhp ca M.
3-/ u t
u t cng l lnh vc c ton cu ho mnh m, c bit l u t trc tip nc ngoi (FDI).
Khi lng FDI trn th gii tng gp i t 1973 n 1980, v tng gp 3 k t 1980 n 1990. M
l nc ng u th gii v FDI. Tuy nhin t trng ca n gim mnh t 50,4% nm 1967 xung
25,9% nm 1990. V tr ca M v FDI c dn dn thay th bi Nht, Ty u, Canada v "c.
5
cc nc ang pht trin u t trc tip nc ngoi tng nhanh v sm hn u t gin tip tc l
cc ngun thu chng khon. cc nc cng nghip pht trin, tnh hnh li ng c li. So vi nhng
nm cui thp nin 70, dng chy vn u t chng khon t cc nc ny ln ti hn 200% nhng
nm cui thp nin 80 v trn 300% vo u thp 90. EU v Nht ngy cng tr thnh nhng tay chi
quan trng hn. T nhng nm 80, v tr t ng i ca cc loi tri phiu quc t thay i rt nhiu:
t l ca USD gim t trn mt na xung 40%. T u nhng nm 90, khi l ng u t chng
khon vo cc th trng mi ni Chu ! tng mnh, mc d tng s l ng ca chng vn cn b so
vi th trng cc nc cng nghip. Cc khon tn dng th ng mi tng gp i trong 3 thp nin
qua v nhng bin php ci tin v ti chnh nh hot ng u c th tr ng vn c kh nng lm
tng khi l ng tin t cc cng c ti chhh nh c bun bn. Nhng vn ny s c cp k
cng hn trong phn Ti chnh.
Tm li, qu trnh ton cu ho u t hon ton nht qun vi qu trnh ton cu ho sn xut v
thng mi. Vic t do ho u t s thc y s ra i ca cc d n sn xut, gip tng nhanh sn
xut v kt qu l tng nhanh cc hot ng th ng mi.
4-/ Ti chnh:
Cng ging nh dng lu chuyn hng ho qua bin gii ngy cng tng dng vn cng c to
iu kin d dng cho cc chnh sch t do ho. iu c bn nht l vic t do ho gi tin t to ra
mt t gi hi oi do cung cu quc t chi phi, xy ra vo nhng nm 70 khi ch bn v vng v
t gi hi oi c nh c bi b. iu quan trng khng km v vic nhiu Chnh ph tng b c
bi b hoc gim bt vic kim sot vn vo nhng nm 80 v 90, c th hn l: Chnh ph bt dnh
lu vo vic phn b cc ngun lc ti chnh, gim bt cc quy nh i vi u t chng khon ca
ngi nc ngoi. T hai iu trn, ta nhn thy rng lnh vc ti chnh thc s i vo qu trnh ton
cu ho nhm mc tiu to ra nhng th tr ng hiu qu hn, thu ht vn u t nc ngoi rt c ng
v tng nhanh hn.
C th ni, thc hin c vic ton cu ho cc th trng ti chnh l do tnh cng tnh c ng vn
- c thc y do cng ngh thng tin, chuyn t d kin v x l d kin ngy cng ci tin - v
cn nh ci tin c vic tip cn hot ng thng mi v cc cng ng ti chnh chia s c
thng tin (ngy nay vic tip cn v chia s hu nh l tc khc). Dng thng tin tt hn v nhanh
hn l kt cu h tng ca cc th tr ng ti chnh. Kt cu h tng tt hn gip cc th tr ng
hot ng hiu qu hn v t qua cc bin gii v thu ht c mt khi l ng ln hn ngun vn c
th em vo u t.
Nh vy, ta c th rt ra ba c trng ca nn kinh t ti chnh ton cu mi:
Mt, vn quc t ho, theo ngha l nhng ng i c tin mt nc no , trc tip hoc gin tip
l ch n ln ca cc cng ty, Chnh ph v c nhn cng dn n c khc.
Hai , thi hn phi tr cc khon n ngy cng ngn.
Ba, thi hn tr n ngn hn i km tnh c ng v khng c nh rt ln ca cc dng vn v t qua
bin gii quc gia.
Vic ton cu ho cc th trng vn c tnh c ng v khi l ng vn ln l thch thc. Nhiu nh
kinh t cho y l mt hin t ng ng s v khuyn khch vic kim sot tr li cc dng chy vo ra
ca vn ti chnh v vic qun l t gi hi oi. Cuc khng hong ti chnh Chu ! l mt minh
chng rt r cho kin ny. Tuy nhin n to ra nhng c hi to ln khng th chi ci c: thay i
ch , th trng phn b vn v vn u t t do vn chuyn v nhng a im thu li v nng sut
cao nht; to kh nng tip cn nhiu hn vi khng nhng tit kim ni a v c tit kim n c
ngoi. Kim sot ca Nh nc l cn thit, nhng vn l ch: kim sot nh th no v mc no
?

CHUONG III
WTO v cc gii php cho nn
kinh t ton cu.
I- VI NT V WTO .
T chc thng mi th gii (WTO) chnh thc ra i vo ngy 01-01-1995 v l kt qu ca vng
m phn Urugoay. Cc nc tham gia vng Urugoay lp ra WTO thay th cho Hip nh chung
v thu quan v mu dch (GATT), tn ti t nm 1947. S thnh vin ca GATT vo thi im chuyn
sang WTO l 128 nc (hin nay l 132). Theo WTO, k t ngy c GATT n khi t chc ny chm
dt nhim v, hng ho mua bn trn th tr ng tng 15 ln v khi l ng v 66 ln v gi tr, t
doanh s khong 5.000 t USD/nm. V theo d bo ca WTO c th cn nng mc ny ln 7.000 t
USD /nm.
WTO l mt t chc mang tnh th ch ca h thng th ng mi a phng. N ng vai tr then cht
trong nn kinh t th gii v vic thc y hot ng th ng mi th gii, ci thin mi tr ng u t
6
quc t v to ra cng n vic lm cng nh gp phn y mnh tng tr ng v pht trin nn kinh t
ton cu.
thc hin cc mc tiu ra, WTO tm cch m ca cc th tr ng v duy tr cnh tranh lnh mnh
ton cu. Do , t chc ny l trung tm hi ngh ca cc th ng lng v tip cn th trng v ng
thi l mt c cu a ra cc lut l v hp ng kinh doanh m bo an ton v kh nng d bo
cho nh u t.

II- VAI TR CUA WTO TRONG VIC XY DUNG CC GIAI PHP CHO QU TRNH
TON CU HO NN KINH T.
Qu trnh ton cu ho kinh t ang v s din ra vi tc ngy cng nhanh v cc quc gia ang
pht trin l nhng k phi chu thit nht t qu trnh ny. S bnh tr ng v th trng v vic tng p
lng cnh tranh ca cc nc cng nghip pht trin s b li pha sau nhng n c khng c chun
b tt v rt d b tn thng trc nhng c sc khng l ng trc v nhng sai lm v chnh sch -
chnh l nhng nc ang pht trin. Nhng n c ny cha c tim lc kinh t v t ra thiu kinh
nghim trong vic a cc chnh sch qun l kinh t. Tr c mt, cc nc ny cn thng qua nhng
chnh sch thn trng, nht qun v tin cy trong n c i ph vi mi tr ng ton cu mi y
th thch ny. Nhng quan trng hn l cc nc ny cn c s h tr ca cng ng quc t - trong
khng th k n vai tr ca WTO. C nhiu bin php m WTO c th lm lm du bt nhng
khc nghit m qu trnh to ra cho cc nc ang pht trin.
Th nht , WTO cn tng cng cc lut l trong lnh vc thng mi a phng hn ch nhng
hnh ng c on cu cc nc cng nghip pht trin chng li cc n c ang pht trin.
Th hai , WTO cn to iu kin hn na cho cc n c ang pht trin trong vic thm nhp th tr ng
quc t, kch thch sn xut v nng kh nng cnh tranh ca hng ho cc n c ny, lm gi hng tiu
dng gim xung. C th l WTO cn xy dng thm cc Hip nh th ng mi a phng kiu nh
Hip nh a si, qua buc cc n c cng nghip pht trin m rng th tr ng cho cc sn phm
nng, lm, thu sn ca cc nc ang pht trin.
Th ba , vic gim thu cc mt hng xut khu sang cc nc giu cng l bin php gip t nhiu
nhng khng ng k. Phn ln cc khon thu ny vn kh thp. Tuy nhin nhiu n c ang pht
trin thm nhp kh thun li vo cc th tr ng ny di hnh thc l mt chnh sch thng mi
c dng nh mt vin tr pht trin.
Cui cng , quan trng hn c l cc bin php lin quan n cc dch v ti chnh, ngn hng. Vic t
do cc th trng ti chnh khin cho cc n c ny lm vo mt cuc khng hong ti chnh trm
trng. Chung quy l do cc nguyn nhn: ch a tim lc kinh t, cha c kinh nghim hot ng
trong lnh vc ti chnh Ngn hng, trnh qun l yu km, cng ngh ti chnh Ngn hng lc hu.
Trong khi , di p lc ca EU v M, Hip nh dch v ti chnh trong khun kh WTO c
102 nc thnh vin k kt vo thng 12/1997 nhm t do ho th tr ng dch v ti chnh th gii v
s c hiu lc vo 3/1999. Theo ti, vic buc cc n c ang pht trin thc hin Hip nh s khng
trnh khi mt cuc khng hong ti chnh ln th hai. Tri li WTO cn a nhng chnh sch gip
cc nc ny pht trin lnh vc ti chnh ca mnh: u t vo vic o to cc chuyn gia v ti
chnh ngn hng, chuyn giao cc thit b ti chnh Ngn hng. Tr c mt, WTO nn cho php cc
nc ny hon thc hin Hip nh trn v cho php Chnh ph cc n c ny vn nm quyn kim sot
hot ng kinh doanh ti chnh tin t mt mc nht nh nhm khng ch s lng on ca cc
tp on ln ca cc nc pht trin v trnh tnh trng hn lon v ti chnh.

Kt lun
Trong mt thi gian ngn ngi v phm vi bi vit khng di, vic a ra phn tch mi vn lin
quan n ton cu ho l khng th mc d c nhn ti rt mun nh vy. Vi t cch l mt sinh vin
chuyn ngnh kinh t ngoi thng, ti xin c a ra v phn tch cc vn ton cu ho ang c
bn lun si ni hin nay v c gn b thit thc vi chuyn ngnh kinh t ngoi th ng (chng hn
cc vn v t do ho thng mi v u t). Tuy nhin, v y l tiu lun ca mn Kinh t chnh tr,
ti khng c i qu xa phn tch v cc kha cnh kinh t m qun i cc kha cnh chnh tr. V l
, bi vit ny phn no mang tnh l lun.
S c ngi cho rng, vic cp n WTO trong bi tiu lun l khng ph hp. Nh ng khng phi
nh vy, qua phn tch, ta c th thy WTO c vai tr rng khp cc lnh vc th ng mi, u t ti
chnh vn ang din ra ton cu ho gay gt. Vit Nam khng sm th mun s gia nhp WTO, vic
a ra phn tch cc bi hc ca cc nc pht trin chu ! v vic t do ho ti chnh cng lm mt
bi hc kinh nghip gin tip cho Vit Nam trong vic pht trin ngnh ti chnh ngn hng v gia
nhp WTO trong tng lai.